Mentor:

Doc. dr Vineta Vuksanović

Seminarski rad:
CLOSTRIDIUM
PERFINGENS

Kurgaš Ema 12/17

Softić Erna 45/17

Datum: 01.11.2018.god.
 SADRŽAJ:

Rod clostridium……………………………………………………… 3
Clostridium perfingens……………………………………………… 4
-Dejstvo toksina……………………………………………..…... 5
-Antigena svojstva………………………………………………. 5
-Patogenost za ljude……………………………………………... .5
-Dijagnostika trovanja……………………………………….........6
Literatura………………………………………………………….......7

2
 ROD CLOSTRIDIUM

Rod Clostridium obuhvata Gram pozitivne bacile, striktno anaerobne bakterije koje u svom
rodu imaju 177 vrsta.
One su široko rasprostranjene u prirodi (zemlja, voda, GIT ljudi I životinja).
Većina bakterija su bezopasni saprofiti, ali neki su prepoznati kao uzročnici teških infekcija:
tetanus, botulizam, mionekroze ili gasne gangrene.
Ove bakterije u nepovoljnim uslovima formiraju endosporu veću od promjera bakterije.

Rod Clostridium

Domen: Bacteria

Tip: Firmicutes

Klasa: Clostridia

Red: Clostridiales

Porodica: Clostridiaceae

Rod: Clostridium

Vrsta: C. perfingens

3
 Clostridium perfingens

Morfološke osobine: C.perfingens je Gram-pozitivan, nepokretan bacil, često grupisan u

parovima . U patološkim produktima, bacil je obavijen kapsulom. Nepokretan je i bez flagela.
Stvara spore samo u nepovoljnim uslovima, koje su subterminalne.

Biohemijske osobine: C.perfingens spada u grupu bakterija koje raspolažu veoma aktivnim I
raznovrsnim enzimima kao što su karboksilaze, dehidrogenaze, polipeptidaze, lipaze,
dezoksiribonukleaze, lecitinaze, kolagenaze I hijaluronidaze.

Toksičnost: Po svojoj strukturi, toksin C.perfingensa je veoma složen. Svi njegovi tipovi ne
stvaraju toksin iste vrijednosti za isto vrijeme. Toksin ove bakterije sadrži više antigenskih
faktora. Svaki faktor koji se nalazi u toksinu je označen je jednim grčkim slovom.
C. perfingens je bakterijska vrsta koja produkuje najveći broj toksina, 5 egzotoksina su letalni
I igraju značajnu ulogu u oboljenjima (α, β, γ, ε, ν). Osim letalnih toksina, C. Perfingens
produkuje više hemolizina i enzima. Na osnovu vrsta i količina egzotoksina i solubilnih
antigena, C.perfingens je podijeljen u 5 serotipova, označenih slovima abecede A-E.
Sojevi C.perfingensa tipa A mogu da stvaraju i enterotoksin.

Pravi toksini:
1. α- toksin :letalan, nekrotičan, hemolitičan = fosfolipaza C
2. β- toksin: letalan, nekrotičan
3. γ- toksin: letalan, nekrotičan, hemolitičan
4. ε- toksin: letalan, nekrotičan, aktivisan tripsinom
5. ν- toksin: letalan, nekrotičan, aktivisan tripsinom
6. Enterotoksin

Hemolizin i enzimi:
θ: hemolizin O2 – labilan
κ: prokolagenaza
λ: proteaza
μ: hijaluronidaza
ν: dezoksiribonukleaza

4
Dejstvo toksina

α- Toksin (fosfolipaza C) luče svih 5 tipova C.perfingensa.

α-toksin je najznačajniji toksin C.peringensa jer vrši lizu eritrocita, trombocita, endotelnih
ćelija. Toksin dovodi do masovne hemolize, povećanja permeabilnosti krvnih sudova i
krvarenja, tkivne destrukcije, disfunkcije srca i jetre.

β-Toksin dovodi do gubitka sluznice crijeva sa formiranjem nekrotičnih lezija i progresije ka

nekrotičnom enteritisu (enteritis necroticans).

ε-toksin je u stvari protoksin koji se aktivira pošto djeluje tripsin, a dovodi do vaskularne
propustljivosti u zidu GIT-a.

ι-Toksin pokazuje nekrotični efekat i povećava vaskularnu propustljivost.

Enterotoksin- produkt izvjesnih sojeva tipa A, odgovornih za alimentarne toksiko-infekcije

čovjeka. To je intracelularni toksin koji se stvara samo u toku sporulacije.

Antigenska struktura
Svi toksini i egzotoksini C.perfingensa su antigeni. Ova bakterija ima i somatski O antigen
koji je specifičan i nema serotipizaciju.

Otpornost: C.perfingens je otporniji na kisele i alkalne uslove od većine bakterija.

Vegetativni oblici pokazuju sličnu osjetljivost na dejstvo fizičkih I hemijskih agenasa kao i
druge bakterije. Spore su otporne i u slobodnoj prirodi preživljavaju duže od 10 godina.

Patogenost za ljude: Za čovjeka su patogeni tipovi A i C. Ostali tipovi izazivaju različita

oboljenja životinja.

C.perfingens tip A ima sposobnost da luči enterotoksin, zbog čega je prepoznat kao uzročnik
trovanja hranom. Radi se o termolabilnom toksinu, koji kada se izloži dejstvu tripsina
povećava svoju toksičnost 3 puta. Bolest se javlja kada se unese hrana (obično mesni
produkt), kontaminirana velikim brojem enteroksin-produkujućih C.perfingens tip A. Držeći
kontaminiranu hranu na temperaturi oko 60 stepeni (optimalno 46 stepeni), spore koje su
preživjele kuvanje, germinišu I razmnožavaju se u enormnom broju. Takva hrana je izvor
enteroksina. Enterotoksin se stvara u prelaznom periodu, kada vegetativni oblik iz unijete
hrane prelazi u sporu, i od formirane spore u zavšnoj fazi sporulacije, oslobađa se
enterotoksin. Ovaj mehanizam je važan jer upravo se to dešava u crijevima. Alkalna sredina
jejunuma stimuliše sporulaciju C.perfingensa koji je unijet hranom u vidu vegetativnog
oblika.

5
Insercija (ulazak) toksina u membranu ćelija crijeva mijenja njihovu permeabilnost, zbog čega
dolazi do gubitka tečnosti I elektrolita u vidu vodenastih stolica, bez temperature, gađenja ili
povraćanja. Bolest se javlja posle uzimanja kontaminiranih proizvoda od mesa. Hrana koja se
termički obradi prije korišćenja, uništava termolabilni enterotoksin.

Nekrotični enteritis
Rijetko se javlja, izaziva ga C.perfingens tip C, koji imaju termorezistentnu sporu i koji ima
sposobnost da stvara β- toksin, koji dovodi do nekroze jejunuma. Poslije inkubacije od 24h,
javljaju se znaci oboljenja: bol u trbuhu, proliv, oštećenje sluzokože crijeva i krv u stolici.
Smrtnost je do 50%, a javlja se širom svijeta.
Davanje antitoksičnog seruma C.perfingensa tipa C smanjuje smrtnost. Ostala terapija je
simptomatska. Sprovodi se i antibiotska terapija.

Dijagnostika trovanja hranom izazvano klostridijumima obično se postavlja klinički.

Laboratorija u dijagnostici Clostridijalnih trovanja ima ulogu da potvrdi nastalu infekciju.
Pri trovanju sa C.perfingens, vrši se kultivacija zatrovane hrane ili fecesa pacijenta.
S obzirom da se C.perfingens razmnožava svakih 8-10 minuta, kolonije su za nekoliko sati
vidljive na agaru ili bujonu (zasijavanje je obično jedan dan, za razliku od ostalih anaeroba,
gdje je potrebno od 3 do 5 dana). Dokazivanje enterotksina je moguće upotrebom
immunoassay metodom iz stolice oboljelog.
C.perfingens formira glatke, sivkasto-žute kolonije ravnih ivica. U dubokom agaru
C.perfingens stvara lentikularne, smeđe kolonije. Na krvnom agaru su okružene zonom β
hemolize, i koncentrično oko β hemolize se vidi prsten nepotpune hemolize ( usljed dejstva
α toksina).

6
Literatura:

-Medicinska bakteriologija, Opšta bakteriologija

Grupa autora; Redaktor prof.dr Milena Švabić-Vlahović
IŠP Savremena administracija a.d. Beograd 2005.

-KLINIČKA MIKROBIOLOGIJA, doc. dr Vineta Vuksanović, Univerzitet Crne Gore,

Podgorica 2009.

-još jedna, slikati u biblioteci autore