Professional Documents
Culture Documents
Κράτος Πρόνοιας
Κράτος Πρόνοιας
ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ
Κράτος Πρόνοιας
Κράτος Πρόνοιας
Για τον λόγο αυτό είναι ίσως παράδοξο, αλλά τα πρώτα συστήματα
κοινωνικής πρόνοιας δημιουργήθηκαν στο τέλος του 19ου αιώνα και στις
αρχές του 20ου από συντηρητικά, ή και φασιστικά καθεστώτα.
Πράγματι, το πρώτο σύγχρονο και ευρύ και συστηματικό κρατικό πλαίσιο
κράτους πρόνοιας (συντάξεις και υγειονομική ασφάλιση) δημιουργήθηκε
από τον Βίσμαρκ με στόχο να ανακόψει την πορεία του σοσιαλιστικού
κόμματος, να αποτρέψει κοινωνικές αναταραχές και να ενισχύσει την
πίστη της εργατικής τάξης στην νέα ενωμένη Γερμανία και το κράτος.
Βρετανία πρώτες δομές στις αρχές του 20ου αιώνα αλλά βασικό ορόσημο
οι μεταρρυθμίσεις του Beveridge, μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Σε άλλες χώρες οι μεγαλύτερες τομές έγιναν την δεκαετία του 1930 (ΗΠΑ,
Γαλλία, Σκανδιναβικές χώρες).
Κράτος Πρόνοιας
Τυπολογίες:
α) Οι τρείς κόσμοι του καπιταλισμού της ευημερίας (Three Worlds of Welfare
Capitalism, Gøsta Esping-Andersen, 1990).
Είναι το μοντέλο που έχει ασκήσει την μεγαλύτερη επιρροή στην ανάλυση των
διαφορετικών κρατών πρόνοιας.
Βασική αφετηρία είναι η διαφοροποίηση του από μια στενή θεώρηση του
κράτους πρόνοιας, ως ενός κρατικού προγράμματος «βοήθειας» που μπορούμε
να το μετρήσουμε, καταγράφοντας τις σχετικές δαπάνες.
Αντίθετα, η προσέγγιση που υιοθετεί είναι «ολιστική» με την έννοια ότι βλέπει
το κράτος πρόνοιας σαν ένα σημαντικό τμήμα της πολιτικής οικονομίας μιας
χώρας, το οποίο είναι αποτέλεσμα οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών
διεργασιών, αλλά και το οποίο επηρεάζει με την σειρά του αυτές τις διεργασίες
και τον χαρακτήρα της εθνικής πολιτικής οικονομίας.
Κράτος Πρόνοιας
Στο πλαίσιο αυτό το κράτος πρόνοιας σύμφωνα με την προσέγγιση αυτή έχει
σημασία και επιπτώσεις πάνω σε τρια βασικά στοιχεία της «κοινωνικής
ιθαγένειας»:
«Απο-εμπορευματοποίηση» (De-commodification) των εργαζομένων –
ο βαθμός στον οποίο οι παροχές του κράτους πρόνοιας θεωρούνται
κοινωνικό δικαίωμα και επιτρέπουν στα άτομα να ζήσουν εκτός του
συστήματος της αγοράς.
Κοινωνική διαστρωμάτωση – social stratification – το ίδιο το κράτος
πρόνοιας είναι ένα σύστημα διαστρωμάτωσης, για παράδειγμα καθολικά
/universalist – υπολειματικά /residual συστήματα.
Σχέση με εναλλακτικούς παρόχους κοινωνικών υπηρεσιών: το κράτος
αλλά και την οικογένεια.
Κράτος Πρόνοιας
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση γύρω από τις πιέσεις
για αναμόρφωση των συστημάτων πρόνοιας, ιδιαίτερα υπό την πίεση της
παγκοσμιοποίησης.
Πράγματι βλέπουμε χώρες που είναι ιδιαίτερα ανοιχτές προς την παγκόσμια
οικονομία (Ολλανδία, Δανία, Σουηδία, Αυστρία, κλπ.) να έχουν ιδιαίτερα
μεγάλο και ανεπτυγμένο κράτος πρόνοιας, το οποίο, τουλάχιστον σε όρους
δαπανών δεν φαίνεται να έχει επηρεαστεί από την παγκοσμιοποίηση.
Γενικότερα, όμως δεν διαφαίνεται κάποια σημαντική επίδραση λόγω
παγκοσμιοποίησης στο επίπεδο δαπανών για το κράτος πρόνοιας (βλ. σχήμα
1).
Κράτος Πρόνοιας
Σχήμα 1. Κοινωνικές Δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ (ΟΟΣΑ)
Το μοντέλο PRT, από την άλλη πλευρά, τονίζει τις αλλαγές στα
χαρακτηριστικά του κράτους πρόνοιας που συχνά είναι προς την
κατεύθυνση της φιλελευθεροποίησης, ωστόσο θεωρεί πως συχνά οι
αλλαγές αυτές δεν είναι αποτέλεσμα πιέσεων της παγκοσμιοποίησης,
αλλά πιέσεων για αποκατάσταση της αποτελεσματικότητας και κυρίως
της νομιμοποίησης αυτών των συστημάτων μέσω της ενίσχυσης της
εμπιστοσύνης των πολιτών σε αυτά, ώστε να επιβιώσουν.
Κράτος Πρόνοιας