H drol k Asansörler ve Örnek Hesaplar

Yazar tes sat 6 Ocak 2016

H drol k Asansörler modern b r cat olmayıp prens p olarak çok esk d r. Sıvı olarak lk önceler su, daha sonra yağ kullanılmıştır. Önceler sadece
fabr kalarda ve depolarda kısa rt falı yük asansörü olarak terc h ed len h drol k asansörler 1950 yıllarından t baren yaygın olarak nsan asansörü
olarak da kullanılmaya başlamıştır. H drol k asansörler sah p oldukları avantajlar neden yle bazı b nalarda ve tes slerde kullanım mkanı
bulmuşlardır.

1. Düşük malzeme mal yetler ve bakım ücretler

2. B nalarda daha etk n kullanılab l r alan yaratır
3. Çatı d zaynında serbestl k ve teras katına ulaşma mkanı
4. Mak na da res yer n n serbest seç m
5. B naya gelen yükün tabana let lmes le stat k hesapların da kolaylık
6. Yüksek taşıma kapas tes ht yaçlarını rahatlıkla karşılayab lme
7. Aşağı n şte masrafsız çalışma
8. Sess z çalışma
9. Hassas kat ayarı (±3mm) ve otomat k sev yeleme
10. Olası arızalarda (enerj kes lmes ,b r faz g tmes ,s gorta atması) asansör otomat k olarak kata ulaşması
11. Darbes z kalkış ve duruş; Kademes z hız ayarı

Bütün bu sayılanların yanı sıra h drol k prens pler n n uygulandığı bu t p asansörler n sah p olduğu bazı dezavantajlar da vardır:

1. Kullanılan yağın özell kler sıcaklık le değ şt ğ nden performans değ ş kl kler
2. Yeraltındak s stemler n yağ kaçakları çevredek su kaynaklarının k rleteb l r
3. Gerekl motor gücü aynı hızda ve aynı kapas tedek konvans yonel t p asansörlere oranla 2,5 la 3 kat fazladır. Motor sadece yukarı yönde
çalışmasına rağmen enerj tüket m en az k kat fazladır.
4. Montajda ve bakımda b l nmeyen mal yetler ve f rmaların bakım kontratlarında yeraltı s stemler n n değ şmes n har ç tutması ek masraflar
get rmekted r.

Yaygın olarak kullanılmaya başlanan h drol k asansörler n uygulama alanları şunlardır:

1. İk , üç ve dört duraklı şyer b naları.

2. İk , üç, dört ve beş duraklı apartmanlar.
3. Küçük hastaneler, kl n kler ve tıbb b nalar, 3 kata kadar.
4. Düşük seyahat mesafel , 500kg – 5600kg arasında malzeme taşıma kapas tel endüstr yel b nalar.
5. Hükümet b naları 4 kata kadar.
6. Büyük b naların garaj asansörler .
7. Çarşılardak nsan ve serv s asansörler .
8. Yürüyen merd venlere ek olarak özürlü asansörler .
9. Sahne asansörler .

Yapıları gereğ veya mevcut bulunan b na ç traf k yoğunluğu neden yle h drol k asansörler n uygulamasının uygun olmadığı yerler şunlardır:

1. Çok büyük mağazalar.

2. Dört katın üzer ndek hastaneler.
3. Kuyu d b del ğ açılmasının büyük r sk olduğu yapılar.
4. Elektr k gücünün pahalı olduğu yerler veya elektr k gücünün sınırlı olduğu yerler.

H drol k Asansörler n Sınıflandırılması

H drol k asansörler kaldırma kapas tes ne, tes s ed lecekler b naların yüksekl ğ ne ve b na fonks yonuna göre d zayn ed l rler. En uygun h drol k
asansörün seç m ç n kab n n tahr k ed lme yöntem ne göre k temel s stem değerlend r l r.

1- D rekt Tahr kl S stemler

D rekt tahr kl h drol k asansörlerde s l nd r d rekt olarak kab n süspans yonuna bağlanmıştır ve s l nd r n çıkış- n ş hızı kab n hızına eş tt r. D rekt
tahr kl h drol k asansöre a t temel elemanlar Şek l 95’de göster lm şt r. İnd rekt tahr kl h drol k asansörlerde benzer elemanlar kullanılmaktadır.
S l nd rler 1 kademel , 2 kademel , 3 kademel olab l r. D rekt tahr kl s stemler n özell kler se şunlardır:

1. Yükten kaynaklanan kuvvetler d rekt olarak kuyu tabanına let l rler.

2. Merkezden d rekt tahr kte kuyu kes t nden maks mum kullanım sağlanır.
3. Merkezden tahr kte raylar kuyu merkez nded r.
4. Paraşüt tert batına gerek yoktur, patlak boru emn yet valfı kullanılır.
5. Merkezden tahr kte kuyu d b nde su sızdırmaz b r s l nd r çukuru gerekl d r.
6. Yandan d rekt tahr kte kuyu d b der nl ğ s l nd r n kademe sayısına göre değ ş r.
 D rekt tahr kl h drol k asansör elemanları

D rekt tahr kl s stemler k ana gruba ayrılmıştır: ( ) Merkezden tahr kl ( )Yandan tahr kl .
1. Merkezden d rekt tahr kl
2. Yandan d rekt tahr kl
– Tek p stonlu
– İk p stonlu

Merkezden D rekt Tahr kl H drol k Asansör

Bu s stem genell kle özel d zaynlar stend ğ nde kullanılır. Paraşüt s stem gerekl değ ld r ve çok kademel b r p ston sayes nde uzun b r seyahat
mesafes elde ed leb l r. Bu s stem n dezavantajı, s l nd r yerleşt rmek ç n b r del k açmanın gerekl l ğ d r.

Merkezden d rekt tahr kl h drol k asansör

Yandan D rekt Tek P stonlu H drol k Asansör

Bu s stemde süspans yon le p ston arasında d rekt bağlantı vardır. Genell kle seyahat mesafes kısa olan montajlarda kullanılır. Ancak kademel
teleskop k p ston kullanılarak seyahat mesafes uzun olan yerlerde de kullanılab l r. Asansörde paraşüt s stem ne gerek yoktur.

Yandan d rekt tek p stonlu h drol k asansör

Yandan D rekt İk P stonlu H drol k Asansör

Bu s stem, kısa seyahat mesafes , gen ş yük asansörler ç n kullanılır. S l nd rler res mde görüldüğü g b d yagonal, veya proje d zaynının seç m ne
göre, ters şek lde monte ed leb l r. Ray patenler genell kle kama t p olup, özel b r malzemeden yapılmıştır.
 Yandan d rekt 2 p stonlu h drol k asansör

2- İnd rekt Tahr kl S stemler

İnd rekt tahr kl h drol k asansörlerde 1:2 palanga s stem yle çalışma sonucu sey r mesafes s l nd r strokunun k katıdır. Kab n hızı da s l nd r çıkış-
n ş hızının k katıdır. Yüksek sey r mesafeler nde ve hızlarda nd rekt tahr kl s stemler terc h ed l r. S l nd r kab n süspans yonuna yandan nd rekt
olarak bağlanır. Kab n tahr k etmek ç n 1 veya 2 s l nd r kullanılab l r. İnd rekt tahr k s stemler n özell kler :

1. Kuvvetler d rekt olarak kuyu tabanına let l r.

2. Kuyu alanı yana montaj yapılan s l nd r neden le azalır.
3. Yüksek rt falarda b le s l nd r ç n lave b r kuyu çukuruna gerek yoktur.
4. Paraşüt tert batı gerekl d r.

İnd rekt h drol k asansörler üç tarzda b nalarda kullanılmaktadır :

• Tek P stonlu
• İk P stonlu
• Karşı Ağırlıktan Tahr kl

Yandan İnd rekt Tek P stonlu H drol k Asansör

H drol k asansör uygulamalarında en sık kullanılan ve terc h ed len çeş tt r. Bu asansörde halatlar le sey r mesafes k katına çıkarılmaktadır. Ancak
halat kopmasına karşı tedb r olarak paraşüt düzen kullanılmalıdır. Kab n ankastre mesnetl b r çel k konstrüks yona yerleşt r lmekte ve p stonun
tt ğ makaradan geçen halatlar, kab n alt noktasından etk mekted r.

Yandan nd rekt tek p stonlu h drol k asansör

Yandan İnd rekt İk P stonlu H drol k Asansör

Yandan nd rekt k p stonlu h drol k asansörler, uzun seyahat mesafel yük asansörler ç n kullanılır. Şek l 100’de görülen h drol k asansörde hız ve
taşınacak yük fonks yonlarına göre hesaplanmış b r paraşüt s stem bu s stemde zorunludur. Her k yana yerleşt r len s l nd rler n senkron olarak
çalıştırılması ve hassas kat sev yelemes öneml problemlerd r.
 Yandan nd rekt k p stonlu h drol k asansör

Karşı Ağırlıktan Tahr kl İnd rekt h drol k Asansör

Karşı ağırlıktan tahr kl nd rekt h drol k asansörlerde, ç tes rl h drol k p ston kullanılmaktadır. Kab n n hareket , karşı ağırlığa bağlı p ston
tarafından sağlanmaktadır. Çalışma hızı 1 m/s, kaldırma yüksekl ğ 20 m’ye ulaşmaktadır. Bu s stemle daha küçük p ston çapı ve düşük volumetr k
akışa sah p pompa kullanma mkanı doğmuştur.

Karşı ağırlıktan tahr kl nd rekt h drol k asansör

H drol k Asansörler n Elemanları

H drol k Asansör Çalışma Prens b

H drol k Asansör Örnek Hesaplar

H drol k asansörler lg l excel hesaplamalarını Asansör Hesabı yazısından ed neb l rs n z.

Kaynak: Prof.Dr. Cevat Erdem İMRAK, Düşey Transpor S stemler (Özel z n alınmıştır.)

İLGİLİ YAZILAR