DEJSTVA NA

KONSTRUKCIJE
 Dejstva na konstrukcije
• Osnovni pojmovi prema SRPS EN 1990:

• Opterećenja:
Pod opterećenjem se podrazumevaju sve sile koje deluju na
konstruktivni element izazivajući u njemu unutrašnje sile i
deformacije (uticaje od opterećenja)
 Dejstva na konstrukcije

• Opterećenja:
– koncentrisana (u tački) G, P (Q),  (A) ... (kN)
• npr. reakcija aksijalno opterećenog stuba na temelj
– linijska (duž linije) g, p (q),  ... (kN/m)
• opterećenje na linijske nosače (grede)
– površinska (po površini) g, p (q),  ... (kN/m2)
• opterećenje na površinske nosače (ploče)

• Linijska i površinska opterećenja:

– jednakopodeljena
q(x)=const, odnosno q(x, y)=const.
– nejednakopodeljena
q(x)≠const, odnosno q(x, y)≠const.
 Dejstva na konstrukcije
• Prema Pravilniku o tehničkim normativima za opterećenje
nosećih građevinskih konstrukcija, Sl. list SFRJ 26/88:
– Pri izboru veličina delovanja merodavnih za proveravanje nosećih
građevinskih konstrukcija moraju se analizirati sva moguća stanja u
kojima se može naći pojedini deo noseće konstrukcije ili konstrukcija u
celini pri proizvodnji, prenošenju, montaži i ispitivanju svih njenih delova.
– Delovanja na noseće delove građevinske konstrukcije u celini moraju se
kombinovati tako da ta kombinacija odražava najnepovoljnije moguće
stanje, s tim da delovanja koja su slučajna ne ulaze istovremeno u
kombinaciju.
– Prema promeni u vremenu i prostoru delovanja mogu biti:
• stalna,
• promenljiva (dugotrajna i kratkotrajna, pokretna i nepokretna)
• udesna (trenutna)
– Prema načinu ponašanja konstrukcije na delovanje, delovanja mogu biti:
• statička
• dinamička
 Dejstva na konstrukcije
• Prema Pravilniku o tehničkim normativima za opterećenje
nosećih građevinskih konstrukcija, Sl. list SFRJ 26/88 :
– Stalna delovanja su ona koja će delovati za sve vreme postojanja
konstrukcije i kod kojih je promena u odnosu na srednju vrednost, u
zavisnosti od vremena, zanemarljivo mala. Oznaka: g (G). Standard:
Sopstvena težina konstrukcija, nekonstrukcionih elemenata i
uskladištenog materijal koji se uzima u obzir pri dimenzionisanju, SRPS
U.C7.123, Sl. list SFRJ br. 49/88
– Obuhvataju:
• sopstvenu težinu konstrukcije,
• težinu nenosećih elemenata konstrukcije,
• deformacije nastale kao posledica načina građenja,
• pritisak tla (ako je stalno prisutan),
• uticaji nastali od sleganja oslonaca,
• sile koje nastaju od prednaprezanja,
• deformacije nastale usled zavarivanja,
• skupljanje i tečenje betona.
 Dejstva na konstrukcije

• Prema Pravilniku o tehničkim normativima za opterećenje

nosećih građevinskih konstrukcija, Sl. list SFRJ 26/88 :
– Promenljiva delovanja su ona koja neće delovati za sve vreme
postojanja konstrukcije ili čije promene vrednosti u vremenu znatno
odstupaju od njihove srednje vednosti. Oznaka: p (P).
– Mogu biti kratkotrajna i dugotrajna
– Mogu biti horizontalna, vertikalna ili pod drugim nagibom
– Obuhvataju:
• korisno opterećenje,
• sopstvenu težinu delova konstrukcije prisutnih samo u toku građenja,
• sile izazvane promenama temperature,
• sve pokretne terete i sporedna delovanja izazvana njihovim uticajem,
• vetar,
• sneg,
• led,
• udarci vodenih talasa.
 Dejstva na konstrukcije

• Prema Pravilniku o tehničkim normativima za opterećenje

nosećih građevinskih konstrukcija, Sl. list SFRJ 26/88:

– Grupe delovanja prema karakteru:

• osnovna,
• dopunska,
• izuzetna.

– Grupe delovanja prema kombinacijama u kojima se ta delovanja

javljaju:
• osnovna
• osnovna i dopunska,
• osnovna i izuzetna.
 Dejstva na konstrukcije

• Podela opterećenja prema PBAB’87:

– Stalna (sopstvena težina i težina nenosećih elemenata) g (G),

– Promenljiva (korisno pokretno opterećenje, sneg i vetar) p (P),
– Ostala (promena temperature, skupljanje betona, razmicanje i sleganje
oslonaca tokom vremena) 
 Dejstva na konstrukcije



• Osnovni pojmovi prema SRPS EN 1990:

 Dejstva na konstrukcije

SRPS EN 1990

Klasifikacija dejstava

prema promenljivosti prema poreklu: prema promeni prema prirodi

u vremenu: u prostoru: i/ili odgovoru
- direktna konstrukcije:
- stalna G - nepokretna
- indirektna - statička
- promenljiva Q - slobodna
- dinamička
- incidentna A
 Dejstva na konstrukcije

SRPS EN 1990

PRORAČUNSKE SITUACIJE

STALNE POVREMENE INCIDENTNE SEIZMIČKE

(normalna upotreba) (npr. tokom izvođenja (npr. požar,
ili popravke) eksplozija, udar...)
 Stalna opterećenja
SRPS U.C7. 123, Sl. list SFRJ br. 49/88: Sopstvena težina
konstrukcija, nekonstrukcionih elemenata i uskladištenog materijala koji
se uzima u obzir pri dimenzionisanju
Krovni pokrivač (po m2 kose površine zajedno sa letvama i rogovima)
Crep sa žljebovima 0.65 kN/m2
Valoviti salonit sa letvicama 0.25 kN/m2
Staklo (0.1 cm) 0.30 kN/m2
Zidovi od pune opeke (po m2 vertikalne projekcije zajedno sa obostranim
malterom debljine 3.5 cm)
½ opeke (12 cm) 2.60 kN/m2
1 opeka (25 cm) 4.60 kN/m2
1 ½ opeke (38 cm) 6.70 kN/m2
Obloge od maltera (1 cm)
Krećni malter 0.14 kN/m2
Produžni malter 0.18 kN/m2
Cementni mater 0.21 kN/m2
Podovi (debljina 1 cm)
Teraco ili keramičke pločice 0.20 kN/m2
Tvrdo drvo 0.08 kN/m2
 Korisna opterećenja

SRPS U.C7. 121, Sl. list SFRJ br. 49/88: Korisna opterećenja
stambenih i javnih zgrada

Stambeni prostori, boravci, hotelske sobe, bolničke i 1.50 kN/m2

sanatorijumske prostorije
Učionice, kuhinje u javnim zgradama, podrumske prostorije 2.00 kN/m2
Garaže i parkirne površine za putnička vozila i laka dostavna 2.50 kN/m2
vozila (ne kamioni)
Platforme staničnih i peronskih prostora železnica i podzemnih 4.00 kN/m2
železnica
 Korisna opterećenja

SRPS U.C7. 122, Sl. list SFRJ br. 49/88: Određivanje korisnog
opterećenja tavanica u proizvodnim pogonima i skladištima

Najmanja korisna opterećenja tavanica:

Za proizvodne prostorije (radionice sa lakom opremom – ne
težom od 5 kN) i za garaže za parkiranje putničkih automobila i 3.00 kN/m2
lakih kamiona (do 25 kN bruto)
Za skladišta i ostale vrste garaža i za proizvodne prostorije 5.00 kN/m2
(npr. radionice u fabrikama)
 Korisna opterećenja
Korisno opterećenje dinamičkog karaktera

• Opterećenje dinamičkog karaktera (npr. opterećenje vozilima) svodi

se na statičko opterećenje upotrebom dinamičkog koeficijenta :
Pdin  1  P
550  5L
 (%)
2 10  L 


P – težina vozila
L – raspon posmatranog elementa (m)
• Ako je element kontinualan preko više različitih raspona, u izraz za 
se umesto L unosi LSR:
n
Li
LSR  i1
n
 Opterećenje snegom

Privremeni tehnički propisi PTP 2/1948

• Opterećenje snegom se kod ravnih krovova i krovova nagiba do 200

uzima u iznosu 0.75 kN/m2 osnove krova (s=0.75 kN/m2o), što
približno odgovara debljini snežnog pokrivača od 60 cm
(zapreminske težine s=1.25 kN/m3)
• Za nagibe krovova veće od 200 opterećenje snegom se redukuje na
vrednosti prikazane u sledećoj tabeli:
 Opterećenje snegom

Privremeni tehnički propisi PTP 2/1948

• U planinskim krajevima nadmorske visine A>500m sa velikim

snežnim padavinama treba usvojiti povećano opterećenje snegom
prema obrascu:
0.01A  5
s  0.75 
4
A – nadmorska visina (m)

• U krajevima “bez snega” (npr. primorski krajevi) treba računati sa

zamenjujućim opterećenjem snegom u iznosu od 0.35 kN/m2
površine osnove krova
 Opterećenje snegom

Privremeni tehnički propisi PTP 2/1948

• Kod krovova sa dvostranim nagibom potrebno je proveriti slučaj

punog opterećenja snegom preko obe krovne ravni, kao i slučaj
punog opterećenja snegom jedne krovne ravni i polovine opterećenja
druge krovne ravni:

• Mora se razmotriti mogućnost nagomilavanja snega:

 Opterećenje vetrom

SRPS U.C7. 110, SRPS U.C7. 111, SRPS U.C7. 112,

SRPS U.C7. 113; Sl. list SFRJ br. 70/91

• Vetar je horizontalno dejstvo na konstrukciju koje izaziva

opterećenja upravno na izložene površine. Pri tome je njegov
pravac i smer u odnosu na konstrukciju proizvoljan u horizontalnim
ravnima, tj. određuje se tako da je konstrukcija najnepovoljnije
opterećena vetrom.
 Opterećenje vetrom

• Na opterećenje konstrukcije vetrom utiču sledeći faktori:

1. Fizičke osobine vazduha

– gustina
– kinematička viskoznost
2. Priroda vetra
– pravac
– brzina
3. Teren oko objekta
– topografija
– hrapavost
4. Osobine konstrukcije
– materijal
– krutost
– oblik
 Opterećenje vetrom

• Povratni period vetra T je vremenski period od T godina u kome

će osrednjena brzina vetra vm,T,z biti jednom dostignuta. Bira se u
zavisnosti od važnosti i vrednosti objekta, palniranog veka trajanja
i drugih faktora. Za različite objekte proračunski povratni period
vetra regulisan je propisima
 Opterećenje vetrom
• Povratni period vetra T – Tabela 6 u SRPS U.C7. 110:
 Opterećenje vetrom
• Povratni period vetra T – Tabela 6 u SRPS U.C7. 110:
 Opterećenje vetrom
• Povratni period vetra T – Tabela 6 u SRPS U.C7. 110:
 Opterećenje vetrom
• Osnovna brzina vetra vm,50,10 (m/s) za povratni period T=50 god. –
Tabela 8 u SRPS U.C7. 110:
 Opterećenje vetrom

• Gustina vazduha na nadmorskoj visini H (m):

• Osnovni pritisak vetra:

Napomena: Faktor povratnog perioda kT je dat u Tabeli 6, uz T

 Opterećenje vetrom

• Osrednjeni aerodinamički pritisak vetra:

qm,T,z  qm,T,10 S2z K2z (kN/m2 )

Sz – faktor topografije terena (izloženosti objekta – u uvali ili

direktno izložen)
Kz – faktor ekspozicije. Definiše uticaj hrapavosti terena na
opterećenje vetrom. Tereni su svrstani u tri klase hrapavosti:
A - velike vodene površine (mora i jezera), mirne i uzburkane
B - otvoreni, ravni tereni, sa retkim pojedinačnim
preprekama: drvećem, kućama i sl.
C - šumoviti predeli, industrijske zone, urbani kompleksi,
gradovi
z - visina posmatrane tačke iznad terena (m)
Opterećenje vetrom
 Opterećenje vetrom

• SRPS U.C7. 112:

 Opterećenje vetrom

• SRPS U.C7. 112:

Opterećenje vetrom
Opterećenje vetrom
Opterećenje vetrom
Opterećenje vetrom
Opterećenje vetrom
Opterećenje vetrom
Opterećenje vetrom
Opterećenje vetrom
Pritisci vode i tla
Pritisci tla
Pritisci tla