WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 2

Epektibong Pagpapatupad ng Segregation Waste Management ng LUNHS

Kaligiran ng Pag-aaral

“Pagmasdan mong mabuti amg makabuluhan

kapaligiran at doon mo maiintindihan ang

lahat”. -Albert Einstein

Ang “Waste Segregation” ay ang proseso kung saan ang basura ay

pinaghihiwalay sa ibat-ibang mga elemento. Ang “Waste Segregation” ay maaring

mangyari nang mano-mano sa sambahayan at nakolekta sa pamamagitan ng curbside

schemes collection, o awtomatikong seperasyon sa mga materyales pasilidad, pagbawi o

mechanical, biological na paggamot Sistema. Kamay ang ginagamit sa “Waste

Segregation” sa kasaysayan ng bansa.

Ang basura ay maaari ring pagsusnod-sunudin sa isang civic amenity site. “Waste

Segregation” ay nangangahulugan sa paghati ng basura sa tuyo at basa. Ang tuyong

basura kasamang gawa sa kahoy at kaugnay ng mga produkto, mga metal at salamin.

Basang basura, ang karaniwang tumutukoy sa mga organic na basura ay karaniwang

nabuo sa pamamagitan ng pagkain, establesimento at nangabibigatang sa timbang dahil

sa maumidong hangin. Ang basura ding ihiwalay sa batayan ng nagbubulok at hindi

nabubulok na basura (https//en.m.wikipedia.org/wiki/waste sorting).

Ang “Waste Segregation” ay may magandang naidudulot hindi lamang para sa

Inang Kalikasan kung hindi pati narin sa atin. Kaya bilang isang tagapag-alaga ng ating

mundo, marapat lamang na ito ay ating isagawa lalo na mga kabataan at mga mag-aaral.

Tila lahat ng tao sa buong mundo ay pamilyar sa “Waste Segregation” ngunit ito ay hindi
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 3

isinasagawa, kaya naman ito ay isa sa mga napakalaking suliranin na hinaharap ngayon

ng buong mundo. May mga taong hindi marunong magtapon ng kanilang basura sa

tamang lalagyan, wala ng magawa kundi “Tapon doon, Tapon dito.” May mga tao din

namang marunong mag-ayos at kung paano pangalagaan ang kapaligiran dahil hangarin

nilang maging maayos, malinis at ligtas ang kanilang paligid.

Pamamahala ng Basura ay ang koleksyon, transportasyon, pagproseso o

pagtatapon, pamamahala at pagsusubaybay ng basura mga materyales. Ang term na

kadalasang nauugnay sa mga materyales na ginawa ng aktibidad ng tao, at ang proseso

ay karaniwang isasagawa upang mabawasan ang kanilang mga epekto sa kalusugan,

ang kapaligiran o aesthetics. Ang pamamahala ng Basura ay isang natatanging

kasanayan mula sa pagbawi mapagkukunan na tumutuon sa mga bimbin ang rate ng

pag-inom ng likas na yaman. Ang lahat ng mga basura mga materyales, kung ang mga

ito ay solid, likido, o puno ng gas radioactive pagkahulog sa loob ng padalhan ng

bayad ng basura pamamahala. Maaari maiba kasanayan sa pamamahala ng Basura para

umunlad at pagbuo ng mga bansa, para sa mga lunsod o bayan at rural na lugar, at para

sa tirahan at pang-industriya mga producer. Pamamahala ng mga di-mapanganib na

basura tirahan at institutional na basura sa metropolitan na lugar ay karaniwang ang

responsibilidad ng mga awtoridad ng lokal na pamahalaan, habang pamamahala para

sa mga di-mapanganib na komersyal at pang-industriya basura ay karaniwang ang

responsibilidad ng generator nakabatay sa lokal, pambansa o pandaigdig na awtoridad

(https://www.translate.com/english/pamamahala-ng-basura-ay-ang-koleksyon-

transportasyon-pagproseso-o-pagtatapon-pamamahala-at-pagsus/53416310).
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 4

Sa Pilipinas, malaking suliranin patungkol sa solid waste management ang

hinaharap ng mga mamamayan ngayon. Mula Luzon hanggang Mindanao at saan mang

sulok ng bansa ay hindi natin maikakaila na tambak tambak ang basura na nakokolekta

araw-araw at minsan ay hindi na nakokolekta ng mga basurero at nanatiling nakatambak

ang basura sa mga lansangan. Ang tingin ng mga nandadayuhan sa ating bansa ay isang

Smokey Mountain ang bansang Pilipinas na siyang nakakapagpabawas sa kagandahan at

kaayusan ng imahe ng bansa.

Ang residual wastes ay mga non-biodegradable na basura tulad ng plastic, gulong

at baterya ng mga sasakyan at iba pa na hindi na kailanman mare-recycle at mako-

compose. Sa isinagawang pagtitipon-tipon ng mga local government units (LGUs), non-

government organizations (NGOs), government agencies, mga pribadong kompanya,

akademiya at iba pang solid waste management practitioners napagkasunduan na gawing

kapaki-pakinabang ang mga residual waste.

Sa kasalukuyan, habang isinusulong ang programang ito, maraming pamantayan

na nakapaloob sa Republic Act 9003 o Ecological Solid Waste Management Act.

Kabilang na rito ang National Solid Waste Management Framework na layuning

mabawasan ang nalilikhang basura, pagbutihin ang pangongolekta ng basura at

makapagbigay ng ligtas, maayos at ang paraan na "environment-friendly" na pagtatapon

ng basura. Ito ay mas madaling tandaan sa tinatawag na 3Rs ng solid waste management.

Ang REDUCE, REUSE at RECYCLE (http://www.philstar.com/opinyon/273273/zero-

waste-tungo-sa-paggamit-ng-residual-garbage).
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 5

Napapanahon muli ang pagtalakay sa isyung Waste Segregation dahil sa tone-

toneladang basurang nakokolekta araw-araw. Kung mapapansin sa panahon ng tag-ulan

sa kaunting ulan pa lang ay nababaha na agad ang isang lugar. Isa ito sa epekto ng hindi

pagkakaroon ng matiwasay na waste segregation management kung kaya ay dulot nito

ang pagbaha dahil naiipon ang mga basura sa kanal at minsan ay nakabalandra sa

bunganga ng kanal kung saan dumadaloy ang tubig. Kaya naman inilabas ng National

Solid Waste Management Commission ang pagpapatupad ng RA 9003 sa lahat ng local

ng gobiyerno at naaayon ito sa RA 7160 na kilala sa tawag na Local Government Code

(Ecological Solid Waste Management, http:// www.emb.gov.ph/ nswmc).

Sa panig ng ating Rehiyon, Rehiyon I ay problema ng lahat ng lalawigan at

lungsod ang Waste Segregation Management kung kayat naglulunsad ng mga programa

ang mga lider ng bawat lalawigan at lungsod na kung saan may layuning mapabuti ang

pagtalima rito at istrikto at epektibo ang pagpapatupad nito. Sa ating lalawigang La

Union ay mayroong mga bayan ang nagpapatupad nito at nagpanukala sa pagkakaroon ng

Moral Recovery Facility (MRF) at pagbawas sa paggamit ng mga plastic, styro at iba pa

sa mga pamilihang bayan at ang tanging gagamitin pambalot sa mga bilihin ay papel at

magdadala ng bayong o di kaya ay eco-bag na siyang paglalagyan ng mga pinamili.

Ang nag-iisang lungsod sa lalawigan ay unti-unting ginagawan ng solusiyon ang

suliranin sa Segregation Waste Management. Mula sa pangunguna ng dating Municipal

Mayor, Hon. Justo O. Orros Jr. hanggang sa hinaharap ay nagpatupad at nagpanukala ng

iba’t ibang programa, proyekto, aktibidad at iba pa para sa ikakabuti ng Lungsod ng San

Fernando. Nagsagawa ng mga Coastal Clean-up Drive at Creek Dredging. Nagpatayo ng

Sanitary Land Fill. Sa 59 na barangay na mayroon ay nagpagawa ng MRF at ang bawat

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 6

kinatawan nito ay naglunsad ng iba’t ibang paraan upang makolekta at maisagawa ang

segregation. Hangarin ng mga lider na mapaganda ang lungsod at hangarin nilang maging

mabuti at ligtas na tirahan ang lungsod. Nabigyan ng pagkakataon na makamit ng

lungsod ang Cleanest and Greenest City at nabigyang gantimpala ang Moral Recovery

Facility ng Barangay Lingsat (National Awardee). Dahil ito sa pagtutulungan at

pagkakaisa ng mga mamamayan. Unti-unting nakapagtatag ng Garbage Trucks na siyang

magkokolekta sa mga basura ng iba’t ibang barangay. Nagpakalat din ng mga basurahan

sa palibot ng lungsod na may nakalagay na Nabubulok, Di- Nabubulok, Nareresiklo at

Spesiyal na Basura. Sa mga iba’t ibang barangay ay inilunsad nila ang programang

“Tapat Mo, Linis Mo”, Ang striktong pagpapatupad ng “3 R’s (Reduce, Reuse and

Recycle)”. Ngayon ay hindi na lamang sa mga barangay napatupad ang Segregation

Waste Management, kundi ay pati na rin sa mga paaralan.

Sa iba’t ibang mga programa, proyekto at aktibidad ng isinasagawa sa lungsod, ito

ay unti-unting isinasagawa at itinatatag ng mga paaralan. Habang nasa mababang antas

pa lamang ang mga mag-aaral ay tinuturuan na ng mga guro ang mga ito na lagging

isagawa ang segregation lalo na sa mga silid-aralan. Ngunit pagdating sa Mataas na Antas

ay unti-unting nakakalimutan na ng mga mag-aaral ang segregation. Kaya naman ngayon

ay hangarin ng mga lider sa lungsod ay maturuan at laging maisagawa ang tamang

pagtatapon ng basura. Bumuo ng isang organisasiyon ang lungsod na may hangaring

mabuksan at maturuan ang lahat na makialam at pangalagaan ang kalikasan. Isa din sa

mga obligasiyon at responsibilidad ng organisasiyon sa paaralan na ipanukala sa mga

kapwa mag-aaral ang tamang pagtapon ng basura at mga iba pang programa na

makatutulong sa paglutas ng suliraning pangkapaligiran.

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 7

Ayon nga sa sabi ng dating mayor ng lungsod na si Hon. Mary Jane C. Ortega “A

City That Everyone Wants To Live and Work In”. Madam Mary Jane Ortega passed the

City Segregation Waste Management Ordinance, City Environment Code at City

Sanitation Code. Nagkaroon din ng programa na Clean Air Program, Water and

Sanitation Program at pagkakaroon din ng “Search for Clean and Green School and

Barangay”. Hindi lamang sa lungsod nakatuon at nakaprograma ang Segregation Waste

Management kundi ito’y naipanukala at naipatupad sa mga paaralan at mga barangay.

Ang hamon ngayon na kinakaharap ng lungsod ay ang malapit nang pagkapuno at

pagkawala ng buhay ng Sanitary Land Fill sapagkat, hindi na nito kayang sakupin pa at

hawakan ang basura dahil sa parami ng parami ang mga nakokolektang mga basura lalo

na ang mga plastiks, styro at iba pa (http://www.sanfernandocity.gov.ph.).

Ipinapanukala at ipinapatupad na din ang “CLAYGO (Clean As You Go)”,

“SCORE (Segregate, Collect and Recycle)”, “CAGE (Clean And Green Environment)” at

ang pagkakaroon ng tatlong basurahan sa loob ng silid-aralan at sa buong paaralan.

Nagpagawa na rin ng mga Moral Recovery Facility (MRF) at nagpakalat na din ng mga

basurahan sa palibot ng paaralan. Isang napakalaki at napakatagal na paaralan ang

makikita sa lungsod ng San Fernando, ito ang La Union National High School. Lahat ng

mga nabanggit sa itaas ay unti-unti nang isinasagawa at ginagawan pa ng epektibong

paraan kung paaano masosolusyunan ang suliranin sa Segregation Waste Management ng

paaralan. Naipatatag na din ang Anti-Littering Law na ipinasa ng Supreme Student

Government bilang isang batas na kailangang sundin ng mga mag-aaral at kabilang ito sa

Rules and Regulations ng paaralan. Isinasagawa din ng mga natalagang lider ang pag

Corridor Duty tuwing sila ay may malayang oras. At kamakailan ay ipinatupad ng

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 8

pangulo ng Senior High School- Supreme Student Government na ang lahat ng mga hindi

nakikilahok tuwing Lunes sa Flag Raising Ceremony ay ang magiging parusa ay ang

pagkakaroon ng Community Service. Ang kapaligiran at ang mga sheds ang palaging

nililinisan maging sa bulwagan hanggang sa gate ng paaralan ay kanilang lilinisan.

Naging matagumpay ito at naging maayos (Supreme Student Government- President

2015-2017).

Ayon nga kay Froilan Grate, isang pangulo ng Mother Earth Foundation na ang

positibong pag-uugali sa waste management ay nahuhubog sa ano mang pamayanan at

hindi lang ang mamayaman ang may karapatang magsagawa nito. Mahirap man o

mayaman, kapag mayroong programa na ukol sa basura ay kanilang magagawa ang

segregation sa kani-kanilang sariling lugar at magkakaroon sila ng aktibong pakikilahok

at makakapag-ambag sila upang maging epektibo ang waste management. Sana ay

magkaroon din ng ordinansa ukol sa suliranin ng waste management upang magkaroon

ng kaalaman at pakikilahok ang bawat isa. Mula sa pinakamaliit na sector ng lipunan

hanggang sa pinakamataas kung ang bawat isa ay magkakaisa para sa kapaligiran at sa

nasasakupan, kay gandang tignan ang mundo, kay gandang tignan at tingalain ang

bansang Pilipinas mula sa pamilya, barangay, paaralan, lungsod, lalawigan at maging sa

rehiyon

Isa sa mga paraan kung saan ay maktutulong ang tao sa pagsagip at pagpapanatili

sa kalikasan ay ang pagsasagawa ng mga alituntunin para sa kalikasan. And ideya ng

ethics na ito ay maiuugnay sa pagkakaroon ng aksyon para sa kalikasan at ang ibang tao

ay magbabago sa isip at gawa ng bawat isa (Times Almanac for Kids (2012) issue, N.Y. :

Time Magazine).
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 9

Ang mga awtoridad ay inaangkin na ang mga bahagi ng kaalaman sa kapaligiran

at pakikialam ng tao ay mahalaga. Noong June 2013 ay naglabas ang Modern Teacher ay

naniniwalang ang mga tao ay makakakuha ng kaalaman o impormasyon patungkol sa

mga problemang kinakaharap ng kalikasan ngayon ay sa pamamagitan ng mga

multimedia tulad na lamang ng radio, telebisyon o sa dyaryo (Catalan (2010)).

Kaya naman napag-isipan ng mga mananaliksik na gawin ang pananaliksik na ito

ukol kung gaano ba kaepektibo ang pagpapatupad ng Segregation Waste Management ng

paaralang LUNHS. Hangarin naming malaman kung gaano ito kaepektibo upang

magkaroon kami ng ideya at makapag-isip pa ng alternatibo at mas epektibo pang

solusiyon at paraan na makatutulong sa pagsugpo ng suliranin sa Segregation Waste

Management.

Kahalagahan ng Pag-aaral

Ang mga mananaliksik ay buong pusong naniniwala na pag-aaral na ito ay

napakahalaga. Napakahalaga na magkaroon ng sapat na kaalaman ang mga mamabasa

patungkol sa Waste Management.

Mahalaga ang mga datos at impormasyong nakalahad sa pananaliksik na ito ng

maitutulong nito sa mga mambabasakung paano mag-segregate ng basura.

Sa pamamagitan ng pananaliksik na ito, malalaman ang mga sanhi at bunga ng

Waste Segregation at magiging kapakipakinabang sa mga sumusunod:

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 10

Mga Administrator. Sa pamamagitan ng pananaliksik na ito, matutulungan ang

mga administrator kung paano maisasaayos ang Sistema ng pagbabasura sa loob ng

paaralan. Na magkakaroon pa ng mas magandang pasilidad ang paaralan.

Mga Guro. Sa pamamagitan ng pananaliksik na ito matutulungan ang mga guro

ng matukoy ang mga saloobin ng kanilang mga estudante. Patungkol nilang hubugin at

linangin hindi lang ang kaisipan kundi maging ang kanilang ugali .Gampanin ng mga

guro ang iwasto ang mga masasamamang ugali nila at turuan sila ng kagandahang asal

upang lumaki silang may tuwid na pamumuhay.

Mga Mag-aaral. Sa mga mag-aaral makatutulong ito sa mag-aaral upang lubos

na maunawaan ang kanilang karapatan at bigyang linaw ang patungkol sa isyu at

maintindihan ang halaga ng segregation sa pang araw-araw ng buhay at sa kalikasan.

Mga Magulang. Sa mga magulang makatutulong ito sa upang lubos na

magabayan at maturuan ang mga anak na maunawaan ang kahalagahan ng segregation

waste management at maisagawa ito sa loob ng tahanan.

Mga Stakeholders. Sa mga stakeholders makatutulong ito upang sumuporta at

malaman ang mga problemang kinakaharap ngayon at magkaroon ng sapat na

impormasyon at maunawaan ang halaga ng segregation.

Mga Mananaliksik. Sa mga mananaliksik makatutulong itong pag-aaral na ito

upang bigyan ng solusyon ang problemang kinakaharap na makabubuti sa buong paaralan

at sa komunidad
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 11

Mga Susunod na Mananaliksik. Sa mga susunod na mananaliksik makatutulong

ito bilang pagbasehan ng gagawing pananaliksik at mas lalo pang mapag-aralan ng mabuti

ang tungkol sa segregation waste management.

Paglalahad ng Suliranin

Ang pag-aaral na ito ay aalamin kung ano at mithiin at saloobin ng mga guro at

estudyante kung gaano kalawak ang kanilang kaalaman patungkol sa ‘’Segregation Waste

Management’’. Ito ang mga sumusunod na katanungan na siyang nakapagtutugon sa pag-

aaral ,naglalayon din itong maging tugon ng mga sumusunod na katanungan:

1. Ano ang profile ng mga administrator ng LUNHS ayon sa:

a. kasarian,

b.taon,

c.civil status,

d.taon sa serbisyo;

2. Ano ang profile ng mga guro ng LUNHS ayon sa:

a. kasarian,

b. taon,

c. civil status,

d.taon ng pagtuturo,

e. baitang na tinuturuan
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 12

3. Ano ang profile ng mga stakeholders ayon sa:

a. kasarian,

b. taon,

c. civil status,

4. Ano ang profile ng mga mag-aaral ng LUNHS ayon sa:

a. kasarian,

b. taon,

5. Ano ang lebel ng kaalaman patungkol sa Segregation Waste Management ng mga:

a. administrator,

b.guro,

c.stakeholder

d.mag-aaral

6. Ano ang lebel ng kaugnayan ng profile ng mga respondente at ng lebel ng kaalaman

sa Segregation Waste Management:

7. Anu-ano ang mga proyekto o pragrama na makatutulong sa pagbawas ng mga

basura gamit ang waste material sa paaralan?

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 13

Balangkas Teoretikal

Ang teorya ng Waste Management ay kumakatawan sa isang mas malalim na

account ng domain at naglalaman pangkosepting pinag-aaralan ng basura, ang aktibidad

sa kasarian, at panlahatang pagtingin sa mga layunin ng pamamahala ng basura. Ito ay

itinatag sa pag-asa na waste management ay upang maiwasan ang basura na nagiging

sanhi ng pinsala sa kalusugan ng tao at sa kapaligiran. Ang tamang kahulugan ng basura

ay mahalaga sa paggawa sa isang sustainable agenda ng pamamahala ng basura, Ito ay

higit sa lahat ang kaso na kasalukuyang batas ay dumadalo sa umiiral na pag-aaksaya.

Umuusbong mula sa kondisyon na ito ay maaring sumalungat sa mga layunin ng

basura prevention, dahil ang isang bagay na ayroon na ay hindi maaaring pumigil sa mula

sa magmumula. Kapag material ay itinalaga ang lebel ng ‘basura’. Sa kabila nito

tahasang wish ng basura prevention, nang kataon lamang, ang batas at mahalagang

mamonitor ang basura. Ang likas pilosopiko implikasyon ng naturang mga kahulugan na

sila ay hindi able sa pangasiwaan ang isang sustainable system ng pamamahla sa basura.

Samakatuwid, ang mga bagong dynamic na kahulugan para sa basura at waste

management ay dapat na hinahangad, na maaaring ipaliwanag kung bakit ang basura ay

nilikha at maaaring nag-aalok ng isang tunay na solusyon para sa mga problema

(https://www..witpress.com/elibrary/wit-transactions-on-ecology-and-the-

environment/78/14399).

Striktong pagpapatupad ng Republic Act 9003- Dahil sa mas tumitinding epekto

ng climate change at global warming hindi lamang sa bansa ngunit sa buong mundo, mas

mahigpit nang ipatutupad ng Pamahalaan ang pagsubaybay sa wastong pagtatapon at

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 14

pagbubukod-bukod o segregation ng mga basura sa buong bansa

(www.lawphil.com,http://www.emb.gov.ph/nswmc).

Paglobo ng Populasiyon- Isa sa mga dahilan kung bakit lumolobo din ang basura

sa ating bansa dahil kasabay nito ang paglobo ng populasiyon. Kung gaano karami ang

populasiyon ay doble pa ang bilang ng basura na nahahakot araw-araw

. Kawalan ng Disiplina at Kaalaman- Alam naman nating dumarami na ang

basura sa ating paligid ng dahil sa kawalan ng disiplina ng mga tao at walang kaalaman

kung bakit nga ba mahalaga ang pagbubuklod o segregation at pagtapon ng tama sa

tamang basurahan (timescolumns.wordpress.co.).

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 15

Balangkas Konseptuwal
INPUT PROSESO AWTPUT

Administrator  Paggawa ng mga iba’t

a) Kasarian ibang bahagi ng
b) Taon talatanungan.
c) Civil Status  Pagpapavalidate ng
d) Tagal sa serbisyo nagawang questionnaire.
Guro  Pagkalap ng mga datos
a) Kasarian patungkol sa
b) Taon Segregation Waste
c) Civil Status Management
d) Taon ng pagtuturo  Pagrereproduce ng mga
e) Baitang ng tinuturuan gagamiting talatanungan
na ipapasagot sa mga
Mag-aaral
respondante
a) Kasarian  Pagpapasagot ng mga
Seminar- Worksyap
b) Taon talatanungan sa
tungkol sa Waste
c) Baitang nasabing mga
Segregation
respondante
Management
Stakeholders  Pagbibilang at
pagtototal sa mga bilang
a) Kasarian
na lumabas na resulta ng
b) Taon talatanungan
c) Civil Status
Talatanungan

tugon

Pigura 1.
Paradigma ng Pananaliksik
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 16

Hipothesis

1.Walang nakuhang profile sa mga administrator.

2.Walang nakuhang profile sa mga guro ng Pamabansang Mataas na Paaralan ng

La Union.

3. .Walang nakuhang profile sa mga stakeholder.

4. Walang nakuhang profile mula sa panig ng mga mag-aaral mula sa ikapitong

baitang hanggang sa ikalabing- isang baitang.

5.Walang kaalaman ang mga administrator patungkol sa segregation waste

management, maging ang mga guro, stakeholder gayundin sa mga mag-aaral mula

baitang 7 hanggang baitang 11.

6.Walang ugnayan ang profile ng mga respondante sa lebel ng kaalaman sa

segregation waste management.

7.Walang proyekto o programa na makatutulong sa pagbawas ng mga basura

gamit ang waste material
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 17

Metodolohiya

Disenyo ng Pananaliksik

Ang disenyong ginamit sa pananaliksik na ito ay deskriptibo dahil naaangkop ito

sa pagbibigay kahulugan sa mga nakalap na datos na nagmula sa mga administrator,

guro, mag-aaral at stakeholders na kulang sa kaalaman at pagsasagawa sa wastong

pagtapon at pagbubukod-bukod ng basura.

Sinuri ang pag-aara1 na ito gamit ang kasalukuyan at ang napagalamang

kaalaman, kaisipan, at pananaw ng mga tao sa naging epekto nito. Ninais ng pananaliksik

na suportahan ang mga naunang pahayag ng mga administrator, guro,mag-aaral at

stakeholder tungkol sa mga epekto ng nasabing usapin.

Ang proseso ng deskriptibong pamamaraan ng pagkalap ng datos ay naaangkop sa

nakalap ng datos at pagtabulate ng mga datos na nakalap. Ang method na ito ay ginamit

upang mailarawan ang iba’t ibang kaalaman ng mga administrator, guro, mag-aaral at

stakeholders sa pagsasagawa ng segregation waste management at kung ano ang mga

Gawain at pag-uugali pagdating sa kalikasan. Sa paggamit nito ay maaring makita kung

mayroon bang ugnayan ang lebel ng profile sa lebel kaalaman ng mga administrator,

guro, mag-aaral at stakeholders.

Respondente

Limang-daan at tatlumpung katao ang mga naging respondante ng pananaliksik na

binubuo ng labing-limang administrator, labing-limang guro, isang-daan dalampu’t

limang mga mag-aaral mula sa baitang pito hanggang labing-isa sa paaralang LUNHS na
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 18

may dalawmpu’t limang katao ang respondante nito at maging ang labing-limang

stakeholder. Ang mag naging respondent ng nasabing pananaliksik ay napili sa

pamamagitan ng random sampling.

Instrumento ng Pananaliksik

Ang mga mananaliksik ay gumamit ng talatanungan na may limang-puntong

iskala para sa pagsarbey at makuha ang mga kinakailangang datos. Ang mga datos ay

nakuha at batay sa ginamit na tseklist o 5-point Likert scale. Ang ginamit na instrument

na talatanungan na ito ay nagmula kay Bb. Mary Joy Barbosa Y Gandesa na kanyang

ginamit noong May 2014 sa kanyang isinagawang pananaliksik na “Zero Waste

Management Practices of Public Elementary and Secondary Schools in Lagangilang

District” at ito’y pinagbasehan at isinalin sa wikang Filipino ng mga mananaliksik

sapagkat ito’y naaangkop at tugmang tugma sa pananaliksik na ito.

Ang instrumento ay binubuo ng limang (5) bahagi. Ang unang bahagi ay ang

pagkuha ng profile ng mga administrator na nakapaloob rito ang kanilang pangalan,

kasarian, taon, civil status at taon sa serbisyo, samantalang sa guro naman ay ang

pangalan,kasarian, taon, civil status, taon ng pagtuturo at ang baitang na tinuturuan, sa

panig naman ng mga mag-aaral ay ang kanilang pangalan, kasarian, tao at baitang at sa

stakeholder ay ang pangalan, kasarian, taon at civil status; ang ikalawang bahagi ng

talatanungan ay ang lebel ng mastery sa layunin ng segregation waste management na

may anim na pahayag upang lagyan ng tsek kung ito’y master na o hindi pa; ang ikatlong

bahagi naman ay ang lebel kung gaano kadalas isinasagawa ang stratehiya ng segregation

waste management gaya na lamang ng 3Rs (Reduce, Reuse and Recycle) sa paaralan na
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 19

nahati sa tatlong aspeto ang Reduce na may apat na pahayag, Reuse na may anim na

pahayag at ang Recycle na may labing-anim na pahayag; samatalang ang ikaapat na

bahagi ay ang mga problemang kinakaharap ng mga administrator, guro, mag-aaral at

stakeholder sa segregation waste management na may pitong pahayag at ang panglimang

bahagi ay ang mga proyekto o programa na makatutulong sa pagbawas ng mga basura

gamit ang mga waste materials sa paaralan na maydalawampu’t isang pahayag na

lalagyan lamang ng tsek kung ito’y maaring maisagawa o hindi.

Bago mangyari ang pang-iimbestiga o pagsarbey, ang instrumento na ginamit ay

napavalidate sa iba’t ibang tao.Ang kriteryang ginamit ay ang mga sumusunod: (a)

Organisasiyon kung saan nakapaloob dito kung ang nilalaman ng talatanungan ay

planado at organisado ba, ang talatanungan ay supisyente at sistematiko na sa pagbibigay

ng indiksyon sa pamagat at ang talatanungan ay nagpapakita ng maayos at wastong

konseptokaugnay ng pamagat; (b) Kalinawan kung saan nakasaad dito kung ang

direksiyon o panuto ba ay malinaw at supisyente; ang mga aytem ay malinaw at

supisyente; ang nga aytem ay malinaw at lohikal ang pagsasaayos, ang lenguwaheng

ginamit sa mga aytem ay malinaw at ang mga pangungusap ay sumusunod sa mga

wastong gramatika, bantas at pagbabaybay, at ang (c) Kahalagahan nama’y ay kung ang

mga aytem sa talatanungan ay praktikal at batay sa obhetibo ng pag-aaral; ang talatungan

ay sapat upang masagot ang pamagat at kung ang talatanungan ay binubuo ng mga

leyenda at iskala na kinakailngan sa pagsukat ng pamagat.

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 20

Tritment ng mga Datos

Matapos nakalap ang mga datos mula sa mga talatanungang pinasagot, ang mga

mananaliksik ay gumamit ng frequency count at averaging upang masaayos at mabilang

gamit ang statistics tulad ng pagkuha sa total iskor at ang mean ng bawat respondante

kung saan ang baitang 7 at 10 ay siyamnapu, samantalang ang baitang 8 at 9 ay

siyamnapu’t isa, baitang 11 ay walumpu’t dalawa, pitumpu’t isang guro, tatlong-raan

at tatlumpu’t dalawa ang kabuuan ng mga mag-aaral mula sa baitang pito hanggang

baitang 11 at labing-limang stakeholders na pinag-aralanag mabuti. Ang mean na

nakuha ay ang naging batayan sa pagpapahayag ng lumabas na resulta ng pagsasarbey

at sa agbibigay ng mga deskripsiyon sa mga tugon ng mga respondante. Kinuha ang

buong kabuuan ng populasyon ng bawat kurikulum, maging ang mga guro. Ginamitan

ito ng Slovin’s formula:

n= N_____
1+ Ne2

Ang mga datos na nakalap ay naisaayos, nabilang at mayroong statistical na

tritment at sinuri ito ng mabuti sa pamamagitan ng mga sumusunod:

1. Ang profile ng mga respondante ay sususriin ang iba’t ibang mga proyekto.

2. Malaman ang lebel ng mastery patungkol sa layunin ng segregation waste

manangement, ang lebel kung gaano kadalas isinasagawa ang stratehiya ng

segregation waste management at ang degree kung gaano kaseryoso ang

problemang kinakaharap ng mga administrator, guro, mag-aaral at

stakeholder, ang 5-point Likert scale ay ginamit sa mga sumusnod:

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 21

a. Para sa mastery ng layunin ng segregation waste management ay masusukat kung

gaano bihasa ang mga respondante ay sinukat ito kung Fully Mastered na

katumbas ng 5 puntos at may simbolong FM, Well Mastered na may katumbas na

4 at may simbolong WM, 3 kung ito’y Moderately Mastered o MM, 2 kapag

Fairly Mastered o FRM at Not Mastered na may katumbas na 1 at may simbolong

NM.

b. Para sa kadalasan na isinasagawa ang stratehiya sa segregation waste management

ay masususkat kung gaano kadalas isinasagawa ng mga respondante ang 3R’s o

Reduce, Reuse at Recycle kung saan ang 5 ay nangangahulugang Always or A, 4

kung ito’y Often o O, 3 naman kung ito’y Moderately Often, 2 kapag Seldom o S

at N naman kung Never na may katumbas na bilang na 1.

c. Para sa problemang kinakaharap ay ginamitan ng mga sumusnod na deskripsiyon

upang malaman ng mga mananaliksik kung anu-ano ang mga problemang

kinakaharap ng mga respondante, ang 5 ay nangangahulugang Very Serious na

may simbolong VS, Serious o S kapag 4, 3 naman kung ito’y Moderately Serious

o MS, 2 kung Slightly Serious o SS at Not Serious o NS kapag 1.

d. Sa panghuling bahagi naman ay nakabatay sa kung ilang tsek ang nalagyan at

bibilangin ito at kung alin ang pinakamataas ay siyang epektibong proyekto na

maaring gawin para sa paaralan.

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 22

Resulta at Diskusyon

Sa bahaging ito ng pananaliksik ay nakapaloob ang presentasiyon ng datos na

nakalaap, ang pag-intindi at pagbibigay ng interpretasyon sa mga nasabing datos.

Mayroong apat na aspeto na tatalakayin patungkol sa epektibong pagpapatupad ng

segregation waste management ng LUNHS. Ang pagsasagawa ng Segregation Waste

Management ng LUNHS ay ang mga sumusunod; a) Profile ng administrator,

stakeholders at mag-aaral; b) Lebel ng kaalamana sa layunin ng Segregation Waste

Manangement ng mga administrator, guro at stakeholders c) Lebel ng kaalaman sa

layunin ng Segregation Waste Management ng mga mag-aarala mula baiatng 7 hanggang

baitang 11; d) Lebel kung gaano kadalas isinasagawa ang Istratehiya ng Segregation

Waste Management gaya na lamang ng 3R’s (Reduce, Reuse at Recycle) ng mga

administrator, guro at stakeholder sa paaralan; e) Lebel kung gaano kadalas isinasagawa

ang Istratehiya ng Segregation Waste Management gaya na lamang ng 3R’s (Reduce,

Reuse at Recycle) ng mga mag-aaral mula baitang 7 hanggang baitang 11 sa paaralan; f)

Mga problemang kinakaharap ng mga administrator, guro, mag-aaral at stakeholders sa

Segregation Waste Management; g) Mga Proyekto o Programa na Makatutulong sa

Pagbawas ng mga basura gamit ang mga Waste Materials sa paaralan.

Ang mga sumusunod ay mga pertinenteng resulta at datos sa bawat problemang

inilahad sa pag-aaral na ito. Mula sa panig ng labing-limang (15) na administrator at

stakeholder, pitumpu’t isang (71) guro, at siyamnapu na nasa baitang 7 at baitang 10,

siyamnapu’t isa sa baitang 8 at baitang 9.

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 23

Profile ng Adminstrators, Guro, at Stakeholders

Ipinapakita ng talahanayang ito ay ang taon ng mga administrators, guro at

stakeholders. Sumasalamin dito na may apat (4) na administrator na ang nasa serbisyo na

may taong humigit kumulang sa tatlumpu’t isa (31) hanggang sa apatnapu (40) kung

saan ay mayroong 26.67 na porsiyento ngunit mas marami sa mga ito ay mga lalaki na

may tatlo(3) at isa(1) naman sa babae. Makikita rin dito na ang nasa taong limampu’t

isa(51) hanggang animnapu(60) ay kapareho ng nasa taong tatlumpu’t isa hanggang

apatnapu ngunit ang kaibahan ay, pantay ang bilang ng mga babae at lalaki na nasa taong

ito, dalwang babae at dalawa ring lalaki. Samantala, may mga administrator na nasa

serbisyo sa taong dalawampu (20) hanggang tatlumpu (30) na may katumbas na 20

porsiyente o may bilang na tatlo(3) na mga babae lamang ang nakapaloob dito, gayundin

ang nasa taong apatnapu’t isa (41) hangggang limampu (50) na may dalawang babae at

isang lalaki. Mayroon namang isang babaeng administrator ang nasa taong humigit

kumulang na animnapu’t isa (61) hanggang pitumpu (70) na mayroong 6.67 %.

Lumalabas sa examinasyong ito na mayroong baguhan pa lamang sa serbisyo at mura pa

ang edad bilang administrator at mayroon nading matagal tagal na sa serbisyo.

Ang bilang ng mga bagong empleyado bilang administrator na tumugon sa

talatanungan na ibinigay sa Pambansang Mataas na Paaralan ng La Union ay pito (7) na

may apat (4) na mga babae at tatlo (3) naman sa mga lalaki. Bukod sa mga baguhan ay

mayroong dalawang administrator na babae na anim hanggang sampung taon na sa

serbisyo gayundin sa labing-anim (16) na taon hanggang dalwampu (20). Samantalang,

magkapareha din ang nasa taon na sa serbisyo na dalawampu’t- anim (26) hanggang

tatlumpu (30), isa sa babae at isa rin sa lalaki. May tig isa namang administrator na
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 24

matagal na sa serbisyo na nasa dalawampu’t isa (21) hanggang dalawmpu’t- lima (25) na

lalaki at tatlumpu’t anim (36) hanggang apatnapu (40) na babae na naninilbihan sa

paaralan. Mula sa 15 na respondante, pito sa mga ito ay mga baguhan pa lamang na ating

irarate mula sa 100 na porsiyento ay mayroong 46.67 na porsiyento na siyang majority na

naninilbihan bilang administrator sa paaralang LUNHS. Ang implikasyon nito, ay habang

mura pa ang edad ng mga administrator at baguhan pa lamang sa paaralan ay kailangan

nilang makipagsalamuha at mapag-aralan kung anuman ang ginagawa ng mga taong mas

matanda na sakanila, upang mayroong maisalba o malaman pang ideya na maaring

magamit sa hinaharap kapag nagretiro na sa serbisyo ang mas nakatatanda. Kailangan

nilang makialam at Makita kung ano pa ang mga puwedeng magawa para s paaralan.

Talahanayan 1. Profile ng mga Administrator

Babae Lalaki F %
Taon
20-30 3 0 3 20
31-40 1 3 4 26.67
41-50 2 1 3 20
51-60 2 2 4 26.67
61-70 1 0 1 6.67
Total 9 5 15 100
Civil Status
Single 2 1 3 20
Married 7 5 12 80
Widowed 0 0 0 0
Total 9 6 15 100
Taon sa Serbisyo
1-5 4 3 7 46.67
6-10 2 0 2 13.33
11-15 0 0 0 0
16-20 2 0 2 13.33
21-25 0 1 1 6.67
26-30 1 1 2 13.33
31-35 0 0 0 0
36-40 1 1 6.67
Total 10 5 15 100
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 25

Makikita rin sa talahanayang ito ang civil status ng mga administrator, kung saan

marami sakanila ang kasal na o married na mayroong 12 katao sa 15 na respondante kung

saan may katumbas itong 80 % na mayroong pitong (7) mga kababaihan ang kasal na

nasa taong dalawmpu’t lima (25) hanggang pitumpu (70), samantalang ang single naman

ay kakaunti lamang na may tatlo (3) o ang katumbas nito ay 20 porsiyento na kung saan

ay nakapaloob ang dalawang babae at iisang lalaki lamang. Lumalabas sa talahanayang

ito, na mas dominante ang bilang ng mga kababaihan kaysa sa mga kalalakihan sa lahat

ng aspetong nabanggit.

Ayon sa vsb.bc.ca/sites Ang mga principal at/o vice principals ay ang mga

administrador ng paaralan. Minsan, tinatawag silang “Administrative Officers” o A.O.s.

Ang kanilang responsibilidad ay ang mga sumusunod tulad na lamang sa kalusugan at

kaligtasan ng bawa’t magaaral, sila ay matatagpuan sa School Clinic; siguraduhin na ang

mga alituntunin ng British Columbia School Act* ay sinusunod; ang pagpatakbo ng

paaralan at pagtakda ng pamamaraan; pakikitungo sa mga tauhan upang isakatuparan ang

mga plano ng paaralan; at pagpulong ng mga magulang para siguraduhin ang paglahok

nito sa mga desisyon ng paaralan.

Ang mga Administrative Assistants: Mga sekretarya o Administrative Assistants

ang katrabaho ng mga Administrators. Ang kanilang responsibilidad ay ang sumusunod:

tagapangasiwa ng lahat na gawaing isinusulat ; pagtulong sa mga administrators upang

siguraduhin ang mahusay na pagpatakbo ng paaralan; pagsasagot ng telepono at mga

koreo o sulat; pagtawag sa mga magulang kapag ang kanilang mga anak ay may sakit at

kinakailangang sunduin ; at pagbibigay ng emergency first aid kapag kinakailangan.

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 26

Katiwala ng Aklatan (Librarian): Ang mga paaralan ay may katiwala ng aklatan

na isang guro din, nguni’t hindi lahat ng paaralan ay merong fulltime na katiwala ng

aklatan na nakatalaga sa library.Dahil dito, ang aklatan ay maaring sarado sa iba’t-ibang

bahagi ng araw na may pasok o kaya sa buong linggo. Ang ilan sa mga responsibilidad

nito ay ang sumusunod: pagsuporta ng mga mag-aaral na pumupunta sa library para

gumawa ng mga takdang-aralin; pagturo o pakikipag-turo ng ilang bahagi ng kurikulum

kasabay ng mga guro sa silid-aralan; pagtulong sa paghahanap ng mga magaaral ng

materyal at babasahing panglibangan at pang-akademiko; at panatilihin at dagdagan ang

mga koleksiyon ng materyales sa aklatan

(https://www.vsb.bc.ca/sites/default/files/shared/Who%20are%20the%20People%20in%

20Your%20Childs%20School%20-%20Elementary%20-%20Filipino.pdf).

Profile ng Guro

Makikita sa talahanayan 2 kung saan isinaad ang profile ng mga Guro na mayroong (20)

dalawampu na babaeng respondente at (8) walon namang mga lalaki ang nasa edad 41-50

taong gulang at mayroong dalawa (2) na babae sa mga nainterbyu na mga guro ay nasa

61- 70 taong gulang. Ayon din sa nasabing talahanayan, makikitang (61) animnapu’t isa

ang married at (0) naman ang biyuda o biyudo.

Ang posibleng kadahilanan kung bakit ang mga guro sa paaralan ay mayroong

sapat na kaalaman sa mga patakaran at mga batas na kinakailangan sa pagpapatupad ng

mga programang pampaaralan at pangkomunidad. Kahit man, may baguhan at may

matagal na sa serbisyo ay hindi parin ito nagiging problema, sapagkat ang bawat isa ay

may iisang hangarin na turuan ng mabuti ang mga mag-aaral, hindi lamang sa loob ng

silid-aralan pati na rin sa kalinisan at kapaligiran.

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 27

Talahanayan 2. Profile ng mga Guro

Babae Lalaki F %
Taon
20-30 4 2 6 8.45
31-40 20 5 25 35.21
41-50 20 8 28 39.44
51-60 9 1 10 14.08
61-70 2 0 2 2.82
Total 55 16 71 100
Civil Status
Single 7 3 10 14.08
Married 52 9 61 85.92
Widowed 0 0 0 0
Total 59 12 71 100
Taon sa Serbisyo
1-5 6 0 6 8.45
6-10 4 3 7 9.86
11-15 7 2 9 12.68
16-20 7 3 10 14.08
21-25 10 3 13 `18.31
26-30 9 4 13 18.31
31-35 4 2 6 8.45
36-40 7 0 7 9.86
Total 53 17 71 100
Baitang na Tinuturuan
Baitang 7 4 6 10 9.62
Baitang 8 14 6 20 19.23
Baitang 9 28 3 31 29.81
Baitang 10 24 1 25 24.04
Baitang 11 7 1 18 17.31
Total 104 100

Ayon kay Ramon Jagnaan (2014) pangunahin sa mga tungkulin ng guro ang

pagtuturo. Ang mahabang oras sa panahon ng guro ay ginugugol sa harap ng klase sa

loob ng silid-aralan upang magbigay ng impormasyon, gumigising ng kawilihan ng mga

mag-aaral sa paksang tinatalakay, magpaliwanag, makipagtalakayan, magtanong at

tumugon sa mga katanungan ng mga mag-aaral. Ang guro ay modelo o huwaran. Ang

pagiging uliran o modelo ay isa sa mga 'roles' ng guro. May mga asignaturang higit na
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 28

mabisang 'maituro' o ' maikintal' sa pamamagitan ng Values Education higit na

maihahawa ng guro ang mag-aaral sa kanyang kabutihang-asal, pagiging modelo ng

integridad, moralidad at kabutihang loob.

Ang guro ay tagapamahala o manedyer. Nasa mabuting pangangasiwa ng guro

ang pagkakaroon ng episyenteng galaw at mga gawain at pamamahala ng mga gawaing

higit na mag dudulot sa mag-aaral ng mga kapaki-pakinabang na karanasan. Kasali sa

mabuting pangangasiwa ng guro ang paghahanda ng mabuting banghay-aralin,

paghahanda ng pagsusulit, pagbibigay ng grado o marka at iba pa. Naisasagawa ng klase

ng mabilis, maayos at hindi nagkakagulo ang mga routines, gaya ng pagpasok at paglabas

sa silid, pagpasa ng aklat o papel o kagamitan, mga pangkatang gawain at iba pa.

Ang guro ay tagapayo at tagapatnubay. Bagaman at sa malalaking paaralan ay

may sadyang tanggapan pra sa tinatawag na mga guidance counsellors, hindi pa rin

maiiwasan ng guro ang pagiging tagapayo at tagapatnubay ng mag-aaral upang

matulungan ang mga mag-aaral sa paglutas ng kanilang suliranin. Malaking bagay na sa

mga mag-aaral na may mga guro silang handang makinig ng kanilang suliranin.

(https://prezi.com/px9ckun5hdha/mga-tungkulin-ng-guro)
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 29

Talahanayan 3. Profile ng mga Stakeholder

Babae Lalaki F %
Taon
20-30 5 1 6 40
31-40 0 2 2 13.33
41-50 2 2 4 26.67
51-60 2 1 3 20
61-70 0 0 0 0
Total 9 6 15 100
Civil Status
Single 5 1 6 40
Married 5 4 9 60
Widowed 0 0 0 0
Total 10 5 15 100

Makikita sa talahanayan 3 kung saan isinaad ang profile ng mga Stakeholder na

mayroong (6) anim na respondente ang nasa edad 20-30 taong gulang at wala sa mga

nainterbyu na stakeholders ay nasa 61- 70 taong gulang. Ayon din sa nasabing

talahanayan, makikitang (9) siyam ang single at (0) naman ang biyuda o biyudo.

Ang posibleng kadahilanan kung bakit ang mga karaniwang stakeholder ng isang

paaralan ay ang mga alumni at ang mga pulitiko sa nasabing lugar ay sapagkat sila ay

mayroong sapat na kaalaman sa mga patakaran at mga batas na kinakailangan sa

pagpapatupad ng mga programang pampaaralan at pangkomunidad.

Ayon sa gsm.ucdavis.edu (2016), ang mga alumni at mga batang politiko ay

karaniwang nagaasam na makatulong sa paaralang kanilang kinabibilangan noon. Ang

miyembro ng alumni ay inaasahang makibahagi sa mga proyekto na isinasagawa ng

kanilang paaralan. Ito ay pangkaraniwang pagpapakita ng pasasalamat sa naging

kontribusyon hindi lamang ng mga guro kundi pati ng paaralan sa kung ano man ang

kanilang naabot sa kanilang buhay (http://gsm.ucdavis.edu/highlight/gsm-alumni-

association-board-responsibilities).
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 30

Talahanayan 4. Profile ng mga Mag-aaral

F %
7 8 9 10 11
Taon
12-13 51 32 17 0 0 141 31.76
14-15 30 42 67 49 0 179 40.32
16-17 9 17 7 41 82 124 27.93
Total 90 91 91 90 82 444 100

Makikita sa talahanayan na ito na profile ng mga mag-aaral mula baitang 7

hanggang baitang 11. Isinasaad nito na mas madami ang mga mag-aaral na nasa taong

14-15 na gulang na may bilang na isang daan pitumpu’t siyam (179) o may 40. 32 na

porsiyento sa kabuuang 100 %.

Ang posibleng kadahilanan nito, ay mas malawak ang pag iisip o ideya ng mga

mag-aaral na nasa 14-15 na taong gulang. Sapagkat sila ay naturuan na at nasubaybayan

ng mga guro at maisasabuhay nila kung anuman ang mga kaalamang nakuha at natutunan

nila. Samanatalang (124) isang daan dalawmpu’t apat naman ang mga mag-aaral na nasa

taong 16-17 na gulang.

Ayon sa Diyurnal ni Jojo (2015) ang pag aaral ay isang malaking parte ng

isang kabataan.Ang pag aaral ang nagsisilbing pangalawang buhay natin, bukod sa mga

pansarili nating gawain sa buhay. Sa buong araw ng ating buhay sa pang araw araw ay

halos kalahati ng araw natin ay nilalaan natin sa pag aaral at pagpasok sa paaralan bilang

mga estudyante.Kalahati ng ating buhay at karanasan ay tumatakbo sa loob ng ating

paaralan. Doon tayo natututo ng mga kaalaman at doon tayo natututo. Sa ating mga guro

tayo natututo ng mga kaalaman tungkol sa maraming bagay.

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 31

Natututunan din natin sa kanila ang aspeto ng buhay. Ang paaralan at ang lahat ng

naroon ang nagsisilbi nating pangalawang tahanan.Ang ating pagkatututo sa pakikisama

sa ating mga kamag aral ay nagsiailbing daan satin upang matuto tayong makisama at

makihalubilo sa iba’t-ibang tao. Sa paaralan din ay napapatibay ang ating mga kakayahan

at lalo pa itong lumalago dahil sa suporta ng ating mga guro. Subalit kaakibat nito, sa

kabila ng mga kabutihang ating natatamasa habng tayo ay nag aaral may ibat ibng

responsibilidad itong kaakibat.

Dapat tayong maging masipag sa lahat ng bagay lalo na sa mag gawain na may

kaugnayan sa ating mag asignatura. Dapat nating igalang ang ating mga guro at mga

kamag aral. Dapat nating sundin ang mga palatuntunan at batas ng ating paaralan na

magdudulot ng disiplina sa atin. Dapat nating pahalagahan ang mga bagay na tumutulong

sa pagpapalago ng ating pagkatao. Marunong dapat tayong gumawa ng bagay na tama at

iwasan ang mali. (https://jojodiary.wordpress.com/2015/01/21/responsibilidad-ko-bilang-

estudyante)
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 32

Talahanayan 5. Lebel ng Kaalaman ng mga Administrators, Guro, at Stakeholders

sa Layunin ng Segregation Waste Management sa Pambansang Mataas na Paaralan
ng La Union
Mga Layunin ng Segregation Administrators Guro Stakeholders
Waste Management M DR M DR M DR
1. Mapalawak ang kaalaman 4.07 WM 4.27 FM 4 WM
ng mga administrator,
guro, at mga mag-aaral sa
pamamahala ng mga
basura sa loob ng paaralan
at sa komunidad.
2. Mapalawak ang kaalaman 3.67 WM 3.82 WM 4.2 WM
ng mga mag-aaral sa iba’t
ibang stratehiya sa
pamamahala ng basura
tulad ng 3R’s (Reduce,
Reuse and Recycle).
3. Maturuan ang mga 3.60 WM 4.20 FM 4 WM
estudyante na maisagawa
ang 3R’s sa kanilang pang
araw-araw na
pamumuhay.
4. Maintindihan ng mga 3.53 WM 4.13 WM 4 WM
mag-aaral ang layunin ng
waste segregation.
5. Maipalaganap at maging 3.60 WM 4.18 WM 3 MM
epektibo ang Segregation
Waste Management sa
loob ng paaralan.
6. Masolusyunan ang mga 3.80 WM 4.18 WM 4 WM
problemang kinaharap
patungkol sa Segregation
Waste Management.
PANGKALAHATANG 3.69 WM 4.13 WM 3.81 WM
MEAN

Batay sa mga datos na nakapaloob sa ikalimang talahanayan na kung saan

tinalakay ang lebel ng kaalaman ng mga administrator, guro, at mga stakeholders sa

layunin ng Segration Waste Management. Makikita na sa unang batayan, ang mga guro

ay nakakuha ng 4.13 mean na may kahulugang Well Mastered at ang mga lebel naman
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 33

ng kaalaman ng mga Stakeholders ay 3.81 na may pagkakahulugang Well Mastered. Ito

marahil ay sa kadahilanang ang mga guro ay ang siyang mga nagpapaliwanag ng mga

layunin ng nasabing programa sa kani-kanilang mga mag-aaral.

Ayon sa kay Jagnaan (2014), isa sa mga tungkulin ng guro ay ang maging modelo

o huwaran. May mga asignaturang higit na mabisang maituro o maikintal sa

pamamagitan ng Values Education, higit na maihahawi ng guro ang mga mag-aaral

sakanyang kabutihang- asal, magiging modelo maging sa mga responsibilidad sa

kalinisan ng paraalan (https://prezi.com/px9ckun5hdha/mga-tungkulin-ng-guro/).

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 34

Talahanayan 6. Lebel ng Kaalaman ng mga Mag-aaral sa Layunin ng Segregation

Waste Management sa Pambansang Mataas na Paaralan ng La Union

Mga Layunin ng Segregation G7 G8 G9 G10 G11

Waste Management M DR M DR M DR M DR M DR

1. Mapalawak ang 3.98 WM 4.21 FM 3.70 WM 4.02 WM 3.88 WM

kaalaman ng mga
administrator, guro, at
mga mag-aaral sa
pamamahala ng mga
basura sa loob ng
paaralan at sa
komunidad.

2. Mapalawak ang 4.08 WM 4.31 FM 3.59 WM 3.87 WM 3.63 FM

kaalaman ng mga mag-
aaral sa iba’t ibang
stratehiya sa
pamamahala ng basura
tulad ng 3R’s (Reduce,
Reuse and Recycle).

3. Maturuan ang mga 4.16 WM 4.25 FM 3.59 WM 3.93 WM 3.80 WM

estudyante na maisagawa
ang 3R’s sa kanilang
pang araw-araw na
pamumuhay.

4. Maintindihan ng mga 4.01 WM 4.19 WM 4.13 WM 4.09 WM 3.82 WM

mag-aaral ang layunin
ng waste segregation.

5. Maipalaganap at maging 3.98 WM 4.14 WM 3.67 WM 3.88 WM 3.62 WM

epektibo ang Segregation
Waste Management sa
loob ng paaralan.

6. Masolusyunan ang mga 3.70 WM 3.76 WM 3.67 WM 4.01 WM 3.50 WM

problemang kinaharap
patungkol sa Segregation
Waste Management.
PANGKALAHATANG 3.98 WM 4.14 WM 3.73 WM 3.97 WM 3.71 WM
MEAN
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 35

Batay sa mga datos na nakapaloob sa ikaanim na talahanayan kung saan tinalakay

ang lebel ng kaalaman ng mga mag-aaral mula baitang 7 hanggang baitang 11 sa layunin

ng Segration Waste Management. Makikita na sa unang batayan, ang mga mag-aaral sa

baitang 8 ay nakakuha ng 4.14 mean na may kahulugang Well Mastered at ang mga lebel

naman ng kaalaman ng mga mag-aaral sa baitang 7 na may pagkakahulugang Well

Mastered sa mean na 3.98. Marahil ay sa kadahilanang ang mga mag-aaral sa baitang 8

ay unti-unti ng naiintindihan ang kahalagahan ng tamang pagtapon ng basura.

Ayon kay Lemuel Estrada (2015) ang mga tungkulin ng mga mag-aaral ay Mag-

aral ng mabuti , magkaroon ng masidhing pagnanais na matuto, pataasin ang mga marka,

gamitin ang kakayahan sa komunikasyon nang buong husay, pagyamanin ang kakayahn

sa pag-iisip, matutong lutasin ang sariling mga suliranin at makilahok sa mga gawain sa

paaralan.(https://www.slideshare.net/mobile/sirlemuelestrada/modyul-4-ang-aking-

tungkulin-bilang-kabataan)

Ayon kay Joy Grace Sevilla (2014) hangad ng RA 9003 na mapanatili ang

kalinisan at mapangalagaan ang kalikasan ng bansa. Paghiwa-hiwalayin ang mga basura

sa bahay pa lang upang makatipid ang gobyerno sa pagbibiyahe ng basura sa dumpsite,

maisaayos ang kasalukuyang sistema sa pagtatapon ng basura at mapigilan ang polusyon.

Ang mga Nabubulok na mga material ay ang mga sumusunod: Tira-tirang pagkain gaya

ng kanin, isda, gulay, karne at mga buto. Mga balat ng prutas, gulay, rekado, atbp. Basura

mula sa mga hardin o halamanan. Soft tissue pads at papel. Samantalang ang Di-

nabubulok at Recyclable ay ang mga sumusnod : Baso, bote, slides, basag na salamin,

lumang baterya at sirang electric bulb. Lumang damit, plastic bag, sako. Plastic cups,
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 36

containers o galon, styrofoam, bag wrapper. Rubber bands at strips, exterior at interior

tires. Metals – aluminum, steel, tin cans, pipes, staple wires, bottle caps, strips, etc.

(https://prezi.com/tbdxt9tr6-dl/waste-segragation/)

Talahanayan 7. Lebel kung Gaano Kadalas isinasagawa ng mga Administrators,

Guro, at Staakeholders ang Istratehiya ng Segregation Waste Managementv gaya

na lamang ng 3R’s (Reduce, Reuse and Recycle sa paaralan

Mga Stratehiya sa Segregation Administrator Guro Stakeholder

Waste Management M DR M DR M DR
1. Reduce Waste
1.1 Paggamit ng papel kaysa 3.60 O 3.63 O 3.07 MO
sa plastik bilang lalagyan.
1.2 Pagdadala ng sariling 3.33 O 3.58 O 3.02 MO
pagkain, pagkainan, kutsara
at tinidor, kapag kumakain sa
canteen ng paaralan.
1.3 Gumagamit ng lumang 3.87 O 4.01 O 3.09 MO
mga damit bilang pamunas
para sa paglilinis ng mga
furniture o di kaya sa sahig
1.4 Ang mga bote ay iniipon 4.07 O 3.72 O 3.07 MO
at ibinibenta sa mga
junkshops na maihiwalay sa
ibang mga basura..
PANGKALAHATANG 3.72 O 3.74 O 3.06 MO
MEAN
2. Reuse
2.1 Paggamit ng mga walang 3.87 O 3.68 O 3.05 MO
lamang lata o jars tulad ng
canisters para sa gatas, kape,
asukal at iba pa.
2.2 Paggamit ng mga walang 3.60 O 3.59 O 3.93 O
lamang plastik bottles para sa
pagtatamnan ng mga
ornamental, gulay tulad ng
pechay o vines
2.3 Paggamit ng mga tansan 3.07 MO 3.20 O 3.05 MO
sa paggawa ng doormats o di
kaya naman ay sa pag-alis ng
mga kaliskis ng isda, at
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 37

maaaring gamit ng
instrument sa pagbibilang ng
magagamit ng mga nasa
mababang baitang.
2.4. Paggamit ng cooking oil 3.20 O 3.77 O 3.07 MO
sa pagpriprito na maaaring
gamitin ng tatlo hanggang
apat na beses lalo na sa
pagprito ng camote (sweet
potato) o patatas.
2.5. Ang maliit na bar na 3.13 MO 3.76 O 3.01 MO
sabon nahuhulmang bilog at
ilagay sa loob ng lumang
medyas para sa pagliligo o
paglalaba.
2.6. Ang paggamit ng 3.20 O 3.72 O 3.33 O
coconut husk sa paglilinis ng
mga kagamitan sa pagluluto
at paglilinis ng sahig sa silid
aralan.
PANGKALAHATANG 3.83 O 3.62 O 3.49 O
MEAN
3. Recycle
3.1. Ang mga basura sa 3.33 O 3.55 O 4.01 O
kusina nag awing organic at
gagamiting fertilizer.
3.2. Ang mga pinagbalatan 3.20 O 3.45 O 3.09 MO
ng junkfood ay maaring
tahini at gawing bag para sa
paaralan o di kaya naman ay
sa pamamalengke.
3.3.Ang mga pinag inimang 3.13 MO 3.54 O 3.53 O
straw ay tatahiin at gagawing
bag para sa paaralan o
pamamalengke.
3.4.Ang mga pinag inumang 3.20 O 3.44 O 3.05 MO
straw ay gagawing floormats.
3.5.Ang mga pinagbalatang 3.27 O 3.34 O 3.27 O
candy ay gagawing
pangdekorasyon o mga
makukulay na palamuti at
bulaklak.
3.6.Ang mga candy wrappers 3.13 MO 3.30 O 3.04 MO
ay gagawing mga kurtina at
mga bulaklak o kaya ay
pandisenyo sa dingding.
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 38

3.7.Ang mga soda bottles ay 3.13 MO 3.69 O 3.02 MO

gagamiting para sa dingding
o divider o kaya naman ay
flower pots.
3.8.Ang mga pinagbalatan ng 3.07 MO 3.79 O 3.05 MO
saging o ibang mga prutas
gawing suka o wine maaring
gawing pagkain para sa mga
alagang baboy at pato.
3.9.Ang coconut at corn hust 3.27 O 3.63 O 3.33 O
ay maaaring gawing
panggatong sa pagluluto o di
kaya ay gawing dekorasyon.
3.10 Ang mga patapon o 3.40 O 3.55 O 3.87 O
nagamit na papel ay
gagamitin sa paggawa ng
paper made projects
3.11 Ang balat ng mais ay 3.13 MO 3.56 O 3.27 O
gagamitin bilang bags,
bulalak, at dekorasyon,
placemats, kurtina pamaypay
at doormat.
3.12 Ang mga kandilang 3.33 O 3.42 O 3.02 MO
nagamit na ay maaring
gawing floor wax
3.13Ang mga ihi ay 3.00 MO 3.73 O 3.33 O
gagamitin bilang flower
enhancement sa halamang
bougainvillea at iba pa.
3.14 Ang cococnut husk ay 3.53 O 3.94 O 3.47 O
gagamitin bilang panlinis,
kagamitan sa kusina at
gagamitin upang maiwasan
ang erosion
3.15 Ang tunaw na 3.13 MO 3.39 O 3.01 MO
Styrofoam na may gasoline
ay gagawing pandikit tulad
ng rugby at paste.
3.16 Ang vehicle muffler’s 3.87 O 3.37 O 3.00 MO
carbon ay gagawing ink
(itim).
PANGKALAHATANG 3.20 O 3.54 O 3.42 O
MEAN
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 39

Batay sa mga nakalap na datos na nakapaloob sa ikapitong na talahanayan

patungkol sa stratehiya ng Segregation Waste Management tulad nalang Reduce, Reuse

at Recycle o kilala s tawag na 3R’s kung saan tinalakay ang lebel ng kaalaman ng mga

administrator, guro at stakeholders. Makikita na nasa unang batayan, ang mga guro ay

nakakuha ng 3.74 mean na may kahulugang Often at ang mga lebel naman ng kaalaman

ng mga stakeholders ay may pagkakahulugang Often sa mean na 3.72. Posibleng dahilan

kung bakit ang mga guro ay Often sa pagrereduce ng mga basura sapagkat sila ay may

kaalaman na at alam na nila kung paano mabawasan ang mga basura sa kapaligiran.

Ipinapakita din ng talahanayang ito ang kaalaman ng mga administrator, guro at

stakeholders sa pagrereuse ate recycle. Sa reuse naman ay nangunguna ang mga

administrator na may mean na 3.83 na nanagangahulugang Often at 3.62 naman sa mga

guro. Sa pagrereuse ay may sapat na kaalaman ang mga administrator, marahil hindi sila

nagtuturo ngunit mayroon parin silang pakialam sa paligid, lalo na’t kaya rin nila na

magreuse ng mga kagamitan at hindi lang tapon ng tapon kundi ang mga basura na

patapon na ay ginagamit muli at ginagawang bagong kagamitan o palamuti tulad na

lamang ng mga papel. Sa pagrerecycle naman ay nangunguna nag mga guro na may 3.54

na mean na nangangahulugang Often at pumapangalawa naman ang mga stakeholders na

may 3.42 na may kahulugang Often.

Sa estadong ito, mayroong sapat na kaalaman ang mga guro sa pagrerecycle ng

mga basura gaya na lamang ng mga bote na maaring gawing palamuti sa hardin, mga box

na ginagawang paglagyan ng mga chalk sa pagtuturo at ang mga papel o dyaryo na

maaring gawing bulaklak bilang palamuti sa loob ng silid-aralan.

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 40

Talahanayan 8. Lebel kung Gaano Kadalas isinasagawa ng mga Mag-aaral ang

Istratehiya ng Segregation Waste Managementv gaya na lamang ng 3R’s (Reduce,

Reuse and Recycle sa paaralan

Mga Stratehiya sa G7 G8 G9 G10 G11

Segregation Waste M DR M DR M DR M DR M DR
Management
1. Reduce Waste
1.1 Paggamit ng papel 3.43 O 3.82 O 3.63 O 2.79 MO 3.44 O
kaysa sa plastik bilang
lalagyan.
1.2 Pagdadala ng sariling 3.53 O 3.48 O 3.30 O 3.34 O 3.16 MO
pagkain, pagkainan, kutsara
at tinidor, kapag kumakain
sa canteen ng paaralan.
1.3 Gumagamit ng lumang 3.66 O 3.70 O 4.15 O 4.29 A 3.80 O
mga damit bilang pamunas
para sa paglilinis ng mga
furniture o di kaya sa sahig
1.4 Ang mga bote ay 3.94 O 4.13 O 4.24 A 4.22 A 3.90 O
iniipon at ibinibenta sa mga
junkshops na maihiwalay sa
ibang mga basura..
PANGKALAHATANG
MEAN 3.64 O 3.79 O 3.83 O 3.71 O 3.58 O

2. Reuse
2.1 Paggamit ng mga 3.58 O 3.63 O 3.99 O 3.44 O 3.27 O
walang lamang lata o jars
tulad ng canisters para sa
gatas, kape, asukal at iba pa.
2.2 Paggamit ng mga 3.80 O 3.68 O 3.82 O 3.92 O 3.72 O
walang lamang plastik
bottles para sa pagtatamnan
ng mga ornamental, gulay
tulad ng pechay o vines
2.3 Paggamit ng mga tansan 3.56 O 3.35 O 2.23 MO 2.78 MO 2.95 MO
sa paggawa ng doormats o
di kaya naman ay sa pag-
alis ng mga kaliskis ng isda,
at maaaring gamit ng
instrument sa pagbibilang
ng magagamit ng mga nasa
mababang baitang.
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 41

2.4. Paggamit ng cooking 3.68 O 3.79 O 3.23 O 3.72 O 3.43 O

oil sa pagpriprito na
maaaring gamitin ng tatlo
hanggang apat na beses lalo
na sa pagprito ng camote
(sweet potato) o patatas.
2.5. Ang maliit na bar na 3.30 O 2.45 MO 2.54 MO 2.34 MO 3.39 O
sabon nahuhulmang bilog at
ilagay sa loob ng lumang
medyas para sa pagliligo o
paglalaba.
2.6. Ang paggamit ng 3.47 O 3.36 O 3.33 O 3.38 O 3.73 O
coconut husk sa paglilinis
ng mga kagamitan sa
pagluluto at paglilinis ng
sahig sa silid aralan.
PANGKALAHATANG 3.56 O 3.38 O 3.19 MO 3.26 O 3.41 O
MEAN

3. Recycle
3.1. Ang mga basura sa 3.69 O 3.49 O 3.01 MO 3.32 O 3.46 O
kusina nag awing organic at
gagamiting fertilizer.
3.2. Ang mga pinagbalatan 3.54 O 3.20 O 2.98 MO 3.13 MO 3.72 O
ng junkfood ay maaring
tahini at gawing bag para sa
paaralan o di kaya naman
ay sa pamamalengke.
3.3.Ang mga pinag inimang 3.50 O 3.15 MO 3.04 MO 3.44 O 3.39 O
straw ay tatahiin at
gagawing bag para sa
paaralan o pamamalengke.
3.4.Ang mga pinag 3.57 O 3.23 O 2.45 MO 3.16 MO 2.94 MO
inumang straw ay gagawing
floormats.
3.5.Ang mga pinagbalatang 3.63 O 3.35 O 2.62 MO 3.00 MO 3.06 MO
candy ay gagawing
pangdekorasyon o mga
makukulay na palamuti at
bulaklak.
3.6.Ang mga candy 3.62 O 2.97 MO 2.47 MO 2.49 MO 3.01 MO
wrappers ay gagawing mga
kurtina at mga bulaklak o
kaya ay pandisenyo sa
dingding.
3.7.Ang mga soda bottles ay 3.59 O 3.35 O 3.03 MO 3.08 MO 3.22 O
gagamiting para sa dingding
o divider o kaya naman ay
flower pots.
3.8.Ang mga pinagbalatan 3.36 O 3.16 MO 2.87 MO 2.73 MO 3.02 MO
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 42

ng saging o ibang mga

prutas gawing suka o wine
maaring gawing pagkain
para sa mga alagang baboy
at pato.
3.9.Ang coconut at corn 3.71 O 3.47 O 3.01 MO 3.00 MO 3.24 O
hust ay maaaring gawing
panggatong sa pagluluto o
di kaya ay gawing
dekorasyon.
3.10 Ang mga patapon o 3.67 O 3.59 O 3.65 O 3.51 O 3.51 O
nagamit na papel ay
gagamitin sa paggawa ng
paper made projects
3.11 Ang balat ng mais ay 3.36 O 3.08 MO 2.88 MO 3.17 MO 3.16 MO
gagamitin bilang bags,
bulalak, at dekorasyon,
placemats, kurtina
pamaypay at doormat.
3.12 Ang mga kandilang 3.36 O 2.97 MO 2.60 MO 2.80 MO 3.12 MO
nagamit na ay maaring
gawing floor wax
3.13Ang mga ihi ay 3.72 O 2.76 MO 2.35 MO 2.40 MO 2.79 MO
gagamitin bilang flower
enhancement sa halamang
bougainvillea at iba pa.
3.14 Ang cococnut husk ay 3.93 O 3.55 O 2.93 MO 3.10 MO 3.56 O
gagamitin bilang panlinis,
kagamitan sa kusina at
gagamitin upang maiwasan
ang erosion
3.15 Ang tunaw na 3.31 O 3.08 MO 2.36 MO 2.76 MO 3.09 MO
Styrofoam na may gasoline
ay gagawing pandikit tulad
ng rugby at paste.
3.16 Ang vehicle muffler’s 3.27 O 2.62 MO 2.24 MO 2.49 MO 3.32 O
carbon ay gagawing ink
(itim).
PANGKALAHATANG 3.52 O 3.19 MO 2.78 MO 2.97 MO 3.23 O
MEAN

Batay sa mga nakalap na datos na nakapaloob sa ikawalong na talahanayan

patungkol sa stratehiya ng Segregation Waste Management tulad nalang Reduce, Reuse

at Recycle o kilala s tawag na 3R’s kung saan tinalakay ang lebel ng kaalaman ng mga

administrator, guro at stakeholders. Makikita na nasa unang batayan, ang mga mag-aaral
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 43

ng baitang 9 ay nakakuha ng 3.83 mean na may kahulugang Often at ang mga lebel

naman ng kaalaman ng mga mag-aaral ng baitang 8 ay may pagkakahulugang Often sa

mean na 3.79. Posibleng dahilan kung bakit ang mga mag-aaral ng baiatang 9 ay Often sa

pagrereduce ng mga basura sapagkat sila ay may kaalaman na at alam na nila kung paano

mabawasan ang mga basura sa kapaligiran.

Ipinapakita din ng talahanayang ito ang kaalaman ng mga mag-aaral mula

baiatang 7 hanggnag baitang 11 sa pagrereuse at recycle. Sa reuse naman ay nangunguna

ang mga mag-aarala na nasa baitang 7 na may mean na 3.56 na nanagangahulugang

Often at 3.41 naman sa mga mag-aaral na nasa baitang 11. Sa pagrereuse ay may sapat na

kaalaman ang mga nasa baitang 7 marahil mas malawak ang kanilang imahinasyon at

maaring makaimbento ng mga kagamitan, kung saan ay magagamit nila muli ang mga

bagay na patapon ngunit maari pang magamit lalo na’t kaya rin nila na magreuse ng mga

kagamitan at hindi lang tapon ng tapon kundi ang mga basura na patapon na ay ginagamit

muli at ginagawang bagong kagamitan o palamuti tulad na lamang ng mga papel. Sa

pagrerecycle naman ay nangunguna ang mga mag-aaral ng baitang 7 na may 3.52 na

mean na nangangahulugang Often at pumapangalawa naman ang mga mag-aaral ng

batang 11 na may 3.23 na may kahulugang Often.

Sa estadong ito, mayroong sapat na kaalaman ang mga mag-aaral ng baitang 7 sa

pagrerecycle ng mga basura gaya na lamang ng mga bote na maaring gawing palamuti sa

hardin, mga box na ginagawang folder o alakansya at ang mga papel o dyaryo na maaring

gawing bulaklak bilang palamuti sa loob ng silid-aralan at gawing pen holder.

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 44

Talahanayan 9.Mga Problemang Kinakaharap ng mga Administrators, Guro, at

Stakeholders sa Segregation Waste Management

Mga Problema sa Segregation Administrator Guro Stakeholder

Waste Management M DR M DR M DR
1. Bayolenteng pagtatapon ng 3.53 S 3.94 S 4.02 S
Segregation Waste
Management sa loob ng
paaralan mula sa mga guro,
mag-aaral at maging ang mga
magulang.
2. Seguridad sa pagmomonitor sa 3.60 S 3.75 S 3.05 S
aktibidad ng Segregation
Waste Management sa
paaralan.
3. Walang sapat na lugar na 3.53 S 3.87 S 4.02 S
maaaring gamiting compost pit
at recycling area.
4. Kakaunti lamang ang mga 3.47 S 3.89 S 4.00 S
basurahan para sa segregation.
5. Hindi gaano gusto o interesado 3.40 S 3.49 S 4.01 S
ang mga guro mag-aaral at
magulang sa Segregation
Waste Management.
6. Kakulangan sa kaalaman 3.53 S 3.35 S 4.01 S
patungkol sa tamang
pagbubukod-bukod ng mga
basura
7. Kawalan ng disiplina at 3.67 S 3.93 S 4.00 S
isinasawalang bahala nalang
ang pagbubukod-bukod ng mga
basura
PANGKALAHATANG MEAN 3.53 S 3.75 S 4.04 S

Batay sa mga nakalap na datos na nakapaloob sa ikasiyam na talahanayan

patungkol sa mga problemang kinakaharap ng mga administrator, guro at stakeholders sa

Segregation Waste Management kung saan tinalakay rito ang iba’t ibang problema na

kinakaharap ng mga administrator, guro at stakeholders sa loob ng paaralan. Makikita na

nasa unang batayan, ang mga stakeholders ay nakakuha ng 4.04 mean na may
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 45

kahulugang Serious, samantalang pumapangalawa ang mga guro na may

pagkakahulugang Serious sa mean na 3.75. Malala o seryoso ang kinakaharap na

problema ng mga stakeholders sa segregation waste management, dahil hindi alam ng

mga stakeholders kung ano pa ang kulang at sa sobrang laki ng populasyon ng paaralan

ay hindi kakayanin ng MRF lahat at dahil na rin sa kakulangan ng mga basurahan sa

paaralan at disiplina ng mga mag-aaral.

Ayon sa Resident Patriot (2015) ang trabaho ng Sangguniang Panglungsod ay

aprubahan at magpasa ng mga resolusyon para sa maayos na pagpapatakbo ng lokal na

pamahalaan.Gamitin ang buwis at iba pang likas yaman para sa pagpapaunlad ng

lungsod.Magsagawa ng mga ordinansa sa pag-aapruba ng mga permiso at lisensya ng

kalakalan at iba pang operasyon sa lungsod, mangasiwa sa mga gusali at

imprastrakturang nasasakupan ng lungsod.Aprubahan ang mga ordinansa sa mahusay na

pamamahagi ng mga serbisyo publiko. Gawin ang iba pang katungkulan na ipinagkaloob

ng batas.

Sa panig naman ng Barangay Kapitan ang kanyang tungkulin ay ipataw ang mga batas at

ordinansa na naangkop sa barangay. Makipagtalakayan at mangontrata para sa barangay

sa pahintulot ng Sangguniang Barangay. Panatilihin ang kaayusang

pampubliko.Tumulong sa Mayor at sa Sangguniang Panglungsod sa kanilang mga

tungkulin. Magtawag at mangasiwa sa mga pulong ng barangay at bumoto lamang kapag

patas ang botohan. Bumuo at manguna ng grupo para maaksiyunan ang anumang

kalamidad.Makipag-ugnayan sa konsehong pangkaunlaran ng barangay sa paghahanda

ng badyet ng barangay. Aprubahan ang mga dokumento sa mga gastusin ng barangay.

Ipataw ang mga batas at regulasyon para sa proteksyon ng kalikasan. Ipatupad ang
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 46

operasyon ng katarungang pambarangay. Subaybayan ang mga gawain ng Sangguniang

Kabataan. Siguraduhin ang pamamahagi ng serbisyo publiko, magsagawa ng taunang

palarong pambarangay.

Ang mga Sangguniang Pambarangay (Barangay Councilors) naman ay may tungkuling

ipataw ang mga ordinansa para sa kapakanan ng barangay. Sundin ang taunang badyet.

Paglaanan ang pagpapagawa at pagpapaayos ng mga gusali at pampublikong gawain

ayon sa pondo ng barangay at iba pang pondo na nakalaan. Magbigay mungkahi sa

Sangguniang Panlungsod para sa ikauunlad ng barangay. Tumulong sa paggawa at pag-

organisa ng mga kalakalan sa loob ng barangay. Pangasiwaan ang mga pasilidad na nasa

kapangyarihan ng barangay pati na ang pagsingil sa pag-gamit ng mga ito. Mangalap ng

pondo, materyales at tauhan para sa pampublikong gawain at kalakalan na makatutulong

sa barangay. Magpataw ng parusang pagbabayad ng salapi sa paglabag ng anumang

ordinansa. Ibigay ang mga pangangailangan ng lupong tagapamayapa at pangkat ng

tagapagkasundo para sa pagganap ng kanilang tungkulin. Magsagawa ng mga programa

na humihikayat sa publiko na tumulong sa gobyerno. Magsagawa ng mga paraan para

maiwasan ang pagdami ng mga squatter at masasamang element. Magsagawa ng mga

paraan para masugpo ang pagkalulong sa bawal na gamot at pang-aabuso sa bata.

Pangunahan ang pagtatatag ng mataas na paaralan sa baranggay kung kakayanin.

Maglaan ng lugar sa barangay para sa hindi pormal na edukasyon kung kakayanin.

Maglaan para sa pamamahagi ng serbisyo publiko. Panatilihin ang pampublikong

kaayusan at kapayapaan. Gawin ang ibang pang katungkulan na ipinataw sa kanila ng

punong barangay.(https://thepinoysite.com/2015/10/17/mga-tungkulin-at-responsibilidad-

ng-mga-elected-government-officials/)
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 47

Table 10. Mga Problemang Kinakaharap ng mga Mag-aaral sa Segregation Waste

Management

Mga Problema sa Segregation G7 G8 G9 G10 G11

Waste Management M DR M DR M DR M DR M DR
1. Bayolenteng pagtatapon 4.24 VS 4.11 S 3.54 S 3.97 S 3.90 S
ng Segregation Waste
Management sa loob ng
paaralan mula sa mga
guro, mag-aaral at maging
ang mga magulang.
2. Seguridad sa 3.87 S 3.70 S 3.49 S 3.86 S 3.55 S
pagmomonitor sa
aktibidad ng Segregation
Waste Management sa
paaralan.
3. Walang sapat na lugar na 3.64 S 3.49 S 2.92 MS 3.46 S 3.50 S
maaaring gamiting
compost pit at recycling
area.
4. Kakaunti lamang ang mga 3.62 S 3.58 S 3.07 MS 3.67 S 3.48 S
basurahan para sa
segregation.
5. Hindi gaano gusto o 3.43 S 3.59 S 3.14 MS 3.36 S 3.49 S
interesado ang mga guro
mag-aaral at magulang sa
Segregation Waste
Management.
6. Kakulangan sa kaalaman 3.62 S 3.74 S 3.29 S 3.44 S 3.48 S
patungkol sa tamang
pagbubukod-bukod ng
mga basura
7. Kawalan ng disiplina at 3.78 S 3.76 S 3.24 S 3.60 S 3.49 S
isinasawalang bahala
nalang ang pagbubukod-
bukod ng mga basura
PANGKALAHATANG 3.74 S 3.71 S 3.24 S 3.62 S 3.53 S
MEAN

Batay sa mga nakalap na datos na nakapaloob sa ikasampung talahanayan

patungkol sa mga problemang kinakaharap ng mga mag-aaral mula sa baitang 7

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 48

hanggnag baitang 11 sa Segregation Waste Management kung saan tinalakay rito ang

iba’t ibang problema na kinakaharap ng mga mag-aaral sa loob ng paaralan. Makikita na

nasa unang batayan, ang mga mag-aaral ng baitang 7 ay nakakuha ng 3.74 mean na may

kahulugang Serious, samantalang pumapangalawa ang mga mag-aaral mula sa baitang 8

na may pagkakahulugang Serious sa mean na 3.71.

Malala o seryoso ang kinakaharap na problema ng mga mag-aaral na

nasa baitang 7 sa segregation waste management, dahil naninibago sila sa kanilang

kapaligiran bagamat sila ay baguhan sa mataas na paaralan at malawak na paaralan, hindi

tulad noong sila ay nasa mababang paaralan pa lamang na konti lamang ang nagiging

problema patungkol sa segregation waste management. Dahil sa iba’t ibang mag-aaral

ang kanilang nakakasalamuha araw-araw ay hindi nila magawa ang mga simpleng

pagtapon ng basura dahil baka sila ay pagtawanan lamang ng mga nasa mataas na

baitang.

Ayon sa remate.ph (2011) dahil sa lumalalang problema sa gabundok

sa basura at polusyon, kailangang turuan ang mga mamamayan ng wastong paghihiwalay

ng nabubulok at di-nabubulok na basura, gayundin kung paano mapakikinabangan pa ang

mga itinatapon. Layunin ng House Bill no. 4561 na iniakda ni Manila Rep. Carlo Lopez

na ituro o gawing paksa sa elementarya ang wastong impormasyon at paraan ng recycling

at composting. “Ang tamang kahalagahan at kalidad lalo na sa kapagiliran ay magiging

malaking tulong para sa pamahalaan para malunasan ang problema sa basura at polusyon.

Hindi na natin kailangan pa ang awtoridad, institusyon at indibiduwal na laging

nagpapaalala kung ano ang dapat gawin at paano ito gawin,” wika ni Lopez. Aniya.

mapoprotektahan ang kahalagahan sa anumang bagay na makukuha sa wastong

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 49

paghihiwalay ng basura at maiiwasan ang kontaminasyon para manatiling malinis,

malusog at makaiwas sa peligro ng nakakalasong dumi. Sa ilalim ng panukala, isasama

ng Department of Education (DepEd) sa curriculum sa pribado at pampublikong

elementarya at mataas na paaralan ang pagtuturo ng recycling at composting bilang

bahagi ng paksa sa kalusugan. (.remate.ph/2011/07/waste-management-ituturo-sa-

elementarya/)
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 50

Talahanayan 11. Mga Proyekto o Programa na Makatutulong sa Pagbawas ng mga

basura gamit ang mga Waste Material sa Paaralan.

Mga Proyektong Gawa sa Waste Materials A G S 7 8 9 10 11 T

1. Mga bags gawa sa maliliit na kahon, tetra pack ng juice at 13 62 15 85 88 91 80 65 499
iba pa.

2. Plorera na gawa sa plastic na bote. 11 67 12 74 91 76 65 56 452

3. Mga bulaklak na gawa sa plastic na bote, pinaginumang 12 62 13 72 83 81 80 72 475
straw, mga lumang dyaryo o magasin.

4. Floormat na gawa sa plastic na straw o plastic twine. 13 62 11 61 65 87 56 57 412

5. Pag-alis ng kaliskis ng isda na gawa sa takip ng bote o 10 36 10 56 77 77 26 50 342

tanzan ng mga softdrinks at iba pa.

6. Kurtina na gawa sa wrappers, tetra packs o dyaryo. 13 44 11 70 76 83 58 51 406

7. Mga visual aids o iba pang instrument na gawa sa plastic 14 50 11 73 77 88 57 52 422

bottles, kahon, o tanzan
8. Mga table runner/cover na gawa sa wrappers at juice 10 47 10 76 76 78 44 56 397
containers.
9. Mga palamuting gawa sa wrappers, tetra packs, o dried 12 57 12 70 80 83 77 57 448
lofa fruit.
10. Pangdisenyo na gawa sa pinagtagpitagping dyaryo o 11 49 12 67 69 81 52 53 394
papel.
11. Rosaryo na gawa sa makukulay na magasin, wrappers o 10 42 11 65 72 74 34 59 367
plastic twines.
12. Mga folders na gawa sa lumang kalendaryo o magasin. 11 45 13 73 84 80 59 52 417

13. Bookshelves na gawa sa iba’t ibang sukat ng kahon. 13 51 12 73 83 81 65 72 450

14. Furnitures, upuan, lamesa o driftwoods para sa orchid 11 53 9 72 73 77 64 51 410

mula sa mga naalis na puno.
15. Mga dekorasyon tulad ng bulaklak, basket, o trays mula 10 55 12 80 91 88 60 65 461
sa sanga ng puno.
16. Flower pots na gawa sa plastic na bote, lumang sapatos, 12 50 12 62 68 87 65 62 418
lata at cellophane.
17. Organic fertilizers na gawa mula sa lahat ng mga 11 61 14 76 72 84 55 55 428
nabubulok na basura
18. Unan na gawa mula sa plastic wrappers. 10 48 10 64 75 78 42 65 392
19. Pandikit na gawa mula sa Styrofoam. 6 31 10 61 74 69 30 56 337
20. Black ink na gawa mula sa muffler’s carbon. 6 45 10 57 74 66 42 30 330

21. Doormat na gawa mula sa takip ng softdrinks. 11 48 11 78 84 80 57 72 441

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 51

Batay sa mga datos na nakapaloob sa ikalabing isang talahanayan patungkol sa

mga proyekto o programa na makatutulong sa paaralan gamit ang mga waste materials ng

mga administrator, guro,stakeholders at mga mag-aaral mula baitang 7 hanggang sa

baitang 11 kung saan tinalakay rito ang iba’t ibang proyekto o programa na maaring

isagawa sa loob ng paaralan. Makikita na nasa unang batayan ang unang proyektong

nabannggit na ang mga bags ay gawa sa maliliit na kahon,tetra pack ng juice at iba pa.

samantalang ang hindi masiyadong isinasagawa ng mga administrator, guro, stakeholders

at mga mag-aaral ay ang pandikit na gawa mula sa styrofoam, dahil hindi alam ng mga

administrator, guro,stakeholders at mga mag-aaral kung paano ito isagawa at alam ng

karamihan na ang Styrofoam ay may masamang epekto sa kalusugan.

Hingil sa kaalaman ng lahat, ay madaming mga waste materials ang maaring

maisagawa, maireduce, reuse at recycle kung saan maaring pakinabangan at

makatutulong pa sa pagunlad ng ekonomiya at pagsagip sa inang kalikasan.

Ayon sa Team Rusty (2014) ang Programa ng solid waste at ang tamang

pangangasiwa nito ay sa pinakamabigat na suliranin ng ating pamahalaan. Mabilis at

paglago ng mga industria, kasama ang hindi mapigilang pagdami ng populasyon: ito ang

mga dahilan kung kaya’t hinaharap natin ngayon ang krisis ng basura sa ating bansa.

Bilang tugon, ipinasa ipinasa ng Batasang pambansa ang ecological Solid Waste

management Act 2000 – isang batas na nagsasaad ng pangkahalatang programa para sa

pambansang pangangasiwa ng basura.Tinutukoy sa batas ang mga pamamaraan ng pag-

kontrol, paglipat ,pagproseso at pagtapon ng solid waste alinsunod sa mga prinsipyo ng

pampublikong kalusugan, ekonomiks, engineering, pagtitipid, kagandahan ng paligid at

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 52

iba pang pangkalikasang konsiderasyon.Kailangang mapagaralan at planuhin ng bawat

pamayanan ang programang naaangkop sa likas na sitwasyon at pangangailangan.

Maaring maging basehan ng pagpili ng tamang solusyon sa basura ang

ekonomiya,topograpiya ,kultura at mga local na yaman.

May anim na alituntunin na maaring maging gabay sa pagpaplano at pagbubuo ng

isang pangmalawakang programa sa tamang pangangasiwa ng basura sa isang pamayanan

o barangay. Una rito ang May “ YAMAN “ sa Basura. Mas madaling Iwasan ang

pagdami ng basura kaysa ang lunasan ito . Kung maagapan natin ang pagdami ng basura ,

hindi natin kailangan maghanap ng maraming lunas para dito. Kadalasang inuumpisahan

ang proseso sa pangangasiwa sa basura kapag andiyan na ang problema at krisis.

Sa madaling salita, kailangang maituro sa publiko ang mga paraan upang

mabawasan ang mga bagay na nagdudulot ng mga basura. Sa pamamagitan ng prinsipyo

ng “ reduce” (pagbabawas ), reuse ( paggamit muli ) at recycle ( paggawa ng bagong

bagay galing sa itinapon ). Mababawasan ang mga basurang kokolektahin.

Kailangang magbuo ng isang kompehensibong sistema na naangkop sa

pamayanan upang makamit ang tagumpay sa pangangasiwa ng basura. Sa dami ng

teknolohiya at pamamaraan ukol sa pagaayos ng basura kailangang suriing mabuti ang

naaangkop na solusyon sa local na komunidad. Ang bawat tao ay may pananagutan sa

tamang pangangasiwa ng sariling basura. Sa Pamahalaang Local nakasalalay ang

pamamahala ng sariling basura .Ang mga NGO’s at ibang pribadong grupo naman ay

makakatulong kung sila ay gagawa ng proyektong susuporta sa mga adhikain ng waste

management. Ang Kalat Mo, Pananagutan Mo. Karamihan sa atin ay hindi alam na
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 53

malaki ang ginagastos sa pangangasiwa ng mga basurang kanilang itinapon. Dahil ang

paraan ng pamumuhay ng isang tao ay sa dami ng basurang kanyang naidudulot,nararapat

lamang na siya ay sumasagot para sa pangangasiwa nito. Mataas na multa at mahigpit na

pagpapatupad ang kailangan sa mga industriya at mamamayang lalabag, upang ayusin

nila ang pagtatapon ng kanilang basura.

Ang Solid Waste management ay dapat saklaw ng pag-iingat sa mga yamang

kalikasan, kalusugan at sustainable development.Ang maling pangangasiwa ng basura ay

hindi lamang makakaapekto sa kalikasan, kundi sa kalusugan at pamumuhay ng mga

darating pang henerasyon.Ito ay isang komprehensibong proseso na kaugnay ang

engineering,siyensiya,proteksyong pangkalikasan,scientific management, sociology, at

ekonomiya.Ang pagrerecycle ay hindi lamang nakakabawas ng dami at gastos sa

pangongolekta at pagtatapon ng basura, kundi makakatulong din sa pagtitipid ng mga

limitadong pinagkukunan ng raw materials.Dapat –isa-alang – alang ang sitwasyon

pisikal at pangkabuhayan ng bawat lugar upang matukoy ang kanilang programa ng

waste management.Ang basura sa isang baryo ay malaki ang pagkakaiba sa basura ng

isangsiyudad.(https://web.facebook.com/permalink.php?story_fbid=707321249299158&i

d=638244522873498&_rdr)
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 54

Buod Ng Natuklasan, Konklusyon At Rekomendasyon

Ang bahaging ito ay pinapakita ang buod ng natuklasan, konklusyon batay sa

natuklasang datos at rekomendasyon para sa pag-aaral na ito.

Buod:

Ang pag-aaral na ito at tinasa ang kaepektibuhan ng segregation waste

management ng paaralang LUNHS taong panuruan 2016-2017.

. Ito ang mga sumusunod na katanungan na siyang nakapagtutugon sa pag-aaral

,naglalayon din itong maging tugon ng mga sumusunod na katanungan:

1. Ano ang profile ng mga administrator ng LUNHS ayon sa:

a. kasarian,

b.taon,

c.civil status,

d.taon sa serbisyo;

2. Ano ang profile ng mga guro ng LUNHS ayon sa:

a. kasarian,

b. taon,

c. civil status,

d.taon ng pagtuturo,
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 55

e. baitang na tinuturuan

3. Ano ang profile ng mga stakeholders ayon sa:

a. kasarian,

b. taon,

c. civil status,

4. Ano ang profile ng mga mag-aaral ng LUNHS ayon sa:

a. kasarian,

b. taon,

5. Ano ang lebel ng kaalaman patungkol sa Segregation Waste Management ng mga:

a. administrator,

b.guro,

c.stakeholder

d.mag-aaral

6. Ano ang lebel ng kaugnayan ng profile ng mga respondente at ng lebel ng kaalaman

sa Segregation Waste Management:

7. Anu-ano ang mga proyekto o pragrama na makatutulong sa pagbawas ng mga

basura gamit ang waste material sa paaralan?

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 56

Natuklasan:

Ang profile ng mga administrator, guro, stakeholders at mag-aaral mula baiatang

7 hanggang baitang 11 ay ang mga sumusnod:

1. Sa profile ng mga administrator, guro at stakeholders ang karamihan sa mga

ito ay mga kababaihan at ikinasal na, mayroong baguhan at mayroon nading

matagal na sa serbisyo, mura pa ang edad ng iba at ang iba naman ay may

edad na.

2. Karamihan sa mga mga mag-aaral ay mga kababaihan at karamihan ay

nagtataon sa 14-15 na taong gulang sumusunod naman ang 16-17 na taong

gulang.

3. Ang mga guro ang may sapat na kaalaman sa layunin ng segregation waste

management gayundin sa mga istratehiya ng segregation waste management

na 3R’s samantalang ang mga mag-aaral ay mayroon ding sapat na kaalaman

sa layunin at istratehiya ng segregation waste management.

4. Lumabas sa datos na seryoso ang problemang kinakaharap sa segregation

waste management ng mga administrator, guro, stakeholders at mga mag-aaral

lalo na usapin ng basura sa loob ng paaralan.

5. Kulang pa sa orientasyon at kamalayan sa mga solusyon sa mga problemang

pangkapligiran at aktibidad tulad na lamang ng pagreresiklo ng mga basura at

kung ano ang kahalagahan nito base sa mga tugon ng mga respondante.
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 57

Konklusyon

Base sa mga natuklasan:

1. Halos lahat ng mga administrator, guro at stakeholders ay kasal na sa taong 20-60

taong gulang, baguhan man ang iba sa serbisyo ngunit sila ay may kakayahan sa

pagkakaloob ng ninanais na mapag-aralang kasanayan at pag-uugali sa mga mag-

aaral maging sa komunidad.

2. Halos lahat ng mga administrator, guro, stakeholders at mga mag-aaral ay may

kaalaman na sa segregation waste management ngunit kulang pa sa orientasyon at

kamalayan sa iba’t ibang solusyon at iba pang aktibidad ng segregation waste

management.

3. Ang mga administrator, guro at stakeholder ay maging isang huwaran o maging

magandang halimbawa na ituro sa mga mag-aaral at maging sa komunidad sa

tamang pagtatapon ng basura at ang pagsasagawa ng 3R’s na nabanggit na

istratehiya.

4. \Ang mga mag-aaral may kaalaman ngunit walang kamalayan sa kanilang

kapaligiran at hindi marunong isagawa ang segregation at walang disiplina sa

sarili.

5. Ang mga kagamitan na ginagamit araw-araw ng mga administrator, guro,

stakeholders at mag-arral ay maganda at may katuturan ngunit walang kamalayan

sa segregation waste management at kung ano ang epekto nito sa kalikasan.

 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 58

Rekomendasyon

Aming inirerekomenda ang mga sumusunod:

1. Magkaroon dapat ng iba’t ibang seminar at treyning patungkol sa segregation

waste management at health sanitation para sa mga administrator, guro,

stakeholders at mga mag-aaral upang mapaganda at mapatupad at gumana ng

maayos ang segregation waste management system ng paaralan.

2. Lahat ay makilahok at magkaroon ng kamalayan sa nangyayari sa kapaligiran lalo

na sa kalikasan tulad na lamang ng epekto ng global warming o climate change.

3. Pagkatapos na malaman lahat ng impormasyon, gumawa ng action plan at unti-

unting isagawa ang mga napag-aralan at subukang gawan ng proyekto at ipatupad

ito sa loob ng paaralan, tulad na lamang ng pagkakaroonnng hardin na ang paso

nito ay mga itinapon na water jag, gulong at iba pa.

4. Magkaroon ng kahit tatlong basurahan sa loob ng sili-aralan at lagyan ito ng label

na “Nabubulok, Di- Nabubulok, Nareresiklo/Mga Bote/Lata” .

5. Kung nagkukulang sa basurahan ang paaralan, magdala ng sariling lalagyanan ng

iyong basura at itapon ito pagkatapos ng klase, at kung walang basurahan ay

ilagay na lang muna sa iyong bulsa kesa na ikalat pa ito kung saan-saan.
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 59

Talasanggunian

Ortega, M.J. (2007). Retrieved San Fernando City Integrated Solid Waste Management.

http://www.sanfernandocity.gov.ph.

https://www.translate.com/english/pamamahala-ng-basura-ay-ang-koleksyon-

transportasyon-pagproseso-o-pagtatapon-pamamahala-at-pagsus/53416310

http://www.philstar.com/opinyon/273273/zero-waste-tungo-sa-paggamit-ng-residual-

garbage

Ecological Solid Waste Management, http:// www.emb.gov.ph/ nswmc

Supreme Student Government- President 2015-2017

Times Almanac for Kids (2012) issue, N.Y. :Time Magazine

Catalan (2010)

https://www..witpress.com/elibrary/wit-transactions-on-ecology-and-the-

environment/78/14399

www.lawphil.com,http://www.emb.gov.ph/nswmc

timescolumns.wordpress.co

Gandesa, Mary Joy (2014).Zero Waste Management Practices of Public Elementary and

Secondary Schools in Lagangilang District. Unpublished Master’s Thesis, St. Mary’s

College, Santa Maria, Ilocos Sur.

https://www.vsb.bc.ca/sites/default/files/shared/Who%20are%20the%20People%20in%2
0Your%20Childs%20School%20-%20Elementary%20-%20Filipino.pdf
https://prezi.com/px9ckun5hdha/mga-tungkulin-ng-guro
 WASTE SEGREGATION MANAGEMENT 60

http://gsm.ucdavis.edu/highlight/gsm-alumni-association-board-responsibilities

https://jojodiary.wordpress.com/2015/01/21/responsibilidad-ko-bilang-estudyante

https://prezi.com/px9ckun5hdha/mga-tungkulin-ng-guro/
https://www.slideshare.net/mobile/sirlemuelestrada/modyul-4-ang-aking-tungkulin-
bilang-kabataan
https://prezi.com/tbdxt9tr6-dl/waste-segragation/
https://thepinoysite.com/2015/10/17/mga-tungkulin-at-responsibilidad-ng-mga-elected-

government-officials/

.remate.ph/2011/07/waste-management-ituturo-sa-elementarya/)

https://web.facebook.com/permalink.php?story_fbid=707321249299158&id=638244522

873498&_rdr