MUSMOS NA MUNDO Mahinahon at may lambing na kinurot ni Arnelie ang braso ni Lito.
At ang dalawang batay nagtakbuhan, naghalakhakan hanggang dumilim na naging
Dalawang batang magkaibigan ang nakalupagi sa damuhan sa bayan
ng San Agustin. Nakatingala sila langit na wari moy may hinihintay. Ang langit ay
asul at mayroong ibat ibang hugis ng mapuputing ulap. Ang damuhan ay tuyo ngunit
malakas ang ihip ng hangin. Ang dalawang bata ay tuwang tuwa sa kulay ng langit
at sa tuyong damuhan.
Ang batang lalaki ay labindalwang taong gulang na. Nasa ika-anim
na baitang at nag aaral sa isang pribado at Katolikong paaralan sa likod nang
simbahan. May maayos siyang pananamit, mapungay na mga mata, magandang
tindig, mabangong halimuyak, maayos na buhok na animoy binata sa murang edad.
Lito Cruz, ang kanyang ngalan, anak ng Punong Lungsod ng San Agustin at
masasabing isa sa pinkamayaman sa bayan.
Ang batang babae namay labing isang na taong gulang. Nasa ika-
anim na baitang. Dahil dukha lamang ay sa pampublikong paaralan lamang
pumapasok na malapit sa kanilang bahay. Siya ay may pagka gusgusin kung tingnan,
magulo ang buhok, madumi ang pananamit, di marunong mag ayos at musmos na
musmos kung iyong pagmamasdan. Siya ay si Arnelie Fajardo ngunit ang tawag sa
kanya ay “UHUGIN” dahil sa imahe nito.
“Tingnan mo ang langit” Ang sambit ni Lito. “Ang ganda ano, kulay
asul?” tugon ni Arnelie. “Natural! nakakakita ka na ba ng pulang langit?” pabirong
tugon ni Lito.
senyales na kailangan na nilang umuwi.
Ang damuhan ay tambayan na nang dalawang bata. Pagkatapos
pumasok sa eskwelahan ay nagaaral sila dito sa ilalim nang bughaw na langit habang
dinaramdam ang simoy nang hangin.
Papalapit na noon Ang Abril at malapit na ring magtapos ang taong
panuruan sa mga paaralan.
“Siguro ito na ang huling pagkakataon magkakasama tayo” sambit
ni Lito na di mo malaman kung nagbibiro o hindi. “Seryoso ka?” tugon ni Arnelie. “Edi
mabuti solo ko na itong damuhan at ako na ang magiging reyna dito” dagdag pa nito
habang humalakhak. “Sus! Mamimis mo naman ako. UHUGIN!!” pangaasar nang
batang lalaki. “Asa ka pa?, YABANG !” sagot nang batang babae habang hinahagad
ng palo ang lalaki.
Nang sila’y mapagod, biglang naitanong ni Lito, “Arnelie, Crush mo
ba ko?” Sumagot ang babae, “Ang yabang mo! Asa ka pa
Biglang natahimik ang dalawa habang pinagmamasdan ang langit
na puno ng mga tala at ang bilog na buwan. Nagkataong mahina ang paningin nang
lalaki sa dilim kung kayat di niya nakikita ang mga talang maliliit at tanging ang
buwan lamang ang kanyang naaaninag.
“Ano kayang silbi ng buwan? “May mga tala naman na pwedeng
magbigay liwanag. Wala namang kwenta yan di ba Lito? Di ba yung liwanag nga
nyan galing lang sa araw?” tanong ni Arnelie. Napaisip ang dalawang bata. “Pero,
hindi naman talaga walang silbi ang buwan” pag tatanggol ni Lito. “Maaring ganon
nga. Kahit gaano pa kadami ang mga tala sa kalangitan tanging buwan lamang ang
aking bagay na nakikita” seryosong sagot ni Lito habang nakatingin sa buwan at
nakatitig naman sa kanya si Arnelie.
Lumalalim na ang gabi nang dumating na ang sundo ni Lito.
Nagpaalam siya kay Arnelie. At may kinuha siyang isang kwintas na hugis buwan at
ninakawan nang yakap si Arnelie. Galit na galit ang batang babae, gusto nya ring
itanong kung para saan ang kwintas ngunit nagmamadali si Lito.
Umalis si Arnelie sa damuhan nang may pagtataka. Umuwi siya sa
bahay. Naging tahimik ang damuhan at ang masasayang ala-ala nang dalawang bata
ay naiwan.
Kinabukasan, unang araw nang bakasyon. Maagang pumunta si
Arnelie sa damuhan. Nakaugalian na kasi nang dalawang bata ang pagsasama
tuwing unang araw nang bakasyon sa buong maghapon. Naghintay si Arnelie ngunit
alas diyes na nang umaga ay di pa dumadating ang lalaki. May nakitang isang sulat
ang babae na nakasabit sa puno nang mangga. Kinuha niya ito at kanyang binasa.
Arnelie,
Hindi ko man masabi sa iyo nang personal ngunit kailangan ko
nang mag paalam. Ayokong maging malungkot ka sa huling araw
na tayo ay magkasama. Ngunit kailangan kong pumunta ng Maynila para duon
ipagpatuloy ang aking sekundarya. Desisyon ko
ito at nang aking mga magulang. Alam ko na makakabuti ito para
sa akin. Kaya sana’y maintindihan mo. Saglit lang naman ako mawawala. Tatapusin
ko lamang ang High
School at babalik din ako sa ating bayan. Sana ay magkaibigan pa rin tayo sa aking
pagbabalik. Lagi mong tatandaan Kahit gaano pa kadami ang mga tala sa
madilim na kalangitan tanging buwan lamang ang aking bagay na
makikita.
Ang iyong Kaibigan
Lito Cruz
Tumulo ang luha ni Arnelie sa papel nang sulat ni Lito.
Anim taong halos naging tahimik ang damuhan. Malaki na rin ang
pinagbago ng San Agustin. Mula sa pagiging bayan ay ito ay isang lungsod na. Ang
simbahan ay mayroon nang malaking arko sa pasukan at may mga pasyalan sa may
malapit dito. Ang pribado at katolikong paaralan sa likod nito na dati’y hanggang
hayskul lamang ay tumatanggap na rin nang Kolehiyo. May mga malls na rin sa
mismong lungsod. Kakaunti na ang mga bukid at napakaabala na nang mga daan.
Buwan ng Agosto, kapistahan ng San Agustin. Balitang balita sa
bayan ang paguwi ng pamilya Cruz mula sa Maynila. Maraming paghahanda ang
ginawa ng bayan para sa pamilya dahil si G. Jose Cruz na ama ni Lito ay ang dating
punong bayan ng San Agustin. Maraming tumatanaw nang utang na loob sa pamilya
Cruz dahil sa nagawa nang mga ito noong nakaupo sa posisyon si G. Cruz. Isa dito
ang pamilya nina Arnelie.
Sinalubong ang pamilya ng bayan sa isang parada. Samantalang si
Lito ay hindi mapakali at parang may kinahihiyaan sa daan.
 “Lito, Anak ano bang nangyayari sayo? Para kang ngayon lang
nakasama sa ganito. Anak mas marami pang tao sa Maynila kaysa rito” sambit nang
kanyang Ina. “E, Inay nakakahiya po e. Bata pa po kase ako noong tumira tayo dito
di na po ako sanay” tugon ni Lito na parang nagpapalusot.
Sumabat naman sa usapan ang kanyang Ama at sinabing “Anak..
alam ko kung bakit ka nagkakaganyan, dahil ba kay Arnelie?”. “Tay naman o. Hindi
po. Yung isang batang uhugin na iyon!. Kayo po talaga” tugon ni Lito na may
pagsisinungaling. Nagtawanan na lamang ang pamilya.
Malaki na ang pinagbago ni Lito. Lagi na nyang suot ang kanyang
Amerikana at sapatos na itim. BAgamat maayos na rin naman siya manamit noon ay
mas gwapo at kahali-halina siyang tingnan ngayon. Nagaaral rin siya ng Kolehiyo sa
isang kilalang Unibersidad sa Maynila. Ngunit sa kabila nang pagiging matipuno nito
ay hindi pa kailanman nagkakaroon ng relasyon.
Dumating na ang gabi. Naghanda ang pamilya Cruz at inimbitahan
ang lahat sa bayan. Marami sa kadalagahan doon ay wari moy may inaabangan.
Ipapakilala sa bayan ang anak nina G. Jose Cruz na si Lito.
Isa sa mga dumalo sa pagtitipon ay ang isang magandang dilag.
Nakasuot ito nang kulay lilang bestida, may maputi itong mga ngipin, magandang
ngiti at may maayos, tuwid at itim na itim na buhok. Nakasuot ito ng isang hugis
buwang kwintas na pilak na mukang pinagkaingatan. Ang babaeng ito ay nag aaral
ng kursong pag guguro sa Kolehiyo sa may likod ng Simbahan. Si Arnelie ang
babaeng ito.
Nagkita ang dalaga at binata. Ngunit parang hindi nila kilala ang
isa’t-isa. Napatingin lamang si Arnelie sa mapupungay na mga mata ni Lito ngunit
parang hindi siya naaalala nito.
Nagtuloy tuloy ang gabi hanggang sa lumalim na ito. Nagpunta si
Arnelie sa damuhan kung saan lagi silang nandoon ni Lito. Nandoon pa rin ang puno
ng mangga. Maaliwalas pa rin ang pakiramadam roon. Nalupagi siya sa mga
damuhan at sinariwa ang alaala ng kabataan. Sa may likod ng puno ng mangga ay
may isang lalaking nakatingin sa kanya at inoobserbahan ang kanyang pinagkikilos.
Ang lalaking ito ay si Lito ngunit hindi nya alam na si Arnelie ang kanyang
pinagmamasdan . Hinayaan nya lamang ang babae at nilisan niya ang lugar. “Siguro
ay nakalimutan na ako ni Arnelie” sambit nang lalaki “Di man lamang siya pumunta
sa aming selebrasyon” dagdag pa nito. Natapos na ang gabi at umuwi na ang lahat.
Umuwi na sa Maynila kinabukasan ang pamilya Cruz at dito napag-
desisyunan rin ng pamilya na ilipat na rin sa Kolehiyo sa likod ng simbahan ng San
Agustin si Lito sa susunod na semestre upang mapaghandaan nito ang
pagpapatakbo nang kanilang mga ari arian.
Dumaan ang mga araw at nagbukas ang bagong semestre. Hindi
bago kay Lito ang paaralan sapagkat dito rin siya nag elementarya. Nagbago lang
ang ibang gusali, ang dating Gusali ni San Agustin na may apat na palapag ay
hanggang anim na at ang mga estudyante ay gumagamit na nang elevator.
Nadagdagan din ang mga silid-aralan at may aircon pa, ang mga madre na
nagpapatakbo nang paaralan ay napalitan na at halos bago ang lahat ng mga guro.
 Oras na nang kanyang klase sa isang asignatura. Nakita niyang
kaklase nya ang babaeng pinagmamasdan sa may likod ng puno. Lalapitan sana niya
at kakausapin nang biglang dumating ang Madre nilang propesor.
Si Lito lamang ang bago sa klase kaya pinagpakilala siya sa unahan.
“Ako po si Jose Lito San Juan Cruz, ako poy labingwalong taong gulang na. Ako po’y
buhat sa bayang ito, ang San Agustin ngunit ako poy lumaki sa Maynila. Dito po ako
nagtapos nang elementarya sa ating Kolehiyo samantalang doon po ako sa Maynila
nagtapos nang Hayskul at nag aral din doon sa unang taon at kalahating semestre sa
kolehiyo. Kumukuha po ako ng kursong Batsilyer sa Agham ng Pangangalakal at akin
pong ipagpapatuloy ang kursong ito dito sa ating Kolehiyo” pagpapakilala ni Lito
Manghang mangha ang iba niyang kaklase dahil sa husay niyang
magsalita. Nang nagtawag na para sa attendance ang Madreng propesor. “Cruz, Jose
Lito San Juan, BSC” ang sabi nang madre. “Present” ang tugon ni Lito. “Fajardo,
Arnelie Letran, BEEd” ani nang madre, “Present” tugon ni Arnelie. Napatingin sa
babae si Lito, hindi siya nakinig sa pangalan, nais niyang magtanong sa mga nasa
likod niya ngunit hindi niya magawa dahil siya ay nahihiya pa. Nagsimula ang klase
ngunit hindi nakikinig si Lito dahil nakatitig lamang siya sa babeng hindi niya alam na
si Arnelie.
Natapos na ang klase, dumaan si Arnelie sa damuhan hinihintay
kung dadating si Lito. Ngunit ni anino nito’y di nagpakita. Umuwi niya sa pagkagat ng
dilim at tsaka lamang dumating si Lito nahiga si Lito sa damuhan tulad nang dati
niyang ginagawa. “Nakakamiss ito”, bulong ni Lito sa malamig na simoy nang hangin.
Pinagmasdan niya ang kalangitan habang inaalala ang masasayang araw na kasama
nya ang kanyang kababata. “Kamusta na kaya si Uhugin?” ang tanong na naglalaro
sa kanyang isip habang tumatawa. Nawaglit ang kanyang mga mata sa bilog na
buwan at naalala ang kanyang pangako na kahit gaano pa kadami ang mga tala sa
madilim na kalangitan tanging buwan lamang ang kanyang bagay na kanyang
makikita.
Dumating ang araw ng Linggo walang pasok, nagpunta sa damuhan
si Arnelie, Nakita niya si Lito nakalupagi sa damuhan. Nakatingala siya sa langit. Ang
langit ay asul at naroroon pa din ang mapuputing ulap. Lumapit si Arnelie at umupo
sa tabi ni Lito. Nagkunwari si Arnelie na walang alam.
“Ikaw ba yung anak ng mga Cruz?” sambit ni Arnelie. “Anong
ginagawa mo dito?” dagdag pa niya. “Oo, ako nga ‘yon..” tugon ni Lito. “May
inaantay ako dito isang kaibigan” ani pa nito. Namula si Arnelie sapagkat
nararamdaman niya na siya ang taong iyon. “E, ikaw anong ginagawa mo dito?”
tanong nang binata. Di na naitanong nang binata ang pangalan dahil napasarap ang
kwentuhan.
“May iniintay din ako” tugon ni Arnelie. “Mga bata pa kami noon,
dalawang batang magkaibigan nakalupagi dito sa damuhan. Nakatingala kami sa
langit , ang langit na asul at mayroong iba’t-ibang hugis ng mapuputing ulap.
Masarap dito pag tuyo ang damuhan sa tag-init dahil malakas ang ihip ng hangin”
dagdag ni Arnelie
Napaisip si Lito dahil parang ang kababata nya ang kanyang
kaibigan. Bigla nyang nasambit “Alangan namang pula ang langit!” Mahinahon at
may lambing na kinurot ni Arnelie ang braso ni Lito. At ang dalawa’y nagtakbuhan,
naghalakhakan hanggang sa kumagat ang dilim.
“Arnelie, namiss kita” sambit nang binata . “Ewan ka sayo! Tanda
mo na ganyan ka pa! tugon nang dalaga na parang kinikilig.
 Natahimik ang dalawa at pinagmasdan ang langit na puno ng mga
tala at ang bilog na buwan. Ang lalaki’y ganon pa rin hindi masyadong maaninag ang
mga tala at ang buwan lamang ang tanging nakikita..

“Ang laki na ng pinagbago mo Arnelie, maayos na itsura mo ngayon

pero uhugin ka pa rin!” puna ni Lito na may pangungutya. “Ang sama mo! Yabang”
sambit naman ni Arnelie. “Tama nga sila! Magpapalit man nang itsura at hugis ng
buwan, buwan pa din” sabi ni Lito habang tumatawa. “Pero wag ka! Kahit gaano pa
kadami ang mga tala sa madilim na kalangitan tanging buwan lamang ang aking
bagay na makikita” dagdag ni Lito.

“Uyyy. Kinikilig” pangungutya ni Lito. Hinagad ni Arnelie si Lito

habang tumatawa.

Takbo. Halakhakan. Mga oras na bumuo sa isang maghapon.

Dalawang bata sa ilalim nang asul na langit. Dalawang taong pinagtagpo sa ilalim ng
mga tala at buwan. Mula sa mga musmos nilang kamalayan hanggang sa magkaisip.
Ito ang istorya nang kanilang buhay, isang pangyayari na bibihira sa mundo.
Dalawang taong nagmula sa kasariwaan ng mundo hanggang sa makita at mahanap
ang kanilang sarili ang nagpakita sa isa’t isa ng katotohanan na ang buhay ay
talagang ganyan.

“Pwede ba kitang maging girlfriend, Arnelie?” sambit ni Lito “After

College!” tumakbo pauwi si Arnelie habang nakangiti.