38

ครรรั้งททที่ ๙๐
วรนตรร ษไทย ใครวว่ าไมว่ สสาครญ

เนนนื่องจากววันพพุธททนื่ ๑๓ มทนาคม พพุทธศวักราช ๒๕๔๕ เปป็ นววันแรม ๑๕ คคนื่า เดนอน ๔ เปป็ น

ววันพระ หรน อททนื่เราเรท ยกอทกววันหนนนื่งววา ววันธรรมสวนะ ววันนทน ไดดบรรยายใหดฟวังเปป็ นครวันงททนื่ ๙๐ ในหวัวขดอ
เรนนื่ อง ววันตรพุ ษไทย ใครววาไมวสาค ควัญ ถดาทวานทวันงหลายเปปิ ดปฏปิทปินดดูในววันนทน นอกจากจะพบววาเปป็ น
ววันพระแลดว ททนื่ปฏปิทปินยวังเขทยนอทกววาววันตรพุ ษไทย หลายทวานกป็อาจจะสงสวัยววา ววันตรพุ ษไทยนทนื่ เปป็ นววัน
อะไร ทวันง ๆ ททนื่เราเปป็ นคนไทย แตววนวั ตรพุ ษไทยเรากป็ลนมกวันไปแลดว ถดาใครททนื่ใสว บาตรพระทพุกววันจะ
สวังเกตววาพระทวานหายไป ๒ ววันนะ เมนนื่อวานววันหนนนื่ ง ววันนทน วนวั หนนนื่ ง พรพุว งนทน กจป็ ะหายตวัวอทก ๑ ววัน ไมวมท
สปิ ทธปิธ ไดดใสว บาตรกวับทวานแลดว นอกจากจะตามไปทคาบพุญททนื่วดวั
เมนนื่อมานนกถนงการบรรยายใน ๘๙ ครวันงททนื่ผาว นมา กป็รดูดสนกจะหนวักไปทางการปฏปิบตวั ปิจปิตสมถะ-
กรรมฐาน วปิปวัสสนากรรมฐานเสท ยเปป็ นสว วนมาก โดยละเลยเกทนื่ยวกวับเรนนื่ องของประเพณท ไทยไป ทวันง ๆ ททนื่
หนดาททนื่ของอาจารยย์ในมหาวปิทยาลวัยมทอยดูว ๔ ประการ คนอ ๑. การสอน ๒. การวปิจยวั ๓. การใหดบรปิ การทาง
วปิชาการแกวสงวั คม และขดอสพุ ดทดายคนอ การทคานพุบาค รพุ งศปิลปววัฒนธรรม
ประเพณท ของไทยเรานวันน หลาย ๆ อยวางททนื่คนไทยเราไมวควอยจะรดู ดแลดว อยวางเชวนววันตรพุ ษไทยนทนื่
หลายทวานกป็อาจจะแปลกใจวามวันเปป็ นววันอะไร จคาไดดแตวววาในการดดูปฏปิทปินตลอดทวันงปท นทนื่ จะมทวนวั ตรพุ ษอยดูว
๒ ววัน ไมวเอาตรพุ ษจทนนะ แลดวกป็ไมวเอาตรพุ ษฝรวันื่ง ตรพุ ษแขกไมวเอา เอาแตวททนื่เกทนื่ยวกวับตรพุ ษของไทยนทนื่จะมทอยดูว
๒ ววันกป็คนอ ววันตรพุ ษไทยววันนทน และสงกรานตย์ ททนื่เขาเรท ยกววา ววันตรพุ ษสงกรานตย์ เพราะฉะนวันน ววันตรพุ ษนทนื่
จนงมทความหมายววา
คคาววาตรพุ ษนทนื่มท ๒ ความหมายดดวยกวัน ความหมายของตรพุ ษททนื่หนนนื่ งกป็คนอ การตวัด การสปิน น การ
หมดไป การหมดปท หรน อสปิน นปท เขาเรท ยกววาววันตรพุ ษ ซนนื่ งไดดแกววนวั ตรพุ ษไทยคนอ ววันนทน สว วนอทกตรพุ ษหนนนื่ งเขา
แปลววา ตรพุ ษททนื่แปลววา ความยปินดท ความรนนื่ นเรปิ งใจ ความบวันเทปิงใจกป็คนอววันตรพุ ษสงกรานตย์ททนื่จะถนงใน
เดนอนเมษายน
ววันนทน เปป็ นววันแรม ๑๕ คคนื่าเดนอน ๔ ซนนื่ งตามประเพณท ของไทยแตวโบราณ เขาถนอววาววันนทน เปป็ นววัน
สปิน นปท เกวา แลดวววันพรพุว งนทน คนอววันขนนน ๑ คคนื่า เดนอน ๕ กป็จะเปป็ นววันขนนนปท ใหมวของไทย ซนนื่ งสงกรานตย์กเป็ ปป็ นปท
ใหมวเหมนอนกวัน นทนื่กเป็ ปป็ นปวัญหาววา ตกลงววันตรพุ ษไทยกวับววันสงกรานตย์นทนื่วนวั ไหน เปป็ นววันปท ใหมวกนวั แนว
นอกจากนวันนแลดวททนื่สาค ควัญกป็คนอ ววันสปิน นปท ใหมวของไทยเลวนไปสองววัน คนอ เมนนื่อวานนทน วนวั หนนนื่ ง ววันททนื่ ๑๒
เมษายน ววันททนื่พระคพุณเจดาทวานหายไปไมวมารวับบาตรจากเรานทนื่ เมนนื่อวานเปป็ นววันแรม ๑๔ คคนื่า เดนอน ๔
เมนนื่อวานนทน เปป็ นววันเรปินื่ มตรพุ ษเหมนอนกวัน แตวตรพุ ษจรปิ ง ๆ คนอ ววันสปิน นปท นทนื่ มาอยดูทว ทนื่วนวั นทน คนอววันแรม ๑๕ คคนื่า
เดนอน ๔ พอววันพรพุว งนทน กจป็ ะเปป็ นววันเรปินื่ มขนนนปท ใหมวของไทย กป็คนอ ววันขนนน ๑ คคนื่า เดนอน ๕ อวันนทน เขาเรท ยกววา
นวับตามจวันทรคตปิ ววันตรพุ ษไทยนทนื่ นวับตามจวันทรคตปิ สว วนววันตรพุ ษสงกรานตย์ อวันนวันนเขาเรท ยวววานวับตาม
สพุ รปิยคตปิ
จวันทรคตปิ สพุ รปิยคตปิ จวันทรคตปิกหป็ มายถนงววา นวับตามโคจรของ พระจวันทรย์ ตดนเดนอนกป็คนอ ววันขนนน
๑ คคนื่าเขาเรท ยกววา ตดนเดนอน สว วนสปิน นเดนอนกป็คนอ ววันแรม ๑๕ คคนื่าขนนน ๑ คคนื่าไลวไปเรนนื่ อย ๆ จนถนงขนนน ๑๕ คคนื่านทนื่
คนอครนนื่ งเดนอน แลดวกป็แรม ๑ คคนื่าถนงแรม ๑๕ คคนื่าอทกครนนื่ งเดนอนสพุ ดทดายกป็รวมเปป็ น ๑ เดนอน นทนื่คนอการนวับแบบ
จวันทรคตปิ นวับการโคจรของพระจวันทรย์
 39

สว วนววันสงกรานตย์ททนื่จะมาถนงววันททนื่ ๑๓, ๑๔, ๑๕ เมษายน เขาเรท ยกววาเปป็ นววันนวับแบบสพุ รปิยคตปิ

คนอ การนวับแบบการโคจรของพระอาทปิตยย์แบบสากลททนื่เขาใชดกนวั นทนื่ คนอ นวับเปป็ นววัน ๆ ววันจวันทรย์ ททนื่
เทวานวันน ววันอวังคารททนื่เทวานทน ไมวไดดนบวั ขนนนหรน อแรม นทนื่คนอสปินื่ งททนื่คนไทยควรจะรดู ดไวด
ในววันนทนจะพดูดใหดฟวังในเรนนื่ องเกทนื่ยวกวับประเพณท วนวั ตรพุ ษไทยซนนื่ งจะโยงใหดเหป็นววามทความสคาควัญ
เกทนื่ยวขดองอยวางไรกวับพพุทธศาสนา แตวขอใหดเขดาใจตรงนทน กวอนววา ววันตรพุ ษไทยกป็คนอ ววันสปิน นปท เกวา ซนนื่ งถนอเอา
๒ ววันคนอ ววันแรม ๑๔ คคนื่า กวับววันแรม ๑๕ คคนื่าคนอววันนทน สปิน นปท เกวา ทคาไมจนงมทถนง ๒ ววัน แลดวววันพรพุว งนทนคนอ
ววันขนนน ๑ คคนื่า เดนอน ๕ กป็จะเปป็ นววันขนนนปท ใหมว เทวานวันนยวังไมวพอ พอปท ใหมวเรท ยบรดอยแลดวยวังไปปท ใหมวอทกทท
ในววันสงกรานตย์
นทนื่คนอ สปินื่ งททนื่เปป็ นปวัญหาททนื่ทาค ใหดเกปิดความสงสวัยกวัน เพราะแมดแตวในหนวังสน อพระราชพปิธท ๑๒
เดนอน ซนนื่งเปป็ นพระราชนปิพนธย์ของพระบาทสมเดป็จพระจพุลจอมเกลดาเจดาอยดูหว ววั ทวานกป็ยงวั วปินปิจฉวัยเหมนอน
กวัน บอกววา ยากททนื่จะวปินปิจฉวัยววา ระหววางววันตรพุ ษไทยกวับววันตรพุ ษสงกรานตย์นทนื่ อวันไหนมวันปท ใหมวปทเกวา
กวันแนว และทคาไมปท เกวาถนงไดดมทถนง ๒ ววันดดวยกวัน เพราะววา พวกเราจะหปิน วปปินื่ นโตไปทคาบพุญ ๓ ววัน เมนนื่อ
วานหนนนื่งววัน ววันนทน หนนนื่งววัน แลดวกป็พรพุว งนทน อทกหนนนื่ งววันรวมเปป็ น ๓ ววัน
ววันตรพุ ษนทนื่กคป็ นอ เปป็นววันททนื่คนไทยจะไดดมทโอกาสไปทคาบพุญททนื่วดวั เพราะววา คนไทยเรานทนื่ เปป็ นคน
ททนื่ชอบทคาบพุญเมนนื่อชทวปิตสวังขารของเราสามารถอยดูรว อดปลอดภวัยตลอดรอดฝวันื่ง มาถนงปท หนนนื่ ง ๆ ชทวปิตผวาน
ไปหนนนื่งปท แลดว เรายวังอยดูรว อดปลอดภวัยเรายวังไมวไดดสปินนลมหายใจจากโลกนทน ไป เรากป็ควรททนื่จะมาชนนื่นใจววา
เออ แสดงววาเรายวังสรดางคพุณความดทอยดูมว าก เราถนงไมวไดดตายจากโลกนทน ไป การมทชทวปิตอยดูนว ทนื่ ในทางพพุทธ
ศาสนาเขาถนอววาเปป็ นบพุญกพุศล
ไมวอยวางนวันนพระพพุทธเจดาคงไมวตรวัสหรอกววา กปิโฉ มนพุสสฺสปฏปิลาโภการไดดกาค เนปิ ดเกปิดมาเปป็ น
มนพุษยย์นน นวั เปป็ นของยาก ยปิงนื่ ไปกววานวันนกป็คนอ ชทวปิตมนพุษยย์นทนื่อายพุเทวาไรปท ตาย เฉลทนื่ยอายพุขยวั ของมนพุษยย์คน
ไทยนทนื่ กปป็ ระมาณราว ๆ สวัก ๗๐ ปท ๗๒ ปท เพราะฉะนวันน ททนื่เราอยดูรว อดมาไดดแตวละปท ๆ นทนื่ เพราะอยดูมว าไดด
ดดวยบพุญดดวยกพุศล เพราะบางคนนทนื่สรดางบพุญมานดอย แมดจะไดดกาค เนปิ ดเกปิดมาเปป็ นมนพุษยย์นทนื่ แตวดวด ยผลของ
การปาณาตปิบาตกรรม คนอ การฆวาสวัตวย์ตดวั ชทวปิตในอดทตชาตปิกเป็ ลยทคาใหดเมนนื่อมาเกปิดเปป็ นมนพุษยย์นทนื่อยดูใว น
ทดองแมวขณะททนื่แมวตน งวั ครรภย์กแป็ ทดงไป ดดวยอพุบตวั ปิเหตพุบาด ง หรน อแทดงจากการจงใจของมารดาททนื่ตอด งการ
ทคาแทดงบดาง บางคนคลอดออกมากป็ตายบดาง บางคนตายในววันทารก ตายในปฐมววัย บางคนตายใน
มวัชฌปิมววัย ซนนื่งทวันงสองววัยนทน ไมวววาจะเปป็ นปฐมววัย หรน อ มวัชฌปิมววัย กป็ดท ปฐมววัยกป็คนอตวันงแตวคลอดออกมา จน
กระทวังนื่ ถนง ๒๕ ปท ททนื่เขาเรท ยกววา เบญจเพส สว วนมวัชฌปิมววัย ววัยกลางคนกป็คนอ ตวันงแตว ๑๖ จนถนง ๕๐ ปท แลดว
ปวั จฉปิ มววัยกป็คนอ ววัยสพุ ดทดาย ววัยไมดใกลดฝวันื่งคนอ ๕๑-๗๕ ปท มนพุษยย์ควรจะตายในปวั จฉปิ มววัย ไมวควรจะตายใน
ปฐมววัยหรน อ มวัชฌปิมววัย แตวมนพุษยย์กสป็ ามารถททนื่จะตายไดด
ถดาไดดมทโอกาสไปตามววัด ไปดดูเจดทยตย์ วาง ๆ จะพบววา มทเยอะแยะหมด เดป็กหญปิง เดป็กชาย นาย
นางสาว ตายกวันดดวยโรคภวัยไขดเจป็บบดาง ตายกวันดดวยอพุบตวั ปิเหตพุทางนคนา ตายดดวยอพุบตวั ปิเหตพุอะไรหลาย ๆ
อยวาง และการตายอยวางททนื่คนไทยเขาเรท ยกววา ตายโหง ตายดดวยศาสตราอาวพุธ ตายแบบไมวดท เขาเรท ยกววา
ตายกวอนววัย
เพราะฉะนวันนเมนนื่อคนไทยเรามาถนงววันตรพุ ษไทย เขากป็จะมทโอกาสไดดไปทคาบพุญททนื่วดวั แลดวกป็
ทคาบพุญดดวยความรดูดสนกววาเราโชคดทททนื่ชทวปิต ๑ ปท มท ๓๖๕ ววันนทนื่ เราสามารถประคองชทวปิตใหดอยดูรว อด
ปลอดภวัยไดด จากอวันตรายตวาง ๆ เพราะฉะนวันนเมนนื่อครบปท เราจนงมาทคาบพุญทคากพุศลกวัน เพนนื่อททนื่จะทคาใหดชทวปิต
ของตวัวเองอยดูรว อดปลอดภวัยตวอไป
 40

การมทชทวปิตอยดูขว องคนไทยโดยเฉพาะชาวพพุทธนทนื่ กคป็ นอ การมทชทวปิตอยดูเว พนนื่อจะไดดทาค บพุญ เพราะเมนนื่อ

ตายไปแลดว เราไมวมทโอกาส บางครวันง ถดาไปเกปิดในกคาเนปิ ดทวันง ๔ คนอ สวัตวย์นรก เปรต อสพุ รกาย สวัตวย์
เดรวัจฉานนทนื่ ไมวมทโอกาสไดดทาค บพุญกพุศลเลย หรน อววาไปเกปิดในสวรรคย์ มวันกป็สบายเกปิน บางททการสบายนทนื่
ทคาใหดตววั เองประมาท เพลปิดเพลปินอยดูกว บวั อาหารทปิพยย์ สปินื่ งททนื่เปป็ นทปิพยย์ตวาง ๆ หรน อเกปิดเปป็ นพรหมกป็ไมวตอด ง
ทคาอะไร ววัน ๆ ไดดแตวเขดาฌาน มทปทตปิเปป็ นภวักษาหาร ไมวรดูดเรนนื่ องอะไรตวาง ๆ การกคาเนปิ ดเกปิดมาเปป็ นมนพุษยย์นทนื่
มวันเปป็ นภพททนื่เปป็ นกลาง ๆ ไมวชววันื่ เกปินไปและกป็ไมวดทเกปินไป ทคาบพุญกป็ไดดทาค บาปกป็ไดดสพุดแตวใจจะไขววควดา
เพราะฉะนวันนในววันตรพุ ษไทย กป็จนงเปป็ นววันททนื่คนไทยจะไดดมทโอกาสทคาบพุญในววันสปิน นปท เกวา แลดว
ววันพรพุว งนทน กเป็ ปป็ นววันขนนน ๑ คคนื่าเดนอน ๕ กป็เปป็ นววันททนื่จะไดดทาค บพุญอทกววันหนนนื่ ง เรท ยกววาเปป็ นววันตดอนรวับปท ใหมว
แลดวจากนวันน พอไปถนงววันททนื่ ๑๓, ๑๔, ๑๕ กป็ทาค บพุญอทกครวันงหนนนื่ ง เรท ยกววาเปป็ นววันปท ใหมวจรปิ ง ๆ ของคน
ไทยอทกททหนนนื่ง กป็เลยสรพุ ปววาไมวรดูดววาววันไหนคนอ ววันปท ใหมวของคนไทยกวันแนว แตวกไป็ มวใชวเรนนื่ องสคาควัญ
เพราะววาไมวววาจะเปป็ นววันปท ใหมวไหน คนไทยเรากป็ทาค บพุญกวันมาตลอด
ททนื่สาค ควัญกป็คนอ ววันตรพุ ษไทยนทนื่ไมวใชวมทมาเมนนื่อไมวนานมานทน เปป็ นประเพณท เกวาแกวตน งวั แตวสมวัยกรพุ ง
ศรท อยพุธยา ในสมวัยสมเดป็จพระบรมไตรโลกนาถ ประเพณท นนท มทมานานแลดว ตวันงแตวสมวัยกรพุ งศรท อยพุธยา
แลดวกป็สนบตวอมาอทก ๑๕๐ ปท จนมาถนงกรพุ งรวัตนโกสปิ นทรย์ แลดวกป็สดูญสลายหายไปเมนนื่อปท ๒๔๘๐ โดย
เฉพาะพปิธทหลวง เพราะพปิธทตรพุ ษไทยนทนื่มท ๒ อยวาง คนอ พปิธทตรพุ ษไทยททนื่เปป็ นประเพณท หลวง และพปิธทตรพุ ษ
ไทยททนื่เปป็ นประเพณท ของชาวบดาน
ของหลวงนทนื่เรท ยกววา พระราชพปิธทสมวั พวัจฉรฉปิ นทย์ สวัมพวัจฉระ กป็มาจากสวังวระททนื่แปลววา ปท และ
เปลทนื่ยนคคาบาลทมาเปป็ นคคาภาษาไทยววา สวัมพวัจฉระ บวกกวับคคาววาฉปิ นทย์กคป็ นอ คคาววา ฉปิ นทะททนื่แปลววา ปวั กษย์
เพราะฉะนวันนตรพุ ษไทยนทนื่จนงมทชนนื่อเรท ยกอทกอยวางหนนนื่ งววา สวัมพวัจฉรฉปิ นทย์
พระราชพปิธทสมวั พวัจฉรฉปินทย์ กป็คนอ พระราชพปิธทการทคาบพุญเนนนื่ องในววันสปิน นปท เกวา การตวัดปท เกวา
ประเพณท นน ท ททนื่ทาค กวันมาของพปิธทหลวงนทนื่คนอ กษวัตรปิ ยทย์ วานจะนปิ มนตย์ พระคพุณเจดาเขดามาในพระราชววัง ๓ ววัน
คนอ ตวันงแตวเมนนื่อวาน ววันนทน และพรพุว งนทน และจากนวันนกป็ใหดทาค การเจรปิ ญพระพพุทธมนตย์ คนอ สวดอาฏานาฏปิย
สดู ตร พอพดูดถนง อาฏานาฏปิยสดูตร ทวานทวันงหลายอาจจะไมวเขดาใจ กป็คนอ สวดวปิปวัสสปิ สสะ ซนนื่ งพระทวานสวด
วปิปวัสสปิ สสะ นะมวัตถพุ จวักขพุ มวันตวัสสะ สปิ รทมะโต คนอ พระสดู ตรททนื่ววาดดวยการเคารพนพนอบพระพพุทธเจดา
ซนนื่งมทอยดูมว ากมายหลายพระองคย์ และมทการเอวยนามพระพพุทธเจดาแตวละพระองคย์
นวันนื่ คนอ การเจรปิ ญพระพพุทธมนตย์ อาฏานาฏปิยสดู ตรหลวังจากททนื่พระเจรปิ ญพระพพุทธมนตย์เสรป็ จแลดว
กป็จะมทการยปิงครพุ ฆ ยปิงปน นไปทวัวนื่ พระนคร เหมนอนกวับไลวผทไลวปทศาจ มวันสปิน นปท เกวา สปินื่ งททนื่ไมวดททน งวั หลายใหด
มวันหมดไป ใหดมนวั หมดไปกวับปท เกวา ปท ใหมวแลดวกป็ขอใหดไดดสปินื่งททนื่ดท เพราะฉะนวันนกป็จนงมทการยปิงปน นใหญว ยปิง
ศรพุ ต
ประเพณท นน ท ทาค กวันมานาน จนถนงสมวัยรวัชกาลททนื่หาด กป็มทการปรน กษากวัน เหมนอนกวันววาจะเลปิกดท
ไหมประเพณท นน ท แตวกเป็ หป็นววาไมวเหมาะ เนนนื่องจากเปป็ นของเกวา ททนื่ทาค กวันมาดทแลดว กป็เลยยนดถนอปฏปิบตวั ปิสนบตวอ
กวันมา นทนื่ คนอ พระราชพปิธทสมวั พวัชรฉปิน พปิธทวนวั ตรพุ ษไทยของหลวง ซนนื่ งกรมพระยาดคารงราชานพุภาพทวาน
สวันนปิษฐานววา เขดาใจววาประเพณท นน ท ททนื่มาคงจะมาจากประเทศศรท ลงวั กา คงจะไดดรวับประเพณท นนท มาจาก
ประเทศ ศรท ลงวั กา แลดวกป็เอามาทคากวันในประเทศไทย
สว วนประเพณท ของชาวบดานนทนื่ จะสวังเกตววันนทน ถาด ใครไปววัดนทนื่ จะพบววามทขนมอยดูชว นปิ ดหนนนื่ ง เยอะ
แยะไปหมด พระตาลายไมวรดูดจะฉวันของใคร เขาเรท ยกววาขดาวเหนท ยวแดง คนอสวัญลวักษณย์ของววันตรพุ ษไทย
 41

ซนนื่งจะนปิยมเอาขดาวเหนทยวแดงไปทคาบพุญเปป็ นขนมถวายพระททนื่วดวั แตวประเพณท เขากป็ไมวไดด

อธปิ บายววาทคาไมจนงใชดขาด วเหนทยวแดงมาทคาบพุญในววันนทน ๓ ววัน ตวันงแตวเมนนื่อวาน ววันนทน และพรพุว งนทน พอเชดา
ขนนนมา ชาวบดานเขากป็หปินวปปินื่ นโตไปทคาบพุญททนื่วดวั เมนนื่อพระฉวันเสรป็ จ พระยถา สวัพพท ใหดพรเสรป็ จ ชาวบดานกป็
รท บกลวับมาบดาน กลวับมาบดานกป็ทานขดาวทานปลา จนเปป็ นททนื่เรท ยบรดอย จากนวันนเขากป็จะมทการ หนพุวม ๆ สาว
ๆ เขากป็เขดาไปเกป็บดอกไมดหลากสท หลากชนปิ ดตวาง ๆ แลดวกป็เขดาไปททนื่วดวั จากนวันนกป็จะมทการละเลวน
การละเลวนททนื่เขามทการบวันทนกไวดกคป็ นอ หนพุวม ๆ สาว ๆ หดาคน สปิ บคนไปกวันเปป็ นกลพุวม เปป็ นหมดูว
แลดวกป็ไปเดป็ดดอกไมดหลากสท ตวาง ๆ จากนวันนกป็เขดาไปในววัด ไปนวังนื่ ยอง ๆ แลดวกป็ถนอ ดอกไมดขน นมาพนม
ไวดในมนอ จากนวันนกป็รดองเพลงเกทนยวกวันซนนื่งประเพณท แบบนทน กหป็ ายไปอทกแลดว ถามคนเฒวาคนแกวอายพุ สวัก
๗๐ ปท กป็บอกชวักจะจคาไมวไดด ววาเขารดองเปป็ นทคานองอยวางไร เนนนื่ องจากววาเขาจะมทผชดู ด ายเปป็ นคนรดองกวอน
และจากนวันนกป็จะมทลดูกคดูวรวับ และผดูหด ญปิงกป็จะรดองแกดกนวั ซนนื่ งเปป็ นประเพณท
คนไทยเรานทนื่เปป็ นคนเจดาบทเจดากลอน สมวัยพระนารายณย์มหาราชนทนื่ เจอหนดากวันนทนื่ ตอด งโตดตอบ
กวันเปป็ นคคากลอนอยวางศรท ปราชญย์ โตดตอบกวับนายประตดู แหวนนทน ทวานไดดแตวใดมา เจดาพปิภพโลกาทวาน
ใหด ทคาชอบสปินื่ งใดนาวานบอก เราแตวงกลอนถวายไทด ทวานใหดรางววัล หรน อแมดแตวเวลาจะตายยวังเขทยน
กลอน ซนนื่งคนททนื่กาค ลวังจะถดูกประหาร แตวกลวับเขทยนกลอนไวดดวด ยนปินวหวัวแมวเทดา มทความววา
ธรณท นทนื่นน ท เปป็ นพยาน เรากป็ศปิษยย์มทอาจารยย์หนนนื่ งบดาง เราผปิดทวานประหารเราชอบ เราบวผปิดทวานม
ลดาง ดาบนทน คนนสนอง เจดาพระยานครศรท ธรรมราช แลดวกป็ถดูกประหารชทวปิต
นทนื่กเป็ ปป็ นความเจดาบทเจดากลอนของคนไทย เพราะฉะนวันนเมนนื่อทานขดาวทานปลาเสรป็ จจะไปเปป็ น
หมดูวเปป็ นคณะหนพุวม ๆ สาว ๆ แลดวกป็ไปเกป็บดอกไมดหลากสท หลากชนปิ ดมา จากนวันนกป็มาเรปินื่ มประเพณท ของ
ไทย
ซนนื่งตรงนทน อยากจะตามหาเหมนอนกวันววาเขาใชดทาค นองอยวางไร แตวกมป็ ทการโตดการตอบกวันซนนื่ งเดป็ก
รพุว นใหมว หรน อแมวแตวคนอายพุสกวั ๗๐ กววานทนื่กบป็ อกววาชวักจคาไมวไดด ลาง ๆ เลนอน ๆ ไปนวันนื่ กป็คนอ การททนื่ผชดู ด าย
พนมมนอ ซนนื่งกป็เปป็ นผดูชด ายหวัวหนดา สมมตปิววาเขาชนนื่อแปลกกป็แลดวกวัน เขากป็จะรดองววา พปิษฐานเอย มนอหนนนื่ ง
ถนอพานพานเอาดอกสลปิด เกปิดมาชาตปิใดแสนใดขอใหดไดดกบวั คนชนนื่อนปิ ด
กป็คนอ การจะเอาชนนื่อดอกไมดใหดสมวั ผวัสกวับชนนื่อของคนททนื่ตนเองจะเกทนยว และจากนวันนผดูชด ายททนื่เปป็ น
ลดูกคดูวเขากป็จะรดองรวับกวัน บอกววา พปิษฐานวานววาย ขอใหดไดดดงวั ใจลดูกพปิษฐาน เอปิงเอย พปิษฐานวานวง ขอ
ใหดตรงดวังองคย์ลดูกพปิษฐานเอย นทนื่คนอ คคารวับของลดูกคดูวผชดู ด าย ททนน ท ผหดู ด ญปิงกป็เอาบดาง ยกมนอขนนนถนอดอกไมด
พนมมนอ และรดอง โตดตอบกวับผดูชด าย บอก พปิษฐานเอย มนอหนนนื่ งถนอถนอพานพานเอาดอกตะแบก เกปิดมา
ชาตปิใดแสนใดขออยวาใหดไดดกบวั คนชนนื่อแปลก นทนื่กคป็ นอ การททนื่เขาโตดตอบกวันไปโตดตอบกวันมาแลดวลดูกคดูวผดู ด
หญปิงกป็รดองรวับกวันไป นวันนื่ กป็เปป็ นเรนนื่ องททนื่สนพุกสนาน พอตกเยป็นกป็เลวนกวันตวอ มอญซวอนผดาบดาง ซนนื่ งเปป็ นเรนนื่ อง
ททนื่สนพุกสนานของคนไทย อวันเปป็ นประเพณท ของคนไทยเรา
จะสวังเกตไดดวาว ไมวววาจะเปป็ นประเพณท อะไรกป็ตามของคนไทยเรา ประเพณท นน นวั จะผดูกพวันพพุทธ
ศาสนาทพุกเรนนื่ อง อยวางอาฏานาฏปิยสดูตรหรน อววาววันตรพุ ษไทยททนื่พระราชาทวานนปิ มนตย์พระสงฆย์มาเจรปิ ญ
อาฏานาฏปิยสดูตรหรน อววา วปิปวัสสปิ สสะ
ททนื่พระสวดภาณยวักษย์ กป็คนอ ทดาวจาตพุมหาราชทวันง ๔ ทวานเกรงววา พระสงฆย์องคย์เจดาททนื่ไปบคาเพป็ญ
ธรรมอยดูใว นปว า จะถดูกพวกยวักษย์พวกผทททนื่เปป็ นมปิจฉาทปิฐปิททนื่ไมวเคารพพระเจดา เบทยดเบทยนหลอกหลอนเอา
บดาง กป็เลยมาเขดาเฝด าพระพพุทธเจดา แลดวกป็ทดูลววาขอใหดใชดอาตานาตปิยสดู ตร ขอใหดสวดบทนทน แลดวบรรดาผท
สาง นางไมดททนื่เปป็ นมปิจฉาทปิฐปิกจป็ ะหนทไป
 42

ขอถวายภาณยวักษย์ การททนื่ยกวั ษย์มาทดูลกป็คนอ เทดา จาตพุมมหาราชทวันง ๔ มาทดูล เขาเรท ยกววา ภาณยวักษย์

ททนื่สวดไดดยนปิ กวัน สวดภาณยวักษย์ สวดเสท ยงดวังนวากลวัวทคาเสท ยงโหยหวนอะไรตวาง ๆ แลดวกป็มทภาณพระ
พระพพุทธเจดาเมนนื่อไดดฟวังเทดาจาตพุงมหาราชทดูลเชวนนวันนกป็มทรวับสวังนื่ ใหดพระไดดเอาบทอาตานาตปิยสดู ตร คนอ วปิ
ปวั สสปิ สสะ เอาไปสวดไลวผทอะไรตวาง ๆ
นทนื่กคป็ นอ ททนื่มาววา ไมววาว งานอะไรกป็ตามของศาสนาพพุทธ หรน อววาประเพณท ไทยนทนื่ ไมวพนด ผดูกพวัน
เกทนื่ยวกวับ พพุทธศาสนาทวันงนวันนแลดวมวันจะมทททนื่มา อยวางเชวน ววันตรพุ ษไทย ทคาไมตดองไปทคาบพุญ กป็ไปทคาบพุญ
ดดวยความรดูดสนกดทใจ ววามทชทวปิตอยดูรว อดมา ๑ ปท ทวันง อพุทกภวัย ภวัยจากนคนาบดาง อวัคคทภยวั ภวัยจากไฟ โจรภวัย ภวัย
จากโจร โรคภวัย ภวัยจากโรครดาย มทชทวปิตอยดูรว ออดมาถนง ๑ ปท นทนื่ ถนอววาเปป็ นบพุญกพุศล เพราะฉะนวันนเราจะไดดมท
โอกาส ชทวปิตททนื่เราเหลนออยดูนว ทนื่เราจะไดดบาค เพป็ญบพุญกพุศล เพราะฉะนวันนบพุญอวันดวับแรกของคนไทย กป็คนอ
การใหดทานนวันนื่ เอง
เวลาพดูดถนงการทคาบพุญนทนื่ คนไทยจะมทศพวั ทย์อยดูศว พวั ทย์หนนนื่ งกป็คนอ ทคาบพุญใหดทาน ถามววา ไปทคาบพุญ
เสรป็ จแลดวกป็ไปใหดทาน ถามววา แลดวทคาบพุญกวับใหดทานมวันตวางกวัน กป็คนอ การไปถวายของใหดพระ สว วนใหด
ทานกป็คนอ การททนื่ใหดทานแกวคนทวัวนื่ ๆ ไปจรปิ ง ๆ แลดวกป็เปป็ นเรนนื่ องเดทยวกวัน แตววาว ไปแยกใหดพปิสดารเลวน ๆ
ไมวววาจะใหดของแกวพระ หรน อใหดของแกวคนหวัวดคากป็มทควาเทวากวันคนอ การใหดทาน เขาเรท ยกววาเปป็ นบพุญ ๑ ใน
๑๐ ประการ
บพุญโดยยวอมท ๓ โดยพปิสดารมท ๑๐ โดยยวอมท ๓ กป็คนอ การใหดทาน ไมวววาจะเปป็ นการใหดทานแกว
พระภปิกษพุสงฆย์ หรน อฆราวาสอะไรตวาง ๆ เรท ยกววาใหดทาน แลดวกป็รวักษาศทล แลดวกป็เจรปิ ญภาวนา เพราะ
ฉะนวันนเมนนื่อไปทคาบพุญททนื่วดวั อยวางววันตรพุ ษไทย คนอววันนทน แลดวกป็พรพุว งนทน คนอ ววันปท ใหมว เราไปทคาบพุญทพุกครวันง
เรากป็ไดดครบหมดทวันง ๓ ประการ มทการเอาอาหารขดาวเหนท ยวแดง ไปทคาบพุญถวายพระ จากนวันนกป็รวับศทล
สมาทาน ศทล ๕ พระทวานกป็ใหดศทล แลดวกป็ฟวังพระทวานสวด ตวันงใจฟวังพระเทศนย์ นทนื่กคป็ นอ การบคาเพป็ญบพุญ
กปิรปิยาววัตถพุครบทวันง ๓ ประการ เพราะฉะนวันนในววันตรพุ ษไทย จนงถนอววาเปป็ นววันททนื่มทความสคาควัญสคาหรวับ
คนไทย เพราะเปป็ นประเพณท โบราณ
ววันตรพุ ษไทยใครววาไมวสาค ควัญ มวันมทความสคาควัญ เพราะเปป็ นของททนื่บรรพบพุรพุษของเราไดดสวังนื่ สม
กวันมา