Statika fluida

1. Ojlerova jednačina u hidrostatici

2. sile hidrostatičkog pritiska

1.Suma sila na svako tijelo fluida jednaka je nuli.

2.Suma momenata na svako tijelo fluida jednaka je nuli.

1
Statika fluida
fluid miruje, pa je
i Ojlerova jednačina postaje
Statika fluida 2
ili, rastavljeno po komponentama
Zadatak statike fluida je da utvrdi
uslove mirovanja svih delića u
određenom fluidu. Slično kao i u
mehanici čvstih tela i u ovom
slučaju potrebno je naći uslov
ravnoteže svih sila koje deluju na
fluid.
U svrhu ovog zadatka posmatra se
proizvoljna fluidna zapremina koja
je sastavni deo ukupne zapremine
fluida. Na svaki elementarni fluidni
delić zapremine dV deluje spoljna
sila ρFdV.
2
Statička Euler-ova jednačina za polje sile teže

po dogovoru ubrzanje sile teže pokazuje u smjeru -z osi:

ili:

pa Euler-ova jednačina prelazi u:

Statička Euler-ova jednačina za polje sile teže 2

kako je jedina promjena u z-smjeru, ovo postaje

3
Statička Euler-ova jednačina za polje sile teže 3

nakon formalne integracije dolazimo do integralnog oblika E.j.:

da bi riješili ovaj integral, moramo znati (z). Za nestišljivu tečnost

=konst. pa sledi

z=0 na površini tečnosti, a konst. integracije je spoljni pritisak pv

Statička Euler-ova jednačina za polje sile teže 4

ovo je jednačina hidrostatičke ravnoteže. Vrlo često koristi se relativni

pritisak (mjeren prema pa):

da se izbjegne negativni predznak, koristi se dubina h=-z:

pazi: h se mjeri od površine tečnosti prema dolje!!!

4
Iz jednačine statike fluida izvodi se veći broj zakona i zaključaka.
1. Zakon spojenih sudova je direktna posledica jednačine . Pošto su pritisci na slobodnoj
površini jednaki sledi da te slobodne površine u jedinstvenom fluidnom prostoru moraju biti na
istoj visini .
2. Slobodna površina tečnosti je uvek horizontalna. Zaključak proističe iz jednačine statike
fluida.
3. Prtisci u istim horizontalnim ravnima jedinstvenog fluidnog protora su jednaki. Ovaj
zaključak proističe, takođe, iz jednačine statike fluida. Ovaj zaključak, mada na prvi pogled
izgleda trivijalno, neobično je važan u rešavanju zadataka iz statike fluida.
4. Paskalov zakon glasi: Promena pritiska (povećanje ili smanjenje) u bilo kojoj tački
jednistvenog fluidnog prostora izazvaće istu toliku promenu pritiska u svim tačkama tog
fluidnog prostora. Zakon se može isvesti posmatrajući sliku Na osnovu jednačine statike
fluida može se napisati da je:
p1 = p2 + ρgh
Ako se pritisak p1 poveća za neku vrednost δp1 ona de može pretpostaviti da će doći do
povećanja
pritiska p2 za neku vrednost δp

5. Hidraulična presa je naprava u kojoj se koristi jednačina statike fluida u tehničkim

problemima. Hidraulična presa je mašina pomoću koje se malom silom (na primer ručna
sila) ostvariti veoma velika sila potrebna za ceđenje, presovanje, dizanje i sl.
Hidraulička presa se sastoji od dva cilindra sa klipovima različitih prečnika, cevovoda
koji povezuje te cilindre. Malom silom F1 deluje sa na klip I. Površina čela klipa je A1.
Posledica dejstva sile na klip je pritisak p1, čija vrednost se izračunava po sledećem
izrazu:

5
 koordinatni sistemi 1
z

O x

koordinatni sistemi 2

x
O
0 0

6
 Paskalov zakon
Ako se pritisak u tački (1), dejstvom spoljne
sile, poveća za diferencijalno malu vrednost
Δp1, tada će i pritisak u tački (2) biti povišen,
što dovodi do promene u osnovnoj jednačini
hidrostatike za Δp2:
Paskalov zakon

pv

0 0

h1
h2
g T1

T2

h
Pascal-ov zakon: promjena pritiska u nekoj tački tečnosti prenosi se
kroz cijeli volumen tečnosti u istom iznosu.

Pascal-ov zakon 2

pritisci u proizvoljno odabranim tačkama T1 i T2 su:

a razlika im je

u T1 promijenimo pritisak za pd1, u T2 se zbog toga promijeni pritisak

za pd2, a želimo da tečnost i dalje miruje, pa je

7
Pascal-ov zakon 3

a razlika pritisaka postaje

tečnost miruje, pa se ta razlika ne smije promijeniti! Mora dakle biti

Pascal-ov zakon: promjena pritiska u nekoj tački tečnosti prenosi se

kroz cijeli volumen tečnosti u istom iznosu.

Osnovne definicije naziva pritiska

1. Apsolutni pritisak p je ukupni pritisak u nekoj tački fluidnog prostora.
Prethodno objašnjavanje pritiska se odnosilo na ovaj pojam.
2. Atmosferski pritisak pa je pritisak koji vlada u okolnom vazduhu. Pri
normalnim termodinamičkim uslovima uzima se da on iznosi pa=
101325 Pa. U svakom slučaju, on se meri i tako se utvrđuje njegova
vrednost u konkretnim slučajevima – lokalni uslovi.
3. Nadpritisak ili manometarski pritisak pm je razlika između
apsolutnog pritiska I atmosferskog pritiska, ako je apsolutni pritisak
veći od atmosferskog:
pm = p -pa
4. Podpritisak ili vakumetarski pritisak je razlika između atmosferskog
pritiska i apsolutnog pritiska, ako je atmosferski pritisak veći od
apsolutnog.
pv = pa –p

8
Mjerenje pritiska - barometar:

pa
h
pa
1 Bar = 105 Pa

1 Bar = 1000 mBar

pat=101 325 Pa

Mjerenje pritiska - barometar 2:

atmosferski pritisak
opada sa visinom:

skala visine H=7,4 km

za male visine (z<<H)

je

svakih 7,4 m visine pritisak se smanjuje za 1 mBar!

9
Mjerenje pritiska - pijezometar:
pa pa

h h

Mjerenje pritiska - pijezometar 2:

pijezometarski
pritisak:

apsolutni pritisak:

10
Mjerenje pritiska - manometar:
pa

h
p

Mjerenje pritiska - manometar 2:

pa

h2
p

h1

11
Mjerenje pritiska - burdonov manometar:

Mjerenje pritiska - burdonov manometar 2:

12
Mjerenje pritiska - membranski manometar:

kučište

graničnik
električni vod

membrana
prijenosnik

senzor naprezanja

Sile hidrostatičkog pritiska

sile koje nastaju kao posledica djelovanja statičkog pritiska fluida na

tela unutar ili oko fluida.

kod gasova je zbog male gustine doprinos hidrostatičkih sila

zanemariv

zato je pritisak gasa u otvorenoj posudi jednak okolnom (najčešće

atmosferskom) pritisku, a pritisak gasa u zatvorenoj posudi je svuda
jednak

13
Hidrostatička sila na dno otvorene posude

dno = ravna, horizontalna površ. Pritisak odozgo je

pa
to je apsolutni pritisakl!

Pritisak odozdo je
h pa dakle djeluje sa svih strana
jednako pa se poništava, a na
dno posude djeluje relativni
A F pritisak
pa

Hidrostatička sila na dno otvorene posude 2

rezultantna sila na dno je dakle

Zapamtimo: kod otvorenih posuda pa deluje sa svih strana jednako

pa se u izrazu za silu poništava!

14
Hidrostatička sila na dno zatvorene posude

odozgo djeluje ukupni pritisak

pu

odozdo djeluje atmosferski pritisak

h

njihova razlika je
A F
pa

Hidrostatička sila na dno zatvorene posude 2

pa je rezultatntna sila na dno jednaka

Zapamtite: kod zatvorenih posuda moraju se u

računu sila koristiti apsolutni pritisci!

15
Hidrostatički
paradoks
m1=m2

m1 h m2

F2
A F
1
F1<F2 a vaga je u ravnoteži (m1=m2)!

16
Na sva tela potopljena u tečnost deluje sila suprotnog
smera od gravitacione, koja teži da istisne telo iz
tečnosti - sila potiska.

Sila potiska je posledica činjenice da hidrostatički pritisak

raste sa
dubinom, tj. njen uzrok je razlika u hidrostatičkim
pritiscima koji na uronjeno telo deluju na njegovoj gornjoj
i donjoj strani.

Svako telo uronjeno u tečnost prividno gubi od svoje

težine toliko koliko teži istisnuta tečnost –
Arhimedov zakon.