9.12.

2016

Makaze za rezanje lima

Rezanje kod makaza vrše noževi (gornji i donji nož).
Prema obliku noževi mogu biti: paralelni, kosi i okrugli.
Alati za odsijecanje lima
Paralelni rez Kori rez

Koriste za rezanje limova do debljine 40 mm

Paralelni i kosi rez

Makaze s okruglim noževima

a) Okrugli noževi s paralelnim osama

b) Jedan nož nagnut
c) Oba noža nagnuta
d) Makaze s više okruglih noževa

Ugao postavljanja noževa φ:

Ugao rezanja
φ = 0° za kraće dužine δ = 75°- 85°
φ = 2° - 6° za veće dužine (može biti i 90° radi lakšeg oštrenja).
φ = 7° - 12° za koso rezanje
φ = 24°-30° za rezanje po krivulji
Zračnost između noževa
Slobodni ugao: γ = 0° - 3° a = 0,02 - 0,05 mm

Rezanje makazama s okruglim noževima Rezanje makazama s okruglim noževima

b) jedan nož nagnut
Pri rezanju okruglim noževima postoji više položaja noževa:
Osovina jednog noža je vodoravna, a osovina drugog noža je pod nekim uglom.
a) Okrugli noževi s paralelnim osama

Zahvatni ugao Ugao nagiba osa

α <14° ε = 30° do 40°

Dimenzije noževa: Dimenzije noževa:

- za s < 3 mm - za s<3 mm
D = (35 - 50)s D = 28 · s
h = 25 do 30 mm h = 15 do 20 mm

- za s > 10 mm - za s>10 mm
D = (25 - 30)s D = 20 · s
h = 50 do 90 mm h = 50 do 80 mm

Maksimalna debljina
Maksimalna debljina
lima: s = 30 mm
lima: s = 30 mm

1
 9.12.2016

Rezanje makazama s okruglim noževima Rezanje makazama s okruglim noževima

c) oba noža nagnuta d) više noževa
Osovine noževa su paralelne, ali nagnute prema limu.
Više pari noževa smješteno je na paralelnim osama
Zazor među noževima Rezni ugao
a = 0,2 · s δ = 0,2 · s
Dimenzije noževa: Dimenzije noževa:
- za s<5 mm D = (40 do 125) · s
D = 20 · s h = 15 do 30 mm
h = 10 do 15 mm
Zazor između noževa
- za s>10 mm a = (0,1 do 0,2) · s
D = 12 · s
h = 40 do 60 mm

Maksimalna debljina
Maksimalna debljina lima: s = 20 mm
lima: s = 20 mm

Proces rezanja na makazama Sile pri rezanju na makazama

Rezanje na makazama se odvija u 3 faze: Par sila F1 tvori moment M koji

pokušava prevrnuti lim i zaglaviti ga
1. faza elastičnih deformacija – materijal se deformira do granice elastičnosti između oštrica.
2. faza plastičih deformacija – rezne ivice prodiru u lim, nastupaju trajne
deformacije
3. faza odvajanja – najprije dolazi do mikropukotina, a zatim do većih pukotina u M  F1  l [ Nm ]
smjeru ravnine klizanja

l - krak momenta
l = (1,5 do 2) · a

Moment uzrokuje bočne sile F2

F2  (0,1  0,2)  F

Da ne bi došlo do prevrtanja lima koristi se F, N - rezultirajuća sila rezanja

držač sa silom pridržavanja Q

Proračun sile rezanja Proračun sile rezanja

a) Paralelni rez (φ = 0) b) Kosi rez (za φ = 2° do 5°) Koeficijent kosog reza kF, mm 2

F  L  s  M , N s2
F  0,5   M N Debljina Ugao postavljanja noževa φ
tg lima
3° 6° 9° 12°
s, mm
F  kF  M N 1 30 7 5 3
2 40 30 22 15
c) Kružni rez 3 75 60 48 35
L, mm – dužina reza
h s s, mm – debljina lima 4 125 100 80 60
F  0,5  st   M , N τM, MPa – smična čvrstoća
tg kF, mm 2 – koeficijent kod kosog reza 5 180 150 120 90
α ° – ugao zahvata okruglog noža 6 260 200 160 120
hst , mm – dubina prodiranja u trenutku
odvajanja

2
 9.12.2016

Proračun sile rezanja Materijali za izradu noževa

hst
Relativno prodiranje noža C hst  C  s , mm  Materijal noževa makaza za rezanje lima je alatni čelik, a za ostale vrste
s makaza čelik minimalne čvrstoće 600 MPa
 Oštrice makaza se kale i bruse
debljina materijala s, mm
Materijal
<1 1-2 2-4 >4
Meki čelik
0,75-0,70 0,70-0,65 0,65-0,55 0,5-0,4
τM=250 - 350 MPa
Čelik srednje čvrstoće
0,65-0,60 0,60-0,55 0,55-0,48 0,45-0,35
τM=350 - 500 MPa
Tvrdi čelici
0,50-0,47 0,47-0,45 0,44-0,38 0,35-0,25
τM=500 -700 MPa
Aluminij i bakar 0,8-0,75 0,75-0,70 0,70-0,60 0,65-0,50 (Č1731)
(Č1940)

Materijali za izradu noževa

Makaze

(Č 6443)

Izgled makaza s ravnim paralelnim noževima

Ručne makaze

Makaze s ravnim nagnutim

noževima

3
 9.12.2016

Izgled makaza s ravnim paralelnim noževima Izgled makaza novije konstrukcije

Izgled makaza novije konstrukcije