1.

0 PENGENALAN

Pada masa ini, terdapat banyak pembolehubah rawak di mana kita mungkin
tidak dapat menyenaraikan semua nilainya khususnya dalam pengukuran-pengukuran
fizikal. Namun, menurut Abdul Hadi Yaakub (1993) menyatakan bahawa
kebarangkalian yang paling penting dan berguna ialah taburan normal. Setiap taburan
normal ditentukan oleh min, 𝜇 dan sisihan piawai, 𝜎 .Terdapat banyak sehingga tak
terhingga bilangan taburan normal. Terdapat dua jenis taburan normal iaitu taburan
normal 𝑥 dan taburan normal 𝑧. Taburan normal 𝑥 juga dikenali dengan taburan
binomial dan taburan normal 𝑧 pula dikenali sebagai taburan normal piawai. Oleh itu
kebarangkalian normal 𝑧 juga boleh diselesaikan berdasarkan taburan binomial.

Untuk taburan normal bagi 𝑋 , terdapat beberapa ciri yang perlu dikenalpasti.
Antaranya termasuklah

(i) Min, varians dan sisihan piawai adalah sama

(ii) Garisan simetri ialah min
(iii) Graf berbentuk loceng

Taburan normal piawai pula mempunyai sifat-sifat seperti berikut

(i) Maksimum tunggal pada 𝑧 = 0

(ii) Simetri pada paksi mencancang
(iii) Graf berbentuk loceng

Kebarangkalian normal bagi 𝑍 ataupun taburan normal piawai ditunjukkan dalam

rajah 1

Rajah 1: Kebarangkalian
0 Normal Bagi Z
2.0 KEBARANGKALIAN TABURAN NORMAL DALAM MASALAH HARIAN
Jadual 1 menunjukkan bilangan pokok jati yang ditanam dengan ketinggian
pokok-pokok tersebut.

KETINGGIAN,m KEKERAPAN,(f)
11-15 5
16-20 12

21-25 8

26-30 9

31-35 6

JADUAL 1: KETINGGIAN POKOK DENGAN KEKERAPANNYA

2.1 ̅
MIN, 𝒙
Min ialah hasil tambah semua nombor ataupun kekerapan didarabkan dengan
kekerapan dan dibahagikan dengan jumlah. Perkara ini juga dipanggil sebagai
mencari purata. Berdasarkan jadual 1, min merujuk kepada ketinggian purata bagi
pokok jati yang ditanam.

Min mempunyai kegunaan untuk mencari perkara lain. Antaranya ialah untuk
mengira skor sisihan piawai ataupun lebih dikenali sebagai varians, 𝜎 2 dan juga
digunakan untuk mencari sisihan piawai,𝜎.

2.1.1 ̅
CARA MENCARI MIN, 𝒙

Formula yang sering digunakan untuk mencari min, 𝑥̅ dalam taburan normal
ialah jumlah kebarangkalian dibahagikan dengan jumlah kekerapan seperti rumus
∑𝑓𝑥
berikut 𝑁
.

Maka,

∑𝑓𝑥
𝑥̅ =
𝑁
 𝑓 merupakan kekerapan pokok jati, 𝑥 ialah titik tengah bagi kelas ketinggian
pokok jati dan 𝑁 ialah jumlah kekerapan bagi pokok jati yang ditanam. Maka, kita perlu
mencari nilai 𝑥, 𝑓𝑥 dan juga 𝑁.

(i) Mencari titik tengah, 𝒙.

Cara untuk mencari titik tengah ialah hasil tambah had bawah bagi
sesuatu kelas ketinggian dengan had atas bagi sesuatu kelas
ketinggian dan dibahagikan dengan dua. Sebagai contoh, mencari titik
tengah bagi kelas ketinggian yang pertama
11 + 15
= 13
2

KETINGGIAN,m TITIK TENGAH,𝒙 KEKERAPAN,(f)

11-15 13 5
16-20 18 12
21-25 23 8
26-30 28 9
31-35 33 6
Jadual 2: Mencari Titik Tengah

(ii) Mencari , 𝒇𝒙
cara untuk mencari nilai 𝑓𝑥 ialah dengan 𝑓 × 𝑥 .

KETINGGIAN,m TITIK TENGAH,𝒙 KEKERAPAN,(f) (𝒇𝒙)

11-15 13 5 65

16-20 18 12 216

21-25 23 8 184

26-30 28 9 252

31-35 33 6 198

JUMLAH

40 915

Jadual 3: Mencari 𝒇𝒙
 (iii) Selesaikan
Maka, nilai min, 𝑥̅ dapat dicari dengan menggunakan rumus
∑𝑓𝑥
𝑁

915
𝑥̅ =
40
𝑥̅ = 22.875

2.1.2 INTERPRETASI MIN

Berdasarkan pengiraan yang dilakukan untuk mencari nilai min, penulis dapat
menyimpulkan bahawa min perlu dikira dengan menggunakan nilai 𝑥 iaitu titik tengah.
Hal ini dikatakan demikian kerana agak sukar untuk kita menggunakan kelas bagi
ketinggian pokok sebagai 𝑥 kerana ia berada dalam keadaan julat. Jadi, kita
menggunakan titik tengah sebagai panduan untuk mencari min. Rumus yang penulis
∑𝑓𝑥
gunakan untu mencari min ialah . Rumus ini menyatakan bahawa hasil kekerapan
𝑁

didarabkan dengan titik tengah dan dibahagikan dengan jumlah kekerapan.

2.2 SKOR SISIHAN PIAWAI ATAUPUN VARIANS, 𝝈𝟐

Varians merupakan percanggahan daripada jangkaan dalam konteks

pembolehubah rawak. Setiap pembolehubah rawak ini mempunyai nilai jangkaan.
Varians ini digunakan untuk menerangkan bagaimana nilai diagihkan di antara nilai
jangkaan.

2.2.1 CARA MENCARI VARIANS

𝑓𝑥 2
Rumus yang digunakan untuk mencari varians ialah ∑ 𝑁
− 𝑥̅ 2 . Maka, kita

perlu mencari nilai 𝑓𝑥 2 dan juga min kuasa dua, 𝑥̅ 2 .

𝑓𝑥 2
𝜎2 = ∑ − 𝑥̅ 2
𝑁

(i) Mencari 𝒇𝒙𝟐

Untuk mencari 𝑓𝑥 2, kita perlu mencari jumlah nilai 𝑥 2 kemudian
didarabkkan dengan kekerapan, 𝑓 seperti dalam
KETINGGIAN,m TITIK 𝒙𝟐 KEKERAPAN,(f) 𝒇𝒙𝟐
TENGAH, 𝒙
11-15 13 169 5 845

16-20 18 324 12 3888

21-25 23 529 8 4232

26-30 28 784 9 7056

31-35 33 1089 6 6534

JUMLAH

22 555

Jadual 4: Mencari 𝒇𝒙𝟐

(ii) ̅𝟐
Mencari min kuasa dua, 𝒙
Nilai min yang telah dikira ialah 22.875
𝑥̅ = 22.875
Maka, min kuasa dua ialah
𝑥̅ 2 = 22.8752
𝑥̅ 2 = 523.265

(iii) Selesaikan
Maka, kita masukkan kembali data-data yang telah kita dapat dalam
rumus bagi mendapatkan varians iaitu

𝑓𝑥 2
𝜎2 = ∑ − 𝑥̅ 2
𝑁

22 555
𝜎2 = − 523.265
40

𝜎 2 = 40.61
2.2.2 INTERPRETASI VARIANS

Penulis telah menyatakan bahawa rumus yang digunakan untuk mencari

𝑓𝑥 2
varians ialah ∑ − 𝑥̅ 2 . Berdasarkan rumus tersebut, titik tengah,𝑥 perlu dikuasa
𝑁

duakan menjadi 𝑥 2 . Kemudian, nilai 𝑥 2 didarabkan dengan nilai kekerapan, 𝑓 dan

kemudiannya dibahagikan dengan jumlah kekerapan. Selepas itu, nilai yang didapati
perlu ditolak dengan nilai min yang dikuasa dua. Maka nilai akhir yang dapat itu ialah
nilai varians.

2.3 SISIHAN PIAWAI, 𝝈

Sisihan piawai bagi taburan kebarangkalian ataupun pembolehubah rawak

ialah ukuran serakan nilainya. Simbol bagi sisihan piawai ialah 𝜎. Sisihan piawai
sebenarnya punca kuasa dua bagi varians.

2.3.1 MENCARI SISIHAN PIAWAI, 𝝈

Pada dasarnya, tedapat rumus yang tersendiri bagi mencari sisihan piwai iaitu

𝑓𝑥 2
𝜎 = √∑ − 𝑥̅ 2
𝑁

Namun, untuk memudahkan kerja, kita boleh punca kuasakan nilai varians.

Oleh itu,

𝜎 = √40.61

𝜎 = 6.373
2.3.2 INTERPRETASI SISIHAN PIAWAI, 𝝈

𝑓𝑥 2
Bagi mencari nilai sisihan piawai, kita boleh menggunakan rumus √∑ 𝑁
− 𝑥̅ 2 . rumus

yang digunakan ini Namun, jalan pengiraan yang menggunakan rumus tersebut
memerlukan langkah yang panjang. Terdapat jalan yang lebih ringkas untuk mencari
nilai sisihan piawai iaitu dengan punca kuasakan nilai varians.

2.4 TABURAN NORMAL PIAWAI

Untuk membina graf taburan normal Z taburan normal piawai, sebelum

membina graf tersebut, kita perlu mecari nilai 𝑧 𝑠𝑐𝑜𝑟𝑒. Untuk itu kita boleh
menggunakan rumus

𝑥 − 𝑥̅
𝑧=
𝜎

TITIK TENGAH,𝒙 Z score

13 13 − 22.875
= −1.550
6.373
18 18 − 22.875
= −0.765
6.373

23 23 − 22.875
= 0.020
6.373
28 28 − 22.875
= 0.804
40
33 33 − 22.875
= 1.589
6.373
Jadual 5: Mencari Z score

2.4.1 MEMBINA GRAF BELL SHAPED

Apabila nilai 𝑧 𝑠𝑐𝑜𝑟𝑒 telah dicari, maka, kita boleh membina graf bell shaped
bagi taburan normal piawai.
 𝑍

−1.550 −0.765 0 0.804 1.589

Graf 1: Bell Curve bagi Taburan Normal Z

2.4.2 INTERPRETASI TABURAN NORMAL PIAWAI

Berdasarkan jadual 5, kita perlu menukarkan nilai 𝑥 kepada nilai 𝑧 𝑠𝑐𝑜𝑟𝑒 bagi
menukarkannya kepada graf sisihan normal piawai. Untuk menukarkan nilai 𝑥 kepada
𝑥−𝑥̅
nilai 𝑧 𝑠𝑐𝑜𝑟𝑒 , kita akan menggunakan rumus . Apabila kita telah mendapat nilai
𝜎

𝑧 𝑠𝑐𝑜𝑟𝑒, maka kita boleh membina graf bell curve seperti graf 1. Daripada graf
tersebut, penulis mendapati min,𝑥̅ bagi sisihan normal piawai ialah 0 dan sisihan
piawai ialah 1. Maka, jalan penyelesaian yang digunakan ialah mengikut kaedah
taburan normal.
3.0 RUMUSAN

Kesimpulanya, terdapat banyak situasi yang dapat dikaitkan dengan

penggunaan kebarangkalian normal. Namun, penulis telah menghuraikan satu situasi
di mana menjelaskan jalan pengiraan yang perlu dilakukan untuk menyelesaikan
masalah menggunakan taburan normal dengan betul dan baik. Penulis telah
menghuraikan tentang jalan pengiraan untuk mencari min, 𝑥̅ , varians, 𝜎 2 , sisihan
piawai, 𝜎 dan juga mencari 𝑧 𝑠𝑐𝑜𝑟𝑒 bagi membentuk graf taburan normal piawai.

Oleh itu, penulis berharap kerja kursus ini dapat membantu para pembaca
dapat mengetahui dan memahami dengan lebih mendalam berkaitan dengan jalan-
jalan pengiraan yang diperlukan untuk menyelesaikan masalah bagi taburan normal.
RUJUKAN

Abdul hadi Yaakub. (1993). Kebarangkalian. Kuala Lumpur: Penerbit Fajar

Bakti Sdn. Bhd
(2014). Normal Distribution. Diakses melalui
https://www.mathsisfun.com/data/standard-normal-distribution.html pada 18
September 2016.
(2013). Sisihan Piawai. Diakses melalui
https://ms.wikipedia.org/wiki/Sisihan_piawai pada 18 September 2016.

(2013). Varians. Diakses melalui https://ms.wikipedia.org/wiki/Varians pada

18 September 2016.