Kapitulli 9 (Tema 10): Biznesi dhe Mjedisi

Hyrje

Me rritjen e popullsisë dhe prodhimit, njërëzit po bëhen gjithmonë e më të vetëdijshëm për

tensionet e vëna mbi mjedisin. Edhe biznesi ndikohet nga këto efekte. Politikat mjedisore dhe
ligjet në mënyrë virtuale janë adoptuar nga të gjitha vendet e zhvilluara industriale dhe ato
godasin thellësisht mbi shumë sektor të industrisë. Shpenzimet industriale mbi kontrollin e
mbetjeve është mesatarisht 3% e të ardhurave nga shitjet dhe kjo shifër shkon deri në 20%
për vendet me ndotje të madhe industrile si, kimikate, letër dhe miniera.

Për shkak të kësaj çështje, shumë kompani kanë arritur të kuptojnë se duke shkuar “green”
mund të jetë fitimprurëse si biznes.

Problemet e mjedisit lidhen direkt me çështje të tilla si rezervat ujore dhe qualiteti i
ujit/ujërave, ndotjen e ajrit, kontaminimi i dherave/rërës/tokës, hedhja e mbeturinave dhe
harxhimi/sosja e burimeve natyrore. Ndryshe nga të mirat materiale të zakonshme, të mirat
dhe shërbimet e mjedisit nuk janë të furnizuara në dyqane si molla apo kompjutera.
Konsumatorët mund të duan të kujdesen për mjedisin, por nuk ka një treg të tillë që këto
konsumator të shprehin preferencat e tyre.

Për shkak se alokimi optimal i burimeve vitale/jetike/thelbësore të mjedisit nuk mund të

sigurohet nga tregu u lirë, ndërhyrjet e qeverisë janë të nevojshme. Por që këto ndërhyrje të
jenë efektive dhe efikase, duhet gjetur rrugë, të nxjerrin/dëshmojnë vlerën që konsumatorët
vendosin mbi të mirat që nuk janë treg, dhe pastaj vendosjen e taksave të domosdoshme dhe
subvencionet për të korrigjuar këto externalitete, aty ku janë dukshme/favorshme dhe
përdorimi i rregullave direkte aty ku nuk është. Gjetja optimale e kësaj përzierje masash është
shumë e rëndësishme për efikasitetin ekonomik.

Përmbajtja e kapitullit

Disa nga çështjet kryesore që trajtohen në lidhje me çfarë është dhënë më sipër janë:

1. Marrëdhëniet ndërmjet rritjes ekonomike dhe mjedisit

2. Vendosjen dhe arritjen e objektivave mjedisore
3. Instrumentet e politikave mjedisore, ndarja ndërmjet stimujve tregtar dhe qasjes
rregullatore tradicionale të vendosjes së standarteve “sasiore” në bazë të emetimit të
ndotjes.
4. Implikimet për biznesin

9.1. Rritja ekonomike dhe mjedisi

Argumentohet nganjëherë që rritja ekonomike dhe qualiteti mjedisor i përmirësuar janë

objektiva të papajtueshme me njëra tjetrën; ajo që rritja ekonomike duhet më kusht dhe e
pashmangshme të çojë në degradimin e mjedisit.

1
Në realitet, impakti mjedisor në rritjen ekonomike është më komplekse se kjo.

a) Rritja ekonomike sjell presione në rritje mbi mjedisin nëse nuk ka ndryshime për
mënyrën se si ekonomia operon. Prandaj, kjo çon në uljen e qualitetit mjedisor
nëpërmjet “scale-effect” (aplikimi i nevojshëm i korrigjimit në matjet e bëra mbi një
model).
b) Kompozimi/përbërja i ndryshimeve të aktivitetit ekonomik me faza të ndryshme të
zhvillimit ekonomik.
c) Me zgjerimin e ekonomik, teknologjia ul ndotjet për njësi të produktit. Në tregjet
ekonomike, mjeti për të ulur koston e prodhimit jep një stimul tek efikasiteti i
energjisë.
d) Ardhja e politikave të mjedisit në veprim. Dëshira për të paguar për qualitetin e
mjedisit rritet me rritjen e të ardhurave. Politikat e mjedisit ndikojnë në sjellje. Ato
mandatojnë stimulon çmimin në favor të aktiviteteve pastruese dhe penalizojnë
aktivitetet me ndotje intensive.

9.2. Politikat mjedisore – vendosja e objektivave

Nuk është e lehtë të vendosen objektiva quantitative për politikat mjedisore.

E para sepse, shkencëtarët nuk nuk pajtohen në lidhje me masat/ nivelin e përhapjes të
pasojave dhe degradimit mjedisor.

E dyta, impakti mbi mjedisin global është edhe më kompleks të vlerësohet sesa impakti
kombëtar apo lokal.

E treta, mund të jetë e vështirë të veçohen mosmarrëveshjet në lidhje me pasojat e ndotjes

nga kundërshtimet ndaj matjes së efektit të shpërndarjes së të ardhurave për tu marrë me to.

9.3. Instrumentat e politikave: Hartimi dhe pasojat

Politika qeveritare për mjedisin është përshkruar si një përpjekje për të vënë një thumb të
gjelbërt mbi dorën e fshehtë të Adam Smith. Më përpara, theksi ishtë vënë më shume mbi
rregullat sasa në parandalim dhe mbi kontrollet administrative në preferencat e stimujve të
bazuar në treg. Me kalimin e kohës, këto rregulla janë bërë më gjithnjë më të vështira për
shkak të:

 Kostove të larta administrative

 Fleksibilitet i pamjaftueshëm në implemetim
 Asgjesimin e efekteve të risive/zhvillimit industrial

Arsyet ekonomike për preferencën e stimujve tregtar ndaj rregullave mund të ilustrohet me
shembullin e një fabrike letre (figura 9.3 në libër), output-i/ prodhimi i të cilit lidhet në
mënyrë lineare me sasinë e ndotjes.

- Efektet e ndërhyrjes

2
Pavarësisht avantazheve të shumta të masave bazuar në treg, ndërhyrjet rregullatore, të
zbatuara me penalitete është e nevojshme në disa raste.

Gjithsesi, ndërhyrjet qeveritare, të bazuara në treg apo rregulla, mund të dështojnë. Mungesa
e informacionit, rreziku i kaptivitetit te rregullave, bezdisjeve bureokratike etj, të gjitha
shërbejnë në rënien e efektivitetit të ndërhyrjeve të tilla.

Ky dështim, mund të aplikohet në të dyja, në procesin e specifikimeve të nivelit të synuar të

ndotjes dhe po ashtu në vendosjen e nivelit të stimujve ose penaliteteve të kërkuara për të
arritur këtë synim.

9.4. Impakti mbi biznesin

Qasja e re në çështjet e mjedisit ka pasur një impakt të thellë mbi biznesin. Politikat
mjedisore ndikojnë në biznes në rrugë të ndryshmë.

E para, redukton kostot për disa inpute të biznesit, psh. një hotel peshkatarësh në liqen do të
përfitojë nga ligjet e ashpra mbi derdhjen e ujrave të zeza në afërsi të qyteteve apo fshatrave.

E dyta, ndërgjegjja dhe vetëdija ndaj mjedisit mund të inkurajojë innovim/shpikje të reja, dhe
mundësi për zbulime të reja dhe më shumë proçese efiçente dhe produkte, dhe/ose krijimin e
tregegje te reja për produktet e kompanive.

E treta, rregulla të ashpra mjedisore mund në disa raste ti japin një kompanie ose industrie
përparësi ndaj rivalëve të saj.

E katërta, politikat mjedisore mund të kenë një impakt të rëndësishëm mbi konkurrencën në
ndërkombëtare.