B i H i Evropske integracije – Prva parcijala

Ispit iz prve parcijale: 21. 11. 2018.

Fakultet političkih nauka univerziteta u Sarajevu

SADRŽAJ:

SADRŽAJ: .......................................................................................................................................................... 1

1. IDEJA EVROPE I EVROPSKIH INTEGRACIJA / IDEJA I PROCES EVROPSKOG UJEDINJENJA ............................ 2

2. GEOPOLITIČKE OKOLNOSTI EVROPSKIH INTEGRACIJA NAKON II SVJETSKOG RATA ................................... 3
3. ULOGA SAD - A ............................................................................................................................................ 5
4. ČETRI VAŽNE INSTITUCIJE SU ČINILE NADNACIONALNU RAZINU ODLUČIVANJA: ...................................... 5
5. Šta je Evropska Unija? ........................................................................................................................... 6
6. UGOVORI I REFORMSKI AKTI ...................................................................................................................... 7
7. RIMSKI UGOVORII OSNIVANJE EVROPSKE EKONOMSKE ZAJEDNICE .......................................................... 7
8. Evropska ekonomska zajednica ............................................................................................................. 8
9. Osnovni cilj Evropske ekonomske zajednice.......................................................................................... 8
10. Ugovor o Evropskoj zajednici za atomsku energiju (EURATOM) predviđao je: ................................. 9
11. Ciljevi vijeća Evrope: .......................................................................................................................... 9
12. KRIZE EVROPSKE UNIJE:................................................................................................................................ 9
13. FRANCUSKI INTERES: ................................................................................................................................. 10
14. PRVA POLITIČKA KRIZA I SPORAZUM IZ LUKSEMBURGA ...................................................................... 10
15. JEDINSTVENI EVROSKI AKT KAO PROJEKAT ZAJEDNIČKOG EVROPSKOG TRŽIŠTA. ............................... 11
16. VIJEĆE EVROPE......................................................................................................................................... 12
17. STVARANJE DRUGIH MEĐUNARODNIH USTANOVA............................................................................................ 12
18. SPORAZUM IZ MASTRIHTA – OD EKONOMSKE DPREMA POLITIČKOJ UNIJI ......................................... 13
19. NAJVEĆI IZAZOVI ZA EVROPSKU ZAJEDNICU SU BILI SLJEDEĆI: .............................................................................. 13
20. EVROPSKA UNIJA I NJENI STUBOVI ................................................................................................................ 14
21. UGOVOR IZ NICE .................................................................................................................................. 16
22. LISABONSKI SPORAZUM ...................................................................................................................... 16
23. INSTITUCIJE EVROPSKE UNIJE .............................................................................................................. 17
24. EVROPSKI PARLAMENT.................................................................................................................... 18
25. EVROPSKA KOMISIJA............................................................................................................................ 19
26. EVROPSKO VIJEĆE/ SAVJET .................................................................................................................. 20
27. 15.EVROPSKA ZAJEDNICA ZA UGALJ I ČELIK ......................................................................................... 20
28. VIJEĆE MINISTARA ................................................................................................................................ 21
29. SUD PRAVDE EU ................................................................................................................................... 21
30. PITANJA: BOSNA I HERCEGOVINA I EVROPSKE INTEGRACIJE ............................................................................... 24

1
 1. IDEJA EVROPE I EVROPSKIH INTEGRACIJA / IDEJA I PROCES
EVROPSKOG UJEDINJENJA

Riječ “evropa“ potiče od asirskog pojma “erp“ što je značilo “tama“ ili “tamo gdje sunce zalazi“, dok
je po istoj etimologiji rijeć “asus“ označava “sjaj“ ili “svjetlost“ odnosno “tamo gdje se rađa“. 

Evropski kontinent je vijekovima bio propotište ratova i sukoba među evropskim državama i narodima.
Prve ideje evropskog ujedinjenja stare su više od dva vijeka. Međutim, tek u toku i nakon okončavanja
stravićnog II. Svjetskog rata, koji je doveo do nezapamćenog stradanja evropskih naroda, ideje o
ujedinjenju evropskih država i naroda su ponovo oživjele. Možemo reći da je nacistički režim Adolfa
Hitlera bio glavni katalizator stvaranja Evropske zajednice. U maju 1943. Godine Hitler je tvrdio da je
glavni cilj rata stvaranje ujedinjene Evrope i da samo Njemačka može uvesti red u novi evropski
poredak. Taj poredak je bio zasnivan na ideji i praksi fašizma. Suprostavljajući se Hitleru i njegovim
saveznicima, u redovima antifašistićke koalizacije spominjala se mogućnost i potreba stvaranja
“uhedinjene Evrope“. Ova će ideja biti prisutna kroz svo vrijeme II. Svjetskog rata, a svoju punu
afirmaciju dobila je nakon rata. 

2
 2. GEOPOLITIČKE OKOLNOSTI EVROPSKIH INTEGRACIJA NAKON II
SVJETSKOG RATA

Britanski premijer Winston Churchill je još 1942. Godine u jednom pismu britanskom ministru
vanjskih poslova Anthony Edenu, a povodom organizovanja Zapadne evrope protiv Sovjetskog Saveta
nakon završetka II Svjetskog rata, iznio ideju potrebe ujedinjenja evropskih država.

Vođa Sovjetskog Saveza i SAD – a ujedinjenje evropskih država u toku rata nisu uzimale kao svoj
primarni cilj. Za SAD je bio važan odnos prema SSSR – u, a za SSSR se postavljalo pitanje moguće
obnove opasnosti od Njemačke koja bi bila ujedinjenoj Evropi. U kontekstu blokovski polariziranih
međunarodnih odnosa nastali su povoljni uslovi za stvaranje jedinstvene zapadne Evrope.

Ekonomska politika integracija zapadno - evropskih država je počela neposredno nakon II Svijetskog
rata uz snažnu podršku SAD – a. U razdoblju od 1947. Do 1948. Godijne u State Department – u
stvaraju se prve studije o novoj Evropi. Osnovna ideja bila je vezana za pitanje granica nove ujedinjene
Evrope.

Paul Hoffman, direktor administracije za ekonomsku pomoć koja je raspoređivala sredstva iz

raspoređivala sredstva iz Maršalovog plana, zahtijevao je da se u početnoj fazi Evropa ujedinjuje oko
Francuske, Italije i zemlja Benelux – a Državni tajnik Dean Acheson vjerovao je da je najoptimalniji
razvoj Evrope zasnovan na povezivanju ujedinjene Evrope sa Kanadom i SAD i da bi se na taj način
stvorilo snažno jezgro atlantizma. U tom vremenu oblikovano je i stajalište da privredni razvoj mora
postati okosnica nove Evrope., ali vjerovanje da privredno povezivanje nedovoljno i da samo sa
zacrtanim političkim programom nova Evropa može krenuti u jedinstvo.

Stajališta zapadno – evropskih zemalja u odnosu na ideju ujedinjenja su takođe bila različita.

Velika Britanija je snažno podržavala ujedinjenje evropskih država. U svom poznatom govoru u Cirihu
1946. Godine britanski premijer Winston Churchil je istakao potrebu stvaranja “sjedinjenih država
Evrope“.

U Francuskoj poslijeratnoj politici bilo je izraženo strahovanje da bi u novim uslovima moglo do jačanja
Njemačke, te su francuski politički krugovi u svojim koncepcijama ujedinjenja Evrope težili kontroli
poražene Njemačke. Ideja novog evropskog jedinstva postala je vrlo atraktivna u zapadno – njemačkim
političkim krugovima.

3
Njemački kancelar Konrad Adenauer je pisao da je evropska misao postala jedno od najvažnijih načela
zapadno – njemačke vanjske politike. Italija i zemlje Benelux – a su u povezivanju zapadnoevropskih
država prije svega vidjele mogućnosti bržeg ekonomskog razvoja. Pokreti koji su nakon rata okupili elitu
zapadnoevropskih zemalja svojim političkim programima izrazili su početna traženja jedinstva.

U septembru 1946. Godine nastaje prva Švicarska unija Evrope, kao prva evropska konfederacija
koja je zagovarala Uniju evropskih zemalja, a koja bi bila utemeljena na federalnim načelima.

Evropski savez federalista osnovan 1947. Godine zagovarao je koncept integralnog federalizma. Po
ovoj koncepciji u novoj evropskoj federaciji bi bio osnovan jedinstven društveno – politički sistem, a
nacionalne države su se prema zamišljenom konceptu trebale odreći dijela svojih suverenih prava.

Evropski pokret koji je postao federacija autonomnih proevropskih organizacija iz različitih evropskih
zemalja održao je kongres u Hagz od 7 do 10 maja 1948 godine. Rezolucija koju je prihvatio kongres
isticala je da Evropski narodi što prije moraju osnovati privrednu i političku uniju. Jedinstvena Evropa
koju bi trebalo stvoriti bila bi federalna po svom karakteru. Federalističkim projektima koji su težili
stvaranju jedinstvene federalne cjeline od 17 evropskih zemalja suprostavljali su se različiti pokreti koji
su nastojali zadržati potpunu suverenost nacionalnih država. Ovi pokreti su se protivili ''Federalnoj
Evropi'' i u prvi plan su stavljali potrebu saradnje međuzapadno evropskim državama. Različiti stavovi
federalista i unionista su zapravo doveli do prvih oblika institucionalne saradnje evropskih država.

Dva osnovna motiva (integracija) su inspirisala evropske lidere da krenu u pravcu ujedinjenja:

1. Ekonomski,
2. Politički

Obnova ratom razorene privrede je zahtijevala ekonomsku integraciju i saradnju država zapadne
Evrope.

Drugi motiv za integraciju zapadnoevropskih država je bio politički i sastojao se u težnji zaustavljanja
ekspanzije komunizma na zapadnu Evropu, posebno zbog izraženog uticaja Moskve na komunističke
partije u Francuskoj i Italiji.

Analizom geopolitičkih odnosa u Evropi nakon II Svjetskog rata možemo izdvojiti i nekoliko
ključnih momenata koji su zapadnoevropske države usmjerili u pravcu jedinstva i saradnje.

U prvom redu na integraciju zapadnoevropskih država su dominantno uticali interesi dvije velike
svjetske sile: SAD i SSSR. Strah od SSSR – a i širenja komunizma na zapadnu Evropu, posebno
nakon sovjetske okupacije Čehoslovačke 1948. Godine, potakao je nekoliko zapadnoevropskih država
da se ujedine u Zapadnoevropsku uniju (WEU). Tada je potpisan Berlinski pakt koji je omogućio
saradnju Velike Britanije, Francuske, Belgije, Holandije i Luksemburga u ekonomskoj, socijalnoj i
kulturnoj oblasti i kolektivnu samoodbranu. U osnovi to je bio vojni savez.

Zapadnoevropska unija je u velikoj mjeri prevaziđena stvaranjem NATO Saveza 1949. Godine, pod
vodstvom SAD – a, iako je formalno nastavila i dalje da postoji.

U aprilu 1948. Godine osnovana je Evropska organizacija za ekonomsku saradnju (OEEC), u čiji
sastav je ušlo 16 zapadnoevropskih zemalja. Ova organizacija je do 1961. Godine proširila svoje

4
članstvo na mnoge nekomunističke industrijske zemlje i promjenila ime Organizacija za ekonomsku
saradnju i razvoj (OECD). SAD iKanada postali su pridruženi članovi. Svrha osnivanja Organizacije za
evropsku ekonomsku saradnju satojala se u racionalizaciji programa ekonomske pomoći evropskim
državama.

Vlade Holandije, Belgije i Luksmburga su shvativši da su njihove privrede neraskidivo povezane,

osnovale carinsku uniju - Benelux. Godinu dana poslije, u maju 1949. Godine potpisan je statut Vijeća
Evrope, sa sjedištem u Strazburu. Vijeće Evrope je imalo značajnu ulogu u promovisanju
parlamentarne demokratije, tržište privrede i zaštite ljudskih prava, kao temeljnih vrijednosti na kojima je
izgrađena i Evropska unija.

3. ULOGA SAD - a

Proces ekonomske i političke integracije zapadnoevropskih država u prvim godinama nakon završetka
rata odvijao se pod snažnim uticajem SAD –a. Sjedinjene Američke Države su u provođenju
Maršalskog plana od 1948. Godine utrošile oko 15. Ilijardi dolara nepovratne financijske pomoći.
Interes Sjedinjenih Američkih Država bio je u očuvanju demokratskog poretka u evropskim državama, u
kojima je usljed teških ekonomskih problema postojala realna opasnost od jačanja njihove unutrašnje
orijentacije ka socijalizmu. Pored straha od širenja komunizma kao drugo ključno pitanje se javilo pitanje
očuvanja tajnog mira u Evropi. Poučene lošim iskustvom nakon I. II. Svjetskog rata zapadnoevropske
države su tražile model institucionalne saradnje i organizacije koji će onemogućiti nove ratove na
evropskom kontinentu. Trajni mir je bio osnovni politički motiv za osnivanje Evropske zajednice. Tada
je prihvaćena ideja da je zapadna Njemačka organski i institucionalno snažno poveže sa svojim
susjedima.

Ovoj ideji se najviše suprostavlja Francuska, iako je njen najveći zagovornik bio upravo jedan Francuz,
Žan Mone, koji se smatra glavnim arhitektom Evropske unije. Njegov plan, koji se sastojao u tome da
se zapadno – njemačka i francuska industrija čelika stave pod jedinstvenu Visoku upravu koja će
nadgledati njihov razvoj, predočen je 09. Maja 1950. Godine od strane francuske vlade kao šumanov
plan.

Ispred Zapadne Njemačke ovaj plan je odmah prihvatio kancelar Konrad Adenauer, koji je vidio
mogućnost da se Njemačka ponovo pridruži zajednici evropskih država.

Plan su zatim prihvatile vlade Italije i zemlja Beelux –a. Tako je 18. Aprila 1951. Godine potpisan
Pariski ugovor, čime je formalno uspostavljena Evropska zajednica za ugalj i čelik.

Žan Mone bio je njen prvi prestavnik. Stvaranjem Evropske zajednice za ugalj i čelik formiran je prvi
evropski međunarodni mehanizam koji je imao supernacionalna prava.

4. ČETRI VAŽNE INSTITUCIJE SU ČINILE NADNACIONALNU RAZINU

ODLUČIVANJA:
1. Visoke vlasti sa devet članova: po dva člana su imale Njemačka i Francusk, ostale države po
jednog, a deveti član je bio biran bez obzira na nacionalnu pripadnost;

5
 2. Vijeće ministara, koje se sastojalo od po jednog prestavnika iz svake države članice, sa
ulogom da posreduje u usaglašavanju odluka između Visokih vlasti i nacionalnih vlada;
3. Zajednička skupština, koju su činili predstavnici nacionalnih parlamenata. Njegova uloga je
bila savjetodavna i
4. Sudsko vijeće, koje je imalo nadležnost da u slučaju sporova tumači odredbe ugovora

Današnja Evropska Unija je zapravo rezultat višedecenijskog procesa koji je započeo osnivanjem
Evropske zajednice za ugalj i čelik.

5. Šta je Evropska Unija?

Evropska Unija kao jedinstven primjer Političke i Ekonomske integracije je kroz višedeceniski proces
uspostavlja specifični oblik uravnotežene strukture nacionalnog i nadnacionalnog identiteta. Evropska
zajednica je otvorena organizacija za prijem drugih država u njeno članstvo.

Druge evropske zemlje su uvidjele prednosti zajedničkog evropskog tržišta.

Tako su Grčka i Turska već 1959. Godine podnijele zahtijev za priduženo članstvo u Evropskoj
ekonomskoj zajednici. Njima se pridružila Velika Britanija 1961. Godine, a ubrzo nakon toga Irska,
Danska, i Norveška. Francuski predsjednik De Gol je stavio 1963. Godine veto na zahtjev Velike
Britanije, a odmah nakon toga su i i tri ostale zemlje povukle zahtjev za punopravno članstvo. On je
zbog bliskih veza SAD i Velike Britanije strahovao od prevelikog uticaja Sjedinjenih Američkih Država
na budući razvoj Evropske zajednice. Međutim nakon De Golove smrti Velika Britanija, Irska i
Danska su primljene u članstvo Evropske zajednice 1973. Godine, nakon što je francuski predsjetnik
Pompidou je 1969. Godine ukinuo višegodišnji francuski veto na ulazak Velike Britanije u Evropsku
zajednicu. Norveška je odbila potpisivanje ugovora o pristupanju nakon neuspješnog referenduma koji
je održan 1972. Godine. Proširenjem na tri nove članice stanovništvo Evropske zajednice je povečano
sa 191 na 225 miliona. Ekonomska recesija koja je nastupila nakon 1973. Godine usporila je
ekonomski razvoj Zajednice.

Tada je na samitu u Parizu koji je održan u decembru 1974. Godine postignut dogovor o osnivanju
Evropskog fonda za regionalni razvoj (ERDF). Njegov cilj je bio da premosti jaz između
najsiromašnijih i najprosperetnijih regija u okviru Zajednice. Iako je ovaj fond pružao pomoć svim
državama članicama Evropske zajednice, njegovi najveći korisnici u prvoj deceniji postojanja su bili
Velika Britanija, Irska i Italija.

Nakon oslobađanja od vojne diktature 1981. Godine u članstvo Evropske zajednice je primljena Grčka.
Španija i Portugal u članstvo Evropske zajednice primljene 1986. Godine. Raspad SSSR – a i pad
komunizma je zemljama Istočne Evrope je omogučio tranziciju. Istočnoevropske zemlje su se okrenule
Evropskoj zajednici kao izvoru Ekonomske pomoći i sigurnom okviru njihovog Demokratskog razvoja.
Tako su već 1991 godine sa Mađarskom, Poljskom i Čehoslovačkom potpisani ugovori na deset
godina o pridruživanju, koji su uključivali finansijsku pomoć i saradnju sa velikom broju aktivnosti. 

6
U međuvremenu je Evropska zajednica poduzela incjativu za osnivanje Evropske banke za obnovu i
razvoj (EBRD), čiji je primarni cilj bio pomoć bivšim komunističkim zemljama da razviju tržišnu privredu.
U januaru 1995. Godine Austrija, Finska i Švedska postale su punopravne članice Evropske unije.
Njihov prijem predstavljao je vrhunac procesa koji je započeo još 1985. Godine.

Do najvećeg proširenja u historiji Evropske unije dolazi 2004. Godine, kada je u punopravno članstvo
primljeno deset novih država (Poljska, Mađarska, Češka, Slovačka Slovenija, Malta, Sjeverni Kipar,
Estonija, Litvanija i Letonija). Sa ovim proširenjem broj država članiva Evropske Unije se sa 15 povečala
na 25. Broj stanovnika se sa 370 povećao na 455 miliona. Šesto proširenje Evropske Unije izvedeno je
2007. Godine. Tada su u članstvo primljene Bugarska i Rumonija. Posljednjim proširenjem stanovništvo
Evropske Unije se povečalo na 501. 064. Mil.

6. UGOVORI I REFORMSKI AKTI

7. RIMSKI UGOVORII OSNIVANJE EVROPSKE EKONOMSKE ZAJEDNICE

Nova etapa evropskog ujedinjenja počinje 1955. Godine inicijativom zemalja Benelux – a koja se
odnosila na stvaranje:

1. Carinske unije,
2. Integraciju tržišta,
3. promet i korištenje energetskih izvora.

Rimski ugovor kojeg su 25. Marta 1957. Godine potpisali predstavnici Belgije, Francuske, Zapadne
Njemačke, Italije, Luksemburga i Holandije je najznačajniji ugovor Evropske zajednice. Radi se o
obilnom dokumentu koji sadrži

1. 248 članova,
2. Četri aneksa,
3. Trinest protokola, četri konvencije i
4. Devet deklaracija

U sedam poglavlja Rimskog ugovora o osnivanju EEZ razrađeni su :

1. Glavni principi zajedničkog tržišta,

2. Harmonizacije ekonomskog razvoja,
3. Sovijalne politike,
4. Slobode kretanja ljudi,
5. Znanja i kapizala.

Rimski ugovori koji su postali temelj evropskog zajedništva predviđali su:

1. Stvaranje zajedničkog tržišta postepenim uklanjanjem carinskih prepreka i stvaranje zajedničke

carinske tarife u trgovinskim odnosima sa svijetom;
2. Osiguranje slobodnog kretanja ljudi, usluga i kapitala;

7
 3. Stvaranje specijalnih uslova za razvoj poljuprivrede i jedinstvenog poljuprivrednog tržišta;
4. Izrdu zajedničke prometne, privredno – trgovinske i socijalne politike i
5. Pridruživanje Zajednici kolonijalnih područija kojima upravljaju države članice.

U prva četri člana definisani su ciljevi Evropske ekonomske zajednice i institucije koje je potrebno
osnovati da bi se osigurala njihova realizacija. Ti ciljevi se prevashodno odnose na uspostavljanje
zajedničkog tržišta kroz harmonizaciju ekonomskih politika država članica, a sa ciljem povećanja
životnog standarda građana.

Realizacija tih ciljeva je podrazumijevala:

1. Slobodu kretanja ljudi,

2. Uslugu i kapitala i usvajanje zajedničke politike u oblasti saobračaja, poljuprivrede i socijalne
politike.

Rimskim ugovorom su osnovani:

1. Evropski socijalni fond i

2. Evropska invensticiona banka.

Ugovor je stupio na snagu 01. Januara 1958. Godine i važi na neograničen vremenski period.

8. Evropska ekonomska zajednica je imala značajne ekonomske nadležnosti, uključujući i

ovlasti da ustanovi carinsku uniju sa slobodnom unutrašnjom trgovinom i zajedničkom vanjskom
carinskom politikom te nadležnosti za razvoj politike u pojedinim sektorima, a posebno u
poljuprivredi.
9. Osnovni cilj Evropske ekonomske zajednice je bio uspostavljanje zajedničkog tržišta.

Osnivanje Evropske ekonomske zajednice je veliki iskorak u integracionim procesima šest država,
budući da je ona koncipirana na carinskoj uniji, koja nije bila uređena ugovorom o osnivanju Evropske
zajednice za ugalj i čelik. Ugovor o Evropskoj ekonomskoj zajednici je pored oblasti poljuprivrede i
saobraćaja otvorio mogućnost nadnacionalnog pristupa i u drugim oblastima zajedničkog djelovanja.

Rimskim ugovorom uspostavljene su četri glavne institucije koje su dobile nadležnost da

sprovedu njegove odredbe i ciljeve. Te istitucije su:

1. Evropska komisija,koja inicira politiku i sprovodi već dogovorenu politiku;

2. Vijeće ministara, koje donosi odluke ili zakone na osnovu prijedloga koje podnosi Evropska
komisija;
3. Evropski parlament, koji ima savjetodavnu ulogu i
4. Evropski sud pravde, koji daje tumačenja odluka Zajednice i odredaba ugovora u slučaju spora.

Ekonomski i socijalni komitet je imao savjetodavnu ulogu u radu Evropskog vijeća i Evropske
komisije.

8
 10. Ugovor o Evropskoj zajednici za atomsku energiju (EURATOM) predviđao je:
1. Razvoj atomske energije u mirne svrhe
2. Osiguranje sirovina i atomskog goriva državama članicama
3. Pomoć i saradnju u ralitaciji ključnih invsticija
4. Kontrolu korištenja gorina
5. Stvaranje zajedničkih propisa o zaštiti zdravlja i sigurnosti zaposlenih u atomskim postrojenjima.

SAD su snažno podržale Evropsku ekonomsku zajednicu, koja je imala ubrzan ekonomski razvoj u
odnosu na druge zapadno evropske zemlje. U samo prvih pet godina primjene sporazuma o Evropskoj
zajednici za ugalj i čelik trgovina između država članica je porasla čak za 129%. Trgovina unutar
Evropske ekonomske zajednice je nakon 1958. Godine rasla za 28,4% na godišnjem nivou, a
prosječnost rasta uvoza iz trećih zemalja je iznosio oko 10%.

11. Ciljevi vijeća Evrope:

1. Zaštita ljudskih prava, vladavina prava. Višestranačka parlamentarna demokratija; 
2. Evropski identitet/ zajednička stabilnost evropske unije;
3. Zaključivanje međunarodnog ugovora;
4. Razvoj demokratske stabilnosti.

12. Krize Evropske unije:

1. Migracije;
2. Kriza eurozone;
3. Jaz između bogatih i siromašnih.

Nastala je kao projekat elita koji je nakon stoljeća ratova na evropskom tlu,predstavljen kao
bezalternativni put mudrosti,saradnje,mira i ideje ujedinjenosti.

Šta se može desiti Evropskoj uniji? Moguća su četri scenarija:

1. Lančana reakcija nakon Referenduma u Velikoj Britaniji koji mogu slijediti druge članice,
posebno ako se nastavi trend;
2. Scenario veće političke integracije Evropske Unije koji zagovaraju federalisti;
3. Mogući scenari jeste Fleksibilna Evropska Unija sa različitim intenzitetom saradnje među
državama članicama u riješavanju zajedničkih problema;
4. Jeste da se održi status ''quo'' u nadi da će postojeći izazovi i problemi vremenom riješiti.

PREDAVANJE 2 – 24. 10. 2018. GOD.

UGOVORI I REFORMSKI AKTI

1. Rimski ugovori i osnivanje Evropske ekonomske zajednice;

2. Prva politička kriza i Sporazum iz Luksemburga;
3. Jedinstveni evropski akt kao projekat zajedničkog Evropskog tržišta;
4. Ugovor iz Mastrihta – od ekonomske prema političkoj uniji;
5. Ugovor iz Amsterdama;
6. Ugovor iz Nice;
9
 7. Lisabonski sporazum;

13. Francuski interes:

1. Zajednica za carinsku energiju;
2. Uspostavljanje zajedničke poljuprivredne politike;
3. Udruženje kolonijalnih teritorija, te
4. Iste plate za žene u cijeloj zajednici na koje je Francuska industrija prema Francuskom zakonu
bila obavezna.

Italija čija je privreda najslabija, je podržala prijedlog uslova da se:

1. Osnuje Evropska Invensticiska Banja;

2. Socijalni fond; i
3. Da se osigura slobodno kretanje radne snage.

o Svi ovi elimenti (zahtijevi) su uključeni u Rimske ugovore kojima je osnovana:

1. Evropska Ekonomska zajednica; i
2. Evropska zajednica za atomsku energiju.

14. PRVA POLITIČKA KRIZA I SPORAZUM IZ LUKSEMBURGA

o 1958. Godine De Geulle je postao predsjednik Francuske.

o Kao protivnik federalizacije Evropske ekonomske zajednice u svojoj politici pokušavao je
iskoristiti Zajednicu kao sredstvo za razvoj francuske moći i liderstva.
o Veto 1963. Godine na zahtijev Velike Britanije, Danske,Irske i Norveške za ulazak u članstvo
Evropske ekonomske zajednice što je Francusku dovelo do političkog sukoba sa drugim
članicama zajednice.
o Kriza je koluminirala 1965. Godine u dogovorima oko zajednice poljuprivredne politike, koju je
Francuska od početka smatrala svojim ključnim interesom.
o Zajednička poljuprivredna politika se prema francuskom konceptu trebala temeljiti na podršci u
cijenama koja je tražila velike javne rashode iz budžeta Komisije.
o Ostale države članice Evropske ekonomske zajednice su zahtijevale da evropski budžet bude
pod kontrolom Evropskog parlamenta, šta je za Francusku bilo neprihvatljivo.
o Od 1966. Godine veliki broj odluka trebalo je donositi kvalifikovanom večinom.
o De Geulle nije mogao prihvatiti mogućnost da Francuska bude nadglasana kada se radi o
značajnim pitanjima. Iz tog razloga je 1965. Godine u znak protesta zabranio svojim ministrima
da prisustvuju sijednicama vijeća ministara.
o U samom početku većinu odluka Zajednice trebalo je donositi jednoglasno.
o Kriza je okončana 1965. Godine „Luksemburškim sporazumom“, kao bi Francuska i dalje
ostala članica Zajednice.
o Suština Luksemburškog sporazuma je uvođenje prava veta pri odlučivanju u Vijeću
ministara.

10
o Zapravo ovim kompromisom prihvaćen zahtjev Francuske dogovorom „da se u slučaju spornih
pitanja mora postići konsenzus, a pojedinačne članice imaju pravo veta ako su ugroženi njihovi
vitalni interesi“.
o Time su ranije uspostavljene tri zajednice objedinjene u jedinstvenu Evropsku zajednicu.
Ugovor iz Luksemburga je stupio na snagu 1. Jula 1967. Godine.
o De Gauelle je 1969. Godine podnio ostavku, i na mjesto predsjednika Francuske došao
Georges Pompidou, koji je u temelju promjenio francusku politiku prema Zajednici.
o De Gaulle - ov nacionalistički fundementalizam je ustupio mjesto „pragmatičnom
međuvladinstvu“.
o Uz zadovoljavanje francuskih interesa u načinu finansiranja zajedničke poljuprivredne politike i
kordinaciji vanjske politike postignut je kompromis o širenju Ekonomske zajednice.
o Njemačka je snažno podržala proces daljnih evropskih integracija i u tome je ključnu ulogu imao
njemački kancelar Vili Brand (VillY Brandt), koji je na samitu šest šefova vlada u decembru
1969. Godine promovisao širenje Zajednice te Ekonomsku monetarnu uniju.
o Njegovi prijedlozi su načelno prihvaćeni i razvijali su se uporedo sa širenjem Zajednice, iako je
ekonomska i monetarna unija zaživjela tek dvije decenije poslije, početkom 90 – tih godina.
o Jedinstveni evropski akt iz 1986. Godine je najznačajniji reformski akt kojim je bitno modoficiran
Ugovor o Evropskoj ekonomskoj zajednici iz 1957. Godine.
o Ovim aktom su uspostavljeni pravni temelji za stvaranje jedinstvenog evropskog tržišta do
1993. Godine.

15. JEDINSTVENI EVROSKI AKT KAO PROJEKAT ZAJEDNIČKOG

EVROPSKOG TRŽIŠTA.

o Period od 1970. Do 1985. Godine je bio najteži period u razvoju Ekonomske zajednice.
o Usljed globalne ekonomske krize u 70 – tim godinama XX stoljeća države članice Evropske
zajednice su prihvatile projekat uspostavljanja jedinstvenog unutrašnjeg tržišta.
o Na inicijativu Žaka Dolera predsjednika Evropske komisije, pokrenuti su prigovori o reformi
osnivačkih ugovora koji bi vodili:
1. Jedinstvenom tržištu;
2. Jedinstvenoj valuti; i
3. Institucionalnoj reformi Evropske zajednice.
o Prijedlog jedinstvenog Evropskog akta je predložen Evropskom vijeću 1985. Godine.
o Godinu ranije, Evropski parlament je usvojio novi politički projekat:
Nacrt ugovora o Evropskoj Uniji.
o Na međuvladinoj konferenciji u Milanu 1985. Godine razmatran je i program Evropske komisije
za uspostavljanje jedinstvenog tržišta kao i Nacrt ugovora o Evropskoj Uniji koji je pripremio
Evropski parlament.
o Rezultat zasijedanja je bio jedinstveni evropski akt, koji je osigurao ekonomski oporavak i
pokrenuo razvoj Zajednice.
o Nadležnosti Evropskog parlamenta su institucionalnom reformom ojačane uvođenjem „principa
saradnje“ u odlučivanju sa drugim institucijama Evropske zajednice.

11
o Pojednostavljen je proces donošenja odluka u Vijeću ministara.
o Osnovana nova institucija Evropske zajednice: Evropsko Vijeće, kojeg sačinjavaju šefovi država
i vlada članica Evropske zajednice.

16. Vijeće Evrope

o Den Hagu od 8.-11.maja 1948. godine okupilo se između 800 i 1000 delegata iz cijele Evrope
kao i posmatrači iz SAD-a i Kanade na povijesni haški kongres za ujedinjenje Evrope.
Kongresom predsjedavao je Čerčil. Učesnici kongresa su se založili za osnivanje Evropskog
parlamenta i Evropskog posebnog vijeća koji su pripremali političku i ekonomsku integraciju
Evropskih država. Ključni uticaj na oblikovanje Evropskog pokreta (European Movement) imali
su debate i poruke Evropljanima usvojene na Haškom kongresu. Predsjednik je Duncan Siys, a
počasni predsjednici Blom, Čerčil, Gasperi, Henry Speak. Na osnovama velikog uspjeha
Evropskog pokreta bilo je osnivanje Vijeća Evrope 5.maja 1949. godine u Londonu. Sjedište je
u Strazburu. Dakle, prva Evropska ustanova šireg obuhvata je osnovana poslije II s.r, i to je
Vijeće Evrope ( Council of Europa). Prema prvobitnoj namjeni trebalo je da bude začetak
buduće Evropske federacije sa poveljom prava, sudom, zajedničkim tržištem i valutom i nizom
sektorskih politika. Neke od desetak zemalja utemeljiteljica posebno Britanija nisu hjtele takvu
asocijaciju država. Sve do 1989. godine i urušavanje komunističkog bloka Vijeće Evrope je
ostalo regionalna Zapadno-Evropska ustanova. Danas Vijeće Evrope nije ustanova EEC i Unije,
mada su sve članice Unije ujedno i članice Vijeća, osim Bjelorusije. Paralelno s Vijećem Evrope
započela se stvarati EU, ali na sasvim drugačijim osnovama i uvjerenjima.

17. Stvaranje drugih međunarodnih ustanova

- Prethodnicu Evropske zajednice predstavljaju i neki međunarodni događaji, i osnivanje
međunarodnih organizacija kao što su:

1. Univerzalna deklaracija UN-a, potpisala u San Franciscu 1945

2. Osivanje međunarodnog monetarnog fonda ( MMF)- Zadatak mu je da spriječi nestabilnost valuta

i osigura pristup kreditima zemalja poremečenog bilansnog stanja.

3. Svjetska banka- trebala je da pomogne obnovu razorenih zemalja i nerazvijenog svijeta

dugoročnim kreditima ( Maršalov plan 1947 imao je ideju da bude okvir za privrednu obnovu
Zapadne i Južne Evrope. Plan je pomogao samo rastu privrede Njemačke, Francuske, Italije,
prihvaćen je od kapitalističkih zemalja, odbijen od socijalističkih).

4. Opšti sporazum o carinama i trgovini ( GATT) 1946

5. Svjetska trgovinska organizacija ( WTO) 1943

6. Organizacija za Evropsku saradnju i sigurnost ( OECD)- KONTROLIŠE OBNOVU ZAPADNE

EVROPE

12
 7. Organizacija za Evropsku ekonomsku saradnju ( OEEC)

8. Slobodna trgovinska zona ( EFTA)

9. NATO – koji će uspjeti da opstane kao prava Zapadna odbrambena zajednica.

18. SPORAZUM IZ MASTRIHTA – OD EKONOMSKE DPREMA POLITIČKOJ

UNIJI
Krajem osamdesetih godina, raspadom SSSR – a, dolazi do veliki političkih promjena u Evropi.
Time je otvorena mogućnost proširenjaEvropske zajednice na istok, ali i mogućnost ujedinjenja
Njemačke. 1992. Godine započela je najintenzivnija faza evropskih integracija nakon II Svjetskog
rata. To je bio veliki izazov za Evropsku zajednicu i njene institucije.

19. Najveći izazovi za Evropsku zajednicu su bili sljedeći:

 Finansijski: proširenje i prijem novih, siromašnih država u punopravnočlanstvo Evropske
zajednice ;
 Institucionalni: Rimski ugovori iz 1957. Godine su dizajnirani za šest država;
 Politički:usklađivanje posebnih politika ( kao što su zaštite okoline i okloinskog razvoja ili
zajedničke poljuprivredne politike) sa interesima novih država članica;
 Krajni ciljevi: da li će nove države članice imati jednake ekonmske i političke ciljeve u
budućem razvoju Evropske zajednice-

Nakon stupanja na snagu Jedinstvenog evropskog akta održane su dvije međuvladine konferencije koje
su dovele do usvajanja Mastrihtskog sporazuma.

Ugovor iz Mastrihta potpisan je u februaru 1992. Godine, a stupio je na snagu u novembru 1993.
Godine. Ugovor iz Mastrhita potpisan je u februaru 1992. Godine, a stupio je na snagu u novembru
1993. Godine.

Ugovor iz Mastrihta je sadržaajno podijeljen na četri osnovna dijela:

1. Zajedničke i zaključne odredbe; odredbe o promjeni osnivačkih ugovora;

2. Evropske zajednice za ugalj i čelik;
3. Evropske i ekonomske zajednice i Evropske zajednice za atomsku energiju;
4. Odredbe o zajedničkoj vanjskoj i sigurnosnoj politici i odredbe o saradnji u oblasti pravosuđa i
unutrašnjih poslova.

Pet temeljnih poglavalja čine sadržaj Ugovora iz Mastrhta, a odnose se na:

1. Odredbe o promjenama Ugovora o Evropskoj zajednici;

2. Odredbe o promjenana ugovora o Evropskoj zajednici za ugalj i čelik;
3. Odredbe o promjeni ugovora o Evropskoj zajednici za atomsku energiju;
4. Odredbe o zajedničkoj vanjskoj i sigurnosnoj politici;
5. Odredbe o saradnji u oblasti pravosuđa i unutrašnjih poslova.

Za razliku od prvih decenija razvoja Evropske zajednice, u kojima je osnovnih motiv integracije imao
dominantno sigurnosnu dimenziju, od 80 – tih godina 20 stoljeća to mjesto zauzimaju ekonomski i
socijalni motivi.
13
To potvrđuje član 2 Ugovora iz Mastrihta, kojim, su utvrđeni ključni ciljevi Evropske unije:

1. Unapređenje ekonomskog i društvenog razvojai zapošljavanja; izblansiran i održiv razvoj kroz

jačanje ekonomske i društvene kohezije te uspostavljanje ekonomske i monetarne unije sa
jedinstvenom valutom;
2. Ptvrđivanje evropskog identiteta na međunarodnom planu, posebno preko zajedničke vanjske i
sigurnosne politike;
3. Zaštita prava i interesa građana država članica Evropske unije, uvođenjem kategorije
„građanstva Evropske unije“
4. Razvoj Evropske unije kao područja slobode, sigurnosti i pravde, slobodnog kretanja građana,
kontrole spoljnih granica Evropske unije i borbe protiv kriminala;
5. Očuvanje pravnog naslijeđa Evropske unije.

Zbog uspjeha kojih su postignuti uspostavljanjem jedinstvenog tržišta Žak Delor je zbog interesa
Francuske pokrenuo projekat uspostavljanja jedinstvene valute. Za ujedinjenje Njemačke bila potrebna
suglasnost Francuske, kao okupacione sile, te je francuska kao jedan od uslova postavila
uspostavljanje zajedničke valute. Tako je Njemačka prihvatila francuski prijedlog, dok je Velika Britanija
bila protiv.

Ugovor iz Mastrihta je doveo do velikih institucionalnih reformi Evropske zajednice. Uveden je

euro kao zajednička valuta, osnovana je Evropska centralna banka, a uvedene su i nove
nadležnosti zajednice iz oblasti obrazovanja, kulture, omladinske politike i zdravstva. Uveden je
princip kvalificirane većine prilikom glasanja u Evropskom vijeću. Pozicija Evropskog
parlamenta je dodatno ojačana uvođenjem principa „suodlučivanja“ sa Evropskim vijećima u
nekoliko područija iz nadležnosti Evropske zajednice.

U Evropsku zajednicu uvedena su dva nova stuba:

1. Zajednička vanjska i sigurnosna politika; i

2. Saradnja u policijskim i unutrašnjim poslovima.

20. Evropska unija i njeni stubovi

EVROPSKA UNIJA
EVROPSKA ZAJEDNIČKA POLICIJSKA I PRAVOSUDNA
ZAJEDNICA VANJSKA I SARADNJA
SIGURNOSNA U
POLITIKA KRIVIČNIM STVARIMA

UGOVORI

UGOVOR IZ AMSTERDAMA

14
Sporazum iz Amsterdama imao je za cilj promjenu institucionalnog i pravnog okvira Evropske unije.
Usvojen je od strane Evropskog Vijeća na samitu u Amsterdamu 16 i 17 juna 1997. Godine. Ovaj
ugovor se sastoji od šest cijelina i 19 poglavlja, a sadrži i veći broj protokola, aneksa i deklaracija.

Njegove osnovne odredbe su sljedeće:

1. Sloboda kretanja ljudi, davanje azila, imigracija i pravana saradnja u građanskim pitanjima;
2. Sporazum iz Šengena postao sastavni dio pravnog okvira Evropske unije;
3. Usvojen je protokol o socijalnoj politici (Socijalna povelja);
4. Zapošljavanje;
5. Pojačane su odredbe koje se odnose na zajedničku vanjsku politiku i politiku sigurnosti.
Generalni sakretar Vijeća ministara postaje Visoki predstavnik Evropske unije za spoljnu
politiku;
6. Nadležnosti Evropskog parlamenta su proširene; tako što mu se daje pravo suodlučivanja sa
Evropskim vijećem o većini pitanja iz pravne regulative Evropske unije;
7. Kvalifikovano pravo većine u Vijeću ministara je prošireno na odlučivanje o pitanjima iz oblasti
istraživanja, zapošljavanja i zdravstva;
8. Uloga predsjednika Evropske komisije je ojačana. Njegovo imenovanje i imenovanje ostalih
članova Evropske komisije mora biti odobreno od strane Evropskog parlamenta;
9. Dodata je nova klauzuka koja omogućava da države članice koriste institucije Evropske unijeza
uspostavljanje bliske saradnje na specifičnim pitanjima koja nisku isključivoj nadležnosti
Evropske unije.

Doprinos Amsterdamskog sporazuma u razvoju Evropske unije se pravoshodno očituje u dogradnji

osnivačkih ugovora.

Bitno je naglasiti da provedenim institucionalnim reformama stvorena pretpostavka za

proširenje Evropske unije na zemlje centralne, istočne i jugoistočne Evrope, te su izvršene
pripreme za uvođenje eura 1999. Godine.

Ugovorom iz Amsterdama stvoreni su politički i institucionalni preduslovi kako bi se Evropska

unija mogla suočiti sa izazovima kao što su:

1. Globalizacija ekonomije i njen uticaj na zapošljavanje;

2. Borba protiv terorizma, međunarodnog kriminala i trgovine drogama;
3. Problemi vezani za okoliš te
4. Izazovi petog kruga proširenja.

Najznačajniji rezultati Ugovora iz Amsterdama odnose se na

- Jačanje uloge Evropskog parlamenta u zakonodavnom procesu i proširenje oblasti u kojima se

odlučuje postupkom saodlučivanja;
- Povećanje broja oblasti u kojima se odlučuje kvalificiranom većinom;
- Jačanje uloga Suda pravde Evropskih zajednica u oblasti osnovnih ljudskih prava i oblastima
koje se odnose na unutrašnju sigurnost;
- Jačanje uloge Evropskog revizorskog suda, Ekonomskog i socijalnog komiteta i komiteta regija;
- Povećanje uloge zakonodavnih institucija država članica na evropskom nivou; te

15
 - Uvođenje mogućnosti pojačane saradnje država članica.

21. UGOVOR IZ NICE

Međuvladina konferencija Evropske umije koja je održana u Nici februara 2000. Godine imala je za cilj
da izvrši reviziju i nadogradnju postojećih ugovora, u dijelovima koji su pokazali nefunkcionalnim i koji su
predstavljali prepreku daljoj integraciji Evropske unije.

Ugovor iz Nice sadrži izmijene Ugovora o Evropskoj uniji i Ugovora o Evropskoj zajednici.

Ugovor iz Nice čini sedam aneksa koji se odnose na:

1. Protokol o proširenju Evropske unije;

2. Deklaraciju o proširenju Evropske unije;
3. Deklaraciju o kvalificiranoj većini i blokirajućoj manjini u kontekstu proširenja;
4. Deklaraciju o mjestu održavanja sjednica Evropskog vijeća;
5. Deklaraciju o budućnosti unije;
6. Protokol o statusu Evropskog suda;
7. Izmjene Protokola o priviligejiama i imunitetima;
8. Nacrt Protokola o finansijskim posljedicama istoka Ugovora o Evropskoj zajednici za ugalj i
čelikte uspostavi i vođenju istraživačkog fonda za ugalj i čelik.

Najvažnije odredbe Ugovora iz Nice odnose se na

Sustav institucija, način odlučivanja u Evropskom vijeću, uspostavu Eurojusta – tijela za borbu protiv
kriminala, ratvoj pojačane saradnje koja mora uključivati najmanje osam država, te biti otvorena svim
državama članicama.

Ugovor iz Nice stupio je na snagu 01. Februara 2003. Godine. Suština ugovora iz Nice sastoji se
u institucionalnim promjenama unutar Evropske unije koja se pripremala za svoje najveće
proširenje u historiji, do kojeg je došlo 2004. Godine kada je u članstvo primljeno deset novih
država istočne i jugoistočne Evrope.

Osnovni rezultati Ugovora iz Nice su vezani za:

1. Reviziju institucionalnih aranžmana;

2. Širenje domašaja u odlučivanju Evropskom vijeću putem kvalificirane većine;
3. Širenje domašaja postupaka suodlučivanja pri usvajanju pravnih akata;
4. Reforma pravosudnog mehanizma i
5. Dogradnja mehanizma bliže, odnosno pojačane saradnje gruše država.

22. LISABONSKI SPORAZUM

16
Nakon negativnog ishoda reherenduma u Francuskoj i Holandiji 2005. Godine na kojima je odbačena
ratifikacija Evropskog ustava Evropska unija je došla u jednu od največih kriza u svojoj historiji. Evropski
lideri su bili svjesni činjenice da se sigurnost i blagostanje građana može jedino ostvariti većom
integracijom Evropske unije.

Ugovor iz Lisabona je naziv za Reformski ugovor o izmjeni i dopuni Ugovora o Evropskoj uniji,
Ugovora o Evropskoj zajednici i Ugovora o Evropskoj zajednici za ugalj i čelik, kojeg su 13
decembra 2007. Godine u Lisabonu potpisali prestavnici država članica Evropske unije. Ovim
ugovorom nastavljen je proces institucionalnih reformi koji je započeo usvajanjem Jedinstvenog
evropskog akta 1986. Godine. Ugovor je stupio na snagu 01. Decembra 2009. Godine, i
omogućio je dalje proširenje Evropske unije. Ugovorom iz Lisabona utvrđena su prava građana
Evropske unije, kao što su sloboda govora i vjeroispovjesti, ali i prava na zaštitu, na
obrazovanje, kolektivne ugovore i poštene, pravedne uslove rada. Ugovor iz Lisabona je važan
iskorak ka jačanju evropskih integracija. Pored toga što će Evropsku uniju učiniti
funkcionalnijom, on predstavlja i važan korak ka stvaranju političke Unije. Ovim ugovorom su
postavljeni novi politički ciljevi Evropske unije, a jedan od njih je „socijalna Evropa“, što je u
vremenu velike nezaposlenosti i razlika u ekonomskoj razvijenostidržava i regija posebno
značajno za siromaštvo stanovništvo u Evropskoj uniji. Ugovorom su ojačani mehanizmi
jedinstvene vanjske i sigurnosne politike, a Evropska unija je prvi put dobila određene
nadležnosti u oblastime energetske politike i klimatskih promjena.

23. INSTITUCIJE EVROPSKE UNIJE

Institucionalni sistem Evropske unije je u proteklih šest decenija doživio značajne promjene. Prema
osnovnim Ugovorima Evropske unije postoji pet zajedničkih institucija koje raspolažu ovlaštenjima da
donose pravno – obavezujuće akte i kontrolišu njihovu implementaciju, te da provede utvrđene ciljeve
Evropske unije.

Te institucije su:

1. Evropski parlament;
2. Evropska komisija;
3. Evropsko vijeće;
4. Vijeće ministara;
5. Sud pravde i Revizorski sud.

Pored ovih institucija postoji veliki broj posebnih organa koje imaju značajnu ulogu.

Među njima najznačajniju ulogu imaju:

1. Ekonomsko – socijalni komitet i Komitet regija;

2. Evropska centralna banka i Evropska invensticiona banka.

17
Institucije Evropske unije: (Slika)

Ugovorom o Evropskoj uniji su prenesene brojne nadležnosti iz oblasti:

1. Iz oblasti monetarne politike;

2. Pravosuđa;
3. Vanjske i sigurnosne politike sa država članica na zajedničke institucije.

Time je u značajnoj mjeri promjenjeno institucionalno uređenje nekadašnje Evropske zajednice.

24. EVROPSKI PARLAMENT – je naslijedio Skupštinu Evropske zajednice za ugalj i čelik.

Osnovan je u Strazburu 1952. Godine. Evropski parlament je jedino tijelo na razini Evropske
unije koje se bira neposredno od strane građana. Nastao je kad i prva Evropska zajednica, pod
nazivom Skupština, koju su činili delegati nacionalnih parlamenata, a današnje ime dobio je
1962. Godine. Od 1979. Godine zastupnici u Evropskom parlamentu se biraju se neposrednim
izborima svakih pet godina.

18
Najznačajniju ulogu Evropski parlament ima u zakonodavnom postupku zasnovanom na principu
suodlučivanja. Ipak, njegova zakonodavna pozicija u odnosu na nacionalne parlamente je ograničena
jer nema pravo zakonodavne incijative.

Pored toga što su u razvoju Evropske unije nadležnosti Evropskog parlamenta znatno proširene, bez
suglasnosti Vijeća ministara i Evropske komisije Evropski parlament ne može samostalno donositi
pravne propise na razini Evropske unije, on je još uvijek pod dominacijom nacionalnih interesa. Evropski
parlament ima skromne zakonodavne nadleznosti i nikakve u oporezivanju. Njegovo zasijedanje odvija
se u Briselu i Strasburu. . Predsjednik parlamenta rukovodi njegovim radom i uz njega su tu jos biro i
konferencija predsjedavajucih. Predsjednika i odredjeni broj potpredsjednika na dvoipogodisnji period
bira Parlament iz svojih redova.

Biro Evropskog parlamenta čine Predjsednik , 14 podpredsjenika i 6 savjetnika. Nadležnost Evropskog

parlamenta je da raspravlja o bilo kojem pitanju u vezi sa zajednicom. On isto tako ima pravo da
predlozi jedinstven postupak izbora svojih članova kao i rješenje u skladu sa principima zajedničkim
državama članicama.

Tri su bitne funkcije Evropskog parlamenta:

1. zakonodavna;
2. Nadzor nad Evropskom komisijom; te
3. Usvajanje budžeta Evropske Unije.

25. EVROPSKA KOMISIJA

Evropska komisija je izvršni organ Evropske unije. Ustanovljena je Rimskim ugovorom 1957. Godine
tada kao visoko tijelo, često je nazivaju vladom Evropske unije. Mandat članova komisije je pet godina.
Iako članove komisije predlažu nacionalne vlade oni su obavezni da djeluju nepristrasno i u skladu sa
interesima Evropske unije. Komisija priprema zakonske prijedloge i druge Evropske akte, provodi
politiku Evropske unije, nadzire promijenu Evropskog prava, predlaže budžet, zastupa Uniju u
međunarodnim odnosima preko predsijednika Komisije i zajedničkog ministra vanjskih poslova.

Evropska komisija ima velike nadležnosti u političkom smistemu Evropske unije. Nakon velikog
proširenja Evropske unije 2004. Godine Evropska komisija je imala 30 članova. Ugovorom iz Nice
predviđeno je ograničavanje broja članova Evropske komisije. Prema Lisabonskom ugovoru od
novembra 2014. Godine u Evropskoj komisiji će pored Predsjednika Evropske komisije i Visokog
predstavnika Unije za vanjsku i sigurnosnu politiku biti zastupljeno najviše 2/3 država članica Evropske
unije, a članovi Komisije će se mijenjati po principu utvrđene rotacije.

Nakon saglasnosti Evropskog parlamenta Evropsko vijeće imenuje Evropsku komisiju i njenog
Predsjednika. Predsjednik Evropske komisije ima posebnu ulogu. On je član Evropskog vijeća i
odlučuje o internoj organizaciji Komisije. Iako samostalno ne bira ostale članove Evropske komisije
prema članu !/. Lisabonskog sporazuma Evropsko vijeće utvrđuje listu kandidata uz konsultacije sa
izbornim Predsijednikom. Dato mu je ovlaštenje da može smjenjivati članove Komisije. U upravljanju
Komisijom obavezan je da se rukovodi principom kolegijalnosti. Član komisije ima na raspolaganju
jedan broj političkih članova koji imaju kordinirajuću savjetodavnu funkciju.

19
Upravni aparat Evropske komisije je podjeljen na Generalne direkcije koje su zadužene za pojedina
politička područja iz nadležnosti Evropske Unije, zatim na Generalni sekretarijat, te na niz posebnih
Odjela.

Pravni odjel ima posebnu ulogu u oblikovanju pravnih propisa.

Analizom pravnog nasljeđa Evropske unije možemo zaključiti da Evropska komisija ostvaruje
četri osnovne uloge u političkom sistemu Evropske unije:

1. Forum za konsultacije između država članica;

2. Osiguranje egzekutive i administracije za politike koje se usaglase;
3. Regulativna i kvazi sudska funkcija. U slučaju da neka članica Evropske Unije ne izvrši
obavezne odluke, Komisija može da sačini „osnovano mišljenje“, i ako se država članica ne
koriguje, Komisija može da pokrene tužbu pred Evropskim sudom pravde, čija presuda
može voditi kazni;
4. Moć da inicira prijedloge i politike.

Na tom osnovu Evropska komisija pored administrativne ima i važnu političku, odnosno zakonodavnu
funkciju koja se ogleda u pravu da donosi podzakonske i regulativne akte.

26. EVROPSKO VIJEĆE/ SAVJET

Evropsko vjeće je faktički najznačajniji organ u institucionalnoj strukturi Evropske unije koji daje impluse
i utvrđuje opšte ciljeve razvoja Evropske unije. Sačibjavaju ga šefovi država i vlada članica Evropske
unije te Predsjednik Evropske komisije, koji zastupa interese Zajednice u cjelini. Evropsko vijeće je
nastalo početkom 60 – tih godina 20 stoljeća kao rezultat potrebe za boljom kordinacijom zajedničkih
institucija i saradnjom među državama ćlanicama. Njegova uloga u institucionalnoj strukturi Evropske
unije je znatno promjenjena i ojačana Lisabonskim sporazumom. Stupanjem na snagu Lisabonskog
sporazuma 01. Decembra 2009. Godine. Evropsko vijeće je postalo centralni akter u donošenju pravnih
propisa na nivou Evropske unije, koji ne utvrđuje samo opšte političke ciljeve razvoja Unije, već i
odlučuje o svim važnijim političkim pitanjima. U članu 9. Lisabonskog ugovora Evropsko vijeće je
definisano kao organ Evropske Unije koji donosi konačnu odluku o sastavu Evropskog parlamenta. Na
čelu Evropskog vijeća je Predsjednik koji saziva sjednice. Bira se kvalificiranom večinom na period od
dvije i po godine.

27. 15.EVROPSKA ZAJEDNICA ZA UGALJ I ČELIK

- Stvarni razlog stvaranja Evropske zajednice za ugalj i čelik jeste konstituiranje Savezne Republike
Njemačke 1949 g. Još Šumanov plan, nazvan po Francuskom ministru finansija predlaže potpuno
stavljanje francusko-njemačke proizvodnje uglja i čelika pod okrilje visoke vlasti. U okviru organizacije
koja je otvorena za učešće drugih Evropskih zemalja s ciljem pružanja osnova za uspotavljanje
zajedničkih temelja za ekonomski razvoj. Šumanov plan je osnova za potpisivanje Pariškog ugovora
18.aprila 1951 g. kojim je utemeljena evropska zajednica za ugalj i čelik ( ECSC). Potpisalo ga je 6
zemalja. ECSC imala je od svog osnivanja 4 naadnacionalne institucije:

1. visoka vlast

20
2. posebno vijeće ministara

3. opća skupština

4. sud pravde

- Zap rvog predsjednika zajednice ECSC izabran je Monnet i na osnovu te njegove tvorevine nastala je
EU.

28. VIJEćE MINISTARA – Evropske unije je sačinjeno od predstavnika vlada država članica
Evropske unije. Osnovano je Rimskim ugovorom 1957. Godine. Vijeće ministara predstavlja
legitimni i glavni zakonodavni organ u složenom mehanizmu Evropske unije. Okuplja ministre
vanjskih poslova država članica ili resorne ministre, zavisno od oblasti o kojoj se odlučuje.
Članovi Vijeća ministara ne moraju nužno biti članovi centralnih nacionalnih vlada. Glavni akteri
u Vijeću ministara su visoki činovnici nacionalnih ministarstava koji djeluju kroz mnogobrojne
radne grupe ili kroz Komitet stalnih predstavnika. Iako nemaju pravo glasa, oni u velikoj mjeri
utiču na političke odluke u Vijeću ministara. Sjednice Vijeća ministara se održavaju jednom
mjesečno u Briselu, dok se u Luksemburgu održavaju tri puta godišnje.

Vijeće ministara ima šest osnovnih nadležnosti:

1. Usvaja evropske zakone ( u većini oblasti zajedno sa Evropskim parlamentom);

2. Kordinira šire ekonomske politike država članica;
3. Zaključuje međunarodne sporazume između Evropske unije sa jednom ili više država, ili sa
međunarodnim organizacijama;
4. Odobrava budžet Evropske unije (zajedno sa Evropskim parlamentom);
5. Definira zajedničku vanjsku i sigurnosnu politiku Evropske unije (CESP), na osnovu smjernica
koje utvrdi Evropsko vijeće;
6. Kordinira saradnju između nacionalnih sudova i policiskih snaga pojedinih država i krivičnim
pitanjima.

Vijeće ministara ima najveće nadležnosti u institucionalnom sistemu Evropske unije, posebno u
zakonodavnom postupku, iako samo ograničen broj odluka može donijeti bez saglasnosti drugih
organa.

29. SUD PRAVDE EU

- Pravosudna tijela EU sud pravde i prvostepeni sud ili sud prve instance s ciljem da se u
tumacenju i primjeni naavedenog ugovora postuje pravo, medjutim praksom je doslo do
pravnog sistema EU koga čine 4 komponente:

1. Evropski sud pravde

2. Prvostepeni sud
3. Sluzbenicki tribunal
4. Nacionalni sudovi ili tribunali država članica

21
- Karakter evropskog suda ogleda se u tome sto fakticki djeluje kao ustavni upravni i
apelacioni sud. I ponekad međunarodni. Cjelina institucije Evropskog suda artikulira se kroz
njegovo odlucivanje na 3 nivoa suda. Po kriteriju grupiranja, sud djeluje u 4 vrste sporova:

a) sporovi izmedju komunitarnih institucija

b) sporovi izmedju zajednice i drzava clanica

c) sporovi izmedju drzava clanica

d) zastita privatnih subjekata i fizickih lica

- Naziv suda EZ mijenja se nazivom SUD PRAVDE EU i ČINE GA:

1. sud pravde

2. opći sud

3. specijalizirani sudovi

22
23
30. Pitanja: Bosna i Hercegovina i Evropske Integracije

24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42