B. Padurek - Zasady Rachunkowości Część I PDF

/l
//
.-<>
Q--ę5
BożENA PADUREK
ZASADY
RACHUI{KOWOSCI
CZĘŚC I
Stan prawny na 1 sĘcznia20l2 roku
WYDANIE ZMIENIONE
WRocŁAw 2oL2
Bożena Padurek
ZASADY
RACHUNKOWOSCI
CZĘ$C I
Stan prawny na L sĘcznia 2012 roku
WYDANIE ZMIENIONE
/
.'<>
Goł.<^tq*'Ą4
WRocŁAW 2oL2
Go7eąłC*5
Wydawnictwo
Bozena Padurek
Podręcznik ,,Zasady rachunkowości. CzęŚÓ |'' wyjaśnia pojęcie rachunkowości' jej

zakres, cechy oraz funkcje, jakie pełni. Przedstawiono w nim zasady prawidłowej
rachunkowości,organizację rachunkowości w przedsiębiorstwie oraz k|asyfikację
zasobÓw majqtkowych i Źródeł ich pochodzenia' omówiono w nim bi|ans jednostki
gospodarczej, podział i funkcjonowanie kont bi|ansowych wrazZe sposobem poprawy
błędów księgowych oraz zasady łączenia i dzie|enia kont.
Ponadto ujęto w podręczniku zasady funkcjonowania kont wynikowych oraz wykaz
kont księgi gtownej utworzony na potrzeby szko|ne. ZnĄdują Się W nim dwa testy
samodzie|nej kontro|i, podsumowujqce omowiony materiał, przykłady rozwiązania za-
dań oraz Ćwiczenia do samodzie|nego wykonania. Pozwa|ają one W czasie rea|izacji
tematu na utrwa|enie praktycznych umiejętności.
Ko|ejność rozdziałÓw w |ogicznym porządku ujmuje częścmateriału do nauczania
w zawodach technik ekonomista, technik rachunkowości i technik handłowiec.
Podręcznik dopuszczony do uzytku szko|nego przez ministra właściwego do Spraw

oświaty i wychowania i wpisany do wykazu podręcznikÓw przeznaczonych do
kształcenia w zawodach
do nauczania zawodu technik ekonomista, technik handlowiec i technik rachun-
kowości
na poziomie technikum i szkoĘ policea|nej
na podstawie opinii rzeczoznawców: dr. Jerzego Kaniewskiego' mgr Grażyny Tatki,
mgr. Andrzeja Koby|ca i mgr Barbary Bed|ińskiej.
Nr doouszczenia: 34l2OO7
lsBN 978-83-921 061 -0-4
@ Copyright by Wydawnictwo Bozena Padurek

Wroctaw 2012
Wsze|kie formy powie|ania, równiez w formie e|ektronicznej,
całości|ub fragmentÓw bez zgody wydawcy zabronione
WYDAWNICTWO BOZENA PADUREK

50-307 Wrocław, u|. Kard' St. Wyszyńskiego 114l2
tel.: (071) 342 42 60, 0604 244 833
tel./fax.: (071) 799 08 78
www.padurck.pl
e-mai!: biuro@padurek.pl
Sktad komputerowy: Xi Via Media, tel. 060.1 O74 024, tel./fax.: 071 333 20 48, www.viamedia.pl
Druk: Drukarnia PANDA' Wrocław, u|. Paczkowska 26, tel': 071 342 76 43
|. PoJĘc|E I ZAKRES RAcHUNKoWoSc|
1. PoJĘclE l zAKREs RAcHUNKoWoscl

W toku prowadzonej działa|noŚci gospodarczej mają miejsce roŻne zdarzenia gospodarcze,
tj.: zakupy, produkcja, sprzedaz, itd' Nie jesteśmyw stanie zapamiętać wszystkich danych,
ktore opisują zaistniałe fakty. D|atego powstała rachunkowoŚc.
r-- ----]
Rachunkowośćto system ciągłego i systematycznego gromadzenia, przetwarzania,
prezentowania i interpretacji danych dotyczących procesÓw gospodarczych oraz ich
wynikÓw w wyodrębnionej jednostce gospodarczej'
L__
---J
Podstawowym aktem prawnym regulującym zagadnienia w zakresie rachunkowoŚci w Po|-
sce, jest ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994r' Do dnia dzisiejszego ustawę
nowelizowano ki lkakrotnie.
Zmiany w ustawie o rachunkowości uwzg|ędnity dyrektywy obowiązujące w krajach Unii
Europejskiej, Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR), Międzynarodowe Standardy
Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) oraz aktualne warunki działania jednostek gospo-
darczych w naszym kraju.
Rachunkowośó jednostek obejmuje:

1. Przyjęte zasady (po|itykę) rachunkowoŚci oraz dokumentację przy1ętych zasad (art. 5-B, 10
ustawy o rachunkowości).
2. Prowadzenie ksiąg rachunkowych (art. 11-25 ustawy o rachunkowości).
3. okresowe usta|anie |ub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu ak-
tywow i pasywów (arI. 26 ustawy o rachunkowoŚci).
4' Wycenę aktywÓw i pasywÓw oraz usta|anie wyniku finansowego (art. 28-42 ustawy
o rachunkowości).
5. Sporządzanie sprawozdań finansowych (art. 45-54 ustawy o rachunkowości).
6. Gromadzenie i przechowywanie dokumentacli przewidzianej ustawą @rt.71-76 ustawy
o rachunkowości).
7. Badanie i ogtaszanie sprawozdań finansowych W przypadku, gdy jednostka jest do tego
zobowiązana (art. 64-70 ustawy o rachunkowości).
W rachunkowości wyróżnia się:
RACHUNKOWOSC
sPRAWozDAWcz0ść I!|TERPRETACJĘ DAl|YcH

l$!Ęoowosc KAIKULACJI t SPRAWOZDAWCZYCH
V
reies|rowonie ziowisk i procesów
ł
u$olonie koszlu iednoslkowego zbiór zes|owień
I
|iczbowych
i
ekonomiczno oceno pnebiegu
gospodorczych, które moiq produktów no pod$owie donych ilushuiqryrh slon moigkowy ziowisk iprocesów gospo.
wpływ no zosoby moiqtkowe z księgowości i sy|uocię finonsowq iedno$ki dorczych oroz skutków podię-
tych deryzii gospodorczych
iednoilki
Cz.l ZASADYRACHUNKOWOSCI
l|. cEcHY I FUNKcJE RAcHUNKoWoŚcl
2. CECHY I FUNKCJE RACHUNKOWOSCI
Rachunkowość jako system informacyjno-kontro|ny, odzwiercied|ający przebieg i rezu|taty

działa|nościprzedsiębiorstw, prowadzona jest w rÓznych typach jednostek (społkach han-
d|owych, cywiInych itp.) bez wzg|ędu na przedmiot i zakres działa|noŚci.
Wynikajq stqd dwie podstawowe cechy rachunkowości:

uniwersaIność,
elastyczność'
Uniwersalnośó rachunkowości po|ega na moz|iwościzastosowania jej w roŻnych jednost-
kach, zarÓwno hand|owych, produkcyjnych, jak i usługowych, bez wzg|ędu na rozmiary,
zakres dziata|ności, formę i zastosowaną technikę ewidencji księgowej.
ElastycznośćrachunkowoŚci po|ega na mozliwościjej stosowania w kaŻdej jednostce,
zarÓwno matej, jak i duzej oraz na moz|iwoŚci dostarczania przez nią informacji o roŻnym
stopniu szczegołowości.
Rachunkowośó w praktyce gospodarczej pełni wiele funkcji, najwaznie1sze z n|ch to:
funkcja informacyjna polegająca na tworzeniu i dostarczaniu kierownictwu, dyrekcji,
wtaścicie|om jednostki określonych zbiorÓw informacji potrzebnych do podejmowania
właściwychdecyzji w procesie zarządzania' Z informacji tworzonych przez rachunkowość
korzystają rownieŻ organy zewnętrzne, tj.: urzędy skarbowe, urzędy statystyczne, banki, itp.;
funkcja kontrolna polegająca na ochronie mienia poprzez:
. Zabezpieczenie majątku przed przywłaszczeniem i zniszczeniem,
. wpływanie na racjona|ne wykorzystanie majątku i zapobieganie marnotrawstwu.
Funkcja ta rea|izowana jest za pomocą okreś|onych środków i zasad postępowania,
np' poprzez Wprowadzenie obowiązku dokumentowania kazdego zdarzenia gospooar-
Czego, poprzez okresowe porÓwnywanie stanow ewidencyjnych zasobów majątkowych
z ustalonymi w drodze inwentaryzacji;
funkcja analityczna po|egająCa na interpretacji i ana|izie danych |iczbowych dostarczanych
przez rachunkowość. Interpretacja danych umoz|iwia porownanie wyników dziata|ności
gospodarczejz wynikami dziata|ności uzyskanymi w poprzednich okresach |ub w podobnvch
jednostkach.
Biorqc pod uwagę odbiorców informacjifinansowych dostarczanych przezrachunkowość,

można wyodrębnió dwa główne podsystemy tachunkowości:
RAcHUl|K0W0ść
=-.
- .-_____,
*Ę/
tr,*,J (- r^-tryr"^ I
ł ł
doslorczo informocii dIo odbiorców d.osforczo informocii zorzqdzoiqcym
zewnęlrznych (bonków, kon|rohentów, (kierownic|wu, menodżerom)
iednos|kq
urzędów s|otysIycznych, skorbowych, qospo-dorczq dlo potrzeb podeimowonio
potenciolnych inwestorów, ild. ) 0e(yzll
Cz. I ZASADY RACHUNKOWOSCT

lIl. ZASADY PRAWIDŁoWEJ RAcHUNKoWoSc|
3. zAsADY PRAW|DŁoWEJ RAcHUNKoWoscI

Według ustawy o rachunkowości jednostki gospodarcze zobowiązane są do stosowania
następujących
'
zasad:
Ąasada prawdziwego i wiernego obrazu (art. 4 ust. 1 ,,., - zobowiązuje jednostki gospo-
darcze' do .uj,mowan.ia w księgach rachunkowych zdarzeń, W tym opieracji gospodaiczych
Zgoon|e Z |Cn tresc|ą eKonom|czną IaK, abv Sprawozdania tinansowe zaoewniałv rzete|ne
1jasne przedstawienie sytuacji .majątkowej i-finansowej oraz wyniku finanśowegolednostki.
Zasada ta wśrod zasad prawidłoWej rachunkowości ńa nadrzędne znaczenie] Warunkiem
realizacli tej zasady jest przestrzeganie zasad ponizej przedstawionych.
Zasada istotności(grt' 4 ust. 4 i ań. 8) - wyraza się w tym, ze:
okreś|ajączasady rachunkowoŚci na|eŻy zdpewnić wyodrębnienie w rachun-
KoWoŚCi wszystkich'(po|itykę)-
zdarzen istotnych do oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz
wyniku finansowego jednos|ki, przy zachowaniu zasady. ostrózności,,
jednostka moŻe w,ramach przyjętych zaśad (po|ityki) rachunkowości stosować UproSZ-
czenia, pod warunkiem, ze nie Wywiera to istotnie-ujemnego wpływu na rea|izację pod-
stawowego ce|u, a mianowicie zachowania prawdziŃego i wiernego obrazu. Rrzirtaoem
takiego uproszczenia jest stosowanie metody jednorazoWego odpisu amortyzacyjnego.
Zasadaciqgłości (art. 5 ust. 1) - nakazuje przyjęte zasady (po|itykę) rachunkowości stosbwać
w sposob ciągły, tzn.: jednostka powinna jednakowo w kó|ejnych |atach obrotowych:
grupowac operacje gospodarcze,
wyceniać aktywa i pasywa,
dokonywaĆ odpisów umorzeniowych,
usta|ać wynik finansowy,
- . Sporządzac sprawozdania finansowe, itp.
Informacje, wynikająCe Ze sprawozdań fin.ansowvch, sporządzanvch za ko|eine |ata Do-
wlnny'byc.porownywaln.e. Sta.ny aktywow i pasywów, wykazane w-księgach ra,chunkowych
na dzien ich zamKnięcia, na|ezy UjąÓ y tej samej wysokości,w otwórtych na następny
rok.obrotowy księgach rachunkc5wycń. To.znaczy,.Że kuz.ay biians końcowy (sporząożóńv
na koniec roku sprawozdawczego) jest rÓwnoczóśnie bi|an"sem otwarcia w,nowym óxresló
sprawozoawczym.
7""99ą kontynuacji działalności(art.5 ust.2) - zakłada, ze jednostka będzie kontynuowa-
ła działa|noŚc w niezmniejszonym istotnie zakresie w dającój się przewibziec przyszłości;
obejmującej okres nie krótszy niŻ jeden rok od dnia bi|ańśowego.
Zasada memoriał9.(art. 6 ust. 1) .- nakazuje w. księgach rachunkowych jednostki wykazac
wszystkie, przypadĄące.na dany okres sprawozdawcIy przychody i oclpowiadające im,koszty
W momencie ich wystąpienia, nie zaśw momencie (teińinió) zapłaIy'
Na przykład'. jeze|i je.dnostka na wydane Z magazynu 31 grydnla wyroby gotowe, wystawiła
odbiorcy fakturę.dopiero 4 stycznia, a zapłaIę ótrzymała po 30 dniach w-luiym, to we,dług tej
zasady sprzedaŻ ujmujemy 1uŻ w grudniu.
Wypłacone w.roku następnym (w styczniu) wynagrodzenia za grudzien na|eŻy zarachowaĆ
w koszty grudnia' mimo ze wydatek z tego tVtUł. poniesiono W styczniu.
Zasada współm-ierności (art. 6 ust. 2) - wyraŻa się w tym, ze d|a zapewnienia wspÓłmier-
noŚci przychodow i związanych z nimi kosztow do aktvwow |ub oasVwow daneqcj okresu
9p|?lvozdawczego ,za|ic,zane będą kgszt.y |ub przychqdy dotyczące przyszłych okńsow (np.
9P]?9ol]y.p,rzez,]eonostKę,CZy|sZ Z tytutu najmu |oka|u Z gory za poł roku, pobrane Z go[y
h,o]9l gpłaty za .usługi. hote|owe) oraz przypadające ha ten okres sprawozd avłczy
Pre-(
Koszty, Ktore )eszcze nie zostaty poniesione. '
Zasada ostrożnościzwana zasadq ostrożnej wyceny (art.7 ust. 1 . 2) . zakłada WyCe-
nę aktywów. lub przychodgw la ci4ie1 bi|anśowy weiotug moz|iwie nainizszych wartóŚcl,
a równocześnie Wyce.nę zobowiązań i kosztow nó bazie ńoz|iwie najwyzszej,wartości tak;
aby nie spowodować znieksztatbenia wyniku finansowego' WyraŻa,siĘ to ,w stosowaniu
ĘPy|I9'h-reguł, np.: ,,.nie niz cena iynkowa'', .,,|epsz/ zysk,mniejszy niŻ przesadzońy'..
W ,praKtyce oZnaCZa Io, ze 'wyŻej
w sytuacjach wątp|iwych zasoby majątkowe-na
.. dzień bi|ansowy
na|eŻy wyceniÓ po Cenach moz|iwych do uzyskónia na ryńku.
Zasadazakazu kompensat (art. 7 ust. 3).-. wyraza się w tym, ze wartośC poszczególnych
sktadnikÓw aktywow i pasywow, pr,Zychobow.i związdnych'z nimi kosztow,' jak tez"zyś(ow
i strat nadzwyczajnych W Sprawozdaniu finansowvm.wvKazuie się oddzie|nie.,Nie mozńa ich
dobrowolnie komp,ensowac. Na przykład: jeze|i przedśiębicjrstwó wykazuje, np. na|ezności
i,1obol1ul4lania z danym kontrahentejm, to ńa|eŻy 1e ująÓ.w bi|ansie óddziejlnie,'a nie łącznie
laKo roznicę pomiędzy nimi.
lV oRGANlZAcJA RAoHUNKoWoSc| W PRZEDS|ĘB|oRSTW!E
4. ORGANIZACJA RACHUNKOWO
W PRzEDs|ĘBloRsTW|E
4.1.JEDNosTKl zoBoWIĄzANE Do PRoWADZENIA Ks|ĄG RACHUNKoWYCH
Ustawa o rachunkowości okreŚ|a, które jednostki zobowiązane Są do prowadzenia ksiąg
rachunkowych. Zgodnie z arI' 2 ust'1 tej ustawy są to jednostki mające siedzibę |ub
miejsce Sprawowa nia zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Po|skiej :
1) spółki handlowe (osobowe i kapitałowe) oraz społki cywi|ne z zastrzezeniem punktu

drugiego, a takŻe inne osoby prawne, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku
Polskiego,
2) osoby tizyczne, spółki cywi|ne osÓb fizycznych, spótki jawne osób fizycznych oraz
spółki partnerskie, jeze|i ich przychody netto ze sprzedaŻy Iowarów, produktÓw ioperacji
finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosty co najmniej rÓwnowartoŚĆ w wa|ucie
polskiej 1 200 000 euro,
3) jednostki organizacyjne dziatające na podstawie prawa bankowego, przepisÓw o obrocie
papierami wartościowymi, przepisÓw o funduszach inwestycyjnych, przepisÓw o działa|ności
ubezpieczeniowej lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emeryta|nych,
bez wzg|ędu na wie|kośćprzychodÓw,
4) gminy, powiaty, wojewÓdztwa i ich związki, a IakŻe państwowe, gminne, powiatowe
i wojewódzkie.
- jednostki budzetowe,
- gospodarstwa pomocnicze jednostek budzetowych,
- zakłady budzetowe,
- fundusze ce|owe niemające osobowoŚci prawnej,
5) jednostki organizacyjne niemające osobowoŚci prawnej, z wyjątkiem spotek, o ktorych
mowawpktli2,
6) osoby zagraniczne, oddziały i przedstawicie|stwa przedsiębiorców zagranicznych,
w rozumieniu przepisów o swobodzie działa|nościgospodarczej,
7) niewymienione w punkcie 1-6 jednostki, które oIrzymu1ą na rea|izację zadan z|econych
dotacje |ub subwencje z budzetu państwa, budzetÓw jednostek samorządu terytoria|nego
|ub funduszu ce|owego _ mUsZą one prowadzic księgi od początku roku obrotowego,
w ktorym dotacje lub subwencje zostaty im przyznane.
osoby fizyczne, spÓłki cywi|ne osob fizycznych, spotki jawne osób fizycznych oraz społki
partnerskie mogą stosować zasady rachunkowoŚci okreś|one ustawą rÓwnieŻ od początku
następnego roku obrotowego, jeze|i ich przychody netto ze sprzedaŻy Iowarów, produktow
i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy są niŻsze niz rÓwnowartość w walucie
polskiej 1 200 O0O euro. W tym przypadku osoby te |ub wspÓ|nicy przed rozpoczęciem
roku obrotowego są obowiązani do zawiadomienia o tym urzędu skarbowego, właściwego
w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym.
4.2. oRGAN|ZACJA DZ|AŁU RAcHUNKoWoŚc!
organizac ja działu rachunkowości za|eŻy przede wszystkim od rozmiarÓw przedsiębiorstwa'
W duzych jednostkach dział Ien jest dzie|ony na komÓrki, stanowiska pracy, w małych
firmach bardzo często osoba zatrudniona W dzia|e księgowoŚci pełni rÓwniez inne funkcje,
tj, ekonomisty' kasjera. Niekiedy w małej jednostce nie opłaca się rÓwnieŻ za|rudniaĆ osoby
prowadzącej księgowość- wÓwczas firma z|eca prowadzenie rachunkowości podmiotom
zewnęIrznym Uprawnionym do świadczeniatych ustug.
Cz. I ZASADYRACHUNKOWOSCI
lV oRGAN|ZAoJA RACHUNKoWoScl W PRZEDSIĘB|oRSTW|E
Istotnym e|ementem właściwejorganizacli rachunkowości jest podział pracy między pra-

cownikÓw, zgodnie z zasadą centralizacji |ub decentra|izacji'
W przypadku centralizacji rachunkowości wszystkie prace księgowe wykonuje się w dzia|e
księgowości, do ktÓrego trafiają dokumenty napływające z innych komórek'
Za|etqcentra|izacji jest moz|iwoŚć podziału pracy między poszczegÓ|ne stanowiska działu
rachunkowości i poSZCZegó|nych pracowników posiadających roŻne kwalifikacje. Sprawne,
bezbłędne i efektywne jej wykonywanie moz|iwe jest dzięki specja|izacji pracownikÓw, a co
za Iym idzie, następuje optymalizacja kosztÓw prowadzenia rachunkowości.
W przypadku decentralizacji rachunkowości wydzie|ane są W poszczegÓ|nych ogniwach
(wydziałach) firmy, samodzie|ne komorki (stanowiska) rachunkowości, ktÓre zajmują Się
wystawianiem i opracowywaniem dokumentow Źrodłowych oraz ich ewidencją, np. W dzia|e
zaopaIrzenia wydzie|a się księgowośÓ dotyczącą obrotu materiatowego, W dzia|e zbytu
księgowoścdotyczącą obrotu wyrobami gotowymi.
Za|etq tej organizacji jest przyspieszenie obiegu i zmniejszenie Iiczby wystawianych doku-
mentów, bezpośredni kontakt pracownikow księgowoŚci Z operaqami gospodarczymi, uczest-
nictwo w tworzeniu dokumenIow zrÓdłowych, dzięki CZemU ich jakoścmoze byÓ wyzsza niŻ
W przypadku, gdy sporządzają je pracownicy komórek innych niz księgowoŚĆ.
Wadą decentra|izacji jest brak moz|iwościpodziału pracy między poszczego|ne stanowiska
działu rachunkowości i poszczególnych pracowników.
4.3. ZAKLADOWY PLAN KONT (ZPK)
Zgodnie z ustawą o rachunkowości (art. 10) kazda jednostka gospodarcza musi posiadaÓ
dokumentację opisująCą w języku po|skim przyjęte przez nią zasady (po|itykę) rachunko-
woŚci, a w szczegó|ności:
o zakładowy p|an kont'
. wykaz stosowanych ksiąg rachunkowych. Jeze|i jednostka prowadzi księgi przy uŻyciu
komputera, to powinna posiadac wykaz zbiorow danych tworzących księgi rachunkowe
na komputerowych nośnikach czyte|nych d|a komputera,
. opis stosowanego systemu przetwarzania danych, a w przypadku prowadzenia ksiąg
rachunkowych przy uzyciu komputera _ opis systemu informatycznego, zawierająCego
wyKaz programow, procedur lub funkcji, zasady ochrony danych i systemu ich prze-
Iwarzania, okreś|enie wersji oprogramowania i daty rozpoczęCia jej eksploatacji.
Plan kont jest to usystematyzowany pod wzg|ędem treściekonomicznej wykaz nazw i sym-
bo|i kont oraz Sposób grupowania na tych kontach operacji gospodarczych o charakterze
wynikowym i bezwynikowym.
Na zakładowy plan kont (ZPK) sktada się:
o wykaz kont księgi głÓwnel,
. przyjęte zasady ewidencji operacji gospodarczych na kontach, np.:
- sposÓb amortyzowania środkÓw trwałych - na|eŻy usta|iĆ grUpy środkow trwałych
amortyzowanych metodą |iniową |ub degresywną oraz na|eŻy podac granicę, ponizej
ktÓrej środkitrwate i wartości niematerialne i prawne Są odpisywane Wprost w koszty
(granicę tę mozna podac kwotowo |ub mozna powołaÓ się na odpowiednie przepisy
prawa podatkowego),
- sposÓb ewidencji kosztów _ na|eŻy wskazać, na jakich kontach będą księgowane
koszty, Izn' czy ty|ko na kontach zespotu 4 (układu rodzajowego), czy ty|ko na kon-
tach zespołu 5 (układu funkcjona|nego) bądŹ z wykorzystaniem obu uktadÓw zespołu
4i5,
- sposób ewidencji i roz|iczania kosztów zakupu, kosztÓw roz|iczanych w czasie, itd.,
|V oRGANlZAcJA RAoHUNKoWoScl W PRZEDS|ĘBloRSTWlE
o Wycena aktywÓW i pasywÓW, np. Wskazanie| E

- cen, w jakich będzie prowadzona ewidencja zapasow (towarów, materiałów), czy
będzie to rzeczywista cena zakupu, nabycia czy IeŻ cena ewidencyjna,
- metod Wyceny na dzień bilansowy udziałÓw w innych jednostkach, itd.,
. zasady prowadzenia ksiąg pomocniczych (kont szczegółowych) oraz ich powiązania
z kontami księgi głÓwnej.
Dokumentację przyjętych zasad rachunkowości, w tym zakładowy plan kont, usta|a w formie
pisemnej i aktua|izuje kierownik jednostki. Kierownik moze, opracowując zakładowy p|an
kont, przyjąc rozwiązania wzorcowe przedstawione w wydawnictwach specja|istycznych,
uwzg|ędniając potrzeby i specyfikę danej jednostki'
ZPK składa się z 9 zespołÓw kont numerowanych cyframi arabskimi od 0 do 9. W kazdym
zespo|e ujęte są konta księgi gtÓwnej, najczęście!oznaczone symbolami trzycyfrowymi.
PoszczegÓlne cyfry tych symbo|i oznaczają:
Cyfra Cyfra
prervvsza trzecia
przyna|eżnośó konta do zespołu
konto główne zbiorcze
konto główne szczegółowe

W przypadku konta ,,Rozrachunki z tytutu wynagrodzeń,, otrzymamy:
,,Rozrachunki i roszczenia"
,,Rozrachunki z pracownikami"
,,Rozrachunki z tytułu vuynagrodzeń,,

Przykładowy plan kont księgi głÓwnej utworzony na potrzeby szko|ne znajduje się na oktad-
ce podręcznika.
4.4. oDPoWlEDzlALNośc zA RAcHUNKoWoŚc ueoruosTK|
odpowiedzia|noŚĆ za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości ponosi kierownik
jednostki' Przez kierownika rozumie się osobę |ub organ jedno- |ub wie|oosobowy (zarząd),
ktory uprawniony jest do zarządzania jednost(ą.
KIEROWNICY W ROZNYCH TYPACH JEDNOSTEK
FORMA PRAWNA JEDNOSTKI
Członek |ub członkowie zar
awy spółki |ub zarz4d

Komplementariusze
tizy czna prowadząca działalnośÓ gospodarczq
Kierownik jednostki moze przekazac obowiązki w zakresie rachunkowoŚci gtÓwnemu księgo-
WemU _ co mUSi byĆ stwierdzone na piśmie,a|e i tak nie zwo|ni go to od odpowiedzia|ności
za rachunkowośĆz tytułu nadzoru. Na|ezy pamiętaĆ, Że przeniesienie odpowiedzia|ności
nie moze dotyczyĆ przeprowadzenia inwentaryzacji w formie spisu z natury.
Cz. t ZASADY RAcuut,txowoŚct

V CHARAKTERYSTYKA ZASOBOW MAJĄTKOWYCH
I ZRODEŁ lCH POCHODZEN|A
5. CHARAKTERYSTYKA zAsoBoW MAJĄTKoWYGH
l ŹaooEŁ IcH PocHoDzENIA
5.1. zAsoBY MAJĄTKoWE - AKTYWA
KaŻda jednostka gospodarCZa, w ce|u prowadzenia działalnościgospodarczej: produkcyjnej,
handlowej czy usługowej, musi byÓ wyposazona w aktywa'
r:_- -----l
1 Aktywa są to kontrclowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie okreś|o- i
]I nuj wartości, powstate w wyniku przeszłych zdarzeń. ktore spowodują W przyszłoŚci

wpływ korzyściekonomicznych do jednostki.
i
I
L-- --- ___J

Z definicji wynika, ze jednostka jest uprawniona do sprawowania nadzoru nad posiadanymi
zasobami i zarazem do osiągania korzyŚci ekonomicznych w przyszłości'
Aby dany składnik zasobu majątkowego mogł zostać za|iczony do aktywów, musi byÓ
zdoIny do generowania korzyści ekonomicznych. Na przykład: zniszczone środkitrwałe,
wyroby gotowe, materiały |ub towary nieprzynosząCe korzyści ekonomicznych nie mogą
być wykazywane w aktywach jednostki.
Ze wzgtlędu na czas. w ktÓrym przedsiębiorstwo będzie osiągało korzyści ekonomiczne
z okreś|onych aktywow. mozna je podzie|iĆ na:
AKTYWA TRWAŁE AKTYWA OBHOTOWE

{} u
to sktadniki, ktÓre trwa|e związane są to składniki, ktÓre są nietrwa|e związane
z jednostką. TrwatośĆ ich wyraŻa się tym, z jednostką' Zasoby obrotowe, na skutek
Że zuŻywają Się one stopniowo i są prowadzonej działa|nościgospodarczej,
wykorzystywane przez dtugi czas. znajdu)ą się w ciągłym ruchu, a przecho-
Jednostka osiąga korzyŚci ekonomiczne dząc przez ko|ejne fazy tej dziatalności
z tych zasobów w okresie dłuzszym niz (pieniądze + materiały * wyroby gotowe
ieden rok. + pieniądze), przyjmUją inną postac.
KorzyŚci ekonomiczne osiągane z tych
aktywów rea|izowane Są W okresie
krótszym niz jeden rok.
WartoŚci niemateria|ne i prawne
Rzeczowe aktywa trwale Na|ezności krótkoterminowe
Naleznościdługoterminowe I nwestycje krotkoterminowe
KrÓtkotermi nowe roz|iczenia

nwestycje długoterminowe
miedzyokresowe
I
Dtu goterm nowe rozliczenia

i
miedzyokresowe
Cz. I ZASADY RACHUNKOWOSCI

I ZRODEL ICH POCHODZENIA
5.1.1. Klasyfikacja i charakterystyka aktywów trwałych
scHEtlAl KlAsYFlKAcJl AKIYwów rnwntvcll
inne wońości niemoterioIne

i prowne, ti. nobyte:
- outorskie prowo
moiqtkowe,.prowo
ilcencle/
POKrewne/
KOnCeSle/
- prowo do wyno|ozków,
potentów. rnoków
toworowych. wzorów
uzytkourych oroz
zdorjntczycn,
- know-how.
zo|iczki no wońości
niemoteriolne i orowne
grunty (w tym prowo
wieczystego użytkowo n io
gruntu). budynki. lokole
i obiekty inżynierii lqdowei
iwodnei iĘ.
nobyte udzioły i okc|e
10 Cz. I ZASADY RACHUNKOWOSCI

l inooł- |CH PoCHoDZENIA
|. Wartości niematerialne i prawne są to nabyte przez jednostkę, za|iczane do aktywow
trwatych, prawa majątkowe spetniające następujące warunki:
-
zostały nabyte przez jednostkę i nadają się do gospodarczego wykorzystania,
-
przewidywany okres ich wykorzystania jest dłuzszy niŻ rok,
-
przeznaczone są do wykorzystania na potrzeby jednostki.
Do wartoŚci niemateria|nych i prawnych za|icza się:
. koszty zakończonych prac rozwojowych. prowadzonych przez jednostkę na własne potrzeby,
poniesione przed podjęciem produkcji nowych wyrobÓw |ub zastosowaniem nowej techno|ogii
pod warunkiem, Że zakonczyty się wynikiem pozytywnym, tzn. Że w efekcie tych prac będą
produkowane nowe wyroby |ub będzie stosowana nowa techno|ogia produkcji,
. nabytą wartośćfirmy. stanowiącą roznicę miedzy Ceną nabycia okreś|onej jednostki |ub zor-
ganizowanej jej części,a niŻszą od niej wartością 9odziwą{') przejętych aktywÓw netto(2).
Na przykład: jeŻe|i cena nabycia okreś|onej jednostki |ub zorganizowanej jej części
wynosi 100 000,-, a jej wartośĆgodziwa ty|ko B0 000,-, to róznica 20 000,- stanowi
Wartośćfirmy za|iczaną do wartoŚci niemateria|nych i prawnych.
. nabyte autorskie prawa malątkowe. w tym. np.: programy,komputerowe' prawa pokrewne.
licencje. koncesje,
. nabyte prawa do wyna|azkÓw. patentow' znaków towarowych. wzorÓw uzytkowvch oraz
wzorÓw zdobniczych,
. know-how(3), tzn. wartośćstanowiąca równowartoŚĆ uzyskanych przez jednostkę informacji
związanych z wiedzą w dziedzinie przemystowej, naukowej, hand|owej |ub organizacyjnej,
np. nabyte na podstawie umowy licencyjnej istotne informacje o charakterze poufnym,
dotyczące sposobu wytwarzania wyrobu gotowego'
. za|iczki na wartości niemateria|ne i prawne. czy|i środki pienięzne przekazane dostawcv na
poczet zamÓwionych u niego wartościniemateria|nych i prawnych.
l|. Do rzeczowych aktywów trwałych na|eŻą:
. środkitrwate - rzeczowe aktywa trwałe, spełniające następujące warunki:
- przewidywany okres ich uzytkowania jest dłuzszy niŻ rok,
- są komp|etne, zdatne do uzytku,
- przeznaczone są do wykorzystania na potrzeby jednostki.
Za|icza się do nich.
nieruchomości - w tym grunty, prawo wieczystego uzytkowania gruntów, budynki i budowle,
obiekty inzynierii |ądowej i wodnej, będące odrębną własnością|oka|e, spotdzie|cze wtas-
noŚciowe prawo do |oka|u mieszkalnego oraz społdzie|cze prawo do |okalu uzytkowego,
maszyny, urządzenia techniczne,
środkitransportu,
u|epszenia w obcych środkach trwałych,
inwentarz Żywy,
. środkitrwate w budowie, |Zn' za|iczane do aktywÓw trwałych środkitrwałe w okresie ich
budowy (ha|a produkcyjna w trakcie budowy), montazu |ub ulepszenia juz istniejącego
środka trwałego.
. za|iczki na środkitrwałe w budowie, czy|i Środki pienięzne przekazane dostawcv na
poczet zamówionych środków trwałych |ub środkÓw trwałych w budowie.
(1) wartośćgodziwa to kwota, za jakq dany składnik aktywow mogłby zostac wymieniony, a zobowiqzania uregulowane
na warunkach transakcji rynkowej
(2) aktywa netto to aktywa pomniejszone o przejęte zobowiqzania
(3) know-how'dosłowne tłumaczenie z języka angielskiego: ,,wiedzieć jak',
Cz. t ZASADY RACHUNKOWOSCI 11

lI|. Należnościdługoterminowe
Na|eznościto kwoty pienięzne nalezne jednostce od osób trzecich, czy|i dług osób
trzecich wobec jednostki.
Dtugoterminowe na|ezności obejmują tę grupę na|ezności, które stają się wymaga|ne po 12
miesiącach od dnia bi|ansowego, tzn. ktorych termin sptaty przypada w okresie dłuŻszym nii
jeden rok, |icząc od dnia bi|ansowego. A zaIem na dzień 3.1 grudnia2012 r. będą to kwoty
na|ezne jednostce od kontrahentÓw, ktÓrych spłata ma nastąpić po 31 grudnia 2a13 r.
Do na|eznościdługoterminowych nie za|icza się na|ezności wynikających z rozrachunkÓw
z tytułu sprzedanych materiałÓw, wyrobów gotowych ' Te za|iczane są do na|ezności
krÓtkoterminowych.
Do długoterminowych za|icza się na|ezności wynikające z rozrachunków z $tułu sprzedanych
składników aktywów tnrua.lych w postaci papierów wartoŚciowych, środkÓw tnrua.lych i innych.
lV. |nwestycje długoterminowe - aktywa trwałe posiadane przez jednostkę w ce|u osiągnięcia
znich korzyści ekonomicznych, wynikającychz przyrostu wartości tych aktywÓw, uzyskania
przychodÓw w formie odsetek, dywidend (udziałÓw w zyskach) |ub innych pozytkÓw'
|nwestycje te są płatne i wymaga|ne |ub przeznaczone do zbycia w okresie przekraczającym
12 miesięcy od dnia bi|ansowego lub od daty ich załoŻenia, wystawienia |ub nabycia.
Za|icza się do nich:
. nieruchomości inwestycyjne i wartościniematerialne i prawne spełniające następujące warunki:
są posiadane przez jednostkę w ce|u osiągnięciaw przyszłościkorzyści ekonomicz-
nych wynikających z przyrostu ich wartości,
nie są uzytkowane do prowadzenia biezącej działa|nościoperacyjnej jednostki'
Na przykład: inwestycją dtugoterminową jest nabycie gruntu przez jednostkę w ce|u
zbycia go po ki|ku |atach po cenie sprzedaŻy wyŻszej od ceny jego nabycia;
. długoterminowe aktywa finansowe, do ktorych za|icza się:
udziały i akcje nabyte w innych jednostkach, gdzie:
udziały stanowią wkłady pienięzne |ub rzeczowe (aport) wniesione przez jednostkę
do drugiej spÓłki. Nabyte udziały dają inwestorowi (nabywcy udziałów) prawo wywierania
wptywu na politykę finansową jednostki oraz prawo do udziatu w jej zyskach;
akcje są to papiery wartościowe Wyemitowane przez spÓłkę akcyjną. Dają one nabywcy
prawo do własnościspołki oraz prawo do uczestniczenia w zysku do podziału poprzez
otrzymywanie dywidendy;
nabyte inne papiery wańościowe (ob|igacje, bony skarbowe), stanowiące trwałą |okatę kapitału
o terminie wykupu |ub przeznaczone do zbycia w okresie przekraczającym jeden rok;
udzielone poŻyczki innym jednostkom na okres dłuŻszy niz jeden rok;
inne dtugoterminowe aktywa finansowe to weksle o terminie wykupu dłuzszym niz 1
rok, |okaty bankowe załoŻone na okres dłuŻszy niŻ 1 rok, gdzie:
wekse| to bezwarunkowe pisemnie sporządzone zobowiązanie do wyptaty określonej oso-
bie pewnej sumy pienięznej w oznaczonym terminie przez osoby na nim podpisane;
. inne inwestycle długoterminowe _ dzieła sztuki, metale sz|achetne, eksponaty muzea|ne'
V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe, to roz|iczenia, które trwają dłuzej niŻ 12
miesięcy od dnia bi|ansowego.
aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego, tzn. kwoty przewidziane
w przyszłoścido roz|iczenia z tytułu podatku dochodowego, W związku z ujemnymi
rÓznicami przejŚciowymi(1),
inne roz|iczenia międzyokresowe, obejmujące koszty poniesione w danym okresie
sprawozdawczym, przypadające do roz|iczenia w okresie dłuzszym niŻ 12 miesięcy
od dnia bilansowego, np. optacony z gory za 2 lata czynsz za najem lokalu.
(1) Ujemne rÓznice przejściowe omÓwiono w podręczniku pt, ,,RachunkowoŚć przedsiębiorstw. CzęśÓ lV,'.
Cz. l ZASADY RACH|JNKowoŚct

cwrczENtE 1.
ZAŁoZENlA:
Hurtownia artykułów Spozywczych na dzien 01.01.1Xr. posiada następujące aktywa trwałe:
1) rozpoczę|a budowa magazynu,
2) oprogramowanie komputera,
3) udziały nabyte w innych jednostkach,
4) środkitransportu,
5) grunty nabyte w ce|u |okaty kapitału,
6) budynek administracyjny,
7) nalezności z Ąfiułu sprzedaĄ środków tnruałych, ktÓrych termin Spłaty pzekracza okres 2 |at,
B) maszyny i urządzenia,
9) know-how,
10) pozyczka udzidona na okres 3 lat,
11) nabyte spÓłdzielcze prawo do |oka|u uzytkowego,
12) licencje,
13) ob|igacje Skarbu Państwa o terminie wykupu 2 |ata.
POLECENIE:
Uzupełnij tabe|ę, wpisując w wo|ne prostokąty właściweelementy aktywów trwałych
ROZWIĄZANlE:
Cz' l ZASADY RACHL.JNKowoŚct 13

5.1.2. Klasyfikacja i charakterystyka aktywów obrotowych
scHEt|AT Kl.AsYtlKACJl AKTWów ornorowY(H
Z mUŁU PoDATKoW, cEŁ, UBEZP|ECZEN
PozosTAŁE/|NNE
(z tyfułu sprzedozy oktywów h",Ó.h,
wypłoconych procownikom zo|iczek iĘ.}
rNNE
KROTKOTERMINOWE
AKTYWA FINANSOWE
I. Zapasy (rzeczowe aktywa obrotowe) są to zasoby majątkowe przeznaczone do zuŻycia

|ub sprzedaŻy'
. materiaty. zasoby obrotowe, ktÓrych charakterystyczną cechą jest to, Że w procesie
produkcyjnym zuŻywają się całkowicie'

V OHARAKTERYSTYKA ZASOBOW MAJĄTKOWYCH
l Żnoaru |CH PoCHoDZEN|A
Materiaty dzielimy na:
materiaty podstawowe: UZyWane Są bezpoŚrednio w produkcji i przetwarzane na wyroby
gotowe, Iracą swą postać natura|ną i Nvorzą substancję tych produktÓw (np. drewno
do produkcji parkietu);
materiały pomocnicze, kIÓre zuzywa się:
. bezpośrednio w produkcji wyrobÓw, którym nadają odpowiedni wyg|ąd, zabezpie-
CZąą przed niszczeniem |ub
o na ce|e poŚrednio związane z produkcją, np. do konserwacji środkowtrwatych;
pa|iwa - materiaty zuŻywane na ce|e techno|ogiczne (np. węgie| wykorzystywany w hucie
produkującej szkło uzytkowe), energetyczne, gospodarcze (np. węgie| do ogrzewania
pomieszczeń);
częściZapasowe maszyn i urządzeń, zuŻywane W czasie dokonywania remontów
maszyn i urządzeń;
opakowania (słuzą do pakowania produktów);
odpadki uzytkowe powstałe w procesie produkcyjnym (np. kawatki tkanin) |ub w trakcie
|ikwidacji środków trwałych (np. cegła z rozbiÓrki budynku), nadające się do wykorzy-
stania na inne ce|e w jednostce lub do sprzedaŻy;
- inwentarz Żywy zakupiony w celu uboju;
. półprodukty i produkty w toku (produkcja niezakończona)
- półprodukty to produkty pracy otrzymane z zakonczonych faz produkcyjnych, przeka-
zane do magazynu z przeznaczeniem do dalszego przerobu w tej samej jednostce
|ub do sprzedaŻy na Zewnątrz,
- produkty w toku to produkty niezakończone pod wzg|ędem techno|ogicznym, znajdujące
się nada| w toku produkcji, wymagające da|szej obrobki' Produktami w toku są równiez
rozpoczęIe, a|e niezakończone do końca okresu sprawozdawczego usługi;
. produkty gotowe (wyroby gotowe. zakończone usługi i roboty) to produkty wytworzone
przez jednostkę, niepod|egające da|szej obrÓbce, odpowiadające okreś|onymnormom
technicznym, jakościowym; przeznaczone do sprzedaŻy odbiorcom ZeWnę|rznym oraz
wykonane usługi;
. towary występują w jednostkach hand|owych. Są to wyroby gotowe przemieszczone
z produkcji do handIu w ceIu ich odsprzedazy odbiorcom zewnętrznym;
. za|iczki na dostawy to środki pienięzne przekazane dostawcom na poczet zamówionych
zasobów rzeczowych (materiałÓw, towarÓw).
Il. Na|eżnościkrótkoterminowe obejmują grUpę na|ezności,ktore stają Się wymaga|ne
w okresie nieprzekracza)ąCym 12 miesięcy od dnia bi|ansowego.
Na|ezności mogą powstac z tytułu:
sprzedaŻy wyrobÓw gotowych, towarÓw, usług na Zewnątrz jednostki - wÓwczas nazywamy
je na|eznościami z tytułu dostaw i usług (od odbiorcÓw). Na|eznoŚci te bez wzg|ędu na
termin zapłaty są za|iczane do krÓtkoterminowych,
dotacji |ub nadptaconych instytucjom pub|icznoprawnym (Budzet Państwa, ZUS) kwot
podatkÓw, Ceł, składek ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych - takie nalezności to
na|ezności z tytułu podatków. cet' ubezpieczeń społecznych. zdrowotnych oraz innych
świadczeń (pubIicznoprawne).
sprzedaŻy składników aktywow trwałych i nadptaconych składek wobec instytucji,
tj': ZwiązkÓw Zawodowych, Kas Zapomogowo - PoŻyczkowych, z tytułu odszkodowań
do wyptaty przez Zakłady Ubezpieczeniowe (PZU); nalezności od pozostałych instytucji
nazvwamv oozostałymi na|eznościami. Do pozostałych na|eznościza|iczamy równiez
wyptacone pracownikom i nieroz|iczone poŻyczki, za|iczki na materiały, zwane potocznie
na|eznościami od pracowników.
kwestionowanych' nie uznanych przez odbiorcow, pracownikÓw na|eznoŚci; wówczas,
gdy jednostka skieruje sprawę do sądu w ce|u rozpaIrzenia poddanych w wątpliwoŚĆ
nalezności,nazywaÓ będziemy je na|eznościami dochodzonymi na drodze sądowej.
Cz. I ZASADY RACHUNKOWOSCI 15
l Źnooł- |CH PocHoDZEN|A
lll.lnwestycje krótkoterminowe obejmują posiadane aktywa finansowe w ce|u osiąg-
nięcia z nich korzyści ekonomicznych, wynikających z przyrostu wartoŚci tych aktywów, E
uzyskania przychodów w formie odsetek, dywidend lub innych pozytkow. |nwestycje te
są płatne iwymaga|ne |ub przezna:Zone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilanso-
Wego, daty ich nabycia bądz wystawienia.
. krótkoterminowe aktywa finansowe w postaci:
udziałów lub akcji przeznaczonych do obrotu w najb|izszym roku (nabytych w ce|ach
handlowych),
innych papierów wartościowych, np.: nabytych bonów skarbowych, obligacji, weks|i
i czekÓw obcych o terminie wykupu dtuzszym niŻ 3 miesiące, a krótszym niŻ 12
miesięcy,
udzie|onych pozyczek na okres krÓtszy niŻ 1 rok,
innych krótkoterminowych aktywow finansowych, jak np. płatne lub wymaga|ne w terminie
od 3 do 12 miesięcy czeki, weks|e obce, bony oszczędnoŚciowe, bony skarbowe oraz
|okaty terminowe załoŻone na okres dłuzszy niz 3 miesiące, a krotszy niŻ 12 miesięcy,
środkow pienięznych i innych aktywow pienięznych w postaci:
a) środkow pienięznych w kasie i na rachunkach bankowych,
b) innych środków pienięznych, tj.: czeków, weks|i obcych płatnych w terminie nieprze-
kracza1ącym 3 miesięcy oraz Środki pienięzne W drodze, |okaty terminowe załoŻone
na okres krÓtszy niŻ 3 miesiące'
c) innych aktywÓw pienięznych (na|iczane odsetki od aktywów finansowych krotko -
i długoterminowych, tj. |okat, poŻyczek, ob|igacji, bonÓw skarbowych);
. inne inwestycje krÓtkoterminowe w postaci inwestycji krÓtkoterminowych nie mających
postaci aktywów finansowych, tj.: dzieła sztuki, meta|e szlachetne;
lV. Krótkoterminowe roz|iczenia międzyokresowe obejmujące koszty poniesione w danym
okresie sprawozdawCZYm, przypadające do roz|iczenia w okresie nie dtuzszym niŻ 12
miesięcy od dnia bi|ansowego.
cwrczENtE 2.
ZAŁoZENlA:
Przedsiębiorstwo Produkcyjne ,,oKPoL'', zajmujące się produkcją okien, na dzień 01.01.1Xr'
posiada następujące aktywa obrotowe:
1) paliwo,
2) gotowka w kasie,
3) akcje obce nabyte w celach handlowych,
4) czeki rozrachunkowe obce płatne w ciągu 3-ch miesięcy,
5) drewno przeznaczone do produkcji,
6) wyptacone pracownikom za|iczki na zakup materiałÓw,
7) częŚci Zapasowe maszyn i urządzeń,
B) okna przeznaczone do sprzedaŻy,
9) środki pienięzne na rachunku bankowym,
10) pozyczka udzie|ona na okres 6 miesięcy,
11) na|ezności z tytułu nadptaconych składek ubezpieczeń społecznych,
12) 6-cio miesięczne ob|igacje Skarbu Państwa,
13) na|ezności z tytutu sprzedaŻy okien,
14) na|eŻnoŚci od PZU z tytułu odszkodowania.
16 Cz, t ZASADY RACHUNKowoŚct

l ZRODEŁ lCH POCHODZEN|A
POLECENIE:
Uzupełnij tabe|ę, wpisując w wo|ne pola właŚciwe e|ementy aktywow obrotowych'
RoZWlĄZANlE:
Cz. t ZASADY RACHUNKOWOSCT

I ZąoDrL lCH POCHODZEN|A
cwrczENrE 3.
ZALOZENIA:
Społka, zajmująca się produkcją artykułow papierniczych' na dzień 0'1.01 ,2o1Xr' posiada
następujące zasoby ma1ątkowe:
|(WoTA
ffi
WYSZCZEGOLNIENIE lłAzwl PozYcil AKTnilów At$WÓw
1,
n
Gotowko w kosie 300,.
2. Budynek produkcyiny I20 OOO,-
3. Spółdzielcze włosnościowe prowo do |okolu

nbbyie w celu Iokoty kopiiołu ó0 000,. ll
4. Oprogromowonie komputerów 4 000,-
5. Pożyczko udzieiono innei iednostce no okres 3 loi 7 000,-
6. Mokuloturo 4 000,-
7. Środki pieniężne w bonku t 5 000,-
8.
9,
Dwu|etnie ob|igocje Skorbu Poństwo 3 ó00,.
4 700f n
n
Know-how
1 0. Rozpoczęto budowo holi produkcyinei 58 000,-
n
l l.Weksle i czeki rozrochunkowe obce płołne
w ciqgu 3 miesięcy I 950,- ll
']2. aĘ
***l ll
NoIeżnościz tytułu podotku dochodowego
1 3. Węgiel 850,_ l--

l4. Środki tronspot1u 39 OOO,.
15.AĄkuĘ popiernicze w mogozynie Bó00,. T--l
1 ó. Moszyny 2B 000,-
l 7. Noleżnościz iytułu spzedoży ońykułów popierniczych 3 800,- n

ll
n
I 8.2-letnio Iokoto bonkowo
1 9. Meble biurowe
20. Nodptocone sktodki wobec PZU
POLECENIE:
1. Zakwa|ifikuj poszczego|ne składniki zasobow majątkowych do odpowiedniej pozycji
i grupy aktywÓw' Aby usta|ic poszczego|ne pozycje aktywow oraz grupy (aktywa trwałe'
obrotowe), do ktorych na|eŻą zasoby' uzupetnij puste po|a w tabe|i.
Usta| pozycję aktywow z podziałem na: wartoŚci niemateria|ne i prawne, środki trwałe,
Środki trwałe w budowie, inwestycje długoterminowe, materiały, wyroby gotowe, na|eŻ.
noŚci z tytutu dostaw i ustug, na|ezności z tytutu podatkow, pozostate na|eznoŚci, inne
Środki pienięzne, środki pienięzne w kasie i środki pienięzne na rachunku bankowym.
Usta|ając grupę aktywow, skorzystaj z następujących skrótÓw:
Aktywa trwałe - AT' Aktywa obrotowe - Ao'
2' ab|icz ogo|ną wartoŚc aktywÓw trwatych i obrotowych'
RoZWlĄZANlE:
wartośĆaktywow trwałych wynosi
wartośc aktywÓw obrotowych wynosi
Cz. t ZASADY RACHUNK)W)ŚC|

l Źnooru_ |CH PoCHoDZEN|A
s.z. ŹaooŁA PocHoDzENlA zAsoBoW MAJĄTKoWYcH - PASYWA
Wszystkie zasoby majątkowe muSZą mieć swoje Źrodła pochodzenia, zwane Źrodłami finan-
sowania aktywów lub pasywami' Pasywa wskazują, skąd (od kogo) pochodzą okreŚ|one
zasoby majątkowe i ,,kto'' ma prawo własnoŚci dysponowania nimi
Biorąc pod uwagę prawo własnoŚci. pasywa dzie|imy na:
. kapitały (fundusze) własne' Zwane pasywami wtasnymi,
. zobowi4zania i rezerwy na zobowi4zania, Zwane kapitałami (funduszami) obcymi'
(FUilDUr\
;orrrArY
WTASIIE 0BCE = zOBOWlĄzAl||A I RIZERWY iln zoBowlĄzAl|lA
Stanowia rÓwnowartoŚc:
'| _
t
.*un" kupit"tun..lTońv'i, .tuno*ią *vnikuę"v .i
środkow wniesionych przez I przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świad-|
I załoŻycie|a (właścicie|a)w ,czeń o wiarygodnie okreś|onej wartości,które,
.spowodują
l momencie załoŻenia jednostki, wykorzystanie juz posiadanych Iub.
|I środkow wygospodarowanych lprzysz.lych aktywow jednostki (np zadłuzenieI
przez jednostkę W toku jej 1jednostki wobec banku z tytułu zaciągniętego1
I działa|ności. , kredytu bankowego,
które kredytobiorca zobo-
I wiązany jest na określonychwarunkach spłaciĆ).|
5.2.1. Klasyfikacja i charakterystyka kapitałów wlasnych (pasywów)

Kapitał (fundusz) własny pochodzi z dwóch następujących Źrodeł''
- jest Wnoszony przez właŚcicieli w momencie załoŻenia przedsiębiorstwa,
- jest Wypracowany przez jednostkę w trakcie działa|ności(zaIrzymane zyski).
UPRoszczol|Y sCHEilAI KtAsYIlKAcJl KAPnArÓw (lul|DuszYl WrAsilYcH
KAP|TAł'Y (tUNDuszEl
ZYSK (STR,ĄTA)Z LAT UB|EGŁYCH
WIASlIE
ZYSK (STRATA) NETTO
-zysk netto {wie|kośćdodotnio)
- stroto neto (wie|kość uiemno)
ODPISY Z ZYSKU NETTO W CIAGU ROKU

oBRoToWEGo (WlELKoŚc uftl'tNł)
|. Kapitały (fundusze) podstawowe Zwane powierzonymi, stanowią równowartoŚĆ wniesio-

nych przez właściciela(właścicie|i)jednostki środkÓw pienięznych, a takŻe wniesione
wkłady rzeczowe (aporty).
|l. Pozostałe kapitały (fundusze) tzw. kapitały (fundusze) samofinansowania - tworzone
Są Z Wygospodarowanego w toku działa|noŚci zysku, z dopłat wspÓlnikow |ub innych
Źrodeł.
lll. Zysk (strata) z |at ubiegłych - to kwota niepodzie|onego zysku z |at ubiegłych lub nie-
pokryta strata bilansowa.
lV. Zysk (strata) netto - to wyraŻony w mierniku pienięznym wynik finansowy (efekt) dzia-
ła|nościjednostki gospodarczej osiągnięty za dany okres.
Wynik finansowy moze byĆ:
dodatni - wówczas okreś|a się go mianem zysku netto - zysk ten powiększa kapitał
własny;
ujemny - wÓwczas okreś|a się go mianem straty netto - strata ta pomniejsza kapitał
własny'

l inooł- lcH PoCHoDZENIA
V. odpisy z zysku netto w ciqgu roku obrotowego (wielkość ujemna) - to np' kwoty za|iczek
pobranych na poczet spodziewanego zysku przez właścicie|iw społkach komandytowych,
partnerskich, jawnych i cywilnych.
Uzycie okreś|enia,,kapitał'' |ub ,,fundUsz,, za|eŻy od formy organizacyjno-prawnej przedsię-
biorstwa' W społkach hand|owych, osobowych i w przedsiębiorstwach prywatnych stoso-
Wane jest pojęcie ,,kapitał'' natomiast w przedsiębiorstwach państwowych i spółdzie|niach
pojęcie ,,fUndUSZ,'.
lnPEAtY (ruilDuszEl WtAsl|l w RóżilYcH JlDl|osIKAcH
Jednostko Pozostqłe kopitoĘ (fundusze)
gospodorczo -somofinonsowonio
Społko okcyino, z ogroniczonq Kopitoł Zoposowy
Kopitoł zokłodowy
odpowiedzioInościo Kopitoł rezerwowy(l)
Spółko iowno, komondyiowo,

pońnersko, cywiIno, Kopitoł włościcieIi
pzedsiębiorstwo osób fizy czny ch (zokłodowy)
(prywotne)
Pzedsiębiorstwo po ństwowe Fundusz zołożvcielski Fu nd usz przedsiębiorstwo
SpółdzieInio Fundusz udziołowy Fundusz zosobowy
ÓwIczeue t.
ZAŁoZENlA:
Społka Z o.o' posiada następujące kapitaty wtasne:
1) dodatni wynik osiągnięty w działa|noŚci gospodarczej w danym roku obrotowym,
2) środkipienięzne Wniesione przez właścicie|ijednostki w formie udziałÓw,
3) częŚĆ wygospodarowanego ZySkU przeznaczona na rozwÓ) jednostki,
4) środek trwały Wniesiony przez właścicie|ajednostki w formie udziałÓw.
POLECENIE:
Uzupetnij tabe|ę, wpisując w puste prostokąty właściwee|ementy kapitałow własnych.
R)ZWlĄZANlE:
(1) Tworzenie kapitału rezerwowego przez jednostkę nie jest obowi4zkiem ustawowym. Jego gromadzenie moze
przewidywać statut spÓłki kapitałowej' Tworzony jest on z części zysku na pokrycie szczegÓlnych wydatkow i strat,
np' na pokrycie strat na naleznoŚciach nieŚciqgalnych'

V CHARAKTERYSTYKA ZASOBOW MAJĄTKOWYOH
5.2.2. KIasyfikacja i charakterystyka zobowiqzań i rezerw na zobowiqzania
scHEilAr KusYrIKAcJl zoBowqznŃ l REZERW 1|A zoBowIĄzAl|IA
zoBowlĄzAl|lA
I RtZtnwY
1|A zoBowlĄzAl|lA
ZALICZKI OTRZYMANE
NA DOSTAWY
ZmUtU PoDATKoW cEŁ,

ugrzplrczrŃ | |NNYcH ŚwłoczrŃ
|. Rezerwytl) to zobowięania, ktorych termin wymaga|ności |ub kwota są trudne do okreś|enia.

l|. Zobowiqzania to Środki pienięzne niespłacone przez jednostkę jej wierzycie|om, czy|i dług
danej jednostki wobec osÓb trzecich.
Zobowiązania mogą powstaĆ z tytutu:
kwot pienięznych oddanych przez bank (kredytodawcę) do dyspozycji kredytobiorcy (jednostki).
Zobowia7ania wobec banku to tzw. kredW bankowe' Kredytobiorca zobowiavuje się, w ustalonym
w umowie terminie, do spłaty hruoV kredytu wraz Z odsetkami,
kwot pienięznych oddanych przez osobę fizyczną i prawną (poŻyczkodawcę) do dyspo-
zycji poŻyczkobiorcy (firmy), Zobowiązania te, to tzw. poŻyczki. Jednostka ma obowiązek
sptació zaciągniętą poŻyczkę wraz z usta|onymi odsetkami W Wyznaczonym w umowie
terminie spłaty,
zakupionych u dostawcÓw materiałów, towarÓw, usług - są to tzw. zobowiqzania z tytutu
dostaw i ustug (wobec dostawcÓw).
za|iczek otrzymanych na dostawy, które z chwi|ą ich wykonania będą stanowiły na|eznoŚci
z tytułu dostaw i usług,
wystawionych weksli własnych - zobowiązania z tego tytułu to zobowiązania wekslowe'
na|iczonych i niezapłaconych podatkow (VAT, dochodowy), ceł, składek na ubezpieczenia
społeczne i zdrowotne - zobowiązania te to zobowiązania pub|icznoprawne,
na|iczonych i niewypłaconych pracownikom Wynagrodzen tzw. zobowiązania z tytułu wyna-
grodzeń'
zakupionych aktywÓw trwałych, na|iczonych sktadek na związki zawodowe, wobec PZU,
Kasy Zapomogowo - PoŻyczkowej, poniesionych przez pracownikÓw kosztÓw podroŻy
słuzbowych - zobowiązania te nazywamy pozostałymi zobowiązaniami.
lll. Do roz|iczeń miedzyokresowych(2) za|icza się
. ujemną wartośÓ firmy występującą wtedy, gdy cena nabycia jednostki |ub zorganizowanej
jej częścijest nizsza od wartości godziwej przejętych aktywÓw netto;
o inne roz|iczenia międzyokresowe do których na|eŻą roz|iczenia międzyokresowe kosztow
- bierne.
(1) Rezerwy omÓwiono w podręczniku pt, ,,Rachunkowość przedsiębiorstw. CzęśćlV,"'
(2) Rozliczenia międzyokresowe kosztÓw omÓwiono w podręczniku pt. ,,RachunkowoŚć przedsiębiorstw' Częśćll',,

cwrczENrE 2.
ZALOZENIA:
Społka akcyjna posiada zobowiązania z tytułu:
1) otrzymania od dostawcy materiałÓw podstawowych,
2) naliczonego, a nieprzekazanego do budzetu podatku VAT,
3) niewypłaconych pracownikom Wynagrodzeń,
4) wystawionych weks|i własnych,
5) naliczonego, a nieprzekazanego do budzetu podatku dochodowego,
6) zaciągniętej pozyczki w innej jednostce,
7) świadczonych przez firmę transportową, a nieopłaconych usług,
B) na|iczonych, a nieprzekazanych do kasy Zapomogowo-pozyczkowej składek,
9) na|iczonych, a nieprzekazanych do ZUS składek ubezpieczeń społecznych,
10) na|iczonych, a nieprzekazanych do PZU składek,
11) kwot pienięznych przekazanych jednostce przez bank na okreś|ony cZaS.
POLECENIE:
Uzupełnij tabe|ę, wpisując w wo|ne prostokąty właściwezobowiązania,
RoZWlĄZANlE:
KREDYTY I POZYCZKI
UBZEPIECZEN .sPoŁEcZNYcH l |NNYCH
ZmUŁU WYNAGRoDZEN
(woBEc PRACOWNTKOW)

I ZRODEŁ lCH POCHODZEN|A
cwtczENtE 3.
ZAŁoZENlA:
Spotka akcyjna ,,IMPEL'' na O1.01.1Xr' posiada następujące Źrodła pochodzenia zasobow
majątkowych.
n
Lp. wY5zczE6oLN|EN|E KWOTA NAZWA PozYo| PASYltt|ow .ffłlś'
n
t. Zod,lużenie wobec Zokłodów,,PoLO"
z iytułu zociqgniętei pożyczki B 000,-
tl
t. Wońośćwystowionych weksIi włosnych 3 000,-
n
Kwoto noliczonego, o niepzekozonego
do budżetu podotku VAT I 800,-
n
4. NiewypłoconeprocownikomWynogrodzenio 2900,.
E
5. Zod}uzenie wobec Huńowni
'MEWA'
z lytułu otzymonych dostow ioworów 2 000,.
tl
6. Kopitoł utworzony z zysku w ce|u pokrycio
eweniuolnei stroty bilonsowei 20 000,-
tl
7. Zodłvzenie wobec Bonku SIqskiego
z tyiułu zociqgniętego kredytu l 2 000,-
tl
B. Kopitoł podstowowy 150 000,-
n
9. Kwoto noIiczonei, o nieopłoconei
skłodki no zwigzki zowodowe 290,_
lO. UIemny WynIK
Uie oslqgnlęTy w dziołoIności
ik osiqgnięty azlofoInoscl
gospodorczei w donym roku obrotowym I 200,-
11. Zadtvzenie wobec P.H. WlKo z tńułu
zokupioneoo zestowu ko 4 050,-
POLECENIA:
1' Zakwalifikuj poSZCZego|ne Źrodła pochodzenia zasobow majątkowych do odpowiedniej
pozycji i grupy paSyWoW Aby usta|iĆ poszczegolne pozycje pasywów araz grupy (ka-
pitaty własne, zobowiązania), do których Źrodła pochodzenia aktywÓw na|ezą, uzupetnij
puste pola w tabeli.
Usta| pozycję paSyWoW, z podziatem na: kapitat zakładowy, kapitał Zapasowy, zysk |ub
strata netto (wynik finansowy), kredyty bankowe, poŻyczki, zobawiązania z tytułu dostaw
i usług, weks|owe, z tytułu podatkow, z tytutu wynagrodzen i pozostałe'
Usta|ając grupę paSyWoW, skorzystaj z następujących skrÓtow:
Kapitaty własne - KW, Zobowiązania . Z'
2. ob|icz wartoŚĆ kapitałów własnvch i zabowiązan.
R)ZWlĄZANlE'
wartoŚc kapitatow własnych wynosi
wartośc zobowiazań wvnosi
Ćwlczeue ł.
ZAŁ)ZENlA.,
Przedsiębiorstwo ,,IMPEX'' Sp. Z o.o. zajmuje się produkcją kostki betonowej' Na dzień
01.01.1Xr. stan zasobÓw majątkowych jednostki i Źrodeł ich pochodzenia jest następujący:
1
Cz. t ZASADY RACHUNKOWOSCI
I
l Źąoo*_ |CH PoCHoDZEN|A
tp. WYSZCZroóuvlrNlr KwoTA PozYoA BlLANsowA ,,.iit&^
1 ' obligocie Skorbu Pońsiwo z terminem
wykupu powyżei l roku 3 400,-
2. Kostko betonowo przeznoczono do spzedoży 7 ó00,- l-___l
3. Weksle obce płotne w ciqgu ó miesięcy 3 240,-
4. Wońośćrozpoczętei budowy mogozynu
5. Cement
l2 300,-
2 ó7a,. r
-
n
ó. Know-how 3 900,-
7. Zodłuzenie wobec Hurtowni ,,WERA,
z tytułu zociqgniętei pożyczki I300,-
B. Piosek, żwir 4 500,-
9. Ładoworko 27 t:]
tr
OA0,-
10. Dodotni wynik osiqgnięty w dziołoIności
gospodorczei w donym roku obrotowym ó 000,-
u
il. Kornputer
-t
o
5 500,-
Ę
tL. Zodłużenie wobec Bonku WBK-BZ
z tytułu zociqgniętego kredytu bonkowego l3 000,-
l3. Somochody ciężorowe 52 40A,- t:]
n
.]4.
Gotowko w kosie 1 200,-
15. Niewypłocone procownikom wynogrodzenio 2 ó0O,-
ó. Kwoto nodpłoconego podotku VAT

n
u
l
il";;;'"'il-
17. Zodłużenie wobec Pioskowni,,TURÓW"
;il'ń;;'*;;; 3 l00,.
produkcyino
rl
rB. Holo 48 000,-
19. Czeki rozrochunkowe obce ptotne
u
,l310,-
w ciqgu trzech miesięcy
.)n
Kwoto noIiczonei, o nieopłoconei skłodki
rl
,]50,-
do kosyzo pomogowo-pozyczkowei
21. Kwoto pieniężno noleżno od P.P.U' ,,D|No'

z tytułu spaedoży kostki brukowei 2 82A,-
r- t_-l
Lll
22. Akcie obce nobyte w celu |okoiy kopitołu ó 300,-
23. Pożyczko 2.|etnio udzielono Z? ,,L|MA, I 900,-
l-_l
nl
.)/
La. Środki pieniężne w bonku l2 800,-
tJ. Kwoto noliczonego, o nieoaekozonego
ili
do budtetu podotku dochodowego 2 gg0,-
2ó, Kopitot wniesiony pnez udziołorvców
w formie pieniężnei ló0 000,-
l/.
Ą1 r r I ! |
Meble hrurowe
.
4 800,
[:]
28. Udzioły nobyie w P.H' ,,|ZA,, sp. z o,o.
w ceIu Iokoty kopitołu I I 000,-
Cz' I ZASADY FACHuNK)W}ŚO

l Źaooru_ |cH PoCHoDZEN|A
Lp.
4
W$ZCZEGOLNIENIE t(woTA Fo; BllANSOjlrA
..:
G*tłP,4,
lEll.Aft|tQlił!
29. Kwoto wystowionych weks|i włosnych

30. Nobyto|ięencia. ] . ..
r---l
31 . Kopitoł utwozony z zysku w ce|u pokrycio
tt
ewentuo Inei stroty bi lo nsowei 12 930,- ll
POLECENIA:
1. Zakwa|ifikuj poszczegÓ|ne zasoby majątkowe i Źrodła ich pochodzenia do odpowiedniej
pozycji aktywÓw i pasywów. W ce|u Usta|enia poszczego|nych pozycji aktywÓw i pasywÓw
oraz grup (aktywa trwate, aktywa obrotowe, kapitaty Własne i zobowiąZania), do ktorych te
składniki na|eŻą, uzupełnij puste po|a W tabe|i.
Usta|ając grupę bi|ansową, skorzystaj z następujących skrÓtÓw:
Aktywa trwałe - AT, Aktywa obrotowe - Ao, Kapitały wtasne - KW, Zobowiązania - z.
2' ob|icz ogo|ną wartośc aktywów trwałych, obrotowych i aktywów ogołem'
3. ob|icz ogó|ną wartośĆkapitatow własnych, Zobowiązań i pasywów.
RoZWIĄZANlE:
WartoŚC aktywow trwałych Wynosi
WartośÓ aktywow obrotowych wynosi
wartoŚĆ kapitałÓw własnych Wynosi
wartośÓ ZobowiąZań wynosi
WartośĆaktywÓw ogółem Wynosi
wartośĆpaSyWoW ogÓłem Wynosi
5.3. BILANS
5.3.1. ogólna charakterystyka bilansu
W ce|u zestawienia zasobÓw majątkowych i Źrodeł ich pochodzenia w jednostce gospo-
darczej sporządza się bi|ans'
i --T-1
Bilans jest syntetycznym zestawieniem wyrazonych wartościowo zasobÓw majątkowych i
] (aktywow) i Źrodeł ich pochodzenia (pasywów) sporządzonym w okreŚ|onej formie i na
okreŚ|ony dTń.
l
I J
I
- - -
Bi|ans jednostki gospodarczej powinien byc sporządzony według Wzoru zamieszczonego
w zatącznikach do ustawy o rachunkowości.
W bi|ansie' przedstawionym w postaci dwustronnej tabe|i, aktywa powinny byĆ ujęte z le-
wej strony, a pasywa Z prawej strony. Gdy bilans sporządZany jest w postaci Zestawienia,
aktywa wymienia się w pierwszej kolejności'
Układ bilansu, bez wzg|ędu na rodza) i charakter przedsiębiorstwa, jest zawsze taki Sam,
tzn. Że w takiej samej kolejności i w takim Samym ujęciu sporządza się bi|ans jednostki
produkcyjnej, usługowej |ub handlowej' Ztym, ze niektore pozycje w okreŚ|onych podmiotach
mogą nie występowaĆ wca|e, np. W jednostce produkcyjnej nie wystąpi pozycja towary,
w handlowej - pozyqa wyroby gotowe.
Bi|ans jest zestawieniem syntetycznym, d|atego teŻ W poszczegó|nych jego pozycjach
podaje się sumy zbiorcze, |zn. łączną wartoŚć wszystkich środkÓw trwałych bez względu
na ich rodzaj, g|obalną wartośĆ wszystkich na|eznościod odbiorcow, a nie na|eznoŚci
od kazdeoo kontrahenta osobno.
l ZRODEŁ |CH POCHODZENIA
UKIAD BIIANSU UPROSZCZONEGO
DtA PoDmloTóW PRoWADZĄCYCH DzlAlAl.Ność
(BTLANS W POSTACT DWUSTRONNEJ TABELT)
NA,Zł{I, ,IEDNOS1KI o
A,DE.BS
Uproszczony bilons sporzqdzony ng dzień 7L.L2.2c1Xr. @

Lp. Aktpvo C Suma Lp. Posywo @ Sumo
A. AKTNilA TRWATE A. KAPTTAT (FU N DUSZ) WTASNY
Wońości niemoterioIne i orowne Kopitoł (fund usz) podstowowy,
ii Rzeczowe oktywo trwołe tl Pozostołe ko pitoły (fu ndusze)
1 . Środki trwołe ilt. Zysk (stroto) z Iot ubiegłych
2. Środki trwołe w budowie tv. Zysk (stroto) netto
3. Zo|iczki no środkitrwołe Odpisy z zysku netto w ciqgu
w budowie roku obroiowego
il1. NoIeżnościdługoterminowe (wieIkość uiemno)
tv. nwestycie długoterm i nowe
I
Dłu goterm i nowe rozI iczen io

B. ZOBOWIAZANIA I REZERWY
międzyokresowe NA zoBoWl4złt.llł
B. AKTYWA OBROTOWE Rezerwy no zobowiqzonio
t.
I
Zoposy tl Zobowiqzo n io dtu goterm nowe
l. Moteriołv
i
1. Kredyty i pozyczki
2. Półprodukty i produkty w toku
(prod u kcio n iezo kończono)
ilt. Zobowiqzonio krótkoierminowe
1. Kredyty i pożyczki
3. Produkty gotowe (wyroby
gotowe i usługi) 2. Zobowiqzonio
4. Towory z tytułu dostow i usług
5. Zoliczki no dostowy (wobec dostowców)
il. No Ieżnościkrótkoterm nowe i
3. Zoliczkl otaymone no dostowy
-|
. Noleżności z tytuły dostow 4. Zobowiqzonio wekslowe
i usług (od odbiorców) 5' Zobowiqzonio z tytułu
2. Noleżnościz tytułu podotków, podoików, ceł, ubezpieczeń
dotocii, ceł, ubezpieczeń i innych świodczeń
społecznych i zdrowotnych (publicznoprowne)
oroz innvch świodczeń ó. Zobowiqzonio z tytułu
(publicznoprowne) wynogrodzeń
(wobec procowników)
3. Pozostołe no|eżności
4. No|eżnościdochoozone no 7. Pozosto,łe zobowiqzonio
tv. Rozl iczen io m iedzyokresowe
drodze sqdowei
ilt. lnwestycie krótkoterm i nowe
l . Krótkoterminowe oktvwo
finonsowe
2. Inne inwestycie
krótkoterminowe
tv. Krotkoterm i nowe rozl iczen io
międzyokresowe
(5 6U'l/lA BItANśÓurA AKlYwow (s) sum,\ Bl tANsoYYA PAsYwów
Doto i miejsce lmię i nozwisko Imię i nozwisko

spozqdzenio bilonsu oroz podpis osoby oroz podpis kierowniko
spozqdzoiqcei bilons (lub zozqdu) iednostki
Bilans zawiera następuiqce e|ementy składowe:

1. Nazwa i adres jednostki sporządzająCej bi|ans'

l Źnoozł- |CH PoCHoDZENIA
2. Dzień bi|ansowy . to dzień, na jaki sporządzono bilans. W przykładowym bi|ansie jest
to 31 .12.2o1Xr., tj . dzien konczący rok obrotowy(l).
3' Wyszczego|nienie pozycji i grup aktywow z podaniem ich wartości'
4. Wyszczegolnienie pozycji i grup pasywow z podaniem ich wartości.
5. Suma bilansowa aktywow i pasywow.
6. Data i mielsce sporządzenia bi|ansu'
7' |mię i nazwisko oraz podpisy: osoby sporządzającej bi|ans oraz kierownika (zarządu)
iiY!_
ogo|na Suma bi|ansowa aktywow powinna byÓ rowna ogÓlnej sumie bi|ansowej pasywow,
poniewaz zasoby majątkowe (aktywa) mają okreŚ|one źrodłapochodzenia w pasywach.
Zjawisko rownoŚci aKywow i pasywow okreś|a się mianem zasady równowagl bilansowej"
AKTYWA = PASYWA
J
5.3.2. Sporządzanie bi|ansu
PRZYKŁAD
ZAŁ)ZENlA:
Hurtownia,,IMPEX'' Sp.Z o.o.,50-307 Wroctaw, U|. Piękna 4, posiadanadzień 31'12.201Xr,
następujące sktadniki aktywow i pasywÓw:
Lp.
GNOPI
l,l|YszczEoólNltNlr KWOTA
l . Zobowiqzonio z tytułu doslow i usług {wobec dostowców) 2 700,- lz-1
2. Zysk neiio - wynik {inonsowy 9 800,- fKWl
3. lowory 7 340,- lnol
4. Srodki irwo'le 50 270,- f AT-l
5. Wońości niemoterio|ne i prowne 4 000,- fAT I
6. Kredyty bonkowe ó 300,- r--7-1

' MoterioĘ Ą5O,- f-AoI
-)
7
8. lnwestycie długoterminowe 3 000,- f ATI

9^ Srodki pieniężne no rochunku bonkowym 12 40A,- fAol
12 120,- fr<wl
rz1
10. Kopitot zoposowy
1 l . Zobowiqzonio z tytutu podotków (pub|icznoprowne) 800,-
l2. Środkl pieniężne w kosie 5ó0,- mo]
13. No|eżnościz tytułu dostow i usług {od odbiorcow) 3 700,- |-7Ó-l
14. Kopiioł zokłodowy 50 000,- ne-l
POLECENIE:
Na|ezy sporządziÓ uproszczony bi|ans na dzień 31.12.2o1Xr., z podziałem na aktywa trwate
i aktywa obrotowe, kapitały własne i zobowiązania'
W ce|u usta|enia grup bilansowych na|eŻy uzupełnic puste po|a, postugując się następu-
jącymi skrotami.
Aktywa trwate Aktywa obrotowe - Ao, Kapitały własne - KW, Zobowiązania - Z
,,) Rok obrotowy . rok kalendarzowy lub inny okres trwaj4cy 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych, stosowany
rńtnnipż r]n
vv r:plnl,ąl
vv'vy, roodatkowych. określa go statut lub umowa, na podstawie ktorej utworzono jednostkę.
Cz' l ZASADY RACHtJNKowoŚct 27

R)ZWlĄZANlE'
Hurt.gryrr1ą ]]MPEX]. spół'ka .z.'o.o.
5O-,O,/ yVrogł'aw, u1. Piękrra r|
Bilons sporzqdzonY no dzień 1]'.L2.2c1Xr.

(u proszczony)
Lp. Aktnro Sumo Lp. Posywo Sumo
A. AKTYWA TRWATE 57 27O)OO A. KAPITATY WTASNE 71 ezOiOO
t. Wońości niemoierioIne i prowne 4 000;00 t. Kopitoł zokłodowy 50 000,i00
Środki trwo.łe 50 27O)OA 2. Kopitoł zoposowy l2 l20,ioo
I nwesiyc je dłu goterm nowe i 3 OOOjO0 Zysk netto - wynik finonsowy 9 B00,ioo
B. AKTYWA OBROTOWE 24 45o)AA B. zoBowlĄzANlA e sooioo
t. Moterioły 450100 t. Kredyty bonkowe ó 300,i0o
2. Towory 7 34oiAA 2. Zobowiqzonio z tytułu dostow o
L znn lnn
/ VV T|WW
Noleżności z tytułu dostow i usług s 7oojoo i usług (wobec dostowców)
(od odbiorców) I Zobowlqzonio z tyiułu podotków
i
800,i00
4. Srodki pienięzne t 2 400 joo (publicznoprowne) I
no rochunku bonkowym
I
5. Srodki pienięzne w kosie 5óO joo i
SUMA BILANSOWA AKTYWOW 8r 72o)sa SUMA BTLANSOWA PASW'OW al 72o. oo
12.
o
1'i-9 1.ł.ł:...! : : :1.:. l )o*&...po. ( ) E
I-,'!? ł..:_ / )
I .\l''s I-1
Doło imiejsce Imię i ndzwisko
<nooodzenio hilnncrr ..-l::-.ll**",,"
cwrczENtE 1.
ZAŁ)ZENlA.,
SpÓłka akcyjna ,,EL|ZA',, 55-500 Wrocław, u|. Kolorowa 17, posiada na dzien 31.12.201Xr.
następująCe Sktadniki aktywów i pasywÓw:
Lp. wYszczEeórnlrNlr KWOTA *,.TII:*
l. Środki pieniężne w kosie 1 B2A,-
2. Kredyty bqnkowe 7 lBO,-
3' Kopitoł zokłodowy 2A4 g20,-
4. Woriościniemoterio|ne i prowne t 5 BOO,-
5. Środf<itrwołe 92 000,-
6. Wyroby gotowe I B OOO,-
7. Zysk netto - wynik {inonsowy 3 500,-
B. Środki pieniężne no rochunku bonkowym 26 gOO,-
9. Środki trwote w budowie 50 óB0,-
10. Moterioły 7 BOO,-
II . Zobowiqzonio wekslowe 5 080,-
l2. Nolezności z tytułu dostow i usług (od odbiorców) 7 300,-
l 3. Produkcio niezokończonct 8 óoo,.
l 4. Krótkoterminowe okiywo finonsowe 3 200,-
15.Zobowiqzonio z tytu,lu dostow i usług (wobec dostowców) IO 0oo,-
l ó. Zobowiqzonig z iytu-łu podotków (pubIicznoprowne) I 420,-
POLECENIE.
Sporządź UproSZCZony bilans na dzien 31'12'2o1Xr., Z podziałem na aktywa trwałe i aktywa
obrotowe, kapitały Własne i zobowiąZania'
W celu Ustalenia grup bi|ansowych, Uzupełnij puste po|a, poStUgUjąC Się następująCymi skrotami:
Aktywa trwałe - AT, Aktywa obrotowe - Ao, Kapitały wtasne - KW, Zobowiazania - Z
R)ZWlĄZANlE:
Cz' l ZASADY RACHUNK)W)ŚC|
Bilons spo]zqdzony no dzień

(uproszczony)
fp. Aktywa Sumq Lp. Posywo $umE
SUMA BIIANSOWA AKTYWOW sUMA B! LANsowA pnsvulów
" """
i;;;;;;" "" ' "" " 'il;;'i;;;;;k;' "'
.l;';
o"ro
'."'"i..u
'
spozqdzeniobi|onsu ,".Jg.J:#:.jBilŁy". ?iT#Ef"|i".sł,ł'f.?
Ćwlczerule z.
ZAŁ)ZENlA'
SpÓtka Z o.o.,,WEGA'' we Wrocławiu (50-453), u|. Tęczowa 6, zajmująca się produkcją kafe|ków,
na dzień 01.01 .2o1Xr. posiada następujące zasoby majątkowe i źrodłaich pochodzenla:
W$ZCZEGOLNIENIE KTI'OTA POTc'A BILANSOWA
ffi
łP. !llAUtOUr./
I Kofelki t 3 Zg0,- [r"v.bv ooto*" :]

2 Zobowiqzonio z iytułu podotku dochodowego ll
II
1
tl
2 Nq|eżnościz Ęiułu spaedoży kofelków C CUU,-
4. Zobowiqzonio wobec bonku 46 000,-

Oprogromowonie komputero 2 6AA,- r--_-l
6. Opokowonio 220,- l
r--__l
Zobowiqzonio z iytułu zokupu cementu ó 500,-
ll
B. Budynki IOO OOO,-
o Udzie|one pożyczki no okres 3 |oi ,4 n^n
n
10. Kopitoł wniesiony przez udziołowców 150 oo0,-
Il. Moszyny produkcyine 7O 2OO,-
12. Glino 9 3OO,-
Cz. t ZASADY RACHUNKOWOSCT

t Żaooł- |CH PoCHoDZEN|A
POLECENIA:
1. Zakwa|ifikuj poszczegó|ne składniki zasobow majątkowych i Źrodła ich pochodzenia
do odpowiedniej pozycji aktywów i pasywÓw bi|ansu. W ce|u usta|enia poSZCZegÓ|nych
nazw składnikow bi|ansu oraz grupy bi|ansowej, do ktorej te e|emenIy na|eŻą, uzupełnij
puste po|a w tabe|i. Usta|ając grupę bi|ansową, skorzystaj z następujących skrótów:
Aktywa trwałe - AT, Aktywa obrotowe - Ao, Kapitaty własne - KW, Zobowiązania - Z.
2. SporządŹ uproszczony bi|ans spÓtki na 01.0.1.201Xr.
3. ob|icz wartośĆkapitału Zapasowego.
RoZW\ĄZANlE:
(uproszczony) Bilons sporzqdzony dzień

Lp ,.ffi
l'
t
t
f.:,.::::
Ll:)'l
;tt::...1::.;'
[::]:!irtail
:::i;.! '.. :i :].:.ł

::,::l:::
sUń,rA B|LArsowA PAsYw,rqt
li. ti
" i.i.,.''
Dolo i miejsce Imię i nozwisko Imię i nozwlsko

spoaqdzenio bilonsu oroz podpis osoby oroz podpis kierowniko
spozqdzoiqcej bilons (lub zorzqdu) iednostki

ÓwlczeNle s.
POLECENIE:
Dokończ zdania'
Aktywa są to
Srodki trwałe to ..''
Do środków trwałych za|icza Się ...'..
Do ak]vwow oolofo-::r
:"ll
.-
Inwestycje długoterminowe to
..,.........
Srodki trwałe w budowie to .
Do inwestycji długoterminowych za|icza się
Do nalezności długoterminowych nie za|icza się ...
Do rzeczowych aktywow obrotowych za|icza Się .
Cz. l ZASADY RACHUNK)W)ŚC|

Kapitat wniesiony pŻez załoŻycie|i spotki z ogranic|,.l.m|;,il;' ; ;;;;;. t;
Kapitał utworzony Z Wygospodarowanego zysku słuzący do pokrycia ewentua|nej straty

bilansowej powstatej w spotce akcyjnej to kapitat ..
Ówlczenle ł.
POLECENIE:
SporządŹ bi|ans o sumie bi|ansowej 500 000 zł, d|a społki akcyjnej zajmującej się obrotem
meb|i, wiedząc, Że,.
1) aktywa trwałe stanowią 28% sumy bilansowej,
2) aktywa trwate składają się z 3 dowolnych pozycji bi|ansowych,
3) aktywa obrotowe sktadają się z 5 dowo|nych pozycji bi|ansowych,
4) aktywa trwałe finansowane Są w 60% kapitatem podstawowym, a W pozostatej częŚci
kredytem bankowym,
5) aktywa obrotowe finansowane są w 30% kapitatem podstawowym, pozostała częśĆ
aktywÓw obrotowych jest finansowana zobowiązaniami.
RoZWlĄZANlE:
Uproszczony bilons hurlowni mebli
Ip. Akrprro Surno Lp. Posyvro Surno
ś
.
'::s
:;:s
:l:::s
l i:ii-!
:::Ś
.::::a
:;.{!
'.'s
::*:]
i:
\\
':1"::
l:.Ś
::.S
lli:*:
:::jls
.i'i]s
:a::*:
jś
'iĘ
.oś
L::,*
i:s
iii:l
]:rĘ
ś.:::!
':!.4r.!
x SUMA BTLANSOTTA AKTYWOW x suMA BlLANsollYA płsrwów .':.s

:.i:ł
Ćwlczerule s.
ZALOZENIA:
Spółka BoX na 31.12,201X r. posiadała zasoby majątkowe o wartości 210 000 zł'
Składniki aktywÓw i pasywow wynosity:
kapitał własny 130 000 zł
środki trwałe 48 000 zł
kredyty bankowe 45 000 zł
naleznoŚci z tytułu dostaw i usług 13 000 zt
zobowiązania z tytułu dostaw i usług 35 000 zł
Cz t ZASADY RACHUNKowoŚcl
I ZRODEŁ |CH POCHODZENIA
oozostałe na|eznoŚci 2 ooo zł
środki pienięzne w banku 52 ooo zł
wartoŚci niematerialne i orawne 46 0oo zł
PALECENIE:
ob|icz wartośĆzaoasÓw.
RoZWlĄZANlE:
5.4. oPERACJE GosPoDARczE I |cH WPŁYW NA BILANS

W trakcie prowadzonej działa|nościgospodarczej stan zasobów majątkowych i Źrodeł ich pocho-
dzenia u|ega ciąg1tym zmianom, które są wynikiem dokonywanych operacji gospodarczych,
- dają- ,.--'l
i operacjq gospodarczĄ nazywamy udokumentowane fakty, zdarzenia gospodarcze,
jednostki
i
i "" się wyrazic wartościowo, powodujące zmiany w stanie aktywÓw i pasywów

L o,ŁYPły?]3g E lry1f lra.yŁrg śkupjowa'g*- .gdkÓ"-' t'"n.cor.fu
i
Na|ezy pamiętaĆ, iz wszystkie operacje gospodarcze są zdarzeniami gospodarczymi, a|e

--
.j
nie wszysIkie zdarzenia gospodarcze Są operacjami gospodarczymi,

Przykładem zdarzeń gospodarczych. ktore nie powodują zmian w stanie aktywÓw i pasywÓw
oraz w wyniku finansowym jednostki jest: wysłanie zamÓwienia do kontrahenIa, zawarcie
Umowy o pracę Z pracownikiem, wystanie oferty sprzedaŻy wyrobów gotowych.
operacje gospodarcze mozna k|asyfikowaĆ według rÓznych kryteriow:
. Ze względu na charakter operacji gospodarczej dzie|imy je na:
- bi|ansowe, wywierające wpływ na sktadniki bilansu,
_ wynikowe, które wptywają bezpośrednio na wynik finansowy'
Przykładek operacji gospodarczej, ktorej skutkiem są zmiany wartoŚci składnikow bi|ansu jest
zakup towarow za gotówkę' W wyniku tej operacji następuje zwiększenie sktadnikÓw rze-
czowych aktywów obrotowych i jednocześnie zmniejszenie środkow pienięznych w kasie.
. Ze względu na wpływ' jaki operacje gospodarcze bilansowe wywierajq na składniki
bilansu, rozróżzn|amy cztery ich typy:
|. operacje gospodarcze wywołujące zmiany wyłącznie w aktywach bi|ansu, powodując
zwiększenie jednego składnika aktywow, przy równoczesnym zmniejszeniu innego skład-
nika aktywów' W wyniku tej operacji suma bi|ansowa aktywów nie u|ega zmianie.
Przykładem tego typu operacji jest zakup 2-letnich ob|igacji Skarbu Państwa za gotÓwkę'
operacja ta spowoduje dwie następujące zmiany:
. zwiększenie składnika aktywów,,Inwestycje długoterminowe'',
. zmniejszenie sktadnika aktywów ,,KaSa'''
ll. operacje gospodarcze wywołuiące zmiany wyłącznie w pasywach bilansu, powodując
zwiększenie jednego składnika pasywÓw przy rÓwnoczesnym zmniejszeniu innego sktad-
nika pasywÓw. W wyniku tej operacji Suma bi|ansowa pasywów nie u|ega zmianie.
Przyktadem tego typu operacji jest sptata zobowiązania wobec dostawcÓw, Z pobranego
na ten cel kredytu bankowego.
Cz, t ZASADY RACHUNKowoŚct

I ZAODEL ICH POCHODZENIA
.
zwiększenie sktadnika paSyWoW ,,Kredyty bankowe'',
.
zmniejszenie sktadnika paSyWoW ,,Zobowiązania wobec dostawcÓw''.
Ill.operacje gospodarcze wywołujace jednoczesne zmiany w aktywach i pasywach bi|an-
SU' powodując zwiększenie jednego sktadnika aktywÓw i jednego składnika paSyWoW.
W wyniku tej operacji suma bi|ansowa aktywow i pasywÓw u|ega zwiększeniu o kwotę
operacji , |ecz nie narusza rÓwnowagi biIansowej.
Przykładem tego typu operacji jest zakup towarow od dostawcy z odroczonym terminem
ołatnoŚci.
operacja ta spowoduje dwie następujące zmiany.
.
zwiększenie składnika aktywow ,,Towary'',
.
zwiększenie składnika paSyWoW ,,Zobowiązania wobec dostawcÓw'''
lV.operacje gospodarcze wywotujace jednoczesne zmiany w aktywach i pasywach bilan-
Su, powodując zmniejszenie jednego składnika aktywow i jednego składnika pasywow.
W wyniku tej operacji suma bilansowa aktywow i pasywow ulega zmniejszeniu o kwotę
operacji , |ecz nie narusza rÓwnowagi bi|ansowej.
Przykładem tego typu operacji jest zwrot dostawcy przed zapłatą częŚci zakupionych
materiałow z powodu wad jakościowych.
. zmniejszenie sktadnika aktywow,,Materiały'',
. zmniejszenie sktadnika pasywów ,,Zobowiązania wobec dostawcÓw''.
UWAGA: Nalezy wyraŹnie podkreś|ic, zel
kaŻda bi|ansowa operacja gospodarcza wywiera wpływ na dwa składniki bi|ansu
i powinna byĆ zapisana W dwÓch składnikach bi|ansu'
wszystkie typy zaksięgowanych operacji nie powodują naruszenia rÓwnowagi bi-
lansowej.
PRzYKŁAD
ZALOZENIA:
Bi|ans otwarcia spÓłki przedstawia się następująco.
Lp. AkĘwo Sumo Lp. Posywo Sumq

I Srodki trwołe 30 000,00 I Kopitoł zokłodowy 50 000,00
l nwestyc je dłu goierm i nowe ó 000,00 I Kopitoł Zoposowy t0 500,00
3 Moterioty I 000,00 J Kredyty bonkowe ó 000,00
TA Towory t0 200,00 T,4 Zobowiqzonio wobec
Ą Rochunek biezqcy t5 000,00 dostowców 3 800,00
Ó Koso ó00,00
SUMA BITANSOWA AKTYWOW 70 300,00 SUMA BITANSOWA PASYWOW 70 300,00
W okresie sprawozd awczym zakupiono Za gotowkę i przyjęto do magazynu materiały

o wartości 4oo zł.
POLECENIE:
Na|ezy przedstawic bi|ans po dokonanej operacji gospodarczej oraz okreŚ|iĆ jej typ.
ROZWIAZANIE.

I ZRODEŁ |CH POCHODZEN|A
Biluns po dokononiu operorii gospodortzei
Lp. Ak?ywo Sumq Lp. Posywo Sumo
I Środki trwołe 30 000,00 I Kopitoł zokłodowy 50 000,00
2 I nwestycie dtu goterm i nowe ó 000,00 a
1_ Kopitot zoposowy I0 500,00
Moterioty I400,00 Kredyty bonkowe ó 000,00
4 Towory l0 700,00 4 Zobowiqzonio wobec
5 P^.h' 'ô|. hioł..'' t5 000,00 dostowców 3 800,00
o Koso 200,0o
SUnrA Bl LiANSOWA AKTYWOW 70 300,00 sutlllA BttANsowA PAsYu'Ów 70 300,00
operacja Spowodowała zmiany WyłąCZnie w składnikach aktywow bi|ansu (TYP |) powodująC:

. Zwiększenie składnika ,,Materiaty'' B 000,. + 40o,. = B 400,-
. Zmniejszenie składnika ,,KaSa'' 600,- 400,- = 2oo,-
. suma bilansowa bez zmian.
cwrczENlE 1.
ZALOZENIA:
Posługując Się danymi z bi|ansu początkowego (W formie Uproszczonej), okreŚ| typ operacji
oraz SporządŹ 4 bi|anse po następujących operacjach gospoda(CZyCh,'
1' Spłacono kredyt bankowy ze ŚrodkÓw pienięznych w banku 7 000,-
2. Wpływ na|eznoŚci od odbiorcy na rachunek bieŻący 4 000,-
3. Zakupiono Ll dostawcy i przyjęto do magazynu materiały 3 200,-
- zapłaIa w terminie pÓZniejszym
4. Spłacono CZęśćZobowiąZań pub|icznoprawnych Z pobranego na ten cel
kredytu bankowego 4 000,-
Bilons przed dokononiem opelorii gospodorrzyrh
tp. AkĘwo Sumo Lp. Posywo Sumo
I WortościniemoterioIne i prowne 7 800,00 I Kopitoł zokłodowy 55 000,00

L Środki trwo-le 42 000,00 2 Kopitot zoposowy 5 OOO,OO
Moterioty 7 700,a0 3 Kredyty bonkowe 9 000,00
4 Koso l ó00,00 /1
I Zobowiqzonio wobec
tr
J Rochunek biezqcy t 0 100,00 dostowców 3 000,00
NoIeżności od odbiorców 7 500,00 5 Zobowiqzanio pu bl icznoprowne 4 700,04
SUMA BILANSOWA AKTYWOW 7ó 7ao,oo SUi'IA BI LANSOWA PASYWOW 76 7ło,oo
RoZW\ĄZANlE: Bilons po dokononiu |.szei operocii gospodu'(zei
Lp. AkĘwo Sumtr Lp. Posyvro Sumq
I Wońości niemoterioIne i prowne I Kopitoł zokłodowy

I Srodki trwo'le ) Kopitoł Zoposowy
? Moterioły ? Kreciyty bonkowe
T,4 Koso A
Zobowiqzonio wobec
5 Rochunek biezqcy dostowców
NoIeżności od odbiorców 5 Zobowiqzo nio publicznoprowne
SUMA BILANSOWA AKTYWOW SUMA BILANSOWA PASYWOW
l Cz I ZASADYRACHUNKOWOSCI 35
I
V CHARAKTERYSTYKA ZASOBOW MAWKOWYCH
Bilons po dokononiu ll.giei operocii gospodorrzei
Lp. Aktyrro Sumo Lp. Posyro Sumq

l Wońości niemoteriolne i prowne I Kopitoł zokłodowy
2 Srodki trwo.le 2 Kopitoł zoposowy
Moterioły Kredyty bonkowe
t
A
Koso -/'l
Zobowiqzonio wobec
Rochunek biezqcy dostowców
6 No|ezności od odbiorców 5 Zobowiqzonio publicznoprowne
SUMA BILANSOWA AKTYWOW suMA B|LANsowA PAsYwów
Bilons po dokononiu lll-riei operocii gospodorrzei
tp. AkĘwo Sumo tp. Posywo Sumo

I Wońości niemoterioIne i prowne I Kopitoł zokłodowy
Środki trwołe Kopitoł Zoposowy
Moterioły J Kredyiy bonkowe
T/l Koso A
Zobowiqzonio wobec
Ą Rochunek bieżqcy dostowców
o No|eżności od odbiorców Zobowiqzo nio publicznoprowne
sUMA BttANsoWA AKwwÓw SUMII BTLANSOWA PASYWOW
Bilons po dokononiu lV.tei operorii gospodor(zei
Lp. Akfywo Sumo tp. Posylvo Sumn

I Wortości niemoterioIne i prowne I Kopitoł zokłodowy
Srodkl trwołe 2 Kopitoł zoposowy
Moterioły Kredyty bonkowe
-/ Koso /1
Zobowiqzonio wobec
Ą Rochunek biezqcy dostowców
6 Noleżnościod odbiorców Zobowiqzonio publicznoprowne
sU'lÂ B l LANsowA AKTnilów $UI[A BTTANSOWA PA5YWOW
cwrczENrE 2.
POLECENIE:
Wskaz, na jakie pozycje w biIansie mają WpłyW następUjące operacje gospodarcze.'
tp. Treśćoperocii gospodorczych Zwiększenie (+) Zmnieiszenie (-)
Rochunek bieZqcy
Sp,loto zobowiqzoń wobec Z|JS ze środków
Zobowiqzonio
no rochunku bieżqcym
publicznoprowne
r) Zokup moierio,lów zo gotówkę

z.
i ich przyięcie do mogozynu
Cz I ZASADY RACHUNKOWOSCT
Sptoto zobowiqzoń wobec dostowców

z pzyznonego kredytu bonkowego
Zokup ob|igocii Skorbu Poństwo o terminie WyKUpU

4.
2 |oto ze środków no rochunku bieżqcym
5. Wpływ no|eżnościod odbiorcy no konto w bonku
6. Pzyięcie gotówki z bonku do kosy
Spłoio zobowiqzoń wobec dostowców

ze środków no rochunku bieżqcym
Zokup ioworów od dostowcy i ich pzyięcie oo mogozynu

B. . zopłoto w lerminie późnieiszym
Spłoto zobowiqzoń wobec zwiqzków zowodowycn

9.
ze środków z rochunku bonkoweoo
Wypłoio zo|iczki procownikowi

r0.
no zokup popieru ksero
ćwlczeNle s.
ZAŁoZENlA:
Dokonane w jednostce operacje gospodarcze \^Ąnlvo4av następujące Zmiany w składnikach bi|ansu:
rl:rr:,: .'
...LP. Zwiększenie (+) Zmnieiszenie (-) Kwoto

I Rochunek biezqcy Koso l2 000,-
Towory
2. 800,-
Zobowiqzo n io wobec dosiowców
l nwestycie długoterm i nowe Rochunek biezqcy 7 000,-
4. Towory Koso 3 ó00,-
5. Kredyty bonkowe Zobowiqzo n io wobec dostowców 5 700,-
Kredyty bonkowe
6. 2 500,-
Rochunek bieżqcy
No|eżnościod procowników Koso 250,-
B. Rochunek biezgcy Noleżnościod odbiorców I 800,-
Kredyty bonkowe
9.
Rochunek biezqcy
ló 300,-
Wońości niemoterioIne i prowne
r0. 3 500,-
Kredyty bonkowe
POLECENIA:
1. Sformufuj treśĆoperaqi gospodarc4ych, które Spowodowały zmiany w składnikach bi|ansovlrych.
2. okreŚ| typ operacji gospodarczych.
3. Wskaz Zmiany ZaChodZąCe w bi|ansie oraz operacje gospodarcze, kIÓre Spowodują |ub nie
Spowodują Zmiany SUmy bi|ansowej.
RoZWlĄZANlE:

Treśćoperocii Ilp operocii 9UMA
Lp. Kwofo gospodorczych AffiYI'IIA PA$YIIVA
BlI/ANSOIYA
gospodorczych
Wpłocono goiówkę z kosy do bonku l2 000,- -L bez zmior bez zmion
2. Zwrócono dostowcy przed zopłotq część IV zm n Ielszen I€

zokupionych toworów z powodu
wod 1okościowych 800,-
4.
5.
6.
7.
Ó.
9.
r0

Ówlczerule ł.
ZALOZENIA:
W jednostce produkcyjnej stan składników aktywów i pasywów na dzień 1 grudnia 2o1Xr'
przedstawia się następująco:
Materiaty 7 600,-
Srodki trwałe 29 000,-
Kapitat zakładowy 50 000,-
Zobowiązania wobec dostawcow 6 000,-
Na|eznoŚci od odbiorcÓw 3 500,-
Kasa 1 700,-
Rachunek bieŻący 1B 000,-
Kapitał Zapasowy 7 200,-
Wyroby gotowe I 400,-
Kredyty bankowe 3 400,-
Zobowiązan a pu b icznoprawne
i I 2 600,-
W grudniu 2o1Xr. miały miejsce następująCe operacje gospodarcze''
1' Zakupiono Za gotÓwkę i przyjęto do magazynu tonery do drukarek 1 300,-
2' Spłacono zobowiązania wobec dostawcÓw Środkami pienięŻnymi w banku 6 000,-
3' Wptynęty na|ezności od odbiorcy na rachunek biezący '1
500,-
4. Spłacono kredyt bankowy Środkami pienięznymi w banku 3 400,-
5. Zakupiono U dostawcy i przyjęto do magazynu materiaty 9 600,-
- zapłata w terminie poŹniejszym
6. Spłacono zobowiązania z tytułu podatku VAT z pobranego
na ten cel kredytu bankowego 2 600,-
POLECENIA:
'1'
Wpisz wartości sktadnikow aktywÓw i pasywÓw do tabe|i bilansowej'
2' Zarejestruj kolejne operacje gospodarcze w tabe|i bi|ansowej (przy kwotach pienięznych
operacji gospodarczych zmniejszających stan danego sktadnika bi|ansu wpisz znak [_]).
3. Usta| stan aktywów i paSyWoW w tabe|i bilansowej na 01 .12,1Xr' i 31.12'1Xr'
4. okreŚ| typ ko|ejnych operacji gospodarczych i wskaz, w jakich składnikach bilansu
spowodowały zmiany oraz oceń' jakie to byty zmiany.
R)ZWlĄZANlE,
Nr operocii
gospodorczych TYP Arrswn PASY1IVA SUMA BILANSOWA
-J- bez zmion bez zmion
2.
5.
6.

I ZRODEŁ |cH POOHODZEN|A
E:*
o
N
9
Ir
0
o
!
o
E
o. u:l
o
o
o|
.9
I rf
o
L
o
o.
o N
#
=ś
t
)
o
o
o.
o
)N
o
o z
z
ra
tt N cf) -t x
J
-E
-l
g
gl
śg*
a
t
rO
o
N
9
L
Eoo \t
o.
o
o
g' G'
I
o
L N
o
o.
o
E sE
t
)
J
o
o
3
N
o
z
o.
J
c.i ro x
Cz' l ZASADY RACHUNK)W)ŚC|

I Zą)DEL |CH POCHODZEN|A
Ćwlczerulr s.
ZAŁoZENlA:
Bilan otwarcia iednostki orzec slawra sre na
Lp. Akfpro Sumo Lp. Posyrvo Sumq
I Srodki trwołe 45 000,00 I Kopitoł zokłodowy 40 000,00
I Moterioły ó ó00,00 2 Kopitoł Zoposowy ló 800,00
ś Towory I5 800,00 Kredyty bonkowe 29 ó00,00
aA Noleżnościod odbiorców t 3 000.00 - Zobowiqzonio wobec B 800,00
^
Ą Rochunek bieżqcy r 4 800,00 dostowców
suMA Bt tANsowA AKTYlń,ow 95 200,00 suMA B|LANSoWA PAsYwÓW 95 200,00
W okresie Sprawozdawczym miały miejsce następująCe operacje gospodarcze'.
1' Sptacono zobowiązania vuobec dostawcy Z Zaciągniętego kredytu bankowego B B00,-
2, Zakupiono u dostawcy i przy1ęto do magazynu towary
zapłata w terminie poŹniejszym 3 000,-
POLECENIE:
SporządŹ bilans po dokonanych operacjach gospodarCZyCh oraz okreŚ| ich typ.
RoZWlĄZANlE:
Bilons po dokononiu operorii gospodorrzyrh

Lp. AkĘwo SumE Lp. Posyrwo $umq
l Srodki trwołe l Kopitoł zokłodowy
a Moterioły 2 Kopitoł Zoposowy
ś Towory Kredyty bonkowe
4 No|eżnościod odbiorców a/1 Zobowiqzonio wobec
Ą Rochunek biezqcy dostowców
sUmA B|LANsowA AKTnłroW su,l,lA B| tANsoutA PAsYl.vóut
cwrczENrE s.
ZALOZENIA:
Bilans otwarcta orzedsiebiorstwa przedstawia sie nastepuiaco
ans otwarcic
Lp. Akfywo Sumtr Lp. Pasywo Sumc
Srodki trwołe 57 100,00 I Fundusz zolożycieIski ó0 000'00
il 500,00
I
o
2 No Ieżnościdługoterminowe 4 500,00 Fu nd usz pzedsiębiorstwo
J Moterioły 28 400,00 Kredyty bonkowe 35 800,00
TA Wyroby goiowe t5 200,00 4 Zobowiqzonio
5 Rochunek biezqcy 4 800,00 publicznoprowne 2 700,00
suMA B|LANsowA AKTYWóW I t0 000,00 sul,tA Bt LANsowA pnswrów t to 000,00
POLECENIA:
Na podstawie informacji zawartych w bi|ansie przedsiębiorstwa na|eŻy.,
1) wskazaĆ rodza1 działa|nościi formę prawną jednostki,
2) ustaliÓ strukturę aktywów trwałych i obrotowych jednostki,
3) ustaliĆ strukturę kapitałow własnych i obcych jednostki'
Cz I ZASADY RACHUNKOWOSCI
VI ZADANIA I FUNKCJONOWANIE KONT BILANSOWYCH
6. ZADANIA I FUNKCJONOWANIE KONT BILANSOWYCH

6.1. oGÓLNA GHARAKTERYSTYKA KoNTA
operacje gospodarcze powodują zmiany W bi|ansie. |ch duza i|oŚc uniemozliwia sporządzanie
po kazdej operacji nowego bilansu' W związku z tym zmiany zachodząCe W składnikach akty-
wÓw i pasywów po kazdej operacji gospodarczej rejestruje się na kontach księgowych'
-l
]- nto ks-ęgowe to sp""iT* w,ąa.ene tosęg-o*e stuzące oo ręg-owani;Zn.lian Zacho
I dzących w składnikach bi|anSU oraz w e|ementach wptywających na wynik finansowy. l
L-- __ J
Dla ce|Ów edukacyjnych konto przyjmuje uproszczony uktad, tzn. kształt |itery T.
Elementy składowe konta:
1. Nazwa konta.
2. Dwie przeciwstawne strony konta.
Nazwa konta - dostosowana jest do treściekonomicznej księgowanych na koncie operacji
gospodarczych.
Strony konta:
1) |ewa, ktÓrą nazywamy Debet (Dt) |ub Winien (Wn),
2) prawa, ktorą nazywamy Credit (Ct) |ub Ma.
Dt lub Wn NAZWA KONTA Ct lub Ma
i r"ięg"*""ilp"'*lGo.p;;a ; *.-u' n"#p"l"g"-." doroon-un' ._"p"' k*;y-l

i operacji gospodarczej po odpowiedniej stronie konta, tj. po stronie debetowej (winien) i
' |ub 3" =t'gŁEq"lv"]_(ma) J
I
Dokonane zapisy kwot operacji gospodarczych po danej stronie konta okreŚ|a się następująco: - -
lubWinien NAZWA KONTA Credit (Ct) lub Ma
- debetowaniem konta - kredytowaniem konta
- zapisaniem po stronie - zapisaniem po stronie
Debet (Winien) konta Credit (Ma) konta
_ obciązeniem konta
- uznanlem konta
- zapisaniem w cięzar konta - zapisaniem na dobro konta
Po zaksięgowaniu operacji gospodarczych ob|icza się obroty konta.

l--- ----] po
jest to SUma kwot wszystkich operacji gospodarczych zaksięgowanych
1 obrót konta j"!"t"Tl
{".'. !P-!"jt,"T k,"ovtry9i-$Ł
I
I
J
L
-
RozroŻniamy dwa rodzaje obrotów, ktorych nazwY za|eŻą od strony konta, po której sumuje się
---
kwoty operacji gospodarczych'.
1) obrótdebetowy(Winien) jest to SUma kwot operacji zapisanych po stronie debetowej
konta,
2) obrót kredytowy (Ma) jest to suma kwot operacji gospodarczych zapisanych po stronie
kredytowej konta.
PRZYKŁAD 1. obliczania obrotów konta

NAZWA KONTA Ct (Ma)
Kwoty operacji ,L Kwoty operacji

gospodarczych - gospodarczych
obrót debetowy + € obrót kredytowy
CWICZENIE 1.
POLECENIE:
ob|icz obroty na następujących kontach:
Zobowiązania
wobec dostawców
l--- .---]
l- El@ ĘntafŁto roznica.rn|gd4y SUn3 gprgó]Ł koĘ!e'-J
?ozroŻniamy dwa sa|da konta:

1) satdo debetowe (Winien) konta ma miejsce wÓwczas, gdy obrot debetowy jest większy od
obrotu kredytowego,
2) sa|do kredytowe (Ma) konta występuje, gdy obrÓt kredytowy jest większy od obrotu
debetowego.
Podsumowując, nazwa sa|da pochodzi od nazwy strony konta, ktÓra wykazuje większy obrot.
PRZYKŁAD 2. obliczania sald kont

Dt(wn) NAZWA KONTA Ct(Ma) NAZWA KONTA ct(Ma)
6 300,-
Kwoty operacii
óóó,.* #i},:ijł:l] 12 000,- = g0sp00arczycn
300,- 600,-
obrótDt + 4400,- ś obrót Ct obrót Dt => 18 900,- + obrót Ct
1 700'. ę saldo Dt sardo Gr + 10 700.-
Dt
obrót 4 40o,- obrót Ct 18 900'.
- obrót Ct 2 700,- - obrót Dt 8 200.-
= saldo Dt 1 700,- = Saldo Ct 10 700,-
Gdy na koncie występuje ty|ko obrÓt Dt, to konto wykazuje sa|do debetowe równe kwocie
ob|iczonego obrotu Dt, w przypadku występowania na koncie tylko obrotu Ct konto wykazuje
saldo kredytowe rÓwne kwocie ob|iczonego obrotu Ct. Gdy obrot Dt rÓwny jest obrotowi Ct,
to konto nie wykazuje salda.
I
PRZYKŁAD 3 obliczania sald kont W przypadku występowania jednego z obrotów

NAZWA KONTA Cr(Ma) Dt(Wn) NAZWA KONTA Ct(Ma)
Kwoty operacii * 70 000,- 5 700,- *- Kwotyoperacji
gospodarczych - 3 2OO,_ 1 BOO,- gospodarczych
+ obrót Ct
obrót Dt + 74 000,- Saldo Ct +
740o0,- € sa|do Dt
Ćwlczerule z.
POLECENIE..
ob|icz salda na następujących kontach:
NaIezności
Dt od odbiorców ą Dt Rachunek
Sa|do konta ob|iczone na koniec okresu sprawozdawczego nazwa się sa|dem końcowym (Sk)'
Sa|da końcowe, usta|one na koniec okresu sprawozdawczego, Stają Się saldami początkowymi
kont (Sp) na początek następnego okresu sprawozdawczego'
Sa|da początkowe są podstawą otwarcia kont na początek okresu sprawozdawczego, nato-
miast końcowe stanowią podstawę zamknięcia kont na koniec okresu sprawozdawczeoo.
Czynności zwiqzane z funkcjonowaniem konta:
1) zaktadanie konta - wpisanie nazwy konta |ub symbo|u zgodnie z zakładowym planem
kont (przykładowy p|an kont, stworzony d|a potrzeb dydaktycznych, umieszczono na
oktadce podręcznika),
2) otwarcie konta - wpisanie kwoty salda początkowego z bilansu'
Gdy brak jest w bilansie początkowym sa|da danego konta, to otwarcie konta ogranicza
się do zaksięgowania pierwszej operacji gospodarczej,
3) księgowanie operacji gospodarczych - zapisanie kwoty operacji gospodarczej po odpo-
wiedniej stronie konta,
4) zamknięcie konta - ob|iczenie i wpisanie obrotów (obrotu) konta, sa|da (sa|d) konta,
5) zbi|ansowanie obrotÓw konta - ostateczne podsumowanie konta i podkreŚ|enie kwot
podwójną kreską.
PRZYKŁAD 4. Zamknięcia kont

Dt NAZWA KONTA ct Dt NAZWA KONTA ct
3319!,ro*, sp. 1 5oo,- 830.-
- Kwota operacji
gospooarczel
Kwoty operacii
g0sp00arczycn
3 600,-
.1
2 600'- Sp. saloopoczątkowe
Kwoty operacji 600,- 7 900,- 7 900,- Kwota operacji
g0sp00arczeJ gosp00arczeJ
1 000,-
obrót Dt => ę obrót Ct obrót Dt + 12 500,- + obrót ct
€ Sa|do końcowe (Dt) Sa|do końcowe (Ct) t I000,-
20 500,-
\./
zbilansowane obroty
\,/
zbilansowane obroty
Cz' l zAsADYRACHUNK)W)ŚC|
cwrczENrE 3.
POLECENIE:
Zamknij ponizsze konta.
NaIezności Pozostałe
Dt od pracowników ct zobowiązania
Sp. 2 020, 12 000,- Sp.
350, 6 000,-
960,
6.2. UKŁAD GRAFICZNY KoNTA

W praktyce forma i układ graIiczny konta księgowego mogą byc zroŻnicowane w za|ezności
od Stosowanych form i technik księgowoŚci, np. w postaci:
1) jednostronnej tabeli, zwanej paginą,
2) dwustronnej tabeli, zwanej folio.
PRZYKŁAD KoNTA W PosTAcl JEDNoSTRoNNEJ TABELI
Zapisv na koncie
oa. lol]olłoli*w'. d". F;6.'0;i el Zasb]9u j '' - T W ta|ucie| PL|'daÓ
?q1x::12:3r 131 3 547"q7 ięk]'-.ej M dq N ag!:o dzen

p r2919i,.11.y.!'.Y.n wB 24
; RK:6 201X-12-31 1?1 1 s57.85 dekrel.M do N pęe]ew s'{a{e!-'Z|'.lS . WB ?{
eglx.lż.ji
.
I RK:Q 131 9,0q oękret M da.N p.|o}ii'4la od' p'l?9!9WÓW WB 24

. RK-O 201X-12 wB
31 13:1 E7 O9Q QQ. dekre! \4 da lrl. WptVW.nale;,|9-ś.c.i. 2{
; Ri{.6 ?0.lx.jż.ct 1?1
49']!'0.s : dęk'"ęJ M'da..N. Wplyw -adsele B,aw-lpki Wę2+
: RK-6 2A1X 12 31 13i 4U.Q; dekret lM do N g.|q.oho['J'ry].Ęa'nkU WB 24
aq.9eth|,-9d.
:
'
' i '3s,a9
ros 5 51t.s?
Sa|do pocfątkose i|do końcowe 99 6f1,37
sa|do począ1towe Ma] lldo końcowe Mai 0,00
Konta W postaci jednostronnej i dwustronnej rÓZnią się między Sobą jedynie rozmieszcze_
niem rubryk słuzących do rejestracji Zapisow księgowych,
Każdy zapis księgowy składa się z następujqcych elementów:

1) data dokonania ZapiSU księgowego (operacji gospodarcze1),
2) numer i rodzaj dokumentu będącego podstawą księgowania,
3) treŚÓ zapisu - zwięzła treśĆekonomiczna księgowanej operacji gospodarczej,
4) kwota zaoisu.
6.3. ZASADY FUNKCJONOWANIA KONT BILANSOWYCH

Ewidencję zmian w stanie składników aktywÓw i pasywow bi|ansu prowadzi się na kontach
bilansowych.
Rozrózniamy następujqce konta bi lansowe:
1) aktywów (,,Środki trwate'', ,,Materiaty'', ,,Rachunek biezący'' itd'),
2) pasywów (,,Kapitał zakładowy,,, ,,Zobowięania wobec dostawcÓw,', ,,Kredyty bankowe,' itd.)'
3) aktywno.pasywne - omowione W rozdzia|e V podręcznika,
Nazwy kont bi|ansowych nadaje się na podstawie nazw poszczegÓlnych pozycli bilansowych.
Zasady funkcjonowania kont bi|ansowych wynikają z zasad budowy bi|ansu' E|ementy aktywÓw
i pasywow wykazywane Są w bilansie po dwoch przeciwnych stronach, tzn. aktywa po stronie
|ewej bi|ansu, pasywa zaŚ po jego stronie prawej'
Przeciwstawne funkcjonowanie kont aktywow i pasywÓw opiera się na budowie bilansu.
Poniższy schemat przedstawia zasady funkcjonowania kont aktywów i pasywów:

KONTA BILANSOWE
r*"-Ó-l
ł
Nazwa konta Ct (Ma) Nazwa konta
(Sp.) saldo zmniejszenia (-) saldo poczqtkowe (Sp.)
(+) zwiększenia zwiększenia (+)
obrót Dt obrót Ct
saldo końcowe Dt
lł;i.;";ńń;;uń;;; **ę
I
I xonto aktywów
przyjmuje na stronę debeto- l
wą sa|do początkowe składnika aktywÓw '.lov.ł
l wą sa|do początkowe składnika pasywów
I
' z bilansu otwarcia i wszystkie operacje

't
I
',. bilansu otwarcia i wszystkie operacje

1
, 9osPodarcze zwiększające stan składnika

I I
, 9osPodarcze zwiększające stan składnika l
aktywów, na stronę kredytową wszystkie pasywÓw, na stronę debetową wszystkie ope- l
'1 racje gospodarcze zmniejszające Stan skład-

I
'1 operacje gospodarcze zmniejszające stan I |
1 składnika aktywÓw i saldo końcowe. 1 nika pasywÓw i sa|do końcowe.

I I
_.1 __J
PRZYKŁAD 1. Zasady funkcjonowania konta aktywów

Dt Materiały
sa|do poczqtkowe - Sp. 1 000,-
Kwoty,operacji 300,- Kwoty operacli
00sD00arczvcn
ŻwidkszaiacVch
stan.materiałów
+ 800,-
gospo0arczycn,
ZmnIeJSZa|acycn
stan matenarcw
'
400,-
obrót Dt € obrót Ct
sk. Dt) - sa|do końcowe
V
2 500.-
zbilansowane obroty
46 Cz. t ZASADYRACHUNKOWOSCI
PRZYKŁAD 2. Zasady f un kcjonowan ia konta pasywów

Dt Kredyty bankowe Ct
Kwoty operacji
g0sp00arczycn
1 000,- 20 000,- Sp. saldo początkowe
Zmn|elsza|ącycn
stan Kre0vl0w
+ 2 000,- 10 000,- + Kwoty operacii
g0sp00arczycn
bankorirych zWIeKsza|ącVcn
5 000,- 3 000,- stań kredytÓw
bankowyÓh
obrótDt + 8000'- obrót Ct

saldo końcowe - Sk. (ct) 25 000,-
33 000,- 33 000,-
\/\,/
zbilansowane obroty
6.4. REJESTRACJA OPERACJI GOSPODARCZYCH
op
"r. ".l
* p-o o u rc' u on ę g;
ł ;;'
nT k". t". l.' o. * o*v_" r..l . w d' -."*d q l ;
podwójnego zapisu, ktÓra po|ega na: "
księgowaniu operacji gospodarczych na dwÓch rÓznych kontach,
księgowaniu operacji gospodarczych po przeciwnych stronach dwÓch kont,
:L__'"_
- księgowaniu operacji gospodarczych na dwóch kontach teJ samej kwoty operacji. _=-=J :
Re|acja, jaka występuje między kontami w wyniku rejestracji zdarzen zgodnie z powyŻszą
zasadą, nazywa się korespondencjq kont.
PRzYKŁAD
ZAŁoZENlA:
W jednostce gospodarczej miały miejsce następująCe operacje gospodarcze.,
1' Zakupiono oprogramowanie komputera ze środkÓw pienięznych w kasie 4 500,-
- saldo konta ,,Kasa" wynosi Ę nnn-
2. Spłacono zobowiązania z tytułu podatku dochodowego Ze Środkow
pienięznych w banku 800,-
-
sa|da kont wynoszą:
,'Rachunek biezący'' 11 000,-
,,Zobowiązania pu b icznoprawne,'
I 800,-
3' Sptacono zobowiązania wobec dostawcÓw z zaciągniętego na ten ce|
- sa|do konta ,,Zobowiązania wobec dostawcow'' wynosi 3 000,-
4' Udziałowcy wnieś|ina rachunek bankowy podwyŻszone udziały 1B 000,-
- sa|do konta ,,Kapitał zakładowy'' wynosi 100 000,-
POLECENIA:
Nalezy
1) oMvorzyc konta, zaksięgowaĆ operacje gospodarcze na dwÓch kontach korespondujących,
2) okreś|iÓ wpływ zaksięgowanej operacji gospodarczej na SUmę bi|ansową aktywów
i pasywów.
RoZWlĄZANlE:
operacja '.|. spowodowała zmiany w dwóch sktadnikach aktywow:
. zmniejszenie gotowki w kasie (Ct ,,Kasa" 4 500,-)
. Zwiększenie wartościniematerialnych i prawnych (Dt ,,Wartości niemateria|ne i prawne''
4 500,-)
Suma bilansowa aktywow nie ulegta zmianie.
Wańości
Dr Kasa cr Dt niematerialne iprawne ct
Sp. 5 OOO,-
|
4 500,- (1
Cz. I ZASADYRACHUNKOWOSCT 47
operacja 2. spowodowała zmiany w jednym sktadniku aktywÓw i w jednym pasywÓw:

. zmniejszenie środkÓw pienięznych w banku (Ct ,,Rachunek bieŻący,, B00,-)
. zmniejszenie zobowięań pub|icznoprawnych (Dt ,,Zobowięania pub|icznoprawne'' B00,-)
Suma bi|ansowa aktywów i pasywÓw u|egła zmniejszeniu.
Zobowiązania
Dt Rachunek bieŻqcy ct Dt publlcznoprawne ct
2) 800,-
I aoo,- so.
operacja 3' spowodowała zmiany w dwÓch sktadnikach pasywÓw:
. zmniejszenie zobowiązań wobec dostawców
(Dt ,,Zobowiązania wobec dostawcÓw 3 000,-)
. Zwiększenie kredytów bankowych (Ct ,,Kredyty bankowe 3 000,-)
Suma bi|ansowa pasywÓw nie u|egła zmianie.
Zobowiązania
Dt wobec dostawców ct Dr Kredyty bankowe cr
3) 3 000,-
I s ooo,- sn.
operacja 4. spowodowała zmiany w jednym składniku aktywÓw i w jednym pasywów:
o zwiększenie środków pienięznych w banku (Dt ,,Rachunek bieŻący,' 1B 000,-)
. zwiększenie udziałÓw wniesionych przez udziałowców
(Ct ,,Kapitał zakładowy'' 1B 000,-)
Suma bilansowa aktywów i pasywów u|egta zwiększeniu.
Dt Kapitał zakładowy ct Dt Rachunek bieżqcy ct
100 000,- Sp.
18 000,- (4
CWICZENIE 1.
ZAŁoZENlA:
W jednostce gospodarczej miały miejsce następujące operacje gospodarcze:
1. Wypłacono pracownikowi za|iczkę na materiały biurowe 400,-
- saldo konta ,,Kasa" wynosi 700,-
2' Zakupiono towary z zaciągniętego na ten ce| kredytu bankowego 6 000,-
3. Zwrocono dostawcy częśĆmateriałow przed zapłatą z powodu wad jakoŚciowych 500,-
_ sa|da kont wynoszą:
,,Materiaty" 6 000,-
,,Zobowiązania wobec dostawcÓw'' 2 000,-
4' Sptacono zobowiązania z tytułu wynagrodzeń z zaciągniętego na ten cel kredytu
bankowego 12 000,-
- sa|do konta ,,Zobowiązania wobec pracownikÓw'' wynosl 12 000,-
POLECENIA:
1) otworz konta i zaksięguj operacje gospodarcze na dwÓch kontach korespondujących.
2) okreś| wpływ zaksięgowanej operacji gospodarcze1 na SUmę bi|ansową aktywÓw i pa-
sywow.
RoZW\ĄZANlE:
'1.
Cz' l ZASADYRAcuuNxowoŚct
V! ZADANIA I FUNKCJONOWANIE KONT BILANSOWYCH
2.
I 3.
4.
cwtczENtE 2.
POLECENIE:
Sformutuj i zaksięguj na dwóch kontach korespondujących operacje gospodarcze, ktÓre
wywołałyzmiany w następujących składnikach bilansu:
1) w dwoch składnikach aktywów na wartośĆ 6 000,-
2) w dwoch składnikach pasywÓw na wartośÓ 7 B00,-
3) w jednym składniku aktywÓw i w jednym sktadniku pasywów
zwiększając Sumę bi|ansową na wartośÓ 4 000,-
4) w jednym sktadniku aktywów i w jednym składniku pasywów
zmniejszając sumę bi|ansową na wartośÓ 5 000,-
5) w jednym składniku aktywów trwałych i w jednym składniku
aktywÓw obrotowych na wartość 3 600,-
6) w jednym sktadniku aktywow obrotowych i w jednym zobowiązaniu
zwiększając Sumę biłansową na wartość 3 000,-
RoZWlĄZANlE:
1.
z.
Cz. t ZASADYRACHUNKOWOSCI 49
3.
/,
L+.
5.
6.
6.5. OYKL czYNNoSC|: oD BILANSU PoczĄTKoWEGo Do BILANSU KoNcoWEGo

Prace księgowe obejmujq pewne etapy następujqce jeden po drugim.
|'ETAP Sporzqdzenie bi|ansu otwarcia
Prowadzenie księgowości rozpoczyna się od sporządzenia bi|ansu początkowego, czy|i
usta|enia rzeczywistego stanu aktywów i pasywów jednostki na okreś|ony dzień.
W nowo powstałym przedsiębiorstwie bi|ans początkowy, ZwanY bi|ansem otwarcia, sporządza się
w dniu rozpoczęCia dziata|ności gospodarczej. W jednostce funkcjonującej od ki|ku |at bi|ansem
początkowym d|a nowego okresu sprawozdawczego (01 .01 .2o13r') jest bi|ans końcowy poprzed-
niego okresu sprawozdawczego (31'12.2012r.), zgodnie z zasadą ciągłościbi|ansowej'
r---
,
zasada ciqgłościbi|ansowej wyraŻa się w tym, ze bi|ans końcowy ubiegłego okresu ---]
Sprawo-
I zdawczego jest bi|ansem początkowym na początek nowego okresu sprawozdawczego'
;
I
L__
I|. ETAP otwarcie kont bilansowych na początek okresu sprawozdawczego
---J
Podstawą otwarcia kont jest bi|ans początkowy.
otwarcie kontto przemieszczenie poszczego|nych sktadnikÓw aktywÓw i pasywÓw z bi|ansu
na właściwekonta.
r--- ----lkwot
; otwarcie kont bi|ansowych pozyc1ami z bi|ansu początkowego po|eganazapisaniu I
poszczegó|nych sktadnikÓw bilansu w następujący sposób:

_ składniki aktywow bi|ansu po stronie debetowej odpowiednich kont aktywów,
- sktadniki pasywÓw bi|ansu po stronie kredytowej odpowiednich kont pasywÓw.

I Jest to tzw. zasada otwarcia kont bilansowych.
L-- I
---J
Cz. l ZA9ADY RAcuuNxowoŚct
otwieranym kontom bi|ansowym nadaie się ana|ogiczne Iub zb|izone nazwy poszczego|nych
Erzycji bilansowych.
Kwoty poszczego|nych pozycji bilansowych, zapisane na otwieranych kontach, są sa|dami
początkowymi (Sp.) tych kont'
PRZYKŁAD 1.
POLECENIE:
Na podstawie biIansu początkowego Przedsiębiorstwa Usługowego ,,EKo'' Sp' z o'o',
u|. Wiejska 17,51-800 Wrocław na|eŻy otworzyć konta aktywow i pasywÓw.
Biluns otworcio sporzqdzony nl dzień 0l.0l.20|Xr.
(uproszczonyJ
LP, AkĘwo Sumq LP. Posyrrq Suma
A. AKTYWA TRWAIE 28 250,9A A. KAPITAT WTASNY 53 000,c0

L Wońości niemoterioIne i prowne 3 050,00 t. Kopitoł zokłodowy 50 000,00
2. Środki irwołe 25 200,00 . 2. Zysk netto - wynik finonsowy 3 000,00
B. AKTYWA OBROTOWE 34 300,@ B. zoBowIĄzAN|A 9 55o,OO
MoierioĘ B 000.00 t. Kredyty bonkowe 7 500,00
A Rochunek bieżqcy 2ó 3oo,0o 2. Zobowiqzonio wobec dostowców 2 050,00
SUMA BILANSOWA AKTYWOW ó2 55o'oo sUMA BI lANsolvA płstwów ó2 5sonoo
/r
il
,f|
Salda poczqtkowe kont aktywów Salda początkowe kont pasywóW

sq saldami debetowymi sq sa|dami kredytowymi
WańoŚci niematerialne
ot iprawne ct ot Kapitał zakładowy ct
Sp. 3 O5O,- |
I
| 50 000,- Sp. <-
ot Środkitrwałe ct ot Wynik finansowy ct

---------> Sp. 25 200,- |
I 3 ooo'- sP. +-
Dt Materiały ct ot Kredyty bankowe ct
----------> Sp. I000,- | | 7 500,- SP. <-
Zobowi4zania
Dt Rachunek biezący ct Dt wobec dostawców ct
Sp. 26 300,- | I z oso,- sp.
,, zAsADYRACHUNKowosct 51
|
I
I
CWICZENIE 1.
ZAŁoZENtA:
Hurtownia Artykułów Biurowych ,,KREDKA'' sp. Z o.o., 5B-30O Wrocław, u|. Jaracza 9 posiada
na dzień 0i.01 .2o1Xr. następujące składniki aktywÓw i pasywów:
tp. vf-|rczczEgólN|rut KII'OTA

I . Zobowiqzonio wekslowe ".':,',:, 4 000;-, {*_**l
2, Wońości niemoterio|ne i orowne / 000,-
3. Note*ności od.oauioń*w ...' ''. l:i:' 5 2oO,-
4. Rochunek biezqcy 8 5OO,-
5. Kredyty bonkowe 5 300,-
6. Koso l óOO,-
.
7. .Zobowązon'io wober::oo,stqńłb*j:i 2 g00,-
8. lnwestycie długoterminowe ó lO0,- l----l
g...i.śioatitńoł"].: . ..' ]
' .......,
33 000,-
10. Towory 9 4OO,- l-l
l.i.Młł*.n;b. . . :'...:.....: ..'
900,- f--_l
12. Kopitoł zokłodowy 50 000,- l----l
l3.Zysk netto - wynik {inonsowy I I g00,-
l4. Inne środki pieniężne 2 3oO,- l---l
POLECENIA:
1. SporządŹ Uproszczony bi|ans początkowy z podziałem na aktywa trwate i obrotowe,
kapitały własne i zobowiązania,
W ce|u usta|enia grUpy bi|ansowej uzupełnij puste po|a, posługując się następującymi
skrótami:
Aktywa trwałe - AT, Aktywa obrotowe - Ao, Kapitały własne - KW, Zobowiązania - Z,
2. Na podstawie sporządzonego bi|ansu otwórz konta bi|ansowe.
Cz. l ZASADYRAcuuNxowoŚct
Doto i miejsce Imię i nozwisko Imię i nozwisko

spozqdzoiqcel bilons (lub zozqdu) iednostki
ll|. ETAP Księgowanie operacji gospodarczych. Sumowanie obrotów kont

W celu biezącej ewidencji operacji gospodarczej wykorzystuje się konta otwarte na podstawie
bi|ansu początkowego.
Po zarejestrowaniu w danym roku obrotowym wszystkich zmian w stanie sktadnikow aktywÓw
i pasywÓw, kaŻde konto podkreś|asię, a następnie podlicza obroty tych kont'
PRZYKŁAD 2.
ZALOZENIA:
W Przedsiębiorstwie Usługowym ,,EKo'' Sp' Z o'o, w styczniu zarejestrowano następujące
operacje gospodarcze:
'i)Zakupiono kompuler z przyznanego na ten cel kredytu bankowego 6 000,-
2) Zakupiono oprogramowanie komputera ze środkow pienięznych w banku 2 600,-
3) Przeznaczono częśĆwygospodarowanego zysku na rozwÓi jednostki 2 000,-
4) Zwrocono dostawcy przed zapłaIą częśĆmateriałów z powodu wad jakościowych 7oo,-
POLECENIA:
Nalezy:
1) zaksięgować operacje gospodarCZe na otwartych kontach (w przykładzie 2' wykorzystano
konta otwarte w przykładzie 1)'
2) pod|iczyĆ obroty na kontach.
RoZWlĄZANlE:
Wańości
Dt niematerialne iprawne cr
Sp. 3 050,-
2) 2 600,-
Srodkitrwałe
Sp. 25 200,-
1) 6 000,-
Zobowiązania
wobec dostawców ct
26300,- | 2600,-
26300,- | 2600,-
ct Konto,,Kapitał zapasowy'', nieposiada.

jące Sp. z biIansu otwarcia, zostało
(3€ otwarte w momencie zarejestrowania
na nim operacji gospodarczej.
54 Cz. t ZASADYRACHUNKOWOSCT
Ćwlczerule z.
ZAŁoZENlA:
W Hurtowni Artykułow Biurowych ,'KREDKA'' Sp. Z o.o' w styczniu zarejestrowano następujące
operacje gospodarcze:
1, PrzyjęIo naleznoŚci od odbiorcy do kasy 1 200,-
2' Sptacono zobowiązania weks|owe z przyznanego na ten ce| kredytu bankowego 4 000,-
3. Zakupiono Za gotowkę i przyjęto do magazynu materiały 1 500,-
4, Zakupiono akcje w ce|u |okaty kapitału ze środkÓw pienięznych
na rachunku bankowym 3 900,-
5. Udziatowcy wnieśli na rachunek bankowy podwyzszone udziaty 5 800,-
6. Ze środkow zgromadzonych na rachunku bankowym sptacono
ratę kredytu bankowego 1 000,-
7. Przeznaczono częścwygospodarowanego zysku na rozwÓj jednostki 10 000,-
B' Wyptacono pracownikowi za|iczkę na zakup materiałÓw 500,-
9. Przyjęto do magazynu zakupione przez pracownika materiały 400,-
10. Przyjęto do kasy niewykorzystaną przez pracownika za|iczkę 100,-
POLECENIA:
1. Zaksięguj operacje gospodarcze na otwartych kontach (w Ówiczeniu 2 przygotowano
do ewidencji konta otwarte w ćwiczeniu 1).
2. Podlicz obroty na kontach.
R2ZW\ĄZANlE:
Wartości Inwestycje
Dt niematerialne iprawne cr Środkitrwałe Dt długoterminowe ct
NaIezności
Materiały Towary od odbiorców
Kapitał zakładowy Wynik finansowy Kredyty bankowe
Zobowiązania
wobec dostawców ct
lV. ETAP Zestawienie obrotów i sa|d

Po zaksięgowaniu w danym okresie sprawozdawCZYm wszystkich operacji gospodarczych,
na|eŻy sprawdziÓ prawidłowośćotwarcia kont i dokonanych na nich zapisów księgowych.
Potwierdzeniem tej prawidłowości jest rÓwnowaga między ogó|ną Sumą obrotÓw Dt a ogó|ną
sumą obrotÓw Ct wszystkich kont.
Równowagę na kontach sprawdza się na podstawie sporządzonego zestawienia obrotów i sald.
Czynności obowiqzujące podczas sporzqdzania zestawienia obrotów i saId:
1) wpisanie nazw kont oraz obrotÓw Dt i Ct wszystkich kont, a następnie ob|iczenie ogÓ|nych
sum obrotÓw kont wykazanych w zestawieniu.
Jeze|i ogó|ne Sumy obrotów Dt i ct kont są sobie równe, świadczy to o przestrzeganiu reguły
podwojnego księgowania na kontach,
) obrotów Dt kont = ) obrotów Ct kont

2) wpisanie sald Dt |ub Ct poszczegÓ|nych kont oraz ob|iczenie ogÓ|nych sum sald kont.
Jeze|i ogÓ|ne sumy sald Dt i Ct kont są sobie rÓwne, świadczyto o istnieniu równowagi
bi|ansowej sa|d końcowych kont bi|ansowych aktywów i pasywÓw,
)
saH Dt kont = ) sald Ct kont
3) zamknięcie zestawienia obrotÓw i sa|d - zbi|ansowane obroty i sa|da kont podkreś|a się
podwÓjną |inią na znak ich wyrÓwnania.
Cz. l ZASADYRAcuuNxowoŚct
PRZYKŁAD 3.
POLECENIE,
Na podstawie obrotÓw kont obliczonych w przykładzie 2 na|eŻy sporządziĆ zestawienie
obrotów i sa|d na dzień 31'01.1Xr. w Przedsiębiorstwie Usługowym
''EKo''.
RoZWlĄZANlE:
P.gedęięoigg.9t. w9 U'9}.Pgo.rye-...EKQ]..'Sp.' 3...o.9.
'.'..' ' .T}. trig;'1ka 17' 5r.800 Wrocł'aw
Zestowienie obrotów i soId spo]zqdzone no dzień 3,|,oł,łX,,

(uproszczone)
Obroty Soldo
Lp Nazwa konto
D{.. cf D! Cr
I Wońości niemoteriolne i prowne 5 ó50, 5 ó50
Środki trwote 31 200, 31 200
3 MoterioĘ B 000, 700, 7 300

A
Rochunek bieżqcy 2ó 300, 2 600, 23 700
E
J Kopitoł zokłodowy 50 000, 50 000
6 Wynik {inonsowy 2 000, 3 000, I 000
7 Kredyly bonkowe 1 3 500, r3 500
B Zobowiqzonio wobec dostowców 700, 2 050, r 350
Kopitoł Zoposowy 2 000, 2 000
x Rozem 73 850,- 73 850,- 67 850,- 67 85O,-
s!.o!:!X,, N:ó_w
Doto i mieisce
spozqdzen io zestowienio
ÓwlczeNle g.
POLECENIE:
SporządŹ Zestawienie obrotÓw i sa|d na dzień 31.01.1Xr. w Hurtowni Artykutów Biurowych
,,KREDKA'' Sp' Z o'o, na podstawie obrotów kont (w ćwiczeniu 3, przygotowano konta
z ob|iczonymi obrotami w Ćwiczeniu 1.).
Wańości lnwestycje
Dt niematerialne iprawne ct Środkitn,vałe długoterminowe ct
Cz. I ZASADYRACHUNKOWOSCI 57
Na|ezności
od odbiorcÓw
lnne
środki pienięzne
Sp. 1 600,- 3 900,- (4
1) 1 200,- 1 000,- (6
10) 100,-
Kapitał zakładowy Kredyty bankowe
Zobowi4zania
wobec dostawcÓw
Na|ezno'ści
od pracownikÓw
Cz' l ZA)ADY RACHUNK)WjŚC\

Zestorrienie obrotów i sgld sporzqdzone no dzień

Iuproszczone)
obroĘ Soldo
Lp Nqzwq kontq
DI cr ,Dt €t
x Rozem
Doio i mieisce Imię i nozwisko

sporzqdzenio zestowienio ^.^r.^.1îc
ncnhr
spozqdzo iqcei zestowien ie
V. ETAP Bi|ans końcowy
]-un-nJo-ncowy1."'-rnię"iąl..tilńt"tv.^"-;t"*b.';*y'"'"Ń.h*"r.t"ś"ill
iI aktywow i pasywÓw jednostki, sporządzone W okreś|onej formie, na ostatni dzien okresu
sprawozdawczeoo.
:
I
L-
Bi|ans końcowy sporządza się na podstawie sa|d końcowych ob|iczonych w zestawieniu
do zaIwierdzenia
obrotÓw i sa|d. Po sporządzeniu bi|ansu końcowego, przedkłada się go
przez kierownika (|ub zarząd) jednostki.
PRZYKŁAD 4.
POLECENIE:
Na podstawie zestawienia obrotow sa|d sporządzonego w przykładzie 3 na|ezy sporządzic
i
bilans końcowy na dzień 31.0.1.'1Xr. w Przedsiębiorstwie Ustugowym,,EKo'''

RoZWlĄZANlE:
Przedęiębio1p.t.qg. .
Upł'uggł.lg . .
$lrusp. z o.o.
ul. WiejJka 17, 5r.goÓ
'Vrocław
Bilons końcowy sporzqdzony no dzień
(uproszczony) '1.o1.201Xr.
Lp. Ak{nro Sumc Lp. Posywo Sumo
A. AKTYWA TRWATI 3ó 85o,i00.' A. KAPITAłY WtAst|E 53 ooo,bo
t. Wońości niemoterioIne i prowne 5 ó50;00. t. Kopitoł zokłodowy 50 000,i00
2. Środki trwołe 3l 200ł00 2. Kopitoł Zoposowy 2 000,i00
B. IKTYWA OBROTOWE 3l 000;oo, Zysk netto - wynik iinonsowy 1 000,100
t. Moterioły / 300;0S, B. z0BoWIĄzAl{lA | 4 85o,bo
2. Rochunek bieżqcy n ToOiAlO, 1. Kredyiy bonkowe I3 500,i00
2. Zobowiqzonio wobec I
dostowców I 350;00
I
I
I
SUMA BILANSOWA AKTYWOW ó7 ssojoo SUMA BILANSOWA PA$TWOW ó7 85o,0o
(-) (-)
ł1:.91:?91x.:: .
Doto i miejsce
{:g:1l.l )*K*łłł,*.
lmię i nozwisko
..'....... Lt,bfu,łd
Imię i nozwisko
spozqdzoiqcei bilons (lub zozqdu) iednostki

cwtczENrE 4.
POLECENIE:
Na podstawie zestawienia obrotów i sa|d sporządzonego w ćwiczeniu 3 sporządŹ bi|ans
końcowy na dzien 31.01.1Xr. w Hurtowni Artykułow Biurowych ,,KREDKA'' Sp. Z o'o'
RoZWlĄZANlE:
Bilons końrowy sporzqdzony no dzień

(uproszczony)
:E'.F, Akrywo SumE Lp. Posywo Sumo
SUttrtA Bl LANSOWA AKTnitOW suMA BlLANsowA płsvwów
Doto i mielsce Imię i nozwisko Imię i nozwisko

spozqdzoiqcei bilons (lub zozqdu) jednostki
Vl. ETAP Zamknięcie kont

Po sporządzeniu bi|ansu zamyka się konta księgowe zgodnie zzasad4zamknięcia kont
bi|ansowych. Według tej zasady:
sa|da końcowe aktywów są zapisywane na właściwych kontach aktywów po stronie Ct.
sa|da końcowe pasywów są zapisywane na właŚciwych kontach pasywów po stronie Dt.
L--
---J
Sa|da końcowe kont wpisuje się po właściwejstronie konta na podstawie zestawienia obrotÓw
i sald.
Po zapisaniu sa|d końcowych następuje ostateczne podsumowanie kont i podkreś|enie kwot
podwÓjną kreską na znak zbi|ansowania obrotÓw Dt i Ct.

PRZYKŁAD 5'
POLECENIE:
Na|ezy zamknąĆ konta w Przedsiębiorstwie Usługowym,,EKo''
RoZWlĄZANlE:
Wańości
or niematerialne i prawne ct Dt Środkitrwałe ct
Sp. 3 050,- Sp. 25 2OO,-
2) 2 600,- 1) 6 000,-
Zobowiązania
wobec dostawców
7 500,- Sp.
6 000,- (1
cwtczENrE 5.
POLECENIE:
Zamknij konta w Hurtowni ArtykułÓw Biurowyoh ,,KREDKA'' sp. Z o.o, podane w Ówiczeniu 3.
6.6. TREśÓ eroruoM|czNA SALD
Sa|da kont zawierąą okreś|oną treśćekonomiczną.
Sa|da początkowe informują o Stanie sktadników bi|ansu na początek okresu sprawozdawczego'
Salda końcowe informują o stanie sktadnikÓw bi|ansu na koniec okresu sprawozdawczego.
PRZYKŁAD 6.
POLECENIE:
Na|ezy podać treŚć ekonomiczną sa|d końcowych kont zamkniętych w przykładzie 5.
RoZWlĄZANlE:
1. Sa|do końcowe konta ,,Wartości niemateria|ne i prawne'' (5 650,-) informuje na koniec
okresu sprawozdawczego o wartości posiadanych przez jednostkę praw majątkowych.
2. Sa|do końcowe konta ,,Środki trwałe'' (31 200,-) informuje na koniec okresu sprawozdaw-
czego o wartoŚci posiadanych przez jednostkę rzeczowych aktywów trwatych.
3. Sa|do końcowe konta ,,Materiały'' (7 300,-) informuje na koniec okresu sprawozdawczego
o wartoŚci posiadanych przez jednostkę materiałów w magazynie.
4' Saldo końcowe konta ,,Rachunek bieŻący" (23 700,-) informuje na koniec okresu Spra-
wozdawczego o wartości posiadanych przez jednostkę środkÓw pienięznych w banku.
5. Sa|do końcowe konta ,,Kapitał zakładowy', (50 000,-) informuje na koniec okresu Spra-
wozdawczego o wartości wniesionego przez udziałowców kapitału do jednostki.
Cz' l ZA9ADY RACHUNK)W)ŚC|
6. Sa|do końcowe konta ,,Wynik finansowy,' (.l 000'-) informuje na koniec okresu Sprawo-
zdawczego o Wysokości zysku netto do podziału.
7. Sa|do końcowe konta,,Kredyty bankowe'' (13 500,-) informuje na koniec okresu Sprawo-
zdawczego o Wysokości zadłuŻenia wobec banku z tytutu zaciągniętych kredytow.
B. Sa|do końcowe konta ,,Zobowiązania wobec dostawcóW'' (1 350,-) informuje na koniec
okresu sprawozdawczego o wysokościzadłuŻenia jednostki wobec dostawców z tytutu
dostaw.
9. Sa|do końcowe konta ,,Kapitał Zapasowy'' (2 000,-) informuje na koniec okresu Sprawo-
zdawczego o Wysokości kapitału utworzonego Z wygospodarowanego zysku.
Ówlczerule e.
POLECENIE:
Na podstawie kont zamkniętych w Ćwiczeniu 3., okreś|zwięzłą treścekonomiczną sa|d
końcowych kont.
RoZWlĄZANlE:
Cz. l ZA9ADYRACHuNrowoŚct
CW!CZENIE 7.
ZALOZENIA:
SpÓtka Z o.o. ,,oLlMP'' we Wroctawiu, ul. Ko|orowa 7 zĄmuje się produkcją torebek skorza-
nych. Bilans spółki na dzień 01'12'2o1Xr. przedstawia się następująco:
ĘPOŁEA .4;.'O.Q.,.,]OtisP:
ul' Kolorowa |, ,z.+Oa rłlrocław
Bilons spolzqdzony no dzień 01.12.2o1Xr.

(uproszczony)
Ip. Akfyrro Sumo Lp. Pcsyro Sumq,

I Środki trwołe 78 ooojoo I Kopitoł zokłodowy t2o oooi00
L Inwestyc|e długoterm inowe l ó 000;00 z Kopitoł zoposowy 2B o0oi00
a
Moterioły ll ó00;00 Zysk netto - wynik {inonsowy s 000i00
- No|eżności od odbiorców ó 700,iCI0 4 Zobowiqzonio wobec
Ę No IeżnościpubIicznoprowne 4 8ooj00 procowników 3 200i00
I
ó Koso a 200i0a, I
tl
7 Rochunek bieżqcy 35 400,i00
I
I
I
SUMA BILANSOWAAKTYWOW l5ó Z00j00 su|lńA B|tANsowA PAsyYvo* l5ó 700joo

(-) (-)
9l*?:i-9lxr: {:e:1." Ko,Ła,-", Pąt. €,,el,,aQł*
Doto i mieisce l.;;,";;;r.i lmię i nozwisko
spoaqdzenio bilonsu oroz podpis osoby oroz podpis kierowniko
spoaqdzoiqcei bilons (lub zonqdu) iednostki
W g.rudniu Zarejestror,vano następujące operacje gospo oarcze''
1. Otrzymano na rachunek bankowy:
a) kredyt bankowy 15 000,-
b) na|ezności z tytutu podatku VAT 4 800,-
c) razem
2. odbiorca wptacił naleznośĆ do kasy 5 200,-
3. Zakupiono 2-letnie ob|igacje Skarbu Państwa za gotówkę 3 00o,-
4. Wypłacono gotowką za|egłe wynagrodzenia pracownikom 3 7o0,-
- Pobrano gotowkę z banku do kasy 3 100,-
o. Zakupiono ze środkow z banku spółdzie|cze własnościowe prawo do |oka|u 44 2oo,-
7. Wypłacono pracownikowi za|iczkę na Zakup materiatÓw 150,-
B. opłacono koncesję środkami pienięznymi w banku 3 600,-
9. Zakupiono od dostawcy i przyjęto do magazynu skorę 2 530,-
- zapłata w terminie pÓŹniejszym
10. Zakupiono za gotÓwkę i przyjęto do uzytkowania meble 3 600,-
i1. odprowadzono gotÓwkę z kasy na rachunek bankowy 2 Oo0,-
12. Sptacono z rachunku biezącego:
a) ratę kredytu bankowego 600._
b) zobowiązania wobec dostawcy skóry
c) razem
13. Przyjęto do magazynu materiały zakupione przez pracownika
z wcześniej pobranej za|iczki 1 50,
POLECENIA:
1. otwórz konta na podstawie bi|ansu.
2. Zaksięguj operacje gospodarcze z grudnia.
3' Sporządz zes|awienie obrotÓw i sa|d na dzien 31'12.1Xr,
4' SporządŹ bi|ans końcowy na dzień 31'12'1Xr.
5. Zamknii konta.
Cz. l ZA9ADYRAcuuuxowoŚct
RoZWlĄZANlE:
il
Zestowienie obrotów i sold sporzqdzone no dzień

(uproszczonel
Obroty Soldo
tp Nqzwo konto
DT cr D'ł $
x RAZENfl
Bilons sporzqdzony no dzień .. - Uproszczony

Lp. Aktyrro Sumo Lp, Posyrwc Sumo
x surbrA BILANsowA łxwwów x $ulttA B|tANsowA p,nsvwów

VI ZADANIA I FUNKCJONOWANIE KONT BILANSOWYCI-I
CWICZENIE 8.
ZAŁoZENlA:
Zakład Usługowy ,'oKPOL'' Sp. Z o.o., 51-3O0 Wroctaw, u|' Tęczowa 9 zajmuje się montazem
okien. Na dzień 01.01 '2o1Xr, zakład posiada następujące składniki zasobow majątkowych
i Źrodła ich oochodzenia:
Lp.
n
Vfi(SZ.CZ'EGOLNIENIE POZYCJA BITANSOWA
''.1T."."ś"^
l . Równowońość wpłot pienięŹnych wniesi<rnych
tl
przez vdziołowców
n
2' Kwoio wystowionych weksIi włosnych 5 000,-
tl
3. KwoĘ no|eżne z iytułu sprzedoży usług dlo
Huńowni ''RoLEX'' 800,-
n
4. Moszyny i urzqdzenio 33 ó00,-
5.Zodłużenie wobec PPU. ''L|MA''
E
z tytułu zociqgnięiei pożyczki 4 6AA,-
n
ó. Niewypłocone procownikom wynogrodzenio 2 400,-
n
7 . Grvnty włosne 54 740,^
fl
B, Srodki pienięine w bonku 21 200,-
9. Kwoto noliczonego, o nieprzekozonego
E
do budżetu podotku dochodowego 1 340,-
tl
1O.Części zoposowe moszyn i urzqdzeń 2 200,-
n
ll.Nobytypotent 4 3AA,-
l2. Dodotni wynik osiqgnięty w dziołolności
gospodorczej w donym roku obroiowym t 0 000,-
W styczniu zarejestrowano następujące operacje gospodarcze',
.1. Pobrano gotowkę z banku do kasy 3 000,-
2. Spłacono z rachunku biezącego:
a) zobowiązania weks|owe 5 000,-
b) zobowiązania z tytułu podatku dochodowego 1 340,-
c) poŻyczkę wobec P'P.U. ,,L|MA'' 4 600,-
d) razem
3. Wypłacono gotówką za|egłe wynagrodzenia pracownikom 2 4oo,.
4. otrzymano na rachunek biezący zaciągnięty kredyt bankowy B 500,-
5' Hurtownia ,,ROLEX'' uregu|owała na|eŻnoŚc wptacając gotówkę do kasy B00'-
6. Ze Środkow Zgromadzonych na rachunku biezącym zakupiono akcje
w celu lokaty kapitatu s 700,-
7 ' Zakupiono od dostawcy i przy)ęto do magazynU piankę uszczelniającą
- zapłaIa w terminie poŹniejSZym ĘĄn -
B' Sptacono ratę kredytu bankowego środkami z rachunku biezącego 340,-
9. Zwrocono dostawcy częśćdostawy pianki przed zapłaIą z powodu przeterminowania 120,-
1o' Przeznaczono częścwygospodarowanego zysku na rozwÓj jednostki 7 000,-
11. Udziałowiec wycofał udziały wniesione w postaci Środkow pienięznych do banku 10 000,-

V|l PoPRAW|AN|E BŁĘDNYoH zAPlSoW NA KoNTAoH
POLECENIA:
1' Zakwa|ifikuj poszczegó|ne zasoby majątkowe i źrodłaich pochodzenia do odpowiedniej
pozycji aktywów i pasywów. W ce|u usta|enia poszczego|nych pozycji aktywów i pasywów
oraz grup, do których te składniki na|eŻą, uzupełnij puste po|a tabe|i.
Ustalając grupę bilansową, skorzystaj z następujących skrótÓw:
Aktywa trwałe - AT, Aktywa obrotowe - Ao, Kapitały własne - KW, Zobowiązania - Z.
2' Usta| wartośĆkapitału zakładowego.
3' SporządŹ bi|ans otwarcia na dzień 01.01.201Xr.
4. OIworz konta na oodstawie bilansu.
5' Zaksięguj operacje gospodarcze stycznia.
6. SporządŹ zestawienie obrotÓw i sa|d na dzień 31.01 .2o1Xr'
7. SporządŹ bi|ans końcowy na dzień 31.01 ,2o1Xr'
8. Zamknij konta.
9. Podaj treśĆekonomiczną sa|d końcowych kont'
7. PoPRAWIAN|E BŁĘDNYCH zAPIsoW NA KoNTAGH

Za pomocq zestawienia obrotów i sa|d można wykryć błędy' które powodujq zachwianie
równowagi obrotów Dt i Ct kont' tj.:
1) błędow księgowych powstatych przy otwieraniu kont, np.;
a) niewpisanie salda konta,
b)wpisanie błędnej kwoty sa|da na wtaściwejstronie konta,
c)wpisanie prawidłowej kwoty sa|da na niewłaŚciwej stronie konta;
2) bĘdów popełnionych podczas księgowania operacji niezgodnie z regułą podwÓjnego zapisu, np,:
a)zapisanie kwoty operacji na jednej stronie jednego konta,
b)zapisanie kwot operacji na tych samych stronach dwÓch kont,
c)zapisanie roŻnych kwot tej samej operacji na właściwychstronach dwóch kont;
3) błędow arytmetycznych (rachunkowych) powstałych na skutek:
a)nieprawidłowego Zsumowania obrotóW na kontach,
b)nieprawidtowego wykazania obrotów kont w zestawieniu obrotów i sald,
c) nieprawidłowego Zsumowania ogÓ|nych obrotÓw Dt i ct w zestawieniu obrotow i sa|d.
Zestawienie obrotów i sald nie pomaga u/ykryó błędów księgowych, które nie wpływajq
na zachwianie równowagi obrotów Dt i Gt kont' tj.:
1) błędow popełnionych podczas księgowania operacji zgodnie zregułą podwÓjnego zapisu, np.:
a) zapisanie prawidłowej kwoty operacji na dwÓch niewłaściwychstronach prawidtowych
dwÓch kont,
b) zapisanie prawidłowej kwoty operacji na jednym |ub obu nieprawidłowych kontach,
c) zapisanie operacji na dwóch prawidłowych kontach po właściwychstronach' |ecz
w kwocie niezgodnej z kwotą dokonanej operacji,
2) błędów księgowych po|egających na pominięciu księgowania dokonanej operacji.
Zapisy księgowe powinny być dokonywane w sposób staranny, czyte|ny i trwaty (nie mozna
księgowac ołowkiem). Dokonanych zapisÓw nie wo|no Zamazywać, np. korektorem, usuwaĆ
Środkami chemicznymi itp.
Stwierdzone błędne zapisy na kontach można poprawić następujqco:
1) przez przekreś|enieniewtaściwego zapisu,
2) przez wniesienie zapisu korygującego Za pomocą Storna,
3) przez uzupełnienie brakującego zapisu W przypadku pominięcia księgowania operacji.
Cz. I ZASADYRACHUNKOWOSCT
V|l PoPRAWIANIE BŁĘDNYoH ZAP|SoW NA KoNTAoH
Ad 1) Przez przekreś|enie poprawia się błędy powstałe podczas księgowania niezgodnego

z zasadą podwójnego zapisu. W takim przypadku na|eŻy:
a) przekreśliĆ nieprawidłowy zapis i wpisać właściwy,zachowując czyte|nośĆbłędnego
zapisu,
b) umieścić obok przekreś|onego zapisu datę poprawki oraz skrÓt podpisu (parafę) na znak
przyjęcia odpowiedzia|noŚci za dokonaną korektę błędu.
PRZYKŁAD 1.
ZALOZENIA:
Sa|do konta ,,Zobowiązania wobec dostawców'' 5 000,-
operację gospodarczą:
1. Spłacono zobowiązania wobec dostawcy z pobranego na ten cel kredytu
bankowego 5 000,-
zaksięgowano błędnie:
,,Kredyty bankowe" Ct 5 000,-
,,Zobowiązania wobec dostawcÓW'' Ct 5 000,-
POLECENIE.,
Na otwartych kontach na|ezy wpisaÓ btędnie zaksięgowaną operację, a następnie poprawić
ją we właściwysposob na dzień 20.01.1Xr.
RoZWlĄZANlE:
Błąd księgowy, po|egający na zaksięgowaniu operacji na niewłaŚciwej stronie konta ,,Zo-
bowiązania wobec dostawców'' (Ct zamiast Dt), na|eŻy poprawic stosując przekreś|enie
następująco: Zobowiązania
Dt wobec dostawcÓw ct Dt Kredvtv
Kredyty bankowe ct
cr
5 000,- Sp.
{€o€l-{+ zo.o,t.,tf,,
----" -&'
cwlczENlE 1' Parafa
ZALOZENIA:
Saldo konta ,,Kasa" 1 200,-
1. Wpłacono gotÓwkę z kasy do banku 1 000,-
..Kasa" Dt 1 000,-
,,Rachunek biezący'' Dt 1 000,-
POLECENIE:
Na otwartych kontach wpisz błędnie zaksięgowaną operację, a następnie popraw jąza pomocą
na dzien
orzekreŚ|enia 15.02.1Xr.
RoZWlĄZANlE:
V|| PoPRAWIANIE BŁĘDNYoH ZAP|SoW NA KoNTAoH
PRZYKŁAD 2.
ZAŁoZENlA:
Sa|do konta ,,Rachunek biezący'' 10 000,-
1. Zakupiono patent ze środkÓw pienięznych w banku 3 400,-
zaksięgowano błędnie.
,,Wartości niemateria|ne i prawne,' Dt 3 600,-
,,Rachunek biezący'' Ct 3 400,-
POLECENIE:
Na otwartych kontach na|ezy wpisac błędnie zaksięgowaną operację, a następnie poprawić
ją we właściwysposÓb na dzień '15.02.1Xr.
RoZWlĄZANlE:
Błąd księgowy po|ega)ąCy na zaksięgowaniu błędnej kwoty na koncie ,,Wartości niemateria|ne
i prawne'' (3 600,- zamiast 3 400,-) na|eŻy poprawić stosując przekreŚ|enie następująco:
Wartości
Dt Rachunek biezący ct Dt niematerialne iprawne ct
n.oztf,. +re600;=-
4- 1) 3 4oo,-
CWICZENIE
ZAŁoZENtA:
Saldo konta ,,Kasa" 250,-
.1'
Wypłacono pracownikowi z kasy za|iczkę na materiały 110,-
,,Kasa" Ct 100,-
.]0,-
,,Na|ezności od pracownikÓw'' Dt 1
POLECENIE:
Na otwartych kontach wpisz błędnie zaksięgowaną operację, a następnie popraw Jąza pomocą
przekreś|enia na dzien 26.05.1Xr'
RoZW|ĄZANlE:
Ad 2) Za pomocq storna poprawia się błędy powstałe podczas księgowania zgodnego

z zasadą podwójnego zapisu.
r - - storno lŃ l. k",yg']ą"}4 opartv na zapsu.
-l
^p" 'asao,iJpoou-l*go J
W praktyce stosowane są dwa rodzaje storna:
a)czarne.
b)czerwone.
Ad 2a) Storno c7ame po|ega na dokonaniu zapisu korygującego przy wykorzystaniu |iczb do-
datnich.
RozrÓŻniamy storno Czarne,'
1)całkowite,
2) częŚciowe.
Storno czarne całkowite po|ega na dokonaniu zapisu korygującego po przeciwnych stronach
kont, na ktÓrych popełniono błąd. Po dokonaniu korekIy na|eŻy zaksięgowac zapis poprawny.
V|l PoPRAWIANIE BŁĘDNYoH ZAPISoW NA KoNTAoH
PRZYKŁAD 3.
ZALOZENIA:
Saldo konta:
,,Na|ezności od odbiorców'' 3 400,-
operację gospodarczą.
'l. Wpływ na|ezności od odbiorcy do banku 3 400,-
',Na|eznościod odbiorców'' Dt 3 400,-
,,Rachunek biezący,' Ct 3 400,-
POLECENIE:
Na otwartych kontach na|eŻy wpisaÓ błędnie zaksięgowaną operację, a następnie poprawiĆ
ją we właściwysposob.
RoZWlĄZANlE:
Błąd księgowy polegający na zaksięgowaniu operacji na niewłaściwychstronach obu kont
powinien byĆ poprawiony Za pomocą storna czarnego catkowitego poprzez|
zapis 2: ,,Na|ezności od odbiorcÓw'' Ct 3 400,-, ,,Rachunek bieŻący,, Dt 3 400,-, ktory skoryguje
zapis .1, a następnie powinien byĆ dokonany prawidłowy zapis 3: ,,Na|ezności od odbiorcÓw''
Ct 3 400,-, ',Rachunek biezący'' Dt 3 400,-'
Nalezności
Dt od odbiorcÓw ct Dt Rachunek bieŻqcy ct
Sp. 3 400,- 3 400,- (2 2\ 3 400,-
1) 3 400,- 3 400,- (3 3) 3 400,-
CWICZENIE 3.
ZAŁoZENlA:
Salda kont:
,,Rachunek biezący'' I 000,-
,,Zobowiązania wobec dostawców'' 2 600,-
1. Spłacono zobowiązania wobec dostawcy środkami pienięznymi w banku 2 600,-
zaksięgowano btędnie:
,,Zobowiązania wobec dostawcow'' Ct 2 600,-
POLECENIE:
Na otwartych kontach wpisz błędnie zaksięgowaną operację' a następnie popraw
ją za pomocą storna Czarnego całkowitego.
RoZW\ĄZANlE:
Za pomocą storna czarnego częściowego mozna poprawiać błędy po|egające na zaksię-

gowaniu:
a) operacji ty|ko na jednym niewłaściwymkoncie,
b) kwoty niŻsze1 bądz wyŻszej od dokonanej operacji.
V|| PoPRAWIAN|E BI.ĘDNYoH ZAP|SoW NA KoNTAoH
PRZYKŁAD 4.
ZAŁoZENlA:
Salda kont:
,,Kredyty bankowe" 10 000,-
'12
,,Rachunek biezący'' 000,-
,,Kasa" 3 000,-
1. Spłacono ratę kredytu bankowego gotówką 200,-
,,Kredyty bankowe" Dt 200,-
,'Rachunek biezący'' Ct 200,-
POLECENIE:
Na otwartych kontach na|ezy wpisaÓ błędnie zaksięgowaną operację, a następnie poprawiĆ
ją we właściwysposób.
RoZW\ĄZANlE:
Błąd księgowy po|ega na zaksięgowaniu operacji tylko na jednym niewłaściwymkoncie
,,Rachunek biezący'' Ct 200,- zamiast konta ,,KaSa'' ct 200,-. Błąd ten na|eŻy następująco
skorygowaĆ poprzez storno czarne częściowe (zapis 2'):
Dt Rachunek biezący ct Dt Kasa
Sp. 12 000,-
2) 2O0,-
cwlczENtE 4.
ZAŁoZENtA:
Salda kont:
,,Rachunek biezący'' 10 000,-
,,Kasa" 1 000,-
1. Zakupiono Za gotowkę i przyjęto do magazynu materiaty 900,-
,,Materiały'' Dt 900,-
,,Rachunek biezący'' Ct 900,-
POLECENIE:
Na otwartych kontach wpisz btędnie zaksięgowaną operację, a następnie popraw jąza pomocą
storna czarnego częściowego.
RoZWlĄZANlE:
PRZYKŁAD 5.
ZAŁoZENlA:
Saldo konta:
1. Wpływ na rachunek bankowy zaciągniętego kredytu bankowego 6 000,-
Cz. l ZA;ADYRACHuNxowoŚct
Vll PoPRAWIANIE BŁĘDNYoH ZAPISoW NA KoNTAoH

,,Kredyty bankowe" Ct 7 000,-
POLECENIE:
Na otwartych kontach na|ezy wpisać błędnie zaksięgowaną operację, a następnie poprawic
ją we właściwysposob.
R)ZW|ĄZANlE:
Błąd księgowy po|egający na zaksięgowaniu kwoty wyŻszej od kwoty dokonanej operacji
(7 000,- zamiast 6 000,-) na|eŻy poprawiÓ Za pomocą zapisu rÓznicy kwot
(7 000,- - 6 000,- = 1 000,-) po przeciwnych stronach tych kont (zapis 2.) następująco:
t Dt Rachunek bieŻący ct
Sp. 20 000,-
1) 7 000,-
Gdy zaksięgujemy kwotę niŻszą od kwoty dokonanej operacji (1 500,- zamiast 2 000,.),
to rÓznicę 500,- na|eŻy Za pomocą storna czarnego częŚciowego doksięgowaÓ po tych samych
stronach kont, na ktÓrych błędnie zarejestrowano operację.
cwrczENrE 5.
ZAŁoZENlA:
Saldo konta:
1. Zakupiono 3-|etnie ob|igacje Skarbu Państwa ze Środkow pienięznych w banku 5 000,-
,,Inwestycje długoterminowe'' Dt 5 500,-
POLECENIE:
Na otwartych kontach wpisz błędnie zaksięgowaną operację, a następnie popraw jąZa pomocą
storna czarnego częściowego.
RoZW\ĄZANlE:
Poprawa btędÓw Za pomocą storna czarnego powoduje sztuczne zawyŻenie obrotow kont
i zniekształcenie ich treściekonomicznej. Z tego powodu Storno Czarne nie powinno
byĆ stosowane tam, gdzie obroty nie mogą byc zawyŻone, np. przy ewidencji wpływow
ŚrodkÓw pienięznych do banku.
Zamiast storna Czarnego mozna zastosowaĆ storno czerwone, dzięki Czemu uniknie się
IL--sztucznego zawyŻenia obrotow kont' I
Ad 2b) Storno czerwone polega na dokonaniu zapisu korygującego na tych samych kontach i po
tych samych stronach, na któiych był zapis błędny, Za pomocą |iczb ujemnych (zapis
dokonywany kolorem czerwonym, czarnym w ramce lub ze znakiem minus).
Dokonany zapis czerwony wyraza kwoty. które odejmuje się od sumy obrotów stosowanych kont.
V|] PoPRAWIANIE BŁĘDNYCH ZAP|SoW NA KoNTAoH
PRZYKŁAD 6.
ZAŁoZENtA:
Salda kont:
,,Zobowiązania wobec dostawcÓw', 1 800,-
,,RachUnek biezący'' 5 000,-
1. Sptacono zobowiązania wobec dostawcÓw środkami pienięznymi w banku 1 800,-
',Na|eznoŚci od odbiorcÓw'' Dt I 800,-
POLECENIE:
Na otwartych kontach na|ezy wpisaÓ błędnie zaksięgowaną operację, a następnie poprawiÓ
ją we właściwysposÓb.
RoZWlĄZANlE:
Btąd księgowy po|egająCy na zaksięgowaniu operacji tylko na jednym niewłaściwymkoncie
,,Na|eznoŚci od odbiorcÓw'' Dt zamiast ,,Zobowiązania wobec dostawcÓW'' Dt moŻna skory-
gowaĆ Za pomocą storna czerwonego poprzez..
zapis 2.: ,,Na|eznoŚci od odbiorcóW'' Dt FTÓT;I i ,,Rachunek biezący'' Ct FTÓT;:I ,
który skoryguje zapis 1; a następnie powinien być dokonany prawidłowy zapis 3.: ,,Zobo-
wiązania wobec dostawcóW'' Dt 1 B00,- i ,,Rachunek biezący'' Ct 1 B00,-
Zobowiązania NaIezności
Dt wobec dostawców ct Dt Dt od odbiorców c|
Sp. '1
800,- (1 1) 1 800,-
lffiooT (2 z) F Boo;-l
1 800,- (3
Ćwlczeruls o.
ZALOZENIA:
Saldo konta:
,,Na|ezności od pracownikÓw'' I50,-
1. Zwrot do kasy przez pracownika niewykorzystanej zaliczki 150,-
zaksięgowano błędnie
,,Zobowiązania wobec pracowników'' Ct 150,-
,,Kasa" Dt 150,-
POLECENIE:
Na otwartych kontach wpisz błędnie zaksięgowaną operację, a następnie popraw ją za pomocą
slorna czerwonego.
ROZWIAZANIE:
Cz. l ZA)ADYRACHUNK)W)ŚC|
V|l PoPRAWIANIE BŁĘDNYCH ZAP|SoW NA KoNTACH
PRZYKŁAD 7.
ZAŁoZENlA:
Saldo konta:
,,Zobowią zania p ub I icznoprawne'' 2 900,-
1. Spłacono zobowiązanie z tytułu podatku dochodowego Z pobranego
,,Zobowiązania pub| icznoprawne'' Dt 3 900,-
,,Kredyty bankowe" Ct ? onn_
POLECENIE:
Na otwartych kontach na|ezy wpisać błędnie zaksięgowaną operację, a następnie poprawic
ją we właŚciwy sposób.
RoZWlĄZANlE:
Błąd księgowy polegajĄcy na zaksięgowaniu kwoty wyŻsze1 od kwoty dokonanej operacji
(3 900,- zamiast 2 900,-) na|eŻy poprawić, stosując storno czerwone rÓznicy kwot
(3 900,- - 2 900,- = 1 000,-). Zapis 2' korygujący powinien byĆ dokonany na tych samych
stronach kont, na których stwierdzono błędny zapis 1. w następująCy sposob:
Zobowiązania
Dt publicznoprawne ct Dr Kredyty bankowe ct
1) 3900,- | 2900,- sp. 3 900,- (1
z) trooo;l I
n ooo;-l (2
cwtczENtE 7.
ZAŁoZENlA:
Salda kont:
,'Zobowiązania wobec dostawcÓw'' 800,-
,,Materiały,' 5 400,-
1' Zwrocono dostawcy przed zapłatą częścmateriałów z powodu wad jakościowych B00,-
,,Zobowiązania wobec dostawcÓW'' Dt 900,-
,,Materiaty" Ct 900,-
POLECENIE:
Na otwartych kontach wpisz błędnie zaksięgowaną operację, a następnie popraw
ją za pomocą storna czerwonego.
RoZW\ĄZANlE:
Vl|l ŁĄoZENIE l DZIELENIE KoNT KS|ĘGI GŁoWNEJ
8. ŁĄczENIE I DZ|ELEN|E KoNT KslĘGl GŁoWNEJ

8.1. LĄczENlE KoNT
r:-T-
Łqczenie kont występuje ----1
gdy |iczba operacji gospodarczych księgowanych
l' na kontach o tej samej |ub wówczas, .-
zblizonej treści ekonomicznej jest niewie|ka. W wyniku łączenia
,
I
l zamiast dwu |ub większel |iczby kont prowadzi się w ewidencji jedno konto. |
L-- ___J
PRZYKŁAD 1. Dotyczy łączenia kont ,,Na|ezności od odbiorcóW'' i ,,Zobowiązania wobec
odbiorcÓw''
Konta przed łączeniem
Zobowiqzania
Dt NaIeżnościod ct
odbiorców ct Dt wobec odbiorców c|
Sp. na|einości 6 000,- 2 400,- zmniejszenie na|ezności zmniejszenie zobowiązań 3 000, 5 500,- Sp. zobowiązań
zwiększenie na|eznoŚci 1 000'- $QQ,- zwiększenie zobowiązań
2 400,- 3 000,
4 600,- Sk. Wn Sk. Ma 3 000,-
Konto po połqczeniu
Dr Rozrachunki z odbiorcami Cr
Sp' s s00,- Sp' zobowiązań
na|eżnoŚci 6 000,- |
zmniejszenie zobowiqzań 3 000'. | 2 400,- zmniejszenie należności
_ _ _ _ -r Zwiększe iezobowiqzań- - -
r
j.oZnaczaStanZoboWiQ-Hsk.ct3ooo,-|46oo,-Sk.Dt+-\1?:^.]1l:1:1.o|
saloo ct (3 ooo,-) I
l^-::^:::.'^:"-"-:"-'' ' ruuuu'-lo+uu'- 'I satdo
]l'.""
Dt \T
uL 600,-)
(4 vvv'-'' I|
|l -nn | ściod odbiorcÓw

zań wobec odbiorców ':"_t,
I
rrrahnn
13 000,- 113 000.-
îhi^-^X.
r_ _ _ --t , ;
I
Z przykładu wynika, Że na powstałym po połączeniu kont koncie ,,Rozrachunki z odbiorcami''

po Stronie Dt księguje się Zmniejszenie zobowiązań (3 000,-) i zwiększenie na|ezności(] O0O,-),
a po Stronie Ct zmniejszenie na|eznoŚci (2 4oo,-) i zwiększenie zobowiązań (500,-)'
W wyniku połączenia konta aktywÓw ,,Na|ezności od odbiorcow', i konta paSyWoW ,,Zobo-
wiązania wobec odbiorców'' utworzone zostało konto bi|ansowe ..Rozrachunki z odbiorcami''
o charakterze aktywno-pasywnym' Konto to moze wykazywaĆ jednocześniedwa sa|da.
Podobnemu łqczeniu mogq podlegaó konta:
.,,Pozostałe na|eżności''i,,Pozostałe zobowiqzania''. W wyniku połączenia tych kont
powstaje konto bi|ansowe ,,Pozostałe rozrachunki'' o charakterze aktywno-pasywnym.
Konto to moze wykazywaĆ jednocześnie dwa sa|da.
Dt Pozostałe należności ct Dt Pozostałe zobowiązania ct
Pozostałe rozrachunki ct-l

.
I
,,Należnościpublicznoprawne'' i ,,Zobowiqzania pub|icznoprawne''. W wyniku łączenia

tych kont powstaje konto bilansowe ,,Rozrachunki publicznoprawne" o charakterze
aktywno-pasywnym. Konto to moze wykazywać jednocześnie dwa sa|da.
Vl|| ŁĄcZENlE l DZIELEN|E KoNT KS|ĘGI GŁoWNEJ
. ,,Należnościod pracowników'' i ,,Zobowiqzania wobec pracowników''. W wyniku łącze-

nia tych kont powstaje konto bilansowe ,,Rozrachunki z pracownikami" o charakterze
aktywno-pasywnym' Konto to moze wykazywaÓ jednocześniedwa sa|da.
. ,,Należnościod dostawcóW'' i ,,Zobowiqzania wobec dostawców''. W wyniku łącze-
nia tych kont powstaje konto bilansowe ,,Rozrachunki z dostawcami" o charakterze
aktywno-pasywnym. Konto to moze wykazywaÓ jednoczeŚnie dwa sa|da.
Ćwlczenle
ZAŁoZENlE:
Przed połączeniem kont w przedsiębiorstwie prowadzone były następujące konta: ,,Na|eZ-
nościod dostawcÓW'' i ,,Zobowiązania wobec dostawcóW''. W związku z niewie|ką |iczbą
operacji gospodarczych księgowanych na tych kontach, zdecydowano o ich potączeniu.
W wyniku potączenia utworzono konto ,,Rozrachunki z dostawcami''.
POLECENIA:
1. Na podstawie zapisow dokonanych na kontach przed ich połączeniem wpisz na koncie
powstatym po połączeniu dwa sa|da początkowe, obroty Dt (Wn) i Ct (Ma) tego konta
oraz Zamknij konto i okreś|treśćekonomiczną jego sald końcowych.
2. okreŚ| charakter konta, powstatego po połączeniu kont.
Konta przed łqczeniem
Zobowiqzania
Dt Należnościod dostawców ct Dt wobec dostawców ct
Sp. na|eznoŚci 500.- zmnieiszenie na|eŹności zmniejszenie zobowiązań 82,- Sp. zobowiązań
zWiększenie należności zwiększenie zobowiązań
500,-
100,- sk. Dr
Konto po połqczeniu
8.2. PoDzlELNość rorur

l--- ---]
1 Chcąc uzyskac informacje bardziej szczegołowe W zakresie okreś|onych przedmiotow ewidencji,
jednostt<i gospodarcze StoSUją podział kont. Dobor |iczby kont i zakres informacji księgowa-
1
]
l nych na kontach uza|eŻniony jest od charakteru i branzy działĄącego przedsiębiorstwa.
]
L "
l
-
Rozróżnia się dwa sposoby dzielenia kont: ---J
PODZIAT POZIOMY PoDzlAŁ PloNoWY
u u
1 W wyniku podziału poziomego otrzymuje się . l Podział pionowy po|ega na wyodrębnieniu
1 dwa |ub większą |iczbę kont, na ktorych :t--,- l z konta dzie|onego okreś|onego rodzaju opera-
I
1 księgowane Są te Same operacje gospodarcze, r I cji gospodarczych i utworzeniu dla tych

|
Zakres ewidencyjny : l zapisów odrębnego konta.

I co na koncie dzielonym.jest
I
kazdego z kont osobno znacznie węzszy 'll

I
'_': TT" _' jt"l"l" j":T'i p:*:t1

Jlrl
'
V||| ŁĄcZENlE I DZIELENIE KoNT KS|ĘG| GŁoWNEJ
odmiany podziału poziomego:

1. Pierwszaz nich występuje wÓwczas, gdy uzyskane w wyniku podziału poziomego konta
funkcjonują obok konta dzielonego. WÓwczas konta pod|egające poziomemu podziałowi
nazywamy kontami księgi głównej (syntetycznymi), natomiast uzyskane z tego podziału
konta szczegołowe nazywamy kontami ksiąg pomocniczych (analitycznymi).
PRZYKŁAD 1. Dotyczy poziomego podziału konta ,,Towary'' w jednostce hand|owej zajmu-
jącej się sprzedaŻą meb|i biurowych
Konto dzielone poziomo
Dr Towary ct
Sp. 100 000,-
przychód 20 000'-
/ Konta u',"**n" z podziału\

ct Dt KRzEsŁA oBRoToWE ct D| SZAFY BIUROWE ct
5 000'- rozchód Sp. 20 000'-l 6 000,- rozchód
Z podzialu poziomego wynika, ze konto głowne ,,Towary'', ujmujące ogoł towarÓw, mozna
podzie|ić na bardziej szczegołowe konta ksiąg pomocniczych, przeznaczone do ewidencji
odrębnych składnikÓw towarow.
UWAGA:
. Suma obrotow D i Ct kont księgi pomocniczej uzyskanych z podzidu musi byc rowna ob-
rotom Dt i Ct konta dzie|onego księgi gtownej.
Suma obrotow Dt kont księgi pomocniczey' 50 000,- + 50 O00,- + 20 00O,- = 12o ooo,-
Suma obrotow Ct kont księgi pomocnicze1: 5 O00,- + 6 000,- = 11 ooo,-
. Suma sa|d Dt i Ct kont księgi pomocniczej uzyskanych z podziału musi byc rowna
odpowiednim sa|dom Dt i Ct konta dzie|onego księgi głownej.
Suma sa|d Dt kont księgi pomocniczej. 50 000,- + 45 00O,- + 14 000,- = 109 ooo,.
2. Druga odmiana ma miejsce, gdy konto pod|egalące podziałowi przestaje funkcjonowac.
W wyniku podziału zamiast jednego głownego konta otrzymuje się ki|ka kont księgi gtÓw-
nej, ktore są kontami rÓwnorzędnymi'
PRZYKŁAD 2. Dotyczy poziomego podziału konta ,,Rozrachunki z pracownikami''

Konto dzielone poziomo
Dt Rozrachunki z pracownikami ct
\=\
podziału tozostałe rozrachunki
Rozrachun n,ź*onta uzyskane z
Dt z tytufu wynagrodzeń ct Dt z pracownikami cr
@ s00,- |
Sp.
V||l ŁĄoZEN|E I DZ|ELEN|E KoNT KS|ĘGI GŁoWNEJ
Z przykładu wynika, Że konto ,,Rozrachunki Z pracownikami'' moŻna dzie|ić, gdy chcemy

uzyskaĆ informacje szczegÓłowe dotycZące kształtowania się rozrachunkow z tytułu wypłat
wynagrodzeń, a takŻe wypłat pracownikom z innych tytułow (np z tytułu wypłat za|iczek
na wyjazdy stuzbowe) oddzielnie.
Podobnemu podziałowi moze pod|egać konto ,,Rozrachunki pub|icznoprawne''. W wyniku
podziału konta powstają konta bi|ansowe o charak|erze aktywno-pasywnym, na których
rozrachunki z instytucjami pub|icznoprawnymi (ZUS, Budzet Państwa) ewidencjonowane Są
oddzielnie. Konto dzielone poziomo
Rozrachunki
Dt publicznoprawne ct
{t
Konta uzyskane z podziału
Dr RozrachunkizZUS ct Dt zt
Rozrachunki -t
Rozrachunki
Dt
Pozostałe rozrachunki
z budzetami publicznoprawne Ct
Podział pionowy kont umoŻ|iwia wyodrębnienie kont korygujących, prowadzonych do konta

gtównego i niebi|ansowych, obejmujących konta wynikowe i bezsa|dowe, np. roz|iczeniowe.
PRZYKŁAD 3. Dotyczy pionowego podziatu konta ,,Srodki trwałe''
Konto dzielone pionowo
Dt środki trwałe ct
Sp. 60 000,- 1 000'. miesięczna stawka zużycia ŚrodkÓw trwałych
przychód 20 000'-
Sk. WartoŚÓ netto ŚrodkÓw trwałvch
Konto główne \ Konto korygujące

\ ę-- Konta uzyskane z podziału :5 .ś ./.
Dt Środki trwałe ct p1 Umorzenie środków trwaĘch 61

1 o00'. miesięczna stawka zuzycia Środków trwałych
Przed podziatem na koncie po Stronie Dt zaksięgowano przychod przyjętych

',Srodki trwałe''
środków trwałych W Wartości początkowej (20 000,-) a po Stronie Ct miesięCzną stawkę
zuŻycia środkow trwałych (1 000,-). Sa|do końcowe tego konta, WynosząCe 79 000,-, na
koniec okresu sprawozdawczego okreś|ałowartośÓ netto (bieząca) ŚrodkÓw trwałych.
Podstawą naliczania kwoty amortyzacji ŚrodkÓw trwałych (zuŻycia) jest ich wartośĆpoczątko-
wa, ktÓra byłaby trudna do odczytania zkonta,,Srodki trwałe'' przed jego podziałem, d|atego
tez w wyniku podziału pionowego wskazane jest utworzenie odrębnego konta ,,Umorzenie
środków trwałych'' dla zapisów dotyczqcych tylko zużyc|a środków trwałych.
Po podziale pionowym Z konta ,,Środki trwate'' uzyskujemy informacje o wartościpocząt-
kowej środkÓw trwałych, natomiast z konta,,Umorzenie środkÓw trwałych'' informacje o ich
dotychczasowym zuŻy ciu.
Dzielone konto,,Srodkitruałe'' jest kontem podstawor,rn7m (głównym), natomiast konto powsta'le po podzia|e
pionowym ,,Umorzenie środkow trwatych'' pełni rolę konta korygującego, zmniejszającego wartośĆ
początkową środkow trwałych o dotychczasowe odpisane zuŻycie środkow tnłałych.
Wartośćnetto Środków trwałych ob|iczamy jako roŻnicę pomiędzy sa|dem Dt konta ,,Srodki
trwałe'' i saldem Ct konta ,,Umorzenie środkow trwałych'': B0 000,- - 1 000,- = 79 000,-.
Vl|| ŁĄoZEN|E l DZ|ELENIE KoNT KS|ĘGI GŁoWNEJ
PRZYKŁAD 4. Dotyczy wyodrębnienia kont wynikowych powstaĘch z pionowego podziału

konta ,,Wynik finansowy" Konto pionowo dzielone
tx Wynik finansowy cr
't5 000,- 14 000,-
4 000,- 16 000,-
1 000,- 4 900,-
1 200,- 1 t 00,-
2 800,- 480,-
500,- 300,-
100,- 400,-
500,-
1 300,-
1 000,-
27 400,- .r t1,-
sk. ct I
UJEMNE ELEMENW U . DODATNIE ELEMENTY
FINANSOWEGO ,V
il/
wYNTKU FrNANsowEGo
WYNIKU
\
Konta \
V
KoszĘ wg rodzaju
uzyskanezpodziału > vll
(Zużvcie
. Usługi
móteriałów I enerqt|. Przychody ze sprzedaży
Dt obce itd.) ct ot Wynik finansowy cr Dt
+ 14 000,- ewidencja
przeksięgoWanie
do 31 .12. 4 000,- 16 000,- do 31.12.
1 000,-
Dt Pozostałe koszty operacyjne ct Dt Pozostałe przychody operacyjne 91
6 000,- <--
przeksięgowanie pŹeksięgoWanie
2 800,- 31.12. 1 100,- do 31.12.
Koszty finansowe Dr Przychody finansowe Cr
Straty nadzr/Yyczajne Zyski nadzwyczajne

ewidencja 100,- 600,- 704,- + _ -. ._ 700,-
przeksięgoWanie przeksięgowanie 31.1 2.
do3t.12. 500,- 31.12.
Podatek dochodowy
1300,- | 2300,- przeksięgowanie
1 000,- 31.12.
27 400,- 37180,-
sk.cr I780,-
osiągnięty Wynik finansowy Za|eŻy od poniesionych arzez jednostkę kosztÓw, strat nadzwy-
czajnych, osiągniętych przychodóW, ZySkóW nadzwyczajnych oraz od WysokoŚci podatku
dochodowego' Ewidencja tych wszystkich elementÓw bezpośrednio na koncie ,,Wynik finan-
sowy" dostarczy informacji tylko o ostatecznym wyniku finansowym jednostki (zysk lr:b strata),
Uniemoz|iwi natomiast ujawnienie przyczyn, które doprowadziły do jego osiągnięcia'
Dzie|one konto ,,Wynik finansowy'' jest kontem bilansowym (głÓwnym), natomiast konta
Utworzone w wyniku podziału Są kontarni wynikowymi. W odróznieniu od kont bi|ansowych,
kont wynikorvych nie otwiera się stanami początkowymi' otwaroie konta Wynikowego następuje
z chwi|ą zaksięgorłania na nim pierwszej operacji gospodarczej. Wszystkie zgromadzone
na przestrzeni roku obrotowego koszty i przychody są przeksięgowywane w końcu roku
obrotowego na konto ,,Wynik finansowy".
IX TEST SAMODZIELNEJ KONTROLI NR 1
9. TEST SAMODZIELNEJ KONTROLI NR 1
Zadaniem testu jest usta|enie stopnia opanowania omówionego materiatu. W podanych zadaniach
na|eŻy wskazać spośrodpodanych odpowledzi tę, ktorą uwaŻa się za właściwą(|iczba odpowiedzi
poprawnych = 1) Za prawidłowe rozwiryanie zadania otrzymuje się 1 pkt'
Chcąc oceniĆ swoje umiejętności, mozesz po rozwiązaniu testu i z|iczeniu prawidłowych
odpowiedzi'(rozwiązanie poda ci nauczycie|) posłuzyc się Zaproponowaną ponizej nastę-
pującą skalą ocen:
Liczba punktów Wynik testu

11-12 dopuszczajqcy
|ó- |ó dostateczny
19-23 dobry
24-26 bardzo dobry
Zadanie 1. Wskaz wypowiedŹ prawdzilvą.

A. WartoŚci niemateria|ne i prawne to nabyte przez jednostkę prawa majątkowe przeznaczone
do wykorzystania przez obce jednostki.
B. Srodki pienięzne za|iczamy do inwestycji krotkoterminowych'
C' Aktywa trwałe to zrodła pochodzenia zasobow majątkowych'
D. Materiały za|lczamy do rzeczowych aktywÓw trwałych'
Zadanie 2. Do rzeczowych aktywow trwałych za|iczamy:
A. grunty, magazyn w trakcie budowy. C. magazyn w trakcie budowy, akcje.
B' patenty, oprogramowanie komputerÓw. D' dwu|etnie ob|igacje Skarbu Państwa.
Zadanie 3. Wskaz pozycję bi|ansową, do ktÓrej za|iczysz naliczone, a nieprzekazane do PZIJ
sktad ki.
A. Zobowiązania pozostałe. C. Zobowiązania publicznoprawne.
B. Na|eznoŚci pozostałe. D' Na|ezności pub|icznoprawne.
Zadanie 4. Inwestycje długoterminowe to
A ulepszenia w obcych Środkach trwałych'
B. zaciągnięta pozyczka na okres 2-ch |at.
C. udziaty nabyte w innych jednostkach.
D. know-how.
7adanie 5' Kapitały własne to
A. środki pienięzne wniesione przez C. zysk ze sprzedaŻy.
udziałowcow na rachunek biezący.
B zaciągnięty kredyt bankcwy. D. grunty nabyte w celu lokaty kapitatu.
Zadanie 6. Wskaz wypowiedŹ prawdziwą.
A. ogÓ|na suma bi|ansowa aKywÓw nie musi byc rÓwna ogÓ|nej sumie bilansowej pasywÓw.
B
Bilans jest syntetycznym zestawieniem Wyrazonych ilościowo aktywÓw i pasywów, sporządzo-
nym W okreŚ|onej formie i na okreś|ony dzień.
C. Bi|ans jest syntetycznym zestawieniem Wyrazonych wartoŚciowo zasobÓw majątkowych i ŹrÓdet
ich pochodzenia, sporządzonym W okreś|onej formie i na okreŚlony dzień.
D' Dzień bilansowy to dzień, w ktÓrym sporządzono bi|ans.
Zadanie 7. Zdarzeniem gospodarczym niepodlegającym ewidencji księgowej jest
A' pobranie gotÓwki z banku do kasy' C' zapłata Za remont maszyny produkcyjnej.
B. zakup za gotowkę długopisow. D. wystanie do kontrahenta zamÓwienia na materiał.
Zadanie 8' Wskaz wypowiedz nieprawdziwą.
A. Sa|do Dt konta występuje, gdy obrot Dt jest większy od obrotu Ct'
B. obrÓt Ct konta występuje, gdy sa|do Ct jest większe od sa|da Dt.
C. Konto bilansowe aktywow przyjmuje na stronę debetową sa|do początkowe i wszystkie zwięk-
szenia, na stronę kredytową wszystkie zmniejszenia i sa|do końcowe.
D. Korespondencja kont to re|acja, jaka występuje między kontami w wyniku rejestracji operacji
gospodarczel.
Cz. I ZASADY RACHIJNKOWOSCI 81

Zadanie 9. operacja gospodarcza o treści:_ ,,Sptacono zobowiązania wobec dostawcÓw

z udzie|onego na ten ce| kredytu bankowego'', to operacja wywotująca
A. jednoczesne zmiany w aktywach i pasywach bi|ansu, powodując zwiększenie jednego
sktadnika aktywÓw i jednego składnika paSyWoW.
B. jednoczesne zmiany w aktywach i pasywach bi|ansu, powodując zmniejszenie jed-
nego sktadnika aktywów i jednego sktadnika pasywow.
C. zmiany w dwÓch składnikach aktywach bi|ansu.
D. zmiany w dwÓch składnikach pasywÓw bilansu'
Zadanie 10. Konto ,,Towary"
A. moze wykazywaĆ ty|ko sa|do Wn. C. nie moze wykazywać zadnego sa|da.
B. moze wykazywaĆ ty|ko sa|do Ma. D. moze wykazywać sa|do Wn i Ma.
Zadanie 11. Konto ,,Kredyty bankowe"
A. moze wykazywac tylko saldo Wn. C. nie moze wykazywac zadnego salda.
B' moze wykazywać ty|ko sa|do Ma. D. moze wykazywaĆ sa|do Wn i Ma.
Zadanie 12. Wskaz prawidłową korespondencję kont.
A. Wn ,,Kredyty bankowe'', Md ,,Wartości niemateria|ne i prawne''.
B. Wn ,,Rachunek biezący'', M3 ,,Na|ezności od odbiorcÓw''.
C. Wn ,,Rachunek biezący'', M3 ,,Kapitat Zapasowy'''
D. Wn ,,Towary''' Ma ,,Inwestycje długoterminowe'''
Zadanle 13. Na podstawie sporządzonego zestawienia obrotów i sa|d moŻna wykryĆ
A. błąd polegający na zapisaniu nieprawidłowej kwoty operacji na dwÓch wtaściwych
stronach prawidłowych dwoch kont.
B. btąd polegający na zapisaniu prawidłowej kwoty operacji na dwÓch niewtaściwych
stronach prawidłowych dwoch kont.
C. błędy księgowe po|egające na pominięciu księgowania dokonanej operacji.
D. nieprawidłowe Zsumowanie obrotóW na kontach.
Zadanie 14. Stwierdzone błędne zapisy na kontach mozna poprawiÓ Za pomocą:
A. korektora, storna. C. wymazania, storna.
B. przekreś|enia,wymazania' D. Storna, przekreś|enia'
Zadanie 15. W celu uzyskania informacji bardziej szczegółowych w zakresie okreŚ|onych
przedmiotów ewidencji stosuje się
A' tączenie kont. C. podział kont.
B' skrócenie czasu między operacją D. rozbudowę kont'
gospodarczą a jel zaewidencjonowaniem.
Zadanie 16. W księgowościrozroŻnia się następującą podzie|ność kont:
A'ty|ko poziomą. C' ty|ko pionową.
B.ty|ko szczegÓłową. D. poziomą i pionową.
Zadanie 17. W wyniku podziału poziomego konta aktywow moŻna uzyskaó grupę kont:
A',,Materiały'',,,Wyroby gotowe'',,,Towary''.
B.,,Srodki trwałe'',,,Umorzenie środkow trwałych''.
C.,,Eudynki",,,Mag azyny produkcyjne", Srodki transportu".
D.,,Zobowiązania wobec ZUs".,,Zobowi ązania publicznoprawne''.
Zadanie 18. WskaŻ pozycję bi|ansową, do ktÓre1 za|iczysz wystawione weksle własne.
A. Na|ezności publicznoprawne. C. Zobowiązania pubIicznoprawne'
B. Na|ezności weks|owe. D' Zobowiązania wekslowe.
Zadanie 19. W wyniku podziału pionowego kont mozna uzyskaĆ konta:
A. ksiąg pomocniczych, wynikowe' C ' szczegołowe, niebi|ansowe.
B. korygujące, szczegÓłowe. D. wynikowe, korygujące.
Zadanie 20. W hurtowni obuwia stan wybranych zasobów majątkowych i Źrodeł ich pocho-
dzenia jest następujący:
waftościniemateria|ne i prawne 6 000.oo
torby foliowe do pakowania 300,oo
samochÓd dostawczv 30 000.oo
zaciągnięty kredyt ban kowy 5 000,oo
zobowiązania z tytułu podatku dochodowego 1 200,oo
obuwie 17 000.oo
udziały wniesion e przez udziałowców 58 000,oo
Usta|ona na podstawie danych z tabe|i wartośĆaktywów trwałych Wynosi
A' 41 000 zt C. 6 2oo zł
8.36 00O zt D. 58 000 zł
Zadanie 21. Drewno W zakładzie sto|arskim iest
A. towarem. C. materiałem.
B. wyrobem gotowym. D. produkcją W toku.
Zadanie 22. Sa|do WN konta występuje wtedy, gdy
A. obrot Dt konta jest mniejszy od obrotu Ct konta.
B. obrot MA konta jest większy od obrotu WN konta.
C. obrÓt WN konta jest większy od obrotu MA konta.
D. obrÓt WN konta jest mniejszy od obrotu MA konta.
Zadanie 23. Wybrane konta wykazują następujące zapisy:
Zobowiązan i a pu b I icznop rawne Rachunek bieŻący
1) 2000,- | 2000,-sp. sp. 10 ooo,- | z 0oo,- (1
Zaksięgowane na kontach kwoty mogą dotyczyc zdarzenia gospodarczego dotyczącego

A. sptaty zobowiązań wobec dostawcÓw środkami pienięznymi z banku.
B' sptaty zobowiązań wobec odbiorcow Środkami pienięznymi z banku'
C. spłaty zobowiązań wobec urzędu skarbowego z tytutu podatku dochodowego środ-
kami pienięznymi z banku.
D. spłaty zobowiązań wobec kasy Zapomogowo-pozyczkowej środkami pienięznymi
z banku.
Zadanie 24. Wskaz kapitał samofinansowania (utworzony Z wygospodarowanego zysku)
występująCy W społce akcyjnej.
A. Kapitał zakładowy. C' Kapitał zapasowy.
B' Kapitał załoŻycie|ski. D. Kapitał rezerwowy.
Zadanie 25. WskaŻ zasadę rachunkowości, ktÓra wyraŻa Się tym, Że zasoby majątkowe
jednostki i Źrodła ich pochodzenia na|ezy wyceniac tak, aby nie spowodowac znie-
kształcenia wyniku finansowego'
A. Zasada wiernego obrazu. n Zasada memoriałowa.
B. Zasada ostrozności. D. Zasada periodyzacji.
Zadanie 26. Wskaz kwoty obrotow i salda (sald) końcowego(ych), jakie wykaŻe poniŻsze
konto ,,Kredyty bankowe". Kredyty bankowe
2 000,- 300 000,- Sp
2 000,- 70 000,-
6 000,-
A. obrot Dt - 10 000 zł, obrÓt Ct - 370 000 zł, sa|do końcowe Dt - 360 000 zł.
B' obrót Dt.370 000 zł, obrot ct - 10 000 zł, sa|do końcowe Ct - 360 000 zł.
C. obrot Wn - i0 000 zł, obrót Ma - 370 000 zł, sa|do końcowe Ma - 360 0O0 zt.
D. obrót Wn - 360 000 zł, saldo końcowe Wn - 10 000 zł, sa|do końcowe Ma - 370 OO0 zt.
Cz. l ZA9ADYRACHuNxowoŚct 83
X ZASADY FUNKCJONOWANIA KONT WYNIKOWYCH
10. ZASADY FUNKCJONOWANIA KONT WYNIKOWYCH
10.1' PRocEsY GosPoDARczE' WYSTĘPUJĄCE W PRzEDs|ĘBloRsTWlE PRoDUK.

CYJNYM I HANDLOWYM
Głównym ce|em kaŻdej prowadzone1 działa|noŚci gospodarczej jest osiągnięcie konkretnego
efektu finansowego. W związku z tym w przedsiębiorstwach zachodzi wie|e skomp|ikowa-
nych procesÓw gospodarczych, w których sprzedaŻ wyprodukowanych wyrobów gotowych
przez jednostki produkcyjne lub sprzedaŻ zakupionych towarÓw przez jednostki hand|owe
w zamian za środki pienięzne jest ty|ko ich fina|nym wynikiem.
PROCESY GOSPODARCZE
wYsTł PUJĄG E w PRzEDsl ł BIoRSTWI E PRo DuKcYJ NYtl
ZAOPATMENIE SPMEDAz
PRODUKCJA
{ZAKUP) (zBYr-l
WYROBOW
moteriołów WYROBOW
GOTOWYCH
GOTOWYCH
PROCESY GOSPODARCZE
WYsr[PuJĄcE w PRzEDs|tBloRsTWlE HAl|DloWYil
ZAOPATRZENIE
SPRZEDAZ
(zAKUP)
(zBYr)
toworów, mo
toworów
W procesach gospodarczych przedsiębiorstw środki gospodarcze, przechodząc przez ko-

|ejne procesy, zmieniają swoją natura|ną formę, np.:
o W procesie zaopaIrzenia - Środki pienięzne są wydatkowane na zakup materiałÓw |ub
towarÓw,
. W procesie produkcji - materiały prze|warzane są w wyroby gotowe,
. W procesie sprzedaŻy - wyroby gotowe |ub towary zamieniane są na środki pienięzne'
Zmiany form sktadnikÓw środków gospodarczych w kolejnych procesach gospodarczych
noszą naZWę ruchu okrężnego środków.
l--- ---.l
W procesach gospodarczych przedsiębiorstw Są ponoszone koszty i osiągane przycho-
dy oraz powstają straty i zyski nadzwyczajne stanowiące podstawę usta|enia wyniku
finansowego. W ce|u kontro|i e|ementÓw wpływających na ostateCZny wynik finansowy
jednostki w księgowościstosuje się odpowiednie konta wynikowe kosztów, PrzY.
10.2.CHARAKTERYSTYKA KOSZTOW I STRAT NADZWYCZAJNYCH

Przez koszty istraty na|eŻy rozumieć uprawdopodobnione zmniejszenia korzyściekonomicz-
nych, w okresie sprawozdawczym o wiarygodnie okreŚ|onej wartości,w formie zmniejszenia
wartościaktywow a|bo zwiększenia wartości zobowiązan i rezerw, które doprowadzą do
zmniejszenia kapitału własnego |ub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niŻ poprzez
wycofanie środkow przez udziałowcow |ub właścicie|i.
poDztAl KoszTow polloszoilYcH PRzEz

JEDNOSTKI OOSPODARCZE
KOSZTY OPERACYJNE KOSZry FINANSOWE, NP.:

. ODSETKI OD KREDYTOW
BANKOWYCH
KosnY DZ|AtALNoŚcl PoZosTAŁE KosZTY

OPERACYJ N EJ (zosodniczel), OPERACYJNE, np.:
d|o które1 iednostko . koro zo nieterminowy
zostoło stworzono, flP. odbiór toworów,
. zużycie moteriołów ienergii,
]
. opłocone koszty postę.

. usługi obce itp. powonio sqdowego.
Kosztem działalnościoperacyjnej nazywamy ce|owe, Wyrazone wartościowo,zuŻycie rze-

czowych aktywÓw trwatych i obrotowych, usług obcych, pracy |udzkiej Wyrazonej w formie
wynagrodzenia oraz inne wydatki nieodzwiercied|ające zuŻycia, np. opłacony podatek od
środkow transportu.
Działa|nośÓ gospodarcza produkcyjna, handlowa |ub ustugowa rozpoczynasię od pro-
ceSU zaopatrzenia W niezbędne środki gospodarcze' Z tego powodu wydatkowane
są środkipienięzne zgromadzone przed rozpoczęCiem działa|ności.
Wydatek jest rozchodem środków pienięznych na zewnątrz jednostki, dokonywanym w ce|u:
. zakupu materiałow, środkÓw trwatych,
. zapłaty kosztÓw usług obcych, podatku od nieruchomości, podatku dochodowego,
składek ubezpieczeń społecznych,
. Wypłaty Wynagrodzeń, itp'
Pojęcie kosztu niekiedy utozsamiane jest z pojęciem wydatku, co w niektórych sytuacjach
moŻe być nieprawidłowe, d|atego ze nie każdy wydatek jest, bądźmusi staó się kosztem
i nie każdy koszt wcześniej lub później jest wydatkiem, np.:
. Zakup i przyjęcie materiałów do magazynu to ty|ko wydatek - kosztem będzie zuŻycie
zakupionych materiałów,
o zuŻycie materiałÓw, za k|Óre zapłaI'a nastąpi w terminie pÓŹniejszym, to ty|ko koszt
- wydatkiem będzie zapłata za ma|eriały,
. Zapłata podatku dochodowego jest wydatkiem, ktÓry nigdy nie będzie kosztem.
. amortyzaqa jest ty|ko kosztem, który nigdy nie będzie wydatkiem.
Pozostałe koszty operacyjne - Są to koszty niezwiązane Z Zasadniczą (podstawową) dzia-

ta|noŚcią jednostki. Za|iczamy do nich m.in.:
. zapłacone |ub zarachowane innym jednostkom kary, grzywny, odszkodowania nie-
związane ze stratami |osowymi,
o nieodPłatnie przekazane przez jednostkę zasoby majątkowe (darowiZny),
. odpisane przedawnione, Umorzone Iub nieściąga|ne na|eznoŚci,
o opłacone koszty postępowania sądowego,
o niezawiniony niedobor gotÓwki w kasie.
Koszty finansowe - Są to koszty ponoszone w związku z przeprowadzonymi operacjami
finansowymi. Zaliczamy do nich m.in.:
o odsetki i prowizje od otrzymanych kredytów bankowych,
o odsetki od otrzymanych poŻyczek i zaciągniętych zobowiązań oraz odsetki zazwłokę
w sptacie: poŻyczek, kredytów bankowych, zobowiązań,
o cenQ nabycia sprzedanych akcji.
Straty nadzwyczaine - Są to ujemne skutki finansowe zaistniałych zdarzen trudnych
do przewidzenia i niezwiązanych z ryzykiem prowadzenia działa|nościgospodarczej.
Zaliczamy do nich m.in.:
o finansowe szkody, spowodowane: siłami natury (powÓdŹ, poŻar, trzęsienie ziemi,
uderzenie pioruna, gradobicie' wybuch wu|kanu, Sztorm, huragan) i jakąko|wiek inną
katastrofą. będącą przyczyną utraty catkowitej |ub częŚciowej, wartościskładnikow
aktywÓw jednostki (materiałów, towarÓw, wyrobÓw gotowych, Środkow trwatych),
. koszty związane Z USUWaniem skutkow zdarzeń |osowych.
UWAGA: Do strat nadzwyczajnych nie nalezy ujmowac skutkÓw finansowy ch, zda.
rzeń |osowych, które mozna przewidzieĆ, np. skutki kradzieŻy artykułÓw spozywczych
W Supermarketach - ze względu na powszechnośĆ tego zjawiska powinny dotyczyc
działalnoŚci operacyjnej. Nawet skutki kradzieŻy z włamaniem w sklepach artykułow
gospodarstwa domowego nie są zdarzeniem losowym'
10.3. EWIDENoJA KoszToW Dz|AŁALNośc|oPERACYJNEJ

10.3.1. Zasady funkcjonowania kont kosztów
l---
Konta kosztów to konta niebilansowe . wynikowe. Sa|da tych kont na koniec roku
obrotowego przenoszone są na stronę Wn konta
',Wynik finansowy''. W Wyniku tego
roz|iczenia na koniec okresu sprawozdawczego nie wykazują one sald. Funkcjonu1ą
podobnie jak konta bi|ansowe aktywÓw.
I
Wn KONTA KOSZTOW Ma
. ewidencja poniesionych o Zmniejszenia kosztów
kosztÓw (zwiększenia (korekta kosztów)
kosztÓw) . przeksięgowanie sald kont kosztÓw
na koniec roku obrotowego (zwykle na 31.12)
na konto ,,Wynik finansowy"
obrót Wn Obrot Ma

10.3.2' Układy gromadzenia kosztów działalnościoperacyjnej

Podstawowe ponosZone koszty dziata|ności operacyjnej w ewidencji księgowej przedsię-
biorstw grupowane są W następujących układach:
{ru
RODZAJOWY FUN KCJONALNY (PODMIOTOWY)
_n*ł* -g.ńd,'-'
l-uxtuo -.-,"i"*u w
' uxtuo;
I koszty proste, niedające się rozłozyć na I l ''.'.ń"J.ńrńffi;ńl_,-li".ł,
się rÓzne koszty proste, Zgrupowane wczeŚniej na l
l l
e|ementy składowe, np' zuŻycie materia- I kontach uktadu rodzajowego. Suma ki|ku kosztÓw t
I tÓw, energii, wynagrodzenia, ustugi | | prostych w efekcie stanowi koszl złoŻony'

I obce, podatki i optaty itp. I I Uktad ten informuje o miejscu poniesionego
I
t Uktad ten informuje o rodzaju, charakte- |

I
| kosztu. Petni on istotną ro|ę w jednostkach prowa-

I rze i wysokoŚci poniesionego kosztu. l
1
t dzących zrÓŻnicowaną działa|nośĆgospodarczą,

l | 1 np. produkcyjną i hand|ową.
1
10.3.3. Zasady ewidencji kosztów

l--- ---1
1 Koszty ewidencjonuje się na kontach układu rodzajowego po Stronie Wn tych kont, l
iI a następnie roz|icza się je na koszty układu funkcjona|nego Za pomocą konta ,,RoZ-

liczenie kosztow".
.
I
L__
---J
Ewidencja kosztow w układzie rodzajowym jest dokonywana W sposÓb jednolity we wszystkich
rodza1ach działa|noŚci. RÓznicę Stanowi ujęcie tych kosztÓw w uktadzie funkcjona|nym.
SCHEMAT EWIDENCJI KoszToW NA KoNTACH UKŁADU RoDzAJoWEGo
RożNE KoNTA KoszToW
UKŁADU RoDzAJoWEGo' np.:
ROZNE KONTA, np.: Amortyzacj a, ZuŻy cie materiałów i energi i, Usługi obce,
Rozrachunki z dostawcami, Podatki i opłaty, Wynagrodzenia, Ubezpieczenia społeczne
i inne świadczenia, Pozostałe koszty rodzajowe Ma
Wn Kasa, Rachunek bieŻący Ma Wn
1. Ewidencja poniesionych kosztÓw w układzie rodzajowym.

SCHEMAT EW|DENCJ| KoszToW NA KoNTACH UKŁADU FUNKCJoNALNEGo
(PODMTOTOWEGO)
W PRzEDslĘB|oRsTWlE PRoDUKoYJNYM i USŁUGoWYM
Koszty działa|ności
Wn Roz|iczenie kosztów Ma Wn podstawowej Ma
W PRzEDslĘBloRsTWlE HANDLoWYM
Wn Koszty handlowe
2. Przeniesienie kosztów układu rodzajowego na konta układu funkcjona|nego (roz|iczenie

kosztÓw układu rodzajowego).
Cz' l ZA9ADYRACHUNK)W)ŚC|
10.3.4. Ewidencja kosztów w układzie rodzajowym i funkcjona|nym

10.3.4.1. Ewidencja zakupu materiałów oraz ich zużycia
l. Ewidencja zakupu materiałów
W ce|u prowadzenia działa|noŚci produkcyjnej, usługowej Iub hand|owej niezbędne jest
zaopatrzenie przedsiębiorstw w materiaty. Wymiana ŚrodkÓw pienięznych na materiaty wy-
stępuje W procesie zakupu
Do ewidencji zapasÓw zakupionych materiałÓw słuzy konto ,,Materiały'', które jest kontem
bi|ansowym aktywow obrotowych. Zakup i przyjęcie materiałÓw do magazynu księgujemy
po stronie Wn tego konta na podstawie dowodów zakupu (rachunkÓw, faktur VAT) i doku-
mentu przyjęcia (Pz).
Rozrachunki z pracownikami z tytułu pobranych przez pracownikow za|iczek (na ZaKUp
materiałow) księguje się na koncie bilansowym, rozrachunkowym ,,Pozostałe rozrachunki
z pracownikami".
Po stronie Wn i Ma tego konta ewidenclonuje się m.in.:
Wn Pozostałe rozrachunki z pracownikami Ma
na|iczenie na|ezności od pracowników . roz|iczenie się pracownika z pobranych
z tytułu wypłaconych za|iczek na zaliczek n a podstawi e prze kazanych
zakup materiałów orazna koszty przez niego zakupionych materiałów
wyjazdu słuzbowego udokumentowanych fakturq VAT,
spłata zobowiqzań wobec rachunkiem lub udokumentowanych
pracowników wydatków wyjazdu słuzbowego
. na|iczenie zobowi4zań wobec
pracowników z innych tytułów niz
wynagrodzenia, np.:
. z tytułu poniesionych przez pracownika
kosztÓw podrózy słuzbowych,
- ryczaft za uŻywanie przez pracownika
do ce|ów sluzbowych własnego
samochodu itp.
EWIDENCJA zAKUPu MATERIAŁÓW
Kasa Ma
rozrachunki
objaŚnienia do schematu:
1, Przyjęto do magazynu materiały zakupione za gotÓwkę.
2. Wyptacono pracownikowi za|iczkę na zakup materiałow.
3. Przyjęto do magazynu materiaty zakupione przez pracownika z pobranej przez niego
wczeŚniej za|iczki'
4' Przyjęto do magazynu zakupione materiaty
_ zapłata nastąpi w terminie poŹniejszym.
88 Cz. l ZASADY RAcuutuxowoŚct

5. Spłacono zobowiązania wobec dostawcy materiałow środkami z rachunku biezącego.

6, Zwrocono dostawcy przed zapłalą częścmateriatów z powodu wad jakościowych.
Ze schematu wynik a, Że operacje związane z zakupem i przyjęciem materiałów do ma-
gazynu księguje się: Wn ,,Materiaty'' - zwiększenie stanu ZapaSU materiałÓw w magazynie
i Ma,,Kasa,' - Zmniejszenie stanu środkÓw pienięznych w kasie'przy zakupie materiałow
za gotÓwkę' Gdy zapłata nastąpi w terminie pózniejszym: Ma ,,Rozrachunki z dostawca-
mi''- na. znak zwiększenia zobowiązan wobec dostawcow z tytułu nieopłaconej dostawy
materiałow.
Spłatę zobowiązań Środkami z rachunku bankowego ewidencjonuje się: Ma ,,Rachunek bie-
Żący * zmniejszenie środkÓw pienięŻnych na rachunku bankowym przedsiębiorstwa i Wn
, 1,Rozrachunki z dostawcarni'' - zmniejszenie zobowiązan wobec dostawcÓw'
Wypłatę pracownikowi za|iczki na zakup materiałÓw rejestruje się: Ma,,KaSa'' _ zmniej-
fi
H szenie stanu Środkow pienięznych w kasie, Wn ,,Pozostate rozrachunki Z pracownikami''
- na Znak zwiększenia na|ezności od pracowników z tytutu pobranej za|iczki'
Przyjęte do maga7yni; materiały zakupione przez pracownika ujmuje się na koncie:
,,Materiaty'' Wn i ,,Pozostałe rozrachunki z pracownikarni'' Ma - na znak roz|iczenia się
pracownika z pobranej za|iczki (zmniejszenie na|ezności od pracownikow).
\n/ przypadku rek|amacji częsci |ub całej partii materiałow zakupionych u dostawcy, ope-
rację tę ujnluje się w ewidencji w postaci zapisu: Ma ,,Materiały', _ zmniejszenie stanu
nraieriałow W magazynie i Wn ,,Rozrachunki z dostawcami'' _ zmniejszenie zobowiązań
z tytrltu dosiaw.
ll. Ęwidencia zuzycia materiałów

EWI DENC,j zUŻYclA MATE RlAŁoW
^
ZuŻyc.ie mate-riałów
Kasa wn I energll Ma
Pczostałe rozrachunki
wn Z F|.aCoW|.}|K€lIl.}| nna
Koszty działaIności
Sp.
.-.i--
'l{- I
Rozliczenie podstawowej
Wn kosztów
*l-.-- Me
Ma Iub Koszty hand|owe łra
Wn l\4ateriały
se <--
La,2a,3a
sposób)
lub
t-l sposób)
CbjaŚnienia dc schematu:
1 ZakupioĄe 7-C gctowkę materiaty przekazano do zuŻycia'
1a Plzeniesienie kosztow z ukłaclu t.odzajolvego na układ funkciona|ny kosztow.
2. Zar.uoione przez pi.acownika maieriały Z pobian€j wcześniej za|iczki przekaz:anc do zuzycia.
2a' ?rzełJesielie kcsztow z uk.łaciu rodzajowego na układ fuilkcjonalny kosztovl.
lj. Wrlcianc Z maQa7ynu riateriałtrl ilc zuŻyc,ia
3a' Przeniesierłie kcsztÓw z układu rcdzajo'wego na układ funkcl,.lnainy kosztow.
ll ]-wrocono z prodr-lkcii cc i.nagaz.VnU niezuzyie materiały.
Ja Zr'rrle1S;e|1|C kcs''|ow ''lkł:ctl iunkc1onainegt cl warTośc rltez''szy'|ych rnaterlało',v
Cł' l .ZASAC)Y RACt4UNKoWasCi

Materiały składowane W magazynie w za|eŻnościod potrzeb są wydawane do zuŻycia'

Wydanie da zuŻycia zakupionych za gotÓwkę materiałow bezpośrednio po ich zakupie
księguje się: Wn ,/uŻycie materiałow i energii'' - zwiększenie koszIow zuŻycia materiatÓw
i Ma ,,KaSa'' - zmniejszenie stanu środków pienięznych w kasie. ZuŻycie materiałów
zakupionych przez pracownika z pobrane1 za|iczki ujmuje się na kontach Ma ,,Pozostate
rozrachunki z pracownikami'' - zmniejszenie na|ezności od pracownikow i Wn ,,ZuŻycie
materiatow i energii''. Gdy materiały wydano do zuŻycia z magazynu, wÓwczas na|eŻy
zmniejszyĆ zapas materiałów W magazynie poprzez ewidencję na koncie ,,Materiały'' po
stronie Ma.
W przypadku niezuŻyciaw produkcji wszystkich materiałÓw następuje ich zwrot do ma-
gazynu. ZwroI do magazynu niezuzytych materiałow ewidencjonuje się:
.1)
sposób: Wn ,,Materiaty'' - zwiększenie stanu Zapasu materiałow W magazynie i Ma
,,ZuŻycie materiałÓw i energii'' _ zmniejszenie kosztow zuŻycia materiałow;
2) sposób: za pomocą storna Czerwonego: Ma ,,Materiaty'' i Wn ,,ZuŻycie materiałÓw
i energii".
UWAGA: Storno czerwone nie powiększa obrotÓw kont, umoz|iwia zachowanie czystości
zapisow na kontach.
1, 2, 3 i 4 operację gospo darczą na|eŻy na bieząco przeksięgowac na konta układu
funkcjona|nego następująco: 1, 2, 3 i 4 (na czerwono) strona Ma konta
',Rozliczenie
kosztów'' i Wn ,,KoszIy działa|nościpodstawowej'' |ub Wn ,,Koszty handlowe''. W przy_
padku stosowania storna czarnego podczas księgowania operacji 4. Wn ,,Roz|iczenie
kosztÓw'' i Ma ,,Koszty działa|ności podstawowej'' Iub ,,Koszty handlowe'' * zmniejszenie
kosztów układu funkcjonalnego.
PRZYKŁAD
ZAŁ)ZENlA.
W przedsiębiorstwie produkcyjnym, za1mującym się produkcją kołder, salda wybranych kont
WynoSZą:
,,Materiały'' 5 000,-
,,RaChunek bieŻący,' 20 000,-
,,Kasa" 680,-
,,Rozrachunki z dostawcami'' - zobowiązania I 750,-
Operacje gospodarcze:
1. Sptacono Wszystkie zobowiązania wobec dostawcow środkami z rachunku
bankowego I 750,-
2. Zakupiono U dostawcy i przyjęto do magazynu tkaninę bawetnianą
- zapłala w terminie poznie1szym 2 4gO,-
3. Wydano Z magazynu tkaninę bawetnianą do produkcji kotder 1 928,-
4, Zwrocono do magazynU niewykorzystaną w produkcji tkaninę bawełnianą 320,-
5' Zakupiono Za gotowkę materiały biurowe, ktore przekazano do zuŻycia 500,-
6. Wypłacono pracownikowi za|iczkę na materiały biurowe I00,-
7. Przekazano do zuŻycia zakupione przez pracownika materiały biurowe 100,-
POLECENIA:
Na podstawie załoŻen na|eŻy.
1) otworzyĆ konta i zaksięgowaĆ operacje gospooarcze,
2) zamknąć konta bi|ansowe oraz okreś|iĆ treŚć ekonomiczną sa|d tych kont,
3) usta|ić wysokoścponiesionych kosztow i wydatkow.

RoZWlĄZANlE:
Ewidencja operacji gospodarczych: Rozrachunki
Wn Materiały Ma Wn Rachunek biezący Ma z dostawcami
Sp. 5 000,- 1 928,- (3 Sp.20 000,- | 1 750,- (1 1) 1750,- 1 750,- Sp.
2) 2 490,- 2 490,- (2
4) 32O,- 1 750,-
7 810,- 1 928,-
5 882,- Sk.Wn
7 810i 7 8'10,- Pozostałe rozrachunki
Zuzvcie Wn Rozliczenie kosztów Ma Wn Wn z oracownikami Ma
materiałóń i energii 4a) 320,- 1928,- (3a 3a) 1 928,- (4a 6) 100,- | 100,- (7
3) 1 500,- (5a 5a) 500,- 100,- | 100,-
5) 500,- 100,- (7a
320,-
7) 100,- Obr. Wn 320,- 2 52A,- Obr.Ma
2 2O8,- Sk.Wn
Sa|do Wn konta ,,Materiaty'' (5 BB2,-) oznacza WartośĆZapaSU materiałów W magazynie.

Sa|do Wn konta,,Rachunek biezący'' (1B 250,-) oZnaCZa stan środkÓw pienięZnych jednostki
na rachunku bankowym.
Sa|do Wn konta ,,KaSa'' (B0'-) oZnaCZa stan Środkow pienięZnych W kasie.
Sa|do Ma konta ,,Rozrachunki Z dostawcami'' (2 490,-) oZnaCZa ZobowiąZania jednostki
gospodarczej (dtug) wobec dostawcÓW Z tytułU Zakupionych i nieopłaconych materiałÓw.
Sa|do Wn konta ,,Koszty działa|noŚci podstawowej'' (2 20B,-) oznacza WartoŚó kosztÓw
wytworzenia produkcji.
Poniesione koszty działalnościoperacyjnej ob|icZone na podstawie konta ,,Roz|iczenie kosz-
tÓw'' wynoszą 2 52B,- _ 32o,- = 2 2oB,-
Poniesione Wydatki na zakup materiałów, obliczone na podstawie obrotów kont: ,,Rachunek
bieŻący,, i,,KaSa'' WynoSZą 1 750,- + 600,- = 2 350,-
cwrczENrE 1.
ZAŁoZENlA:
W przedsiębiorstwie ZajmująCym Się szyciem Spodni sa|da Wybranych kont WynoSZą:
,,Materiały'' 6 2oo,-
,,Rachunek biezący', 34 500,-
,,Kasa" 720,-
,,Rozrachunki z dostawcami'' - ZobowiąZania .1
500,-
1. Wydano z magazynu zamki btyskawiczne do produkcji spodni 258,-
2. Spłacono Wszystkie zobowiązania Wobec dostawcow Z rachunku bankowego
3. Wyptacono pracownikowi za|iczkę na Zakup materiałóW biurowych 162,-
4. Zakupiono U dostawcy i przyjęto do magazynu tkaninę wełnianą
. zapłata w terminie póŹniejszym 450,-
5. Zwrocono do magazynu niewykorzystane w produkcji zamki błyskawiczne 40,-
6' Przekazano do zuŻycia zakupione przez pracownika materiały 150,-
7. Zakupiono Za gotowkę druki akcydensowe, które przekazano do zuŻycia 102,-
B. Spłacono zobowiązania Wobec dostawcy tkaniny wełnianej Środkami pienięznymi
z rachunku bankowego
9' Przyjęto do kasy niewykorzystaną przez pracownika za|iczkę
POLECENIA:
1. otworz konta i zaksięguj operacje gospodarcze.
2. Zamknij konta bi|ansowe oraz okreŚ| treśćekonomiczną sa|d tych kont.
3. Usta| wysokośćponiesionych kosztów i wydatków.
R)ZWlĄZANlE:
CWICZENIE 2.
ZAŁoZENlA:
W przedsiębiorstwie produkcyjnym na dzien 01.01'1Xr. stan środkow pienięznych wynosi:
- w kasie 800,-
- na rachunku bankowym '1'1
800,-
Operacje gospodarcze stycznia:
1. Wypłacono pracownikowi za|iczkę na zakup materiałÓw 220,-
2, PrzyjęIo do magazynu materiały zakupione przez pracownika 220,-
3. Zakupione u dostawcy materiaty przyjęto do magazynu
_ zapłaIa w terminie pÓŹniejszym 9 600,-
4. Zakupione Za gotówkę materiały przyjęto do magazynu 350,-
5. Zakupione Za gotÓwkę materiały przekazano do produkcji bezpośrednio po zakupie 200,-
6. Zwrócono dostawcy przed zapłaIą częścmateriałów, z powodu wad jakoŚciowych 400'-
7. Spłacono zobowiązania wobec dostawcy z rachunku bankowego po uwzg|ędnieniu
zwrotu częścidostawy
B' Wydano materiały z magazynu do zuŻycia 5 000,-
POLECENIA:
1. otwÓrz konta i zaksięguj operacje gospodarcze.
2. Zamknij konto ,,Materiaty,, oraz okreś| treŚĆ ekonomiczną lego salda.
10.3.4.2. Ewidencja Wynagrodzeń, ubezpieczeń społecznych i innych świadczeń obciq.

żajqcych pracodawcę
|. Pojęcie wynagrodzeń i ich dokumentacia

obok zuŻycia materiałów i środkowtrwałych podstawową grupę kosztÓw stanowią wy-
nagrodzenia. Wynagrodzenia to wsze|kie świadczenia pienięŻne i w naturze (np. węgieI
wydawany gÓrnikom pracującym w kopa|ni) wypłacane pracownikom z tytułu wykonanej
przez nich pracy na rzecz zatrudniającej ich jednostki gospodarczej.
Podstawą w|iczenia płac w koszty jest wcześniej sporządzona lista płac. Płace roz|icza się
z reguły w miesięcznych odstępach, d|a poszczego|nych pracownikÓw oddzie|nie.
ll. Charakterystyka i zasady funkcjonowania konta ,,Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń,,

Do ewidencji rozrachunkÓw Z pracownikami z tytułu wynagrodzeń słuŻy konto,,Rozrachunki
z tytułu wynagrodzeń,,, które jest kontem bilansoWYffi, rozrachunkowym, moŻe wykazywaÓ
dwa salda: Wn i Ma.
Na koncie tym po stronie Ma księgujemy zobowiązania wobec pracownikÓw z tytułu naliczo-
nych w liściepłac wynagrodzeń brutto i innych zobowiązań powiększających wynagrodzenia
pracownika. Po stronie Wn księguje się potrącenia od wynagrodzeń, pomniejszające zobowią-
zania wobec pracownikow Z tytułu wynagrodzeń, wypłatę za|iczek na poczet wynagrodzeń
oraz Wypłatę wynagrodzeń netto.
r-- ---.l za-
Wynagrodzenie netto to róznica między wynagrodzeniem brutto, a Sumą potrąceń
' wartvch w |iścieofac.
I I
'
L-:-
W przypadku gdy wypłata wynagrodzeń pracownikom nie została dokonana do końca okresu
sprawozdawczego, konto ,,Rozrachunki z tytułU Wynagrodzeń,, będzie wykazywało saldo Ma,
które w bilansie wykazane byłoby W pasywach bi|ansu jako zobowiązanie przedsiębiorstwa
wobec pracownikow Z tytułu niewypłaconych wynagrodzeń. Konto to moŻe wykazywaĆ
rÓwniez saldo Wn, oznaczające na|ezność od pracowników, w przypadku zaciągniętych
przez nich i niespłaconych za|iczek na poczet wynagrodzeń'
Wn Rozrachunki z tytułu Wynagrodzeń Ma
l. potrqcenia od Wynagrodzeń: . zobowiązania wobec pracownikow
1) obowiązkowe: z tytułu naliczonych wg listy płac
. składki na ubezpieczenia wynagrodzeń brutto
sporeczne
. składka na ubezpieczenie
zdrowotne - pobrana
. nalezna zaliczka na
podatek dochodowy
2)dobrowolne:
. składki na związki zawodowe
. składki do Kasy Zapomogowo
PoŻyczkowej (KZP)
.składka na PZU itp'
3)egzekucyjne, np. alimenty
ll. wypłata vvynagrodzeń netto
Cz, l ZA)ADYRACHUNK)W)ŚC\
ll|. charakterystyka kont korespondujqcych z kontem ,,Rozrachunki z Ą1tułu wynagrodzeń,,

* Konto
,,Rozrachunki z ZUS" - jest kontem bilansowym, rozrachunkowym. Po stronie Wn
i Ma tego konta ewidencjonuje się:
Wn Rozrachunki z ZUS Ma
nalezności od ZUS . na|iczenie ZobowiąZań Wobec
z tytułu nadpłaty składek na Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
ubezoieczen ia soołeczne z tytułu na|iczonych składek
i zdrowotne, na Fundusz Pracy, na ubezpie czenia społeczne,
Fundusz Gwarantowanych zdrowotne, na Fundusz Pracy
Swiadczeń Pracowniczych r Fundusz Gwarantowanych
spłata zobowiązań wobec ZUS Swiadczeń Pracowniczych
po pomniejszeniu o nadpłacone . wpłvw na|ezności od ZUS
składki
* Konto
budżetami'' - jest kontem bilansowym, rozrachunkowym. Po stronie
,,Rozrachunki z
Wn i Ma tego konta ewidencjonuje się:
Rozrachunkl z budżetami Ma
nalezności od Budzetu .@
Państwa z tytułu nadpłaconego Budzetu Państwa z tytułu na|eznej
podatku dochodowego zaliczki na podatek dochodowy
spłata zobowiązań wobec obIiczonej od wynagrodzeń
Budzetu Państwa z tytułu na|eznej w oparciu o obowiązujące
zaliczki podatku dochodowe go przepisy podatkowe
a
* Konto jest kontem bilansowym, rozrachunkowym. Po stronie

,,Pozostałe rozrachunki" -
Wn i Ma tego konta ewidencjonUje Się:
Wn Pozostałe rozrachunki
na|iczenie na|ezności z tytułu: na|iczenie zobowiązań z tytułu:
sprzedaŻy składników aktywow zakupu składnikÓw aktywÓw
trwatych, nadpłaconych składek trwatych, dobrowolnych ubezpie-
spłata zobowiązań wobec: PZU, czeń pracownikÓw w PZU'
KZP, związkow zawodowych, składek do KZP Iub związkow
dostawcow aktywow trwałych itp. zawodowych, potrąceń egzeku-
cyjnych, tj. alimenty itp.
wpływ nalezności
Zatrudnienie pracowników pociąga Za Sobą koniecznośĆusta|ania składek na Ubezpieczenia
Społeczne, składek na FunduSZ Pracy i Fundusz Gwarantowanych Swiadczeń Pracowni-
CZyCh, ptaconych przez pracodawcę Z Własnych środkowfinansowych. Składkitestanowiq
dodatkowy koszt dla pracodawcy.
Podstawę Wymiaru. składek na ubezpieczenia społeczne' na Fundusz Pracy i Fundusz
Gwarantowanych Swiadczeń Pracowniczych, stanowi4 wynagrodzenia brutto na|iczone
za bieŻący miesiąc' Ponizej przyjmiemy 2o,74"/" podstawy Wymiaru(1).
Na zobowiqzania Wobec ZUS obciqżai4ce pracodawcę składaiq się składki na:
- ubezpieczenie emerytalne 9,76"/"
- ubezoieczenie rentowe 6,50"/"
- ubezpieczenie wypadkowe '],937o(r)
- Fundusz Pracy 2,450/"
- Fundusz Gwarantowanych Swiadczeń Pracowniczych 0,10%
razem 20,740/o
tll Składki na ubezpieczenia społeczne (20,74%) obci4zajqce pracodawcę mog4 miec rÓznq wysokość ze
względu na ubezpieczenie wypadkowe, Przyjęte wyŻej ubezpieczenie wypadkowe stanowi 1,93% pod-
stawy wymiaru (jednostki gospodarcze zatrudniajqce nie więcej niz g pracownikÓw płac4 ubezpieczenie
wypadkowe w wysokości 50% najwyzszej stopy procentowej na dany rok składkowy dla grup działalności,
czyli 50% z 3,86% podstawy wymiaru)' W zwi4zku z tym, w ćwiczeniach pojawiajq się załozenia o różnych
wysokościach składek na ubezpieczenia społeczne, obciqzajqce koszty działalnościfirmy.
94 Cz. I ZASADYRACHUNKOWOSCI
|V. Ewidencja kosfów wynagrodzeń, potrqceń i składek ZUS obciqżajqcych pracodawcę

Ma
Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń wn Wynagrodzenia
1ą1n Bozrachunki z budzetami
Wn Pozostałe rozrachunki p"
*nRachunek biezący Wn Kasa

""
Rozrachunki U bezpieczenia społeczne

wn zZUS Ma wn i inne świadczenia Ma
Koszty działa|nościpodstawowej
tub
Roz|iczenie kosztów wn Koszty handlowe Ma
. 1a,6a I
objaŚnienia do Schematu:
1. Wynagrodzenia brutto wg listy ptac.
-)l
1a. Przeksięgowanie kosztów wynagrodZen na konta uktadu funkcjona|nego kosztów.
2' Potrącenia dokonane w Iiściepłac:
a) składki ubezpieCZeń społecznych
b) składka ubezpieCzenia zdrowotnego - pobrana
c) nalezna zaliczka na poczet podatku dochodowego
d) składki związkowe, do KZP, na PZU itp.
3. Podjęto gotówkę z banku do kasy na wypłatę wynagrodzeń.
4. Wyptacono gotówką wynagrodzenia netto pracownikom.
5. Prze|ano Wynagrodzenia na imienne rachunki oszczędnościowo - roz|iczeniowe (RoR)
pracowników.
6. Na|iczono sktadki (ZUS) ubezpieczeń społecznych, na Fundusz Pracy, na Fundusz Gwa-
rantowanych Swiad czeń Pracowniczych obciąŻające pracodawcę.
6a) Przeksięgowanie kosztów ubezpieczeń społecznych' FP i FGSP na konta układu funk-
cjonalnego.
7 ' Zapłata z rachunku bankowego obciązeń wobec ZUS.
. ::l'!
Ze schematu wynika, Że obliczona miesięczna kwota wynagrodzeń brutto Wg Iisty płac

powinna byc zaksięgowana na koncie kosztow układu rodzajowego, a następnie prze_
księgowana W koszty układu funkcjona|nego następująco: W układzie rodzajowym: Wn
,,Wynagrodzenia'' - zwiększenie kosztow wynagrodzeń i Ma ,,Rozrachunki z tytułu Wyna-
grodzeń'' - zwiększenie zobowiązan wobec pracownikow z tytułu wynagrodzeń brutto.
W układzie funkcjona|nym: Wn ,,Koszty działa|nościpodstawowej'' lub ,'Koszty hand|owe''
- zwiększenie kosztow układu funkcjona|nego i Ma ,,Rozliczenie koSZtoW''.
Potrącenia dokonane W Iiście ptac ujmuje się w ewidencji w postaci zapisu: Wn ,,Roz-
rachunki z tytułu wynagrodZeń,, Zmniejszenie zobowiqzań wobec pracownikow Z tytułu
wynagrodzen i Ma w za|eŻności od rodzaju potrąceń obciązających pracowników'':
. ,,Rozrachunki z Z|JS,, _ zwiększenie zobor,v!ązań wobec ZUS z tytułu na|iczonych
obowiązkowych potrąceń składek ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych (pobra-
nych) płaconych przez pracownika,
. ,,Rozrachunki z budzetami,, - zwiększenie zobowiązan wobec urzędu skarbowego
z tytułu na|iczonych naleznych za|iczek na podatek dochodowy,
. ,,PoZoSta|e rozrachunki'' * zwiększenie zobowiązan wobec takich instytucji, jak: PZU,
KZP, związki za,woĆ,owe, itp' Z iyiułu na|iczonych naieznych im składek.
I.JWAGA: Dobrcwo|ne ubezpieczenie pracor,vnikavł ?ZU daje moz|iwoŚc otr.zymania wyptaty
oclszkodowania W przypadku przeŻycia przez niego nieszczęś|iwego wypadku.
?rzyna|eŻnośc pracownikow do kasy Zapomogowo-pozyczkowej umoz|iwia pra.
cownikom otrzymanie poŻyczki na korzystnych warunkach.
Rozróżniamy €lwie formy wypłaty v4lnagrocizeń netto:
'1.Wypłatę uiynagrodzeń gotowka' gdy pracownik nie posiada rachunku oszczędnościowo.
razliczeniowego.
2.Przelernl rnrynagrodzeń na wskazane przez pracownikow rachunki oszczędnoŚciowo-roz|iczeniowe.
!V ceiu cjokona-iria gotÓwkowej wyptaty Wynagrodzeń netto pracownikorn upowazniona
osoba ikasjer) podejmuje środki pienięzne z rachunku bankowego do kasy' Podjęcie
środkow oienięznych na wypłatę wynagrodzeń księguje się: Wn ,,Kasa'' - zwiększenie
gotÓwki w kasie i Ma ,,Racht.;irek biezący,' * zmniejszenie Środkow plienięznych na rachunku
bankowym jednostki.
Wypłatę wynagrodzeń netto gotowką eviidencjonuje się: Ma ,,Kasa'' - Zmniejszenie gotor'rlki
w kasie i Wn ,,Rozrachunki z tytutu wynagrodłeń,, * zrnniejszenie zobowiązan wcrbec
pracownikaw 7. i.ytułu wypłacon"vch wynaErodzeń.
U'1 przypadkr"l bezgotÓwkowej wypłaty wynagrcdzeń netto, Vvynagrodzenia są prze|ewane
na irnienne rachunki bankowe pracowników. operację tę zapisujemy na kontacŁr: l,fia
* pienięznych na rachunku bankowyrn i Wn
',Ęachunek biezący'' Złi^tniejszenie środkow
,.fiozracl-luilki z tytułu wyriagrccizeń,, _ zmniejszenie zoŁ:ot'viązan z tytułu przelanycn Wy*
nagrr:dzeń na kanta pi.acownikÓw.
Slcłacki l.vobec ZUS cbciąeające oracodawcę klięguje się w t.lkładzie i]o
stronie Wn kł:nia ,,Ubezpieczenia społeczne i inire Śvr'laclczenia'. - zwiększenie '"6'ąijvrl;/l.1
kosztÓw
r'rbezpieizeń soołeczn1*'r:h, Funcjuszu Pracv i i:unrjusz'-i Guya.ranio..lrianVch Swiacic:eń
FracowniczycYł i Ma ilanie ,,i:]ozlachunl.li z ZUS'' * zwiększer..lle zobou,liąz-a.n t'vcbec ZU'$
.r trrfllllinaii-;nrr'y'Cii
Ł L},Lu!u ! lL{'|'JŁL,'lsi,;łał..ek' !.r/ ukłaczie i.;l.ri<cJolaln;l.;l: Wn ',Kcszty iziatainaści pcosta-
I
\lo'oW€j., lub ,,Koszty :andl*vo,*'., vV kcrespcncencji z k.onte.r ',Roziiczenic i.lcsztÓi,'l'.'
Cz ! ZASADY iIACH'J!"tilC'llCSC!
PRZYKŁAD 1.
ZAŁ)ZENlA.
Stan środków pienięznych na rachunku bankowym przedsiębiorstwa produkcyjnego
wynosi 45 000,-
1. Wynagrodzenia brutto według |isty płac 35 000,-
potrącenia dokonane W |iŚcie płac:
a) sktadki ubezpieczeń społecznych 4 7gg,-
b) składka ubezpieczenia zdrowotnego - pobrana 2 718,-
c) nalezn a zaliczka na podatek dochodowy 3 300,-
d) sktadka do KZP 300,-
wynagrodzenia netto (nie księgowaÓ) 23 BB3,-
(35 000,- - 4 7gg,- - 2 718,- - 3 300,- - 300,-)
i
2. Podjęcie gotÓwki z banku do kasy na wypłatę Wynagrodzen netto 11 000,-
3. Wypłata gotówką Wynagrodzeń netto pracownikom (Jan Kowa|ski z powodu
I choroby nie pobrał wynagrodzenia w wysokoŚci B0O,-) 1.1 oo0,- Bo0,- = 1O 20O,
4' Prze|anie wynagrodzeń netto na imienne rachunki bankowe pracownikÓw 12 BB3,
5' ZapłaIa z rachunku bankoweoo:
a) składek ubezpieCZen społecznych 4 799,-
b) sktadki ubezpieczenia zdrowotnego - pobranej 2 718,-
c) sktadki do KZP 300,-
razem 7 817,-
6. Na|iczono składki (ZUS) ubezpieczeń społecznych, FP i FGSP obciązające
pracodawcę 21"/o X 35 ooo,- = 7 350,-
7 ' Zapłata z rachunku bankowego obciąŻen pracodawcy wobec ZUS 7 35o,-
POLECENIA..
Na podstawie załoŻen na|eŻy.'
1) otworzyĆ konta i zaksięgowaÓ operacje gospodarcze,
2) zamknąĆ konta: ,,Rozrachunki z tytułu wynagrodZeń,,, ,,Rozrachunki z ZUS'', Rozrachunki
z budŻetami,' i ,,Pozostałe rozrachunki', oraz wy1aśnic treŚĆ ekonomiczną sa|d tych kont,
3) ob|iczyć wysokośćponiesionych kosztów i wydatków.
RoZWlĄZANlE:
Ewidencja operacji gospodarczych:
Rozrachunki
vV. Rachunek biezqcy y" rodzeń ua Wn Wynagrodzenia Ma yn Roz|iczenie kosztów Ma
Sp. 45 000,- 11 000,- (2 1a) 4799,- 35 000,- (1 1) 35 OOO,- 35 000,- (1a
12 883,- (4 1b) 2718,- | 7 350,- (6a
4 799,- (5a 1c) 3 300,- 42 350.-
2 718,- (5b
1d) 300,-
300,- (5c Ma
3) 10 200,-
7 350,- 1a) 35 000,- 10 200,- (3
4) 12 883,-
050,- 6a) 7 350,-
34 200,-
Sk Ma 800,-
4 799,- Wn Rozrachunki z budzetami ua wn Pozostałe rozrachunki nna
2718,-
Ubezpieczenia społeczne
wn i inne świadczenia nł"
6) 7 350,- |
Konto ,,Rozrachunki z
tytułu wynagrodzeń,, wykazuje sa|do Ma (B00,-) oznacza;ące zobo-
wiązania przedsiębiorstwa wobec pracownika (Jana Kowa|skiego) z tytułu niewyptaconego
wynagrodzenia.
Konto ,,Rozrachunki z budzetami'' wykazuje sa|do Ma (3 300,-) oznacząące zobowiązania wo-

bec Urzędu Skarbowego z tytutu naliczonej i nieopłaconej za|iczki na podatek dochodowy.
Konta,,Rozrachunki z ZUS'' i ,,Pozostałe rozrachunki'' nie wykazują sa|d w związku Z Ure-
gulowaniem obciązeń wobec ZUS i składki do KZP.
Poniesione koszty WynoSZą: strona Ma konta ,,Rozliczenie kosztow'' 42 35o,-.
Poniesione wydatki WynoSZą: 39 050,- - 1'1 000,- + 10 200,- = 38 250,- => obrot Ma konta
,,Rachunek biezący'' (39 050,-), pomniejszony o kwotę pobrania gotowki do kasy (11 000,-),
p|us obrÓt Ma konta ,,KaSa'' (10 200,-).
ÓwIczerule t.
ZALOZENIA:
Stan środkÓw pienięznych na rachunku bankowym przedsiębiorstwa hand|owego
wynosi 46 2OO,'
1. Wynagrodzenia brutto według Iisty płac 36 000,-
2. Potrącenia dokonane w |iścieptac:
a) składki ubezpieczeń społecznych 4 936,-
b) sktadka ubezpieczenia zdrowotnego - pobrana 2 796,-
c) nalezna zaliczka na podatek dochodowy 3 400,-
d) składki związkowe 250,-
Podjęcie gotowki z banku do kasy na wypłatę wynagrodzeń netto
4. Wypłata gotówkowa Wynagrodzeń netto pracownikom
Ą Na|iczono składki (ZUS) ubezpieczeń społecznych, FP i FGSP obciązające
pracodawcę 20,74"/"
POLECENIA:
1. otwórz konta i zaksięguj operacje gospodarcze'
2. Zamknij konta: ,,Rozrachunki z ZUS", ,,Rozrachunki z budŻetami'' i ..Pozostałe rozrachunki''
oraz wy1aśnij treŚĆ ekonomiczną ich sa|d.
RoZWlĄZANlE:
Rozrachunki z tytułu
wynagrodzeń
Rozrachunki zZUS
Ćwlczenle z.
ZAŁoZENlA:
Stan środkÓw pienięznych na rachunku bankowym przedsiębiorstwa produkcyjnego
wynosl 27 300,
1. Wynagrodzenia brutto według |isty płac 15 760,-
potrącenia dokonane W |iściepłac:
a) składki ubezpieCZen społecznych 2 161,-
c) nalezn a zaliczka na podatek dochodowy 1 500,-
d) składki do KZP 180,-
wynagrodzenia netto
t Przelanie wynagrodzeń netto na imienne rachunki bankowe pracownikÓw śłóó;-
Podjęcie gotÓwki z banku do kasy na wypłatę wynagrodzeń netto
4. Wyptata gotÓwką wynagrodzeń netto pracownikom (Stefan Kruk z powodu
choroby nie pobrał wynagrodzenia w wysokości 9B0,-)
Ę Zapłata z rachunku bankowego:
a) składek ubezpieCZen społecznych
b) sktadki ubezpieczenia zdrowotnego - pobranej
c) naleznej zaliczki na podatek dochodowy
6. Sktadki ubezpieCZen społecznych, FP i FGSP obciąŻĄące pracodawcę 21"/"
7 ' ZapłaIa z rachunku bankowego obciąŻeń pracodawcy wobec ZUS
POLECENIA:
1' otwÓrz konta i zaksięguj operacje gospodarcze.
2. Zamknij konta: ,,Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń'' ,,Pozostałe rozrachunki'' i wyjaŚnij
treśĆekonomiczną sald tych kont.
3. ob|icz wysokośĆponiesionych kosztow i wydatkow.
RoZWlĄZANlE:
Rozrachunki
Rozrachunki z ZUS
(o
o-
N
\U
N
a)
.C .Ę
..:
o
C tr
3 o
o .o T'
o N
a
'=
o_ Jo o
.o
-c c
o)
N
=
o
cN =
N
rf)O) (oO (o O
U
(E
d
o
l- (O^ ś. l- @^ r^ @. 6o_ o
c
.J-o
o Ę(o(o rr
rr
rr a
N
co)
r-rĘ
o-=
O Or(O
0)
LO Nr r(r) r trtr
'cń\ o
o.ą
N
o
Orr
rll N
.(d ll=
'E.g
.o
=
Ń .9
o_
oc
.d-
N o- (El
N )
O
ń\
oo E)
-^
_o
N !r x'
oy
e
X = (ó
Y
o .N
o.ó
o lo
I
f,
O o
-9
N
Lo c
a
= =
t
Ó2
cc' PPR N q
=!
^J
.- N-
ę ęęę p€ C
'=
8:
-v
---ł.g)
a E o
HS
,' 8o o Qlee
l(dc^'
-
=
9
Xcd
óE
E s
CEo Jlroo)o
ó b-b N oń\ =A
N .-O
o=
c
ś
(-^
$fi
f,
-)< (o
H
LIJ -v
?
ń (!
o(o N.f
.:9O
vO
Ń
:$g o (r
RE
=a>
o
'-
= 6ł F
C
A
v
.(/) (-,
=v
N(s
- 96 .*a N
oŃ
.g
-f .-o)
>o
9 oE óLL oc ;
c)
N
=
9 * C)=
N^ I P€
o- -c gE ^'-
L
\ o r-\ P\J'
:ę
V.P 6 łT1
r^\ ń\ c v ^
*
aE3E€ Ęft;
._ o-N
ó a -
v/L
ON
7 = U
= ^>R
ro
I.lJ
(u
E
N bęin
fi--
.5 c)F
ę.qE5H
=.-Y
E_9€ o_ o^Ń
: Ę.88-:E9Ń
c)
&
>n N
(5 o- o)-
9:.,=ó;H; P OO
f
a> v(E
z
= 6 tsE
l
-c 1=.ęE- Pf
.-L
v)
3
3'.ĘPxil::aR
N
';= rv E gB
xz
,.,-
c>, c
=-"bę
S K i E E:_g E.= E
VL
=
oł ś 3. g- 8- E- rro\Lośl=
-a. 8:
=
Q
.; o (d Ę(o(oF
* 8.8
9 9o 5 sŃE E 8 3q N Or(gr
os
N-
łJ
6 € 9*.;= .'.(D "' .t
)>P )< (r ,. (E (U
Ó .u..r ł +.
E +.
E
o- P bć€= ił g-
a
./r o- :: .ó=9oo
.l ):
x =
e.i .{ tł.q - s g g= g =' ."r == =ĘŁj==
Ęs| p= ó9fiEęNE= P= gI YN =
.ł| 99
jń| E *gB**E p*t Lll=l 9x v \J dt :
8, =€=
ąoT't'
NN
b 9l
B| E 5Ę *.a'T s.X .'C LrJl lŁ=
>(> =t E
o jŻ\i
.f!
al
lJJl
4 00
H+| E&=o."-UU€-n
<_>
5=
S
= \Jl
=| co cd
o-l Zo =l
# cdcd
o.N| óo; | |Ni c"j Ę| D -aó
100 Cz' t ZA;ADYRAcuuNxowoŚct
ÓwlczeNle g.
'ae
x
ó=
.-o
tf)
N 9x ZAŁoZENlA:
dą
ęae
Stan środków pienięZnych w kasie przedsiębiorstwa produkcyj-
ę
@ 6
nego wynosi 900,-.
oS
OL c\,
!r_
<t
ł!+
N N
= POLECENIA:
Na podstawie Sporządzonej |isty płac pani Ewy Bąk:
ct)
c{
Śz śl
1. obIicz składki ubezpieczeń spotecznyoh płacone przez pra-
c!
l*J
{J codaWCę.
rf
ś' 2' Wymień i zaksięguj operacje gospodarcze dotyczące Wyna-
t-
o
E.
€\l
grodzenia brutto, potrąCeń z |isty płac, składek ZUs (21"/.)
€
Ęx€333
E.
o oP ,
@ .!ll płaconych przez pracodaw:ę oraz gotowkowej wypłaty Wy-

f;= N N N
nagrodzenia netto.
;< N (Y
G ao
5
t
s
!E
b.a
Fa
EŚ
@ @
RoZW\ĄZANlE:
tl1
iB
s9 so Óo N sl
eo N
o
o
o: o o >
gĘ EEEE l! N N
ą9
@
Ęp.
=oo
oY5
o
@
Ą ąvE
r
e śĘEsEc .Ó
l
o
N
EągE
- o
e
o
Razem
N
E.
o- o
Ó cn0r0D0we CJ :f
E (2,45"/") N N
o
zlJl rentowe o
o
fi
(1,50%)
N
so emeryrarne (5
Ę
6-
o
= 6 (9,76%)
o
o
qJ
,;tr O
::o N
::]N
.:.€ ot
N
Ó
a
:::-. ó= d
-U t N
:,()
:g' 9.4
NO
N
O
,(a
{t
,F
..{Ę
ś 9 ^, ol
zIJ 5E fiEE;
I
I\
.N
N
Ó .=>
s-Y
E =
z g=
60
E.N
3 oe
Ó6
.!
,c
g
.$
za t
r
a
'ls 4l
.q)
xa ŃtsN N N
o
J -r" N
.sł
'-'E
.-t
ę= u
.:o =
N
IJ= łt
.o
=!o
N-
(E-
j
€(}
z m
o_ rl
J
Cz. t ZASADYRACHUNKOWOSCI
I
I
cwrczENrE 4.
ZAŁoZENlA:
Stan Środkow pienięznych na rachunku bankowym jednostki hand|owej wynosi 60 000,-
1. Podjęcie gotówki z banku do kasy 3 000,-
2' Zakupiono i przyjęto do magazynu materiały 6 000,-
- zapłata w terminie póŹniejszym
3' Wynagrodzenia brutto według Iisty płac 21 000,-
4' Potrącenia dokonane w Iiściepłac:
a) składki ubezpieczeń spotecznych 2 BBO,-
c) nalezna zaliczka na podatek dochodowy 2 000,-
d) składki na PZU 200,-
5. Przelanie wynagrodzen netto pracownikom na rachunki bankowe
6. Składki (ZUS) ubezpieczeń społecznych, FP i FGSP obciązające
pracodawcę 20,97"
7. Wypłacono pracownikowi za|iczkę na materiaty 400,-
B. Przyjęto do księgowości zakupione przez pracownika materiaty biurowe 460,-
9. Wydano Z magazynu torby fo|iowe do pakowania towarÓw 500,-
1a,Zwrocono pracownikowi środki pienięzne za zakupione materiały
POLECENIE:
otwÓrz konta i zaksięguj operacje gospodarcze,
RoZWlĄZANlE:
Rozrachunki z tvtułu
wynagrodzeń
Koszty handlowe
Roz|iczenie kosztÓw
Rozrachunki zZUS
102 Cz. l ZA9ADYRAcuuNxowoŚct

10.3.4.3. Ewidencja zmian w stanie środków trwałych

l. Wartośćpoczqtkowa środków trwałych
W ce|u prowadzenia działa|nościprodukcyjnej, usługowej lub hand|owej przedsiębiorstw
niezbędne jest zaopatrzenie w Środki trwate.
Srodki trwałe w toku prowadzonej działa|nościzuŻywa1ą się stopniowo, w wie|u cyk|ach
produkcyjnych Iub obrotu towarowego, W odroznieniu od materiatów, które zuzywają się
zazwyczaj w jednym cYklu.
Do ewidencji zakupu i przyjęcia środków trwałych do eksploatacji słuzy konto ,,Środki trwa.
łe''. Jest to konto bi|ansowe aktywÓw trwatych, wszystkie zapisy na koncie ,,Srodki trwate"
dokonywane Są w wartościpoczątkowej.
Wartościq poczqtkowq środkow trwałych w za|eŻnościod sposobu ich nabycia moze byĆ:
cena nabycia w przypadku zakupu środkatrwałego - cena uwidoczniona na dokumencie
(f-aktura VAT), powięksZona o kosĄ zutięanezzakupem, np.: transport, załadunek,
wyładunek, montaz środkatnruałego,
'akup,,
koszt wytworzenia środkatrwałego - SUma kosztow poniesionych na wytworzenie środka
trwałego we wtasnym zakresie,
wartośĆ rynkowa |ub wartoŚc okreś|ona w umowie jeze|i jest nizsza niz wartoŚĆ rynkowa
_ W przypadku nabycia środka trwałego w drodze spadku |ub darowizny,
wartośćzadek|arowana składnikÓw majątkowych Iub ustalona przez wspólników. nie
wyzsza od wartości rynkowej - W przypadku nabycia środkatrwałego w postaci aportu
wniesionego do spÓłki cywilnej lub spÓłki kapitałowej.
PRZYKŁAD 1.
W przedsiębiorstwie produkcyjnym zakupiono maszynę produkcyjną. Cena zakupu maszyny,
usta|ona na podstawie dokumentu zakupu, Wynosiła BB 000,-, koszty transportu, załadunku
i wyładunku maszyny 5 000,-.
POLECENIA:
Na|ezy obliczyc wartośĆpoczątkową (cenę nabycia) maszyny produkcyjnej'
RoZWlĄZANlE:
Cena nabycia maszyny produkcyjnej wynosi: BB 000,- + 5 000,- = 93 000,-
CWTCZENIE 1.
ZAŁoZENlA:
W przedsiębiorstwie produkcyjnym zakupiono wozek widłowy' Cena zakupu wozka widło-
Wego usta|ona na podstawie dokumentu zakupu Wynosiła 6 000,-, koszty transportu wózka
widłowego 1 5B0,.'
POLECENIA:
ob|icz wartośćpoczątkową (cenę nabycia) wozka widłowego.
RoZWlĄZANlE:
ll. Pojęcie umorzenia i amortyzacii środków trwałych

Srodki trwałe, uczestnicZąC w procesie produkcji, zuŻywają się stopniowo, przenosząc SWoją
wartośćna wytwarzane produkty.
r-- o kwotę ----1
zuŻycia
i|' Sut<cesywne pomniejszanie wartości początkowej środkatrwałego zuŻycie
l
1 nazywa się umorzeniem środków trwałych. Natomiast wyrazone

amortvqw.
w pieniądzu
l
! środkowtrwałych, w|iczone W koszty, nazywamy J
l---
- - -
odpisy amortyzacyjne dokonywane Są od wartościpoczątkowej poszczegÓ|nych środkÓw

trurałych w okresach miesięcznych, kwarta|nych |ub pÓłrocznych. okres, za ktory dokonuje
się odpisów amortY(acy1nych, .za|'eŻy od przyjętego przez jednostkę gospodarczą okresu
sprawozdawczego, którym moze byó miesiąi,.kwórtał, pÓł ioku.
GłÓwnym ce|em ewidencji umorzenia środków trwatych jest umoz|iwienie obIiczenia wartości
netto (biezącej) środkÓw trwałych'
Chcąc,usta|iĆ wartoścnetto środkow trwałych, wiedząc ze wartośc początkowa ŚrodkÓw
trwałych wynosita 60 000,- a ich dotychcz.asowe odpi.sane umorzenió 7 oooi na|ózy:
od wartościpoczątkowej środkÓw trwatych, usta|onej poprzez wyliczenie sa|da konta ,,Środki
trwate'', odjąć wartośĆodpisanego dotychczasowego umorzenia, obIiczonego na podstawie
konta,,Umorzenie środków trwałvch''.
RoZW\ĄZANlE:
wartośćpoczqtkowa środków trwałych 60 000,-
- dotychczasowe umorzenie środków trwałych 7 000,-
= wartośó netto środków trwałych 53 000,-
lll. Stopa i stawka amortyzacji
Stop4 amortyzacji nazywa się Wyrazone procentowo roczne zuŻycie środka trwałego.
Stopa procentowa amortyzacji Ę (wspÓłczynnik amortyzacji) wynika z ob|iczeń:
wo = l00o/o
gdzie: t
t- przewidywany okres uzytkowania środka tnruałego wyraŻony w |atach
lO0o/o - odpowiada wartości początkowej środka trwatego
w^ informuje, w jakim procencie corocznie zuŻywa się dany Środek trwały.
PRZYKŁAD 1.
Przewidywany okres eksp|oatacji maszyny produkcyjnej wynosi 1o lat. Chcąc ob|iczyć
wspótczynnik amortyzacji (stopę amortyzacji), nalezy:
W.=ry=1oo/o
" 10 lat
s!1wkq amońyzacji jest kwota zuŻycia środka trwałego. WartośćzuŻycia środka trwałego
oblicza się od wartości początkowej środka trwałego następująco:
Wartośćzuży cia rocznego (amortyzacji):
|. SposÓb: ||. SoosÓb:
wotwo WP
A= ,t
A=
gdzie: ' 10a/o gdzie:
A, zuŻycie roczne (amortyzacja) we- wartoŚć początkowa Środka trwałego
w^- współczynnik (stopa) amortyzacji t- przyjęty przez jednostkę okres
we- wartoŚć początkowa środka trwałego, eksp|oatacji Środka trwałego
wyraŻony lry |atach.
Wartośó zużycia. miesięcznego (gdy jednostka gospodarcza przyjęła za okres Sprawo-
zdawczy miesiąc): o,
Am=
gdzie: 12 nr-cY
A. zuŻycie miesięczne (amortyzac1a).
UWAGA: Jeze|i jednostka ewidencjonuje amortyzację co kwartał lub co poł roku, na|ezy
WoWcZas zuŻycie roczne podzie|ic przez 4 kwartały |ub 2 połrocza w roku'
Cz' l ZA9ADYRAcuuNrcowoŚct
PRZYKŁAD 2.
ZAŁoZENlA:
WartośÓ początkowa ha|i produkcyjnej wynosi 300 000,- , stopa amortyzacji wynosi 4,5"/"'
Okresem sprawozd awczym jest kwartat.
POLECENIA:
Na|ezy ob|iczyć:
1) roczną i kwarta|ną stawkę zuŻycia ha|i produkcyjnej,
2) wartośĆnetto (biezącą) ha|i produkcyjnej po 10 |atach jej uzytkowania.
RoZWlĄZANlE:
o ob|iczenie rocznej stawki zuŻycia (amortyzacji): 4'= 300 00o:x 4.5% = 13 50o,-
' 1OO"/o
o ob|iczenie kwarta|nej stawki zuŻycia (amortyzacji): 500.- = 3 375,-

Ak*",t"|n"= 1.3
4 kwartaty
o obliczenie wartości netto hali produkcyjnej po 10 latach jej uzytkowania:
zuŻycie po 10 |atach:
.135
13 500,- x 10 = 000,-
wartośĆpoczątkowa ha|i produkcyjnej 300 000,-
- umorzenie hali produkcyjnej po '10 latach 135 000,-
= wartośĆ netto ha|i produkcyjnej po .10
latach uzytkowania 165 000,-
CWICZENIE
ZALOZENIA:
Przewidywany okres eksploatacji zakupionego środkatrwatego wynosi 5 |at. WartośÓ po-
czątkowa 48 000,-. okresem sprawozdawczym jest miesiąc'
POLECENIA:
Oblicz:
1) roczną stopę i stawkę amortyzacji,
2) miesięCzną stawkę amor|yzac)i,
3) wartośc bieŻącą (netto) środka trwałego po:
a) dwoch miesiącach jego uzytkowania,
b) trzech latach jego uzytkowania.
RoZWlĄZANlE:
IV. Ewidencja zakupu i zużycia (amortyzacji) środków trwałych

Stawka zuĄcia środkowtnłĄch pod|ega ewidencji księgowej jako koszt zuŻycia środkow tnłałych'
Konto ,,Środki trwałe'' jest kontem podstawowym, wykazuje wartośćpoczqtkową środ.
ków trwałych, będącą podstawą dokonywania odpisow zuŻycia środkowtrwałych. Kontem
korygujqcym jest konto ,,Umorzenie środków trwałYoh'', słuzące do ewidencji zuŻycia
Środkow trwatych w postaci ich umorzenia.
EWIDENCJA ZAKUPU I zUiYclA (AMoRTYzAcJt) Śnoorcow TRWAŁYCH
Pozostałe
wn Rachunek biezqC! Ma wn rOzraChunki Ma Srodki trwałe
Sp.
Kasa
Sp.
wn Kredyty bankowe Ma
Umorzenie środków Koszty działa|nościpodstawowej

wn trwałych Ma Amońyzacja Ma wn Roz|iczenie kosztów ruta wn lub Koszty handlowe y6
objaśnienia do schematu:
1. Zakupiono Środki trwałe i przekazano je do uzytkowania (zapłata w terminie poŹniejszym)
2. Spłacono z rachunku bankowego zobowiązania wobec dostawcy Środka trwałego.
3. Zakupiono środkitrwate za gotówkę i przekazano je do uzytkowania.
4' Zakupiono Środki trwałe z udzie|onego kredytu bankowego'
5. Stawka zuŻycia (amortyzacji) Środkow trwatych.
5a.Przeniesienie kosztow z układu rodzajowego na układ funkcjonalny kosztÓw.
Ze schematu wynik a, Że operacje zwięane Z Zaklpem i przekazaniem środkowtrwałych
do uzytkowania księguje się: Wn ,,Środki trwate'' - zwiększenie stanu środkÓw trwatych
i Ma ,,Pozostałe rozrachunki'' _ zwiększenie zobowiązań wobec dostawcy środkatrwałego,
gdy zapłata nastąpi w terminie poŹniejszym. W przypadku zakupu środkÓw trwałych za
gotowkę: Ma ,,KaSa'' _ Zmniejszenie środkow pienięznych w kasie.
Zakup środkowtrwałych to duzy wydatek, d|atego jednostki gospodarcze często doko-
nują zakupU Za Wcześniej na ten ce| zaciągnięty kredyt bankowy, wÓwczas ewidencja
wyg|ąda następująco: Ma ,,Kredyty bankowe'' - zwiększenie stanu zobowiązań wobec
banku z tytułu zaciągniętego kredytu bankowego na zakup środkÓw trwałych i Wn
Spłatę z rachunku biezącego zobowiązan wobec dostawcy środka trwałego ewidencjo-

nuje się: Wn ,,Pozostałe rozrachunki'' _ zmniejszenie stanu zobowiązań i Ma ,,Rachunek
biezący'' - zmniejszenie stanu Środkow pienięznych w banku.
Koszt amortyzacji i wie|kośĆ zmniejszenia wartoŚci początkowej środkÓw trwałych ewi-
dencjonuje się następująco: Ma ,,Umorzenie Środkow trwałych,, - Zmniejszenie wartości
początkowej środków trwałych i Wn ,,Amortyzacja'' - zwiększenie kclsztów amortyzacji.
Koszty amortyzacji na bieząco powinny byc przeksięgowane na konta układu funk-
cjona|nego: Ma ,,RozIiczenie kosztow'' i Wn ,,Koszty działalnoŚci podstawowej''
w przedsiębiorstwie produkcyjnym, usługowym |ub Wn ,,Koszty hand|owe'' _ w jednostce
handlowei.
106 Cz. I ZASADY RACHUNKOWOSCT

Wartośćbilansową Środków tnruałych, ktÓrą stanowi wartośćnetto (wartoścpoczątkowa środków

tru'rałych - umorzenie Środkow tnruałych), wykazuje się w aktywach tnłałych'Dotychczasowe
umorzenie środkowtrwałych wykazuje się w informacji dodatkowej obejmującej wprowadzenie
do sprawozdania finansowego (bilansu).
PRZYKŁAD 1.
ZAŁoZENlA:
Jednostka hand|owa na dzień 01'01.1Xr. posiada samochod cięzarowy o wartości początkowej
36 000,-, dotychczasowe jego zuŻycie wynosi 9 000,-' Stopa amorIyzacji 2o%. Stan środkÓw
pienięznych na rachunku biezącym hurtowni wynosi 25 000,-.
1. Miesięczna stawka zuŻycia (amortyzacji) samochodu cięŻarowego 600,-
2. Zakupiono i przekazano do uzytkowania samochód osobowy
- zapłata w terminie poŹniejszym 12 000,-
3. Zakupiono kompuler z udzielonego przez bank kredytu bankowego 5 000,-
4. Spłacono z rachunku biezącego zobowiązania wobec dostawcy
samochodu osoboweoo 12 000,-
POLECENIA:
Na podstawie załoŻeń na|eŻy:
1) obliczyć miesięczną stawkę zuŻycia (amortyzac)i) samochodu cięzarowego,
2) otworzyć konta i zaksięgować operacje gospodarcze,
3) usta|iÓ wartośĆbi|ansową (netto) środków trwałych.
RoZWlĄZANlE:
Miesięczna stawka zuŻycia (amorIyzacji) samochodu cięzarowego:
Am = 36 000.- x 20% = 600,-
1oo% x 12 m-cy
Umorzenie
Wn Srodki tnruałe Ma wn Rachunek
Sp. 36 000,
2) 12 000,
3) 5 000, Wn Amortyzacja Ma
53 000,- 1) 600,-
|
Wn Roz|iczenie kosztów Wn Koszty handlowe Ma wn Pozost ałe rozrachunki nna
I ooo,- (1a 1a) 600,-

|
4)12oOO,- llZOOO,-
I
1Z
WartośĆbilansowa (netto) środkow trwałych: wn Kredyty bankowe Ma

53 000,- - 9 600,- = 43 4OO,- rc|.-r. (.
Ćwlczenle l.
I
ZALOZENIA:
Jednostka handlowa na dzień 01.01.1Xr' posiada samochod osobowy o wartości początkowej
24 o0o,-, dotychczasowe 1ego zuŻycie wynosi 8 600,-, stopa amortyzacji 2o%'
Stan środków pienięznych na rachunku biezącym hurtowni wynosi 63 200,-, w kasie 7 000,-.
1. Miesięczna stawka zuŻycia (amortyzacji) samochodu osobowego
2' Zakupiono kserokopiarkę z udzie|onego kredytu bankowego I 300,-
3. Zakupiono witrynę chłodniczą za gotÓwkę 4 200,-
4. Zakupiono i przekazano do uzytkowania samochod cięŻarowy
_ zapłata w terminie pozniejszym 45 000,-
5. Spłacono z rachunku biezącego zobowiązania wobec dostawcy

samochodu cięzarowego
POLECENIA:
1. ob|icz miesięczną stawkę zuŻycia samochodu osobowego.
2. oIwÓrz konta i zaksięguj operacje gospodarcze.
3. Usta| wartośĆbi|ansową (netto) środkÓw trwałych.
RoZW\ĄZANlE:
Umorzenie
Srodki trwałe środkow trwałych
cwtczENrE 2.
ZAŁoZENtA:
Jednostka produkcyjna dokonała zakupu następujących Środków trwałych:
.r.t r,,:l
Lp,
I Moszyno s6 400 20%

produkcyino
2 Komputer 8 000 30o/o
Budynek 240 000

odministrocyiny
X RAZEM X X X
POLECENIA:
'1.
Uzupetnij obliczenia w tabelce.
2.otwÓrz konto ,,Srodki trwałe'' i dokonaj ewidencji miesięcznego zuŻycia (amortyzacji)
środków trwałych.
RoZW|ĄZANlE:
108 Cz. l ZASADYRACHuNxowoŚct

cwtczENtE 3.
ZAŁoZENlA:
W przedsiębiorstwie usługowym świadCząCym ustugi porządkowe salda wybranych kont
Wynoszą:
,,Pozostałe rozrachunki z pracownikami'' 620,-
o IyIułu nalezności od pracownika
.z w związku z pobraną za|iczką na materiały
..Srodki trwałe'' 60 000,-
1, Zakupiono i przyjęto do magazynu częściZapasowe maszyn
- zapłaIa w terminie póŹniejszym 1 850,-
2' Przyjęto do magazynu zakupione przez pracownika środki czystości 480,-
3. Wpływ do kasy niewykorzystanej przez pracownika za|iczki
4. Wydano Z magazynu środki czystości
5. Spłacono zobowiązania wobec dostawcy częściZapasowych maszyn środkami
pienięznymi z rachunku bankowego
6. MiesięCzna stawka zuŻycia (amortyzacji) środków trwałych 20%
POLECENIA:
1. otwórz konta i zaksięguj operacje gospodarcze.
2. Usta| wartośÓ netto środkowtrwałych.
RoZW\ĄZANlE:
10,3.4.4. Ewidencja usług obcych

Kwoty na|iczone przez dostawcę lub zaptacone W związku z wykorzystywaniem usług obcych
stanowią koszty księgowane po stronie Wn konta niebi|ansowego ,,Ustugi obce''.
Przykłady usług obcych: transportowe, remontowe, pocztowe, te|ekomunikacyjne, bankowe,
Czynsz za dzierŻawę, Wynajem, dozor mienia, sprzątanie itp'
EWIDENCJA USŁUG oBcYcH
Kasa
Kosztv
Rachunek biezący działaInościpoóstawowej
*n
'" lub
Sp. *n Roz|iczenie kosztów wn Koszty handlowe Ma
""
Rozrachunki 1a
wn z dostawcami u"
<€
J
€ z
objaŚnienia do Schematu:
1' Zapłacono gotÓWką za Wykonaną USłUgę obcą.
1a, Przeksięgowanie kosztów UStUg obcych na konta uktadu funkcjona|nego.
2. otrzymano rachunek Za wykonaną USłUgę obcą.
2a' Przeksięgowanie kosztÓw uSłUg obcych na konta układu funkcjona|nego'
3. Spłacono prze|ewem zobowiąZania Wobec Wykonawcy usługi.
Ze schematu Wynika, Że zuŻyIe Usługi obce księguje się W układzie rodzajowym:
- zwiększenie kosztów usług obcych i Ma ,,Kasa''' gdy zapłata nastą-
Wn ,,Usługi obce''
piła gotowkq - zmniejszenie Środków pienięznych w kasie |ub Ma ,,Rozrachunki z dostawcami',
_ zwiększenie zobowiązan wobec dostawcow, gdy zapłaIa nastąpi w terminie pozniejszym.
W uktadzie funkcjona|nym usługi obce ujmuje się na kontach: Wn ,,Koszty działałnościpod-
stawowej" lub ,,Koszty handlowe", w korespondencji z kontem ,,Rozliczenie kosztow".
Spłatę zobowiązań wobec wykonawcy usługi ujmuje się w ewidencji następująco: Wn
,,Rozrachunki z dostawcami'' - zmniejszenie zobowiązan wobec dostawcow i Ma ,,Ra-
chunek biezący', * zmniejsZenie środkÓw pienięznych na rachunku jednostki.
PRZYKŁAD
ZAŁ)ZENlA'
W hurtowni stan środkÓw pienięznych rvynosi:
w kasie 500,-
1. Otrzymano rachunek za malowanie pomieszczen magazynowych {
I ĄĄn
zÓU'-
2' Zapłacono gotÓwką za konserwację komputera 450,-
3' Spłacono przelewem zobowiązanie z tytułu ma|owania pomieszczen biurowych 1 230,-
4. Pobranie przez bank optaty za prowadzenie rachunku bankowego 25,_
POLECENIA,
Na podstawie załoŻen na|eŻy:
1) otworzyć konta i zaksięgowac operacje gospodarcze,
2) usta|iĆ wysokośćponiesionych kosztow i wydatkow.
RoZWlĄZANIE:

Wn Rachunek biez4cy Ma Wn wn Rozrachunki z dostawcami Ma
Sp. 23 000,- 1 230,- (3

25,- (4
1 255,-
Usługi obce Roz|iczenie kosztów Koszty handlowe

'1
1) 230,- (1a 1a) 1 230,-
2) 450,- (2a 2a) 450,-
4) 4a\ 25,-
1 705,-
WysokośĆ poniesionyoh kosztów wynosi: 1 705,-
WysokoŚĆ ponieSionych wydatków Wynosi: 1 255,- + 45O,- = 1 7o5,-
cwtczENrE 1.
ZAŁoZENlA:
W przedsiębiorstwie produkcyjnym Stan środkÓw pienięZnych wynosi:
w kasie 2 000,-
'l. Zapłacono gotóWką Za Usługi transportowe 580,-
2. otrzymano rachunek za tłumaczenie tekstÓw umÓW hand|owych 1 120,-
3. Zapłacono gotówką Za remont hali produkcyjnej 1 320,-
4. otrzymano rachunek za dzierŻawę pomieszczeń biurowych 920,-
5. Zapłacono prze|ewem Zobowiązania z tytułu:
a) ttumaczeń tekstów umow handlowych
b) dzierŻawy pomieszczen biurowych
c) razem
POLECENIA:
2. Usta| wysokoŚć poniesionych kosztow i wydatkÓw'
RoZWlĄZANlE:
cwtczENtE 2.
ZAŁoZENlA:
W przedsiębiorstwie produkcyjnym, stany początkowe wybranych kont WynoSZą:
,,Rachunek biezący" 1B 0C0,-
,,Srodki trwate" 36 000,-
'1. Wynagrodzenia brutto wedtug listy ptac I 000,-
Cz' t ZA)ADYRAcuuNxowoŚct
2. Potrącenia dokonane W |iściepłac:

a) sktadki ubezpieczeń społecznych 1 234,-
b) składka ubezpieczenia zdrowotnego - pobrana 699,-
c) nalezna zaliczka na podatek dochodowy 7gB,-
3. Prze|ano wynagrodzenia na rachunki bankowe pracowników
4. Olrzymano rachunek za remont maszyny produkcyjnej 1 000,-

5. Naliczono miesięczny koszt zuŻycia Środków trwałych
- stawka amortyzacji 14"/"
6. Otrzymano rachunek za malowanie magazynu 1 400,-
7' Spłacono zobowiązania z tytułu ma|owania magazynu środkami pienięznymi
z banku
POLECENIA:
1. otwórz konta i zaksięguj operacje gospodarcze.
2, Zamknij konto ,,Rozrachunki z tytutu wynagrodzeń,,,
RoZWlĄZANlE.
Rozliczenie kosztów
10'3.4.5. Ewidencja podatków i opłat

Przykłady podatków i opłat:
1) podatki obciązające koszty działa|nościoperacyjnej:
a) podatek od środkÓw transportu,
b) podatek od nieruchomości,
2) optaty obciąŻa1ące koszty dziata|noŚci operacyjnej:
a) za wieczyste uzytkowanie gruntÓw,
b) notarialne,
c) skarbowe,
d) rejestracyjne itp.
112 Cz' t ZA9ADYRAcuuNxowoŚct

Na|iczone podatki i optaty kosztowe ewidencjonowane Są po stronie Wn konta niebilanso.

Wego ,,Podatki i opłaty'', w korespondencji z właściwymikontami.
Na|iczenie obciązenia podatkiem kosztowym przed zapłaIą księgowane jest po stronie Ma
konta ,,Pozostałe rozrachunki pub|icznoprawne'', ktÓre jest kontem bi|ansowym, rozrachun-
kowym. Po stronie Wn i Ma tego konta księguje się m.in.:
b
na|ezności z tytułu . na|iczenie zobowiązań z tytułu
nadpłaconych podatkÓw i opłat podatkow i opłat do zapłaty
spłatę zobowiązań z tytułu . wpłvw na|eznoŚci
podatkÓw iootat
EWIDENCJA PoDATKoW l oPŁAT Podatki iopłaty

Wn
Wn Rachunek biezący Ma
Sp.
Koszty działaIności podstawowej

yyn Roz|iczenie kosztów Ma
..l. 1a,2a
Zapłacono gotowką optaty notaria|ne^
2. Na|iczono stawkę podatku od nieruchomoŚci.
3' Zaptacono z rachunku bankowego podatek od nieruchomości.
1a, 2a Przeksięgowanie kosztow uktadu rodzajowego na konta uktadu funkcjona|nego.
Ze schematu wynika, Że podatki i optaty kosztowe księguje się: Wn ,,Podatki i optaty,,
- zwiększenie kosztow podatkow i opłai oraz Ma ,,KasJ - zmniejszelnie środkÓw pió-
nięznych w kasie, gdy opłata, np' notarialna, zostanie opłacona gotowką.
Zobowiązania z tytułu na|iczenia podatkor,v kosztowych najczęściejw ewidencji ujmuje
się następująco: Ma ,'Pozostałe rozrachunki pub|icznóprawne'' _ zwiększenie zobowiązan
z tytułu podatkÓw i Wn ,,Podatki i opłaty''' śpłatęna|i.'onych podatkÓlry i optat ujmuje
się na kontach: Wn ,,Pozostałe rozrachunki pub|icznoprawne', - zmniejszenie zobow.iązan
z tytułu naliczenia podatkow i opłat oraz Ma,,Rachunek biezący'' - Zmniejszenie Slanu
środkÓw pienięznych w banku. W układzie funkcjona|nym: Wn ,,Koszty dziatalności pod-
stawowej'' * W przedsiębiorstwie produkcyjnym, usługowym Iub Wn ,,Koszty hand|owe.'
_ W przedsiębiorstwie hand|owym, w korespondencji z kontem kosztÓw'''
,,Roz|iczenie
PRzYKŁAD
ZAL)ZĘN|Ą''
Stan środkow pienięŻnych w przedsiębiorstwie hand|owym wynosi:
na rachunkil bankowvnl 5 000,-
w kasie 254,-
Cperacje gospodarcze:
1, Zapłacono gotowką opłaty notariaine
2' Naliczono stawkę podatku od Środkow transportu 380,-
3' Zapłacono Z lachunku bankowego podatek od środkow transportu 380,-
Cz t ZASADY RACHUNKaWaSC!
POLECENIA:
1) otworzyÓ konta i zaksięgowaĆ operacje gospodarcze,
2) usta|ić wysokośćponiesionych kosztów podatków i opłat'
RoZW|ĄZANlE:
Ewidencja operacji gospodarczych :
Wn Rachunek biezący Ma Wn Wn Podatki i opłaty

sp. 5 000,- 380,- (3 Sp.250,- 185,- (1
I
wn Rozliczenie kosztów Ma wn Koszty handlowe Ma
(1a 1a) 185,-

(2a 2a) 380,- publicznoprawne
Poniesione koszty podatkÓw i opłat ob|iczone na podstawie 3) 38o,- 380,- (2
konta ,,Podatki i opłaty'' WynoSZą 565,-.
Ćwlczerule
ZAŁoZENlA:
Stan środkow pienięznych w przedsiębiorstwie produkcyjnym wynosi:
na rachunku bankowym B 000,-
w kasie 400,-
1' Zapłacono gotÓwką opłaty związane z rejestracją samochodu 300,-
2. Na|iczono stawkę podatku od nieruchomości 420,-
3. Na|iczono optatę za wieczyste uzytkowanie gruntow 380,-
4. Zapłacono Z rachunku bankowego:
a) podatek od nieruchomości
b) opłatę za wieczyste uzytkowanie gruntów
c) razem
POLECENIA:
2' Usta| wysokoŚć poniesionych kosztow podatków i opłat.
RoZWlĄZANlE:
Poniesione koszty podatkow i opłat WynoSZą

10.3.4.6. Ewidencja pozostałych kosztów rodzajowych

Przykłady kosztów ewidencjonowanych po stronie Wn konta niebi|ansowego ,,Pozostałe
koszty rodzajowe":
. kosfY krąowych i zagranicznych podrozy słuzbot,uych, tj. koszty noc|egÓw, diet, przejazdÓw,
. optaty za parkingi,
. nieujęte na kontach ,,ZuŻycie materiatów i energii'' i ,,Usługi obce'' koszty rek|amy, np'
wydanie ciastek kontrahentom podczas prezentacji wyrobow gotowych przedsiębiorstwa
produkująCego ciastka itp'
Często do ewidencji pozostałych kosztÓw rodzajowych wykorzystuje się konto ,,Pozostałe roz-
rachunki Z pracownikami'', ktÓre jest kontem bi|ansowym, rozrachunkowym.
EWIDENCJA PozosTAŁYcH KoszToW RoDzAJoWYcH
Pozostałe rozrachunki Pozostałe koszty

wn z PrdCOwnikdrT'li rvra
Wyroby gotowe/
Materiały/ Towary Ma
Sp.
Koszty działalnościpodstawowej
Wn Roz|iczenie kosztów Ma
1a,3a,4a
1' otrzymano rachunek kosztÓw podrozy stuzbowej od pracownika do roz|iczenia.
2. Wypłacono Z kasy pracownikom na|iczone koszty podroŻy słuzbowej.
3. Zapłacono gotowką za druk u|otek rek|amowych.
4. Wydano wyroby gotowe materiaty lub towary na cele reklamy.
1a, 3a, 4a' Przeksięgowanie kosztow układu rodzajowego na konta układu funkcjona|-
n^nn
Ze schematu wynika, Że pozostałe koszty rodzajowe księguje się: Wn ,,Pozostałe koszty

rodzajowe'' - zwiększenie pozostałych kosztów rodzajowych w korespondencji z nastę-
pującymi kontami: Ma ,,Pozostałe rozrachunki z pracownikami'' _ zwiększenie zobowiązan
wobec pracownikow z tytułu poniesionych przez nich kosztow, Ma ,,Kasa'' - zmniejszenie
środkow pienięznych w kasie, gdy koszty opłacone zostały gotowką lub Ma konta Zapa-
sow ,,Wyroby gotowe'', ,,Materiały,,, ,'Towary'' - zmniejszenie składnikow zapasÓw (wyrobow
gotowych, materiałow lub towarow), gdy ich rozchÓd dotyczy rek|amy.
Spłatę zobowiązań wobec pracownikow gotowką ewidencjonuje się: Ma ,,KaSa', _ zmniej.
szenie środkÓw pienięznych W kasie i Wn ,,Pozostałe rozrachunki z pracownikami''
_ zmniejszenie zobowiązań wobec pracownikow.
operacje: 1, 3 i 4 na|eŻy na bieząco przeksięgowac na konta układu funkcjonalnego
następująco: ,,Rozliczenie kosztÓw'' Strona Ma i Wn ,,Koszty działa|noŚci podstawowej''
- w przedsiębiorstwie produkcyjnym, usługowym |ub Wn ,,Koszty handlowe'' - w przed-
siębiorstwie hand|owym,
Cz. t ZASADY RACHUNKOWOSCT 115

PRZYKTAD
ZAŁoZENlA:
W przedsiębiorstwie produkującym napoje gazowane stan wyrobow gotowych w magazynie
wynosi 5 000,-, stan środków pienięznych w kasie B20,-.
1, otrzymano od pracownika rachunek kosfÓw podroŻy słuzbowej do roz|iczenia 350,-
2. Wydano napoje Kliso na cele reklamy 285,-
3' Zapłacono gotÓwką za druk fo|derów reklamowych 130,-
4. Wypłacono Z kasy pracownikowi poniesione przez niego koszty podroŻy słuzbowej 350,-
5. otrzymano optacony przez pracownika rachunek za ogłoszenie w prasie 200,-
POLECENIA:
1) otworzyĆ konta i zaksięgowaÓ operacje gospodarcze,
2) usta|ic sa|do konta ,,Pozostałe rozrachunki z pracownikami,, oraz okreŚliĆ jego treśćeko-
nomIcZną.
RoZW\ĄZANlE:
Pozostałe rozrachunki Pozostałe koszty
ryn Wyroby gotowe Ma wn Kasa Ma Wnz Ma Wn
130,- (3 4) 350, 350,- (1 1)
350,- (4 200,- (5 2)
3)
5)
Koszty działaIności
wn Roz|iczenie kosztów
350,- (1a 1a) 350,-
285,- (2a 2a) 285,-
130,- (3a 3a) 130,-
200,- (5a 5a) 200,-
Sa|do Ma konta ,,Pozostałe rozrachunki Z pracownikami', (200,-) oZnaCZa zobowiązania
przedsiębiorstwa z tytułu opłaconego przez pracownika ogłoszenia w prasie.
Ówlczenle l.
ZALOZENIA:
W hurtowni artykułów chemicznych stan towarÓw w magazynie wynosi 2 B00,-, środkÓw
pienięznych w kasie 400,-.
1. Wydano z magazynu proszki do prania na cele reklamy 620,-
2' otrzymano od pracownika rachunek kosztÓw podroŻy słuzbowej do rozliczenia 2BO,-
3. Wypłacono Z kasy pracownikowi poniesione przez niego koszty podroŻy słuzbowej
4' otrzymano opłacony przez pracownika rachunek za parking 190,-
5' Zapłacono gotÓwką za rek|amę w radiu 1 10,-
POLECENIA:
1. otwÓrz konta i zaksięguj operacje gospodarcze'
2. Usta| sa|do konta ,,Pozostate rozrachunki z pracownikami'' oraz okreś| jego treśĆekonomiczną'
RoZWlĄZANlE:
CWICZENIE 2.
ZAŁoZENlA:
W przedsiębiorstwie ustugowym zajmującym się naprawą urządzen chłodniczych sa|da
wybranych kont są następujące:
,,Materiały'' B 200,-
,'Rachunek biezący'' 30 000,-
,,Środki trwałe'' 72 000,-
,,Umorzenie środków trwałych'' B 400,-
,,Pozostałe rozrachunki z pracownikami'' 600,-
(sa|do na|ezności z tytułu pobranej za|iczki na materiały przez Jana Kowa|skiego)
1. Wydano do zuŻycia częściZapasowe maszyn i urządzen 1 680,-
2' Przyjęto do magazynu materiały zakupione przez Jana Kowa|skiego 560,-
3. otrzymano rachunek za konserwację kserokopiarki 675,-
4. Na|iczono podatek od nieruchomości 120,-
5. Zwrot do kasy zaliczki niewykorzystanej przez Pana Kowalskiego
6. MiesięCZna amor|yzacja środkowtrwałych 20%
7. Wynagrodzenia brutto wedtug listy ptac
potrącenia dokonane W Iiściepłac:
a) składki ubezpieCZen społecznych
b) składka ubezpieczenia zdrowotnego - pobrana
c) nalezn a zaliczka na podatek dochodowy
wynagrodzenia netto
B. Składki ubezpieczeń społecznych, FP i FGSP obciąŻĄące pracodawcę (21"/.)
9. Przelano pracownikom wynagrodzenia na rachunki bankowe
1O.Spłacono środkami pienięznymi z banku zobowiązania z tytułu:
a) konserwacji kserokopiarki
b) podatku od nieruchomoŚci
c) razem
POLECENIA:
2' Zamknij konto ,,Rozrachunki z tytułu wynagrodZeń', '
3. Usta| wartośćbi|ansową środków trwałych.
RoZWlĄZANlE:
Umorzenie
środków trwałych
Rozliczenie Koszty działa|ności
Cz. l ZA9ADYRACHUNK)W)ŚC\
1 0.4. ROZLICZANIE KOSZTOW PRODUKCJI
10.4.1. Ustalanie jednostkowego kosztu wytworzenia wyrobu gotowego

Suma roz|iczonych na bieząco kosztÓw układu rodzajowego po stronie Wn konta ,,Koszty
dziata|noś"' oo::."wowej'' Stanowi
jff.:"::ffi:Lffi'n",' Ma
ewidencja
rozliczonych
kosztÓw układu
rodzajowego
koszty wytworzenia 5
produkcji
Po ob|iczeniu kosztÓw wytworzenia produkcji następuje ich podziat na:
. koszty wytworzenia produkcji wyrobÓw gotowych (produktÓw gotowych),
. koszty wytworzenia produkcji niezakończonej (produkcji w toku).
Koszty wytworzenia produkcji wyrobów gotowych są podstawą sporządzenia kalku|acji, czyli
ob|iczenia jednostkowego kosztu wytworzenia wyrobu gotowego na podstawie ob|iczeń:
l. gdv:
koszty wytwonenia produkcji = koszty wytronenia produkcji wyrobóugotowych (brak produkcji niezakończonej)
ik=#
gdzie:
ik jednostkowy koszt wytworzenia wyrobu gotowego
kp- koszty wytworzenia produkcji
w i|ośĆwyprodukowanych wyrobÓw gotowych.
PRZYKŁAD 1.
ZAŁoZENlA:
Koszty produkcji Wynoszą 5 000,-, produkcja niezakońcZona nie występuje. W ciągu okresu
sprawozdawczego wyprodukowano 250 szt. wyrobÓw gotowych.
POLECENIE:
Na|ezy usta|iÓ jednostkowy koszt wytworzenia wyrobu gotowego.
RoZWlĄZANlE:
in = Z?Ooo.9t:
= zo,-tszt.
Ówlczenle t.
ZALOZENIA:
Koszty produkcji WynoSZą 10 000,-, produkcja niezakończona nie występuje.W ciągu okresu
sprawozdawczego wyprodukowano 4 000 szt, wyrobow gotowych.
POLECENIE:
Oblicz jednostkowy koszt wytworzenia wyrobu gotowego.
RoZWlĄZANlE:
Cz' l ZA9ADYRACHUNK)W)ŚCI 119

ll. gdy:
kosĄ rytłonenia produkcji _ kosĄ wytwonenia produkcji wyrobów gotowych + kosĄ wytwonenia produlrcji niezalończomj
ik = kP -:-J<Pn
gdzie:
ik - jednostkowy koszt wytworzenia wyrobu gotowego
kp - koszty wytworzenia produkcji
_
kpn koszty wytworzenia produkcji niezakończonej
W - i|ośćwyprodukowanych wyrobów gotowych.
PRZYKŁAD 2.
ZAŁoZENlA:
Koszty produkcji Wynoszą 5 0O0,-, produkcja niezakończona 1ooo,-' W ciągu okresu Spra-
wozdawczego wyprodukowano 250 szt. wyrobów gotowych.
Ustalenie jednostkowego kosztu wytworzenia wyrobu gotowego:
jk = 5 00B5ilś}i:00-= 16'-/szt
cwtczENtE 2.
ZAŁoZENlA:
Koszty produkcji WynoSZą 25 000,. produkcja niezakończona 5 O00,-, w ciągu okresu Spra-
wozdawczego wyprodukowano 500 szt wyrobÓw gotowych.
POLECENIE:
Oblicz jednostkowy koszt wytworzenia wyrobu gotowego:
RoZWlĄZANlE:
10.4.2. Ewideneja roz|iczenia kosztów produkcji

Koszty
Wn działa|nościpodstawowej Ma Wyroby gotowe
4 000,-
objaŚnienie do schematu:
1' Przyjęto wyroby gotowe z produkcji do mag azynu 4 0O0,-
wynik1,Ż".koszty. wytworzenia produkcji, przypadające na wyroby gotowe..,

!9sclematu
księguje się: Ma ,,Koszty dziata|ności podstawowej'' _ zrnniejszenie koszto* prooutocii
i Wn ,,Wyroby gotowe'' - zwiększenie stanu ZapaSU wyrobÓw gotowych W magazynie.
Konto ,,Koszty działa|nościpodstawowej'' moze wykazyvvaĆ sa|cjo Wn, oznaczająCe koszty

wytworzenia produkcji niezakończonej, ktore iirl ornawianynr przykładzie stanowią wartoŚĆ .1 0O0,-.
W bilansie wartośćprodukcji niezakończonej wykazana byłaoy w pozycji aktywa cbrotowe.
120 Cz. l ZA9ADY nncrłunxovtloŚct

PRZYKŁAD 3.
ZAŁoZENlA:
W przedsiębiorstwie produkcyjnym na koniec okresu sprawozdawczego konta kosztÓw
wykazują następujące obroty:
,,Amortyzacja" 6 200,-
,,ZuŻycie materiatÓw i energii'' 26 000,-
,,Ustugi obce" 4 200,-
,,Wynagrodzenia" 10 300,-
,,Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia'' 2 070,-
,,Podatki i opłaty'' 1 230-
,,Roz|iczenie kosztÓw'' obliczyc
,,Koszty dziata|ności podstawowej'' obIiczyĆ
W ciągu okresu sprawozdawczego w przedsiębiorstwie wyprodukowano B00 szt. wyrobÓw
gotowych. Produkcja niezakonczona nie występuje
Na koniec okresu sprawozdawczego przyjęto z produkcji do magazynu wyroby gotowe
B0O szt. po ...''.'.. wartośĆ .
POLECENIA:
Na podstawie załoŻen na|eŻy.
1) wpisać obróty na konta kosztÓw układu rodzajowe go oraz ich sumę na konta ,,Roz|iczenie
kosztÓw,' i,,Koszty działa|nościpodstawowej'',
2) usta|iĆ kosĄ wytworzenia produkcji oraz jednostkowy kosZ wytworzenia wyrobu gotowego,
3) zaksięgowaĆ przyjęcie z produkcji do magazynu wyrobÓw gotowych,
4) zamknąÓ konto ,,Wyroby gotowe,' oraz okreś|ictreŚĆ ekonomiczną jego sa|da'
5) wskazac pozycję w bilansie, w jakiej wykazane byłoby saldo konta ,,Wyroby gotowe''.
R)ZWlĄZANlE:
ZuŻyc'ie mate-riałÓw
Ma Wn I energtt Ma Ma wn Wynagrodzenia Ma
Obr. 6 200,- Obr. 26 000,- Obr. 10 3OO,- |
Ubezpieczenia społeczne Koszty działa|ności

wn i inne świadczenia n,l"
Obr. 2 070,-l
@ wnRoz|iczenie kosztów nła wn podstawgwej Ma
Obr. 1 230,-l 150 000,- Obr. Obr. 50 000,-l 50 000,- (1
obrÓt Ma konta ,,Roz|iczenie kosztów', oraz Wn konta

,,Koszty dziata|ności podsiawowej', rÓwna się sumie
kosztÓw zaksięgowanych na kontach układu rodzajowego:
6 200,- + 26 000,- + 4 2OO,- + 10 300,- + 2070,- + 1 Z3O,- = 5000Oi
KALKULACJA:
Koszty wytworzenia produkcji wynosząCe 50 O0O,- usta|a się na podstawie konta ,,Koszty
działaInościpodstawowej''.
50 000.-= AaZ,SOlszI.
Jednostkowy koszt wytworzenia wyrobu gotowego wynosi: g..ffi,
Operacja gospodarcza:
1, Przyjęto z produkcji do magazynu wyroby gotowe BO0 szt. po 62,5Olszt. = 50 000,-

Sa|do Wn konta ,,Wyroby gotowe'' Wynoszące 50 0O0,- oznacza wartośĆwyrobÓw gotowych

znajdujących się W magazynie. W bilansie wykazane bytoby w następującej pozycji:
Fragment bilansu
Lp Aktywa obrotowe Suma Lp Surna
I Zapasy:
1 Produkty gotowe 50 000,-
cwtczENrE 3.
ZAŁoZENlA:
W przedsiębiorstwie produkcyjnym na koniec okresu sprawozdawczego konta kosztÓw
wykazu1ą następujące obroty:
,,Amortyzacja" 3 800,-
,,ZuŻycie materiałów i energii'' 32 450,-
,,Ustugi obce" 5 200,-
,,Wynagrodzenia" 12 000,-
,,Ubezpieczenie społeczne i inne świadczenia'' 2 246,-
,,Podatki ioptaty" 1304,-
,,Roz|iczenie kosztów'' ob|iczyc
,,Koszty działalnościpodstawowej'' ob|iczyc
W ciągu okresu sprawozdawczego w przedsiębiorstwie wyprodukowano 2 2Bo szt. wyrobÓw
gotowych. Produkcja niezakończona nie występuje.
Na koniec okresu sprawozdawczego przyjęto z produkcji do magazynu wyroby gotowe
2 2Bo szt. oo ..... wartośĆ
POLECENIA:
1. ob|icz obrÓt Wn i Ma kont: ,,Rozliczenie kosztów'' i ,,Koszty działa|nościpodstawowej''.
2' Wpisz obroty na konta kosztów.
3' Ustal kosĄ wytworzenia produkcji oraz jednostkowy kosf wytworzenia wyrobu gotowego.
4. Zaksięguj przyjęcie z produkcji do magazynu Wyrobow gotowych.
5. Zamknij konto ,,Wyroby gotowe'' oraz okreŚ| treśÓ ekonomiczną jego sa|da.
. Wskaz pozycję w bi|ansie, w jakiej wykazane byłoby sa|do konta ,,Wyroby gotowe''
RoZWlĄZANlE:
122 Cz. t ZASADYRAcuuNxowoŚct

Fragment bilansu
Lp. Suma LP' Suma
PRZYKŁAD 4.
ZALOZENIA:
|. W przedsiębiorstwie produkcyjnym na koniec okresu sprawozdawczego konta kosztÓw
wykazują następujące obroty:
Wn Amońyzacja Ma *nZ,ŻY"ii""#?lę''"'o* *" Wn Usługi obce Ma
Obr. 3 OOO,-I obr. 32 0oo,-l 1 000,- obr Obr.2 800,-l
Pozostałe koszty
wn Wynagrodzenia Ma wn rodzajowe Ma
Obr. 1 900,- Obr. 18 600.-l
,I
Ubezpieczenia społeczne Koszty działaIności

wn i inne świadczenia ua wn Wyroby gotowe Ma
Obr. 3 800,- |
Obr. 63 000.- 1 000,- Obr.
wn Rozliczenie kosztów ma
obr. 1 ooo,- |
63 000,- obr.
ll. W ciągu okresu sprawozdawczego W przedsiębiorstwie wyprodukowano i przyjęto

do magazynu 5 00O szt wyrobÓw gotowych. Koszty produkcji niezakończonq na koniec
okresu sprawozdawczego WynoSZą 7 000,-.
POLECENIA:
1) ustaliĆ:
a) obroty Wn i Ma kont: ,,Roz|iczenie kosztów'' i ,,Koszty działa|nościpodstawowej'',
b) koszty wytworzenia produkcji,
c) koszty wytworzenia wyrobów gotowych,
d) jednostkowy koszt wytworzenia wyrobu gotowego,
2) Sformułować i zaksięgowaĆ operację gospodarczą dotyczącą przyjęcia wyrobów gotowych
oo magazYnu,
3) zamknąĆ konta ,,Wyroby gotowe'' i ,,Koszty działalnościpodstawowej'' oraz okreś|iĆtreść
ekonomiczną ich sa|d,
4) wskazac pozycje, w jakich wykazane byłyby w bi|ansie sa|da kont: ,,Wyroby gotowe''
i,,Koszty działalnoŚci podstawowej'''
RoZW\ĄZANlE:
Usta|enie obrotów Wn i Ma kont ,,Roz|iczenie kosztÓw'' i ,,Koszty działa|nościpodstawowej'':
. SUma obrotÓw Wn kont kosztÓw układu rodzajowego równa się obrotowi Ma konta ,,RoZ-
Iiczenie kosztÓw'' i obrotowi Wn konta ,,Koszty działalnoŚci podstawowej'':
3 000,- + 32 000,- + 2 800,- + 1 900,- + 18 600,- + 900,- + 3 BO0,- 63 0OO,-
o SUma obrotÓw Ma kont kosztów układu rodzajowego równa się obrotowi Wn =konta ,,RoZ-
Iiczenie kosztów'' i obrotowi Ma konta ,,Koszty działa|nościpodstawowej'': 1 ooo,.
Cz. l ZASADYRACHUNK)W)ŚC\ '123

KALKULACJA:
1. Usta|enie kosztow urytwozenia produkcji na podstawie konta ,,KosĄ działa|nościpodstawowej'':
63 000,- (obrót Wn) - ] 000,- (obrót Ma) = 62 000,-
2. Usta|enie kosztÓw wytworzenia wyrobÓw gotowych:
kosztywytworzenia produkcji kosztywytworzenia produkcji niezakończonej
62 000,- - 7 000,- = 55 000,-
3. Ustalenie jednostkowego kosztu wytworzenia wyrobu gotowego:
55 000.- = 1j,-lszt.
5 000 szt.
Operacja gospodarcza:
1' Przyjęto z produkcji do magazynu wyroby gotowe 5 000 szt. po 11,-lszI' = 55 000,-
Sa|do Wn konta ,,Wyroby gotowe'' Wynoszące 55 000, - oZnaCZa wartośÓ wyrobów gotowych
znajdujących się w magazynie.
Sa|do Wn konta ,,Koszty działalnościpodstawowej'' wynoszące 7 000,- oZnaCZa wartośc
kosztÓw poniesionych na produkcję niezakończoną.
W bilansie sa|da tych kont wykazane byłyby w następujących pozycjach.
Fragment bilansu
Aktywa obrotobe Sum.a tń. Suma
I Tapasy 62 000
1. Produkty gotowe 55 000
2. Produkty w loku 7 000
cwlczENrE 4.
ZAŁoZENlA:
l. W przedsiębiorstwie produkcyjnym na koniec okresu sprawozdawczego konta kosztÓw
wykazu1ąnastępujące obroty: Zuzyciemateriałów
Ma Wn Ma Wn Usługi obce Ma
Obr. 5 000,- Obr. 3 200,-
Obr. 20 000,- Obr.2 058,-
wn Rozliczenie kosztów Ma wn podstawowej Ma
Wyroby gotowe
Obr. Obr.
||. W ciągu okresu sprawozdaWCZego W przedsiębiorstwie wyprodukowano i przyjęto

do mdlazynu 1 250 szt wyrobow gotowych. Koszt produkcji niezakończonej na koniec
okresu sprawozdawczego wynosi 5 000,-.
POLECENIA:
1. Ustal:
a)obroty Wn i Ma kont,,Rozliczenie kosztÓw'' i ,,Koszty działa|nościpodstawowej'' oraz
wpisz je na konta,
b) koszty wytworzenia Produkcji,
c) koszty wytworzenia wyrobów gotowych,
d)jednostkowy koszt wytworzenia wyrobu gotowego.
124 Cz. t ZA)ADY RAcuutrlxowoŚct

2. Sformułuj i zaksięguj operację gospodarczą dotycząCą przy)ęcia wyrobow gotowych do

magazynu.
3. Zamknij konta ,,Wyroby gotowe'' i ,,Koszty działa|nościpodstawowej'' oraz okreś|treśĆ
ekonomiczną ich sald.
4.Wskaz pozycje, w jakich wykazane byłyby W bi|ansie salda kont: ,,Wyroby gotowe''
i,,Koszty działa|noŚci podstawowej''.
RoZWlĄZANlE:
Fragment bilansu
Lp Suma Łp. Suma
10.5. EWIDENCJA ZAKUPOW NA PODSTAWIE FAKTUR VAT

10.5.1.lstota podatku od towarów iusług VAT
r-- podatkiem VAT pod. ---]
ieoaatek VAT jest podatkiem wie|ofazowym' tzn. że opodatkowaniu l
] lega sprzedaż towarów i usług we Wszystkich łazach obrotu, poczynając od dostawcy

I konsumentowi.
;
suio*cow' przez producenta, hurtownika, a kończąc na sprzedazy I
L--
Za podstawę opodatkowania podatnik przyjmuje wartoŚć netto sprzedaŻy i od tej kwoty
oblicza podatek wg stawki % wtaściwejd|a danego towaru Iub ustugi. Dodany do wartoŚci
netto podatek VAT tworzy wartośćbrutto sprzedaŻy, po której odbiorca nabywa towary'
podatek VAT = w?|toŚĆ netto sprzedazy x stawka % YAr
wartośó brutto = wartośćnetto sprzedaŻy + podatek VAT
Stawki podatku od towarów i usług VAT
o podstawowa 237o _ stawka podatku VAT, którą opodatkowana jest większośćtowarÓw
i ustug,
. obnizone (preferencyjne) B"/", 5o/o, O"/o.
F
ob|iczając podatek VAT od *",'"ś" *tto ."pł *y.*'y.t"Ć- - 1
"p,ia^.u,
tzw. rachunek ,,od sta".
I
J
I
PRerKrAD 1. obIiczania podatku VAT od bnalÓv i tts|ug plzy starłrrce B"/oftt,t. radlunkiern ,,od sta''
ZAŁoZENlA:
Sprzedaz wyrobÓw gotowych opodatkowana jest stawką podstawową VAT - 237"' WartośĆ
netto sprzedaŻy wyrobÓw gotowych wynosi 3 000'-.
POLECENIE:
Na|ezy obliczyc podatek VAT oraz wartośćbrutto sprzedazy.
RoZWlĄZANlE: wartoścnetto 000,- 3 (100%)

podatek VAf 23% 3 000,- x 23"/" = 690,- (23"/")
wartośćbrutto 3 0OO,- + 690,- = 3 690,- (123%)
cwtczENtE 1.
ZAŁoZENlA:
Sprzedaz wyrobÓw gotowych opodatkowana jest stawką obnizoną VAT _ B%' Wartośc netto
sprzedaŻy wyrobÓw gotowych wynosi 5 000,-.
POLECENIE:
ob|icz podatek VAT oraz wartośÓ brutto sprzedaŻy.
RoZWlĄZANlE:
- f
t---
il ob|iczając podatek VAT od wartości brutto -|-.---'__,,
.hrlnatz sprzedaŻy, ''"'--,
na|eŻy wykorzystać-
L__ -tzw.r""!TLwstu'n.
tlr ałlr!'
__J
I
PRZYKŁAD 2. obIiczania podail<u VAT od tou,arot,v i tls|tlg przn7 starrrc 23o/oft1t.rrc-|runkiern ,,W sfi.l''
ZAŁoZENtA:
WartośÓ sprzedaŻy brutto towarÓw wynosi 3 690,-. Sprzedaz w jednostce opodatkowana
jest stawką podstawową VAT - 23%.
POLECENIE:
Na|ezy ob|iczyc podatek VAT od wartości brutto sprzedaŻY oraz wartośćnetto sprzedaŻy,
RoZWlĄZANlE:
wartoŚć brutto 3 690,- (123"/")
podatek VAT '18,6991 9% x 3 690,- =t 690,- (Zg%) lub 3 690'- - 123"/o x=690,.
wartośĆnetto 3690,--690,- = 3OO0,-(10o%) X- 23%
gdzie: 18,69919% wynika z rachunku: 100 123%
x Z3%o x:18,G9919o/o
cwtczENtE 2.
ZAŁoZENlA:
WartośÓ sprzedaŻy brutto towarów wynosi 5 4O0,-' Sprzedaz opodatkowana jest stawką
obnizoną VAT - B%.
POLECENIE:
ob|icz podatek VAT od wartości brutto sprzedaŻy oraz wartośĆnetto sprzedaŻy.
ROZWIAZANIE:
Cz, l ZASADYRAcuuNxowoŚct
1o.5.2. Charakterystyka konta ,,Rozrachunki z tytułu podatku VAT''

RozroŻniamy podatek VAT:
. na|iczony _ zawar|y w otrzymanych od dostawców fakturach zakupu,
. na|ezny _ zawarIy w wystawianych odbiorcom fakturach (własnych) sprzedazy towarów,
wyrobÓw gotowych |ub ustug.
Podatek VAT na|iczony i na|ezny ewidencjonuje się na koncie bi|ansowym ,,Rozrachunki z tytutu
podatku VAT'' na następujących stronach tego konta:
Faktury obce, otrzymane za Faktury własne, wystawiane
zakupione materiały, towary, przy sprzedazy wyrobow
usługi itp. gotowych, towarÓw, usług itp.
- wartoŚÓ netto 10 000'- - wartoŚć netto 15 000'-
- podatek VAT 23% 2 300,- - oodatek VAf 23% 3 450,-
- wartoŚć brutto 12 300'. - wartoŚĆ brutto 18 450'-
podatku VAT Ma
podatek VAT naliczony podatek VAT należny

,3OO- s łso,
|
Konto ,,Rozrachunki z tytułu podatku VAT'' moŻe wykazywać dwa sa|da:
. saldo Wn (podatek VAT naliczony
od budzetu z tytułu podatku VAT,
o saldo Ma (podatek VAT na|iczony < podatek VAT nalezny) oznaczające zobowi4zanie
jednostki wobec budzetu z tytułu podatku VAT.
10.5.3 Ewidencja zakupóW na podstawie faktur VAT
rozrachunki Środki truvałe l|^
Wn Rachunek biezqcy Ma *n Pozostałe rozrachunki Ma
*n Towary |ub Materiały y"
Ustugiobce
Rozrachunki
z tytułu podatku VAT M"
"n
3a,4a 'tb,2b,3b, 4b
1. Fa YAT za zakupiony i przyjęty do uzytkowania środek trwaty
zapłata w terminie póŹniejszym:
a) wartośĆnetto
b) podatek VAT (naliczonY)
c) wartośĆbrutto.
Cz. l ZAjADYRACHUNK)W)ŚC\
2. Fa VAT za zakupione i przyjęte do magazynu aktywa obrotowe (towary, materiały)

zapłata w terminie pÓŹniejszym:
a) wartośÓ netto
c) wartośĆbrutto'
3. Fa VN za wykonane usługi obce' tj' transport itp'
zapłata w terminie pÓŹniejszym:
a) wartoŚc netto
c) wartośĆbrutto.
3a. Przeksięgowanie kosztÓw układu rodzajowego na konta kosztÓw uktadu funkcjona|nego.
4. Fa VAT zi zakupione za gotÓwkę i wydane do zuŻycia materiały:
a) wartośÓ netto
c) wartoścbrutto.
4a Przeksięgowanie kosztÓw uktadu rodzajowego na konta kosztów układu funkcjona|nego'
5' Zapła1a.żrachunku bankowego zobowiązań wobec dostawcy środkowtrwatych.
6. Zapłata z rachunku bankowego zobowiązań wobec dostawcy towarÓw, materiałÓw |ub
ustug.
Ze schematu wynik a, Że operacje związane z zakupem towarow, materiałow i ustug,
na podstawie faktur VAT, ptatnych w terminie póŹniejszym.księguje się:
o wartoŚĆ brutto z faktury: Ma ,,Rozrachunki z dostawcami'' - zwiększenie zobowiązań .
wobec dostawcÓw,
. wartose n"iń"liuii.uru. Wn ,Jowary,,, Wn ,,Materiały.'.. zr1le.kszen.ie stanu materiałów
Iub towarów, gdy Zapasy przyję|o 'do magazynU! Wn ,,Usługi obce''--^1y.iq!..'9li.
_
kosztów usłu{o.bcych lub Wn ,,ZuŻycie materiałów.i energii'' zwiększenie kosztÓw
zuŻycia mateiiatow, gdy materiały wydano bezpośrednio po ich zakupie do zuŻy-
cia,
o wartośĆpodatku VAT naliczonego ujmuje się na koncie ,,Rozrachunki z tytułu podatku
VAT" po stronie Wn.
Zobowiąz ania z tytułu zakupu środkÓw trwałych, z odraczonym terminem płatności,
ujmuje śięna koncie ,,Pozostate rozrachunki''.
W przypadku płatnoŚci gotÓ wką zazakupione aktywa, zamiast konta rozrachunkoulego
*v!tąói konto. ,,KaSa'' s]rona Ma' Spłatę zobowiązań wobec dostawcÓw z rachunku .
binxówego ewidencjonuje się: Ma ,,Rachunek biezący'' _ zmniejszenie stanu środ-
kow pienĘznych na racrrunku bankowym jednostki i Wn ,,Rozrachunki z dostawcami''
_ zmnieisżer.'," zabowiązań wobec dostawców.
łśJil.,ffi;.u* iliilg ;niy.ńl ;;y.'c"n"ńateriałÓw powinny byc przeksięgowane
;; ["'.t""ń6;-i'n["JJn"Lnego nastęóująco. Wn ,,Koszty dziata|ności podstawowej'' ..
lub ,,Koszty hand|owe'' i Ma ,,Roz|iczenie kosztÓw''.
PRzYKŁAD
ZAŁoZENlA:
W jednostce produkującej meb|e sa|da wybranych kont WynoSZą:
,,Rachunek biezący''
24 000,-
..Kasa" 850,-
1. Fa VAT za zakupione i przyjęte do magazynu drewno
zapłata w terminie poŹniejszym:
a) wartoŚĆ netto 4 500,-
b) podatek VN 23% 1 035,-
n\ wartoŚc brutto 5 535,-
Cz. t ZA9ADY RACHUNł<oWosCl
2' Fa VAT za konserwację drukarki ptatna gotÓwką:

a) wartośc netto 380,-
b) podatek VAT 23"/. 87,40
c) wartośĆbrutto 467,40
3. Fa VAT za zakupiony komputer przyjęty do eksp|oatacji
zapłata w terminie póŹniejszym:
a) wartośćnetto 6 000,-
b) podatek VAT 23% I 380,-
c) wartoŚÓ brutto 7 380,-
4. Spłacono z rachunku bankowego zobowiązania wobec dostawcy:
a) drewna 5 535,-
b) komputera 7 380,-
c) razem 12 915,-
POLECENIA:
Na podstawie załoŻen na|eŻv,.
1) otworzyĆ konta i zaksięgówać operacje gospoaar;Ze,
2) usta|ić podatek VAT na|icZony.
RoZWlĄZANlE:
*n Rachunek biezący Kasa
'"
5p.24 000,- | 12 915,- (4c Sp. 850,- | 467,40 (2c
I
Rozrachunki
*n Rozrachunki z dostawcami""
4a)5535,- I S535,-(1c
Koszty
Wn Roz|iczenie kosztów działalnościpodstawowej
Ma
'n '"
| 380,- (2a
I
Podatek VAT naliczany Środkitruvałe Ma Pozostałe rozrachunki

wynosi'. 2 502,40 3a) 6 000,- 4b)7380,- | 7380,-(3c
| I
cwrczENtE 1.
ZAŁoZENlA:
W jednostce produkującej rowery sa|da wybranych kont WynoSZą:
,,Kasa" 1 700,-
1. Fa VAT za zakupione i przyjęte do magazynu rury a 3omm
- ptatnośÓ w terminie pozniejszym:
a) wartośćnetto B 600,-
b) podatek VAT 23% 1 978,-
c) wartoŚc brutto 10 578,-
2' Fa VAT za zakupione i przyjęte do eksp|oatacji meb|e biurowe
- płatnośćw terminie póŹniejszym:
a) wartośĆnetto 5 000,-
b) podatek VAT 23% 1150,-
c) wartoścbrutto 6150,-
3. Fa VAT Za naprawę komputera płatna gotowką:
a) wartoŚĆ netto 654,-
b) podatek VAT 23% 150,42
c) wartośćbrutto 804,42
4. Spłacono z rachunku bankowego zobowiązania wobec dostawcy:
a) rur
b) mebli
razem
Cz. I ZASADYRACHUNKOWaSCI
POLECENIA:
1. otwÓrz konta i zaksięguj operacje gospodarcze.
2. Ustal oodatek VAT naliczonv.
RoZWlĄZANlE:
Podatek VAT naliczony wynosi:
Ówlczerule z.
ZAŁoZENlA:
W jednostce produkującej długopisy na dzień 01.12.1Xr. salda wybranych kont WynoSZą:
,,Rachunek bieŻący'' 55 900,-
,,Kasa" 820,-
,,Materiały'' 6 200,-
,,Srodki trwate" (komputer) 4 4OA,-
,,Kapitał zaktadowy'' 67 32o,-
W ciągu okresu sprawozdawczego wyprodukowano i przyjęto do magazynu 2 000 szt.
długopisow.
1. Fa VAT za zakupione za gotowkę materia.ly biurowe - materiały przekazano do księgowości:
a) wartośćnetto 21o,-
b)podatek VAf 23% 48,30
c)wartośĆ brutto 258'30
2. MiesięCzna amortyzac;a komputera 30%
3. Fa VAT za telefon
_ zapłata w terminie poŹniejszym:
a) wartoŚÓ netto 300,-
b)podatek VAf 23"/" 69,-
c)wartośÓ brutto 369,-
4. Wydano wktady i obudowy dtugopisÓw do produkcji 3 600,-
5. Wynagrodzenia brutto według |isty ptac 4 700,-
_ potrącenia w |iściepłac:
a) składki ubezpieCzen spotecznych 644,-
b) składka ubezpieczenia zdrowotnego-pobrana 365,-
c) nalezn a zaliczka na podatek dochodowy 400,-
d) sktadki do PZU 100,-
- wynagrodzenia netto
6. Przelano wynagrodzenia netto na imienne rachunki oszczęd nościowo-rozI iczen iowe

pracowników
7. Składki ubezpieczeń spotecznych, FP i FGSP obciąŻające pracodawcę 21"/o
B' Przyjęto z produkcji do magazynu szt. długopisów po ...'....' wartośĆ
(koszt produkcji niezakończonej na koniec miesiąca wynosi 1 907,-)
POLECENIA:
.l.
otwÓrz konta i zaksięguj operacje gospodarcze'
2, SporządŹ uproszczony bilans końcowy na dzień 31'12'1Xr'
UWAGA: W bi|ansie mozna ująÓ ty|ko konta bi|ansowe.
RoZWlĄZANlE:
Roz|iczenie kosztów
Koszty działa|ności podatku VA
podstawowej
Cz. l ZA9ADY RACHUNK)W)ŚCI 131

Bilons sporzqdzony no dzień - uproszczony

Lp. Akfywo $umo Lp. Posywo Sumo
suMA B l LANsowA nxrvlvÓw suńllA B|LANsowA PAsYwow
10.6. CHARAKTERYSTYKA PRZYCHODOW I ZYSKOW NADZWYCZAJNYCH

?rzez przychody i zyski na|eŻy rozumieÓ uprawdopodobnione powstanie W okresie Sprawo-
zdawczym korzyŚci ekonomicznych, o wiarygodnie okreś|onej wartości, w formie zwiększenia
wartościaktywÓw albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu
kapitału własnego |ub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niz wniesienie środkow
DrZeZ udziatowcow |ub właścicie|i.
PoDzlAt PRzYcHoDóW o'lĄol|IĘTYcH PRZEZ JEDIIOSTKI GOSPODARCZE
.\----t-..\
.-----..-...-t
PRZYCHODY OPERACYJNE PRZYCHODY FINANSOWE,

NP. oDSETK| oD ŚRoDKoW
PIEN|ĘZNYCH PRZECHoWYWA-
NYCH W BANKU
./\
PRZYCHODY ZE SPRZEDMY: PoZoSTAŁE PRZYCHoDY
. wYRoBÓW GoToWYcH OPERACYJNE, NP.
. TOWAROW OTRZYMANE KARY OD
. USŁUG INNYCH JEDNOSTEK
Przychodem ze sprzedaży wyrobow gotowych, towarow, usług, materiałow jest na|ezna od
odbiorcy kwota za sprzedane na zewną|rz Zapasy Usta|ana przy zastosowaniu Cen Sprze-
daŻy, skorygowana o na|ezne dopłaty' udzie|one rabaty, bonifikaty, opusty.
Pozostałe przychody operacyine - to otrzymane kwoty niezwiązane Z Zasadniczą (podsta-
wową) działa|nościąjednostki. Za|icZamy do nich m.in..
. kwoty na|ezne ze sprzedaŻy zbędnych ŚrodkÓw trwałych, materiatÓw,
o zarachowane Iub otrzymane od innych jednostek kary, grzywny, darowizny, dopłaty'
o odpisane przedawnione |ub umorzone zobowiązania,
. nadwyzkę gotÓwki w kasie,
Pzychody finansowe - to otrzymane przez jednostkę kwoty związane z zaangaŻowaniem przez

nią wo|nych środkÓw pienięznych w obrót papierami wartościowymi, w udzie|anie poŻyczekbądŹ
dzięki zdeponowaniu środkÓw w banku na |okatach bankowych' Za|iczamy do nich m.in.:
o odsetki od środkÓw pienięznych przechowywanych w banku,
. przychody ze sprzedaŻy akcji,
o otrzymane dywidendy od posiadanych akcji,
. otrzymane odsetki od udzieIonych poŻyczek, posiadanych obIigacji, naIezności
oraz odseIki za zwtokę w sptacie poŻyczek, nalezności'
Zyski nadanvycĄne - to dodatnie skutki finansowe zaistniałych zdarzen trudnych do przewidzenia
i niezwiązanych z ryzykiem prowadzenia działalnościgospodarczej, za|iczamy do nich m.in.:
. przychody osiągnięte z tytułu Iikwidacji zdarzen |osowych, tj. otrzymanych odszko-
dowań i wartości ewentualnych odzyskanych zasobÓw majątkowych,
o wartoŚć odzyskanych W następnym roku obrotowym, utraconych, roz|iczonych
w straty nadzwyczajne aktywow Iub przychodów'
1o.7. EW|DENCJA SPRZEDAżY NA PoDsTAWlE FAKTUR VAT
1o.7 .1 . Zasady f u n kcjonowan ia kont przychodów
i Konta przychodów to konta niebilansowe. wynikowe. Sa|da tych kont na koniec roku
obrotowego przenoszone Są na stronę Ma konta ,,Wynik finansowy''. W Wyniku tego
roz|iczenia na koniec okresu sprawozdawczego nie wykazują one sa|d. Funkcjonują
podobnie jak konta bilansowe pasywow.
. zmniejszenie osiqgniętych ewidencja osiqgniętych przychodów

przychodów, np. z tytułu
uznanych odbiorcom reklamacji
. przeksięgowanie sa|d kont kosztów
na koniec roku obrotowego
(zwykle na 31.12.) na konto
,,Wynik finansowy"
obrót Wn obrót Ma
1o.7.2, Charakterystyka kont służqcych do ewidencji sprzedaży wyrobów gotowych

Wytworzone przez jednostkę gospodarczą wyroby gotowe pod|egają sprzedaŻy w cenie
zbytu. Proces sprzedaŻy, po|egający na wymianie wyrobow gotowych na Środki pienięzne,
konczy cykl ruchu okręznego Środków iumoz|iwiarozpoczęcie następnego. Dzięki uzyskanym
ze sprzedazy środkom pienięŻnym, jednostki mogą zaopaIrzyc się w materiaty niezbędne
w procesie produkcji.
Przychód ze sprzedaży wyrobów gotowych stanowiący pienięzny odpowiednik sprzedaŻy
księgowany jest na koncie niebi|ansowym ,,Przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych'' po
stronie Ma. Koszty wytworzenia sprzedanych wyrobÓw gotowych ujmowane Są po stronie
Wn konta ,,Koszt sprzedanych wyrobów gotowych'''
Róznicę między przychodem Ze sprzedaŻy wyrobÓw gotowych, a kosztem wytworzenia
sprzedanych wyrobow gotowych stanowi wynik ze sprzedaży, kIory moze być:
. zyskiem ze sprzedażzy, gdy przychody > kosztow wytworzenia;
. stratq ze sprzedaży' gdy. przychody < kosztÓw wytworzenia'
10.7.3. Ustalanie cen sprzedaży wyrobów gotowych

Przedsiębiorstwa przemysłowe sprzedają wyprodukowane w ramach działa|ności wyroby gotowe
w cenach zbytu, ktÓre z reguły przewyŻszają koszty wytworzenia wyrobÓw gotowych.

STRUKTURA CENY ZBYTU WYROBOW GOTOWYCH

Koszty wytworzenia
+ zysk
)
Zysk usta|a się:
. stawką kwotowq, którą do|icza się do kosztów wytworzenia wyrobu gotowego
. wskaŹnikiem procentowym w stosunku do:
A. kosztÓw wytworzenia wyrobów gotowych B. ceny sprzedaży (fw. rachunek ,,W stu'')
(tzw. rachunek ,,od sta")
Ceno spnedoży (zbytu) Ceno spnedoźy (zby|u)
140o/o
I
Koszty wytwoaenio Zysk Koszty wytwozenio I Zysk
100%o | 40yo ó0% | 40yo
PRZYKŁAD
ZAŁoZENlA:
W pzedsiębiorstwie produkcyjnym W okresie SpraWoZdaWCZym kosĄ produkcji Wynosiły BB 500,-'
Wyprodukowano 2 000 czajników bezprzewodowych. Koszty produkcji niezakońcZonej
WynoSZą B 500,-. Narzut zysku Wynosi 4o"/" kosztów wytworzenia jednego czajnika,
POLECENIE:
Na|ezy ob|iczyÓ cenę sprzedaŻy 1 czajnika.
RoZWlĄZANlE:
Obliczenia:
. koszty wytworzenia wyrobów gotowych; BB 500,- - B 500,- = B0 000,-
o jednostkowy koszt wytworzenia wyrobu gotowego: ŁqoO,- = 4o,-lszt. 2 000 szt.
. czajnika.,
cena sprzedaŻy 1 o,-lszt.
X
lo97'
14Oo/"
x=
A - S6,-/szt.
!
. ZySk przypada1ący na 1 czajnik:

I. sposób |I. sposób
40,-lszL 100% x = 16,-/szt. 56,-/szt. 40,-lszt. = 16,-/szt.
X Ano//o
+v
Ćwlczerulr 1.
ZALOZENIA,'
W przedsiębiorstwie produkcyjnym W okresie sprawozdawczym kosĄ produkcji rnrynosiły 46 42o,_.
Wyprodukowano 5 000 doniczek' Koszty produkcji niezakończonej WynoSZą 2 42o,-. Narzut
zysku wynosi 30% kosztów wytworzenia jednej doniczki.
POLECENIE:
ob|icz cenę sprzedaŻy .1 doniczki.
R)ZWlĄZANlE:
134 Cz, l ZA9ADYRAcuuNxowoŚct

PRZYKŁAD 2.
ZAŁoZENlA:
W przedsiębiorstwie produkcyjnym W okresie sprawozdawczym kosĄ wytworzenia wyrobow go-
towych wynosi,ly 45 000,-. Wyprodukowano 1 000 stołow kuchennych. Narzut zysku na .l stoł
wynosi 25% ceny sprzedaŻy'
POLECENIE:
Na|ezy ob|iczyć cenę sprzedaŻy 1 stołu.
RoZWlĄZANlE:
Obliczenia:
. koszty wytworzenia 1 stołu: 45 000.- = 45,-lszt.
1 000 szt.
. cena sprzedaŻy .l stołu: 1,-lszt' 75"/" x = 60,./szt.
x iOO%
. ZySk przypadający na 1 stÓt:
|. sposób: |l. sposób:
5,-lszt.
x
,^?,:
25%
X= 15,./szt. 60,-/szt. 41,-lszt' = 15 złlszt.
cwtczENtE 2.
ZALOZENIA:
W przedsiębiorstwie produkcyjnym w okresie sprawozd awczym koszty wytworzenia wyrobów
gotowych wynosiły 80 000,-. Wyprodukowano B 000 szt wyrobÓw gotowych. Narzut zysku
na 1 szt. wyrobu gotowego wynosi 20"/" ceny sprzedazy.
POLECENIE:
ob|icz cenę sprzedaŻy 1 szt. wyrobu gotowego.
RoZWlĄZANlE:
1o.7.4. Ewidencja sprzedaży wyrobów gotowych

Sprzedaż to proces po|egający na ewidencji dwÓch operacji gospo darczych:
przychodu ze sprzedazy wyrobow gotowych. Podstawą ewidencji przychodu jest wystawiona:
o faktura VAT w jednostkach będących podatnikiem VAT,
o rachunek w jednostkach niebędących podatnikiem VAT;
rozchodu sprzedanych wyrobow gotowych. Podstawą ewidencji rozchodu jest dowód
Wz - wydanie na zewnątrz'
Cz. l ZA9ADY RACHUNK)W)ŚC|

135
EWIDENCJA SPRZEDAZY WYROBOW GOTOWYCH W JEDNOSTCE

BĘDĄoEJ PoDATNIK|EM VAT
I. Ewidencia przychodu ze sprzedaży wyrobów gotowych

Przychody ze sprzedazy Rozrachunki z odbiorcami
Wn wyrobów gotowych y" Wn lub Kasa
|ub Kasa Ma Wn Rachunek biezqcy Ma
wn podatku VAT
Il. Ewidencja rozchodu sprzedanych wyrobów gotowych

Koszt sprzedanych
wn Wyroby gotowe Ma wn wyrobów gotowych
1. Fa VAT za sprzedane wyroby gotowe
- zapłaIa w terminie poŹniejszym |ub gotowką:
a) wartośc netto
b) podatek VAT (nalezny)
c) wartośćbrutto.
2' Wpływ na rachunek biezący na|ezności od odbiorcy wyrobów gotowych.
3' Wpływ do kasy na|ezności od odbioroy Wyrobow gotowych'
4. Wydanie (rozchod) sprzedanych wyrobÓw gotowych odbiorcy.
Ze schematu wynik a, Że faktury Sprzedazy księguje się następująco:
. Wart?ęĆ nettg;Z farlurv ze sprzedazy wyrobÓw goto-
;v:ffi.Y'1 ::.:u5#|"ou
o wartoŚĆ podaIku VAT naleznego strona Ma konta
''tozracl.lunki z tyiułu podatku
VAT" - naliczenie podatku t/AT rraleznego,
. wartośćbrutto z faktury strona Wn konta ',Rozrachu nki z odbiorcami - zwiększenie
na|ezności od odbiorcÓw, gdy ptatnośćnastąpi w póŹniejszym terminie lub \Aln
,,KaSa'' - zwiększenie środków pienięznych w kasie w przypadku płatnościuregu-
|owanej gotowką.
Wpływ na|ezności od odbiorcy ujmuje Się na kontach: strona Ma ,,Rozr"aehunki
z odbiorcami'' zmniejszenie na|ezności od odbiorcow i Wn ,,RaChunek biezący''
- zwiększenie stanu Środxow pienięznych na rachunku bankowym jednostki; w przypacjńu
wptaty gotÓwkowej _ strorla Wn konta ,,Kasa'' na Znak zwiększenia środkow pienięznycn
w kasie.
W celu ustalenia wyniku ze sprzedazy wyrobow gotorn4irch nalezy ustalic koszt wytworzenia
sprzedanych wyrobÓrv, a następnie zaksięgowac g0 na kontach: Wn ,,Kcszt sprzedanych
wyrobow gotowych,' - zwiększenie kosztow dofu-czących sprzedarrych i'vyrobow Eoiol.vych
i [Vla ,'Wyroby gotowe'' - zmniejszenie zapasu wyrobÓw gotowych.
Cz. I ZA1ADY RACHUNKo|uoŚCl

PRzYKŁAD
ZAŁoZENlA:
W przedsiębiorstwie produkcyjnym, będącym podatnikiem podatku VAT - stawka 23"ń,
koszty produkcji wynosity 70 000,-. W okresie sprawozdawczym wyprodukowano i przy-
jęto do magazynu 3 000 komp|etów poście|i.Produkcję niezakończoną na koniec okresu
sprawozdawczego stanowi 1 2oo komp|etÓw pościeli, ktorych koszt wytworzenia wynosi
10 000,-. Narzut zysku na 1 komplet stanowi 30% kosfow wytworzenia. Sprzedano odbiorcom:
z poŹniejszym terminem zapłaty - 5B0 komp|etow poście|i, za gotÓwkę - 13 komp|etÓw poŚcie|i.
POLECENIA:
1) ob|iczyĆ jednostkowy koszt wytworzenia. oraz Cenę sprzedaŻy netto 1 komp|etu poście|i,
2) otworzyĆ konto ,,Koszty działa|noŚci podstawowej'',
3) sformułowaÓ treści operacji gospodarczych i zaksięgować je na kontach,
4) ob|iczyĆ wynik ze sprzedaŻy wyrobów gotowych.
RoZWlĄZANlE:
Obliczenia.
. koszty wytworzenia komp|etÓw poŚcieli. 70 000,- 10 000,- = 60 000,' -
o jednostkowy koszt wytworzenia kompletu poście|i: = 20,-/komp|et +ryŁ
3 000 kol.
I . cena sprzedaży netto komp|etu oościeIi: 20 100% x=26,-lkomplet
x _ '.O%
o narzut zysku: 26,-/kompl.- 20,-/kompl.= 6,-/kompl.
1. Przyjęto z produkcji do magazynu 3 000 komp|etÓw poście|i po 2O,-/komp|et 60 000,-
2' Fa VAT za sprzedaną poście|:
a) wartoŚć neito 5B0 kompletow po 26,-lkomp|et 15 080,-
b) podatek VAT 23"/" 3 468,40
c) wartość brutto 1B 548,40
- zapłata w terminie pÓŹniejszym
3. Fa VAT za sprzedaną za goIowkę poście|:
a) wartoŚÓ netto 13 komp|etow po 26,-/komplet 338,-
c) wartoścbrutto 415,74
4.1ozchod sprzedanych 593 (5B0 + 'l3) komp|etów poŚcie|i po 2O,-/komplet 11 860,-
Koszty dziataIności Przychody ze sprzedaiy Rozrachunki
Rozrachunki Koszt sprzedanych

wn z odbiorcami Ma wn Wn wyrobów gotowych Ma
zc) l a sła,ło| 3c) 415,74 4) 11 860,-

| 11 860,-
obrÓt Ma konta ,,Przychody Ze sprzedaŻy wyrobÓw gotowych'' 15 418,-
obrÓt Wn konta ,,KoSZt sprzedanych wyrobÓw gotowych'' 11 860,-
= wynik ze sprzedaży wyrobów gotowych (zysk ze sprzedaży) 3 558,-
lub (13 kompl. + 580 komp.) x 6,-/kompl. 3 558,-

Ćwlczerule
ZAŁoZENtA:
W przedsiębiorstwie produkcyjnym, będącym podatnikiem podatku VAT, stawka - 23yo,
koszty produkcji wynosiły 56 000,-. W okresie sprawozdawczym wyprodukowano i przyjęto
do magazynu 3 500 szt. wyrobów gotowych. Produkcję niezakończoną na koniec okresu
sprawozdawczego stanowi 1 500 szt. wyrobÓw gotowych, których koszt wytworzenia wyno-
si 14 000,-. Narzut zysku na 1 szt. wyrobu gotowego stanowi 40% kosztow wytworzenia.
Sprzedano odbiorcom: z poŹniejszym terminem zapłaty - 620 szt' wyrobow gotowych,
za gotÓwkę - i5 szt.
POLECENIA:
1' ob|icz jednostkowy koszt wytworzenia oraz cenę sprzedaŻy netto 1 wyrobu gotowego.
2. otwÓrz konto ,,Koszty działa|nościpodstawowej''.
3. Sformułuj treścioperacji gospodarczych i zaksięguj je na kontach.
4' ob|icz wynik ze sprzedaŻy wyrobów gotowych.
RoZW\ĄZANlE:
Cz. l ZASADYRACHUNK)W)ŚC\
1o.7,5. Charakterystyka kont służqcych do ewidencji obrotu towarowego

Podstawowym zadaniem jednostek hand|owych jest sprzedaŻ wcześniej zakupionych towa-
row' Zakupione towary najczęściejewidencjonowane Są W Cenacn zakupu po stronie Wn
konta ,,Towary", Konto to jest kontem bilansowym aktywow obrotowych.
Sprzedaz towarÓw odbywa się po ustalonych cenach sprzedaŻy. Przychod ze sprzedaŻy
towarow księgowany jest na koncie niebilansowym ,,Przychody Ze sprzedaŻy towarÓw,'
po stronie Ma, natomiast wartoŚĆ rozchodowanych, sprzedanych towarow W cenach ZaKUpU
ujmowana jest po stronie Wn konta ,,WartośÓ sprzedanych towarÓw w cenach ZakUpU'''
i Roznicę między przychod em Ze sprzedaŻy towarÓw, a wartością sprzedanych to**Ó*

w cenach zakupu stanowi zrealizowana marża.
l
Zrea|izowana marŻa jest przeznaczona na pokrycie kosztÓw hand|owych i na Wygospo-
darowanie zysku ze sprzedaŻy Iowarow'
Gdy zrea|izowana marŻa jest większa od kosztow handlowych, to wynikiem ze sprzedazy
jest zysk ze sprzedaży.
Gdy zrealizowana marŻa jest mniejsza od kosztów hand|owych, to wynikiem Ze sprze-
10.7.6. Ustalanie cen sprzedaży towarów

Przedsiębiorstwa hand|owe sprzedają zakupione towary W Cenacn sprzedaŻy, ktÓre Z reguIy
przewyŻszają ceny zakupu.
STRUKTURA CENY SPRZEDAZY TOWAROW
cena zakupu
+ marŻa
= Ceila sprzedaŻy
Marżę ustala się:
. stawkq kwotową, którą do|icza się do ceny zakupu towarÓw,
. wskaŹnikiem procentowym w stosunku do:
A. ceny zakupu (tzw. rachunek ,,od sta") B. ceny sprzedaŻy (tzw. rachunek ,,w stu")
ceno,sPlzoedcł ceno,sprzedoł
Ceno zokupu I Możo Ceno zokupu I Możo

r00% | 25% 75% | 25o/o
PRzYKŁAD
ZAŁ)ZENlE
W hurtowni artykułÓw spozywczych cena zakupu 1 opakowania kawy wynosi 12,-.
POLECENIE..
Na|ezy ob|iczyc Cenę sprzedaŻy 1 opakowania kawy, wiedząc Że marŻa stanowi 2o%:
a) ceny zakupu,
b) ceny sprzedazy.
RoZWlĄZANlE:
Ad. a.
cena zakupu 1 00% -
1OO"/" lZ,-lszt
+ marŻa 2070 120% x X = 14,4OlszL
= cena sprzedaŻy 12o%
Cz. l ZA9ADY RACHUNK)W)ŚC|

Ad. b.
sprzedaŻy
Cena 100% 00% X
_ marŻa X=
1
12,-lszl. 15,-/szt.
2oo/o BOT,
= Cena ZaKUpU BO%
Ówlczerule
ZAŁ)ZENlE
W hurtowni artykułow Spozywczych cena zakupu 1 kostki masła wvnosi 1.Bo zł,
POLECENIE:
ob|icz cenę sprzedaŻy 1 kostki masła, wiedząc, Że marŻa stanowi 5o%:
a) ceny zakupu,
b) ceny sprzedazy.
RoZW\ĄZANlE:
1o.7.7. Ewidencja sprzedaży towarów

Sprzedaż to proces, po|egający na ewidencji dwóch operacji gospodarczych.,
przychodu ze sprzedazr/ towarow (podstawą ewidencji jest r,rrystawiona faktura VAI rachunek),
rozchodu sprzedanych towarÓw (podstawą ewidencji jest dowód Wz).
EWIDENCJA SPRZEDAżY ToWARoW W JEDNosTcE
BĘDĄCEJ PoDATNIK|EM VAT
l. ewidencja przychodu ze sprzedaży towarów
Przychody ze sprzedaŻy Rozrachunki z odbiorcami Rachunek
towarów lub Kasa Wn bieżący Ma
wn podatku VAT
ll. ewidencja rozchodu sprzedanych towarów

Waftośćsprzedanych
Towary
Towary Ma *ntowarów w cenach zakupu
".
1. Fa VAT za sprzedane towary - zapłata w terminie poŹniejszym lub gotówką:
a) wartośĆnetto
c) wartośĆbrutto.
2. Wpływ na rachunek bankowy na|ezności od odbiorcy towarów.
3. Wpływ do kasy naleznoŚci od odbiorcy towarów.
4' Wydanie (rozchÓd) sprzedanych towarów odbiorcy.
PRzYKŁAD
ZAŁ)ZENlA
Hurtownia artykułÓw Spozywczych jest podatnikiem podatku VAT. Sprzedaz towarÓw opo-
datkowana jest stawką podatku VAT - 23%' Stan Środkow pienięŻnych jednostki wynosi:
.
- w kasie 700,-
- na rachunku bankowym 29 SOO,-
Stan towarÓw wynosi 6 Boo,-
Hurtownia na sprzedaŻy towarÓw rea|izuje marŻę w wysokosci 20"/" Ceny zakupu netto.
1. Fa VN za zakupiony i przy)ęty do magazynu cukier
_ zapłaIa w terminie poŹniejszym:
a) wartośćnetto 500 kg po .1,50/kg 750,-
b) podatek VAT 23"/" 172,50
?3' 9płacono środkami pienięznymi z banku zobowiązania wobec dostawcy cukru 922,50
Rachunek za zakupione za gotówkę materiały biurowe, przekazane do księgowości 40,-
4' Fa VAT za sprzedany cukier _ zapłata w terminie poŹniejszym:
a) wartoŚĆ netto 150 kg po 1,B0/kg 270,-
c) wartoŚć brutto 332,1 0
5. Wydanie odbiorcy sprzedanego cukru 150 kg po 1,50/kg 225,-
POLECENIA:
Na podstawie załoŻen na|eŻy',
1) obliczyć cenę sprzedaŻy netto 1 kg cukru,
2) zaksięgowaĆ operacje gospodarcze,
3) ob|iczyc zrea|izowaną marŻę i wynik ze sprzedazy towarow.
RoZWlĄZANlE:
ob|iczenie ceny sprzedaŻy netto 1 kg cukru: 1,50/kg 100%
x - X = 1,80/kg
.
120"/o '
Ewidencja operacji gospodarczych'. Rozrachunki z tytułu

Ma Wn Rachunek bież4cy Ma Wn Towary Ma wn podatku VAT Ma
Sp. 6 800,- 225,- (5 62,10 (4b
1a) 750,-
Rozrachunki
z dostawcami Wn Koszty handlowe
922,50 (1c
Przychody ze sprzedaity Rozrachunki Wartośćsprzedanych

wn towarów Ma Wn z odbiorcami Ma yyn towarów w cenach zakupu p6
270,- (4a 5) 225,-
obrot Ma konta ,,Przychody Ze sprzedaŻy towarÓw'' 270,

obrot Wn konta ,,WartośÓ Sprzedanych towarow W cenach Zakupu''
zrea|.zowana marŻa (150 kg x 0'30/kg) -45--
225,
koszty handlowe 40,-

wynik ze sprzedaży towarów 5,- (zysk)
=
cwrczENrE 1.
ZALOZENIA:
Hurtownia kafelkow jest podatnikiem podatku VAT stawka 237", Stan środków pienięznych
jednostki wynosi:
- w kasie 830,-
- na rachunku bankowym 14 600,-
Stan towarÓw wynosi 7 260,-
Cz. l ZA9ADYRAcuuNxowoŚct 141

Hurtownia na sprzedazy towarÓw rea|izuje marŻę w wysokoŚci 50% ceny zakupu,

.1.
opłacenie gotÓwką rachunku za sprzątanie magazynÓw 490,-
2. Fa VAT za zakupione i przyjęte do magazynu kafe|ki białe - zapłata pozniej:
a) wartośĆnetto 2oo m2 po 25,-lm2 5 000,-
b) podatek VAf 23% 1 i50,-
c) wartośÓ brutto 6150,-
3. Sptacono środkami pienięznymi z banku zobowiązania wobec dostawcy kafelkow
4. Fa VAr za sprzedane kafe|ki białe - zapłata poŹniej'
a) wartośćnetto 150 m2 po ...
b) podatek VAT 23%
c) wartośÓ brutto
5. Wydanie odbiorcy sprzedanych kafelkow .. po
6. Przyjęto do kasy na|eznośĆ z tytułu sprzedaŻy kafelkÓw
POLECENIA:
1. ob|icz cenę sprzedaŻy netto 1 m2 kafe|kow'
2' Zaksięguj operacje gospodarcze.
3' ob|icz zrea|izowaną marŻę i wynik ze sprzedazy towarÓw.
RoZW\ĄZANlE:
Cz. t ZASADYRACHUNKOWOSCT
cwtczENtE 2.
ZAŁ)ZENlA:
Hurtownia artykutÓw gospodarstwa domowego jest podatnikiem podatku VAT' SprzedaŻ to-
warów opodatkowana jest Stawką podatku VAT - 23%. Stan środkÓw pienięŻnych jednostki
wynosi:
- w Kasre 980,-
* na rachunku bankowym 32 000,-
Na sprzedaŻy towarów jednostka realizuje marŻę w wysokości 30oz" ceny zakupu netto.
1. Fa YAT za zakupione za gotówkę i przyjęte do magazynu szczotki:
a) wartośÓ netto 40 szt. po 15,-/szt. 600,-
b) podatek VAT 23"/" 138,-
c) wartoŚć brutto 738,-
2. Fa YAr za zakupione i przyjęte do magazynu sztućce
_ zapłaIa w terminie pÓŹniejszym:
a) wartośĆnetto B0 kompl. po 60,-/komp|. 4 800,-
c) wartośĆbrutto 5 904,-
3. Fa VAT za sprzedane sztućce - zapłata w terminie pÓŹniejszym:
a) wartośćnetto 30 kompl. po .
b) podatek VN 23%
c) wartośĆbrutto
4. Wydanie odbiorcy sprzedanych sztućców .. po
5. Sptacenie z rachunku bankowego zobowiązania wobec dostawcy SZTUCCOW
6. Wpływ na rachunek biezący na|ezności od odbiorcy sztuÓców
POLECENIA:
1. otwórz konta.
2. ob|icz cenę sprzedaŻy netto sztuĆcÓw.
3. Zaksięguj operacje gospodarcze,
RoZWlĄZANlE:
Cz. t ZA9ADYRAcuuNxowoŚct
1o.8. RozL|CzENtA ZTYTULU PoDATKU oD ToWARÓW I USŁUG . PoDATKU VAT

Podatnicy podatku VAT mają prawo od|iczyć kwotę podatku VAT naliczonego od podatku
VAT naleznego, gdy:
1) podatek VAT należny jest większy (>) od podatku VAT naliczonego, wówczas roŻnica
między tymi podatkami stanowi zobowiqzanie wobec budżetu z tytułu podatku VAT,
ktÓre podatnik ma obowiązek sptaciĆ prze|ewem na konto urzędu skarbowego, W którym
jest zarejestrowany,
2) podatek VAT na|eżny jest mnieiszy (<) od podatku VAT naIiczonego, wÓwczas roŻni-
ca między tymi podatkami stanowi na|eżnośćpodatnika od budżetu z tytułu podatku
VAT. NadwyŻka VAT na|iczonego nad na|eznym przechodzi do od|iczenia w następnych
miesiącach |ub W pewnych ściś|eokreś|onychsytuacjach pod|ega zwrotowi.
Roz|iczenia z tytułu podatku od towarÓw i usług VAT dokonywane Są na podstawie prowa-
dzonych przez jednostki rejestrÓw zakupu i sprzedazy VAT Podstawq dokonywania wpisów
do rejestru VAT zakupu sq faktury VAT zakupu, do rejestru VAT sprzedaży. faktury VAT
sprzedaży.
PRZYKŁAD 1. Podatek VAT naliczony < podatek VAT na|eżny
ZAŁoZENlA:
Jednostka hand|u hurtowego zakupione towary na wartośćnetto 10 000,- (obciązone stawką
podatku v^T 23%) sprzedała w miesiącu zakupu. Hurtownia na|icza marŻę w wysokości
50% ceny zakupu.
POLECENIE:
Na|ezy ob|iczyc zobowiązanie wobec budzetu z tytutu podatku VAT.
RoZWlĄZANlE:
podatek VAT na|iczony od zakupionych towarów:
10000,-x23%=2300,-
wartośĆsprzedazy netto (wartośćzakupu netto + marŻa):
10 000,- x '150% = 15 000,-
podatek VAT należny od sprzedanych towarów:
15000,-x23"/"=3450,-
Zobowiqzanie wobec budzetu z tytutu podatku VAT wynosi: 3 450,- _ 2 300,- = 1 150,.
PRZYKŁAD 2. Podatek VAT naliczony > podatek vAT na|eżny
ZAŁoZENlA:
Jednostka hand|u hurtowego zakupione towary na wartoŚĆ netto 10 000,- (obciązone stawką
podatku vAr 23"/") sprzedała w miesiącu zakupu ty|ko w 607"" Hurtownia na|icza marŻę
w wysokoŚci 50% ceny zakupu'
POLECENIE:
Na|ezy ob|iczyÓ na|eznośćhurtowni od budzetu z tytutu podatku VAT.
RoZWlĄZANlE:
podatek VAT naIiczony od zakupionych towarów wynosi 2 300,. (przykład 1)
wartośćsprzedazy netto:
60%x10000,-=6000,-
.15
6 000,- x 15o"ń = 9 000,- |ub 60% x 000,- = 9 000,-
podatek VAT należny od sprzedanych towarów:
9 000,- x 23% = 2O7Or
NaIeżnośćhurtowni od budzetu z tytułu podatku VAT wynosi: 2 300,- - 2 o7o,- = 230,-
144 Cz. t ZASADYRAcuuuxowoŚct
cwtczENlE 1.
ZAŁoZENlA:
Jednostka hand|u hurtowego zakupiła towary na wartoŚÓ netto 25 000,- obciązone stawką
podatku VAT - 23"/o. Hurtownia na|icza marŻę w wysokości 40"ń ceny zakupu.
POLECENIA:
Ustal kwotę do roz|iczenia z Urzędem Skarbowym z tytułu podatku VAT zaktadając, Że:
a) sprzedano W miesiącu zakupu 1007" zakupionych towarÓw,
b) sprzedano W miesiącu zakupu 70"/" zakupionych towarÓw.
RoZWlĄZANlE:
PRZYKŁAD 3.
ZAŁoZENlA:
Wybrane konta przedsiębiorstwa produkcyjnego wykazują następujące zapisy:
Rozrachunki z tytułu Rozrachunki
Wn Materiaty Ma Wn podatku VAT Ma Wn z dostawcami Ma
la) 3 1b) 2 760,- (3b 3 690,- (ic
2a) 2b) 246,- (2c
736, 2 760,
Przychody Ze sprzedaŻy Rozrachunki
Wn wyrobów gotowych Ma wn z odbiorcami Ma
POLECENIE: I
lz ooo,- 1sa 3c) 14 T60,- |
Na podstawie zapisow na kontach usta| kwotę podatku VAT na|eznego i na|iczonego oraz
kwotę do roz|iczenia z ur.ędem skarbowym z tytułu podatku VAT.
RoZWlĄZANlE:
podatek VAT nalezny (str' Ma konta ,,Rozrachunki z tytułu podatku VAT'') 2 760,.
podatek VAT naliczony (str' Wn konta ,,Rozrachunki z tytułu podatku VAT'') 736,-
= zobowiązanie wobec budzetu (podatek VAT do zapłaty) 2 024,
Ówlczerule z.
ZAŁoZENtA:
W jednostce hand|owej na dzień 01.01.1Xr. salda wybranych kont Wynoszą:
,,Kasa" 1 100,-
Jednostka na sprzedaŻy towaraw rea|izuje marzę w wysokości50% Ceny sprzedaŻy netto
towarów (kalkuIacjo ,,W Stu'')'

1. Fa VAT za zakupione i przyjęte do magazynu towary
zaptata w terminie pozniejszym:
a) wartoŚć netto 100 szt. po BO,-/szt. B 000,-
c) wartoŚÓ brutto 9 840,-
2' Fa VAT za zakupione za gotowkę materiały biurowe przekazane do księgowości:
a) wartośÓ netto 3B5,-
J. Spłacenie z rachunku bankowego zobowiązania wobec dostawcy towarÓw
4. Fa VAT za sprzedane towary _ zap|ata w terminie pÓŹniejszym:
a) wartośćnetto 60 szt. po ...
b) podatek VAT 23%
c) wartośćbrutto
Ą Wydanie odbiorcy sprzedanych towarow . .. po .
6. Fa VAT za sprzedane Za gotowkę towary:

a) wartoŚĆ netto 10 szt. po ...'
b) podatek VAT 23%
c) wartośćbrutto
7. Wydanie odbiorcy sprzedanych towarów .'. po
8. Wpływ na rachunek bankowy nalezności od odbiorcy towarów
POLECENIA:
1' ob|icz cenę sprzedaŻy netto towaru.
3. ob|icz zrea|izowaną marŻę i wynik ze sprzedazy towarÓw.
4. Usta| kwotę do roz|iczenia z urzędem skarbowym z tytułu podatku VAT za styczeń.
RoZW|ĄZANlE:

cwtczENlE 3.
ZAŁoZENlA:
W jednostce produkcyjnej na dzień 01.03.1Xr. sa|da wybranych kont WynoSZą:
'l
,,Kasa" 000,-
,,Koszty dziata|noŚci podstawowej'' 5 000,-
Operacje gospodarcze marca'.
1. Fa VAT za zakupione i przyjęte do magazynu materiaty
- zapłata w terminie pÓŹniejszym: 4 320,-
a) wartośćnetto
c) wartośĆbrutto 5 313,60
2. Przyjętoprodukcji do magazynu wyroby gotowe 100 szt. po 33,60/szt.
z
Spłacono z rachunku bankowego zobowiązania wobec dostawcy materiałow
4. Fa VAT za sprzedane Wyroby gotowe - zapłata w terminie póŹniejszym:
a) wartośćnetto 50 szt. po 61 ,-lszt. 3 050,-
b) podatek VAT 23% 70'1,50
c) wartoŚÓ brutto 3 751,50
5. Wydano odbiorcy sprzedane wyroby gotowe ... po
6. Wpływ do kasy naleznościod odbiorcy WyrobÓw gotowych
7. Wydano materiały do produkcji
POLECENIA:
'l. otworz konta i zaksięguj operacje gospodarcze.
2. ob|icz wynik ze sprzedazy wyrobÓw gotowych.
3. Usta| kwotę do roz|iczenia z urzędem skarbowym z tytułu podatku YN za marzec'
RoZWlĄZANlE:
cwtczENtE 4.
ZAŁoZENtA:
W hurtowni salda wybranych kont na dzień 01.01.1Xr. wynoszą:
,,Rachunek biezący'' 27 500,_
,,Towary" B 760,-
Jednostka rea|izuje marŻę w wysokości35% Ceny ZaKupU netto towarów, jest podatnikiem
podatku VAT.
Zdarzenia gospodarcze zaistniałe w styczniu:
o 02.0].lXr. - zakupiono na podstawie faktury VAT 150 szt. ręczników po cenie zakupu
netto 16,-/szt. - stawka podatku VAT podstawowa, płatnośĆw terminie póŹniejszym,
o ]001.1Xr. - sprzedano na podstawie faktury VAT 25 szt. ręcznikÓw - płainośĆw terminie
29Źniejszym; towar w dniu sprzedaŻy wydano odbiorcy,
o 15.01.1Xr. - otrzymano na rachunek bankowy na|eznoŚć od odbiorcy ręcznikÓw.
o 09.01.lXr. - spłacono z rachunku bankowego zobowiązania wobec dośtawcyręcznikÓw.
POLECENIA:
1' otwórz konta.
2. Wymień i zaksięguj operacje gospodarcze dotyczące zakupu i sprzedaŻy towarÓw zgodnie
z chrono|ogią
zapisów,
3. ob|icz zrea|izowaną marŻę na sprzedaŻy towarow.
RoZWlĄZANlE:
148 Cz. l ZA9ADYRACHUNK)W)ŚC|

CWICZENIE 5.
ZAŁoZENlA:
W zakładach obuwniczych będących podatnikiem podatku VAT (stawka podstawowa) konto
,,Koszty działa|noŚci podstawowej'' wykazuje następujące obroty:
o obrÓt Wn 350 000,-
o obrÓt Ma B0 000,-
Jednostka na sprzedaŻy wyrobÓw rea|izuje zysk w wysokosci 40% kosztÓw wytworzenia.
1 ' z produkcji do mag azynu 1 000 par kozakÓw damskich po
PrzyjęIo
produkcję niezakońCZoną stanowi 500 par kozakÓw damskich, ktÓrych koszt
wytworzenia wynosi 75 000,-
2. Sprzedano na podstawie Fa VAT za gotówkę kozaki damskie:
a) wartośćnetto 15 par po .'.'...'..'..,
b) podatek VAT
c) wartośćbrutto
3' Sprzedano na podstawie Fa VAT kozaki damskie _ zapłaI.a w terminie
a) wartośÓ netto 500 par po .'...'.......'
b) podatek VAT
c) wartośĆbrutto
4. Wydano odbiorcom sprzedane kozaki damskie 515 par po ..............
POLECENIA:
1. oIworz konta i zaksięguj operacje gospodarcze.
2. Usta| wynik ze sprzedaŻy kozakÓw damskich'
RoZWlĄZANlE:
10.9. EWIDENCJA SPRZEDAżY MATERIAŁoW

Do przychodow ze sprzedaŻy za|icza się takŻe przychody Ze sprzedaŻy zbędnych mate-
riałów, w tym równiez odpadÓw.
r-=-
i Ewidencję sprzedaŻy materiałÓw prowadzi się na kontach wynikowych,' ,,Przychody ze
sprzedaŻy materiałÓw'' i ,,Wartośćsprzedanych materiałów w cenach zakupu''. Sa|da
tych kont na koniec roku obrotowego przenoszone Są na konto ,,Wynik finansowy''.
Wskutek tego roz|iczenia konta te na koniec okresu sprawozdawczego nie wykazują
sald.

EWIDENCJA SPRZEDAżY MATER|AŁoW

Przychody ze sprzedaŻy Rozrachunki
Wn materiałów Ma wn z odbiorcami
objaśnienia do Schematu:
Rozrachunki z tytułu 1. Fa VAT na Sprzedane materiały
wn podatku VAT ZapłaIa W terminie poznier
szym:
a) wartoŚC netto
Wańośó sprzedanych
materiałów
c) wartośćbrutto.
Materiały wn w cenach zakupu Ma
2. Wydanie sprzedanych materiatow
odbiorcy.
UWAGA: W przypadku płatnoŚci Za materiały gotowką zamiast konta ,,Rozrachunki

z odbiorcami'' wystąpi konto ,,KaSa''.
l- -'t
RÓznica wynikająca Z porownania uzyskanych przychodów Ze sprzedaŻy maIeriałow
Z WartoŚcią sprzedanych materiałów W cenach zakupu Stanowi wynik ze sprzedaŻy
I I
(zysk) |ub ujemny (strata).

L materiałów, ktory moze byĆ dodatni
I I
J
PRzYKŁAD
ZAŁoZENlA:
Sa|do konta ,,Materiały'' wynosi 20 000,-
1. Fa VAT za sprzedane materiały - zapłata w terminie pÓŹniejszym:
a) wartośćnetto 1 200,-
b) podatek VAT 23"/" 276,-
c) wartoścbrutto 1 476,-
2, Wydanie sprzedanych materiałow odbiorcy 1 000,-
POLECENIE:
Nalezy otworzyĆ konta i zaksięgować operacje gospodarcze,
RoZW|ĄZANlE:
Przychody Rozrachunki
ze sprzedazy materiałÓw
|
I
1 200,- (1a
WartoŚÓ sprzedanych
Rozrachunki z odbiorcami materiatÓw w cenach zakupu
lc)'l 1 476.- |
I I
Ówlczenle
ZAŁoZENlA:
Sa|do konta ,,Materiały'' wynosi 40 000,-
1. Fa VAT na sprzedane za gotówkę materiały.
a) wartośćnetto 500,-
c) wartośćbrutto 615,-
2. Wydanie sprzedanych materiałÓw odbiorcy 450,-

3. Fa VAT za sprzedane materiały - zapłata w terminie póŹniejszym:

a) wartośĆnetto 1 600,-
b) podatek VAT 23'/. 368,-
c) wartośćbrutto 1 968,-
4. Wydanie sprzedanych materiatow odbiorcy 1 700,-
5. Wpływ na rachunek bankowy na|eznoŚci od odbiorcy materiałÓw
POLECENIE:
oIwÓrz konta, zaksięguj operacje gospodarcze oraz ustal wynik ze sprzedaŻy materiatów.
RoZWlĄZANlE:
1o.1o. EWIDENoJA PozosTAŁYcH PRzYcHoDoW I KoszToW oPERAGYJNYoH

10.10.1. Ewidencja pozostałych przychodów operacyjnych
Pozostałe przychody operacyjne to przychody inne, niz wynikające z podstawowej, statuto-
wej działa|nościjednostki, np.: SprzedaŻ zbędnego środka trwałego, otrzymane darowizny,
kary, odszkodowania, dotacje dotyczące biezącej działa|ności.
i P";'t"tł''v"-noov "p*""vl* .*io"*lo-no*u* Ę * k"."" .ieoilanso*-ym - *v*

kowym: ,,Pozostałe przychody operacyjne'' po stronie Ma. Sa|do tego konta na koniec
roku obrotowego przenoszone jest na konto ,,Wynik finansowy". Wskutek tego rozli-
czenia konto ,,Pozostałe przychody operacyjne'' na koniec okresu sprawozdawozego
nie wykazuje salda.
*n Rozrachunki z odbiorcami Wn Rachunek bieżqcy Ma

""
*n Rozrachunki z dostawcami
""
Towary, Materiały
wn lub Wyroby gotowe Ma
objaśnienia do schematu.
1. Wystawiono notę obciąŻa1ącą odbiorcę karą, np. Za nieterminowy odbiór towarów.
2. Wpływ na rachunek bankowy naleznej kary od odbiorcy.

3. Wpływ na rachunek bankowy otrzymanej dotacji na sfinansowanie biezącej działa|ności.

4' Umorzono przedawnione zobowiązania wobec dostawcÓw.
5. Stwierdzono nadwyzkę gotowki w kasie.
6. Otrzymano nieodptatnie towary, materiaty lub wyroby gotowe.
Ze schematu wynika, Że otrzymane kary księguje się. Ma ,,Pozostałe przychody
operacyjne'' _ zwiększenie pozostałych przychodow operacyjnych i Wn ,,Rozrachunki
z odbiorcami'' - zwiększenie naleznoŚci od odbiorcow W przypadku obciąŻenia odbiorcy
-korespondującymi
karą, np' za nietermlnowy odbior towarow' |nnymi kontami, z konteń
,,Pozostałe przychody operacyjne'', Są: Wn ,,Rachunek biezący'' - zwiększenie stanu środkow
pienięznych w banku, gdy jednostka otrzyma dotację na finansowanie biezącej dziatal-
noŚci; Wn ,,Rozrachunki z dostawcami'' _ zmniejszenie zobowiązań wobec dostawcow
z tytułu umorzenia przedawnionych zobowiązań wobec dostawcow, lVn ,,KaSa'' - zwięk-
szenie stanu gotÓwki w kasie z powodu stwierdzonej nadwyzki |ub Wn _ odpowiednie
konto zapasów, w za|eznościod tego, ktÓry ze składnikÓw otrzymano w formie darowizny;
,,Towary'', ,,Materiały'' |ub ,,Wyroby gotowe'' _- zwiększenie stanu zapasÓW W mag
^,ynie.
jednostki. Wpływ na|ezności od odbiorcy ujmuje się na kontach: Wn ,,Rachunek bieŻący,,
* zwiększenie stanu środkÓw pienięznych na rachunku bankowym i Ma ,,Rozrachunki
z odblorcami'' - zmniejszenie na|eznoŚci od odbiorcow z tytułu zapłacon:,ych kar.
10.10.2. Ewidencja pozostałych kosztów operacyjnych
Pozostate koszty operacyjne to koszty niezwiąZane z podstawową, statutową działa|ncścią
jednostki, np.: zaptacone innym jednostkom kary, grzywny, odszkodowania, przekazane
darowizny, opłacone koszty postępowania sądowego.
it-*t"ł" k"*y "p"'u;yln";''d-*l"."*ane ę_na-xoncie nenlanso*'v*-- *ńrŃń.l

,,Pozostate koszty operacyjne" po stronie Wn. Salcio tego konta na koniec roku obrotowego
przenoszone jest na konto ,,Wynik finansowy". Wskutek tego rozliczenia konto ,,Pozostate
IL-koszty' operacyine" na koniec okresu sprawozdawczego nie wykazuje salda.
EWIDENCJA PozosTAŁYcH KoszTÓW oPERACYJNYCH

Raehunek bieŻący Ma wn Rozrachunki z odbiorcami Ma yyn Pozostałe koszty operacyjneM.
't
Sp
wn Rozrachunki z dostawcami Ma
Towary/Materiałv/
Wyroby gotowó
Sp.
1. Umorzono przedawnione na|eznoŚci od odbiorcÓw'
2.o|rzymano od dostavicy notę obciąŻąąCą karą, np. za nieterminovrry odbior totryarow'
3. Sptacono z rachunku bankowego zobowiązania wobec dostaiłcy z tytutu na|eznej kary'
4'Zapłacono gotowką koszty postęoowania sądowego |ub karę, llp. za ujawnicne wady
w dostawie towarow.
5, Wycofano z kasy fatszywe banknoiy.
6.Przekazano nieodpłatnie tovlary, materiały |ub wyroby gotowe.
152 Cz' l ZASADY RACHUNK?|//)ŚO
Ze schematu wynika, Że koszty niezwiązane Z zasadniczą działalnościąjednostki

księguje się: Wn ,,Pozostate koszty operacyjne'' - Zwiększenie pozostałych kosztow
operacyjnych i Ma ,,Rozrachunki z odbiorcami'' - zmniejszenie na|eznoŚci od odbiorcow
w przypadku umorzenia przedawnionych na|ezności |ub Ma ,,Rozrachunki z dostawcami''
- zwiększenie zobowiązan wobec dostawcow z tytutu na|iczonych kar.
|nnymi kontami korespondującymi do konta ,,Pozostałe koszty operacyjne'' Są:
1)Ma ,,KaSa', - zmniejszenie stanu środków pienięznych w kasie, w przypadku wycofania
z kasy fatszywych banknotow lub gdy opłacono gotowką karę, koszty postępowania
sądowego,
2) Ma wtaŚciwe konto zapasów w za|eŻnościod tego, ktory ze sktadnikow jest przedmio-
tem darovlizny: ,,Towary", ,,Materiaty", Wyroby gotowe" - zmniejszenie stanu zapasow
w magazynie jednostki.
Zapłaconą dostawcy karę ujmuje się w ewidencji na kontach: Ma ,,Rachunek biezący',
- zmniejszenie stanu środków pienięznych w banku i Wn ,'Rozrachunki z dostawcami''
- zmniejszenie stanu zobawiązań wobec dostawcÓw z tytułu opłaconych kar'
Roznica wynikająca Z porownania uzyskanych pozostałych przychodÓw operacyjnych

z poniesionymi pozostałymi kosztami operacyjnymi moze byc dodatnia (zysk) |ub ujemna
(strata). Roznica ta pełni ro|ę korekty w stosunku do wyniku ze sprzedaŻy'
T ŚYT1 Y"5,: YT 1T":,:: TT1i:i.

I!
ł PRzYKŁAD
ZĄŁaZENlA'
"i':Y
W jednostce hand|owej sa|da wybranych kont są następujące:
..Kasa" 720,-
,,Rozrachunki z dostawcami" 1 900,-
,,Wyroby goiowe' 6 800,-
1, Przekazana nieodpłatnie wyroby gotowe d|a Szkoły Podstawowej Nr 5 872,-
2' Umorzono przedawnione zobowiązania wobec dostawcow I 900,-
3. StwierdZano nadwyzkę gotowki w kasie Ę
4. opłacono gotcwką koszty postępowania sądowego IJU,-
PALECENA;
[\l.r
t\ nnr.{oiłlłria 7ą|6żan nrIr:żrr.
1) otworzyc i zaksięgowaĆ operacje gospodarcze,

2) ob|iczyc wysokcsc poniesionych pozcstałych kosztow operacyjnych i osiągniętych po-
zostałych przychodow operacyjnych.
RcZLrytĄZA|nIE.
Rozrachunki
wn Kasa Ma wn z dostawcarni Ma wn Wyroby gotowe Ma
Sp. 720,- 1 30,

3) 5,-
Cz. i ZASADY RACHUNKOL,VCSC! 153

Pozostałe Poniesione pozostate koszty

koszty operacyjne Ma Wn Pozostałe przychody Ma
operacyjne Wynoszą ! oo2,-
1) 872, 1 900,- (2
Uzyskane pozostate przychody
4) 130, 5,- (3
1OO2,- operacyjne Wynoszą 1 9o5,-
1 905,
CWICZENIE
ZALOZENIA:
W jednostce produkcyjnej sa|da wybranych kont są następujące:
,,Rachunek bieŻący,, 50 000,-
,,Kasa" B5B,-
,,Rozrachu nki z odbiorcami" 3 520,-
,,Rozrachu nki z dostawcami" 3 600,-
,,Towary" 7 800,-
1. Umorzono orzedawnione na|eznoŚci od odbiorcÓw 3 520,-
2. Zapłacono gotowką karę za ujawnione wady w dostawie towarow 250,-
3. Przekazano nieodptatnie towary dla Domu Dziecka 2 240,-
4. Umorzono przedawnione zobowiązania wobec dostawcow 3 600,-
5' StwierdZono nadwyzkę gotowki w kasie 7-
6. otrzymano od dostawcy notę obciąŻąącą karą za nieterminowy odbior materiałÓw 190,-
7' Spłacono z rachunku bankowego zobowiązanie wobec dostawcy
z tytułu na|eznej kary 10n
I vv,
_
B. Wystawiono notę obciąŻa1ącą odbiorcę karą za nieterminowy odbiÓr towarÓw 100,-

9. Wycofano z kasy fałszywe banknoty 200,-
1O.otrzymano na rachunek bankowy dotację na finansowanie biezącej działa|noŚci
21 000,
POLECENIA:
2. ob|icz wysokośĆ poniesionych pozostałych kosztow operacyjnych i osiągniętych pozo-
stałych przychodÓw operacyjnych.
RoZW\ĄZANlE'
Rozrachunki
z odbiorcami
Rozrachunki Pozostałe Pozostate

z dostawcami koszty operacyjne przychody operacyjne
154 Cz. t ZASADYRACHUNKOWOSCI

10.11. EWIDENCJA PRZYCHODOW I KOSZTOW FINANSOWYCH

10.11.1. Ewidencja przychodów finansowych
Przychody finansowe to przychody związane Z Zaangazowaniem wo|nych Środkow pienięznych
w obrot papierami wartoŚciowymi, w udzie|anie pozyczek, bądŹ ze zdeponowaniem środkow
pienięznych w banku.
i Przychody finansowe ewidencjonowane Są na koncie niebilansowym wynikowym:

,,Przychody finansowe" po stronie Ma. Saldo tego konta na koniec roku obrotowego
przenoszone jest na konto ,,Wynik finansowy". Wskutek tego rozliczenia konto ,,Przychody
finansowe" na koniec okresu sprawozdawczego nie wykazuje salda.
EWTDENCJA PRZYCHODOW FINANSOWYCH

Przychody finansowe Ma *n Rozrachunki z odbiorcami r" wn Rachunek biez
3,4,5
1. obciązenie odbiorcy odsetkami zwłoki za nieterminową regu|ację na|eznoŚci.
2. Wptyw na rachunek bankowy odsetek zwłoki od odbiorcy.
3. Wptyw na rachunek bankowy odsetek od udzielonych poŻyczek'
4. Wpływ na rachunek bankowy odsetek od środkow zgromadzonych na rachunku banko-
wym.
5' Wpływ na rachunek bankowy Środkow uzyskanych ze sprzedaŻy akcji obcych przedsię-
biorstw.
Ze schematu wynika, Że przychody finansowe księguje się: Ma ,,Przychody finansowe''

_ zwiększenie przychodÓw Z operacji finansowych i Wn ,,Rozrachunki z odbiorcami''
- zwiększenie na|ezności od odbiorców W przypadku obciqŻenia odbiorcy odsetkami
zwtoki. Spłatę pzez odbiorcę odsetek zwtoki ujmuje się na kontach: Wn ,,Rachunek
bieŻący,, - zwiększenie stanu środków pienięznych w banku i Ma ,'Rozrachunki z od-
biorcami'' _ zmniejszenie na|eznościod odbiorcÓw z tytułu sptaconych odsetek zwłoki.
W przypadku wpływu na rachunek bankowy odsetek od udzie|onych pozyczek, od
środkowzgromadzonych na rachunku bankowym |ub środkowuzyskanych ze sprzedaŻy
akcji obcych jednostek - kontem korespondencyjnym do konta ,,Przychody finansowe"
jest konto ,,Rachunek biezący''.
1 0.11.2. Ewidencja kosztów finansowych

Koszty finansowe to koszty, ponoszone w związku z przeprowadzonymi operacjami finanso-
wymi, np.: odsetki iprowizje od otrzymanych kredytow bankowych, odsetki od otrzymanych
poŻyczek i zaciągniętych zobowiązań, cena nabycia sprzedanych akcji.
r--Koszty finansowe ewidencjonowane
1 Są na koncie niebilansowym - wynikowym: ,,Koszty
finansowe" po stronie Wn. Saldo tego konta na koniec roku obrotowego przenoszone
jest na konto ,,Wynik finansowy". Wskutek tego rozliczenia konto ,,Koszty finansowe" na
koniec okresu sprawozdawczego nie wykazuje salda.

EWIDENCJA KOSZTOW FINANSOWYCH

Rozrachunki
Wn Rachunek bieŻqcy wn z dostawcami Ma wn Koszty finansowe Ma
Krótkotermi nowe aktywa

finansowe lub lnwestycje
Wn długoterminowe Ma
] ' Na|iczono odsetki zwłoki Za nieterminową regulację ZobowiąZań wobec dostawcy'
2, Zapłacono dostawcy Z rachunku bankowego odsetki zwłoki za nieterminową regulację

zobowiązan.
3, Zapłacono Z rachunku bankowego odsetki od kredytÓw bankowych, poŻyczek.
4' Zapłacono gotówką prowizję od zawartej Umowy poŻyczki'
5. Zapłacono gotówką odsetki zwłoki za nieterminową regu|ację zobowiązan'
6 Wydano (rozchod) sprzedane akcje obcych jednostek gospodarczych.
Ze schematu wynika, Że koszty finansowe księguje się: Wn ,,Koszty finansowe', - zwięk.

Szenie kosztÓw operacji finansowych i Ma ,,Rozrachunki z dostawcami'' * zwiększenie
zobowiązań wobec dostawcÓW W przypadku na|iczenia odsetek zwłoki za nietermi-
nowQ regu|ację zobowiązań' Spłatę dostawcy odsetek zwłoki ujmuje się na kontach:
Ma ,,Rachunek bieŻący', _ zmniejszenie stanu środkÓw pienięznych w banku i Wn
,,Rozrachunki Z dostawcami'' - zmniejszenie zobowiązań wobec dostawców z tytułu
spłaconych odsetek zwłoki. W przypadku zaptaty gotowką opłaty skarbowej od zawartej
Umowy poŻyczki |ub zapłaty z rachunku bankowego odsetek od kredytÓw bankowych'
poŻyczek * kontami korespondującymi z kontem ,,Koszty finansowe,' są konta ,,KaSa'' |ub
,,Rachunek biezący''. Wydanie nabywcy sprzedanych akcji obcych jednostek ujmuje się
w ewidencji na następujących kontach bi|ansowych aktywow: Ma konto ,,KrÓtkoterminowe
aktywa finansowe'' - Zmniejszenie stanu posiadanych akcji krÓtkoterminowych |ub Ma
,,Inwestycje długoterminowe'' _ zmniejszenie stanu posiadanych akcji długoterminowych
i Wn konto niebilansowe ,,Koszty finansowe".
RÓznica wynikająca Z porownania uzyskanych przychodow finansowych z poniesionymi

kosztami finansowymi stanowi wynik zdziała|nościfinansowej, ktory moze byc dodatni
(zysk) |ub ujemny (strata). Wynik z działa|nościfinansowej pełni ro|ę korekty w sto-
sunku do wyniku z działa|nościoperacyjnej. Po dokonanej korekcie uzyskujemy wynik
na działalnościgospodarczei.
156 Cz. t ZASADY RACHUNKOWOSCI

PRzYKŁAD
ZAŁoZENlA:
W hurtowni sa|da wybranych kont są następujące:
,,Rachunek bieŻący,, 10 000,-
,,Kasa" 600,-
,,Inwestycje długoterminowe'' (1O0 akcji długoterminowych po 3O,-/akcję) 3 000,-
,,Rozrachu nki z odbiorcami" 900,-
1. Wptyw na rachunek bankowy na|ezności od odbiorcow 900,-
2' obciąŻenie odbiorcy odsetkami zwłoki za nieterminową regu|ację na|ezności 40,-
3' Zapłata gotówką prowizji od zawartej umowy poŻyczki 120,-
4. Wpływ na rachunek bankowy Środkow uzyskanych ze sprzedaŻy
100 akcji długoterminowych po S5,-/akcję 3 500,-
5. Rozchod sprzedanych 100 akcji po 30,-/akcję 3 000,-
6, Zapłata z rachunku bankowego zobowiązan wobec dostawcÓw 1 300,-
7 Zapłata dostawcy z rachunku bankowego odsetek zwłoki za nieterminową
'
regu|ację zobowiązan 70,-
POLECENIE:
Na podstawie załoŻen na|eŻy,'
-1)
otworzyó konta i zaksięgowaÓ operacje gospodarcze,
2) ob|iczyć wynik z działa|nościfinansowei oraz wyniK ze sprzedazy akcji
R)ZW\ĄZANlE'.
Wn Inwestycjedługoterminowe
Sp. 10 000,- (6 Sp. 3 000,- (5
1) 900,- (7
4) 3 500,-
wn Przychody finansowe Koszty finansowe

6) 1 s00, 1 300,- Sp. 40i (2 3) 120,-
900,- (1 3 500,- (4 5) s 000,-
*n Rozrachunki z odbiorcami
7) 70,-
Sp. 900, 900,- (1
""
2) 40,
Wynik ze sprzedaŻy akcji wynosi: 3 5O0,- _ 3 OO0'- = 50O'-
Wynik z działa|noŚci finansowej: 3 540,- - 3 190,- = 35O,- (zysk)
UWAGA: Przychody ze sprzedaĄ akcji (op. 4) księguje się w cenie spzedazy (1O0 akcji
po 3S,-/akcję), rozchod sprzedanych akcji (op. 5) w cenie nabycia (100 akcji
po 3O,-/akcję)
CWICZENIE
ZAŁoZENtA:
{ Przedsiębiorstwie produkcyjnym sa|da wybranych kont są następu1ąCe:
,,RaChUnek biezący'' 20 800,-
..Kasa" 800,-
,,Kredyty bankowe" B 000,-
,,Krótkoterminowe aktywa finanSowe'' 4 000,-
(20O akcji krÓtkoterminowych po 20,-lakc1ę)
,,Rozrachu nki z odbiorcami" 3 000,-
Cz. l ZASADY RAcuuNxowoŚct 157
1. Spłacono z rachunku bankowego zobowiązania wobec dostawcow
2. dostawcy 1 10,
Na|iczono odsetki zwłoki za nieterminową regu|ację zobowiązań wobec
3. Wpływ na rachunek środków uzyskanych ze sprzedaŻy
200 akcji krótkoterminowych po 30,-/akcję
4' Zapłacono dostawcy gotowką odsetki zwłoki za nieterminową regu|ację zobowiązan
5' RozchÓd sprzedanych 200 akcji po

6. Wpływ na|ezności od odbiorców na rachunek bankowy
7 ' obciązono odbiorcę odsetkami zwłoki za nieterminową regu|ację na|eznoŚci 96,-
B. Wpływ na rachunek bankowy odsetek od Środkow zgromadzonych na rachunku
bankowym 210,
9. Zapłacono z rachunku bankowego odsetki od kredytów bankowych 1 80,
1O.Wpływ na rachunek bankowy odsetek zwtoki od odbiorcy
11.Zapłacono gotówką prowizję od zawarIe1 umowy pozyczki 320,-
POLECENIA:
otwÓrz konta i zaksięguj operacje gospodarcze.
.1'
2'ob|icz wynik ze sprzedazy akcji oraz wynik z działa|nościfinansowej.

RoZWlĄZANlE:
Rachunek bieŻący
Rozrachunki
Koszty finansowe
z odbiorcami
Rozrachunki
z dostawcami
10.12, EWIDENCJA STRAT I ZYSKOW NADZWYCZAJNYCH

10.12.1. Ewidencja strat nadzwyczainych
Straty nadzwyczajne to ujemne skutki finansowe zaistniałych zdarzeń |osowych, trudnych
do przewidzenia i niezwiązanych z ryzykiem prowadzenia działa|nościgospodarczej.
r--
Straty nadzwyczajne ewidencjonowane
-.---]
Są na koncie niebi|ansowym - wynikowym: ,,Straty
nadzwyczajne" po stronie Wn. Saldo tego konta na koniec roku obrotowego przenoszone
jest na konto ,,Wynik finansowy". Wskutek tego rozliczenia konto ,,Straty nadzwyczajne"
Ina koniec okresu sprawozdawczego nie wykazuje salda
L
158 Cz. t ZASADYRAcuuNxowoŚct
EWIDENCJA STRAT NADZWYCZAJNYCH

Umorzenie
wn Środki trwałe rr,l" Wn środkow trwałych
Sp. I ta
wn Straty nadzwyczajne Ma
Materiały/Towary/
Wn
Wvrobv ootowe Ma
2a,2b,2c
l*
I
Rozrachunki z dostawcami lub

Sp.
objaŚnienia do Sohematu:
1. StwierdZono niedobor środka trwatego powstaty na Skutek poŻaru,.
a) wartoŚć początkowa
b) dotychczasowe Umorzenie Środka trwałego
c) wartoŚĆ netto.
2. Stwierdzono powstate na skutek powodzi niedobory w magazynie:
a) materiatow
b) towarÓw
c) wyrobow gotowych.
3. otrzymano rachunek Za koszty |ikwidacji szkód wynikłych na skutek Zdarzen losowych
trudnych do przewidzenia, tj': pozar, powodŹ itp.
4. Spłacono Z rachunku bankowego Zobowiazania z Ą1tutu |ikwidacji skutkow poŻaru, powodzi itp.
Ze schematu wynika, Że stwierdzony niedobÓr środka trwałego powstały w trakcie
pozaru księguje się: Ma ,,Srodki trwałe'' - zmniejszenie WartoŚci początkowej Środka
trwałego i Wn ,,Umorzenie środkÓw trwatych'' - Zmniejszenie dotychczas odpisanego
umorzenia spa|onego środkatrwałego oraz Wn ,,Straty nadzwyczajne'' _ zwiększenie
strat nadzwycząnych o kwotę wartości netto spa|onego środka trwałego w przypadku,
gdy spa|ony środektrwały nie był Umorzony w 100%. Niedobory zapasÓw w magazynie
powstałe na skutek zdarzeń |osowych trudnych do przewidzenia ujmuje się na kontach
ZapaSÓW: Ma ,,Materiały'', ,,Towary'' |Ub ,,Wyroby gotowe'' _ Zmniejszenie Stanu ZapaSÓW
W magazynie i Wn ,,Straty nadzwyCzaine,'_ zwiększenie strat nadzwyczajnych.
Często jednostki gospodarcze z|ecĄą firmom wykonanie prac mających na celu |ikwidację
szkód powstałych podczas pozaru, powodzi, trzęsienia ziemi i innych zdarzeń |osowych'
otrzymany rachunek od obcej jednostki z tytułu |ikwidacji szkod wyniktych na skutek
powyzszych zdarzeń ujmuje się w ewidencji następująco: Wn
',Straty nadzwyczajne''
i Ma ,,Rozrachunki z dostawcami'' |ub Ma ,,Pozostałe rozrachunki'', gdy rachunek dotyczy
|ikwidacji szkÓd związanych ze środkami trwałymi - zwiększenie zobowiązań w związku
z wykonaną usługą' W przypadku otrzymanej faktury VAT jednostki będące podatnikami
podatku VAT wartośĆnetto |ikwidacji szkód księgują po stronie Wn konta ,,Straty nad.
zwyczajne, podatek VAT na|iczony,, Wn ,,Rozrachunki z tytułu podatku VAT'' i Ma konto
,,Rozrachunki z dostawcami'' lub ,,Pozostałe rozrachunki'' wartośĆzobowiązania brutto'
gdy płatnoŚć usta|ono W poŹniejszym terminie. Spłatę zobowiązań środkami pienięzny-
mi z banku księguje się: Wn ,,Rozrachunki z dostawcami'' |ub rozrachunki''
_ zmniejszenie zabowiązań wobec wykonawcy usługi związanej',Pozostałez |ikwidacją skutkow
zdarzen losowych i Ma ,,Rachunek biezący'' _ zmniejszenie stanu środkow pienięznych na
rachunku bankowym jednostki.
Cz I ZASADY RACHUNKOWOSCT 159

1a.12.2. Ewidencja zysków nadzwyczajnych

Zyski nadzwyczajne to dodatnie skutki finansowe zaistniałych zdarzen |osowych, trudnych
do przewidzenia i niezwiązanych z ryzykiem prowadzenia działa|ności gospodarczej'
r--
j Zvski nadzwyczajne ewidencjonowane Są na roncie niebilansovlym (wynikowym): ,,Zyski j
nadzwyczajne" po stronie Ma. Saldo tego konta na koniec roku obrotowego przenoszone
jest na konto ,,Wynik finansowy". Wskutek tego rozliczenia konto ,,Zyski nadzwyczajne"
I na koniec okresu sprawozdawczego nie wykazuje salda
L--
I
___J
EWI DENCJA ZYSKOW NADZWY CZAJNYCH
Wyroby gotowe,
adzwyczajne
wn Zyski nadzwyczajne Ma
Ma yyn Materiały lub Towary p1u
Wn Rachunek bieiący Ma
Rozrachunki z odbiorcami
Rozrachunki z tytułu lub
wn podatku VAT Ma wn Pozostałe rozrachunki n,ra
l4
l-
1' Przyjęcie dc ma.gazynu wyrobow gotowych, materiatÓw lub towarow odzyskanych
z
Iikwidacji skutkÓw zdarzen |osovlych'
2 Wpłwv na rachunek bankowy odszkodowania od ubezpieczycie|a za poniesione straty |osowe'
3. Fa VAT sprzedaŻy zapasow odzyskanych w trakcie |ikwidacji skutków zdarzeń |osowycn
_ zapłata w terminie poźniejszym:
a) wartośc netto
c) wartośĆbrutto.
4. Wpływ na rachunek bankowy środkow pienięŻnych uzyskanych ze sprzedazy zapasÓw
odzyskanych z" Iikwidacji skutkÓw zdarzen |osowych.
Ze schematu ,wynik a, Że zyski nadzwyczajne księguje się: Ma ''Zyski nadztvyczajne,,
zwiększenie zyskÓw nadzwyczajnych i Wn odpowiednie kcnto ZapasÓW ,,wyrouy
gotov/e'', ,,lV1ateriały'' Iub ,,Towary'', gdy odzyskane iłl trakcle Iikwidacji skutkow zda-
rzen losowych Zapasy przyjęto do magazynu jednostki |ub Wn ,,Rac-hunek biezący''
- zwiększenie stanu środkow pienięznych w banku, W przypadku wptywu odszkoocwa-
nia od ubezpieczycie|a za poniesione straty |osowe. Fakturę VAT sprzedaŻy zapasÓw
odzyskanych Z likwidacji skutkÓw zdarzeń |osowych rejestruje Się na koncie ,,Zyskij.
nadzwyczajne'' w wartości netto po stronie Ma, pcc|atek VAJ na|ezny: ,,Rozrachunki
z tytułu podatku VAT'' strona Ma i ,,Rozrachunki z odbiorcami'' strona Wn wartośĆ na|ez-
ności(brutto) lub,'Pozostate rozrachunki'' strona Wn, gdy sprzedaŻ dot;vczy, np. złomu
odzyskanego Z Iikwicacji Środka trwałego.
i Roznica, wynikająCa Z porownanla osiągniętycti zysxow naciz*vc.ajnych z poniesronyr"ru l

stratami nadzwyczajnymi, stanowi wynik zdarzeń nadzwyezajnych, ktorv mcze hyĆ
dodatni (zysk) lub ujemny (strata). Wynik zdarzen naczwyczajnych petni roię korekty
w stosunku do wyniku z działa|ności gospodarczei. Pc dokonanej kcrekcie uz1'skuierny
L gv"lk
f.ry-iy bi"g-śĘŁy5rg" J
---
I
160 ZA9ADY RACHUł,! KaViCsC i

PRzYKŁAD
ZALOZENIA:
W jednostce hand|owej sa|da wybranych kont są następujące:
35 700,-
',Srodki trwałe''
,,Umorzenie środków trwałych'' 7 600,-
,,Towary" 12 300,-
1. Zlikwidowano komputer zniszczony wskutek poŻaru:
a) wartośćpoczątkowa 6 000,-
b) dotychczasowe umorzenie 1 300,-
c) wartośĆnetto (bieząca) 6 000,- - 1 300,- = 4 7o0,-
2. Stwierdzono niedobór towarÓw W magazynie powstaty podCZaS pozaru 2 950,-
3. Wpływ na rachunek bankowy odszkodowania z PZU za poniesione straty |osowe 5 520,-
4' Fa VAT opłacona gotowką za sprzedane towary odzyskane w trakcie |ikwidacji
skutków poŻaru:
c) wartośĆbrutto 230,-
POLECENIA:
1) otworzyć konta i zaksięgowaĆ operacje gospodar:ze,
2) ob|iczyć wynik zdarzeń nadzwyczajnych'
RoZWlĄZANlE:
Umorzenie
Ma Wn środków trwałych Ma wn Towary Ma pn Straty nadzwyczajne ;ą
Sp. 6 OOO,- (1a Sp. 1c) 4 700,-
2) 2 eso,-
yy.' Zyski nadzwyczĄne s"
zyski nadzwyczajne 6 524,- gn Rachunek bbżqcy ne

straty nadzwyczajne 7 650,-- 3) s 52O,- I
- wynik zdarzeń - 1 130,- wn

Rozrachunki z tytutu
podatku VAT ila t* Xajsa ua
nadzwy czaj nych (strata) (4b ac) 1 23O,-l
cwlczENlE 1.
ZAŁoZENlA:
W jednostce produkcyjnej salda wybranych kont są następujące:
,,Srodki trwałe'' 45 000,-
Umorzenie środkÓw trwatych''
,,
15 600,-
,,Wyroby gotowe" 4 800,-
,,Materiały'' I720,-
1. Z|ikwidowano maszynę produkcyjną zniszcZoną podczas powodzi.
a) wartośc początkowa 21 000,-
b) dotychczasowe umorzenie B 700,-
c) wartośĆnetto (bieząca)
2, Podczas powodzi w magazynie u|egły zniszczeniu.
a) materiały 2 870,-
b) wyroby gotowe 1 600,-
c) razem
3' Wpływ na rachunek bankowy odszkodowania z PZU za poniesione straty |osowe 14 500,-
4. otrzymano rachunek za koszty likwidacji szkód wynikłych podczas powodzi 1 630,-
5' Fa VAT opłacona gotowką za sprzedany złom odzyskany z likwidacji

skutków poŻaru:
a) wartoŚĆ netto '1 100,
b) podatek VAT 23"/.
c) wartośćbrutto
6. Spłacono środkami z rachunku bankowego zobowiązania z tytułu Iikwidacji skutkÓw
powodzi
POLECENIA:
2' ob|icz wynik zdarzeń nadzwyczajnych.
RoZWlĄZANlE:
Ćwlczerule z.
ZAŁoZENlA:
W jednostce handlowej salda wybranych kont są następujące:
,,Rozrachu nki z
dostawcami" 6 400,-
,,Rozrachunki z
odbiorcami" 3 800,-
,,Krótkoterminowe aktywa finansowe'' (400 akcji po 2),-lakcję) B 000,-
,,Towary" 12 000,-
1, Przekazano nieodpłatnie towary d|a Z.P. ,,W|Go'': 2oO,-
2. Wystawiono notę obciąŻająca odbiorcę ,,B'' karą za nieterminowy odbior towarów 50,-
3. obciązono odbiorcę ,,A'' odsetkami zwłoki za nieterminową regu|ację na|ezności 70,-
4. Wpływ na rachunek bankowy:
a) środkow uzyskanych ze sprzedaŻy
200 akcji krÓtkoterminowych po 4O,-/akcję
b) odsetek od środkow zgromadzonych w banku ;
J0,-
c) odsetek zwłoki od odbiorcy ,,A''
5. Rozchód sprzedanych . ... akcji po ...
6. StwierdZono W magazynie niedobory towarÓw powstate na skutek poŻaru l óóó;-
7 ' Fa YAT za koszty |ikwidacji szkod wyniktych podczas poŻaru:
b) podatek VAf 23%
c) wartośćbrutto
B' Wpływ na rachunek bankowy odszkodowania od ubezpieczyciela za ponrestone
podczas poŻaru straty 600,-
9. Umorzono przedawnione zobowiązania wobec dostawcÓw 500,-
.11
10. otrzymano na rachunek bankowy dotację na finansowanie biezącej działa|ności 000,
11'Zapłacono dostawcy ,,C'' z rachunku bankowego odsetki zwłoki za nieterminową
regu|ację zobowiązań 13,
12. Fa VAT sprzedaŻy towarÓw odzyskanych w trakcie |ikwidacji skutków poŻaru:
a) wartoŚć netto 1 50,
b) podatek VN 23"/"
c) wartośĆbrutto
_ zapłata gotÓwką
POLECENIE:
otwórz konta i zaksięguj operacje gospodarcze.
RoZWlĄZANlE:
Rachunek biezqcy
CWICZENIE 3
ZAŁoZENlA:
W przedsiębiorstwie produkcyjnym salda wybranych kont WynoSZą:
,,Pozostate rozrachunki z pracownikami" 1 00,
- na|eznoŚĆ z tytułu za|iczki pobranej przez Ewę Bąk
,,Srodki trwałe'' 25 000,
,,Kasa" 1 000,
1. Na|iczono stawkę podatku od środkow transportu 120,
2. Na|iczono miesięCZną amortyzację środków trwatych
- stopa amortyzacji 1B/"
3. otrzymano rachunek za dzierŻawę pomieszczen magazynowych 420,-
4. Lista płac brutto 24 000,-
5. Naliczono składki ZUS obciązające pracodawcę 20,By"
6. Zapłacono gotówką opłatę notaria|ną 350,-
7 . Jan Sobo| przedstawit do roz|iczenia koszty podroŻy stuzbowej 80,-
B. Fa VAT za zakupiony przez Ewę Bąk papier ksero:
b) podatek VN 23"/" 16,10
c) wartoŚć brutto 86,1 0
- papier ksero przekazano do biura
9. Przyjęto z produkcji do magazynu wyroby gotowe 2 000 szt. po
(WartośĆprodukcji niezakończonej stanowiła 5 4o7,-)
1O.Fa VAT za sprzedane wyroby gotowe:
a) wartośĆnetto .1 000 szt. po Z9,-lszt' 28 000,-
c) wartoŚĆ brutto 34 440,-
11.Wydano sprzedane wyroby gotowe odbiorcy 1 000 szt. po
i zaksięguj operacje gospodarcze.

XI TEST SAMODZIELNEJ KONTROLI NR 2
RoZWlĄZANlE:
Rozliczenie kosztów podstawowej
TEST SAMODZIELNEJ KONTROLI NR 2
'l't-12 dopuszczajqcy
13-18 dostateczny
19-23 dobry
24-26 bardzo dobry

Zadanie 1. Kosztem dla firmy jest
A. wartoŚć zakupionych za gotÓwkę materiatÓw przyjętych do magazynu.
B. zatrudnienie pracownikÓw na umowę o pracę.
C. opłacona stawka podatku od nieruchomości.
D. optacony podatek dochodowy.

Zadanie 2. Wskaz straty nadzwyczajne przedsiębiorstwa.

A. Ujemne skutki finansowe uszkodzenia dachu w wyniku huraganu.
B. ZuŻycie ŚrodkÓw trwałych niedające efektów ekonomicznych'
C. opłacona kara za nieterminową dostawę towarów'
D. WartoŚĆ skradzionych w sk|epie towarÓw.
Zadanie 3. Amortyzacją środkÓw trwałych nazywamy
A. róznicę między wartością biezącą Środka trwałego a jego dotychczasowym umorzeniem.
B. sukcesywne pomniejszanie się wartoŚci początkowej Środka trwałego o kwotę zuŻycia.
C. zmniejszenie wartości ŚrodkÓw trwatych na skutek ich zuŻycia |ub zniszczenia.
D. wyrazone w pieniądzu zuŻycie ŚrodkÓw trwałych w|iczone w koszty.
Zadanie 4. Koszty amortyzacji księguje się na następujących kontach:
A. Wn ,,Umorzenie Środków trwałych'' Ma ,,Amortyzacja''
Wn ,,Koszty dziata|noŚci podstawowej'' Ma ,,Roz|iczenie kosztÓw'''
,,Amortyzacja''
B. Wn Ma ,,Umorzenie Środków trwatych''
Wn ,,Roz|iczenie kosztów'' Ma ,,Koszty działa|nościpodstawowej'''
C' Wn ,,Amortyzacja'' Ma ,,Srodki trwałe''.
D. Wn ,,Amortyzacja'' Ma ,'Umorzenie środkÓw trwałych''.
Wn ,,Koszty działa|noŚci podstawowej'' Ma ,,Roz|iczenie kosztów''.
Zadanie 5. Koszty z tytułu zuŻycia materiatÓw księguje się na następujących kontach:
A. Wn ,,Roz|iczenie kosztów" Ma ,,Materiaty'''
B. Wn ,,ZuŻycie materiałÓw i energii'' Ma ,,Kasa''
Wn ,,Koszty działa|noŚci podstawowej'' Ma ,,Rozliczenie kosztÓw''.
C. Wn ,,ZuŻycie materiałÓw i energii'' Ma ,,Materiały''
Wn ,,Roz|iczenie kosztów'' Ma ,,Koszty działa|nościpodstawowej''.
D. Wn ,,Materiaty'' Ma ,,ZuŻycie materiałÓw i energii''
Wn ,,Koszty działa|noŚci podstawowej'' Ma ,,Rozliczenie kosztów''.
Zadanle 6. Koszty wynagrodzeń brutto księguje się na następujących kontach:
A. Wn ,,Wynagrodzenia,, Ma ,,PozosIałe rozrachunki z pracownikami''
Wn ,,Koszty dziata|noŚci podstawowej'' Ma ,,Roz|iczenie kosztÓw'''
B. Wn ,,Wynagrodzenia,, Ma ,,Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń''
Wn ,,Roz|iczenie kosztów'' Ma ,,Koszty dziata|ności podstawowej''.
C' Wn ,,Wynagrodzenia', Ma ,,Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń''
Wn ,,Koszty dziata|noŚci podstawowej'' Ma ,,Roz|iczenie kosztÓw''.
D. Wn ,,Wynagrodzenia" Ma ,,Rozrachunki z budzetami"
Wn ,,Koszty działa|noŚci podstawowej'' Ma ,,Roz|iczenie kosztÓw'''
Zadanle 7. Pozostate koszty operacyjne to
A. opłacone odsetki zwłoki w spłacie zobowiązań'
B. opłacone koszty postępowania sądowego.
C. pobrana przez bank prowizla za przelew.
D. cena nabycia sprzedanych akcji.
Zadanie 8. Koszty finansowe to
A. odsetki od ŚrodkÓw pienięznych przechowywanych w banku.
B. otrzymane odszkodowanie od ubezpieczycie|a aktywÓw.
C. zapłacone odsetki od zaciągniętych poŻyczek'
D. całkowita Utrata wartości Środków trwałych.
Zadanie 9. Wydatkiem jest
A. na|iczenie wynagrodzeń brutto pracownikom. B' wydanie materiatÓw do zuŻycia.
C. miesięczna stawka zuŻycia Środka trwałego. D' zapłaIa podatku dochodowego
przelewem.
Zadanle 10. Przychodem ze sprzedaŻy Iowarow jest
A. nalezna od odbiorcy kwota brutto za sprzedane towary.
B. na|ezna od odbiorcy kwota kary za nieterminowy odbiÓr towarÓw.
C' na|ezna od ubezpieczycie|a kwota z tytułu częŚciowej utraty wartości towarÓw.
D. nalezna od odbiorcy kwota za sprzedane towary pomniejszona o nalezny podatek VAT.
Tadanie 11. Zyski nadzwyczajne to

A. nadwyzka gotÓwki w kasie. C' odpisane przedawnione zobowiązania.
B. otrzymane odszkodowanie od D. otrzymane odsetki zwtoki w sptacie na|ezności.
ubezpieczycieIa spalonych materiałów.
fadanie 12. Przychody finansowe to
A. otrzymane kwoty ze sprzedaŻy wartoŚci niemateria|nych i prawnych.
B. rabaty i bonifikaty udziełone przez dostawcÓw materiałÓw.
C. wptyw na rachunek bankowy otrzymanej poŻyczki.
D. otrzymane dywidendy od posiadanych akcji.
Zadanie 13. Pozostałe przychody operacyjne to
A. przychody uzyskane Ze sprzedaŻy złomu odzyskanego z |ikwidacji skutkow powodzi'
B. wpływ na rachunek bankowy zaciągniętego kredytu bankowego.
C. na|iczone odsetki od ŚrodkÓw zgromadzonych w banku'
D. wartoŚĆ otrzymanego nieodpłatnie Środka trwałego.
Zadanie 14. Wystawiona faktura VAT sprzedaŻy wyrobów gotowych powinna być zaksięgowana na
następujących kontach:
A. Wn ,,Rozrachunki z odbiorcami" Ma ,,Wyroby gotowe"
- wartoŚÓ brutto - wartośĆnetto
Ma ,,Rozrachunki z tytułu podatku VAT''
- wartoŚÓ podatku VAT.
B. Wn ,,Przychody ze sprzedazy wyrobÓw Ma ,, Wyroby gotowe"
gotowych" - wartoŚĆ netto
- wartoŚÓ brutto Ma ,,Rozrachunki z tytułu podatku VAT''
- wartoŚĆ podatku VAT'
C. Wn ,,Rozrachunki z odbiorcami" Ma ,,Przychody ze sprzedaŻy wyrobÓw gotowych''
- wartoŚĆ brutto - wartoŚÓ netto
- wartoŚĆ podatku VAT.
D. Wn ,,Rozrachunki z odbiorcami" Ma ,, Przylhody ze sprzedaĄ wyrobÓw gotot,trych''
- wartoŚĆ netto - wartośĆbrutto
- wartoŚĆ podatku VAT.
Zadanie 15. Na oodstawie zapisÓw wykazanych na wybranych kontach wskaz wartoŚć bi|ansową
ŚrodkÓw trwałych' Umorzenie
A.
135 000 zt Srodki trwałe środkÓw trwałvch
B.
131 000 zt Sp. 135 OOO,- ł ooo 40 000,- Sp.
C. 91 4oo zł | 1 800,-
D' 87 40o zł 1 800,-
Rozrachunki z odbiorcami
Sp. 50000,- | 6000,- (1 1) 6 OOO,- 1 230,- (4c Sp. 10 000,- |10 000,- (2
2) 10000,- | 4920,- (3c | 800,- (5
'I
I
Rozrachunki
z tytułu podatku VAT ZuŻycie materiałów i energii
2h\ 920,- 4a) 1 000,-
230,-
I
4b) I |
Wskaz Wartośćponiesionych przez jednostkę wydatkow'

A. 10 92o zł C, 4 0o0 zł
B. 6 950 zt D' 2 o30 zł
Zadanie 17. Na postawie zapisÓw na kontach zzadania nr 16 wskaz wartoŚĆ kosztÓw poniesionvch
przez przedsiębiorstwo'
A' 5 B00 zł 1 800 zł
B. 5 000 zt D. 800 zł
166 Cz. l ZA9ADY RACHUNK)W)ŚC|

Zadanie 18. RozchÓd z magazynu sprzedanych towarÓw księguje się na następujących kontach:
A. Wn ,,Rozrachunki z odbiorcami" Ma ,,Towary".
B. Wn ,,WartośĆsprzedanych towarÓw Ma ,,Towary''.
w cenach zakuou"
C. Wn ,,WartośĆsprzedanych towarÓw Ma ,,Przychody ze sprzedaŻy towarÓw'''
w cenach zakuou"
D. Wn ,,Towary'' Ma ,,Warto{ spzedanych towarÓw w cenach zakupu''.
Zadanie 19. Konto ,,Przychody ze sprzedaŻy wyrobow gotowych'' na koniec roku obrotowego
A' moze wykazywaĆ ty|ko sa|do Wn. C. nie moze wykazywaĆ zadnego sa|da'
B. moze wykazywac ty|ko sa|do Ma. D. moze wykazywać sa|do Wn i Ma.
Zadanie 20. Konto ,,Pozostałe rozrachunki z pracownikami''
A. moze wykazywać ty|ko sa|do Wn. C. nie moŻe wykazywaĆ zadnego sa|da.
B. moze wykazywaĆ ty|ko sa|do Ma. D' moze wykazywaĆ sa|do Wn i Ma'
Zadanie 21. Wskaz potrącenia obowiązkowe W |iŚcie płac.
A. Na|ezna za|iczka na podatek dochodowy. C. Sktadki ubezpieczeń społecznych
obciązające pracodawcę.
B. Na|iczone składki do PZU. D. Składki na ubezpieczenie wypadkowe.
Zadanie 22. w przedsiębiorstwie produkcyjnym koszty wytworzenia wyrobÓw gotowych wynosity
120 000 zł. W okresie sprawozdawczym wyprodukowano i przyjęto do magazynu 2 000 szt.
wyrobÓw gotowych. Narzut zysku stanowi 4oo/" koszIÓw wytworzenia, stawka podatku v^T - 23%'
Wskaz cenę SprzedaŻy netto wyrobu gotowego.
A. 2 800,00 zł C. B4,oo zł
B. 103,32 zł D. 60,00 zł
Zadanie 23. Zrea|izowana marŻa Io
A. rÓznica między wartoŚcią towarÓw w cenie nabycia, a wartoŚcią towarow w cenie zakupu.
B. dodatnia rÓinica między kosztami hand|owymi, a wynikiem ze sprzedazy'
C. rÓŻnica między przychodem ze sprzedaŻy towarÓw, a wartoŚcią sprzedanych towarÓw
w cenach zakupu.
D. rÓznica między wpływem na|eznoŚci od odbiorcy, a wartoŚcią sprzedanych towarÓw
w cenacn zaKuou.
Zadanie 24. Opodatkowaniu podatkiem VAT podlega
A. zakup towarÓw, ustug od hurtownika' C' zakup towarÓw i usług od producenta.
B. sprzedaz towarÓw i usług ty|ko D. sprzedaz towarÓw i ustug we wszystkich
przez hurtownika. f azach obrotu.
re
Koszt sprzedanych Przychody ze sprzedaŻy
gotowe wyrobów gotowych
r)m
Wyroby ryyroqglv 99Ęyy9!
ffi4ooo,-(1
Rozrachunki z tytułu podatku VAT Kasa
I r rso,- 1zo 2c) 6 150,- |
Na podstawie zapisÓW na kontach usta| wynik ze sprzedaŻy wyrobÓw gotowych.

A. 5 000 zt C' 4 000 zł
B. 6 15o zł D. 'l 000 zł
Zadanie 26. Jednostka hand|owa będąca podatnikiem VAT na sprzedaŻy IowarÓw rea|izuje marŻę
w wysokości 30% ceny zakupu netto' Przedsiębiorstwo dokonało zakupu 1 000 szt' towarÓw
w cenie netto 10 złlszt' Wszystkie zakupione towary w miesiącu zakupu zostały sprzedane. Za-
rÓwno zakupione, jak i sprzedane towary opodatkowane byty stawką podatku VAT - 23%. WskaŻ
kwotę do roz|iczenia w urzędzie skarbowym z tytutu podatku VAT.
A. Kwota do zapłaIy w Urzędzie Skarbowym 2 99o zł
B. Kwota do zapłaty w Urzędzie Skarbowym 690 zł
C. Kwota do zwrotu z Urzędu Skarbowego 2 300 zł
D. Kwota do zwrotu z Urzędu Skarbowego 690 zt

sP|s TREŚcl
. 1. PoJĘclE lZAKRES RAcHUNKoWoŚc| .'............3
2. cEcHY I FUNKoJE RAcHUNKoWoŚcl .....'''.,,','.4
ZASADY PRAWIDŁoWEJ RAcHUNKoWoŚcl.....''''...
3. ..........5
oRGANIZAoJA HAcHUNKoWoSc| W PRZEDS|ĘB|oRSTW|E......
4. .........6
4.1. Jednostki zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych.........'' .........,.'.....'....6
+"ć. organizacja dziatu rachunkowoŚci.........' .......''....'6
+.J. Zaktadowy plan kont (ZPK) ................7
4.4. odpowiedzia|nośĆ za rachunkowoŚĆ jednostki .......'...).,'.i' ..'',........'....'...8
5. CHARAKTERYSTYKAZASoBoW MAJĄTKoWYoH lZRoDEŁ |CH PocHoDzEN|A...............9
u.L Zasoby majątkowe - aktywa .''''..........9
5.2. Zrodła pochodzenia zasobów majątkowych - pasywa......'...''... ..'.'. ...19
5.3. Bilans ................2s
tr,4 operacje gospodarcze i ich wpływ na bi|ans ...'....33
6. ZADANIA I FUNKCJONOWANIE KONT BILANSOWYCH,. ,......42
o. t. ogÓ|na charakterystyka konta ,,'.,42
6.2. Układ graticzny konta........ ....'''.. .45
6.3. Zasady funkcjonowania kont bilansowych............... .......... ..46
o.4. Rejestracja operacji gospodarczych ......... .........47
6.5. Cyk| czynności: od bi|ansu początkowego do bi|ansu końcowego '.''.5O
6.6. TreŚÓ ekonomiczna sa|d..... ....''.....62
7. PoPRAWIAN|E BŁĘDNYCH ZAP|SoW NA KoNTACH...........' ................68
8. ŁĄcZENlE l DZ|ELEN|E KoNT KSIĘG| GŁoWNEJ .........'.''....76
B 1. Łączenie kont.. ........... .76
8.2. Podzie|noŚĆ kont'. .'.'.'''....,...,.'.77
9. TESTSAMoDZ|ELŃiJKóŃińótiŃń1..........''...:.':..........'..:.'...'.:....'....
10. ZASADY FUNKCJONOWANIA KONT WYNIKOWYCH ........ .........84
10.1. Procesy gospodarcze występujące w przedsiębiorstwie produkcy;nym i hand|owym ''''...84
10.2. Charakterystyka kosztÓw i strat nadzwyczajnych ......B5
10.3, Ewidencja kosztÓw działalnoŚci operacyjnej ....... '......'.'86
10.4. Roz|iczanie kosztÓw produkcji . .'... . .l19
10.5. Ewidencja zakupÓw na podstawie faktur VAT...'....... ..'...............125
10.6. Charakterystyka przychodÓw i zyskÓw nadzwyczajnych ...132
10.7. Ewidencja sprzedaŻy na podstawie faktur VAT........... .'''..'133
10.8. Roz|iczenia z tytułu podatku od towarÓw i usług - podatku VAT'.......''. .',.144
10.9. Ewidencja sprzedazy materiałÓw ..,'.'149
1 0.1 0. Ewidencja pozostatych przychodÓw i kosztÓw operacyjnych .'.......'..'151
10.1 1 . Ewidencja przychodÓw i kosztów finansowych,'. ...'..'.155
10.12. Ewidencja strat i zyskÓw nadzwl1czajnych ....158
11. TEST SAMODZIELNEJ KONTROLI NR 2 ...........164
sPls TRESCT .,...,....... .............168
L|TERATURA.......... .....168
szKoLNY WYKAZ KoNT KslĘGl GŁÓWNEJ (SYNTETYCZNYCH) ........ okładka
LITERATURA
1' Barbara Gierusz, Podręcznik samodzielnejnaukiksięgowank, Gdańsk 2o1o, Wydawca oDiDK Kadr
sp. z o.o.
2' Teresa Kiziukiewicz, Rachunkowość nie tylko dla księgovtych, Warszawa 2008' Wydawnictwo PWE.
3' Anna Kuczyńska-Cesarz, Zasady rachunkowoŚci, podręcznik, Warszawa 2008, Wydawnictwo D|F|N.
4, Danuta Matkowska, RachunkowoŚć od podstaw, zbiÓr zadań, Wydawca oDiDK Kadr sp. z o.o.
Gdańsk 2005'
5. Bronisław Micherda, Podstawy rachunkowości, Warszawa 2006, Wydawnictwo Naukowe PWN.
6. Edward Nowak (red.)' Leksykon rachunkowoścl, Wydawnictwo PWN, V/arszawa 1996.
7, Ustawa z dnia 5 kwietnia 2ao4r' o podatku od towarÓw i ustug Dz' U. Nr 54, poz. 535 z pÓŹn, zm.
B' Ustawa z dnia.15 |utego 1992r. o podatku dochodowym od oSÓb prawnych Dz.U.
z 2o0or. Nr 54, poz 654 z poŹn' zm. z 2o11r.
9. Ustawa z dnia 26 |ipca 1991r. o podatku dochodowym od osÓb tizycznych Dz.U.
z 2ooor' Nr 14, poz 176 z poŻn. zm. z 2a1k,
10.Tekst jedno|ity znowelizowanej 18 marca 2008r. ustawy o rachunkowoŚci Dz. U' nr 63' poz' 393'
z pozn. zm.
/)
'',!--'
'\-',-
(}a.*ę*f
WYDAW]I!CTWO
Boźeno Podurek
50-30Z Wrocłow, ul. Wyszyńskiego 11Ą/2
te|' (71| 342 42 ó0, te|./fax |71| 799 08 78
www.podurek.pl
szKoLNY WYKAZ KoNT KslĘGl GŁÓWNEJ (SYNTETYGZNYGH)
Zespół -
0 Aktywa trwałe - Koszty Wedtug typów dziatalności i ich rozIiczenie
Zespót 5
010 Srodki trwałe 501 Koszty działa|noŚci podstawowei
020 Wańościniemateria|ne i prawne 503 Koszty hand|owe
030 |nwestycje dtugoterminowe 550 Koszty ogó|nego zarządu
071 Umorzenie ŚrodkÓw trwałych Zespół 6 - Produkty i rozliczenia międzyokresowe
072 Umorzenie wartoŚci niemateria|nych i prawnych 601 Wyroby gotowe
080 Środki trwałe w budowie 641 Roz|iczenia międzyokresowe kosztÓW
Zespół 1 - Ślodki pleniężne, rachunki bankowe oraz 642 Roz|iczenia międzyokresowe kosztÓw Zakupu
krótkoterminowe aktywa finansowe Zespót 7 - Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem
100 Kasa 701 Przychody ze sprzedaiy WyrobÓW gotowych
131 Rachunek bieżqcy 702 Przychody ze sprzedazy ustug
135 |nne rachunki bankowe 711 Koszt sprzedanych wyrobów gotowych
138 Kredyty bankowe 712 Koszt sprzedanych usług
140 Krótkoterminowe aktywa finansowe 730 Przychody ze sprzedaży towarÓw
149 |nne Środki pienięzne 731 WartoŚĆ sprzedanych towarów w cenach zakupu
Zespót 2- Rozlachunki i roszczenia 740 Przychody ze sprzedaŻy materiałÓw
200 Rozrachunki z odbiorcami 741 WartoŚĆ sprzedanych materiałów w cenach zakupu
210 Rozrachunki z dostawcami 750 Przychody finansowe
217 Zobowiązania weks|owe 751 Koszty finansowe
220 Rozrachunki z budzetami 760 Pozostałe przychody operacyjne
221 Rozrachunki z ZUS 761 Pozostałe koszty operacyjne
223 Pozostate rozrachunki publicznoprawne 770 Zyski nadzwyczajne
225 Rozrachunki z tytułu podatku VAT 771 Straty nadzwyczajne
231 Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń Zespół 8. Kapitały (fundusze), rezeruy i wynik finansowy
234 Pozostałe rozrachunki z pracownikami 801 Kapitał zakładowy (kapitał wtaŚcicie|i,
240 Pozostałe rozrachunki fundusz załozycie|ski, fundusz udziałowy)
241 Roz|iczenie niedoborÓw i szkÓd 802 Kapitat Zapasowy (fundusz przedsiębiorstwa,
242 Rozliczenie nadwyzek fundusz zasobowy)
243 Na|eznoŚci dochodzone na drodze sqdowej 803 Kapitał rezerwowy
Zespół 3- Materiały itowary 830 Rezerwy
300 Roz|iczenie zakupu 840 Roz|iczenia międzyokresowe przychodów
310 Materiały 851 Zaktadowy Fundusz Swiadczeń Socjalnych
330 Towary 860 Wynik finansowy
Zespół 4- Koszty według rodzaju i ich rozliczenle 870 Podatek dochodowy
400 Amortyzacja
401 ZuŻycie materiałÓw i energii
402 Usługi obce
403 Podatki i opłaty
404 Wynagrodzenia
405 Ubezpieczenia spoteczne i inne Świadczenia
409 Pozostałe koszty rodzajowe
490 Roz|iczeniekosztÓw
|SBN: 9/8-83-92l 0ó l-0-4

Boźeno Podureb absolwentka Akodemii Ekononiczneiwe Wrodowiu, nauczyciel dyplonowony
w zakresie przedmiotów ekononkznych'

0d l990 r. - nauczycielrochunkowościw Zespole Szkółfkononkzno. Administrocyinych in. lVlarii
Dqbrowskiei we W radowiu.
0d2002r'-nouczyciel przedmiotów ekononicznych w Lkeum Profilowonym nr V weWrułowiu.
W lotoch l99/-2005 r. powołono pzez Wrodowskie Centrum Doskonolenio Nawzycieli do Zupołu
Autorów ladań na zewnętrzny egzanin z przygotowonio zowodowego w zowodzie technik ekononisto
dlo vkółz Dolnego Śtqskl.

Egzoninotor w zowodoch: |echnik ekonomista itechnik rachunkowości.
Au|orka podręczników dla vkół ekononicznych i profilowanych z zasad rachunkowoki, rachunkowoki
przedsiębiorstw, rochunkowości handlowei, uproszuonych forn rachunkowości, ryuohu, kuty
podotkowei, podotkoweiksĘgi przychodów irozchodów oraz współautorko tuhnologiilnformatyunych
w rochunkowości, zeuytu testów i Ćwkzeń przygołowuiqrych do Ezoninu potwierdzoiqcego
kwalifikacie zawodowe dlo zow odu lechnik ekononisla.
OFERTA WYDAWNICZA
NA ROK SZKOLNY
2012/2013
www.p.id re k. u p I
*S
Wydownictwo proponuie Poństwu do wykorzys|onio podręczniki z zodoniomi dlo uczniów |iceów profi|owonych, szkół
ekonomicznych wszy$kich specioIności oroz ośrodków kunowych w Polsce.
Temotyko podręczników ie$ nos|ępuiqco:
a IAiADY RAffiUNK\WTŚI' ctĘŚĆ t,

Rt (z{ill $ryn"*l}!
.IA1ADY RA1HUNKIWTŚC|. cIĘŚĆ ll, T
f IAiADY RACHIJNK\WTŚC\,
"l
f RACHUNKTWTŚĆPRItDslĘBl\RsrW.aĘŚĆ t.0BR0TPtENtĘiNY,RLIRA)H\]NK|,1BR\TAĄA\EHAŁ\WY,
f RA1HUNK\WTŚĆ PRItNlĘBlhRsTW. uĘŚ( tt. AKTYWATRWAŁE, KIsIrY DZtAuLNTŚCl lRAZ lcH RLZL\CIEN\E, .;;#
f RAcHtJNK\woŚĆ nnnsĘanR\Tw, uĘŚĆ ttt. KALKI]\A1A, \BRÓT WYR\BAl|lt G\T\WYAĄ|,0BR0T T\WAR\WY,
f RA)H\JNK\WTŚĆ PRI1DiĘB\hR;TW. utŚĆ w. \NWENTARYIA)JA, inÓou ttNANslWANlA IA11BÓW,

/|iAJĄTK}WYCH, P)I1STAŁE PRIYCH1DY l KasITY 1PERACY]NE, PRZYCH)DY l KasZTY tlNANs}WE, IYsKl l [(R\tY &{a:gr i} (olvo$il
NADZWY CIAJNT, WYNIK I INANSOWY, ANAUIA I INANSOWA, 'TRATY
f RA1H\JNK\WTŚĆ HANDIIWA, aĘŚĆ t, 1RGAtttIAcJA RACHUNKIWIŚC|W PRIEDsĘBtIRsrWt, AKTYWATRWAE, !sśą*'
INltEiTY CJt KRÓrtt\TrBnw\wt, KREDWY BANK\WE,
f RA)H\JNK\WTŚĆ HANDL\WA, aĘŚĆ ll. R\IRA)H\)NK|, 0B|l0T T\WAR\WY, INWENTARYIACJA, KT1ITY ł,ANDL\WE,
] RACH\JNK\WIŚĆ ttANDLaWA. aĘŚĆ ltt. WYN1K F\NANSIWY, iRÓDtA FINANS}|///.NIA IAi\B1W IńAJĄTK1WYCH,
BALaIłBtt(ov+śĆ
ANAL\IA F|NANiIWA, WYBRANE IAGADN\EN|A EW\DENC]I KS\ĘGIWEJ DItAuLNTŚCtWYTIil1R(I|J,
f
mBfiB$łĘBI{}R5TIY
UPRTiICZ\N| tlRilY RA1HUNKIW\Ś)| . Ćwtumu,

f TE CH N 0 L0 G t E N F a RMATY CZN t W RACH U N K\W 0Ś Ct . ĆWt CZ E t,t tA,
) RYCZAŁT, KAR\A PhDATK1WA, P\DATKIWA i(stĘ'A PRZYCHhDow t BorcnooÓw . Ćwrnutl,

f IEiZYT TESTÓW t Ćwtcnn pruooT\WuJĄCYCH D0 EGIAAĄ\NU P7TW\ERDIAJĄCEGa KWAI\F1KAC]E IAWaD\W7
Du ZAW1DU TECHN\K EK)N)łv|lsTA,
0procowone one zo$oły no podslowie obowiqzuiqcych progromów nouczonio. W przy$ępneiformie zowieroiq niezbędne
informocie dotyczqte poszczegółnych zogodnień. Znoiduiq się w nich przykłody rozwiqzonio zodoń z wypełnionymi
dokumen|omi księgowymi oroz Ćwiczenio do somodzieInego wykononio.
Proponuię, oby Ćwiczenio były wykonywone przez uczniów w podręczniku; oprócz tleści zudonio zowiero on bowiem
dokumenty niezbędne do wypełnienio oroz kon|o przygo|owone do ewidenc[i operocii gospodorczych.
Formo podręczników umożliwio somodzie|nq noukę przedmiotu; mogq więc byĆ one pnydohe d|o ucze$ników kunów oroz
szkół zoocznych.
|SBN: 9/8-83-92 l 0ól {.4

B. Padurek - Zasady Rachunkowości Część I PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

B. Padurek - Zasady Rachunkowości Część I PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

/l

Stan prawny na 1 sĘcznia20l2 roku

Stan prawny na L sĘcznia 2012 roku

Podręcznik ,,Zasady rachunkowości. CzęŚÓ |'' wyjaśnia pojęcie rachunkowości' jej

Podręcznik dopuszczony do uzytku szko|nego przez ministra właściwego do Spraw

lsBN 978-83-921 061 -0-4

@ Copyright by Wydawnictwo Bozena Padurek

WYDAWNICTWO BOZENA PADUREK

1. PoJĘclE l zAKREs RAcHUNKoWoscl

Rachunkowośó jednostek obejmuje:

sPRAWozDAWcz0ść I!|TERPRETACJĘ DAl|YcH

2. CECHY I FUNKCJE RACHUNKOWOSCI

Rachunkowość jako system informacyjno-kontro|ny, odzwiercied|ający przebieg i rezu|taty

Wynikajq stqd dwie podstawowe cechy rachunkowości:

Biorqc pod uwagę odbiorców informacjifinansowych dostarczanych przezrachunkowość,

Cz. I ZASADY RACHUNKOWOSCT

3. zAsADY PRAW|DŁoWEJ RAcHUNKoWoscI

1) spółki handlowe (osobowe i kapitałowe) oraz społki cywi|ne z zastrzezeniem punktu

Istotnym e|ementem właściwejorganizacli rachunkowości jest podział pracy między pra-

o Wycena aktywÓW i pasywÓW, np. Wskazanie| E

przyna|eżnośó konta do zespołu

konto główne zbiorcze

konto główne szczegółowe

,,Rozrachunki z tytułu vuynagrodzeń,,

awy spółki |ub zarz4d

Cz. t ZASADY RAcuut,txowoŚct

]I nuj wartości, powstate w wyniku przeszłych zdarzeń. ktore spowodują W przyszłoŚci

L-- --- ___J

AKTYWA TRWAŁE AKTYWA OBHOTOWE

WartoŚci niemateria|ne i prawne

Rzeczowe aktywa trwale Na|ezności krótkoterminowe

Naleznościdługoterminowe I nwestycje krotkoterminowe

KrÓtkotermi nowe roz|iczenia

Dtu goterm nowe rozliczenia

Cz. I ZASADY RACHUNKOWOSCI

inne wońości niemoterioIne

nobyte udzioły i okc|e

10 Cz. I ZASADY RACHUNKOWOSCI

Cz. t ZASADY RACHUNKOWOSCI 11

Cz. l ZASADY RACH|JNKowoŚct

Cz' l ZASADY RACHL.JNKowoŚct 13

scHEt|AT Kl.AsYtlKACJl AKTWów ornorowY(H

Z mUŁU PoDATKoW, cEŁ, UBEZP|ECZEN

I. Zapasy (rzeczowe aktywa obrotowe) są to zasoby majątkowe przeznaczone do zuŻycia

14 Cz. I ZASADY RACHUNKOWOSCI

16 Cz, t ZASADY RACHUNKowoŚct

Cz. t ZASADY RACHUNKOWOSCT

3. Spółdzielcze włosnościowe prowo do |okolu

1 3. Węgiel 850,_ l--

l 7. Noleżnościz iytułu spzedoży ońykułów popierniczych 3 800,- n

Cz. t ZASADY RACHUNK)W)ŚC|

5.2.1. Klasyfikacja i charakterystyka kapitałów wlasnych (pasywów)

ODPISY Z ZYSKU NETTO W CIAGU ROKU

|. Kapitały (fundusze) podstawowe Zwane powierzonymi, stanowią równowartoŚĆ wniesio-

Cz. I ZASADY RACHUNKOWOSCI 19

Spółko iowno, komondyiowo,

Pzedsiębiorstwo po ństwowe Fundusz zołożvcielski Fu nd usz przedsiębiorstwo

SpółdzieInio Fundusz udziołowy Fundusz zosobowy

20 Cz. I ZASADY RACHUNKOWOSCI

ZmUtU PoDATKoW cEŁ,

|. Rezerwytl) to zobowięania, ktorych termin wymaga|ności |ub kwota są trudne do okreś|enia.

Cz. I ZASADY RACHUNKOWOSCI

UBZEPIECZEN .sPoŁEcZNYcH l |NNYCH