Karapatan ng mga Manggagawa na itinadhana ng
Saligang Batas
1. Ang mga manggagawa ay may karapatang
sumali sa mga Unyon (samahan) na malaya sa
panghihimasok ng pamahalaan o ngsinumang
may awtoridad.
2. Karapatang makipagkasundo bilang grupo hindi
lang mag-isa.
3. Mahigpit na ipinagbabawal ang sapilitang
pagtatrabaho.
4. Bawal ang mabibigat n atrabahong hindi ang
kop sa edad ng manggagawa.
5. Bawal ang lahat ng uri ng diskriminasyon sa
trabaho.
6. Dapat tiyaking ang kaligtasan muna ng mga
manggagawa bago ang lahat.
7. Sapat na sweldo para sa buong araw ng trabaho
upang mabuhay ng makatao.
Ilang mga Mahalagang Karapatan ng Manggagawa sa
ilalim ng Batas
A.PagbuongSamahan (Labour Union)
1. Lahat ng manggagawa ay may karapatan
magbuo ng kanilang sariling samahan.
2. Ang kasapi ng samahan (labour union) ay hindi
dapat patawan ng labis na kabayaran.
3. Ang mga namumuno ng samahan ay dapat
magbigay ng kumpletong report ukol sa
kaperahan ng samahan.
4. Ang mga kasapi mismo ang dapat makapagpili
ng kanilang opisyales, kasama na ang mga
namumuno sa national union opederasyon.
5. Dapat makapagpasya ang mga kasapi sa mga
alituntunin ng kanilang samahan sa
pamamagitan ng secret ballot.
6. Hindi dapat makialam ang employer sa pagbuo
ng samahan ng kanyang mga manggagawa.
B. Ugnayan ng Management at Labour
 May karapatan ang mga manggagawa na
makilahok sa pagbuo ng mga alituntunin ng
kumpanya na nakaka-apekto sa kanilang
karapatan, benepisyo at kaayusan. Maaring
magbuo ng isang Labour Management Council
(LMC) para sa layuning ito, kung saan ang mga
kinatawan ng mga manggagawa ay inihalal ng
karamihan ng mga empleyado.
C. Karapatan Magwelga
1. May karapatan magwelga ang mga
manggagawa pagkatapos magbigay ng 30 araw
na paunawa liban lang kung nagwewelga dahil
sa pagbubuwag ng unyon na hindi kailangan
magbigay ng paunawa.
2. Bawal tanggalin sa trabaho ang mga
manggagawa dahil sa illegal na pagsasara ng
kumpanya o dahil sa welga na legal.
Bawal hadlangan ang mapayapang welga.
D. Pagtatalaga saTrabaho
1. Hindi maaaring tanggalin sa trabaho ang isang
manggagawa kung walang tamang dahilan.
2. Ang empleyadong tinaggal sa trabaho kahit
walang tamang dahilan ay ibabalik sa kanyang
dating puwesto kasama ang mga seniority rights
at pagbayad ng naantalang sahod at mga
benepisyo na epekto ng kanyang pag-alis sa
trabaho.
E. Kalagayan saTrabaho/Sweldo
1. Ang karaniwang oras ng trabaho ay walo (8)
bawa’t araw at limang (5) araw bawa’t lingo.
Ang panahon ng pagkain ay 60 minuto at hindi
ito kabilang sa walong (8) oras.
2. Ang oras ng trabaho ng panggabi ay 10:00 ng
gabi hanggang 6:00 ng umaga. May dagdag na
bayad na hindi liliit sa 10% na tinatanggap na
sahod.
3. Ang sahod para sa overtime ay ang mga
sumusunod: (a) regular weekdays: + 25%; (b)
holidays/rest days: + 130% sa tinatanggap na
sahod.
4. Ang minimum na sahod ay itinatalagang
Regional Tripartite Wages and Productivity
Boards.
5. Ang pagbayad sa pakyao o piece work ay
binabatay sa pagaaral ng DOLE o sa bunga ng
pagsangguni sa samahan ng mga manggagawa
at mga employer.
6. Ang sahod ay dapat bayaran ng hindi lalampas
ng kinsenas.
7. Hindi dapat bawasan ang sweldo ng
manggagawa liban sa (a) pagbayad ng insurance
para sa manggagawa; (b) bayad sa unyon, at (c)
ibang mga kabayaran na nakasaad sa batas o
ayon sa mga utos ng DOLE
F. Maternity Leave
 May karapatan sa maternity leave ng 60 days
para sa normal delivery at 78 days para sa
caesarean ang mga buntis na empleyada.
Mga Karapatan ng mga Manggagawa ayon sa Saligang
Batas ng Pilipians (1987 Philippine Constitution)
ArtikuloXIII
Katarungang Panlipunan at mga Karapatang Pantao sa
Paggawa Sek. 3
Dapat magkaloob ang estado ng lubos
naproteksyon sa paggawa, sa lokal at sa ibayong dagat,
organisado at di organisado, at dapat itaguyod ang
puspusang employment at pantay na mga pagkakataon
sa trabaho empleyo para sa lahat.
Dapat itaguyod ng Estado ang manggagawa
prinsipyong hatiang pananagutan ng mga na
itinatadhana ng ating Saligang manggagawa at mga
employer at ang Batas preperensiyal na paggamit ng
boluntaryong mga pamamaraan ng pagsasaayos sa mga
hidwaan, kabilang ang konsilyasyon, at dapat ipatupad
ang pagtalima rito ng isa’t isa upang maisulong ang
katiwasayang industriyal.
Dapat regulahin ng Estado ang ugnayan ng mga
manggagawa at mga employer, dahil sa pagkilala sa
karapatan ng paggawa sa karampatang bahagi nito sa
mga bunga ng produksiyon at sa karapatan ng mga
negosyo sa makatwirang tubo sa mga pamumuhunan,
at sa paglawak at paglago.
Noong taong 2014 ay naglabas ang Bureau of Working
Conditions ng Department of Labor and Employment ng
handbook ukol sa mga benepisyo ng mga manggagawa
ayon sa batas. Ito ang magsisilbing gabay at
makapagbibigay ng dagdag kaalaman tungkol sa mga
umiiral na batas sa larangan ng paggawa. Narito ang ilan
sa mahahalagang probisyon ng nasabing handbook.
Republic Act No. 6727 (Wage Rationalization Act)
– nagsasaad ng mga mandato para sa pagsasaayos ng
pinakamababang pasahod o minimum wage na
naaangkop sa iba’t ibang pang-industriyang sektor na
kinabibilangan ng sumusunod: hindi pang-agrikultura
(non-agriculture), plantasyong pang-agrikultura at di-
pamplantasyon, cottage/sining sa pagyari sa kamay, at
pagtitingi/serbisyo, depende sa bilang ng mga
manggagawa o puhunan o taunang kita sa ilang mga
sektor.
• DAGDAG NA BAYADTUWING PISTA OPISYAL (Holiday
Pay - Artikulo 94) - tumutukoy sa bayad sa isang
manggagawa na katumbas ng isang (1) araw na sahod
kahit hindi pumasok sa araw ng pista opisyal.
• DAGDAG NA BAYAD TUWING ARAW NG PAHINGA
OSPECIAL DAY (Premium Pay - Artikulo 91-93) -
karagdagang bayad sa manggagawa sa loob ng walong
(8) oras na trabaho sa araw ng pahinga at special days
• DAGDAG NA BAYADPARA SA TRABAHO NG LAMPAS
SA WALONG ORAS (Overtime Pay - Artikulo 87) -
karagdagang bayad sa pagtatrabaho na lampas sa
walong (8) oras sa isang araw
• DAGDAG NA BAYADSA PAGTATRABAHO SA GABI
(Night Shift Differential - Artikulo 86) - karagdagang
bayad sa pagtatrabaho sa gabi na hindi bababa sa
sampung porsiyento (10%) ng kaniyang regular na
sahod sa bawat oras na ipinagtrabaho sa pagitan ng
ikasampu ng gabi at ikaanim ng umaga
• SERVICE CHARGES (Artikulo 96) - Lahat ng
manggagawa sa isang establisimyento o kahalintulad
nito na kumokolekta ng service charges ay may
karapatan sa isang pantay o tamang bahagi sa
walumpu’t limang porsiyento o bahagdan (85%) na
kabuuang koleksiyon. Ang service charges ay kadalasang
kinokolekta ng halos lahat ng hotel, kainan o restaurant,
night club, cocktail lounges at iba pa.
• SERVICEINCENTIVE LEAVE (SIL – Artikulo 95) - Ang
bawat manggagawa na nakapaglilingkod nang hindi
kukulangin sa isang (1) taon ay dapat magkaroon ng
karapatan sa taunang service incentive leave (SIL) na
limang (5) araw na may bayad.
• MATERNITY LEAVE (RA 1161, as amended by RA
8282) - Ang bawat nagdadalang-taong manggagawa na
nagtatrabaho sa pribadong sektor,kasal man o hindi, ay
makatatanggap ng maternity leave na animnapung (60)
araw para sa normal na panganganak o pagkakunan; o
pitumpu’t walong (78) araw para sa panganganak sa
pamamagitan ng caesarian section, kasama ang mga
benipisyong katumbas ng isang daang porsyento (100%)
ng humigit kumulang na arawang sahod ng
manggagawa na nakapaloob sa batas.
• PATERNITY LEAVE (RA 8187) - maaaring magamit ng
empleyadong lalaki sa unang apat (4) na araw mula ng
manganak ang legal na asawa na kaniyang kapisan; Para
sa layuning ito, ang “pakikipagpisan” ay tumutukoy sa
obligasyon ng asawang babae at asawang lalake na
magsama sa iisang bubong.
• PARENTAL LEAVEPARA SA SOLONG MAGULANG (RA
8972) - ipinagkakaloob sa sinumang solong magulang o
sa indibidwal na napagiwanan ng responsibilidad ng
pagiging magulang
• LEAVE PARA SAMGA BIKTIMA NG PANG-AABUSO
LABAN SA KABABAIHAN ATKANILANG MGA ANAK
(Leave for Victims of ViolenceAgainst Women and
their Children - RA 9262) –Ang mga babaeng
empleyado na biktima ng pang-aabusong pisikal,
seksuwal, sikolohikal, o anumang uri ng paghihirap,
kasama na rin dito ang hindi pagbibigay ng sustento,
pagbabanta, pananakit, harassment, pananakot, at
hindi pagbibigay ng kalayaang makisalamuha o
makalabas ng tahanan mula sa kaniyang asawa, dating
asawa o kasintahan ang may karapatang gumamit ng
leave na ito.
• SPECIAL LEAVEPARA SA KABABAIHAN (RA 9710) -
Kahit sinong babaeng manggagawa, anoman ang edad
at estadong sibil, ay may karapatan sa special leave
benefit kung ang empleyadong babae ay mayroong
gynecological disorder na sinertipikahan ng isang
competent physician.
• THIRTEENTH-MONTHPAY (PD 851) - Lahat ng
empleyo ay kinakailangang magbayad sa lahat ng
kanilang rank-and-file employees ng thirteenth-month
pay anumang estado ng kanilang pagkakaempleyo at
anoman ang paraan ng kanilang pagpapasahod.
Kinakailangan lamang na sila ay nakapaglingkod nang
hindi bababa sa isang buwan sa isang taon upang sila ay
makatanggap ng proportionate thirteenth-month pay.
Ang thirteenth-month pay ay ibinibigay sa mga
empleyado nang hindi lalagpas ng ika-24 ng Disyembre
bawa’t taon.
• BAYAD SAPAGHIWALAY SA TRABAHO(Separation
Pay - Artikulo 297-298) - Kahit sino mang manggagawa
ay may karapatan sa separation pay kung siya ay
nahiwalay sa trabaho sa mga dahilan na nakasaad sa
Artikulo 297 at 298 ng Labor Code of the Philippines.
Ang karapatan ng manggagawa sa separation pay ay
nakabase sa dahilan ng kaniyang pagkakahiwalay sa
paglilingkod. Maaaring mahiwalay sa trabaho ang
manggagawa kung may makatwirang kadahilanan (i.e.,
malubha o palagiang pagpapabaya ng manggagawa sa
kaniyang mga tungkulin, pandaraya, o paggawa ng
krimen), at iba pang mga kahalintulad na dahilan na
nakasaad sa Artikulo 296 ng Labor Code. Sa
pangkalahatan, maaari lamang magkaroon ng bayad sa
paghihiwalay sa trabaho kung may mga awtorisadong
kadahilanan.
• BAYAD SAPAGRERETIRO(Retirement Pay - Artikulo
3015) - Ang sinumang manggagawa ay maaaring iretiro
sa sandaling umabot siya sa edad na animnapung (60)
taon hanggang animnapu’t limang (65) taong gulang at
nakapagpaglilingkod na ng hindi kukulangin sa limang
(5) taon. Question and Answers about wages and
benefits
• BENEPISYO SAEMPLOYEES’ COMPENSATION
PROGRAM (PD626) - isang programa ng pamahalaan na
dinisenyo upang magbigay ng isangcompensation
package sa mga manggagawa o dependents ng mga
manggagawang nagtatrabaho sa pampubliko at
pampribadong sektor sakaling may kaganapang
pagkakasakit na may kaugnayan sa trabaho, pinsala,
kapansanan, o kamatayan.
• BENEPISYO SAPHILHEALTH(RA 7875,as amended by
RA 9241) - Ang National Health Insurance Program
(NHIP), dating kilala bilang Medicare, ay isang health
insurance program para sa mga kasapi ng SSS at sa
kanilang dependents kung saan ang walang sakit ay
tumutulong sa pananalapi sa may sakit, na maaaring
mangangailangan ng pinansiyal na tulong kapag sila ay
na-ospital.
• BENEPISYO SA SOCIAL SECURITY SYSTEM(RA 1161, as
amended by RA 8282) - nagbibigay ng isang pakete ng
mga benepisyo sa pagkakataon ng kamatayan,
kapansanan, pagkakasakit, pagiging ina, at katandaan
ng empleyado. Ang Social Security System(SSS) ay
nagbibigay bilang kapalit sa nawalang kita dahil sa mga
nabanggit na contingencies.
• BENEPISYO SAPAG-IBIG(Republic Act No. 9679) - Ang
Home Development Mutual Fund, na kilala bilang Pag-
IBIG (Pagtutulungan Sa Kinabukasan: Ikaw, Bangko,
Industriya sa Gobyerno) Fund ay isang a mutual na
sistema nang pag-iimpok at pagtitipid para sa mga
nakaempleyo sa pribado at pamahalaan at sa iba pang
grupo na kumikita, na suportado sa pamamagitan ng
parehas na ipinag-uutos na mga kontribusyon ng kani-
kanilang mga may-pagawa na ang pangunahing
investment ay pabahay.
Samantala, isa sa pinakamabigat na suliranin ng
mga manggagawang Pilipino sa sektor na ito kagaya ng
ibang sektor ay ang lumalalang kontraktuwalisasyon sa
paghahanapbuhay. Isa itong patakaran kung saan ang
isang manggagawa ay nakatali sa kontrata na mayroon
siyang trabaho sa loob ng 5 buwan lamang. Nagbunsod
ito ng kawalan ng seguridad sa trabaho at pagkait sa
mga benepisyo.. Ito ay dulot na rin ng pabago-bagong
polisiya ng pamahalaan ukol sa paggawa, pagpayag sa
mga kompanya na gamitin ito bilang iskema sa
pagtanggap ng mga empleyado at pagabuso sa
probisyon ng “labor-only contracting” na pinagtibay sa
Artikulo 106 ng Atas ng Pangulo Blg. 442 o Kodigo sa
Paggawa.
GAME THEORY What is the optimal strategy for Firm A if Firm B
John Forbes Nash Jr. ( June 13, 1928 - May 23, 2015 ) chooses not to advertise?
 An American mathematician who made If Firm A chooses to advertise, the payoff is 5.
fundamental contributions to game theory, Otherwise, the payoff is 3. Again, the optimal strategy is
differential geometry and study of partial to advertise.
differential equations. Firm B
 His works provided insight into the factors that Advertise Don't Advertise
Advertise (4, 3) (5, 1)
govern decision-making inside complex systems Firm A
Don't Advertise (2, 5) (3, 2)
found in everyday life.
Regardless of what Firm B decides to do, the optimal
Game Theory Definitions
strategy for Firm A is to advertise. The dominant
Game - Any interaction between multiple people in
strategy for Firm A is to advertise.
which each person’s payoff is affected by the decisions Firm B
made by the other Advertise Don't Advertise
Players - A strategic decision maker within the context Advertise (4, 3) (5, 1)
Firm A
of the game Don't Advertise (2, 5) (3, 2)
Payoff - The payout a player receives from arriving at a
particular outcome What is the optimal strategy for Firm B if Firm A
Strategy - A complete plan of action a player will take chooses to advertise?
given the set of circumstances that might arise within If Firm B chooses to advertise, the payoff is 3.
the game Otherwise, the payoff is 1. The optimal strategy is to
Equilibrium - The point in a game where both players advertise.
have made their decisions and an outcome is reached Firm B
Nash Equilibrium - Outcome is reached, once achieved, Advertise Don't Advertise
Advertise (4, 3) (5, 1)
means no player can increase payoff by changing Firm A
Don't Advertise (2, 5) (3, 2)
decisions unilaterally, no regrets

Impact on Business What is the optimal strategy for Firm B if Firm A

• In business, game theory is beneficial for chooses not to advertise?
modeling competing behaviors between If Firm B chooses to advertise, the payoff is 5.
economic agents. Economists often use game Otherwise, the payoff is 2. Again, the optimal strategy is
theory to understand oligopoly firm behavior. It to advertise.
helps to predict likely outcomes when firms Firm B
engage in certain behaviors, such as price-fixing Advertise Don't Advertise
and collusion. Firm A
Advertise (4, 3) (5, 1)
Don't Advertise (2, 5) (3, 2)
Types of Game Theory
 Cooperative Game Theory Regardless of what Firm A decides to do, the optimal
 Deals with how coalitions, or strategy for Firm B is to advertise. The dominant
cooperative groups, interact when only strategy for Firm B is to advertise.
the payoff is known Firm B
Advertise Don't Advertise
 Non-Cooperative Game Theory
Advertise (4, 3) (5, 1)
 Deals with how rational economic Firm A
Don't Advertise (2, 5) (3, 2)
agents deal with each other to achieve
their own goals The dominant strategy for Firm A is to advertise and the
Advertising Sample 1 dominant strategy for Firm B is to advertise. The Nash
What is the optimal strategy for Firm A if Firm B equilibrium is for both firms to advertise.
chooses to advertise? Firm B
If Firm A chooses to advertise, the payoff is 4. Advertise Don't Advertise
Otherwise, the payoff is 2. The optimal strategy is to Firm A
Advertise (4, 3) (5, 1)
advertise. Don't Advertise (2, 5) (3, 2)
Firm B
Advertise Don't Advertise
Advertise (4, 3) (5, 1)
Firm A
Don't Advertise (2, 5) (3, 2)
Advertising Sample 2 The dominant strategy for Firm B is to advertise. If Firm
What is the optimal strategy for Firm A if Firm B B chooses to advertise, then the optimal strategy for
chooses to advertise? Firm A is to advertise. The Nash equilibrium is for both
If Firm A chooses to advertise, the payoff is 4. firms to advertise.
Otherwise, the payoff is 2. The optimal strategy is to Firm B
advertise. Advertise Don't Advertise
Firm B Advertise (4, 3) (5, 1)
Firm A
Advertise Don't Advertise Don't Advertise (2, 5) (3, 2)
Advertise (4, 3) (5, 1)
Firm A
Don't Advertise (2, 5) (6, 2) Prisoners’ Dilemma
Two suspects are arrested for armed robbery. They are
What is the optimal strategy for Firm A if Firm B immediately separated. If convicted, they will get a
chooses not to advertise? term of 10 years in prison. However, the evidence is not
If Firm A chooses to advertise, the payoff is 5. sufficient to convict them of more than the crime of
Otherwise, the payoff is 6. In this case, the optimal possessing stolen goods, which carries a sentence of
strategy is not to advertise. only 1 year.
Firm B The suspects are told the following: If you confess and
Advertise Don't Advertise your accomplice does not, you will go free. If you do not
Advertise (4, 3) (5, 1)
Firm A confess and your accomplice does, you will get 10 years
Don't Advertise (2, 5) (6, 2)
in prison. If you both confess, you will both get 5 years
in prison.
The optimal strategy for Firm A depends on which
strategy is chosen by Firms B. Firm A does not have a
Payoff Matrix (negative values)
dominant strategy.
Individual B
Firm B Confess Don't Confess
Advertise Don't Advertise Confess (5, 5) (0, 10)
Advertise (4, 3) (5, 1) Individual A
Firm A Don't Confess (10, 0) (1, 1)
Don't Advertise (2, 5) (6, 2)

Dominant Strategy
What is the optimal strategy for Firm B if Firm A
Both Individuals Confess
chooses to advertise?
(Nash Equilibrium)
If Firm B chooses to advertise, the payoff is 3. Individual B
Otherwise, the payoff is 1. The optimal strategy is to Confess Don't Confess
advertise. Individual A
Confess (5, 5) (0, 10)
Firm B Don't Confess (10, 0) (1, 1)
Advertise Don't Advertise
Advertise (4, 3) (5, 1) Application: Price Competition
Firm A
Don't Advertise (2, 5) (6, 2) Dominant Strategy: Low Price
Firm B
What is the optimal strategy for Firm B if Firm A Low Price High Price
chooses not to advertise? Low Price (2, 2) (5, 1)
Firm A
If Firm B chooses to advertise, the payoff is 5. High Price (1, 5) (3, 3)
Otherwise, the payoff is 2. Again, the optimal strategy is
to advertise. Application: Nonprice Competition
Firm B Dominant Strategy: Advertise
Advertise Don't Advertise Firm B
Advertise (4, 3) (5, 1) Advertise Don't Advertise
Firm A Advertise (2, 2) (5, 1)
Don't Advertise (2, 5) (6, 2) Firm A
Don't Advertise (1, 5) (3, 3)

Regardless of what Firm A decides to do, the optimal

Application: Cartel Cheating
strategy for Firm B is to advertise. The dominant
Dominant Strategy: Cheat
strategy for Firm B is to advertise.
Firm B
Firm B Cheat Don't Cheat
Advertise Don't Advertise Cheat (2, 2) (5, 1)
Advertise (4, 3) (5, 1) Firm A
Firm A Don't Cheat (1, 5) (3, 3)
Don't Advertise (2, 5) (6, 2)