Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 32

34567

MAYO D E 2 0 19

KAY FECHASPI ESTUDIANAPAJ


1 DE JULIO AL 4 DE AGOSTO DE 2019
18 YACHAQANA

ISKAY KAJ

Jehovaqa munakuwanchej
cheqan kajtapunitaj ruwan
12 TAKIY “Llakiykunapi kaspaqa purajmanta yanapanakuychej.
´ ´
Jatun Jehova Dios Ajinamanta Cristoj leyninta juntankichej” (GAL. 6:2).

´ ´
¿IMATA KAYPI JEHOVA DIOSQA payta sirvejkunata munakun, munakullan-
YACHAKUSUN? qapunitaj. Payqa cheqan kajta, justiciatapis munakun (Sal. 33:
Kay yachaqanaqa 9 ya- 5). Jehova´ Diosqa kamachisninta nak˜ arichejtinku sonqonta
chaqanaj qhatiynin. Chan- nanachikun, paykunapajtaj maychus tiemponpi justiciata ru-
tapis 19, 20 yachaqanas- waponqa. Chaymantataj ama iskayrayanachu. Febrero killa-
wan ujchasqa kashan. Kay manta Torremanta Qhawaj revistaj 9 yachaqananpi,1 yachakor-
tawantin yachaqanaspi,
´
qanchej Jehova´ Dios israelitasta munakusqanrayku paykuna-
yachakusun Jehova Dios paj leyesta churapusqanta. Chay leyestaqa Moisesnejta qorqa.
munakuwasqanchejta, Ajinamanta tukuy israelitaspaj, mana piniyojkunapajpis justi-
cheqan kajtataj ruwasqan-
cia kananpaj (Deu. 10:18). Moisespa Leynenqa, Jehova´ Dios
ta. Payqa mana munan-
payta sirvejkunata mayta munakusqanta rikuchiwanchej.
chu kamachisnin sufrichis-
2 Moisespa Leynintaqa 33 watakamalla juntana karqa, may-
qa kanankuta, kay sajra ´ rikhurerqa, chaykamalla. Ji-
mundopi sufrejkunatataj pachachus cristiana congregacion
´
napis Jehova Diosqa munakuwasqanchejrayku, justicia kanan-
sonqochan.
pajtaj, uj mosoj leyta churapuwarqanchej. Kay yachaqanapeqa,
chay leymanta yachakusun. Chanta´ kay kinsa tapuykunaman
kutichisun: ¿Imaraykutaj ninchej chay mosoj ley munakuypi sa-
yachisqa kasqanta? ¿Imaynata´ chay ley justicia kananpaj yana-
pan? Chay leypi autoridadniyoj kajkuna, ¿imaynatataj wajkuna-
ta qhawananku tiyan?
¿IMATAJ ‘CRISTOJ LEYNIN’?
3 ´
(Galatas 6:2 leey). Cristianosqa “Cristoj leyninta” junta-
´
1 “Jehova Diosqa israelitasta munakorqa, cheqan kajtataj paykunapaj ruwarqa” nisqa
yachaqanata leeriy. Chaytataj tariwaj febrero de 2019 watamanta Torremanta Qhawaj
revistapi.

1. ¿Imamantataj mana iskayrayanachu kasqa?


2. ¿Ima tapuykunamantaj kay yachaqanapi kutichisun?
´
3. 1) Galatas 6:2 versiculopi, ¿ima leymantataj parlan? 2) ¿Imataj ‘Cristoj ley-
nin?

2
nanchej tiyan. Jesusqa yachachisqasninman 6). Jesusqa congregacionpa uman kasqanray-
mana leyestachu qorqa. Astawanpis kausay- ku, cieloman kutipuytawanpis discipulosninta
ninkupi yanapananpaj, paykunata yachacherqa, yachachillarqapuni. Payqa 96 watapi, ajllasqa
kamacherqa, yuyaycharqataj. ‘Cristoj leynenqa ´
cristianosta apostol Juannejta kallpacharqa,
Jesuspa tukuy yachachisqan kashan. Qhepan yuyaycharqataj (Col. 1:18; Apo. 1:1).
parrafospi, chay leymanta astawan yachakusun. 6 Jesuspa yachachisqantaqa, Mateo, Mar-
4 ¿Imaynata´ Jesus´ yachacherqa? 1 kaj) Je-
cos, Lucas, Juan librospi tarisunman. Chay li-
susqa parlasqanwan yachacherqa. Payqa Dios- brospeqa Jesuspa nisqasninta, ruwasqasninta-
manta cheqa kajta yachacherqa. Chanta´ ya- wan yachakusunman. Jinapis tukuynin Mosoj
chachillarqataj imapajchus kausasqanchejta, Testamento, Jesuspa yuyayninta entiendena-
Diospa Gobiernollan runaj llakiyninta tuku- paj yanapawanchej. Chay librosta qhelqaj ru-
chinanta ima. Chay imasta yachachisqanray- naspataqa, “Cristoj yuyaynin” kaporqa, Dios-
ku, Jesuspa palabrasnenqa atiyniyoj karqa pa atiyninwantaj qhelqarqanku (1 Cor. 2:16).
(Luc. 24:19). 2 kaj) Jesusqa ruwasqanwan ya- 7 ¿Imatataj yachakusunman? Jesusqa tukuy
chachillarqataj. Payqa discipulosnin yachaku- imamanta yachacherqa. Chayrayku Cristoj
nankupaj jina kausakorqa (Juan 13:15). leynenqa, wasipi, trabajopi, escuelapi, con-
5 ¿Maykajtaj Jesus´ yachacherqa? Kay jallpa-
gregacionpipis yanapawasunman. Chay leyta-
pi Diospa Gobiernonmanta willashaspa (Mat. qa yachakusunman, Mosoj Testamentoman-
4:23). Chanta´ kausarimuytawanpis yachachi- ta librosta leespa, chaykunapi tukurispa ima.
llarqapuni. Payqa 500 kuraj yachachisqasnin- Chay librospeqa kamachiykuna, yachachiy-
man rikhurerqa. Paykunamantaj kamacher- kuna, yuyaychaykunapiwan tiyan. Chaykuna-
qa: “Runasta yachachisqasniyman tukuchi- man jina kausakuspaqa, Cristoj leyninta jun-
muychej”, nispa (Mat. 28:19, 20; 1 Cor. 15: tasun. Chay leyta juntaspataj, munakuyniyoj
´ ´
4. ¿Imaynata Jesus yachacherqa? 6, 7. 1) ¿Maypitaj Jesuspa yachachisqanta tarisunman?
´ ´
5. ¿Maykajtaj Jesus yachacherqa? 2) ¿Imaynata Cristoj leyninta juntasunman?

Wajkunata munakuspaqa, Cristoj leyninta juntashanchej


(9 al 14 parrafosta qhawariy).
Tatanchej Jehovatapis kasukushallanchejtaj. chej mayta valesqanchejta (Mat. 10:31). Jesus-
Imaraykuchus Jesusqa, Tatanpa yachachisqa- qa yachachillarqataj, Jehovaqa chinkasqa ove-
llanta yachacherqa (Juan 8:28). jasninta tukuy sonqo japikapuyta munasqanta.
Chaypajtaj paykunaqa pesachikuspa, congrega-
CRISTOJ LEYNINPA CIMIENTONQA MUNAKUY
cionman kutinpunanku tiyan (Luc. 15:7, 10).
Sumaj leyqa sumaj cimientosniyoj wasi
8
Jesusqa nillarqataj, Jehovaqa maytapuni mu-
jina. Chaypi tiyakojkunaqa, mana chay wasi nakuwasqanchejrayku, Wawanta noqanchejray-
urmananmanta manchachikunkuchu, miski- ˜
ku wanunanpaj kachamusqanta (Juan 3:16).
˜
tataj punukunku. Ajinallataj sumaj leyta kasu- 12 ¿Imatataj yachakusunman? Jehova´ Dios-
kojkunawanpis. Cristoj leynenqa chay sumaj ninchej jina wajkunata munakuna (Efe. 5:1,
cimientoyoj wasi jina. Chay cimientotaj muna- 2). Hermanosninchejtapis sumajpaj qhawana.
kuy kashan. Qhepan parrafospi chayta asta- “Chinkasqa oveja jina” kajkuna kutinpojtinku-
wan entiendesun. taj kusikuna (Sal. 119:176). Hermanosninchej-
˜
9 Naupaj kaj, Jesusqa runasta munakusqan-
ta necesitasqankupi yanaparispaqa, paykuna-
rayku tukuy imata ruwarqa. Payqa runasta mu- ta munakusqanchejta rikuchinchej (1 Juan 3:
nakusqanrayku, wajkunata khuyakorqa. Chay- 17). Wajkunata munakuspataj, Cristoj leyninta
rayku yachacherqa, onqosqasta sanoyacher- juntanchej.
˜
qa, yarqhasqasta mikhucherqa, wanusqastapis 13 Kinsa kaj, Jesusqa yachachisqasninta ka-
kausaricherqa (Mat. 14:14; 15:32-38; Mar. 6: macherqa, imaynatachus paykunata munakor-
34; Luc. 7:11-15). Jesusqa saykusqa kaspapis, qa, kikinta munanakunankuta (Juan 13:34,
wajkunaj allinninkuta maskasqanrayku, chay 35 leey). Chay kamacheyqa mosoj karqa, ima-
tukuy imasta ruwananpaj tiempochakoj. May- raykuchus Moisespa Leyninpi mana chay ka-
ta munakuwasqanchejraykutaj, kausayninta machiy karqachu. Jesuspa yachachisqasnen-
noqanchejrayku qorqa (Juan 15:13). qa, purajmanta munanakunanku karqa, imay-
10 ¿Imatataj yachakusunman? Noqanchejqa
natachus Jesus ´ paykunata munakorqa, ajina-
Jesus ´ jina ruwasunman wajkunaj allinninku- ´ jina munakusun chayqa,
˜ ta. Wajkunata Jesus
ta naupajman churaspa. Chantapis predican- paykunaj allinninkutaraj maskasun. Chanta-
chej chay runasmanta, pay jinallataj khuyaku- pis noqanchejmanta nisqaqa, hermanosnin-
sunman. Runasta khuyakusqanchejrayku pre- chejta astawan munakusun. Ajinata munakus-
dicaspa, yachachispa imaqa, Cristoj leyninta paqa, kausayninchejtapis paykunarayku Jesus ´
juntashanchej. jina qosun.
11 Iskay kaj, Jesusqa Tatan munakuwasqan- 14 ¿Imatataj yachakusunman? ¿Imaynata-
chejta yachacherqa. Jallpapi predicashaspa, Je- taj Jesuspa mosoj kamachisqanta juntasun-
susqa Jehova´ Dios payta yupaychajkunaman- man? Hermanosninchejman tiemponchejman-
ta mayta llakikusqanta yachacherqa. Jesusqa ta, kallpanchejmanta, kapuyninchejmanta
yachacherqa, Tatanchej Jehovapaj sapa ujnin- ima qospa. Mana kausaynillanchejtachu her-
8. ¿Imataj Cristoj leyninpa cimienton?
manosninchejrayku qoyta munanchej, mana-
´
9, 10. 1) ¿Imastataj Jesus ruwarqa runasta munakus- 13, 14. 1) Juan 13:34, 35 nisqanman jina, ¿imatataj Je-
´ ´ ´
qanrayku? 2) ¿Imaynata Jesus jina ruwasunman? sus yachachisqasninman kamacherqa? 2) ¿Imaraykutaj
´ ´
11, 12. 1) ¿Imastataj Jesus, Jehova Diosmanta yacha- Jesuspa kamachisqan mosoj karqa? 3) ¿Imaynatataj Je-
´ ´
cherqa? 2) ¿Imata Jehova Diosmanta yachakusunman? suspa mosoj kamachisqanta juntasunman?

4 TORREMANTA QHAWAJ
qa juchuy imaspipis yanapariyta munanchej. qhapaj chayri pobres kajtinkupis. Hermanos-
Autonchej kapuwanchej chayqa, viejito her- qa Jesus´ jina ruwankuman, warmista mana pi-
manonchejta chayri hermananchejta tanta- sipaj qhawaspa, respetaspataj. Chay imasta ru-
kuyman pusarisunman, aswan karuta mu- wasun chayqa, Cristoj leyninta juntasun.
yumunanchej kajtinpis. Manachayqa uj her- 18 Iskay kaj, Jesusqa cheqan kajta ruway-
˜
manonchejta mana phinachinapaj, imachus ta yachacherqa. Payqa discipulosninman ya-
gustawasqanchejta mana ruwasunmanchu. chacherqa, tukuypa derechosninkuta valechi-
Chayrı´ jatun llakiypi tarikoj hermanosta yana- nankuta. Jesusqa yachacherqa: “Imastachus
parinapaj, trabajonchejmanta permisota ma- munankichej runas qankunapaj ruwanankuta,
˜
nakusunman. Chay imasta ruwaspaqa Cristoj chayllatataj qankunapis paykunapaj ruwapuy-
leyninta juntasun. Chantapis congregacionpi chej”, nispa (Mat. 7:12). ¿Imata´ chaymanta ya-
tukuypis kusisqa kanankupaj yanapakusun. chakusunman? Wajkuna noqanchejpaj cheqan
kajta ruwanankuta munanchej chayqa, noqan-
CRISTOJ LEYNENQA
TUKUYPAJ JUSTICIA KANANPAJ chejpis chayllatataj paykunapaj ruwananchej
tiyan. Jinapis, ¿imata´ ruwasunman wajkuna
15 Bibliapeqa “justicia” palabra niyta mu-
sajra kajta ruwawajtinchej? Jesusqa Jehova´
nan, mana piman kutikuspa, imatachus Dios
Diospi atienekunanchejta nerqa. Pay nerqa:
cheqanpaj qhawasqanta ruway. Cristoj leynen-
“Diosqa ajllasqasninpaj justiciata ruwaponqa
qa tukuypaj justicia kananpaj yanapan. Ima- ˜
tuta punchay paymanta manakojtinku”, nispa
raykuchus chayta nisqanchejta qhawarina.
˜ (Luc. 18:6, 7). Jehova´ Diostaj chaytapuni ru-
16 Naupaj kaj, Jesusqa cheqan kajtapuni ru-
wanqa. Payqa sumajta yachan, kay qhepa pun-
warqa. Fariseoswan leymanta yachachejkuna- chaykunapi ima llakiykunasniyojchus kasqan-
wanqa, waj llajtayoj runasta chejnikoj kan- chejta, maychus tiemponpitaj justiciata ruwa-
ku, mana paykuna jina kaj judiostapis pisipaj puwasun (2 Tes. 1:6).
qhawaj kanku, warmistataj mana valechejchu 19 ¿Imatataj yachakusunman? Jesuspa yacha-
kanku. Jesustajrı´ mana paykuna jinachu kar-
chiykunasninman jina kausasun chayqa, waj-
qa, astawanpis tukuyta allinpaj qhawarqa. Waj
kunapaj cheqan kajtapuni ruwasun. Kay tiem-
llajtayoj runas paypi creejtinku, Jesusqa pay-
popi pillapis sajra kajta ruwawanchej chaytaj,
kunata tukuy sonqo japikorqa (Mat. 8:5-10,
Jehova´ justiciata ruwapunawanchejta yachas-
13). Payqa tukuyman predicarqa, qhapajkuna-
pa sonqochakusun.
manpis, wajchasmanpis (Mat. 11:5; Luc. 19:2,
9). Jesusqa warmista ni jaykaj kumuykacha- ¿IMAYNATAJ KANANKU TIYAN
cherqachu. Astawanpis paykunata kachaman- KAMACHINAPAJ ATIYTA JAPEJKUNA?
ta parlapayarqa, respetarqataj. Jesusqa chej- 20 Rikunchej jina, Cristoj leynenqa muna-
nisqa warmistapis, mana pisipajchu qhawarqa kuypi sayachisqa kashan. Chayrayku kama-
(Luc. 7:37-39, 44 -50). chinapaj atiyta japejkunaqa, mana wajkunata
17 ¿Imatataj yachakusunman? Jesus ´ jina tu-
´
18, 19. 1) ¿Imatataj Jesus yachacherqa? 2) ¿Imatataj ya-
kuyta allinpaj qhawana. Chantapis tukuyman chakusunman?
predicana, mayqen iglesiamanta kajtinkupis, 20, 21. 1) ¿Imaynataj kananku kasqa kamachinapaj atiy-
´
ta japejkuna? 2) Jesus jina munakuyniyoj qosas, ¿imata-
´
15-17. 1) ¿Jesus tukuytachu allinpaj qhawarqa? 2) ¿Imay- taj ruwanku? 3) ¿Imatataj wawasninkuta munakoj tatas
´ ´
nata Jesus jina ruwasunman? ruwanku?

MAYO DE 2019 5
Jesusqa warmista kachamanta parlapayarqa, respetarqataj, chejnisqa warmistapis
(16 parrafota qhawariy).

kumuykachachinankuchu tiyan, astawanqa (Efe. 4:31). Astawanpis wawasninku kusisqa


munakunanku tiyan. Cristoqa tukuy imata ˜
winakunankupaj, paykunaman ninku muna-
munakuywan ruwananchejta munan. Pikuna- kusqankuta, allinpaj qhawasqankuta ima. Aji-
chus kamachinapaj atiyta japejkunataj, chay- nata ruwajtinku, wawasninkoqa paykunata
ta yuyarikunanku tiyan. munakonqanku, paykunaj yanapayninkutataj
21 Familia ukhupi. Qosasqa warminkuta mu- maskanqanku.
nakunanku tiyan, “imaynatachus Cristopis 22 Congregacionpi. Ancianosqa mana qon-

congregacionta munakorqa, ajinata” (Efe. 5: qakunankuchu tiyan, Jehova´ Diospa ovejas-


25, 28, 29). Chay jina munakuyniyoj qosa- ninta qhawashasqankuta (Juan 10:16; 1 Pe-
˜
qa, warminpa allinninta naupajta maskan. dro 5:1-3 leey). Chayrayku 1 Pedro 5:1-3
Jinapis wakin qosasqa, mana chayta ruway- versiculospi nin, “Diosqa ovejasninta”, “Dios
ta atillankuchu. Imaraykuchus maypichus wi- munasqanman jina”, “Diospata kajkunata”
˜
nakorqanku chaypi, ichapis runasqa wajkuna- ima. Jehovaqa munan, ancianos ovejitasnin-
ta kumuykachachiyman yachasqa kanku, ni- ta munakuywan qhawanankuta (1 Tes. 2:7, 8).
˜
Chayta ruwaj ancianosqa, Jehovaj naupaqen-
taj piwanpis kachachu kanku. Ajinapi uywasqa
qosaspis, Cristoj leyninta juntanankupaj cam- pi allinpaj qhawasqa kanqanku. Hermanos-
biananku tiyan. Wajkunata Jesus ´ jina muna- taj paykunata munakonqanku, respetanqan-
koj qosaqa, warminpa respetonta ganakun. Ta- kutaj.
taspis wawasninkuta mayta munakunku chay-
22. 1) Kay 1 Pedro 5:1-3 nisqanman jina, ¿ancianos pej-
qa, ni parlasqankuwanpis, ni ruwasqankuwan- pa ovejitasnintataj qhawanku? 2) ¿Imaynatataj ancianos
pis wawasninkoj sonqonkuta nanachinkuchu ovejitasta qhawananku kasqa?

6 TORREMANTA QHAWAJ
23 Moisespa Leyninpeqa, kurajkunawan juez- kojta Diosman kutirikunanpaj yanapayta mu-
kunawan mana Diospa contranpi juchallikoj- nanku. Chaypajtaj qhawarinku, juchanmanta
kunallatachu juzgaj kanku. Paykunaqa juzga- pesachikunchus manachus, chayta.
llajtaj kanku, imaymana problemaspi kaj- 25 Cristoj leyninman jina kausakoyqa, may
˜
kunata, runa wanuchista, waj sajra imasta sumajpuni. Tukuyninchej chay leyta junta-
ruwajkunatawan. Jinapis Cristoj leyninpeqa, napaj kallpachakusun chayqa, congregacion-
ancianosqa nina ˜ chaytachu ruwanku. Pipis ju-
pi allin kausay, munakuy ima kanqa. Jina-
challikojtin, ancianosqa juchallikojta Jehova´ pis kay tiempopeqa, sajra runas ‘astawan asta-
Diospa contranpi, congregacionpa contranpi- wan sajrayashanku’ (2 Tim. 3:13). Chayrayku
wan juchallikusqanmanta juzganku. Paykuna- sumaj wakichisqas kananchej tiyan. Qhepan
qa entiendenku, Diosninchej autoridadesman yachaqanapi yachakusunchej, wawas abusasqa
atiyta qosqanta sajrata ruwajkunata juzganan- kajtinku imatachus congregacion´ ruwasqanta.
kupaj, castiganankupaj ima. Chayrayku auto- Imajtinchus wawasta abusayqa, manchay mi-
ridadesqa, multata orqhoyta atinku, carcel- llay juchapuni.
manpis wisqachiyta atinku (Rom. 13:1-4). ´
24 Congregacionpi pipis juchallikojtin, ¿ima- 25. ¿Imata qhepan yachaqanapi yachakusun?

tataj ancianos ruwanku? Paykunaqa chay pro-


blemata Bibliawan yanapachikuspa qhaway-

kunku, chayman jinataj imatapis ruwanku. ´ ˜
DIBUJOS. Pagina 3: Uj viudaqa kata wawan wanupus-
Ancianosqa yachanku, Cristoj leynin muna- ´
qanrayku sonqo nanayta waqashan. Jesustajrı chay
kuypi sayachisqa kasqanta. Chayrayku chay viudata rikuspa, mayta khuyakusqanrayku wawanta
˜ arejkunata, imaynatachus ya-
jucharayku nak ´ ´
kausaricherqa. Pagina 6: Jesus fariseo Simonpa wasin-
napanankupi piensarinku. Chantapis juchalli- pi mikhushajtin, uj warmi Jesuspa chakisninta waqay-
ninwan joqochaspa mayllarqa, chujchasninwantaj chaki-
´
23. Kay tiempopi ancianos, ¿Israelpi kurajkuna juezkuna cherqa. Chanta chakisninta perfumasqa aceitewan
jinachu juchallikojta juzganku? jawiykorqa. Simonqa chay warmej ruwasqanta mana
´
24. Congregacionpi pipis juchallikojtin, ¿imastataj an- allinpajchu qhawashan. Jesustajrı chay warmiman
cianos ruwaj kasqanku? kutikushan. Chay warmeqa ichapis phisu warmi karqa.

YUYARIKUNAPAJ

˛ ¿Imataj Cristoj leyninpa ˛ Cristoj leynin, ¿imasta ruwa- ˛ ¿Imaynataj kananku kasqa
cimienton? napajtaj yanapawanchej? kamachinapaj atiyta
japejkuna?

15 TAKIY
Jatunchasqa Cristo
19 YACHAQANA

KINSA KAJ
´
Sajra kajtaqa Jehova
Diosninchej jina
chejnikunchej
142 TAKIY
´ “Qanqa mana sajra kajwan kusikoj Dioschu kanki;
Suyakuyta Jehova
qowanchej sajra runasqa qanwan mana tiyakunkumanchu” (SAL. 5:4).
´ ´
¿IMATA KAYPI JEHOVA DIOSQA tukuy sajra ruwaykunata millachikun (Sal-
YACHAKUSUN? mo 5:4-6 leey). Jehovaqa wawasta abusasqankuta may mi-
Kay yachaqanapi yacha- llaypaj qhawan, manchaytataj chay ruwayta chejnikun. Noqan-
kusun, imaynatachus abu- chejpis Jehova´ Diosninchej jinallataj chay ruwayta mayta chej-
saj runasmanta wawasta nikunchej, nitaj congregacionpi chay kananta saqesunmanchu
´
jarkanata. Chanta yacha- (Rom. 12:9; Heb. 12:15, 16).
kusun, ancianos congre- 2 Wawasta abusayqa, ‘Cristoj leyninpa contranpi kashan.
gacionta jarkanankupaj ˜
¿Imarayku chayta ninchej? Naupaj yachaqanapi yachakorqan-
imatachus ruwanankuta.
chej jina, Cristoj leynenqa munakuypi sayachisqa kashan, tu-
Yachakullasuntaj imayna-
kuypaj justicia kananpajtaj yanapan. Cristoj leynenqa Jesuspa
tachus tataspis wawasnin- ´ 6:2). Cris-
kuta jarkanankuta.
yachachiykunasnin, ruwasqasnin ima kanku (Gal.
tianosqa chay leyta juntanchej. Chayraykutaj wawasta mayta
munakunchej, sajra runasmantataj jarkanchej. Jinapis wawas-
ta abusaj runasqa paykunallapi yuyanku. Abusasqa wawitastaj
˜
manchi manchilla winakunku, ˜ imapaj valesqankutataj yu-
nina
yanku.
3 Mundontinpi may chhika wawas abusasqa kanku, congrega-
´ ukhupipis chay uyarikushan. Kay qhepa punchaykunape-
cion
qa, “chaukiyaj sajra” runas astawan yapakushanku. Chayku-
namanta wakintaj, ichapis congregacionman yaykumunkuman
(2 Tim. 3:13). Wakinkunataj Jehovata yupaychaspapis, mi-
llay munayninkuwan atipachikuspa wawasta abusarqanku. Kay
yachaqanapeqa, imaraykuchus wawasta abusay millay jucha-
´ ´
1. Salmo 5:4-6 nisqanman jina, ¿imaynata Jehova Dios sajrata ruwajkunata
qhawan?
2, 3. ¿Imaraykutaj ninchej wawasta abusay, ‘Cristoj leyninpa contranpi kas-
qanta?

8
puni kasqanta yachakusun. Yachakullasuntaj qa congregacionmanta sajrata parlanku. Chay-
pillapis chay jina jatun juchapi urmajtin, ima- taj mana allinchu, imaraykuchus may chhika
tachus ancianos ruwasqankuta. Chanta´ yacha- hermanos, Jehova´ Diosta jatunchanapaj jina
kusun, imaynatachus tatamamas wawasninku- kausakushanku (Jud. 3). Chayrayku wawasta
ta jarkanankuta.1 abusaj runas mana pesachikunkuchu chayqa,
congregacionmanta qharqosqa kanku.
MAY JATUN JUCHA
7 Wawata abusajqa, autoridadespa contran-
4 Pikunachus abusasqa karqanku chaykuna- pi juchallikun. Cristianosqa “autoridadesta”
qa, watasta sufrinku. Nitaj paykunallachu su- kasukunanchej tiyan (Rom. 13:1). Chaytataj
frinku, manaqa familiaresninkupis, congrega- ruwanchej suyunchejmanta leyesta juntaspa.
cionmanta hermanospis. Wawasta abusayqa, Wawasta abusaj cristianoqa leyta pakin. Ji-
manchay millay juchapuni. napitaj autoridadespa contranpi juchallikun
5 Wawata abusajqa, wawaj contranpi ju-
(Hechos 25:8, kikinchay). Jehovaqa mana an-
challikun. Runa masinchejta sufrichiypis, cianostachu leyesta juntachinankupaj chu-
contranpi sajrata ruwaypis jucha. Qhepan ran, manaqa autoridadesta. Jinapis ancia-
yachaqanapi yachakusun jinataj, wawasta nosqa, wawasta abusajkunata mana autorida-
abusajqa, wawata mayta sufrichin. Chay abu- despa castigonmanta jarkankuchu (Rom. 13:
sasqa2 wawaqa, manana ˜ wajkunaman kaska-
˜ 4). Juchallikoj runaqa, imatachus tarpusqanta
kuyta munanchu, manchi manchillataj wina- ´ 6:7).
oqharin (Gal.
kun. Chayrayku wawasninchejta abusajkuna- 8 Wawata abusajqa, Diospa contranpi jatun
manta jarkananchej tiyan. Abusasqa kajku- juchata ruwan (Sal. 51:4). Runa masinpa con-
natataj sonqochananchej, yanaparinanchejtaj tranpi juchallejqa, Diospa contranpi juchalli-
tiyan (1 Tes. 5:14). kullantaj. Jehova´ Diosninchej israelitasman
6 Wawata abusajqa, congregacionpa contran-
qosqan Leypi piensarina. Chay Leypi nis-
pi juchallikun. Wawata abusaj cristianoqa, con- qanman jina, suwakojpis runamasinta enga-
gregacionta chichichan (Mat. 5:16; 1 Ped. 2: ˜
najpis, “Diospa contranta” juchallikoj (Lev.
12). Chay millay jucharayku, jawamanta runas- 6:2-4). Wawasta abusaj cristianoqa, abusas-
˜
qa wawa manchi manchilla winakunanpaj ju-
1 MANA QONQANAPAJ: Wawasta abusay nispaqa, kaykuna-
manta parlashanchej: uj runa wawata violasqanmanta, chayta- chayoj. Chayta ruwaspaqa Jehova´ Diospa con-
taj ruwanman siminnejta (sexo oral) chayri sikinnejta (sexo tranpi juchallikun, sutintapis chichichan. Ri-
´
anal), manachayrı wawaj jispanitanta, chuchitusninta, chayri
sikisitunta llujchisqanmanta. Chay khuchi runasqa, sajra mu- kunchej jina, wawasta abusayqa Diospa con-
nayninkuta thasnunankupaj, chay millay imasta wawaswan ru- tranpi manchay millay juchapuni.
wanku. Chay runasqa mana warmi wawitasllatachu abusanku,
9 Diospa llajtanqa, wawasta jarkanapaj,
manaqa qhari wawitastapis. Manataj qharisllachu wawastaqa
abusanku, manaqa wakin warmispis abusallankutaj. unaymantapachana ˜ Bibliamanta ashkha ya-
2 MANA QONQANAPAJ: Kay yachaqanapi, qhepan yachaqana- chachiykunata orqhon. Torremanta Qhawaj,
piwan “abusasqa” palabrata ashkhata oqharikonqa. Chaywan-
qa wawallaraj kashaspa violasqa kajkunamanta parlashanchej.
Chay wawitasqa mana juchayojchu kanku, uj sajra runa pay- 7. ¿Imaraykutaj ninchej wawasta abusaj runa, autorida-
kunamanta aprovechakusqanmanta. Abusaj runaqa wawitata despa contranpi juchallikusqanta?
mayta llakichin, cuerpitontapis nanaykuchin. 8. Runa masinpa contranpi juchallej runa, ¿pejpa con-
tranpitaj juchallikullantaj?
4, 5. Wawasta abusaj, ¿pejpa contranpitaj juchallikun? ˜
9. 1) ¿Imatataj Diospa llajtan unaymantapachana or-
6. ¿Imaraykutaj ninchej wawasta abusaj runa, congrega- qhon? 2) ¿Imapajtaj Diospa llajtan kamachiykunata sapa
cionpa contranpi juchallikusqanta? kuti qhawaykurinku?

MAYO DE 2019 9
¡Rijchariy! revistaspi ashkha yachachiyku- taj doctores jina kanku. Paykunaqa onqosqa-
˜
na llojserqa: abusasqa kajkuna naupajman ri- ta, nisunman juchallikojta yanapanankupaj tu-
nankupaj, wajkuna paykunata yanapananku- kuy atisqankuta ruwanku. Bibliaj nisqanman
paj, sonqochanankupajtaj, tatas wawasninku- jina yuyaychasqankoqa, juchallikojta Dioswan
ta jarkanankupaj ima. Chantapis ancianos- allinyakapunanpaj yanapanman. Jinapis chay-
qa, congregacionpi chay millay jucha kajtin, pajqa, juchallikojqa sonqomantapacha pesachi-
imatachus ruwanankuta yachanankupaj ka- kunan tiyan (Hech. 3:19; 2 Cor. 2:5-10).
machiykunata japillankutaj. Diospa llajtanqa 12 Jehova´ Diosqa ancianosman uj jatun llan-

chay kamachiykunata sapa kuti qhawaykurin- kayta qon. Payqa ovejitasninta ancianospa
ku, chuwachana kajtintaj chuwacharqonku. makisninkuman churan. Chayrayku paykuna-
Ajinamanta chay millay jucha kajtin, Cristoj qa sumajta qhawapuyta munanku (1 Ped. 5:
leyninman jinapuni ruwakunanpaj. 1-3). Munallankutaj hermanos congregacion ´
´ ukhupi jarkasqa kanankuta. Chayrayku pilla-
¿IMATA ANCIANOS RUWANKU
PILLAPIS JUCHALLIKOJTIN? pis uj jatun juchata ruwasqanta yachajtinku,
ancianosqa chay rato imatachus ruwananku-
10 Pillapis jatun juchata ruwajtin, ancianos-
pi tukurinku. Jina kajtin, ¿imata´ ancianos ru-
qa Cristoj leyninman jina ruwanku. Chay ley-
wanku, pillapis uj wawata abusasqanta uyarej-
man jina, paykunaqa tukuy hermanosta mu-
tinku? Chayta qhepan parrafospi yachakusun.
nakuywan qhawananku tiyan, imachus Dios-
13 Wakin suyuspi leyesqa, uj wawa abusas-
paj cheqan kasqanman jinataj ruwananku ti-
yan. Chayrayku pillapis juchallikojtin, ashkha qa kajtin denunciata churamunata kamachin.
˜
imaspi tukurinku. Ancianosqa naupajta mas- Chay leyesta, ¿ancianos juntankuchu? Arı.´ Go-
kanku Diospa sutin llimphullapuni kananta biernoj leyesnin autoridadesman willamuna-
(Lev. 22:31-33; Mat. 6:9). Chantapis paykuna- ta kamachin chayqa, ancianosqa kasukunku
qa, hermanosta yanapanku Jehovaj qayllallan- (Rom. 13:1). Chay leyesqa, Diospa leyninwan
pipuni kanankupaj, sonqochankutaj chay ju- mana churanakunchu (Hech. 5:28, 29). Chay-
˜ arejkunata.
charayku nak rayku uj wawa abusasqa kasqanta uyarejtin-
11 Juchallikoj runa congregacionmanta chay-
ku, ancianosqa sucursalman chay rato wajya-
rinku. Ajinamanta gobiernoj leyesninman jina
qa, ancianosqa allinta qhawarinku juchallikoj
imatachus ruwanankuta yachanankupaj.
pesachikunchus manachus, chayta. Pesachi- 14 Ancianosqa abusasqa kajkunaman, tatas-
kun chaytaj, Dioswan allinyakapunanpaj yana-
ninkuman, pikunachus chay abusomanta ya-
panku (Santiago 5:14, 15 leey). Uj cristiano
chajkunamanwan ninku, munaspaqa denun-
sajra munayninwan atipachikuspa juchallikun
ciata churamunankuta. Jinapis wakin kutisqa,
chayqa, onqosqa jina kashan, nisunman Jeho-
chay abusomanta tumpasqa kajqa uj hermano
va´ Dioswan nina ˜ allinpichu kashan.1 Ancianos-
˜ yachakunman.
kanman, chaytaj llajtantinpina
1 Diosmanta karunchakusqanrayku juchallikun chaypis, chay Jina kajtin, ¿manchachikunachu kanman de-
runaqa ruwasqanmanta juchayojpuni. Chayrayku juchallikojqa,
´
Jehova Diosman cuentata qonan tiyan (Rom. 14:12).
nunciata churamuyta, “Diospa sutinta chichi-
chayman” nispa? Mana. Astawanpis chay millay
10. Pillapis jatun juchata ruwajtin, ¿imatataj ancianos juchata ruwajmin, Diospa sutinta chichichan.
ruwaj kasqanku?
11, 12. Santiago 5:14, 15 nisqanman jina, ¿imatataj an- 13, 14. Uj wawa abusasqa kasqanta yachaspa, ¿ancia-
cianos ruwaj kasqanku? nos gobiernoj leyesninta juntankuchu?

10 TORREMANTA QHAWAJ
15 Congregacionpeqa, ancianos pitapis juz- nisunmanchu chay runata juchachaj llullakus-
ganankupaj iskay testigosllapis kanan tiyan. qanta. Chayrayku mana iskay testigos kajtin-
¿Imaraykutaj? Imaraykuchus Bibliapuni iskay pis, ancianosqa chay juchata mana qhawaku-
rikojkuna kananta nin. Chayqa Diospa cheqan llankuchu, reparankutaj chay jucharayku waj-
˜ arishasqankuta. Chayrayku nak
kuna nak ˜ arej-
kamachiykunasninman jina kashan. Jucha-
llikoj runa juchanta mana rimarinchu chay- kunata yanapallankupuni, congregaciontapis
qa, iskay rikojkuna sutinchananku tiyan. Aji- allinta qhawallankupuni chay tumpasqa runa-
namanta ancianosqa, chay iskay testigospa manta jarkanankupaj (Hech. 20:28).
parlasqankunejta juchallikojta juzganankupaj 17 ¿Imatataj ancianos comite´ judicialpi ru-

(Deu. 19:15; Mat. 18:16; 1 Timoteo 5:19 leey). wanku? Paykunaqa qhawarinku, juchallikoj
Jinapis denunciata churamunapajqa, mana is- runa congregacionmanta qharqosqachus ma-
kay testigos necesitakunchu. Chayrayku an- nachus kananta. Paykunaqa mana qhawarin-
cianospis chayri wajkunapis, chay abusoman- kuchu, wawata abusaj runata autoridades cas-
ta autoridadesman willamuyta atinkuman. tiganankutachus, manachus. Chaytaqa auto-
16 Uj cristiano uj wawata abusasqanmanta ridadespa makinkuman saqepunku (Rom. 13:
tumpasqa kajtin, ancianosqa iskay imasta ru- 2- 4; Tito 3:1).
18 Comite´ judicialta ruwaj ancianosqa, ju-
wanku. Sichus gobiernoj leynin wawa abusas-
qa kajtin denunciata churamunata kamachin challikojta Diospa leyesninman jina juzgan-
chayqa, ancianosqa chay leytaraj juntanku. ku. Paykunaqa Bibliaman jina qhawarinku,
Chanta´ imapunichus pasasqanta allinta yacha- chay runa juchanmanta pesachikusqantachus
nankupaj kallpachakunku. Chaymantaqa Bi- manachus. Juchallikoj mana pesachikojten-
blia nisqanman jina qhawarinku, chay runa- qa, congregacionmanta qharqonku. Chanta´
ta comite´ judicialta ruwanankutachus mana- congregacionman willanku, chay juchallikoj
manana ˜ Jehovaj testigonchu kasqanta (1 Cor.
chus. Sichus chay runa qhasillamanta tum-
pasqankuta nin chayqa, ancianosqa iskay 5:11-13). Sichus juchallikoj runa pesachi-
testigosta tapurinku, nisunman pikunachus kun chayqa, mana congregacionmanta qhar-
chay juchamanta yachanku, chaykunata. Uj- qonkuchu. Jinapis ancianosqa juchallikoj-
nin testigoqa chay runata juchachaj kanman, man nenqanku, ichapis ni jaykaj congrega-
ujnintaj chay wawata, manachayri waj wawas- cionpi ima llankaytapis japinanta. Paykuna-
ta abusasqanta yachaj kanman.1 Iskay testi- qa juchallikojman nillanqankutaj, ichapis ni
gos kan chayqa, ancianosqa comite´ judicialta jaykaj siervo ministerial, chayri anciano ka-
ruwanku. Uj testigolla kanman chaypis, mana nanta. Chantapis wawaspa allinninkuta mas-
kaspa, ancianosqa juchuy wawasniyoj tata-
1 Uj wawa abusasqa kasqanta nejtin, tatan, maman chayri pi- mamasman sapallankupi ninkuman, chay ju-
manchus willakun chay, ancianosman willarinman. Ajinamanta
wawaqa mana astawan sufrenqachu. Ancianosqa ni jaykajpis, challikoj runamanta wawasninkuta jarka-
wawatawan abusomanta tumpasqa kajtawan uyanchachinan- nankuta. Chayta ruwashaspataj, ancianosqa
kuchu tiyan.
mana willanankuchu tiyan pichus abusasqa
15. Kay 1 Timoteo 5:19 nisqanman jina, ¿imaraykutaj an- karqa chayta, nitaj familiaresninpa sutisnin-
cianos pitapis juzganankupaj iskay testigosllapis kanan- kutapis.
puni tiyan?
16. Pillapis uj wawata abusasqanmanta tumpasqa kajtin, ´
17, 18. Comite judicialta ruwaj ancianos, ¿imastataj ru-
¿imatataj ancianos ruwaj kasqanku? waj kasqanku?

MAYO DE 2019 11
Tatamamaspaj
wawaspajwan yanapas

Tatamamas wawasninkuta yachachinankupaj Jovencitospaj


´ ´ ´
* “¡Sus hijos estan en peligro!”, “¿Como podemos * Wakin jovenes jinata ninku: Uj joven molesta-
´
proteger a nuestros hijos?”, “Adopte medidas sojtin, ¿imata ruwawaj? nisqa video. Chayqa
preventivas en el hogar”, ¡Despertad! 8 de octu- jw.org nisqapi kashan (BIBLIAJ YACHACHIYKU-
bre de 1993. NASNIN ˛ JOVENESPAJ nisqaman yaykuy).
´
* “Una amenaza que debe preocupar a los * “¿Como puedo protegerme del abuso sexual?”,
´ ´ ´
padres”, “Como proteger a sus hijos”, “Haga de Lo que los jovenes preguntan. Respuestas practi-
´
su hogar un refugio seguro”, ¡Despertad! octubre cas (volumen 1) nisqa libro, capıtulo 32.
de 2007. ´ ´
* “Los jovenes preguntan: ¿Que debes saber sobre
´
* “¿Imaynata sumaq tata kawaq?”, Torremanta las agresiones sexuales? Primera parte: Precau-
´
Qhawaj 1 de enero de 2009. ciones que deberıas tomar”, nisqa yachaqana.
˜
´ ˜ Chayqa jw.org nisqapi kashan (ENSENANZAS
* “¿Imaynata wawaswan qhariwarmi punuykuy- ´ ´
BIBLICAS ˛ JOVENES nisqaman yaykuy.
manta parlawaq?”, Torremanta Qhawaj 1 de enero
Kayqa castellanollapi).
de 2011.
* “Abusaymanta, ¿imatataj yachanay tiyan?”,
* Wawasninchejta cuidana nisqa video, kaytaqa
Jovenesqa kay 10 tapuykunata ruwakunku folleto,
JW Broadcasting˙ nisqapi tariwaj.
8 tapuy.
* “Jehovaj testigosnenqa familiasta yanapanku
Abusasqasta sonqochanapaj
abusajkunamanta wawasninkuta cuidanankupaj”
nisqa yachaqana. Chayqa jw.org˙ nisqapi kashan ´
* “Ayuda para las vıctimas del incesto”, La Atalaya
(NOQAYKUMANTA ˛ ¿IMASTATAJ JEHOVAJ 1 de diciembre de 1991.
TESTIGOSNIN RUWAYKU? nisqaman yaykuy). ´
* “Las vıctimas inocentes del abuso de menores”,
´
* “¿Imaynata wawasninchejwan qhariwarmi jina “El trauma que produce el abuso de menores”,
˜
punuykuymanta parlarisunman?” nisqa yacha- ¡Despertad! 8 de octubre de 1991.
qana. Chayqa jw.org nisqapi kashan (BIBLIAJ ´ ´
YACHACHIYKUNASNIN ˛ BIBLIAMANTA * “Los jovenes preguntan: ¿Que debes saber sobre
´
TAPUYKUNA nisqaman yaykuy). las agresiones sexuales? Segunda parte: Como
puedes recuperarte”, nisqa yachaqana. Chayqa
´ ˜ ´
* Jesusmanta yachakuna libro, 10 chanta jw.org nisqapi kashan (ENSENANZAS BIBLICAS ˛
´
32 yachaqana. JOVENES nisqaman yaykuy. Kayqa castellanollapi).
´
* Jehova amigoyki kachun: Wawasniykichejta * “Abusasqa kajkunata sonqochana”, Torremanta
jarkaychej nisqa video. Chayqa jw.org nisqapi Qhawaj mayo de 2019, 20 yachaqana.
kashan (BIBLIAJ YACHACHIYKUNASNIN ˛
WAWASPAJ nisqaman yaykuy).

12 TORREMANTA QHAWAJ
TATAMAMAS, WAWASNIYKICHEJTA pis piensanku ni pi paykunata creenanta. Ma-
JARKAYCHEJ nachayrı´ abusaj runaqa, ichapis wawata man-
19 Tatamamasqa wawasninkuta sajra runas- chaykuchin mana pimanpis willakunanpaj.
manta jarkananku tiyan.1 Tatamamas, wawas- Wawaykichej uj jinalla kashan chayqa, kacha-
niykichejqa “Diosmanta herencia kanku”, uj llamanta tapuriychej, pacienciawantaj uyariy-
regalo jinataj (Sal. 127:3). Qankunaqa chay chej.
sumaj regalota cuidanaykichej tiyan. Wawas 22 Kinsa kaj, wawasniykichejta yachachiy-

mana abusasqa kanankupaj, qhepan parrafos- chej. Edadninkuman jina qhariwarmi jina pu-
pi imatachus ruwananchejta yachakusun. ˜
nuykuymanta parlariychej. Pillapis llujchiy-
˜
20 Naupaj kaj, imaynapichus wawas abusasqa
kuyta munajtin, imatachus ninankuta chayri
kasqankuta yachaychej. Imayna runaschus wa- ruwanankuta yachachiychej. Diospa llajtanqa
wasta abusasqankuta yachaychej. Yachallay- wawasta abusajkunamanta jarkanapaj, ash-
˜
chejtaj imaynatachus wawasta enganasqanku- kha publicacionesta, videosta ima orqhon.
tapis. Wawasniykichejta tukuy tiempo qhawa- Chaywan yanapachikuychej wawasniykichej-
riychej, ama piwanpis sapallankuta saqeychej- ta jarkanaykichejpaj (“Tatamamaspaj wawas-
chu (Pro. 22:3; 24:3). Ashkha kutispi wawasta pajwan yanapas” nisqa recuadrota qhawa-
abusajkunaqa, familiallankumantataj kanku, riy).
chayri rejsisqasninku kanku. 23 Jehovaj testigosnenqa wawasta abusayta
21 Iskay kaj, wawasniykichejwan parlariy-
millay juchapaj qhawanchej. Cristoj leynin-
chej, tukuy imata willasunaykichejpaj (Deu. man jina kausasqanchejrayku, wawata abusaj
6:6, 7). Paykunawan parlarishaspaqa sumaj- runata mana castigota japinanmanta jarkan-
ta uyariychej (Sant. 1:19). Wawasqa abusasqa chejchu. Chanta, ´ ¿imaynata´ yanapasunman
kajtinku, willakuyta manchachikunku. Icha- abusasqa karqanku chaykunata? Chayta qhe-
1 Kaypi nikusqanqa mana tatamamasllapajchu, manaqa wawas- pan yachaqanapi yachakusun.
ta qhawajkunapaj, chayri wawasta uywanapaj encargasqa kaj-
kunapajpis. 22. ¿Imatawantaj tatamamas ruwankuman wawasninku-
ta jarkanankupaj? (Kay revistaj tapanpi fotota qhawa-
19, 20. ¿Imatataj tatamamas ruwankuman wawasninku- riy).
ta jarkanankupaj? ´
23. 1) ¿Imaynata Jehovaj testigosnin wawasta abusayta
21. ¿Imatawantaj tatamamas ruwankuman wawasninku- qhawanchej? 2) ¿Imatataj qhepan yachaqanapi yachaku-
ta jarkanankupaj? sun?

YUYARIKUNAPAJ

˛ ¿Imaraykutaj wawasta ˛ Pillapis juchallikojtin, ˛ ¿Imaynatataj tatamamas,


abusay manchay millay ¿imatataj ancianos wawasninkuta abusaj
jucha? ruwanku? runasmanta jarkankuman?

103 TAKIY
Michejkunata Dios qowanchej
20 YACHAQANA

TAWA KAJ

Abusasqa kajkunata
sonqochana
134 TAKIY
Wawasqa uj herencia “Tukuy imapi sonqochaj Diostaj. Paymin sonqochawanchej
kanku tukuy llakiyninchejpi” (2 COR. 1:3, 4).
´
¿IMATA KAYPI RUNASQA nacekusqanchejmantapacha sonqochasqa kayta
YACHAKUSUN? necesitanchej, wajkunatataj sonqochayta atinchej. ¿Imaray-
Wawa kashaspa abusasqa kutaj chayta ninchej? Uj wawita pujllashaspa moqetunta ras-
kajkunaqa, watas pasajtin- millakusqanpi tukurina. Wawitaqa chay rato tatanman chay-
˜ ´
napis icha sufrishallanku- ri mamanman waqaspa willakamun. Paykunaqa nanasqetanta
puni. Kay yachaqanapi, mana sanoyachiyta atinkuchu, jinapis wawitankuta sonqocha-
imaraykuchus paykuna riyta atinku. Chayrayku wawitankuta imaynapichus urmakus-
unayta sufrisqankuta ya-
´ qanta tapurinku, waqaysitunta picharqonku, munakuywantaj
chasunchej. Chanta yacha-
sonqocharinku. Chanta´ nanasqetanta jampiykunku. Wawitan-
kusun, pichus paykunata ˜ waqanchu, watejmantataj puj-
sonqochayta atisqanta. kutaj sonqochakuytawan nina
Yachakullasuntaj imayna- llaj kutirin. Tiemponmantaj moqetunpis sanoyapun.
tachus paykunata sonqo- 2 Jinapis wakin wawasqa astawan sufrinku. Imaraykuchus

chananchejta. wakin sajra runasqa paykunata violanku. Wakin wawasqa uj


kutita abusasqa karqanku, wakintaj watasta. Wakin kutispi,
chay sajra runasqa chay rato japichikunku, castigasqataj kan-
ku. Wakin kutistajrı,´ ni ima castigota japinkuchu. Abusaj ru-
nata chay rato castiganku chaypis, wawasqa abusasqa kasqan-
kuta mana qonqayta atinkuchu. Chayraykutaj jatun kananku-
kama mayta sufrillankupuni.
3 Wakin hermanosninchejqa, wawa kashaspa abusasqa kas-

qankurayku kunankama sufrishallankupuni. ¿Imataj payku-


nata yanapanman? (2 Corintios 1:3, 4 leey). Jehova´ Dios-
qa ovejitasnin munasqas, sonqochasqastaj kanankuta munan.
Chayrayku qhepan parrafospi kay tapuykunaman kutichisun:
´
1, 2. 1) Nacekusqanchejmantapacha, ¿imatataj necesitanchej, chanta ima-
tataj ruwayta atinchej? 2) Wakin wawas, ¿imaraykutaj astawan sufrinku?
´ ´
3. 1) 2 Corintios 1:3, 4 nisqanman jina, ¿imata Jehova Dios ovejitasninpaj
munan? 2) ¿Ima tapuykunamantaj kutichisun?

14
¿Imaraykutaj wawa kashaspa abusasqa kajku- 7 Wawaj yuyaysitonqa, mana kuraj runajta ji-
na sonqochanata necesitanku? ¿Pitaj payku- nachu. Chayrayku manaraj sumajtachu re-
nata sonqochanman? ¿Imaynata´ paykunata paran, imachus allin, imatajchus mana allin
sonqochasunman? kasqanta (1 Cor. 13:11). Chayraykutaj abu-
´ sajkunaqa wawasta facilta engananku.˜ Abu-
¿IMARAYKU SUFREJKUNATA SONQOCHANA?
saj runasqa, wawaman creechinku abusasqa
Wawa kashaspa abusasqa kajkunaqa, ash- kananpaj pay juchayoj kasqanta. Manachayrı´
4
˜
kha watas pasajtinnapis sonqochanata nece- wawaman ninku, willakojtin ni pi creenanta.
sitallankupuni. ¿Imaraykutaj? Chayta entien- Chayrı´ wawata creechinku, kuraj runaswan
denapaj, yuyarikuna wawasqa kuraj runaswan wawaswan munanakojtinkoqa, qhari warmi
mana kikinchu kasqankuta. Chayrayku abu- ˜
jina punuykuyta atillasqankuta. Abusasqa
sasqa wawasqa, mana kuraj runas jinachu su- wawataj chay yuyaywan winan, ˜ nitaj entien-
frinku. Qhepan parrafospi yachakusun, imay- denchu chay runa llullakushasqanta. Chanta-
natachus paykuna sufrisqankuta. ˜
pis pisipaj, chichipajtaj qhawakuspa winakun,
5 Wawasqa paykunata uywajkunaman kas-
yuyantaj ni pi payta munakusqanta.
kakunku, nitaj paykunamanta ima sajratapis 8 Rikunchej jina, abusasqa wawasqa unayta

suyankuchu. Ajinata yuyasqankurayku, wa- sufrinku. Chayrayku wawasta abusayqa man-


˜
wasqa kusisqa winakunku, waj runaspipis atie- chay millay ruwaypuni. Kay tiempopitaj chay-
nekunku. Jinapis ashkha wawasqa, maypi- qa astawan rikukushan. Chaytaj sutita ri-
˜
chus winakunku chayllapitaj abusasqa kanku. kuchiwanchej, qhepa punchaykunapi kau-
Abusajkunataj familiaresninku chayri rejsis- sashasqanchejta. Runasqa “runa masinku-
qasninku kanku. ¿Imaynatataj chay wawitas ta mana munakojkuna” kanku. “Chaukiyaj
˜
winakunku? Paykunaqa ashkha watas pasaj- sajra runasrı,´ astawan astawan” sajrayashanku
tinpis, manana˜ wajkunaman kaskakuyta mu- (2 Tim. 3:1-5, 13). Supayqa sajra imasllata ru-
nankuchu. wayta munan. Ashkha runastaj paypa munas-
6 Wawasqa mana sapankumanta jarkakuyta qanta ruwashanku. Jinapis Tatanchej Jeho-
atinkuchu, chayrayku wawasta abusayqa man- vaqa, Satanasmanta, sajra runasmanta ima,
aswan atiyniyoj. Payqa Supaypa manasnin- ˜
chay sajrapuni. Wawasta abusaj runasqa, wa-
witaj cuerpitonpis, yuyaysitunpis niraj waki- ta sumajta yachan. Chayrayku llakiyninchejta
chisqachu kashajtin, qhariwarmi jina punuy- ˜ allinta entienden, sonqochawasuntaj. Jehova-
kuyta yachachinku. Chaytaj manapuni allin- qa “may khuyakuyniyoj Tata, tukuy imapi son-
chu. Imajtinchus wawaqa, nina ˜ entiendenchu qochaj Diostaj. Paymin sonqochawanchej tu-
˜
casarasqaslla qhariwarmi jina punuykuyta kuy llakiyninchejpi. Ajinamanta noqanchejpis
atisqankuta. Chantapis pisipaj qhawakus- imaymana llakiykunapi kajkunata sonqocha-
˜
pa winakun, ˜
ninataj wajkunaman kaskakuyta nanchejpaj, imaynatachus Dios sonqochawan-
munanchu. chej, ajinata”. Chay jina kacha Tatata sirvispa,
may kusisqa kanchej (2 Cor. 1:3, 4). Qhawari-
4. Wawa kashaspa abusasqa kajkuna, ¿imaraykutaj son- nachej pinejtachus sonqochawasqanchejta.
qochanata necesitallankupuni?
5. Abusasqa wawas, ¿wajkunaman kaskakuyta munan- 7. 1) ¿Imaraykutaj abusaj runas wawasta facilta enga-
kuchu? ˜ ˜
nanku? 2) Abusasqa wawa, ¿ima yuyaywantaj winakun?
´
6. ¿Imaraykutaj wawasta abusay manchay sajrapuni? 8. Jehova Diosninchej, ¿sufrejkunata sonqochanchu?

MAYO DE 2019 15
¿PITAJ SUFREJKUNATA SONQOCHANMAN? kunankupaj jinataj kausaj. Chayrayku pay-
9 Wakin tatas chayri mamasqa, wawasnin- qa hermanosman nerqa: “Noqa jina ruway-
ku abusasqa kajtinku mana imatapis ru- chej, imaynatachus noqapis Cristo jina ru-
wankuchu. Wakin wawastataj familiankuman- wani ajinata”, nispa. Pabloqa chayta ner-
ta kajkunallataj abusanku. Ajina familias- qa Dios yuyaychasqanrayku (1 Cor. 11:1). Uj
˜
pi winakojkunaqa, astawan sonqochanata ne- pacha, payqa anciano jina imatachus ruwas-
cesitanku. Rey Davidqa Jehova´ Diosninchej qanta nerqa: “Qankuna ukhupi may kachas
sonqochayta atiwasqanchejta yacharqa (Sal- karqayku, imaynatachus uj mama wawitan-
ta nu˜ nuchin,
˜ munakuywantaj qhawan, ajina-
mo 27:10 leey). Payqa yacharqa tatanwan
mamanwan saqerparejtinkupis, Diosqa mana ta”, nispa (1 Tes. 2:7). Kay tiempopipis muna-
saqerparinanta. Kunanpis Tatanchej Jehova- kuyniyoj ancianosqa, llakisqa hermanosta Bi-
qa, sufrejkunata kamachisninwan sonqocha- bliawan sonqocharishaspa, munakuywan par-
chin. Jallpantinpi hermanos, familianchej lapayanku.
11 Abusasqa kajkunataqa, mana ancianos-
kanku. Jesuspis nerqa: “Pichus cielopi kashaj
Tataypa munayninta ruwajqa, chaymin her- llachu sonqochankuman. Bibliaqa tukuyman
manoy, hermanay, mamaytaj”, nispa (Mat. niwanchej: “Purajmanta sonqochanakullay-
12:48 -50). chejpuni”, nispa (1 Tes. 4:18). Sinchi creeyni-
10 Congregacionpi familia jina kasqanchej- yoj hermanasqa, llakiypi kaj hermanasta son-
´
manta parlarina. Apostol Pabloqa congre- qochariyta atinkuman. Jehova´ Diosninchej-
gacionpaj mayta llankaj, hermanos yacha- qa wawitanta sonqochaj mamawan kikincha-
kun (Isa. 66:13). Bibliaqa nin, wakin warmis
9. Rey David Salmo 27:10 versiculopi nisqanman jina, llakiypi kajkunata sonqochasqankuta (Job
´
¿saqerpasqa kajkunata Jehova saqerparillantajchu?
´
10. ¿Imatataj apostol Pablo 1 Tesalonicenses 2:7 ver- 11. ¿Ancianosllachu llakiypi kajkunata sonqochayta atin-
siculopi nerqa? kuman?

Sinchi creeyniyoj
hermanasqa sumajta
sonqochayta yachanku
(11 parrafota qhawariy).
42:11). Jehova´ Diosqa mayta kusikun, sinchi 14 Llakisqa kajkunata mana manchachiku-
creeyniyoj hermanas llakiypi kajkunata son- nankupaj yanaparina. Eliasmanta parlarina-
qochajtinku. Icha´ ancianosqa ajina winay
˜ tu- llapuni. Jehova´ Diosqa, Elıas ´ Horeb orqo-
kusqa cristianaswan sapallankupi parlarinku- man correnanpaj atiyninwan kallpacharqa.
˜
Diosqa ashkha watas naupajta, chay orqopi
man, llakisqa hermanata yanaparinankupaj.1
´ llajtanwan uj tratota ruwarqa. Eliasqa chay
¿IMASTA RUWASUNMAN LLAKISQA
KAJKUNATA SONQOCHANAPAJ?
karu lugarman chayaspa, icha´ nina ˜ yuyar-
˜
qachu enemigosnin wanuchinankuta. ¿Imata´
12 Llakisqa kajkunaqa wakin imasmanta
chaymanta yachakusunman? Abusasqa kajku-
mana parlayta munankuchu. Paykunata ya- nata yanapariyta munaspaqa, mana mancha-
naparishaspaqa, ama anchata tapuykachana-
´ ¿imaynata´ payku- chikunankupajraj yanaparina. ¿Imaynata´ an-
chu (1 Tes. 4:11). Chanta, cianos chayta ruwankuman? Paykunaqa sapa
nata yanaparisunman, sonqocharisunman- hermano chayri hermana mana kikinchu kas-
taj? Qhepan parrafospi Bibliaman jina phish- qanta yuyarikunanku tiyan. Ichapis uj herma-
qa yuyaychaykunata yachakusun. naqa, wasinpi teycituta tomarispa llakiynin-
13 Llakisqa kajkunapaj imitallatapis ruwapu-
manta parlariyta munanman. Waj hermana-
na. Uj pacha, profeta Eliasta enemigosnin
˜ tajrı´ ichapis salonllapi parlariyta munanman.
wanuchiyta munarqanku. Paytaj mana wa- 15 Uyariyta yachana. Bibliaqa niwanchej:
˜nuchinankupaj ayqekorqa. Chaypacha may-
˜ ˜ mu- “Sapa ujpis allinta uyariyta yachanan tiyan,
ta llakikusqanrayku, wa nupullayta na manataj usqhayllata parlananchu tiyan”, nis-
narqa. Jehova´ Diostaj Eliasta sonqochanan- pa (Sant. 1:19). Allinta uyariyta yachayqa,
paj, angelninta kacharqa. Chay angelqa pay- mana llakisqata chinsitumanta uyariyllachu,
man qoni ˜ tantata jaywarqa, mikhukunantataj
nitaj uyanta qhawaspa uyariyllachu. Jeho-
nerqa (1 Reyes 19:5-8 leey). Jehova´ Dios- va´ Dios imaynatachus Eliasta uyarisqanmanta
pa angelninmantaqa, mayta yachakusunman. yachakuna. Profeta Eliasqa Jehovaman willa-
Llakisqa kajkunapaj imitallatapis ruwapoj- korqa, manchachikusqanta, sapallan kashas-
tinchejqa, paykunata mayta kallpachasun. qanta, tukuy imatataj qhasillapaj ruwasqan-
Paykunaman imatachus ninanchejta mana ta. Jehova´ Diostaj payta sumajta uyarerqa,
yachaspaqa, ichapis mikhunitata waykupu- munakuywantaj sonqocharerqa. Ajinamanta
sunman, uj regalitota qorisunman chayri uj Jehovaqa profeta Eliasta allinta uyarisqanta
tarjetitata jaywasunman. Chaykunata ruwaj- rikucherqa (1 Rey. 19:9-11, 15 -18).
tinchejqa, llakisqa hermanosninchejqa muna- 16 Uj hermano chayri uj hermana llakiy-
kusqanchejta, paykunamantataj llakikusqan- ninta willarishawajtinchej, ¿imaynata´ payta
chejta reparanqanku. munakusqanchejta, khuyakusqanchejta ima
1 Abusasqa kajkunaqa, munaspaqa doctoreswan yanapachi- rikuchisunman? Sumajta yuyaycharikuspa
kunkuman. ´ ´
14. Jehova Dios Eliasta yanapasqanmanta, ¿imata ya-
12. Llakisqa kajkunata yanaparishaspa, ¿imatataj mana chakusunman?
ruwanachu kasqa? 15. Allinta uyariyta yachay, ¿chinsitumanta uyariyllachu
13. 1) Kay 1 Reyes 19:5-8 nisqanman jina, ¿imatataj kasqa?
´ ´
Jehova Diospa angelnin Eliaspaj ruwasqa? 2) ¿Imata 16. Uj hermanonchej llakiyninta willarishawajtinchej,
´
Diospa angelninmanta yachakusunman? ¿imaynata payta munakusqanchejta rikuchisunman?

MAYO DE 2019 17
Llakisqa kajta pacienciawan
uyarispa, paywan khuska Diosmanta
˜
sonqomantapacha manakuspa,
miski simiwan parlaspa ima,
paykunata mayta sonqochasuman
(15 al 20 parrafosta qhawariy).

imallatapis nirisunman. Ichapis nisunman: 10, 13, 14). Eliasmanta yachakusunman, wa-
“Llakichiwanki hermanay, ´ imaynat a´ chay- kenqa llakiyninkumanta kutin kutita parlas-
ta ruwasonqankuri. ¡Chaytachu wawasta ru- qankuta. Llakisqa hermanonchej ajina chay-
wanqanku!”, nispa. Chant a´ imatachus wi- qa, Jehova´ jina pacienciawan uyarina. Amataj
llarishawasqanchejta sumajta entiendenapaj, chay rato ninachu imatachus ruwananta, ma-
kachallamanta tapurisunman. Miski simi- naqa paymanta khuyakuna (1 Ped. 3:8).
wan uj mashkha palabrasta nejtinchej, lla- 18 Llakisqa kajkunapaj sonqomantapacha

kisqa kajqa sumajta uyarisqanchejta yachan- ˜


Diosmanta manapuna. Sinchi llakisqa kajku-
qa. Reparanqataj munakusqanchejta, llakiy- naqa, Diosmanta wakin kutis mana manakuy-˜
nintapis entiendeyta munasqanchejta (1 Cor. ta atillankuchu. Ichapis pisipaj qhawakusqan-
13:4, 7). kurayku, Jehova´ mana uyarinanta yuyanku.
17 Pipis llakiyninta willarishawajtinchejqa, Paykunata yanapariyta munaspaqa, sutinkuta
mana ‘usqhayllata parlanachu tiyan’. Parla- oqharispa paywan khuska Diosmanta mana- ˜
shajtenqa ama pantachinachu, nitaj yuyay- ´
kuna. Orapushaspataj Jehova Diosman nina,
chanapachachu. Amallataj pantasqa kasqanta chay hermanota chayri hermanata, tukuy
ninachu. Astawanpis pacienciawan uyarina. hermanos mayta munakusqanchejta. Chanta´
´
Elıas Jehovaman llakiyninta willakushajtin, Jehova´ Diosman rogakuna munasqa ovejitan-
imachus llakichisqanta sutita nerqa. Diosnin- ta sonqochananta. Ajinata Diosmanta mana- ˜
chej creeyninta kallpachasqantawantaj, Elias- kojtinchejqa, paykunata mayta sonqochanqa
qa watejmanta chayllatataj nerqa (1 Rey. 19:9, (Sant. 5:16).
17. Pipis llakiyninta willarishawajtinchej, ¿imaraykutaj ˜
18. Llakisqa kajkunapaj Diosmanta manapuspa, ¿payku-
pacienciawan uyarina? nata yanapasunmanchu?

18 TORREMANTA QHAWAJ
19 Llakisqa kajkunata sonqochanapaj jina kacharqa. Chay angeltaj Danielman nerqa,
parlarina. Niraj imatapis nishaspa sumajta yu- Jehova´ Diospaj may munasqa kasqanta (Dan.
yaychakuna. Imatapis parlarparillasun chay- 10:2, 11, 19). Jehova´ Diosqa llakisqa herma-
qa, wajkunaj sonqonta espadawan jina tojsi- nosninchejta kikillantataj munakun.
sunman. Jinapis miski simiwan parlajtinchej- 21 Llakisqa kajkunata sonqochashaspaqa,

qa, paykunaj sonqonkuta jampiwan jina tha- Jehova´ Dios may munakuyniyoj kasqanta yu-
˜
nichisunman (Pro. 12:18). Chayrayku Jehova´ yarichinchej. Ama qonqanachu Diosninchejqa
˜
Diosmanta manakuna, llakisqa kajta sonqo- justiciata ruwasqantapuni. Payqa sumajta ya-
chanapaj palabrasta tarinapaj yanapanawan- chan, pikunachus abusasqa kasqankuta. Chay-
chejta. Jehova´ Diosqa Palabranpi sonqochaj rayku chay millay juchata ruwajkunataqa,
palabrasta ashkhata churacherqa (Heb. 4:12). mana pesachikojtinku castiganqapuni (Nah. 1:
20 Wawa kashaspa abusasqa kajkunaqa, 3). Chaykamaqa abusasqa kajkunata sonqo-
ichapis pisipaj, chichipajtaj qhawakuspa wi- chanapaj, tukuy atisqanchejta ruwana. Jeho-
˜
nakunku, yuyankumantaj ni pi paykunata mu- va´ Diosninchejqa, Satanaspa mundonpi sufrej-
nakusqanta. Yuyallankumantaj mana muna- ˜
kunaj llakiyninkuta winaypaj chinkachenqa.
kunapaj jinachu kasqankuta. Chaytaj mana ji- Chaytaj mayta sonqochawanchej. Abusasqa
nachu. Chayrayku Bibliapi rikuchina, Jehova´ kajkunaqa, tukuy llakiyninkuta tumpamanta-
Dios paykunata mayta munakusqanta (“Lla- wan qonqanqanku (Isa. 65:17).
kisqa kajta sonqochanapaj textos” nisqa re-
21. 1) Wawasta abusajkuna mana pesachikojtinku, ¿ima-
cuadrota leeriy). Profeta Danielmanta parla- ´
tataj Jehova ruwanqa? 2) ¿Imatataj tukuy atisqanchejta
rina. Payqa uj pacha manchay llakisqa, pisi ruwasunman?
kallpayojtaj kasharqa. Jehova´ Diosninchej-

taj ujnin angelninta payta kallpachananpaj ´
DIBUJOS. Pagina 16: Creeypi sinchi sayasqa hermana,
´
19. ¿Maypitaj sonqochaj palabrasta tarisunman? llakisqa hermanata sonqochashan. Pagina 18: Iskay
20. 1) Abusasqa kajkuna, ¿imastataj yuyankuman? ancianos uj llakisqa hermanata waturishanku. Paytaj
´ creeypi sinchi sayasqa hermanata chaypi kananpaj
2) ¿Imaynata llakisqa hermanosninchejta yanapasun-
man? wajyarikusqa.

YUYARIKUNAPAJ
´
˛ Abusasqa kajkuna, ˛ Abusasqa kajkunata, ˛ ¿Imasta ruwasunman
¿imaraykutaj watas pasaj- ¿pitaj sonqochayta abusasqa kajkunata
˜
tinnapis sonqochanata atinman? sonqochanapaj?
necesitallankupuni?

109 TAKIY
Tukuy sonqowan munanakunachej
Llakisqa kajta sonqochanapaj textos
Bibliaj nisqanqa abusasqa kajkunata mayta yanaparqa. Bibliapi
´
paykunata yanapanapaj ashkha versıculos kajtinpis, kaypeqa
˜
wakillanmanta parlarisunchej. Naupajtaqa Bibliamanta uj texto
rikhurenqa. Sapa textoj uritanpitaj, abusasqa kajkunata
imaynatachus chay textowan sonqochananchejta nishan.

JOB 34:22-28 parlarinankupaj tiempochakorqanku. Noqamanta


Wawasta abusajkunaqa wakin kutis mana casti- llakikoj kanku, llakiyniytapis pacienciawan uyari-
´ ˜
gasqachu kanku. Jinapis Jehova Diosqa chay mi- warqanku. Uyarishajtiytaj Diosmanta manapuwaj
llay ruwasqankuta yachan, uyarintaj abusasqa kaj- kanku”, nispa.
kunaj qhaparikusqankuta. Diosninchej justiciata
ruwananta yachayqa, sonqonchejta tiyaykuchin. 1 CORINTIOS 13:4, 7
Pillapis wawa kashajtin abusasqa kasqanta
SALMO 62:8 willawajtinchej, chay versiculosmanta yuyariku-
Uj hermanonchejta 9 watasniyoj jina kashajtin na. Ama payta yuyachinachu willawasqanchej-
abusasqanku, kunantaj payqa congregacionpi ta mana creesqanchejta. Wawasta abusajkuna-
anciano. Pay nin: “Kay versiculopi nin jina, sonqoy- qa, abusanku chay wawasman niyta yachanku,
´
pi kaj chhikata Jehova Diosman willakorqani. Ro- willakojtinku ni pi paykunata creenanta. Wakintaj
gakorqanitaj sonqochanawanta, sonqo tiyaykuyta ˜
chay yuyaywan winakunku. Chayrayku hermanon-
ima qonawanta. Kutin kutita orakusqayqa, pisi- chejpa llakiyninta entiendenapaj kallpachakuna,
manta pisi sonqochakunaypaj, sonqo tiyasqataj sonqocharinataj.
kanaypaj yanapawarqa”, nispa (Salmo 56:8-13
versiculosta leerillaytaj). 2 CORINTIOS 10:4, 5
´ Wawasta abusajkunaqa, abusasqa wawaman
ISAIAS 41:10, 13 pantasqata yuyachinku. Diospa Palabrantaj chay
´ ˜
Chay versiculosqa rikuchiwanchej, Jehova Dios- pantasqa yuyaykunata thuninman, mayqenkuna-
ninchejqa kacha Tata jina kasqanta, llakiypi ka- chus Satanasmanta jamun, chayta.
shajtinchejtaj yanapawasqanchejta. Chaytaj may-
ta sonqochawanchej. Mundontinpi ashkha herma- 1 JUAN 3:19, 20
nos, abusasqa karqanku chaykunapis, kausaynin- Sonqonchej qhasimanta juchachawanchej chayqa,
kupi rikunku chay versiculospa nisqan cheqapuni yuyarikuna “Diosqa sonqonchejmanta aswan kuraj
kasqanta. kasqanta, tukuy imatataj yachasqanta”. Diospa
´
´ Palabranqa reparachiwanchej, Jehova Diosnin-
ISAIAS 32:1, 2 chejpaj may munasqa kasqanchejta.
Uj hermananchejta sojta watasniyoj kashajtin
abusasqanku. Pay nin: “Ancianosmanta yanapata Jehovaman qayllaykuna libropi 24 yachaqanata
˜
manakorqani. Paykunaqa ashkha kutispi noqawan leeriy.

20 TORREMANTA QHAWAJ
21 YACHAQANA

Ama “kay mundoj”


yachayninwan
˜
enganachikunachu
98 TAKIY
Bibliaqa Diospa “Kay mundoj yachaynenqa, Diospaj qhasi manakajlla”
yuyaychasqan (1 COR. 3:19).

´ ´
¿IMATA KAYPI JEHOVA DIOSQA Sumaj Yachachejninchej. Paypa yanapay-
YACHAKUSUN? ninwanqa, ima llakiytapis atipasunman (Isa. 30:20, 21). Dios-
Kay yachaqanapi yachaku- pa Palabranqa, “allin yachachisqa” kanapaj yanapawanchej,
´ sumajtataj wakichiwanchej “tukuy ima allin kajta” ruwanapaj
sun, Jehova Dioslla imay-
natachus kausanata niyta (2 Tim. 3:17). Bibliaj nisqanman jina kausakuspaqa, aswan ya-
´ chayniyoj kasun, “kay mundoj” yachayninta qhatejkunamanta
atiwasqanchejta. Chanta
yachakusun, kay mundoj nisqaqa (1 Cor. 3:19; Sal. 119:97-100).
yachaynenqa llakiykunalla- 2 Kay mundoj yachaynenqa, sajra munayninchejta ruwana-
ta apamusqanta, Diospa paj tanqawanchej. Chayrayku ichapis kay mundomanta ru-
Palabran nisqanman jina nas jina, yuyayta, ruwayta ima munanchej. Biblia niwanchej:
kausakuytaj, allinninchej- “Allinta qhawakuychej, pajtataj pipis presota jina apakapusun-
paj kasqanta.
kichejman runaj yachayninwan, qhasi manakaj yachachiykuna-
˜
wan ima. Chaykunaqa naupa runaspa yachachiyninkumanta ja-
mun”, nispa (Col. 2:9). Kay yachaqanapi parlarisun, kay mun-
doj iskay “qhasi manakaj” yachachiyninmanta, ashkha runas
chayta qhatisqankumanta ima. Sapa yachachiyta qhawarishas-
pa, reparasun kay mundoj yachachiynin sonsera kasqanta, Bi-
bliaj yachachiynillantaj sumaj kasqanta.
˜
KHUCHICHAKUYTA NINA JUCHAPAJCHU QHAWANKU
3 Estados Unidospi imachus kasqanmanta parlarina. Unay-
qa chay suyumanta runasqa, casarasqaslla qhariwarmi jina pu-
˜
nuykuyta atisqankuta nej kanku, manataj chaymanta wajku-
˜
naj naupaqenpi parlallajchu kanku. Jinapis 1900 watamanta-
pacha, runasqa nina˜ kikintachu yuyarqanku, ashkha imastataj
˜
nina juchapajchu qhawarqanku.
1. ¿Imapajtaj Diospa Palabran yanapawanchej?
´
2. ¿Imata kay yachaqanapi yachakusun?
´
3, 4. Kay 1900 watamantapacha, ¿imaynata Estados Unidospi runas yuyay-
ta qallarerqanku?

21
Kay mundoqa runasta
khuchichakuyman tanqan.
Jehovaj kamachisnintaj
mana kay mundoj
yachayninwan
˜
enganachikunkuchu
(5 parrafota qhawariy).

˜
4 Naupaj kaj Guerra Mundial pasasqanta- ka runastaj khuchichakusqankurayku onqoy-
wan, runasqa yuyayninkupi, ruwayninkupipis, kunata chimpachikunku, chaykunamanta uj-
mayta cambiarqanku. Chay tiemposta estu- taj sida onqoy. Chaytaj sutita rikuchiwanchej,
diaj warmi nerqa: “Peliculasta, teatrospi riku- kay mundoj yachaynenqa manapuni allinchu
chisqankuta, takiykunata, novelasta, propa- kasqanta (2 Ped. 2:19).
gandasta ima, khuchichakuywan chajruyta qa- 6 Satanasqa maytapuni munan, runas mi-
llarerqanku”, nispa. Chay watasllapitaj millay llay kausayman yachaykukunankuta. Runas-
tusuykuna rikhurerqa, runaspis mana allin ro- taj chaytapuni ruwashanku. Diosninchejqa ca-
pasta churakuyta qallarerqanku. Biblia qhe- ˜
sado kausayta, qhariwarmi jina punuykuyta-
pa punchaykunamanta nerqa jinapuni, runas- pis, runasman regalota jina qorqa. Supaytaj
qa “munaynillankuta maskajkuna” karqanku maytacha´ kusikun, runas chay regalosta pisi-
(2 Tim. 3:4). paj qhawajtinku (Efe. 2:2). Chantapis Jeho-
˜
va´ Diosqa, wawasniyoj kayta atinanchejpaj ru-
5 Kay 1960 watas chaynejpi, runasqa nina

sajrapajchu qhawayta qallarerqanku: qharipu- wawarqanchej. Khuchichakoj runasrı,´ chayta


ra casarayta, imitallamantapis divorciakuyta, mana jatunpajchu qhawanku. Mana pesachi-
tantalla tiyakuyta ima. Chantapis libros, pelı-´ konqankuchu chaytaj, mana winay ˜ kausayta
culas, takiykunapis, khuchichakuymanta jun- japenqankuchu (1 Cor. 6:9, 10).
ta kayta qallarerqa. Ajina kasqanrayku, ¿imay-
nataj runaspa kausayninku karqa? Librosta ¿IMATATAJ BIBLIA KHUCHICHAKUYMANTA NIN?
qhelqaj warmi nisqanman jina, “runas khu- 7 Kay mundoj yuyayninman jina kausaj ru-
chichakuyta manana ˜ sajrapajchu qhawasqan-
nasqa, Bibliaj nisqanta manakajpaj qhawan-
kurayku”, ashkha familias taqanakunku, wa- ku, nitaj valechinkuchu. Paykunaqa ninku:
waspis tatallankuwan chayri mamallankuwan “Atajakunawanchej kajtin, imapajtaj Dios qha-
˜
winakunku. Chantapis runasqa mana kusis- ˜
riwarmi jina punuykuyta munanapaj ruwawar-
qachu kausakunku, ashkhastaj khuchichakuy-
´
ta qhawayman yachaykakapunku. May chhi- 6. ¿Imatataj Satanas runas ruwanankuta munan?
˜
7, 8. Biblia qhariwarmi punuykuymanta imatachus ya-
˜ chachisqan, ¿imaraykutaj kay mundoj yachachiyninman-
5. Kay 1960 watas chaynejpi, ¿imastataj runas nina saj-
rapajchu qhawarqanku? ta nisqa aswan sumaj?

22 TORREMANTA QHAWAJ
qanchejri”, nispa. Runasqa chayta ninku, ima bliaj yachachisqanman jina kausakorqanku
munayninchejtapis kasunalla kasqanta yuyas- (1 Juan 2:15, 16 leey). Mayta agradecekun-
qankurayku. Bibliatajrı´ mana chaytachu nin. chej, Diosninchej Palabranta qowasqanchej-
Astawanpis niwanchej, mana tukuynin munay- manta. Agradecekullanchejtaj Jehova´ Dios,
ninchejtachu kasuna kasqanta, sajra munay- maychus tiemponpi ashkha publicacionesta
ninchejtapis atipayta atisqanchejta (Col. 3:5). qowasqanchejmanta. Chaykunaqa kay mun-
Jehova´ Diosqa casado kausayta rikhuricher- doj millay kausayninta1 qhesachanapaj yana-
˜
qa, qosawan warmiwan khuska punuykuspa pawanchej (Romanos 1:24-27 leey).
kusisqa kanankupaj (1 Cor. 7:8, 9). Diosnin-
JATUNCHAKUYTA QALLARINKU
chej jina yuyajkunaqa, ashkha llakiykunaman-
ta librakunku, manataj khuchichakoj runas ji-
10 Bibliaqa nerqa, qhepa punchaykunapi ru-
˜ arinku.
nachu nak nas “paykunallata munakojkuna” kananku-
8 Kay mundoj yuyayninmanta nisqaqa, Bi- ta (2 Tim. 3:1, 2). Chayrayku mana tukun-
bliaqa yachachiwanchej qhariwarmi jina pu- chejchu, ashkha runas may kasqankuta yuya-
˜
nuykuy casarasqas kusikunankupaj kasqan- kusqankumanta. Uj libro nisqanman jina, 1970
ta (Pro. 5:18, 19). Chantapis nillantaj: “Sapa watamantapacha “runas allinta kausakunan-
ujniykichej yachanaykichej tiyan, imaynata- kupaj ashkha libros rikhurerqa”. Wakin libros-
chus cuerpoykichejta kamachiyta. Ajinaman- qa “runasman nerqanku, paykuna kikinkuta
ta cuerpoykichej llimphuchasqa, allinpaj qha- rejsikunankuta, mana cambianankuta, tukuy
wasqataj kananpaj. Qankunaqa ama Diosta imataj paykunapi allin kasqanta”. Chay libros-
mana rejsej runas jinaqa kaychejchu. Payku- manta ujninpi runasman nin: “Qanqa man-
˜
naqa sinchi munapayaywan qonirisqa kanku” chay alajito kanki, maytataj valenki, qan jina-
(1 Tes. 4:4, 5). qa ni pi kanchu. Chayrayku qan kikiykita mu-
9 Rikunchej jina, 1900 watamantapacha ru- nakuy”, nispa. Chay libro nillantaj: “Munas-
nasqa “manana ˜ imamanta penqakuspa” kau- qaykiman jina kausay. Imachus qanpaj allin
sayman yachaykukorqanku. Jinapis Jehovaj kasqanta ruway”, nispa.
11 Satanasqa Evata chayta yuyacherqa. Pay-
kamachisnenqa, mana chay runas jinachu kar-
qanku (Efe. 4:19). Astawanpis Diospa kama- qa Evaman nerqa, “Dios jina” kayta atisqan-
´ 3:5). Kay tiempopipis, ashkha runas
ta (Gen.
chisqanta kasukunankupaj kallpachakorqan-
ku. Ingles´ parlaypi 15 de mayo de 1926 wata- wajkunamanta aswan sumaj kasqankuta yu-
manta Torremanta Qhawaj revistapi nerqa: yakunku. Paykunaqa ninku: “Noqataqa ni pi
“Qharispis warmispis, yuyayninkupi ruwas- niyta atiwanmanchu imatachus ruwanayta, ni
qankupiwan llimphus kananku tiyan. Qharis- Diospis”, nispa. Ashkhas ajinata yuyasqanku-
rayku, qhariwarmi kausayta manana ˜ Dios jina-
qa warmista llimphu sonqowan qhawananku
tiyan, warmispis kikillantataj ruwananku ti- chu qhawanku.
yan”, nispa. Chay tiempopi runas mana allin-
1 Wakin kanku: Waynaspata sipaskunapta tapukuyninku, iskay
ta kausajtinkupis, Jehovaj kamachisnenqa Bi- kaq libro 4, 5 yachaqanas, Diospa munakuyninpi kanallapuni li-
´
bro 9 capıtulo, Jovenesqa kay 10 tapuykunata ruwakunku folle-
9. 1) Kay 1900 wata chaynejpi, ¿Bibliaj nisqan Jehovaj toj 7 tapuynin.
kamachisninta yanapasqachu? 2) ¿Imatataj 1 Juan 2:
15, 16 yachachiwanchej? 3) Romanos 1:24-27 nisqanman 10, 11. Biblia nisqanman jina, ¿imaynataj qhepa pun-
´
jina, ¿imasta qhesachananchej tiyan? chaykunapi runas kananku karqa?

MAYO DE 2019 23
Cristianosqa Jehovata watasta
sirvisqankumanta yuyarikuspa kusikunku
(17 parrafota qhawariy).

Cristianosqa wajkunaj allinninkuta


˜
naupajman churanku, astawanraj
warminkojta chayri qosankojta
(12 parrafota qhawariy).

12 Bibliaqa qosaman warmimanwan kama- 13 Biblia nin: “Tata Diosqa runaykachajkuna-


chin respetanakunankuta. Kamachillantaj ca- ta millachikun”, nispa (Pro. 16:5). ¿Imarayku-
sarakushaspa imatachus ninakusqankuta jun- taj Jehova´ Dios jatunchakojkunata chejnikun?
tanankuta. Bibliaqa nillantaj, qhariwarmis wa- Imaraykuchus jatunchakoj runasqa, runayka-
˜ chayta yachachejkunapis, jatunchakoj Satanas ´
nunanku horakama khuska kanankuta. Chay-
rayku nin: “Qhareqa tatanta mamantawan jina kanku. Satanasqa munarqa, Jesuspis pay-
saqenqa, warminwantaj ujchakonqa, iskaynin- man qonqoriykukuspa yupaychananta. Pay-
´ 2: qa chayta munaspa anchanataj˜ karqa, imajtin-
kutaj uj runa jinalla kanqanku”, nispa (Gen.
24). Jinapis kay mundoj yachachiyninta qha- chus Diosqa tukuy imata Jesusnejta ruwarqa
tejkunaqa, qharipis warmipis allinnillanta (Mat. 4:8, 9; Col. 1:15, 16). Runasqa qhasi ma-
maskananta ninku. Divorciomanta parlaj li- nakajllata jatunchakunku. Chantacha´ Diospaj-
bro nin: “Casarakojkunaqa ninakoj kanku, qa kay mundoj yachaynin qhasi manakajlla.
˜
‘wanupunanchejkama khuska kasun’ nispa. ´
¿IMATA BIBLIA NIN JATUNCHAKUYMANTA?
Jinapis kunanqa, wakin casarakojkuna nin- 14 Bibliaqa noqanchejmanta maychus kasqa-
ku: ‘Munakuyninchej tukukunankama khus-
˜ ja- llanta yuyananchejta niwanchej. Uj pacha, Je-
ka kasun’, nispa”. Casado kausayta nina ´ nerqa: “Runa masiykitapis munakunayki
sus
tunpaj qhawasqankurayku, ashkha familias ta-
tiyan, qan kikiykita jina”, nispa (Mat. 19:19).
qanakunku, may chhika runastaj qala son- Jesuspa nisqanqa, rikuchiwanchej mana an-
qo pakisqa kanku. Rikunchej jina, kay mundo cha pisipajchu qhawakunanchej kasqanta. Ji-
casarakuymanta imatachus yachachisqanqa,
´
qala pantasqa kashan. 13. ¿Imaraykutaj Jehova Dios jatunchakojkunata chejni-
kun?
´ ´
12. Kay mundoj yachachiyninta qhatejkuna, ¿imata qha- 14. ¿Imaynata Romanos 12:3 yanapawanchej noqan-
riwarmi kausaymanta yuyanku? chejmanta maychus kajta yuyanapaj?

24 TORREMANTA QHAWAJ
napis Bibliaqa nillawanchejtaj, ama wajkuna- ponmanta yachayniyoj runasmanta nerqa:
manta aswan sumaj kasqanchejta yuyanata. “Ciegos kaspapis, wajkunata pusaykachanku.
Yuyaychawanchejtaj: “Ama churanakojkuna, Sichus uj ciego waj ciegota pusaykachan chay-
nitaj qhasimanta jatunchakojkunaqa kaychej- qa, iskayninku toqoman urmaykonqanku”,
chu. Astawanqa kumuykukoj sonqo kaspa, nispa (Mat. 15:14). Cheqamanta, kay mundoj
wajkunata qankunamanta aswan kurajta jina yachaynenqa Diospa qhasi manakajlla.
qhawaychej”, nispa (Fili. 2:3; Romanos 12:3 17 Bibliaj yuyaychaykunasnenqa, may sumaj-

leey). puni “yachachinapaj, juchata reparachina-


15 Kay mundomanta yachayniyoj runasqa, paj, tukuy imata cheqanchanapaj, cheqan kaj-
Biblia jatunchakuymanta imatachus nisqanta ta ruwayta yachachinapaj ima” (2 Tim. 3:
mana valechinkuchu. Paykunaqa ninku: “Waj- 16). Jehova´ Diosqa llajtannejta kay mundoj
kunata noqanchejmanta aswan kurajta jina yachayninmanta jarkawanchej, chaymanta-
qhawasun chayqa, kumuykachachiwasun, mu- taj mayta agradecekunchej (Efe. 4:14). Payqa
nasqankutataj ruwawasun”, nispa. Jinapis Sa- yachachiykunata mikhunata jina qowanchej.
tanas´ jina paykunallapi yuyajkuna, ¿imaspitaj
Chaytaj kamachiykunasninta kasukunapaj ya-
rikukunku? Mana kusisqa familiayojchu kan- napawanchej. ¡Mayta kusikunchej Bibliaj yu-
ku, nitaj sumaj amigosniyojchu kanku, Dios- yaychaykunasnin kausayninchejpi yanapawas-
mantapis karupi kanku. Chaytaj sutita ri- qanchejmanta!
kuchiwanchej, kay mundoj yachachiyninman-
ta nisqaqa, Bibliaj yachachiynillan sumaj kas-
qanta. 

16 Mana rejsisqa llajtapi uj runa chinkasqa FOTOS. Uj qhariwarmi jovenninkumantapacha machu-


´
yapunankukama, Jehova Diosta sirvisqankumanta.
kajtin, ¿allinchu kanman maymanpis chaya- ´
Pagina 22: Paykunaqa kusisqas predicashanku. Chay
nanpaj, pay jina chinkasqa runata tapuriku- tiempopeqa ashkha runas tantalla tiyakoj kanku, qhari-
nan? Kay mundoj yachayninta qhatejkunaqa, pura chayri warmipura khuchichakoj kanku, astawan
´
chay chinkasqa runa jina kanku. Jesusqa tiem- runastaj divorciakusharqanku. Pagina 24: Hermanoqa,
˜
onqosqa senoranta cuidashan, imillitankutaj chayta
15. Biblia jatunchakuymanta imatachus nisqan, ¿yana- rikushan. Qhepan fotopitaj, chay hermanosqa Jehovata
pawanchejchu? sirvisqankumanta fotosta kusisqa qhawarishanku. Pay-
´ kunawan khuskataj warmi wawanku, tolqanku, allchhinku
16, 17. ¿Imamantataj Jehova Diosman may agradecesqa
kashanchej? ima kashanku.

YUYARIKUNAPAJ
˜
˛ Runas khuchichakuymanta ˛ Biblia qhariwarmi punuy- ˛ Biblia jatunchakuymanta
imatachus yuyasqanku, kuymanta imatachus yacha- imatachus nisqan,
¿imaraykutaj Diospaj chisqan, ¿imaraykutaj kay ¿yanapawanchejchu?
manapuni allinchu? mundoj yachachiyninmanta
nisqa aswan sumaj?

54 TAKIY
˜
Kaymin cheqa nan
22 YACHAQANA

35 TAKIY Aswan sumajta estudiana


Imachus allin kajta
reparana “Imaschus aswan allin imas kasqanta” reparana (FILI. 1:10).
´
¿IMATA KAYPI KAY tiempopi kausayqa, manchay trabajo. Ashkha hermanos-
YACHAKUSUN? ninchej, familiankupaj diantinta trabajanku. Wakin hermanos-
´ taj, trabajonkuman sapa dıa´ ashkha horasta rinkutaj, jamun-
Jehova Diosninchejqa
´
kutaj. Wakintatajrı trabajonku qala tunasqata saqen. Tukuy-
manchay kachapuni. Pay-
qa estudianapaj ashkha nin chay hermanos wasinkuman manchay saykusqa chayanku.
videosta, publicacionesta Chayrayku Bibliata estudianankupaj nina ˜ kallpanku kanchu.
ima qowanchej. Kay yacha- 2 Diospa Palabranta, publicacionesta ima sumajta estudia-
qanaqa imatachus estu- napajqa, tiempochakunapuni tiyan. Chayta ruwaspalla, Jeho-
diananchejta ajllanapaj va´ Diosman sumaj kaskasqa kasun, winay˜ kausaytapis japiyta
yanapawasun. Yachaku- atisun (1 Tim. 4:15, 16). Wakin hermanosninchejqa, Bibliata
suntaj imatachus ruwa-
ukhunchanankupaj sutiyayta sayarikunku. Imajtinchus chay
nanchej kasqanta, estu-
horasqa wasinkupi ni ima chajwa kanchu, sumaj samarisqastaj
diasqanchej sumajta
yanapanawanchejpaj.
kashanku. Wakin hermanostaj Bibliata chisiyaykuyta estudian-
ku. Imajtinchus chay horasta, maypichus mana chajwa kanchu
chaypi, sumajta tukuriyta atinku.
3 Tukuyninchej yachanchej, Bibliata publicacionestawan

ukhunchanapaj tiempochakunanchej kasqanta. Jinapis icha´


mana yachanchejchu, mayqen publicaciontachus estudianan-
chejta. Wakenqa ninku: “Chay chhika publiacionestaqa nicha´
jaykajpis leeyta tukuymanchu”, nispa. Wakin hermanosqa tu-
kuynin publicacionesta leenku, tukuynin videostataj qhawan-
ku. Jinapis ashkha hermanosninchejqa, mana chayta ruway-
ta atillankuchu. Diospa Llajtanta Kamachejkunaqa, chayta su-
majta yachanku. Chayrayku papelpi, jinallataj Internetpi llojsi-
moj publicacionesta pisiyacherqanku.
4 Kunanqa jw.org˙ nisqapi, JW Broadcasting˙ nisqapiwan,

1. ¿Imaraykutaj wakin hermanos mana Bibliata estudiayta atillankuchu?


2. ¿Ima ratotaj Bibliata, publicacionesta ima estudianki?
˜
3, 4. ¿Imaraykutaj pisi publicacionesllana llojsishan?

26
ashkha experiencias llojsin. Chaykunataj may- pataj mana tukuynin vendesqankutachu ranti-
ta kallpachawanchej. Chayrayku Anuario de kunchej, manaqa imastachus necesitasqallan-
˜ llojsishan-
los testigos de Jehova´ libro, manana chejta. Ajinallataj Internetpeqa ashkha publi-
chu. Tukuypaj Torremanta Qhawaj revista, ¡Rij- caciones, videos ima kapuwanchej. Chayray-
˜ lloj-
chariy! revistapis watapi kinsa kutillatana ku ama llakikunachu, mana tukuyninta leeyta
sin. Tukuy chay imasta ruwakun, “imaschus chayri qhawayta atisqanchejmanta. Tukuy atis-
aswan allin” kajta ruwanapaj, aswan tiempo- qallanchejta leena chayri qhawana. Qhepan pa-
yoj kananchejpaj (Fili. 1:10). Qhepan parra- rrafospi yachakusun, imaynatachus estudia-
˜
fospi qhawarisun, imatachus naupajman chu- nanchej kasqanta. Yachakullasuntaj imatachus
rana kasqanta. Chanta´ yachakusun, imaynata- ruwana kasqanta, chay estudiasqanchej yana-
chus Bibliata sapallanchejpi estudianata. panawanchejpaj.
¿IMATARAJ SUMAJTA ESTUDIANA TIYAN? SUMAJTA ESTUDIANAPAJQA KALLPACHAKUNA
5 ¿Imat a´ naupajta
˜ estudiananchej tiyan? 8 Estudiayqa mana imatapis pata patanta
Diospa Palabranta. Sapa punchay Bibliata es- leerpayllachu, nitaj kutichiykunata marcay-
tudianapaj tiempochakunanchej tiyan. Kunan- kuyllachu, astawanqa imatapis yachakuyta
qa chaupi semana tantakuypaj, sapa sema- munaspa sumajta leeriy. Qhawarina imayna-
˜ leerinchej. Ajinaman-
na pisi capitulosllatana tachus wakichikuna kasqanta, congregacion-
˜
ta astawan tiempo kapuwanchej, leesqanchej- paj Torremanta Qhawaj revistata. Naupajtaqa
pi tukurinapaj, chay leesqanchejta astawan sapa yachaqanaj qallariyninpi, “¿Imata´ kay-
ukhuncharinapaj ima. Chay capitulostaqa pi yachakusun?” nisqata leerina. Chanta´ ya-
mana leerpanallachu tiyan. Imaraykuchus chaqanaj titulonta, subtitulosninta, yuyariku-
leesqanchejqa sonqonchejman yaykunan ti- napaj tapuykunatawan leerina, chaykunapitaj
yan, Jehova´ Diosmantaj astawan kaskayku- tukurina. Chaymanta´ enteron yachaqanata
chinawanchej tiyan (Sal. 77:12). calmallawan, sumajtataj leerina. Imamanta-
´
chus sapa p arrafo parlashasqanta repara-
6 ¿Imastawan sumajta estudiananchej tiyan?

Congregacionpaj Torremanta Qhawaj revistata, na. Casi tukuynin parrafospi, chayta yacha-
Bibliamanta Yachaqanapaj librota ima. Cris- sunman parrafoj qallariyninta leespa. Chan-
tiano Kausayninchej tantakuypajpis, sumajta t a´ piensarina, imaynatachus sapa parrafo,
´

wakichikunallataj tiyan. Chantapis leerinalla- subtituloswan, titulowan ima khuskachasqa


taj, tukuypaj Torremanta Qhawaj revistata, ¡Rij- kasqanta. Chantapis mana rejsisqanchej pa-
labrasta, imastachus astawan ukhunchariyta
chariy! revistatawan.
7 Ichapis nisunman: “Internetpi jw.org nisqa-
munasqanchejtawan anotakuna.
9 Torremanta Qhawaj revistata estudianapaj
pi may chhika yachachiykuna churakun. JW
tantakuypeqa, astawanqa Bibliata estudian-
Broadcastingpipis ashkha videos qhawanapaj
chej. Chayrayku Bibliaj textosninta sumajta
llojsin”, nispa. Jinapis kaypi piensarina: Mer-
cadopeqa tukuy imata vendenku. Chayman ris- ´
8. 1) ¿Imaynata Torremanta Qhawaj revistata wakichiku-
sunman? 2) ¿Allinta wakichikuy yanapawasunmanchu?
5, 6. ¿Imastataj sumajta estudiananchej kasqa? 9. 1) Torremanta Qhawaj revistata estudiashaspa, ¿ima-
7. Internetpi tukuynin publicacionesta, videosta ima, ´
raykutaj textosta sumajta qhawarinanchej tiyan? 2) Josue
mana leeyta chayri qhawayta atispa, ¿llakikunachu 1:8 nisqanman jina, ¿imatawantaj ruwana textosta lee-
kasqa? shaspa?

MAYO DE 2019 27
Tatamamas, wawasniy-
kichejta sumajta
estudiayta yachachiychej
(10 parrafota qhawariy).

qhawarina, astawanraj mayqenkunachus con- mana videos kanpunichu. Jinapis wawastaqa


gregacionpi leekonqa, chaykunata. Qhawarina edadninkuman jina, yuyaysitunkuman jinataj
sapa textomanta mayqen palabraschus, parra- yachachina tiyan.
foj yachachisqanta sutinchasqanta. Chantapis 11 Bibliamanta yachakojkunapis, sumajta es-

tukuynin textospi tukurinapaj tiempochakuna, tudiayta yachakunanku tiyan. Paykunata estu-


piensarinataj imaynatachus chayman jina ru- diachej rinanchejpaj, tantakuykunapajpis ku-
wananchejta (Josue´ 1:8 leey). tichiykunata marcakojtinkoqa, mayta kusi-
10 Familiapi Diosta yupaychanapaj tanta-
kunchej. Jinapis paykunata yachachinanchej
kuymanta parlarina. Cristiano tatasqa chay tiyan sapallankupi estudiayta, yachachiyku-
tantakuyta ruwayta munanku, wawasninku nata sumajta ukhunchayta ima. Ajinaman-
miskirichikunankupaj jina. Wakin tatasqa ta problemasniyoj kashajtinku, imatachus ru-
chay tantakuypi Broadcastingta familian- wanankuta yachanankupaj, mana waj herma-
kuwan qhawanku, chayri Noej arcanta jina nostarajchu tapukamonqanku. Astawanpis
ruwanku. Tatas familiankuwan chaykunata problemasninkuta allinchanankupaj, publica-
chayri chayman rijchakoj imasta ruwasqanko- cionesninchejpi maskanqanku.
qa, may sumajpuni. Jinapis mana sapa sema-
nachu chaykunata ruwananku tiyan. Imajtin- YACHAKUNAPAJ JINA ESTUDIANA
chus tatasqa wawasninkuman sumajta estu- 12 Wakenqa estudiayman mana yachasqachu
diayta yachachinanku tiyan. Wawasqa yacha- kanchej. Chayrayku icha´ ninchej: “Nisina no-
nanku tiyan tantakuykunapaj wakichikuyta. qamanqa estudiay gustawanmanchu”, nispa.
Yachanallankutaj tiyan, escuelankupi ima- Jinapis estudiayqa gustasunkiman. Qallarina-
tapis tapojtinku kutichinankupaj wakichi- pajqa pisi tiempollata estudiasunman, qhepan
kuyta (Hebreos 5:14 leey). Tatas, wawas- kutispitaj astawan astawan unaysituta estu-
niykichejman Bibliata estudiayta wasiykichej- diasunman. Chantapis imallatapis yachakuy-
˜
pi yachachinkichej chayqa, tantakuykunapi, ta munaspa estudiananchej tiyan. Naupajtaqa
jatun tantakuykunapipis, sumajta atienden- estudiayta munanchej, Jehova´ Diosman asta-
qanku. Imajtinchus chay tantakuykunapeqa,
11. ¿Imaraykutaj Bibliamanta yachakojkunata sumajta
10. Hebreos 5:14 nisqanman jina, ¿imaraykutaj tatas wa- estudiayta yachachinanchej tiyan?
wasninkuman sumajta estudiayta yachachinanku tiyan? 12. ¿Imaraykutaj estudiayta munanchej?

28 TORREMANTA QHAWAJ
wan kaskaykunapaj. Jinapis estudiallasun- chej tiyan. Qhepan parrafospi imaynatachus
mantaj, wajkuna tapuriwasqanchejman kuti- chayta ruwananchejta qhawarisun.
chinapaj, chayri uj problemanchejta allincha- 15 Qallarinapajqa chay librota qhelqajmanta

napaj. mashkhatachus yachasqanchejpi piensarina.


13 Colegiopi kashaj jovenpi tukurina. Casi Kaykunapi piensarisunman: pichus kasqanpi,
˜
tukuynin compa nerosnin diachakusta ru- maypichus kausakusqanpi, imatachus ruwas-
wanku. Paytaj imaraykuchus cumpleanosman ˜
qanpi ima. Chaykunata ruwaspaqa, imaray-
mana risqanta Bibliawan sutinchayta mu- kuchus wakin palabrasta, wakin kikinchayku-
nan. Jinapis mana atinanta yuyan. ¿Ima- nata ima oqharisqanta entiendesun. Libronta
ta´ ruwanman? Payqa imatachus publicacio- leeshaspataj, reparana mayqen palabraschus
˜
nes cumpleanosmanta nisqanta maskarin-
˜ chay qhelqajta astawan rejsinapaj yanapawas-
man. Naupajtaqa estudianman, Diosninchej qanchejta.
diachakusta mana allinpajchu qhawasqan- 16 Qhelqajmanta astawan yachaytawanna, ˜
pi sinchita creenanpaj. Chanta´ estudianman, maykajchus chay librota qhelqasqanta yacha-
imatachus yachakusqanta sumajta sutincha- nanchej kanman. Chaypajqa Traduccion ´ del
rinanpaj (Mat. 14:6-11; 1 Ped. 3:15). Estu- Nuevo Mundo de las Santas Escrituras nisqa Bi-
˜
diashaspaqa, naupajta piensarinan kanman bliapi, “Tabla de los libros de la Biblia” nisqata
imaraykuchus companerosnin˜ ˜
cumpleanos- qhawarisunman. Chantapis Bibliata estudiana-
´
ta ruwasqankuta. Chanta imatachus publica- paj yanapa folletoj 3 rakiyninpi, “Judapi chan-
cionesninchej diachakusmanta nisqanta mas- ta´ Israelpi profetas, reyes ima” nisqata qha-
kanan kanman. Ajinamanta chay jovenqa, warisunman. Profeciasmanta parlaj librota es-
imatachus creesqanta sutinchayta atillanqa. tudiasqanchejrayku, chay libro qhelqakushaj-
Ashkha runasqa, wajkuna cumpleanosta ˜ ru- tin imaynachus kausay kasqanta yachananchej
wasqankuraykulla diachakunku. Sumajta wa- kanman. Chantapis yachakusunman, chay
˜
kichikuspanaqa, pillapis yachaytapuni munas- profeta runasta ima sajra ruwaykunamanta-
pa tapurejtin, sumajta kutichiyta atenqa (Co- chus juchachasqanta. Yachakullasunmantaj,
losenses 4:6 leey). pikunachus paypa tiempollanpitaj kausasqan-
YACHAKUYTA MUNASPAPUNI kuta. Chay librota astawan entiendenapajqa,
ESTUDIANA ichapis Bibliamanta waj librostawan qhaway-
14 Qhepan tantakuypi Bibliaj ujnin juchuy kurinanchej kanqa. Profeta Amospa tiempon-
libronta estudiananchej kasqanpi piensarina. pi kausay imaynachus kasqanta entiendeyta
´ del Nuevo Mun-
Icha´ kanman Oseasmanta Malaquiaskama li- munanchej chayqa, Traduccion
´
brosmanta mayqellanpis. Ichapis chay librota- do nisqa Bibliapi Amos 1:1 versiculota qhaway-
qa mana allintachu rejsinchej. ¿Imata´ ruwa- kusunman. Chay versiculoqa, 2 Reyes chanta´
˜ ´
2 Cronicas librosman apawanchej, chay ver-
sunman? Naupajtaqa chay libro imamanta-
chus parlasqanta astawan yachayta munanan- siculostataj leerisunman. Oseas librota leeypis
yanapallawasunmantaj. Imaraykuchus Oseas-
˜
13. 1) ¿Imastataj uj joven ruwanman cumpleanosmanta qa, Amospa tiempollanpitajsina kausakorqa.
˜
companerosninman sutincharinanpaj? 2) ¿Imaynatataj
´ ´ ´
jovenes Colosenses 4:6 nisqanman jina ruwankuman? 16. ¿Imaynata recuadropi kaj textos Amos librota sumaj-
14, 15. ¿Imastataj ruwasunman Bibliaj ujnin libronta ta entiendenapaj yanapawanchej? (“Bibliapi parlaj runas-
mana allinta rejsispa? manta astawan yachakuna” nisqa recuadrota leeriy).

MAYO DE 2019 29
Bibliapi parlaj runasmanta
astawan yachakuna
˜
Bibliata sumajta estudiashaspaqa, naupa tiempomanta
runas, noqanchej jinallataj kasqankuta reparasunchej.
´
Amos imayna kausayniyojchus kasqanta qhawarina.
* Amosqa “ovejasta michispa, kita higosta
´
pallaspataj” kausakoj (Amos 1:1; 7:14).
* Payqa Judamanta riporqa, Israelpi profeta kananpaj
´
(Amos 7:15).
˜
* Amostaqa Diosmanta manana willananta nerqanku
´
(Amos 7:10-13).
´
¿Amos jina kasqanchejta nisunmanchu? Ichapis
kausayninchejqa, Bibliamanta wakin runaspa kausaynin-
kuman rijchakun. Bibliata sumajta estudiaspaqa,
paykunata sumajta rejsisun.

Chaykunata leespaqa, imayna tiempopichus nata ukhuncharinanchej. Traduccion ´ del Nuevo


profeta Amos´ kausakusqanta sumajta entien-
Mundo nisqa Bibliapi, Natanpa laditonpi uj ju-
´ 26:1-15; Ose. 1:
desun (2 Rey. 14:25-28; 2 Cro. chuy letra rikhurin. Chay letrataj iskay textos-
´
1-11; Amos 1:1). man apawanchej. Ujqa 2 Samuel 5:14, chay-
´ Davidpa ujnin wawan kasqanta wi-
taj Natan
ESTUDIASHASPA WAKIN
IMASTAWAN QHAWARINA llawanchej. Ujnin textotaj Lucas 3:31, chaytaj
17 Bibliataqa astawan yachakuyta munaspa niwanchej Jesusqa Marianejta Natanpa miray-
´
leerina tiyan. Zacarıas libromanta 12 capi- ninmanta kasqanta (Torremanta Qhawaj agos-
tulota leerishasqanchejpi piensarina. Chay- to de 2017, 32 paginanpi 4 parrafota leeriy).
´ wanuchisqa
peqa Mesıas ˜ kananmanta parlan Chaykunata yachaspaqa, mayta tukunchej.
´ Ichapis Jesus ´ Davidpa mirayninmanta jamu-
(Zac. 12:10). Versıculo doceqa, ‘Natanpa ay- ˜ (Mat. 22:42).
˜
llunmanta kajkuna Mesiasta wanuchisqanku- nan kasqanta yacharqanchejna
manta waqanankuta nin. Chayta leeytawan pa- Jinapis Davidpa wawasnenqa veintemanta as-
sapunallamantaqa, piensarisunman: “¿Imaj- tawan karqanku. Tukuy chay imasta yachaspa-
tintaj Natanpa familian Mesıas´ wanupusqan-
˜ qa, profeta Zacariaspa nisqanta astawan suti-
manta waqananku karqari? ¿Imaynata´ chayta ta entiendenchej.
˜
18 Kaypinataj ˜
piensarina: Lucas libroj naupaj
yachayman?”, nispa. Sumaj kanman chayku-
´ ˜
17. 1) Zacarıas libroj 12 capitulonta leeshaspa, ¿imasta- 18. 1) Lucas libroj naupaj capitulonpi leeshaspa, ¿imas-
taj qhawaykusunman? Manachayqa estudiasqaykipi ima- tataj qhawaykusunman? Manachayqa estudiasqaykipi
tachus tarisqaykimanta parlariy. 2) Ajinata Bibliata estu- imatachus tarisqaykimanta parlariy. 2) Ajinata Bibliata
diaspa, ¿miskichikusunmanchu? estudiaspa, ¿miskichikusunmanchu?

30 TORREMANTA QHAWAJ
´
capitulonpi yachakunchej, angel Gabriel Maria- estudianchej, Jehova´ Diosman astawan kas-
ta visitasqanta. Chay angelqa Mariaman wawa- kaykunapaj. Jinapis estudiashaspaqa, imayna
yoj kananta willaytawan nerqa: “Payqa jatunpaj runaschus kasqanchejtapis reparakunallataj
qhawasqa kanqa, sutichasqataj kanqa Aswan tiyan. Ajinamanta Dios allinpaj qhawanawan-
Patapi kaj Diospa Wawan. Jehova´ Diostaj pay- chejpaj, imatachus cambiananchej kasqan-
ta churanqa kamachinanpaj, tatan Davidta jina. ta yachasun (Santiago 1:22-25; 4:8 leey).
˜
Jacobpa miraynintataj winaypaj rey jina kama- Chayrayku niraj estudiashaspa, Jehova´ Dios-
chenqa”, nispa (Luc. 1:32, 33). Kay versiculospi ˜
ninchejmanta atiyninta manakuna. Chanta-
´ “Aswan Patapi kaj Diospa Wa-
leenchej, Jesus pis paymanta rogakunallataj, estudiasqanchej
wan” kasqanta. Ichapis chay versiculospi chay- yanapanawanchejpaj, imapichus cambianan-
´
llata qhawarinchej. Jinapis angel Gabrielqa, chejta reparachinawanchejpaj ima.
Jesus´ rey kananta nillarqataj. Chayrayku Marıa ´ 20 Salmo 1:2, 3 versiculospi Diospa ujnin ka-

chayta uyarispa, imatachus yuyasqanpi pien- machinmanta parlan. Tukuypis pay jina kay-
sarisunman. ¿Yuyanmanchu karqa Jesus ´ He-
ta munanchej. Chay salmoqa chay runaman-
rodespa cuentanmanta chayri ujnin wawanpa ta nin: “Diospa kamachisqampi pay sonqonta
cuentanmanta rey kananta? Chayrı,´ ¿ninman- churan, chay kamachisqampitaj tuta punchay
chu karqa: “Kunanqa uj reypa maman kasaj, ˜
unanchan. [...] Tukuy ima ruwasqanqa nawpaj-
familiaypis reypa wasinpi tiyakonqanku”, nis- man rin allinta”, nispa.
pa? Bibliapi ni maypi ninchu, Marıa ´ chayta an-
´
gel Gabrielman nisqanta. Nillataj ninchu Marıa ´
Diospa Gobiernonpi uj sumaj lugarta manakus-˜
qanta, imaynatachus Jesuspa iskay discipulos-
˜
nin manakorqanku, ajinata (Mat. 20:20-23). 
Chaypi piensarispa, reparanchej Mariaqa man- ´
FOTOS. Pagina 28: Uj tatamama, Torremanta Qhawaj
chay llampu sonqo warmi kasqanta. revistata wawasninkuman wakichikuyta yachachishanku.
´ ´
19 Diospa Palabranta, publicacionesta ima Pagina 30: Uj hermano Amos librota qhelqajmanta
ukhuncharishan. Payqa imastachus leesqanta rikushan-
´ manpis jina piensarishan, chaytaj wasan ladopi
19, 20. Santiago 1:22-25, 4:8 versıculos nisqanman jina,
¿ima yuyaywantaj estudiananchej tiyan? dibujospi rikukushan.

YUYARIKUNAPAJ
´ ´
˛ ¿Imaraykutaj sumajta ˛ ¿Imata Filipenses 1:10 ˛ ¿Imasta ruwasunman
estudiayta yachakunanchej nisqanmanta yachakunchej, Bibliata estudiay
´ ´
tiyan? chanta imata reparachiwan- gustanawanchejpaj?
chej Bibliata sapallanchejpi
estudiana kasqanmanta?

88 TAKIY
˜
Nanniykita rejsichiway
34567 ˙

JW.ORG NISQAPI
´ KAYKUNATA TARIWAJ
Mayo de 2019  Vol. 140 num. 7 QUECHUA (BOLIVIA)

´
KAPUYNIN LA BIBLIA LES CAMBI O LA VIDA
 ´
Gan e el mejor de todos los premios
18 yachaqana, 1 al 7 de julio 2
Uj runa raquetawan pujllaspa ashkha qolqeta
Jehovaqa munakuwanchej, cheqan ganaj, kunantaj payqa precursor. Imarayku-
kajtapunitaj ruwan chus kausayninta cambiasqanta leeriy.
˜ ´
 (Chaytataj tariwaj ENSENANZAS BIBLICAS
FELICIDAD Y PAZ INTERIOR nisqapi.
19 yachaqana, 8 al 14 de julio 8
Kayqa castellanollapi).
´
Sajra kajtaqa Jehova Diosninchej jina
chejnikunchej
FAMILIASPAJ YANAPA


20 yachaqana, 15 al 21 de julio 14 ¿Kusisqa kausakuyta munawajchu?


Wajkunata munakuna
Abusasqa kajkunata sonqochana Kusisqa kausakunapajqa, munasqa kanan-
 chej tiyan, wajkunatapis munakuna tiyan.
21 yachaqana, 22 al 28 de julio 21 (Chaytataj tariwaj BIBLIAJ YACHACHIY-
Ama “kay mundoj” yachayninwan KUNASNIN CASARASQASPAJ
˜ FAMILIASPAJWAN nisqapi).
enganachikunachu


22 yachaqana, 29 de julio al 4 de agosto 26


Aswan sumajta estudiana

TAPAPI FOTO:
Uj tatamama wawasninkuta abusajkunamanta
˜
jarkanankupaj, qhariwarmi punuykuymanta
edadninkuman jina yachachishanku. Chayta
Kay Torremanta Qhawaj revistaqa, jallpantinpi Bibliamanta ruwanankupajtaj, Diospa Llajtan qowasqanchej
yachachinapaj orqhokun. Kaytaj runa qolqeta munasqanman jina yanapaswan yanapachikushanku (19 yachaqa-
qosqanwan ruwakun. Mana vendenapajchu. Qolqesituykiwan napi 19 al 22 parrafosta qhawariy).
yanapakuyta munaspaqa Internetpi donate.jw.org nisqaman yaykuy.
Genesismanta Malaquiaskama versiculosqa, Diosmanta Qhelqasqa
Bibliamanta orqhokun. Mateomanta Apocalipsiskama versiculostaj, Internetpi: jw.org ˙ kay codigowanpis yaykuwaj
Mosoj jallpapi kausajkunapaj Diospa Palabran Bibliamanta orqhokun.

s
Torremanta Qhawaj (ISSN 0043-1087) mayo de 2019. Kay revistataqa
orqhon Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania, Santa Cruz,
w19.05-QUB

Bolivia. ˘ 2019 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania.


190227

You might also like