Professional Documents
Culture Documents
W QUB 201905 PDF
W QUB 201905 PDF
MAYO D E 2 0 19
ISKAY KAJ
Jehovaqa munakuwanchej
cheqan kajtapunitaj ruwan
12 TAKIY “Llakiykunapi kaspaqa purajmanta yanapanakuychej.
´ ´
Jatun Jehova Dios Ajinamanta Cristoj leyninta juntankichej” (GAL. 6:2).
´ ´
¿IMATA KAYPI JEHOVA DIOSQA payta sirvejkunata munakun, munakullan-
YACHAKUSUN? qapunitaj. Payqa cheqan kajta, justiciatapis munakun (Sal. 33:
Kay yachaqanaqa 9 ya- 5). Jehova´ Diosqa kamachisninta nak˜ arichejtinku sonqonta
chaqanaj qhatiynin. Chan- nanachikun, paykunapajtaj maychus tiemponpi justiciata ru-
tapis 19, 20 yachaqanas- waponqa. Chaymantataj ama iskayrayanachu. Febrero killa-
wan ujchasqa kashan. Kay manta Torremanta Qhawaj revistaj 9 yachaqananpi,1 yachakor-
tawantin yachaqanaspi,
´
qanchej Jehova´ Dios israelitasta munakusqanrayku paykuna-
yachakusun Jehova Dios paj leyesta churapusqanta. Chay leyestaqa Moisesnejta qorqa.
munakuwasqanchejta, Ajinamanta tukuy israelitaspaj, mana piniyojkunapajpis justi-
cheqan kajtataj ruwasqan-
cia kananpaj (Deu. 10:18). Moisespa Leynenqa, Jehova´ Dios
ta. Payqa mana munan-
payta sirvejkunata mayta munakusqanta rikuchiwanchej.
chu kamachisnin sufrichis-
2 Moisespa Leynintaqa 33 watakamalla juntana karqa, may-
qa kanankuta, kay sajra ´ rikhurerqa, chaykamalla. Ji-
mundopi sufrejkunatataj pachachus cristiana congregacion
´
napis Jehova Diosqa munakuwasqanchejrayku, justicia kanan-
sonqochan.
pajtaj, uj mosoj leyta churapuwarqanchej. Kay yachaqanapeqa,
chay leymanta yachakusun. Chanta´ kay kinsa tapuykunaman
kutichisun: ¿Imaraykutaj ninchej chay mosoj ley munakuypi sa-
yachisqa kasqanta? ¿Imaynata´ chay ley justicia kananpaj yana-
pan? Chay leypi autoridadniyoj kajkuna, ¿imaynatataj wajkuna-
ta qhawananku tiyan?
¿IMATAJ ‘CRISTOJ LEYNIN’?
3 ´
(Galatas 6:2 leey). Cristianosqa “Cristoj leyninta” junta-
´
1 “Jehova Diosqa israelitasta munakorqa, cheqan kajtataj paykunapaj ruwarqa” nisqa
yachaqanata leeriy. Chaytataj tariwaj febrero de 2019 watamanta Torremanta Qhawaj
revistapi.
2
nanchej tiyan. Jesusqa yachachisqasninman 6). Jesusqa congregacionpa uman kasqanray-
mana leyestachu qorqa. Astawanpis kausay- ku, cieloman kutipuytawanpis discipulosninta
ninkupi yanapananpaj, paykunata yachacherqa, yachachillarqapuni. Payqa 96 watapi, ajllasqa
kamacherqa, yuyaycharqataj. ‘Cristoj leynenqa ´
cristianosta apostol Juannejta kallpacharqa,
Jesuspa tukuy yachachisqan kashan. Qhepan yuyaycharqataj (Col. 1:18; Apo. 1:1).
parrafospi, chay leymanta astawan yachakusun. 6 Jesuspa yachachisqantaqa, Mateo, Mar-
4 ¿Imaynata´ Jesus´ yachacherqa? 1 kaj) Je-
cos, Lucas, Juan librospi tarisunman. Chay li-
susqa parlasqanwan yachacherqa. Payqa Dios- brospeqa Jesuspa nisqasninta, ruwasqasninta-
manta cheqa kajta yachacherqa. Chanta´ ya- wan yachakusunman. Jinapis tukuynin Mosoj
chachillarqataj imapajchus kausasqanchejta, Testamento, Jesuspa yuyayninta entiendena-
Diospa Gobiernollan runaj llakiyninta tuku- paj yanapawanchej. Chay librosta qhelqaj ru-
chinanta ima. Chay imasta yachachisqanray- naspataqa, “Cristoj yuyaynin” kaporqa, Dios-
ku, Jesuspa palabrasnenqa atiyniyoj karqa pa atiyninwantaj qhelqarqanku (1 Cor. 2:16).
(Luc. 24:19). 2 kaj) Jesusqa ruwasqanwan ya- 7 ¿Imatataj yachakusunman? Jesusqa tukuy
chachillarqataj. Payqa discipulosnin yachaku- imamanta yachacherqa. Chayrayku Cristoj
nankupaj jina kausakorqa (Juan 13:15). leynenqa, wasipi, trabajopi, escuelapi, con-
5 ¿Maykajtaj Jesus´ yachacherqa? Kay jallpa-
gregacionpipis yanapawasunman. Chay leyta-
pi Diospa Gobiernonmanta willashaspa (Mat. qa yachakusunman, Mosoj Testamentoman-
4:23). Chanta´ kausarimuytawanpis yachachi- ta librosta leespa, chaykunapi tukurispa ima.
llarqapuni. Payqa 500 kuraj yachachisqasnin- Chay librospeqa kamachiykuna, yachachiy-
man rikhurerqa. Paykunamantaj kamacher- kuna, yuyaychaykunapiwan tiyan. Chaykuna-
qa: “Runasta yachachisqasniyman tukuchi- man jina kausakuspaqa, Cristoj leyninta jun-
muychej”, nispa (Mat. 28:19, 20; 1 Cor. 15: tasun. Chay leyta juntaspataj, munakuyniyoj
´ ´
4. ¿Imaynata Jesus yachacherqa? 6, 7. 1) ¿Maypitaj Jesuspa yachachisqanta tarisunman?
´ ´
5. ¿Maykajtaj Jesus yachacherqa? 2) ¿Imaynata Cristoj leyninta juntasunman?
4 TORREMANTA QHAWAJ
qa juchuy imaspipis yanapariyta munanchej. qhapaj chayri pobres kajtinkupis. Hermanos-
Autonchej kapuwanchej chayqa, viejito her- qa Jesus´ jina ruwankuman, warmista mana pi-
manonchejta chayri hermananchejta tanta- sipaj qhawaspa, respetaspataj. Chay imasta ru-
kuyman pusarisunman, aswan karuta mu- wasun chayqa, Cristoj leyninta juntasun.
yumunanchej kajtinpis. Manachayqa uj her- 18 Iskay kaj, Jesusqa cheqan kajta ruway-
˜
manonchejta mana phinachinapaj, imachus ta yachacherqa. Payqa discipulosninman ya-
gustawasqanchejta mana ruwasunmanchu. chacherqa, tukuypa derechosninkuta valechi-
Chayrı´ jatun llakiypi tarikoj hermanosta yana- nankuta. Jesusqa yachacherqa: “Imastachus
parinapaj, trabajonchejmanta permisota ma- munankichej runas qankunapaj ruwanankuta,
˜
nakusunman. Chay imasta ruwaspaqa Cristoj chayllatataj qankunapis paykunapaj ruwapuy-
leyninta juntasun. Chantapis congregacionpi chej”, nispa (Mat. 7:12). ¿Imata´ chaymanta ya-
tukuypis kusisqa kanankupaj yanapakusun. chakusunman? Wajkuna noqanchejpaj cheqan
kajta ruwanankuta munanchej chayqa, noqan-
CRISTOJ LEYNENQA
TUKUYPAJ JUSTICIA KANANPAJ chejpis chayllatataj paykunapaj ruwananchej
tiyan. Jinapis, ¿imata´ ruwasunman wajkuna
15 Bibliapeqa “justicia” palabra niyta mu-
sajra kajta ruwawajtinchej? Jesusqa Jehova´
nan, mana piman kutikuspa, imatachus Dios
Diospi atienekunanchejta nerqa. Pay nerqa:
cheqanpaj qhawasqanta ruway. Cristoj leynen-
“Diosqa ajllasqasninpaj justiciata ruwaponqa
qa tukuypaj justicia kananpaj yanapan. Ima- ˜
tuta punchay paymanta manakojtinku”, nispa
raykuchus chayta nisqanchejta qhawarina.
˜ (Luc. 18:6, 7). Jehova´ Diostaj chaytapuni ru-
16 Naupaj kaj, Jesusqa cheqan kajtapuni ru-
wanqa. Payqa sumajta yachan, kay qhepa pun-
warqa. Fariseoswan leymanta yachachejkuna- chaykunapi ima llakiykunasniyojchus kasqan-
wanqa, waj llajtayoj runasta chejnikoj kan- chejta, maychus tiemponpitaj justiciata ruwa-
ku, mana paykuna jina kaj judiostapis pisipaj puwasun (2 Tes. 1:6).
qhawaj kanku, warmistataj mana valechejchu 19 ¿Imatataj yachakusunman? Jesuspa yacha-
kanku. Jesustajrı´ mana paykuna jinachu kar-
chiykunasninman jina kausasun chayqa, waj-
qa, astawanpis tukuyta allinpaj qhawarqa. Waj
kunapaj cheqan kajtapuni ruwasun. Kay tiem-
llajtayoj runas paypi creejtinku, Jesusqa pay-
popi pillapis sajra kajta ruwawanchej chaytaj,
kunata tukuy sonqo japikorqa (Mat. 8:5-10,
Jehova´ justiciata ruwapunawanchejta yachas-
13). Payqa tukuyman predicarqa, qhapajkuna-
pa sonqochakusun.
manpis, wajchasmanpis (Mat. 11:5; Luc. 19:2,
9). Jesusqa warmista ni jaykaj kumuykacha- ¿IMAYNATAJ KANANKU TIYAN
cherqachu. Astawanpis paykunata kachaman- KAMACHINAPAJ ATIYTA JAPEJKUNA?
ta parlapayarqa, respetarqataj. Jesusqa chej- 20 Rikunchej jina, Cristoj leynenqa muna-
nisqa warmistapis, mana pisipajchu qhawarqa kuypi sayachisqa kashan. Chayrayku kama-
(Luc. 7:37-39, 44 -50). chinapaj atiyta japejkunaqa, mana wajkunata
17 ¿Imatataj yachakusunman? Jesus ´ jina tu-
´
18, 19. 1) ¿Imatataj Jesus yachacherqa? 2) ¿Imatataj ya-
kuyta allinpaj qhawana. Chantapis tukuyman chakusunman?
predicana, mayqen iglesiamanta kajtinkupis, 20, 21. 1) ¿Imaynataj kananku kasqa kamachinapaj atiy-
´
ta japejkuna? 2) Jesus jina munakuyniyoj qosas, ¿imata-
´
15-17. 1) ¿Jesus tukuytachu allinpaj qhawarqa? 2) ¿Imay- taj ruwanku? 3) ¿Imatataj wawasninkuta munakoj tatas
´ ´
nata Jesus jina ruwasunman? ruwanku?
MAYO DE 2019 5
Jesusqa warmista kachamanta parlapayarqa, respetarqataj, chejnisqa warmistapis
(16 parrafota qhawariy).
6 TORREMANTA QHAWAJ
23 Moisespa Leyninpeqa, kurajkunawan juez- kojta Diosman kutirikunanpaj yanapayta mu-
kunawan mana Diospa contranpi juchallikoj- nanku. Chaypajtaj qhawarinku, juchanmanta
kunallatachu juzgaj kanku. Paykunaqa juzga- pesachikunchus manachus, chayta.
llajtaj kanku, imaymana problemaspi kaj- 25 Cristoj leyninman jina kausakoyqa, may
˜
kunata, runa wanuchista, waj sajra imasta sumajpuni. Tukuyninchej chay leyta junta-
ruwajkunatawan. Jinapis Cristoj leyninpeqa, napaj kallpachakusun chayqa, congregacion-
ancianosqa nina ˜ chaytachu ruwanku. Pipis ju-
pi allin kausay, munakuy ima kanqa. Jina-
challikojtin, ancianosqa juchallikojta Jehova´ pis kay tiempopeqa, sajra runas ‘astawan asta-
Diospa contranpi, congregacionpa contranpi- wan sajrayashanku’ (2 Tim. 3:13). Chayrayku
wan juchallikusqanmanta juzganku. Paykuna- sumaj wakichisqas kananchej tiyan. Qhepan
qa entiendenku, Diosninchej autoridadesman yachaqanapi yachakusunchej, wawas abusasqa
atiyta qosqanta sajrata ruwajkunata juzganan- kajtinku imatachus congregacion´ ruwasqanta.
kupaj, castiganankupaj ima. Chayrayku auto- Imajtinchus wawasta abusayqa, manchay mi-
ridadesqa, multata orqhoyta atinku, carcel- llay juchapuni.
manpis wisqachiyta atinku (Rom. 13:1-4). ´
24 Congregacionpi pipis juchallikojtin, ¿ima- 25. ¿Imata qhepan yachaqanapi yachakusun?
YUYARIKUNAPAJ
˛ ¿Imataj Cristoj leyninpa ˛ Cristoj leynin, ¿imasta ruwa- ˛ ¿Imaynataj kananku kasqa
cimienton? napajtaj yanapawanchej? kamachinapaj atiyta
japejkuna?
15 TAKIY
Jatunchasqa Cristo
19 YACHAQANA
KINSA KAJ
´
Sajra kajtaqa Jehova
Diosninchej jina
chejnikunchej
142 TAKIY
´ “Qanqa mana sajra kajwan kusikoj Dioschu kanki;
Suyakuyta Jehova
qowanchej sajra runasqa qanwan mana tiyakunkumanchu” (SAL. 5:4).
´ ´
¿IMATA KAYPI JEHOVA DIOSQA tukuy sajra ruwaykunata millachikun (Sal-
YACHAKUSUN? mo 5:4-6 leey). Jehovaqa wawasta abusasqankuta may mi-
Kay yachaqanapi yacha- llaypaj qhawan, manchaytataj chay ruwayta chejnikun. Noqan-
kusun, imaynatachus abu- chejpis Jehova´ Diosninchej jinallataj chay ruwayta mayta chej-
saj runasmanta wawasta nikunchej, nitaj congregacionpi chay kananta saqesunmanchu
´
jarkanata. Chanta yacha- (Rom. 12:9; Heb. 12:15, 16).
kusun, ancianos congre- 2 Wawasta abusayqa, ‘Cristoj leyninpa contranpi kashan.
gacionta jarkanankupaj ˜
¿Imarayku chayta ninchej? Naupaj yachaqanapi yachakorqan-
imatachus ruwanankuta.
chej jina, Cristoj leynenqa munakuypi sayachisqa kashan, tu-
Yachakullasuntaj imayna-
kuypaj justicia kananpajtaj yanapan. Cristoj leynenqa Jesuspa
tachus tataspis wawasnin- ´ 6:2). Cris-
kuta jarkanankuta.
yachachiykunasnin, ruwasqasnin ima kanku (Gal.
tianosqa chay leyta juntanchej. Chayraykutaj wawasta mayta
munakunchej, sajra runasmantataj jarkanchej. Jinapis wawas-
ta abusaj runasqa paykunallapi yuyanku. Abusasqa wawitastaj
˜
manchi manchilla winakunku, ˜ imapaj valesqankutataj yu-
nina
yanku.
3 Mundontinpi may chhika wawas abusasqa kanku, congrega-
´ ukhupipis chay uyarikushan. Kay qhepa punchaykunape-
cion
qa, “chaukiyaj sajra” runas astawan yapakushanku. Chayku-
namanta wakintaj, ichapis congregacionman yaykumunkuman
(2 Tim. 3:13). Wakinkunataj Jehovata yupaychaspapis, mi-
llay munayninkuwan atipachikuspa wawasta abusarqanku. Kay
yachaqanapeqa, imaraykuchus wawasta abusay millay jucha-
´ ´
1. Salmo 5:4-6 nisqanman jina, ¿imaynata Jehova Dios sajrata ruwajkunata
qhawan?
2, 3. ¿Imaraykutaj ninchej wawasta abusay, ‘Cristoj leyninpa contranpi kas-
qanta?
8
puni kasqanta yachakusun. Yachakullasuntaj qa congregacionmanta sajrata parlanku. Chay-
pillapis chay jina jatun juchapi urmajtin, ima- taj mana allinchu, imaraykuchus may chhika
tachus ancianos ruwasqankuta. Chanta´ yacha- hermanos, Jehova´ Diosta jatunchanapaj jina
kusun, imaynatachus tatamamas wawasninku- kausakushanku (Jud. 3). Chayrayku wawasta
ta jarkanankuta.1 abusaj runas mana pesachikunkuchu chayqa,
congregacionmanta qharqosqa kanku.
MAY JATUN JUCHA
7 Wawata abusajqa, autoridadespa contran-
4 Pikunachus abusasqa karqanku chaykuna- pi juchallikun. Cristianosqa “autoridadesta”
qa, watasta sufrinku. Nitaj paykunallachu su- kasukunanchej tiyan (Rom. 13:1). Chaytataj
frinku, manaqa familiaresninkupis, congrega- ruwanchej suyunchejmanta leyesta juntaspa.
cionmanta hermanospis. Wawasta abusayqa, Wawasta abusaj cristianoqa leyta pakin. Ji-
manchay millay juchapuni. napitaj autoridadespa contranpi juchallikun
5 Wawata abusajqa, wawaj contranpi ju-
(Hechos 25:8, kikinchay). Jehovaqa mana an-
challikun. Runa masinchejta sufrichiypis, cianostachu leyesta juntachinankupaj chu-
contranpi sajrata ruwaypis jucha. Qhepan ran, manaqa autoridadesta. Jinapis ancia-
yachaqanapi yachakusun jinataj, wawasta nosqa, wawasta abusajkunata mana autorida-
abusajqa, wawata mayta sufrichin. Chay abu- despa castigonmanta jarkankuchu (Rom. 13:
sasqa2 wawaqa, manana ˜ wajkunaman kaska-
˜ 4). Juchallikoj runaqa, imatachus tarpusqanta
kuyta munanchu, manchi manchillataj wina- ´ 6:7).
oqharin (Gal.
kun. Chayrayku wawasninchejta abusajkuna- 8 Wawata abusajqa, Diospa contranpi jatun
manta jarkananchej tiyan. Abusasqa kajku- juchata ruwan (Sal. 51:4). Runa masinpa con-
natataj sonqochananchej, yanaparinanchejtaj tranpi juchallejqa, Diospa contranpi juchalli-
tiyan (1 Tes. 5:14). kullantaj. Jehova´ Diosninchej israelitasman
6 Wawata abusajqa, congregacionpa contran-
qosqan Leypi piensarina. Chay Leypi nis-
pi juchallikun. Wawata abusaj cristianoqa, con- qanman jina, suwakojpis runamasinta enga-
gregacionta chichichan (Mat. 5:16; 1 Ped. 2: ˜
najpis, “Diospa contranta” juchallikoj (Lev.
12). Chay millay jucharayku, jawamanta runas- 6:2-4). Wawasta abusaj cristianoqa, abusas-
˜
qa wawa manchi manchilla winakunanpaj ju-
1 MANA QONQANAPAJ: Wawasta abusay nispaqa, kaykuna-
manta parlashanchej: uj runa wawata violasqanmanta, chayta- chayoj. Chayta ruwaspaqa Jehova´ Diospa con-
taj ruwanman siminnejta (sexo oral) chayri sikinnejta (sexo tranpi juchallikun, sutintapis chichichan. Ri-
´
anal), manachayrı wawaj jispanitanta, chuchitusninta, chayri
sikisitunta llujchisqanmanta. Chay khuchi runasqa, sajra mu- kunchej jina, wawasta abusayqa Diospa con-
nayninkuta thasnunankupaj, chay millay imasta wawaswan ru- tranpi manchay millay juchapuni.
wanku. Chay runasqa mana warmi wawitasllatachu abusanku,
9 Diospa llajtanqa, wawasta jarkanapaj,
manaqa qhari wawitastapis. Manataj qharisllachu wawastaqa
abusanku, manaqa wakin warmispis abusallankutaj. unaymantapachana ˜ Bibliamanta ashkha ya-
2 MANA QONQANAPAJ: Kay yachaqanapi, qhepan yachaqana- chachiykunata orqhon. Torremanta Qhawaj,
piwan “abusasqa” palabrata ashkhata oqharikonqa. Chaywan-
qa wawallaraj kashaspa violasqa kajkunamanta parlashanchej.
Chay wawitasqa mana juchayojchu kanku, uj sajra runa pay- 7. ¿Imaraykutaj ninchej wawasta abusaj runa, autorida-
kunamanta aprovechakusqanmanta. Abusaj runaqa wawitata despa contranpi juchallikusqanta?
mayta llakichin, cuerpitontapis nanaykuchin. 8. Runa masinpa contranpi juchallej runa, ¿pejpa con-
tranpitaj juchallikullantaj?
4, 5. Wawasta abusaj, ¿pejpa contranpitaj juchallikun? ˜
9. 1) ¿Imatataj Diospa llajtan unaymantapachana or-
6. ¿Imaraykutaj ninchej wawasta abusaj runa, congrega- qhon? 2) ¿Imapajtaj Diospa llajtan kamachiykunata sapa
cionpa contranpi juchallikusqanta? kuti qhawaykurinku?
MAYO DE 2019 9
¡Rijchariy! revistaspi ashkha yachachiyku- taj doctores jina kanku. Paykunaqa onqosqa-
˜
na llojserqa: abusasqa kajkuna naupajman ri- ta, nisunman juchallikojta yanapanankupaj tu-
nankupaj, wajkuna paykunata yanapananku- kuy atisqankuta ruwanku. Bibliaj nisqanman
paj, sonqochanankupajtaj, tatas wawasninku- jina yuyaychasqankoqa, juchallikojta Dioswan
ta jarkanankupaj ima. Chantapis ancianos- allinyakapunanpaj yanapanman. Jinapis chay-
qa, congregacionpi chay millay jucha kajtin, pajqa, juchallikojqa sonqomantapacha pesachi-
imatachus ruwanankuta yachanankupaj ka- kunan tiyan (Hech. 3:19; 2 Cor. 2:5-10).
machiykunata japillankutaj. Diospa llajtanqa 12 Jehova´ Diosqa ancianosman uj jatun llan-
chay kamachiykunata sapa kuti qhawaykurin- kayta qon. Payqa ovejitasninta ancianospa
ku, chuwachana kajtintaj chuwacharqonku. makisninkuman churan. Chayrayku paykuna-
Ajinamanta chay millay jucha kajtin, Cristoj qa sumajta qhawapuyta munanku (1 Ped. 5:
leyninman jinapuni ruwakunanpaj. 1-3). Munallankutaj hermanos congregacion ´
´ ukhupi jarkasqa kanankuta. Chayrayku pilla-
¿IMATA ANCIANOS RUWANKU
PILLAPIS JUCHALLIKOJTIN? pis uj jatun juchata ruwasqanta yachajtinku,
ancianosqa chay rato imatachus ruwananku-
10 Pillapis jatun juchata ruwajtin, ancianos-
pi tukurinku. Jina kajtin, ¿imata´ ancianos ru-
qa Cristoj leyninman jina ruwanku. Chay ley-
wanku, pillapis uj wawata abusasqanta uyarej-
man jina, paykunaqa tukuy hermanosta mu-
tinku? Chayta qhepan parrafospi yachakusun.
nakuywan qhawananku tiyan, imachus Dios-
13 Wakin suyuspi leyesqa, uj wawa abusas-
paj cheqan kasqanman jinataj ruwananku ti-
yan. Chayrayku pillapis juchallikojtin, ashkha qa kajtin denunciata churamunata kamachin.
˜
imaspi tukurinku. Ancianosqa naupajta mas- Chay leyesta, ¿ancianos juntankuchu? Arı.´ Go-
kanku Diospa sutin llimphullapuni kananta biernoj leyesnin autoridadesman willamuna-
(Lev. 22:31-33; Mat. 6:9). Chantapis paykuna- ta kamachin chayqa, ancianosqa kasukunku
qa, hermanosta yanapanku Jehovaj qayllallan- (Rom. 13:1). Chay leyesqa, Diospa leyninwan
pipuni kanankupaj, sonqochankutaj chay ju- mana churanakunchu (Hech. 5:28, 29). Chay-
˜ arejkunata.
charayku nak rayku uj wawa abusasqa kasqanta uyarejtin-
11 Juchallikoj runa congregacionmanta chay-
ku, ancianosqa sucursalman chay rato wajya-
rinku. Ajinamanta gobiernoj leyesninman jina
qa, ancianosqa allinta qhawarinku juchallikoj
imatachus ruwanankuta yachanankupaj.
pesachikunchus manachus, chayta. Pesachi- 14 Ancianosqa abusasqa kajkunaman, tatas-
kun chaytaj, Dioswan allinyakapunanpaj yana-
ninkuman, pikunachus chay abusomanta ya-
panku (Santiago 5:14, 15 leey). Uj cristiano
chajkunamanwan ninku, munaspaqa denun-
sajra munayninwan atipachikuspa juchallikun
ciata churamunankuta. Jinapis wakin kutisqa,
chayqa, onqosqa jina kashan, nisunman Jeho-
chay abusomanta tumpasqa kajqa uj hermano
va´ Dioswan nina ˜ allinpichu kashan.1 Ancianos-
˜ yachakunman.
kanman, chaytaj llajtantinpina
1 Diosmanta karunchakusqanrayku juchallikun chaypis, chay Jina kajtin, ¿manchachikunachu kanman de-
runaqa ruwasqanmanta juchayojpuni. Chayrayku juchallikojqa,
´
Jehova Diosman cuentata qonan tiyan (Rom. 14:12).
nunciata churamuyta, “Diospa sutinta chichi-
chayman” nispa? Mana. Astawanpis chay millay
10. Pillapis jatun juchata ruwajtin, ¿imatataj ancianos juchata ruwajmin, Diospa sutinta chichichan.
ruwaj kasqanku?
11, 12. Santiago 5:14, 15 nisqanman jina, ¿imatataj an- 13, 14. Uj wawa abusasqa kasqanta yachaspa, ¿ancia-
cianos ruwaj kasqanku? nos gobiernoj leyesninta juntankuchu?
10 TORREMANTA QHAWAJ
15 Congregacionpeqa, ancianos pitapis juz- nisunmanchu chay runata juchachaj llullakus-
ganankupaj iskay testigosllapis kanan tiyan. qanta. Chayrayku mana iskay testigos kajtin-
¿Imaraykutaj? Imaraykuchus Bibliapuni iskay pis, ancianosqa chay juchata mana qhawaku-
rikojkuna kananta nin. Chayqa Diospa cheqan llankuchu, reparankutaj chay jucharayku waj-
˜ arishasqankuta. Chayrayku nak
kuna nak ˜ arej-
kamachiykunasninman jina kashan. Jucha-
llikoj runa juchanta mana rimarinchu chay- kunata yanapallankupuni, congregaciontapis
qa, iskay rikojkuna sutinchananku tiyan. Aji- allinta qhawallankupuni chay tumpasqa runa-
namanta ancianosqa, chay iskay testigospa manta jarkanankupaj (Hech. 20:28).
parlasqankunejta juchallikojta juzganankupaj 17 ¿Imatataj ancianos comite´ judicialpi ru-
(Deu. 19:15; Mat. 18:16; 1 Timoteo 5:19 leey). wanku? Paykunaqa qhawarinku, juchallikoj
Jinapis denunciata churamunapajqa, mana is- runa congregacionmanta qharqosqachus ma-
kay testigos necesitakunchu. Chayrayku an- nachus kananta. Paykunaqa mana qhawarin-
cianospis chayri wajkunapis, chay abusoman- kuchu, wawata abusaj runata autoridades cas-
ta autoridadesman willamuyta atinkuman. tiganankutachus, manachus. Chaytaqa auto-
16 Uj cristiano uj wawata abusasqanmanta ridadespa makinkuman saqepunku (Rom. 13:
tumpasqa kajtin, ancianosqa iskay imasta ru- 2- 4; Tito 3:1).
18 Comite´ judicialta ruwaj ancianosqa, ju-
wanku. Sichus gobiernoj leynin wawa abusas-
qa kajtin denunciata churamunata kamachin challikojta Diospa leyesninman jina juzgan-
chayqa, ancianosqa chay leytaraj juntanku. ku. Paykunaqa Bibliaman jina qhawarinku,
Chanta´ imapunichus pasasqanta allinta yacha- chay runa juchanmanta pesachikusqantachus
nankupaj kallpachakunku. Chaymantaqa Bi- manachus. Juchallikoj mana pesachikojten-
blia nisqanman jina qhawarinku, chay runa- qa, congregacionmanta qharqonku. Chanta´
ta comite´ judicialta ruwanankutachus mana- congregacionman willanku, chay juchallikoj
manana ˜ Jehovaj testigonchu kasqanta (1 Cor.
chus. Sichus chay runa qhasillamanta tum-
pasqankuta nin chayqa, ancianosqa iskay 5:11-13). Sichus juchallikoj runa pesachi-
testigosta tapurinku, nisunman pikunachus kun chayqa, mana congregacionmanta qhar-
chay juchamanta yachanku, chaykunata. Uj- qonkuchu. Jinapis ancianosqa juchallikoj-
nin testigoqa chay runata juchachaj kanman, man nenqanku, ichapis ni jaykaj congrega-
ujnintaj chay wawata, manachayri waj wawas- cionpi ima llankaytapis japinanta. Paykuna-
ta abusasqanta yachaj kanman.1 Iskay testi- qa juchallikojman nillanqankutaj, ichapis ni
gos kan chayqa, ancianosqa comite´ judicialta jaykaj siervo ministerial, chayri anciano ka-
ruwanku. Uj testigolla kanman chaypis, mana nanta. Chantapis wawaspa allinninkuta mas-
kaspa, ancianosqa juchuy wawasniyoj tata-
1 Uj wawa abusasqa kasqanta nejtin, tatan, maman chayri pi- mamasman sapallankupi ninkuman, chay ju-
manchus willakun chay, ancianosman willarinman. Ajinamanta
wawaqa mana astawan sufrenqachu. Ancianosqa ni jaykajpis, challikoj runamanta wawasninkuta jarka-
wawatawan abusomanta tumpasqa kajtawan uyanchachinan- nankuta. Chayta ruwashaspataj, ancianosqa
kuchu tiyan.
mana willanankuchu tiyan pichus abusasqa
15. Kay 1 Timoteo 5:19 nisqanman jina, ¿imaraykutaj an- karqa chayta, nitaj familiaresninpa sutisnin-
cianos pitapis juzganankupaj iskay testigosllapis kanan- kutapis.
puni tiyan?
16. Pillapis uj wawata abusasqanmanta tumpasqa kajtin, ´
17, 18. Comite judicialta ruwaj ancianos, ¿imastataj ru-
¿imatataj ancianos ruwaj kasqanku? waj kasqanku?
MAYO DE 2019 11
Tatamamaspaj
wawaspajwan yanapas
12 TORREMANTA QHAWAJ
TATAMAMAS, WAWASNIYKICHEJTA pis piensanku ni pi paykunata creenanta. Ma-
JARKAYCHEJ nachayrı´ abusaj runaqa, ichapis wawata man-
19 Tatamamasqa wawasninkuta sajra runas- chaykuchin mana pimanpis willakunanpaj.
manta jarkananku tiyan.1 Tatamamas, wawas- Wawaykichej uj jinalla kashan chayqa, kacha-
niykichejqa “Diosmanta herencia kanku”, uj llamanta tapuriychej, pacienciawantaj uyariy-
regalo jinataj (Sal. 127:3). Qankunaqa chay chej.
sumaj regalota cuidanaykichej tiyan. Wawas 22 Kinsa kaj, wawasniykichejta yachachiy-
mana abusasqa kanankupaj, qhepan parrafos- chej. Edadninkuman jina qhariwarmi jina pu-
pi imatachus ruwananchejta yachakusun. ˜
nuykuymanta parlariychej. Pillapis llujchiy-
˜
20 Naupaj kaj, imaynapichus wawas abusasqa
kuyta munajtin, imatachus ninankuta chayri
kasqankuta yachaychej. Imayna runaschus wa- ruwanankuta yachachiychej. Diospa llajtanqa
wasta abusasqankuta yachaychej. Yachallay- wawasta abusajkunamanta jarkanapaj, ash-
˜
chejtaj imaynatachus wawasta enganasqanku- kha publicacionesta, videosta ima orqhon.
tapis. Wawasniykichejta tukuy tiempo qhawa- Chaywan yanapachikuychej wawasniykichej-
riychej, ama piwanpis sapallankuta saqeychej- ta jarkanaykichejpaj (“Tatamamaspaj wawas-
chu (Pro. 22:3; 24:3). Ashkha kutispi wawasta pajwan yanapas” nisqa recuadrota qhawa-
abusajkunaqa, familiallankumantataj kanku, riy).
chayri rejsisqasninku kanku. 23 Jehovaj testigosnenqa wawasta abusayta
21 Iskay kaj, wawasniykichejwan parlariy-
millay juchapaj qhawanchej. Cristoj leynin-
chej, tukuy imata willasunaykichejpaj (Deu. man jina kausasqanchejrayku, wawata abusaj
6:6, 7). Paykunawan parlarishaspaqa sumaj- runata mana castigota japinanmanta jarkan-
ta uyariychej (Sant. 1:19). Wawasqa abusasqa chejchu. Chanta, ´ ¿imaynata´ yanapasunman
kajtinku, willakuyta manchachikunku. Icha- abusasqa karqanku chaykunata? Chayta qhe-
1 Kaypi nikusqanqa mana tatamamasllapajchu, manaqa wawas- pan yachaqanapi yachakusun.
ta qhawajkunapaj, chayri wawasta uywanapaj encargasqa kaj-
kunapajpis. 22. ¿Imatawantaj tatamamas ruwankuman wawasninku-
ta jarkanankupaj? (Kay revistaj tapanpi fotota qhawa-
19, 20. ¿Imatataj tatamamas ruwankuman wawasninku- riy).
ta jarkanankupaj? ´
23. 1) ¿Imaynata Jehovaj testigosnin wawasta abusayta
21. ¿Imatawantaj tatamamas ruwankuman wawasninku- qhawanchej? 2) ¿Imatataj qhepan yachaqanapi yachaku-
ta jarkanankupaj? sun?
YUYARIKUNAPAJ
103 TAKIY
Michejkunata Dios qowanchej
20 YACHAQANA
TAWA KAJ
Abusasqa kajkunata
sonqochana
134 TAKIY
Wawasqa uj herencia “Tukuy imapi sonqochaj Diostaj. Paymin sonqochawanchej
kanku tukuy llakiyninchejpi” (2 COR. 1:3, 4).
´
¿IMATA KAYPI RUNASQA nacekusqanchejmantapacha sonqochasqa kayta
YACHAKUSUN? necesitanchej, wajkunatataj sonqochayta atinchej. ¿Imaray-
Wawa kashaspa abusasqa kutaj chayta ninchej? Uj wawita pujllashaspa moqetunta ras-
kajkunaqa, watas pasajtin- millakusqanpi tukurina. Wawitaqa chay rato tatanman chay-
˜ ´
napis icha sufrishallanku- ri mamanman waqaspa willakamun. Paykunaqa nanasqetanta
puni. Kay yachaqanapi, mana sanoyachiyta atinkuchu, jinapis wawitankuta sonqocha-
imaraykuchus paykuna riyta atinku. Chayrayku wawitankuta imaynapichus urmakus-
unayta sufrisqankuta ya-
´ qanta tapurinku, waqaysitunta picharqonku, munakuywantaj
chasunchej. Chanta yacha-
sonqocharinku. Chanta´ nanasqetanta jampiykunku. Wawitan-
kusun, pichus paykunata ˜ waqanchu, watejmantataj puj-
sonqochayta atisqanta. kutaj sonqochakuytawan nina
Yachakullasuntaj imayna- llaj kutirin. Tiemponmantaj moqetunpis sanoyapun.
tachus paykunata sonqo- 2 Jinapis wakin wawasqa astawan sufrinku. Imaraykuchus
14
¿Imaraykutaj wawa kashaspa abusasqa kajku- 7 Wawaj yuyaysitonqa, mana kuraj runajta ji-
na sonqochanata necesitanku? ¿Pitaj payku- nachu. Chayrayku manaraj sumajtachu re-
nata sonqochanman? ¿Imaynata´ paykunata paran, imachus allin, imatajchus mana allin
sonqochasunman? kasqanta (1 Cor. 13:11). Chayraykutaj abu-
´ sajkunaqa wawasta facilta engananku.˜ Abu-
¿IMARAYKU SUFREJKUNATA SONQOCHANA?
saj runasqa, wawaman creechinku abusasqa
Wawa kashaspa abusasqa kajkunaqa, ash- kananpaj pay juchayoj kasqanta. Manachayrı´
4
˜
kha watas pasajtinnapis sonqochanata nece- wawaman ninku, willakojtin ni pi creenanta.
sitallankupuni. ¿Imaraykutaj? Chayta entien- Chayrı´ wawata creechinku, kuraj runaswan
denapaj, yuyarikuna wawasqa kuraj runaswan wawaswan munanakojtinkoqa, qhari warmi
mana kikinchu kasqankuta. Chayrayku abu- ˜
jina punuykuyta atillasqankuta. Abusasqa
sasqa wawasqa, mana kuraj runas jinachu su- wawataj chay yuyaywan winan, ˜ nitaj entien-
frinku. Qhepan parrafospi yachakusun, imay- denchu chay runa llullakushasqanta. Chanta-
natachus paykuna sufrisqankuta. ˜
pis pisipaj, chichipajtaj qhawakuspa winakun,
5 Wawasqa paykunata uywajkunaman kas-
yuyantaj ni pi payta munakusqanta.
kakunku, nitaj paykunamanta ima sajratapis 8 Rikunchej jina, abusasqa wawasqa unayta
MAYO DE 2019 15
¿PITAJ SUFREJKUNATA SONQOCHANMAN? kunankupaj jinataj kausaj. Chayrayku pay-
9 Wakin tatas chayri mamasqa, wawasnin- qa hermanosman nerqa: “Noqa jina ruway-
ku abusasqa kajtinku mana imatapis ru- chej, imaynatachus noqapis Cristo jina ru-
wankuchu. Wakin wawastataj familiankuman- wani ajinata”, nispa. Pabloqa chayta ner-
ta kajkunallataj abusanku. Ajina familias- qa Dios yuyaychasqanrayku (1 Cor. 11:1). Uj
˜
pi winakojkunaqa, astawan sonqochanata ne- pacha, payqa anciano jina imatachus ruwas-
cesitanku. Rey Davidqa Jehova´ Diosninchej qanta nerqa: “Qankuna ukhupi may kachas
sonqochayta atiwasqanchejta yacharqa (Sal- karqayku, imaynatachus uj mama wawitan-
ta nu˜ nuchin,
˜ munakuywantaj qhawan, ajina-
mo 27:10 leey). Payqa yacharqa tatanwan
mamanwan saqerparejtinkupis, Diosqa mana ta”, nispa (1 Tes. 2:7). Kay tiempopipis muna-
saqerparinanta. Kunanpis Tatanchej Jehova- kuyniyoj ancianosqa, llakisqa hermanosta Bi-
qa, sufrejkunata kamachisninwan sonqocha- bliawan sonqocharishaspa, munakuywan par-
chin. Jallpantinpi hermanos, familianchej lapayanku.
11 Abusasqa kajkunataqa, mana ancianos-
kanku. Jesuspis nerqa: “Pichus cielopi kashaj
Tataypa munayninta ruwajqa, chaymin her- llachu sonqochankuman. Bibliaqa tukuyman
manoy, hermanay, mamaytaj”, nispa (Mat. niwanchej: “Purajmanta sonqochanakullay-
12:48 -50). chejpuni”, nispa (1 Tes. 4:18). Sinchi creeyni-
10 Congregacionpi familia jina kasqanchej- yoj hermanasqa, llakiypi kaj hermanasta son-
´
manta parlarina. Apostol Pabloqa congre- qochariyta atinkuman. Jehova´ Diosninchej-
gacionpaj mayta llankaj, hermanos yacha- qa wawitanta sonqochaj mamawan kikincha-
kun (Isa. 66:13). Bibliaqa nin, wakin warmis
9. Rey David Salmo 27:10 versiculopi nisqanman jina, llakiypi kajkunata sonqochasqankuta (Job
´
¿saqerpasqa kajkunata Jehova saqerparillantajchu?
´
10. ¿Imatataj apostol Pablo 1 Tesalonicenses 2:7 ver- 11. ¿Ancianosllachu llakiypi kajkunata sonqochayta atin-
siculopi nerqa? kuman?
Sinchi creeyniyoj
hermanasqa sumajta
sonqochayta yachanku
(11 parrafota qhawariy).
42:11). Jehova´ Diosqa mayta kusikun, sinchi 14 Llakisqa kajkunata mana manchachiku-
creeyniyoj hermanas llakiypi kajkunata son- nankupaj yanaparina. Eliasmanta parlarina-
qochajtinku. Icha´ ancianosqa ajina winay
˜ tu- llapuni. Jehova´ Diosqa, Elıas ´ Horeb orqo-
kusqa cristianaswan sapallankupi parlarinku- man correnanpaj atiyninwan kallpacharqa.
˜
Diosqa ashkha watas naupajta, chay orqopi
man, llakisqa hermanata yanaparinankupaj.1
´ llajtanwan uj tratota ruwarqa. Eliasqa chay
¿IMASTA RUWASUNMAN LLAKISQA
KAJKUNATA SONQOCHANAPAJ?
karu lugarman chayaspa, icha´ nina ˜ yuyar-
˜
qachu enemigosnin wanuchinankuta. ¿Imata´
12 Llakisqa kajkunaqa wakin imasmanta
chaymanta yachakusunman? Abusasqa kajku-
mana parlayta munankuchu. Paykunata ya- nata yanapariyta munaspaqa, mana mancha-
naparishaspaqa, ama anchata tapuykachana-
´ ¿imaynata´ payku- chikunankupajraj yanaparina. ¿Imaynata´ an-
chu (1 Tes. 4:11). Chanta, cianos chayta ruwankuman? Paykunaqa sapa
nata yanaparisunman, sonqocharisunman- hermano chayri hermana mana kikinchu kas-
taj? Qhepan parrafospi Bibliaman jina phish- qanta yuyarikunanku tiyan. Ichapis uj herma-
qa yuyaychaykunata yachakusun. naqa, wasinpi teycituta tomarispa llakiynin-
13 Llakisqa kajkunapaj imitallatapis ruwapu-
manta parlariyta munanman. Waj hermana-
na. Uj pacha, profeta Eliasta enemigosnin
˜ tajrı´ ichapis salonllapi parlariyta munanman.
wanuchiyta munarqanku. Paytaj mana wa- 15 Uyariyta yachana. Bibliaqa niwanchej:
˜nuchinankupaj ayqekorqa. Chaypacha may-
˜ ˜ mu- “Sapa ujpis allinta uyariyta yachanan tiyan,
ta llakikusqanrayku, wa nupullayta na manataj usqhayllata parlananchu tiyan”, nis-
narqa. Jehova´ Diostaj Eliasta sonqochanan- pa (Sant. 1:19). Allinta uyariyta yachayqa,
paj, angelninta kacharqa. Chay angelqa pay- mana llakisqata chinsitumanta uyariyllachu,
man qoni ˜ tantata jaywarqa, mikhukunantataj
nitaj uyanta qhawaspa uyariyllachu. Jeho-
nerqa (1 Reyes 19:5-8 leey). Jehova´ Dios- va´ Dios imaynatachus Eliasta uyarisqanmanta
pa angelninmantaqa, mayta yachakusunman. yachakuna. Profeta Eliasqa Jehovaman willa-
Llakisqa kajkunapaj imitallatapis ruwapoj- korqa, manchachikusqanta, sapallan kashas-
tinchejqa, paykunata mayta kallpachasun. qanta, tukuy imatataj qhasillapaj ruwasqan-
Paykunaman imatachus ninanchejta mana ta. Jehova´ Diostaj payta sumajta uyarerqa,
yachaspaqa, ichapis mikhunitata waykupu- munakuywantaj sonqocharerqa. Ajinamanta
sunman, uj regalitota qorisunman chayri uj Jehovaqa profeta Eliasta allinta uyarisqanta
tarjetitata jaywasunman. Chaykunata ruwaj- rikucherqa (1 Rey. 19:9-11, 15 -18).
tinchejqa, llakisqa hermanosninchejqa muna- 16 Uj hermano chayri uj hermana llakiy-
kusqanchejta, paykunamantataj llakikusqan- ninta willarishawajtinchej, ¿imaynata´ payta
chejta reparanqanku. munakusqanchejta, khuyakusqanchejta ima
1 Abusasqa kajkunaqa, munaspaqa doctoreswan yanapachi- rikuchisunman? Sumajta yuyaycharikuspa
kunkuman. ´ ´
14. Jehova Dios Eliasta yanapasqanmanta, ¿imata ya-
12. Llakisqa kajkunata yanaparishaspa, ¿imatataj mana chakusunman?
ruwanachu kasqa? 15. Allinta uyariyta yachay, ¿chinsitumanta uyariyllachu
13. 1) Kay 1 Reyes 19:5-8 nisqanman jina, ¿imatataj kasqa?
´ ´
Jehova Diospa angelnin Eliaspaj ruwasqa? 2) ¿Imata 16. Uj hermanonchej llakiyninta willarishawajtinchej,
´
Diospa angelninmanta yachakusunman? ¿imaynata payta munakusqanchejta rikuchisunman?
MAYO DE 2019 17
Llakisqa kajta pacienciawan
uyarispa, paywan khuska Diosmanta
˜
sonqomantapacha manakuspa,
miski simiwan parlaspa ima,
paykunata mayta sonqochasuman
(15 al 20 parrafosta qhawariy).
imallatapis nirisunman. Ichapis nisunman: 10, 13, 14). Eliasmanta yachakusunman, wa-
“Llakichiwanki hermanay, ´ imaynat a´ chay- kenqa llakiyninkumanta kutin kutita parlas-
ta ruwasonqankuri. ¡Chaytachu wawasta ru- qankuta. Llakisqa hermanonchej ajina chay-
wanqanku!”, nispa. Chant a´ imatachus wi- qa, Jehova´ jina pacienciawan uyarina. Amataj
llarishawasqanchejta sumajta entiendenapaj, chay rato ninachu imatachus ruwananta, ma-
kachallamanta tapurisunman. Miski simi- naqa paymanta khuyakuna (1 Ped. 3:8).
wan uj mashkha palabrasta nejtinchej, lla- 18 Llakisqa kajkunapaj sonqomantapacha
18 TORREMANTA QHAWAJ
19 Llakisqa kajkunata sonqochanapaj jina kacharqa. Chay angeltaj Danielman nerqa,
parlarina. Niraj imatapis nishaspa sumajta yu- Jehova´ Diospaj may munasqa kasqanta (Dan.
yaychakuna. Imatapis parlarparillasun chay- 10:2, 11, 19). Jehova´ Diosqa llakisqa herma-
qa, wajkunaj sonqonta espadawan jina tojsi- nosninchejta kikillantataj munakun.
sunman. Jinapis miski simiwan parlajtinchej- 21 Llakisqa kajkunata sonqochashaspaqa,
qa, paykunaj sonqonkuta jampiwan jina tha- Jehova´ Dios may munakuyniyoj kasqanta yu-
˜
nichisunman (Pro. 12:18). Chayrayku Jehova´ yarichinchej. Ama qonqanachu Diosninchejqa
˜
Diosmanta manakuna, llakisqa kajta sonqo- justiciata ruwasqantapuni. Payqa sumajta ya-
chanapaj palabrasta tarinapaj yanapanawan- chan, pikunachus abusasqa kasqankuta. Chay-
chejta. Jehova´ Diosqa Palabranpi sonqochaj rayku chay millay juchata ruwajkunataqa,
palabrasta ashkhata churacherqa (Heb. 4:12). mana pesachikojtinku castiganqapuni (Nah. 1:
20 Wawa kashaspa abusasqa kajkunaqa, 3). Chaykamaqa abusasqa kajkunata sonqo-
ichapis pisipaj, chichipajtaj qhawakuspa wi- chanapaj, tukuy atisqanchejta ruwana. Jeho-
˜
nakunku, yuyankumantaj ni pi paykunata mu- va´ Diosninchejqa, Satanaspa mundonpi sufrej-
nakusqanta. Yuyallankumantaj mana muna- ˜
kunaj llakiyninkuta winaypaj chinkachenqa.
kunapaj jinachu kasqankuta. Chaytaj mana ji- Chaytaj mayta sonqochawanchej. Abusasqa
nachu. Chayrayku Bibliapi rikuchina, Jehova´ kajkunaqa, tukuy llakiyninkuta tumpamanta-
Dios paykunata mayta munakusqanta (“Lla- wan qonqanqanku (Isa. 65:17).
kisqa kajta sonqochanapaj textos” nisqa re-
21. 1) Wawasta abusajkuna mana pesachikojtinku, ¿ima-
cuadrota leeriy). Profeta Danielmanta parla- ´
tataj Jehova ruwanqa? 2) ¿Imatataj tukuy atisqanchejta
rina. Payqa uj pacha manchay llakisqa, pisi ruwasunman?
kallpayojtaj kasharqa. Jehova´ Diosninchej-
taj ujnin angelninta payta kallpachananpaj ´
DIBUJOS. Pagina 16: Creeypi sinchi sayasqa hermana,
´
19. ¿Maypitaj sonqochaj palabrasta tarisunman? llakisqa hermanata sonqochashan. Pagina 18: Iskay
20. 1) Abusasqa kajkuna, ¿imastataj yuyankuman? ancianos uj llakisqa hermanata waturishanku. Paytaj
´ creeypi sinchi sayasqa hermanata chaypi kananpaj
2) ¿Imaynata llakisqa hermanosninchejta yanapasun-
man? wajyarikusqa.
YUYARIKUNAPAJ
´
˛ Abusasqa kajkuna, ˛ Abusasqa kajkunata, ˛ ¿Imasta ruwasunman
¿imaraykutaj watas pasaj- ¿pitaj sonqochayta abusasqa kajkunata
˜
tinnapis sonqochanata atinman? sonqochanapaj?
necesitallankupuni?
109 TAKIY
Tukuy sonqowan munanakunachej
Llakisqa kajta sonqochanapaj textos
Bibliaj nisqanqa abusasqa kajkunata mayta yanaparqa. Bibliapi
´
paykunata yanapanapaj ashkha versıculos kajtinpis, kaypeqa
˜
wakillanmanta parlarisunchej. Naupajtaqa Bibliamanta uj texto
rikhurenqa. Sapa textoj uritanpitaj, abusasqa kajkunata
imaynatachus chay textowan sonqochananchejta nishan.
20 TORREMANTA QHAWAJ
21 YACHAQANA
´ ´
¿IMATA KAYPI JEHOVA DIOSQA Sumaj Yachachejninchej. Paypa yanapay-
YACHAKUSUN? ninwanqa, ima llakiytapis atipasunman (Isa. 30:20, 21). Dios-
Kay yachaqanapi yachaku- pa Palabranqa, “allin yachachisqa” kanapaj yanapawanchej,
´ sumajtataj wakichiwanchej “tukuy ima allin kajta” ruwanapaj
sun, Jehova Dioslla imay-
natachus kausanata niyta (2 Tim. 3:17). Bibliaj nisqanman jina kausakuspaqa, aswan ya-
´ chayniyoj kasun, “kay mundoj” yachayninta qhatejkunamanta
atiwasqanchejta. Chanta
yachakusun, kay mundoj nisqaqa (1 Cor. 3:19; Sal. 119:97-100).
yachaynenqa llakiykunalla- 2 Kay mundoj yachaynenqa, sajra munayninchejta ruwana-
ta apamusqanta, Diospa paj tanqawanchej. Chayrayku ichapis kay mundomanta ru-
Palabran nisqanman jina nas jina, yuyayta, ruwayta ima munanchej. Biblia niwanchej:
kausakuytaj, allinninchej- “Allinta qhawakuychej, pajtataj pipis presota jina apakapusun-
paj kasqanta.
kichejman runaj yachayninwan, qhasi manakaj yachachiykuna-
˜
wan ima. Chaykunaqa naupa runaspa yachachiyninkumanta ja-
mun”, nispa (Col. 2:9). Kay yachaqanapi parlarisun, kay mun-
doj iskay “qhasi manakaj” yachachiyninmanta, ashkha runas
chayta qhatisqankumanta ima. Sapa yachachiyta qhawarishas-
pa, reparasun kay mundoj yachachiynin sonsera kasqanta, Bi-
bliaj yachachiynillantaj sumaj kasqanta.
˜
KHUCHICHAKUYTA NINA JUCHAPAJCHU QHAWANKU
3 Estados Unidospi imachus kasqanmanta parlarina. Unay-
qa chay suyumanta runasqa, casarasqaslla qhariwarmi jina pu-
˜
nuykuyta atisqankuta nej kanku, manataj chaymanta wajku-
˜
naj naupaqenpi parlallajchu kanku. Jinapis 1900 watamanta-
pacha, runasqa nina˜ kikintachu yuyarqanku, ashkha imastataj
˜
nina juchapajchu qhawarqanku.
1. ¿Imapajtaj Diospa Palabran yanapawanchej?
´
2. ¿Imata kay yachaqanapi yachakusun?
´
3, 4. Kay 1900 watamantapacha, ¿imaynata Estados Unidospi runas yuyay-
ta qallarerqanku?
21
Kay mundoqa runasta
khuchichakuyman tanqan.
Jehovaj kamachisnintaj
mana kay mundoj
yachayninwan
˜
enganachikunkuchu
(5 parrafota qhawariy).
˜
4 Naupaj kaj Guerra Mundial pasasqanta- ka runastaj khuchichakusqankurayku onqoy-
wan, runasqa yuyayninkupi, ruwayninkupipis, kunata chimpachikunku, chaykunamanta uj-
mayta cambiarqanku. Chay tiemposta estu- taj sida onqoy. Chaytaj sutita rikuchiwanchej,
diaj warmi nerqa: “Peliculasta, teatrospi riku- kay mundoj yachaynenqa manapuni allinchu
chisqankuta, takiykunata, novelasta, propa- kasqanta (2 Ped. 2:19).
gandasta ima, khuchichakuywan chajruyta qa- 6 Satanasqa maytapuni munan, runas mi-
llarerqanku”, nispa. Chay watasllapitaj millay llay kausayman yachaykukunankuta. Runas-
tusuykuna rikhurerqa, runaspis mana allin ro- taj chaytapuni ruwashanku. Diosninchejqa ca-
pasta churakuyta qallarerqanku. Biblia qhe- ˜
sado kausayta, qhariwarmi jina punuykuyta-
pa punchaykunamanta nerqa jinapuni, runas- pis, runasman regalota jina qorqa. Supaytaj
qa “munaynillankuta maskajkuna” karqanku maytacha´ kusikun, runas chay regalosta pisi-
(2 Tim. 3:4). paj qhawajtinku (Efe. 2:2). Chantapis Jeho-
˜
va´ Diosqa, wawasniyoj kayta atinanchejpaj ru-
5 Kay 1960 watas chaynejpi, runasqa nina
22 TORREMANTA QHAWAJ
qanchejri”, nispa. Runasqa chayta ninku, ima bliaj yachachisqanman jina kausakorqanku
munayninchejtapis kasunalla kasqanta yuyas- (1 Juan 2:15, 16 leey). Mayta agradecekun-
qankurayku. Bibliatajrı´ mana chaytachu nin. chej, Diosninchej Palabranta qowasqanchej-
Astawanpis niwanchej, mana tukuynin munay- manta. Agradecekullanchejtaj Jehova´ Dios,
ninchejtachu kasuna kasqanta, sajra munay- maychus tiemponpi ashkha publicacionesta
ninchejtapis atipayta atisqanchejta (Col. 3:5). qowasqanchejmanta. Chaykunaqa kay mun-
Jehova´ Diosqa casado kausayta rikhuricher- doj millay kausayninta1 qhesachanapaj yana-
˜
qa, qosawan warmiwan khuska punuykuspa pawanchej (Romanos 1:24-27 leey).
kusisqa kanankupaj (1 Cor. 7:8, 9). Diosnin-
JATUNCHAKUYTA QALLARINKU
chej jina yuyajkunaqa, ashkha llakiykunaman-
ta librakunku, manataj khuchichakoj runas ji-
10 Bibliaqa nerqa, qhepa punchaykunapi ru-
˜ arinku.
nachu nak nas “paykunallata munakojkuna” kananku-
8 Kay mundoj yuyayninmanta nisqaqa, Bi- ta (2 Tim. 3:1, 2). Chayrayku mana tukun-
bliaqa yachachiwanchej qhariwarmi jina pu- chejchu, ashkha runas may kasqankuta yuya-
˜
nuykuy casarasqas kusikunankupaj kasqan- kusqankumanta. Uj libro nisqanman jina, 1970
ta (Pro. 5:18, 19). Chantapis nillantaj: “Sapa watamantapacha “runas allinta kausakunan-
ujniykichej yachanaykichej tiyan, imaynata- kupaj ashkha libros rikhurerqa”. Wakin libros-
chus cuerpoykichejta kamachiyta. Ajinaman- qa “runasman nerqanku, paykuna kikinkuta
ta cuerpoykichej llimphuchasqa, allinpaj qha- rejsikunankuta, mana cambianankuta, tukuy
wasqataj kananpaj. Qankunaqa ama Diosta imataj paykunapi allin kasqanta”. Chay libros-
mana rejsej runas jinaqa kaychejchu. Payku- manta ujninpi runasman nin: “Qanqa man-
˜
naqa sinchi munapayaywan qonirisqa kanku” chay alajito kanki, maytataj valenki, qan jina-
(1 Tes. 4:4, 5). qa ni pi kanchu. Chayrayku qan kikiykita mu-
9 Rikunchej jina, 1900 watamantapacha ru- nakuy”, nispa. Chay libro nillantaj: “Munas-
nasqa “manana ˜ imamanta penqakuspa” kau- qaykiman jina kausay. Imachus qanpaj allin
sayman yachaykukorqanku. Jinapis Jehovaj kasqanta ruway”, nispa.
11 Satanasqa Evata chayta yuyacherqa. Pay-
kamachisnenqa, mana chay runas jinachu kar-
qanku (Efe. 4:19). Astawanpis Diospa kama- qa Evaman nerqa, “Dios jina” kayta atisqan-
´ 3:5). Kay tiempopipis, ashkha runas
ta (Gen.
chisqanta kasukunankupaj kallpachakorqan-
ku. Ingles´ parlaypi 15 de mayo de 1926 wata- wajkunamanta aswan sumaj kasqankuta yu-
manta Torremanta Qhawaj revistapi nerqa: yakunku. Paykunaqa ninku: “Noqataqa ni pi
“Qharispis warmispis, yuyayninkupi ruwas- niyta atiwanmanchu imatachus ruwanayta, ni
qankupiwan llimphus kananku tiyan. Qharis- Diospis”, nispa. Ashkhas ajinata yuyasqanku-
rayku, qhariwarmi kausayta manana ˜ Dios jina-
qa warmista llimphu sonqowan qhawananku
tiyan, warmispis kikillantataj ruwananku ti- chu qhawanku.
yan”, nispa. Chay tiempopi runas mana allin-
1 Wakin kanku: Waynaspata sipaskunapta tapukuyninku, iskay
ta kausajtinkupis, Jehovaj kamachisnenqa Bi- kaq libro 4, 5 yachaqanas, Diospa munakuyninpi kanallapuni li-
´
bro 9 capıtulo, Jovenesqa kay 10 tapuykunata ruwakunku folle-
9. 1) Kay 1900 wata chaynejpi, ¿Bibliaj nisqan Jehovaj toj 7 tapuynin.
kamachisninta yanapasqachu? 2) ¿Imatataj 1 Juan 2:
15, 16 yachachiwanchej? 3) Romanos 1:24-27 nisqanman 10, 11. Biblia nisqanman jina, ¿imaynataj qhepa pun-
´
jina, ¿imasta qhesachananchej tiyan? chaykunapi runas kananku karqa?
MAYO DE 2019 23
Cristianosqa Jehovata watasta
sirvisqankumanta yuyarikuspa kusikunku
(17 parrafota qhawariy).
24 TORREMANTA QHAWAJ
napis Bibliaqa nillawanchejtaj, ama wajkuna- ponmanta yachayniyoj runasmanta nerqa:
manta aswan sumaj kasqanchejta yuyanata. “Ciegos kaspapis, wajkunata pusaykachanku.
Yuyaychawanchejtaj: “Ama churanakojkuna, Sichus uj ciego waj ciegota pusaykachan chay-
nitaj qhasimanta jatunchakojkunaqa kaychej- qa, iskayninku toqoman urmaykonqanku”,
chu. Astawanqa kumuykukoj sonqo kaspa, nispa (Mat. 15:14). Cheqamanta, kay mundoj
wajkunata qankunamanta aswan kurajta jina yachaynenqa Diospa qhasi manakajlla.
qhawaychej”, nispa (Fili. 2:3; Romanos 12:3 17 Bibliaj yuyaychaykunasnenqa, may sumaj-
YUYARIKUNAPAJ
˜
˛ Runas khuchichakuymanta ˛ Biblia qhariwarmi punuy- ˛ Biblia jatunchakuymanta
imatachus yuyasqanku, kuymanta imatachus yacha- imatachus nisqan,
¿imaraykutaj Diospaj chisqan, ¿imaraykutaj kay ¿yanapawanchejchu?
manapuni allinchu? mundoj yachachiyninmanta
nisqa aswan sumaj?
54 TAKIY
˜
Kaymin cheqa nan
22 YACHAQANA
26
ashkha experiencias llojsin. Chaykunataj may- pataj mana tukuynin vendesqankutachu ranti-
ta kallpachawanchej. Chayrayku Anuario de kunchej, manaqa imastachus necesitasqallan-
˜ llojsishan-
los testigos de Jehova´ libro, manana chejta. Ajinallataj Internetpeqa ashkha publi-
chu. Tukuypaj Torremanta Qhawaj revista, ¡Rij- caciones, videos ima kapuwanchej. Chayray-
˜ lloj-
chariy! revistapis watapi kinsa kutillatana ku ama llakikunachu, mana tukuyninta leeyta
sin. Tukuy chay imasta ruwakun, “imaschus chayri qhawayta atisqanchejmanta. Tukuy atis-
aswan allin” kajta ruwanapaj, aswan tiempo- qallanchejta leena chayri qhawana. Qhepan pa-
yoj kananchejpaj (Fili. 1:10). Qhepan parra- rrafospi yachakusun, imaynatachus estudia-
˜
fospi qhawarisun, imatachus naupajman chu- nanchej kasqanta. Yachakullasuntaj imatachus
rana kasqanta. Chanta´ yachakusun, imaynata- ruwana kasqanta, chay estudiasqanchej yana-
chus Bibliata sapallanchejpi estudianata. panawanchejpaj.
¿IMATARAJ SUMAJTA ESTUDIANA TIYAN? SUMAJTA ESTUDIANAPAJQA KALLPACHAKUNA
5 ¿Imat a´ naupajta
˜ estudiananchej tiyan? 8 Estudiayqa mana imatapis pata patanta
Diospa Palabranta. Sapa punchay Bibliata es- leerpayllachu, nitaj kutichiykunata marcay-
tudianapaj tiempochakunanchej tiyan. Kunan- kuyllachu, astawanqa imatapis yachakuyta
qa chaupi semana tantakuypaj, sapa sema- munaspa sumajta leeriy. Qhawarina imayna-
˜ leerinchej. Ajinaman-
na pisi capitulosllatana tachus wakichikuna kasqanta, congregacion-
˜
ta astawan tiempo kapuwanchej, leesqanchej- paj Torremanta Qhawaj revistata. Naupajtaqa
pi tukurinapaj, chay leesqanchejta astawan sapa yachaqanaj qallariyninpi, “¿Imata´ kay-
ukhuncharinapaj ima. Chay capitulostaqa pi yachakusun?” nisqata leerina. Chanta´ ya-
mana leerpanallachu tiyan. Imaraykuchus chaqanaj titulonta, subtitulosninta, yuyariku-
leesqanchejqa sonqonchejman yaykunan ti- napaj tapuykunatawan leerina, chaykunapitaj
yan, Jehova´ Diosmantaj astawan kaskayku- tukurina. Chaymanta´ enteron yachaqanata
chinawanchej tiyan (Sal. 77:12). calmallawan, sumajtataj leerina. Imamanta-
´
chus sapa p arrafo parlashasqanta repara-
6 ¿Imastawan sumajta estudiananchej tiyan?
Congregacionpaj Torremanta Qhawaj revistata, na. Casi tukuynin parrafospi, chayta yacha-
Bibliamanta Yachaqanapaj librota ima. Cris- sunman parrafoj qallariyninta leespa. Chan-
tiano Kausayninchej tantakuypajpis, sumajta t a´ piensarina, imaynatachus sapa parrafo,
´
MAYO DE 2019 27
Tatamamas, wawasniy-
kichejta sumajta
estudiayta yachachiychej
(10 parrafota qhawariy).
28 TORREMANTA QHAWAJ
wan kaskaykunapaj. Jinapis estudiallasun- chej tiyan. Qhepan parrafospi imaynatachus
mantaj, wajkuna tapuriwasqanchejman kuti- chayta ruwananchejta qhawarisun.
chinapaj, chayri uj problemanchejta allincha- 15 Qallarinapajqa chay librota qhelqajmanta
MAYO DE 2019 29
Bibliapi parlaj runasmanta
astawan yachakuna
˜
Bibliata sumajta estudiashaspaqa, naupa tiempomanta
runas, noqanchej jinallataj kasqankuta reparasunchej.
´
Amos imayna kausayniyojchus kasqanta qhawarina.
* Amosqa “ovejasta michispa, kita higosta
´
pallaspataj” kausakoj (Amos 1:1; 7:14).
* Payqa Judamanta riporqa, Israelpi profeta kananpaj
´
(Amos 7:15).
˜
* Amostaqa Diosmanta manana willananta nerqanku
´
(Amos 7:10-13).
´
¿Amos jina kasqanchejta nisunmanchu? Ichapis
kausayninchejqa, Bibliamanta wakin runaspa kausaynin-
kuman rijchakun. Bibliata sumajta estudiaspaqa,
paykunata sumajta rejsisun.
30 TORREMANTA QHAWAJ
´
capitulonpi yachakunchej, angel Gabriel Maria- estudianchej, Jehova´ Diosman astawan kas-
ta visitasqanta. Chay angelqa Mariaman wawa- kaykunapaj. Jinapis estudiashaspaqa, imayna
yoj kananta willaytawan nerqa: “Payqa jatunpaj runaschus kasqanchejtapis reparakunallataj
qhawasqa kanqa, sutichasqataj kanqa Aswan tiyan. Ajinamanta Dios allinpaj qhawanawan-
Patapi kaj Diospa Wawan. Jehova´ Diostaj pay- chejpaj, imatachus cambiananchej kasqan-
ta churanqa kamachinanpaj, tatan Davidta jina. ta yachasun (Santiago 1:22-25; 4:8 leey).
˜
Jacobpa miraynintataj winaypaj rey jina kama- Chayrayku niraj estudiashaspa, Jehova´ Dios-
chenqa”, nispa (Luc. 1:32, 33). Kay versiculospi ˜
ninchejmanta atiyninta manakuna. Chanta-
´ “Aswan Patapi kaj Diospa Wa-
leenchej, Jesus pis paymanta rogakunallataj, estudiasqanchej
wan” kasqanta. Ichapis chay versiculospi chay- yanapanawanchejpaj, imapichus cambianan-
´
llata qhawarinchej. Jinapis angel Gabrielqa, chejta reparachinawanchejpaj ima.
Jesus´ rey kananta nillarqataj. Chayrayku Marıa ´ 20 Salmo 1:2, 3 versiculospi Diospa ujnin ka-
chayta uyarispa, imatachus yuyasqanpi pien- machinmanta parlan. Tukuypis pay jina kay-
sarisunman. ¿Yuyanmanchu karqa Jesus ´ He-
ta munanchej. Chay salmoqa chay runaman-
rodespa cuentanmanta chayri ujnin wawanpa ta nin: “Diospa kamachisqampi pay sonqonta
cuentanmanta rey kananta? Chayrı,´ ¿ninman- churan, chay kamachisqampitaj tuta punchay
chu karqa: “Kunanqa uj reypa maman kasaj, ˜
unanchan. [...] Tukuy ima ruwasqanqa nawpaj-
familiaypis reypa wasinpi tiyakonqanku”, nis- man rin allinta”, nispa.
pa? Bibliapi ni maypi ninchu, Marıa ´ chayta an-
´
gel Gabrielman nisqanta. Nillataj ninchu Marıa ´
Diospa Gobiernonpi uj sumaj lugarta manakus-˜
qanta, imaynatachus Jesuspa iskay discipulos-
˜
nin manakorqanku, ajinata (Mat. 20:20-23).
Chaypi piensarispa, reparanchej Mariaqa man- ´
FOTOS. Pagina 28: Uj tatamama, Torremanta Qhawaj
chay llampu sonqo warmi kasqanta. revistata wawasninkuman wakichikuyta yachachishanku.
´ ´
19 Diospa Palabranta, publicacionesta ima Pagina 30: Uj hermano Amos librota qhelqajmanta
ukhuncharishan. Payqa imastachus leesqanta rikushan-
´ manpis jina piensarishan, chaytaj wasan ladopi
19, 20. Santiago 1:22-25, 4:8 versıculos nisqanman jina,
¿ima yuyaywantaj estudiananchej tiyan? dibujospi rikukushan.
YUYARIKUNAPAJ
´ ´
˛ ¿Imaraykutaj sumajta ˛ ¿Imata Filipenses 1:10 ˛ ¿Imasta ruwasunman
estudiayta yachakunanchej nisqanmanta yachakunchej, Bibliata estudiay
´ ´
tiyan? chanta imata reparachiwan- gustanawanchejpaj?
chej Bibliata sapallanchejpi
estudiana kasqanmanta?
88 TAKIY
˜
Nanniykita rejsichiway
34567 ˙
JW.ORG NISQAPI
´ KAYKUNATA TARIWAJ
Mayo de 2019 Vol. 140 num. 7 QUECHUA (BOLIVIA)
´
KAPUYNIN LA BIBLIA LES CAMBI O LA VIDA
´
Gan e el mejor de todos los premios
18 yachaqana, 1 al 7 de julio 2
Uj runa raquetawan pujllaspa ashkha qolqeta
Jehovaqa munakuwanchej, cheqan ganaj, kunantaj payqa precursor. Imarayku-
kajtapunitaj ruwan chus kausayninta cambiasqanta leeriy.
˜ ´
(Chaytataj tariwaj ENSENANZAS BIBLICAS
FELICIDAD Y PAZ INTERIOR nisqapi.
19 yachaqana, 8 al 14 de julio 8
Kayqa castellanollapi).
´
Sajra kajtaqa Jehova Diosninchej jina
chejnikunchej
FAMILIASPAJ YANAPA
TAPAPI FOTO:
Uj tatamama wawasninkuta abusajkunamanta
˜
jarkanankupaj, qhariwarmi punuykuymanta
edadninkuman jina yachachishanku. Chayta
Kay Torremanta Qhawaj revistaqa, jallpantinpi Bibliamanta ruwanankupajtaj, Diospa Llajtan qowasqanchej
yachachinapaj orqhokun. Kaytaj runa qolqeta munasqanman jina yanapaswan yanapachikushanku (19 yachaqa-
qosqanwan ruwakun. Mana vendenapajchu. Qolqesituykiwan napi 19 al 22 parrafosta qhawariy).
yanapakuyta munaspaqa Internetpi donate.jw.org nisqaman yaykuy.
Genesismanta Malaquiaskama versiculosqa, Diosmanta Qhelqasqa
Bibliamanta orqhokun. Mateomanta Apocalipsiskama versiculostaj, Internetpi: jw.org ˙ kay codigowanpis yaykuwaj
Mosoj jallpapi kausajkunapaj Diospa Palabran Bibliamanta orqhokun.
s
Torremanta Qhawaj (ISSN 0043-1087) mayo de 2019. Kay revistataqa
orqhon Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania, Santa Cruz,
w19.05-QUB