‫شگفتيهاى درمان با گياهان دارويى‬

‫مجيد حاتمى‬
‫‪-‬‬ ‫‪۱-‬‬

‫مقدمه‬
‫گى امروز ما كه بسيار متفاوت شده است و حتى براى‬
‫درمان بيماريهاى بسيار جزئى نيز بـه پـزشـك مـراجـعـه مى‬
‫كنيم اهميتى دو چندان يافته و ضرورت وجود آن بيش از هر‬
‫دوره ديـگـر احـسـاس مـى شـود‪ .‬ايـن رشـتـه عـلمـى كـه‬
‫امـروزه بـا عـنـوانـهـاى فارماكوگنوزى (داروشـنـاسـى‬
‫گـيـاهـى )‪ ،‬زيست شناسى گياهى پزشكى در اغلب‬
‫دانشگاههاى معتبر جهان مورد تدريس قرار مى گيرد‪ ،‬رشته‬
‫اى جديد نبوده و داراى سابقه اى كهن و ديرينه است ‪.‬‬
‫كشف خواص درمانى ميوه ها و گياهان و استفاده از آنها در‬
‫درمان بيماريها امرى نيست كه تنها امـروزه بـه آن پـرداخـتـه‬
‫شـده بـاشـد‪ ،‬بـلكـه از هـزاران سـال پـيـش كـه ديـد‪ ،‬عـالوه‬
‫بـر اسـتفاده از اين گياهان و ميوه ها به عنوان غذا‪ ،‬كم كم به‬
‫بـرخى از خواص دارويى موجود در آنها نيز پى برد و از آنها‬
‫براى كاهش درد و تسكين و تـخفيف بيمارى استفاده نمود ‪.‬‬
‫به عنوان مثال در كتب مذهبى مسيحيان مكررا‪ ،‬در مورد جو‪،‬‬
‫دانه هـاى بـو داده ‪ ،‬عـسـل ‪ ،‬سـرشـيـر عـنـوان غـذاهاى‬
‫ارزشمند صحبت شده است ‪ .‬قرآن يك سوره دربـاره زنـبـور‬
‫عسل دارد ‪ .‬مصريان سير را همراه اجساد موميايى شده‬
‫نگهدارى مى كردند و رومـيـهـا آن را به عنوان دارو در بيش از‬
‫‪ 50‬بيمارى استفاده مى نمودند ‪ .‬اولين كشت سويا تـوسـط‬
‫امپراطور چين در ‪ 300‬سال قبل از ميالد صورت گرفت و‬
 ‫تقديس شد ‪ .‬با سابقه دارويـى از شـيـريـن بـيـان بـه حـدود‬
‫بـيـش از ‪ 2500‬سـال در اروپـاى غـربـى و خـاور دور بـر مـى‬
‫گـردد و ايـن اهميت اين گياهان را به عنوان داروهـاى بـسـيـار‬
‫مـؤ ثر و كم ضرر در رفع امراض و كاهش زمينه ابتال به بيماريها‬
‫‪.‬مى رساند‬
‫اسـاسـى بـشـر در عـصـر حـاضـر اين است كه شروع به‬
‫استفاده وسيع از داروهاى وسيع شيميايى نموده و كمتر به‬
‫داروهايى كه منشاء گياهى و صد در صد طبيعى دارند رو‬
‫آورده اسـت و از يـك سو خود را مواجه با مشكل كمبود اين‬
‫داروها و گرانى بيش از حد آنها نموده و از سـويـى ديـگـر از‬
‫عـوارض‍ وهـا كـه ممكن است بعدها آشكار شوند درامان‬
‫نبوده و خود را درگـيـر بـسـيـارى از امـراض ديـگرى كه بعدها‬
‫ممكن است شيوع پيدا كنند‪ ،‬كرده است ‪ .‬اين مـشكل بشر‬
‫از يك سو معلول عدم آگاهى از اثرات جانبى داروهاى‬
‫شيميايى و همچنين استفاده سـاده تـر‪ ،‬آسـانـتـر و اثـر‬
‫بـخـشـى سـريـعـتـر ايـن قـبيل داروها است و از سويى ديگر‬
‫معلول عدم آشنايى با روشهاى درمان طبيعى و گياهى و‬
‫ناآگاهى از خواص درمانى گياهان دارويى و ميوه ها در درمان‬
‫‪ .‬بيماريهاست‬
‫ه روش مـدرن كـسـب سـالمـتـى در ايـن زمـان از قـلم‬
‫انـداخـتـه اسـت ايـن اسـت كـه خـود مـا مـسـئول سـالمتى‬
‫خودمان هستيم ‪ .‬بسيارى از بيماريها جزئى اغلب به علت‬
‫رژيم نامناسب ‪ ،‬فقدان ورزش يا اتالف انرژى و مصرف بى رويه‬
‫و كورانه داروهاى شيميايى ‪ ،‬توسط خـود فـرد ايـجاد مى‬
‫شود‪ .‬داروهاى مدرن ممكن ارى را درمان كند‪ ،‬اما نمى تواند‬
‫مشكالتى را كـه خـودمـان بـه طـور دائم بـه وجـود مـى آوريـم‬
‫‪ ،‬حـل كـنـد‪ .‬مـا در جهان مترقى امروزى به طبيعت پشت‬
‫كرده ايم و خود را از مواهب طبيعى محروم سـاخـته ايم ‪ .‬ما‬
 ‫دانش قديمى اجدادمان در درمان بيمارى ها را به كلى كنار‬
‫نهاده و به جاى آن داروهـاى شـيـمـيـايـى و مـصـنـوعى را‬
‫جايگزين كرده ايم كه ممكن است تاءثير مفيد آن در طول زمان‬
‫‪ ، .‬هميشه هم تاييد نشود‬
‫اهـمـيـت در ايـن راسـتـا اين است كه هيچ كس بهتر از خود‬
‫فرد نمى تواند مراقب سالمتى خود بـاشـد‪ .‬انـسـان مـى‬
‫تـوانـد با كسب مقدارى دانش ‪ ،‬بيماريهاى ساده خود را بهتر‬
‫از هر كس ديگر درمان كند‪ .‬بنابراين توصيه مى شود كه جز‬
‫مواردى جدى و مهم كه نياز به مراجعه پـزشـك وجـود دارد‬
‫خـود شـخـص ‪ ،‬بـيـمـارى سـاده را بـا اسـتـفاده از گياهان‬
‫‪.‬دارويى و طبق روشهاى درمان طبيعى ‪ ،‬درمان كند‬
‫گـيـاه دارويـى و مـيـوه پـرداخته شده و خواص آنها را به طور‬
‫واضح تشريح مى كند‪ ،‬در واقـع هـمـيـن هـدف را دنـبـال‬
‫كـرده و در آن سعى شده كه با تاكيد بسيار بر بيان خواص‬
‫دارويـى و نـسخه هاى شفابخش آنها عموم مردم جامعه را‬
‫در رسيدن به اين هدف بلند يارى رسـانـد ‪ .‬برخى از ويژگيهاى‬
‫كه سبب تمايز اين كتاب از ساير كتب گياهان دارويى مى‬
‫‪ :‬گردد به اين شرح است‬
‫ويژگيهاى اين كتاب‬
‫دانستن اسامى مختلفى كه يك گياه در مناطق مختلف‬
‫جغرافيايى داشته و دارد از جمله مواردى اسـت كـه مـى‬
‫تواند به شناسايى آن گياه و سابقه و تاريخچه آن كمك‬
‫شايانى نمايد‪ .‬در ايـن قـسـمـت عـالوه بـر بـيـان اسـامـى‬
‫گـيـاه بـه زبـانهاى اصلى (فارسى ‪ ،‬عربى ‪ ،‬انـگـليـسـى ‪،‬‬
‫التـيـن ‪ ،‬فـرانسه و آلمانى ) سعى شده از اسامى محلى‬
‫گياه در مناطق مختلف كشور و همچنين اسامى گياه به‬
‫‪ .‬زبانهاى آسياى جنوب شرقى و جنوبى نيز ياد شود‬
‫مشخصات كلى گياه ‪ :‬در اين قسمت سعى شده ‪2 -‬‬
‫مشخصات فيزيكى و ظاهرى گياه ‪ ،‬طعم و مزه ‪ ،‬مناطق رشد‬
‫گياه ‪ ،‬طبيعت (سرد و گرم ) آن ‪ ،‬تركيبات شيميايى و مواد و‬
‫موثره گياه در درمان بيماريها‪ ،‬زمان رشد و تكثير گياه‬
‫‪.‬قسمتهاى مورد استفاده گياه بيان شود‬
‫يـاه ‪ :‬آوردن بـيش از ‪ 210‬نسخه از ‪ 11‬گياه دارويى در اين‬
‫بخش كمك زيادى به آشنا شـدن خـوانـنـده ايـن كـتـاب بـا‬
‫اثرات درمانى اين گياه مى نمايد ‪ .‬در اين قسمت سعى شده‬
‫مـقادير مصرف گياهان دارويى براى درمان بيماريها به شكلى‬
‫نه كامال دقيق بيان شود‪ .‬بـسـيـارى از مـا مـمـكـن اسـت از‬
‫وجـود خـواص دارويـى يـك گـيـاه آگـاه بـاشـيـم ولى بـه دليـل‬
‫عـدم آشـنـايـى بـا چـگـونـگـى مصرف گياه و ندانستن مقادير‬
‫مشخص مصرف آن گياه نتوانيم از اثرات دارويى گياه مورد‬
‫‪ .‬استفاده بهره مند شويم‬
‫و دارويـى گـيـاه ‪ :‬ذكـر حدود ‪ 195‬فرآورده گياهى و دارويى در‬
‫اين كتاب و بيان مواد الزم و روش تهيه هر يك از آنها از ديگر‬
‫ويژگيهاى ممتاز اين كتاب است ‪ .‬هدف از آوردن اين بـخـش‬
‫راهـنـمايى هاى عملى است كه شخص با خواندن اين كتاب‬
‫و كمى تجربه مى تواند براى درمان بيماريهاى خود‪ ،‬آنرا‬
‫هماهنگ سازد و توان الزم جهت تهيه اين نوع فرآورده هاى‬
‫‪.‬دارويى را براى رويارويى با بيماريها خود‪ ،‬شخصا بدست آورد‬
‫گياهان دارويى و نـوشـيـدنى گياه ‪ :‬اين بخش كه در بين‬
‫كتابهاى گياهان دارويى موجود در بازار بـخـش جـديـد و تـازه‬
‫اى اسـت بـه مـعـرفى حدود ‪ 100‬فرآورده غذايى و نوشيدنى‬
‫از اين گـيـاهـان و مـيـوه هـا پـرداخـتـه و بـيـشـتـر اهـداف غـذا‬
‫درمـانـى را دنـبـال مـى كـنـد ‪ .‬ايـن بـخـش بـا هـدف رواج‬
‫روشـهاى درمان خانگى از طريق غذا كه صدها سـال قـدمت‬
‫داشته و هنوز هم در اكثر جوامع دنيا رواج دارد و درمان آسانتر‬
‫غذا به جاى دارو ايجاد شده و بيشتر سعى در اثبات سخن‬
‫معروف بقراط حكيم كه گفته است ‪ :‬بگذاريد غذا داروى شما‬
‫‪ .‬باشد و دارو غذايتان ‪ ،‬دارد‬
‫در ايـن كـتـاب جـهـت دسترسى سريعتر و آسانتر به مطالب‬
‫و محتوى كتاب ‪ 8‬فهرست وجـود دارد ‪ .‬در فـهـرسـت كـلى‬
‫مطالب به معرفى گياهان و خالصه اى از خواص كلى اين‬
‫گـيـاهـان همراه با شماره صفحه آنها در متن در كتاب اشاره‬
‫شده است ‪ .‬در فهرست فرآورده هـاى گـيـاهـى و دارويـى‬
‫بـه طـور مـنـظم گياهى و دارويى هر گياه و شماره صفحه آن‬
‫در داخـل مـتـن كـتـاب بـطور يكجا آورده شده است ‪ .‬در‬
‫فهرست فرآورده هاى غذايى و نوشيدنى گـيـاهـان نـيز به‬
‫همين منوال نام و نوع فرآورده هاى غذايى و نوشيدنى هر‬
‫گياه و شماره صـفـحـه آن در مـتـن بـه طـور يـكـجا قيد شده‬
‫است ‪ .‬و از همه مهمتر در د ‪ 250‬بيمارى تمام امـراضـى كـه‬
‫بـا گـيـاهان موجود در اين كتاب درمان دارويى مى شوند به‬
‫ترتيب حروف الفـبـا هـمـراه بـا شـمـاره صـفحه گياه يا گياهان‬
‫مؤ ثر در درمان بيمارى مورد نظر ذكر گـرديـده اسـت ‪ .‬در‬
‫قـسـمـت فـهـرسـت اسـامـى گـيـاه بـه زبـانـهـاى خـارجـى‬
‫نـيـز اسامى كـل گـيـاهـان دارويـى كـتـاب بـه طـور يـكـجـا‬
‫هـمـراه با زبانهاى اصلى ديگر ( عربى ‪ ،‬انگليسى ‪ ،‬التين ‪،‬‬
‫‪ .‬فرانسه و آلمانى ) آورده شده است‬
‫جـهـت آشـنـايى بيشتر با شكل گياه و اختصاصات آن و‬
‫همچنين شناسايى آن ‪ ،‬سعى شده از تـصـاويـرى گويا و‬
‫روشن از برخى آنها در داخل متن استفاده شود تا مخاطبان‬
‫اين كتاب و عالقمندان به شناسايى گياهان بتوانند از اين‬
‫‪.‬مجموعه استفاده بيشترى ببرند‬
‫ساير آثار قبلى مورد استفاده و استقبال شما هموطنان‬
‫گرامى قرار گيرد و به اين وسيله توانسته باشم قدمى هر‬
‫چند كوچك در راه معرفى اين گياهان و شناسايى خواص‬
 ‫دارويى آنـها در درمان بيماريها و همچنين احياء هر چه بيشتر‬
‫‪ .‬گياه درمانى در كشور عزيزمان ايران برداشته باشم‬
‫جـهـت كـسـب اطـالعات بيشتر در زمينه گياهان دارويى به‬
‫آدرس اينجانب واقع در‪ :‬اصفهان ‪ -‬ميدان قدس ‪ -‬خيابان شيخ‬
‫طوسى غربى مقابل قرض الحسنه انصار المهدى (عج ) ‪-‬‬
‫كوچه قـائم ‪ -‬شـماره ‪ - 59‬عطارى سنتى ميالد مراجعه و يا با‬
‫‪ .‬شماره تلفن ‪ 0311 - 5561731‬تماس حاصل فرماييد‬
‫سـيـن بـهـادر بـه جـهـت راهـنـمـايـى هـاى الزم در تـهـيـه‬
‫اين كتاب ‪ ،‬امير حسين چوپانى به دليل طراحى زيبايى جلد‬
‫كتاب ‪ ،‬ا‪ .‬حاتمى ويراستار متن ‪ ،‬سركار خانم سميه خسروى‬
‫به خـاطـر تـايپ و ويرايش كامپيوترى كتاب و همچنين كليه‬
‫عزيزانى كه به نحوى در تهيه اين اثر مرا يارى و مساعدت‬
‫‪ .‬نمودند‪ ،‬صميمانه تشكر و قدردانى مى نمايم‬
‫مجيد حاتمى ورزنه‬
‫مرداد ماه ‪ 1381‬اصفهان‬
‫‪ vulgaris thymus‬فصل اول ‪ :‬آويشن‬

‫اسامى گوناگون آويشن‬

‫آويـشـن اسـت ‪ .‬در زبـان عـربى به صعتر معروف است ‪ .‬در‬
‫برخى از زبانهاى خارجى با عـنـوان سـرپـوله نـيـز شـنـاخـته‬
‫مى شود ‪ .‬دو نوع آويشن وجود دارد‪ :‬آويشن كوهى و آويشن‬
‫شيرازى در شيراز به كبك ليك و در همدان به آزربه معروف‬
‫است ‪ .‬آذر روبه ‪ ،‬جلنجمون ‪ ،‬نـدغ ‪ ،‬اشـن ‪ ،‬آفـشـم ‪،‬‬
‫آفشن ‪ ،‬آيشن ‪ ،‬ادشان ‪ ،‬ادشن ‪ ،‬اشمه ‪ ،‬اوشن ‪ ،‬آوجى ‪،‬‬
‫حاشا‪ ،‬زروه ‪ ،‬زعـتـر‪ ،‬سـعـتـر‪ ،‬سـرپـوله ‪ ،‬سـوسـن بر‪ ،‬كاكله‬
‫اوتى ‪ ،‬آس بويه ‪ ،‬حاشا برى ‪ ،‬صعتر الحـمير‪ ،‬سه سنبل ‪،‬‬
‫سى سنبل ‪ ،‬گون گل و زعترو از اسامى ديگر اين گياه است‬
‫كهليك يا كـكـليك اوتى اسم تركى آويشن است ‪ .‬آويشن در‬
 ‫‪ .‬لهجه اصفهانى به آبشم و آوشم معروف است‬
‫در زبان انگليسى به ‪ vulgaris thymus،‬آويـشـن در زبـان التـين به‬
‫‪ thymian‬و در زبان آلمانى به ‪ thym‬در زبان فرانسه به ‪thyme،‬‬
‫‪ .‬شهرت دارد‬
‫در زبان ‪ tijm wilde ، tijm kruipen،‬آويشن در زبان هلندى به‬
‫‪ - ajuruoho‬در زبـان فـنـالنـدى بـه ‪ liivatee _ numm،‬استونى به‬
‫در زبـان ‪ kakukkfu mezei ،‬در زبـان مـجـارسـتـانـى بـه ‪kangas،‬‬
‫در زبـان ‪ kryptimiman،‬در زبـان نـروژى بـه ‪ serpillo،‬ايـتـاليـايـى بـه‬
‫در زبان عـربـى به ‪ backtimjan،‬دى به ‪ serpoleto،‬اسـپـانـيـايـى به‬
‫‪ tijm،‬در زبان دانماركى به ‪ hao ai،‬در زبان چينى به ‪zeeter sarar،‬‬
‫در زبان ايسلندى به ‪ righ an lus،‬در زبـان اسـكـاتـلندى به‬
‫در ‪ timo،‬در زبان ايتاليايى به ‪ timi،‬در زبان اندونزى به ‪timjan،‬‬
‫‪ timo‬در زبـان پـرتـغال به ‪ wlasciwy tymianek ،‬زبان لهستانى به‬
‫‪ .‬شهرت دارد ‪ chebrts، timjan‬و در زبان روسى به ‪tomilho‬‬
‫گونه هاى مختلف آويشن‬
‫‪ thymus‬گونه هاى مختلف تيموس ‪1 -‬‬
‫‪ - serpyllum thymus‬ـ‪11‬‬
‫‪2 - 1 - kotschyanus thymus‬‬
‫‪3 - 1 - vulgaris thymus‬‬
‫‪4 - 1 - eriophorus thymus‬‬
‫‪2-‬‬ ‫گونه هاى مختلف زاتاريا‬ ‫‪zataria‬‬
‫‪1 - 2 - multiflora zataria‬‬
‫‪2 - 2 - bracteata zataria‬‬
‫‪3-‬‬ ‫گونه هاى مختلف اريگانوم‬ ‫‪origanum‬‬
‫‪1 - 3 - .l vulgar origanum‬‬
‫‪4-‬‬ ‫گونه هاى گياه‬ ‫‪nepeta‬‬
‫‪1 - 4 - staussi nepeta‬‬
‫‪ clinopodioids zizyphora‬گياه‬
‫مشخصات كلى آويشن‬
‫پـايـا از تـيره نعناع كه انواع مختلف قسمتهاى مورد استفاده‬
 ‫يعنى سرشاخه هاى گلدار آن بـه مـصـارف طـبـى و دارويى‬
‫مى رسد‪ .‬پرورش اين گياه ممكن است از طريق كاشت دانه‬
‫يا تـقـسـيم ساقه هاى ريشه دار گياه مسن صورت گيرد‪.‬‬
‫بوته آويشن به ارتفاع ‪ 30 - 10‬سـانـتـى مـتـر و بـنـدرت‬
‫خـوابـيـده اسـت ‪ .‬آويـشـن گـيـاهـى يـكـسـاله و عـلفـى‬
‫بـوده و طـول بـرگـهـاى آن از ‪ 4‬تا ‪ 10‬ميليمتر متغير است ‪.‬‬
‫گلهاى آن به رنگ صورتى يا بنفش اسـت و زمان گل دادن آن‬
‫بين خرداد تا مرداد است تمام بخشهاى اين گياه معطر بوده و‬
‫‪ .‬داراى طبيعتى گرم است آويشن از خانواده البياته است‬

‫تركيبات شيميايى آويشن‬

‫وجـود دارد و ‪ thymol‬در آويـشـن يـك اسـانـس بـه نـام تـيـمـول‬
‫نـيـز داراى كـارواكرول سيمن و ال پى نن و بورنئول استات‬
‫مى باشد‪ .‬به عالوه داراى اولئانوليك و ايـزمـر آن اورسـوريـك‬
‫مـى باشد‪ ،‬و در تجزيه هاى ديگر اين گياه عالوه بر مواد فوق‬
‫‪ .‬پارتيول نيز در آن تاييد شده است‬
‫نسخه هاى شفابخش آويشن‬
‫‪ :‬درمان نارسايى كبد با آويشن ‪1 -‬‬
‫دمـكـرده آويشن در چند روز متوالى يا خوردن روزى يك قاشق‬
‫مرباخورى از پودر آويشن كه با كمى عسل يا پودر نبات‬
‫مخلوط شده باشد در رفع نارسايى و ضعف كبد مفيد و مؤ ثر‬
‫اسـت ‪ .‬هـمـچنين جهت درمان نارسايى كبد و افزايش‬
‫سرعت تحرك خون مى توانيد از ماليدن آب جـوشـانـده‬
‫آويـشـن و سـپـس‍ كـمـپـرس تـفـاله آن بـر روى سـينه ( در‬
‫‪.‬ناحيه كبد) بهره بگيريد‬
‫تسكين درد روماتيسم با آويشن ‪2 -‬‬
‫م دارويـى مـحـلول مركب آويشن اثر قابل توجهى در كاهش‬
‫درد روماتيسم داشته و مصرف آن به كليه مبتاليان به آن بويژه‬
‫افراد مسن و سالخورده توصيه و تجويز مى شود‪ .‬طرز تـهـيـه‬
‫مـحـلول مـركـب آويـشـن ‪ :‬جـهـت تـهـيـه مـحـلول مـركـب‬
‫آويـشـن ‪ 5/0‬مـثـقـال اسـانـس آويـشـن شـيـرازى را بـا ‪9‬‬
‫مـثـقـال اسـانـس آويـشـن كـوهـى و ‪ 75‬مـثـقـال ( حـدود‬
‫‪ 350‬گـرم )‪ ،‬جـوش شـيـريـن مـخـلوط كـرده در مـقـدارى‬
‫الكـل حـل نـمـوده و خـوب بهم بزنيد‪ ،‬سپس آن را در آب وان‬
‫حمام ريخته و مدتى در آن دراز بكشيد و اين عمل را تا چندين‬
‫‪.‬هفته (هفته اى دو بار ) تكرار كنيد‬
‫‪ :‬درمان اختالالت قاعدگى در زنان با آويشن ‪3 -‬‬
‫و فـقدان قاعدگى شده اند و يا اينكه ترشحات مايع سفيد در‬
‫آنها زياد شده است چنانچه هـر روز ‪ 5‬تـا ‪ 6‬فـنجان از دمكرده‬
‫‪ 15‬تا ‪ 20‬آويشن بخصوص آويشن شيرازى خشك در يك ليـتـر‬
‫آب جـوش اسـتـفـاده كنند در معالجه آنها مفيد و مؤ ثر خواهد‬
‫بود ‪ .‬همچنين براى كاهش دردهاى قاعدگى خانمها مى‬
‫توانند از ضمادى كه از دانه آسياب شده آويشن تهيه مى‬
‫‪.‬شود و بصورت خارجى مصرف مى گردد بهره بگيرند‬

‫‪4-‬‬ ‫رفع كرم روده و انگل با آويشن‬

‫خوردن روزانه يك قاشق مرباخورى از پودر آويشن به مدت يك‬
‫الى دو هفته در ريزاندن و نـابـود كـردن كـرمـهـاى روده مـفيد‬
‫و موثر است ‪ .‬همچنين جهت اثر بخشى بيشتر مى توانيد‬
‫پودر آويشن را با پودر انغوزه مخلوط كرده بصورت حبهايى در‬
‫‪.‬آورده و روزى يك حب آنرا ميل كنيد‬
‫معالجه آسم و تنگى نفس با آويشن ‪5 -‬‬
‫جهت درمان آسم و خروج خلط از سينه روزى يك فنجان دم‬
‫كرده آويشن را با آب ليمو ترش و كـمـى شـكـر مـخـلوط كـرده‬
‫خـوب بـهـم زده و مـيـل كـنـيـد و ايـن عـمـل را تـا بـهـبـودى‬
‫ادامـه دهـيـد ‪ .‬هـمـچـنـيـن خـوردن آويـشـن پـخـتـه شـده بـا‬
 ‫انـجـيـر در طول چند روز متوالى داروى مفيدى جهت تنگى‬
‫‪.‬نفس مى باشد‬
‫رفع بند آمدگى ادرار با آويشن ‪6 -‬‬
‫اسـتـفـاده مداوم آويشن پخته شده همراه با كمى آب كرفس‬
‫( آبى كه از جوشاندن برگ يا تـخم كرفس حاصل شدهب‬
‫باشد يا از فشردن تازه له شده بدست آمده باشد ) ‪ .‬جهت‬
‫‪ .‬رفع بند امدگى ادرار مفيد و مؤ ثر است‬

‫‪7-‬‬ ‫تصفيه كردن خون با آويشن‬

‫جـهـت رقـيـق كـردن خون و رفع غلظت باالى آن ‪ 20‬گرم‬
‫آويشن را با ‪ 20‬گرم عناب مخلوط كـرده و در ظـرفـى بـريـزيد ‪.‬‬
‫سپس ‪ 600‬ميلى ليتر آب به آن اضافه كرده و بگذاريد خـوب‬
‫خـيـس بـخـورد بعد آنرا در آفتاب گذاشته يا كمى حرارت دهيد‬
‫‪.‬تا به آن يك چهارم مقدار اوليه برسد و ميل كنيد‬
‫رفع الغرى بدن با آويشن ‪8 -‬‬
‫افـرادى كـه داراى بـدنـى ضـعـيـف بـوده و از الغـرى مـفـرط‬
‫رنـج مى برند چنانچه مدتى صـبـحـانـه خـود را بـا نـان ‪ ،‬پـنـيـر‬
‫و بـرگ و گـل آويـشـن تـازه اخـتـصـاص دهـنـد‪ .‬و اين عمل را‬
‫در طول ‪ 1‬ماه متوالى ادامه دهند نتايج رضايت بخشى از آن‬
‫‪ .‬خواهند ديد‬
‫رفع سفيدى چشم با آويشن ‪9 -‬‬
‫كـشـيـدن پـودر خـاكـسـتـر گـيـاه آويـشـن يـا پـودر بـرگ و گـل‬
‫آويـشن در چشم جهت رفع سفيدى مفيد بوده و در صورت‬
‫‪.‬استفاده مداوم از آن موجب تقويت بينايى نيز مى گردد‬
‫رفع سنگينى گوش و ناشنوايى با آويشن ‪10 -‬‬
‫چـكـانـدن چـنـد قطره دمكرده غليظ آويشن ‪ ،‬روغن ‪ ،‬عصاره‬
‫غليظ و يا عرق آويشن در گوش و تكرار آن در چند نوبت‬
‫‪.‬متوالى موجب رفع سنگينى و كرى گوش مى گردد‬
 ‫‪11 -‬‬‫بـرگـردان نـاف بـيـرون آمـده كـودكـان بـه داخل با آويشن‬
‫استفاده از ضماد ‪ 15‬گرم پودر آويشن با ‪ 15‬گرم پودر سير‬
‫زيره سبز يا سياه كه با كـمـى روغـن زيـتـون خـمـيـر شـده‬
‫بـاشـد بـر نـاحـيـه نـاف اطـفـال سـبـب بـازگـردادن نـاف‬
‫‪.‬بـيـرون آمـده آنـهـا بـه داخل مى گردد‬
‫تسكين درد دندان با آويشن ‪12 -‬‬
‫افـرادى كـه از درد دنـدان رنـج مـى بـرنـد چـنـانـچـه نـصـف‬
‫قـاشـق مـربـاخـورى بـرگ و گـل آويـشـن تـازه بـا يـك چـهـارم‬
‫قـاشـق مرباخورى زيره و كمى سركه در دهان ريخته و‬
‫مـضـمـضـه نمايند و به مدت چند دقيقه چيزى تناول ننمايند‬
‫‪.‬موجب تسكين درد دندان آنها مى گردد‬

‫‪13 -‬‬‫درمان اختالالت عصبى با آويشن‬

‫ز چـاى گـيـاهـى آويشن سبب درمان گرفتاريهاى عصبى‬
‫گرديده و به عنوان دارويى روح افـزا و آرامـش بخش مغز و‬
‫اعصاب مصرف آن به كليه افرادى كه به نحوى به اختالالت‬
‫عـصـبى دچارند توصيه مى شود ‪ .‬خوردن روزانه دو فنجان از‬
‫چاى مركب آويشن در دو وعده صبح و عصر نيز بعنوان دارويى‬
‫‪ .‬مقوى اعصاب مفيد و موثر است‬
‫تـهـيـه چـاى مـركـب آويـشـن ‪ :‬دو مـثـقـال آويـشـن شـيـرازى‬
‫را بـا يـك مـثـقـال بـابـونـه ‪ ،‬يـك مـثـقـال گـاوزبـان ‪ ،‬يـك‬
‫مـثـقـال بـادرنـجـبـويـه و يـك مـثـقـال مـرزنـجـوش مـخـلوط‬
‫كـرده در يك ليتر آب جوش ريخته و ‪ 12‬دقيقه بگذاريد تا دم‬
‫بـكـشـد‪ ،‬سـپـس مـوقـع مـصـرف آنـرا بـا كـمـى عـسـل يـا‬
‫‪.‬نـبـات شـيـريـن كـنـيـد و ميل نماييد‬
‫درمان برونشيت ‪ ،‬زكام و سرماخوردگى با آويشن ‪14 -‬‬
‫آويـشـن بـه عـلت داشـتـن خـاصـيـت ضد عفونى كننده و ضد‬
‫خلط بعنوان دارويى موثر به شكل دم كرده يا بخور گياهى در‬
 ‫‪.‬درمان اختالالت تنفسى و ريوى بكار مى رود‬
‫ن زكام بويژه در افراد بلغمى مزاج ‪ 10‬گرم آويشن را با ‪ 10‬گرم‬
‫بابونه ‪ 10 ،‬گرم شـويـد و ‪ 10‬گـرم مـغز ناخنك مخلوط كرده‬
‫بجوشانيد و سر را با آب غليظ آن بشوييد ‪ .‬چكاندن آب‬
‫جوشانده غليظ آويشن نيز در بينى در ضد عفونى كردن‬
‫‪ .‬مجارى تنفسى و درمان سينوزيت و زكام مفيد است‬

‫‪15 -‬‬ ‫‪ :‬درمان گريپ و حساسيت فصلى (آلرژى ) با آويشن‬

‫ر آويشن به تنهايى يا همراه با كمى پودر مرزنجوش و پودر‬
‫ريشه كندش در بينى موجب بـاز شـدن مـجـارى تـنـفـسـى و‬
‫درمان گريپ مى گردد ‪ .‬همچنين استفاده از بخور آويشن به‬
‫تـنـهـايـى يـا هـمـراه بـا كـمـى اسـطوخودوس ‪ ،‬تخم گشنيز‪،‬‬
‫كاه جو و برگ مورد بعنوان دارويى مؤ ثر جهت درمان آلرژى‬
‫‪.‬توصيه مى شود‬
‫درمان ريزش مو با آويشن ‪16 -‬‬
‫آويـشـن بـعنوان يكى از گياهان مقوى پياز مو به تنهايى يا‬
‫بصورت تركيب با داروهاى ديـگـر بـصـورت مـخـتـلف از جمله به‬
‫شكل جوشانده ‪ ،‬لوسيون ‪ ،‬شامپو‪ ،‬روغن و سرشوى گياهى‬
‫‪ .‬در درمان بيماريهاى مو بويژه ريزش آن كاربرد دارد‬
‫طـرز تـهـيـه لوسـيـون آويـشـن ‪ :‬جـهـت تـهـيـه لوسـيـون ضـد‬
‫ريـزش مو با آويشن يك مشت (مـعـادل ‪ 75‬گـرم ) آويـشـن‬
‫تـازه يـا خـشـك را در ‪ 100‬گـرم الكـل ‪ 60‬درجـه بـخـيـسـانـيـد‬
‫و بمدت ‪ 15‬روز در آفتاب بگذاريد‪ ،‬سپس هر بار ‪ 4‬قاشق‬
‫‪.‬مرباخورى از آنرا با آب مخلوط كرده و به پوست سر بماليد‬
‫طرز تهيه محلول ضد ريزش مو با آويشن ‪ 40 :‬گرم آويشن‬
‫خشك را در يك ليتر آب بقدرى بجوشانيد تا با آب غليظ شود‬
‫سپس آب آنرا صاف نموده و در حمام پوست سر را با آن‬
‫‪.‬شستشو و ماساژ دهيد‬
‫ويـشـن ‪ :‬جـهـت تـهـيـه شـامـپـوى نـرم كـنـنـده و ضـد ريـزش‬
‫مـو بـا آويـشـن الزم اسـت ‪ 4‬مـثـقـال آويـشـن اهـلى را بـا ‪4‬‬
‫مـثـقـال آويـشـن شـيـرازى ‪ 4 ،‬مـثـقـال بـرگ گـلپـر نساييده‬
‫مخلوط كرده ‪ ،‬در مقدارى آب بجوشانيد سپس آب آنرا صاف‬
‫نموده و دو عدد تخم مرغ كامل را با آنها افزوده خوب بهم زده‬
‫‪ .‬و سر را با آن بشوييد‬
‫طـرز تـهـيـه سر شوى گياهى آويشن ‪ 20 :‬گرم پودر آويشن‬
‫را با ‪ 20‬گرم پودر سدر‪ 20 ،‬گـرم پـودر قـهوه خام ‪ 20 ،‬گرم‬
‫برگ مورد و ‪ 5‬گرم حنا مخلوط كرده با كمى آب يا تـخـم مـرغ‬
‫كـامـل خـمـيـر نـمـوده و به مدت ‪ 15‬دقيقه به سر بگذاريد و‬
‫‪ .‬بعد با آب ولرم بشوييد‬
‫روغـن آويـشـن ‪ :‬ماليدن روزانه دو مرتبه روغن آويشن به سر‬
‫پس از شستن آن با صابون گـياهى عالوه بر قطع ريزش مو‬
‫در صورت مصرف مداوم موجب روييدن موهاى ريخته شده مى‬
‫‪.‬گردد‬
‫خواص طبى و مصارف دارويى روغن آويشن ‪17 -‬‬
‫غن آويشن (بويژه آويشن شيرازى ) به عضو‪ ،‬سرعت گردش‬
‫خون را در آن ناحيه زياد كرده و بـه هـمـيـن دليـل در درمـان‬
‫بـيـمـارى فـلج عـضـالنـى و بـى حـسـى اعضاء‪ ،‬پيچيدگى و‬
‫گـرفـتـگـى عـضـالت ‪ ،‬درمـان رگ بـه رگ شـدن آنـهـا كـاربـرد‬
‫دارد ‪ .‬هـمـچـنـيـن بـه دليـل داشـتـن هـمـيـن خـاصـيـت‬
‫مـاليـدن آن بـه قـضـيـت مـوجـب تـحـريـك آن گـرديـده و‬
‫اعـمـال اعـضاء جنسى و تناسلى را در بدن تقويت مى كند ‪.‬‬
‫ماليدن آن به سر موجب تقويت پـيـاز مـو گـرديـده ‪ ،‬و از ريـزش‬
‫مـوهـا جـلوگـيـرى مـى كـنـد ‪ .‬مـالش مـكرر و مداوم آن به‬
‫مفاصل موجب تسكين درد آنها گرديده و در درمان نقرس و‬
‫‪.‬سياتيك نيز بكار مى رود‬
‫طرز تهيه روغن آويشن ‪ 100 :‬گرم برگ و گل آويـشـن خـشـك‬
‫را ‪ 24‬سـاعت در ‪ 5/1‬ليتر آب بخيسانيد ‪ .‬سپس بجوشانيد‬
‫بقدرى كه آب آن نـصـف شـود ‪ .‬بـعـد صـاف نـمـوده و آب آنـرا‬
‫در ‪ 150‬گـرم روغـن زيـتون يا كنجد بقدرى بجوشانيد تا آب آن‬
‫‪.‬بخار شود و روغن بماند‬
‫فرآورده هاى گياهى و دارويى آويشن ‪18 -‬‬
‫تـند و تيز و طبيعت گرم اين گياه سبب شده كه عالوه بر‬
‫خاصيت ضد عفونى كننده و هضم كـنـنـدگـى غـذاهـا بـه‬
‫عـنـوان چـاشـنـى مـناسبى در خوش طعم نمودن غذاها و‬
‫تقويت دستگاه گوارشى ‪ ،‬در تهيه بسيارى از فرآورده ها به‬
‫كار مى رود‪ .‬در زير به چند نمونه از اين فرآورده ها اشاره مى‬
‫‪ .‬كنيم‬
‫الف ‪ -‬شربت مركب آويشن‬
‫ايـن شـربـت ‪ ،‬خـلط آور و آرام بخش بوده و براى درمان‬
‫عفونت سينه ‪ ،‬آسم (تنگى نفس ) و ضد عفونى كردن‬
‫‪ .‬مجارى تنفسى بسيار مفيد است‬
‫تركيبات‬
‫گرم برگ آويشن خشك ‪10‬‬
‫گرم زوفاى خشك ‪10‬‬
‫گرم پوست خشخاش خشك ‪5‬‬
‫گرم عصاره خشك شيرين بيان ‪5‬‬
‫گرم دانه باديان ‪5‬‬
‫ميلى ليتر آب ‪750‬‬
‫گرم عسل ‪500‬‬
‫روش تهيه شربت‬
‫خـشـك شـيـريـن بـيـان و آب را داخـل كـاسـه اى ريـخـتـه ‪،‬‬
‫حـرارت دهـيـد تـا در آب حـل شـود‪ ،‬سـپـس سـايـر مـواد را‬
‫مـخـلوط كـرده ‪ ،‬داخل عصاره گرم شيرين بيان بريزيد و‬
 ‫بـگـذاريـد ‪ 10‬دقـيـقـه دم بـكـشـد‪ ،‬بـعـد آنـرا صـاف كـرده بـا‬
‫عـسـل مـخـلوط نـمـوده بـه آرامـى حـرارت دهـيـد و پـس از‬
‫سـرد شـدن داخل بطرى شيشه اى تيره رنگ ريخته و ‪ 6‬بار‬
‫‪.‬در روز‪ ،‬هر بار يك قاشق چايخورى آنرا ميل كنيد‬

‫ب ‪ -‬دم كرده و جوشانده آويشن‬

‫بـراى تـهـيـه دم كـرده آويـشن ‪ 25 ،‬گرم آويشن خشك را در‬
‫‪ 500‬ميلى ليتر آب جوش بريزيد و به مدت ‪ 15‬دقيقه صبر كنيد‬
‫تا دم بكشد ‪ .‬از اين دم كرده ‪ 3 ،‬بار در روز‪ ،‬هر بار يك فنجان‬
‫‪.‬بنوشيد‬
‫جهت تهيه جوشانده آويشن ‪ 30‬گرم آويشن خشك را در ‪750‬‬
‫ميلى ليتر آب سرد ريخته و به مدت ‪ 20‬تا ‪ 40‬دقيقه آنقدر‬
‫بجوشانيد تا آب آن به حدود ‪ 500‬ميلى ليتر برسد و ‪ 3‬بار در‬
‫‪.‬روز‪ ،‬هر بار يك فنجان آنرا ميل كنيد‬
‫پ ‪ -‬چاى كيسه اى آويشن‬
‫شـن بـراى اسـتـفـاده در مـحـل كـار يا مسافرت بسيار‬
‫مناسب است ‪ .‬براى تهيه آن يك يا دو قـاشـق چـاى خورى از‬
‫برگ آويشن خشك را در يك پارچه چيت چهار گوش كوچك ‪،‬‬
‫به ابعاد ‪ 10 * 10‬سـانـتـيـمـتـر بـريـزيـد و تـكـه اى نـخ ‪ ،‬آن را‬
‫بـه شـكـل يـك بـقچه ببنديد ‪ .‬بعد از آن را داخل يك فنجان آب‬
‫جوش تازه گذاشته و پس از ‪ 5‬دقيقه دم كشيدن ‪ ،‬آنرا ميل‬
‫‪.‬كنيد‬
‫ت ‪ -‬تنطور آويشن‬
‫تركيبات‬
‫گرم برگ خشك يا ‪ 60‬گرم برگ آويشن تازه ‪200‬‬
‫ميلى ليتر الكل ‪250‬‬
‫ميلى ليتر آب ‪750‬‬
‫روش تهيه تنطور‬
‫شـن را در يـك ظـرف شـيـشـه اى بـزرگ دهـانـه گـشـاد قـرار‬
‫دهـيـد‪ ،‬سـپـس مـخـلوط آب و الكل را روى آن بريزيد ‪ .‬درب‬
‫ظرف شيشه اى را محكم ببنديد و به مدت دو هفته ظرف در‬
‫يـك جـاى خـشـك قـرار دهـيـد ‪ .‬بـعـد يـك كـيـسـه پـارچـه اى‬
‫را داخـل دسـتـگـاه پرس قرار دهيد و مخلوط را درون آن بريزيد‬
‫‪ .‬مخلوط را پرس‍ كرده و به داخـل پـارچ صـاف كـنـيـد‪ .‬مـحـلول‬
‫صـاف شـده را داخـل دستگاه بطرى شيشه اى تيره رنگ‬
‫بريزيد و ‪ 3‬بار در روز‪ ،‬هر بار يك قاشق چايخورى تنطور را با‬
‫مقدارى كمى آب گرم رقـيـق كـرده ‪ ،‬مـصـرف كـنـيـد ‪ .‬ايـن‬
‫تـنـطـور تـا ‪ 2‬سـال در بـطـرى شـيـشـه اى استريل تيره رنگ‬
‫‪ .‬قابل نگهدارى است‬
‫ث ‪ -‬كپسول آويشن‬
‫دارى بـرگ و گـل آويـشـن خـشـك را نـرم سـايـيده و درون‬
‫ظرف كوچكى بريزيد ‪ .‬دو نيمه كـپـسـول ژالتينى يا گياهى را‬
‫جدا كرده و داخل آنرا با پودر آويشن پر كرده و دو نيمه را‬
‫بـخـوبـى فـشـار داده تـا كـامـال بـسـتـه شـود‪ .‬ظـرفـيـت هـر‬
‫كـپـسـول بـراى حـدود ‪ 200‬تـا ‪ 250‬مـيـلى گـرم پـودر اسـت ‪.‬‬
‫‪.‬از ايـن كپسول ‪ 3‬بار در روز‪ ،‬هر بار ‪ 2‬تا ‪ 3‬كپسول مصرف كنيد‬
‫ج ‪ -‬كمپرس دم كرده يا جوشانده آويشن‬
‫يـشـن ‪ 500 ،‬مـيـلى ليـتر دم كرده يا جوشانده معمولى يا ‪50‬‬
‫ميلى ليتر تنطور رقيق شده آويشن در ‪ 500‬ميلى ليتر آب داغ‬
‫يا سرد را درون قابلمه اى كوچك بريزيد ‪ .‬سپس پارچه اى‬
‫تـمـيـز و نـرم را در آن خـيـس كـرده و خـوب بـفـشـاريد تا مايع‬
‫اضافى آن خارج شود‪ ،‬پـارچـه كمپرس را روى ناحيه صدمه‬
‫ديده يا محل مورد نظر قرار دهيد ‪ .‬هنگامى كه كمپرس سـرد‬
‫يا خشك شد مجددا با استفاده از محلول ‪ ،‬كمپرس را تكرار‬
‫كنيد ‪ .‬از اين كمپرس براى تسكين سردردهاى عصبى و رفع‬
‫‪.‬نارسايى كبد استفاده مى شود‬
 ‫ح ‪ -‬ضماد ساده يا تركيبى آويشن‬
‫مشت گياه را بجوشانيد ‪ .‬هنگامى كه دماى آن قابل تحمل‬
‫شد‪ ،‬آن را بفشاريد تا هر گونه مايع از آن خارج شود‪ ،‬سپس‬
‫آن را روى سطح آسيب ديـده يـا مـحـل مـورد نـظر پهن كنيد ‪.‬‬
‫قبل از گذاشتن ضماد‪ ،‬مقدارى روغن گياهى (زيتون يا بادام‬
‫شيرين ) روى پوست بماليد تا از چسبيدن گياه به پوست‬
‫جلوگيرى شود‪ .‬براى ثـابـت نگه داشتن ضماد در محل مورد‬
‫نظر از گاز يا نوار كتانى استفاده كنيد‪ ،‬هر ‪ 2‬تا ‪ 4‬سـاعـت يـك‬
‫بـار از ضـمـاد اسـتـفـاده كـرده و رد صورت نياز‪ ،‬مى توانيد‬
‫‪.‬دفعات استفاده را بيشتر كنيد‬
‫خ ‪ -‬روغن استخراج گرم آويشن‬
‫تركيبات‬
‫گـرم بـرگ آويـشـن خـشك ‪ 500 ،‬ميلى ليتر روغن زيتون ‪250‬‬
‫( يا آفتابگردان و يا روغن بادام شيرين )‬
‫روش تهيه روغن‬
‫ويشن خشك را در يك قابلمه كوچه به روش بن مارى (حرارت‬
‫غير مستقيم ) به مدت ‪ 3‬ساعت بـه آرامى حرارت دهيد‪.‬‬
‫سپس مخلوط را در يك كيسه پارچه اى از جنس چيت ريخته‬
‫و در آن را بـبـنـديـد ‪ .‬بـعـد آنرا داخل يك دستگاه پرس كوچك‬
‫قرار داده و فشار پرس را به تدريج زيـاد كـنـيـد تـا روغـن از‬
‫پـارچـه خـارج شـود ‪ .‬روغـن حـاصـل را داخـل بـطـرى‬
‫شـيـشـه اى تـيـره رنـگ ريـخـتـه و از آن بـراى اسـتـعـمـال‬
‫خارجى در كرم ها‪،‬پمادها و به صورت روغن هاى ماساژ براى‬
‫‪.‬رفع گرفتگى هاى عضالنى استفاده كنيد‬
‫د ‪ -‬روغن استخراج سرد آويشن‬
‫تركيبات‬
‫پـيـمـانـه بـرگ آويـشـن تازه يا ‪ 1‬پيمانه برگ آويشن خشك ‪2 ،‬‬
 ‫يك ليتر روغن گردو يا روغن گلرنگ‬
‫روش تهيه روغن‬
‫پـر كـرده و سـپـس روى آن ‪ ،‬آنـقـدر روغـن بريزيد تا روى گياه‬
‫را بپوشاند در ظرف را بسته و به مدت ‪ 2‬تا ‪ 3‬هفته آن را‬
‫پشت پنجره آفتابگير يا در گلخانه ‪ ،‬قرار دهيد ‪ .‬بعد از ‪ 2‬تا ‪3‬‬
‫هفته ‪ ،‬يك كيسه صافى را داخل پارچ قرار دهيد و بوسيله‬
‫كش به باالى پارچ ثـابـت كنيد‪ .‬مخلوط روغن و گياه را در‬
‫كيسه صافى بريزيد ‪ .‬كيسه را با دست بفشاريد تـا روغـن آن‬
‫خـارج شـود روغـن حـاصـل را درون بـطـرى شـيـشـه اى‬
‫استريل تيره رنگ بريزيد و از آن براى ماساژ و يا به عنوان ماده‬
‫‪.‬اصلى تهيه كرم و يا پماد استفاده كنيد‬
‫ذ ‪ -‬اسانس آويشن‬
‫روش تهيه اسانس‬
‫از جـمـع آورى داخـل دسـتـگـاه تـقـطـيـر ريـخـتـه و بـه جـاى‬
‫خـيـس كـردن آن بـا آب ‪ ،‬آنـرا داخـل سبدهاى مخصوص‬
‫بريزيد و سپس بخار را با فشار از ميان گياه عبور داده و‬
‫اسانس را بـه ايـن وسـيـله هـمـراه بـا بخار آب در قسمت‬
‫سرد كننده جمع آورى كنيد ‪ .‬از اين اسانس بـراى درمـان‬
‫گـريـپ ‪ ،‬خـشـكـى بـيـنـى و گـرفـتگى هاى مجارى تنفسى‬
‫‪.‬و همچنين اختالالت گوارشى استفاده مى شود‬

‫ر ‪ -‬روغن ماساژ آويشن‬

‫تركيبات‬
‫قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى آويشن ‪1‬‬
‫قاشق غذاخورى روغن زيتون يا بادام شيرين ‪2‬‬
‫روش تهيه روغن‬
‫بادام شيرين و اسانس را درون يك بطرى شيشه اى تيره‬
‫رنگ ريخته و خوب تكان دهيد تا مخلوط شوند‪ ،‬سپس هر بار‬
 ‫نيم تا يك قاشق چايخورى از مخلوط را روى دستها بريزيد و‬
‫بـدن را بـه آرامـى بـا آن مـاسـاژ دهـيـد ‪ ( .‬از تـمـاس‬
‫مـسـتـقـيـم روغـن مـاسـاژ بـا پـوسـت محل مورد نظر‬
‫‪ .‬خوددارى كنيد)‬

‫ز ‪ -‬پماد طبى آويشن‬

‫تركيبات‬
‫گرم پارافين نرم يا موم ‪500‬‬
‫گرم برگ آويشن خشك يا ‪ 150‬گرم برگ آويشن تازه ‪60‬‬
‫روش تهيه پماد‬
‫بلورى ريخته و به روش بن مارى ( حرارت غير مستقيم ) ذوب‬
‫كنيد ‪ .‬برگ آويشن را به آن اضافه كرده ‪ ،‬دو ساعت حرارت‬
‫دهيد تا عصاره آويشن در اثر حرارت خارج شود ‪ .‬سپس يك‬
‫كـيـسـه ژله را داخـل پـارچ قـرار دهـيد و باالى آن را به وسيله‬
‫نخ يا باند كشى محكم به دهـانـه پـارچ وصـل كـنـيـد ‪ .‬اكـنـون‬
‫مـخـلوط فـوق را داخـل آن بـريـزيـد ‪ .‬بـعد پارچه را فشار داده‬
‫تا مخلوط صاف شود‪ .‬مخلوط صاف شده را هـنـگامى كه هنوز‬
‫داغ است ‪ .‬فورا داخل ظرف بريزيد و ‪ 2‬تا ‪ 3‬بار در روز‪ ،‬هر بار‬
‫‪.‬كمى از آنرا روى سطح صدمه ديده بماليد‬
‫س ‪ -‬كرم دارويى آويشن‬
‫تركيبات‬
‫ميلى ليتر روغن استخراج گرم آويشن ‪100‬‬
‫ميلى ليتر تنطور آويشن ‪50‬‬
‫گرم موم زنبور عسل ‪25‬‬
‫گرم النولين ‪25‬‬
‫روش تهيه كرم‬
‫ليـن را بـدون آب بـه روش بـن مـارى ذوب كنيد و روغن‬
‫استخراج گرم و تنطور آويشن را بـه آن اضـافـه كـنـيـد ‪.‬‬
 ‫سـپـس آن را صـاف كـرده ‪ ،‬بـه هـم بـزنـيد‪ ،‬هنگامى كه كرم‬
‫به حـال سفت شدن است با استفاده از كاردك آن را درون‬
‫ظرف مخصوص نگهدارى كرم پر كنيد و ‪ 2‬تا ‪ 3‬بار در روز‪ ،‬هر بار‬
‫‪.‬كمى از آنرا به ناحيه مورد نظر بماليد‬
‫ش ‪ -‬لوسيون و امولسيون آويشن‬
‫روش تهيه لوسيون‬
‫قـاشـق غـذاخـورى عرق آويشن را با ‪ 2‬قاشق غذاخورى ‪2‬‬
‫گالب و ‪ 1‬قاشق غذاخورى تنطور آويشن درون يك بطرى‬
‫شيشه اى تيره رنگ ريخته و تكان دهيد تا خوب مخلوط شوند‬
‫و هر بار كمى از آنرا به آرامى به محل مورد نظر بماليد و‬
‫‪ .‬ماساژ دهيد‬
‫روش تهيه امولسيون‬
‫يك قاشق چايخورى روغن آويشن را با يك قاشق چايخورى‬
‫تنطور آويشن مخلوط كرده ‪ ،‬خوب بـه هـم بـزنـيـد تـا مـخـلوط‬
‫شـونـد و هـر بـار كـمـى از آنـرا بـه محل مورد نظر بماليد و‬
‫‪.‬ماساژ دهيد‬
‫ص ‪ -‬بخور ضد ميگرن آويشن‬
‫تركيبات‬
‫ميلى ليتر آب ‪750‬‬
‫ميلى ليتر دم كرده برگ آويشن يا ‪ 2‬قاشق چايخورى ‪500‬‬
‫اسانس معطر روغنى آويشن‬
‫روش تهيه بخور‬
‫ته و آنرا به جوش آوريد‪ ،‬سپس آنرا درون يك تشت يا قابلمه‬
‫پهن ريخته و اسانس يا دم كـرده را به آن اضافه كنيد ‪ .‬سر را‬
‫روى تشت يا قابلمه بگيريد و حوله اى خشك را به گـونـه اى‬
‫روى سر بيندازيد كه بخار را در خود نگه دارد‪ ،‬سپس به مدت‬
‫‪ 15‬دقيقه به صورت مداوم و يكنواخت تنفس‍ كنيد‪ .‬اين عمل‬
‫را يك تا دو بار در روز‪ ،‬هر بار به مدت ‪ 10‬دقيقه تكرار كنيد و تا‬
 ‫‪.‬بهبودى كامل ادامه دهيد‬
‫ض ‪ -‬بخور ضد عفونى كننده دستگاه تنفسى آويشن‬
‫تركيبات‬
‫ميلى متر دم كرده آويشن ‪ ،‬تخم گشنيز‪ ،‬اسطوخودوس و ‪500‬‬
‫برگ اوكاليپتوس (هر كدام ‪ 6‬گـرم در ‪ 500‬ميلى ليتر آب و به‬
‫مدت ‪ 15‬دقيقه ) يا ‪ 2‬قاشق چايخورى از مخلوط اسانس‬
‫روغنى معطر گياهان فوق‬
‫روش تهيه بخور‬
‫روش تهيه اين بخور شبيه روش تهيه بخور ضد ميگرن ( بند‬
‫‪ .‬قبلى (ض ) ) مى باشد‬
‫ط ‪ -‬حمام دارويى آويشن‬
‫از حمام دارويى آويشن مى توانيد براى تسكين درد عضالت ‪،‬‬
‫رفع گرفتگى هاى عضالنى و باز شدن مجارى تنفسى‬
‫‪.‬استفاده كنيد‬
‫روش تهيه حمام دارويى‬
‫تـا ‪ 5‬قـطـره اسـانـس مـعـطـر روغـنـى آويشن را در آب گرم ‪3‬‬
‫وان حمام بريزيد ‪ .‬خوب هم بـزنـيـد تـا ذرات روغن كامال در آب‬
‫وان پخش شوند ‪ .‬سپس به مدت ‪ 30‬الى ‪ 45‬دقيقه در آب‬
‫‪.‬وان دراز كشيده و بدن را با آن ماساژ دهيد‬

‫ظ ‪ -‬پاشويه طبى آويشن‬

‫از پـاشويه طبى آويشن براى كاهش درد پاها‪ ،‬رفع بى‬
‫حسى آنها و افزايش جريان خون در آن نقطه استفاده مى‬
‫‪.‬كنند‬
‫روش تهيه پاشويه‬
‫يك مشت از برگها و گل آويشن با يك قاشق غذاخورى از پودر‬
‫آن در يك تشت پر از آب داغ بريزيد‪ ،‬خوب هم بزنيد و پاها را به‬
‫‪ .‬مدت چند دقيقه در آن قرار داده و خوب ماساژ دهيد‬
 ‫ع ‪ -‬غرغره يا دهان شويه آويشن‬
‫تركيبات‬
‫يـك فـنـجـان آب دم كـرده يـا جـوشـانـده غـليظ آويشن يا يك‬
‫قاشق چايخورى تنطور آويشن حل شده در يك فنجان آب گرم‬
‫روش تهيه غرغره يا دهان شويه‬
‫روزى ‪ 2‬بـار‪ ،‬هـر بـار يـك فـنـجـان آب دم كـرده يـا جـوشـانـده‬
‫يـا مـحـلول تـنـطـور و آب گـرم را در دهـان ريـخـتـه ‪ ،‬چـنـديـن‬
‫مـرتـبـه بوسيله زبان آنرا در داخـل دهـان بـه گـردش در آوريـد‬
‫و سـپـس دهـان را بـه طـرف بـاال نگه داشته و هوا را از داخل‬
‫‪.‬ريه ها و حلق به طرف بيرون هدايت كنيد‬
‫غ ‪ -‬شربت ضد بيخوابى و مقوى اعصاب آويشن‬
‫تركيبات‬
‫گرم برگ آويشن خشك ‪15‬‬
‫گرم گل اسطو خودوس خشك ‪10‬‬
‫گرم برگ سيسنبر خشك ‪5‬‬
‫گرم بهار نارنج خشك ‪5‬‬
‫گرم ريشه سنبل الطيب خشك ‪5‬‬
‫ميلى ليتر آب ‪750‬‬
‫گرم عسل طبيعى ( در صورت نبود از شكر تصفيه نشده ‪500‬‬
‫استفاده كنيد)‬
‫روش تهيه شربت‬
‫طرز تهيه اين شربت شبيه طرز تهيه شربت مركب آويشن‬
‫‪( .‬صفحه ‪ ) 32‬است‬
‫ف ‪ -‬محلول غرغره ضد اوريون آويشن‬
‫تركيبات‬
‫گرم برگ آويشن خشك ‪15‬‬
‫گرم مريم گلى خشك ‪15‬‬
‫ميلى ليتر آب ‪500‬‬
 ‫روش تهيه محلول غرغره‬
‫گـيـاهـان خشك را در قورى ريخته ‪ ،‬آب تازه جوشيده روى آن‬
‫بريزيد ‪ .‬سپس به مدت ‪ 15‬دقـيقه دم كرده ‪ ،‬بعد آنرا صاف‬
‫كنيد ‪ .‬اين محلول در ظرف در بسته و در جاى خنك ‪ ،‬تا ‪48‬‬
‫‪ .‬ساعت قابل نگهدارى است‬
‫‪ :‬ميزان مصرف‬
‫يـك تـا دو ساعت يك بار‪ 2 /5 ،‬قاشق غذا خورى از دم كرده‬
‫فوق را در ‪ 5/2‬قاشق غذاخورى آب داغ رقيق كرده و به صورت‬
‫‪.‬غرغره استفاده كنيد‬

‫ق ‪ -‬عرق آويشن‬
‫براى دل بهم خوردگى و دل درد بسيار مفيد است و از مخلوط‬
‫آن با عرق گاو زبان و بيد مـشك براى تقويت قلب و اعصاب‬
‫استفاده مى شود ‪ .‬خوردن عرق آويشن خلط آور بوده و به‬
‫عـنوان يك آنتى بيوتيك قوى مجارى تنفسى را ضد عفونى‬
‫مى كند‪ .‬چكاندن چند قطره عرق بـه آويـشن در بينى‬
‫گرفتگى بينى را برطرف مى سازد و در دهان سينوزيت و‬
‫زكام نيز مـؤ ثر است ‪.‬غرغره عرق آويشن در درمان درد گلو و‬
‫‪.‬حلق را تسكين داده و آنها را ضد عفونى مى كند‬
‫ك ‪ -‬قرص آويشن‬
‫تركيبات‬
‫گرم برگ آويشن خشك ‪15‬‬
‫گرم گل نيلوفر ‪10‬‬
‫گرم گل و تخم ختمى ‪5‬‬
‫گرم ريشه شيرين بيان ‪5/2‬‬
‫گرم پودر كتيراى گل ‪30‬‬
‫گرم پودر ثعلب سفيد ‪15‬‬
‫ميلى ليتر آب ‪500‬‬
 ‫قاشق چايخورى عسل‬
‫‪3‬‬
‫روش تهيه قرص‬
‫ريـشـه شـيـريـن بـيـان را در ‪ 500‬مـيـلى ليـتـر آب ريخته آنقدر‬
‫حرارت دهيد تا به نصف بـرسـد‪ ،‬سـپـس عـسل را به آن‬
‫اضافه كنيد ‪ .‬خوب بهم بزنيد‪ ،‬دوباره كمى حرارت دهيد‪ ،‬بـعـد‬
‫آنـرا صـاف كـرده ‪ ،‬درون كـاسـه اى بـريزيد ‪ .‬پودر ثعلب و كتيرا‬
‫را نيز به آن بـيـافـزايـيـد و پـس از خـمـيـر شـدن ‪ ،‬خـمـيـر‬
‫حـاصـل را بـه شكل قرصهاى كوچكى در آوريد و ‪ 3‬بار در روز‪،‬‬
‫هر بار ‪ 2‬قرص آنرا در دهان گذاشته و بمكيد ‪ .‬اين قرص ضد‬
‫‪.‬سرفه بوده و عفونت ريه را به خوبى دفع مى كند‬
‫گ ‪ -‬تونيك تقويت كننده دستگاه گوارشى آويشن‬
‫تركيبات‬
‫گرم برگ آويشن خشك ‪20‬‬
‫گرم زنيان ‪10‬‬
‫تخم كرفس ‪10‬‬
‫گرم زنجبيل ‪5‬‬
‫گرم جوز هندى ‪5‬‬
‫گرم عسل ‪250‬‬
‫روش تهيه تونيك‬
‫ز عـسـل ) را مـخـلوط كـرده ‪ ،‬نـرم سـايـيده و درون كاسه اى‬
‫بزرگ بريزيد ‪ .‬در اين هنگام عـسـل را نـيـز بـه آن اضـافـه‬
‫كـنـيـد‪ ،‬خـوب بـه هـم بـزنـيـد تـا بـه شـكـل خمير در آيد و‬
‫عسل جذب پودر شود‪ 3 .‬بار در روز‪ ،‬هر بار يك قاشق‬
‫چايخورى آنرا ‪ 2‬ساعت بعد از غذا ميل كنيد‪ .‬اين تونيك عالوه‬
‫بر تقويت دستگاه گوارشى بخصوص معده ‪ ،‬در برطرف نمودن‬
‫‪ .‬سردى و رطوبت آن نيز مؤ ثر است‬

‫‪19 -‬‬ ‫فرآورده هاى غذايى آويشن‬

 ‫الف ‪ -‬ساالد مقوى معده آويشن‬
‫مواد الزم‬
‫عدد پياز رازيانه (حلقه شده ) ‪2‬‬
‫نصف پيمانه كاهو (خرد شده )‬
‫يك قاشق چاى خورى آبليمو‬
‫قاشق غذاخورى روغن زيتون ‪2‬‬
‫يك چهارم پيمانه آويشن تازه (خرد شده )‬
‫قاشق غذاخورى ريحان ( خرد شده ) ‪3‬‬
‫نصف قاشق چايخورى پودر زنيان‬
‫نمك و فلفل مقدارى‬
‫روش تهيه ساالد‬
‫آبـليـمو‪ ،‬روغن زيتون ‪ ،‬پودر زنيان ‪ ،‬نمك و فلفل را درون كاسه‬
‫اى كوچك ريخته و خوب به هم بزنيد ‪ .‬آويشن ‪ ،‬كاهو‪ ،‬پياز‬
‫رازيانه و ريحان را درون كاسه اى بزرگ بريزيد‪ ،‬سس آماده را‬
‫‪ .‬روى آن ريخته و پس از هم زدن بالفاصله صرف كنيد‬
‫ب ‪ -‬شربت ساده آويشن‬
‫تركيبات‬
‫گرم آويشن خشك ‪30‬‬
‫ميلى ليتر آب ‪750‬‬
‫گرم عسل ‪500‬‬
‫روش تهيه شربت‬
‫تـه ‪ ،‬بـجـوشـانـيد (به مدت ‪ 20‬دقيقه تا ‪ 40‬دقيقه ) تا به‬
‫حدود ‪ 500‬ميلى ليتر كاهش يـابـد ‪ .‬سـپـس آنـرا درون يـك‬
‫پـارچ صـاف كـرده و داخـل قـابـلمـه اى كـوچـك بـريـزيـد ‪ .‬در‬
‫ايـن هـنـگـام عـسـل را اضـافـه كـرده و مـرتـب هـم بـزنـيـد تـا‬
‫كـامـال حـل شـود ‪ .‬قـابـلمـه را روى حـرارت قـرار داده و بـه‬
‫آرامـى بـجـوشانيد تا به غلظت الزم بـرسـد‪ .‬سـپس آنرا پس‬
‫از سرد شدن درون بطرى شيشه اى تيره رنگ بريزيد و ‪ 3‬بار‬
‫در روز‪ ،‬هـر بـار يـك تـا دو قـاشـق چـايـخـورى آنـرا ميل كنيد ‪.‬‬
‫اين شربت تقريبا كليه خواص آويشن را دارا بوده و براى‬
‫‪ .‬تقويت معده نيز مفيد و موثر است‬
‫پ ‪ -‬شيرينى با طعم آويشن‬
‫تركيبات‬
‫گرم آرد ‪500‬‬
‫گرم روغن ‪250‬‬
‫گرم پودر قند ‪250‬‬
‫گرم مغز گردو ‪100‬‬
‫قاشق سوپخورى پودر كاكائو ‪1‬‬
‫روش تهيه شيرينى‬
‫ابـتـدا روغـن را داغ كـرده ‪ ،‬سپس آرد را كامال در آن تفت‬
‫دهيد‪ ،‬بعد پودر قند‪ ،‬پودر آويشن و كـاكـائو را بـه آن اضـافـه‬
‫كرده ‪ ،‬خوب مخلوط كنيد ‪ .‬بعد گردو را نيز اضافه نموده ‪،‬‬
‫مخلوط نماييد و در پايان مواد را در ظرف مورد نظر ريخته و بعد‬
‫‪.‬از سرد شدن برش دهيد و ميل كنيد‬

‫ت ‪ -‬نوشيدن شير با آويشن (براى ‪ 1‬نفر )‬

‫مواد الزم‬
‫چند برگ و شاخه كوچك آويشن تازه‬
‫قاشق چايخورى شكر ‪2‬‬
‫كمى يخ (خرد شده )‬
‫گرم شير ‪200‬‬
‫روش تهيه نوشيدنى‬
‫ليـوان را تا نيمه از يخ خرد شده پر كنيد ‪ .‬شير و شكر را‬
‫مخلوط كرده و ليوان را از آن پر كنيد ‪ .‬برگها و شاخه آويشن را‬
‫روى شير قرار داده و پس از اينكه عطر و بوى آويشن جـذب‬
‫‪.‬شـيـر شـد‪ ،‬آنـرا بـرداشـتـه و نـوشـيـدنـى آمـاده را ميل كنيد‬
 ‫ث ‪ -‬چاى ليمو با آويشن (براى ‪ 4‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫ليتر چاى سياه آماده يا چاى آويشن آماده ‪1‬‬
‫حلقه نازك ليمو و كمى شكر ‪4‬‬
‫روش تهيه چاى‬
‫ه و در ‪ 4‬فنجان بريزيد‪ .‬در هر فنجان يك حلقه ليمو روى چاى‬
‫قرار دهيد و به اندازه اى كه مايليد به چاى شكر اضافه كنيد ‪.‬‬
‫( در صورت استفاده از چاى سياه ‪ ،‬چند برگ تازه آويـشـن را‬
‫داخـل فـنـجان يا روى چاى قرار دهيد و بعد از چند دقيقه آنرا‬
‫‪ .‬برداشته و چاى را ميل نماييد )‬
‫‪ officinalis melissa‬فصل دوم ‪ :‬بادرنجبويه‬
‫اسامى گوناگون بادرنجويه‬
‫عـراب هـمـانـنـد تـرنجبين آنرا معرب كرده و به آن بادرنجبويه‬
‫مى گويند ‪ .‬مفرح القلب لقبى است كه دسته اى از تازيان به‬
‫آن داده اند ‪ .‬فرنگيها به يك نوع آن مليس ملداوى و بـه نـوع‬
‫ديـگـر ايـن گـيـاه مـليس طبى مى گويند ‪ .‬در برخى از‬
‫شهرهاى ايران به نوع كوچك اين گياه كه معموال با غذا مى‬
‫خورند ترنجان مى گويند‪ .‬حشيشه السفور‪ ،‬بادرنج بـويـه ‪،‬‬
‫بـادرنـجـو‪ ،‬بـادرنـگ بـوى ‪ ،‬بـارن بـو‪ ،‬بارنگ بو‪ ،‬وارنگبه بو‪،‬‬
‫پلنگ مشك ‪ ،‬قـرنـفـل بـسـتـانـى ‪ ،‬حـبـق اتـرجـى ‪ ،‬اجـرق‬
‫تـرنـجـانـى و وارنـگ بو اسامى ديگر اسامى بادرنجبويه است‬
‫‪.‬‬
‫در زبان ‪ officinalis melissa،‬بـادرنـجـبـويـه در زبان التين به‬
‫و در زبانهاى فرانسه و آلمانى به ‪ leaf _ balm‬انگليسى به‬
‫‪ .‬شهرت دارد‪melisse‬‬
‫در زبـان هلندى ‪ melisse citron،‬جـويـه در زبـان دانـمـاركـى بـه‬
‫در زبان ‪ meliss sidrum،‬در زبـان اسـتـونـى به ‪ bijenkruid،‬به‬
‫در ‪ mezfu،‬در زبـان مـجـارسـتـان بـه ‪ melissa sitruuuna،‬فنالندى به‬
 ‫در زبـان ايـتـاليـايى به ‪ melissa sitronu،‬زبـان ايـسـلنـدى بـه‬
‫در زبان لهستانى به ‪ sitronmelisse ،‬در زبان نروژ به ‪melissa،‬‬
‫در زبان ‪ maior balasamita،‬در زبان اسپانيا به ‪limonnaya melissa،‬‬
‫‪ .‬شهرت دارد ‪ melisa‬در زبان تركى به ‪ meliss citron،‬سوئدى به‬
‫مشخصات كلى بارنجبويه‬
‫يـا‪ ،‬مـعـطـر‪ ،‬بـه طـول ‪ 30‬تـا ‪ 100‬سـانـتـيـمـتـر كـه هـر سال‬
‫بزرگتر مى شود ‪ .‬ساقه آن چهار گوش و كركدار است و در‬
‫ابتدا انشعابات جزيى دارد ولى در مـنـطـقـه گـلدار بـسـيـار‬
‫مـنـشـعـب مـى شـود ‪ .‬بـرگـهـاى مـتـقـابـل ‪ ،‬بـيـضـوى يـا‬
‫مـثـلثـى بـه طـول ‪ 3‬تـا ‪ 5‬سـانـتـيـمـتـر داشـتـه كـه طـول‬
‫آنـهـا بـيـن ‪ 0/ 8‬تا ‪ 5/1‬سانتيمتر متغير است ‪ .‬برگهاى اين‬
‫گياه حاشيه دندانه دار داشـتـه و گـلهـايـى سـفـيـد رنـگ‬
‫دارد‪ ،‬قـسـمـت مورد استفاده آن برگهاى خشك شده آن‬
‫است ‪ .‬بادرنجبويه در ايران در اطراف تهران ‪ ،‬نواحى شمالى و‬
‫شرقى ايران و آذربايجان مى رويد‪ .‬اين گياه داراى طبيعتى‬
‫‪ .‬گرم است‬

‫بـرداشـت بـادرنـجـبـويـه ‪ :‬گـلهـاى كـوچـك سـفـيـد يـا قـرمـز‬

‫مـيـل به بنفش رنگ اين گياه كه در فاصله ماههاى خرداد تا‬
‫تير شروع به شكفتن مى كنند از تـيـر تـا شـهـريـور چـيـده و‬
‫بـرداشـت مـى شـونـد ‪ .‬دانـه هـاى بـادرنـجـبـويـه را در اول‬
‫بهار ابتدا در محفظه اى مى كارند و بعد از ‪ 2‬ماه آنرا نشا مى‬
‫‪.‬كنند‬
‫تركيبات شيميايى بادرنجبويه‬
‫از تجزيه شيميايى بادرنجبويه با مليس مواد زير را به دست‬
‫‪ .‬آورده اند‬
‫‪ .‬كامفر محرك مغز‪ ،‬مقوى و ضد عفونى كننده است ‪1 -‬‬
‫قندهاى مختلف ‪ ،‬مواد پكتينى ‪ ،‬تانن و يك ماده تلخ ‪2 -‬‬
 ‫‪3-‬‬ ‫اسانس مليس كه خود شامل سيتران ‪ ،‬ستيرونل الل ‪،‬‬
‫‪.‬ژرانيول و لينالول مى باشد‬
‫نسخه هاى شفابخش بادرنجبويه‬
‫درمان سردرد با بادرنجبويه ‪1 -‬‬
‫دن روزانـه دو اسـتكان از آب جوشانده ‪ 15‬گرم بادرنجبويه در‬
‫يك ليتر آب كه با كمى عسل يا نبات شيرين شده باشد‬
‫موجب تسكين سر درد مى گردد ‪ .‬همچنين استفاده از‬
‫جوشانده مـركـب بـادرنـجـبـويـه و حـمـام دارويـى محلول‬
‫مركب آن در درمان سردرد بويژه سردردهاى سوداوى بسيار‬
‫‪ .‬مفيد است‬
‫نـده مـركـب بـادرنجبويه (خوراكى )‪ :‬جهت تهيه اين جوشانده‬
‫‪ 15‬گرم بادرنجبويه را با ‪ 10‬گـرم سـفـايـج ‪ 10 ،‬گـرم‬
‫اسـطـوخـودوس و ‪ 10‬گـرم گـل گـاوزبـان مـخـلوط كـرده ‪،‬‬
‫جـوشـانـده و آب صـاف شـده آنـرا بـا ‪ 25‬گرم ترنجبين حـل‬
‫شـده در يـك ليـوان آب مـخـلوط نـموده و بمدت دو هفته‬
‫‪.‬متوالى در دو وعده صبح و عصر ميل كنيد‬
‫طـرز تـهـيـه مـحـلول مـركـب بـادرنـجـبـويـه (اسـتـعـمـال‬
‫خـارجـى )‪ 3 :‬مـثـقـال بـادرنـجـبـويـه را بـا ‪ 3‬مـثـقـال گـل‬
‫بـنـفـشـه ‪ 3 ،‬مثقال گل نيلوفر‪ 3 ،‬مثقال گل بابونه و ‪ 3‬مثقال‬
‫ميخك مخلوط كرده ‪ ،‬جوشانده و در حمام سر و پيشانى را با‬
‫‪.‬آب صاف شده آن شستشو دهيد‬
‫درمان اختالالت قاعدگى در زنان با بادرنجبويه ‪2 -‬‬
‫بـعـنـوان دارويـى مـفيد جهت معالجه دل درد و عادت ماهانه‬
‫دردناك در زنان مصرف مى شود ‪ .‬جـهـت تـهـيـه ايـن دم كـرده‬
‫‪ 30‬گـرم بـادرنـجبويه خشك را در يك ليتر آب جوش دم كرده و‬
‫روزانه ‪ 2‬تا ‪ 4‬عدد فنجان آنرا ميل كنيد‪ .‬همچنين خانمها مى‬
‫توانند از حمام دارويى جوشانده ‪ 35‬گـرم گـيـاه در يـك ليتر آب‬
‫استفاده كنند ‪( .‬بصورت نشستن در آب جوشانده گياه به‬
 ‫مدت ‪ 10‬الى ‪ 15‬دقيقه )‬

‫‪3-‬‬ ‫درمان بى خوابى و اختالالت عصبى با بادرنجبويه‬

‫دليل داشتن كامفر در تركيبات دارويى اش گياهى مقوى قلب‬
‫و اعصاب و محرك مغز بوده و بـه جـهـت داشـتن خاصيت آرام‬
‫بخشى در درمان بيشتر بيماريهاى عصبى و روانى مصرف آن‬
‫تـوصـيـه مـى شـود‪ .‬از اين گياه به اشكال مختلف از جمله‬
‫حمام دارويى ‪ ،‬جوشانده گياه ‪ ،‬شربت و عرق جهت درمان‬
‫‪.‬امراض‍ مذكور استفاده مى شود‬
‫الف ‪ -‬حمام دارويى محلول مركب بادرنجبويه‬
‫در حـمـام از آب جـوشـيـده ‪ 10‬گـرم بادرنجبويه ‪ 10 ،‬گرم برگ‬
‫گشنيز و ‪ 10‬گرم مغز ناخنك بر سر و بدن بماليد و اثر آن را در‬
‫‪ .‬رفع بى خوابى در مزاجهاى گرم ببينيد‬
‫‪ :‬ب ‪ -‬عرق بادرنجبويه‬
‫اسـتـفـاده از ايـن عـرق در مـوارد اختالالت هاضمه ‪ ،‬كم‬
‫خونى (آنمى ضعف حافظه و حساسيت زيـاد بـكـار مـى رود‪.‬‬
‫عـرق بـادرنـجـبـويـه هـم بـصـورت اسـتـعـمـال خـارجـى‬
‫(كـمـپـرس و لوسـيـون ) هـم بـصـورت استعمال داخلى‬
‫‪( .‬خوراكى ) كاربرد دارد‬
‫خـوراكـى عـرق بـادرنـجـبـويه ‪ :‬مصرف اين عرق براى‬
‫بزرگساالن و كودكان متفاوت مى باشد ‪ .‬براى بزرگساالن‬
‫روزانه دو وعده ‪ ،‬هر وعده يك قاشق چايخورى عرق را با‬
‫كمى آب مـعـمـولى ‪ ،‬شير يا عسل مخلوط كرده و ميل مى‬
‫كنند و براى كودكان خوردن روزانه فقط يك قاشق مرباخورى (‬
‫‪ 15 .‬قطره ) عرق با كمى قند در يك وعده كافى است‬
‫‪ :‬پ ‪ -‬محلول خوراكى بادرنجبويه مركب‬
‫اسـتـفـاده از اين محلول جهت درمان سردرد و بيماريهاى‬
‫عصبى كه به علت سردى و رطوبت معده باشد توصيه و‬
 ‫‪.‬تجويز مى شود‬
‫طرز تهيه محلول خوراكى بادرنجبويه مركب‬
‫جـبـويـه خـشـك را بـا ‪ 2‬مـثـقـال جـوز بـويـا يـا هـنـدى ‪2 ،‬‬
‫مـثـقـال گـشـنـيـز (تـخـم يـا بـرگ آن )‪ 4 ،‬مـثـقـال مـيـخـك و‬
‫‪ 2‬مـثـقال دارچين مخلوط كرده در يك ليتر سركه يا آب مقطر‬
‫ريخته بمدت يك هفته گذاشته ‪ ،‬سـپـس آن را صـاف نموده و‬
‫در ظرف شيشه اى كدر بريزيد و هر بار يك قاشق چايخورى‬
‫آن را ميل كنيد‬

‫طرز تهيه نوع ديگر محلول خوراكى بادرنجبويه مركب‬

‫ا بـا ‪ 5‬مـثـقـال پـوسـت ليـمـو تـرش و ‪ 2‬مـثـقـال سـنـبل‬
‫ختائى مخلوط كرده بمدت ‪ 12‬روز در محل سايه اى در آب‬
‫مقطر يا سركه بخيسانيد بـعـد از صـاف نـمـودن آنـهـا ‪10‬‬
‫مـثـقـال گـشـنـيـز‪ 2 ،‬مـثـقـال جـوز بـويا و ‪ 3‬مثقال ميخك را به‬
‫آن اضافه كرده ‪ ،‬بعد از دو شبانه روز گذاشتن مـجـددا صـاف‬
‫كـرده و مـايـع را در ظـرف كـدر نگهدارى نموده و هر بار كمى‬
‫‪.‬از آنرا بكار ببريد‬
‫‪ :‬ت ‪ -‬شربت ساده و مركب بادرنجبويه‬
‫خوردن روزانه يك ليوان از محلول دو قاشق مرباخورى شربت‬
‫ساده بادرنجبويه در ‪ 100‬گـرم آب ‪ ،‬عـالوه بـر رفع بى خوابى‬
‫به عنوان دارويى مقوى قلب و اعصاب مصرف آن به كليه افراد‬
‫‪ .‬در همه سنين توصيه مى شود‬
‫طرز تهيه شربت ساده بادرنجبويه‬
‫رم بادرنجبويه خشك را نيم كوب كرده و بمدت ‪ 12‬ساعت در‬
‫‪ 600‬گرم آب دم كرده ‪ ،‬سپس آن را پـاالنـده و آب صـاف شـده‬
‫آنـرا بـا مـحلول آب و شكر ( ‪ 600‬گرم آب و ‪ 400‬گرم شكر )‪،‬‬
‫كه قبال تهيه نموده ايد مخلوط كرده ‪ ،‬بقدرى حرارت دهيد تا‬
‫شربت نيمه غليظى بدست آيد‪ ،‬شربت را صاف كرده و در‬
 ‫‪ .‬بطرى بريزيد‬
‫طرز تهيه نوع ديگر شربت ساده بادرنجبويه‬
‫نـيـم ليـتـر عـصاره گياه بادرنجبويه را گرفته و با يك كيلو شكر‬
‫مخلوط كرده هر بار كـمـى از آن را در يـك ليـوان آب حـل كـرده‬
‫و مـيـل كـنـيـد ‪ .‬همچنين جهت اثر بخشى بيشتر مى توانيد‬
‫‪.‬از شربت مركب بادرنجبويه بهره بگيريد‬
‫طرز تهيه شربت مركب بادرنجبويه‬
‫نـجـبـويـه را بـا ‪ 15‬گـرم تـخـم كـاسـنـى ‪ 15 ،‬گـرم تخم‬
‫فرنجمشك ‪ 15 ،‬گرم برگ گـاوزبـان ‪ 15 ،‬گـرم ريـشه شيرين‬
‫بيان ‪ 15 ،‬گرم ريشه بنفشه طبى ‪ 40 ،‬گرم پر سـيـاوشـان ‪،‬‬
‫‪ 40‬گـرم بسفايج و ‪ 40‬گرم گياه افتمون مخلوط كرده ‪ ،‬همگى‬
‫را در مقدارى گـالب ‪ ،‬عـرق بـيـدمـشـك و آب بخيسانيد‪،‬‬
‫سپس ‪ 800‬گرم شكر را نيز اضافه نموده به قـدرى حـرارت‬
‫دهـيـد تـا بـقـوام آيـد ‪ .‬از ايـن شـربـت هـر وعـده ‪ 35‬گـرم‬
‫‪.‬ميل شود‬
‫درمان گزيدگى حشرات با بادرنجبويه ‪4 -‬‬
‫استفاده از كمپرس جوشانده برگهاى بادرنجبويه تاءثير زيادى‬
‫در درمان گزيدگى و رفع سوزش و درد ناشى از گزش‬
‫‪ .‬حشرات بويژه زنبور دارد‬
‫يـه ‪ :‬يـك مـشـت بـرگ بـادرنـجـبـويـه تـر و تـازه را بـكـوبـيـد و‬
‫له كـنيد سپس آنرا به مـحـل گـزيـدگـى گـذاشـتـه و بـا‬
‫پـارچـه نـخـى بـبـنـديـد (بـمـدت حـداقـل دو سـاعـت )‪ ،‬يـا‬
‫مـى تـوانـيـد ‪ 25‬گرم برگ خشك بادرنجبويه را در نيم ليتر آب‬
‫بـقـدرى حـرارت دهـيـد تـا پـخـتـه شـود سـپـس آن را صـاف‬
‫‪.‬نـمـوده و تـفـاله آنـرا بـر محل گزيدگى ضماد كنيد‬

‫درمان دل پيچش شكم و معده با بادرنجبويه‬

‫‪5-‬‬
‫اسانس بادرنجبويه كه در بازار تجارى با عنوان اسانس مليس‬
 ‫يا مليسا شناخته مى شود داروى مـفـيدى جهت درمان‬
‫سنكوب و دل پيچش معده مى باشد ‪ .‬براى اينكار ‪ 10‬تا ‪20‬‬
‫‪.‬قطره آنرا روى يك حبه قند بريزيد و ميل كنيد‬
‫كم كردن فشار خون با بادرنجبويه ‪6 -‬‬
‫خـوردن روزانـه يـك اسـتـكـان از عـرق بـادرنـجـبـويـه يـا‬
‫مـحـلول يـك تـا دو گـرم اسـانس آن در يك ليوان آب براى‬
‫‪ .‬افرادى كه از فشار خون باال رنج مى برند مفيد و مؤ ثر است‬
‫‪7-‬‬ ‫درمان كم خونى با بادرنجبويه‬
‫مصرف ‪ 20‬تا ‪ 50‬گرم از دم كرده گل و برگهاى بادرنجبويه در‬
‫يك ليتر آب يا خوردن روزانـه يـك قـاشـق مـربـاخـورى از‬
‫مـخـلوط ‪ 20‬گـرم پـودر گـل يـا بـرگ بـادرنـجـبـويـه كه با كمى‬
‫عسل خمير شده باشد به كليه افراد كم خون بويژه دختران‬
‫‪.‬جوان توصيه مى شود‬
‫درمان بيماريهاى تنفسى با بادرنجبويه ‪8 -‬‬
‫گل و برگ بادرنجبويه بعنوان دارويى مؤ ثر جهت درمان اكثر‬
‫بيماريهاى دستگاه تنفسى از جـمـله آسـم (تـنـگـى نـفس )‬
‫و نزله ها و برونشيت هاى مزمن كاربرد دارويى دارد ‪.‬‬
‫همچنين چـكـانـدن هـر شب چند قطره روغن بادرنجبويه در‬
‫بينى در برطرف نمودن گريپ و خشكى بينى مفيد و موثر‬
‫‪ .‬است‬

‫‪9-‬‬ ‫خواص طبى و مصارف درمانى روغن بادرنجبويه‬

‫غـن بـادرنـجـبـويـه بـه مـحـل گـزيدگى موجب رفع سوزش و‬
‫درد ناشى از گزش و نيش حـشـرات و جـانـوران گـزنـده‬
‫نـظـيـر مـار و عـقـرب مى گردد‪ .‬مضمضه روغن بادرنجبويه‬
‫خـوراكـى جـهـت رفـع بـدبـويـى بـيـنـى و دهـان مـفـيـد‬
‫اسـت ‪ .‬مـاليـدن آن بـه مـفـاصـل مـوجـب تـسـكـيـن درد آنـهـا‬
 ‫مـى شـود‪ .‬مـاليـدن روغـن بـادرنـجـبـويـه بـه دليـل داشـتـن‬
‫خـاصـيـت تحليل برندگى سودا تاءثير زيادى در درمان‬
‫خارشهاى سوداوى پـوسـت دارد و مـاليـدن و بـسـتـن آن بـه‬
‫‪ .‬زيـر گـلو مـوجـب تحليل ورم خنازير مى گردد‬
‫طرز تهيه روغن بادرنجبويه‬
‫طرز تهيه روغن بادرنجبويه شبيه طرز تهيه روغن آويشن‬
‫‪( .‬صفحه ‪ ) 30‬است‬
‫خواص دارويى اسانس بادرنجبويه ‪10 -‬‬
‫چـكـانـدن اسـانـس بادرنجبويه در بينى موجب رفع گريپ‬
‫گرديده و در درمان بيماريهاى مجارى تنفسى نظير آسم ‪،‬‬
‫سينوزيت و غيره بكار مى رود ‪ .‬ماليدن آن به سر و پيشانى و‬
‫چكاندن آن در بينى موجب تسكين سردرد بويژه سردردهاى‬
‫‪.‬عصبى مى گردد‬
‫مشخصات كلى اسانس بادرنجبويه‬
‫بر گرفتن مواد ديگر نظير تانن ‪ ،‬كامفر‪ ،‬قند و مواد رزينى و‬
‫پكتيكى از ‪ 1/0‬تا ‪ 25/0‬و گـاهـى تـا ‪ 0/ 75‬درصد اسانس‬
‫تهيه مى كنند كه ماده موثر اين گياه به حساب مى آيد ‪ .‬ايـن‬
‫اسـانـس كـه بـه اسانس مليس شهرت دارد مايعى است‬
‫بيرنگ يا به رنگ زرد روشن و داراى بـوى بـسـيار مطبوع‬
‫شبيه بوى ليموست ‪ .‬اين بو مخصوصا اگر اسانس از برگ‬
‫گـيـاه قـبـل از گـل دادن به دست آمده باشد محسوس تر‬
‫است ‪ .‬اين اسانس از نظر تركيبات شيميايى مركب از ليترونل‬
‫‪ .‬الل ‪ ،‬ژراينول و ليتالول مى باشد‬
‫رفع بدبويى دهان با بادرنجبويه ‪11 -‬‬
‫بـادرنـجـبـويـه يـا جـويـدن بـرگها و گل تازه بادرنجبويه به طور‬
‫مداوم در چند نوبت مـتـوالى عـالوه بـر رفـع بـدبـويـى دهـان‬
‫مـوجب خوش بو شدن داخلى دهان نيز مى گردد‬
‫‪.‬هـمـچـنـين نوشيدن يك ليوان عرق بادرنجبويه يا ليوان آبى‬
‫كه چند قطره اسانس معطر بـادرنجبويه در آن حل كرده باشند‬
‫مفيد و موثر است ‪.‬مضمضه بادرنجبويه پخته در دهان از فساد‬
‫‪.‬دندانها جلوگيرى مى كند‬

‫‪12 -‬‬‫فرآورده هاى گياهى و دارويى بادرنجبويه‬

‫فـرآورده هـاى گياهى ‪ ،‬دارويى و غذايى اين گياه متعددند ‪.‬‬
‫انواع چاى ها‪ ،‬ساالد‪ ،‬دم كرده ‪ ،‬تـنطور شياف كپسول ‪ ،‬انواع‬
‫روغنها‪ ،‬پماد‪ ،‬كرم ‪ ،‬لوسيون ‪ ،‬بخور‪ ،‬حمام دارويى و ‪ ...‬از‬
‫جمله اين فرآورده ها هستند كه در زير به آنها اشاره مى‬
‫‪ .‬كنيم‬
‫الف ‪ -‬چاى روحيه بخش بادرنجبويه (تركيبى )‬
‫چاى زير‪ ،‬يك دم كرده تقويتى براى سالمتى و شادابى روح‬
‫‪ .‬است‬
‫تركيبات‬
‫گرم بابونه خشك ‪25‬‬
‫گرم بهار نارنج ‪50‬‬
‫گرم گل گاوزبان ‪50‬‬
‫مقدارى آب‬
‫گرم برگ خشك سيسنبر ‪500‬‬
‫گرم برگ خشك بادرنجبويه ‪25‬‬
‫گرم گل اسطوخودوس خشك ‪25‬‬
‫روش تهيه چاى‬
‫گياهان فوق را مخلوط كرده ‪ ،‬در يك شيشه دهانه گشاد و‬
‫تيره رنگ نگهدارى كنيد‪ .‬هر بار يـك تـا دو قـاشـق چـاى خورى‬
‫از آن را در يك فنجان دم كردن چاى يا قورى كوچك ريخته ‪،‬‬
‫روى آن يـك فـنـجان آب تازه جوش بريزيد‪ 5 ،‬تا ‪ 10‬دقيقه دم‬
‫‪ .‬كرده ‪ ،‬سپس صاف كنيد و ميل نماييد‬
‫ب ‪ -‬چاى ساده بادرنجبويه‬
 ‫تركيبات‬
‫گرم برگ بادرنجبويه خشك ‪10‬‬
‫فنجان آب جوش تازه ‪1‬‬
‫روش تهيه چاى ساده‬
‫بـرگ بـادرنـجبويه را درون قورى كوچك لعابى كه قبال با آب‬
‫گرم ‪ ،‬درون آنرا گرم سـاخته ايد‪ ،‬بريزيد و آب جوش را نيز به‬
‫آن اضافه كرده و پس از گذشت ‪ 10‬دقيقه ‪ ،‬آنرا صاف كنيد و‬
‫‪ .‬ميل نماييد‬
‫پ ‪ -‬چاى كيسه اى بادرنجبويه‬
‫تركيبات‬
‫گرم برگ خشك بادرنجبويه ‪15‬‬
‫گرم پوست خشك دارچين ‪3‬‬
‫گرم هل سبز خشك ‪5‬‬
‫روش تهيه چاى‬
‫كرده و درون يك شيشه دهانه گشاد تيره رنگ بريزيد ‪ .‬هر بار‬
‫يك قاشق چايخورى آنرا در يـك پارچه چيت چهار گوش كوچك‬
‫به ابعاد ‪ 10 * 10‬سانتيمتر بريزيد و با تكه اى نـخ ‪ ،‬آن را بـه‬
‫شـكـل بـقـچـه كـوچـك بـبـنـديـد ‪ .‬بـعـد آنـرا داخـل يـك‬
‫فـنـجـان آب جـوش تـازه گـذاشـتـه و پـس از ‪ 5‬دقـيـقـه دم‬
‫‪.‬كـشـيـدن ‪ ،‬آب آنـرا ميل كنيد‬

‫ت ‪ -‬دم كرده ساده بادرنجبويه‬

‫تركيبات‬
‫گرم برگ بادرنجبويه خشك يا ‪ 50‬گرم برگ تازه بادرنجبويه ‪25 ،‬‬
‫‪ 500‬ميلى ليتر آب جوش‬
‫روش تهيه دم كرده‬
‫بـرگ بـادرنـجبويه را درون قورى لعابى ريخته و آب جوش را‬
‫روى آن بريزيد و به مـدت ‪ 15‬دقـيقه صبر كنيد تا دم بكشد‪ .‬از‬
 ‫اين دم كرده ‪ 3 ،‬بار در روز‪ ،‬هر بار يك فنجان مـيـل كـنـيـد‪.‬‬
‫ايـن دم كـرده دل بهم خوردگى هاى گوارشى و تشنجات‬
‫‪.‬عصبى را به خوبى درمان مى كند‬
‫ث ‪ -‬تنطور بادرنجبويه‬
‫مـصـرف روزانـه يـك قـاشـق چـايـخـورى از تـنـطـور‬
‫بـادرنـجـبـويـه بـه صـورت حـل شـده در يـك ليـوان آب گـرم بـر‬
‫رفـع نـفـخ و ورم معده و روده ‪ ،‬موجب رفع اختالفات عصبى از‬
‫‪.‬جمله اضطراب و افسردگى مى گردد‬
‫تركيبات‬
‫گرم برگ بادرنجبويه خشك يا ‪ 600‬گرم برگ بادرنجبويه تازه ‪200‬‬
‫ميلى ليتر الكل ‪250‬‬
‫ميلى ليتر آب ‪750‬‬
‫روش تهيه تنطور بادرنجبويه‬
‫روش تهيه اين تنطور شبيه روش تهيه تنطور برگ آويشن‬
‫‪( .‬صفحه ‪ ) 33‬است‬
‫ج ‪ -‬شياف بادرنجبويه‬
‫از شـيـاف بـرگـهـاى بـادرنجبويه براى تسكين خونريزى هاى‬
‫قاعدگى ‪ ،‬نابود كردن ويـروس و بـاكـترى هاى مضر دستگاه‬
‫‪ .‬گوارش و تقويت جهاز (سيستم ) هاضمه استفاده مى شود‬
‫روش تهيه شياف بادرنجبويه‬
‫كـوهـان شـتـر را بـه روش بـن مارى (حرارت غير مستقيم )‬
‫ذوب كنيد‪ ،‬سپس ظرف را از روى حـرارت بـرداشته و ‪ 30‬قطره‬
‫روغن برگ بادرنجبويه را به آن اضافه كنيد ‪ .‬مخلوط را درون‬
‫كـاسـه اى كـه جـدار داخـلى آنـرا قبال چرب كرده ايد‪ ،‬بريزيد و‬
‫پس از ‪ 3‬ساعت كه شيافها بسته شد از ظرف خارج كنيد و با‬
‫‪ .‬كاغذ روغنى بسته بندى نماييد‬

‫چ ‪ -‬كپسول بادرنجبويه‬
 ‫يـاد داروهـاى شـيـمـيـايـى و در مـقـابـل مـصـرف بـسـيـار‬
‫اندك داروهاى گياهى تمايلى به جـوشـانـدن ‪ ،‬دم كردن ‪،‬‬
‫شربت و يا چاى اين گياه ندارند مى توانند جهت بهره مند‬
‫شدن از خـواص دارويـى بـادرنـجـبـويه از كپسولهاى ‪ 200‬يا‬
‫‪ 250‬ميلى گرمى پودر برگ خشك بـادرنـجـبـويـه اسـتـفـاده‬
‫كـنـنـد ‪ .‬بـه هـمـيـن مـنـظـور مـصـرف ‪ 6‬كپسول بادرنجبويه در‬
‫‪ 3.‬وعده ( هر وعده ‪ 2‬كپسول ) به آنها توصيه مى شود‬
‫ح ‪ -‬روغن استخراج گرم بادرنجبويه‬
‫بـه دليـل اينكه بيشترين مورد استفاده و همچنين قسمت‬
‫عمده خاصيت دارويى بادرنجبويه در برگهاى آن نهفته است از‬
‫‪.‬برگهاى آن براى تهيه روغن استخراج گرم استفاده مى كنند‬
‫تركيبات‬
‫گرم برگ بادرنجبويه خشك ‪250‬‬
‫ميلى ليتر روغن زيتون ‪500‬‬
‫روش تهيه روغن‬
‫روش تـهـيـه اسـتـخـراج گـرم بـادرنجبويه شبيه روش تهيه‬
‫‪ .‬روغن استخراج گرم آويشن (صفحه ‪ ) 35‬است‬
‫خ ‪ -‬روغن استخراج سرد بادرنجبويه‬
‫از روغـن اسـتـخراج سرد اين گياه به تنهايى يا همراه با ساير‬
‫مواد مورد نياز جهت تهيه گـرم يـا پـمـاد بـادرنـجـبـويـه بـراى‬
‫تحريك سيستم عصبى ‪ ،‬رفع سردردهاى عصبى ‪ ،‬برونشيت‬
‫‪.‬هاى مزمن و رفع گريپ استفاده مى شود‬
‫تركيبات‬
‫گرم برگ بادرنجبويه خشك يا ‪ 200‬گرم برگ بادرنجبويه تازه ‪100‬‬
‫ليتر روغن بادام شيرين ‪1‬‬
‫روش تهيه اين روغن‬
‫روش تهيه اين روغن شبيه روش تهيه روغن استخراج سرد‬
‫‪ .‬آويشن (صفحه ‪ )35‬است‬
 ‫دـ روغن ماساژ بادرنجبويه‬
‫مـاسـاژ بدن با اين روغن بى حسى و فلج عضالنى را در‬
‫عضالت بخصوص پا و دست از بين مى برد ‪ .‬ماليدن آن به‬
‫محل خارش ‪ ،‬در از بين بردن خارش پوست و رفع التهاب آن‬
‫‪ .‬موثر است‬
‫تركيبات‬
‫قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى برگ بادرنجبويه ‪1‬‬
‫قاشق غذا خورى روغن زيتون ‪2‬‬
‫روش تهيه روغن‬
‫طـرز تـهـيه اين نوع روغن بادرنجبويه شبيه طرز تهيه روغن‬
‫‪ .‬ماساژ آويشن (صفحه ‪ ) 36‬است‬

‫ذ ‪ -‬پماد مسكن بادرنجبويه‬

‫اسـتـفاده از اين پماد براى رفع خواب رفتگى و تسكين درد‬
‫‪ .‬عضالت و ماهيچه ها بويژه در ناحيه مفصلها موثر است‬
‫تركيبات‬
‫گرم موم زنبور عسل ‪500‬‬
‫گرم برگ بادرنجبويه خشك ‪20‬‬
‫گرم برگ گزنه خشك ‪25‬‬
‫گرم ميوه كاج (خرد شده ) ‪15‬‬
‫روش تهيه پماد مسكن‬
‫روش تهيه اين پماد شبيه روش تهيه پماد طبى آويشن‬
‫‪( .‬صفحه ‪ ) 37‬است‬
‫رـ كرم ضد سوزش و خارش پوست بادرنجبويه‬
‫ماليدن ‪ 3‬بار در روز‪ ،‬هر بار يكبار از اين كرم بر روى پوست ‪،‬‬
‫سوزش و خارش پوست را كه ناشى از غلبه سودا يا‬
‫‪.‬اختالالت عصبى ‪ ،‬عروقى باشد برطرف مى سازد‬
‫تركيبات‬
 ‫‪25‬‬ ‫ميلى ليتر تنطور گل بابونه‬
‫ميلى ليتر تنطور برگ بيد ‪25‬‬
‫گرم موم زنبور عسل ‪25‬‬
‫گرم النولين ‪25‬‬
‫ميلى ليتر روغن استخراج سرد بادرنجبويه ‪100‬‬
‫روش تهيه كرم‬
‫روش تهيه اين كرم شبيه روش تهيه كرم دارويى آويشن‬
‫‪( .‬صفحه ‪ ) 38‬است‬
‫زـ لوسيون و امولسيون بادرنجبويه‬
‫از لوسـيـون يـا امـولسـيـون ايـن گـيـاه بـراى رفـع سـوزش ‪،‬‬
‫تـسـكين درد و التيام زخم مـحل گزيدگى حشرات استفاده‬
‫مى شود‪ .‬همچنين ماساژ بدن با لوسيون بادرنجبويه سبب‬
‫‪.‬تسكين دردهاى روماتيسمى مى گردد‬
‫روش تهيه لوسيون‬
‫قاشق غذاخورى دم كرده غليظ برگ بادرنجبويه را با ‪4 2‬‬
‫قاشق غذاخورى تنطور آويشن يـا گـل بـنفشه مخلوط كرده ‪،‬‬
‫درون بطرى شيشه اى تيره رنگى بريزيد و پس از تكان دادن‬
‫آن ‪ ،‬هـر بـار كـمـى از آنـرا‪ ،‬بـه آرامـى بـه محل مورد نظر‬
‫‪.‬بماليد‬
‫س ‪ -‬بخور ساده بادرنجبويه‬
‫جـهـت درمان ميگرن و رفع سردردهاى آن و همچنين تسكين‬
‫سردردهاى عصبى استفاده از بخور ساده بادرنجبويه بسيار‬
‫‪ .‬مفيد است‬
‫تركيبات‬
‫ميلى ليتر آب ‪500‬‬
‫قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى برگ بادرنجبويه ‪2‬‬
‫در صورت نبود اسانس از ‪ 500‬ميلى ليتر دم كرده بادرنجبويه(‬
‫)استفاده كنيد‬
 ‫روش تهيه بخور ساده‬
‫روش تـهـيـه ايـن نـوع بـخـور بـادرنـجـبـويـه شبيه روش تهيه‬
‫‪ .‬بخور ضد ميگرن آويشن (صفحه ‪ ) 39‬است‬
‫ش ‪ -‬بخور تركيبى بادرنجبويه‬
‫جـهـت بـازگـردانـدن نشاط‪ ،‬شادابى و سالمتى به بدن و‬
‫پوست هنگامى كه زياد خسته و كسل هستيد و همچنين‬
‫براى تسكين دردهاى عصبى در ناحيه سر و پيشانى از بخور‬
‫‪.‬تركيبى بادرنجبويه بهره بگيريد‬
‫تركيبات‬
‫نصف قاشق چايخورى اسانس معطر بادرنجبويه‬
‫نصف قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى بابونه‬
‫نصف قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى سنبل الطيب‬
‫نصف قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى آويشن يا بهار‬
‫نارنج‬
‫روش تهيه بخور تركيبى‬
‫روش تهيه اين بخور شبيه روش تهيه بخور ميگرن آويشن‬
‫‪( .‬صفحه ‪ ) 39‬است‬
‫ص ‪ -‬حمام دارويى ضد روماتيسم بادرنجبويه‬
‫تركيبات‬
‫قطره اسانس معطر روغنى برگ بادرنجبويه ‪3‬‬
‫قطره اسانس معطر روغنى اكليل كوهى ‪2‬‬
‫قطره اسانس معطر روغنى برگ گزنه ‪2‬‬
‫روش تهيه و ميزان مصرف حمام دارويى‬
‫روش تهيه و چگونگى مصرف اين محلول شبيه روش تهيه‬
‫‪ .‬حمام دارويى آويشن (صفحه ‪ ) 40‬است‬
‫ض ‪ -‬چاى آرام بخش (تركيبى ) بادرنجبويه‬
‫تركيبات‬
‫گرم برگ خشك بادرنجبويه ‪50‬‬
 ‫گرم برگ خشك زيرفون‬
‫‪50‬‬
‫گرم گل خشك بابونه ‪50‬‬
‫آب مقدارى‬
‫روش تهيه چاى‬
‫گـيـاهـان فـوق را تـركـيـب كـرده ‪ ،‬در ظرف شيشه اى تيره‬
‫رنگ نگهدارى كنيد ‪ .‬يك تا دو قـاشـق آن را در قورى كوچك‬
‫لعابى ريخته ‪ ،‬يك فنجان آب تازه جوش روى آن بريزيد ‪ 5 .‬تا‬
‫‪ 15.‬دقيقه دم كرده ‪ ،‬سپس صاف كرده و ميل كنيد‬
‫ط ‪ -‬چـاى ضـد حـسـاسـيـت غـذايـى بـادرنـجـبـويـه (عـدم‬
‫تـوانـايـى تحمل غذا )‬
‫وجـود گـل خـتـمى به دليل خاصيت نرم كنندگى بادرنجبويه‬
‫به جهت بادشكن و ضد نفخ بودن در اين چاى سبب شده كه‬
‫از روده ها حفاظت شود و براى آشفتگى گوارشى بسيار‬
‫‪ .‬مفيد باشد‬
‫تركيبات‬
‫گرم برگ خشك بادرنجبويه ‪10‬‬
‫گرم ريشه خشك ختمى ‪5‬‬
‫گرم تخم شنبليله ‪5‬‬
‫گرم رازيانه ‪10‬‬
‫گرم زيره سبز ‪10‬‬
‫ميلى ليتر آب ‪750‬‬
‫روش تهيه چاى‬
‫شـنـبـليـله و رازيـانـه را در آب ريخته ‪ ،‬بگذاريد ‪ 15‬دقيقه با‬
‫حرارت ماليم بجوشد تا جـوشـانـده اى درسـت شـود ‪.‬‬
‫سـپس بادرنجبويه و زيره را در يك قورى ريخته ‪ ،‬جوشانده‬
‫فـوق را روى آن بريزيد ‪ .‬پس از ‪ 10‬دقيقه دم كشيدن آنرا صاف‬
‫‪.‬نموده و ‪ 4‬بار در روز‪ ،‬هر بار يك فنجان از آنرا بنوشيد‬
‫ظ ‪ -‬چاى ضد سوء هاضمه و سوزش معده بادرنجبويه‬
 ‫طـبـيعت گرم دارچين و خاصيت ضد استرس و ضد اضطراب‬
‫بادرنجبويه به كار رفته در اين چاى ‪ ،‬سبب شده كه اين چاى‬
‫‪.‬براى معده و دستگاه گوارشى بسيار آرام بخش باشد‬
‫تركيبات‬
‫گرم پوست دارچين ‪3‬‬
‫گرم تخم باديان (رازيانه ) ‪10‬‬
‫گرم برگ خشك بادرنجبويه ‪15‬‬
‫روش تهيه چاى‬
‫گياهان فوق را مخلوط كرده ‪ ،‬درون قورى لعابى كوچكى‬
‫بريزيد ‪ .‬سپس آب تازه جوش را روى آنـهـا ريـخـته و پس از ‪10‬‬
‫دقيقه دم كشيدن ‪ ،‬آنرا صاف كرده و درون ظرف دردارى بريزيد‬
‫‪.‬و پس از هر وعده غذا يك فنجان آنرا ميل كنيد‬
‫ع ‪ -‬قـرص يـا كـپـسول ضد نورالژى (سردردهاى عصبى )‬
‫بادرنجبويه‬
‫تركيبات‬
‫گرم برگ خشك بادرنجبويه ‪25‬‬
‫گرم برگ خشك فرنجمشك ‪20‬‬
‫گرم ريشه خشك سنبل الطيب ‪25‬‬
‫روش تهيه قرص‬
‫گـيـاهـان فـوق را پـس از مـخـلوط كـردن و پـودر نـمـودن ‪ ،‬بـا‬
‫كـمـى عـسـل خـمير كرده و به شكل قرصهاى كوچك دكمه‬
‫مانند در آوريد‪ .‬از اين قرص ‪ 3 ،‬بار در روز‪ ،‬هر بار ‪ 2‬قرص ميل‬
‫‪.‬كنيد‬
‫روش تهيه كپسول‬
‫گـيـاهـان فـوق را درون هـاون سـنـگـى كـوچـكى بريزيد و نرم‬
‫بكوبيد‪ ،‬سپس آنرا درون كـپـسـول هـاى خـالى ‪ 200‬يـا ‪250‬‬
‫مـيـلى گـرمـى و ‪ 3‬بـار در روز‪ ،‬هـر بـار ‪ 2‬تـا ‪ 3‬كپسول آنرا‬
‫‪.‬همراه با كمى آب گرم ميل كنيد‬
 ‫‪13 -‬‬‫فرآورده هاى غذايى و نوشيدنى بادرنجبويه‬
‫الف ‪ -‬ساالد تركيبى بادرنجبويه‬
‫تركيبات‬
‫گرم ماست ‪50‬‬
‫گرم كاهو (خرد شده ) ‪50‬‬
‫يك قاشق غذاخورى دانه رازيانه‬
‫قاشق چايخورى شكر يا مرباى ساده ‪3‬‬
‫گرم برگ تازه بادرنجبويه (خرد شده ) ‪100‬‬
‫گرم برگ و ساقه كرفس تازه (خرد شده ) ‪25‬‬
‫روش تهيه ساالد‬
‫سـاده ‪ ،‬آبـليـمـو‪ ،‬روغن زيتون را درون يك كاسه كوچك مخلوط‬
‫كنيد و خوب به هم بزنيد ‪ .‬سپس برگ بادرنجبويه ‪ ،‬كاهو و‬
‫كرفس را درون يك كاسه بزرگى مخلوط كرده ‪ ،‬حلقه هاى‬
‫گوجه را روى آن بچينيد و با سس آماده روى آنها را بپوشانيد‪،‬‬
‫در پايان با دانه هاى رازيانه آنرا تزيين كرده و بالفاصله صرف‬
‫‪.‬كنيد‬
‫ب ‪ -‬چاى بادرنجبويه و ميخك (براى ‪ 4‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫عدد چاى كيسه اى معمولى ‪2‬‬
‫عدد چاى كيسه اى بادرنجبويه ‪2‬‬
‫ليتر آب تازه جوش ‪1‬‬
‫عدد ميخك كمى شكر ‪8‬‬
‫روش تهيه چاى‬
‫آب را درون قـورى يـا ظـرف ديـگـرى جـوش آورده و چـاى و‬
‫مـيـخك را به آن اضافه كنيد ‪ .‬قورى را در جاى گرمى قرار‬
‫دهيد تا چاى در مدت ‪ 1‬ساعت دم بكشد‪ .‬سپس كيسه‬
‫هاى چاى را خـارج كـرده و چـاى را در فـنـجـان بـريـزيـد ‪.‬‬
‫‪ .‬كـمـى شـكـر بـه آن اضـافـه نـمـوده و ميل كنيد‬
 ‫پ ‪ -‬نوشيدنى ليمويى بادرنجبويه‬
‫مواد الزم‬
‫پيمانه آبليموى تازه ‪1‬‬
‫گرم بادرنجبويه تازه ‪50‬‬
‫گرم شكر ‪50‬‬
‫پيمانه آب ‪5 /1‬‬
‫روش تهيه نوشيدنى‬
‫شـسـتـه و ريـز خـرد كـنـيـد و در ظـرفـى بـريزيد‪ .‬سپس‬
‫آبليمو را همراه با آب ‪ ،‬شكر و بـادرنـجـبـويـه مـخـلوط نـمـوده‬
‫و در يـخـچـال بـگـذاريـد و پـس از ‪ 8‬سـاعـت مـواد داخـل‬
‫ظـرف را از صـافـى رد كـرده و شـربـت آمـاده مـصـرف اسـت ‪.‬‬
‫( در صـورت نـبـود بادرنجبويه تازه از اسانس يا چاى كيسه اى‬
‫آن استفاده كنيد)‬
‫ت ‪ -‬تهيه سكنجبين با بادرنجبويه‬
‫مواد الزم‬
‫گرم بادرنجبويه تازه ‪400‬‬
‫ليوان شكر ‪4‬‬
‫ليوان سركه ‪2‬‬
‫ليوان آب ‪6‬‬
‫روش تهيه سكنجبين‬
‫و در حـرارت زيـاد بجوشانيد ‪ .‬وقتى كه به قوام آمدن نزديك‬
‫شد‪ ،‬از صافى عبور دهيد ‪ .‬بـعـد سـاقـه هاى بادرنجبويه را در‬
‫داخل شربت انداخته و بگذاريد تا بجوشد و شربت بـه قـوام‬
‫آيـد (غـليـظ شـود) ‪ .‬در آخـر سـركـه را به آن افزوده و پس از‬
‫دويا ‪ 3‬جوش از حـرارت بـرداشـتـه ‪ ،‬آن را از پـارچـه عـبـور‬
‫دهـيـد و پـس از سـرد شـدن داخل بطرى بريزيد ‪ .‬و در جاى‬
‫‪.‬خشك و خنك نگهدارى كنيد‬
‫‪ cepa allium‬فصل سوم ‪ :‬پياز‬
 ‫اسامى گوناگون پياز‬
‫گـيـاه سـبـزى اسـت ولى در زبـان فـارسـى بـه نام ديگرى‬
‫يعنى سوخ هم شهرت دارد ‪ .‬اعـراب بـه پياز بصل و ترك زبانها‬
‫نيز به آن سوقان مى گويند ‪.‬به نوع بيابانى پياز در زبان تركى‬
‫لقب كومران را داده اند ‪ .‬در هند به پياز بهارى هارا پياز گفته‬
‫‪ .‬مى شود ‪ .‬به پياز ازليم هم مى گويند‬
‫در ‪ onion،‬در زبان انگليسى به ‪ cepa allium،‬پياز در زبان التين به‬
‫‪ .‬شهرت دارد ‪ zwiebel‬و در زبان آلمانى به ‪ ognon‬زبان فرانسه به‬
‫‪ : basal‬عربى‬
‫‪ : pianj‬بنگال‬
‫‪ : - ni _ keytthun، kesunni‬برمه اى‬
‫‪ : tsung، cong ، chung‬چينى‬
‫‪ : cibule‬چك‬
‫‪ : log‬دانمارك‬
‫‪ ui‬لل ّه ‪ : ajuin‬هلندى‬
‫‪ :sibul harili‬استونى‬
‫‪ :ruokasipuli‬فنالندى‬
‫‪ uinnean‬اسكاتلندى‬
‫‪ : kremmidi‬يونانى‬
‫‪ : dungari‬گجرات‬
‫‪ yarok‬لل ّه ‪: batzal‬عبرى (يهودى )‬
‫‪ piaz‬لل ّه ‪ : oiyaz‬هندى‬
‫‪ mozespecsenye hagyma‬مجارستان‬
‫‪ : laukur‬ايسلندى‬
‫‪ : merah bawang‬اندونزى‬
‫‪: cipolla‬ايتاليا‬
‫‪ atasuki‬لل ّه ‪ : wakegi‬ژاپن‬
‫‪ :bouo phag‬الئوسى‬
 ‫‪ :kanda‬مراتى‬
‫‪: kepalok‬نروژ‬
‫‪jadalna cebula:‬لهستان‬
‫‪cebola :‬پرتغال‬
‫‪ :peyaz‬پنجاب‬
‫‪ : ceapa‬رومانى‬
‫‪ : luk‬روس‬
‫‪ : palandu‬سانسكريت‬
‫‪ cebolla‬اسپانيايى‬
‫‪ : kitunguu‬سواميلى‬
‫‪ lok‬لل ّه ‪ : rodlok‬سوئدى‬
‫‪ hom ton‬لل ّه ‪ : hom hua‬تايلندى‬
‫‪ tsong‬لل ّه ‪ : btsong‬تبتى‬
‫‪: piyaz‬اردو‬
‫‪ : hanh‬ويتنام‬
‫مشخصات كلى پياز‬
‫وده ‪ ،‬انـواع و اقـسـام كـوچك ‪ ،‬بزرگ ‪ ،‬تند‪ ،‬شيرين ‪ ،‬پوست‬
‫سفيد و پوست قرمز داشته و داراى سـاقـه زيـرزمـيـنـى بـه‬
‫نـام غـده پـيـاز مـى بـاشـد ‪ .‬پـيـاز را بـه دليـل كثرت استفاده‬
‫از آن چه در مصارف غذايى و چه در مصارف دارويى همه مى‬
‫بوده و سرشار از امالح ‪ c‬و ‪ b‬شناسيد ‪ .‬پياز داراى ويتامينهاى‬
‫سيترات ‪ ،‬استات فسفات ‪ ،‬نيترات و تـركـيـبات گوگردى ‪،‬‬
‫امالح كلسيم ‪ ،‬سديم ‪ ،‬پتاسيم ‪ ،‬يد‪ ،‬سيليس و چندين نوع‬
‫‪ .‬قند مى باشد‬

‫تركيبات شيميايى پياز‬

‫و سـولفـيـدهـاى آلى يـافـت مـى شـود‪ .‬در فـلسـهـاى ورقـه‬
‫و پروتو كاتشوئيك اسيد )‪ (catechole‬هـاى پـيـاز مـواد كاتشول‬
 ‫وجود دارد ‪ .‬پياز در واقع يك انسولين گـياهى است ‪ .‬در‬
‫و )‪ ( flavonode‬پوستهاى خارجى نازك گوشتى پياز مواد فالونوئيد‬
‫سـايـر مـواد قـنـدى بـدسـت مـى آيـد كـه روى مـيـكـروبهاى‬
‫گرام در پياز اسيد فنوليك و تـركـيـبـات قـنـدى وجود دارد ‪.‬‬
‫عالوه بر مواد فوق پروتئين ‪ ،‬هيدارتهاى كربن ‪ ،‬كلسيم ‪،‬‬
‫تيامين ‪ ،‬ريبوفالوين ‪ a ،‬فـسـفـر‪ ،‬آهـن ‪ ،‬پتاسيم ‪ ،‬ويتامين‬
‫و نياسين وجود دارد ‪ .‬از نـظر علمى پياز ماده اى ‪ c‬ويتامين‬
‫بنام آلى سين و پروستاگالندين وجود دارد كه هر دو خاصيت‬
‫ضد التـهـابى و ضد تب و آنتى بيوتيكى دارند در ‪ 100‬گرم پياز‬
‫خام ‪ 59‬كالرى انرژى ‪ 40 ،‬مـيـلى گـرم كـلسـيم ‪ 60 ،‬ميلى‬
‫ميلى گـرم ‪a‬گرم فسفر‪ 72 ،‬ميلى گرم آهن ‪ 5/17 ،‬ويتامين ‪2‬‬
‫ميلى گرم قند‪ 8/1 ،‬ميلى گرم پروتئين ‪ c 6/12 3/84 ،‬ويتامين‬
‫‪ .‬ميلى گرم آب وجود دارد‬
‫تركيبات اسانس پياز‬
‫جزء عمده اسانس پياز خام ماده آليل پروپيل دى سولفيد‬
‫است ‪ .‬شيره پياز تازه تا حدودى باكترى كش ) ‪( disvlfde allylpropyl‬‬
‫و يك ماده موثر ( )‪ quercetine‬است ‪ .‬از پوست پياز كوئر سيتين‬
‫‪ .‬بدست مى آيد )‪ (acid glycolic‬بنام گلى كوليك اسيد‬
‫زمان كاشت پياز‬
‫تـخـم پياز را در اول بهار و ساقه زيرزمينى و برگ زيرزمينى آنرا‬
‫‪.‬در پاييز در عمق ‪ 3‬تا ‪ 4‬سانتى مترى مى كارند‬
‫نسخه هاى شفابخش پياز‬
‫درمان سوختگى با پياز ‪1 -‬‬
‫استفاده از پماد در درمان سريع سوختگى پوست مفيد است‬
‫‪.‬‬
‫طرز تهيه پماد پياز‬
‫يـك عـدد پـيـاز مـتـوسط را رنده كنيد‪ ،‬بعد كمى پودر نمك‬
‫دريايى را نيز به آن افزوده ‪ ،‬خوب بهم بزنيد و به محل‬
 ‫سوختگى بماليد و ببنديد ‪(.‬بمدت دو ساعت )‬
‫ـ رفع يبوست با پياز‪2‬‬
‫افـرادى كـه بـه يـبـوسـت مـبـتـال هـستند چنانچه چند عدد‬
‫پياز را در يك ليتر شير و يا آب ريخته و بقدرى حرارت دهند تا‬
‫پخته شود‪ ،‬سپس آب صاف شده آنرا هر روز صبح ناشتا و‬
‫همچنين بعد از غذاى اصلى يك فنجان ميل نمايند در رفع‬
‫‪ .‬يبوست آنها مؤ ثر است‬

‫‪3-‬‬ ‫معالجه زخم ناخن با پياز‬

‫جـهـت التـيـام و بـهـبـودى زخم گوشه ناخن ‪ ،‬يك پياز سفيد‬
‫را زير خاكستر آتش ببريد و انـگـشـت خـود را داخـل آن‬
‫نـمـوده و چـنـد روز ادامـه دهـيـد ‪ .‬ايـن عمل تاءثير زيادى در‬
‫‪ .‬التيام زخم ناخن و رفع عفونت هاى آن دارد‬
‫درمان اختالالت كليوى با پياز ‪4 -‬‬
‫تـالالت كـليـوى و كـسـانى كه از درد پهلو رنج مى برند‬
‫چنانچه دو عدد پياز متوسط را خـرد نـمـوده بـا دو بـرابـر وزن‬
‫آن شـراب سـفـيـد و مـقـدارى عسل مخلوط كرده ‪ ،‬داخل‬
‫ظرفى ريخته و پس از چند روز گذاشتن ‪ ،‬صبح و شب يك‬
‫استكان از آن را مـيـل نـمـايـنـد ‪( .‬مـوقـع مـصـرف ظـرف را‬
‫‪ .‬تـكـان دهـنـد) اثـر قابل توجهى در درمان بيمارى آنها دارد‬
‫درمان بواسير و ترك سرمازدگى با پياز ‪5 -‬‬
‫شـسـتـه و رنـده كـنـيـد ‪ .‬سـپس آنرا در ‪ 200‬گرم چربى‬
‫پرندگان يا پيه مرغ ريخته و بـقـدرى حـرارت دهـيد تا خوب‬
‫پخته شود‪ ،‬از اين پماد روى بواسير و خراش هاى سطحى‬
‫پوست بويژه ترك سرمازده بماليد و ببنديد ‪ .‬همچنين ماليدن‬
‫آب پياز به تنهايى بر روى تركهاى دست و پا موجب بهبود آنها‬
‫‪.‬مى گردد‬
‫معالجه آسم (تنگى نفس ) با پياز ‪6 -‬‬
 ‫جهت معالجه تنگى نفس و رفع سرفه خشك ‪ :‬پياز را رنده‬
‫كنيد و آب آنرا بگيريد و سپس بـه هـم وزن آن عـسـل‬
‫طـبـيـعـى اضـافـه نـمـوده ‪ ،‬خـوب بـهـم زده و مـيـل كـنيد ‪.‬‬
‫خوردن اين آب عالوه بر درمان امراض مذكور در رفع اخالط‬
‫كهنه موثر بوده و سينه و گلو را به خوبى ضد عفونى مى‬
‫‪.‬كند‬

‫‪7-‬‬ ‫تسكين درد گوش با پياز‬

‫چـكـانـدن روزانـه چـنـد قـطـره از آب پـيازى كه توسط فشار‬
‫آبش را گرفته باشند در گوش عالوه بر تسكين درد آن موجب‬
‫‪.‬قطع صداى آن نيز مى گردد‬
‫التيام زخم و تحليل ورم پروستات با پياز ‪8 -‬‬
‫چـنـانـچـه چـنـد عـدد پـيـاز را رنـده كـرده و آنـرا داخـل ظـرف‬
‫مـحـتـوى شـراب يـا الكل سفيد (خوراكى ) ريخته و به مدت‬
‫چند ماه گذاشته ‪ ،‬بعد آنرا صاف نموده و هر روز صـبـح يـك‬
‫اسـتـكـان از آب آنـرا ميل نماييد اثر قابل توجهى در التيام زخم‬
‫‪ ،.‬تسكين درد و تحليل ورم پروستات دارد‬
‫پايين آوردن تب با پياز ‪9 -‬‬
‫پـيـاز دارويـى ضـد تـب مـى بـاشد ‪ .‬اگر فردى به تب سختى‬
‫دچار شده باشد‪ ،‬يك عدد پـيـاز را بـرش دهـد و آنـرا داخـل‬
‫ظرفى روى آتش بگذارد و پس از اينكه خوب گرم شد‪ ،‬آنـرا‬
‫روى شـكـم ضـمـاد كند و پس سرد شدن تجديد نمايد تب‬
‫‪ .‬وى به زودى از بين خواهد رفت‬
‫تصفيه كردن خون با پياز ‪10 -‬‬
‫اشـتـن انـسـولين گياهى براى مبتاليان به ديابت (مرض قند)‬
‫مفيد بوده و قند خون آنها را بـه مـيـزان قابل توجهى كاهش‬
‫پروفسور كرسى پزشكى در دانشگاه ‪ .n.n gupta‬مى دهد ‪ .‬دكتر‬
‫نشان داده كه تغييرات خونى ناشى از تغييرات ‪ lucknow‬از ‪g: k‬‬
 ‫چربى ‪ ،‬بدون تـرديـد بـا خـوردن پياز تازه كلسترول (چربى )‬
‫خون پايين مى آيد ‪ .‬مصرف پياز موجب رقـت خـون گـرديـده و‬
‫تـركـيـبـات مـوجـود در آن مـانـنـد آسـپـريـن عـمـل مـى‬
‫از مدرسه طب دانشگاه جورج ‪ bailey.m.j‬نـمـايـد ‪ .‬دكـتـر‬
‫واشنگتن آمريكا همراه با همكارانش در مورد پياز تحقيق‬
‫نموده و يك عامل رقيق كننده خون به نام آدنوزين را در سير و‬
‫پـيـاز يافتند كه موجب گشاد شدن عروق خونى و رقت خون‬
‫مى شود‪ .‬البته اين خاصيت در پياز خام بيشتر است تا در پياز‬
‫‪ .‬پخته شده‬
‫درمان بيماريهاى كبدى با پياز ‪11 -‬‬
‫مـصـرف پـياز به عنوان يك داروى مقوى كبد به كليه بيمارانى‬
‫كه از امراض كبدى رنج مى برند توصيه مى شود‪ .‬از سوى‬
‫ديگر شواهد پزشكى وجود دارد كه نشان مى دهد كه سيروز‬
‫‪.‬كبدى به دنبال مصرف مداوم سه روزه پياز تازه بهبود مى آيد‬

‫‪12 -‬‬ ‫اثر مثبت پياز در سالمت دندان ها‬

‫تـحقيقات پزشكان روسى نشان داده است كه ماساژ روزانه‬
‫دندان ها با پياز مى تواند از بعضى اختالالت دندانى جلوگيرى‬
‫نمايد ‪ .‬همچنين جهت تسكين درد دندان كافى است كمى‬
‫آب پياز را به پنبه آغشته نموده و آن را در حفره دندان دردناك‬
‫‪.‬بگذاريد‬
‫رفع كمبود جريان خون قاعدگى زنان با پياز ‪13 -‬‬
‫بـى نـظـمـى ‪ ،‬عـقـب افتادگى خون حيض (قاعدگى ) و يا‬
‫قطع عادت ماهانه خود شده اندن چـنـانـچـه يـك عـدد پـيـاز را‬
‫رنـده كـرده و هـمراه با يك مشت گياه بومادران در يك ليتر آب‬
‫جـوشـانـده و در آب آن بـنـشـيـنـنـد شـفـا خـواهـنـد يـافـت ‪.‬‬
‫هـمـچنين خوردن آب پياز همراه آب زنجبيل و يا عسل جهت‬
‫‪ .‬رفع كمبود جريان خون قاعدگى مفيد است‬
 ‫‪14 -‬‬‫درمان اختالالت پوستى با پياز‬
‫از پياز به عنوان يك داروى ضد عفونى كننده و مفيد براى‬
‫پوست جهت درمان انواع اختالالت و عوارض پوستى استفاده‬
‫‪.‬مى شود كه در زير به چند نمونه از آنها اشاره مى شود‬
‫‪ :‬الف ‪ -‬ضد عفونى و التيام سريع زخم ها و جراحات‬
‫جـهـت ضـد عـفـونى كردن جراحات و جوش خوردن آنها چند‬
‫عدد پياز را كوبيده و له نماييد‪ ،‬ابتدا روى جراحات را با پارچه يا‬
‫باند نخى نازك ببنديد و بعد پيازهاى له شده را در ظرفى‬
‫ريخته و در هنگام حرارت دادند‪ ،‬جراحات را به بخار مستقيم‬
‫‪ .‬بداريد‪( .‬بخور دهيد)‬
‫‪:‬ب ‪ -‬محلول ضد لك پياز‬
‫بـراى بـرطـرف شـدن لكـهـاى صـورت آب پـيـاز را بـه شـكل‬
‫محلول در آورده و با آن لكهاى صورت را برطرف كنيد‪ .‬جهت‬
‫اثربخشى بيشتر كمى پودر سفيد آب قلع يا مرواريد را نيز به‬
‫‪.‬آن اضافه كنيد‬
‫‪:‬پ ‪ -‬محلول ضد جوش پياز‬
‫جـهـت از بـيـن رفـتـن جوشهاى قرمز صورت و پوست يك عدد‬
‫پياز را خوب رنده كرده و در كـمـى سـركـه بـمـدت دو روز‬
‫‪.‬بـخـيـسـانـيـد‪ ،‬سـپـس آنـرا بـه محل جوشها بماليد‬
‫‪:‬ت ‪ -‬كرم زيبايى پوست با پياز‬
‫فـاده از گـياهان دارويى و فرآورده هاى طبيعى جهت رفع‬
‫جوشهاى صورت و همچنين از بين بـردن لكـه هـاى تـيـره‬
‫پـوست و ترك دست و پا چنانچه سه عدد پياز را رنده كرده و‬
‫در حـرارت بـسـيـار كـم بـا كـمـى روغن آنرا بيزند و در موقع‬
‫پختن مرتب آنرا بهم زده و يك قـاشـق عـسـل ‪ ،‬يـك‬
‫اسـتـكـان گـالب و يـك فـنـجـان شـيـر بـه آن افـزوده و بـر‬
‫محل جوشها و لكها و ترك پوست بماليد نتايج رضايت بخشى‬
‫‪.‬از آن خواهند ديد‬
 ‫نـوع ديـگـر‪ :‬در هـنـدوستان ضماد همراه با آب ليمو و آب پياز‬
‫به عنوان يك كرم آرايشى براى خانمها بويژه تازه عروسان‬
‫‪.‬استفاده مى شود‬
‫‪ :‬ث ‪ -‬ساير اختالالت پوستى‬
‫استفاده از ضماد پياز داروى خوبى جهت درمان اختالالت و‬
‫‪.‬عوارض پوستى مى باشد‬
‫طرز تهيه ضماد پياز‬
‫چـنـد پـيـاز مـتوسط را بكوبيد و له كنيد‪ ،‬سپس آنرا خوب‬
‫فشار دهيد تا آب آن خارج شود‪ ،‬بعد آب آنرا با كمى پودر‬
‫‪.‬زردچوبه خمير نموده و بر روى پوست بماليد و ببنديد‬
‫دفع سنگ كيسه صفرا با پياز ‪15 -‬‬
‫اشخاصى كه سنگ كيسه صفرا دارند خوردن اين سوپ براى‬
‫‪ .‬دفع سنگ كيسه صفراى آنها توصيه و تجويز مى شود‬
‫طرز تهيه سوپ پياز‬
‫رشـت را رنـده كـرده ‪ ،‬سـپـس در چهار قاشق سوپخورى و‬
‫روغن زيتون آنرا نيم پز نموده ‪ 150 ،‬گـرم آب بـه آن اضـافـه‬
‫كـرده و بـگذاريد ‪ 10‬دقيقه بجوشد‪ ،‬بعد تا هنگامى كه گـرم‬
‫است و سرد نشده ‪ ،‬آنرا ميل كنيد ‪(.‬اضافه كردن كمى شكر‬
‫‪ .‬به سوپ پياز در موقع پختن ‪ ،‬هضم آنرا آسانتر مى سازد)‬
‫درمان زكام و سرماخوردگى با پياز ‪16 -‬‬
‫اسـتـفـاده از پـيـاز بـه دليل داشتن گوگرد و در نتيجه خاصيت‬
‫ضدعفونى كننده خون اثر مثبتى در از بين بردن عفونتهاى‬
‫‪.‬مجارى تنفسى نظير آسم ‪ ،‬ورم گلو و زكام دارد‬
‫دستور مصرف آن به شرح زير است‬
‫يـك پـياز متوسط را بصورت ورقه ورقه ببريد و آنرا در سه‬
‫چهارم فنجان آب به مدت چـنـد دقـيـقـه بـجـوشـانـيـد‪ ،‬بـعـد‬
‫روى ورقـه هـاى پـيـاز پـخـتـه شـده كـمـى عسل بريزيد و‬
‫‪.‬ميل كنيد‬
 ‫نوع ديگر‬
‫را گـرفـتـه يا آنرا جوشانده و با كمى عسل مخلوط كرده ‪،‬‬
‫شب بگذاريد و در روز هر بار يـك قـاشق مرباخورى ميل كنيد‪.‬‬
‫همچنين جهت درمان آنفوالنزا يك عدد پياز متوسط را كوبيده و‬
‫له نماييد‪ ،‬سپس آب آنرا گرفته و سه بار در روز همراه با يك‬
‫‪.‬دم كرده گياهى بصورت گرم ميل نماييد‬
‫رفع بند آمدگى ادرار با پياز ‪17 -‬‬
‫هت رفع بند آمدگى ادرار چنانچه شخصى پيش غذاى خود را‬
‫سوپ شير همراه با يك پياز خـام رنـده شده در سه وعده‬
‫(صبح ‪ ،‬ظهر‪ ،‬شام ) قرار دهد و از اين رژيم بمدت ‪ 15‬تا ‪30‬‬
‫روز پـيـروى نـمـايـد شفاى كامل نصيبش خواهد شد ‪.‬‬
‫همچنين پياز خام بر پايين شكم خروج ادرار را آسان مى‬
‫‪.‬سازد‬
‫درمان رعاف (خونريزى بينى ) با پياز ‪18 -‬‬
‫اگر فردى كه به خونريزى شديد بينى مبتال شده باشد يك‬
‫پياز را خوب رنده كرده و چـنـد قـطـره سـركـه روى آن‬
‫بـچـكـانـيـد‪ ،‬سـپـس آنـرا داخـل يـك پـارچـه نـازك نـخـى‬
‫ريـخـتـه و خـوب فشار دهد تا آب آن خارج شود و در بينى‬
‫‪ .‬بچكاند‪ ،‬در قطع خونريزى سريع االثر است‬
‫درمان ريزش مو با پياز ‪19 -‬‬
‫اسـتـفـاده از آب پـيـاز يـا لوسـيون آن بواسطه داشتن گوگرد‬
‫‪ .‬در تقويت پياز مو و رفع ريزش آن مفيد و موثر است‬
‫طرز تهيه لوسيون پياز‬
‫گرم پياز رنده شده را در ‪ 200‬گرم الكل ‪ 60‬درجه بمدت ‪100‬‬
‫چند روز بخيسانيد سپس هر بار دو قاشق مرباخورى از آنرا با‬
‫‪ .‬آب مخلوط كرده و به پوست سر بماليد‬
‫معالجه ديابت (مرض قند) با پياز ‪20 -‬‬
‫چـون پـيـاز مـدر (ادرار آور) اسـت ( بـه دليـل داشـتـن‬
 ‫نـيترات ) و همچنين داشتن خاصيت هضم كـنـنـدگـى و دارا‬
‫بـودن نـوعـى انـسـوليـن گـيـاهـى در آن بـر ضـد ديـابـت عمل‬
‫نموده و قند خون را پايين مى آورد ‪( .‬البته پياز خام مفيدتر از‬
‫پياز پخته مى باشد )‬
‫درمان برص ‪ ،‬زگيل و زخم پاشنه پا با پياز‪21 -‬‬
‫ضـمـاد پـيـاز رنـده شـده بـا عـسـل و بـاروت جهت از بين بردن‬
‫لكه هاى سفيد روى پوست (بـرص ) مـفـيـد اسـت ‪ .‬ضـمـاد‬
‫پـيـاز له شـده بـا نـمـك ‪ ،‬گـالب و عـسـل در رفع زگيل موثر‬
‫بوده و همچنين ماليدن پياز پخته شده با پيه جهت معالجه‬
‫‪.‬زخم پاشنه پا بكار مى رود‬
‫تاءثير پياز در افزايش عملكر مغز ‪22 -‬‬
‫خوردن پياز خام به دليل داشتن فسفر فراوان به افرادى كه‬
‫كارهاى فكرى زيادى دارند تـوصـيـه مـى شـود ‪ .‬هـمـچـنين‬
‫پياز هضم مواد نشاسته اى را آسانتر كرده و جهت رفع بى‬
‫‪ .‬خوابى بسيار مفيد است‬
‫جلوگيرى از لخته شدن خون با پياز ‪23 -‬‬
‫خـوردن پـيـاز عـالوه بـر جـلوگـيرى از لخته شدن خون و‬
‫شخت شدن جدار رگها‪ ،‬در رفع بـرخـى از عوارض خونى از‬
‫قبيل فشار خون باال و پاك نمودن خون از انواع سموم موثر‬
‫‪.‬بوده و بر از انواع سرطان ها را نيز از بين مى برد‬
‫تهيه فرآورده هاى الكلى با پياز ‪24 -‬‬
‫از پـياز به دليل داشتن خواص دارويى فراوان و خاصيت ضد‬
‫عفونى كننده ‪ ،‬فرآورده هاى طـبـى بـويژه فرآورده هاى الكلى‬
‫تهيه مى كنند كه در زير به سه نمونه از آنها اشاره مى كنيم‬
‫‪:‬‬
‫الف ‪ -‬تهيه تنطور پياز‬
‫جهت تهيه تنطور پياز‪ ،‬يك پياز متوسط خام را رنده كرده و در‬
‫ظرفى بريزيد‪ ،‬سپس به مـقدار هم وزن آن الكل سفيد ‪90‬‬
 ‫درجه بريزيد و يك هفته گذاشته ‪ ،‬بعد آنرا صاف نموده و‬
‫روزانـه دو قـاشق سوپخورى از آنرا ميل كنيد‪.‬استفاده از اين‬
‫‪ .‬تنطور تقريبا كليه خواص پياز را داراست‬
‫ب ‪ -‬تهيه شربت الكلى ادرار آور با پياز‬
‫جـهـت تـهـيـه ايـن شـربت ‪ ،‬چهار عدد پياز متوسط خام را‬
‫خوب رنده كرده ‪ ،‬همراه ‪ 150‬گرم عسل در يك ليتر شراب‬
‫سفيد ريخته ‪ 15 ،‬روز گذاشته ‪ ،‬بعد آنرا صاف نموده و روزانه‬
‫‪.‬چهار قاشق سوپخورى از آنرا ميل كنيد‬
‫پ ‪ -‬تهيه شربت الكلى ضد كرم روده با پياز‬
‫بـراى دفـع كـرم هـاى روده يـك عـدد پـياز را بصورت ورقه ورقه‬
‫ببريد و در نيم ليتر شـراب قـرمـز بريزيد‪ ،‬سپس بمدت دو‬
‫شبانه روز گذاشته ‪ ،‬بعد آنرا صاف كرده ‪ ،‬هر روز صبح ناشتا‬
‫‪.‬يك ليوان از آنرا ميل كنيد‬
‫كاهش اضطراب با پياز ‪25 -‬‬
‫اسـتـفـاده از پياز به عنوان يك داروى آرام بخش اعصاب و‬
‫مقوى قلب به اشخاص عصبى و كـسـانـى كـه حـالت‬
‫اضـطـراب و تـپـش قـلب دارنـد توصيه مى شود‪(.‬البته در اين‬
‫مورد استفاده از پياز پخته مفيدتر و موثرتر از پياز خام مى‬
‫‪ .‬باشد)‬
‫تهيه پادزهر با پياز ‪26 -‬‬
‫جـهـت درمان زخم و محل گزيدگى حشرات ‪ ،‬عقرب و‬
‫گازگرفتگى سگ يك عدد پياز خام را رنـده كـنـيـد و روى‬
‫مـحـل گزيدگى بگذاريد و با پارچه نخى روى آنرا ببنديد ‪.‬‬
‫همچنين ماليدن آب پياز خام بر محل زنبور گزيدگى در رفع درد‬
‫‪ .‬و سوزش آن موثر است‬
‫درمان يرقان و رفع اختالالت معدى با پياز ‪27 -‬‬
‫ه بـيـمـارى يـرقـان (زردى ) دچـار شـده بـاشـد يـا از‬
‫اخـتـالالت مـعـدى از قـبـيـل ورم و نـفـخ مـعـده رنـج مـى بـرد‬
‫قـطعاتى از پياز پوست كنده و خرد شده را با آب ليـمـوى تـازه‬
‫هـمـراه بـا زيـره سـياه ميل نمايد يا از ترشى پياز قرمز‬
‫استفاده كند‪ ،‬اثر قابل توجهى در رفع امراض مذكور خواهد‬
‫‪ .‬داشت‬
‫فرآورده هاى غذايى پياز ‪28 -‬‬
‫در كـمـتـر غـذايـى ديده شده كه پياز جزء مواد اصلى آن‬
‫نباشد ‪ .‬در انواع كبابها‪ ،‬شامى ‪ ،‬سوپ ‪ ،‬كوكو‪ ،‬ساالد‪،‬‬
‫كتلت ‪ ،‬دلمه ‪ ،‬خورش ‪ ،‬خاگينه ‪ ،‬املت و انواع ترشى ها پياز‬
‫مورد استفاده قرار مى گيرد ‪ .‬در زير به چند نمونه از اين‬
‫‪ .‬فرآورده هاى غذايى اشاره مى كنيم‬
‫ب ‪ -‬سوپ پياز (‪( )2‬براى ‪ 2‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫عدد پياز (حلقه حلقه شده ) ‪4‬‬
‫قاشق غذا خورى آرد ‪2‬‬
‫عدد زرده تخم مرغ ‪8‬‬
‫ليتر شير ‪1‬‬
‫گرم كره ‪100‬‬
‫مقدارى جعفرى خرد شده‬
‫نمك و فلفل به ميزان الزم‬
‫روش تهيه سوپ‬
‫ا بـا كـره سـرخ نـمـوده ‪ ،‬شـيـر‪ ،‬آرد و نـمـك را بـه آن اضـافه‬
‫كرده و روى حرارت ماليم بـگـذاريـد ‪ .‬بـعـد زرده تـخـم مـرغـهـا‬
‫را بـه آن اضـافـه نـمـوده ‪ ،‬قـبـل از سـفـت شـدن زرده هـا‬
‫سـوپ را از روى حـرارت بـرداشـتـه و بـه آن نـمـك و فلفل را‬
‫اضافه كنيد ‪ .‬در آخر‪ ،‬سوپ را با جعفرى خرد شده تزئين‬
‫‪.‬نماييد‬
‫پ ‪ -‬سس پياز و شير‬
‫مواد الزم‬
 ‫‪200‬‬ ‫گرم پياز‬
‫پيمانه شير ‪5‬‬
‫گرم كره ‪150‬‬
‫قاشق غذاخورى آرد ‪3‬‬
‫نمك و فلفل به ميزان الزم‬
‫روش تهيه سس‬
‫كـرده ‪ ،‬آرد را در آن سـرخ كـنيد ‪ .‬پياز را ريز ريز كرده و شير را‬
‫روى حرارت بگذاريد‪ .‬بعد از داغ شدن پياز را به آن اضافه‬
‫كرده ‪ ،‬خوبه هم بزنيد‪ ،‬وقتى كه كمى غليظ شد آن را از‬
‫صافى گذرانده ‪ ،‬با نمك و فلفل داخل ظرف آرد ريخته ‪ ،‬خوب‬
‫‪.‬هم بزنيد تا غليظ شود و سپس صرف كنيد‬
‫ت ‪ -‬سوپ پياز و مرغ (براى ‪ 2‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫عدد پياز بزرگ ‪1‬‬
‫پيمانه آب مرغ ‪4‬‬
‫پيمانه جعفرى (خرد شده ) ‪4‬‬
‫به ميزان الزم نمك و فلفل‬
‫روش تهيه سوپ‬
‫ه كـرده ‪ ،‬آرد را بـا آب مرغ كم كم به آن افزوده ‪ ،‬در هنگام‬
‫افزودن خوب هم زده تا گلوله نـشـود‪ .‬سـپـس روى حـرارت‬
‫قـرار داده تـا كـمـى غليظ شود و جعفرى خرد شده را با نمك‬
‫و فلفل به سوپ اضافه نماييد‪ .‬حدود ‪ 10‬دقيقه بعد سوپ را از‬
‫روى حرارت برداشته ‪ ،‬سوپ را در ظرف مخصوص ريخته و‬
‫‪.‬ميل كنيد‬
‫ث ‪ -‬كوكوى پياز (براى ‪ 2‬نفر)‬
‫مواد الزم‬
‫گرم پياز ‪250‬‬
‫گرم كره ‪150‬‬
 ‫‪3‬‬ ‫عدد تخم مرغ‬
‫عدد گوجه فرنگى ‪2‬‬
‫به ميزان الزم نمك و فلفل و زرد چوبه‬
‫روش تهيه كوكو‬
‫كـوكـو پـيـاز را رنـده كـرده و تـخـم مـرغها را هم بزنيد‪ ،‬گوجه‬
‫ها را قطعه قطعه كرده و پياز‪ ،‬تخم مرغها‪ ،‬فلفل ‪ ،‬نمك و‬
‫زردچوبه و گوجه فرنگى را با هم مخلوط نماييد‪ .‬كره را در‬
‫ماهى تابه اى داغ كرده و هر دو طرف كوكو را در آن سرخ‬
‫‪.‬كنيد‬
‫ج ‪ -‬ساالد پياز (براى ‪ 2‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫گرم پياز ‪200‬‬
‫عدد تخم مرغ ‪4‬‬
‫گرم خيارشور ‪100‬‬
‫عدد كنسرو ماهى ‪2‬‬
‫به ميزان كافى نمك و فلفل‬
‫به ميزان كافى روغن زيتون و سس مايونز‬
‫روش تهيه ساالد‬
‫سـاالد تخم مرغ را آب پز كرده و خرد كنيد ‪ .‬خيار شور را حلقه‬
‫حلقه كرده و پياز را خرد نـمـايـيد ‪ .‬تخم مرغ ‪ ،‬پياز‪ ،‬خيارشور‪،‬‬
‫سس مايونز‪ ،‬ماهى ‪ ،‬روغن زيتون (يا روغن مايع ) و نمك و‬
‫‪ .‬فلفل را با هم مخلوط كنيد ‪ .‬حاال ساالد شما آماده است‬
‫چ ‪ -‬كتلت پياز (براى ‪ 2‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫گرم پياز ‪300‬‬
‫گرم جعفرى ‪100‬‬
‫عدد زرده تخم مرغ ‪4‬‬
‫گرم كره ‪100‬‬
 ‫‪200‬‬‫گرم لوبيا سفيد‬
‫گرم روغن ‪250‬‬
‫گرم آرد ‪50‬‬
‫به ميزان الزم نمك و فلفل‬
‫روش تهيه كتلت‬
‫دا خرد كرده و لوبيا را مدتى در آب بگذاريد تا خوب خيس‬
‫بخورد ‪ .‬سپس لوبيا را پخته و بـعـد خـوب له كـنـيـد ‪ .‬پـيـاز‪،‬‬
‫جـعـفـرى زرده تـخـم مـرغ ‪ ،‬كـره ‪ ،‬لوبـيـا‪ ،‬فـلفـل و نمك را‬
‫خوب مخلوط كرده و به شكلهاى دلخواه در آوريد‪ .‬هر دو طرف‬
‫آنرا به آرد آغـشـتـه كـرده و هـر دو طرفش را در روغن سرخ‬
‫كنيد‪ .‬براى تزئين اين كتلت مى توانيد از كاهو و گوجه فرنگى‬
‫‪.‬استفاده نماييد‬
‫ح ‪ -‬كوفته پياز (براى ‪ 4‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫گرم پياز ‪250‬‬
‫گرم برنج ‪250‬‬
‫گرم گوشت ‪750‬‬
‫عدد تخم مرغ ‪3‬‬
‫گرم آرد نخودچى ‪100‬‬
‫گرم پودر كارى ‪70‬‬
‫گرم روغن ‪200‬‬
‫به ميزان الزم نمك و فلفل‬
‫گرم سبزى ( ترخان ‪ ،‬نعناع ‪ ،‬جعفرى و تره ) ‪750‬‬
‫روش تهيه كوفته‬
‫نـيـد ‪ .‬پياز را رنده كرده ‪ ،‬آبش را بگيريد ‪ .‬سبزى را خرد كرده و‬
‫با برنج ‪ ،‬تخم مرغ ‪ ،‬پـيـاز‪ ،‬گـوشـت ‪ ،‬فـلفـل ‪ ،‬نـمـك و پـودر‬
‫كـارى مـخـلوط نـماييد و خوب ورز دهيد تا حالت چسبندگى‬
‫پيدا كند و به صورت كوفته در آوريد ‪ .‬مقدارى پياز را در روغن‬
 ‫سرخ كرده و بـا ‪ 2‬پـيـمـانـه آب بگذاريد بجوشد‪ .‬در اين موقع‬
‫كوفته ها را در آن بچينيد و بگذاريد خوب جا بيافتد و بعد ميل‬
‫‪.‬نماييد‬
‫خ ‪ -‬دلمه پياز (براى ‪ 4‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫عدد پياز درشت ‪10‬‬
‫گرم روغن ‪200‬‬
‫گرم روغن مغز گردو ‪150‬‬
‫پيمانه شير ‪1‬‬
‫گرم مغزنان تست ‪200‬‬
‫عدد تخم مرغ ‪3‬‬
‫گرم گوشت ‪300‬‬
‫به ميزان كافى فلفل ‪ ،‬نمك و ادويه‬
‫روش تهيه دلمه‬
‫د و گـوشـت را دو بـار چـرخ نـمـايـيـد ‪ .‬پـيـازهـا را داخل آب‬
‫جوش و نمك قرار دهيد ‪ .‬گوشت را در روغن تفت دهيد و‬
‫بگذاريد سرد شود ‪ .‬نان را در شـيـر قـرار داده و بعد بيرون‬
‫بياوريد تا شيرش گرفته شود‪ .‬گوشت سرد شده را با فلفل ‪،‬‬
‫نمك ‪ ،‬ادويه ‪ ،‬تخم مرغ ‪ ،‬گوشت و نان به شير آغشته مخلوط‬
‫كرده و خوب ورز دهيد ‪ .‬پيازها را بعد از ‪ 7‬دقيقه از آب خارج‬
‫كرده ‪ ،‬داخلشان را خالى نموده و از مخلوط آماده شـده در آن‬
‫بـريـزيد ‪ .‬ته قابلمه اى را روغن ريخته و دلمه ها را در آن چيده‬
‫‪ .‬و مقدارى تفت دهيد تا دلمه ها خوب جا بيافتد‬
‫د ‪ -‬خورش پياز‬
‫مواد الزم‬
‫گرم روغن ‪20‬‬
‫گرم پياز ‪500‬‬
‫گرم هويج ‪250‬‬
 ‫‪150‬‬ ‫گرم آلو خشك‬
‫گرم گوشت مرغ ‪800‬‬
‫به ميزان الزم زعفران فلفل و نمك‬
‫روش تهيه خورش‬
‫پـيـاز را خـرد كـرده و در روغـن سـرخ كنيد مرغ را پخته ‪ ،‬از‬
‫استخوان جدا نموده و در روغن سرخ كنيد‪ .‬گوشت را با‬
‫مقدارى آب و پياز روى حرارت ماليم قرار دهيد تا نيم پز شود ‪.‬‬
‫بـعـد بـه آن هـويـج ‪ ،‬فـلفـل ‪ ،‬نـمـك ‪ ،‬ادويـه و آلو را اضـافـه‬
‫كـنـيـد ‪ .‬قبل از جا افتادن خورش به آن آبليمو اضافه كرده و‬
‫‪.‬اجازه دهيد خورش جا بيافتد‬
‫ذـ خاگينه پياز (براى ‪ 2‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫گرم پياز ‪250‬‬
‫عدد تخم مرغ ‪6‬‬
‫گرم آرد گندم ‪100‬‬
‫به ميزان كافى روغن ‪ ،‬نمك و فلفل‬
‫روش تهيه خاگينه‬
‫تـفـت دهـيـد و از روى حـرارت بـرداريـد‪ .‬بـعـد تـخـم مـرغـهـا را‬
‫هـمـراه بـا آرد‪ ،‬نـمـك و فـلفـل بـا هـم مـخـلوط كنيد ‪ .‬روغن را‬
‫در ماهى تابه اى ريخته ‪ ،‬روى حرارت قرار دهيد تا خـوب داغ‬
‫شـود ‪ .‬سـپـس مواد خاگينه را در آن ريخته و بگذاريد تا خوب‬
‫‪.‬سرخ شود ‪ .‬حاال خاگينه شما آماده است ‪ .‬آنرا ميل كنيد‬
‫رـ ترشى ساده پياز‬
‫مواد الزم‬
‫كيلو پياز ‪2‬‬
‫مقدارى سركه‬
‫به ميزان الزم نمك و فلفل‬
‫روش تهيه ترشى‬
 ‫از پـوسـت كـنـدن ‪ ،‬چـنـد سـوراخ كـرده ‪ ،‬در ظرف ترشى‬
‫ريخته ‪ ،‬روى آن سركه ‪ ،‬نمك و فـلفـل بـريـزيد ‪ .‬سپس در آنرا‬
‫محكم بسته و در جاى خنك بگذاريد تا ترشى پياز آماده شـود‬
‫‪ .‬مصرف اين ترشى همراه با غذاهاى چرب و گوشتى ‪ ،‬عالوه‬
‫‪ .‬بر تحريك اشتها‪ ،‬در رقيق كردن چربى آنها نيز مؤ ثر است‬
‫ز ‪ -‬ترشى فلفل و پياز‬
‫مواد الزم‬
‫كيلو پياز ترشى ‪1‬‬
‫ليتر سركه ‪1‬‬
‫مقدارى نمك‬
‫گرم فلفل سبز دلمه اى ‪500‬‬
‫روش تهيه ترشى‬
‫و از طـول بـه ‪ 2‬قـسـمت خرد كنيد‪ .‬فلفل و پياز را ورقه ورقه‬
‫كرده ‪ ،‬يك ورقه پياز‪ ،‬يك ورقـه فـلفـل سـبـز را درون ظـرف‬
‫تـرشـى چـيـده و ايـن عـمل را تكرار كرده تا ظرف ترشى پر‬
‫گردد‪ .‬سپس روى آن مقدارى نمك و سركه ريخته تـا روى‬
‫سـطح تمام مواد را بپوشاند ‪ .‬درب آن ظرف را بسته و به‬
‫مدت ‪ 20‬روز در جاى خنك نگه داريد تا خوب جا بيافتد و بعد‬
‫‪.‬ميل كنيد‬
‫س ‪ -‬بورانى پياز‬
‫مواد الزم‬
‫گرم پياز ‪750‬‬
‫كيلو ماست ‪1‬‬
‫قاشق سوپخورى پودر سير ‪1‬‬
‫گرم نعناع و ترخان ‪150‬‬
‫گرم خيار ‪250‬‬
‫به ميزان كافى نمك و فلفل‬
‫روش تهيه بورانى‬
 ‫نـعـنـاع و تـرخـان را ريـز كـنـيـد ‪ .‬پـيـاز و خـيـار را پـوسـت‬
‫كـنـده و رنـده نـمـايـيـد و بـا فلفل و نمك خوب مخلوط كنيد ‪.‬‬
‫سپس همه را با ماست و پودر سير مخلوط نموده و هم بزنيد‬
‫‪ . .‬حاال بورانى شما آماده است‬
‫ش ‪ -‬پوره پياز‬
‫مواد الزم‬
‫گرم پياز ‪700‬‬
‫گرم كره ‪100‬‬
‫گرم خامه ‪100‬‬
‫گرم برنج ‪600‬‬
‫به ميزان الزم زعفران ‪ ،‬نمك و فلفل‬
‫روش تهيه پوره‬
‫پـيـاز را خرد كرده و با برنج بگذاريد پخته شود ‪ .‬بعد از پخته‬
‫شدن با كره ‪ ،‬خامه ‪ ،‬زعفران ‪ ،‬نمك و فلفل مخلوط كرده و‬
‫‪.‬چرخ كنيد تا خوب نرم شوند و به كار بريد‬
‫ص ‪ -‬املت پياز (براى ‪ 2‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫عدد پياز ‪2‬‬
‫دو سوم فنجان شير‬
‫عدد تخم مرغ ‪6‬‬
‫مقدارى روغن‬
‫به ميزان الزم نمك و فلفل مقدارى هويج و خيار شور (براى‬
‫تزيين )‬
‫روش تهيه املت‬
‫پـيـاز را خرد كرده و سرخ كنيد ‪ .‬سپس تخم مرغ را خوب هم‬
‫زده و به شير اضافه كنيد ‪ .‬مـخـلوط آمـاده را روى پـيـاز‬
‫ريـخـتـه و فـلفـل را بـه آن بـيـافزاييد ‪ .‬درب ماهى تابه را‬
‫بـگـذاريـد تـا تـخـم مـرغ خـوب بـپـزد ‪ .‬بـا هـويـج و خيار شور‬
 ‫‪.‬روى آنرا تزيين كرده و ميل نماييد‬
‫ض ‪ -‬اردور پياز‬
‫مواد الزم‬
‫گرم قارچ ‪120‬‬
‫گرم كالباس ‪200‬‬
‫گرم جعفرى ‪120‬‬
‫عدد پياز درشت ‪6‬‬
‫گرم گوجه فرنگى ‪120‬‬
‫به ميزان الزم روغن ‪ ،‬نمك و فلفل‬
‫روش تهيه اردور‬
‫فـرنـگـى را ريز خرد كنيد‪ .‬پياز را بعد از پوست كندن در روغن‬
‫سرخ نموده ‪ ،‬مواد مذكور را بـا فـلفـل و نـمـك داخـل پـيـاز‬
‫قـرار دهـيـد ‪ .‬بـعـد در سـيـنى فر با حرارت ‪ 300‬درجه‬
‫سـانـتـيـگـراد به مدت ‪ 35‬دقيقه در فر قرار دهيد ‪ .‬در صورتى‬
‫كه بخواهيد دم پخت كنيد الزم است در قابلمه اى يك ليوان‬
‫‪.‬آب ريخته ‪ ،‬روى حرارت ماليم قرار دهيد تا پخته شود‬
‫ط ‪ -‬نان پياز‬
‫مواد الزم‬
‫كيلو آرد گندم يا جو ‪1‬‬
‫گرم پياز (رنده شده ) ‪500‬‬
‫ميلى ليتر آب ‪400‬‬
‫قاشق چايخورى پودر خمير مايه ‪1‬‬
‫روش تهيه نان‬
‫ا جـوشـانـده برگ شنبليله را مخلوط كرده و به هم بزنيد ‪.‬‬
‫سپس آرد جو و پودر برگ يا تـخـم شـنـبـليـله را ابتدا كم كم‬
‫به آن اضافه كرده و به هم بزنيد تا بصورت خميرى نـرم در آيـد‬
‫و چـسـبـندگى پيدا كند ‪ .‬بعد خمير را در كيسه نايلون ريخته‬
‫و بگذاريد چند سـاعـت بـمـانـد ‪ .‬سـپـس يك مشت از خمير را‬
 ‫روى تاس يا سينى پهن كرده ‪ ،‬كمى برگ خشك شنبليله‬
‫روى آن پاشيده و در تنور قرار دهيد تا پخته و طاليى رنگ‬
‫‪.‬شود ‪ .‬بقيه خمير را نيز به همين ترتيب انجام دهيد‬
‫ظ ‪ -‬تهيه شورى با پياز (پياز شور)‬
‫مواد الزم‬
‫كيلو پياز ‪1‬‬
‫حبه سير ‪10‬‬
‫شاخه مرزه ‪2‬‬
‫شاخه ترخون ‪2‬‬
‫مقدارى آب و نمك جوشيده‬
‫روش تهيه شورى‬
‫شـسـتـه و خـشك كنيد ‪ .‬سپس آنرا به ‪ 4‬قسمت بريده و در‬
‫يك ظرف كه درب آن خوب بسته شود‪ ،‬بريزيد ‪ .‬شاخه هاى‬
‫مرزه و ترخون و سير حبه شده را روى آن گذاشته و بعد آب و‬
‫نمك جوشيده سرد شده را روى آن بريزيد و درب آنرا ببنديد ‪.‬‬
‫پس از چند هفته گذاشتن و جا افتادن از آن همراه با خوراك يا‬
‫‪.‬به عنوان اردور استفاده نماييد‬
‫‪ petroselinum apium‬فصل چهارم ‪ :‬جعفرى‬

‫اسامى گوناگون جعفرى‬

‫ى جـعـفـرى اسـت ولى در شـهسوار (تنكابن امروزى ) به آن‬
‫واپليهم مى گويند‪ .‬در زبان عـربـى بـه جـعفرى لقب كرفس‬
‫ماقدونى را داده اند‪ .‬فرنگيها به يك نوع جعفرى كه كم عـطـر‬
‫و كـم خاصيت بوده پرسيل مى گويند‪ .‬در كتب داروسازى‬
‫سنتى ايران از جعفرى به عـنـوان فطراساليون ياد كرده اند و‬
‫اين عنوان معرب پتروسليوم التينى است ‪ .‬بقدونس ‪،‬‬
‫مقدونس ‪ ،‬كرفس مقدنس ‪ ،‬دينار رويه و حزا از اسامى ديگر‬
‫‪ .‬جعفرى است‬
 ‫در زبان انگليسى ‪ petroselinum apium،‬جـعفرى در زبان التين به‬
‫‪ petersille‬و در زبان آلمانى به ‪ persil‬در زبان فرانسه به ‪ parsley،‬به‬
‫‪ .‬شهرت دارد‬
‫‪ : azadkegh‬ارمنى‬
‫‪ : choi heung‬چينى‬
‫‪ : petrzel‬چك‬
‫‪ : persille‬دانمارك‬
‫‪: petrselie‬هلند‬
‫‪ : aedpetersell‬استونى‬
‫‪ pesilja‬فنالندى‬
‫‪ : maintanosmakedonisi‬يونانى‬
‫‪ : petrezselyem‬مجارستان‬
‫‪ : petursselja‬ايسلندى‬
‫‪ : seledi‬اندونزى‬
‫‪ : prezzemolo‬ايتاليايى‬
‫‪ : persille‬نروژى‬
‫‪ pietruszlazwyczahna‬لهستانى‬
‫‪ :salasa‬پرتغالى‬
‫‪ : patrunel‬رومانى‬
‫‪ : petrushka‬روسى‬
‫‪ : perejil‬اسپانيايى‬
‫‪ : persilja‬سوئدى‬
‫‪ : phakchifarng‬تايلندى‬
‫‪ : maydanoz‬تركى‬
‫‪ : mui rau‬ويتنامى‬
‫مشخصات كلى جعفرى‬
‫ه اسـت كـه در سـال اول از بـرگـهـا يـك طـوقـى پـايـه اى و‬
‫در سال دوم ساقه اى گلدار تشكيل مى دهد‪ .‬ريشه اصلى‬
 ‫آن ضخيم و كمى منشعب است و ضخامت آن تـا ‪20‬‬
‫سـانـتـيـمـتـر هـم مـى رسـد‪ .‬در هـر چـتـر آن ‪ 10‬تـا ‪ 20‬گـل‬
‫وجـود دارد ‪ .‬ميوه اين گياه به درازاى ‪ 2‬تا ‪ 3‬ميليمتر به رنگ‬
‫خاكسترى تا قهوه اى و بيضوى شكل است و بويى قوى دارد‬
‫‪.‬‬
‫قـسـمـتـهـاى مـورد اسـتـفـاده آن بـرگ ‪ ،‬ريـشـه و مـيـوه‬
‫خـشـك آن اسـت ‪ .‬بـرگـهـاى سـال اول را در فـاصـله مـاه‬
‫هـاى تـيـر تـا شـهـريـور و بـرگـهـاى سـال دوم را در بـهـار و‬
‫ريـشـه آنـرا در مـاه هـاى مـهـر تا آذر جمع آورى مى كنند‪.‬‬
‫‪ .‬جعفرى از خانواده آمبلى فراسه است‬

‫تركيبات شيميايى اسانس جعفرى‬

‫خـم و ريـشـه جـعـفـرى هـر سه داراى اسانس باشند كه‬
‫بسيار مطبوع و معطر است ‪ .‬اسانس جـعـفـرى بـراى‬
‫مـطـبـوع كـردن غـذاهـا بـه كـار مـى رود ‪ .‬اسـانـس تـخـم‬
‫است و نيز )‪ (apiol‬جـعـفـرى شـامـل يـك الكالوئيد به نام آپيول‬
‫اسـت و در آن ماده كومارين ‪ apiin‬داراى يك گلوكيزد آپى ئين‬
‫مشخص شده اسانس يافت مى شود مصرف بيش از ‪coumarin‬‬
‫حد اپى پولبرا در كبد و كليه مناسب نيست ‪.‬به طور كلى در‬
‫گياه جعفرى چربى ‪ ،‬پروتئين ‪ ،‬هيدراتهاى كربن ‪ ،‬كلسيم‬
‫‪، ، a،‬فسفر‪ ،‬سديم ‪ ،‬پتاسيم ‪ ،‬ويتامين آلفاپنين ‪ ،‬بتا پى نن‬
‫تيامين ‪ ،‬ريبوفالوبن و نياسين وجود دارد‪ .‬ميرستى سين ‪c، ،‬‬
‫الفا پنين ‪ ،‬بتاپينن ‪ ،‬ميرستين ‪ ،‬بـتـال فـالنـدرن ‪ ،‬ليـمـونـن ‪،‬‬
‫گـامـاتـرپـى نـن ‪ ،‬تـراس اوسـى مـيـن ‪ ،‬پـراآن ‪ ،‬مـتيل ‪4‬‬
‫ايزوپروپنيل بنزن ‪ ،‬اوژنول ‪ ،‬برگاپ تين ‪ ،‬آپيوز‪ ،‬اسيدنرووليك ‪،‬‬
‫اسيد كامئيك ‪ ،‬اسيدكلروژنيك و اسيد فوتيك نيز در آن وجود‬
‫‪ .‬دارد‬
‫در ‪ 100‬گـرم جـعـفـرى ‪ 240‬مـيـلى گرم اسيد اسكربيك ‪60 ،‬‬
 ‫‪.‬و آهن وجود دارد ‪ b‬ميلى گرم كاروتن و مقدارى ويتامين‬

‫ر حـسـب مـنـشـاء گـياه ) محلول در روغن و اسانسها است‬

‫و اگر تحت اثر سولفات آهن قرار گـيـرد و بـه رنـگ قـرمـز‬
‫خـونـى در مـى آيـد‪ .‬بـوى آن مـعـطـر و شامل آپيول و‬
‫به مقادير كم از اتر اكسيدها نيز ناميده )‪ (myristicinee‬ميريستين‬
‫مى شود‪ .‬اگر بطور ساده تجزيه گردد ماده اى به نام آپى‬
‫مى دهد ‪ (apiese) .‬و نوعى قند به نام آپيوز )‪ (apigenine‬ژنين‬
‫ريشه جعفرى داراى ‪50/0‬تا ‪ 0/ 80‬درصد اسانس مواد قندى و‬
‫‪ 5 .‬درصد مواد معدنى است‬

‫نسخه هاى شفا بخش جعفرى‬

‫درمان آسم (تنگى نفس ) با جعفرى ‪1 -‬‬
‫افرادى كه دچار حمالت آسمى مى شوند‪ ،‬چنانچه مدتى هر‬
‫روز مقدارى برگ جعفرى تازه را خـرد نـمـوده و در كـمـى‬
‫شـيـر گـرم بـريـزنـد و صـبـح نـاشـتـا مـيـل كـنـند تنگى نفس‬
‫آنها به خوبى برطرف شده و گرفتگى صدا را نيز برطرف مى‬
‫‪.‬كند‬
‫تسكين دردهاى عصبى با جعفرى ‪2 -‬‬
‫اسـتفاده از شيره برگ جعفرى داروى مفيدى جهت رفع‬
‫دردهاى عصبى مى باشد‪ .‬شيره برگ جعفرى را به تنهايى يا‬
‫همراه الكل ‪ 90‬يا ‪ 70‬درجه تهيه مى كنند ‪ .‬از شيره الكلى‬
‫برگ جعفرى به مقدار بسيار كم و بصورت استعمال خارجى‬
‫‪.‬استفاده مى كنند‬
‫طرز استفاده ‪ :‬ابتدا سر و پيشانى را بشوييد و خشك نماييد‪،‬‬
‫سپس به مقدار يك سر انگشت از عصاره الكلى جعفرى را به‬
‫‪.‬سر و محل درد بماليد و ماساژ دهيد‬
‫پايين آوردن تب با جعفرى ‪3 -‬‬
 ‫مـصـرف ‪ 3‬تـا ‪ 200‬گـرم از شـيـره سـاده بـرگ جـعـفـرى‬
‫(بـدون الكـل ) و مـاليـدن روزانه چند قطره از شيره الكلى آن‬
‫به سر و پيشانى در پايين آوردن درجه حرارت بدن و رفع تب‬
‫‪.‬بويژه تبهاى متناوب توصيه مى شود‬
‫دفع كرمهاى ريز روده با جعفرى ‪4 -‬‬
‫جـهـت دفـع انـگـلهـا و كـرمـهـاى دسـتـگـاه گـوارشـى ‪5‬‬
‫مـثـقـال پـودر بـرگ خـشـك جـعـفـرى را بـا ‪ 5‬مـثـقـال پـودر‬
‫كـرفـس و ‪ 5‬مـثـقـال پـودر گـل بـنـفـشـه مـخـلوط كـرده در‬
‫كـمـى آب جـوشـانـده و صـبـح نـاشـتـا ميل كنيد و اين عمل‬
‫‪.‬را تا چند روز متوالى تكرار كنيد‬
‫درمان بند آمدگى ادرار با جعفرى ‪5 -‬‬
‫اسـتـفـاده از جـوشـانده ‪ 30‬تا ‪ 40‬برگ جعفرى خشك در يك‬
‫ليتر آب به عنوان داروى ضد عـفونى كننده مجارى ادرارى و‬
‫ادرار آور عمل نموده و در رفع بندآمدگى ادرار بكار مى رود ‪.‬‬
‫(توجه ‪ :‬مصرف روزانه ‪ 3‬تا ‪ 4‬فنجان از آب صاف شده اين‬
‫جوشانده كافى است )‬

‫‪6-‬‬ ‫نقش جعفرى در التيام دادن سريع زخمها‬

‫برگهاى جعفرى به دليل داشتن خاصيت ضد عفونى كننده ‪،‬‬
‫ميكروب كش و التيام دهندگى سـريـع زخـمـهـا در درمـان‬
‫جـراحـات كـم عـمـق و التـيام زخمها بكار مى رود‪ .‬براى اين‬
‫كار برگهاى تازه جعفرى را له كنيد و بر روى جراحات ضماد‬
‫‪.‬نموده و ببنديد‬
‫درمان بند آمدگى شير مادران با جعفرى ‪7 -‬‬
‫مـادرانـى كه شير آنها كم شده يا شير در پستان آنها بند‬
‫آمده ‪ ،‬چنانچه كمى از برگهاى تازه جعفرى را له كرده و بر‬
‫روى پستان ها ضماد كنند‪ ،‬بمدت چند ساعت آنرا بسته ‪ ،‬بعد‬
‫آنرا بشويند و اين عمل را تا چند روز تكرار كنند نتايج‬
 ‫‪.‬شفابخشى بدست خواهند آورد‬
‫رفع اختالالت قاعدگى در زنان با جعفرى ‪8 -‬‬
‫تـقـريـبا كليه اجزاء جعفرى اعم از ريشه ‪ ،‬تخم و برگ آن در‬
‫درمان اختالالت قاعدگى از قـبـيل عقب افتادگى خون‬
‫قاعدگى ‪ ،‬عادت ماهيانه و همچنين ترشحات سفيد غير‬
‫طبيعى زنان به صور مختلف دارويى (جوشانده ‪ ،‬پودر و حمام‬
‫‪.‬دارويى ) بكار مى رود‬
‫‪ :‬الف ‪ -‬جوشانده تخم جعفرى‬
‫صد گرم تخم جعفرى را در يك ليتر آب بمدت ‪ 10‬دقيقه‬
‫جوشانده و آب صاف شده آنرا ميل كنيد‪ .‬اين جوشانده معالج‬
‫‪.‬قاعده هاى سخت بوده و عادت ماهيانه را باز مى كند‬
‫‪ :‬ب ‪ -‬جوشانده برگ جعفرى‬
‫سـى گـرم بـرگ جـعـفرى خشك ياتر را در ‪ 250‬گرم آب‬
‫جوشانده و آب صاف شده آنرا مـيـل كنيد ‪ .‬اين جوشانده‬
‫عالوه بر رفع بند آمدگى خون قاعدگى معالج خوبى جهت رفع‬
‫‪.‬يائسگى زودرس خانمها مى باشد‬
‫‪ :‬پ ‪ -‬حمام دارويى گياه كامل جعفرى‬
‫گـرم گـيـاه كـامـل جـعـفـرى (همراه با ريشه ‪ ،‬ساقه و ‪100‬‬
‫برگ را در كمى آب ريخته و بـجـوشـانـيـد‪ ،‬آب صـاف شـده‬
‫آنـرا در تشتى ريخته و پس از سرد شدن در آن بنشينيد و‬
‫‪.‬محل را با آن شستشو دهيد‬
‫تسكين دردگوش با جعفرى ‪9 -‬‬
‫چكاندن آب جوشانده غليظ برگهاى جعفرى در گوش در‬
‫تسكين درد آن موثر است ‪ .‬همچنين اسـتـفـاده از ضـمـاد‬
‫بـرگ له شـده آن بـر روى گـوش در تحليل ورم گوش مفيد‬
‫است ‪ ( .‬در صورت نبودن آب له شده جعفرى يا جوشانده‬
‫غليظ آن ‪ ،‬از روغن برگ جعفرى بهره بگيريد)‬
‫درمان يرقان (زردى ) با جعفرى ‪10 -‬‬
 ‫كسانى كه از بيمارى يرقان رنج مى برند چنانچه ‪ 40‬گرم‬
‫ريشه دو ساله جعفرى را در يـك ليـتـر آب جـوشـانـده و آب‬
‫صـاف شـده آنـرا بـا كـمـى عسل يا نبات شيرين كنند و ميل‬
‫‪ .‬نمايند در درمان بيمارى آنها مؤ ثر است‬
‫معالجه نقرس با جعفرى ‪11 -‬‬
‫رمـان نـقـرس و كـاهـش اسـيـد اوريـك خـون سـه مـثـقـال‬
‫تـخـم جـعـفـرى را بـا دو مـثـقـال برگ آن و ‪ 5‬مثقال عناب‬
‫مخلوط كرده ‪ ،‬جوشانده و آب صاف شده آنرا صبح و عصر‬
‫مـيـل كـنـيد‪ .‬همچنين مى توانيد جهت كاهش سوزش نوك‬
‫انگشتان پا و درمان خارجى از ضماد و كـمـپـرس جـوشـانـده‬
‫ريـشـه كـاسـنـى و ريـشـه جـعـفـرى بـر محل سوزش بهره‬
‫‪.‬بگيريد‬

‫‪12 -‬‬‫نقش جعفرى در ترك عادت مشروب خورى‬

‫اسـتـفاده از شربت ساده برگ جعفرى يا جوشانده ‪ 40‬گرم‬
‫برگ آن در يك ليتر آب موجب رفع عادت استفاده از شراب و‬
‫نوشابه هاى الكلى مى گردد ‪( .‬دستور تهيه شربت ساده‬
‫برگ جعفرى در صفحه ذكر شده است )‬
‫درمان بيماريهاى پوستى با جعفرى ‪13 -‬‬
‫از جـعـفـرى به صور مختلف از قبيل ماسك ‪ ،‬مرهم ‪ ،‬پماد‪،‬‬
‫كرم ‪ ،‬روغن و كمپرس در برطرف نمودن برخى ضايعات‬
‫پوستى استفاده مى شود كه در زير به برخى از آنها اشاره‬
‫‪ :‬مى كنيم‬
‫‪ :‬الف ‪ -‬رفع جوشهاى قرمز صورت‬
‫مـاليدن روغن برگ جعفرى به پوست موجب رفع جوشهاى‬
‫قرمز پوست مى گردد ‪ .‬همچنين شستشوى پوست با آب‬
‫صاف شده دم كرده ريشه جعفرى در دو وعده صبح و شام در‬
‫‪ .‬از بين بردن اينگونه جوشها موثر است‬
 ‫‪:‬ب ‪ -‬معالجه زبرى و ترك دست و پا‬
‫استفاده از كرم نرم كننده پوست عالوه بر رفع زبرى و خشنى‬
‫موجب درمان ترك پوست مى گردد ‪ .‬براى تهيه آن ‪ 20‬گرم‬
‫پودر برگ و ريشه جعفرى را در كمى كره كاكائو ذوب شـده‬
‫بـريـزيـد‪ ،‬خـوب بـهـم زده و هـر بـار كـمـى از آنـرا بـه محل ترك‬
‫‪.‬بماليد‬
‫‪ :‬پ ‪ -‬از بين بردن غدد دردناك زير پوست‬
‫يـك مشت برگ جعفرى تر و تازه را كوبيده و له نماييد‪ ،‬سپس‬
‫آنرا با كمى روغن زيتون و نمك مخلوط نموده و خوب مالش‬
‫داده و بر روى غدد دردناك بگذاريد و اثر شفابخش آنرا در‬
‫‪ .‬تسكين درد و تحليل ورم ببينيد‬
‫‪ :‬ت ‪ -‬تحليل ورم چركى چشم‬
‫اسـتـفـاده از ضـمـاد و كـمـپـرس بـرگـهـاى له شـده جـعـفـرى‬
‫بـر روى ورم چـشـم ‪ ،‬در تـحـليـل ورم آن و سر باز كردن چرك‬
‫و عفونت زير پوست بسيار مفيد است ‪ .‬همچنين مصرف آب‬
‫جعفرى تازه همراه با آب هويج در درمان بيماريهاى چشم‬
‫‪ .‬موثر است‬
‫‪ :‬ث ‪ -‬تحليل ورم كوفتگى و ضرب ديدگى‬
‫گـرم بـرگ جـعـفـرى تـازه را بـا ‪ 50‬گـرم آرد جـو و ‪ 20‬گـرم ‪100‬‬
‫پـودر گـل ارمـنـى مـخـلوط كـرده ‪ ،‬كـمـى لعاب ختمى را نيز‬
‫به آن افزوده و خوب بهم زده و بر مـحـل كـوفته شده و ضرب‬
‫ديده بماليد و ببنديد ‪ ( .‬در صورت سفت بودن مرهم كمى آب‬
‫به آن اضافه كنيد)‬
‫دفع سنگ كليه و مثانه با جعفرى ‪14 -‬‬
‫عصاره جعفرى تازه ‪ ،‬سموم را از بدن دفع كرده و به شكستن‬
‫سنگهاى كليه كمك مى كند‪ .‬در اين مورد دم كرده جعفرى نيز‬
‫‪ .‬موثر است‬
‫طرز تهيه دم كرده جعفرى‬
 ‫يـك دسـتـه جـعـفـرى شـسـتـه شـده را در يـك بـشـقـاب‬
‫گـذاشـتـه و آب در حـال جوشيدن را روى آن بگذاريد و روى آن‬
‫را بپوشانيد تا گرم بماند‪ ،‬وقتى سرد شد مـايـع را در ‪24‬‬
‫سـاعـت آيـنـده مـصـرف كـنـيـد ‪.‬چـنـانـچـه ايـن عمل را تا سه‬
‫هفته تكرار نماييد تمام اختالالت كليه و مثانه شما درمان‬
‫‪ .‬خواهد شد‬

‫‪15 -‬‬ ‫درمان كم خونى و الغرى با جعفرى‬

‫گياه جعفرى يك منبع خوب كلروفيل ‪ ،‬آهن ‪ ،‬مواد آلى ‪،‬‬
‫است ‪ .‬اين ‪ c‬و ‪ b‬و ‪ a‬كلسيم ‪ ،‬فسفر‪ ،‬منگنز و ويتامين هاى‬
‫مواد جعفرى را براى كم خونى و ضعف بدن مفيد ساخته‬
‫است ‪ .‬در اين مورد استفاده از آب جعفرى تازه ‪ ،‬پودر قاووت و‬
‫‪.‬جوشانده آن توصيه مى شود‬
‫مصارف درمانى و خواص طبى روغن جعفرى ‪16 -‬‬
‫ن چـنـد قـطـره روغن جعفرى در گوش موجب تسكين درد آن‬
‫مى گردد‪ .‬جهت معالجه روماتيسم و نـقـرس از مـاليـدن‬
‫روغـن جـعـفرى بر محل درد و مالش مداوم آن غفلت نورزيد ‪.‬‬
‫روغن جعفرى بدليل داشتن خاصيت ملين (نرم كننده ) در رفع‬
‫گرفتگى ماهيچه ها‪ ،‬درمان زبرى و سختى پـوسـت و‬
‫هـمـچـنـيـن تـحـليـل ورم بصورت استعمال خارجى و ماليدن‬
‫‪ .‬آن به عضو كاربرد دارويى دارد‬
‫طرز تهيه روغن جعفرى‬
‫طرز تهيه روغن جعفرى شبيه طرز تهيه روغن آويشن است ‪.‬‬
‫( به صفحه ‪ 30‬رجوع شود)‬
‫فرآورده هاى گياهى و دارويى جعفرى ‪17 -‬‬
‫از جـعفرى به دليل داشتن خواص طبى فراوان فرآورده هاى‬
‫متعددى بدست مى آورند كه در زير به چند نمونه از آنها‬
‫‪ :‬اشاره مى كنيم‬
 ‫الف ‪ -‬تهيه پودر قاووت چهار ريشه‬
‫گـرم ريـشـه تـمـيـز و خـشـك جعفرى را با ‪ 40‬گرم ريشه ‪40‬‬
‫رازيانه ‪ 40 ،‬گرم ريشه مارچوبه و ‪ 40‬گرم ريشه كرفس‬
‫مخلوط كرده ‪ ،‬نرم ساييده و روزى يك قاشق مرباخورى از آنـرا‬
‫مـيـل كـنـيـد‪ .‬ايـن قـاووت داراى خـاصـيـت ضـد بـى‬
‫‪.‬اشـتـهـايـى بـوده و در درمـان اسهال نيز بكار مى رود‬
‫ب ‪ -‬شربت چهار ريشه‬
‫طـرز تـهـيه اين شربت شبيه طرز تهيه شربت ساده جعفرى‬
‫است با اين تفاوت كه بجاى اسـتـفـاده از بـرگ جـعـفـرى ‪،‬‬
‫چـهـار ريـشه جعفرى ‪ ،‬رازيانه ‪ ،‬مارچوبه و كرفس را بكار‬
‫‪.‬ببريد‬
‫پ ‪ -‬عرق جعفرى‬
‫از بـرگـهـا و ريـشه جعفرى بوسيله دستگاه هاى عرق‬
‫گيرى ‪ ،‬عرق مى گيرند ‪ .‬اين عرق تـقـريـبـا كـليـه خـواص‬
‫جـعـفرى را دارا بوده ولى نسبت به آب تازه برگهاى آن‬
‫‪ .‬خاصيت دارويى كمترى دارد‬
‫ت ‪ -‬چاى برگ جعفرى‬
‫خوردن روزانه ‪ 3‬فنجان از چاى ساده برگ جعفرى در ‪ 3‬وعده‬
‫روزانه (صبح ‪ ،‬ظهر و عصر ) موجب رفع بند آمدگى ادرار‪،‬‬
‫‪.‬درمان نقرس و كاهش اسيد اوريك خون مى گردد‬
‫تركيبات‬
‫گرم برگ جعفرى خشك ‪10‬‬
‫فنجان آب جوش تازه ‪1‬‬
‫روش تهيه چاى‬
‫طرز تهيه اين چاى همانند روش تهيه چاى ساده بادرنجبويه‬
‫‪( .‬صفحه ‪ ) 63‬است‬
‫ث ‪ -‬چاى كيسه اى (تى بگ ) جعفرى‬
‫از بـرگـهـاى خـشـك و هـمـچنين تخم جعفرى چاى كيسه اى‬
‫تهيه مى شود كه به صورت دم كرده مورد استفاده قرار مى‬
‫‪.‬گيرد‬
‫تركيبات‬
‫گرم تخم جعفرى ‪5‬‬
‫گرم برگ خشك جعفرى ‪15‬‬
‫گرم دارچين نيمكوب شده ‪5/2‬‬
‫روش تهيه چاى كيسه اى‬
‫طرز تهيه چاى كيسه اى جعفرى شبيه روش تهيه چاى‬
‫‪ .‬كيسه اى بادرنجبويه (صفحه ‪ ) 115‬است‬
‫ج ‪ -‬تنطور گياه جعفرى‬
‫تـنـطـور بـرگ و ريـشـه جـعـفـرى بـه مـصارف دارويى تسكين‬
‫سر دردهاى عصبى ‪ ،‬تهيه محلولهاى قاعده آور براى زنان ‪،‬‬
‫‪.‬تسكين درد گوش و ‪ ...‬ميرسد‬
‫تركيبات‬
‫گرم برگ خشك جعفرى ‪150‬‬
‫ميلى ليتر الكل ‪250‬‬
‫گرم بومادران ‪50‬‬
‫ميلى ليتر آب ‪750‬‬
‫روش تهيه تنطور‬
‫روش تهيه تنطور جعفرى شبيه روش تهيه تنطور آويشن‬
‫‪( .‬صفحه ‪ ) 33‬است‬
‫چ ‪ -‬شياف جعفرى‬
‫يـكـى از بهترين و موثرترين فرآورده هاى دارويى جعفرى ‪،‬‬
‫شياف برگ آن است كه جهت دفع كرمهاى ريز روده و انگل‬
‫‪.‬هاى دستگاه گوارشى مورد استفاده قرار مى گيرد‬
‫تركيبات‬
‫گرم كره كاكائو ‪20‬‬
‫قطره روغن برگ جعفرى ‪20‬‬
 ‫‪10‬‬ ‫قطره روغن صبر زرد يا روغن تخم كدو‬
‫روش تهيه شياف‬
‫طرز تهيه اين شياف شبيه طرز تهيه شياف بادرنجبويه‬
‫‪( .‬صفحه ‪ ) 65‬است‬
‫ح ‪ -‬كپسول جعفرى‬
‫جـهـت رفـع بـى اشـتـهـايـى و هـمـچـنـيـن از بـيـن بـردن‬
‫اسهال روزى ‪ 6‬كپسول ‪ 250‬ميلى گرمى پودر تخم جعفرى يا‬
‫‪ ،‬ريشه آنرا‪ 3 ،‬بار در روز‪ ،‬هر بار ‪ 2‬كپسول‬
‫‪.‬ساعت بعد از غذا ميل كنيد‪5/2‬‬
‫خ ‪ -‬كمپرس گرم جعفرى‬
‫تـحـليـل ورم چـركين و سرباز كردن آن ‪ ،‬رفع گرفتگى ماهيچه‬
‫ها و كاهش درد عضالت از مصارف طبى كمپرس گرم برگ‬
‫‪ .‬جعفرى است‬
‫تركيبات‬
‫ميلى ليتر دم كرده يا جوشانده برگ جعفرى ‪300‬‬
‫ميلى ليتر دم كردم يا جوشانده گل ختمى ‪200‬‬
‫روش تهيه كمپرس‬
‫روش تهيه اين كمپرس شبيه روش تهيه كمپرس اجزاى گياه‬
‫‪ .‬آويشن (صفحه ‪ ) 33‬است‬
‫دـ ضماد گرم جعفرى‬
‫از ضـماد گرم برگ جعفرى جهت ضد عفونى كردن و التيام‬
‫زخمها استفاده مى شود‪ .‬همچنين ضماد گرم برگ جعفرى بر‬
‫‪ .‬روى نوك انگشتان پا در درمان سريع نقرس موثر است‬
‫لوازم موردنياز‬
‫عدد تابه كاسه اى ‪1‬‬
‫كمى باند نخى يا پنبه اى‬
‫كمى برگ تازه يا خشك جعفرى‬
‫روش تهيه ضماد‬
‫طرز تهيه اين ضماد شبيه طرز تهيه ضماد آويشن ( صفحه ‪34‬‬
‫‪ ) .‬است‬
‫ذ ‪ -‬روغن استخراج گرم جعفرى‬
‫از ايـن روغـن كـه از بـرگـهـاى خشك يا تازه جعفرى بدست‬
‫مى آيد جهت تسكين درد گوش ‪ ،‬رفع خشكى و زبرى پوست‬
‫‪.‬و از بين رفتن تشنج (گرفتگى ) عضالنى استفاده مى شود‬
‫تركيبات‬
‫گرم جعفرى خشك ‪250‬‬
‫ميلى ليتر روغن زيتون ‪500‬‬
‫روش تهيه روغن‬
‫روش تـهـيـه روغـن اسـتـخـراج گـرم جـعـفرى شبيه روش‬
‫‪ .‬تهيه روغن استخراج گرم آويشن (صفحه ‪ ) 35‬است‬
‫ر‪ -‬روغن استخراج سرد‬
‫روغـن استخراج سرد برگ جعفرى بيشتر جهت تهيه پماد ضد‬
‫ورم بيضه و كرم نرم كننده پوست مورد استفاده قرار مى‬
‫‪.‬گيرد‬
‫تركيبات‬
‫گرم برگ جعفرى خشك ‪75‬‬
‫گرم گل بنفشه خشك ‪25‬‬
‫ليتر روغن بادام شيرين ‪1‬‬
‫روش تهيه روغن‬
‫طرز تهيه اين روغن شبيه طرز تهيه روغن استخراج سرد‬
‫‪ .‬آويشن (صفحه ‪ ) 35‬است‬
‫ز ‪ -‬روغن ماساژ جعفرى‬
‫مـاسـاژ روزانـه ‪ 3‬مـرتـبـه روغـن جـعـفـرى عـضالت و ماهيچه‬
‫هايى را كه به سبب رماتيسم دردناك شده اند‪ ،‬بهبود مى‬
‫‪ .‬بخشد و در درمان نقرس نيز مفيد و موثر است‬
‫تركيبات‬
 ‫‪10‬‬ ‫قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى برگ جعفرى‬
‫نصف قاشق چايخورى روغن اكليل كوهى‬
‫روش تهيه روغن‬
‫روش تهيه اين روغن شبيه روش تهيه روغن ماساژ آويشن‬
‫‪( .‬صفحه ‪ ) 36‬است‬
‫س ‪ -‬پماد طبى جعفرى‬
‫از پـمـاد بـرگ جـهـت سـربـاز كـردن عـفـونـت دمـلهـاى‬
‫دردنـاك و تحليل ورم عضالت ضرب ديده استفاده دارويى مى‬
‫‪ .‬شود‬
‫تركيبات‬
‫گرم روغن سياه (پماد اكتيول ) ‪100‬‬
‫گرم برگ جعفرى خشك ‪40‬‬
‫گرم پودر تخم ختمى ‪10‬‬
‫گرم موم سفيد ‪400‬‬
‫روش تهيه پماد‬
‫طرز تهيه پماد طبى جعفرى شبيه طرز تهيه پماد طبى‬
‫‪ .‬آويشن (صفحه ‪ )37‬است‬
‫ش ‪ -‬كرم نرم كننده (تركيبى ) جعفرى‬
‫بـرگ جـعـفـرى و سـايـر مـواد مـوسـيـالژى (لعاب دار ) بكار‬
‫رفته در تهيه اين كرم اثر قابل توجهى در رفع زبرى و خشنى‬
‫پوست داشته و موجب لطيف و شاداب شدن پوست مى‬
‫‪.‬گردد‬
‫تركيبات‬
‫ميلى ليتر روغن استخراج سرد برگ جعفرى ‪100‬‬
‫ميلى ليتر تنطور گل پنيرك ‪25‬‬
‫ميلى ليتر روغن تخم شنبليله ‪25‬‬
‫گرم موم ‪ 25‬گرم النولين ‪25‬‬
‫روش تهيه كرم‬
‫طريقه ساخت اين كرم شبيه روش تهيه كرم دارويى آويشن‬
‫‪( .‬صفحه ‪ ) 38‬است‬
‫ص ‪ -‬لوسيون و امولسيون جعفرى‬
‫از بـيـن بـردن جـوشـهاى قرمز پوست و صورت و كاهش‬
‫خارش اينگونه جوشها از خواص اصلى لوسيون و امولسيون‬
‫‪ .‬برگ جعفرى است‬
‫تركيبات‬
‫قاشق غذا خورى عرق يا دم كرده برگ جعفرى ‪2‬‬
‫قاشق غذاخورى عرق كاسنى ‪2‬‬
‫قاشق غذاخورى تنطور ريواس ‪1‬‬
‫روش تهيه لوسيون‬
‫طرز تهيه لوسيون برگ جعفرى شبيه طرز تهيه لوسيون‬
‫‪ .‬آويشن (صفحه ‪ ) 29‬است‬
‫ض ‪ -‬بخور جعفرى‬
‫اسـتـفـاده مـداوم و مـنـظـم از بـخـور بـرگ جـعـفـرى در طول‬
‫‪ 3‬هفته متوالى اثر قابل توجهى در درمان سردرد و رفع تنگى‬
‫نفس دارد‬
‫تركيبات‬
‫مـيـلى ليـتـر دم كـرده بـرگ جعفرى يا ‪ 2‬قاشق چايخورى ‪300‬‬
‫اسانس معطر روغنى برگ جعفرى‬
‫ميلى ليتر دم كرده تخم گشنيز ‪200‬‬
‫روش تهيه بخور‬
‫طرز تهيه بخور جعفرى شبيه روش تهيه بخور ضد ميگرن‬
‫‪ .‬آويشن (صفحه ‪ )39‬است‬
‫فرآورده هاى غذايى و نوشيدنى جعفرى ‪18 -‬‬
‫الف ‪ -‬شربت ساده جعفرى‬
‫گرم برگ ‪ ،‬ريشه و تخم جعفرى را به تنهايى يا تواءما در ‪200‬‬
‫دو ليتر آب جوشانده بـقـدرى كـه يـك ليـتـر آب آن كـم شـود‪،‬‬
 ‫سـپـس كـمـى شـكـر و وانيل به آن اضافه كرده و دوباره‬
‫حرارت دهيد تا بقوام آيد و هر بار كمى از آنرا در آب حل نموده‬
‫‪.‬و ميل كنيد‬
‫ب ‪ -‬بورانى جعفرى‬
‫فرى تازه را شسته ‪ ،‬كمى آب ‪ ،‬قدرى نمك و كره به آن‬
‫افزوده و بقدرى حرارت دهيد تا جـعـفـرى پخته شود و آب‬
‫ظرف نيز تمام گردد‪ ،‬بعد از سرد شدن آنرا ريز ريز نموده ‪،‬‬
‫كـمـى مـاسـت را در دسـتـمـالى تـمـيـز بـريـزيد تا آب آن‬
‫گرفته شود كمى پودر نمك ‪ ،‬فـلفـل و نـعـنـاع خـشـك را نيز‬
‫به ماست اضافه كرده ‪ ،‬با جعفرى خرد شده مخلوط نموده و‬
‫‪.‬خوب بهم بزنيد و در موقع مصرف بكار ببريد‬
‫پ ‪ -‬خوراك جعفرى و اسفناج (براى ‪ 3‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫گرم اسفناج ‪750‬‬
‫گرم برگ جعفرى ‪250‬‬
‫قاشق سوپخورى آرد ‪2‬‬
‫گرم كره ‪10‬‬
‫نصف فنجان شير‬
‫به ميزان الزم نمك و فلفل‬
‫روش تهيه خوراك‬
‫سپس آن را در قابلمه ريخته ‪ ،‬كره را به آن اضافه كرده و ‪.‬‬
‫روى شعله اجاق بگذاريد و خـوب هم بزنيد ‪ .‬بعد آرد را به‬
‫تدريج اضافه كرده و شير را نيز به آن بيافزاييد و به هم زدن‬
‫ادامه دهيد ‪ .‬نمك و فلفل را نيز وقتى كه خوراك كامال پخته‬
‫شد‪ ،‬اضافه كنيد ‪ .‬در پايان آن را در ديس ريخته و پس از‬
‫‪ .‬تزئينات الزم به سر سفره بياوريد‬
‫ت ‪ -‬سوپ جعفرى (براى ‪ 6‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
 ‫‪1‬‬ ‫دست برگ جعفرى‬
‫دسته تره فرنگى ‪2‬‬
‫گرم كره ‪50‬‬
‫عدد زرده تخم مرغ ‪4‬‬
‫قاشق سوپخورى آرد سفيد ‪2‬‬
‫گرم خامه ‪150‬‬
‫ليوان آب گوشت ‪4‬‬
‫نصف استكان آبليمو‬
‫مقدارى نمك و فلفل‬
‫طرزتهيه سوپ‬
‫را شـسـتـه و خـرد كـرده ‪ ،‬بـا ‪ 3‬ليـوان آب و كمى نمك‬
‫بگذاريد‪ .‬بپزد‪ ،‬بعد از پختن تره فرنگى و جعفرى را از صافى رد‬
‫كنيد‪ .‬آرد را با كمى كره سرخ كنيد و آب گوشت را به تـدريـج‬
‫داخـل ايـن آرد سـرخ شـده بـريـزيـد و هـم بـزنـيـد تـا آرد‪،‬‬
‫داخـل آب گـوشـت حـل شـود ‪ .‬آنـگـاه تـره فرنگى آماده شده‬
‫را ريخته و بگذاريد چند جوش بـخورد تا كمى غليظ شود‬
‫‪.‬كمى نمك و فلفل به آن اضافه نموده و بعد زرده هاى تخم‬
‫مـرغ را بـا آبـليمو و كمى نمك مخلوط كنيد و داخل سوپخورى‬
‫بريزيد و سوپ را داغ داغ بـه تـدريـج روى تـخـم مـرغ ريخته و‬
‫‪.‬بهم بزنيد و خامه را روى سوپ ريخته و تزيين كنيد‬
‫ث ‪ -‬سس جعفرى‬
‫مواد الزم‬
‫گرم جعفرى ‪250‬‬
‫گرم كرفس ‪150‬‬
‫پيمانه سس مايونز ‪4‬‬
‫گرم خيار شور ‪100‬‬
‫به مقدار كافى فلفل‬
‫روش تهيه سس‬
 ‫خيار شور را رنده كرده ‪ ،‬كرفس و جعفرى را ريز ريز نماييد‪.‬‬
‫خيار شور‪ ،‬كرفس ‪ ،‬جعفرى و فـلفـل را بـا هم مخلوط كنيد و‬
‫چرخ كنيد ‪ .‬سپس سس را با آن مخلوط نماييد و هم بزنيد ‪.‬‬
‫‪ .‬حاال سس شما آماده است‬
‫ج ‪ -‬املت جعفرى‬
‫مواد الزم‬
‫گرم جعفرى ‪650‬‬
‫عدد تخم مرغ ‪7‬‬
‫به ميزان كافى روغن و كره‬
‫به ميزان كافى نمك و فلفل‬
‫روش تهيه املت‬
‫مـرغ را خـوب هـم زده و بـا نمك و فلفل مخلوط كنيد ‪ .‬جعفرى‬
‫را خوب ريز كرده و با مخلوط قـبـلى مـخـلوط كـنـيـد ‪ .‬در‬
‫ماهى تابه هاى روغن را داغ كرده ‪ ،‬مخلوط را در آن ريخته و‬
‫روى حـرارت ماليم قرار دهيد تا همه جاى املت خوب پخته‬
‫‪ ،‬شود ‪ .‬بعد از سرخ شدن يك طرف ‪ ،‬املت را برگردانده‬
‫‪.‬و طرف ديگر را سرخ نماييد و بعد ميل كنيد‬
‫‪ longum piper‬فصل پنجم ‪ :‬دار فلفل‬

‫اسامى گوناگون دار فلفل‬

‫در فـارسـى بـه فـلفـل دراز شـهـرت دارد ‪ .‬خـود فـلفـل در‬
‫زبـان يـونـانـى بـه ارنـيـتـس مـعـروف اسـت ‪ .‬در هـنـد بـه آن‬
‫بـلبـل مـى گـويـنـد‪ .‬فـلفـل مـويـه ‪ ،‬فـلفـل مـوى ‪ ،‬فـلفـل‬
‫مـون ‪ ،‬فـلفـل مـونـه و فـلفـل مـونـيـه از اسـامـى ديـگـر ايـن‬
‫گـيـاه اسـت ‪ .‬دار فلفل در زبان عربى به عرق الذهب شهرت‬
‫‪ .‬دارد‬
‫در ‪ biba،‬در زبان چينى به ‪ pipool،‬ار فـلفـل در زبـان بـنـگـالى به‬
‫در زبـان انـگـليسى به ‪ peper langwerpig،‬زبان هلندى به‬
‫‪jaboranda‬‬ ‫در زبـان ‪ pipar pikk،‬در زبان اسـتـونـى بـه ‪ papper long،‬يا‬
‫در زبـان ‪ pfeffer langer،‬در زبان آلمانى به ‪ long pover،‬فرانسوى به‬
‫‪ bors‬در زبان مجارستانى بـه ‪ pipli،‬هندى به ‪ pipara،‬گـجـرات بـه‬
‫‪ hippali،‬در زبان كانادايى به ‪ bali cabe،‬در زبان اندونزيايى به ‪bali،‬‬
‫در ‪ langpeppar،‬در زبان سوئدى به ‪ pimpali،‬در زبـان مـراتى به‬
‫در زبان ويتنامى به ‪ pipul،‬در زبان اردو به ‪ phrik،‬زبان تايلندى به‬
‫‪ .‬مشهور است ‪bat tat‬‬
‫مشخصات كلى دارفلفل‬
‫دارفـلفـل مـيـوه خـوشه مانند درختى است شبيه به درخت‬
‫توت و همانند لوبيا بوده كه در غـالف آن دار فـلفـل قرار دارد‪.‬‬
‫بسيار تند و تيز بوده و داراى طبيعتى بسيار گرم و خشك‬
‫است ‪ .‬شكوفه آن مانند شكوفه درخت بيد است كه در ايام‬
‫‪.‬بهار از درخت مى افتد‬
‫تركيبات شيميايى دارفلفل‬
‫رصد اسانسى با بوى مطبوع ولى با طعم گرم و سوزاننده‬
‫است ‪ .‬قسمت اعظم اين اسانس را نـيـز فـالنـدرن و كـدى‬
‫نـن تـشـكـيـل مـيـدهـد ‪ .‬در فـلفـل عالوه بر اسانس ‪ ،‬نوعى‬
‫رزين مـحـلول در اتر و الكل ‪ ،‬با طعمى سوزاننده ‪ ،‬يك‬
‫آلكالوئيد به نام پى يه اين نيز وجود دارد ‪ .‬مقدار درصد مذكور‬
‫‪ .‬در ميوه فلفل سفيد زيادتر است‬
‫نسخه هاى شفابخش دار فلفل‬
‫درمان شب كورى و تقويت قواى بينايى با دارفلفل ‪1 -‬‬
‫شـب كـورى دارنـد يـا چـشـمـانـشـان ضـعـيـف شـده اسـت‬
‫چـنـانـچـه كـمـى مـيـوه دار فـلفـل را نـرم سـايـيـده و آنرا به‬
‫تركيبات سرمه كندر‪ ،‬سرمه ميخك و يا هر سرمه طبى ديـگـر‬
‫اضـافـه نـمايند و در چشم كشند و اين عمل را مدتى ادامه‬
‫دهند شب كورى و تاريكى چـشـمـانـشـان بـرطـرف خـواهـد‬
‫شـد ‪ .‬هـمـچـنـيـن خوردن جگر كباب شده بز كه چند دانه دار‬
‫فلفل در آن گذاشته يا پودر فلفل روى آن پاشيده باشند مفيد‬
‫‪ .‬و موثر است‬

‫‪2-‬‬ ‫رفع سردى و رطوبت معده با دارفلفل‬

‫طبيعت دارفلفل گرم و خشك است ‪ .‬از اين رو مصرف آن چه‬
‫بصورت پودر و چه بصورت دم كرده آب آن به افرادى كه دچار‬
‫ضعف و رطوبت معده ‪ ،‬بخاطر خوردن غذاهاى سرد و‬
‫‪.‬سنگين ‪ ،‬شده اند توصيه مى شود‬
‫درمان بى اشتهايى با دار فلفل ‪3 -‬‬
‫اسـتـفـاده از دم كـرده دار فـلفـل بـه تـنـهـايـى يـا هـمـراه بـا‬
‫گـل بـابـونـه داروى مـفيدى جهت درمان بى اشتهايى به‬
‫شمار مى رود ‪ .‬همچنين خوردن ‪ 20‬گـرم پـودر دارفـلفـل كـه‬
‫بـا پـودر بـابـونـه و كـمـى عسل مخلوط شده باشد در روز در‬
‫‪ .‬رفع بى اشتهايى نافع است‬
‫تقويت قواى جنسى با دار فلفل ‪4 -‬‬
‫ن دار فلفل به آلت و اطراف آن موجب تحرك بيشتر و رفع‬
‫ضعف و سستى آن مى گردد و در تـقـويـت شـهـوت بـى‬
‫نـظـيـر اسـت ‪ .‬خـوردن ايـن روغـن بـا عـسـل نـيـز مـفيد‬
‫است ‪ .‬همچنين اگر ‪ 20‬گرم دار فلفل را با ‪ 10‬گرم خولنجان ‪،‬‬
‫‪ 10‬گرم زنـجـفيل ‪ 10 ،‬گرم ميوه زبان گنجشك ‪ ،‬و ‪ 10‬گرم‬
‫كندر مخلوط كرده ‪ ،‬نرم ساييده ‪ 200 ،‬گـرم عـسـل را نـيـز بـه‬
‫آن اضـافـه نـمـوده و خـوب بـهـم زده و خـمـيـر حـاصـل را بـه‬
‫شـكـل حـب هـايـى در آورده و روزى دو حـب ميل كنيد موجب‬
‫‪.‬تقويت قواى جنسى مى شود‬
‫تهيه پادزهر با دارفلفل ‪5 -‬‬
‫اسـتـفـاده از كـمـپـرس و ضـمـاد گـيـاه له شـده دار فـلفـل يـا‬
‫جـوشـانـده آن بـر مـحـل گـزيـدگـى حـشـرات و جـانـوران‬
‫گـزنـده بـويـژه عـقـرب مـوجـب تـحـليـل ورم و تـسـكـيـن درد و‬
‫سـوزش آن مـى گـردد‪ .‬هـمـچـنـيـن مـاليـدن روغـن دار فلفل‬
‫‪ .‬به محل گزيدگى در درمان زخم و تسكين درد آن موثر است‬

‫‪6-‬‬ ‫رفع بدبويى دهان با دار فلفل‬

‫دار فـلفـل گـيـاهـى گـرم و بـسـيـار مـعـطـر اسـت ‪ .‬بـه‬
‫هـمـيـن دليـل كـفلمه پودر آن در دهان موجب رفع بدبويى‬
‫دهان و رفع آروغ هاى ترش و بدبوى دسـتـگـاه گـوارشـى‬
‫بـويـژه مـعـده مـى گـردد ‪ .‬جـهـت اثر بخشى بيشتر بهتر‬
‫است پودر دارفلفل را با كمى پودر ميخك مخلوط نموده و بكار‬
‫‪.‬ببريد‬
‫تسكين درد مفاصل با دارفلفل ‪7 -‬‬
‫گـرم دار فـلفـل را در يـك ليـتـر آب بـجـوشـانـيـد‪ ،‬ابـتـدا ‪30‬‬
‫مـحـل درد را بـا آب صـاف شـده آن شـسـتـشـو داده و خـوب‬
‫مـاساژ دهيد‪ ،‬سپس تفاله آنرا بر محل درد گذاشته و بمدت‬
‫‪.‬چندين ساعت آنرا با پارچه نخى نازك ببنديد‬
‫رفع نفخ شكم با دارفلفل ‪8 -‬‬
‫جـهـت رفـع نـفـخ شـكـم و ورم آن ‪ 20 ،‬گـرم دار فلفل را در‬
‫يك ليتر آب بجوشانيد و آب صـاف شـده آنـرا دو سـاعـت بـعد‬
‫از نهار يا شام ميل كنيد‪ .‬همچنين خوردن يك استكان عرق يا‬
‫پودر دارفلفل همراه با پودر زنيان در رفع نفخ شكم مفيد است‬
‫‪.‬‬
‫‪9-‬‬‫رفع بى حسى و فلج عضالت با دار فلفل‬
‫مـاليـدن روغن دار فلفل به عضالت فلج و بى حس موجب باال‬
‫رفتن سرعت تحرك خون در ايـن عضالت گرديده و در صورت‬
‫مصرف مداوم موجب رفع بى حسى و درمان فلج عضالت‬
‫مـى گـردد‪ .‬هـمـچـنين ضماد و كمپرس جوشانده اين گياه بر‬
‫‪ .‬روى عضالت بى حس در درمان آنها موثر است‬
‫خواص طبى و مصارف دارويى روغن دار فلفل ‪10 -‬‬
‫مـاليـدن روغن دارفلفل به مفاصل موجب تسكين درد آنها مى‬
‫گردد‪ .‬ضماد آن بر قضيب سبب تـحـريـك آن و تـقـويت شهوت‬
‫و ميل جنسى مى شود‪ .‬ماليدن آن به عضالت بى حس و‬
‫فلج مـوجـب رفـع سـستى ‪ ،‬بى حسى و فلج عضالت مى‬
‫گردد‪ .‬ماليدن آن به سر و پيشانى ‪ ،‬سـردردى را كـه از باد‬
‫سرد باشد برطرف مى سازد ‪ .‬ماليدن آن به پهلو‪ ،‬درد كليه و‬
‫پـهـلو را كـه بـه عـلت سـردى بـاشـد از بـيـن مـى بـرد ‪.‬‬
‫چـنـانـچـه بـه دار فـلفل گياه و دارويى ديگر نظير زنجفيل ‪،‬‬
‫جوز هندى و مشك طرا مشيع را در حين تهيه روغن آن اضافه‬
‫‪ .‬كنيد خواص دارويى و اثرات درمانى آن بيشتر خواهد شد‬

‫طرز تهيه روغن دارفلفل‬

‫طرز تهيه روغن دار فلفل شبيه طرز تهيه روغن آويشن‬
‫است ‪( .‬به صفحه ‪ 30‬رجوع شود)‬
‫فرآورده هاى گياهى و دارويى دار فلفل ‪11 -‬‬
‫طـبـيـعـت بـسـيـار گـرم ‪ ،‬خـاصـيـت مـحـرك و اثـربـخـش دار‬
‫فـلفـل در درمـان بـيماريهاى معده و دستگاه گوارشى سبب‬
‫شده كه از اين گياهه فرآورده هاى دارويى تهيه كنند كه در‬
‫‪ .‬زير به چند نمونه از آنها اشاره مى كنيم‬
‫الف ‪ -‬تنطور تركيبى دارفلفل‬
‫تنطور دار فلفل به مصارف دارويى افزايش سرعت و تحرك‬
‫خون ‪ ،‬درمان فلج ‪ ،‬تحريك اشتها و تسكين درد عضالت مى‬
‫‪.‬رسد‬
‫تركيبات‬
‫گرم دار فلفل ‪100‬‬
‫گرم چوب دارچين ‪100‬‬
‫ميلى ليتر ‪ 750‬ميلى ليتر آب ‪250‬‬
‫روش تهيه تنطور‬
 ‫طرز تهيه اين تنطور شبيه طرز تهيه تنطور آويشن (صفحه‬
‫‪ ) 33 .‬است‬
‫ب ‪ -‬روغن استخراج سرد دارفلفل‬
‫اسـتـفـاده از روغـن اسـتخراج سرد دار فلفل در تهيه پماد يا‬
‫كرم ضد استرفاء (سستى و فـلج عـضـالنـى ) و پـمـاد‬
‫مـسـكـن درد مـفـاصـل از جـمـله مـوارد استعمال اين روغن‬
‫‪ .‬است‬
‫تركيبات‬
‫پيمانه خيسانده دار فلفل يا ‪ 2‬پيمانه دارفلفل تازه ‪1‬‬
‫ليتر روغن زيتون ‪1‬‬
‫روش تهيه روغن‬
‫روش تـهـيـه روغـن اسـتـخـراج سـرد دارفلفل شبيه روش‬
‫‪ .‬تهيه روغن استخراج سرد آويشن (صفحه ‪ ) 35‬است‬
‫پ ‪ -‬روغن استخراج گرم دار فلفل‬
‫اسـتـفـاده از روغـن اسـتـخـراج گرم دارفلفل جهت تسكين‬
‫درد پهلو (بصورت ماساژ و رفع گرفتگى هاى عضالنى و‬
‫ماهيچه هاى بسيار مفيد است )‬
‫تركيبات‬
‫گرم دار فلفل خشك ‪150‬‬
‫ميلى ليتر روغن زيتون ‪500‬‬
‫گرم برگ آويشن كوهى ‪100‬‬
‫روش تهيه روغن‬
‫طرز تهيه اين نوع روغن دارفلفل شبيه طرز تهيه روغن‬
‫‪ .‬استخراج گرم آويشن (صفحه ‪ ) 35‬است‬

‫ت ‪ -‬روغن ماساژ دارفلفل‬

‫مـاسـاژ آلت و قـضـيـب بـا روغـن مـاسـاژ ( سـاده يـا‬
‫تـركـيـبـى ) دارفـلفـل تـاءثـيـر زيـادى در تـقـويـت مـيـل‬
 ‫‪ .‬جـنـسـى و افـزايـش ميل به جماع دارد‬
‫تركيبات‬
‫قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى دارفلفل ‪1‬‬
‫نصف قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى انغوزه‬
‫قاشق غذا خورى روغن بادام شيرين ‪3‬‬
‫روش تهيه روغن‬
‫روش تهيه اين روغن شبيه روش تهيه روغن ماساژ آويشن‬
‫‪( .‬صفحه ‪ ) 36‬است‬
‫ث ‪ -‬غرغره و دهان شويه دارفلفل‬
‫از غـرغـره و دهـان شـويـه دارفـلفـل جـهـت رفـع بـدبـويـى‬
‫دهان ‪ ،‬رفع آروغهاى ترش و بـدبـوى دسـتـگـاه گـوارشـى‬
‫بخصوص معده و كاهش رطوبت و سردى فضاى داخلى دهان‬
‫‪.‬استفاده مى شود‬
‫تركيبات‬
‫يـك فـنـجـان آب دمـكـرده يـا جـوشـانـده غـليـظ دارفـلفـل يـا‬
‫يـك قـاشـق چايخورى تنطور دارفلفل حل شده در يك فنجان‬
‫آب گرم‬
‫روش تهيه غرغره يا دهان شويه‬
‫روش تـهـيـه ايـن غـرغـره يـا دهـان شـويـه شـبيه روش تهيه‬
‫‪ .‬غرغره يا دهان شويه آويشن (صفحه ‪ ) 41‬است‬
‫ج ‪ -‬كپسول دارفلفل‬
‫طبيعت گرم و طعم بسيار تند و تيز دارفلفل سبب گرديده كه‬
‫مصرف آن براى همه افراد امـكـانـپـذيـر نـبـاشـد ‪ .‬بـهـمـيـن‬
‫مـنـظـور اسـتـفـاده از كـپـسـول هـاى ‪ 200‬ميلى گرمى پودر‬
‫‪.‬دارفلفل جهت رفع معده و ترشى آن توصيه و تجويز مى شود‬
‫چ ‪ -‬چاى ضد سردى معده دارفلفل‬
‫تركيبات‬
‫گرم دارفلفل ‪10‬‬
 ‫‪5‬‬‫گرم چوب دارچين‬
‫گرم چاى سفيد هندى ‪10‬‬
‫گرم گل گاوزبان ‪10‬‬
‫روش تهيه چاى‬
‫طـرز تـهـيـه ايـن چاى شبيه طرز تهيه چاى روحيه بخش‬
‫‪( .‬تركيبى ) بادرنجبويه (صفحه ‪ ) 63‬است‬
‫ح ‪ -‬پماد محرك دارفلفل‬
‫اين پماد سرعت جريان خون را بخصوص در عضالت گرفته و‬
‫بى حس باال برده و موجب تـسكين درد مى گردد‪ .‬همچنين‬
‫از آن جهت تحريك آلت و قضيب و تقويت نيروى جنسى‬
‫‪.‬استفاده مى كنند‬
‫تركيبات‬
‫گرم پيه بز ‪200‬‬
‫گرم پيه خوك ‪100‬‬
‫گرم روغن كوهان شتر ‪200‬‬
‫گرم دارفلفل ‪40‬‬
‫گرم صمغ جوشير ‪5‬‬
‫گرم صمغ انغوزه ‪5‬‬
‫روش تهيه پماد محرك‬
‫روش تهيه پماد محرك دارفلفل شبيه روش تهيه پماد طبى‬
‫‪ .‬آويشن (صفحه ‪ ) 37‬است‬
‫خ ‪ -‬ضماد گرم دارفلفل‬
‫از ضـمـاد گـرم جـوشـانـده يـا دم كـرده يـا له شـده تـازه‬
‫دارفـلفـل جـهـت تـسكين درد و سوزش محل گزيدگى‬
‫حشرات و جانوران گزنده بخصوص عقرب استفاده دارويى مى‬
‫‪.‬شود‬
‫لوازم موردنياز‬
‫مقدارى خيسانده دارفلفل خشك يا دارفلفل تازه‬
 ‫عدد تابه كاسه اى‬
‫‪1‬‬
‫كمى باند نخى يا پنبه اى‬
‫روش تهيه ضماد‬
‫روش تهيه اين ضماد شبيه روش تهيه ضماد آويشن (صفحه‬
‫‪ ) 34 .‬است‬

‫دارفلفل‪12‬‬ ‫فرآورده هاى غذايى‬

‫الف ‪ -‬پودر كارى دارفلفل‬
‫تركيبات‬
‫قاشق چايخورى پودر فلفل سياه ‪1‬‬
‫قاشق چايخورى پودر خولنجان ‪2‬‬
‫عدد فلفل قرمز خشك (پودر شده ) ‪6‬‬
‫گرم دانه گشنيز ‪30‬‬
‫نصف قاشق چايخورى دانه خردل‬
‫قاشق چايخورى دانه شنبليله ‪1‬‬
‫نصف قاشق چايخورى پودر زنجبيل‬
‫قاشق غذا خورى پودر زرد چوبه ‪1‬‬
‫روش تهيه پودر كارى‬
‫كـليـه اجـزاء فـوق ( بـه غير از زنجبيل و زردچوبه ) را در يك‬
‫تابه آهنى تفت دهيد‪ .‬سپس آنرا پودر كرده ‪ ،‬با پودر زنجبيل و‬
‫‪.‬زرد چوبه مخلوط كرده و به كار بريد‬
‫ب ‪ -‬چاشنى دارفلفل‬
‫از بين بردن طبيعت سرد غذاها و معطر‪ ،‬خوشبو و خوش طعم‬
‫‪ .‬كردن غذاها از جمله موارد مصرف چاشنى دارفلفل است‬
‫تركيبات‬
‫قاشق چاى خورى پودر دارفلفل ‪2‬‬
‫نصف قاشق چايخورى پودر ميخك‬
‫نصف قاشق چايخورى پودر جوز هندى‬
 ‫نصف قاشق چايخورى پودر موسير‬
‫روش تهيه چاشنى‬
‫كـليـه اجـزاء فـوق را مـخـلوط كرده ‪ ،‬نرم ساييده ‪ ،‬كمى نمك‬
‫به آن اضافه كرده و موقع صرف غذا‪ ،‬كمى از آنرا روى غذا‬
‫‪ .‬بپاشيد و ميل نماييد‬
‫پ ‪ -‬خوراك تخم مرغ با دارفلفل (براى ‪ 2‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫عدد تخم مرغ ‪4‬‬
‫قاشق غذاخورى پودر دارفلفل ‪1‬‬
‫قاشق غذاخورى خامه ‪2‬‬
‫قاشق غذاخورى كره ‪2‬‬
‫قاشق غذاخورى آب داغ ‪1‬‬
‫يك دوم قاشق چايخورى آويشن‬
‫مقدارى نمك و فلفل‬
‫روش تهيه خوراك‬
‫تـخـم مرغ ‪ ،‬دارفلفل ‪ ،‬آويشن ‪ ،‬آب و خامه را در كاسه با هم‬
‫مخلوط كنيد‪ .‬كره را در تابه روى حـرارت مـاليـم آب كـرده و‬
‫تخم مرغ را درون تابه بريزيد‪.‬تخم مرغ را به مدت ‪ 4‬دقـيـقـه ‪،‬‬
‫در حـاليـكـه مـرتـب آنـرا مـى زنـيـد‪ ،‬بـپـزيـد ‪ .‬نـمـك و فلفل‬
‫‪ .‬روى خوراك پاشيده و ميل كنيد‬

‫ت ‪ -‬سس دارفلفل‬
‫مـصـرف ايـن سـس كـه روش تـهـيـه آن بـسـيـار آسـان است‬
‫همراه با تخم مرغ و اسفناج يا مارچوبه پخته بسيار لذيذ‬
‫‪ .‬است‬
‫مواد الزم‬
‫مقدارى پودر دارفلفل‬
‫مقدارى پودر جوزهندى‬
 ‫يك سوم پيمانه كره‬
‫قاشق غذاخورى آبليمو ‪1‬‬
‫عدد زرده تخم مرغ ‪2‬‬
‫به ميزان الزم نمك‬
‫روش تهيه سس‬
‫روى حـرارت مـاليـم قـرار داده تـا آب شـود ‪ .‬در طـول ايـن‬
‫مـدت زرده هـاى تخم مرغ را در مخلوط كن ريخته و بمدت چند‬
‫ثانيه مخلوط كنيد ‪ .‬بـدون ايـنـكـه مـخـلوط كـن را خـامـوش‬
‫كـنـيـد‪ .‬آبـليـمـو‪ ،‬نـمـك ‪ ،‬دارفلفل و جوز هندى را به زرده تخم‬
‫مرغ اضافه كنيد ‪ .‬به آرامى كره آب كردهه را به ساير مواد‬
‫افزوده و ‪ 10‬ثانيه ديگر مواد را مخلوط كنيد تا سس يكنواخت و‬
‫‪.‬غليظ شود‬
‫ث ‪ -‬ترشى دارفلفل‬
‫مواد الزم‬
‫يك مشت دار فلفل تازه يا خشك‬
‫مقدارى نعناع و ميخك‬
‫به ميزان الزم سركه‬
‫پر سير ‪2‬‬
‫روش تهيه ترشى‬
‫ا كـارد بـه نـوارهـاى كـوچـكـى بـبـريـد و سـيـر را ريـز كـنـيـد‪.‬‬
‫دارفلفل و سير را داخل ظرف ترشى ريخته و روى آن سركه‬
‫بريزيد‪ .‬نعناع و ميخك خشك را بـه آن اضـافـه كـرده ‪ ،‬درب‬
‫ظـرف را مـحكم بسته و در جاى خنك نگهدارى كنيد‪ .‬پس از‬
‫گذشت ‪ 3‬هفته و جا افتادن و آن ‪ ،‬ترشى شما آماده مصرف‬
‫‪ .‬است‬

‫ج ‪ -‬پرورده عسلى دارفلفل‬

‫مواد الزم‬
 ‫‪50‬‬ ‫گرم دارفلفل‬
‫عدد ريشه كوچك زنجفيل ‪2‬‬
‫گرم عسل طبيعى ‪300‬‬
‫روش تهيه پرورده عسلى‬
‫زنـجفيل خشك را در آب مدتى بخيسانيد ‪ .‬سپس آنرا از آب‬
‫بيرون آورده و در آبكش بريزيد تـا آبـش بـرود ‪ .‬بـعـد آنـرا بـا‬
‫كـارد خـرد كـرده و در شـيـشـه عـسـل بـريـزيـد و خـوب هـم‬
‫بـزنـيـد ‪ .‬پـس از چـنـد هـفـتـه گـذاشـتـن و جـذب عسل به‬
‫دارفلفل و زنجفيل ‪ ،‬پرورده شما آماده است ‪ .‬صبحها و عصر‬
‫‪.‬نصف قاشق مرباخورى آنرا ميل كنيد‬

‫فصل ششم ‪ :‬زبان گنجشك‬ ‫‪excelsior fraxinus‬‬

‫اسامى گوناگون زبان گنجشك‬

‫گـنـجـشك است ‪ .‬به اين گياه لسان العصافير نيز مى گويند‬
‫كه اسم غلطى است ‪ .‬زبان گنجشك در عربى به لسان‬
‫العصفور و مران معروف است ‪ .‬بنجشك زوان ‪ ،‬بنجشك زبان ‪،‬‬
‫مـرغ زبـانـك ‪ ،‬تـلك ‪ ،‬تـل كـوچـكى ‪ ،‬وان ‪ ،‬ون ‪ ،‬وند‪ ،‬ونو‪ ،‬سر‪،‬‬
‫اهر‪ ،‬بناو‪ ،‬بناوچ ‪ ،‬بنيو‪ ،‬قـزل يـوشن ‪ ،‬قوش ديلى ‪ ،‬شجره‬
‫‪ .‬العصافير و شجر البق از اسامى ديگر زبان گنجشك است‬
‫در زبان ‪ excelsior fraxinus،‬زبـان گـنجشك در زبان التين به‬
‫و در زبان آلمانى به ‪ frene‬در زبان فرانسه به ‪ ash،‬انگليسى به‬
‫‪ .‬شهرت دارد ‪esche echte‬‬

‫مشخصات كلى زبان گنجشك‬

‫رخـتـى بـوده و گـلهـاى قـرمـز رنـگ مـايـل بـه قـهـوه اى آن‬
‫قـبـل از رويـيـدن برگ ظاهر مى شود ‪ .‬زبان گنجشك داراى‬
‫انواع و اقسام مختلفى است كه فـرق آنها در تعداد برگچه ها‬
 ‫و شكل ظاهرى آنها است ‪ .‬درخت زبان گنجشك هم به‬
‫حالت وحـشـى و خـودرو در نـقـاط مـخـتـلف ايـران از جـمله‬
‫گرگان ‪ ،‬مازندران و رويد و هم بطور زينتى در تهران و بسيارى‬
‫نقاط ديگر مى كارند‪ .‬قسمت مورد استفاده زبان گنجشك‬
‫برگ ‪ ،‬مـيـوه ‪ ،‬سـاقه و پوست درخت آن است ‪ .‬زمان چيدن‬
‫برگهاى آن در ماه هاى خرداد و تير است ‪ .‬پـوسـت و شـاخـه‬
‫درخـت زبان گنجشك طعمى تلخ و گس داشته و داراى‬
‫طبيعتى گرم است ‪ .‬الزم به ذكر است كه اين درخت زيبا‬
‫بيشتر در اقليم خنك ‪ ،‬سراشيبى هاى سنگالخ خصوصا رو‬
‫بـه جـنـوب مى رويد و گاهى تا ‪ 30‬متر هم ارتفاع دارد ‪ .‬از اين‬
‫درخت شيره اى ترشح مـى شود كه به سهل شيرين شهرت‬
‫دارد ‪ .‬مگس معروف كانتا ريد برگ از شيره اين درخت تغذيه‬
‫‪.‬مى كند‬
‫نسخه هاى شفابخش زبان گنجشك‬
‫درمان درد روماتيسم با زبان گنجشك ‪1 -‬‬
‫يـك مـشـت از گـل و بـرگـهـاى درخـت زبـان گـنـجـشـك را‬
‫بـمـدت ‪ 15‬روز در يـك ليـتـر الكـل ‪ 60‬درجـه بـخـيـسـانـيـد‪،‬‬
‫سـپـس آنـرا صـاف نـمـوده ‪ ،‬ابـتـدا بـا مـحـلول صـاف شـده‬
‫ايـن الكـل مـحـل درد را شـسـتـشـو دهـيـد و سـپـس تـفـاله‬
‫‪ .‬آنـرا بـر محل درد كمپرس و ضماد كنيد‬

‫رفع چاقى با زبان گنجشك‬

‫‪2-‬‬
‫افـرادى كـه رژيـم الغرى مى گيرند بويژه خانمها‪ ،‬چنانچه در‬
‫رژيم غذائى خود روزانه مـصـرف دو فنجان دم كرده برگهاى‬
‫زبان گنجشك را در دو وعده صبح و عصر قرار دهند‪ ،‬شاهد‬
‫نتايج بيشتر‪ ،‬زودتر و موثرترى براى رفع چاقى خود خواهند‬
‫‪ .‬بود‬
‫درمان نقرس با زبان گنجشك ‪3 -‬‬
 ‫استفاد از چاى طبى زبان گنجشك (دم كرده برگ آن ) به‬
‫تنهايى يا همراه با برگ توت فرنگى ‪ ،‬عناب و ترشك در طول‬
‫چند هفته متوالى تاءثير زيادى در كاهش اسيد اوريك خون و‬
‫‪ .‬درمان نقرس دارد‬
‫تقويت قواى جنسى با زبان گنجشك ‪4 -‬‬
‫گـرم پـودر مـيـوه زبـان گـنـجشك را با ‪ 15‬گرم پودر جوز ‪20‬‬
‫هندى يا جواز بوا و ‪ 25‬گـرم مـغـز گـردوى چـرخ كـرده مـخـلوط‬
‫نـمـوده ‪ 150 ،‬گـرم عسل را نيز به آن اضافه نماييد و خوب‬
‫‪.‬بهم بزنيد و روزى يك قاشق مرباخورى از آنرا ميل كنيد‬
‫رفع بند آمدگى ادرار با زبان گنجشك ‪5 -‬‬
‫اگر فردى دچار بند آمدگى ادرار شده باشد ‪ 25‬تا ‪ 30‬گرم برگ‬
‫زبان گنجشك را در يـك ليـتـر آب جوش ريخته و بمدت ‪12‬‬
‫دقيقه بگذاريد تا دم بكشد‪ ،‬سپس آب آنرا صاف نموده و در دو‬
‫وعده صبح و عصر ميل كند بند آمدگى ادرار او برطرف خواهد‬
‫‪.‬شد‬
‫پايين آوردن تب با زبان گنجشك ‪6 -‬‬
‫سـت و شـاخـه هـاى درخـت زبـان گـنـجـشـك داراى‬
‫خـاصـيـتى تب بر و خلط آور مى باشند و قبل از پيدايش گنه‬
‫گنه ( كينين ) آنرا براى درمان تب و نوبه بكار مى بردند ‪ .‬به‬
‫همين منظور استفاده از جوشانده ‪ 40‬گرم پوست و شاخه‬
‫هاى زبان گنجشك در يك ليتر آب جهت پايين آوردن تب توصيه‬
‫‪.‬مى شود‬
‫دفع سنگ كليه و مثانه با زبان گنجشك ‪7 -‬‬
‫استفاده از عرق برگ زبان گنجشك به تنهايى يا همراه با‬
‫عرق خارشتر داروى مفيدى جهت دفـع سـنـگ كـليـه و‬
‫مـثـانـه مـى بـاشد‪ .‬همچنين خوردن پودر زبان گنجشك به‬
‫تنهايى و بصورت كفلمه يا بصورت دم كرده يك قاشق‬
‫مرباخورى آن در يك استكان آب جوش بمدت ‪ 12‬دقيقه مفيد‬
 ‫است‬ ‫‪.‬‬

‫‪8-‬‬ ‫درمان يبوست و خشكى مزاج با زبان گنجشك‬

‫بـرگـهـاى درخـت زبـان گـنـجـشـك خـاصـيت ملين و مسهل‬
‫دارد ‪ .‬مصرف كم دم كرده يا پودر برگهاى اين گياه ملين معده‬
‫‪ .‬بوده و مصرف زياد آن خاصيت مسهلى دارد‬
‫نقش زبان گنجشك در درمان نازايى خانمها ‪9 -‬‬
‫خـمـدان هـا سالم و عمل تخمك سازى به حال طبيعى انجام‬
‫مى شود‪ ،‬اما كيسه رحم به عللى آمـادگـى پـرورش جـنـين‬
‫را ندارد و يا لوله هاى اويدوكت كه تخمك از آنها به رحم مى‬
‫آيد نـاراحـتيهايى دارد‪ ،‬يكى از داروهايى كه اين قبيل زنها مى‬
‫توانند به خود بگيرند‪ ،‬پودر مـيـوه زبـان گـنـجـشـك اسـت كـه‬
‫پس از پاك شدن از خون حيض بخود مى گيرند و بعد از‬
‫‪ .‬نزديكى امكان باردار شدن را افزايش مى دهد‬
‫رفع گرفتگى عضالت با زبان گنجشك ‪10 -‬‬
‫قـرار دادن عـضـله گـرفـتـه در آب صـاف شـده جـوشـانـده‬
‫بـرگ زبان گنجشك يا ضماد بـرگـهـاى تـر و تـازه كه آنرا كوبيده‬
‫و با سركه مخلوط كرده باشند و همچنين ماليدن روغـن آن‬
‫بـه مـحل گرفتگى عضالت اثر قاطعى در تسكين درد و رفع‬
‫‪ .‬گرفتگى عضالت دارد‬
‫درمان سرفه و تنگى نفس با زبان گنجشك ‪11 -‬‬
‫خوردن شربت يا آب جوشانده برگهاى زبان گنجشك در دو‬
‫نوبت صبح و عصر‪ ،‬سرفه و تـنـگـى نـفس را كه منشاء‬
‫سردى و رطوبت داشته باشد برطرف مى سازد‪ .‬همچنين‬
‫‪ .‬كفلمه پودر برگ زبان گنجشك مفيد و موثر است‬

‫درمان اسهال مزمن با زبان گنجشك‬

‫‪12 -‬‬
‫يـك مـشـت از پـوسـت سـاقه زبان گنجشك را در يك ليتر آب‬
‫بريزيد‪ ،‬بعد از دم كردن يا جـوشـانـدن ‪ ،‬قـبـل از دو وعـده غـذا‬
‫و هـر بـار يـك فـنـجـان ميل كنيد جهت رفع اسهال نافع است‬
‫‪.‬‬
‫نوع ديگر‬
‫دو مـشـت از پـوسـت سـاقـه زبـان گـنـجـشـك را در يـك ليـتـر‬
‫آب بـريزيد و بعد از تهيه محلول دو بار در روز جهت رفع اسهال‬
‫‪.‬با آب آن حمام كنيد‬
‫خواص طبى و مصارف درمانى روغن با زبان گنجشك ‪13 -‬‬
‫زبـان گنجشك به پهلو‪ ،‬درد پهلو را تسكين مى بخشد ‪.‬‬
‫ماليدن آن به قضيب و اطراف آن مـوجـب تحريك قضيب شده و‬
‫قواى جنسى و شهوانى را تقويت مى كند ‪ .‬ضماد آن به‬
‫ماهيچه ها و عضالت عالوه بر رفع گرفتگى آنها بعنوان دارويى‬
‫معرق (عرق آور) بكار مى رود‪ .‬ماليدن آن به مفاصل و عضالت‬
‫درد آنها را تسكين داده و در درمان بيماريهاى مفصلى بويژه‬
‫نقرس و روماتيسم بسيار موثر است ‪ .‬تقريبا از تمام‬
‫قسمتهاى اين گياه نظير پوست درخت ‪ ،‬برگ ‪ ،‬شاخه و ميوه‬
‫‪ .‬آن روغن تهيه مى كنند‬

‫طرز تهيه روغن زبان گنجشك‬

‫طرز تهيه اين روغن شبيه طرز تهيه روغن آويشن است ‪( .‬به‬
‫صفحه ‪ 30‬رجوع شود)‬
‫درمان لكنت زبان با زبان گنجشك ‪14 -‬‬
‫گـرم پـودر مـيـوه زبـان گـنـجشك را با ‪ 20‬گرم پودر خولنجان ‪50‬‬
‫مخلوط كرده ‪ 200 ،‬گـرم عـسـل را نـيـز بـه آن اضـافـه‬
‫نـمـايـيـد و خـوب بـهـم بـزنـيـد و خـمـيـر حـاصـل را بـه شـكـل‬
‫حـب هـايـى در آورده و روزى سـه حـب در سـه وعـده صـبح ‪،‬‬
‫‪.‬ظهر و شب ميل كنيد‬
‫فرآورده هاى گياهى و دارويى زبان گنجشك ‪15 -‬‬
 ‫درخت زبان گنجشك بيش از آنكه تنها يك درخت زينتى در‬
‫خانه ها و برخى پاركها و بيشه ها باشد‪ ،‬يك درخت دارويى‬
‫است و تقريبا تمام اجزاى آن به مصارف درمانى مى رسد‪ .‬به‬
‫هـمـيـن دليـل از آن فـرآورده هـاى بـيـشمارى تهيه مى كنند‬
‫‪ :‬كه در زير تنها به چند مورد آن اشاره مى كنيم‬
‫الف ‪ -‬پودر قاووت ضد آرتروز زبان گنجشك‬
‫جـهـت درمـان آرتـروز ‪ 65‬تـا ‪ 80‬گـرم مـيوه زبان گنجشك را‬
‫نرم ساييده ‪ ،‬با كمى پودر نـبـات مـخـلوط كـرده ‪ ،‬بـه‬
‫تـنـهـايـى يـا همراه با يك فنجان چاى كمرنگ هر دو روز يكبار‬
‫‪.‬ميل كنيد‬

‫ب ‪ -‬عرق زبان گنجشك‬

‫از بـرگـها‪ ،‬ميوه و پوست درخت زبان گنجشك عرق تهيه مى‬
‫كنند كه تقريبا تمام خواص زبان گنجشك را دارا مى باشد‬
‫ولى خاصت آن نسبت به آب خيسانده اجزاى گياه كمتر است‬
‫‪ .‬از ايـن عـرق بـايـد روزانـه يـك اسـتـكـان بـه تـنهايى يا‬
‫‪ .‬بصورت شيرين شده با كمى عسل يا شكر مصرف نمود‬
‫پ ‪ -‬شربت زبان گنجشك‬
‫از شـربـت زبـان گنجشك بيشتر جهت درمان نقرس ‪ ،‬رفع‬
‫نارسايى كبد و درمان سرفه و سردردهاى رطوبتى استفاده‬
‫مى شود و مقدار مصرف آن يك قاشق مرباخورى از آن بصورت‬
‫مـحـلول در يـك ليـوان آب اسـت ‪ .‬طـرز تهيه شربت زبان‬
‫گنجشك شبيه طرز تهيه شربت آويشن است ‪( .‬به صفحه‬
‫‪ 31‬رجوع شود )‬
‫ت ‪ -‬محلول ضد درد مفاصل با زبان گنجشك‬
‫گـرم بـرگ ‪ ،‬شـاخـه ‪ ،‬مـيـوه و پـوسـت درخـت زبـان ‪100‬‬
‫گـنـجـشـك را در محلول نيم ليتر الكل ‪ 60‬درجه و يك ليتر آب‬
‫بمدت دو هفته بخيسانيد يا در ‪ 5/1‬ليتر آب بـمـدت ‪10‬‬
 ‫دقـيـقـه بـجـوشـانـيـد‪ ،‬سـپـس مـحـل درد بـويـژه نـاحـيـه‬
‫‪ .‬مفاصل را با آن شستشو داده و تفاله آنرا ضماد كنيد‬

‫ث ‪ -‬پماد مسكن درد با زبان گنجشك‬

‫گـرم پـوسـت درخـت زبان گنجشك را با ‪ 20‬گرم آن ‪25 20 ،‬‬
‫گرم خولنجان ‪ 20 ،‬گرم زنجفيل ‪ 20 ،‬گرم برگ انغوزه و ‪ 20‬گرم‬
‫پوست درخت سيب يا برگ آن مخلوط كرده ‪ ،‬نرم سـايـيـده ‪،‬‬
‫در ‪ 200‬گـرم روغـن كـوهـان شـتـر بـپـزيـد و هـر بـار كـمـى از‬
‫‪ .‬آنـرا بـه محل درد بماليد‬
‫ج ‪ -‬روغن ماساژ زبان گنجشك‬
‫رفـع گـرفـتـگـى عـضـالت و مـاهـيـچـه هـا‪ ،‬تـسـكـيـن درد‬
‫مفاصل ‪ ،‬رفع ضعف نيروى جنسى و تسكين درد روماتيسم از‬
‫‪ .‬مصارف عمده روغن ماساژ زبان گنجشك است‬
‫تركيبات‬
‫نصف قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى ميوه و برگ زبان‬
‫گنجشك‬
‫نصف قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى زنجبيل‬
‫قاشق غذاخورى روغن زيتون ‪2‬‬
‫روش تهيه روغن‬
‫طرز تهيه اين روغن شبيه طرز تهيه روغن ماساژ آويشن‬
‫‪( .‬صفحه ‪ ) 36‬است‬
‫چ ‪ -‬شربت ضد سياه سرفه زبان گنجشك‬
‫تركيبات‬
‫گرم ميوه زبان گنجشك خشك يا ‪ 60‬گرم ميوه تازه آن ‪30‬‬
‫ميلى ليتر آب ‪750‬‬
‫گرم عسل ‪500‬‬
‫روش تهيه شربت‬
‫روش تـهـيـه شربت ضد سياه سرفه زبان گنجشك شبيه‬
 ‫‪ .‬روش تهيه شربت مركب آويشن (صفحه ‪ ) 31‬است‬
‫ح ‪ -‬لوسيون محرك نيروى جنسى زبان گنجشك‬
‫تركيبات‬
‫نصف قاشق غذاخورى تنطور برگ يا ميوه زبان گنجشك‬
‫قاشق غذاخورى عرق برگ يا ميوه زبان گنجشك ‪2‬‬
‫نصف قاشق غذاخورى تنطور سيسنبر (نعناع فلفلى )‬
‫قاشق غذاخورى عرق دارچين ‪2‬‬
‫روش تهيه لوسيون‬
‫روش تهيه اين لوسيون شبيه روش تهيه لوسيون آويشن‬
‫‪( .‬صفحه ‪ ) 39‬است‬

‫خ ‪ -‬ضماد ضد تب پوست و برگ زبان گنجشك‬

‫لوازم موردنياز‬
‫مقدارى جوشانده يا دم كرده پوست و برگ درخت زبان‬
‫گنجشك‬
‫عدد تابه كاسه اى ‪1‬‬
‫كمى باند نخى يا پنبه اى‬
‫روش تهيه ضماد‬
‫روش تهيه ضماد تب زبان گنجشك شبيه طرز تهيه ضماد‬
‫‪ .‬آويشن (صفحه ‪ ) 34‬است‬
‫دـ شياف تقويت كننده رحم زبان گنجشك‬
‫تركيبات‬
‫گرم كره كاكائو ‪20‬‬
‫گرم پودر ميوه زبان گنجشك ‪10‬‬
‫گرم قطره روغن ميوه زبان گنجشك ‪30‬‬
‫روش تهيه شياف‬
‫طرز تهيه اين شياف شبيه طرز تهيه شياف بادرنجبويه‬
‫‪( .‬صفحه ‪ )65‬است‬
 ‫ذـ چاى ضد رطوبت و سردى معده زبان گنجشك‬
‫تركيبات‬
‫گرم ميوه زبان گنجشك ‪25‬‬
‫گرم دارچين ‪5‬‬
‫گرم هل غرابى ‪5‬‬
‫گرم تخم شويد (اختيارى ) ‪5‬‬
‫مقدارى آب‬
‫روش تهيه چاى‬
‫گـيـاهان فوق را مخلوط كرده ‪ ،‬در يك فنجان شيشه دهانه‬
‫گشاد تيره رنگ نگهدارى كنيد ‪ .‬هر بار يك تا دو قاشق‬
‫چايخورى از آنرا در يك فنجان مخصوص دم كردن ‪ ،‬چاى يا‬
‫قورى كوچك ريخته ‪ ،‬روى آن يك فنجان آب تازه جوش بريزيد ‪5‬‬
‫‪ .‬تا ‪ 10‬دم كرده ‪ ،‬سپس صاف كنيد و ميل نماييد‬
‫رـ حمام دارويى اجزاء درخت زبان گنجشك‬
‫از حـمـام دارويـى پـوست و شاخه هاى درخت زبان گنجشك‬
‫جهت پايين آوردن تب (بخصوص تـب نـوبـه ) اسـتـفـاده مـى‬
‫شـود ‪ .‬همچنين حمام دارويى برگ درخت زبان گنجشك‬
‫‪ .‬جهت درمان تشنج (گرفتگى ) عضالنى بسيار مفيد است‬
‫تركيبات‬
‫قطره اسانس معطر روغنى برگ و پوست درخت زبان ‪5‬‬
‫گنجشك‬
‫روش تهيه حمام دارويى‬
‫روش تـهـيـه حـمـام دارويى اجزاء درخت زبان گنجشك شبيه‬
‫‪ .‬روش تهيه حمام دارويى آويشن (صفحه ‪ ) 40‬است‬

‫فصل هفتم ‪ :‬سيب‬ ‫‪communis malus‬‬

‫اسامى گوناگون سيب‬

 ‫فـارسـى ايـن ميوه سيب است ولى به آلما نيز شهرت دارد‬
‫‪ .‬عربى آن تفاح است و در زبان هندى ياسو ناميده مى شود‬
‫‪ apple،‬در زبان انگليسى به ‪ spp malus،‬سـيـب در زبـان التين به‬
‫‪ .‬شهرت دارد ‪ apfel‬و در زبان آلمانى به ‪ pomme‬در زبان فرانسه به‬
‫مشخصات كلى سيب‬
‫از خانواده زاسه بوده و به تيره گل سرخيان تعلق دارد و‬
‫گلهاى آن گلى رنگ است ‪ .‬سيب داراى دو رنـگ زرد و قـرمـز‬
‫بـوده و هـم به حالت وحشى و هم به حالت باغبانى رشد‬
‫مى كـنـد‪ .‬درخـت سـيـب وحـشـى كه سيب بيشه يا سيب‬
‫جنگل ناميده مى شود و در بسيارى از جنگلها وجـود دارد ‪.‬‬
‫تـقـريبا تمام متهاى درخت سيب مورد استفاده دارويى قرار‬
‫مى گيرد ‪ .‬طبيعت سيب گرم است ‪ .‬سيب را موقعى كه‬
‫خوب رسيده است از درخت بچينيد‪ ،‬پوست سيب كه در واقع‬
‫با ارزش تـريـن قـسـمـت سيب است را نكنيد و آنرا همراه با‬
‫خود سيب بخوريد ‪ .‬زمان استفاده از بـرگ ‪ ،‬غـنـچـه ‪ ،‬گـل و‬
‫هـمـچـنـيـن پـوسـت سـاقـه درخـت سـيـب در فصل بهار بوده‬
‫و بايد در سايه خشك گردد ‪ .‬از لحاظ ميزان خواص دارويى و‬
‫ارزش مواد مغزى سيب سرخ شيرين نسبت به سيبهاى ديگر‬
‫‪ .‬داراى ارزش بيشترى است‬
‫تركيبات شيميايى سيب‬
‫ر حـدود يـك درصـد گلوكز فلورى زين و در تخم ان عالوه بر‬
‫آميگدالين ‪ ،‬گلوكز فلورى زيـن وجـود دارد ‪ .‬در بـررسـى هـاى‬
‫عـلمـى در بـرگ سـيـب وجود يك ماده ضد باكترى بنام فلورين‬
‫وجود دارد ‪ .‬اين ماده ضد باكترى ‪ ،‬از رشد باكترى گرام ‪phloretin‬‬
‫مثبت و گرام مـنفى جلوگيرى مى نمايد ‪.‬در ميوه ه مقدار‬
‫قابل مالحظه اى هيدارت كربن و قندهايى از نوع فـروكتوز و‬
‫گلوكز و سوكروز وجود دارد ‪ .‬در دانه هاى سيب هورمون رشد‬
‫و نمو يافت مى شـود‪ .‬در قـسـمت قابل خوردن سيب پكتين‬
 ‫بصورت پكتات كلسيم وجود دارد ‪ .‬در سيب رسيده وجـود ‪50‬‬
‫درصـد مـواد ازتـه غـيـر پـروتـيـن را اسـپـارژيـن تشكيل مى‬
‫‪.‬دهد‬

‫يـنـهـاى مـخـتـلف وجـود دارد ‪ .‬و عـمـدتـا عـبـارتـنـد از‬

‫ويـتـامين ‪ ،‬ريبوفامين ‪ ،‬نياسين ‪ ،‬اسيد اسـكـوربـيـك ‪ ،‬اسيد‬
‫التيك ‪ ،‬اسيد سوكسينيك و بيشتر اسيدهاى سيب اسيد در‬
‫سيب آنزيمهاى آمـيـالژ‪ ،‬پـروتـئاز‪ ،‬پـروكسى داز‪ ،‬الكلهاى‬
‫متليك اتليك ‪ ،‬پروپليك ‪ ،‬بوتيليك به اثبت رسيدهاست ‪ .‬در‬
‫‪ 100‬گرم سيب ‪ 0/ 5‬رم مواد هيدروكربنه و بين ‪ 51‬تا ‪59‬‬
‫كالرى انرژى وجـود دارد ‪ .‬بـطـور مـتـوسـط سـيب ‪ 3‬تا ‪ 8‬درصد‬
‫گلوكز دارد و اسيد ماليك آن زيادتر از سـايـر اسـيـدهـاسـت ‪.‬‬
‫مـيـزان كـلر و سـديـم (نمك طعام ) آن خيلى كم است ‪( .‬‬
‫‪ 0/ 30‬گرم در كـيلوگرم ) در ‪ 1‬كيلو ميوه خشك شده سيب‬
‫‪ 11 .‬گرم پتاس و ‪ 0 / 13‬گرم آهن كمى يد وجود دارد‬

‫نسخه هاى شفابخش سيب‬

‫درمان نقرس با سيب ‪1 -‬‬
‫خوردن روزى چند عدد سيب خام يا پخته مانع تشكيل اسيد‬
‫اوريك در بدن و دفع اسيد فرميك مى شود‪ .‬اين خاصيت سيب‬
‫بواسطه مواد قليايى موجود در آن است ‪ .‬همچنين خوردن آب‬
‫صاف شـده جـوشـانـده پـوست خشك سيب يا استفاده از‬
‫پودر سيب خشك شده جهت دفع سموم ‪ ،‬اسيد اوريك و‬
‫‪ .‬درمان نقرس مفيد و موثر است‬
‫رفع يبوست مزمن با سيب ‪2 -‬‬
‫بـراى افـرادى كـه از يبوست هاى مزمن رنج مى برند هيچ‬
‫دارويى موثرتر از سيب نيست ‪ .‬بـه هـمـيـن مـنـظـور خـوردن‬
‫يـك عـدد سـيـب خـام تازه در موقع خواب براى رفع يبوست به‬
 ‫‪.‬اينگونه افراد توصيه مى شود‬
‫التيام زخم معده با سيب ‪3 -‬‬
‫سـيـب خـام اثر معجزه آسايى در درمان و التيام زخمهاى‬
‫دستگاه گوارشى بويژه زخم معده دارد ‪ .‬كسانى كه زخم‬
‫معده دارند يك عدد سيب را رنده نموده يا آب آنرا گرفته و‬
‫‪.‬بنوشند‬

‫‪4-‬‬ ‫معالجه ورم روده با سيب‬

‫رم سـيـب خـامـا تـكـه تكه شده يا ‪ 20‬گرم پوست خشك‬
‫سيب را با ‪ 15‬گرم ريشه شيرين بـيـان مـخـلوط كـرده ‪ ،‬در‬
‫يـك ليـتـر آب جـوشـانـده و آب صـاف شـده آنـرا مـيل نماييد‬
‫جهت تحليل ورم روده نافع است ‪( .‬تذكر‪ :‬افرادى كه مبتال به‬
‫فشار خون هستند بهتر است ريشه شيرين بيان را اضافه‬
‫ننمايند )‬
‫درمان روماتيسم با سيب ‪5 -‬‬
‫اسـتفاده از جوشانده پوست سيب درختى داروى مفيد جهت‬
‫درمان روماتيسم مى باشد ‪ .‬به همين مـنظور روزانه ‪ 30‬گرم‬
‫پوست سيب را در نيم ليتر آب جوشانده و آب صاف شده آنرا‬
‫‪ .‬در دو وعده صبح و عصر ميل نماييد‬
‫معالجه قولنج و درد كمر با سيب ‪6 -‬‬
‫جهت تسكين درد كمر و معالجه قولنج يك عدد سيب خام را‬
‫با پوست قطعه قطعه نموده ‪ ،‬در نـيـم ليـتـر آب گـرم بـمـدت‬
‫‪ 15‬دقـيـقـه جـوشـانـده و آب صـاف شـده آنـرا مـيـل‬
‫نـمـايـيـد ‪ .‬هـمـچـنـيـن خـوردن روزى يـك فـنـجـان از محلول‬
‫يك قاشق سوپخورى پودر پوست سيب در آب جوش مفيد‬
‫‪ .‬است‬
‫درمان زكام و سياه سرفه با سيب ‪7 -‬‬
‫خوردن روزى دو قاشق مرباخورى از شربت غليظ سيب جهت‬
 ‫‪ .‬درمان زكام و رفع سياه سرفه نافع است‬
‫طرز تهيه شربت سيب‬
‫عـدد سـيـب را بـا پـوسـت قطعه قطعه نموده با ‪ 50‬گرم ‪4‬‬
‫كشمش و ‪ 15‬گرم عناب بدون دانـه و يـك ليـتـر آب بـمـدت‬
‫يـك ساعت حرارت داده بقدرى كه بقوام آيد و شربت غليظى‬
‫‪.‬حاصل شود‬

‫‪8-‬‬ ‫معالجه گريپ با سيب‬

‫جـهـت درمـان گـريـپ روزى دو عـدد سـيـب خـام را رنـده‬
‫كـرده و مـيـل كـنـيـد و از مـصـرف غـذايـى ديـگـر خـوددارى‬
‫‪.‬نـمـوده و ايـن عمل را تا سه روز تكرار كنيد‬
‫درمان بيماريهاى مجارى ادرارى با سيب ‪9 -‬‬
‫نـوشـسـيـدن روزى چـند فنجان از آب صاف شده جوشانده‬
‫پوست سيب عالوه بر باز شدن مـجـارى ادرارى و رفـع بـنـد‬
‫آمـدگـى ادرار‪ ،‬مـوجـب زه كشى و رسوب زدايى كليه و مثانه‬
‫‪ .‬گريدده و در رفع سنگ و شن آن موثر است‬
‫خواص طبى برگ درخت سيب ‪10 -‬‬
‫مايشگاهى حاصل از تجزيه برگ درخت سيب نشان مى دهد‬
‫كه برگ درخت سيب حاوى ماده اى به نام ايزوفلوريدزين‬
‫است كه داراى اثر تب بر‪ ،‬ضد روماتيسم و ضد التهاب كليه و‬
‫مـثـانـه مـى بـاشـد‪ .‬جـهـت درمـان امـراض مـذكـور بـهـتـر‬
‫اسـت ‪ 25‬مـثـقـال بـرگ درخـت سـيـب را در يـك ليـتـر آب دم‬
‫كـرده يـا جـوشـانـده و بـتـدريـج در خالل ‪ 24‬ساعت با كمى‬
‫‪.‬شكر شيرين نموده و ميل نماييد‬
‫مصارف درمانى پوست درخت سيب ‪11 -‬‬
‫كـه پـس از قـطـع شـاخـه هـاى درخـت ‪ ،‬آنـرا از شاخه ها‬
‫جدا نموده و در سايه خشك مى كنند بـدليـل داشـتن‬
‫فلوريدزين بعنوان دارويى تقويت كننده بدن ‪ ،‬قابض (سفت‬
 ‫كننده معده ) و ضـد اسـهـال و ادرار آور بـكار رفته و از قديم‬
‫االيام مورد توجه اطباى سنتى بوده است ‪( .‬فـلوريـدزين‬
‫موجود در پوست درخت سيب در اثر هيدروليز توليد گلوكز و‬
‫فلورتين مى كند كه فلورتين اثر تب بر دارد و به همين جهت‬
‫‪ .‬پوست درخت سيب جهت پايين آوردن تب نيز موثر است )‬
‫تصفيه كردن خون با سيب ‪12 -‬‬
‫افرادى كه از غلظت باالى خون و كثيف بودن آن رنج مى برند‬
‫چنانچه هر روز صبح ناشتا يك عدد سيب خام پخته را بخورند‬
‫و اين عمل را تا سه هفته متوالى تكرار نمايند خون آنها رقيق‬
‫‪.‬شده و تصفيه مى گردد‬
‫درمان يرقان (زردى ) با سيب ‪13 -‬‬
‫نـوشـيدن روزى يك ليوان از آب سيب خام يا آب صاف شده‬
‫جوشانده پوست سيب يا برگ درخت آن در چند روز متوالى‬
‫بعنوان دارويى مفيد و موثر جهت درمان يرقان (زردى ) بكار‬
‫‪.‬مى رود‬
‫رفع بند آمدگى ادرار با سيب ‪14 -‬‬
‫هـمـانـطـور كه در بند ‪ 9‬ياد آور شديم استفاده از جوشانده‬
‫پوست درخت سيب يا پودر سيب خـشـك شده در سايه‬
‫موجب زياد شدن ترشح ادرار گرديده و بعلت خاصيت ضد اوره‬
‫‪.‬آن از باال رفتن اوره نيز جلوگيرى مى كند‬

‫معالجه اسهال با سيب‬

‫‪15 -‬‬
‫تـجـويـز يـك قـاشـق سـوپـخـورى از سـيـب خام رنده شده در‬
‫هر ساعت در روز و تكرار اين عـمـل بـمـدت ‪ 4‬روز مـتـوالى‬
‫بـعـنـوان دارويـى ضـد اسـهـال قـابـض (سـفـت كـنـنـده‬
‫مـعـده ) بـه افـرادى كـه اسهال دارند‪ ،‬بويژه كودكان ‪ ،‬توصيه‬
‫‪.‬مى شود‬
‫تقويت اعصاب و رفع بى خوابى با سيب ‪16 -‬‬
 ‫نـتـايج تحقيقات آزمايشگاهى از تجزيه سيب خام نشان مى‬
‫دهد كه سيب حاوى مقادير زيادى فـسـفـر اسـت و ايـن‬
‫مـاده سلسله اعصاب را تقويت نموده و عالوه بر كمك به فرد‬
‫‪.‬در انجام كارهاى فكرى ‪ ،‬او را مستعد خوابيدن مى سازد‬
‫رفع بدبويى دهان با سيب ‪17 -‬‬
‫جهت خوشبو شدن دهان و رفع بدبويى آن بمدت ‪ 15‬دقيقه‬
‫كمى جعفرى تازه را بجويد‪ ،‬سـپـس تـفـاله هـاى آنـرا از‬
‫دهـان بيرون انداخته و يك عدد سيب درختى را در دهان‬
‫‪.‬گذاشته ‪ ،‬خوب بجويد و فرو دهيد‬
‫تحليل ورم ضربديدگى چشم با سيب ‪18 -‬‬
‫سـتـفـاده از ضـمـاد سـيـب خام رنده شده به تنهايى يا‬
‫همراه با كمى آرد جو يا پودر تخم شـلغـم بـر روى چـشـمـى‬
‫كـه ضـربـه بـه آن وارد شـده عـالوه بـر تـحـليـل ورم و رفـع‬
‫كـبـودى آن مـوجب تسكين درد آن نيز مى گردد ‪ .‬همچنين‬
‫ضماد جوشانده پوست سيب تازه بر محل ورم نتايج‬
‫‪ .‬شفابخشى خواهد داشت‬
‫تسكين درد گوش با سيب ‪19 -‬‬
‫بـراى تـخـفيف درد گوش ‪ ،‬شب موقعى كه مى خوابيد يك‬
‫عدد سيب خام را كه در كوره يا در زيـر خـاكـسـتـر داغ پـخـتـه‬
‫شـده بـه گـوش خـود بـمـاليـد و بـخـوابـيـد‪ ،‬بـا ايـن عمل‬
‫‪.‬دردگوش شما فورا ساكت مى شود‬
‫رفع خارش پوست با سيب ‪20 -‬‬
‫استفاده از مرهم سيب پخته شده جهت رفع خارش نافع‬
‫‪ .‬است‬
‫طرز تهيه اين مرهم بصورت زير است‬
‫خـام تـازه را بـه دو قسمت تقسيم كنيد‪ ،‬هسته و پليشه آنرا‬
‫در آوريد‪ ،‬در وسط آن كه گود شده كمى پودر گوگرد ريخته ‪،‬‬
‫بعد اين قسمت سيب را روى هم بگذاريد و با نخى محكم‬
 ‫ببنديد و سپس آنرا در كوره قرار دهيد تا بپزد‪ .‬وقتى خوب‬
‫‪.‬پخته شد آن را له كنيد و به محل خارش بماليد‬

‫‪21 -‬‬‫خواص طبى شكوفه درخت سيب‬

‫دم كـرده ‪ 6‬مـثقال شكوفه سيب تازه در يك ليتر آب سرفه و‬
‫خشونت سينه را برطرف مى نـمايد‪ .‬ماليدن آب مقطر شكوفه‬
‫درخت سيب به پوست جهت درمان اختالالت پوستى بويژه از‬
‫بـيـن بـردن سـرخى صورت موثر است ‪ .‬بخور شكوفه درخت‬
‫سيب موجب طراوت پوست صورت گرديده و باعث برطرف‬
‫‪.‬شدن خشكى و زبرى آن مى گردد‬
‫اثر درمانى سيب در درمان وسواس و ضعف اعصاب ‪22 -‬‬
‫روزى يـك ليـوان از آب سـيـب شـيـريـن رسيده داروى مفيدى‬
‫جهت رفع ضعف اعصاب و درمان وسـواس در دراز مـدت اسـت‬
‫‪ .‬همچنين اگر آب سيب را گرفته و با شكرنى (نيشكر) پخته‬
‫بقوام آوريد و كمى هل و زعفران و مقدارى گالب به آن اضافه‬
‫نماييد و خوب بهم بزنيد شربتى مقوى بدست مى آيد كه در‬
‫‪ .‬رفع وسواس و ضعف اعصاب بى نظير است‬

‫‪23 -‬‬‫درمان استسقاء و عطش مفرط با سيب‬

‫نـوشـيـدن روزى يـك فـنـجـان آب سـيب ترش (بر خالف سيب‬
‫شيرين ) بعنوان داروى ضد اسـتـسـقـاء بـراى افرادى كه‬
‫عطش مفرط دارند بسيار مفيد بوده و آنرا بخوبى از بين مى‬
‫‪ .‬برد‬
‫كاهش كلسترول (چربى ) خون با سيب ‪24 -‬‬
‫بعلت فيبرهاى خوبى كه در سيب وجود دارد بخصوص فيبر‬
‫پكتين كه در پوست ميوه سيب موجود است كلسترول خون‬
‫مى گردد ‪ hdl‬كاهش يافته و موجب افزايش‬
‫نقش سيب در كاهش فشار خون ‪25 -‬‬
 ‫و سايرين نشان داد كه ‪ kempner‬تـحـقيقات و مطالعات دكتر‬
‫نمكهاى پتاسيم آلى موجود در سـيـب بـاعـث شـده كـه‬
‫سـيـب بـعـنـوان يـك مـدر (ادرار آور) خـوب عمل كرده و سبب‬
‫‪.‬كاهش سديم گردد و در نتيجه باعث كاهش فشار خون شود‬
‫نقش سيب در سالمت دندانها ‪26 -‬‬
‫طـبـق گـفـتـه مـعصومين (ع ) در گذشته و همچنين مطالعات‬
‫در رشته جراحى دنـدانـهـا در عـصر حاضر‪ ،‬سيب ‪ hanks j.j‬دكتر‬
‫بيش از هر ميوه ديگرى داراى خاصيت تميز كنندگى دهان و‬
‫دنـدان بـوده و بـاعـث افـزايش ترشح بزاق گرديده و به طرز‬
‫‪.‬معجزه آسايى از تخريب دندانها جلوگيرى مى كند‬
‫فرآورده هاى گياهى و دارويى سيب ‪27 -‬‬
‫هـمـانـگـونـه كـه ذكـر شـد خـواص سـيـب بـخصوص سيب‬
‫شيرين به حدى است كه يكى از معصومين (ع ) مى‬
‫فرمايند‪ :‬ما اهل بيت زمانى كه مريض مى شويم با سيب‬
‫مداوا مى كنيم ‪ .‬به هـمـين دليل از اين ميوه با ارزش فرآورده‬
‫هاى متعددى تهيه مى كنند كه در زير به تعدادى از آنها‬
‫‪ :‬اشاره مى كنيم‬
‫الف ‪ -‬گلقند عسلى سيب‬
‫يـك مـشـت (حـدود ‪ 10‬مـثـقـال ) از گـل بـرگـهـاى مـعـطـر‬
‫گـل سـيـب را جـمـع آورى كـرده ‪ ،‬نـرم سـايـيـده و بـا‬
‫نـيـشـكـر يـا عـسـل مـخـلوط كـرده و بـعـصـورت گـل قند در‬
‫آوريد‪ .‬خوردن روزانه كمى از اين گلقند به افراديكه از ضعف‬
‫‪.‬قلب و اعصاب رنج مى برند توصيه مى شود‬

‫ب ‪ -‬شربت مركب سيب‬

‫جـهـت تـهـيـه شـربـت مـركـب سـيـب ‪ ،‬يـك فنجان شربت‬
‫ساده سيب را با نصف فنجان شربت گـيـاهـانـى چـون‬
‫گـاوزبـان ‪ ،‬بـرگ سـنـا‪ ،‬بـرگ تـيـول ‪ ،‬بـهـار نـارنـج و زعـفـران‬
 ‫مخلوط كرده و صبح يا عصر آنرا بنوشيد ‪ .‬اين شربت داروى‬
‫‪.‬مفيدى جهت رفع ضعف قلب و تقويت اعصاب مى باشد‬
‫پ ‪ -‬تهيه شربت آرام بخش اعصاب با سيب‬
‫يـك مـشـت (حـدود ‪ 50‬گرم ) پوست سيب را در نيم ليتر آب‬
‫جوش بمدت ‪ 12‬دقيقه ريخته و بـگـذاريـد دم بـكشد‪ ،‬سپس‬
‫به آن كمى پودر سيب و كمى آبليمو اضافه كنيد‪ ،‬خوب بهم‬
‫بزنيد و در طول روز از آن بياشاميد ‪( .‬در صورت لزوم مى توانيد‬
‫كمى شكر نيز به آن اضافه نماييد )‬
‫ت ‪ -‬تهيه مرهم التيام دهنده زخم با سيب‬
‫دو عدد سيب خام تازه را رنده كرده با ‪ 100‬گرم پيه خوك‬
‫مخلوط نموده ‪ ،‬كمى حرارت دهيد‪ ،‬سپس آنرا صاف نموده و‬
‫‪ .‬در قوطى پماد بريزيد‬
‫نوع ديگر‪ :‬يك سيب خام را در هاون انداخته ‪ ،‬بكوبيد و آنرا در‬
‫شيره خودش بريزيد‪ ،‬بعد آنرا صاف نموده و بر محل زخم ضماد‬
‫‪ .‬كنيد‬
‫ث ‪ -‬جوشانده پوست سيب‬
‫بـراى تـهـيـه جـوشـانـده سـيـب ابـتـدا سـيـب را در سـايـه و‬
‫در گـرمـاى مـعـتـدل و ثـابت خشك نموده ‪ ،‬بعد ‪ 1‬تا ‪ 2‬قاشق‬
‫غذاخورى از آنرا در سه فنجان آب بمدت ‪ 15‬دقـيـقـه‬
‫جـوشـانـده ‪ ،‬كـمـى شـكـر بـه آن افـزوده تـا خـوش طـعـم‬
‫‪.‬شـود و نـيـم سـاعـت قبل از غذا ميل كنيد‬
‫ج ‪ -‬محلول ضدجوش سركه سيب‬
‫جـهـت تـهـيـه ضـد مـحلول جوش ‪ 100 ،،‬ميلى ليتر سركه را‬
‫با ‪ 400‬ميلى ليتر آب مخلوط كرده ‪ ،‬ابتدا پوست را با صابون‬
‫گل ختمى يا بابونه شسته ‪ ،‬خشك كرده و هر بار كمى از‬
‫مـحـلول فـوق را بـه پـوسـت بـمـاليـد و خـوب مـاسـاژ دهـيـد‬
‫‪.‬و ايـن عمل را تا بهبودى كامل ادامه دهيد‬
‫فرآورده هاى غذايى و نوشيدنى سيب ‪28 -‬‬
 ‫الف ‪ -‬ژله سيب‬
‫عـدد سـيـب سـرخ و شـيـريـن پـر آب را انـتـخـاب كـرده و‬
‫آنـهـا را از قـسـمـت طـول بـه چـهـار قـطـعه مساوى ببريد‬
‫ولى پوست نكنيد زيرا پوست آن به ژله شما رنگ زيـبايى مى‬
‫بخشد ‪ .‬سيب هاى قطعه قطعه شده را در آب بريزيد و در اين‬
‫هنگام چند قطره آبـليـمـوى تـازه را بـه آن اضـافـه نـمـايـيـد‪،‬‬
‫وقـتـى سـيبها فى انداخته و بدون فشار بـگـذاريـد آب آن كـم‬
‫گـرفـتـه شـود‪ ،‬بـعـد ايـن آب را وزن نـمـوده و مـعـادل سـه‬
‫چـهـارم وزن آن شـكـر افزوده و ‪ 20‬دقيقه ديگر آنرا بجوشانيد‪،‬‬
‫سپس آنرا در ظـرفـى ريـخته و براى مصرف نگهدارى كنيد ‪.‬‬
‫( توجه ‪ :‬مقدارى آبليموى افزودنى به ازاى هر ‪ 20‬عدد سيب‬
‫بايد آب يك ليموى بزرگ باشد )‬
‫ب ‪ -‬مرباى سيب‬
‫را در مـقـدارى آب ريـخـتـه و بـه قدرى حرارت دهيد تا به قوام‬
‫آيد‪ ،‬سپس ‪ 500‬گرم سيب تازه (دم و پوست گرفته ) و كمى‬
‫آب را داخل شربت ساده كه درست كرده ايد بريزيد و خـوب‬
‫بـهـم بـزنيد‪ ،‬كمى وانيل و جوهر ليمو به آن افزوده و دوباره‬
‫‪ .‬حرارت دهيد تا سيب پخته شود و به قوام آيد‬
‫نـكـتـه ‪ :‬چون براى تهيه مرباى سيب ناچاريد پوست آنرا بكنيد‬
‫بهتر است يك دقيقه آنرا در آب جـوش انـداخـتـه و بعد در آوريد‬
‫و در اين موقع پوست سيب بخوبى كنده مى شود و‬
‫‪ .‬احتياجى به كندن آن با كارد نيست‬

‫پ ‪ -‬مرباى شكوفه سيب‬

‫گـرم گـل يا شكوفه درخت سيب را ‪ 6‬ساعت در آب ‪100‬‬
‫خيسانده ‪ ،‬سپس با آتش ماليم آنرا بـجـوشـانـيد بعد به هم‬
‫وزن آن شكر و كمى وانيل افزوده ‪ ،‬بهم بزنيد و دوباره حرارت‬
‫دهيد تا بقوام آيد‪ ،‬پس از بقوام آمدن آن را در شيشه اى‬
 ‫‪ .‬ريخته و بكار بريد‬
‫ت ‪ -‬پالوده (پوره ) سيب‬
‫ده يـا پـوره سـيـب ‪ ،‬چـند عدد سيب تازه و رسيده را رنده‬
‫نموده ‪ ،‬براى خوش طعمى آن كمى شـكـر و گـالب بـه آن‬
‫افـزوده ‪ ،‬خـوب بـهـم زده و مـيـل كـنـيـد ‪ ( .‬در تـهـيـه پـوره‬
‫سيب بهتر است سيب را پوست نكنيد زيرا پوست سيب‬
‫داراى ديـاسـتاز و منگنز است و به هضم غذا كمك مى كند‪،‬‬
‫از اينرو داروى خوبى براى كودكان و سالخوردگانى است كه‬
‫‪ .‬به غذاهاى زود هضم نياز مبرم دارند )‬
‫ث ‪ -‬سركه سيب‬
‫ر سيب توسط مخمر به نوعى الكل تبديل شده و شراب‬
‫سيب ساخته مى شود‪ ،‬بعد از آنكه شـراب رسـيـد‪ ،‬الكـل آن‬
‫تـوسـط فـعـاليـت بـاكـتـريـهـا بـه اسـيـد سـيـتـريـك تـبـديل‬
‫اضافه مى كنند تا از ‪ c‬مى گردد‪ ،‬سپس به آن ويتامين‬
‫اكسيده شدن آن جلوگيرى نمايد ‪ .‬به اين ترتيب سركه سيب‬
‫‪ .‬ساخته مى شود كه اثرات درمانى معجزه آسايى دارد‬
‫ج ‪ -‬كمپوت سيب‬
‫مواد الزم‬
‫كيلو سيب ‪1‬‬
‫گرم شكر ‪25‬‬
‫ليوان آب ‪3‬‬
‫قاشق سوپخورى آبليمو ‪1‬‬
‫روش تهيه كمپوت‬
‫ط دو نـيـم كـنـيـد ‪ .‬هـسته هاى آنرا بيرون آورده و آن را‬
‫پوست گرفته و در ظرف آب سرد قرار دهيد و آبليمو را اضافه‬
‫كنيد تا سيب تغيير رنگ ندهد شكر و آب را جوشانده ‪ ،‬سيب‬
‫را به آن اضافه كنيد و حدود ‪ 5‬تا ‪ 10‬دقيقه بجوشانيد‪ .‬بصورتى‬
‫كه سيب كمى ماليم تـر شـود ‪ .‬سـپـس سـيـب را در ظـرف‬
‫‪ .‬مخصوص بريزيد و كمى از شربت خود سيب روى آن بريزيد‬
‫چ ‪ -‬دسر سيب‬
‫مواد الزم‬
‫عدد سيب ‪6‬‬
‫عدد تخم مرغ ‪3‬‬
‫يك چهارم پيمانه آب‬
‫يك سوم پيمانه شكر‬
‫يك چهارم قاشق چايخورى نمك‬
‫قاشق چايخورى نشاسته ‪5 /1‬‬
‫قاشق غذاخورى شير كم چربى ‪2‬‬
‫يك چهارم قاشق چايخورى دارچين‬
‫يك چهارم قاشق جوزهندى‬
‫روش تهيه دسر‬
‫و قـاچ كـنـيـد ‪ .‬سـپس آنرا با آب درون ظرف در دارى بپزيد ‪.‬‬
‫بطوريكه كامال بپزد اما له نـگـردد شـكـر و نـمـك را اضـافـه‬
‫كـرده و هـم بـزنـيـد تـا شـكـر در آب حـل شـود سـيـب را از‬
‫روى حـرارت بـرداشـتـه و اجازه دهيد تا خنك شود ‪ .‬تخم‬
‫مرغ ‪ ،‬شير و نـشـاسـتـه را بـا چـنـگال خوب هم بزنيد ‪.‬‬
‫سيبها را درون ظرف نسوز چيده و مخلوط شير و تـخـم مـرغ‬
‫را روى آن بـريـزيد‪ .‬جوز هندى و دارچين را روى ساير مواد‬
‫پاشيده و ظرف را داخل و قرار دهيد ‪ .‬اين دسر را در حرارت‬
‫‪ 325‬درجه فارنهايت و بمدت ‪ 20‬دقيقه بپزند ‪ .‬دسر را گرم‬
‫‪ .‬صرف نماييد‪ .‬اين دسر براى پذيرايى ‪ 4‬نفر است‬
‫ح ‪ -‬مارماالد سيب‬
‫مواد الزم‬
‫كيلو سيب ‪2‬‬
‫كيلو شكر ‪1‬‬
‫ورق ژالتين ‪2‬‬
 ‫نصف قاشق چايخورى وانيل‬
‫روش تهيه مارماالد‬
‫ان آب بگذاريد بپزد ‪ .‬بعد سيبهاى پخته شده را از صافى رد‬
‫كرده و يا چرخ كنيد‪ .‬شكر را روى آنـهـا ريـخـتـه و ‪ 2‬سـاعـت‬
‫بـگـذاريـد بـمـانـد ژالتـيـن را در كـمـى آب جـوش حل كرده ‪،‬‬
‫داخل مايه سيب ريخته ‪ ،‬سپس سيبهاى صاف شده و شكر‬
‫را روى حرارت گذاشته تـا بجوشد و غليظ شود ‪ .‬بعد آنرا از‬
‫روى حرارت برداشته و بگذاريد سرد شود و در شـيـشـه‬
‫ريـخـتـه و در جـاى خـنـك نـگـه داريـد ‪ .‬در اواخـر پـخـتـن‬
‫‪.‬مـارمـاالد وانيل را اضافه كنيد‬
‫خ ‪ -‬كيك سيب‬
‫مواد الزم‬
‫يك ليوان سيب رنده شده‬
‫ليوان آرد سفيد ‪2‬‬
‫نصف ليوان شكر‬
‫نصف ليوان گردوى (چرخ كرده )‬
‫يك فنجان روغن مايع‬
‫عدد تخم مرغ ‪2‬‬
‫نصف قاشق چايخورى وانيل‬
‫يك قاشق چايخورى بكينگ پودر‬
‫قاشق چايخورى جوش شيرين ‪1‬‬
‫روش تهيه كيك‬
‫را كـمـى چرب كرده و سپس فر را با درجه ‪ 180‬سانتيگراد‬
‫روشن كنيد ‪ .‬بعد مايه كيك را آمـاده سـاخته و در يك ظرف‬
‫تخم مرغها را بشكنيد ‪ .‬روغن و شكر را روى تخم مرغ ريخته‬
‫و آن را خـوب هـم بـزنـيـد تـا كـامـال مـخـلوط شـود ‪ .‬جـوش‬
‫شـيـريـن ‪ ،‬گردو‪ ،‬بكينگ پودر و وانـيـل را داخل تخم مرغ كرده‬
‫و فه كنيد‪ ،‬كمى بزنيد تا با هم مخلوط شوند ‪ .‬مايه كيك را در‬
‫قـالب ريـخـتـه و قـالب را بـه مدت ‪ 1‬ساعت در فر قرار دهيد تا‬
‫كيك پخته و روى آن طـاليـى گـردد ‪ .‬كـيـك را بـعـد از ايـن‬
‫مدت از فر در آورده ‪ ،‬بگذاريد سرد شود و بعد از قالب خارج‬
‫كنيد و روى آن را با مقدارى خاكه قند و پودر پسته تزيين‬
‫‪.‬نماييد‬
‫دـ شيرينى سيب‬
‫مواد الزم‬
‫كيلو سيب ‪5 /1‬‬
‫عدد تخم مرغ ‪2‬‬
‫گرم شير ‪250‬‬
‫گرم شكر ‪200‬‬
‫گرم روغن ‪400‬‬
‫گرم آرد ‪180‬‬
‫كمى نمك‬
‫روش تهيه شيرينى‬
‫نـمـك و آرد را مـخـلوط كـنيد ‪ .‬سفيده تخم مرغ را آنقدر بزنيد‬
‫تا سفت شود و سپس به مايه اضـافـه نـمـاييد ‪ .‬سيبها را‬
‫پوست گرفته و هسته هاى آنرا خارج كرده ‪ ،‬بصورت ورقه‬
‫ورقـه بـرش بـزنـيـد و بعد در مايه آماده شده فرو كنيد و در‬
‫روغن سرخ نماييد‪ .‬سيبهاى سرخ شده را در آبكش بگذاريد تا‬
‫‪.‬روغن اضافى آن خارج شود و روى آن شكر بپاشيد‬
‫ذ ‪ -‬نوشيدنى مقوى سيب (براى ‪ 1‬نفر)‬
‫مواد الزم‬
‫يك چهارم فنجان آب سيب‬
‫قاشق مرباخورى نارگيل ‪1‬‬
‫قاشق مرباخورى پوره مغز فندق ‪1‬‬
‫تكه يخ كوچك ‪2‬‬
‫يك چهارم قاشق چايخورى زنجبيل تازه (رنده شده )‬
 ‫روش تهيه نوشيدنى‬
‫تمام مواد را در مخلوط كن ريخته ‪ ،‬كامال مخلوط كرده و‬
‫‪.‬بالفاصله پذيرايى كنيد‬
‫س ‪ -‬نوشيدنى اشتها آور سيب (براى ‪ 16‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫كيلو و ‪ 300‬گرم آب سيب ‪2‬‬
‫يك چهارم فنجان شكر‬
‫عدد چوب دارچين (متوسط) ‪2‬‬
‫به ميزان الزم گل ميخك‬
‫روش تهيه نوشيدنى‬
‫دويه و دارچين را در ظرف مناسبى ريخته ‪ ،‬آرام آرام حرارت‬
‫دهيد تا به درجه حرارت جوش بـرسـد و ‪ 3‬دقـيـقـه بجوشد ‪.‬‬
‫سپس نوشيدنى را صاف كرده ‪ ،‬آنرا داغ با قاچ هاى نازك‬
‫پـرتـقـال ‪ ،‬ليـمـو بـا سـيـب قـرمـز پـوسـت نـكـنـده كـه يـك‬
‫گـل مـيـخـك درسـتـه در آن فـرو رفـتـه ‪ ،‬سرد كنيد ‪ .‬مى‬
‫‪ .‬توانيد نوشيدنى را سرد با يخ ميل نماييد‬
‫ش ‪ -‬ساالد سيب و كلم (براى ‪ 4‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫عدد سيب متوسط (خرد شده ) ‪1‬‬
‫پيمانه كلم (خرد شده ) ‪3‬‬
‫نصف پيمانه سس كم كالرى‬
‫يك چهارم پيمانه آبليمو‬
‫قاشق غذاخورى خيارشور (خرد شده ) ‪2‬‬
‫يك چهارم قاشق چايخورى نمك‬
‫روش تهيه ساالد‬
‫تـمـام مـواد را بـا هـم بـه آرامـى مـخـلوط كـنـيـد و سـاالد را‬
‫بـراى مـدت حـدائقـل يـك سـاعـت در يـخـچـال نـگـهـداريـد تـا‬
‫خـنـك شـود ‪ .‬مـيـزان كل كالرى اين ساالد ‪ 160‬كالرى مى‬
 ‫باشد و از اين رو مصرف ان براى افرادى كه رژيم ضد چاقى‬
‫‪ .‬دارند مفيد و موثر است‬
‫ص ‪ -‬چاى نشاط آور سيب (براى ‪ 4‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫پيمانه آب سيب ‪1‬‬
‫نصف پيمانه شكر‬
‫نصف پيمانه آب پرتقال‬
‫عدد ميخك ‪3‬‬
‫يك سوم پيمانه آبليمو‬
‫پيمانه آب ‪1‬‬
‫پيمانه چاى آماده سرد ‪5 /1‬‬
‫چند حلقه ليمو‬
‫برگ نعناع تازه پوست رنده شده ‪4‬‬
‫عدد پرتقال ‪1‬‬
‫روش تهيه چاى‬
‫پـوسـت پـرتـقال ‪ ،‬آب و ميخك را مخلوط كرده ‪ ،‬روى حرارت‬
‫قرار دهيد تا بمدت ‪ 20‬دقيقه بـجـوشـد‪ .‬سـپـس آن را آبـكش‬
‫كرده و ساير مواد را با آن مخلوط كنيد ‪ .‬اين نوشيدنى را در‬
‫ليـوانـهـاى بـلند ريخته و چند قطره يخ در آن بيندازيد روى يك‬
‫‪.‬ورقه ليمو و يك برگ نعناع قرار دهيد‬
‫ض ‪ -‬پودينگ سيب (براى ‪ 6‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫عدد سيب متوسط ‪4‬‬
‫يك سوم پيمانه شكر‬
‫يك دوم پيمانه آب سرد‬
‫پيمانه آب جوش ‪3‬‬
‫قاشق غذاخورى آبليمو ‪1‬‬
‫قاشق چايخورى نشاسته ‪5‬‬
 ‫‪2‬‬ ‫قاشق چايخورى پودر پوست ليمو‬
‫روش تهيه پودينگ‬
‫سـرد ريـخـتـه و هـم بزنيد ‪ 5 .‬دقيقه صبر كرده و سپس آب‬
‫جوش را به آن اضافه كنيد ‪ .‬نـشـاسـتـه را در شـيـر ريـخـتـه و‬
‫شـيـرجـوش را در يـك مـحـتـوى ظـرف آب در حـال جوش قرار‬
‫دهيد ‪ .‬نشاسته را حدود ‪ 30‬دقيقه حرارت داده و آن را مرتب‬
‫هم بزنيد‪ .‬سپس شـكـر را اضـافـه كـرده و هـم بـزنـيـد در‬
‫نـشـاسـتـه حـل شـود‪ .‬آبليمو و پودر پوست ليمو را نيز به‬
‫نشاسته افزوده و آن را از روى حرارت برداريد ‪ .‬سيب را‬
‫پوست گرفته و حلقه حلقه كنيد‪ .‬حلقه هاى سب را درون‬
‫ظرف نسوزى چيده و نشاسته را روى آن بريزيد‪ .‬ظرف را در فر‬
‫‪.‬قرار دهيد و سيب ها را در حرارت ‪ 350‬درجه فارنهايت بپزيد‬
‫ط ‪ -‬دلمه سيب‬
‫مواد الزم‬
‫گرم سيب ‪500‬‬
‫گرم گوشت (چرخ كرده ) ‪500‬‬
‫عدد پياز ‪1‬‬
‫نصف پيمانه لپه (پخته شده )‬
‫مقدارى روغن‬
‫قاشق غذاخورى شكر ‪2‬‬
‫قاشق غذاخورى كره ‪2‬‬
‫به ميزان الزم نمك و فلفل‬
‫روش تهيه دلمه‬
‫در روغـن كـمى سرخ كنيد ‪ .‬بعد گوشت چرخ كرده را به آن‬
‫افزده ‪ ،‬كمى تفت دهيد‪ ،‬لپه ‪ ،‬نـمـك و فـلفـل را بـه آن‬
‫اضـافـه كرده و كنار بگذاريد‪ .‬سيب را از قسمت ساقه‬
‫سوراخى ايـجاد كرده ‪ ،‬دانه و مغز آنرا خارج كرده و به صورت‬
‫دلمه در آوريد‪ ،‬سپس مواد گوشتى آماده شده را داخل‬
‫سوراخ سيب ريخته و دلمه سيب را در ظرفى كنار هم بچينيد‬
‫و با حرارت ‪ 350‬درجـه به مدت حدود نيم ساعت بپزيد ‪ .‬وقتى‬
‫كه سيب نيم پز شد آن را از فر خارج كـرده ‪ ،‬سـركـه و شكر‬
‫را با هم مخلوط نموده و روى آن بريزيد دوباره در فر قرار دهيد‬
‫‪.‬تا كامال پخته شود و ميل كنيد‬
‫ظ ‪ -‬خورش سيب (براى ‪ 4‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫كيلو سيب ‪1‬‬
‫گرم روغن ‪100‬‬
‫عدد پياز ‪1‬‬
‫نصف پيمانه آبليمو‬
‫قاشق مرباخورى شكر ‪4‬‬
‫كمى زعفران‬
‫به ميزان الزم نمك و فلفل‬
‫گرم گوشت (بدون استخوان ) ‪500‬‬
‫روش تهيه خورش‬
‫قيمه كرده و با پياز سرخ شده و ‪ 4‬پيمانه آب بپزيد ‪ .‬سيب را‬
‫پوست كنده و خرد نماييد و بـا روغـن كـمـى تفت دهيد و‬
‫داخل گوشت پخته شده بريزيد ‪ .‬بعد شكر‪ ،‬آبليمو‪ ،‬نمك و‬
‫زعفران را به گوشت اضافه كرده ‪ ،‬بگذاريد تا حرارت ماليم‬
‫خورشت چند جوش بزند ‪ .‬طـورى كـه سـيـب له نـشـود ‪.‬‬
‫‪ .‬خـورش‍ پـخـتـه را در ظـرف مـنـاسـب ريـخـتـه و ميل نماييد‬
‫ع ‪ -‬ترشى ليته سيب‬
‫مواد الزم‬
‫كيلو سيب ‪1‬‬
‫ليتر سركه ‪1‬‬
‫قاشق سوپخورى شكر ‪1‬‬
‫نصف قاشق سوپخورى پودر ميخك‬
 ‫‪1‬‬ ‫پيمانه آب‬
‫به ميزان الزم نمك‬
‫روش تهيه ترشى‬
‫سيب ‪ ،‬آنرا به اندازه هاى دلخواه ريز كرده و با يك پيمانه آب‬
‫روى حرارت ماليم بپزيد ‪ .‬سپس آنرا خوب آبكش كرده ‪،‬‬
‫بطورى كه آبش خشك شود ‪ .‬بعد دوباره آنرا با نمك ‪ ،‬ميخك و‬
‫سـركـه بـا حرارت ماليم آنقدر بجوشانيد تا كامال له شده ‪ ،‬به‬
‫صورت ژله در آمده و خوب غليظ شود ‪ .‬شكر را به آن اضافه‬
‫كرده ‪ ،‬خوب هم بزنيد ‪ .‬بعد چرخ كنيد ‪ .‬پس از چرخ كردن‬
‫كافى است آنرا خنك كرده و در شيشه ريخته و در جاى خنك‬
‫‪.‬نگهدارى كنيد‬
‫غ ‪ -‬شربت عسل سيب با خامه‬
‫مواد الزم‬
‫يك دوم پيمانه شربت سيب‬
‫پيمانه خامه غليظ و سرد ‪5/1‬‬
‫كمى دارچين (براى تزيين )‬
‫قاشق غذاخورى عسل ‪2‬‬
‫تعدادى پوست ليمو (رنده شده )‬
‫روش تهيه شربت‬
‫درون كـاسـه اى شـربـت و خـامـه را بـا هـم خـوب مـخـلوط‬
‫كـنـيـد ‪ .‬سـپس اين مخلوط را درون ليـوانـهـاى سـرد بـريزيد و‬
‫با رنده پوست ليمو دارچين تزيين كرده و بالفاصله آنرا صرف‬
‫‪.‬نماييد‬
‫ف ‪ -‬ژله سيب وموز (براى ‪ 4‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫پيمانه آب سيب ‪1‬‬
‫عدد موز (ورقه شده ) ‪1‬‬
‫نصف پيمانه آب داغ‬
 ‫يك چهارم پيمانه آب سرد‬
‫قاشق غذاخورى پودر ژالتين (بدون چاشنى ) ‪2‬‬
‫قاشق غذاخورى شكر ‪1‬‬
‫قاشق چايخورى وانيل ‪1‬‬
‫قاشق چايخورى آبليمو ‪2‬‬
‫روش تهيه ژله‬
‫تـه و هـم بزنيد تا يكنواخت شود ‪ .‬آب داغ را اضافه كرده و‬
‫مخلوط كنيد تا ژالتين در آب حـل شـود ‪ .‬شـكـر‪ ،‬آبـليـمـو‪ ،‬آب‬
‫سـيـب و وانـيـل را افـزوده و هـم بـزنـيـد تـا شـكـر حـل‬
‫شـود ‪ .‬ژله را در يـخـچـال گـذاشـتـه تـا كـمـى بـبـنـدد ‪.‬‬
‫سـپـس آن را از يخچال بيرون آورده و با همزن بزنيد ‪ .‬حلقه‬
‫هاى موز را نيز به ژله اضافه كرده و ژله را دوباره در يخچال‬
‫‪ .‬بگذاريد تا سرد شده و كامال ببندد‬
‫ق ‪ -‬شير تخم مرغ سيب (براى ‪ 1‬نفر)‬
‫مواد الزم‬
‫گرم آب سيب ‪250‬‬
‫گرم شير ‪100‬‬
‫عدد تخم مرغ ‪1‬‬
‫قاشق چايخورى شكر ‪1‬‬
‫هشتم قاشق چايخورى وانيل ‪1‬‬
‫كمى جوز هندى‬
‫تكه يخ ‪2‬‬
‫روش تهيه شير تخم مرغ‬
‫سـفـيـده را از هـم جـدا كـنـيـد ‪ .‬زرده را بـا شـكـر و وانـيـل بـه‬
‫وسـيـله چنگال خوب بزنيد ‪ .‬زرده ‪ ،‬شير‪ ،‬يخ ‪ ،‬جوزهندى و آب‬
‫سيب را رد مخلوط كن ريخته و مخلوط كـنـيد تا حالت پف‬
‫كرده و كش دار پيدا كند ‪.‬در اين فاصله سفيده را با همزن‬
‫تميز بزنيد تا سفت شده و فرم بگيرد ‪ .‬زرده را روى سفيده‬
 ‫ريخته و به آرامى مخلوط كنيد ‪ .‬اين مخلوط را در ليـوانـهـاى‬
‫كـوچـك ريـخـتـه و مـقـدار كـمـى جـوز هـنـدى روى آن‬
‫‪.‬بـپـاشـيـد و ميل كنيد‬
‫ك ‪ -‬شيرقهوه سيب (براى ‪ 2‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫گرم آب سيب ‪100‬‬
‫قاشق چايخورى شكر ‪3‬‬
‫گرم آب سرد ‪200‬‬
‫تكه يخ ‪4‬‬
‫يك چهارم پيمانه شير خشك‬
‫قاشق چايخورى قهوه فورى (نسكافه ) ‪2‬‬
‫روش تهيه شيرقهوه‬
‫تـمـام مواد را در مخلوط كن ريخته و در درجه تند به مدت ‪1‬‬
‫الى ‪ 2‬دقيقه خوب مخلوط كنيد تـا غـليـظ شـود ‪ .‬سـپـس آنـرا‬
‫‪.‬در ليـوانـهـاى بـلنـد ريـخـتـه و ميل كنيد‬
‫‪ vera aloe‬فصل هشتم ‪ :‬صبر زرد‬

‫اسامى گوناگون صبر زرد‬

‫در مـازنـدران بـه گـيـاه صـبـر انجير بغدادى مى گويند ‪ .‬در‬
‫لهجه اصفهانى به صبر‪ ،‬چدروا مى گويند ‪ .‬صباده ‪ ،‬صبره ‪،‬‬
‫‪ .‬آلوئه ‪ ،‬آلوئس و ازوا از اسامى ديگر صبر زرد است‬
‫صـبـر زرد در زبان عربى به الوه ‪ ،‬الصبر و صباره ‪ ،‬در زبان التين‬
‫در زبـان آلمـانـى ‪ aloes،‬در زبـان انـگـليـسـى بـه ‪ vera aloe،‬به‬
‫‪ .‬شهرت دارد ‪ officinale aloes‬و در زبـان فرانسه به ‪ aloe‬بـه‬
‫گونه هاى مختلف گياه صبر زرد‬
‫‪:‬گياه صبر زرد ‪ 5‬گونه اصلى دارد كه عبارتند از‬
‫‪ vera aloe‬صبر زرد‪ ،‬صبر‪ ،‬صبرهندى ‪ ،‬داربو ‪ -‬عود ‪1 -‬‬
‫‪ verrucosa aloe‬شاخ بزى ‪2 -‬‬
 ‫‪3-‬‬‫‪ vaccillans aloe‬خرخ‬
‫‪ caballin aloe‬صبر فارسى ‪ ،‬صبر سياه ‪4 -‬‬
‫‪ socotrin aloe‬صبر سقوطرى ‪5 -‬‬
‫مشخصات كلى صبر زرد‬
‫گ درخـتـى اسـت بـه بـلنـدى ‪ 150‬تـا ‪ 180‬سـانـتـى متر و‬
‫برگهاى آن شبيه به برگ عنصل است ولى از آن بلندتر و‬
‫عريضتر و اطراف برگها خارهاى محكم و كوتاه دور از هم وجود‬
‫دارد ‪.‬داخل برگ متخلخل است و مملو از ماده لزج بسيار‬
‫تلخى است كه دهان صبر است ‪ .‬صبر هم بصورت خوراكى و‬
‫هم با ى مصرف مى شود‪ .‬طبيعت گياه صبر گرم و خشك‬
‫است ‪ .‬اين گياه از تيره گل الله بوده وگلهايى زرد رنگ دارد‬
‫صبر زرد در نواحى گرم هندوستان و جـزايـر آنـتيل و شمال‬
‫آفريقا رويش بيشترى دارد ‪ .‬قطعات صبر زرد خشك شده‬
‫بخوبى بـه صـورت پـودر در مـى آيـنـد و در مـجـاورت ابـتـدا‬
‫‪ .‬نـرم و ذوب شـده ‪ ،‬سـپـس با شعله درخشانى مى سوزد‬
‫نسخه هاى شفابخش صبر زرد‬

‫‪1-‬‬ ‫التيام زخم گوش و رفع عفونت آن با صبر زرد‬

‫جـهـت پـاك كـردن گـوش از عـفـونـت و چـرك و التـيـام زخـم‬
‫داخل آن ‪ ،‬مقدارى پودر صبر زرد را با كمى زعفران پودر شده‬
‫و روغن بادام شيرين مخلوط كـرده و داخـل گـوش بـريـزيـد ‪.‬‬
‫هـمـچـنـيـن چـكـانـدن آب بـرگ زيـتـون كـه بـا كـمـى عسل‬
‫مخلوط شده باشد در داخل گوش در درمان امراض مذكور موثر‬
‫‪ .‬است‬

‫‪2-‬‬ ‫درمان اگزما (خارش پوست ) با صبر زرد‬

‫گرم گياه كامل و تازه صبر زرد را در هاون ريخته ‪ ،‬آنرا ‪100‬‬
‫كوبيده و له نماييد‪ ،‬سپس آنـرا بـر روى پـوسـت بـمـاليد و اثر‬
 ‫جالب توجه آنرا در از بين بردن خارش پوست و درمان اگزما‬
‫‪ .‬ببينيد‬
‫دفع كرم روده با صبر زرد ‪3 -‬‬
‫خـوردن روزى دو نـخـود از پـودر صـبـر زرد كـه در كپسول ريخته‬
‫باشند در دو وعده صبح و عصر موجب از بين رفتن كرمهاى‬
‫دستگاه گوارشى بـويـژه كـرم روده مـى گـردد‪ .‬جـهـت‬
‫اثـربـخـشـى بـيـشـتر بهتر است همراه با كمى پودر گل‬
‫بومادران ‪ ،‬برنگ كابلى (يا مغز بادام تلخ رنده شده ) مصرف‬
‫‪ .‬شود‬
‫درمان يبوست با صبر زرد ‪4 -‬‬
‫وردن ‪ 1‬تا ‪ 5/1‬گرم پودر صبر زرد با ‪ 1‬تا ‪ 3‬گرم (هر ‪ 54‬قطره‬
‫مساوى يك گرم است ) تـنـطور ساده آن بعنوان دارويى‬
‫مسهل جهت درمان يبوست بكار مى رود ‪( .‬مصرف زياد اين‬
‫گياه خاصيتى مسهل و مقوى معده داشته ومصرف كم آن‬
‫موجب لينت مزاج مى گردد و ملين (نرم كننده معده ) است )‬
‫درمان قطع قاعدگى در زنان با صبر زرد ‪5 -‬‬
‫مـصرف مقدار كمى صبر زرد موجب باز شدن و به جريان‬
‫افتادن خون قاعدگى در زنانى كه عادت ماهانه آنها قطع شده‬
‫‪.‬يا به تاءخير افتاده ‪ ،‬مى گردد‬
‫تـذكـر‪ :‬مصرف صبر زرد براى خانمهاى باردار مضر و خطرناك‬
‫است ‪ ،‬زيرا عادت ماهانه را به جلو مى اندازد و موجب از بين‬
‫‪.‬رفتن و سقط جنين نيز مى گردد‬

‫رفع بند آمدگى ادرار با صبر زرد‬

‫‪6-‬‬
‫اسـتـفـاده از صـبـر زرد بـه دليـل داشـتـن خـاصـيـت مـليـن و‬
‫مـسـهـل عـالوه بر باز نمودن جريان خون حيض در خانمها‪،‬‬
‫موجب رفع بند آمدگى ادرار نيز مى گردد ‪.‬مقدار مصرف آن ‪1‬‬
‫‪ .‬تا ‪ 5/1‬گرم از پودر آن يا ‪ 1‬تا ‪ 3‬گرم از تنطور ساده آن است‬
 ‫‪7-‬‬‫نقش صبر زرد در ترشح صفرا‬
‫داروسازان سنتى ايران از گياه صبر به عنوان دارويى صفراآور‬
‫استفاده مى كردند و آنرا در تحريك ترشح صفرا موثر مى‬
‫دانستند ‪ .‬امروزه نيز استفاده از صبر زرد به ميزان كم (چند‬
‫‪.‬نخود) ترشح صفرا را افزايش مى دهد‬
‫ضد عفونى كردن زخمها و درمان سوختگى با صبر زرد ‪8 -‬‬
‫مـاليـدن پـودر صـبـر زرد كه در كمى آب حل شده باشد به‬
‫مدت چند روز متوالى زخمها و جـراحـات را ضـد عـفـونى كرده‬
‫و موجب التيام سريع آنها مى گردد ‪ .‬همچنين ضماد له شده‬
‫بـرگـهـاى تـازه گـيـاه صـبـر و بـسـتـن آن بـمـدت چـنـد‬
‫سـاعـت سـبـب تحليل ورم سوختگى و التيام زخم آن مى‬
‫‪.‬گردد‬

‫اثر درمانى صبر زرد در درمان ماليخوليا‬

‫‪9-‬‬
‫روسـازان سـنـتـى ايـران از صبر زرد به عنوان دارويى مفيد‬
‫جهت تقويت حواس پنجگانه ‪ ،‬درمان ماليخوليا و بيشتر امراض‬
‫دماغى و مغزى استفاده مى كردند ‪ .‬جهت معالجه ماليخوليا‬
‫مـصـرف ‪ 2‬گـرم صـبـر زرد پـودر شـده كـه بـا ‪ 2‬گـرم مـصـطكى‬
‫مخلوط شده و با كمى عسل خمير شده باشد توصيه مى‬
‫‪.‬شود‬

‫‪10 -‬‬ ‫درمان تنگى نفس با صبر زرد‬

‫صـبر زرد داروى مفيدى جهت اخراج اخالط مختلف بدن بويژه‬
‫اخالط كهنه ريوى مى باشد ‪ .‬بـه هـمـيـن مـنـظـور اسـتـفـاده‬
‫از تـركـيـب ‪ 2‬گرم پودر صبر زرد و ‪ 2‬گرم پودر غاريقون بصورت‬
‫كفلمه معالج خوبى جهت نرم كردن سينه و درمان تنگى‬
‫‪ .‬نفس مى باشد‬
‫معالجه يرقان (زردى ) با صبر زرد ‪11 -‬‬
 ‫افرادى كه از بيمارى يرقان (زردى ) رنج مى برند چنانچه‬
‫كمى پودر صبر زرد (حدود ‪ 2‬گرم ) را در كمى آب خنك حل‬
‫‪ .‬كرده و ميل كنند نتايج رضايت بخشى از آن خواهند ديد‬
‫رفع رطوبت معده و روده با صبر زرد ‪12 -‬‬
‫ن بيشترين خاصيتى كه براى گياه صبر قائل شـده انـد تـاثـيـر‬
‫ايـن گـياه بر روى بيماريهاى معده و روده بويژه رفع يبوست ‪،‬‬
‫رفع رطـوبـت و سردى آن و همچنين نابود كردن انگلهاى‬
‫گوارشى مى باشد ‪ .‬جهت رفع امراض مـذكـور ‪ 2‬گـرم صـبـر‬
‫زرد را بـا ‪ 2‬گـرم گـلبـرگ گـل سـرخ و ‪ 2‬گـرم مـصـطـكى‬
‫مخلوط كرده ‪ ،‬نرم ساييده و اين مقدار را در ‪ 3‬وعده روزانه‬
‫‪.‬ميل كنيد‬

‫‪13 -‬‬ ‫درمان سردردهاى سرد مزاج با صبر زرد‬

‫خوردن ‪ 1‬گرم پودر صبر زرد با ‪ 1‬مثقال از پودر مصطكى كه در‬
‫‪ 2‬نوبت (صبح و عصر ) جهت رفع سردردهايى كه در افراد‬
‫‪ .‬سرد مزاج بوجود مى آيد‪ ،‬مفيد است‬
‫خواص طبى و مصارف دارويى روغن صبر زرد ‪14 -‬‬
‫از جـوشـانـدن گياه صبر تازه در روغن زيتون بدست مى آيد‬
‫خواص طبى فراوان در مورد بـيـمـاريـهـاى پـوستى دارد‪ .‬از‬
‫جمله ‪ :‬ماليدن آن بر روى جراحات و زخمها سرعت التيام و‬
‫بـهـبـود را در آنـهـا بـاال مـى بـرد ‪ .‬ضـمـاد آن بـه مـحـل‬
‫سـوخـتـه شـده در روى پـوسـت اثـر قـاطـعـى در درمـان و‬
‫بـهـبـود محل سوختگى دارد ‪ .‬چكاندن آن در گوش ‪ ،‬دردگوش‬
‫را تسكين داده و در صورت وجود عفونت ‪ ،‬عفونت آنرا از بين‬
‫مى برد ‪ .‬كسانى كه از بيمارى اگزما (خارش پوست ) رنج‬
‫‪ .‬مى برند از استعمال روغن صبر دريغ نورزند‬

‫‪15 -‬‬ ‫فرآورده هاى گياهى و دارويى صبر زرد‬

 ‫از گـيـاه صـبـر بـه تـنـهايى يا بصورت تركيب با داروهاى ديگر‬
‫فرآورده هاى گياهى مـتـعـددى تهيه مى كنند كه در صورت‬
‫مصرف مداوم به موقع و صحيح آنها نتايج رضايت بـخـشـى در‬
‫درمـان بـيـمـاريـهاى مربوطه از آن خواهند ديد‪ .‬در زير به چند‬
‫‪ .‬نمونه از آنها اشاره مى كنيم‬
‫الف ‪ -‬تهيه قرص ضد سوزش معده با صبر زرد‬
‫جـهـت تهيه قرص ضد سوزش معده كافى است ‪ 40‬گرم پودر‬
‫صبر زرد را در كمى لعاب تـخـم خـتـمـى حـل كـرده تـا‬
‫بـصـورت خـمـيـر در آيـد‪ .‬سـپـس خـمـيـر حاصل را به شكل‬
‫قرصهايى كوچك در آورده (حدود ‪ 30‬عدد قر(ص ) و روزى ‪2‬‬
‫‪.‬قرص آنرا در موقع سوزش معده همراه با كمى آب ميل كنيد‬
‫ب ‪ -‬تهيه قرص ضد كرم روده با صبر زرد‬
‫را بـا ‪ 10‬گـرم گـل سـرخ ‪ 10 ،‬گـرم بـرنـگ كـابـلى و ‪ 10‬گـرم‬
‫كـتـيـراى گل مخلوط كرده ‪ ،‬نرم ساييده ‪ ،‬با كمى آب يا لعاب‬
‫اسفرزه خمير كرده ‪ ،‬خمير را بصورت قـرصـهـاى كـوچكى در‬
‫آورده و روزى ‪ 2‬قرص ميل نماييد‪ .‬همچنين مى توانيد از قرص‬
‫ساده ضـد كرم و انگل روده كه دستور تهيه آن در بند قبلى‬
‫‪(.‬قرص ضد سوزش معده ) ذكر شده ‪ ،‬استفاده كنيد‬

‫پ ‪ -‬تهيه مرهم معالج سل پوستى با صبر زرد‬

‫جـهـت تـهـيـه ايـن مـرهـم ‪ 1‬مـثـقـال صـبـر زرد را بـا ‪1‬‬
‫مـثـقـال گـلنـار و ‪ 1‬مـثـقـال اكـسـيد دوزنگ (سبنكاء ) مخلوط‬
‫كرده ‪ 3 ،‬مثقال تخم خرفه را نيز به آنها افزوده و نـرم‬
‫بـكـوبـيـد‪ ،‬سـپـس بـا كـمى آب نارنج خمير نماييد و پس از‬
‫‪ .‬خوب بهم زدن بر روى زخمهاى بماليد و ببنديد‬
‫ت ‪ -‬تهيه پماد پايين آورنده فشار خون باال با صبر زرد‬
‫گـرم پودر صبر زرد را با ‪ 20‬گرم پودر حنا مخلوط نماييد‪ ،‬با ‪15‬‬
‫كمى آب خمير كرده و پـس از مـدتـى گـذاشـتـن ‪ ،‬آنـرا بـه‬
 ‫كـف پـاهـا بـمـاليـد و ايـن عمل را چندين مرتبه ديگر تكرار‬
‫‪.‬كنيد و اثر آنرا در پايين آوردن فشار خون باال ببينيد‬
‫ث ‪ -‬تهيه قرص ضد ديابت با صبر زرد‬
‫مـثـقـال صـبـر زرد را بـا ‪ 1‬مـثـقـال پـوسـت گـنـه گـنـه ‪1 1 ،‬‬
‫مـثـقـال كـلمـبـو و ‪ 1‬مـثـقال پوست بيد مخلوط كرده ‪ ،‬نرم‬
‫ساييده ‪ ،‬با كمى لعاب اسفرزه يا گـل ختمى خمير نموده و‬
‫خمير حاصل را به شكل قرصهاى كوچك در آورده و هر شب‬
‫‪.‬در موقع خواب يك قرص ميل كنيد‬
‫ج ‪ -‬تهيه مرهم ضد بواسير با صبر زرد‬
‫جـهـت تـهـيـه ايـن مـرهـم ‪ 2 ،‬مـثـقـال صـبـر زرد را بـا ‪2‬‬
‫مـثـقـال عـنـاب ‪ 2 ،‬مـثـقال انجير خشك و ‪ 2‬مثقال مقل ازرق‬
‫مخلوط كرده ‪ ،‬نرم ساييده ‪ ،‬با روغن كـوهـان شـتـر ذوب‬
‫شـده خـمـيـر نـمـوده ‪ ،‬شـيـاف بـسـازيـد و هـر شـب يـك‬
‫‪.‬شـيـاف استعمال كنيد‬
‫چ ‪ -‬تهيه مرهم ضد گال (خارش پوست ) با صبر زرد‬
‫مـثـقـال صـبـر زرد را بـا ‪ 0 / 5‬مـثـقـال جـوهـر گـنـه گـنـه و ‪1 4‬‬
‫مـثـقـال روغـن بـادام تـلخ مـخـلوط كـرده ‪ ،‬خـوب بـهـم زده و‬
‫هـر شـب بـر مـحـل خـارش ضـمـاد كـنـيـد و ايـن عـمـل را تـا‬
‫‪ .‬بـهـبـودى كامل ادامه دهيد‬
‫ح ‪ -‬روغن ماساژ صبر زرد‬
‫از روغـن مـاسـاژ گياه صبر زرد جهت رفع خارش پوست و‬
‫درمان اگزماى پوسستى ‪ ،‬كاهش درد و سوزش پوست كه‬
‫ناشى از سوختگى باشد و درمان زبرى و ترك استفاده مى‬
‫‪.‬شود‬

‫تركيبات‬
‫قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى گياه صبر ‪1‬‬
‫قاشق غذاخورى روغن زيتون ‪2‬‬
 ‫كمى پودر صبر زرد‬
‫روش تهيه روغن‬
‫طرز تهيه اين روغن شبيه طرز تهيه روغن ماساژ آويشن‬
‫‪( .‬صفحه ‪ ) 36‬است‬
‫خ ‪ -‬كرم ضد سوختگى صبر زرد‬
‫تركيبات‬
‫ميلى ليتر روغن كنجد ‪75‬‬
‫ميلى ليتر روغن استخراج سرد گياه صبر ‪75‬‬
‫ميلى ليتر تنطور گياه صبر زرد ‪50‬‬
‫گرم پودر صبر زرد ‪5‬‬
‫گرم اكسيد دوزنگ ‪5‬‬
‫گرم موم زنبور عسل ‪25‬‬
‫گرم النولين ‪25‬‬
‫روش تهيه كرم‬
‫طرز تهيه اين نوع كرم شبيه طرز تهيه كرم دارويى آويشن‬
‫‪( .‬صفحه ‪ ) 38‬است‬
‫دـ تنطور صبر زرد‬
‫از اين تنطور جهت رفع سوزش معده ‪ ،‬تهيه محلولهاى ضد‬
‫خارش و سوزش پوست ‪ ،‬تسكين درد گوش و محلولهاى ضد‬
‫‪ .‬انگل و كرم روده استفاده مى شود‬
‫تركيبات‬
‫گرم گياه صبر زرد خشك يا ‪ 600‬گرم گياه صبر تازه ‪200‬‬
‫ميلى ليتر الكل ‪200‬‬
‫ميلى ليتر آب ‪750‬‬
‫روش تهيه تنطور‬
‫روش تهيه اين تنطور شبيه روش تهيه تنطور آويشن (صفحه‬
‫‪ ) 33 .‬است‬
 ‫ذـ شياف ضد انگل و كرم روده صبر زرد‬
‫از ايـن لوسـيـون عـالوه بـر درمـان اگزماى پوست ‪ ،‬جهت از‬
‫‪.‬بين بردن جوش و لك و كك مك پوست نيز استفاده مى شود‬
‫تركيبات‬
‫قـاشـق غـذاخـورى جـوشـانـده غـليـظ گـيـاه صـبـر يا ‪2 2‬‬
‫قاشق غذاخورى پودر صبر زرد حل شده در آب گرم‬
‫قاشق غذاخورى پودر هليله سياه حل شده در آب گرم ‪2‬‬
‫قاشق غذاخورى تنطور گياه صبر ‪1‬‬
‫روش تهيه لوسيون‬
‫طرز تهيه اين لوسيون شبيه طرز تهيه لوسيون آويشن‬
‫‪( .‬صفحه ‪ ) 39‬است‬
‫‪ chenopodium‬فصل نهم ‪ :‬غازياغى‬
‫اسامى گوناگون غازياغى‬
‫به گياه غازياغى پاكالغى نيز مى گويند ‪ .‬قازاياقى ‪ ،‬غازاياقى‬
‫‪ ،‬غازاياغى ‪ ،‬قازپا‪ ،‬پاقازه و كالغ پا از اسامى ديگر اين گياه‬
‫‪ .‬است‬
‫ايـن گـيـاه در زبـان عـربى به رجل االوز‪ ،‬در زبان التين به‬
‫در زبان فرانسه ‪ foot _ goos،‬در زبان انـگـليـسـى بـه ‪chenopodium‬‬
‫‪ .‬شهرت دارد ‪ gansefuss‬و در زبان آلمانى به ‪ anserine‬به‬
‫گونه هاى مختلف غازياغى‬
‫قـازايـاقـى سـفـيـد‪ ،‬سـلمـه سـفـيـد‪ ،‬آق پـازى ‪ ،‬فـسـا ‪1 -‬‬
‫‪ album chenopodium‬الكـالب ‪ ،‬زربـيـح‬
‫‪ rubrum chenopodium‬قازاياقى قرمز ‪2 -‬‬
‫‪ hybridum chenopodium‬قازاياقى كاذب ‪3 -‬‬
‫‪ halimus chenopodium‬قره پازى ‪4 -‬‬
‫‪ henricus bonus chenopodium‬اسفناج بيابانى ‪5 -‬‬
‫‪ mural chenopodium‬زربيح ‪6 -‬‬
‫‪ blitum chenopodium‬جربوز (تيره اسفناج ) ‪7 -‬‬
 ‫مشخصات كلى غازياغى‬
‫اسـت عـلفـى كه در روى چمنها و باغها به حالت خودرو مى‬
‫رويد ‪ .‬ارتفاع آن حدود ‪ 20‬تا ‪ 30‬سـانـتـيـمـتـر اسـت و بـرگهاى‬
‫آن سه قسمت است و به صورت پاى زاغ و كالغ است ‪.‬‬
‫قـسـمـتـهـاى مـورد اسـتـفـاده دارويى و خوراكى آن برگ گياه‬
‫است ‪ .‬طعم برگها كمى تند‪ ،‬قـابـض و كـمـى شـيـريـن مـزه‬
‫بـوده و مختصرى رنگ زرد دارد و ريشه آن تقريبا دايره اى‬
‫شـكـل و گـره دار اسـت و گـره هـا نـيـز دايـره اى شـكـل‬
‫هـسـتـنـد ‪ .‬رنـگ ظـاهـر ريـشـه گـياه مـايل به زردى است‬
‫ولى چنانچه ساييده شود بسيار سفيد رنگ مى گردد ‪.‬‬
‫‪ .‬طبيعت غازياغى گرم است‬
‫نسخه هاى شفابخش غازياغى‬
‫درمان امراض كبدى با غازياغى ‪1 -‬‬
‫ن روزانه ‪ 120‬گرم آب غازياغى تازه به تنهايى يا همراه با‬
‫كاسنى وحشى ‪ ،‬آب كاهو و آب گـيـاه دنـدان شـيـر در صـبـح‬
‫نـاشـتـا داروى بـسـيـار مـفـيـدى جهت درمان امراض كبدى‬
‫بـخصوص قولنج كبدى مى باشد‪ .‬بنابراين افرادى كه به نحوى‬
‫‪ .‬از بيماريهاى كبدى رنج مى برند از مصرف آن دريغ نورزند‬

‫‪2-‬‬ ‫رفع بند آمدگى ادرار با غازياغى‬

‫جهت باز شدن مجارى ادرارى و رفع بند آمدگى ادرار در‬
‫افرادى كه به آن مبتال شده اند ‪ 30 .‬تـا ‪ 60‬گـرم گـيـاه‬
‫غـازيـاغـى خـشـك را در يـك ليـتـر آب بـمـدت چند دقيقه‬
‫‪ .‬دمكرده يا جوشانده و آب صاف شده آنرا بنوشند‬
‫تحليل ورم و درد چشم با غازياغى ‪3 -‬‬
‫تـازه را در يـك ليـتـر آب دمـكـرده و ابـتـدا بـا آب صـاف شـده‬
‫آن پـلكها و اطراف چشم را بـشـويـيـد و سـپـس تفاله آنرا بر‬
‫محل ورم چشم و پلك ضماد كرده و پس از چند ساعت آنرا‬
 ‫بـشـوييد ‪( .‬تذكر اين دستور بايد ‪ 3‬مرتبه در روز تكرار شود و‬
‫در موقع مصرف بايد توجه داشت كه چشمها كامال بسته‬
‫باشد تا مايع كمپرس (ضماد) وارد چشم نشود)‬
‫رفع درد و سوزش ناشى از گزيدگى حشرات با غازياغى ‪4 -‬‬
‫اگـر فـردى قـسـمتى از بدنش را حشره اى گزنده ‪ ،‬نيش زده‬
‫‪ .‬باشد كوبيده و له شده آنرا بر محل گزيدگى ضماد نمايد‬
‫درمان بند آمدگى شير در پستان با غازياغى ‪5 -‬‬
‫جـهـت رفـع بـنـد آمدگى شير در پستان مادران كافى است‬
‫يك مشت از برگهاى تر و تازه غـازيـاغـى را كـوبـيـده و له‬
‫نـمـايـيـد‪ ،‬سـپـس آنـرا بـه شكل ضماد بر روى پستان آنها‬
‫‪.‬بگذاريد‪ ،‬شير آنها را زياد كرده و به جريان مى اندازد‬
‫التيام زخم سوختگى با غازياغى ‪6 -‬‬
‫اسـتـفـاده از مـرهـم بـرگ غـازياغى دارويى مفيد جهت التيام‬
‫زخم سوختگى و بهبود جراحات سـخـت پـوسـتـى مى‬
‫گردد ‪ .‬براى تهيه اين مرهم ‪ 40‬گرم برگ غازياغى تر و تازه را‬
‫كـوبـيـده بـا كـمـى نـمـك يـا سـركـه مـخـلوط كـرده ‪ ،‬خـوب‬
‫‪ .‬بـهـم زده و بـر محل سوختگى ضماد كنيد‬
‫درمان آنژيم و ورم و درد گلو با غازياغى ‪7 -‬‬
‫گرم برگهاى تر و تازه غازياغى را شسته و در آبكشى قرار ‪100‬‬
‫دهيد تا آب آن خارج شود‪ ،‬بعد آنرا در دستگاه پرس كوچك يا‬
‫آب ميوه گيرى دستى ريخته و پس از فشردن و له گـرديـدن ‪،‬‬
‫آب يا شيره آنرا به صورت غرغره كردن در موقع گلو درد و آنژين‬
‫‪.‬بكار ببريد‬

‫نقش غازياغى در دور كردن مورچه و حشرات از محيط‬

‫‪8-‬‬
‫گـياه غازياغى به سبب بوى مطبوعى كه دارد وسيله‬
‫مناسبى جهت دور كردن و فرارى دادن مـورچـه هـا و‬
‫حـشـرات از مـحـيـط مـى بـاشـد (زيـرا مـورچـه هـا و حشرات‬
 ‫از بوى اين گياه گـريـزانـنـد ) جـهـت اثـر بـخـشـى بـهـتر مى‬
‫توانيد شاخه غازياغى را با برگ گوجه فرنگى در محل اجتماع‬
‫‪.‬مورچه ها قرار دهيد‬
‫درمان نقرس با غازياغى ‪9 -‬‬
‫گرم غازياغى خشك يا ‪ 60‬گرم غازياغى تازه را در يك ‪30‬‬
‫قابلمه كوچك يا كاسه نسبتا بـزرگ و پـهـن قـرار داده ‪ ،‬روى‬
‫آن ‪ 750‬ميلى ليتر آب سرد بريزيد‪ ،‬آن را روى حرارت بـه جوش‬
‫آوريد بگذاريد به مدت ‪ 15‬الى ‪ 20‬دقيقه به آرامى بجوشد تا‬
‫يك سوم حجم آن كـم شـود‪ ،‬سـپـس آنـرا صـاف نموده و ‪ 3‬بار‬
‫‪.‬در روز‪ ،‬هر بار يك فنجان از آنرا مصرف كنيد‬
‫رفع بى اشتهايى با غازياغى ‪10 -‬‬
‫گياه غازياغى گياهى معطر و خنك بوده و در تحريك اشتها‬
‫بخصوص در افرادى كه دچار بـى اشـتـهـايـى شـده بسيار‬
‫مفيد است به همين منظور استفاده از اين گياه به صور‬
‫مختلف دارويى (جوشانده ‪ ،‬دمكرده ‪ ،‬شيره گياه تازه و شربت‬
‫‪.‬آن ) توصيه مى شود‬
‫تصفيه كردن خون با غازياغى ‪11 -‬‬
‫خـوردن روزانـه ‪ 3‬بار‪( ،‬هر بار ‪ 5‬تا ‪ 10‬ميلى ليتر) از شربت‬
‫غازياغى تازه يا ‪ 3‬بار در روز هـر بـار يـك فـنـجـان از دمكرده ‪25‬‬
‫گرم غازياغى خشك در ‪ 500‬ميلى ليتر آب به افرادى كه از‬
‫‪.‬غلظت باالى خون رنج مى برند توصيه مى شود‬
‫دفع سنگ كليه و مثانه با غازياغى ‪12 -‬‬
‫بذرهاى غازياغى به دليل داشتن خاصيت ضد عفونى كننده‬
‫نقشى موثر در زهكشى كردن و پـاك نمودن كليه ‪ ،‬مثانه و‬
‫مجارى ادرارى دارند‪ .‬طريقه مصرف آن در بند ‪( 9‬درمان نقرس‬
‫‪ .‬با غازياغى ) ذكر شده است‬

‫‪13 -‬‬ ‫نقش غازياغى در درمان بيماريهاى لثه‬

 ‫نـتـايـج بـررسـى هـاى آزمـايـشگاهى حاصل از تجزيه‬
‫غازياغى نشان مى دهد كه برگ و سـاقـه غـازيـاغـى حـاوى‬
‫درصـد بـااليـى از ويـتـامـيـن ث هـسـتـنـد ‪ .‬بـه هـمـيـن دليل‬
‫نقشى موثر و مفيد در جلوگيرى از فساد لثه ها و تقويت آنها‬
‫‪.‬دارند‬
‫طرز مصرف‬
‫مـى تـوانـيـد از جـوشـانده يا دمكرده آن استفاده كنيد و يا‬
‫اينكه كمى از گياه خشك را پودر كرده و بر روى لثه ها‬
‫‪.‬بپاشيد‬
‫ضد عفونى و التيام زخمها با غازياغى ‪14 -‬‬
‫در ‪ 500‬مـيـلى ليتر دم كرده يا جوشانده داغ گياه غازياغى‬
‫خيس كنيد‪ ،‬سپس آن را بفشاريد تا مايع اضافى آن خارج‬
‫شود‪ ،‬بعد پارچه كمپرس را روى ناحيه صدمه ديده قرار دهيد‪،‬‬
‫هـنـگـامـى كـه كـمـپـرس سـرد يـا خـشـك شـد مـجـددا بـا‬
‫اسـتـفـاده از مـحـلول داغ ‪ ،‬كـمـپـرس را تـكـرار كـنـيـد و ايـن‬
‫‪ .‬عـمـل را تـا بـهـبـودى كامل زخمها ادامه دهيد‬
‫درمان نفخ معده و روده با غازياغى ‪15 -‬‬
‫جـهـت رفـع نفخ معده و روده ‪ 50 ،‬گرم بذر و ‪ 20‬گرم برگ‬
‫خشك شده غازياغى را مخلوط كرده ‪ ،‬نرم ساييده و روزانه ‪2‬‬
‫بار‪ ،‬هر بار يك قاشق مرباخورى از آنرا نيم ساعت بعد از غذا‬
‫‪ .‬بصورت كفلمه ميل كنيد‬

‫‪16 -‬‬ ‫معالجه برص (لكه هاى سفيد روى پوست ) با غازياغى‬
‫جـهـت مـعـالجـه بـرص الزم اسـت ابـتـدا مـعـده و روده هـا را‬
‫بـا مـسـهـل گـيـاهـى پـاك كـرده و سـپـس هـر روز ‪ 2‬مـثـقـال‬
‫پـودر بـذر غـازيـاغـى را بـا عسل مخلوط كرده و ميل نماييد و‬
‫‪.‬اين عمل را تا ‪ 15‬روز متوالى تكرار كنيد‬
‫دستور ديگر‬
‫هـا بـا يـك مـسـهـل قـوى ‪ 4 ،‬مـثـقـال بـذر غـازيـاغـى را بـا ‪5‬‬
‫‪ 0/‬مـثـقـال عـاقـرقـرحـا‪ 5/0 ،‬مـثـقـال ريـشـه تـريـد يـا ريـشـه‬
‫درخـت تـوت و ‪ 0/ 5‬مـثـقـال زنـجـفيل مخلوط كرده ‪ ،‬نرم‬
‫ساييده با عسل (به ميزانى كه خمير شود) مخلوط كرده ‪،‬‬
‫خـوب بـهم زده و هر روز كمى از آنرا ميل نماييد‪ ،‬بعد در آفتاب‬
‫نشسته و موضع را عريان كنيد تا عرق نمايد و اين عمل را تا‬
‫‪.‬چند روز متوالى انجام دهيد‬
‫نقش غازياغى در زيبايى پوست و رفع چروك آن ‪17 -‬‬
‫هـنـد پـوسـتـى زيـبـا‪ ،‬روشـن و خـالى از چـروك داشـته‬
‫باشند‪ ،‬چنانچه روزانه صورت و پـوسـتـشـان را بـا آب صـاف‬
‫شـده دمـكـرده ‪ 40‬گـرم (مـعـادل ‪ 8‬مـثـقـال ) غـازيـاغـى (در‬
‫يـك ليـتـر آب ) بـشـويـنـد و ايـن عمل را ‪ 2‬بار در روز به مدت‬
‫چند هفته متوالى انجام دهند نتايج رضايت بخشى از آن‬
‫‪.‬خواهند ديد‬

‫رفع گرفتگى ماهيچه ها و درمان كمر درد با غازياغى‬

‫‪18 -‬‬
‫ه از غـازيـاغـى چـه بـه صـورت خـوراكـى (جـوشـانـده ‪،‬‬
‫دمـكرده و يا پودر آن ) و چه به صـورت اسـتـعـمـال خـارجـى‬
‫(ضـمـاد‪ ،‬كـمـپـرس ‪ ،‬روغـن ‪ ،‬تـنـطـور و مـرهـم ) بـه دليـل‬
‫داشـتـن طبيعتى گرم در درمان كمر درد و رفع گرفتگى‬
‫ماهيچه ها و تشنج عضالنى بـكـار مـى رود‪ .‬مـردم قـديـم‬
‫جـهت مداواى درد كمر و رفع گرفتگى ماهيچه هاى سخت‬
‫شده ‪ ،‬ضمن انداختن پوست دنبه گرم كرده بر كمر‪ ،‬برگ‬
‫هاى غازياغى را با كله بزغاله همراه با مغز آن بصورت‬
‫آبگوشت پخته و مى خوردند مفيد و موثر واقع مى شده‬
‫‪ .‬است‬
‫تسكين درد عضالت و مفاصل با غازياغى ‪19 -‬‬
‫الت بـخـصـوص در ناحيه مفصلها (نظير زانو‪ ،‬آرنج و مچ دست‬
 ‫ها و پاها) تمام اجزاى گياه تـازه غـازيـاغـى (هـمـراه بـا‬
‫ريـشه ‪ ،‬ساقه ‪ ،‬برگ و ‪ )...‬را پس از شستن و خشك كردن‬
‫در سـايـه ‪ ،‬پـودر كـرده و در كـمى آب به قدرى بجوشانيد تا‬
‫همانند شربت به قوام آيد‪ ،‬سـپـس مـايـع به قوام آمده را در‬
‫ظرف شيشه اى تيره رنگى ريخته و هر بار كمى از آنرا بـر‬
‫عـضـو دردنـاك بـمـاليـد و ايـن عـمـل را تـا بـهـبـودى كامل‬
‫‪ .‬ادامه دهيد‬
‫خواص طبى روغن غازياغى ‪20 -‬‬
‫غـازياغى در درمان انواع امراض پوستى به كار مى رود ‪ .‬از‬
‫جمله برص ( لكه هاى سفيد روى پوست ) را برطرف ساخته‬
‫و ماليدن مرتب آن به پوست صورت ‪ ،‬چين و چروك آنها را از‬
‫بين برده و براى زيبايى پوست مفيد است ‪ .‬ضماد روغن‬
‫غازياغى به اطراف چشم درد و ورم چشم بخصوص ورم‬
‫ملتحمه آنرا از بين مى برد ‪ .‬ماليدن روغن غازياغى كه از تمام‬
‫اجـزاى گـياه به دست آمده باشد به دليل داشتن طبيعت گرم‬
‫و محرك در تسكين درد عضالت مفاصل كه به علت سردى‬
‫‪ .‬باشد مفيد و موثر است‬
‫طرز تهيه روغن غازياغى‬
‫طرز تهيه روغن غازياغى شبيه طرز تهيه روغن آويشن است‬
‫(به صفحه ‪ 30‬رجوع شود )‬

‫فرآورده هاى گياهى و دارويى غازياغى‬

‫‪21 -‬‬
‫و دارويـى فراوانى دارد كه در بندهاى فوق به تعدادى از آنها‬
‫اشاره شد ولى اين گياه در زمـان كـنـونـى خواص طبى و‬
‫دارويى فراوانى دارد كه در بندهاى فوق به تعدادى از آنـهـا‬
‫اشاره شد ولى اين گياه در زمان كنونى كمتر شناخته شده و‬
‫فرآورده هاى گياهى آن كمتر مورد استفاده قرار مى گيرد‪ .‬در‬
‫زير جهت آشنايى بيشتر با فرآورده هاى گياهى اين گياه به‬
 ‫‪ .‬معدودى از آنها اشاره مى كنيم‬
‫الف ‪ -‬شربت مقوى كبد غازياغى‬
‫مواد الزم‬
‫گرم غازياغى خشك ‪15‬‬
‫گرم كاسنى خشك ‪5‬‬
‫گرم كنگر خشك ‪5‬‬
‫گرم عناب خشك ‪5‬‬
‫ميلى ليتر آب ‪750‬‬
‫گرم عسل يا شكر ‪500‬‬
‫روش تهيه شربت‬
‫سـتـه و در سبد بريزيد تا آب آن برود ‪ .‬سپس آنرا در قابلمه‬
‫اى ريخته و آب را به آن اضـافـه كرده ‪ 20 ،‬دقيقه بجوشانيد تا‬
‫آب آن به ‪ 500‬ميلى ليتر برسد‪ .‬بعد آب آنرا صـاف كـرده و در‬
‫ظرف ديگرى بريزيد ‪ .‬عسل را به آرامى به آن اضافه نموده و‬
‫‪ .‬آنقدر حرارت دهيد تا شربت نيمه غليظى بدست آيد‬

‫ب ‪ -‬عرق غازياغى‬
‫غـى هـمـانـنـد جـوشـانـده و دمـكرده آن جهت درمان امراض‬
‫مختلف بكار مى رود ‪ .‬بيشترين مورد اسـتفاده اين عرق براى‬
‫درمان نارساييهاى كبد و تصفيه شدن خون است ‪ .‬عرق‬
‫غازياغى را بـه تـنـهـايـى يـا هـمـراه بـا كـمـى شـكـر‬
‫تـصـفـيـه نـشـده يـا عسل مخلوط كرده و نصف استكان قبل‬
‫‪ .‬از غذا ميل نماييد‬
‫پ ‪ -‬محلول زيبايى پوست با غازياغى‬
‫جهت تهيه محلول زيبايى پوست يك مشت غازياغى تازه را با‬
‫نيم مشت بابونه مخلوط كرده ‪ ،‬در حـرارت مـاليـم به مدت ‪20‬‬
‫تا ‪ 40‬دقيقه بجوشانيد‪،‬سپس آنرا صاف نموده و پس از‬
‫شـسـتن پوست و صورت با صابون گياهى و خشك نمودن آن‬
 ‫‪ ،.‬پوست و صورت را با آن چندين مرتبه شستشو دهيد‬

‫ت ‪ -‬تهيه بخور ضد تيرگى پوست با غازياغى‬

‫ور گياهى ‪ ،‬يك كترى آب بجوشانيد و نصف يك لگن كوچك را‬
‫با آب جوش پر كنيد‪ ،‬سپس ‪ 500‬مـيـلى ليـتـر دمـكـرده ‪20 ،‬‬
‫گـرم بـرگ غـازيـاغـى ‪ 20 ،‬گـرم بابونه و ‪ 20‬گرم‬
‫اسطوخودوس يا ‪ 5‬تا ‪ 10‬قطره اسانس معطر روغنى غازياغى‬
‫(يا مخلوطى از اسانس معطر روغنى گياهان مذكور ) را به آن‬
‫بيافزاييد‪ ،‬بعد سر را روى لگن بگيريد و حوله خشك را به گونه‬
‫اى روى سر بيندازيد كه بخار را در خود نگهدارد ‪ .‬سپس به‬
‫مدت ‪ 15‬دقيقه بـه طـور مـداوم و يـكـنواخت پوست و صورتتان‬
‫را در معرض اين بخور قرار دهيد و در حين بخور پوست و‬
‫‪.‬صورتتان را ماساژ دهيد‬
‫ث ‪ -‬تهيه پماد ضد زبرى و ترك پوست با غازياغى‬
‫نـفـت يا پارافين نرم و يا موم زنبور عسل را در كاسه بلورى‬
‫ريخته ‪ ،‬روى يك تابه پر از آب جـوش (يـا در يـك تـابه دو‬
‫جداره ) ذوب كنيد‪ 100 ،‬گرم گياه غازياغى تازه را با ‪ 25‬گرم‬
‫تخم شنبليله تازه ‪ 25 ،‬گرم تخم ختمى و ‪ 25‬گرم آرد جو‬
‫مخلوط كرده و به آن اضـافـه كـنـيـد ‪ 2‬سـاعـت حرارت در اثر‬
‫حرارت خارج شود و بعد يك كيسه نازك نخى را داخـل يـك‬
‫پـارچ قرار دهيد و باالى آنرا به وسيله نخ يا باند كشى محكم‬
‫به دهانه پارچ وصـل كـنـيـد ‪ .‬بـعـد مـخـلوط فـوق را داخـل آن‬
‫بـريـزيـد و بـا فـشـار دادن كـيـسـه داخـل پـارچ ‪ ،‬مـخـلوط را‬
‫صـاف كـنيد و مخلوط صاف شده را هنگامى كه هنوز داغ‬
‫است فورا داخـل ظـروف در دار ويـژه پـمـاد بريزيد و ‪ 2‬تا ‪ 3‬بار‬
‫‪ .‬در روز‪ ،‬هر بار كمى از آنرا بر روى پوست بماليد‬
‫ج ‪ -‬تهيه پودر قاووت مقوى مغز با غازياغى‬
‫ه پـودر قـاووت تـقـويت كننده حافظه و نيرو دهنده قواى فكرى‬
 ‫‪ 25 ،‬گرم گياه غازياغى خـشـك را بـا ‪ 20‬گرم زنجفيل ‪10 ،‬‬
‫گرم جوز هندى و ‪ 15‬گرم كندر خوراكى مخلوط كرده ‪ ،‬نرم‬
‫ساييده با ‪ 150‬گرم پودر نبات مخلوط كرده و روزى يك قاشق‬
‫‪.‬مرباخورى از آنرا ‪ 2‬ساعت بعد از نهار ميل كنيد‬
‫چ ‪ -‬روغن استخراج سرد غازياغى‬
‫از اين روغن جهت تهيه كرم ضد برص ‪ ،‬ضد لك و كك مك ‪،‬‬
‫پماد ضد عفونى كننده و التيام دهنده زخم و مرهم مسكن‬
‫درد عضالت و ماهيچه هاى متشنج (گرفته ) استفاده مى‬
‫‪ .‬شود‬
‫تركيبات‬
‫ليتر روغن زيتون ‪1‬‬
‫مشت برگ غازياغى تازه يا ‪ 1‬مشت برگ غازياغى خشك ‪2‬‬
‫روش تهيه‬
‫روش تهيه اين روغن شبيه روش تهيه روغن استخراج سرد‬
‫‪ .‬آويشن (صفحه ‪ ) 35‬است‬

‫ح ‪ -‬روغن ماساژ غازياغى‬

‫تـحـليـل ورم ‪ ،‬افـزايش سرعت تحرك و جريان خون ‪ ،‬تسكين‬
‫درد كمر‪ ،‬تخفيف درد در ناحيه كـبـد روى پـوسـت و رفـع‬
‫سـوزش نـاشـى از گـزيـدگى حشرات از مصارف روغن ماساژ‬
‫‪ .‬غازياغى است‬
‫تركيبات‬
‫قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى برگ غازياغى ‪1‬‬
‫قاشق غذاخورى روغن بادام شيرين ‪2‬‬
‫روش تهيه روغن‬
‫طرز تهيه روغن ماساژ غازياغى شبيه طرز تهيه روغن ماساژ‬
‫‪ .‬آويشن (صفحه ‪ ) 36‬است‬
‫خ ‪ -‬تنطور غازياغى‬
‫از تـنـطور گياه غازياغى جهت تقويت جريان خون در زير پوست‬
‫در ناحيه كبد ( بصورت استعمال خارجى ) و رفع تشنج‬
‫‪( .‬گرفتگى ) عضالنى استفاده مى شود‬
‫تركيبات‬
‫گرم برگ غازياغى خشك يا ‪ 600‬گرم برگ غازياغى تازه ‪200‬‬
‫ميلى ليتر الكل ‪250‬‬
‫ميلى ليتر آب ‪750‬‬
‫روش تهيه تنطور‬
‫روش تهيه تنطور غازياغى شبيه روش تهيه آويشن (صفحه‬
‫‪ ) 33 .‬است‬
‫فرآورده هاى غذايى غازياغى ‪22 -‬‬
‫الف ‪ -‬ساالد برگ غازياغى‬
‫بـرگهاى تازه غازياغى ‪ ،‬كاهو و مقدار كمى جوانه گندم تازه‬
‫يك ساالد درست كنيد‪ ،‬سپس بـرگ كـاسـنـى ‪ ،‬ريـحـان ‪،‬‬
‫جـعـفـرى و اسفناج را به صورت درشت خرد كرده ‪ ،‬به ساالد‬
‫بـيـفزاييد ‪ .‬بعد كمى سس ‪ ،‬آبليمو و روغن زيتون روى آن‬
‫بريزيد ‪ .‬اين ساالد جهت درمان بيماران كبدى بسيار مفيد‬
‫‪ .‬است‬

‫ب ‪ -‬شربت غازياغى‬
‫ى ‪ 500 ،‬مـيـلى ليتر دم كرده يا جوشانده برگ غازياغى را‬
‫درون يك پارچ با صافى ‪ ،‬صـاف كـرده ‪ ،‬درون قـابـلمـه‬
‫كـوچـكـى بـريـزيـد‪ ،‬بـعـد بـه آن ‪ 500‬گـرم عـسـل يـا شـكـر‬
‫تـصـفـيـه نـشـده اضـافـه كـرده ‪ ،‬مـرتـب بـه هـم زده تـا‬
‫كـامـال حل شود قابلمه را روى حرارت قرار داده و به آرامى‬
‫بجوشانيد تا به غلظت الزم برسد‪ ،‬سپس از روى حرارت‬
‫‪ .‬برداشته ‪ ،‬بگذاريد تا سرد شود‬
‫پ ‪ -‬مرباى غازياغى‬
 ‫از بـذر تـازه و بـرگـهـاى غـازياغى مربا تهيه مى شود اين مربا‬
‫خواص طبى فراوانى داشـتـه و بـيـشـتـر جـهـت امـراض‬
‫كـبـدى ‪ ،‬تـسـكـيـن درد مـفاصل و تقويت حافظه ‪ ،‬مغز بكار‬
‫مى رود ‪ .‬طرز تهيه اين مربا شبيه طرز تهيه مرباى توت‬
‫فرنگى است ‪ ( .‬به صفحه رجوع شود)‬
‫ت ‪ -‬ترشى غازياغى‬
‫راه بـا ريـشـه يـا پـيـاز رازيانه ‪ ،‬گل كلم ‪ ،‬پياز‪ ،‬موسير و‬
‫سيرترشى تهيه مى شود ‪ .‬اجـزاى نـامبرده را پس از خرد‬
‫كردن ‪ ،‬در حرارت ماليم پخته و آب آنرا گرفته در ظرفى كـه‬
‫مـحـتـوى سـركـه انگور يا سركه سيب است ريخته ‪ ،‬روى آنرا‬
‫با كمى تخم كرفس ‪ ،‬سـيـاهـدانـه و زنيان تزيين كرده ‪ ،‬در‬
‫‪.‬ظرف را بسته و پس از چند هفته گذاشتن آنرا بكار ببريد‬
‫ث ‪ -‬سوپ برگ غازياغى‬
‫مـصـرف مـداوم ايـن سـوپ عـالوه بـر تـقـويـت كـبـد و تـصفيه‬
‫خون ‪ ،‬موجب زياد شدن اشتها گرديده و در رفع نفخ و ورم‬
‫‪ .‬معده و دستگاه گوارشى بسيار موثر است‬
‫مواد الزم‬
‫ليوان برگ غازياغى (خرد شده ) ‪1‬‬
‫قاشق غذاخورى آرد ‪1‬‬
‫عدد زرده تخم مرغ ‪4‬‬
‫ليوان آب گوشت يا مرغ ‪6‬‬
‫مقدارى روغن‬
‫پيمانه روغن ‪1‬‬
‫پيمانه خامه ‪1‬‬
‫قاشق غذاخورى آبليمو ‪1‬‬
‫به ميزان الزم نمك و فلفل‬
‫روش تهيه سوپ‬
‫رفـى ريـخته و بعد برگ غازياغى و پياز را اضافه كنيد تا كامال‬
 ‫بپزد ‪ .‬آرد را با آب مـخـلوط كـرده و بـه سـوپ بـيـافـزايـيـد ‪.‬‬
‫بـعـد زرده تـخـم مـرغ را كـم كـم داخـل آن كـرده و روغن و‬
‫نمك و در آخر خامه و آبليمو را به آن اضافه نماييد‪ .‬پس از آنكه‬
‫‪.‬سوپ پخته شد آنرا در ظرف ريخته و بر سر سفره بياوريد‬

‫ج ‪ -‬سس برگ غازياغى‬

‫مـبـتـاليـان بـه سـيـروز كـبدى يا نارسايى و تنبلى كبد و‬
‫همچنين افرادى كه رژيم چاقى دارند از مصرف كم كالرى برگ‬
‫‪ .‬غازياغى دريغ نورزند‬
‫مواد الزم‬
‫دسته برگ غازياغى تازه ‪1‬‬
‫قاشق غذاخورى خردل ‪2‬‬
‫عدد پياز متوسط ‪2‬‬
‫گرم كره ‪100‬‬
‫روش تهيه سس‬
‫پـيـاز را رنـده كـرده و بـا كـره كـمـى سـرخ كـنـيـد ‪.‬بـعـد‬
‫خـردل و بـرگ غازياغى را داخل كرده و بگذاريد چند جوش‬
‫بزند و سس كمى غليظ شود ‪ .‬در پـايان دسته برگ غازياغى‬
‫را از آن خارج كرده و سس را در شيشه ريخته و در مواقع نياز‬
‫‪.‬به كار بريد‬

‫‪ myrtillus vaccinium‬فصل دهم ‪ :‬قره قاط‬

‫اسامى گوناگون قره قاط‬
‫گـيـاه آس بـرى (مـورد بـيـابـانـى ) اسـت و قـره قـاط اسـم‬
‫تركى آن است ولى در بازار شـهـرهـاى بـزرگ ايـران مـثل‬
‫تهران به آن ‪ ،‬برگ بو مى گويند‪ .‬قره قاط در كشورهاى‬
‫مـخـتـلف جـهـان اسـامـى گـونـاگـون دارد ‪ .‬در روسـيه به‬
‫چرنيكا در هلند به بلوير و در كشورهاى عربى زبان به زقال‬
 ‫‪ .‬شهرت دارد‬
‫و در زبان ‪ myrtillus vaccinium‬ايـن گـيـاه در زبـان التـين به‬
‫‪ .‬معروف است ‪ bilberry‬انگليسى به‬

‫مشخصات كلى قره قاط‬

‫ا چـوبـيـن ‪ ،‬پـرپـشـت ‪ ،‬كـوچـك و بـرگ ريـزى بـه طـول ‪ 20‬تا‬
‫‪ 50‬سانتيمتر است ‪.‬طول برگهايش تقريبا يك سانتى متر‪،‬‬
‫بيضوى تا نيزه اى بـا حـاشـيـه هـاى دنـدانـه اى ريـز‪ ،‬سـبـز‬
‫رنـگ و نـازك اسـت ‪ .‬گـلهـاى آن مـايـل بـه سـبـز‪ ،‬جـداگـانـه‬
‫يـا دوتـايـى و در مـحـور بـزرگـى بـه شـكـل زنگوله و پهناى ‪5‬‬
‫ميلى متر است و در فاصله ماههاى تير و مرداد ظاهر مى‬
‫شود‪ .‬ميوه ايـن گـيـاه بـيـن ماههاى تير تا اوايل مهر مى‬
‫رسد‪ .‬قسمت مورد استفاده قره قاط‪ ،‬ميوه خشك و نيز‬
‫‪ .‬گاهى اوقات برگهاى خشك شده آن مى باشد‬
‫مناطق پرورش و رشد قره قاط‬
‫لى ‪ ،‬دشـتها و ارتفاعات تا ‪ 2700‬مترى مشاهده مى شود در‬
‫بريتانيا معموال در جنگلها روى خـاكـهـاى اسـيـدى مـى رويـد‪.‬‬
‫بـرگـهـاى آن را بـيـن مـاهـهـاى خـرداد تـا اوايل شهريور جمع‬
‫آورى مى كنند ‪ .‬ميوه آنرا در شهريور يعنى هنگامى كه رسيد‬
‫جمع آورى مـى كـنـنـد‪ .‬بـرگـها و ميوه آنرا در سايه و يا در‬
‫حرارت كمتر از ‪ 55‬درجه سانتيگراد مى خشكانند ‪ .‬قره قاط در‬
‫‪.‬ايران در كوهستانهاى دره گز يافت مى شود‬
‫تركيبات شيميايى قره قاط‬
‫ن است كه خاصيت ضد اسهال دارد ‪ .‬در ميوه قره قاط عالوه‬
‫و همچنين ‪ b ، c‬بر تانن ‪ ،‬قند‪ ،‬اسيدهاى آلى و‪ ،‬ويـتـامـيـنـهاى‬
‫كاروتن نيز وجود دارد ‪ .‬ميوه قره قاط سرشار از اسيد كينيك ‪،‬‬
‫تـانن ‪ ،‬اسيد اسكوربيك و قند است ‪ .‬در هر ‪ 100‬گرم ميوه‬
‫قره قاط ‪ 86 / 6‬گرم آب ‪ 10 ،‬گـرم مـواد ازتـه ‪ 6 / 5 ،‬گرم مواد‬
‫قندى ‪ 3/1 ،‬گرم سلولز‪ 3/2 ،‬گرم اسيد آلى و حدود ‪ 2/0‬گرم‬
‫‪ .‬خاكستر وجود دارد‬
‫نسخه هاى شفابخش قره قاط‬
‫درمان ديابت (مرض قند) با قره قاط ‪1 -‬‬
‫گرم برگ يا ميوه خشك يا ‪ 60‬گرم برگ يا ميوه تازه قره قاط ‪3‬‬
‫را در ‪ 750‬ميلى ليتر آب سـرد درون قـابـلمـه اى كـوچـك‬
‫ريـخـتـه و بـمـدت ‪ 20‬تـا ‪ 40‬دقـيـقـه آنـرا به آرامى‬
‫بـجـوشـانيد تا يك سوم حجم آن كم شود ‪ .‬سپس آنرا صاف‬
‫كرده و ‪ 3‬بار در روز هر بار يك فنجان از جوشانده مورد نظر را‬
‫‪.‬ميل كنيد‬

‫‪2-‬‬ ‫تقويت قواى بينايى با قره قاط‬

‫اسـتـفـاده از پـودر قـره قـاط يـا جـوشـانـده آن بـه دليـل‬
‫داشـتـن درصد بااليى كاروتن در آن دارويى موثر جهت تقويت‬
‫‪ .‬قواى بينايى و زياد شدن نور چشم مى باشد‬
‫كاهش كلسترول (چربى ) خون با قره قاط ‪3 -‬‬
‫مـصـرف ‪ 3‬بـار در روز‪ ،‬هر بار ‪ 5‬تا ‪ 10‬ميلى ليتر از شربت ميوه‬
‫قره قاط يا مصرف ‪ 3‬بـار در روز‪ ،‬هـر بـار يـك فـنـجـان از‬
‫جـوشـانـده بـرگ يـا مـيـوه قـره قـاط در طول چند هفته‬
‫‪ .‬متوالى موجب كاهش چربى خون مى گردد‬
‫درمان اسهال خونى با قره قاط ‪4 -‬‬
‫ادى كه به اسهال بويژه از نوع خونى آن دچار شده اند‪،‬‬
‫چنانچه كمى ميوه قره قاط پودر شـده را بـه تـنهايى يا همراه‬
‫با كمى پودر پوست انار و كمى سكاق مخلوط كرده ‪ ،‬مقدار‬
‫كـمـى پـودر طـبـاشـيـر را نـيـز بـه آن افـزوده و بـصـورت‬
‫‪ .‬كـفـلمـه ميل نمايند اثر قاطعى در بند آوردن اسهال دارد‬
‫كاهش فشار خون باال با قره قاط ‪5 -‬‬
‫استفاده از جوشانده برگ و ميوه قره قاط (‪ 12‬گرم از برگ يا‬
 ‫ميوه خشك در يك ليتر آب ) بـه تنهايى يا همراه با ‪ 10‬گرم‬
‫تمر كجرات (چاى مكه ) تاثير فورى در پايين آوردن فشار خون‬
‫‪ .‬باال دارد‬
‫ضد عفونى كردن حلق و دهان با قره قاط ‪6 -‬‬
‫مـضـمـضـه كـردن يـا غرغره نمودن آب جوشانده يا خيسانده‬
‫غليظ برگ و ميوه قره قاط در طـول چـنـد روز متوالى حلق و‬
‫فضاى داخل دهان را ضد عفونى كرده و در درمان آبسه و آفت‬
‫‪ .‬داخل دهان نيز بكار ميرود‬
‫درمان آنژيم و ورم گلو با قره قاط ‪7 -‬‬
‫اسـتـفـاده از مـضمضه يا غرغره آب جوشانده غليظ برگ و‬
‫ريشه گياه قره قاط ‪ 3‬بار در روز بـيـمـارى آنـژيـن را درمـان‬
‫كـرده و ورم گـلو را بـرطرف مى سازد ‪ .‬همچنين استفاده از‬
‫جوشانده يا دمكرده برگ و ريشه قره قاط سرفه را برطرف‬
‫‪ .‬ساخته و مجارى تنفسى را ضد عفونى مى كند‬
‫درمان بواسير با قره قاط ‪8 -‬‬
‫يـر‪ 500 ،‬مـيـلى ليـتر دم كرده يا جوشانده برگ و ميوه قره‬
‫قاط را در حالى كه هنوز داغ اسـت داخـل ظـرف بـلورى‬
‫ريـخـتـه و پـارچـه اى تميز و نرم را در آن خيس كنيد‪ ،‬سپس‬
‫آن را فشرده تا مايع اضافى آن خارج شود‪ ،‬بعد پارچه كمپرس‬
‫را روى ناحيه مقعد قرار دهيد‪ .‬هـنـگـامـى كـه كـمـپـرس‬
‫خـشـك شـد‪ ،‬مـجـددا بـا اسـتـفـاده از مـحـلول داغ ‪،‬‬
‫كـمـپـرس را تـكـرار كـنـيـد و ايـن عـمـل را تـا بـهـبـودى كامل‬
‫‪ .‬ادامه دهيد‬
‫قطع خونريزى و ترشحات زنانگى با قره قاط ‪9 -‬‬
‫براى قطع خونريزى و ترشحات زنانگى ‪ 2 ،‬تا ‪ 5‬قطره اسانس‬
‫معطر روغنى برگ يا ميوه قره قاط و يا حدود ‪ 500‬ميلى ليتر‬
‫جوشانده آنها در آب وان حمام ريخته ‪ ،‬خوب به هم بـزنـيـد تـا‬
‫ذرات روغـن يـا جـوشانده كامال پخش شود‪ ،‬سپس در آب وان‬
 ‫بنشينيد و واژن را چندين مرتبه شستشو دهيد‬ ‫‪.‬‬

‫‪10 -‬‬ ‫درمان زكام و گريپ با قره قاط‬

‫اسـتـفـاده از بـخـور برگ و ريشه قره قاط و يا چكاندن چند‬
‫قطره آب غليظ جوشانده آنها زكام را برطرف ساخته و موجب‬
‫‪.‬باز شدن مجارى تنفسى و درمان گريپ مى گردد‬
‫درمان اختالالت كليوى با قره قاط ‪11 -‬‬
‫گـرم بـرگ و ميوه خشك قره قاط يا ‪ 60‬گرم برگ و ميوه تازه‬
‫آن در ‪ 750‬ميلى ليتر آب بـه مـدت ‪ 20‬دقـيـقـه ‪ 3 ،‬بـار در روز‪،‬‬
‫هـر بـار يـك فـنجان مجارى دستگاه ادرارى را ضد عفونى كرده‬
‫و به عنوان دارويى مدر (ادرار آور) مصرف آن به كليه افرادى‬
‫كه دچار بند آمدگى ادرار گشته يا كليه آنها سنگ ساز مى‬
‫‪ .‬باشد‪ ،‬توصيه مى شود‬
‫نقش قره قاط در درمان بيماريهاى پوستى ‪12 -‬‬
‫مـيـوه و بـرگ قـره قـاط بـه عـنوان يك داروى ضد عفونى كننده‬
‫و تقويت كننده پوست نقش زيـادى در بـرطرف ساختن‬
‫بيماريها و امراض پوستى داشته و در صورت مصرف مداوم و‬
‫‪ .‬به موقع نتايج رضايت بخش و شفابخشى از آن خواهيد ديد‬
‫الف ‪ -‬جوشهاى قرمز پوست‬
‫استفاده از لوسيون ضد جوش قره قاط جهت برطرف ساختن‬
‫‪ .‬جوشهاى قرمز پوست مفيد است‬
‫‪ :‬روش تهيه لوسيون‬
‫قاشق غذاخورى آب جوشانده غليظ برگ ‪ ،‬ريشه و ميوه قره ‪2‬‬
‫قاط را با ‪ 2‬قاشق غذاخورى گـالب مـخـلوط كـنـيـد ‪ .‬سـپـس‬
‫بـه آن حـدود يـك قـاشـق غـذاخـورى تـنـطـور گـل ختمى يا‬
‫قره قاط را اضافه كرده ‪ ،‬خوب بهم بزنيد و روزانه ‪ 2‬مرتبه به‬
‫‪ .‬جوشها بماليد‬
‫‪ :‬ب ‪ -‬زخمهاى سطحى‬
 ‫ى پـوسـت ‪ 500 ،‬مـيلى ليتر جوشانده ريشه گياه قره قاط يا‬
‫‪ 50‬ميلى ليتر (‪ 5/2‬قاشق غذاخورى ) تنطور رقيق شده آن را‬
‫با ‪ 500‬ميلى ليتر آب نيمه گرم درون ظرفى بلورى ريخته ‪،‬‬
‫پارچه اى تميز و نرم را داخل آن بگذاريد‪ ،‬سپس آنرا بفشاريد‬
‫تا مايع اضافى آن خـارج شـود‪ ،‬بـعـد پـارچـه كـمـپـرس‍ را روى‬
‫ناحيه صدمه ديده و زخم شده قرار دهيد ‪ .‬هـنـگـامـى كـه‬
‫كـمـپـرس سـرد يـا خـشـك شـد‪ ،‬مـجـددا بـا اسـتـفـاده از‬
‫‪.‬محلول داغ ‪ ،‬كمپرس را تكرار كنيد‬
‫‪ :‬پ ‪ -‬سوختگى آب و آتش‬
‫ماد جوشانده يا له شده برگ ‪ ،‬ريشه و ميوه قره قاط تاثير‬
‫زيادى در درمان سوختگى آب و آتـش دارد ‪ .‬هـمـچـنين‬
‫شستشوى محل سوخته شده در آب وان حمام كه چند‬
‫قطره اسانس معطر روغـنـى قـره قـاط يـا جـوشـانـده غـليـظ‬
‫بـرگ يـا مـيـوه آن درون آن حل شده باشد جهت بهبود‬
‫‪ .‬سوختگى مفيد و موثر است‬
‫‪:‬ت ‪ -‬اگزما (خارش پوست )‬
‫ا (نـوعـى خـارش پـوسـت ) رنـج مـى بـرنـد‪ ،‬چـنـانـچـه‬
‫روزانـه چـنـديـن مـرتـبـه مـحـل خـارش را در آب وان حـمام كه‬
‫چند قطره اسانس روغنى معطر برگ يا ميوه قره قاط را درون‬
‫آن حـل كـرده بـاشـنـد شستشو دهند يا چندين مرتبه برگها‬
‫و ميوه له شده قره قاط را به آن ماليده و ماساژ دهند‪ ،‬خارش‬
‫‪ .‬پوست را برطرف مى كند‬
‫خواص طبى روغن قره قاط ‪13 -‬‬
‫جـهـت بـرطرف ساختن جوشهاى پوستى نافع است ‪ .‬ضماد‬
‫آن به زير گلو روى پوست ‪ ،‬ورم گـلو را بـرطـرف سـاخـتـه و در‬
‫درمـان اگـزما به كار مى رود‪ .‬ضماد آن به مقعد جهت التـيـام‬
‫زخـم مـقـعـد مـفيد بوده و درد و التهاب بواسير را كاهش مى‬
‫دهد ‪ .‬چكاندن چند قطره روغن برگ يا ريشه آن در بينى اثرى‬
 ‫فورى در باز كردن بينى و مجارى تنفسى داشته و در درمان‬
‫‪.‬گريپ به كار مى رود‬
‫طرز تهيه روغن قره قاط‬
‫طرز تهيه اين روغن شبيه طرز تهيه روغن آويشن (صفحه‬
‫‪ ) 30 .‬است‬

‫‪14 -‬‬ ‫فرآورده هاى گياهى و دارويى قره قاط‬

‫از مـيـوه و بـرگـهـاى قره قاط فرآورده هاى زيادى براى درمان‬
‫بيماريهاى مختلف بويژه بـيـمـاريـهاى خون از قبيل كثيفى و‬
‫غلظت باالى خون ‪ ،‬فشار زياد خون و نارساييهاى كبدى تهيه‬
‫‪ .‬مى شود كه در زير به چند نمونه از آنها اشاره مى كنيم‬
‫الف ‪ -‬عرق قره قاط‬
‫از برگها‪ ،‬ريشه و ميوه قره قاط عرق تهيه مى كنند ‪ .‬عرق قره‬
‫قاط تقريبا كليه خواص قـره قـاط را دارا بوده و مصرف آن روزانه‬
‫‪ 2‬فنجان در ‪ 2‬وعده صبح و عصر به تنهايى يا همراه با كمى‬
‫‪ .‬شكر يا عسل كه در آن حل كرده باشند‪ ،‬مى باشد‬
‫ب ‪ -‬جوشانده ريشه قره قاط‬
‫گرم ريشه قره قاط خشك و تميز يا ‪ 60‬گرم ريشه تر و تازه ‪30‬‬
‫آنرا با كارد به چند تـكـه تقسيم كرده و درون ‪ 750‬ميلى ليتر‬
‫آب سرد ريخته ‪ ،‬بجوشانيد ( به مدت ‪ 20‬تا ‪ 40‬دقيقه ) تا به‬
‫حدود ‪ 500‬ميلى ليتر كاهش يابد‪ ،‬از اين جوشانده ‪ 3 ،‬بار در‬
‫‪.‬روز‪ ،‬هر بار يك فنجان ميل كنيد‬
‫پ ‪ -‬تهيه چاى صاف كننده خون با قره قاط‬
‫ى سر پر از ميوه خشك قره قاط نيمكوب شده را با ‪ 1‬قاشق‬
‫چايخورى زرشك و كمى پودر شـيـريـن بـيـان مخلوط كرده ‪،‬‬
‫داخل صافى ريخته و صافى را درون فنجان بگذاريد‪ ،‬آب جوش‬
‫تازه روى گياه بريزيد ‪ .‬درپوش فنجان را بگذاريد و بعد از ‪10‬‬
‫الى ‪ 20‬دقيقه چـاى دم مـى كـشـد‪ ،‬بـه آرامـى صـافـى درون‬
 ‫‪.‬فـنـجـان را بـرداريـد و چـاى را ميل كنيد‬
‫ت ‪ -‬پودر قاووت قره قاط‬
‫گرم ميوه قره قاط را شسته و در سايه بخشكانيد‪ ،‬سپس ‪100‬‬
‫آنرا نرم ساييده ‪ ،‬روزى ‪ 3‬مـرتـبـه ‪ ،‬هـر مـرتـبـه حـدود ‪2‬‬
‫مـثـقـال آنـرا بـا كـمـى عسل يا شير مخلوط كرده و ميل كنيد‬
‫و اين عمل را بمدت ‪ 2‬روز تكرار كنيد ‪ .‬از اين پودر جهت‬
‫‪ .‬ضدعفونى كردن دستگاه گوارشى استفاده مى شود‬
‫ث ‪ -‬محلول ضد چربى پوست با قره قاط‬
‫جهت تهيه اين محلول ‪ 250 ،‬ميلى ليتر جوشانده غليظ ميوه‬
‫قره قاط را با ‪ 250‬ميلى ليتر جـوشـانـده غـليظ برگ ساييده و‬
‫مخلوط كرده ‪ ،‬پس از شستن پوست با صابون گياهى ‪،‬‬
‫پوست را با جوشانده هاى فوق چندين مرتبه شستشو دهيد‬
‫‪.‬‬
‫ج ‪ -‬لوسيون ضد خارش پوست قره قاط‬
‫وه قـره قـاط خـشـك يـا ‪ 600‬گـرم قـره قـاط تـازه را داخـل يـك‬
‫شـيـشـه بـزرگ دهـانـه گـشـاد بـريـزيـد سـپـس روى آن يـك‬
‫ليـتـر مخلوط آب و الكل ( به نسبت ‪ 25‬الكل و ‪ 75‬آب )‬
‫ريخته ‪ ،‬درب ظرف را بسته و به مدت ‪ 2‬هفته ظرف را در يك‬
‫جاى خنك قرار دهيد ‪ .‬در طـى ايـن مـدت هـر از چـنـد گـاه آن‬
‫را تـكـان يـك كـيـسـه پـارچـه اى را داخـل ظرف دستگاه پرس‬
‫قرار دهيد و مخلوط را درون بريزيد‪ ،‬مخلوط را پرس كرده و به‬
‫داخـل پـارچ صـاف كـنـيـد‪ ،‬بـعـد هر بار حدود ‪ 2‬قاشق‬
‫غذاخورى آنرا با ‪ 2‬قاشق غذاخورى جـوشـانـده غـليـظ آن و ‪2‬‬
‫قـاشـق غـذاخـورى گـالب مـخـلوط كـرده ‪ ،‬خـوب بـهـم زده و‬
‫‪.‬محل خارش پوست را با آن شستشو و ماساژ دهيد‬

‫چ ‪ -‬روغن ماساژ قره قاط‬

‫از روغـن مـاسـاژ قـره قـاط جـهـت رفـع خـارش پـوست و‬
 ‫درمان اگزما‪ ،‬رفع جوشهاى قرمز پوست و از بين بردن چربى‬
‫‪ .‬پوستهاى چرب استفاده دارويى مى شود‬
‫تركيبات‬
‫قاشق چايخورى اسانس ميوه يا برگ قره قاط ‪1‬‬
‫قاشق غذاخورى روغن زيتون ‪2‬‬
‫روش تهيه روغن‬
‫روش تهيه روغن ماساژ قره قاط شبيه روش تهيه روغن‬
‫‪ .‬ماساژ آويشن (صفحه ‪ ) 36‬است‬
‫ح ‪ -‬تى بگ (چاى كيسه اى ) ضد فشار خون باال قره قاط‬
‫تركيبات‬
‫قاشق چايخورى ميوه قره قاط (خشك ) ‪2‬‬
‫قاشق چايخورى برگ جوز (نيمكوب شده ) ‪1‬‬
‫يك چهارم قاشق چايخورى پودر ريشه شيرين بيان‬
‫تكه پارچه چيت ‪ 4‬گوش ‪ 10 * 10‬سانتيمترى ‪1‬‬
‫فنجان آب تازه جوش ‪1‬‬
‫روش تهيه تى بگ‬
‫طرز تهيه اين تى بگ شبيه طرز تهيه تى بگ آويشن (صفحه‬
‫‪ ) 32 .‬است‬
‫فرآورده هاى غذايى قره قاط‪15‬‬
‫الف ‪ -‬مرباى قره قاط‬
‫اسـتـفـاده از مـربـاى مـيـوه قـره قـاط بـه كـليـه افـرادى كـه‬
‫بـه دليـل چـاقى زياد رژيم غذايى گرفته اند توصيه مى شود ‪.‬‬
‫مرباى قره قاط نقش مهمى در تصفيه خون و كاهش قند و‬
‫‪ .‬چربى آن دارد‬
‫روش تهيه مربا‬
‫رى آب ريـخـتـه و بـه قـدرى حـرارت دهيد تا به قوام آيد‪،‬‬
‫سپس ‪ 500‬گرم ميوه قره قاط تازه (دم و پوست گرفته ) و‬
‫كمى آب را داخل شربت ساده كه درست كرده ايد بريزيد و‬
 ‫خـوب بـهـم بـزنـيد‪ ،‬كمى وانيل و جوهر ليمو به آن افزوده و‬
‫‪ .‬دوباره حرارت دهيد تا قره قاط پخته شود و به قوام آيد‬
‫ب ‪ -‬شربت قره قاط‬
‫مـيـلى ليـتـر جـوشـانده و يا خيسانده ميوه قره قاط تازه به‬
‫تنهايى يا همراه با جوشانده تـمـر كـجـرات (چـاى مـكـه ) را‬
‫تـهـيـه كـرده و آنـرا درون يـك پـارچ صـاف كـرده ‪ ،‬بـعـد داخـل‬
‫قـابـلمـه كـوچـك ريـخـتـه و بـه آن حـدود ‪ 500‬گـرم عـسـل يـا‬
‫شـكـر تـصـفـيـه نـشـده را اضـافـه كـرده ‪ ،‬خـوب بـه هـم‬
‫بـزنـيـد تـا كـامـال حـل شـود ‪ .‬قـابـلمـه را روى حـرارت قـرار‬
‫داده و بـه آرامـى بـجـوشانيد تا به غلظت الزم بـرسـد‪،‬‬
‫سـپـس از روى حـرارت بـرداشته و بگذاريد تا سرد شود ‪.‬‬
‫شربت سرد شده را داخـل بـطـرى تـيـره رنـگـى ريـخـتـه و ‪3‬‬
‫‪ .‬بـار در روز‪ ،‬هـر بار يك قاشق مرباخورى آنرا ميل كنيد‬

‫پ ‪ -‬ژله قره قاط‬

‫جهت تهيه ژله قره قاط‪ ،‬يك قاشق مرباخورى پودر ميوه قره‬
‫قاط خشك شده را با يك قاشق پـودر ژالتـيـن مـخـلوط كـرده و‬
‫بـا كمى شكر و وانيل و كمى آب ژله تهيه كنيد‪ .‬از اين ژله‬
‫‪ .‬روزانه به مقدار كم در طول روز مصرف كنيد‬
‫ت ‪ -‬ترشى قره قاط‬
‫مواد الزم‬
‫گرم ميوه قره قاط تازه ‪500‬‬
‫مقدارى سركه مقدارى نمك‬
‫روش تهيه ترشى‬
‫ميوه قره قاط تازه را پاك كرده و دم و هسته آنرا بگيريد ‪.‬‬
‫سپس در شيشه دردارى ريخته و روى آنـرا بـا سـركـه و نـمك‬
‫بپوشانيد ‪ .‬پس از چند هفته ماندن و جا افتادن آنها‪ ،‬ترشى‬
‫‪ .‬آماده است‬
 ‫ث ‪ -‬اشكنه قره قاط (براى ‪ 6‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫كيلو قره قاط ‪1‬‬
‫عدد پياز درشت (خرد شده ) ‪1‬‬
‫فنجان آب نصف فنجان تره (خرد شده ) ‪6‬‬
‫قاشق سوپخورى نعناع خشك ‪1‬‬
‫قاشق سوپخورى شكر ‪2‬‬
‫عدد تخم مرغ ‪3‬‬
‫قاشق سوپخورى كره ‪1‬‬
‫نصف فنجان آرد‬
‫به ميزان الزم نمك و فلفل‬
‫روش تهيه اشكنه‬
‫را كـم كـرده ‪ ،‬آرد را روى آن بـپـاشـيـد ‪ .‬بـه تـدريـج آب را بـه‬
‫آن اضافه نموده و بهم بـزنـيـد‪ ،‬بـعـد قـره قاط را هم اضافه‬
‫كنيد ‪ .‬در قابلمه را گذاشته و به مدت ‪ 15‬دقيقه بـگـذاريـد قـره‬
‫قـاط بـپـزد و سـفـت شـود ‪ .‬در ايـن هـنـگـام شـكـر و نـمـك و‬
‫فـلفـل را هـم بـه مواد اضافه كنيد‪ .‬چند دقيقه قبل از صرف‬
‫غذا‪ ،‬سفيده را به آن اضافه كـرده و هـم بـزنـيـد ‪ .‬سـپـس‬
‫‪ .‬نـعـنـاع داغ را هـم روى آن ريـخـتـه و ميل كنيد‬
‫ج ‪ -‬مارماالد ميوه قره قاط‬
‫از مـيوه قره قاط به سبب طعم ترش و خاصيت قليايى كننده‬
‫خون همانند آلبالو و گيالس مربا و مارماالد تهيه مى شود‪.‬‬
‫‪ .‬مصرف اين مارماالد براى افراد رژيمى بسيار مفيد است‬

‫تركيبات‬
‫گرم ميوه قره قاط تازه (هسته گرفته ) ‪750‬‬
‫قاشق سوپخورى آبليمو ‪1‬‬
‫گرم شكر ‪500‬‬
 ‫روش تهيه مارماالد‬
‫قـره قاط را شسته و با كمى آب بگذاريد خوب پخته شود ‪.‬‬
‫بعد از كمى سرد شدن آنرا از الك سـمـى رد كـرده و بـا‬
‫شـكـر بـگـذاريـد آنقدر بجوشد تا به قوام آيد ‪ .‬در پايان آبليمو را‬
‫اضافه نموده و بگذاريد چند جوش ديگر بزند و حالت سفت ژله‬
‫‪ .‬اى پيدا كند‬
‫چ ‪ -‬كمپوت ميوه قره قاط‬
‫بـه جـهـت اسـتـفـاده از مـيـوه قـره قـاط و بـهـره مـنـد شـدن‬
‫از خـواص دارويـى آن در تـمـام فصول مى توانيد كمپوت آنرا‬
‫‪ .‬تهيه نموده و در مواقع نياز به كار بريد‬
‫تركيبات‬
‫گرم ميوه قره قاط تازه ‪750‬‬
‫گرم شكر ‪200‬‬
‫ليوان آب ‪3‬‬
‫روش تهيه‬
‫قره قاط را بعد از تميز كردن و دم گرفتن با آب و شكر روى‬
‫حرارت بگذاريد تا كمى بـپزد و مقدار آب آن به دو سوم ميزان‬
‫قبل برسد‪ .‬بعد از سرد شدن آنرا در شيشه ريخته و در آنرا‬
‫‪.‬محكم ببنديد و در يخچال نگهدارى كنيد‬
‫ح ‪ -‬رب ميوه قره قاط‬
‫اسـتـفـاده مـداوم از رب مـيـوه قـره قـاط هـمـانند رب انار‬
‫غلظت باالى خون را كاهش داده و سبب تصفيه شدن خون و‬
‫‪.‬رفع نارسايى كبد مى گردد‬
‫مواد الزم‬
‫كيلو قره قاط ‪2‬‬
‫ليتر آب ‪4‬‬
‫روش تهيه رب قره قاط‬
‫پـاك كـرده و دم و هسته آنرا جدا كنيد ‪.‬سپس آنرا در ظرفى‬
 ‫ريخته ‪ ،‬آب را به آن افزوده و بـگـذاريـد ‪ 2‬روز خـيـس بـخـورد‪،‬‬
‫سـپـس كمى آنرا حرارت داده بعد آب آنرا صاف نموده و‬
‫دوبـاره بـجـوشانيد تا غليظ شود ‪ .‬بعد در شيشه ريخته و در‬
‫‪ ...‬آنرا محكم بسته و در جاى خنك نگهدارى كنيد‬
‫خ ‪ -‬لواشك ميوه قره قاط‬
‫تركيبات‬
‫كيلو ميوه قره قاط تازه و رسيده ‪2‬‬
‫قاشق غذاخورى نمك (اختيارى ) ‪2‬‬
‫مقدارى آب‬
‫روش تهيه لواشك‬
‫ك كـرده ‪ ،‬شـسـتـه و در قـابـلمـه اى بـريـزيد‪ ،‬سپس كمى‬
‫آب به آن اضافه كرده و روى حـرارت اجـاق بـگـذاريـد و پـس از‬
‫جـوش آمـدن ‪ ،‬نـمك را نيز به آن افزوده و به آرامى هم بـزنـيد‬
‫تا قره قاطها پخته شوند ‪ .‬بعد از روى اجاق برداشته و پس از‬
‫كمى سرد شدن آنـرا بـپـاالنـيـد و در سـيـنـى كـه قبال كمى‬
‫ته آنرا چرب نموده ايد پهن كنيد و در آفتاب بگذاريد تا رطوبت‬
‫‪ .‬آن كم شود ‪ .‬در اين هنگام لواشك آماده است‬
‫خ ‪ -‬دسر آب ميوه قره قاط‬
‫تركيبات‬
‫فنجان آب ميوه قره قاط تازه ‪4‬‬
‫قاشق سوپخورى نشاسته ‪4‬‬
‫گرم شكر ‪250‬‬
‫قاشق سوپخورى كره ‪1‬‬
‫روش تهيه دسر‬
‫آب قره قاط مخلوط كرده ‪ ،‬نشاسته را به آن افزوده و روى‬
‫حرارت قرار دهيد ‪.‬آنرا خوب هم بزنيد تا غليظ و روشن شود ‪.‬‬
‫سپس از روى آتش برداشته ‪ ،‬كره را به آن اضافه كرده و‬
‫خـوب هـم بـزنيد ‪ .‬بعد آنرا در ظرف مناسبى ريخته ‪ ،‬روى آنرا‬
 ‫‪.‬با ميوه قره قاط تزيين كنيد و ميل نماييد‬
‫دـ پودينگ مرباى قره قاط‬
‫مواد الزم‬
‫گرم مرباى قره قاط ‪200‬‬
‫گرم آرد ‪200‬‬
‫كمى نمك‬
‫گرم مرباى آلبالو ‪100‬‬
‫نيم ليتر شير (نيمه گرم )‬
‫گرم قند (ساييده ) ‪150‬‬
‫عدد تخم مرغ ‪4‬‬
‫روش تهيه پودينگ‬
‫م مخلوط كرده ‪ ،‬سپس پودر قند را به آن افزوده و هم بزنيد ‪.‬‬
‫آرد را كم كم اضافه كنيد و مـرتـب هـم بـزنـيـد ‪ .‬بـعـد نـمـك را‬
‫نـيـز اضـافـه نـمـوده و مـواد را داخـل قـالبـى كه قبال چرب‬
‫كرده ايد بريزيد و روى حرارت بگذاريد تا زير شيرينى بسته و‬
‫سفت شود ‪ .‬حال مرباى قره قاط را روى پودينگ ريخته و هم‬
‫بزنيد ‪ .‬اين پودينگ را هم مى توان در فر پخت و هم مى توان‬
‫به روش بن مارى تهيه كرد ‪ .‬بعد از سرد شدن ‪ ،‬آنرا در ظرف‬
‫‪ .‬دلخواه برگردانيد‬
‫ذـ نوشيدنى تصفيه كننده خون قره قاط‬
‫مواد الزم‬
‫ليتر آب ميوه قرقاط ‪5/1‬‬
‫ليتر آب خيسانده عناب ‪1‬‬
‫يك چهارم فنجان شكر‬
‫عدد چوب دارچين ‪2‬‬
‫به ميزان الزم ميخك‬
‫هل و جوز هندى‬
‫روش تهيه نوشيدنى‬
 ‫آب مـيـوه قـره قاط‪ ،‬آب عناب ‪ ،‬شكر‪ ،‬ادويه معطر و دارچين را‬
‫در ظرف مناسبى ريخته و آرام آرام حـرارت دهـيـد تـا بـه‬
‫درجـه حـرارت جـوش برسد و ‪ 3 - 5‬دقيقه بجوشد ‪ .‬سپس‬
‫آنرا صـاف كـرده ‪ ،‬بـه تـنـهـايـى يـا بـا قـارچ هـاى سـيـب‬
‫‪ .‬قـرمـز پـوسـت نـكـنـده ميل كنيد‬
‫رـ خورش ميوه قره قاط (براى ‪ 4‬تا ‪ 6‬نفر )‬
‫مواد الزم‬
‫گرم ميوه قره قاط خشك ‪300‬‬
‫عدد مرغ ‪1‬‬
‫فنجان لپه ‪1‬‬
‫قاشق چايخورى زعفران ‪1‬‬
‫قاشق سوپخورى شكر ‪3‬‬
‫به ميزان كافى نمك‬
‫قاشق سوپخورى پياز (سرخ كرده ) ‪3‬‬
‫روش تهيه خورش‬
‫با ‪ 2‬ليوان آب بگذاريد بپزد ‪ .‬لپه و نمك را هم به مرغ اضافه‬
‫كرده و صبر كنيد تا نـيـم پـز شـود ‪ .‬مـيـوه قـره قاط خشك را‬
‫كه قبال خيس كرده ايد يا قره قاط تازه در خورش ريـخـتـه و‬
‫بـگـذاريـد آهـسـتـه آهـسـتـه بـجـوشـد ‪ .‬بـعـد زعـفـران حـل‬
‫شـده در آبـجـوش را بـا شـكـر داخـل خـورش كـرده و كـمـى‬
‫صـبـر كـنـيـد تـا حل كنيد تا خورش جا بيافتد و بعد ميل نماييد‬
‫‪.‬‬
‫ز ‪ -‬تافى با طعم قره قاط‬
‫تركيبات‬
‫سه چهارم استكان آب ميوه قره قاط ترش‬
‫گرم شكر ‪200‬‬
‫يك چهارم استكان سركه‬
‫نصف فنجان آب‬
 ‫‪150‬‬ ‫گرم روغن‬
‫روش تهيه تافى‬
‫ركـه را مـخـلوط كـرده و بـگـذاريد قوام بيايد ‪ .‬كف تابه را چرب‬
‫نموده ‪ ،‬شربت را در آن پهن كرده و روى حرارت ماليم قرار‬
‫دهيد تا كمى خود را جمع كند ‪ .‬سپس آن را لوله كرده ‪،‬‬
‫كـمـى پـودر ميوه قره قاط خشك را روى آن پاشيده و آنقدر‬
‫بكشيد تا بصورت لوله اى در آيـد ‪ .‬بـعـد بـه قـطـرهـاى ‪2‬‬
‫‪ .‬سـانـتى متر آنرا برش زده و بگذاريد سرد شود و به كار بريد‬
‫ع ‪ -‬شكالت بادام با طعم قره قاط‬
‫تركيبات‬
‫گرم مرباى ميوه قره قاط ‪150‬‬
‫گرم شكالت تخته اى ‪250‬‬
‫گرم مغز بادام ‪150‬‬
‫روش تهيه شكالت‬
‫بادام ها را خالل كرده (خيلى نازك ) و كمى حرارت دهيد‪.‬‬
‫مرباى قره قاط و سپس شكالت آب شـده را بـه آن اضـافـه‬
‫كـنـيـد ‪ .‬بـعـد بـه انـدازه يـك نـقـل بـرداريـد و روى كـاغـذ‬
‫روغـنى در جاى خنك بگذاريد تا ببندد ‪ .‬بقيه را نيز به همين‬
‫‪ .‬ترتيب انجام دهيد و پس از بسته شدن آنرا به كار بريد‬
‫‪ intybus cichorium‬فصل يازدهم ‪ :‬كاسنى‬

‫اسامى گوناگون كاسنى‬

‫ع مختلفى دارد ولى ‪ 3‬نوع آن از همه معروفتر است ‪.‬‬
‫شهرت دارد و در ايـران نـمـى رويـد ‪ tansy .‬كاسنى برى كه به‬
‫و گـل قاصد شهرت دارد و در ‪ dandelion‬كـاسـنـى زرد كـه بـه‬
‫كتب قديم داروسازى از آن با عنوان ترخشقون ياد كرده اند و‬
‫شهرت ‪ chicory‬نـوع سـوم كـه كـاسـنـى مـعمولى نام دارد به‬
‫داشته و در بيشتر نواحى ايـران پـراكـنـدگـى وسـيـع دارد و‬
 ‫كـاسنى معرفى شده در اين كتاب نيز از نوع كاسنى‬
‫‪ .‬معمولى است‬
‫كسنى ‪ ،‬كسناج ‪ ،‬كاسنى تلخ ‪ ،‬كاسنى شامى ‪ ،‬كاسنى‬
‫وحشى ‪ ،‬صحرايى ‪ ،‬كاسنى دشتى ‪ ،‬سـيـكـوريـا‪،‬‬
‫سـيـكـورى ‪ ،‬شـيـكـوريـا‪ ،‬شـيـكـورى ‪ ،‬شـكـوريـا‪ ،‬شـاقـز گل‬
‫‪ .‬و هندبا از اسامى ديگر اين گياه است‬
‫ايـن نـوع كـاسـنـى در زبـان عربى به شكوريه و سرس ‪ ،‬در‬
‫‪ chicory‬در زبـان انـگـليـسـى بـه ‪ intybus cichorium،‬زبان التين به‬
‫و در زبان ‪ sauvage chicoree‬در زبـان فـرانـسـه ‪ succory،‬و ‪wild‬‬
‫‪ .‬شهرت دارد ‪ cichorie wild‬آلمانى به‬
‫گونه هاى مختلف كاسنى‬
‫‪ divaricatum‬ـ كاسنى افشان ‪ ،‬كاسنى دشتى ‪ ،‬هندبا برى‪1‬‬
‫‪cichorium‬‬
‫‪2-‬‬ ‫كاسنى فرنگى ‪ ،‬كاسنى ساالدى ‪ ،‬كاسنى هندى ‪ ،‬آنديو‬
‫‪endivia cichorium‬‬
‫مشخصات كلى كاسنى‬
‫فـاع ‪ 0/ 5‬تا ‪ 1/ 5‬متر است ‪ .‬ريشه اى قوى و دراز و به رنگ‬
‫قهوه اى دارد ‪ .‬برگهاى آن مـتـنـاوب و پـوشـيـده از تـارهـاى‬
‫فـراوان در اطراف گلبرگ ميانى است ‪ .‬برگهاى قاعده سـاقـه‬
‫عـمـومـا دراز و داراى بـريدگيهاى كه در فاصله تير تا اواخر‬
‫شهريور و گاهى پرتر ظاهر مى شود ‪.‬ميوه فندقى شكل آن‬
‫‪ 4‬سطحى نسبتا مسطح و منتهى به مجموعه اى از‬
‫فلسهاى بسيار كوچك است ‪ .‬قسمتهاى مورد استفاده‬
‫‪ .‬كاسنى برگ ‪ ،‬ريشه و دانه آن است‬

‫مناطق پرورش و رشد كاسنى‬

‫وب كنار جاده ها‪ ،‬اماكن باير و دامنه هاى كم ارتفاع نواحى‬
‫مختلف جهان و ايران مى رويد ‪ ( .‬بـه حـالت خـود رو يـا‬
 ‫نـيـمـه وحـشـى ) بـراى پـرورش آن دانـه گـيـاه را در اويـل‬
‫ارديبهشت بر روى خطوطى به فواصل ‪ 20‬تا ‪ 40‬سانتيمتر از‬
‫يكديگر مى كارند و آنرا در آفتاب يا با حرارت مى خشكانند ‪.‬‬
‫كاسنى در ايران بيشتر در دامنه هاى كم ارتفاع البرز‪ ،‬تهران و‬
‫نواحى مختلف گيالن نظير الهيجان و رشت ‪ ،‬فارس ‪،‬‬
‫‪ .‬بلوچستان و نواحى كوهستانى خراسان مى رويد‬
‫تركيبات شيميايى كاسنى‬
‫يافت مى )‪ (cichoriin‬ر بـرگـهـاى كـاسـنـى گـلكـزيـد كوى راين‬
‫شود‪ .‬دو ماده تلخ به نـامـهـاى الكـتـوسـين و اين تى بين‬
‫و همچنين ارسنيك ‪ ،‬مواد قندى ‪ ،‬رزين ‪ ،‬تانن ‪ ،‬لعـاب )‪(intybin‬‬
‫اسـانس و پكتين در آن يافت مى شود ‪ .‬در ريشه كاسنى نيز‬
‫قند اينولين وجود دارد‪ .‬در كاسنى پروتئين ‪ ،‬مواد چرب ‪،‬‬
‫‪ ،‬هيدرات دو كربن ‪ ،‬كلسيم ‪ ،‬فسفر‪ ،‬آهن ‪ ،‬سديم ‪ ،‬پتاسيم‬
‫‪ .‬تيامين ‪ ،‬ريبوفالوين و نياسين وجود دارد ‪ c،‬و ‪a‬‬
‫نسخه هاى شفابخش كاسنى‬
‫درمان ديفترى و ورم گلو با كاسنى ‪1 -‬‬
‫براى مبتاليان به ديفترى و افرادى كه از ورم گلو و گلو درد رنج‬
‫مى برند هيچ دارويى بهتر از غرغره جوشانده برگ و بذر‬
‫كاسنى همراه با آب فلوس و آب گشنيز تازه نيست ‪ ،‬از اين‬
‫رو مصرف آن به افراد مبتال به ديفترى توصيه و تجويز مى شود‬
‫‪.‬‬
‫معالجه آسم (تنگى نفس ) با كاسنى‬
‫‪2-‬‬
‫مصرف مداوم عرق كاسنى يا ضماد پودر برگ يا تخم كاسنى‬
‫كه همراه با كمى آرد جو و آب خمير شده باشد بر روى سينه‬
‫‪ .‬نيز در معالجه آسم (تنگى نفس ) مفيد و موثر است‬

‫‪3-‬‬‫تصفيه كردن خون با كاسنى‬

‫جـهـت پـايـيـن آوردن غـلظـت بـاال خـون و تـصـفـيـه نـمـودن‬
 ‫آن ‪ 2‬مـثـقـال بـرگ خشك كاسنى را در يك ليتر آب بمدت ‪20‬‬
‫الى ‪ 40‬دقيقه دمكرده ( با حرارت مـاليـم ) و در طـول ‪ 3‬وعـده‬
‫‪.‬روزانـه ‪ ،‬هـر وعـده يـك فـنـجـان آنـرا ميل نماييد‬
‫پايين آوردن تب با كاسنى ‪4 -‬‬
‫اسـتـفـاده از دمـكـرده ‪ 15‬گـرم بـرگ يـا ريـشه كاسنى به‬
‫تنهايى يا همراه با ‪ 10‬گرم گـل بـنفشه ‪ 3‬بار در روز‪ ،‬هر بار‬
‫يك فنجان تاثير زيادى در پايين آوردن تب و حرارت باالى بدن‬
‫دارد ‪ .‬همچنين خوردن آب برگ كاسنى با سكنجبين جهت‬
‫‪ .‬رفع تبهاى كهنه اثرى دارد‬

‫درمان اسهال با كاسنى‬

‫‪5-‬‬
‫خـوردن بـرگـهـاى كـاسـنـى تـازه به تنهايى يا همراه با‬
‫برگهاى تازه كاهو جهت بند آوردن اسهالهاى كه منشاء گرمى‬
‫داشته باشند بسيار مفيد است ‪.‬همچنين استفاده از‬
‫جوشانده يـا دمـكـرده تـخـم و بـرگ خـشـك كـاسـنـى در‬
‫‪ .‬درمـان اسهال موثر است‬
‫درمان يرقان (زردى ) با كاسنى ‪6 -‬‬
‫افـرادى كـه از بـيـمـارى يـرقان (زردى ) رنج مى برند بويژه در‬
‫مورد كودكان و افراد خشك مزاج چنانچه چند روز متوالى از‬
‫عرق كاسنى يا جوشانده يا دمكرده ريشه ‪ ،‬تخم و يا برگ آن‬
‫‪ .‬استفاده كنند نتايج شفابخشى خواهند ديد‬
‫دسـتـور ديـگـر‪ :‬هـر روز نـيـم مـثـقـال شـيـر خـشـت را در يـك‬
‫‪ .‬اسـتـكـان عـرق كـاسـنـى حل كنيد و به بيمار بخورانيد‬
‫معالجه التهاب معده با كاسنى ‪7 -‬‬
‫جهت درمان التهاب معده و دستگاه گوارشى كافى است هر‬
‫روز مقدارى از برگهاى كاسنى تازه را در ساالد ريخته و ميل‬
‫كنيد ‪ .‬همچنين استفاده از جوشانده برگ يا ريشه كاسنى‬
‫خشك شده ‪ 3 ،‬بار در روز‪ ،‬هر يك فنجان در درمان التهاب‬
 ‫‪ .‬معده موثر است‬
‫دفع سنگ كليه و مثانه با كاسنى ‪8 -‬‬
‫ر بـنـد آمـدگـى ادرار مـى شـونـد و كـليـه و مثانه آنها سنگ‬
‫ساز مى باشد چنانچه مدتى نـوشـيـدنـيـهـايى خود در طول‬
‫روز را به جوشانده ريشه يا تخم و يا برگ كاسنى به‬
‫تـنـهـايـى يا همراه با كمى كامل ذرت و خارخسك اختصاص‬
‫دهند نتايج رضايت بخشى از آن جهت درمان بيمارى خود‬
‫‪ .‬خواهند ديد‬
‫تسكين درد و تحليل ورم مفصل با كاسنى ‪9 -‬‬
‫طـبـيـعـت گـياه كاسنى خنك است ‪ ،‬از اين رو ضماد‬
‫جوشانده يا پودر ريشه و برگ كاسنى بـه تـنـهـايى يا همراه‬
‫با آرد جو بر روى مفاصل و ورم آنها تاءثير زيادى در تسكين درد‬
‫آنها داشته و موجب تحليل ورمهايى كه به علت گرمى بوجود‬
‫‪ .‬آمده باشند‪ ،‬مى گردد‬
‫نقش كاسنى در تحليل ورمهاى گرم ‪10 -‬‬
‫ورده و بزرگساالنى كه به علت ناراحتيهاى كبدى كثيفى خون‬
‫و مزاج گرم در پوست خود احـسـاس سـوزش و حـرارت زيـاد‬
‫مـى كنند مخصوصا در ناحيه كف پاها و دست ها و يا اينكه‬
‫پوستشان متورم گرديده ‪ ،‬چنانچه پودر برگ كاسنى را با‬
‫كمى سفيداب و سركه خمير كـنـنـد و بـر مـحـل سـوزش و‬
‫ورم بـمـالنـد‪ ،‬سـوزش را بـرطـرف سـاخـتـه و مـوجـب تحليل‬
‫‪.‬ورم آنها مى گردد‬

‫‪11 -‬‬‫درمان بند آمدگى شير در پستان‬

‫ا كـاسـنـى مادران شيرده كه بنا به عللى شيرشان كم شده‬
‫يا شير در پستانهايشان بند آمـده ‪ ،‬چـنـانـچـه چـنـد روز‬
‫مـتـوالى هـر روز مـقـدارى ريـشـه كـاسنى را جوشانده و آب‬
‫آنرا ميل نمايند و تفاله باقيمانده را بروى پستان ضماد كنند‪،‬‬
 ‫‪ .‬موجب به جريان افتادن شير در پستانهايشان مى گردد‬
‫رفع مسموميت با كاسنى ‪12 -‬‬
‫كـاسـنـى يـكـى از بهترين و مهمترين گياهانى است كه تاثير‬
‫زيادى در زهركشى كردن و پـاك نـمـودن بـدن از كليه سموم‬
‫و مواد زائد و مضر خون دارد ‪ .‬به همين منظور‪ 15 ،‬گرم تخم‬
‫كاسنى را با ‪ 10‬گرم رازيانه (باديان ) مخلوط كرده و بجوشانيد‬
‫‪ .‬و روزى ‪ 3‬بار‪ ،‬يك فنجان ميل نماييد‬
‫پاك كردن سينه از اخالط با كاسنى ‪13 -‬‬
‫جـهـت بند آمدن سرفه و پاك كردن سينه از اخالط كهنه ‪20 ،‬‬
‫گرم كاسنى رابا ‪ 10‬گرم گـل زوفـا‪ 10 ،‬گـرم ريـشـه شـيـريـن‬
‫بـيـان ‪ 10 ،‬گـرم شـكـر تـيغال ‪ 10 ،‬گرم عناب مخلوط كرده ‪،‬‬
‫در ‪ 5/1‬ليتر آب جوشانده و ‪ 3‬بار در روز‪ ،‬هر بار يك فنجان آنرا‬
‫‪ .‬ميل كنيد‬
‫نقش كاسنى در تولد نوزاد پسر ‪14 -‬‬
‫دق (ع ) و بنا به فرموده امام ششم شيعيان حضرت امام‬
‫جعفر صادق (ع )‪ ،‬خانواده هايى كه كـاسـنـى زيـاد مـصرف‬
‫مى كنند ‪ .‬پسر بيش از دختر دارند بررسى هاى‬
‫آزمايشگاهى در طب جـديـد نيز اين گفته را ثابت مى كنند كه‬
‫نقش كبد در ساختن كروموزومهاى نر و تا حدودى مـاده نطفه‬
‫زياد است و چون كاسنى در نوسازى سلولهاى كبدى و‬
‫تقويت كبد نقش برجسته اى دارد و نمى توان نقش آنرا در‬
‫‪ .‬تولد نوزاد پسر ناديده گرفت‬
‫تسكين درد دندان با كاسنى ‪15 -‬‬
‫مـضـمـضـه جـوشـانـده غـليـظ بـرگ و تـخـم كـاسـنـى ‪ 3‬بـار‬
‫در روز و در طول چند روز متوالى تاثير زيادى در تسكين درد‬
‫‪ .‬دندان بويژه درد دندانهاى آسياب دارد‬

‫‪16 -‬‬ ‫درمان سردرد با كاسنى‬

 ‫مـاليـدن آب بـرگ كـاسنى (كه از له كردن و فشردن برگ‬
‫كاسنى تزاه يا از جوشاندن برگ كاسنى خشك حاصل شده‬
‫باشد )‪ ،‬به تنهايى يا همراه با كمى سركه بر سر موجب‬
‫تسكين سر دردهايى كه به علت گرمى مزاج بوجود آمده‬
‫‪.‬باشد‪ ،‬مى گردد‬
‫تحليل ورم و درد چشم با كاسنى ‪17 -‬‬
‫افـرادى كـه بـه عـلت خـراش يـا در اثر نارساييهاى كبدى و‬
‫خونى اطراف چشم آنها ورم كـرده و دردنـاك گـرديـده بـاشـد‪،‬‬
‫چـنـانـچه مقدارى (حدود نيم مشت ) برگ كاسنى تازه را‬
‫كـوبـيـده و له نـمـايـيـد و آنـرا بـر مـحـل مـتـورم و دردنـاك‬
‫‪ .‬ضـمـاد كـنـنـد مـوجـب تحليل ورم و تسكين درد آن مى گردد‬
‫ـ درمان بد آمدگى ادرار با كاسنى‪18‬‬
‫نـوشـيـدن ‪ 3‬بار در روز‪ ،‬هر بار يك فنجان از آب صاف شده‬
‫جوشانده ‪ 20 ،‬گرم ريشه كـاسـنـى ‪ 15 ،‬گرم برگ كاسنى و‬
‫‪ 15‬گرم تخم كاسنى همراه با ‪ 20‬گرم هسته يا دم كرده‬
‫گيالس در يك ليتر آب موجب ضد عفونى كردن و زهركشى‬
‫‪ .‬نمودن مجارى ادرارى شده و ادرار بند آمده را باز مى كند‬
‫درمان يبوست و خشكى مزاج با كاسنى ‪19 -‬‬
‫جـهـت درمان يبوست و رفع خشكى مزاج ‪ 25‬گرم ريشه‬
‫كاسنى را به تنهايى يا همراه با ‪ 15‬گـرم بـرگ يـا تـخـم گـل‬
‫پـنـيـرك ‪ 15 ،‬گـرم گـل يـا تـخـم خـتـمـى مـخـلوط كـرده ‪،‬‬
‫جـوشـانـده و در طول ‪ 3‬وعده روزانه ‪ ،‬هر وعده يك فنجان آنرا‬
‫‪ .‬ميل نماييد‬
‫نقش كاسنى در درمان اختالالت و امراض كبدى ‪20 -‬‬
‫ودن مواد تلخى كه در آن نهفته است گياه بسيار مفيد و‬
‫گرانبهايى است كه كبد را اصالح ‪ ،‬تصفيه و تقويت مى‬
‫نمايد ‪ .‬و هر چه درصد اين مواد تلخ در كاسنى زيادتر باشد‬
‫براى كـبـد مـفـيـدتـر اسـت ‪ .‬از ايـنـرو مصرف ‪ 5‬كاسنى به‬
 ‫صورت مختلف از جمله ساالد‪ ،‬عرق ‪ ،‬شـربـت ‪ ،‬جـوشانده ‪،‬‬
‫دمكرده و آب گياه تازه به بيماران كبدى توصيه و تجويز مى‬
‫شود‪ - 21 .‬درمان بى اشتهايى با كاسنى‬
‫افـرادى كـه از بـى اشـتـهـايـى رنـج مـى برند جهت تحريك‬
‫اشتهاى خود‪ 20 ،‬گرم تخم كـاسنى رابا ‪ 20‬گرم رازيانه و ‪20‬‬
‫گرم صندل سفيد مخلوط كرده در ظرفى كه محتوى يـك ليـتـر‬
‫آب اسـت ريـخـتـه و بـه قدرى حرارت دهند تا پخته شود‪،‬‬
‫‪ .‬سپس آنرا در ‪ 2‬وعده صبح و عصر ميل نمايند‬
‫خواص طبى روغن كاسنى ‪22 -‬‬
‫سـنـى بـه پـيـشانى و سر‪ ،‬سردرد ناشى از گرمى و حرارت‬
‫را برطرف مى كند‪ .‬ضماد روغـن كـاسـنـى بـه پـوسـت در‬
‫ناحيه كبد‪ ،‬درد كبد را تسكين داده و در درمان نارساييهايى‬
‫كبدى موثر است ‪.‬ماليدن آن به كف دست و پا‪ ،‬سوزش و‬
‫خشكى آنها را از بين برده و نرمى و لطـافـت خـاصـى بـه آنها‬
‫مى بخشد ‪ .‬چكاندن روغن كاسنى در بينى گرفتگى و‬
‫خشكى فـضـاى داخـلى بـيـنـى را بـرطـرف مى كند ‪ .‬ماليدن‬
‫‪.‬آن بر پيشانى كودكان ‪ ،‬تب آنها را پايين مى آورد‬
‫طرز تهيه روغن كاسنى ‪ :‬طرز تهيه اين روغن ‪ ،‬شبيه طرز‬
‫‪ .‬تهيه روغن آويشن (صفحه ‪ ) 30‬است‬
‫فرآورده هاى گياهى و دارويى كاسنى ‪23 -‬‬
‫از جـمـله گـيـاهـانـى اسـت كـه بـه سـبـب تـاثـير فراوان آن‬
‫در درمان بيماريها بخصوص بـيـمـاريـيـهـاى كـبـدى نـزد اكـثـر‬
‫مـردم شـنـاخـتـه شـده ‪ .‬بـه هـمـيـن دليـل از ايـن گـياه به‬
‫صورت مختلف دارويى جهت درمان بيماريهايى خود استفاده‬
‫مى كنند به در زير به چند نمونه از آنها اشاره اى مختصر مى‬
‫‪ .‬شود‬

‫الف ‪ -‬عرق كاسنى‬

 ‫مـصـرف روزانـه ‪ 3‬فـنجان عرق كاسنى (برگها و ريشه گياه‬
‫كاسنى تهيه مى شود) ‪ 3‬وعـده ‪ ،‬تـب را پايين آورده و نقش‬
‫مهمى در درمان بيمارى يرقان (زردى ) بخصوص در بين‬
‫نـوزادان و كـودكان بازى مى كند ‪ .‬از عرق كاسنى نيز جهت‬
‫‪ .‬رفع عطش و استسقاء (تشنگى مفرط ) استفاده مى شود‬
‫ب ‪ -‬شربت برگ كاسنى‬
‫بـت بـرگ كـاسـنـى جـهـت رفـع يـبـوسـت و دفـع كـرم و انگل‬
‫كودكان مورد استفاده قرار مى گيرد ‪ .‬به همين منظور يك‬
‫فنجان آب برگ كاسنى تر و تازه را گرفته ‪ 250 ،‬گرم شكر‬
‫تصفيه نشده در آن ريخته ‪ ،‬مدت ‪ 5‬تا ‪ 6‬دقيقه روى شـعـله‬
‫كـوتـاه بـجـوشـانـيـد و روزانـه ‪ 2‬قـاشـق چـايـخـورى از آنـرا‬
‫‪ .‬ميل كنيد‬
‫پ ‪ -‬پماد ريشه كاسنى‬
‫اسـنـى جـهـت رفع اگزما جوشهاى پوستى و سوزش كف‬
‫دست و پا به كار مى رود‪ .‬براى تـهـيـه آن ‪ 500 ،‬گـرم مـوم‬
‫عسل را در يك بلورى ريخته و به روش بن مارى (حرارت غير‬
‫مـسـتـقيم ) آنرا ذوب كنيد‪ ،‬سپس حدود ‪ 150‬گرم ريشه خرد‬
‫شده و تازه را كه قبال در كمى آب خيسانده ايد به آن اضافه‬
‫كرده ‪ 2 ،‬عصاره گياهان در اثر حرارت خارج شود بعد يك‬
‫كـيـسـه پـارچـه اى نـخـى را داخـل يـك پـارچ قرار داده و باالى‬
‫آنرا محكم به دهانه پارچ وصـل كـنـيـد‪ ،‬سـپـس مـخـلوط را بـا‬
‫فـشـار دادن كـيـسـه پـارچـه اى داخـل پـارچ صـاف كـرده و‬
‫مـخـلوط را هـنـگـامـى كـه هـنـوز داغ اسـت ‪ ،‬فـورا داخل‬
‫ظروف پماد بريزيد و ‪ 2‬تا ‪ 3‬بار در روز‪ ،‬هر بار كمى از آنرا به‬
‫‪ .‬پوست بماليد‬
‫ت ‪ -‬شربت ريشه و تخم كاسنى‬
‫رابـا ‪ 30‬گـرم تـخم آن درون ‪ 750‬ميلى ليتر آب سرد ريخته ‪،‬‬
‫بجوشانيد (به مدت ‪ 20‬تـا ‪ 40‬دقـيـقـه ) تـا بـه حدود ‪500‬‬
 ‫ميلى متر كاهش يابد‪ ،‬بعد آنرا درون يك پارچ صاف كـرده و‬
‫داخـل قـابـلمـه اى كوچك بريزيد‪ ،‬سپس به آن حدود ‪ 500‬گرم‬
‫شكر تصفيه نشده اضـافـه كـرده ‪ ،‬خـوب بـه هم بزنيد تا كامال‬
‫حل شود‪ ،‬بعد قابلمه را روى حرارت قرار داده تـا بـه حـالت‬
‫شـربـت نـيـمـه غـليـظـى در آيـد ‪ .‬شـربـت را پـس از سـرد‬
‫شـدن داخـل ظـرف شـيـشـه اى تـيـره رنـگ ريخته ‪ ،‬در آنرا با‬
‫‪ .‬چوب پنبه بسته و در مواقع لزوم بكار بريد‬
‫ث ‪ -‬ساالد برگ كاسنى‬
‫سـاالد تـركـيـبـى بـرگ كـاسـنـى مـخلوطى از گياهان ضد‬
‫نفخ است كه براى رفع سوء هاضمه و تحريك صفرا و‬
‫‪ .‬همچنين به كار انداختن دستگاه گوارش به كار مى رود‬
‫روش تهيه ساالد‬
‫را خـرد كـرده و بـا چـنـد ورقـه ريـز خـرد شـده پياز رازيانه‬
‫مخلوط كنيد‪ ،‬سپس چند برگ بـابـونـه و كـمـى برگ‬
‫بادرنجبويه روى آن ريخته و در آخر كمى سس ‪ ،‬روغن زيتون و‬
‫آبليمو روى ساالد بريزيد و ميل كنيد (مى توانيد از تخم كرفس‬
‫‪ .‬يا كنجد پوست گرفته براى تزيين آن استفاده كنيد )‬
‫ج ‪ -‬چاى طبى كاسنى‬
‫گ كـاسـنى ‪ ،‬ابتدا براى گرم شدن قورى ‪ ،‬داخل آن كمى‬
‫آبى داغ گردانده و خالى كنيد‪ ،‬سپس ‪ 25‬گرم برگ كاسنى‬
‫خشك يا ‪ 75‬گرم برگ كاسنى تازه را درون قورى ريخته و روى‬
‫آن ‪ 500‬ميلى ليتر آب جوش بريزيد‪ ،‬قورى را ببنديد و ‪15‬‬
‫دقيقه صبر كنيد تا دم بكشد سپس آنرا با استفاده از صافى‬
‫چاى ‪ ،‬در يك فنجان صاف كنيد و ‪ 3‬بار در روز‪ ،‬هر بـار يـك‬
‫فـنـجان مصرف كنيد ‪.‬مصرف اين چاى جهت تقويت كبد و‬
‫‪ .‬روشن شدن پوست بسيار مفيد است‬
‫چ ‪ -‬ضماد و كمپرس كاسنى‬
‫ى جـهـت رفـع نـاراحـتـيـهـاى پـوسـتـى از قـبـيـل سـيـاه‬
‫زخـم ‪ ،‬دمـل ‪ ،‬ورم و ‪ ...‬بـكـار مـى رود ‪.‬جـهـت تـهـيـه آن ‪100‬‬
‫گـرم ريـشـه و گـل كـاسـنـى تازه در يك ليتر آب بمدت ‪20‬‬
‫الى ‪ 40‬دقيقه جوشانده ‪ ،‬يك پارچه نرم و نخى را داخل آن‬
‫گذاشته و بيرون آورده ‪ ،‬آن بفشاريد تا آب آن خارج شود‪،‬‬
‫سپس آنرا روى مـحـل صـدمـه ديـده گـذاشـتـه و هـنـگـامـى‬
‫كـه پـارچـه سـرد يـا خـشـك شـد مـجـددا آنـرا داخل‬
‫‪ .‬جوشانده بگذاريد و عمل مذكور را تكرار كنيد‬
‫ح ‪ -‬عصاره كاسنى‬
‫صاره گياه كاسنى ‪ 100 ،‬گرم از برگهاى خشك شده كاسنى‬
‫را نيمكوب كرده و به مدت ‪ 12‬ساعت در ‪ 600‬گرم آب مقطر‬
‫دم كنيد‪ ،‬سپس آنرا بپاالنيد و تفاله آنرا در ‪ 200‬گرم آب مقطر‬
‫ديگر كه آنرا حرارت اجاق به جوش آورده اند‪ ،‬ريخته و بگذاريد‬
‫دم بكشد‪ ،‬سپس آب آنـرا صـاف كـرده بـا آب قـبـلى مخلوط‬
‫كرده و بقدرى بجوشانيد تا به قوام آيد و از آن روزانه تا ‪2‬‬
‫‪ .‬مثقال ميل كنيد‬
‫خ ‪ -‬حمام دارويى كاسنى‬
‫تمام اجزاى گياه كاسنى جهت درمان بيماريهاى پوستى ‪،‬‬
‫آرامش عمومى بدن ‪ ،‬پاك و تميز كردن مجارى تنفسى و‬
‫بينى هاى گرفته و نارساييهاى كبدى بسيار مفيد است ‪.‬‬
‫براى اين مـنـظـور‪ 2 ،‬تـا ‪ 5‬قـطـره اسـانـس معطر روغنى‬
‫اجزاى گياه كاسنى را در آب وان حمام گرم ريـخته ‪ ،‬خوب به‬
‫هم بزنيد تا ذرات روغن كامال پخش شود ‪ .‬سپس بدن خود را‬
‫‪ .‬در آب وان قرار داده و خوب شستشو و ماساژ دهيد‬
‫دـ آب برگ كاسنى‬
‫سنى ‪ 200 ،‬گرم برگ كاسنى تازه را شسته و در سبدى‬
‫بريزيد و بگذاريد تا آب آن خـارج شـود‪ ،‬سپس آنرا داخل‬
‫دستگاه سبزى خرد كنى يا دستگاه پرس كوچك بريزيد و آب‬
‫آنـرا بـگـيـريـد و ‪ 3‬بـار در روز‪ ،‬هـر بـار يـك فـنـجـان از آنـرا ميل‬
 ‫كنيد ‪ .‬مصرف آب كاسنى براى تحليل ورم لوزه و گلو بسيار‬
‫‪ .‬مفيد است‬
‫ذ ‪ -‬تهيه جوشانده ضد يرقان با كاسنى‬
‫ريـشـه كـاسـنـى را بـا ‪ 4‬مثقال پوست خيار مخلوط كرده در‬
‫‪ 750‬ميلى ليتر آب جوشانده ‪ ،‬سـپـس آنـرا صـاف كـرده و در‬
‫كـمـى شـكـر سـرخ حـل نـمـوده و ‪ 5‬روز صبح ناشتا و عصر‬
‫مـيـل كـنـيـد ‪.‬هـمـچـنـيـن اسـتـفـاده از جـوشـانـده ‪ 2‬مـثـقـال‬
‫ريـشـه كـاسـنـى و ‪ 2‬مـثـقـال ريـشـه گـيـاه تـرشك (حماض )‬
‫در ‪ 500‬ميلى ليتر آب در ‪ 2‬وعده صبح و عصر جهت درمان‬
‫‪ .‬انواع يرقانها مفيد و موثر است‬
‫ر ‪ -‬مرباى ريشه كاسنى‬
‫مصرف مداوم و منظم اين مربا براى افرادى كه از نارسايى‬
‫كبدى رنج مى برند يا دچار غلظت باالى خون هستند توصيه‬
‫‪ .‬مى شود‬
‫مواد الزم‬
‫كيلو شكر ‪1‬‬
‫نصف استكان گالب‬
‫قاشق غذاخورى آبليمو ‪1‬‬
‫گرم ريشه كاسنى تازه (پوست گرفته ) ‪500‬‬
‫روش تهيه مربا‬
‫را در ظـرفـى ريـخـتـه و ‪ 15‬دقـيقه بجوشانيد زمانى كه‬
‫جوشيد آب آنرا دور بريزيد و دوبـاره ايـن كـار را انـجام دهيد (تا‬
‫‪ 3‬مرتبه ) ‪ .‬سپس آنرا به قطعات كوچكى بريده و در صـافـى‬
‫بـريـزيـد تـا آب آن خـارج شـود‪ .‬شـكـر و آب را روى حرارت‬
‫بگذاريد تا كمى بـجـوشـد و بـعد ريشه كاسنى خرد شده را‬
‫نيز اضافه نماييد ‪ .‬بعد آبليمو و گالب را بيافزاييد ‪.‬وقتى كه به‬
‫‪ .‬قوام آمد و غليظ شد‪ ،‬مربا آماده است‬
‫ز ‪ -‬روغن استخراج سرد برگ كاسنى‬
 ‫از ايـن روغـن جـهـت تـسـكـيـن سـردردهـاى گـرم مـزاج ‪،‬‬
‫رفـع خـشكى بينى و گريپ ‪ ،‬درمان آبريزش بينى ‪ ،‬تهيه‬
‫‪ .‬پمادهاى ضد سوزش كف دست و پا استفاده مى شود‬
‫تركيبات‬
‫مشت برگ و ريشه كاسنى تازه ‪5 /1‬‬
‫نيم مشت كنگر (اختيارى )‬
‫ليتر روغن زيتون ‪1‬‬
‫روش تهيه روغن‬
‫طرز تهيه اين روغن شبيه طرز تهيه روغن استخراج سرد‬
‫‪ .‬آويشن (صفحه ‪ ) 35‬است‬
‫س ‪ -‬روغن ماساژ اجزاى گياه كاسنى‬
‫رفع التهاب و خارش پوست ‪ ،‬تحليل ورمهاى گرم پوستى ‪،‬‬
‫لطيف و شاداب كردن پوست هاى خشك و تحليل ورم‬
‫‪ .‬ملتحمه چشم از مصارف عمده روغن ماساژ كاسنى است‬
‫تركيبات‬
‫يك دوم قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى برگ كاسنى‬
‫يك دوم قاشق چايخورى اسانس معطر روغنى ريشه كاسنى‬
‫قاشق غذاخورى روغن بادام شيرين ‪2‬‬
‫روش تهيه روغن‬
‫طرز تهيه اين روغن شبيه طرز تهيه روغن ماساژ آويشن‬
‫‪( .‬صفحه ‪ ) 36‬است‬
‫ش ‪ -‬چهار تخمه مقوى كبد كاسنى‬
‫تركيبات‬
‫گرم تخم كاسنى ‪25‬‬
‫گرم تخم شربتى ‪20‬‬
‫گرم تخم خرفه ‪20‬‬
‫مقدارى شكر‬
‫گرم تخم خيار (خرد شده ) ‪20‬‬
 ‫روش تهيه چهار تخمه‬
‫گـيـاهـان فـوق را مـخـلوط كـرده ‪ ،‬هـر روز در دو نـوبـت صـبح و‬
‫عصر‪ ،‬هر نوبت يك قاشق مـربـاخـورى از آنـرا در يـك اسـتـكان‬
‫آب تازه جوش به مدت ‪ 5‬دقيقه دم كرده ‪ ،‬لعاب آنرا صاف‬
‫‪ .‬نموده ‪ ،‬با كمى شكر شيرين نموده و ميل كنيد‬
‫ص ‪ -‬نوشيدنى مقوى كبد كاسنى‬
‫تركيبات‬
‫فنجان آب پرتقال ‪1‬‬
‫نصف فنجان سيب يا آناناس (خرد شده )‬
‫كمى شكر‬
‫عدد هلوى رسيده ‪1‬‬
‫تكه يخ (خرد شده ) ‪4‬‬
‫روش تهيه نوشيدنى‬
‫تـمام مواد به غير از يخ را در مخلوط كن ريخته و چند دقيقه‬
‫بزنيد تا خوب مخلوط شوند‪ .‬سـپس يخ را اضافه نموده و پس‬
‫از چند دقيقه گذاشتن ‪ ،‬آنرا در ليوانهاى بلند ريخته و صرف‬
‫‪ .‬كنيد‬
‫ض ‪ -‬تنطور كاسنى‬
‫از تـنـطـور كـاسـنـى جـهـت تـهـيـه انـواع لوسـيـونـهـاى‬
‫مـقـوى كـبـد (استعمال خارجى )‪ ،‬و لوسيونهاى ضد خارش و‬
‫‪ .‬سوزش پوست استفاده دارويى مى شود‬
‫تركيبات‬
‫گرم ريشه كاسنى خشك يا ‪ 600‬گرم ريشه و برگ ‪200‬‬
‫كاسنى تازه‬
‫ميلى ليتر الكل ‪250‬‬
‫ميلى ليتر آب ‪750‬‬
‫روش تهيه تنطور‬
‫روش تهيه اين نوع تنطور شبيه روش تهيه تنطور آويشن‬
 ‫‪( .‬صفحه ‪ ) 33‬است‬
‫ط ‪ -‬كمپوت ريشه كاسنى‬
‫تركيبات‬
‫گرم ريشه كاسنى تازه (پوست گرفته ) ‪900‬‬
‫گرم شكر ‪300‬‬
‫ليوان آب ‪3‬‬
‫قاشق سوپخورى آبليمو ‪1‬‬
‫گرم كنگر تازه و تيغ گرفته (اختيارى ) ‪200‬‬
‫روش تهيه كمپوت‬
‫ا شـسـتـه و بـه قـطـعـات كـوچـكـى بـبريد و در آب سرد قرار‬
‫دهيد تا خوب خيس بخورد ‪ .‬آبـليـمـو را بـه آن اضـافـه كـرده و‬
‫شـكر و آب را بجوشانيد و به آن اضافه نماييد و آنـقـدر‬
‫بـجـوشـانيد تا ريشه كاسنى و كنگر پخته و ماليم شوند ‪.‬‬
‫سپس آنها را در ظرف مـخـصـوص ريـخته و كمى از شربت‬
‫‪ .‬ساده را روى آن بريزيد تا روى آنها را بپوشاند و بكار بريد‬
‫ظ ‪ -‬پالوده عرق كاسنى‬
‫طـبـيـعت خنك و ضد عطش گياه كاسنى سبب شده از آن در‬
‫‪ .‬تهيه پالوده هاى خنك و رفع كننده عطش استفاده شود‬
‫مواد الزم‬
‫گرم شكر ‪400‬‬
‫ليوان عرق كاسنى ‪1‬‬
‫كمى گالب‬
‫گرم تخم شربتى ‪20‬‬
‫گرم نشاسته ‪400‬‬
‫كيلو آب ‪5 /2‬‬
‫روش تهيه پالوده‬
‫مـخـلوط كـرده و آنـقـدر حـرارت دهـيـد تـا بـه قـوام آيـد‪،‬‬
‫سـپـس نـشـاسـتـه را در آب سـرد حـل كـرده و روى حـرارت‬
 ‫بـگـذاريـد تـا جـوش بـيـايد و آنقدر هم بزنيد تا غليظ و پخته‬
‫شود‪.‬بعد آنرا در سينى پهن كرده و پس از سرد شدن آنرا با‬
‫توجه به صورت نوارهاى بـاريـكـى ببريد‪ .‬اين نوارها را داخل‬
‫كاسه كوچك بريزيد ‪ .‬كمى شربت ساده را كه قبال تـهـيـه‬
‫كـرده ايد به آن اضافه كنيد و در پايان با افزودن لعاب تخم‬
‫‪ .‬اسفرزه و گالب ميل كنيد‬
‫ع ‪ -‬خورش طبى كاسنى‬
‫مواد الزم‬
‫گرم ريشه كاسنى تازه (پوست گرفته ) ‪750‬‬
‫گرم كنگر تازه ‪250‬‬
‫گرم گوشت ‪500‬‬
‫گرم پياز ‪100‬‬
‫گرم روغن ‪200‬‬
‫مقدارى زعفران‬
‫استكان آبغوره ‪2‬‬
‫استكان آبليمو ‪1‬‬
‫روش تهيه خورش‬
‫و بـا آب سـرد بـار كـنيد ‪ .‬ريشه كاسنى و كنگر را شسته و‬
‫در سبد بريزيد تا آب آنها برود ‪ .‬بعد آنها به تكه هاى كوچك ‪3‬‬
‫سانتى مترى ببريد ‪ .‬پياز را سرخ نموده و كنگر و ريـشـه‬
‫كاسنى آماده را سرخ كنيد ‪ .‬پياز‪ ،‬كنگر و ريشه كاسنى را در‬
‫آبگوشت ريخته ‪ ،‬بـا هـم بـجوشانيد و همين كه پخته شد‬
‫آبغوره به اندازه اى كه مى خواهيد در آن ريخته ‪ ،‬نـمـك و‬
‫زعـفـران سـايـيـده شـده را در كـمـى آبـليـمـو حل كرده ‪ ،‬به‬
‫آن اضافه كنيد ‪.‬وقتى كه به روغن نشست ‪ ،‬خورش آماده‬
‫‪ .‬است‬