PI 10
Tagbusaw, diyos ng pakikidigma
The Trials of Rizal Bil
- Republic act no 1425 is Rizal Law
- Filed by the Committee on Education
April 3, 1956
- Senate Bill no 438 supported but 3
members of the Upper House
- April 17, 1956 senator JP Laurel as a
Chairman of the Committee on
Education began sponsorship
- Act to make Noli and El Fili compulsory
reading matter in all public and private
colleges and universities and for other
purposes
- Debates on the senate bill no 438 began
on April 23, 1956 Senator Laurel as
supporter + Claro M Recto
- April 19, 1956 Congressman Jacobo Z.
Gonzales introduced House Bill no 5561
identical to senate bill no 438
- Debates started on May 2, 1965
recommending approval without
amendment
- Defenders of the bill in the house
included congressmen Emilio Cortez,
Mario Bangzon, Joaquin R. Roces, W.
Ang Salitang Bayani sa Lipunana at Kasaysayan
Bayani – pre-Hispanic
- Mandirigma – espesyan na grupo ng
mga tao
- Depende sa lugar: bagani, magani,
bahani, bayani
- Ang antas ay depende sa bilang ng
napatay at kung papaboran o sasaniban
ng Diyos
1. Maniklad – pinakamababa,
nakapatay isa hanggang dalawang
tao bago makasuot ng putong na
pula at dilaw
2. Hangan – Limang kaaway ang
napatay, magiging isang
Tagbusawan and mandirigma kung
iya ay sasaniban ng kaluluwa ni
pagkatapos ng ritwal lamang siya
makakapag suot ng pulang putong
3. Kinaboanan – ang paguot ng pulang
jacket ay karangalang laan sa
kinaboan dahil sa pagpatay sa pito
hanggang dalawampu’t pitong
kaaway
4. Luto – ang pulang pantalon ay
palatandaan na may 50 – 100 nang
nuhay ang nakitil
5. Lunugum – sinasabing paborito daw
sila ng mga diyos dahil nakapatay na
sila mismo sa tahanan ng kanilang
kaaway, itim ang kulay na maaari
niyang isuot
- Ayon kay Garvan, ang tapang at galing
ng bagani sa pagpatay ay utang niya sa
proteksyon ng mapandirigmang diyos
na si Tagbusaw
- Ang lahat ng bagani ay may anting-
anting na iniingatan at ang bias niyo ay
ibayong nadadagdagan sa bawat buhy
na kanyang makikitil
- Itong ang magpapaliwanag kung bakit
tinutubongng bagani ang kanyang
agimat sa dugo ng kaniyang kaaway
- Sa Mindanao, ang bagani ay hindi
lamang mandirigma kundi pinaka datu
ng tribo, tulad sa mga grupong Manuvu,
Mandaya, Bukidnon at Bagobo
- Maaas ang sense ng lingcod bayan, at
walang regard sa material things at
private property
Mga kahulugan ng bayani
1. Hero sa ingles, ang form nito ay bayani
sa wikang Bikol, Kapmpangan, Sebwano,
Samar-Leyte at Tagalog samantalang ito
ay baganihan sa Hiligaynon, banauar sa
Ilokano at palbayani sa Pangasinan
2. Cooperative endeavor, mutual aid,
ulungan, ususngan, at damayan ang
mga sinonim
 3. Who offers vooperative endeavor, sa
Taytay, Rizal ang halimbawa ng bayani o
ipabayani ibig sabihin ay hindi
suwelduhan ang mga gumagawa
4. To prevail, predominate, be triumphant
or victorious
Mga kasalukyang Gamit at kahulugan
- Ayong kay Cecilia Lopez, may isa pang
salita na kogneyt din pero higit na kalat
kaysa mga salitang bayani o bagani
- Ito ang salitang nangangahulugang
magnet o loadstoane sa wikang ingles at
mga ganitong mga ayo sa sumusunod
na wika: batobalani sa Tagalog,
batumbalani sa Bontok, batubarani sa
Maranaw at balan sa Sulu
- Ang katandaan ng salitang bayani ay
pinatunayan ng mga pagbanggit sa
tatlong sinaunang diksyunarong Tagalog
na Vocabulario de Lengua Tagala ni San
Buenaventura 1613
- Valiente, bayani (pp) y de fuercas ang
pagkabayani ni Santos, la Valentina de
Santos, bayani cang tauo, eres hombre
valiente
- Dksyunaryo nina Juan de Noceda at
Pedro San Lucar noong 1754 – Obra
Komon
- Diccionario Tagaloag Hispano ni Pedra
San Laktoaw 1914

Batobalani – magnet ay bato ang anting-anting

- Dahil sa magnetikong katangian nito,

naniniwala an gating gma ninuno na
mula ito sa mga diyos
- Bato Berani, Bahasa Melayo, ang literal
na kahulugan nito ay mataang na bato

Aspetong linggwistikal ng salitang bayani,

kogneyt, semantics at derivative

- Kogneyt – mga salitang magkakapareho

ang anyo at kahulugan
- Ang kogneyt ay nakatutulong para
makagawa ng rekoneksyon hindi lamang
ng protoform kundi ng kumpletong
semantika ng salita
- Halimbawa sa A Maranao Dictionary ni
Howard Mckaughan noong 1976
makikita ang apat na entri na pawing
kogney sa salitang bagani tumutukoy sa
magkakaugnay na tema ng kawalang
takot, katapangan, kasiglahan at
kahalagahan
- Bagani – vim vigour, anger
- Bagania – strong, vigorous, powerful
- Baranig – worth, powerful
- Sambaranique – courageous