Cabaran dalam Memupuk Integrasi di Malaysia

Terdapat beberapa faktor yang boleh mencetuskan perpecahan dalam

masyarakat antaranya, prasangka, perkauman, diskriminasi, stereotaip,
rasisme dan etnosentrisme. Perpecahan juga boleh berlaku apabila
wujudnya konflik antara kumpulan masyarakat, kedudukan lokasi
kelas, taraf pendidikan, kemahiran kerja, pendapatan dan budaya hidup
yang sesetengahnya membatasi peluang mobiliti sosial mereka untuk
keluar daripada golongan miskin (Mansor 2006). Konflik juga berlaku
disebabkan oleh kerumitan menanggung kos hidup yang terus meningkat,
perkhidmatan awam yang kurang memuaskan, pengangguran,
kemiskinan, keterpinggiran dan ketidaksamarataan dalam masyarakat,
gejala sosial yang berleluasa dan wujudnya banyak kumpulan samseng.
Justeru, isu-isu berkenaan secara tidak langsung telah memberi kesan
kepada masalah perpaduan dalam kalangan rakyat.

Seterusnya konflik bukan sahaja disebabkan perbezaan budaya

dan agama, tetapi turut berpunca daripada faktor kemiskinan dan
keterpinggiran. Contohnya, rusuhan kaum di Kampung Medan, Selangor
dikaitkan dengan isu kemiskinan dan pembangunan (Mansor 2006).
Jelaslah bahawa isu kemiskinan dan pembangunan perlu ditangani secara
serius untuk mengelakkan ketegangan etnik. Persoalan asas adalah
bagaimana perbezaan etnik itu diatasi, serta bagaimana kepentingan
politik dan ekonomi disesuaikan dengan kehendak pelbagai etnik
sehingga keharmonian dapat dicapai. Perkara ini akan menjadi penanda
aras hubungan etnik di sesebuah negara (Chandra 2008).

Malaysia sering menjadi contoh kepada negara lain dari segi

hubungan etnik kerana berjaya mewujudkan keharmonian dalam
kalangan etnik yang pelbagai. Sebahagian besar kejayaan ini merupakan
hasil usaha kerajaan yang bersifat top-down dan disokong oleh pihak
swasta, badan bukan kerajaan (NGO) dan rakyat sendiri yang bersifat
bottom-up. Proses ini bertujuan memupuk perpaduan dan hubungan
etnik yang mantap dalam kalangan rakyat Malaysia. Usaha ini dipelopori
oleh kerajaan untuk memastikan kestabilan politik dan keadilan
sosioekonomi serta keamanan negara sentiasa terpelihara.

Peranan Kerajaan

Memupuk semangat hubungan etnik yang harmoni menjadi agenda

utama kerajaan yang dilaksanakan menerusi perancangan dan
pelaksanaan dasar-dasar tertentu. Usaha-usaha ini diteruskan dengan
memperkenalkan konsep 1Malaysia oleh Perdana Menteri Datuk
Seri Najib Tun Razak dengan slogan "rakyat didahulukan pencapaian
diutamakan". Konsep ini bertujuan untuk melahirkan bangsa Malaysia
yang lebih berdaya tahan dalam menghadapi pelbagai cabaran yang
dibawa oleh arus globalisasi. Disamping itu konsep ini juga bertujuan
memperkukuhkan hubungan dan kerjasama antara rakyat pelbagai etnik
di negara ini.
Pelbagai agensi kerajaan juga dipertanggungjawabkan untuk
memastikan segala usaha dan perancangan kerajaan dalam
menyatupadukan masyarakat pelbagai etnik di negara ini dilaksanakan
dengan berkesan.

Penubuhan Jabatan Perpaduan Negara

dan Integrasi Nasional (JPNIN )

Jabatan Perpaduan Negara dan Integrasi Nasional adalah sebuah badan

yang ditubuhkan dan bertanggungjawab memupuk dan memelihara
perpaduan antara kaum di negara ini. Masyarakat Malaysia yang terdiri
daripada pelbagai kaum mempunyai latar belakang budaya, agama,
bahasa dan adat resam yang berbeza. Walaupun kaum yang berlainan
ini berganding bahu di bawah satu sistem politik yang sama namun
kehidupan mereka adalah berasingan. Interaksi dalam kalangan mereka
juga kurang dan hubungan antara mereka hanya terbatas kepada perkara
tertentu terutama yang berkaitan dengan aktiviti ekonomi. Pembahagian
buruh dalam sistem ekonomi dibuat berdasarkan pemisahan kaum
dalam masyarakat dengan setiap kaum mempunyai fungsi ekonomi yang
tersendiri. Bagaimanapun suasana ini jauh lebih baik jika dibandingkan
dengan suasana sewaktu Tanah Melayu baru mencapai kemerdekaan.
Masyarakat pada waktu itu menepati ciri-ciri masyarakat majmuk
seperti yang diutarakan Furnivall (1948), kesan daripada pelaksanaan
dasar pecah dan perintah oleh British.

Dalam hal ini isu perpaduan dan hubungan antara kaum merupakan
agenda penting negara dalam memastikan kestabilan politik sentiasa
terjamin. Generasi kini yang mewarisi konsep masyarakat majmuk
sejak merdeka masih menghadapi persoalan dan dilema akibat masalah
segregasi antara kaum. Keadaan ini secara tidak langsung menggambarkan
konflik antara kaum yang wujud akibat perbezaan persepsi dalam
kalangan kaum. Masyarakat kini masih belum sepenuhnya menjiwai
nilai dan konsep satu bangsa Malaysia sebagaimana yang terkandung
dalam cabaran pertama Wawasan 2020 yang menekankan perpaduan
masyarakat. Integrasi nasional penting kerana dapat mengikis sentimen
perkauman. Nilai perpaduan dalam kalangan masyarakat pelbagai kaum
harus dipertahankan agar keharmonian dapat dikekalkan.

Majlis Gerakan Negara (MAGERAN) ditubuhkan sebagai usaha

untuk memulihkan hubungan antara kaum kesan daripada peristiwa
13 Mei 1969. Di samping itu, kerajaan telah menjadikan Rukun
Negara sebagai tunjang kepercayaan dan kesetiaan rakyat berbilang
kaum terhadap kepemimpinan negara. Pada 1 Julai 1969, MAGERAN
mewujudkan Jabatan Perpaduan Negara untuk menangani isu berhubung
pembinaan semula perpaduan kaum di negara ini (Jabatan Perpaduan
Negara dan Integrasi Nasional 2006).
Selepas MAGERAN dibubarkan, Majlis Penasihat Perpaduan Negara
ditubuhkan pada 23 Februari 1971 bagi memupuk dan memelihara
perpaduan kaum. Majlis Penasihat Perpaduan Negara diletakkan di
bawah tanggungjawab Jabatan Perpaduan Negara (JPN). Antara tahun
1990 – 2004, JPN diletakkan di bawah Kementerian Perpaduan Negara
dan Pembangunan Masyarakat dan seterusnya diletakkan semula di
bawah tanggungjawab Jabatan Perdana Menteri dengan nama Jabatan
Perpaduan Negara dan Integrasi Nasional (JPNIN).

Dasar-dasar Kerajaan
Kerajaan telah merangka dan memberi penekanan kepada beberapa
dasar dalam bidang sosioekonomi yang menjurus kepada perpaduan
dan keharmonian masyarakat pelbagai kaum serta menjalin integrasi
nasional. Antara dasar tersebut ialah Dasar Pendidikan Kebangsaan,

Dasar Kebudayaan Kebangsaan dan Dasar Ekonomi Baru. Dasar

tersebut diperkukuhkan lagi dengan pengenalan Rukun Negara
sebagai ideologi kebangsaan. Kesemua dasar tersebut bertujuan untuk
mengurangkan dan mengawal tindak-tanduk politik melampau yang
boleh memecahbelahkan perpaduan rakyat.
Kerajaan juga telah membentuk beberapa dasar lain seperti Dasar
Pembangunan Negara, Dasar Wawasan Negara dan Dasar Sosial Negara.
Semua dasar tersebut dimantapkan lagi dengan pengenalan Wawasan
2020 dengan visi dan misi menjadikan Malaysia maju dalam semua
aspek kehidupan.
Pelan tindakan JPNIN melalui Pelan Tindakan Perpaduan dan
Integrasi Nasional 2005 – 2010 telah merancang pelbagai usaha untuk
memupuk dan mempertingkatkan lagi perpaduan dan integrasi nasional
melalui pelbagai strategi seperti berikut:

Strategi Persefahaman Politik

Dalam aspek ini kerajaan telah berusaha memupuk perpaduan negara
berlandaskan peruntukan dalam perlembagaan merangkumi:
i. Sistem kerajaan persekutuan
ii. Demokrasi berparlimen
iii. Raja berperlembagaan
iv. Kedudukan Raja-raja Melayu
v. Bahasa kebangsaan
vi. Hak mengamalkan agama masing-masing
vii. Hak asasi rakyat Malaysia
viii. Kedudukan istimewa kaum bumiputera dan peribumi
ix. L ambang-lambang negara
x. Pembahagian kuasa dan tanggungjawab antara kerajaan persekutuan
dengan kerajaan negeri.

Kesemua perkara tersebut merupakan kerangka kepada usaha

kerajaan dalam bidang politik untuk memupuk identiti nasional,
perpaduan antara kaum dan integrasi antara wilayah.

Di samping itu, mewujudkan langkah keselamatan dan undangundang

juga adalah penting untuk mengawal dan mencegah pertubuhan
yang memperjuangkan kepentingan sesuatu kaum atau agama daripada
melakukan kegiatan yang dapat menjejaskan keharmonian antara kaum
dan menggugat kestabilan negara. Pemantauan perlu dilakukan ke atas
amalan dan etika dalam parti politik supaya pendukung parti bersikap
dan bertindak sederhana terhadap sesuatu isu untuk mengelakkan
daripada berlaku ketegangan antara kaum.