T.C.

MESİN ÜNİVERSİTESİ

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ

KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

KM 407 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ TASARIMI 1

NİTRİK ASİT FİZİBİLİTE RAPORU

Prof. Dr. AYLA ÖZER

AYŞENUR GÜREL

15-157-038

1
İçindekiler Tablosu
1.GİRİŞ ……………………………………………………………………………………………….3
2.GENEL BİLGİ ……………………………………………………………………………………...3
NİTRİK ASİT NEDİR? ...................................................................................................................3
NİTRİK ASİDİN BİLİMSEL, TEKNİK, TİCARİ ADI veya ADLARI ………………………...3
NİTRİK ASİDİN FİZİKSEL ÖZELLİKLER…………………………………………………….4

NİTRİK ASİDİN KİMYASAL ÖZELLİKLERİ ………………………………………………..4

NİTRİK ASİDİN TOKSİKOLOJİK ÖZELLİKLERİ …………………………………………..5

NİTRİK ASİT STANDARTLARI VE TİCARİ ŞEKLİ …………………………………………5

NİTRİK ASİDİN KULLANIM YERLERİ ……………………………………………………….6

3.DÜNYA ARZ TALEP DURUMU ……………………………………………………………….....6

4.TÜRKİYE ARZ TALEP DURUMU ……………………………………………………………….8
5.ÜRETİM TEKNOLOJİLERİ ……………………………………………………………………..9
BAŞLICA ÜRETİM TEKNOLOJİLERİ …………………………………………………………9

ATMOSFERİK BASINÇTA SEYRELTİK NİTRİK ASİT ÜRETİMİ ………………………10

6.YATIRIM ve ÜRETİM MALİYETİ …………………………………………………………….12

7.LİSTELER ………………………………………………………………………………………...15

8.KAYNAKLAR ……………………………………………………………………………………..16

2
1.GİRİŞ

Bu çalışmada nitrik asidin fizibilite raporu hazırlanmıştır. Hedef olarak bu raporda nitrik asidin genel
bilgileri, türkiye ve dünyadaki arz ve talep durumu, üretim teknolojileri, yatırım ve üretim maliyetleri
imcelenmiştir. Örnek olarak bazı firmaların yatırım maliyetleri incelendi ve fizibilite raporu
hazırlanmıştır.

2.GENEL BİLGİLER

NİTRİK ASİT NEDİR?

HNO3 formülü ile gösterilen ve halk arasında kezzap olarak bilinen anorganik bir asit. Asidin bazı
tuzları, tabii kaynaklar halinde bulunur. Bunların en önemlisi, Şili güherçilesi olarak bilinen sodyum
nitrattır (NaNO3). Sodyum nitrat, sülfürik asitle ısıtılırsa, sodyum bisülfat ve nitrik asit meydana
gelir.

Nitrat asidinin üretimi için kullanılan iki ticari metod daha vardır. Elektrik arkı prosesinde, azot ve
oksijen direkt reaksiyona sokulur. Meydana gelen nitrik oksit, su ile birleştirilerek aside dönüştürülür.
Oswald prosesinde, platin katalizörlüğünde amonyak, oksijenle reaksiyona sokularak oksitler meydana
getirilir ve bunlar da aside dönüştürülür.

Saf nitrat asidi, renksiz ve 86°C’de kaynayan bir sıvıdır. Kararsız bir bileşik olup, oda sıcaklığında
yavaşça azot oksitlerine bozunur. Ticari olarak satılan derişik asit %68’lik olup, azot dioksit
mevcudiyetinden dolayı genellikle kahverengimsidir. Nitrat asidi en kuvvetli asitlerden olduğu gibi,
kuvvetli bir oksidasyon aracıdır ve her iki maksatla da kullanılır. Böylece bazı metallerle tuzları ve
serbest hidrojen meydana getirir. Diğer bazı metal ve ametallerle de oksitleri meydana getirir. Üç
kısım hidroklorik asit ve bir kısım nitrat asidinden meydana gelen “Kral suyu”, altını çözebilen yegane
karışımdır.

Nitrik asit keza bir çözücü olarak temizleme işlemlerinde kullanılır. Asitle yapılan nitrolama prosesleri
endüstride önemli olup, bu yolla plastikler, boyalar ve patlayıcı maddeler gibi pek çok çeşit ürün elde
edilir.[1]

2.1. Nitrik Asidin Bilimsel, Teknik, Ticari Adı veya Adları

Bilimsel Adı Nitrik Asit

Teknik adı Nitrik Asit

Ticari Adı Aqua Fortis, Kezzap, Hidrojen Nitrat

Çizelge 1: Nitrik Asidin Adlandırılması

3
2.2.Fiziksel, kimyasal ve toksikolojik özellikleri

2.2.1.Nitrik Asidin Fiziksel Özellikleri

NİTRİK ASİT (HNO3)

Kimyasal Adı Nitrik Asit

Kimyasal Formülü HNO3

Molekül Ağırlığı 63.02 g/mol

Renk / Form Sarımtrak, Sıvı

Fiziksel Görünüş Berrak, tortusuz.

Donma Noktası 17 ° C (% 20) - 22,4 ° C ( % 60 )

Kaynama Noktası 103,4 °C (%20) - 120,4 °C ( % 60 )

Yoğunluk 1,339 (%55) - 1,1150 ( % 20 ) - 1,3667 ( % 60 )

g/cm³

Erime Noktası -41.6 oC

Buhar Basıncı 48 mmHg

Viskozitesi 25 ° C'de 0.746 mPa.s

Buharlaşma Molar entalpisi 25 ° C'de 39.1 kJ /mol

Çizelge 2: Nitrik asidin fiziksel özellikleri

2.2.2. Nitrik Asidin Kimyasal Özellikleri

1.Asit Özellikleri

Nitrik asit kuvvetli asit özelliği ile maden oksitlerine ve bazlara etkiyerek nitratları meydana
getirmektedir. Platin ve altın dışında bütün madenlere uygun konsantrasyon değerinde etki etmektedir.
Seyreltik haldeyken çinko, bakır, gümüş, civa gibi madenlere etki etmektedir.

Bazı çökeltilerin asit etkisi ile çözünüp çözünmediklerini incelemek amacıyla da kullanılan
anorganik asitlerin kuvvetlilerinden biri olan bu madde, analiz yönteminde yükseltgen özellik
göstermektedir. Sodyum nitrat sülfürik asitle ısıtıldığında, sodyum bisülfat ve nitrik asit meydana
gelmektedir.

4
 2. Yükseltgen Özellikleri

Nitrat asidinin yükseltgen etkisi çok önemlidir. Nitrat asidinin yükseltgen etkisi NO-3 anyonundaki +5
değerlikli azot tarafından yapılmaktadır. Yükseltgen etkisi yalnız NO-3 tabi olmayıp H+
konsantrasyonuna bağlıdır. Yani NO-3 yükseltgen etkisi çözeltide H+ konsantrasyonu ne kadar çok
olursa o kadar yüksektir. NO-3 lar nötral çözeltilerinde yani çok sulu çözeltilerinde hiçbir zaman
yükseltgen değildir. Bu halde çok büyük H+ konsantrasyonunda ve yüksek bir sıcaklıkta
yapılmaktadır.

3.Nitrolama Etkisi

Nitrobenzen gibi maddelerin eldesinde derişik olarak kullanılan nitrik asit, benzen veya diğer aromatik
bileşiklerle birlikte nitro türevlerini meydana getirmektedir. [2]

2.2.3. Nitrik Asidin Toksikolojik Özellikleri

HNO3’ün toksisitesi, baskın olarak bu güçlü asitin aşırı korozif yapısı ile ilişkilidir. Buna ek
olarak, mükemmel bir oksitleyici ajandır ve cilt yanıkları, göz tahrişi, öksürük, nefes darlığı ve
pulmoner ödem gibi etkilere neden olmak için hemen her doku ile reaksiyona girer. Gecikmiş
toksisite, muhtemelen HNO3’ün diğer azot oksitlere ayrışması sonucunda methemoglobinemi
üretebilir, ancak bu hipotezi desteklemek için herhangi bir dokümantasyon mevcut değildir (EPA
1993). Pulmoner ödem dahil olmak üzere solunum bozuklukları, akut maruziyetten birkaç saat sonra
meydana gelebilir ve muhtemelen akciğer dokularındaki hücresel nekrozdan kaynaklanan iltihapla
ilişkili olabilir.Alveoler tip II hücreler ve alveollerin hücre hiperplazisi, damlatma (% 1 çözelti) ile
HN03 ile muamele edilen hayvanlarda derin akciğerde birincil hücresel yanıtlardır. Bronşiyolit ve
alveolit, sıçanlarda% 1 HNO3 damlatılmasıyla ilişkilidir. HNO3’ün (EPA 1993) gelişimsel veya
reprodüktif etkileri ile ilgili veri yoktur.

HNO 3 buharının hayvanlar veya insanlar üzerindeki etkileri hakkında çok az şey bilinmektedir ve
uzun süreli çalışmalar rapor edilmemiştir. HNO3'ün sulu bir aerosolü, reaktif-dereceli sulu HNO3
çözeltisinden temiz hava geçirilerek üretilebilir. Bu aerosole yönelik maruziyetler, yer seviyesinde
roket emisyonları tarafından üretilen yanma bulutlarına askeri ve sivil nüfusların maruz kalma
derecesine yaklaşmalıdır. HNO3 gazının insan solunum fonksiyonu üzerindeki etkisi hakkında bazı
bilgiler bilinmektedir. Bir aerosol veya bir gaz olarak HNO3’e rapor edilen deneysel maruziyetler
genellikle kısa süreli (40 dakika ile 4 saat) bir süredir, bir fırlatma çevresindeki bireyler için potansiyel
maruz kalma süresine yaklaşmaktadır. [3]

2.3. Nitrik Asit Standartları ve Ticari Şekli

2.3.1. Nitrik Asit Standartları

Kimyasal adı Nitrik Asit

Molekül formülü HNO3

Görünümü Renksiz sıvı

Tehlike sınıfı C

5
 Casno 7697-37-2

Ana tehlikeler Yakıcı, tahriş edici

Çizelge 3: Nitrik asidin standartları ve ticari şekli

2.4.Nitrik Asidin Kullanım Yerleri

Kuvvetli bir asit olan nitrik asitin kullanım alanı çok geniştir. Nitrik asit kullanan sektörlerden
bazıları şunlardır ;

Gübre üretiminde kullanılır.

Metal sanayisinde metallerin saflaştırılmasında kullanılır.

Metallerin dağlanması işlemi sırasında kullanılır.

Patlayıcı maddelerin üretiminde kullanılır.

PH indirgenmesi gereken su arıtması gibi yerlerde kullanılır.

Boya kimyasalları sektöründe kullanılır.

Dinamit üretiminde kullanılır.

Gümüş nitrat üretilmesi için kullanılır.

Elektro polisaj işlemlerinde kullanılmaktadır.

Roket yakıtında kullanılır.

3.DÜNYA ARZ TALEP DURUMU

Nitrik asit piyasası ağırlıklı olarak gübre endüstrisi tarafından yönlendirilmektedir. Nitrik asit,
gübrelerde uygulama alan amonyum nitrat ve kalsiyum amonyum nitratın üretiminde
kullanılmaktadır. Nitrik asit ayrıca toluen diizosiyanatın (TDI) üretiminde bir ara madde olarak
kullanılır. Nitrik asit, diğerleri arasında nitrobenzen ve nitroklorobenzenlerin üretiminde bir ara
madde olarak kullanılır. Nitrik asit ayrıca roket iticilerinde oksitleyici olarak kullanılır. Bununla
birlikte, nitrik asit endüstrisiyle ilişkili çevresel ve sağlık tehlikeleri nedeniyle pazarın yakın gelecekte
engellenmesi muhtemeldir.

Talep açısından Avrupa, 2013 yılında nitrik asit pazarında lider bölge olmuştur. Avrupa'daki talep,
ağırlıklı olarak gübre ve patlayıcı endüstrisinden kaynaklanmaktadır. Batı ve Doğu Avrupa bu
bölgedeki en yüksek nitrik asit talebine sahiptir. Ancak, Orta Avrupa, yakın gelecekte pazar için daha
iyi bir fırsat sunacaktır. Asya Pasifik, nitrik asit pazarı için en hızlı büyüyen bölgelerden biri olarak
kabul edilir. Avrupa, Kuzey Amerika ve Çin pazar istatistiklerine hakimdir. Bu bölgeler küresel arz ve
talebin %80'inden fazlasını oluşturmaktadır. 2000'den bu yana, kapasite, üretim ve tüketimdeki en
büyük artışlar Çin'de ortalama %7,3'lük büyüme hızında gerçekleşmiştir. Gübre endüstrisinden gelen
nitrik asit talebinin artması, patlayıcılar, TDI ve adipik asit gibi diğer son kullanıcılara yönelik artan
talep, piyasayı nitrik asit talebini arttırmaktadır. Kuzey Amerika'da ABD'nin en yüksek nitrik asit
talebi vardır. Dünya piyasasının geri kalanı, nitrik asit piyasası için iyimser bir gelecek sergilemeyi

6
beklemektedir. Latin Amerika ve Orta Doğu, tahmin dönemi boyunca nitrik asit için daha yüksek talep
sergileyecektir.

Toplam kayıtlı üretici 220 dir bu sayısının yaklaşık %8 i nitrik asit üretimi yapan firmalar olduğu
kabulü yapılır. Basit bir matematik hesabıyla yaklaşık olarak 220 firmasının 18’i nitrik asit
üretmektedir. Nitrik asit pazarındaki önemli üreticilerin bazıları Agrium Inc., BASF SE, Bayer AG,
LyondellBasell Industries ve The Dow Chemical Company'dir.

Kimyasal satışların yapıldığı dünya ülkeleri arasında başı çeken ülkeler şunlardır; Almanya, Fransa,
İtalya, İngiltere, İspanya ve Hollanda olarak yer almaktadır. Yapılan ihracatın büyük bölümü bu
ülkelere yönelik olacaktır. Bizim çıktımız olan nitrik asit çoğu endüstrinin girdisinde kullanılmaktadır.

Şekil 1: Dünyada Nitrik Asit tüketimi

Şekil 2: Dünyada Nitrik Asit Üretimi

7
 Dünya nitrik asit tüketimi, 2000-16 yılları arasında yıllık ortalama %2.0 büyüme oranı ile 2000
yılından bu yana istikrarlı bir artış eğilimi göstermiştir. Nitrik asit için en büyük pazar, 2016 yılında
dünyadaki toplam nitrik asit tüketiminin yaklaşık %77'sini oluşturan amonyum nitrat (AN) ve
kalsiyum amonyum nitrat (CAN) üretimidir. [4]

Global Şirketlerin Her biri için yıllık Gelir ve İstihdam Verileri:

4.TÜRKİYE ARZ TALEP DURUMU

Türkiye'de genel olarak Bursa'da Gemlik Gübre Sanayi A,Ş, adı altında, Kütahya'da İstanbul
Gübre Sanayi A,Ş, ye bağlı fabrika adı altında, Kocaelin'de Kartepe Kimya Sanayi adı altında,
İstanbul'da Pozitif Kimya A.Ş. adı altında, Ankara'da Reel Tuz Kimya LTD.ŞTİ adı altında, Gebze'de
Pozitif Kimya A.Ş adı altında, Mersinde de Pozitif Kimya A.Ş adı altında Tekirdağ'da Solem Tuz
Kimya İnşaat ve Nakliye San.Tic.LTD.ŞTİ, Konyada Yetiş Kimya LTD.Şti, Adana'da Alde Kimya
İzmirde de Pozitif Kimya A.Ş adı altında nitrik asit üretilip satışa sunulmaktadır.

8
 Şekil 3: Nitrik Asit Üretiminin İllere Göre Dağılımı

Genel olarak Nitrik asit üreten şirketler haritada görüldüğü gibi bu kısımlarda kümelenmiş, uygun
arazi, maliyet, vergi indirimleri, hammaddeye yakınlık, pazarlama olanakları göz önünde tutularak
firmalar kendi tercihlerini bu illerde kullanmışlardır.

Nitrik asit üretilecek bölge olarak Marmara bölgesini tercih edilmiştir. Marmara bölgesi Türkiye'de
endüstrinin en çok geliştiği bölgedir. Endüstri alanında enerji tüketimi en fazla olan bölgedir. [5]

5. ÜRETİM TEKNOLOJİLERİ

Nitrik asit 3 tür prosesle meydana gelmektedir.

Nitrik asit üretimi;

A) Amonyağın bileşenlerinin katalitik olarak yakılması

B) Havanın bileşenlerinin yakılması

C) Şili güherçilesinin sülfürik asitle muamelesi suretiyle üç şekilde elde edilebilir.

5.1. Başlıca Üretim Teknolojileri

Endüstride nitrik asit;

Seyreltik Nitrik Asit Üretimi

Atmosferik basınçta seyreltik nitrik asit üretimi

Orta basınçta seyreltik nitrik asit üretimi

Yüksek basınçta seyreltik nitrik asit üretimi

Karma basınç prosesi

Derişik Nitrik Asit Üretimi Seyreltik

Nitrik Asidin Derişikleştirilmesi

9
Seyreltik nitrik asidin sülfürik asit ile derişikleştirilmesi

Seyreltik nitrik asidin magnezyum nitrat ile derişikleştirilmesi olarak yer almaktadır.

A) Amonyağın bileşenlerinin katalitik olarak yakılması

Amonyağın oksidasyonu yalnız yüksek sıcaklıklarda gerçekleşir. Reaksiyon hızı sıcaklık ile
artmaktadır. Ancak çok yüksek sıcaklıklarda amonyak azot ve hidrojene ve azot oksit de azot ve
oksijene ayrışmaktadır.

Amonyağın yükseltgenmesinde en kritik faktör, gazların katalizörle temas süresidir. Maksimum

verimler için bu süre 10-4 saniye düzeyindedir. Temas süresinin kısa oluşu kadar uzun oluşu da
zararlıdır. Eğer temas süresi gereğinden daha uzun olursa, amonyağın yanması sonucu oluşan azot
oksit ortamda bolca bulunan amonyak ile reaksiyona girerek azot gazı oluşturur. [6]

5.2. Önerilen Üretim Teknolojisi

Atmosferik basınçta seyreltik nitrik asit üretimi

Atmosferik basınçta yapılan üretim tesislerinde amonyağın oksidasyon basamağındaki verimi daha
iyidir. Katalizör kaybı da daha azdır. Sıcaklık yaklaşık olarak 800°C civarındadır. Konvertere
gönderilen karışımda yaklaşık olarak %10-12 amonyak bulunur. Hava süzülerek safsızlıklar
uzaklaştırılır. Fabrika çevresindeki hava kirli olabileceğinden reaksiyon için gerekli hava fabrika
dışından alınır. Depodan alınan amonyaktaki yağ ve safsızlıklar da kok filtrelerde uzaklaştırılır.
Temizlenmiş NH3 ve hava karıştırıcıda (1) karıştırılarak %10-12 NH3 içeren karışım hazırlanır.
Seramik filtrelerden süzüldükten sonra, kontakt fırınından çıkan sıcak gazlarla ön ısıtılır. PT/Rh
katalizörler (2) arasından geçer. Amonyağın %98‟i NO ye oksitlenir. Gaz karışımının konverterden
çıkış sıcaklığı yaklaşık 800oC’dir. Artık ısı buhar kazanında (3) gaz sıcaklığı 25oC’a düşer. Gaz daha
sonra su ile 40oC’a soğutulur. (4). Gaz karışımında bulunan su buharının büyük bir kısmı yoğunlaşır.
Bir kısım azot monoksit(NO), azot dioksite(NO2), oksitlenir. Soğutucunun altından seyreltik nitrik asit
çözeltisi alınır, (5) kulesine basılır.

10
Absorpsiyon ünitesi su (asit) kuleleri (5), oksidasyon kulesi (6) ve alkali kulelerden (7) oluşur.
Soğutucudan çıkan gaz karışımı sırasıyla bu kulelerden geçer. Genellikle 6-8 saat su (asit) kulesi ve 2
adet alkali kulesi bulunur. NO2 absorpsiyonu için su (asit) kulelerinin (5) sıradaki en son kulesinden su
gönderilir. Oluşan asit, gaz akım yönüne zıt yönde pompalanır (9). Her kulenin altından alınan asit
soğutucularda (8) su ile soğutulur. Sıradaki ilk kulenin altından ürün olarak %50 HNO3 dönüşür.
Oksidasyon kulesinden sonra gaz karışımı, alkali kulesine gelir (7), burada Na2CO3 veya NaOH ile
yıkanır. Sodyum hidroksit ve sodyum karbonat pahalı olduğundan, bazı fabrikalarda yıkama Ca(OH)2
ile yapılır. Yıkama kulesinden çıkan gazda %0.05-0.1 NO2 bulunur. Bu %1-2 azot kaybına karşılık
gelir.

Şekil 4: Atmosfer basıncında seyreltik nitrik asit üretim prosesi akım şeması

Tüm bu üretim prosesleri göz önüne alındığında hammadde bulma, üretim kolaylığı ve ekonomik
değerlendirme sonucu amonyağın katalitik olarak yakılması prosesi avantaj sağlamaktadır. Bu
proseste kullanılacak hammaddeler ise amonyak ve sudur. [7]

11
5.3.Yan Ürün Değerlendirmesi

Azot Oksit (NO)

Azot oksit amonyaktan nitrik asit sentezinin yapıldığı sürecinde üretilen bir yan üründür.

Azot oksit ya da azot monoksit, kimyasal formülü NO olan bir bileşiktir. Bu gaz, -insanlar da dahil
olmak üzere memelilerin vücutlarında önemli bir sinyal molekülü olmasının yanı sıra kimyasal
endüstride de önemli bir ara üründür.

Azot oksit, havada bulunan ozon ile kimyasal tepkimeye girebilir. Bu durumda ortaya çıkar azot
dioksit (NO2) çıkar. Bu ise hava kirliliğine neden olan başlıca bileşiklerden biridir.[8]

Azot Dioksit (NO2)

Kimya sanayinde, egzoz gazlarında ve özellikle dizel ile çalışan makine egzoz gazlarında
bulunur. Solunum yollarında su ile birleşerek Nitrik asit (HNO3) gazını oluşturur. Uzun süreli maruz
kalınmalarda akciğerlerde iltihaba yol açar. Aynı zamanda cilt bozulmalarına neden olduğu gibi
gözlerde de yanmalara neden olur.[9]

6.YATIRIM ve ÜRETİM MALİYETİ

MALİYET TAHMİNİ

Yıllık Çalışma Günü Sayısı 300

HNO3 Üretimi 185 000 ton

Günlük HNO3 üretimi 617 ton/gün

Saatlik HNO3 üretimi 26 ton/h

Kullanım YIL MALZEME EKİPMAN SATIN ELEKTRİK TAŞIMA

ALANI MALİYETİ MALİYETİ ALINAN MALİYETİ MALİYETİ
($) YAKIT ($)
($) MALİYETİ($) ($)

Kimyasal 2008 396,684,686 322,593,772 17,05,845 9,898,041 751,029,562

üretim

Kimyasal 2007 362,244,062 297,388,93 14,368,287 8,908,756 724,080,627

Üretim

Plastik 2008 60,505,056 57,097,538 2,141,353 1,840,588 8,802,525

malzeme
ve reçine
imalatı

12
Plastik 2007 57,459,312 52,197,817 2,000,583 1,637,878 85,069,731
malzeme
ve reçine
imalatı

Azotlu 2008 4,456,195 3,539,303 575,847 191,581 8,272,625

Gübre
imalatı

Azotlu 2007 3,465,718 2,724,769 455,402 193,225 6,157,614

Gübre
imalatı

Boya ve 2008 11.556,743 10,527,160 68,649 108,754 22,418,425

kaplama
imalatı

Boya ve 2007 12,77,643 11,090,399 70,723 110,149 23,636,807

kaplama
imalatı

Patlayıcı 2008 958,319 828,569 19,829 13,168 1,934,663

imalatı

Patlayıcı 2007 857,000 728,615 16,530 12,316 1,745,029

imalatı

Çizelge 4: ABD Sanayi Gruplarına Göre Genel İstatistiklerin Yıllık Üretim Anketi (2007-2008)

Sıra No Makine ve Teçhizatın Miktarı Birim Fiyatı Tutarı

listesi
(Adedi) ₺

1 Slox 10 400 000 4.000.000

2 Pompa 10 30 000 300 000

3 Amonyak deposu 1 400 000 400 000

4 Karıştırıcı 2 50 000 100 000

5 Seramik filtre 2 40 000 80 000

8 Degazör 1 30 000 30 000

9 Reaktör 2 150 000 300 000

10 Filtre 2 50 000 100 000

11 Ağartma 1 100 000 100 000

13
 12 Oksidasyon kulesi 1 100 000 100 000

13 Gaz türbin 1 70 000 70 000

14 Seyreltik asit deposu 1 200 000 200 000

15 Su tesfiyesi 1 100 000 100 000

16 Sondaj 1 100 000 100 000

TOPLAM 5 980 000

Çizelge 5. Makine ve Teçhizat Listesi (Not: Makine fiyatları ₺ üzerinden verilmiştir.)

BİRİM KATI-AKIŞKAN TUTAR (TL)

PROSESLERİ

Direkt Masraflar %

Cihaz Satın Alma 100 5 980 000

Cihazların Montajı 39 2 332 200

Kontroller 13 777 400

Boru Hatları (Monte Edilmiş) 31 1 853 800

Elektrik Aletleri 10 598 000

Binalar 29 1 734 200

Saha Geliştirilmesi 10 598 000

Servisler 55 3 289 000

Arsa 6 358 800

İNDİREKT MASRAFLAR

Mühendislik 32 1 913 600

İnşaat 34 2 033 200

14
7. LİSTELER

7.1. Kısaltma Listesi

HNO3: Nitrik asit

NaNO3: Şili güherçilesi (sodyum nitrat)

H2SO4: Sülfürik asit

NH3: Amonyak

H2O: Su

NO: Azot oksit

NO2: Azot dioksit

7.2.Şekiller Listesi

Şekil 1: Dünyada Nitrik Asit tüketimi

Şekil 2: Dünyada Nitrik Asit Üretimi

Şekil 3: Nitrik Asit Üretiminin İllere Göre Dağılımı

Şekil 4: Atmosfer basıncında seyreltik nitrik asit üretim prosesi akım şeması

7.3.Çizelgeler Listesi

Çizelge 1 Nitrik Asidin Adlandırılması

Çizelge 2 Nitrik asidin fiziksel özellikleri

Çizelge 3 Nitrik asidin standartları ve ticari şekli

Çizelge 4 ABD Sanayi Gruplarına Göre Genel İstatistiklerin Yıllık Üretim Anketi (2007-2008)

Çizelge 5 Makine ve Teçhizat Listesi

15
8.KAYNAKLAR

[1] https://www.turkcebilgi.com/nitrik_asit

[2] http://www.essentialchemicalindustry.org/chemicals/nitric-acid.html

[3]https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK230433/&prev=search

[4] https://www.persistencemarketresearch.com/market-research/nitric-acid-market.asp

[5] http://www.nitrikasit.gen.tr/nitrikasit-paketleme.html

[6] http://web.hitit.edu.tr/dersnotlari/ibrahimbilici_17.12.2014_5V2H.pdf

[7] https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/83532/mod_resource/content/0/4.hafta.pdf

[8] https://www.laboratuvar.com/cevre-analizleri/imisyon-analizleri/ortam-havasinda-gaz-olcumu/no-
azotoksit-nitrik-oksit-olcum-ve-analizi

[9] https://www.frmtr.com/cografya/1545864-azot-dioksit-no2.html

16
17