Professional Documents
Culture Documents
FIL2
FIL2
FIL2
PANIMULANG PAGSASALIN
Gina P. Canlas
KATUTURAN NG PAGSASALIN
• Sa/lin (png.)
o Paglilipat mula sa isang sisidlan tungo sa iba.
o Pagkopya ng isang bagay mula sa orihinal.
o Pagtutumbas sa isang salita, parirala, o pangungusap mula sa orihinal na wika patungo sa ikalawang wika.
o Pag-endoso ng isang dokumento mula sa isang tanggapan tungo sa iba.
o Pagbibigay ng isang katungkulan tungo sa iba bilang promosyon sa trabaho o anumang katulad.
• “Translation”
o Latin: “translatio” – “pagsalin”
o Griyego: “metafora” o “metaphrasis” – “metaphrase” o “salita-sa-salitang pagsalin” (Kasparek 1983).
o Maituturing na dahilan kung bakit palaging inaakala na ang pagsasalin ay pagtatapatan lamang ng mga
salita ng dalawang wika.
• Eugene Nida (1964)
o Ang pagsasalin ay paglalahad sa tumatanggap na wika ng pinakamalapit na natural na katumbas ng
mensahe ng simulaang wika, una’y sa kahulugan at pangalawa’y sa estilo.
• Mildred Larson (1984)
o Ang pagsasalin ay muling paglalahad sa tumatanggap na wika ng tekstong naghahatid ng mensaheng
katulad ng sa simulaang wika ngunit gumagamit ng piling mga tuntuning panggramatika at mga salita ng
tumatanggap na wika.
• Peter Newmark (1988)
o Ang pagsasalin ay isang gawaing binubuo ng pagtatangkang palitan ang isang nakasulat na mensahe sa
isang wika ng gayon ding mensahe sa ibang wika.
• Kahulugan ng Pagsasaling-Wika
o Ang pagsasaling-wika ay ang paglipat sa pinagsasalinang wika ng pinakamalpit na katumbas na diwa at
estilong nasa wikang isinasalin.
• Mga Katangiang Dapat Taglayin ng Tagasalin
o Sapat na kaalaman sa dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin.
o Sapat na kaalaman sa paksang isasalin.
o Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang bansang kaugnay sa pagsasalin.
o Sapat na kaalaman sa gramatika ng dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin.
• Kahalagahan ng Pagsasalin
o Pagpapalaganap ng kaalaman o kaisipang nakapaloob sa akda.
o Pagbibigay liwanag sa kasaysayan at kultura ng ibang bansa o panahon.
o Pagpapakilala sa mga bagong mambabasa ng isang akdang itinuturing na makabuluhan ng isa o ilang tao.
o Higit na nagkakaunawaan at nagkakadamahan ng kanilang interaksyon.
• Unang Yugto: Panahon ng mga Kastila
o Mapalaganap ng mga Kastila ang Iglesia Catolica Romana.
o Isalin sa Tagalog at iba pang katutubong wika ang mga dasal at mga akdang panrelihiyon.
o Nagturo ng wikang Kastila ngunit hindi naging konsistent.
o Hindi lantarang inihayag ng kastila ang tunay nilang pakay sa bansa.
o Sa paglisan ng kapangyarihang Espanyol sa Pilipinas, nagpatuloy pa rin ang pagsasalin ng mga piyesang
nasa wikang Kastila.
• Sa Pilipinas, kasintanda rin ang pagsasalin ng limbag na panitikan (Almario et al., 1996).
• Ang unang aklat na nailimbag sa Pilipinas, ang Doctrina Christiana (1593), ay salin ng mga pangunahing dasal at
tuntunin ng simbahang Katoliko.
• Pangalawang Yugto: Panahon ng mga Amerikano
o Thomasites – mga unang guro.
o Naging masigla ang pagsasalin sa wikang Pambansa ng mga akdang nasa wikang Ingles.
o Impluwensiya ng Amerikano
▪ Edukasyon.
▪ Nagkaroon tayo ng iba’t ibang karunungan.
#NOWAYBUTUP
DANICA YAMBAO 1OMT 2S
o Ang pagsasalin sa panahong ito ay di-tuwiran.
o Rolando Tinio
▪ Maraming naisaling klasikong akda.
o National Bookstore (1971)
▪ Ipinasalin ang mga popular na nobela at kuwentong pandaigdig at isinaaklat upang magamit sa
paaralan.
o Goodwill Bookstore
▪ Naglathala ng koleksyon ng mga klasikong sanaysay nina Aristotle, Aquinas, Kant, at iba pa.
o Children’s Communication Center
▪ Nagsalin at naglathala ng mga akdang pambata tulad ng “Mga Kuwentong Bayan Mula sa Asia”,
“Rama at Sita”, “Palaso ni Wujan”, “Mga Isdang Espada”, at iba pa.
• Ikatlong Yugto ng Kasiglahan: Patakarang Bilinggwal
o Ang pagsasalin sa Filipino ng mga materyales pampaaralanna nasusulat sa Ingles.
o Aklat, patnubay, sanggunian, gramatika, at iba pa.
o Department Oder No. 25, s. 1974.
o Reference Grammar, Program of the Girl Scout of the Philippines, at iba pa.
• Ikaapat na Yugto ng Kasiglahan: Pagsasalin ng mga Katutubing Panitikang Di-Tagalog
o Kinakailangan ang pagsasalin ng mg akatutubong panitikang di-Tagalog upang makabuo ng panitikang
Pambansa.
o LEDCO (Language Education Council of the Philippines) at SLATE (Secondary Language Teacher
Education) ng DECS at PNU noong 1987.
o Pagtulong ng Ford Foundation.
o Cebuano, Ilocano, Hiligaynon, Bicol, Samar-Leyte, Pampanggo, at Pangasinan.
o Bernakular.
o Sa proyektong ito, nagkaroon din ng pagsasalin sa ilang Chinese-Filipino Literature, Muslim, at iba pag
panitikan ng mga minor na wika ng bansa.
o GUMIL (Gunglo Dagiti Mannurat nga Ilocano).
o Kurditan – katipunan ng mga akda.
PAGHAHANDA SA PAGSASALIN
• Proseso ang Pagsasalin
o Ang pagsasalin ay isang proseso.
o Hindi lamang ito bastang pagsabak sa pagtutumbas ng mga salita mula simulaang lengguwahe papuntang
tunguhang lengguwahe.
o Kinapapalooban ng paghahanda, aktuwal na pagsasalin, at ebalwasyon ng salin.
• Pagpili sa Tekstong Isasalin
o Ang isang tagasalin ay dapat makaramdam ng natural na pagkagusto sa tekstong isasalin o ang tinatawag
na “natural affinity”.
o Kahit ang isang tagasalin ay kinomisyon lamang na magsalin ng isang materyal, kapag tinanggap niya ito,
para na rin siyang nagpasiyang piliin ang teksto dahil maaari naman niya itong tanggihan kung ayaw niya.
o “One should never translate anything one does not admire” – Justin O’Brien (Nida,1964).
o Hindi maiiwasan sa pagsasalin ang pagiging subhetibo o personal.
o Dapat gabayan ang isang tagasalin ng sariling panlasa.
o Anong uri ng teksto ang nais mong isalin? Sa anong genre mo nais makilala? May partikular ka bang
teksto na gustong maging unang proyekto?
o Ralph S. Galan – tula ang hilig isalin
o Rolando S. Tinio – nakilala sa pagsasalin ng mga dula lalo na ang mga dula ni Shakespeare.
• Pagbasa sa Teksto
o Dapat basahin muna ng tagasalin ang tekstong isasalin.
#NOWAYBUTUP
DANICA YAMBAO 1OMT 2S
o Paulit-ulit hanggang lubos niya itong maunawaan.
o Pagkakataon ito upang makilala ang kalikasan ng tekstong isasalin, kung teknikal ba ito o pampanitikan.
o Matutukoy ang mga salitang bago sa pandinig, lalo na iyong malalalim o teknikal, na ngayon pa lang ay
kailangan nang saliksikin o ipagtanong sa mga eksperto upang hindi na maging problema kapag aktuwal
nang nagsasalin.
• Pagsusuri at Interpretasyon ng Tekstong Isasalin
o Inuunawa ng tagasalin ang nilalaman ng teksto sa kabuoan.
o Higit na mainam kung nauunawaan nang buo ang materyal na isinasalin kaysa inuunawa lamang ito nang
baha-bahagi o kasabay ng salita o pangungusap na isinasalin.
o Kailangang tiyakin ng tagasalin ang uri ng teksto upang makaisip ng angkop na estratehiyang ilalapat sa
pagsasalin.
o Tukuyin ang uri ng teksto (impormatibo, ekspresibo, operatibo).
o Ginagawa ito upang matiyak kung ano ang tungkuling ginagampanan ng wika sa teksto.
• Pagsasaliksik Tungkol sa Awtor ng Tekstong Isasalin
o Lalong makikilala ng tagasalin ang tekstong isasalin kung magsasaliksik din tungkol sa bakgrawnd ng
orihinal na sumulat nito o organisasyong nagpasalin nito.
o Sino ang may-akda?
o Ano ang estilo sa pagsulat na tatak niya?
o Ano-ano ang mga pangyayari sa personal na buhay ng may-akda o mga pangyayari sa lipunang kasabay
ng pagkakasulat ng teksto na maaaring nakaapekto rito?
o Bakit isinulat ng may-akda ang teksto? Ano ang intensiyon niya?
o Lalong nailalapit ng tagasalin ang salin sa orihinal kapag malay sa mga sangkap na nakaimpluwensiya sa
pagkakasulat nito.
• Pagtukoy sa Layon ng Teksto
o Dapat unawain ng tagasalin ang intensiyon ng may-akda sa pagsulat ng teksto.
o Isinulat ba niya ito upang magbigay-impormasyon? upang umantig ng damdamin? upang magpakilos?
o Dapat tiyakin ng tagasalin na maipararating ang intensiyong iyon sa mga mambabasa.
• Pagtukoy sa Pinag-uukulan ng Salin
o Dapat makilala ang pinag-uukulan ng salin upang maisaalang-alang ang kanilang kalikasán sa pagsasalin
ng teksto.
o Iniaayon ang wika ng pagsasalin sa wika ng pinag-uukulan ng salin o sa gagamit nito.
o Halimbawa: Kung kabataan ang target na mambabasa, paano kaya maisasalin ang teksto sa paraang
makakaugnay sila?
o Sino ang target audience ng bersiyong ito?
o Ano ang kanilang kalikasán?
o Ano ang uri ng wikang gamit nila?
o Paano matitiyak na bagay sa kanila ang salin?
• Pagtukoy sa Teorya sa Pagsasalin
o Magsaliksik ng teoryang gagamiting batayan sa pagsasalin.
o Magsisilbing framework o paliwanag ng tagasalin sa prosesong sinunod niya.
o Higit ang kredibilidad ng isang saling may batayang sinunod kaysa sa ibinatay lamang sa sarili niyang
pananaw at diskarte (liban na lamang kung iginagalang na siyang awtoridad sa larang ng pagsasalin).
• Teoryang Skopos
o Isa itong dulog sa pagsasalin na nabuo sa Germany noong mga huling taon ng Dekada 70.
o Hans Vermeer (1930 – 2010)
▪ Isa sa mga pangunahing tagapagsulong.
▪ Alemang lingguwista at iskolar sa pagsasalin.
o Pagbalikwas ito sa mga teorya sa pagsasalin na karamihan ay mga teoryang lingguwistiko o nakatuon sa
estruktura tungo sa mga teoryang nakatuon sa gamit at halagang sosyokultural.
o Isinasaalang-alang nito ang mga kontekstuwal na salik sa pagsasalin ng isang teksto gaya ng kultura ng
mga target na mambabasa o ng kliyenteng nagpasalin.
o Ang tingin nito sa pagsasalin ay hindi lamang pagtutumbas ng mga salita kundi isang anyo ng gawaing
pantao. May dapat na gampanan ang isang salin sa tao. Mayroon itong layunin.
o Skopos
#NOWAYBUTUP
DANICA YAMBAO 1OMT 2S
▪ Salitang Griyego.
▪ “Purpose” o layunin ng pagsasalin.
o Pasulong ang pagtingin nito sa teksto; nakatuon sa mga tatanggap ng salin.
o Pagtaliwas ito sa nakaugaliang pagtingin na pabalik o tumatanaw sa simulaang teksto.
o Bago simulan ang pagsasalin, malinaw dapat sa tagasalin ang kaniyang layunin o skopos.
#NOWAYBUTUP