CNC FREZELERDE İŞLEME PARAMETRELERİ

Kesiciler ve Etkilediği Kesme Parametreleri

Talaş kaldırma işlemlerinde, tornalama ve delme işleminde olduğu gibi tek noktalı kesiciler ile
sürekli kesme işlemi, ya da frezeleme işleminde olduğu gibi çok uçlu takımlarla sürekli olmayan
kesme işlemi yapılır. Sürekli kesme işlemlerinde kesici uçlarda yüksek sıcaklıklar oluşurken
süreksiz kesme işlemlerinde kesici uçlar darbeli yüklere maruz kalırlar. Frezeleme işlemlerinde
darbeli yüklere maruz kalan kesicilerde büyük kuvvetler ve sıcaklık değişmeleri meydana gelir.
Kesicinin sürekli dönme çevriminden oluşan ısıtma ve soğutma etkisini yenebilmesi için darbe
direnci yüksek olmalıdır. Kesici takımın darbe direnci düşükse takım ucu hızlı bir şekilde aşınır.
Tüm bu olaylar ekonomiklikle beraber dikkate alınırsa kesici takımda aranan başlıca özellikler
şöyle sıralanabilir

Kesici takımda aranan başlıca özellikler;


 Aşınmaya ve şekil değiştirmeye dayanıklı olması için yüksek sertlik, 

 Kırılmaya ve özellikle darbelere karşı yüksek tokluk, 

 Oksidasyona dayanıklı olması için yüksek kimyasal kararlılık, 

 Yüksek kızıl sertlik ve termik darbelere karşı yüksek mukavemet 

Kesici takım özellikleri bütün talaşlı imalat operasyonlarında ve özellikle mikro frezeleme
uygulamalarında hayati öneme sahiptir

Kesici Takım Çap Ölçüsü

Mikro frezeleme uygulamalarında, işlemin hassasiyetinden kaynaklı olarak kesici özellikleri daha
fazla ön plana çıkmaktadır. Çok küçük ölçülerinden ve hassasiyetinden dolayı üretimi oldukça zor
olan mikro kesici takımların çap ölçülerinin ve salgı değerlerinin belirlenmesi oldukça zordur. Çok
yüksek devirlerde kullanılan mikro kesiciler; üretim hatalarına ve kullanılan tutucu tipine göre
salgılı dönebilir. Kabul edilebilir olmayan oranlardaki salgı değeri kesme kuvvetlerini ve kesme
parametrelerini çok fazla olumsuz etkileyeceğinden dolayı çeşitli tedbirler ile giderilmelidir.
Gelişen teknoloji ile birlikte günümüzde lazer ölçüm cihazları ile kesici yüksek devirde dönerken
salgı değerleri binde mertebesinde tespit edilebilmektedir. Kesici takım durağan halde iken
mikroskop ve benzeri cihazlar ile yapılan takım çapı hesaplamaları salgı değeri hesaba katılmadığı
için yanıltıcı olabilir. Lazer ölçüm cihazları takım boyu sıfırlama sürecini de kolaylaştırmaktadır.
Kesicinin çap değeri takım yolu geometrisini direk olarak etkiler. Değişen takım yolu geometrisi
sonucunda kontrol ünitesine ve tezgâh özelliklerine bağlı olarak anlık ilerleme değerleri ve buna
bağlı birçok kesme parametresi değişebilir. Kesici çapına bağlı olarak takım yolu geometrisi
değişir. Uzun doğrusal hareket veya küçük dairesel hareketler oluşabilir. Takım yolları geometri
elemanlarındaki bu farklılıklar sebebiyle ilerleme hızlarında anlık değişim ve duraksama oluşur,
kesme işlemi süreksiz olur. Talaş akışı kesilir ve kesme kuvvetlerinde anlık keskin değişimler
gözlemlenir. Bu değişimler kesici takımın aşınma hızının arttırır ve kırılmasına sebep olur.

Kesici çapının değişmesi ile birlikte takım yolu geometrisindeki değişimin takım yolu mesafesinin
uzaması veya kısalması neden olacaktır. Artan işlem süresi kesicinin aşınmasına, işlem sürelerinin
ve maliyetin artmasına neden olacaktır.

Kesici çapı ölçüsüne bağlı olarak kesme hızı ve devir hesabı aşağıdaki bağıntıyla gösterilir.

Kesme Hızı ve Etkilediği Parametreler

Kesme hızı frezenin dönmesi ile gerçekleştiği için devir ve kesici çapı ile bağlantılıdır. Kesme hızı
parametresi kullanılan kesici takıma göre kesici takım üreticileri tarafından belirlenen
değerlerdir. Kullanıcılar tarafından kesici takım kataloglarından belirlenir, kesme hızı değeri kesici
takım üreticileri tarafından işlenen malzemeye göre belirli aralıklarda belirlenir ve kullanıcılar bu
aralık değerlerine göre en uygun kesme hızını belirlemelidirler.

Kesme hızı değeri takım ömrü üzerinden en fazla etkiye sahip parametredir. Takım ömrü en basit
form olarak aşağıdaki gibi gösterilebilir.
Kesme hızı tarafından etkilenen bir diğer önemli parametrede kesici takım devir sayısıdır.
Frezeleme işlemlerinde, devir sayısı kesme hızına ve takım çapına bağlı olarak hesaplanabilir.

İlerleme Değeri ve Etkilediği Parametreler

İlerleme hızı parametresi katalog değerlerinden belirlenen kesici takım malzemesi ve işlenen
malzeme göre belirlenen diş başına ilerlemenin; kesici takım diş sayısı ve devir sayısı ile çarpımı
ile elde edilir. Bu durumda ilerleme hızı, kesici takım devir sayısı ve kesici takım diş sayısı ile
doğru orantılıdır. İlerleme hızı değeri aşağıdaki gibi hesaplanabilir.

İlerleme hızının etkilediği en önemli parametre yüzey pürüzlülüğü, kesici aşınması ve ölçü
doğruluğudur. İlerleme hızı ile yüzey pürüzlülüğü arasındaki ilişki aşağıdaki gibidir.
Metal kaldırma oranını ilerleme hızı değeri tarafından etkilenen önemli bir parametrelerdir.
Metal kaldırma oranı aşağıdaki gibi hesaplanabilir.

Kesici Ömrü ve Etkilediği Parametreler

Takım ömrü üzerinde kesme hızının etkisi büyüktür. Kesme hızı parametresi takım ömrü üzerinde
etkisi olan en önemli parametredir.

Takım ömrü üzerinde bir diğer önemli parametrede ısıdır. Isı direk olarak aşınma üzerine etkisi
olmasa da ısının artmasıyla takım ömrü kısalır. Takım ömrünün uzun olması için kesme esnasında
oluşan ısının kesme bölgesinden uzaklaştırılması çok önemlidir. Bu çalışmada uygulanan yöntem
ile kesme esnasında oluşan ısı talaş ile birlikte kesme bölgesinden hızlıca uzaklaştırılmaktadır. Bu
yöntemde kesme işlemi esnasında soğutma yöntemi olarak hava kullanılmalıdır.

En genel formuyla kesici takım ömrü aşağıdaki gibi bulunabilir.

Aşınma

Talaş kaldırma esnasında kesici yüzeyinde sürtünme, yapışma ve ısı transferi sonucunda oluşan
malzeme kaybı aşınma olarak tanımlanır.
Aşınma mekanizmaları;
Kesici üzerinde oluşan aşınma çeşitleri aşağıdaki gibi sıralanabilir;

 Adhezyon (yapışma) aşınması 

 Abrazyon (sürtünme) aşınması 

 Difüzyon aşınması 

 Oksidasyon aşınması 

 Yorulma 

Kesici aşınma çeşitlerinin açıklamaları aşağıdaki gibidir;


 Burr oluşumu: Çapak oluşumu olarak da isimlendirilebilir. Genellikle iş parçası üst yüzeyinde ve
kesici çıkış bölgelerinde görülür. Talaşın iş parçasından kopmaması sonucu iş parçasında oluşan
çapaktır. Sünek malzemelerde daha çok görülür. 

 Serbest Yüzey Aşınması: Takımın işlenmiş iş parçası yüzeyi ile temas halinde olan yan kenar
yüzeyinin sürtünmesinden dolayı oluşan aşınma biçimidir. Serbest yüzey aşınmasının oluşma
nedeni abrazyon aşınmasıdır. 

 Krater Aşınması: Kesici – talaş ara yüzeyinde, talaşın kesici ile temasta olduğu alanda ortaya
çıkan talaş yüzeyi aşınmasıdır. Bu aşınmaların oluşmasında; kesici talaş ara yüzeyindeki yüksek
sıcaklıklar önemli rol oynamaktadır. 

 Çentik Aşınması: Kesici kesme kenarlarından küçük parçaların kırılmasıdır. Çentik aşınması
kesici bozukluk durumunun oluşma nedenleri; mekanik gerilmeler, ısıl gerilmeler ve iş parçasının
sert bir yüzey tabakasına sahip olması veya işlenen parçanın kendi sertliğinden dolayı oluşan
talaşın özelliklerinden kaynaklanan abrazyon aşınmasıdır. Çentik aşınması, takım malzemesinin
yüksek sıcaklık sertliği ve gerilmelere karşı deformasyon direncini arttırılarak, azaltılabilir. 

Plastik Deformasyon: Metal kesme işlemi sırasında, kesici - talaş ara yüzeyinde, kesici ve
talaşın birbirine temas ettiği alan üzerinde, basma gerilmelerinden dolayı kesicinin deforme
olmasıdır. Genellikle yüksek kesme kuvvetlerinin oluştuğu yüksek ilerleme değerlerinde görünür.


 Kesici Kırılması: Kesicinin kesme ucunun kırılması, kesici kırılması olarak adlandırılır. Kesici
kırılması genellikle seramik esaslı kesicilerde, kesici bozukluk mekanizmalarının çok fazla etkisi
olmadan gerçekleşir. Kesici kırılması hasarını önlemek ve kesici ömrünü yükseltmek için kesme
kuvvetlerinin azaltılması, sağlam ve daha rijit kesici tertibatlarının kullanılması ve kırılma tokluğu
arttırılmış kesicilerin kullanılması gereklidir.

Yüzey Pürüzlülüğü ve Etkilediği Parametreler

Yüzey pürüzlülüğünü etkileyen başlıca faktörler



BUE (Talaş yapışması) oluşumu
Sistemin rijitliği (Makine titreşimi)

 İlerleme mekanizmasının hassas olmaması

 İş parçasının yapısında bozulma

 Malzeme özellikleri

 İşleme tipi ( İşlenen yüzeyde talaş akışı sırasında oluşan bozulma )

 İlerleme, kesme hızı, talaş derinliği

 Kesici takım geometrisi

 Kesici takım ve iş parçası arasındaki titreşim

 Kesme sıvısı tipi, sıvı konsantrasyonu arttırıldığında ortalama yüzey pürüzlülüğü azalmaktadır.

İşlenen Malzemenin Özelliği ve Etkilediği Parametreler

Kullanılan malzeme birçok parametrenin belirlenmesinde önemli bir etkiye sahiptir. İşlenmek
istenen malzemenin teknik özellikleri kesme parametrelerinin belirlenmesinde önemlidir.