Privredna Komora Crne Gore 2012 PDF

dr Igor Kovačević
Sektor energetike
Razvoj obnovljivih izvora

energije u Crnoj Gori
18. jul 2012. godine
PREZENTACIJE U 2012. GODINI

1. Investment Opportunities in Renewable Energy Sources in Montenegro, EBRD –
Renewable Energy Investment Forum, Podgorica, 28.06.
2. Investment Opportunities in Energy Sector of Montenegro, pozivno predavanje,
5th Annual Balkan Energy Finance Forum, Beograd, 19.06.
3. Renewable Energy Sources in Montenegro, Posjeta Kirgistanske delegacije,
Podgorica, 07.05.
4. Obnovljivi izvori energije u Crnoj Gori, I sastanak mješovite komisije za ekonomsku
saradnju izmeñu Republike Slovenije i Crne Gore, Ljubljana, 25.04.
5. Podloge za izradu lokalnih energetskih planova, UNDP i Zajednica Opština Crne
Gore, Podgorica, 06.04.
6. Razvoj obnovljivih izvora energije u Crnoj Gori, Okrugli sto “Energetska efikasnost u
cilju održivog i ekološkog razvoja društa, Unija poslodavaca Crne Gore, Budva, 22.03.
Preamula
7. Mogućnosti korišćenja obnovljivih izvora energije u zgradarstvu u Crnoj Gori,

Savjet za ekološku gradnju, Podgorica, 16.03.
8. Nacionalni cilj korišćenja obnovljivih izvora energije, Sastanak sa predstavnicima
NVO za oblast obnovljivih izvora energije, Podgorica, 30.01.
...
Udruženje energetike i rudarstva Podgorica, 18. jul 2012. godine
Sadržaj prezentacije
1. Strateški i zakonodavni
okvir
2. Evropska politika OIE* i
implementacija u Crnoj Gori
3. Pregled projekata OIE
4. Energetska infrastruktura
5. Trenutne prepreke i razvoj OIE
6. Zaključci Vodotok Jezerštica, Opština Berane
Obnovljivi Izvori Energije (u nastavku prezentacije: OIE) su izvori energije koji su sačuvani u prirodi i obnavljaju
se u cijelosti ili djelimično, posebno energija vodotoka, vjetra, neakumulirana sunčeva energija, biogorivo, biomasa,
biogas, geotermalna, hidrotermalna i aerotermalna energija, energija talasa, plime i osjeke, gasa iz deponija, gasa iz
postrojenja za preradu otpadnih voda (definicija Zakon o enegetici)
1.1. Strategija razvoja energetike Crne Gore

Energetski sektor je prepoznat u Crnoj Gori (CG)
kao značajna pokretačka snaga nacionalne
ekonomije
Strategija razvoja energetike CG do 2025.
godine (2007.) (SRE) i Akcioni plan za
implementaciju Strategije 2008-2012. godina
1. Strateški i zakonodavni okvir
Strategija daje smjernice energetskog progresa i

održivog razvoja:
povećanje energetske efikasnosti;
veće korišćenje OIE;
revitalizacija postojećih i izgradnja novih
elektroenergetskih objekata;
postizanje balansa izmeñu energetskog razvoja i
zaštite životne sredine i
CG kao investicioni izazov za ulaganja u OIE.
Kanjon rijeke Tare

1.1. Strategija razvoja energetike Crne Gore (nast.)
Energetska politika Crne Gore do
2030. godine (usvojena 2011. godina)
definiše 3 glavna prioriteta:
sigurnost snabdijevanja;
konkurentnost tržišta i

održivi energetski razvoj
U toku je izrada Inovirane “Strategija

razvoja energetike CG do 2030.
godine” se priprema od strane
stranih konsultanata koji se već
duže vrijeme bave
Hidroelektrana Piva
konsultnatskim poslovima u CG
1.2. Zakoni u oblasti energetike

Zakon o energetici (“Službeni list CG”, br.28/10)
tretira OIE u skladu sa najnovijom EU Direktivom
2009/28/EC
Pod OIE uključuje se električna i toplotna
energija kao i energija u saobraćaju
Povlašćeni proizvoñač koji ima pravo na podsticaj
za proizvedenu električnu energije i pravo prvenstva

preuzimanju energije u elektroenergetski sistem
Garancija porijekla za energiju proizvedenu iz OIE
Nacionalni cilj za udio OIE u finalnoj potrošnji
sveukupne energije
Program razvoja i korišćenja OIE
Crnogorski katun
Zajednički projekti i zajedničke podsticajne
mjere

1.2. Zakoni u oblasti energetike (nast.)
Zakon o energetskoj efikasnosti (EE) (“Službeni list CG”, br.29/10) područje
efikasnog korišćenja energije u sektorima finalne potrošnje
Zakonom o EE se ureñuju:
područje efikasnog korišćenja energije u
sektorima finalne potrošnje

obaveze za donošenje programa i
planova za poboljšanje EE na
nacionalnom, lokalnom nivou i na nivou
energetskih subjekata i potrošača
sprovoñenje programa i planova EE
javna ovlašćenja i odgovornosti za
utvrñivanje i sprovoñenje politike EE
Planinarski dom na Orijenu ostale mjere EE
obveznici sprovoñenja mjera EE
1.3. Regulatorni okvir za OIE

Ministarstvo nadležno za energetiku je usvojilo regulativni okvir za OIE na osnovu
Zakona o energetici:
1. Pravilnik o kriterijumima za izdavanje energetske dozvole, sadržini zahtjeva i
registru energetskih dozvola (“Službeni list CG”, br. 49/10)
2. Pravilnik o vrstama i klasifikaciji postrojenja koja koriste OIE i postrojenja
za visokoefikasnu kogeneraciju (“Službeni list CG”, br. 28/11)
3. Pravilnik o bližim uslovima koje treba

ispunjavati pravno lice za mjerenje i
istraživanje potencijala obnovljivih izvora
energije (“Službeni list CG”, br. 28/11)
4. Uredbu o načinu sticanja statusa i ostvarivanja
prava povlašćenog proizvoñača električne
energije (“Službeni list CG”, br. 37/11)
5. Uredbu o načinu izdavanja, prenošenja i povlačenja garancija porijekla

energije proizvedene iz obnovljivih izvora energije i visokoefikasne kogeneracije
(“Službeni list CG”, br. 37/11)
1.3. Regulatorni okvir za OIE (nast.)
Pored navedenih propisa sa prethodne strane, ministarstvo je usvojilo i pripremilo:
6. Uredbu o tarifnom sistemu za utvrñivanje podsticajne cijene električne
enerigje iz obnovljivih izvora i visokoefikasne kogeneracije (“Službeni list CG”, br.
49/11)
7. Uredbu o vrstama i načinu podsticanja proizvodnje iz obnovljivih izvora
energije i kogeneracije (pripremljena)

Planira se još usvajanje:
Nacionalnog cilja udjela OIE u
ukupnoj energetskoj potrošnji
Programa razvoja i korišćenja
OIE (NREAP iz Direktive 2009/28/EK)
Električna vozila u Perastu
1.4. Promovisanje proizvodnje energije iz OIE

Razlozi za podsticaje električne energije iz OIE (OIEee):
Povećanje sigurnosti snabdijevanje energijom
Smanjenje uvoza električne energije
Povećanje energetske nezavisnosti i korišćenje nacionalnih potencijala
Podsticajne mjere za toplotu iz OIE?

Jeftinije je podsticati tehnologije koje
proizvode korisnu toplotu nego tehnologije
za proizvodnju električne energije
Fond za podsticajne mjere ne postoji
Solarni fotonaponski sistem, Opština Herveg Novi

1.4. Promovisanje proizvodnje energije iz OIE (nast.)
Podsticaji za proizvodnju električne energije u Crnoj Gori
Podsticajne cijene za električnu energiju
proizvedenu u postrojenjima koja koriste OIE
Podsticajna cijena za električnu [c€/kWh]
Postrojenja
energiju proizvedenu u 1 Male hidroelektrane
postrojenjima koja koriste OIE od 3 GWh 10,44
važi samo za postrojenja koja:

od 3 – 15 GWh 7,44
su stekla status povlašćenog iznad 15 GWh 5,04
proizvoñača i 2 Vjetroelektrane 9,60
doprinose ispunjenju 3 Elektrane na čvrstu biomasu
nacionalnog cilja u skladu sa iz šumarstva i poljoprivrede 13,71
Programom korišćenja i iz drvno-prerañivačke industrije 12,31
razvoja OIE. 4 Solarne elektrane 15,00
Elektrane na čvrsti
Status povlašćenog proizvoñača 5 9,00
deponijski otpad
je definisan Zakonom o energetici 6 Elektrane na gas iz otpada 8,00
definisan na 12 godina
7 Elektrane na biogas 15,00
1.4. Promovisanje proizvodnje energije iz OIE (nast.)

Podsticaji za proizvodnju eletrične energije iz solarnih sistema
Status povlašćenog
proizvoñača se može
dobiti za solarne sisteme
instalisane snage do 1
MW na zgradama i
grañevinskim
konstrukcijama
Nema problema sa
planskim
dokumentima
Ograničen kapacitet
Nema rizika
održivosti izgradnje
solarnih sistema
Mehanizam energetske
dozvole
Pregled prezentacije

2. Evropska politika OIE i
implementacija u Crnoj
Gori
6. Zaključci
2. Evropska politika i njena implementacije u Crnoj Gori
2.1. Evropska politika u oblasti klimatskih promjena i energetike
Do 2020. godine je Evropska

politika u oblasti klimatskih
promjena, tzv. 20-20-20 do
2020. godine
20 % udjela korišćenja OIE na
nivou Evropske unije
U dijelu energetske politike,
energetska efikasnost i OIE su
meñusobno povezani
EU politika u oblasti klimatskih promjena i energetike

2.2. Nacionalni cilj OIE u zemljama Evropske unije
Metodologija za računanje nacionalnog cilja OIE
Direktiva 2009/28/EK od Evropskog parlamenta i Savjeta
Udio OIE [% ] se računa po sljedećoj jednačini:

Ukupna proizvodnja energije iz OIE OIEee + OIEtop + OIEsao
% OIE = =
UFEP UFEP
ee – električna energija; top – toplota; sao – saobraćaj i
UFEP – ukupna finalna potrošnja energije
Nacionalni cilj OIE se računa u % u odnosu na ukupnu finalnu potrošnju energije

Obavezujući Nacionalni cilj OIE do 2020. godine [%] za članice EU:
% OIE = S2005 + 5,5
. % + f(BDP)
S2005 - udio OIE u referentnoj 2005. godini;
5,5 % - fiksni dio nacionalnog cilja i
f - promjenjivi dio udjela u zavisnosti od bruto domaćeg proizvoda
2.2. Nacionalni cilj OIE u zemljama Evropske unije (nast.)
Nacionalni ciljevi za OIE za članice EU do 2020. godine

2.3. Implementacija Direktive 2009/28/EK
Crna Gora - članica Energetske zajednice
Crna Gora je ugovorna članica Energetske
zajednice od 2005. godine
U okviru Energetske zajednice, ugovorne
članice dobijaju obaveze:
implementacije relevantnog acquis
communautaire;
uspostavljanje regulatornog okvira i
otvaranje energetskog tržišta
Nacionalni cilj OIE za Crnu Goru je izračunat
na osnovu metodologije iz 2009/28/EK i iznosi
29,5 % do 2020. godine
S2005=23,0 %; fiksni dio 5,5 %; f =1,0 % Energetska zajednica, kraj 2011. godine
2.3. Implementacija Direktive 2009/28/EK (nast.)

Potrošnja biomase odnosno ogrijevnog
drveta u referentnoj 2005. godini?
Dobijeni rezultati o potrošnji ogrijevnog

drveta u studiji od Energetske zajednice su
mnogostuko bili veći od svih dosadašnjih
statističkih podataka i istraživanja sličnih
studija u Crnoj Gori
Na osnovu novih podataka o potrošnji
biomase, Energetska zajednica je predložila
novi nacionalni cilj za Crnu Goru:
51 % u junu 2011. godine
37 % u novembru 2011. godine i
34 % mart 2012. godine
Updated Calculation of the 2020 RES Targets for the
Contracting Parties of the Energy Community, november
2011
2.3. Implementacija Direktive 2009/28/EK (nast.)
Energetske zajednice izabrala
2009. kao polaznu-referentnu
godinu
Zašto Crnoj Gori to ne
odgovara?
Ukupna finalna potrošnja
energije u 2009. godini je oko
15 % manja od prosječne
ukupne godišnje potrošnje u
posljednjoj dekadi (2001-
2010. godina)
Kraće vrijeme za implementaciju Direktive, pa zemlje članice Energetske
zajednice traže smanjenje fiksnog i promjenjivog dijela nacionalnog cilja do
2020. godine

6. Zaključci

3.1. Hidropotencijal i hidroelektrane (nast.)
Hidropotencijal
Teoretski hidropotencijal je grubo ocjenjen u Vodoprivrednoj osnovi na ~10 TWh
Istraživanja i jednogodišnja hidrološka
mjerenja su završena na 45 vodotoka
od strane HMZCG, donatori NOR, EBRD
i UNDP

Mjerenja hidrometrijskim krilom na rijeci Bradavec
Izrada Katastra malih vodotoka

na teritoriji 13 sjevernih opština 88
lokacija – završetak oktobar 2012.
godine
Katastar malih vodotoka u Opštini Berane

Postojeće hidroelektrane (HE)
Modernizacija HE Piva
Druga faza modernizacije HE Perućica
HE Komarnica
Vlada je usvojila Nacrt detaljnog plana
Akumulaciona HE
Osnovne tehničke karakteristike:
instalisana snaga 168 MW (2×84 MW)

godišnja proizvodnja 232 GWh
HE Morača
Nacrt detaljnog prostornog plana
4 HE, ukupne instalisane snage 242 MW Kanjon Komarnice
Godišnja proizvodnja 620-720 GWh

Male hidroelektrane (mHE)
Dvije tenderske procedure za izgradnju malih hidroelektrana (2008. i 2010.) –
potpisanih 13 koncesionih ugovora
Planirana izgradnja ~35 mHE, ukupne
instalisane snage ~ 100 MW i planirane
godišnje proizvodnje ~ 300 GWh
Proizvodnja se očekuje u periodu 2012-
2014. godine

8 grañevinskih dozovla je izdano na 4
ugovor o koncesiji
Ukupne investicije u mHE ~ 140 M€
4 energetske dozvole i 4 ugovora o

koncesiji za izgradnju mHE, procedurom
energetske dozvole, instalisane snage do 1
MW Lokacije vodotoka na kojima su date koncesije za
www.oie-cg.me izgradnju mHE

mHE (nast.)
Zakon o ureñenju prostora i izgradnji objekata usvojen 2008. a inoviran u 2011.
godini
Samo 5 lokalnih planskih dokumenata je usvojeno, gradnja je nemoguća bez
planske dokumentacije
~2 godine je kašnjenja na realizaciji projekata
tender Water stream Municipality # sHPPs
Bistrica Berane 8
Šekularska Berane 5 Projekti sa grañevinskim
Bistrica Bijelo Polje 2 dozvolama

I Bjelojevićka Mojkovac 2
2008 Crnja Kolašin 3 Problem na realizaciji projekta
Zaslapnica Nikšić 2
Projekti u fazi pripreme tehničke
Grlja Plav 1
Babinopoljska Plav 2 dokumentacije
Vrbnica Plužine 2 Nepostojanje planskih dokumenata
Tušina Šavnik 4
II
Trepačka rijeka Andrijevica 1
za početak realizacije projekata
2010
Murinska rijeka Plav 2
Komarača Plav 1
Izgradnja mHE
Početak izgradnje prvih elektrana, pa i mHE ove godine
Očekivani rok završetka je, takoñe, ove godine
Multifunkcionalnost izgradnje mHE

pristupni put do vodozahvata

izletište pored vode
pristupni put do katuna, iznad
vodozahvata
osvjetljenje katuna
otvaranje turističkih staza
(Pešića jezera)
Informativna tabla o izgradnji mHE Jezerštiva u slivu Put od vodozahvata do katuna
Beranske Bistrice

Izgradnja mHE (nast.)
Slike sa gradilišta 13.07. ove godine

3.2. Vjetroelektrane
Dva ugovora o zakupu zemljišta i izgradnji
vjetroelektrana su potpisana sredinom 2010. god.
(VE Krnovo i VE Možura)
Faza izrade tehničke dokumentacije
Saglasnosti za priključenje na elektroenergetski
sistem od CGES
Elaborati o procjeni uticaja za životnu sredinu
Grañevinske dozvole u 2012. godini

Studija integracije vjetroelektrana u CGES
Regionalni IPA Adriatic projekat– Offshore
vjetropotencijal Lokacije dvije vjetroelektrane
Pojedinačna Broj Instalisana snaga Proizvodnja

VE Opština
snaga [MW] vjetrogeneratora [MW] [GWh]
Ulcinj
Možura 2,0 23 46 ~97
Bar
Nikšić
Krnovo 2,4 30 72 ~160
Šavnik
3.2. Vjetroelektrane (nast.)

Ortofoto vjetroelektrane na Krnovu

3.3. Solarni sistemi
Velika insolacija u Crnoj Gori, južna Evropa (insolacija Podgorice ~1600 kWh/m2)
Smjernicama u prostornim planovima - definisati udio korišćenja OIE, uključujući
OIEtop, prilikom izgradnje novih objekata
Kreiranje povoljnog regulatorno-investicionog ambijenta za realizaciju solarnih
sistema:
sofinansiranje fotonaponskih
sistema za katune
povoljne kreditne linije za

solarne termalne sisteme
status povlašćenog
proizvoñača se može dobiti za
solarne sisteme instalisane
snage do 1 MW na zgradama
i grañevinskim
konstrukcijama
Solarni kolektori u Tuzima
3.3. Solarni sistemi (nast.)

Registar potencijalnih lokacija za Primjer: Solarna elektrana
izgradnju solarnih elektrana dimenzije 4 × 10 m × 80 m,
krov 8o
orijentacija istok-zapad
instalisana snaga: 414 kWP
Zone za solarne elektrane u Opštini Ulcinj

3.4. Projekti biomase
Korišćenje biomase, šumski ostatak i ostatak drvno-prerañivačke
industije Tradicionalno u Crnoj Gori se koristi drvo
kao energent za grijanje prostorija u
zimskim mjesecima
Ne postoje sistemi za centralnu pripremu
toplote sa sistemima distribucije
Potrebno je odrediti količinu
korišćenje ogrijevnog drveta u Crnoj

Gori, kao OIEtop
Crna Gora ima potencijal u korišćenju
drvnog ostatka iz šuma i iz drvno-
prerañivačke industrije (FODEMO
projekat procjene energetskog
potencijala je ~400 GWh)
Ogrjevno drvo
3.4. Projekti biomase (nast.)

Proizvodnja drvnog goriva
Ostatak koji nekada predstavlja i ekološki
problem se može koristiti za proizvodnju
sječke, briketa i peleta
Proizvodni kapaciteti drvnog goriva:
peleti u Pljevljima (Vektra Jakić)
kapaciteta 50.000 t/god
peleti u Breznima 15.000 t/god
briketi u Bijelom Polju 700 t/god

Ostatak drvno-prerañivačke industrije
Proizvodnja toplote (OIEtop) i električne energije (OIEee)
Projekat daljinskog grijanja Opštine Pljevlja
Studija izvodljivosti za mikro sisteme daljinskog grijanja u Kolašinu i Mojkovcu
Elektrana na ostatke drvno-prerañivačke industije u Beranama, instalisane
snage 3 MW

3.4. Projekti biomase (nast.)
Projekti iskorišćenja ostale biomase
Poljoprivredni ostatak
2011. godine počela proizvodnja briketa u “Plantažama“ – 7.000 t/god
Energetska dozvola za elektranu na biogas od otpada živine – ~560 kW,
Mataguži, Podgorica
Sanitarne deponije i otpadne vode

Projekat kogenerativnog postrojenja
na gas iz otpada, instalisane
električne snage ~1,1 MW
(proizvodnje ~7 GWh) i toplote
~1,4 MW (proizvodnje ~10 GWh),
Glavni grad Podgorica
Sanitarna deponija u Podgorici
3.5. OIEtop u zgradarstvu

Korišćenje toplote za grijanje i/ili hlañenje prostorija korišćenjem OIE:
toplotne pumpe koje koriste geotermalnu, hidrotermalnu i aerotermalnu
energiju (OŠ „Milan Vukotić“, zgrada Europoint i Atlas capital centra u
Podgorici)
solarni sistemi za grijanje tople vode, grijanje ili hlañenje prostorija
Zamjena peći koja koriste naftne derivate

sa OIE, kao što su drvna goriva: peleti i
briketi
Put prema niskoenergetskim,

pasivnim i “Zero-energy house”
Zgrada Europoint-a u Podgorici

3.6. OIE u saobraćaju (OIEsao)
Regulativa i potencijal za korišćenje U Perastu i Tivtu se koriste električna
OIE u transportu (biogoriva, električna vozila za lokalni prevoz
energija) sa mjerama energetske Fotonaponski panali za punjenje
efikasnosti u transportu, predmet električnih vozila u Perastu
IPA 2011 projekta
Nema podataka o korišćenju ili
proizvodnji biogoriva

Elekrična vozila na crnogorskoj obali Fotonoponski paneli za punjenje vozila

6. Zaključci
Electricity Sector in Montenegro

4.1. Prenosni sistem
Podmorski kabal Italija – Crna Gora
375 km podmornog kabla

1000 MW kapaciteta
HVDC bipolarni kabal, 2x500 MW
Investicija 700 M€
Projekat se razvija u saradnji sa
TERNA (Italija) i CGES, Ugovor o
projektu potpisan u novembru
2010
Početak korišćenja - 2015
4.1. Prenosni sistem (nast.)

Interkonekcije i prenosni vodovi u Crnoj Gori
Vod 400 kV Podgorica-Tirana je završen

2011. godine
Vod 400 kV crnogorska obala - Pljevlja
90 M€ investicija
Detaljni prostorni plan završen 2011.

godine
Traforstanica na obali
Trafostanica Brezna 400/110 kV za
priključenje VE Krnovo i HE Komarnica
Meñudržavni vodovi sa Srbijom i BiH
Prenosni sistem 2015. godine

4.2. Distributivni sistem
Distribuirani proizvoñači
Studija priključenja i rada distribuiranih izvora na elektroenergetski sistem
Crne Gore, GEF-UNDP
Preporuke za priključenje
distribuiranih izvora na
elektroenergetski sistem
Razvoj elektroenergetskog
sistema u ruralnim područjima
sa značajnim potencijalom OIE
Primjer: Bistrica (BE)

Planirano 8 mHE
Instalisana snaga 10,2 MW
Priključak na postojeću
mrežu, investicija 1,7
Priključenje mHE na vodotoku Bistrica na EES M€

5. Trenutne prepreke i razvoj
OIE
6. Zaključci
Platije, Opština Kolašin

5.1. Podizanje svijesti o mogućnosti i načinu korišenja OIE
Nova internet stranica za OIE u Crnoj Gori
www.oie-cg.me
Nova internet stranica sadrži: www.oie-res.me
Pregled legislative
Potencijele OIE

Procedure
Autorizacije
Izgradnje
Aktuelne projekte
Aktivnosti nadležnih organa
Internet stranica je
višejezična...
Izgled naslovne stranice
5.2. Ubrazanje procedure autorizacije projekata OIE

Energetska dozvola
Pravilnik o kriterijumima za izdavanje energetske dozvole, sadržaju zahtjeva i
registru energetskih dozvola (“Sl. List CG”, br. 49/10)
Energetska dozvola se izdaje i za proizvodne energetske objekte, i za mHE:
instalisane snage do 1 MW (mini hidroelektrane)
na lokalnim vodotocima i
vodotocima godišnjeg bruto energetskog potencijala do 15 GWh
Osnovne karakteristike procedure:
Zahtjev za izdavanje energetske dozvole
Tehnička dokumentacija;
Izvještaj o mjerenjima i istraživanjima potencijala OIE;
Mišljenje operatora distributivnog sistema;
Mišljenje organa lokalne samouprave o uklapanju odnosno mogućnosti
uklapanja u prostor;
Izjava banke da će pratiti projekat;
5.2. Ubrazanje procedure autorizacije projekata OIE (nast.)
Energetska dozvola (nast.)
Osnovne karakteristike procedure (nastavak):
Primjenje su načela davanja koncesije: transparentnosti, nediskriminacije i
konkurentnosti
Javna rasprava o pristiglim zahtjevima

Mini hidroelektrane do 1 MW na vodotocima do 15 GWh godišnjeg bruto
potencijala
Izdavanje energetske dozvole od strane ministarstva
Odluka o davanju koncesije Vlade Crne Gore i
Ugovor o koncesiji za izgradnju mHE koji se potpisuje sa Vladom Crne
Gore
Primanje zahtjeva je obustavljeno od strane ministarstva nadležnog za

energetike, krajem 2011. godine!

Registar energetskih dozvola
Ministarstvo ekonomije je dobilo 18 zahtjeva, a izdalo 5 energetskih dozvola
Registar energetskih dozvola je javan i može se naći na internet strani za OIE
REGISTAR ENERGETSKIH DOZVOLA
Datum
Broj Naziv i sjedište Broj i datum donošenja rješenja Broj i datum prijema zahtjeva Podaci o lokaciji objekta prestanka
imaoca energetske dozvole o izdavanju energetske dozvole za izdavanje energ.dozvole Tehničke/energetske

energetske (broj katastarske parcele i važenja
karakteristike objekta
dozvole katastarske opštine) energetske
dozvole
ime i adresa PIB i matični broj broj datum broj datum
Kol Energy d.o.o. PIB: 02771799 vodotok Raštak, mHE "Raštak"

001 13.jula 25/2, CRPS: 5- 01-4/71 12.11.2010. 0501-2674/1 03.09.2010 između kota 870 mnm i 660 mnm 12.11.2012
624 kW, 2.496 GWh
Kolašin 0555294/001 kat.parcele 182/1, 182/2, 211
KO Raško-Mioska, Kolašin
Višnjić komerc
PIB: 02265435 kat.parcela 1546
d.o.o. Admirala elektrana na biogas
002 CRPS: 5- 01-3710/6 26.12.2011. 0501-3710/1 16.12.2010 list nepokretnosti br.1186 26.12.2013
Zmajevića 52, 526 kW, 4.0 GWh
0034454/011 KO Mataguži, Podgorica
Podgorica
Synergy d.o.o. PIB: 02836670 vodotok Vrelo,

mHE "Vrelo"
003 Ul.Slobode 78, CRPS: 5- 01-380/1 05.03.2012. 0502-1632/1 27.05.2011. između kota 831 mnm i 734 mnm 05.03.2014.
kat.parcele 901,922,516, 519, 587.5 kW, 2.760 GWh
Podgorica 0605483/002
621,622
KO Lijeska, Bijelo Polje
Dekar d.o.o. PIB: 02064693 vodotok Ljeviška rijeka, između kota mHe "Ljeviška rijeka -
004 4.jula 17, CRPS: 5- 01-482/3-2011 12.03.2012. 0502-489/1 14.02.2011. 1280 mnm i 1050 mnm izvor Morače" 12.03.2014.
Podgorica 0014072/012 kat.parcele 2329,1739 980 kW, 3.321 GWh
KO Starče, Kolašin
PIB: 02389312 mHE "Rijeka Bradavec"-

005 Igma Grand d.o.o. CRPS: 5- 01-1130/2 18.05.2012. 0502-2863/1 31.10.2011. vodotok Bradavec, između kota Varijanta 2 970 kW, 18.05.2014.
Trešnjevo, 0189181/004 1170 mnm i 918 mnm KO 3.823 GWh
Andrijevica Dulipolje i KO Jošanica, Andrijevica
Registar izdatih dozvola za istraživanje i mjerenje potencijala OIE

Razmjena na mjestu konekcije (OIEee)
Proizvoñač električne energije iz obnovljivih izvora energije u postrojenjima
instalisane snage do 20 kW ili visokoefikasne kogeneracije do 50 kWe ima
pravo na razmjenu električne energije koju u toku godine predaje u sistem
ili povlači iz distributivnog sistema (Zakon o energetici, član 90 stav 1).

Manastir Morača, mHE Vrelo,
razmjenjuje električnu energiju sa
Elektroprivredom CG
Instalisana snaga 11 kW
mHE je plasirala 5000 kWh u
elektroenergetski sistem CG
Puštena u rad 2010. godine
Primjer: Održivog razvoja
Manastir Morača
Decentralizovana proizvodnja energije
5.3. Karakteristike OIE projekata u Crnoj Gori

Zakon o koncesijama definiše da je
korišćenje hidropotencijala koncesiona
djelatnost, i mHE se razvijaju kroz
ugovore o koncesiji, sa trajanjem do
30 godina
VE se realizuju kroz ugovor o otkupu

državnog zemljišta i izgradnji
vjetroelektrane, 20 godina
Većina OIE projekata se realizuje kroz
ugovore o formiranju konzorcijuma
bez prethodne saradnje partnera
Zahtjev Vlade je:
Ogrjevno drvo kao OIE
Projektna/Koncesiona preduzeća
moraju biti formirana od strane
Koncesionara-konzorcijuma
Rokovi faza su definisani ugovorima
5.4. Finansiranje projekata OIE
Korporativno finansiranje ← Trenutno tipičan slučaj za Crnu Goru
Zajam banke se zasniva na
mogućnostima investitora
o Istorijske performanse
o Prognoze

o Menadžment
Projektno finansiranje
Zajam banke zavisi od podataka o
projektu
o Struktura kapitala
o Struktura kredita
o Protok novca Solar plant on Orijen Mountian
o Procijena vrijednosti
Projektno finansiranje je izazov pri
tehnička implementaciji s obzirom na postojeći
pravna lefislativni okvir i potpisane ugovore!
ekonomična itd.
5.3. Stvaranje ambijenta za dalji razvoj

Lokalne samouprave koje imaju najznačajnije potencijale imaju finansijeske
probleme i nedostatak kapaciteta za razvoj projekata iz oblasti održive
energetike
Primjer rješenja: Održivi energetski razvoj Opštine Kolašin
(NOR 2012-2014)
Implementaciono-tehničko tijelo za planiranje i realizaciju studija/projekata

iz oblasti OIE i energetske efikasnosti u saradnji sa lokalnom samoupravom
Koordinacija donatorskih aktivnosti u oblasti energetike na lokalnom nivou
Razvoj projekata mHE na teritoriji Opštine Kolašin
Dodatni donatori su dobrodošli MODEL:
Prirodni resursi
Dodata vrijednost Koncesija
ZNANJE
MODEL (Energija, Štednja...)
Privatno-javno
partnerstvo
Finansije ??? Lokalna samouprava
samostalno

6. Zaključci
Zaključci
Crna Gora je prepoznala mogućnost ekonomskog razvoja
iskorišćenjem potencijala OIE
Zakon o energetici je transponovao Direktivu za OIE 2009/28/EK
u dijelu električne energije i toplote
Stvara se pozitivan ambijent za realizaciju OIE projekata kroz:
Usvajanje zakonskih propisa u domenu OIE, koje uključuju i
podsticajne cijene za električnu energiju proizvedenu u
postrojenjima koja koriste OIE
Definisanje i pojednostavnjenje procedura autorizacije
projekata
Status i način izračuna nacionalnog cilja OIE za Crnu Goru je
6. Zaključci
predstavljen

Zaključci
Brojni i raznovrsni projetki OIE su u fazi pripreme, izrade
tehničke dokumentacije ili su krenuli sa izvoñenjem
Značajani projekti razvoja elektroprenosnog sistema su u fazi
realizacije
Razvoj distributivne mreže za priključenje distribuiranih izvora
energije je potreban
Kreiranje implementacione jedinice za razvoj projekata održivog
energetskog razvoja na lokalnom nivou
Održivi ekonomski razvoj Crne Gore je moguć kroz projekte OIE
6. Zaključci
Igor Kovačević
Ministarstvo ekonomije
+382 20 482 498
icosrle@hotmail.com
www.oie-cg.me

Privredna Komora Crne Gore 2012 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Privredna Komora Crne Gore 2012 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

dr Igor Kovačević

Razvoj obnovljivih izvora

18. jul 2012. godine

PREZENTACIJE U 2012. GODINI

7. Mogućnosti korišćenja obnovljivih izvora energije u zgradarstvu u Crnoj Gori,

Udruženje energetike i rudarstva Podgorica, 18. jul 2012. godine

1.1. Strategija razvoja energetike Crne Gore

Strategija daje smjernice energetskog progresa i

Udruženje energetike i rudarstva Podgorica, 18. jul 2012. godine

1. Strateški i zakonodavni okvir

U toku je izrada Inovirane “Strategija

Udruženje energetike i rudarstva Podgorica, 18. jul 2012. godine

1.2. Zakoni u oblasti energetike

za proizvedenu električnu energije i pravo prvenstva

Udruženje energetike i rudarstva Podgorica, 18. jul 2012. godine

1. Strateški i zakonodavni okvir

Udruženje energetike i rudarstva Podgorica, 18. jul 2012. godine

1.3. Regulatorni okvir za OIE

3. Pravilnik o bližim uslovima koje treba

5. Uredbu o načinu izdavanja, prenošenja i povlačenja garancija porijekla

1. Strateški i zakonodavni okvir

Električna vozila u Perastu

Udruženje energetike i rudarstva Podgorica, 18. jul 2012. godine

1.4. Promovisanje proizvodnje energije iz OIE

Podsticajne mjere za toplotu iz OIE?

Solarni fotonaponski sistem, Opština Herveg Novi

Udruženje energetike i rudarstva Podgorica, 18. jul 2012. godine

1. Strateški i zakonodavni okvir

Udruženje energetike i rudarstva Podgorica, 18. jul 2012. godine

1.4. Promovisanje proizvodnje energije iz OIE (nast.)

1. Strateški i zakonodavni okvir

Udruženje energetike i rudarstva Podgorica, 18. jul 2012. godine

2. Evropska politika i njena implementacije u Crnoj Gori

2.1. Evropska politika u oblasti klimatskih promjena i energetike

Do 2020. godine je Evropska

EU politika u oblasti klimatskih promjena i energetike

Udruženje energetike i rudarstva Podgorica, 18. jul 2012. godine

Udio OIE [% ] se računa po sljedećoj jednačini:

Nacionalni cilj OIE se računa u % u odnosu na ukupnu finalnu potrošnju energije

Udruženje energetike i rudarstva Podgorica, 18. jul 2012. godine

2. Evropska politika i njena implementacije u Crnoj Gori

2.2. Nacionalni cilj OIE u zemljama Evropske unije (nast.)

Nacionalni ciljevi za OIE za članice EU do 2020. godine

Udruženje energetike i rudarstva Podgorica, 18. jul 2012. godine

Udruženje energetike i rudarstva Podgorica, 18. jul 2012. godine

2. Evropska politika i njena implementacije u Crnoj Gori

2.3. Implementacija Direktive 2009/28/EK (nast.)

Dobijeni rezultati o potrošnji ogrijevnog

Udruženje energetike i rudarstva Podgorica, 18. jul 2012. godine

1. Strateški i zakonodavni okvir

Udruženje energetike i rudarstva Podgorica, 18. jul 2012. godine

3. Pregled projekata OIE

Izrada Katastra malih vodotoka

3.1. Hidropotencijal i hidroelektrane (nast.)

instalisana snaga 168 MW (2×84 MW)

Udruženje energetike i rudarstva Podgorica, 18. jul 2012. godine

3. Pregled projekata OIE

4 energetske dozvole i 4 ugovora o

3.1. Hidropotencijal i hidroelektrane (nast.)

Bistrica Bijelo Polje 2 dozvolama

Multifunkcionalnost izgradnje mHE

3. Pregled projekata OIE

Udruženje energetike i rudarstva Podgorica, 18. jul 2012. godine