Univerzitet u Zenici

Medicinski fakultet
Odsjek za zdravstvenu njegu
Psihijatrija sa njegom

SEMINARSKI RAD
Poremećaji ličnosti

Student: Profesor:

1
 1 1.UVOD

Termini „svijest“, „svijesnost“, „nesvijesnost“ i „budnost“ imaju veliki broj značenja, pa je

ponekad nemoguče izbeči dvosmislenost pri njihovo upotrebi. U lekarskoj praksi najosnovnije
i najpraktičnije značenje pojma „svesti“ je trenutno stanje svesnosti, sebe i svoje okoline i
odgovor na spoljne stimuluse i unutrašnje potrebe. Za svest, odnosno svesnost sebe I svoje
okoline, neophodna su dva osnovna faktora: budnost i mentalni sadržaj svesti. Tri bazicna
stanja svesti kod zdrave osobe su budno stanje, REM spavanje i sporotalasno spavanje. U
praksi se pojam svesti izjednačava sa stanjem svesti u budnosti. Anatomski supstrat svesti
čine ascedentni retikularni aktivirajuci sistem i talamus, koji su uglavnom odgovorni za
budnost i kontrolu ciklusa budnost-spavanje, i kora velikog mozga koja je odgovorna za
kvalitet i koherentnost misli i ponaašanja odgovarajuće osobe. Poremećaj svesti je najširiji
pojam koji obuhvata sve kvalitativne I kvantitativne promene stanja svesti. Sa medicinskog
stanovišta, gubitak normalnog stanja budnosti je najvažniji i najdramatčiniji aspect
poremećaja stanja svesti. Termini kojima se u klinićkoj praksi označavaju kvantitativni
poremećaji svesti mogu imati različita značenja. Najtezi stepen depresije svesti je koma.
Pojam koma označava produženo stanje u kome je bolesnik zatvorenih ociju, bez svesti, a u
odsustvu ciklusa spavanjebudnost.Dok termin koma označava dugotrajnost odnosno duše
stanje bez svesti iz koga se bolesnik često ne oporavlja potpuno, termini gubitak svesti i kriza
svesti se u svakodnevnoj praksi koriste da ukazu na kratkotrajnost i po pravilu potpuni
oporavak svesti. Za razliku od odomaćenog termina kriza svesti kojim se označava svaki nagli
(paroksizmalni) i prolazni poremecaj stanja svesti, bilo da je on praćen prekidom svesti ili ne,
i koji zbog svoje sirine ima mali praktićni značaj, termin gubitak svesti podrazumeva
kratkotrajni potpuni prekid (odsustvo) svesti.

DEFINICIJA POREMECAJA SVIJESTI: Gubitak svijesti predstavlja prolazni (tranzitorni),

nagli (paroksizmalni) i često iznenadni i kratkotrajni prekid kontinuiteta svesti praćen
poremećajem tonusa, padom, i cesto razlicitim motornim manifestacijama. Posle kraćeg
vremena koje se meri u minutima, bolesnik se naJčesce oporavlja na stanje pre gubitka svesti.

2
2.SVIJEST

Svijest je najvišI domet psihičkog zivota I isključivo posebnost samo čoveka.

Svijest je mladja ,ali I najslozenija psihička funkcija.
Svijest je tesko I skoro nemoguće definisati jer se u savremenom naučnom razumevanju
ljudske svesti podrazumeva celina dusevnog zivota savremenog coveka.

Svest definise I privileguje ljudsku mentalnu ukupnost u suštini jer se sve druge psihičke
funkcije pored svesti I moralnosti u nekom stepenu ili analogno prepoznajemo I kod drugih
zivotinjskih vrsta. Psiha je najsavršenija odrazena posledica funkcije mozga kao najslozenije
zive materije u prirodi.Svest je krajnji domet I refleksija psihe na sadašnji razvojnom nivou
homesapiensa.Odrazavanje unutrašnje I spoljašnje realnosti pomoću mozga je psihički zivot
čoveka,odnosno naša svest.

Psihijatrijska striktna definicija svesti podrazumeva da je svest slozena psihička funkcija koja
omogućava individui da ispravno dozivljava sebe I daje podatke o sebi(autopsihicka
svesnost), o drugima(autopsihicka svesnost) I o prostornim I vremenskim zbivanjima
(spaciotemporalna svesnost). Svest realizuje jedinstveno funkcionisanje mentalne ukupnosti u
stalnoj dinamIčkoj interakciji nagonsko-emocionalnog,konativnog I kognitivnog.

Svest omogucava coveku svesnost o odvijanju svih drugih psihičkih funkcija. Anatomsko I
fiziolosko objasnjenje geneze svesti ,odnosno psihe na nivou,današnje neuronauke je
delikatno,vrlo kompleksno I puno dilema.

Svest u evolutivnom smislu najmlađa funkcija i karakteristična je samo za čoveka. Ona je

najviši domet psihe u evoluciji.

3
Najsloženija psihička funkcija i ima dvostruki okvir:

1.Svijest daje osnovni kvantum budnosti i tako predstavlja bazu za sve ostale funkcije,
odnosno u biološkom i fiziološkom smislu svest se poistovećuje sa stepenom budnosti

2.Svijest je integrušuca funkcija i predstavlja rezultat svih funkcija. Ona usklađuje rad svih
ostalih funkcija i evidentira aktivnost ostalih funkcija te daje harmoničnost duševnom životu

Svest samoga sebe ima sledeće karakteristike:

-Svijesnost sopstvene aktivnosti

-svijesnost jedinstvenosti »ja« (ja sam jedan jedini)

-svijesnost identičnosti – kontinuiteta (ja pre, ja sada , ja sutra)

-Svijesnost sebe na jednoj i ostalog na drugoj strani – granice ja i ne-ja

3 Normalnu svest odlikuju:

1. Jasna prisutnost doživljavanja sebe, sopstvenog iskustva i sopstvene ličnosti(autopsihička,
alopsihička i spacio-temporalna orijentisanost)
2. Jasna prisutnost doživljavanja okoline
3. Stalnost sinteze uz postojanje saznanja dinamike odnosa Suštinu svesti čini integracija
kognitivnog i emocionalnog.

Svest je u najopštijem značenju: sveukupnost vlastitih psihičkih doživljaja (oseti, opažaji,

sećanja, mišljenje, predstave, asocijacije, osećanja, potrebe i sl.) koje smo u stanju neposredno
da opazimo introspekcijom i relativno jasno opišemo ili na drugi način izrazimo

. Svest je jako teško definisati na jedan potpun način jer još uevk ne uspevamo da je u
potpunosti opišemo.
Danas imamo ogroman broj hipoteza i teorija, ali ih možemo podeliti u par najvažnijih grupa:
1. Teorije "višeg reda" (Higher-order theories)
2. Reprezentativne teorije (Representational theories)
3. Kognitivne
4. Neurološke
5. Kvantne
6. Nefizičke

4
 Svest je vrlo složen pojam koji svojom kompleksnošću fascinira. Tako i privlači pažnju
naučnika koji pokušavaju objasniti svest na ćelijskom i molekularnom nivou i na nivou celog
mozga. U poslednjem veku sprovedena su mnoga istraživanja i prikupljena su saznanja kako
bi se objasnila neurobiološka pozadina svesti. Međutim, upravo zato što je svest vrlo složen
pojam i nema jedinstvene definicije, nije lako naučno istraživati mehanizme koji dovode do
svesti u mozgu.

Ako promatramo svest kao svojstvo mozga, tada možemo reći da ima materijalnu narav koju
je moguće istraživati, ali takođe treba imati na umu da svest kao fenomen ne podleže istim
fizičkim zakonima koji upravljaju ostalim funkcijama u živom organizmu. Ipak neka saznanja
na području neurobiologije svesti dobijena su zahvaljujući istraživanjima pojedinih aktivnosti
mozga koja se mogu dovesti u vezu sa svesti. To su istraživanja neuropatoloških slučajeva,
cirkadijalnog ciklusa spavanje-budnost,mehanizama pažnje,vizuelne percepcije i
prepoznavanja predmeta , voljnjih svesnih radnji itd. S razvojem tehnika, unazad poslednjih
dvadeset godina, moguća su merenja i slikanja aktivnosti živog mozga pomoću kojih su
dobijeni mnogi vredni podaci o funkcionisanju mozga. Tim tehnikama moguće je dovesti u
vezu svest i živčane procese u mozgu. Svijest je najmlađa (u filogenetskom smislu),
nasloženija i isključivo ljudska psihička funkcija, koja se različito definiše: svijest obuhvata
sve ono što postoji u datom trenutku u psihi čovjeka uz doživljavanje sebe i okoline kao i
svjesnost i saznanje o postojanju sopstvene svijesti (self) .

Drugi definišu svijest kao sveukupnost psihičkog doživljavanja.Neurolozi razlikuju budnost

kao kvantitativnu svijest, svijest u čistom obliku bez ikakvog sadržaja, koja se može vidjeti
kod novorođenčadi prvih dana po rođenju, i orijentaciju (prema sebi, drugima, u vremenu i
prostoru). Budnost je regulisana složenim mehanizmima retikularne formacije moždanog 4
stabla. Svijest omogućava funkcionisanje ostalih psihičkih funkcija, jer poremećaji svijesti
neminovno dovode do oštećenja drugih psihičkih funkcija. U praktičnom radu stanje svijesti
se ispituje prisustvom budnosti ili sna, kao normalno stanje svijesti, potom da li je svijest
normalno očuvana ili je ispitanik pospan (somnolentan), u stanju sopora ili u komi. Potom se
utvrđuje da li je ispitanik orijentisan prema sebi, drugim osobama, u vremenu i prostoru, dalje
da li i kako doživljava sebe i okolinu i kakve su to promjene. I na kraju ispituju se ostale
psihičke funkcije koje dovode do poremećaja stanja svijesti. Ovi poremećaji se bliže opisuju u
dolje navedenim oblastima koje su posebno pobrojane. Prilikom utvrđivanja svijesnosti o
unutrašnjim psihičkim doživljavanjima osoba daje jasne i logičke opise svoga unutrašnjem
psihičkog života., što npr. kod delirantnih stanja to nije slučaj, kada je opis nejasan,
djelimičan, zbrkan. Osoba može jasno da odrediti sebe sa svojim psihičkim i fizičkim
karakteristikama tačnim prepoznavanjem granica psihičkog doživljavanja, sopstvenog tijela s
jedne strane, i okoline koja ga okružuje s druge strane.

5
Kada je osoba pod dejstvom određenih droga i toksina ta granica je nejasna, ona npr.
doživljava odvajanje svojih dijelova tijela, ili pak da pojedini predmeti u okolini čine dio
njenog tijela. Također, osoba precizno razlikuje i pravilno svrstava osobe i predmete u svojoj
okolini po njihovim karakteristikama. Ako je svijest poremećena, dolazi do pogrešnog
svrstavanja i prepoznavanja osoba i predmeta u okolini, koji tada dobijaju drugačije osobine
(iluzije), ili je pak prisutan utisak usporeneog odnosno ubrzanog odvijanja
događaja.Poremećaji svijesti se mogu primjetiti posmatranjem ostalih psihičkih funkcija, koje
mogu indirektno da ukažu na poremećaj svijesti, kada samim posmatranjem funkcija svijesti
nije moguće ili je vrlo teško otkriti neki od njenih poremećaja, kao što je slučaj kod nekih
sumračnih stanja i fuga kod epileptičara. Tada je često uočljiv poremećaj pažnje, kada postoji
nemogućnost održavanja, usmjeravanja i fokusiranja pažnje, što neminovno dovodi do toga da
su stimulusi iz okoline nedovoljno jaki, nejasni, a njihova interpretacija je nepotpuna i
pogrešna. U normalnim uslovima to se javlja kod iscrpljenih i pospanih ispitanika, kod kojih
pažnja nije nikad u potpunosti poremećena, a poslije adekvatnog odmora dolazi do potpunog
oporavka psihičkih funkcija bez ikakvih posljedica.

Kod organskih oboljenja mozga oscilacije poremećaja pažnje su jače izražene, česte, sa
periodima normalnog funkcionisanja svijeti. Pored oštećenja funkcija pažnje prisutno je
upamćivanja, koji zahtjevaju očuvane funkcije pažnje, koncentracije, opažanja i sposobnosti
shvatanja oštećenje i funkcionisanje procesa opaženog.

Zbog oštećenja upamćivanja za period oštećenja svijesti postoji djelimično ili potpuno
oštećenje sjećanja (amnezije), čija težina oštećenja zavisi od mnogih faktora. U stanjima
djelovanja jakog afekta (ljutnja, srdžba, bijes) dolazi do suženja svijesti i u normalnih osoba,
koje traje kratko, obično nekoliko minuta, i za to vrijeme postoji nesjećanje za događaje koji
su se dogodili. Savremena nauka je dokazala da je ljudski Um sastavljen iz dva dela. Ovi
delovi se nazivaju-Svesni um-Svest i Podsvesni um-Podsvest. 5 Svesni um ili Svest: je filter
realnosti vašeg mozga. On je odgovoran za racionalno razmišljanje, logično objašnjavanje,
otkrivanje istine i svesne odluke. To je vaš doživljaj stvarnosti. Vaša volja je smeštena u
ovom delu uma. Podsvesni um ili Podsvest: je emotivni deo i on čini preko 90% uma. To je
deo vašeg uma koji je odgovoran za sve funkcije vašeg organizma. Ovde je smešten vaš
Imuno-Sistem i on se brine o vašem krvotoku, disanju i svim ostalim automatskim telesnim
funkcijama. Osnovni zadatak i glavni prioritet vaše podsvesti je preživljavanje.

Podsvest obavlja svoj zadatak tako što prilagođava vaše telo onome što smatra da je realnost.
Bez svesnog uma da mu daje objašnjenja vaša podsvest ne zna šta je stvarnost, šta je istina a
šta bajka. Vaša podsvest ne zna čak ni šta je vic ili šala. To je bukvalan deo uma koji snima
apsolutna sva dešavanja u vama i oko vas 24 sata dnevno, 7 dana u nedelji, svih 365 dana u
godini. Kompletan vaš život od trenutka rođenja je ovde zabeležen i vaša podsvest nikad ništa
ne zaboravlja. U njoj su sačuvani ''programirani odgovori'' na razne životne situacije i reakcije
na sve sve ono što vam se dešavalo u životu, sačuvani da služe kao model ponašanja za
osnovni zadatak vaše Podsvesti, a to je : Vaša Sigurnost i Preživljavanje. Sve one stvari koje
6
radite automatski, bez razmišljanja su kontrolisane odavde. Ovde su smeštene sve vaše
navike, kako dobre tako i loše. Zato je tako teško vašoj svesnoj volji da vas oslobodi neke loše
navike

3.POREMEĆAJ SVIJESTI

Svest je preduslov normalnog odvijanja ostalih psihickih funkcija,odnosno psihickog

zivota.Istovremeno,sve druge psihicke funkcije su uslov kvaliteta I odvijanje najslozenije
svesti.Dakle,poremecaj drugih psihickih funkcija ili svake od njih pojedinacno za posledicu
imaju I poremecaje svesti.

3.1.KVANTITATIVNI POREMECAJI SVIJESTI

7
 Kvantitativni poremecaji svesti su u sustini alteracije budnog stanja.Dubina alteracije budnog
stanja definise I stepen kvantitavnog poremecaja u sledece nivoe.

3.1.1.SOMNOLENCIJA

Somnolencija je najblaži oblik kvantitativnog poremećaja svesti, kada je bolesnik pospan,

nezainteresovan za događaje u okolini. Uzrok nastanka Somnolentnost se javlja kod trovanja
ugljen - monoksidom (CO), kod predoziranja ili trovanja sedativima, barbituratima,
neurolepticima, kod izraženog gubitka krvi, ili nakon teških fizičkih napora, dugotrajnih
nesanica. Klinička slika Bolesnik je pospan, slabije draži ne izazivaju reakciju, lako zapada u
san nakon prestanka jačih draži, i može se bez teškoća ponovo probuditi. Pažnja je oslabljena,
sporo reaguje na pitanja, odgovara teško, usporeno sa zakašnjenjem, očni kapci su zatvoreni,
lice opušteno, pospano. Teško može održati pažnju za neki predmet ili pojavu. Nesigurno je
orijentisan u prostoru i vremenu. Često se kaže da je bradipsihičan ističući usporenost pokreta,
govora i rasuđivanja. Lečenje Leči se osnovni poremećaj koji je doveo do somnolencije.

3.1.2.SOPOR

Sopor je oblik kvantitativnog poremećaja svijesti. U soporoznom stanju bolesnik je kao u

dubokom snu i reaguje vrlo teško samo na jake draži, i to kratko sa često nerazumljivim
verbalnim odgovorom. Eventualno može biti očuvana orijentacija prema sebi (zna ko je, kako
se zove) i prema drugim osobama (prepoznaje svoje najbliže). Nakon perioda sopora prisutno
je nesjećanje za to vrijeme, ili pak djelimično fragmentirano i nejasno sjećanje (zna da su ga
budili, zvali po imenu, zna ko ga je budio). Soporozno stanje se javlja kod težih trauma glave,
kod politrauma, zatim kod težih ili teških trovanja. Trajanje je različito, od nekoliko sati do
dana sa oporavkom ili prelaskom u komu. Za vrijeme sopora, pored utvrđivanja neposrednog
uzroka koji je doveo do sopora, neophodno je kontinuirano praćenje bolesnika u jedinicama
intenzivne njege uz obavezan monitoring, kao i uključivanje specijalista iz drugih oblasti
medicine.

3.1.3.KOMA

8
 Koma je najteži kvantitativni poremećaj svesti koji može trajati godinama. Koma je stanje
donekle nalik anesteziji ili dubokom snu, iz kojeg se osoba uopće ne može probuditi. Osoba u
dubokoj komi nema čak ni najprimitivnije reakcije, kao što je izbjegavanje boli. 7 Uzrok
nastanka Koma je posledica teškog poremećaja funkcije vitalnih organa (centralni nervni
sistem, srce, pluća, bubrezi, endokrini poremećaji) izazvani različitim noksama kao što su
traume, trovanja, infekcije, poremećaji cirkulacije, metabolizma, tumori i dr. Klinička slika U
komi, pacijent je bez svesti i ne reaguje čak ni na najjače bolne nadražaje (npr. štipanje i
uvrtanje bradavice dojki, jak pritisak na stiloidni nastavak iza mastoidnog dela temporalne
kosti). Neurološkim pregledom se potvrđuju ugašeni mišićni refleksi i nereagovanje zenica na
svetlost. Refleks gutanja je ugašen, očuvane su jedino vitalne funkcije (disanje i krvotok),
koje mogu biti povremeno poremećene. Dijagnoza Stepen dubine kome se najčešće utvrđuje
vrednošću Glazgoveske koma skale (GCS), a u novije vrieme i specijalnom skalom tzv.
FOUR (Full Outline of UnResponsiveness), koja je jako precizna i praktična. Uz to su
potrebni svi pregledi, laboratorijske analize, rendgenografija, CT (kompjuterizovana
tomografija), NMR (nuklearna magnetna rezonanca) i dr. Lečenje Bolesniku u komi je
potrebna dugotrajna nega. Radi se na očuvanju vitalnih funkcija i otklanjanju uzroka koji je
doveo do kome.

3.1.4.STUPOR

Stupor je duboka nereaktivnost za vrijeme koje se osoba može samo na kratko uzbuditi
ponavljanim potresivanjem, glasnim govorom, štipanjem, bodenjem iglom ili sličnim
stimuliranjem.

3.1.5.KRIZE SVESTI

Krize svesti mogu se podeliti na kolaps i sinkopu. Nagli gubitak i vraćanje svesti posle par
sekundi je kolaps. Sinkope su ozbiljniji zdravstveni problem. Osoba bez ikakve najave i
prethodnih simptoma odjednom izgubi svest na nekoliko minuta, pri tome dolazi do
povređivanja pri padu i potpune amnezije za događaj (pacijent se ne seća koliko je bio bez
svesti i šta se dogodilo tačno). Uzrok kriza sveti može biti srčani blok ili ozbiljan poremećaj
ritma srčanih komora, što zahteva ugradnju pejsmejkera ili kardioverter defibrilatora.Čest
neurološki uzrok gubitka svesti je epilepsija. Vrtoglavica je simptom koji se u početku često
ne shvata ozbiljno. Pacijent se žali da, prilikom ustajanja, oseti omaglicu i pomračenje pred
očima, nestabilnost pri hodu, zujanje u ušima i vrtoglavicu. Tegobe postaju uporne,
neprijatne, ograničavaju osobu u normalnom obavljanju svakodnevnih aktivnosti, često
dovode do straha od pada ili gubitka svesti. 8 Problem vrtoglavice u medicini nije jasno
definisan, te se njime bave različiti specijalisti: kardiolozi, neurolozi, otorinolaringolozi i
fizijatri. Uzrok vrtoglavice može biti isključivo kardiološki: • ubrzanje srčanog ritma

9
(tahikardije), ili pojava zastoja u srčanom radu (srčanog bloka) • nagli pad srčanog pritiska
usled promena karotidnih arterija vrata, što pri naglom pokretu glave dovodi do trenutne
neishranjenosti mozga Uzroci vrtoglavice mogu biti i nekardiološki, usled poremećaja centra
za ravnotežu koji se nalazi u srednjem uvu ili usled suženja pršljenova vratne kičme.
Relativno čest razlog vrtoglavica je i anemija (slaba krvna slika). U svim slučajevima
vrtoglavica, neophodan je kardiološki (pregled, EKG, ultrazvuk srca i holter EKG) i
neurološki pregled. Takođe je potrebno obaviti i kontrolu krvne slike, Dopler ultrazvučni
pregled krvnih sudova vrata, snimak vratne kičme i ORL pregled centra za ravnotežu. Gubitak
svesti, može biti potpun ili delimičan, nekad i veoma opasan jer može da se završi padom i
ozbiljnom povredom. Uzroci koji dovode do gubljenja svesti veoma su raznoliki. To mogu da
budu virusne i bakterijske infekcije, ali i hormonski disbalans do koga, kod mladih osoba,
često dolazi usled ubrzanog rasta i razvoja. Petina uzročnika je kardiološke prirode, a među
njima su najzastupljenije aritmije, nizak krvni pritisak i usporen rad srca. Sam gubitak svesti
obično traje nekoliko minuta, a kontinuirano se može pojavljivati od nekoliko meseci do
nekoliko godina. Najčešće se javlja u zagušljivim prostorijama, vozilima javnog prevoza,
usled velikog stresa izazvanog strašnim prizorom, prilikom naglog ustajanja, a ponekad i bez
vidljivog razloga. Najvažnije je, da se utvrdi pravi uzrok i tip poremećaja, i da se odmah
započne lečenje. U suprotnom, pacijent će biti izložen konstantnoj opasnosti od padova i
povreda. To u nekim slučajevima može da bude i kobno ako pacijent radi na građevini ili ako
izgubi svest tokom vožnje i plivanja. Zato mnogi lekari smatraju da su „zadesna davljenja“
posledica poremećaja u regulaciji krvnog pritiska, koji rezultira gubitkom svesti. Gubitak
svesti najčešće se događa mladima u pubertetu zbog hormonskog disbalansa, u periodu kada
naglo rastu i razvijaju se, i zrelim osobama između 40 i 60 godina, najčešće zbog virusnih
infekcija. Ovaj poremećaj češće pogađa žene nego muškarce. Ako izgubite svest, trebalo bi da
legnete, podignete noge i da unesete dosta tečnosti. Preporučljivo je i odmaranje u provetrenoj
prostoriji.

3.2.KVALITATIVNI POREMECAJI SVESTI

Kvalitativni poremecaji svesti su po sustini sindromi pomucenja svesti sa refleksijom

simptoma pometenosti ili suzenja svesti.U klinickoj psihijatrijskoj praksi se razlikuju i
izucavaju brojne kvalitativne alteracije,odnosom pomucenja svesti.

9 3.2.1.KONFUZNO STANJE

Konfuzno stanje je oblik kvalitativnog poremećaja svijesti. Karakteriše se smetenošću,

zbunjenošću, neprepoznavanjem osoba i predmeta u svojoj okolini, bolesnik često zaluta, kao
da nešto traži, neshvata situaciju, rasuđivanje je poremećeno, sugestibilan, nesiguran, labilnog
afekta, vidi razne scene koje se odvijaju kao u snu (oneiros – san), verbalizira

10
nesistematizirane ideje odnosa prolaznog karaktera, nesigurne orijentacije u vremenu,
prostoru i prema drugim osobama. Spoljašnji aspekt bolesnika je upadljiv, sa zbunjenim i
zaplašenim izrazom lica. Osjeća se izgubljenim, stalno zapitkuje šta se dešava, gdje se nalazi.
Karakteristično je prisustvo straha, koji može biti jako izražen i zavisi od trenutnog
afektivnog stanja. Obično nema halicinacija, ponekad se javljaju iluzije. Oštećena je aktivna
pažnja kao i njeno održavanje (tenacitet). Također, poremećeno je pamćenje, te je prisutna
nepotpuna amnezija i pogrešno sjećanje za događaje u toku konfuzno-oneroidnog stanja.
Oštećenja navedenih psihičkih funkcija neminovno dovode do poremećaja mišljenja sa
nemogućnošću usmjeravanja i održavanja misaonog toka ka željenom cilju, govor je
nepovezan, teme se brzo mijenjaju. Bolesnik može biti pospan ili imati nesanicu sa inverzijom
sna, tako da danju spava a noću je budan. U zavisnosti od afekta izmjenjena je psihomotorna
aktivnost, od snižene aktivnosti, pa do jake uznemirenosti.

3.2.2.DELIRIJUM

Delirijum je specificno pomucenej svesti izazvano selovanjem toksicnih ili toksiinfekcijskih

noksi na mozak.Pracena je culnim obmanama ,iluzijama I halucinacijama,vegetativnim
poremecajima,strahom ,psihomotornim nemirom itd. Delirium tremens je akutni organski
psihosindrom alkoholičara. Dosta često se javlja kod osoba koje duže vreme konzumiraju
veće količine alkohola, a zatim naglo prestanu. Može se javiti kod iste osobe i po nekoliko
puta. Provokativni faktori delirium tremensa Fizička trauma, infektivna bolest, stresna
situacija, nagla apstinencija bez adekvatnog lečenja, nakon prekomernog konzumiranja
alkohola, ali i bez uočljivog provokativnog faktora. Predelirantni simptomi Nesanica, noćni
strah, jako znojenje, osećaj žeđi, grub tremor (podrhtavanje) ekstremiteta, intenzivne bolne
parestezije (izmenjen osećaj u vidu mravinjanja, trnjenja), opšta slabost, neraspoloženje,
napetost, zujanje u ušima, gubitak apetita, ponekad dugotrajni prolivi ili opstipacije (zatvori).
Samo delirantno stanje se javlja 3-10 dana od poslednjeg konzumiranja alkohola. Kod nekih
bolesnika na početku delirantnog stanja dolazi do konvulzija tipa grand mal (alkoholna
epilepsija). Kliničke manifestacije uključuju agitaciju, konfuziju, dezorijentaciju, halucinacije,
groznicu, tahikardiju (ubrzan rad srca) i hipertenziju (povišen pritisak), ubrzano disanje,
tremor, mučninu, povraćanje, jak nemir i strah, vrlo žive iluzije, sumanutost, sugestibilnost,
govor je inkoherentan (odvojeno ima smisla, ali međusobno je nepovezano i besmisleno). 10

3.2.3.AMENTNI SINDROM

Amentni sindrom je posebno stanje kvalitativne alteracije svesti u kome bolesnik nije
sposoban da shvati cjelinu u kojoj se nalazi.Bolesnik amentnim sindromom ispravno opaža
predmete I pojave oko sebe pojedinačno ali ne može da dokuci njihov kauzalitet I
povezanost,Ne može da izvrSi sintezu I interpretira celokupno zbivanje ili dogadjaj u kome

11
učestvuje.Mišljenje je inkoherentno. Javlja se kod žena u puerperiju i teških organskih,
kahekticnih bolesnika.

3.2.4.SUŽENA SVEST

Suzena svest je stanje kvalitativnog ostecenja svesti,izuzetno tesko za opisivanje I

razumevanje.Suzena svest kao klinicki fenomen nastaje naglo u vidu krize,kratko traje I naglo
prestaje.Bolesnik se ne seca svog ponasanja niti dogadjanja oko sebe za vreme trajanja
suzenja svesti.Objasnjenje je izmena “psihicke tenzije” ,a engrame stvorene na ovom nivou
psihicke tenzije.Nije moguce ekforisati na normalnom nivou psihicke
tenzije.Subskoppsihijatrijski ovo znanje je bitno jer bolesnik I samo ponovnom stanju suzene
svesti moze ispricati svoja cinjena ili dogadjanje iz ranijeg takvog stanja.,a to ne moze da
potvrdi pri pribranoj svesti. Poznata,a prolazna stanja suzene svesti su: histericno suzenje
svesti,hipnoza(po sustine je suzenje svesti izazvano sugestijom hipnotizera) ,nakdaun boksera
I nastavljanje borbe,temporalni epilepticki napadi itd.)

3.2.5.SUMRAČNO STANJE

Sumracno stanje je stanje koje se karakteriše suženjem polja svijesti. Nastaje naglo i traje
nekoliko minuta do nekoliko dana i prestaje naglo, kako je i nastalo. Unutrašnja povezanost
psihičkih funkcija je očuvana i veća je nego kod delirijuma. Za okolinu bolesnik ne mora biti
upadljiv, može da obavlja različite prostije poslove, da sklapa poznanstva, da putuje.
Međutim, pažljivim posmatranjem može se primjetiti da je osoba uplašenog, zbunjenog i
čudnog izraza lica, pogrešno prepoznaje osobe u svojoj okolini, ponaša se neprimjereno.
Bolesnik nije svjestan šta radi i zašto baš to radi, nije svjestan sebe i svojih aktivnosti.
Očuvana je samo predmetna svijest, dok svjesnost o "vlastitiom ja" nedostaje. Potpuno je
dezorijentisan, pamćenje je oštećeno i za vrijeme sumračnog stanja postoji potpuna amnezija.
Može da doživljava zastrašujuće obmane čula (iluzije i halucinacije), kada postaje uznemiren
i opasan po sebe i okolinu. Tada se ovo sumračno stanje ponekad naziva dezorijentisano
sumračno stanje, za razliku od orijentisanog, gdje nema čulnih obmana i psihomotorne
uznemirenosti. Sumračno stanje je najčešće organske prirode (epilepsija, oštećenja mozga
raznim reagensima). Javlja se i kod psihički uslovljenih stanja, kao npr. kod jakog afekta,
kada dolazi do kratkotrajnog suženja svijesti, zatim kod disocijativnih (konverzivnih,
histeričnih) stanja.

12
 11 3.2.6.AUTOMATIZAM

Automatizmi i automatska ponašanja u medicini je oblik kvalitativne poremećaji svijesti koji

karakterise disocijacija izmedju ponasanja I svesti. Izvođenje pojedinih radnji i postupaka
može biti automatsko, bez učešća i kontrole volje, naročito ako su u pitanju prostije radnje,
kada se pažnja tada može usmjeriti na druge stvari. To se dešava normalno prilikom
obavljanja jednostavnih istih pokreta, npr. u fabrikama za trakom. Opisuju se patološke
automatske radnje kada osoba obavlja neke čak složenije automatske radnje, a da sebi ne
može objasniti zašto je to uradila, kao npr. ako su to zadani zadaci u toku hipnoze od strane
hipnotizera, kada je takav obrazac već unaprijed predprogramiran a u saglasnosti osobe
izvršioca. Kod neuroloških automatizama osoba izvršava automatsku radnju u sklopu nekog
neurološkog poremećaja, kao npr. u toku epileptičnog napada, nakon traumatske povrede
glave, i dr.

3.2.7.SOMNAMBULIZAM

Somnambulizam (mesečarstvo) je stanje koje karakteriše obavljanje manje ili više

koordinisanih radnji za vreme sna, kojih se osoba u budnom stanju ne seća. Somnambulizam
može imati različit značaj, jer može biti znak organskog oštećenja epileptične prirode ili
različitih psiholoških poremećaja (kao reakcija na neku nenormalanu situaciju ili nepriliku u
porodici) ili znak neuroze (anksioznost). Lečenje mesečarstva mora se usmeravati prema
uzročnom faktoru i sastoji se bilo u davanju lekova (antiepileptici ili trankvilizatori) bilo u
psihoterapiji, koja može doprineti otkrivanju konflikata i razloga hodanja u snu. Deca su
otprilike dvostruko podložnija hodanju u snu od odraslih.Somnambulizam se objasnjava
disocijacijom sna I motorne ,a cesto I perceptivne aktivnosti bolesnika.

13
 3.2.8.FUGE

Fuge (bjekstva) u medicini je oblik kvalitativnog poremećaja svijesti,nemotivisana besciljna

lutanja bolesnika,redovno pracena amnezijom.. Predstavljaju besciljna,lutanja i bjekstva
bolesnika, koja nemaju motiva niti svrhu. Za period fuge postoji potpuna amnezija, odnnosno
nesjećanje za događaje u toku fuge, koja može različito dugo da traje. Rijetko kupuje kartu i
putuje, i tada je svojim ponašanjem neupadljiv za okolinu. Uspostavljanje normalnog stanja
dešava se naglo i čudi se kako je dospio na to mjesto. Fuge se javljaju kod depresije,
epilepsije i konverzivnih (histeričnih) neuroza. Histerična fuga je karakteristična po tome što
uvijek postoji neki razumljiv razlog takvog ponašanja. To je najčešće podsvijesno
izbjegavanje neke odgovornosti, neke situacije ili ličnosti kada fugama sebe "štiti"
neprijatnosti ili neprihvatanjem situacija i okolnosti.Fuge treba razlikovati od impulsivne
potrebe za kretanjem, kada takva osoba gonjena unutrašnjim impulsima odluta (poriomanija).
Pritom je svijest potpuno očuvana i nema amnezije za taj period.

12 3.2.9.HIPNOTISTIČKO STANJE

Hipnotičko stanje je oblik kvalitativne poremećaji svijesti. Ovo stanje suženja svijesti postiže
se pomoću hipnotizera, osobe koja je vična da drugu osobu (medijum) hipnotiše, tj. dovede u
stanje sužene svijesti. Tada je moguće doprijeti do nekih podsvijesnih sadržaja, koji mogu biti
uzrok neurotičnih smetnji. Spoznajom tog sadržaja, koji je prijetio prodorom u svijesni dio
ličnosti, a do tada bio nepoznat sa nedokučivo mogućim destruktivnim dejstvom na svjesni
dio ličnosti, osoba se oslobađa neurotskih simptoma. Pod komandom hipnotizera hipnotisana
osoba izvršava neke prostije radnje, ali nikad ono što ne bi učinila u normalnom stanju
svijesti. Definišu se različiti stepeni dubine svijesti, dopirući do dubljih instanci podsvijesti
čovjeka.

14
13 SADRŽAJ
1.UVOD........................................................................................................................................
...........1 2.SVEST
...................................................................................................................................................2
3.POREMEĆAJ SVESTI
..............................................................................................................................5
3.1.KVANTITATIVNI POREMECAJI
SVESTI..............................................................................................6 3.1.1.SOMNOLENCIJA
......................................................................................................................6 3.1.2.SOPOR
....................................................................................................................................6
3.1.3.KOMA
.....................................................................................................................................6
3.1.4.STUPOR..............................................................................................................................
.....7 3.1.5.KRIZE SVESTI
...........................................................................................................................7
3.2.KVALITATIVNI POREMECAJI SVESTI
................................................................................................8 3.2.1.KONFUZNO
STANJE.................................................................................................................9
3.2.2.DELIRIJUM
..............................................................................................................................9
3.2.3.AMENTNI
SINDROM.............................................................................................................. 10
3.2.4.SUŽENA SVEST
...................................................................................................................... 10
3.2.5.SUMRAČNO STANJE
.............................................................................................................. 10
3.2.6.AUTOMATIZAM...............................................................................................................
...... 11 3.2.7.SOMNAMBULIZAM
............................................................................................................... 11
3.2.8.FUGE...................................................................................................................................
.. 11 3.2.9.HIPNOTISTIČKO
STANJE......................................................................................................... 12 14
LITERATURA: 1.PSIHIJATRIJA – DR. MILIJA PAVICEVIČ IZDANJE 2009.
2.PROPEDEVTIKA PSIHIJATRIJE MILUTIN M. NENADOVIC 3.
http://www.virtualnigrad.com/Covek_kao_svesno_bice_svest_i_poremecaji_svesti-160-
13288 4. http://www.psihologija.edu.rs/literatura/20111018212514.pdf 5.NESIC LJILJANA
–POREMEČAJ NIVOA SVESTI

15