ျ္မန္မျ ျန္ွ တရုတႏို

န ငု န ္ငသို႔ု ္စန္္မ်ားခ်ားငု ထတ
ု ္
န ႈရ တ
န မနသို႔ေမ

၂၀၁၆ ခုႏိုစ
ွ န ္တနလ ၇ ရကန

္ဘမ၀ တန၀မန်ားက္ န စုစ္န်ားစစနေ ်ားေရ်ားးေရအဖြဲ႕း (Environmental Investigation Agency)က ျ္မန္မႏိုွ နင့္

တရုတနမယ္နစ တ
န စနေလွ္မကနရွင းဓငကစစနေ ်ားေရ်ားရငတန္္မ်ားကငု ေစမ င့္န ကျနခ
င့္ းရ
င့္ မ လရမနခးင့္
္ျနင့္ေျခမကနလးတရ န်ား ႏိုွစႏို
န ငု န ကမ်ား တရမ်ား္၀ ္
န စန္္မ်ား ခငု်ားထတ
ု တ
န န္ရ န်ား္ႈ ္င္္
င မ္မ ေလွ္မင့္က္
္ရမ်ားေ ကမ န်ားေတရသို႔ရ္ျနသည္။

၂၀၁၅ စကနတ ဘ
န မလတရ န း်ားးငု နေးက စမစနတက္ ရႈ ေ
န ထရ်ား္း
ႈ ္ျနျ ဖင့္ းစရ နခစမ တစနေ မ ထ
န ုတန
ေ၀ခးင့္္ျနသည္။ ထငုးစရ နခစမတရ န ျ္မန္မႏိုငု န ကခ္ နျ ျနကုမန်ားလ္န်ားမ ်ား္တ
ွ င့္န တရုတနႏိုုင န ယ္ူမမန
နယ္န္သို႔ငု ္စနလု်ားခငု်ားထတ
ု တ
န န ငုသို႔္ႈ ္မမာဏ ရုတတ
န ရကနျ္ င့္္
န မ်ားလမခရ
့္ မ ၂၀၁၄ ခုႏိုွစနတရ န ကုဗ္တမ ၉၀၀၀၀၀
(းေ္ရငကမနေ ဒလမတနင ္ဖ်ား ္မန်ားတစနေထမ င္၏
န ထကန၀ကနမ်ား ်ား) းထငေရမကနရလ
ွင မခးင့္ေ ကမ ်ားန
္ွတတ
န ္န်ားတ ထ
န မ်ား္ျနသည္။

ယ္ န်ား းစရ နခစမတရ န းမမာဏမရွငေ္မ စ်ား ရမ်ားေရ်ား္္မ်ားးု နစု္္မ်ားႏိုွ နင့္ ျ္မန္မတ န္ေတမန၊
တငု န်ားရ န်ား္မ်ားႏိုငု န ေရ်ားးေရအဖြဲ႕း းစျန်ား္္မ်ား ကမ်ား ူ်ားေ န်ားကမ ္စနးလု်ားလငနက
ု နတ န သို႔္
ငု ႈႏိုွ နင့္ ကုမ်ားန ေ ကမ န်ား
္ွတ င့္န တ န အဖြဲ႕ငု ္က
ႈ ငု တမ်ားျ္စန္ျနင့္ ျ္မန္မင့္္စနေတမတ ေ ္္မ်ားကငု ခ္င ်ားေေမကနေမေ ကမ န်ား
ေေမနထတ
ု တ
န နျ ထမ်ား္ျနသည္။ ထငသို႔ျု န ၂၀၁၅ ခုႏိုစ
ွ န ဇမနမ၀ ရလတရ န ကခ္ နျ ျနမယ္န ္စနထတ
ု နစခမန်ားတရ န
းေ္န်ားခခးင့္ရေ္မ တရုမႏို
န ငု န ္မ်ား းလု ္
န ္မ်ား ၁၅၅ တ်ားးေ ကမ န်ားလျန်ားေေမနျ ထမ်ား္ျနသည္။
တရုတနႏိုုင န ္မ်ား္္မ်ားကငု းစတ်ား ငု န်ားတရ န တစန္ကနတစနကရ္မန်ားျ စန မာဏနခ္္ွတနခးင့္ျခ ်ားန ေ ကမ နင့္ တရုတနႏိုွ င့္န
ျ္မန္မႏိုွစနႏိုငုန န ကမ်ား ္တ္မနေရ်ားတ န်ား္မ္ႈ ျေစနခင့့္း ်ား၊ ္္ၼတင္၏ လရတန့ င္်ားန ခ္္န်ား္မခရ င့္ျန ေ နင့္
္စနခတ
ု တ
န ရုတနးလု ္
န ္မ်ား္္မ်ားကငု လရတနေ ်ားခးင့္္ျနသည္။

းစရ နခစမ ထုတနျ ်ားေမမကန း်ားးငု နေးင္၏ ကရ န်ား ်ားန ေလင့္လမခ္ကနးရ မယ္နစ တ
န စနေလွ္မကန
္စနစ်ား ်ားန ္ႈ ္င္င္မ္မ က္ န်ား္ရမ်ားေ ကမ န်ားေတရသို႔ရ္ျနသည္။ လရမခ
န းင့္္ျနင့္ တစနႏိုွစက
န ္ႈ
မယ္နစ တ
န စနေလွ္မကန းေငု်ားတမန္စနလု်ား္္မ်ားကငု ္ယ္နေ မ ထ
န မ်ား္ျနင့္ ကမ်ားယ္တနတမန်ားရွျန္္မ်ားကငု
္ွတတ
န ္န်ားတ နခ္
င့္း ျနသည္။ ယ္ခုႏိုွစနတရ န္ႈ းေငု်ားတမန္စနးမျန်ား္ွ္ကငု ငု နကယ္နေမမကနတရ ္
န ယ္နျခ န်ား၊
ခရ်ားသညငယတန္္မ်ားတရ နခ်ားငု ္ယ္နေမ က္ျနကငုသ ေတရသို႔ရေတ ္
့္ ျနသည္။

BDYA ဟု္ထ
င မ်ားေ္မ းဓငက စ်ား ရမ်ားေရ်ား္္မ်ားးု နစက
ု ၎တ္႔ဖ ထငမန်ားခ္ နထမ်ားရ တရမ်ား္၀ န း ဘ
န မ
--ဘမနလ ်ားန (N bapa-Banling) လ္န်ားတရ န ္စနကုမ္
န ယ္
ရ ္န ႈ ရ နတမနသို႔္ရမ်ားလုမ်ား ်ားျေစန္ျနသည္။ ယဖင်ား မင်ားသညင
္စနကမ်ားျေတန္မန်ား္ႈး္္မ်ား ု်ားျေစနသညင။ ထငုလ္န်ားင္၏ ေျ္ွမကနေကနတြဖငရရ္ေသ တရမ်ား၀ နလ္န်ားေ ကမ န်ား
ကမန ငု တ
န --ဟငုေကရ (Kambaiti-Houqiao) မယ္နစ နရတ
င တ
န ရ န ညင်ား းလမ်ားတး
ူ ေျခးေမျ ဖစငေမ္ျနသည္။
ေ္န်ား ်ားခရေ္မ တရုတနႏိုငု န ္မ်ားး္္မ်ားစ္
ု ျန ထငု Houqiao ေ ္္ွျေစန့ ်ား ္ူတသို႔ငု ယ္္မနႏိုွစန ဇူလငု လ
န တရ န
လရတနလမက ္ူတသို႔ဌ
ငု မေမျ မနေရမကနခ္ငမတ
န ရ န တရုတး
န မမာဏမ ငု န္္မ်ားက ၎တ္ဖ႔အ ်ား ထငုႏိုွစနတရ န
ျ္မန္မႏိုငု န ္ငသို႔ု ျ မန္္ရမ်ားရမန ေျ မခး္
င့္ ျနသည္။ ္ူတသို႔း
ငု ္္မ်ားစ္
ု ျန ၎တငသို႔င္၏
ု ေ္မနေတမနယ္တန္္မ်ား ္င္်ားန ်ား
ခရ္ျနင့္းျ န းျခမ်ားေ္မ စၥျန်ား္္မ်ား္န္
င န်ား ်ားခရကမ းရႈ်ားေ ဒခးင့္ က္ျနသည္။ ထငုသို႔ေ ကမ နင့္ ္ူတသို႔ငု မယ္နစ န
ျေတနေက္မနကမ းႏိုၴရမယ္နကငု ထ နရ န ငု နေတမင့္္ျန္ဟုတနေ သည္။ ေ ္ခ္္မ်ားင္၏ ေျ မ ကမ်ားခ္ကနးရ
ကခ္ နျ ျနင္၏ ္စနေတမ္္မ်ား္ွ ထုတယ္
န လူ မေ္မ ္စနလု်ား္္မ်ားကငု းဓငက္ငုေလွမနထမ်ားရမ ေမရမျေစနေ္မ
ယ္ူမမနျ ျနေျ္ွမကန ငု ်ားန င္၏ မယ္နစ နျ္င အဖြဲ႕ Pianma တရ န း္စနထ နေရမကနလမေ္မ ္စနလု်ား္္မ်ား
္ေတရအဖြဲ႕ရ္ျန္ွမ လေတမန ကမလမသျ ဖင့္ ္စနစကနးခ္င အဖြဲ႕ရပင္္ဖဖင်ား က
္ဖ ငရေ ကမ ်ားန ္ငရ္ျနသည္။

သဖစငခ္ဖ်ားထတ
ဖ ငမႈ ေကရ်ားေကြ်ား သြ ်ားေဖစသညင့္အေအက ဖင်ား အမ ္ ်ားမ ္ ်ားရရ္ပါသညငင။ အ်ားအ္ဖဖငေအ အဖစရဖငခံဖစ တြဖင ေ ငျပ
ထ ်ားေသ တရဖတငကဖ
္ဖ ငဖသ
ံ ်ား ၁၅၅ဥ်ား မင်ား္်ားခံျခဖင်ားကဖစ
္ ၥ ထ
ူ ဖဖစတ
္ င၀ဖငဖစ ်ားမက
ႈ ္ဖ ျမရဖ့္မ
င ်ားေဖစသညင့္အခ ကင
သညင ညင်ား သဖစငခ်ား္ဖ ထဖတငေနသညင့္ျပသ န က္ဖ က္ဖ
ဖ ဖ
င ေ
ံ ရ်ားအရ ဖစ္တင၀ဖငဖစ ်ားမႈ ႀက်ားႀက်ား မ ်ားမ ်ားျ ဖစငေဖစခသ
့္ ညင။
ထ္႔ျဖ ပဖင ြနငခ့္သညင့္ကရဖစငအနညင်ားဖယငအတြဖင်ား နယငဖစပငတဖစငေက အ ြနငမ ်ားျပ ်ားေသ သဖစငပမ မာဏမ ်ား
ဖစ်ား္ဖင်ားမသ
ႈ ညင သဖစငေဖစ ်ားကက
ြ ငအတြဖ်ားင သဖစငမ ်ားပ္ဖ ရ ံေဖစစပ်ားး၊ သဖစငေဖစ ်ားထ္ဖ်ားက သြ ်ားခသ
့္ ညင။ အထူ်ားသျ ဖင့္
အ ္ဖ်ားတနင ရ္ဖဖစင်ား၀ု
ဖ (င rosewood) တမ နင်ားကရဖ့္င ပ္ေတ ကငအမ ္ ်ားအဖစ ်ားသဖစငမ ်ား အ ရပ
ံ ယင ထဖတင ပ
ဖ ငမႈ
ျ ဖစငေဖစခသ
့္ ညင။ ြနခ
င ့္သညင့္ကဖစ
ရ င ဇူ ္ဖဖင တြဖ်ားင ရ္ဖဖစင်ား၀ဖုငကဖ
ရ ့္င ကြ နင်ားသဖစင ဖ်ားံ မ ်ားက္ဖ သ္ဖေ ရ ဖငထ ်ားရ ယူနနင
ျပညငနယင ေရ ကရဖင့္ ေန ဖငေတ ဖငစမ္ ငသ္႔ဖ သြ ်ားေရ ကငေ ့္ ရ တြဖင ၂၀၁၄ ခဖကရဖစငတြဖ်ားင ခဖတငယူ ထ ်ားေသ
အမရတငတ္
ံ ္ပငျ ဖင့္ အ န
ြ ငမ ်ားျပ ်ားေသ ကြ နင်ားသဖစငကဖ
ရ ့္င ရ္ဖဖစင်ား၀ဖုသ
င ဖစငပဖႀံ က်ားမ ်ား ေတြငခ့္ရသညင။ သဖစငထတ
ဖ ငမႈ
ေကရ်ားေကြ်ားေဖစသညင့္ အျခ ်ားအေအက ဖင်ားတဖစငရပငမရ တရဖတက
င ဖ
္ဖ ငဖံ္ငံ၏ ဖစ်ားပြ ်ားေရ်ားေကရ်ားေကြ်ားေနမႈကရဖ့္င
က္ဖ၀ဖင တြဖက
င ဖင်ားပခ့္ေသ ျမနငမ ျပညင ေရြ်ားေက ကငပြမ ်ားကရဖင့္ သကင္္ဖဖငေနသညင။

အ်ားအ္ဖဖငေအ္ငံ၏ သဖစငေတ ္္ဖ

ဖ ငရဖစံဖဖစမင်ားေရ်ားတ ၀နငခံ ္တငုဟ
္ဖ တက ‘တရဖတငက္ဖဖဖ
င ံတဖ
ြ င်ားသ႔္ဖ
သဖစငခ္ဖ်ားထတ
ဖ သ
င ယငယူမပ
ႈ မ မာဏ ေ ရ ့္က သြ ်ားတ ဟ ျမနငမ ျပညငက အ ္ဖ်ားတနငသဖစငေတ မ ်ားအတြကင
္ဖအပငေနတ့္ အသကငရခ
ႈ ြဖ့္ျင ပနငေပ်ား ္ဖကသ
င ္ဖပါပ ‘ ဟဖ္သ
္ဖ ညင။

‘ကရဖစက
င ဖ
ဖ္ ဖ
င ံ ကငက အ မာဏ ပ္ဖဖေ
င တြဟ တရဖတငျပညငက ႀက်ားမ ်ား န
ြ င်ားတ့္ သဖစငထဖတင ဖပဖ
င နင်ားအတြကင
္အ
ဖ ပငေနတ့္ ကဖနငအကမင်ားသဖစငေတြက္ဖျ ညင့္္ညင်ားေပ်ား ႔္ဖ ျမနငမ ျပညငကသဖစငေတြက္ဖ
တရ ်ားမ၀ဖင မင်ားေတြကတ္ဖင့္ ခ္ဖ်ားထဖတသ
င ယငယူေနတက
့္ ္ဖစၥက္ဖ မ ကငကရ ခ ဖပင ခ့္တ အက ပါစပ။
အခဖ ဖပငရမရ က ကရဖစက
င ဖ
ဖ္ ဖ
င ပ
ံ ်ားူ ေပါဖင်ားစပ်ား နယငဖစပငသဖစငကဖနသ
င ယ
ြ ငမက
ႈ ္ဖ ထ ၀ရရပငတနင႔သြ ်ားေအ ဖင ဖပငရမရ ပါ။
ထ္သ
ဖ ႔္ဖ ဖပငေ္ ဖင ႔္ဖ အေရ်ားႀက်ားတ့္ ေျခ မ
ရ င်ားကေတ ့္ တရဖတငက္ဖဖငဖအ
ံ ေနနင သူ႔ အ္မငန်ားျခဖင်ားျမနငမ က္ဖဖငဖံရင
သဖစငအ ဖ်ားံ က
္ဖ တ
င ဖငပ႔မ
္ဖ ႈ တ ်ား္်ားတ့္ ဥပေုက္ဖ အသ္အမရတငျပ ႔ျ္ဖ ဖစငပါတယင။‘
 ြနငခသ
့္ ညင့္ က တြဖင သဖစငဖစ်ား္ဖင်ားမႈ ေ ရ ့္က ခ့္ ူ်ားေသ င ညင်ား တဖစငခနမရ သ ျ ဖစငသညင။ ၂၀၀၅ တြဖင
တဖစငကရဖစအ
င တြဖင်ား တရ ်ားမ၀ဖငသဖစငကဖနသ
င ြယမ
င ႈ ကဖဗမတ တဖစငသနင်ားေရ ကငရရ္သြ ်ားသညင့္ေန ကင ယူနနငအဖစ္ဖ်ားရက
သဖစငကဖနသ
င ြယမ
င ႈက္ဖ ရပငတနင႔ က
္ဖ ငစပ်ားး၊ တရ ်ား၀ဖငသဖစငမ ်ားကသ
္ဖ တဖငသဖ
ြ င်ားခြဖ့္ျင ပ မညငဟဖ ကတ္ေပ်ားသညင့္
ဥပေုထဖတျင ပနငခသ
့္ ညင။ ၂၀၀၈ ခဖကရဖစငတြဖင သဖစငကဖနသ
င ယ
ြ မ
င ႈ က ္ဖင်ားသြ ်ားသညငမရ တဖစငကရဖစငတြဖင ကဖဗမတ
၂၇၀၀၀၀ မရ သ တဖငသဖ
ြ င်ားသညင့္ အေျခအေနသ္႔ဖ ေရ ကငရသ
ရ္ ြ ်ားသညင။ သ္ဖ႔ေသ င ၎မရ တ ရရညငမခံပ ၂၀၁၄
ခဖကရဖစငအေရ ကငတြဖင အျမရဖ့္္
င ဖ်ားံ ဖစံအထ္ေရ ကငရသ
ရ္ ြ ်ားခ့္ျပနငသညင။

၂၀၁၅ အတြဖင်ား တရဖတငကရဖ့္င ျမနငမ က္ဖဖငဖံအက ်ား န ်ား ညငမဖစ

ႈ ခ နင ေရ်ားထ္ဖ်ားရနင ကရဖစက
င ဖ
ဖ္ ဖ
င ံ သဖစငေတ ာ န
အရ ရရ္မ ်ား ႀက္ တဖငေ္ြ်ားေကြ်ားပြမ ်ား အႀက္မငႀက္မငျပ ဖပခ
င သ
့္ ညင။ သ္ငဖ ေသ င ထ္ဖအဖစညင်ားအေ၀်ားမ ်ားတြဖင
မတူညေသ အျမဖငမ ်ားထက
ြ ေ
င ပခ ခသ
့္ ညင။ ျမနငမ က္ဖဖငဖံ ကငမရ တရ ်ားမ၀ဖငသဖစငကဖနသ
င ယ
ြ ငမႈ ရပငတနင႔ေရ်ား
ပူ်ားေပါဖင်ားေ္ ဖငရက
ြ ငရနငေျပ ္္ဖေသ င ညင်ား တရဖတငက္ဖဖဖ
င ံ ကငကမႈ တရ ်ား၀ဖငသဖစငကဖနသ
င ယ
ြ ငမႈက္ဖ
ျမရဖင့္တဖငရနငအတြကသ
င ရပငတညငေ္ြ်ားေကြ်ားခသ
့္ ညင။ တရဖတင ကငက တဖငျပအအကံျပ ခ ကငတဖစငခဖမရ ျမနငမ က
ျမနငမ က္ဖဖငဖံတြဖ်ားင သဖစငကဖနသ
င ယ
ြ ငမႈကရဖင့္ သဖစငထတ
ဖ ငဖစခနင်ားမ ်ားတညငေထ ဖငသြ ်ားရနငျ ဖစငသညင။
ထ္က
ဖ မင်ား ရမင်ားခ ကငက္ဖ ျမနငမ ျပညငက ကငမခံခပ
့္ ါ။

နယငဖစပငတဖစငေ ရ ကင သဖစငကန
ဖ ငသယ
ြ ငမက
ႈ ္ဖ ရပငတနင႔သြ ်ားေဖစရနင တရ ်ား၀ဖငႀက္ ်ားပမင်ား ဖပေ
င ္ ဖငျခဖင်ားး၊
တ ်ားျမဖစငအေရ်ားယူ ပ
ဖ ငေ္ ဖငျခဖင်ား မရရ္ပါက တရဖတငက္ဖဖငဖတ
ံ ြဖင်ား သဖစငရရ ်ားပါ်ားမႈေအက ဖင့္ သဖစငေဖစ ်ားကႈနင်ား ျပနင ညင ျမရဖင
ျမရဖင့္တကင ခ ္နက
င ရဖ့္င ကငရက
ရ္ နငေနေသ်ားေသ သဖစငမ ်ားကဖနသ
င ြ ်ား ရ ဖင သဖစငကန
ဖ ငသယ
ြ ငမႈ တဖစင နင
ျမရဖင့္တကင မညငသ ျ ဖစငသညင။ Pianma နယငမရ တရဖတင ဖစ်ားပြ ်ားေရ်ားသမ ်ား အဖစ္်ားဖ ရက
သဖစငတဖငသြဖင်ားမတ
ႈ ်ားျမဖစငခ ကငက္ဖ မတင အတြဖ်ားင ရဖပငသ္မ်ားင ေပ်ားမညငဟဖ ေမရ င ဖင့္ေအက ဖင်ား မုယ သ္႔ဖ
ေျပ အက ်ားခသ
့္ ညင။