Reka

Tekuće vode predstavljaju tip kopnenih voda kod kojih se celokupna vodena masa kreće od izvora ka
ušću usled razlike u nadmorskoj visini ovih tačaka. Postoji čitav niz različitih tipova tekućih voda,
često u okviru istog vodotoka:

a) reke – najčešće počinju kao izvorišne vode, koje se zatim transformišu u brzotekuće reke i
završavaju kao sporotekuće nizijske reke;

b) potoci – manje tekuće vode, do 5 m širine;

c) izvori – postoje razne vrsta izvora, kao što su sublakustrični, vrulje.

Najznačajnija tekuća voda je reka, koja predstavlja veći prirodni vodeni tok koji se kreće rečnim
koritom sa manje ili više precizno određenim obalama. Reke su osnovna veza u hidrološkom ciklusu i
igraju značajnu ulogu u oblikovanju površinskih odlika Zemlje. Čak i na očigledno suve pustinjske
oblasti u velikoj meri utiču rečna kretanja, kad povremene poplave podignu obično presahle vodene
tokove. Rečni tok održava se razlikom između pritoka i otoka vode. Reke se napajaju kopnenim
oticanjem, podvodnim curenjem i vodama koje nastaju otapanjem snega i glečera. Direktne
padavine donose samo neznatne količine vode. Gubici rečne vode nastaju zbog ceđenja kroz
porozne i propustljive stene, šljunak ili pesak, zbog isparavanja i oticanja u okean. Količina vode koja
teče rekom naziva se protok, a meri se jedinicama zapremine (m3, L) u jedinici vremena (s, min). Sliv
jedne reke je skup svih vodenih tokova koji završavaju u toj reci. Različiti slivovi razdvojeni su velikim
planinama ili pustinjama.

Od izvora do ušća menjaju se brzina toka, tip dna, temperatura i hemijski sastav vode. Prema ovim
elementima, tok reke se može podeliti na tri dela:

a) gornji tok – osnovne osobine ovog dela reke su jaka vodena struja, uglavnom stenoviti i kamenito
dno, niska temperatura tokom cele godine, veoma prozračna voda i dosta rastvorenog kiseonika; u
ovom delu reke žive različite vrste beskičmenjaka i riba;

b) srednji tok – osnovne osobine ovog dela reke su umerena vodena struja, šljunkovito i peskovito
dno, umerena temperatura sa većim godišnjim kolebanjima, manja prozračnost i manje kiseonika, a
više ugljen-dioksida nego u gornjem toku; u ovom delu reke žive rakovi, mrene, vidre, žabe, kornjače,
krokodili;

c) donji tok – osnovne osobine ovog dela reke su spora vodena struja, peskovito i muljevito dno sa
puno detritusa, visoka temperatura (zimi se temperatura spušta), mala prozračnost i, naročito leti,
veoma malo kiseonika; zbog male brzine vode u ovom delu reke žive organizmi karakteristični za
stajaće vode, kao što su jegulje, somovi.

Pet najdužih reka

Na Zemlji ima 170 reka dužih od 1000 km, a pet najdužih su:

1. Amazon – 6992 km (6405 km, po starijim studijama); Južna Amerika; uliva se u Atlantski okean;

2. Nil – 6853 km (6655 km, po starijim studijama); severna/istočna Afrika; uliva se u Mediteransko
more;

3. Jangce – 6304 km; Kina; uliva se u Istočno kinesko more;

4. Misisipi-Misuri – 6228 km; SAD; uliva se u Meksički zaliv;

5. Jenisej – 5526 km; Rusija; uliva se u Severni ledeni okean.

Najduža reka u Srbiji je Velika Morava – 493 km; uliva se u Dunav.

Najduža reka koja protiče kroz Srbiju je Dunav – 2860 km (po dužini 30. reka na svetu); uliva se u
Crno more.