‫ق‬

‫سم‬
‫ت او‬

‫آشنایی با استانداردهای‬
‫ل‬

‫فیــــــلد‬
‫کمی نفت و گاز‬‫ّ‬

‫سـال‪ /16‬شـماره ‪ / 11-12‬پیـاپی ‪ /152-153‬بهمن و اسفند ‪92‬‬

‫مهندس محمدحسن موحدی‬

‫نـــگارش‬
‫واژه‌های کلیدی‪ :‬استاندارد‪ ،‬اندازه‌گیری‪ ،‬اندازه‌گیری کمی‪،‬‬ ‫رئیس پروژه مهندسی و ساختمان‬
‫شرکت نفت و گاز پارس‬
‫صحت‌سنجی‪ ،‬واسنجی‬ ‫‪movahed61@nipc.ir‬‬

‫هدف از این نوش��تار‪ ،‬معرفی اس��تانداردهای مورد‬

‫کمی نفت‬ ‫وث��وق وزارت محترم نفت در س��نجش ّ‬
‫و گاز در پایانه‌ه��ای ف��روش نفت خ��ام و فرآورده‪،‬‬
‫خط��وط انتقال گاز ی��ا مب��ادی ورودی و خروجی‬
‫پاالیش��گاه‌ها‪ ،‬مجتمع‌های پتروشیمی و گازرسانی‬
‫استانی اس��ت‪ .‬به این منظور‪ ،‬بعد از درج مقدمه‌ای‬
‫کوتاه‪ ،‬ابتدا به تعریف استاندارد و سپس به شرحی‬
‫مختصر در تاریخچه‌ی استاندارد و استانداردسازی‬
‫پرداخته ش��ده است‪ .‬در ادامه‌ی همین بخش‪ ،‬انواع‬
‫اس��تانداردها از لح��اظ نحوه‌ی ش��کل‌گیری آن و‬
‫سطوح یا انواع استانداردها از نظر مراجع ذی‌صالح‬
‫در تدوین‪ ،‬تشریح شده است‪ .‬معرفی استانداردهای‬
‫صنع��ت نفت ای��ران (‪ )IPS‬بخش بعدی اس��ت‪ .‬با‬
‫کمی نفت‪،‬‬ ‫آماده شدن بستر معرفی استانداردهای ّ‬
‫در پایان نوش��تار استانداردهای ‪( API‬در سنجش‬
‫کمی نفت) و اس��تانداردهای ‪( AGA‬در س��نجش‬ ‫ّ‬
‫کمی گاز) به اختصار معرفی شده است‪.‬‬ ‫ّ‬

‫‪30‬‬
 ‫کمی نفت و گاز‪...‬‬
‫آشنایی با استانداردهای ّ‬
‫واحدهای شمارش‪ ،‬نمونه‌هایی بارز از این موفقیت‬ ‫به بیانی‪ ،‬استانداردسازي يعني تعيين یک سری‬
‫بشرند‪ .‬اولين قدم براي علمي كردن استانداردهای‬ ‫بایدها و نبایدهایی که الزم است در روند انجام یک‬
‫اندازه‌گیری‪ ،‬در س��ال ‪ 1496‬مي�لادي در زمينه‌ی‬ ‫فعالیتی رعایت ش��ود‪ ،‬به طوری که نحوه‌ي اجراي‬
‫«اندازه‌گيري طول» و در انگلستان صورت گرفت [‪.]2‬‬ ‫آن و در نهاي��ت وضعيت بهين��ه‌اي كه بايد مطابق‬
‫فیــــــلد‬
‫اما درگذر زمان انسان‌ها دریافتند که هنگام داد‬ ‫نيازه��اي روز ترس��يم ش��ود را به کارب��ر بیاموزد‪.‬‬
‫و ستد‪ ،‬نه تنها نیازمند اندازه‌گیری مقدار و کیفیت‬
‫کاال هس��تند‪ ،‬بلکه باید این شاخص‌ها را به گونه‌ای‬ ‫‪ .1.2‬تاریخچه‌ی استاندارد‬
‫مناس��ب نیز مح��ک بزنند‪ .‬ش��اید از ره‌آورد تالش‬ ‫استانداردس��ازي پدي��ده‌ای جدي��د نيس��ت و از‬
‫برای دس��تیابی به این «محک» بود که نخس��تین‬ ‫گذشته‌ی بس��یار دور در زندگي بشر وجود داشته‬
‫«اس��تانداردها» و «نظامنامه‌های» بشر به شیوه‌ی‬ ‫اس��ت‪ .‬اس��تاندارد نيز مانن��د بس��ياري از علوم‪ ،‬از‬
‫امروزی شکل گرفت‪.‬‬ ‫پديده‌ه��اي طبيع��ي الگ��و می‌گی��رد و چگونگی‬
‫شکل‌گیری و تکامل آن‪ ،‬برداشتي است كه انسان از‬
‫‪ .2.2‬انواع استانداردها از نظر چگونگی‬ ‫محيط پيرامون خود داشته و دارد‪ .‬استانداردسازی‬
‫شکل‌گیری و تثبیت‬ ‫در ابت��دا به‌ص��ورت ناخودآگاه (و ن��ه الزاماً به نیت‬
‫فارغ از این‌که استاندارد تدوین شده در چه زمینه‌ای‬ ‫استانداردس��ازی) تحقق يافته اس��ت‪ .‬ب��راي مثال‪،‬‬
‫سـال‪ /16‬شـماره ‪ / 11-12‬پیـاپی ‪ /152-153‬بهمن و اسفند ‪92‬‬
‫کاربرد دارد‪ ،‬از نظر چگونگی ش��کل‌گیری و تدوین‬ ‫تاري��خ پيداي��ش س��امانه‌ی ش��مارش دهدهي كه‬
‫آن در حالت‌های متنوعی می‌تواند دسته‌بندی شود‬ ‫ه��م اكنون نيز م��ورد اس��تفاده ق��رار مي‌گيرد به‬
‫که در ادامه ب��ه چهار گونه‌ی مختلف و معمول آن‬ ‫گذشته‌ای بسيار دور باز مي‌گردد و در واقع الگويي‬
‫اشاره شده است‪.‬‬ ‫از تعداد انگش��تان دو دست انس��ان است‪ .‬بسياري‬
‫از اندیش��مندان در شناخت گذش��ته‌ی استاندارد‪،‬‬
‫‪ .1.2.2‬استانداردهای تاریخی‬ ‫پيدايش زبان را نخس��تين تالش استانداردس��ازی‬
‫مانند س��اعت کار در یک کارخان��ه يا يك اداره که‬ ‫بش��ر در جه��ت ایج��اد «ارتباطی با مفه��وم» بین‬
‫طی س��الیان متمادی فعالیت آن واحد‪ ،‬به ش��كل‬ ‫انس��ان‌ها مي‌دانند‪ .‬پيدايش خ��ط نیز يكي ديگر از‬
‫امروزي آن تثبیت ش��ده و به نام اس��تاندارد کاری‬ ‫اس��تانداردهاي مهم‪ ،‬مطلوب و ماندگا ِر بشر است‪،‬‬
‫از آن ياد می‌شود‪.‬‬ ‫به‌طوری‌که دس��تيابي به عالی��م و مقررات خاصي‬
‫ب��راي القای مكت��وب مفاهيم و پيام‌ه��ا‪ ،‬بدون این‬
‫‪ .2.2.2‬استانداردهای تطبیقی‬
‫‪1‬‬
‫استانداردس��ازی امكان‌پذي��ر نبوده اس��ت‪ .‬بعد از‬
‫مانن��د الگوبرداری از اندازه‌ی یک متر روی میز کار‬ ‫پيدايش خط و ارتباط انس��ان‌ها با يكديگر از طريق‬
‫پارچه فروش یا ش��اخص قراردادی متر در موزه‌ی‬ ‫كالم‪ ،‬ح��روف‪ ،‬كلم��ات و نيز مدنيت يافتن بش��ر‪،‬‬
‫سور پاریس‪.‬‬ ‫اس��تانداردهاي زندگي در حوزه‌ه��اي گوناگون به‬
‫وی��ژه ارتباطات اجتماعی‪ ،‬يكي پ��س از ديگري به‬
‫‪ .3.2.2‬استانداردهای مفهومی یا کیفی‬ ‫س��رعت به وجود آمدند‪ .‬توسعه‌ی فناوری و تجارت‬
‫ای��ن اس��تانداردها چ��ون مفهومی‌ان��د‪ ،‬مناقش��ه‬ ‫در قرن‌هاي گذش��ته نيز انسان را وادار نموده تا در‬
‫برانگیزن��د‪ .‬در ای��ن اس��تانداردها بای��د دنب��ال‬ ‫برخ��ي از زمينه‌ها به ويژه انج��ام اندازه‌گيري‌هاي‬
‫پدیدارشناس��ی یا نشانه‌ها باشیم (کتابی برای کادو‬ ‫يكس��ان و همچني��ن در س��اخت وس��ايل و لوازم‬
‫دادن تهیه می‌ش��ود‪ ،‬کادو دهنده قیمت روی جلد‬ ‫مورد نی��از خ��ود‪ ،‬اس��تانداردهايي را تعيين نمايد‬
‫را مخدوش می‌کند؛ هدف وی حدف ارزش مادی و‬ ‫(آغاز پیدایش معیارهای اندازه‌گیری وزن و طول)‪.‬‬
‫صحه گذاشتن بر ارزش معنوی کتاب است)‪.‬‬ ‫تمام اس��تانداردها و یکسان‌س��ازی‌های بیان شده‬
‫تاکن��ون‪ ،‬براي تأمي��ن زندگي بهتر و زيس��تن در‬
‫‪ .4.2.2‬استانداردهای علمی‬ ‫شرايط مطلوب‌تر توسط انس��ان‌هاي زبده و متفكر‬
‫که مبنای این گونه استانداردها مفاهیم علمی است‪.‬‬ ‫تعيي��ن ش��ده‌اند‪ .‬به‌طور كلي ه��دف از تدوین اين‬
‫نکته‪ :‬اس��تانداردهای موجود و پرکاربرد فعلی‬ ‫اس��تانداردها‪ ،‬بهره‌گي��ري از الگوه��اي صحيح در‬
‫در زمینه‌ی علوم مهندس��ی می‌تواند ترکیبی از دو‬ ‫زندگي انسان‌ها‪ ،‬برقراری روابط مطلوب و توسعه‌ی‬
‫گون��ه از حالت‌های باال باش��د (ب��رای مثال مبنای‬ ‫توليد براي نيل به كمال هر چه بيش��تر انس��ان‌ها‬
‫علمی و کیفی)‪.‬‬ ‫بوده است [‪.]2‬‬
‫انسان همواره برای درک بهتر از جهان گرداگرد‬
‫‪ .3.2‬تعاریف ویژه‬ ‫خویش و نیز برای انتقال ملموس‌تر یافته‌هایش‪ ،‬در‬
‫در مقاب��ل اس��تانداردها و در ی��ک تقس��یم‌بندی‬ ‫پی ایجاد ش��اخص‌ها و معیارهای مختلف بوده تا از‬
‫ویژه‪ ،‬گاهی اوقات م��دارک فنی زیر نیز در زمره‌ی‬ ‫ای��ن رهگ��ذر بتواند آن چه را ک��ه به‌طور «کیفی»‬
‫استانداردها طبقه‌بندی می‌شوند‪:‬‬ ‫‌ای«کمی»‬
‫ّ‬ ‫برای وی قاب��ل «درک» اس��ت‪ ،‬به‌گونه‬
‫‪31‬‬
‫نیز قاب��ل «لمس» کند‪ .‬مقیاس‌های اندازه‌گیری و‬
‫ ‪1. Bench Marking‬‬
‫‪ .1‬مقدمه‬
‫امروزه رد پای اس��تاندارد‪ ،‬نه تنه��ا در رویکردهای‬
‫علمی‪ ،‬صنعتی و مباحث فنی‪ ،‬بلکه در تمام شئونات‬
‫زندگی ما به روشنی قابل تشخیص است‪ .‬برای پی‬
‫بردن به ضرورت اس��تاندارد‪ ،‬همین‌قدر کافی است‬
‫که بدانیم در صورت حذف اس��تانداردهای موجود‬
‫و ب��ه کار گرفته ش��ده در تم��ام رویکردهای مورد‬
‫نظ��ر‪ ،‬امکان ادامه‌ی کار ب��رای هیچ‌کدام از صنایع‬
‫و یا مراکز علمی و پژوهش��ی جه��ان به هیچ وجه‬
‫فراهم نخواهد بود‪ .‬یکی از مبانی و پایه‌های تدوین‬
‫استانداردها «تجربه» است که طی سالیان متمادی‬
‫بشر به آن دس��ت پیدا کرده است‪ .‬اما قبول کردن‬
‫تأثی��ر تجربه در پیدایش و نگارش اس��تانداردها به‬
‫منزله‌ی رد تأثیر دیگر مبانی در تدوین استانداردها‬
‫نیست‪.‬‬
‫یک��ی از کاربردهای بس��یار مهم اس��تانداردها‬
‫در صنای��ع‪ ،‬پذیرش و به‌کارگی��ری آن در طراحی‪،‬‬
‫س��اخت و بهره‌برداری از تأسیس��ات نفتی و صنایع‬
‫وابسته به آن (اعم از صنایع باالدستی و استخراج تا‬
‫پاالیش‪ ،‬توزیع و صادرات) است‪ .‬در صنایع نفت که‬
‫خود به تخصص‌های مختلفی تقسیم می‌شود‪ ،‬بحث‬
‫ف��روش و به‌ویژه صادرات نف��ت خام‪ ،‬گاز طبیعی و‬
‫فرآورده‌های نفت و گاز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار‬
‫است‪ .‬در همین راستا‪ ،‬توجه ویژه‌ی دست‌اندرکاران‬
‫ام��ر صادرات نف��ت و ف��رآورده به اس��تانداردهای‬
‫مربوطه از جایگاه بس��یار باالیی برخوردار است‪ .‬از‬
‫این رو س��عی این نوش��تار بر این است که با فراهم‬
‫نمودن بستر الزم برای شناخت و پذیرش مفهمومی‬
‫اس��تاندارد (به‌طور عام)‪ ،‬به معرفی اس��تانداردهای‬
‫مرتبط پرداخته شود‪.‬‬
‫‪ .2‬تعریف استاندارد‬
‫استاندارد‪ ،‬به معنای هر نوع نظم ثابتی است که در‬
‫مجاری امور مربوط به پدیده‌ها جاری مي‌ش��ود‪ .‬يا‪،‬‬
‫اس��تاندارد به معنای هر معیار و مقیاسی است که‬
‫با آن بتوان کیفیت و کمیت ش��یء و یا محصولی را‬
‫مورد س��نجش قرار داد‪ .‬اما طبق تعریف‪ ،‬استاندارد‬
‫به مشخصات فني و مدارك قابل دسترسی‌ای گفته‬
‫مي‌ش��ود كه بر نتاي��ج پذيرفته ش��ده‌ی مبتنی بر‬
‫«فن» و «تجربه» اس��توار بوده و با هدف‬
‫«علم» و ّ‬
‫ارتق��اي بهره‌وري جامع��ه‪ ،‬با هم��كاري و يا توافق‬
‫ضمن��ي همه‌ی دس��ت‌اندركاران (به عن��وان اعضا‬
‫یا ارکان) تهيه و توس��ط نه��ادي ذی‌صالح‪ ،‬معتبر‬
‫و اجرایی به تصويب رس��يده باشد‪ .‬اين مالك‌هاي‬
‫مش��خص به عنوان معي��ار و مبنا براي س��نجش‪،‬‬
‫مقايس��ه و ارزيابي كيفيت یا كمي��ت هر فرآورده‪،‬‬
‫محصول و خدمات مورد اس��تفاده ق��رار می‌گیرد‪.‬‬
‫مفهوم استانداردسازی هم عبارت است از «فعالیت‬
‫مربوط به اس��تقرار و تثبیت شرایط و مقررات الزم‬
‫ب��رای رس��یدن ب��ه مطلوب‌ترین س��طح بهینه در‬
‫زمینه‌های مورد انتظار»[‪.]1‬‬

‫قبول و ب��دون تغییری هم‌چون اس��تاندارد مبتنی‬
‫باش��د‪ .‬نظام‌نام��ه معم��والً ب��رای افراد هم‌س��طح‪،‬‬
‫هم‌زبان و هم‌کار تدوین می‌ش��ود و در تدوین آن از‬
‫استانداردها نیز کمک گرفته می‌شود‪ .‬اما استاندارد‬
‫خود برای یکسان‌سازی و هم‌‌زبان‌سازی‪ 10‬تدوین و‬
‫به کلیات امور اشاره می‌کند‪.‬‬
‫‪ .4.2‬طبقه‌بندی استانداردها از نظر کاربرد‬
‫و از نظر مراکز ذی‌صالح در تدوین آن‬
‫قبل از این‌که وارد بحث اصل کاربر ِد اس��تانداردها‬
‫و مراک��ز ذی‌ص�لاح در تدوین آن ش��ویم‪ ،‬ابتدا با‬
‫روش‌ه��ای مختلف تدوی��ن و هم‌چنین ب��ا ارکان‬
‫الزامی و اجباری کارگروه‌ها در تدوین اس��تانداردها‬
‫آشنا می‌شویم‪.‬‬
‫‪.1.4.2‬استانداردسازي یا تدوین متن‌های‬
‫استانداردی به طور عام‪ ،‬به سه گونه انجام‬
‫می‌پذیرد[‪.]2‬‬
‫‪ .1.1.4.2‬تولید استاندارد از پایه‪:11‬‬
‫در این روش که پژوهش در آن نقش اساسی دارد‪،‬‬
‫کارگروه‌های‪ 12‬قوی و متش��کل از س��ه رکن اصلی‬
‫زیر نس��بت به تدوین متن‌های استانداردی از ابتدا‬
‫اهتمام خواهند داشت‪:‬‬
‫• نمایندگان ی��ا نماینده‌ی صاحبان علم (مانند‬
‫دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها)؛‬
‫• نماین��دگان ی��ا نماینده‌ی صاحب��ان فناوری‬
‫(سازندگان)؛‬
‫• نماین��دگان ی��ا نماین��ده‌ی کارب��ران و‬
‫‪13‬‬
‫س��ری عملی��ات‪ ،‬بیانگ��ر فرآیند تولی��د و یا روش‬
‫مخاطبی��ن اصل��ی اس��تانداردها (مصرف‌کنندگان‬
‫فناوری‌های گوناگون)؛‬
‫بعد از احس��اس نیاز ب��ه متن اس��تانداردی با‬
‫موضوع خاص‪ ،‬جلس��ات ابتدایی تش��کیل و بعد از‬
‫تقسیم مس��ؤولیت‌ها‪ ،‬کارشناسان درگیر با موضوع‬
‫مسؤولیت بررسی‪ ،‬تحقیق و تدوین متن را به عهده‬
‫خواهن��د گرفت‪ .‬الزم به ذکر اس��ت‪ ،‬در صورتی‌که‬
‫موض��وع مورد بح��ث در کارگروه‌ه��ا دارای ابعاد و‬
‫زیربخش‌های تخصصی متنوعی باشد‪ ،‬کارگروه‌های‬
‫‪14‬‬
‫فوق تخصصی مستقلی تحت عنوان زیرکمیته‌ی‬
‫متناظ��ر با تعداد رش��ته‌های مورد بح��ث در متن‬
‫اس��تاندارد (و یا قس��مت‌های مختلف آن) تشکیل‬
‫‪ .10‬هم‌زبان سازی فنی نه زبان محاوره‌ای ‬
‫ ‪11. Creative.‬‬
‫و نظام‌نامه‌ای نیاز اس��ت که ب��ر اصول محکم‪ ،‬قابل‬
‫ ‪12. Committee‬‬
‫ ‪13. End User‬‬
‫ ‪14. Sub-Committee‬‬
‫و ی��ا خدمات‌رس��انی و حتی به‌طور س��لیقه‌ای نیز‬
‫ممکن اس��ت مفاد دس��تورالعمل‪ ،‬روی��ه‌ی کاری و‬
‫آیین‌نامه‌ها دس��ت‌خوش تغییراتی اساس��ی شوند‪.‬‬
‫اما نیک می‌دانیم که اعمال تغییرات و به‌روزرسانی‬
‫متن اس��تانداردها هیچ‌گاه سلیقه‌ای نبوده و بر سه‬
‫رکن اساسی و غیرقابل تغییر و غیرقابل انکار «علم‪،‬‬
‫فن و تجربه» استوار است‪.‬‬
‫هرچند در تولید سه نوع سند آخر از مفاهیم‬
‫استانداردهای تاریخی‪ ،‬استانداردهای تطبیقی و یا‬
‫استانداردهای مفهومی بهره برده شده است‪ ،‬اما به‬
‫لحاظ اجرایی و تصحیح فرآیندهای اجرایی در یک‬
‫س��ازمان رعایت تک به تک بندهای آن الزم‌االجرا‬
‫تلقی می‌ش��ود‪ .‬در ادامه به تعریف دو سند از اسناد‬
‫فوق که به نوع��ی دارای تفاوت‌های ویژه‌ای با بقیه‬
‫می‌باشد پرداخته شده است‪.‬‬
‫تعری�ف نظام‌نام�ه‪ ،‬آیین‌نام�ه و ی�ا‬
‫دس�تورالعمل‪ :‬نظام‌نامه یا دس��تورالعمل‌ها به آن‬
‫دس��ته از مقرراتی گفته می ش��ود ک��ه در اجرای‬
‫ی��ک رویه‌ی کاری‪ 9‬مطرح ش��ده و می‌تواند جزیی‬
‫از آن محس��وب ش��ود‪ .‬نظام‌نامه می‌توان��د متأثر از‬
‫بعضی قوانی��ن یا مقررات محلی و ی��ا تأثیرپذیر از‬
‫ویژگی‌های سیاس��ی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬اقلیمی‪ ،‬فرهنگی و‬
‫دیگر خصوصیات یک کشور باشد‪ .‬از نظر لغوی نيز‬
‫‪ Regulation‬ب��ه مفهوم مقررات‪ ،‬تنظيم مقررات‪،‬‬
‫شكل‌دهي و سامان‌دهي است‪.‬‬
‫تعریف رویه‌ی کاری‪ :‬رویه‌ی کاری‪ ،‬تش��ریح‬
‫کننده‌ی یک رون��د کاری‪ ،‬هدایتگر در اجرای یک‬
‫انجام یک کاری اس��ت‪ .‬به بیانی‪ ،‬سیاست‌های کلی‬
‫ی��ک مجموعه (اعم از یک واح��د تولیدی و یا یک‬
‫سازمان) به‌وس��یله‌ی دس��تورالعمل‌هایی مفصل و‬
‫جامع‪ ،‬به‌نام رویه به اجرا در می‌آیند‪ .‬در واقع رویه‪،‬‬
‫مجموع��ه‌ای از دس��تورالعمل‌های تفصیلی اس��ت‬
‫كه برای انجام یك سلس��له عملی��ات (كه غالباً به‬
‫صورت منظم اجرا می‌گردند) تدوین می‌ش��ود‪ .‬این‬
‫دستورالعمل‌ها شامل یک سری بایدها و نبایدها یا‬
‫ار جنس همان استانداردها است‪ .‬برای مثال در يك‬
‫خط تولید‪ ،‬مراحل تولید قطعه یا تجهیز براس��اس‬
‫یک‌س��ری رویه‌ه��ای پیش‌بینی ش��ده‌ی مبتی بر‬
‫اص��ول اس��تاندارد در طراحی و س��اخت آن قطعه‬
‫ ‪2. Specifications‬‬
‫است که حتماً باید رعایت شوند‪.‬‬
‫در راس��تای تحقق موارد باال‪ ،‬به دس��تورالعمل‬
‫ ‪6. Procedures‬‬
‫ ‪7. Regultions‬‬
‫ ‪9. Procedure‬‬
‫فیــــــلد‬
‫• مشخصات فنی‪2‬؛‬
‫• گزارشات فنی‪3‬؛‬
‫• تجربه‌های توصیه شده‪4‬؛‬
‫• دستورالعمل‌ها‪5‬؛‬
‫• رویه‌های کاری‪6‬؛‬
‫• نظام‌نامه؛‬
‫• آیین‌نامه‪.7‬‬
‫برخالف انتظارات و برداشت عمومی از کاربرد و‬
‫سـال‪ /16‬شـماره ‪ / 11-12‬پیـاپی ‪ /152-153‬بهمن و اسفند ‪92‬‬
‫مفهوم استاندارد‪ ،‬ماهیت شش سند فوق نیز به نوعی‬
‫استانداردسازی تلقی می‌شود (که به این شش قسم‬
‫هم خاتمه نمی‌یابد و ممکن اس��ت تعداد آن از این‬
‫هم بیشتر باشد)‪ .‬سه س��ند اول‪ ،‬خود نیز به نوعی‬
‫اس��تاندارد و در گروه اس��تانداردها قرار می‌گیرند‪،‬‬
‫چون در تولی��د آن‌ها همان روش و رویه‌ی معمول‬
‫در تولید متن‌های اس��تانداردی رعایت شده و متن‬
‫تولید ش��ده مبتنی بر علم‪ ،‬فن و تجربه می‌باش��د‪.‬‬
‫در بسیاری از اس��تانداردهای ملی یا استانداردهای‬
‫صنعت��ی دنیا (از جمله ‪ API‬و یا ‪ )ASTM‬عنوان‬
‫اس��تاندارد تولی��د ش��ده ترکیبی اس��ت از عنوان‬
‫اس��تاندارد‪ RP ،TR ،‬و یا ‪ .Spec‬چون مؤسس��ات‬
‫معتبر و معروف تولید کننده‌ی استاندارد در جهان‪،‬‬
‫یک رویه‌ی ثابت و یکس��ان را برای نام‌گذاری متن‬
‫اس��تاندارد خود رعایت نکرده‌ان��د‪ ،‬بنابراین از نظر‬
‫رتبه‌بندی متن‌های اس��تانداردی‪ ،‬طبقه‌بندی‌های‬
‫متفاوتی وجود دارد‪ .‬برای آشنایی با درجه‌ی اعتبار‬
‫متن‌ه��ای تولید ش��ده در هر مؤسس��ه می‌توان به‬
‫استاندارد یا سند «استاندارد استانداردنویسی» آن‬
‫مؤسسه و یا پیش‌گفتار‪ 8‬هر استاندارد‪ ،‬مراجعه و از‬
‫درجه‌ی اعتبار متن مورد نظر مطلع شد‪.‬‬
‫از س��وی دیگر‪ ،‬برای تبیین و تدوین س��ه سند‬
‫آخ��ر (دس��تورالعمل‪ ،‬روی��ه‌ی کاری و نظام‌نام��ه)‬
‫اغلب از اس��تانداردها نیز کمک گرفته می‌ش��ود و‬
‫یا در متن این س��ه سند به اس��تانداردهای خاص‬
‫و شناخته‌ش��ده‌ای اش��اره و توصیه می‌ش��ود‪ .‬اما‪،‬‬
‫تفاوت عمده‌ی این س��ه س��ند ب��ا مفاهیم و تصور‬
‫جامع از اس��تانداردهای فنی‪ ،‬در این امر اس��ت که‬
‫با بروز تغییرات در س��طح مدیریت یک سازمان‪ ،‬یا‬
‫حادث ش��دن تغییرات در شرایط اجتماعی‪ ،‬شرایط‬
‫سیاسی‪ ،‬شرایط اقتصادی‪ ،‬شرایط تولید در کارخانه‬
‫ ‪3. TR: Technical Report‬‬
‫ ‪4. PR: Recommended Practice‬‬
‫ ‪5. Instructions‬‬
‫‪32‬‬
‫ ‪8. Foreword‬‬
 ‫کمی نفت و گاز‪...‬‬
‫آشنایی با استانداردهای ّ‬

‫او و حتي اعمال و رفتار او قابلیت استانداردس��ازی‬
‫را دارد‪ .‬فارغ از این‌که اس��تاندارد مورد نظر چگونه‬
‫تدوی��ن ش��ده باش��د و مخاطبین آن چه کس��انی‬
‫باش��ند‪ ،‬انواع استانداردها از نظر جامعه‌ی کاربردی‬
‫فیــــــلد‬
‫• از آخری��ن ویرای��ش موجود و در دس��ترس‬ ‫و مس��ؤولیت تحقیق و بررس��ی دقیق مسایل فنی‬
‫استاندارد استفاده شود‪.‬‬ ‫را ب��ه عهده خواهند گرفت‪ .‬بدیهی اس��ت‪ ،‬تصویب‬
‫نهایی متن‌های تهیه شده در کارگروه‌های فرعی بر‬
‫‪ .3.1.4.2‬ترکیبی از دو روش باال‬ ‫عهده‌ی کارگروه‌های اصلی خواهد بود‪.‬‬

‫و تفكيك مجامع ذی‌صالح در تولید آن‪ ،‬متناس��ب‬
‫با س��طوح استانداردس��ازی زیر قابل تعریف‪ ،‬قابل‬
‫تفکیک و قابل بهره‌برداری می‌باشد‪:‬‬
‫‪ .1‬استاندارد كارخانه‌اي‪23‬؛‬
‫‪ .2‬استاندارد ملي‪24‬؛‬
‫‪ .3‬استاندارد منطقه‌اي‪25‬؛‬
‫‪ .4‬استانداردهای صنعتی ؛‬
‫‪26‬‬
‫مرجع استفاده می‌شود‪ .‬نظر به این‌که تمام بندهای‬
‫‪ .5‬استاندارد بين المللي‪.27‬‬
‫تذک��ر‪ :‬نمی‌ت��وان مدع��ی ش��د ک��ه س��طوح‬
‫اس��تانداردها در این فهرس��ت از باال به پایین زیاد‬
‫می‌ش��ود‪ .‬اس��تانداردهای بین‌الملل��ی می‌توانن��د‬
‫سـال‪ /16‬شـماره ‪ / 11-12‬پیـاپی ‪ /152-153‬بهمن و اسفند ‪92‬‬
‫در بومی‌س��ازی استانداردها‪ ،‬گاهی اوقات از ترکیب‬
‫دو روش باال استفاده خواهد شد‪.‬‬
‫نکت�ه‪ :‬برخ��ی از اس��تانداردها نی��ز به صورت‬
‫مکم��ل‪ 16‬و یا متمم تولید می‌ش��وند (راه میان‌بر)!‬
‫در ای��ن حالت ک��ه در صورت کمب��ود وقت به آن‬
‫عمل خواهد ش��د‪ ،‬تنه��ا یک اس��تاندارد به عنوان‬
‫متن انتخابی الزاماً دارای قابلیت استفاده در شرایط‬
‫جدید نیس��ت‪ ،‬در ابتدای متن برخی از پاراگراف‌ها‬
‫ب��ا ذکر ش��ماره‌ی بند‪17‬یا زیر بند‪ ،18‬مجزا ش��ده و‬
‫توضیحات جهارگانه‌ی زیر ممکن اس��ت به بندهای‬
‫در مت��ن اس��تانداردهای تولیدی ب��ه روش یاد‬
‫ش��ده‪ ،‬چون از پایه توس��ط کارگروه‌های تخصصی‬
‫ویژه تدوین ش��ده اس��ت‪ ،‬معموالً به استانداردهای‬
‫دیگ��ر به عنوان منبع یا مرجع اش��اره و ارجاع داده‬
‫نمی‌شود‪.‬‬
‫‪15‬‬
‫‪ .2.1.4.2‬انتخابی‬
‫ب��ه مفه��وم انتخاب ه��ر پاراگ��راف اس��تاندارد در‬
‫دس��ت تهیه‌ از متن اس��تانداردهای معتبر موجود‪-‬‬
‫مؤسس��ه‌هایی که متن‌های اس��تانداردی خود را به‬
‫این روش تهیه می‌نماین��د‪ ،‬ضمن این‌که می‌توانند‬

‫به‌عنوان مرجع در تدوین بسیاری از استانداردهای‬ ‫تفکیک شده اختصاص داده شود‪:‬‬ ‫از ترکیب کارگروه‌های تخصصی روش قبلی (تولید‬
‫دیگر مورد اس��تفاده واقع شوند ولی در عین حال‪،‬‬ ‫• حذف‪ :19‬در این حالت پاراگراف مورد اش��اره‬ ‫اس��تاندارد) پیروی نمایند‪ ،‬در تولید متن استاندارد‬
‫رعایت این اس��تانداردها سهل‌الوصول‌تر هم هست‪.‬‬ ‫ال حذف و این بند هیچ‌گونه جایگزینی نخواهد‬ ‫کام ً‬ ‫به روش س��اده‌تری عمل نم��وده و زودتر به نتیجه‬
‫از طرف��ی برخ��ی کارخانج��ات معتب��ر و پ��رآوازه‬ ‫داشت؛‬ ‫می‌رس��ند‪ .‬در این حالت‪ ،‬به جای این‌که مطالعات‬
‫ب��رای حفظ ش��أن و جای��گاه خود اس��تانداردهای‬ ‫• اص�لاح‪ :20‬یعنی تغییراتی جزیی در بند مورد‬ ‫و تحقیقات در خصوص عنوان‌های اس��تانداردی را‬
‫سخت‌گیرانه‌ای را در دستور کار خود قرار می‌دهند‬ ‫نظر ایجاد و پاراگراف اصالح ش��ده در ابتدای متن‬ ‫از پایه انجام دهند‪ ،‬از متن‌های اس��تانداردی معتبر‬
‫(اس��تانداردهای کارخانه‌ای)‪ .‬در جه��ان صنعت و‬ ‫استاندارد و یا در محل مربوطه درج خواهد شد؛‬ ‫و موجود (به نام اس��تاندارد مرجع) کمک گرفته و‬
‫صنعت جه��ان می‌توان اس��تانداردهای کارخانه‌ای‬ ‫• اضافه‪ :21‬بر حس��ب ضرورت‪ ،‬بندی جدید به‬ ‫بخش‌های مختلف متن استاندارد در دست تهیه را‬
‫را یاف��ت ک��ه دارای درج��ه‌ی اعتبار بس��یار باال و‬ ‫متن اس��تاندارد اضافه خواهد ش��د‪ .‬بند اضافه شده‬ ‫انتخ��اب و تکمیل می‌نماین��د‪ .‬در این روش‪ ،‬که به‬
‫دس��تورالعمل‌های سخت‌گیرانه‌تری نسبت به چهار‬ ‫می‌توان��د در قال��ب توضیحات و یا بیان یک‌س��ری‬ ‫نوعی بومی‌سازی استانداردها نیز لقب گرفته است‪،‬‬
‫سطح اس��تاندارد دیگر باشند‪ .‬بدیهی است این امر‬ ‫بایده��ا و نبایده��ای جدید و متناظر ب��ا نیاز محل‬ ‫الزاماً باید منابع اس��تانداردی به کار گرفته شده در‬
‫فراگی��ر نبوده و قابل تعمیم به تمام کارخانجات در‬ ‫مورد استفاده باشد؛‬ ‫متن تدوین شده درج ش��ود تا در مراجعات بعدی‬
‫جهان و ایران نمی‌باشد‪.‬‬ ‫• جایگزی��ن‪ :22‬در این حالت بن��د قبلی کام ً‬
‫ال‬ ‫یا به‌روزداری اس��تاندارد با مش��کل روبرو نش��ویم‪.‬‬
‫ح��ذف و بند جدید به روش ب��اال جایگزین خواهد‬ ‫بدیهی اس��ت به محض اعمال تغییرات و اصالحات‬
‫‪ .1.2.4.2‬استانداردهای کارخانه‌ای‬ ‫شد‪.‬‬ ‫در مت��ن اس��تانداردهای مرجع‪ ،‬ای��ن تغییرات در‬
‫اين‌گونه اس��تانداردها جهت اس��تفاده در هر واحد‬ ‫متن اس��تاندارد بومی‌سازی ش��ده نیز درج خواهد‬
‫تولي��دي و توس��ط كارخانج��ات مربوط��ه تدوين‬ ‫‪ .2.4.2‬مراجع ذی‌صالح در تدوین‬ ‫ش��د (به صورت الزام)‪ .‬از جمله اس��تانداردهایی که‬
‫مي‌ش��وند‪ .‬از جمل��ه اس��تانداردهای کارخان��ه‌ای‪،‬‬ ‫استاندارد‬ ‫در ایران به این روش تدوین ش��ده اس��ت‪ ،‬می‌توان‬
‫می‌ت��وان اس��تانداردهای ‪ STD‬ش��رکت ول��وو‪،‬‬ ‫از جانب دیگر و به طور كلي استانداردها‪ ،‬موضوعات‬ ‫ب��ه اس��تانداردهای صنع��ت نفت ای��ران (‪ )IPS‬و‬
‫استانداردهای کارخانه‌ای بنز‪ ،‬استاندارد كارخانه‌اي‬ ‫متن��وع و گوناگوني را در بر مي‌گيرند‪ .‬هر پدیده‌ای‬ ‫استانداردهای ملی ایران (‪ )ISIRI‬اشاره داشت‪.‬‬
‫‪ Emerson‬و ده‌ه��ا نمون��ه‌ی دیگ��ر را نام برد که‬ ‫در حيطه‌ی فكر و عمل انسان قابل استانداردسازی‬ ‫در ن��گارش و تدوی��ن اس��تاندردهای جدید به‬
‫معم��والً مورد تأیی��د مؤسس��ات ملي اس��تاندارد‬ ‫است‪ ،‬به‌ویژه مصنوعات دست بشر يا مخلوقات فكر‬ ‫روش انتخابی‪ ،‬تنها اس��تاندارد و یا استانداردهایی‬
‫کشورهای مربوطه نيز قرار گرفته است‪.‬‬ ‫می‌توانند به عنوان اس��تاندارد مرجع انتخاب شود‬
‫ ‪16. Supplementary‬‬
‫متناظر با همین ایده‪ ،‬گاهی اوقات در پروژه‌های‬ ‫ ‪17. Clause‬‬ ‫که دارای ویژگی‌های زیر باشد‪:‬‬
‫صنعتی‪ ،‬س��ند مربوط به مش��خصات فن��ی ‪28‬و یا‬ ‫ ‪18. Sub-Clause‬‬ ‫• استاندارد مرجع باید کاربردی و مرتبط باشد؛‬
‫ ‪19. Delete‬‬
‫ ‪20. Modify‬‬ ‫• استاندارد مرجع باید معتبر باشد؛‬
‫ ‪23. Factory Standards‬‬ ‫ ‪21. Addition‬‬
‫ ‪24. National Standards‬‬ ‫ ‪22. Substiution‬‬ ‫ ‪15. Selective‬‬
‫ ‪25. Regional Standards‬‬
‫ ‪26. Industrial Standards‬‬
‫ ‪27. International Standards‬‬
‫ ‪28. Specification‬‬

‫‪33‬‬
 ‫کمی نفت و گاز‪...‬‬
‫آشنایی با استانداردهای ّ‬

‫ذی‌ربط به‌صورت دس��تورالعمل يا اس��تانداردهاي‬ ‫جمل��ه اس��تانداردهای ملی می‌توان به اس��تاندارد‬ ‫داده‌برگ‌ه��ای‪ 29‬قطع��ات و تجهیزات (که توس��ط‬
‫صنعتي تدوي��ن و در اختيار صنع��ت مربوطه قرار‬ ‫مل��ی آلمان‪ ،32‬اس��تاندارد ملی ژاپن‪ ،33‬اس��تاندارد‬ ‫‪30‬‬
‫کارفرما تهیه می‌ش��ود) به استانداردهای سازنده‬
‫گيرد‪ .‬گرچه اين استانداردها ممكن است به‌صورت‬ ‫ملی آمریکا‪ 34‬و اس��تاندارد ملی انگلستان‪ 35‬اشاره‬ ‫هم اشاره می‌نماید‪ .‬هم‌چنين ممکن است یک‌سری‬
‫مل��ی‪ ،‬منطقه‌ای و ی��ا بين‌المللي تدوين ش��ود‪ ،‬اما‬ ‫نمود‪«.‬س��ازمـان اس��تانـدارد و تحقيق��ات صنعتي‬ ‫از كارخانجات��ي ك��ه در زمينه‌ای یکس��ان فعاليت‬

‫كاربرد آن به‌طور ویژه و فقط در يك صنعت خاص‬ ‫ايران»‪ 36‬بانی تدوین استانداردهای ملی ایران است‪.‬‬
‫خواهد بود‪ .‬ولی ممکن اس��ت بسياري از كشورهاي‬ ‫این س��ازمان که فعالیت‌های اولیه‌ی خود را از سال‬
‫ديگر به آن از منظر يك اس��تاندارد بين‌المللي نگاه‬ ‫‪ 1304‬و هم‌زمان با تصویب قانون اوزان و مقیاس‌ها‬
‫کنند‪ .‬یک��ی از مهم‌تـــرين س��ازمــــان‌هایي كه‬ ‫ش��روع ک��رد‪ ،‬ب��ه م��رور و در س��ال ‪ 1343‬به نام‬
‫وظيفه تــدوين استـانـداردهاي صنعتی را به‌عهده‬ ‫سازمـان استانـدارد و تحقيقات صنعتي ايران تغییر‬
‫دارد «اس��تانداردهای نفت آمریکا»‪ 39‬اس��ت‪ .‬این‬ ‫نام داد‪ .‬این س��ازمان که به‌عنوان مجری و ناظر بر‬
‫استاندارد از جمله استانداردهای معتبری است که‬ ‫اجرای اس��تانداردها در سطح کش��ور فعالیت دارد‬
‫با قدمت‪160‬ساله (از نس��ل اولیه‌ی آن) در صنایع‬ ‫در ح��ال حاضر بالغ بر ‪ 17/300‬عنوان اس��تاندارد‬
‫نفت ایران نیز مورد استفاده و استناد قرار می‌گیرد‪.‬‬ ‫در رش��ته‌های مختلف تدوین نموده و طبق قانون‪،‬‬
‫نظارت بر اجراي اس��تانداردها ني��ز بر عهده‌ي اين‬
‫‪ .5.2.4.2‬استاندارد بین‌المللی‬ ‫سازمان مي‌باشد‪.‬‬
‫فیــــــلد‬
‫مي‌كنند‪ ،‬از طريق انجمن صنفی خود استانداردهایي‬
‫را موس��وم به استاندارد شركتي يا استاندارد صنفی‬
‫تدوي��ن كنن��د‪ ،‬مانند اس��تانداردهای منس��وب به‬
‫انجمن جوش��كاري آمريكا‪ .31‬بدیهی است ایران در‬
‫حال توسعه و در حال صنعتی شدن نیز باید در امر‬
‫تدوین اس��تانداردهای کارخانه‌ای اهتمام بیشتری‬
‫داش��ته باشد تا بتواند جایگاه خود را در جهان ارتقا‬
‫دهد‪ .‬برخی از ارگان‌های��ی که می‌توانند در محقق‬
‫ش��دن این موضوع ب��ه خوبی ایفای نق��ش کنند‪،‬‬
‫تشکل‌های مردم نهاد علمی پژوهشی و تشکل‌های‬
‫صنفی در هر رش��ته‌ی کاری و تخصصی می‌باشند‪.‬‬

‫سـال‪ /16‬شـماره ‪ / 11-12‬پیـاپی ‪ /152-153‬بهمن و اسفند ‪92‬‬

‫روند رش��د صنعت و تجارت در جهان و وابس��تگي‬ ‫هدف از تدوين استاندارد كارخانه‌اي كه حاصل‬
‫صنعتی بيش از پيش كشورها به یک‌دیگر‪ ،‬الزاماتی‬ ‫‪ .3.2.4.2‬استاندارد منطقه‌ای‬ ‫و ش��امل اتف��اق نظ��ر بخش‌های مختلف��ي از یک‬
‫را ب��رای صنای��ع مختلف در جه��ان به‌وجود آورده‬ ‫عوامل��ي مانن��د موقعي��ت جغرافيای��ي‪ ،‬فرهنگی‪،‬‬ ‫کارخانه‌‌ی تولیدی يا تش��كلي از سازندگان (مانند‬
‫اس��ت‪ .‬بدیهی اس��ت که در راس��تاي هماهنگي و‬ ‫سياس��ی‪ ،‬مسایل توليدی‪ ،‬منافع مصرف‌کنندگان و‬ ‫انجمن‌های صنفی) اس��ت‪ ،‬کاربرد استاندارد تدوین‬
‫برقراري ارتباط صنعتی بین کش��ورها‪ ،‬مش��كالت‬ ‫امثال آن‪ ،‬بعضي از كش��ورها را برآن داش��ته تا به‬ ‫ش��ده در ساده‌سازی طراحی‪ ،‬تولید‪ ،‬کنترل و سایر‬
‫بي‌ش��ماري به‌وج��ود خواه��د آم��د‪ .‬در جهت رفع‬ ‫صورت مش��ترك مبادرت به تدوين استانداردهاي‬ ‫عملیات صنعتی می‌باش��د و هدف عمده از تدوین‬
‫ای��ن مش��کالت‪ ،‬و به منظ��ور هم‌زبان‌‌س��ازی باید‬ ‫منطقه‌اي نمايند‪ .‬به بياني‪ ،‬اين كش��ورها در موارد‬ ‫آن‪ ،‬ايجاد يكسان سازي مواد اولیه‪ ،‬قابلیت تعویض‬
‫دس��تورالعمل‌‌هایی قابل فهم برای استفاده‌ی تمام‬ ‫ياد ش��ده ذي‌نف��ع ب��وده و اجرای اس��تانداردهاي‬ ‫قطعات يدكي ماش��ين‌آالت يا توليدات‪ ،‬روان‌سازي‬
‫کش��ورها تدوین شود‪ .‬این دس��تورالعمل‌ها‪ ،‬همان‬ ‫فوق باعث تس��هیل در ارتباطات فنی و بازرگانی با‬ ‫ارتب��اط بي��ن تولیدکنندگان‪ ،‬يكسان‌س��ازي روش‬
‫اس��تانداردهاي بين‌‌المللي هستند که در تدوين آن‬ ‫یکدیگر و حتی با س��ایر کشورها خواهد شد‪ .‬از این‬ ‫تولی��د و در نهايت به كارگيري عالی��م و واژه‌هاي‬
‫باید تمامي كش��ورها به نحو مقتضی در آن س��هم‬ ‫دست تشکل‌های تدوین استاندارد می‌توان سازمان‬ ‫يك‌س��ان خواهد بود‪ .‬بدیهی اس��ت در این راستا‪،‬‬
‫داش��ته باشند‪ .‬همان‌گونه که پیش‌تر نیز گفته شد‪،‬‬ ‫مرك��زي اس��تاندارد آفريقا‪ ،37‬س��ازمان اس��تاندارد‬ ‫رقابت بین کارخانج��ات می‌تواند به طور مبنایی و‬
‫یکی از مهم‌تـــرين سازمــــان‌هایی كه وظيفه‌ی‬ ‫اروپائي‪ 38‬را نام برد‪.‬‬ ‫مضاعف در جهت بهبود کیفیت محصوالت بینجامد‬
‫تــدوين اس��تـانـداردهاي بين‌المللـي را به‌عهــده‬ ‫که در نهایت رضایت‌مندی مشتری را در پی خواهد‬
‫دارد «س��ازمان بي��ن المللي اس��تاندارد» یا ‪ISO‬‬ ‫‪ .4.2.4.2‬استاندارد صنعتی‬ ‫داشت‪.‬‬
‫است‪ .‬استانداردهای بین‌المللی همواره کلی‪ ،‬جهان‬ ‫رشد صنعت به ویژه صنايع وابسته به نفت در جهان‪،‬‬
‫ش��مول‪ ،‬فراگیر‪ ،‬قابل تغییر و با قابلیت اصالح بوده‬ ‫باعث شده اس��ت تا علم‪ ،‬تجربه و نظر کارشناسان‬ ‫‪ .2.2.4.2‬استاندارد ملی‬
‫و بقیه‌ی س��طوح اس��تانداردهای یادشده به نحوی‬ ‫اس��تاندارد مل��ی ک��ه در ه��ر کش��وری ب��ه طور‬
‫ ‪32. DIN: Deutsches Institut fur Normung‬‬
‫همس��و با این اس��تانداردها تدوین و پیاده‌س��ازی‬ ‫ ‪33. JIS: Japanese Industrial Standarss‬‬ ‫انحصاری مفهوم پیدا می‌کند‪ ،‬توس��ط مؤسس��ات‬
‫می‌شوند[‪.]1‬‬ ‫ ‪34. ANSI: American National Standards Institute‬‬ ‫تدوی��ن اس��تاندارد آن كش��ور ك��ه تنه��ا مراجع‬
‫ ‪35. BSI: British Standards Institution‬‬
‫ادامه دارد‬ ‫‪36. ISIRI: Institute of Standard & Industrial Research‬‬ ‫ذي‌صالح هس��تند تهي��ه مي‌ش��ود‪ .‬در تدوين اين‬
‫ ‪of Iran‬‬
‫ ‪37. ARSO: Africa Regional Standard Organiztions‬‬
‫گونه اس��تانداردها نمایندگان��ی از توليدكنندگان‪،‬‬
‫ ‪39. API: American Petroleum Stadards‬‬ ‫ ‪38. CEN: Comite Europeen de Normalisation‬‬ ‫مصرف‌كنندگان‪ ،‬اعض��ای مراكز تحقیقاتی و علمي‬
‫(آکادمی��ک)‪ ،‬مراکز صنعتی و فن��ي‪ ،‬مراكز اداري‬
‫منابع‪:‬‬ ‫و تج��اري ش��ركت مي‌كنند‪ .‬این نوع اس��تانداردها‬
‫به‌منظ��ور ايج��اد یکنواخت��ی‪ ،‬کاه��ش تن��وع در‬
‫[‪ ]1‬مهندس عیسی سینایی پارسا ‪ ،1388‬آشنایی با استانداردها و الگوهای مصرف‪ ،‬چاپ ششم‪.‬‬ ‫محص��والت و افزایش س��طح فناوری هر کش��وري‬
‫[‪ ]2‬محمد حسن موحدی‪ ،1389 ،‬بومی‌سازی استانداردهای موجود در راستای حمایت از ساخت‬ ‫با نظر و صالح‌دید دس��ت‌‌اندرکاران‪ ،‬صاحب‌نظران‬
‫داخ��ل‪ ،‬دومین همایش ارتق��ای توان داخلی با رویکرد توس��عه نظام پیمان��کاری‪ ،‬مرکز مطالعات‬ ‫و متخصصان ياد ش��ده و معموالً توس��ط مؤسسات‬
‫دانشگاه صنعتی شریف‬ ‫اس��تاندارد آن کش��ور تهی��ه و تدوی��ن می‌ش��ود‪.‬‬
‫[‪ ]3‬دانیل یرگین‪ ،‬برگردان غالمحس��ین صالحیار‪ ،‬تاریخ جهانی نفت‪ ،‬انتش��ارات اطالعات‪،1385 ،‬‬ ‫در این‌ج��ا‪ ،‬عوامل��ي مانن��د ش��رایط جغرافيائ��ي‪،‬‬
‫جلد اول‬ ‫فرهنگی‪ ،‬سياس��ی‪ ،‬محدودیت‌های توليدی‪ ،‬منافع‬
‫‪[4] 2009 Publications Programs and Services, Table of API Standards,‬‬ ‫مصرف‌کنندگان‪ ،‬مالحظ��ات حکومتی و امثال آن‬
‫‪Address: http://www.americanoilinvestments.com/articles/Oil-Gas-Invest-‬‬ ‫نقش بس��زایی در تبیین بایده��ا و نبایدها دارد‪ .‬از‬
‫‪ments_4812.html‬‬ ‫ ‪29. Data Sheet‬‬
‫ ‪30. Manufacturer Standards‬‬
‫‪34‬‬
‫ ‪31. AWS: American Welding Society‬‬