TMC Manifesto 2019

ÒüÑzàÒà¹ 2019
tõ¡o³èº A¡}ìKøÎ
³à>åìÈ¹ šìÛ¡
"à³¹à Î¤àÒü ëƒìÅ¹ šìÛ¡
ë³àƒã¹ šìÛ¡ >Òü
³à>åìÈ¹ Ñ¬àì=¢-
[¤ì\[š Òk¡à*, ëƒÅ ¤àòW¡à*
"àì¤ƒ>
"à³à¹ Î³Ñz ³à-®¡àÒü-ë¤àì>ìƒ¹ \à>àÒü "à³àìƒ¹ "à”z[¹A¡ Åø‡ý¡à, šøoà³, Îàºà³,

ë\àÒà¹, Ç¡ì®¡Záà * "[®¡>@ƒ>ú
¤à}ºàÎÒ ">¸à>¸ "ì>A¡ ¹àì\¸* Ç¡®¡ >¤¤È¢ "àÎìá, ¹³\à> ³àÎ* "àÎìáú Î³Ñz
Î´ßƒàìÚ¹ ³à>åÈìA¡ \à>àÒü Ç¡®¡ >¤¤È¢ * "àKà³ ¹³\à> ³å¤à¹A¡ú
Åø‡ý¡à¹ ÎìU Ñ¶¹o A¡[¹ t¡àòìƒ¹, ™à¹à ëƒÅ * ƒìÅ¹ Ñ¬àì=¢ \ã¤> A¡ì¹ìá ¤[ºƒà>,
¤ã¹ Å[Òƒ \*Úà> ë=ìA¡ Ç¡¹ç¡ A¡ì¹ "ì>A¡ Îà‹à¹o ³à>åÈ* šøào Òà[¹ìÚìá>, t¡àòìƒ¹
ÎA¡ºìA¡ "à³àìƒ¹ "à”z[¹A¡ Åø‡ý¡àQ¢¸ [>ì¤ƒ> A¡¹[áú
&Òü ³åÒèìt¢¡ ëKài¡à ®¡à¹t¡ &A¡ t¡à;š™¢šèo¢ Î³ìÚ¹ ³åìJà³å[J ƒàò[Øl¡ìÚú A¡à¹o ÅãQøÒü
">å[Ë¡t¡ Òìt¡ ™àìZá Îœ¡ƒÅ ëºàA¡Î®¡à [>¤¢àW¡> 2019ú &Òü¤àì¹¹ ëºàA¡Î®¡à [>¤¢àW¡>
Ç¡‹å³ày ¹à\î>[t¡A¡ ëšø[Û¡t¡ ë=ìA¡ >Ú, &A¡Òü ÎìU ®¡à¹ìt¡¹ ®¡[¤È¸; [>³¢àìo¹
[>[¹ìJ* "t¡ã¤ P¡¹ç¡â«šèo¢ú "àKà³ã šø\ì@µ¹ A¡àìá ëA¡³> ®¡à¹t¡ l¡üš[Ñ‚t¡ Òì¤ t¡à¹
"ì>A¡i¡àÒü [>‹¢à¹o A¡¹ìt¡ šàì¹ &Òü ëºàA¡Î®¡à [>¤¢àW¡>ú &Òü A¡=àP¡ìºà &t¡ ë\à¹
[ƒìÚ ¤ºà ™àÚ A¡à¹o Kt¡ 5 ¤á¹ "à³¹à &A¡ ¤ƒìº ™à*Úà ®¡à¹t¡ìA¡ šøt¡¸Û¡ A¡ì¹[áú
"à¹ &Òü ¤ƒº Qìi¡ìá ÅàÎA¡ƒº [¤ì\[š-¹ ëÎï\ì>¸ú
ÒüÑzàÒà¹ 2019 1
2014 Îàìº Û¡³t¡àÚ &ìÎ[áº >ì¹@ƒø ë³àƒã¹ ë>tõ¡â«à‹ã> [¤ì\[š Î¹A¡à¹ú ëƒìÅ
‘"àìZá [ƒ>’ [>ìÚ "àÎà¹ šø[t¡Åøç¡[t¡ [áº t¡àìƒ¹ú [A¡”ñ &Òü ÅàÎ>à³ìº "à³¹à A¡ã
ëƒJºà³? "àìZá [ƒ> ët¡à ƒèì¹¹ A¡=à, ëƒÅ &[KìÚ W¡ìºìá Î¤¢>àìÅ¹ [ƒìA¡ú ®¡à¹t¡
Ç¡‹å³ày &A¡[i¡ ëƒìÅ¹ >à³ >Úú &A¡ ‹¹ì>¹ ®¡à¤‹à¹à, \ã¤>ì¤àì‹¹ A¡=à* [>ìƒ¢Å
A¡ì¹ ®¡à¹t¡ú "à¹ &Òü ®¡à¤‹à¹à ¤à \ã¤>ì¤à‹ šø[t¡[Ë¡t¡ ÒìÚìá [A¡áå P¡oà¤[º¹
[>[¹ìJú [A¡”ñ [¤ì\[š Î¹A¡à¹ Û¡³t¡àÚ "àÎà¹ š¹ ë=ìA¡ ®¡à¹ìt¡¹ *Òü [W¡¹àW¡[¹t¡
í¤[ÅÊ¡¸P¡[ºìA¡ >Ê¡ A¡ì¹ [ƒìÚ &A¡ [®¡Ä ®¡à¹t¡ ít¡[¹ A¡¹ìt¡ l¡üƒ¸t¡ ÒìÚìáú
"à³àìƒ¹ ëƒÅ "à\ [¤ìÅ«¹ ¤õÒv¡³ Kot¡à[”|A¡ ëƒÅú &Òü Kot¡ì”|¹ ³èº ëšøà[=t¡
"àìá, ®¡à¹ìt¡¹ šøàW¡ã> ƒÅ¢ì>, ®¡à¹ìt¡¹ [W¡¹A¡àºã> '[t¡ìÒ¸ú ë¤ƒ-l¡üš[>Èìƒ¹ ³ì‹¸
¤×ìâ«¹ ë™ Ñ¬ãAõ¡[t¡, t¡à¹Òü š¹´š¹à ¹[Û¡t¡ ÒìÚìá š¹¤t¡¢ãìt¡ Î´÷ài¡ "ìÅàA¡ &¤}
"àA¡¤ì¹¹ šõË¡ìšàÈA¡t¡àÚú
t¡àáàØl¡à šàÆW¡àìt¡¸, ë™Jàì> [®¡Äìƒ¹ ƒèì¹ ëk¡ìº [ƒìÚ [>ì\ìƒ¹ [>\Ñ¬t¡à ¹Û¡à¹ t¡à[Kƒ
ëƒJà ™àÚ, ëÎJàì> ®¡à¹ìt¡ ¤¹à¤¹ [®¡Ät¡à Îìw* ">¸ìA¡ "àš> A¡ì¹ [>ìÚ, t¡à¹
ÎìU Î³ÞÚ Îà‹> A¡ì¹ 'A¡¸ šø[t¡Ë¡à¹ šøÚàÎ [¤ƒ¸³à>ú "=¢à;, A¡àl¡üìA¡ š¹ A¡ì¹
®¡à¤à >Ú, ¤¹} Î¤àÒüìA¡ "àš> A¡ì¹ ë>*ÚàÒü ®¡à¹ìt¡¹ ³èº³”|ú ®¡à¹t¡¤È¢ "à³àìƒ¹
[Å[JìÚìá "[Ò}Îà¹ ¤àoãú [¤ì®¡ƒ * [Ò}Îà >Ú, ¤¹} ®¡à¹ìt¡¹ ³³¢³èìº Î¤ Î³Ú
A¡à\ A¡ì¹ìá Î³àì\¹ ³Uº, [¤Å« ³à>¤t¡à¹ ³Uºú &Òü ®¡à¹ìt¡Òü ¤Øl¡æ W¡r¡ãƒàÎ
ëQàÈoà A¡ì¹[áìº>, Î¤à¹ l¡üšì¹ ³à>åÈ Ît¡¸, t¡àÒà¹ l¡üšì¹ >àÒüú &Òü ®¡à¹ìt¡Òü
ë®¡ƒàì®¡ìƒ¹ $ì‹Œ¢ l¡üìk¡ A¡¤ã¹ \ÚKà> ëKìÚ[áìº> ³à>¤t¡à¹ú &Òü ®¡à¹ìt¡Òü ³à>åÈ
Îà‹>à¹ A¡=à ¤ìº [KìÚìá> ºàº>ú &A¡Òü ¤àt¢¡à "à³¹à šàÒü ¹à³Aõ¡Ì¡-[¤ì¤A¡à>@ƒ¹
A¡=àìt¡*ú ‹³¢ãÚ ë®¡ƒàì®¡ìƒ¹ š[¹¤ìt¢¡ ‹³¢ãÚ Î³ÞÚ &¤} t¡àìƒ¹ Åà[”zšèo¢ ÎÒà¤Ñ‚à>
ÎÒ ®¡à¹t¡¤ìÈ¢¹ Ñ¬š¥ ëƒìJ[áìº> ³Òàuà KàÞê¡ã*ú Îåt¡¹à} "à¤Ò³à> A¡àº ‹ì¹Òü
®¡à¹ìt¡¹ &Òü šåo¸®è¡[³ í¤[W¡y¸ìA¡ ‹à¹o A¡ì¹ \ÚKà> ëKìÚìá ³à>åìÈ¹, ³à>¤t¡à¹ú
í¤[W¡ìy¸¹ ³ì‹¸ 'A¡¸ * Î³ÞÚ Îà‹>Òü ®¡à¹ìt¡¹ šøàoÑ¬¹ê¡šú ®¡à¹t¡¤È¢ìA¡ ¤åc¡ìt¡ Òìº
t¡à¹ í¤[W¡y¸ &¤} ¤×â«¤àƒìA¡ [ƒìÚÒü ¤åc¡ìt¡ Òì¤ú [A¡”ñ [¤ì\[š ÅàÎì> Kt¡ šàòW¡
¤áì¹ "à³¹à ëƒìJ[á ®¡à¹ìt¡¹ í¤[W¡ìy¸¹ ³ì‹¸ 'ìA¡¸¹ &Òü ">>¸ í¤[ÅÊ¡¸ šø[t¡[>Út¡
×³[A¡¹ ³åìJ šìØl¡ìáú [¤ì\[š Î¹A¡àì¹¹ ÅàÎ>à³ìº ®¡à¹ìt¡¹ &Òü ">>¸ W¡[¹yìA¡
³åìá [ƒìÚ Î}A¡ão¢ &A¡ ®¡à¹t¡ [>³¢àìo¹ "šìW¡Ê¡à ºÛ¡ A¡ì¹[á "à³¹àú &Jàì> [¤¹ç¡‡ý¡
³ìt¡¹ ëA¡à>* \àÚKà ë>Òü "à¹ú ÅàÎìA¡¹ A¡=à¹ ÎìU &A¡³t¡ Òìt¡ Òì¤ Î¤àÒüìA¡,
"à¹ &A¡³t¡ >à ÒìºÒü t¡à¹ l¡üšì¹ ë>ì³ "àÎì¤ ÅàÎA¡ƒìº¹ Òà³ºà, ¹àÊ¡öÅ[v¡û¡¹
"àyû¡³oú ÅàÎA¡ &Òü ³Òà> ëƒÅìA¡ Îõ[Ê¡¹ š[¹¤ìt¢¡ yû¡³àKt¡ ëk¡ìº [ƒìÚìá ‹Œ}ìÎ¹
[ƒìA¡ú ®¡à¹t¡ìA¡ [>ìÚ ™à*Úà¹ ëW¡Ê¡à A¡¹à ÒìZá &A¡ "Þê¡A¡à¹àZáÄ "àKà³ã¹ [ƒìA¡ú
ëƒìÅ¹ ë™ ëA¡à>* Ç¡®¡¤å[‡ý¡ Î´šÄ ³à>åÈÒü "à\ ¤t¢¡³à> ®¡à¹t¡ [>ìÚ [W¡[”zt¡, l¡ü[‡N¥ú
®¡à¹t¡¤ìÈ¢¹ ë™ [W¡¹A¡àºã> '[t¡Ò¸ * ëKï¹¤ t¡àìA¡ ¹Û¡à A¡¹ìt¡ Òìº "à³àìƒ¹
šø[t¡Òt¡ A¡¹ìt¡ Òì¤ [¤ì\[š-ëA¡ú "àKà³ã ëºàA¡Î®¡à [>¤¢àW¡> t¡àÒü Ç¡®¡¤å[‡ý¡ Î´šÄ
³à>åÈìƒ¹ A¡àìá ®¡à¹ìt¡¹ ëKï¹¤ ¹Û¡à¹* š¹ãÛ¡àú
¤×â«¤àƒã &Òü ®¡à¹t¡ ëKài¡à [¤ìÅ«¹ A¡àìá Î´²³ "àƒàÚ A¡ì¹ [>ìÚìá t¡à¹ ‹³¢[>¹ìšÛ¡
W¡[¹ìy¹ A¡à¹ìo*ú &Òü ‹³¢[>¹ìšÛ¡t¡à ®¡à¹ìt¡¹ Î}[¤‹àì>¹* ">¸t¡³ šø‹à> í¤[ÅÊ¡¸ú
"à¹ &Òü ‹³¢[>¹ìšÛ¡t¡à¹ Îèy* ºå[A¡ìÚ "àìá ë¤ƒ-l¡üš[>Èƒ ë=ìA¡ Ç¡¹ç¡ A¡ì¹ Î´÷ài¡
"ìÅàA¡, "àA¡¤ì¹¹ ³t¡¤àìƒ¹ ³ì‹¸ú ‹³¢[>¹ìšÛ¡t¡à ®¡à¹ìt¡¹ '[t¡ìÒ¸¹ "àì¹A¡[i¡
¤Øl¡ [ƒA¡ú ™t¡ ³t¡ t¡t¡ š=-&¹ &Òü ®¡à¹ìt¡ [¤[®¡Ä Î´ßƒàÚ šàÅàšà[Å ¤àÎ A¡ì¹ìá
Î´ßã[t¡¹ ƒõÊ¡à”zìA¡ tå¡ìº ‹ì¹ú Îà´ßƒà[ÚA¡ Î´ßã[t¡¹ št¡àA¡à tå¡ìº ‹ì¹ "à‹å[>A¡
[¤ìÅ«¹ A¡àìá ³à>¤t¡à¹ ¤àt¢¡à ëš]ìá [ƒìÚìá> ¹¤ã@ƒø>à= k¡àAå¡¹, Ñ¬à³ã [¤ì¤A¡à>@ƒ,
P¡¹ç¡>à>A¡, ³Òàuà KàÞê¡ã, ë>t¡à[\ Îå®¡àÈW¡@ƒø ¤Îå, l¡. "àì´¬ƒA¡¹, "¸à[> ë¤Îàì”z¹
³ìt¡à ³Òàšå¹ç¡ìÈ¹àú ë³ïºà>à "à¤åº A¡àºà³ "à\àƒ ë=ìA¡ \*Ò¹ºàº ë>Ò¹ç¡ ëÎÒü
Î´ßã[t¡ * ‹³¢[>¹ìšÛ¡t¡à¹ št¡àA¡à tå¡ìº ‹ì¹ìá> "à¹* $ì‹Œ¢ú [A¡”ñ [¤ì\[š
ÅàÎ>à³ìº &Òü "[Ò}Îà, Î´ßã[t¡ &¤} ‹³¢[>¹ìšÛ¡t¡à¹ ®¡à¹t¡ yû¡³Å ¤ƒìº [KìÚ
š[¹ot¡ ÒìÚìá [Ò}Îà, Òà>àÒà[> &¤} ‹³¢ãÚ ë³ïº¤àìƒ¹ ³åv¡û¡ìÛ¡ìyú Îà´ßƒà[ÚA¡
[¤È¤àÑš á[Øl¡ìÚ [ƒìÚ ®¡à¹ìt¡¹ &Òü ¤×â«¤àƒã šøàoìA¡ >Ê¡ A¡ì¹ ëƒ*Úà¹ Qõo¸ W¡yû¡àì”z
ë>ì³ìá ÅàÎA¡ * t¡à¹ ƒº¤ºú t¡à¹à [¤[®¡Ä ‹³¢, Î}ÑHþõ[t¡¹ [¤[¤‹t¡àìA¡ >Î¸à; A¡ì¹
[ƒìÚ &A¡³à[yA¡ ®¡à¹t¡ [>³¢àìo¹ W¡yû¡àì”z ë>ì³ìáú t¡à¹à l¡üƒà¹ ®¡à¹ìt¡¹ ‹³¢[>¹ìšÛ¡
W¡[¹yìA¡ ‹Œ}Î A¡ì¹ t¡àìA¡ &A¡[i¡ Î}A¡ão¢ ëƒÅ [ÒÎàì¤ šø[t¡Ë¡à A¡¹à¹ ëW¡Ê¡à A¡¹ìá
ë™Jàì> ¹àÊ¡öìA¡ š[¹W¡àº>à A¡¹ì¤ ë³ïº¤àƒã¹àú
>ì¹@ƒø ë³àƒã¹ ë>tõ¡ìâ« [¤ì\[š Î¹A¡àì¹¹ "à³ìº >tå¡> A¡ì¹ Òà*Úà ëšìÚìá
&t¡[ƒ> ‹ì¹ ®¡à¹t¡ìA¡ [Qì¹ Îà´ßƒà[ÚA¡ ë³ïº¤àƒã Å[v¡û¡¹ W¡yû¡à”zú t¡à¹à ™[ƒ Îó¡º
ÒÚ t¡ì¤ ®¡à¹t¡ t¡à¹ ‹³¢[>¹ìšÛ¡, l¡üƒà¹, ¤×â«¤àƒã W¡[¹y Òà[¹ìÚ š[¹ot¡ Òì¤
Î}A¡ão¢, &A¡³à[yA¡, &A¡[i¡ Îà´ßƒà[ÚA¡ ¹àìÊ¡öú "à¹ t¡à¹ \>¸Òü &Òü "šÅ[v¡û¡
KàÞê¡ã[\¹ "[Ò}Î ®¡à¹ìt¡ >à[³ìÚ &ì>ìá Îà´ßƒà[ÚA¡ [Ò}Îà * Òà>àÒà[>¹ ¹v¡û¡
šøìºšú >ì¹@ƒø ë³àƒã¹ ÅàÎ>à³ìº ëKài¡à ëƒÅ \åìØl¡ [¤ì\[š * t¡à¹ ÎUã-Îà=ã¹à
&³> &A¡ ¤àt¡à¤¹o Îõ[Ê¡ A¡¹ìt¡ ëW¡ìÚìá ë™Jàì> Î¤ [A¡áåÒü [>‹¢à[¹t¡ Òì¤ t¡àìƒ¹
ëƒJàì>à šì=ú t¡à¹àÒü [k¡A¡ A¡ì¹ ëƒì¤ ëƒÅìšøì³¹ Î}`¡à, t¡à¹àÒü ƒà[KìÚ ëƒì¤ A¡à¹à
ëƒÅì‰àÒãú [A¡”ñ "àÆW¡ì™¢¹ [¤ÈÚ Òº Òü[t¡ÒàìÎ¹ [ƒìA¡ t¡àA¡àìº "à³¹à ëƒJìt¡ šàì¤à,
Ñ¬à‹ã>t¡à Î}Nøà³ ë=ìA¡ Ç¡¹ç¡ A¡ì¹ ëƒìÅ¹ \àt¡ãÚ št¡àA¡à ¤à Î}[¤‹à> &Òü ëA¡à>*
[A¡áå¹ l¡üšì¹Òü "àÑ‚à [áº >à *Òü ë³ïº¤àƒã Å[v¡û¡ìƒ¹ú [A¡”ñ [¤ì\[š ÅàÎì> ëƒÅ \åìØl¡
³à=àW¡àØl¡à [ƒìÚ l¡üìk¡ìá &Òü [¤ì®¡ƒA¡à³ã Îà´ßƒà[ÚA¡ Å[v¡û¡¹àú ¤×â«¤àƒã ®¡à¹ìt¡¹ ³Òà>
"àƒÅ¢ìA¡ A¡à[º³à[ºœ¡ A¡ì¹ t¡à¹à á[Øl¡ìÚ [ƒìt¡ ëW¡ìÚìá ë³ïº¤àƒ * Îà´ßƒà[ÚA¡t¡à¹
[¤È¤àÍšú KàÞê¡ã[\¹ "[Ò}Î &Òü ®¡à¹ìt¡ t¡à¹à >à[³ìÚ "à>ìt¡ ëW¡ìÚìá [¤ì‡È, Qõoà
* [Ò}Îà¹ A¡àìºà ë³Qú
2017 Îàìº >¸àÅ>àº yû¡àÒü³ ë¹A¡l¢¡Î ¤å¸ì¹à &A¡[i¡ [¹ìšài¢¡ šøA¡àÅ A¡ì¹ú ëÎJàì>
ëƒJà ™àìZá, 2010 ë=ìA¡ 2017 Îàìº¹ ³ì‹¸ ™t¡P¡[º šÇ¡Òt¡¸à [Qì¹ ëA¡à>*
³à>åìÈ¹ l¡üšì¹ l¡ü@µv¡ \>t¡à¹ "àyû¡³o Qìi¡ìá t¡à¹ 97 Åt¡à}ÅÒü ÒìÚìá ëÅÈ 3
¤áì¹ú ë™Jàì> 63[i¡ &³> Qi¡>à¹ ³ì‹¸ 61[i¡ Qi¡>àÒü Qìi¡ìá ëKà-¹Û¡A¡ ¤à[Ò>ã¹
Òàìt¡ú &Òü t¡=¸ ÑšÊ¡®¡àì¤ [>ìƒ¢Å A¡ì¹ ë™, l¡ü@µv¡ \>t¡à¹ Òàìt¡ ³à>åÈ Jåì>¹ >tå¡>
ë™ šø¤ot¡à t¡à Î¤ ë=ìA¡ ë¤[Å A¡ì¹ ëƒJà [KìÚìá >ì¹@ƒø ë³àƒã¹ ë>tõ¡ìâ« [¤ì\[š
Î¹A¡à¹ Û¡³t¡àÚ "àÎà¹ šì¹ú & A¡=à* ³à=àÚ ¹àJìt¡ Òì¤ ë™ &Òü ‹¹ì>¹ Qi¡>à¹
ë¤[Å¹ ®¡àKi¡àÒü Qìi¡ìá [¤ì\[š-Åà[Ît¡ ¹à\¸P¡[ºìt¡ú
"à¹* t¡à;šì™¢¹ [¤ÈÚ Òº Î¤P¡ìºà ëÛ¡ìyÒü "š¹à‹ã¹à ë³ïº¤àƒã Å[v¡û¡ìƒ¹ A¡àìá
ëšìÚìá ¤ãì¹¹ ³™¢àƒàú "à³à¹ A¡àìá &Òü >õÅ}Î Qi¡>àP¡ìºà ™t¡i¡à ®¡ìÚ¹ t¡à¹
ë=ìA¡* ¤Øl¡ ®¡Ú Òº &Òü ëºàA¡P¡ìºà¹ &Òü >àÚìA¡¹ ³™¢àƒà šà*Úà¹ [¤ÈÚi¡àú & ë=ìA¡
šøt¡ãÚ³à> ÒÚ ë™, "à³àìƒ¹ &Òü ‹³¢[>¹ìšÛ¡, ÎÒ>Åãº ®¡à¹t¡ìA¡ [¤ì\[š * t¡à¹
ƒº¤º [>ìÚ ë™ìt¡ ëW¡ìÚìá ‹³¢àÞê¡t¡à, Qõoà &¤} [¤ì‡ìÈ¹ "Þê¡A¡àì¹¹ [ƒìA¡ú
Kt¡ šàòW¡ ¤áì¹ [¤ì\[š ÅàÎì> "à³¹à ëƒìJ[á [¤ìÅ«¹ Î¤¢¤õÒ; Kot¡à[”|A¡ ëƒÅ
®¡à¹ìt¡ [¤šÄ ÒìÚìá Kot¡”|Òüú "à³¹à ëƒìJ[á Kot¡ì”|¹ "àØl¡àìº ëƒìÅ A¡àìÚ³
ÒìÚìá "ìQà[Èt¡ íÑ¬¹t¡”|ú šø‹à>³”|ã Åøã >ì¹@ƒø ë³àƒã "àuƒì´± "Þê¡ ÒìÚ ëƒìÅ¹
³à>åìÈ¹ l¡üšì¹ W¡à[šìÚ [ƒìÚìá> t¡àò¹ ëÑ¬ZáàW¡à¹ã [Î‡ý¡à”zú Kot¡ì”| [¤ì¹à‹ã ƒìº¹
³t¡à³t¡ "t¡¸”z P¡¹ç¡â«šèo¢ &A¡[i¡ [ƒA¡ú [A¡”ñ [¤ì¹à‹ã ƒìº¹ ³t¡à³t¡ìA¡ "NøàÒ¸ A¡ì¹
>ì¹@ƒø ë³àƒã ëƒìÅ¹ l¡üšì¹ W¡à[šìÚ [ƒìÚìá> t¡àò¹ &A¡à¹ [Î‡ý¡à”zú t¡àò¹ Òk¡A¡à¹ã
[Î‡ý¡àì”z šì= ¤ìÎìá & ëƒìÅ¹ "Î}J¸ K[¹¤ ³à>åÈú &A¡[ƒìA¡ ë³àƒã¹ ë>ài¡¤[@ƒ ¤à
[¤³å‰àA¡¹o &¤} t¡à¹ ÎìU t¡àò¹ t¡[Øl¡Q[Øl¡ [\&Î[i¡ W¡àºå¹ [Î‡ý¡à”z šUå A¡ì¹ [ƒìÚìá
ëƒìÅ¹ "=¢>ã[t¡ìA¡Òüú 2016 Îàìº¹ 8 >ì®¡´¬¹ [áº ®¡à¹ìt¡¹ Òü[t¡ÒàìÎ A¡àìºà
[ƒ>ú A¡à¹o ëKài¡à ëƒÅìA¡ "¤àA¡ A¡ì¹ [ƒìÚ ëÎ [ƒ> ë>ài¡¤[@ƒ¹ >àì³ šàòW¡ìÅà &¤}
Òà\à¹ i¡àA¡à¹ ë>ài¡ ¤à[t¡º ëQàÈoà A¡ì¹[áìº> ë³àƒãú &¹ ó¡ìº ëƒìÅ¹ šøàÚ 86
Åt¡à}Å šøW¡[ºt¡ ³å‰à ¤à[t¡º ÒìÚ [KìÚ[áº t¡àò¹ &A¡[i¡ ®¡àÈìoú Òk¡à; ë>ì³ "àÎà
&Òü "à\¤ [Î‡ý¡àì”z ëÒ>Ñzà¹ ³åìJ šØl¡ìº> ëKài¡à ëƒìÅ¹ ³à>åÈú ¤¸àìS¡¹ Îà³ì> º´¬à
ºàÒü>ú ëºàA¡\ì>¹ ë¹à\A¡à¹ A¡³¢¤¸Ñz \ã¤ì>¹ &A¡i¡à ¤Øl¡ Î³Ú ëA¡ìi¡ ë™ìt¡ ºàKìºà
¤¸àìS¡¹ ºàÒüì> ƒàò[Øl¡ìÚú ¤õ‡ý¡, "ÎåÑ‚ ³à>åÈ* Qsi¡à¹ š¹ Qsi¡à ºàÒüì> ƒàò[Øl¡ìÚ[áìº>
ëÎÒü Î³Úú "à¹ ëÎÒü ºàÒüì> ƒàò[Øl¡ìÚ ‹A¡º ÎÒüìt¡ >à ëšì¹ ëKài¡à ëƒÅ \åìØl¡ ³õtå¡¸
ÒìÚ[áº "ÎÒàÚ ³à>åÈìƒ¹ú
&Òü Òk¡A¡à¹ã [Î‡ý¡àì”z¹ ƒå[¤¢ÈÒ ó¡º ®å¡Kìt¡ ÒìÚìá ëƒìÅ¹ ëJìi¡ Jà*Úà, [ƒ> "à[>
[ƒ> JàÒü Îà‹à¹o ³à>åÈìƒ¹ú Ûå¡‰ ¤¸¤ÎàÚã ë=ìA¡ šøà[”zA¡ W¡à[È, Åø[³A¡, šøìt¡¸ìA¡¹
ëšìi¡ ºà[= ë³ì¹ìá >ì¹@ƒø ë³àƒã¹ &Òü [Î‡ý¡à”zú >Kìƒ¹ "®¡àì¤ A¡àòW¡à³àº [A¡>ìt¡
¹ã[t¡³ìt¡à [Ò³[Å³ ëJìt¡ ÒìÚ[áº Ûå¡‰ ¤¸¤ÎàÚãìƒ¹ú ëyû¡t¡àìƒ¹ Òàìt¡* >Kƒ i¡àA¡à
>à =àA¡àÚ t¡àò¹à [¤[yû¡ A¡¹ìt¡ šà¹[áìº> >à šo¸ú ">¸[ƒìA¡ A¡³¢ãìƒ¹ ë¤t¡> [ƒìt¡*
"Îå[¤‹àÚ šØl¡ìt¡ ÒìÚ[áº t¡àòìƒ¹ú &A¡Òü A¡=à šøì™à\¸ šøà[”zA¡ W¡à[Èìƒ¹ ëÛ¡ìy*ú
>Kìƒ¹ "®¡àì¤ ó¡Îìº¹ Îà¹-¤ã\ [A¡>ìt¡ šàì¹>[> t¡àò¹à, šà>[> š™¢àœ¡ ëyû¡t¡à*ú
>Kìƒ¹ "®¡àì¤ [ƒ>³\åì¹¹à šà>[> t¡àòìƒ¹ ë¹à\A¡à¹ "àÚ, A¡à\ Òà[¹ìÚìá> &³>
"ì>A¡ Åø[³A¡ú ë>ài¡¤[@ƒ¹ [Î‡ý¡àì”z¹ š¹ ë=ìA¡ i¡àA¡à ët¡àºà &¤} \³à ëƒ*Úà¹
ëÛ¡ìy ƒó¡àÚ ƒó¡àÚ [>Ú³ ¤ƒìºìá [¹\à®¢¡ ¤¸àS¡ "ó¡ Òü[“¡Úàú ë>ài¡¤[@ƒ¹ šø=³ še¡àÅ
[ƒì> 74[i¡ [¤`¡[œ¡ \à[¹ A¡¹ìt¡ ÒìÚìá "à¹[¤"àÒü-ëA¡ú ëKài¡à ëƒÅ \åìØl¡ &³>
&A¡ š[¹[Ñ‚[t¡ ít¡[¹ ÒìÚ[áº ë™, ³à>åÈ Qå³ ë=ìA¡ l¡üìk¡ Î¤ ë=ìA¡ ë¤[Å [W¡[”zt¡
=àA¡ìt¡> "à¹[¤"àÒü >tå¡> ëA¡à> [>Ú³ "à>ìt¡ ™àìZá, t¡àÒü [>ìÚú ®¡à¹ìt¡¹ Òü[t¡ÒàìÎ
&³> ë¹à\A¡à¹ "[>ÆW¡Út¡à¹ š™¢àÚ "à¹ ëA¡à>*[ƒ> "àìÎ[>ú >ì¹@ƒø ë³àƒã¹ ë>*Úà
*Òü ëÑ¬ZáàW¡à¹ã [Î‡ý¡àì”z¹ Òàt¡ ‹ì¹ ëƒÅ \åìØl¡ ë>ì³ &ìÎ[áº ëÎÒü "[>ÆW¡Út¡à¹Òü
A¡àìºà ë³Qú ë>ài¡¤[@ƒ¹ ëQàÈoà¹ ÎìU ÎìUÒü iå¡¸Òüi¡àì¹ &ìA¡ "à[³ ëƒìÅ¹ šø‹à>
[¤š™¢Ú ¤ìº l¡üìÀJ A¡ì¹[áºà³ú "à³à¹ ‹à¹oà ë™ A¡t¡i¡à Î[k¡A¡ [áº, t¡à "à\
ëKài¡à ëƒìÅ¹ ³à>åìÈ¹ A¡àìá šø³à[ot¡ú A¡à¹o ë™ ë™ A¡à¹ìo¹ A¡=à ¤ìº >ì¹@ƒø ë³àƒã
ë>ài¡¤[@ƒ¹ [Î‡ý¡à”z [>ìÚ[áìº>, t¡à¹ ëA¡à>*i¡àÒü šèo¢ ÒÚ[>ú >ì¹@ƒø ë³àƒã t¡àò¹ ¤v¡û¡ì¤¸
&Òü [Î‡ý¡àì”z¹ [šáì> ³èºt¡ 3[i¡ šø‹à> A¡à¹ìo¹ A¡=à ¤ìº[áìº>ú šø=³t¡, ëƒÅ
ë=ìA¡ A¡àìºà i¡àA¡à [>[ÆW¡Òû¡ A¡¹à, [‡t¡ãÚt¡, >A¡º ë>ài¡ ëk¡A¡àì>à &¤} tõ¡t¡ãÚt¡
Î”|àÎ¤àƒãìƒ¹ Òàìt¡ i¡àA¡à¹ ë\àKà> ¤Þê¡ A¡¹à, ™àìt¡ A¡ì¹ Î”|àÎ¤àƒã A¡³¢A¡àìr¡
®¡ài¡à šØl¡ì¤ú [A¡”ñ A¡ìÚA¡i¡à [ƒ> ë™ìt¡Òü ë¤àc¡à ëKº, t¡àò¹ &Òü ë>ài¡¤[@ƒ¹ šƒìÛ¡š
šø[t¡[i¡ ëÛ¡ìyÒü ¤¸=¢ú >ì¹@ƒø ë³àƒã ëQàÈoà A¡ì¹[áìº> ë>ài¡¤[@ƒ¹ ó¡ìº ëƒÅ A¡àìºà
i¡àA¡à ³åv¡û¡ Òì¤ú ¤¸àìS¡¹ Îà³ì> ƒãQ¢ ºàÒüì> ƒàòØl¡àì>à¹ c¡h¡ài¡ t¡àÒü "ì>ìA¡ ë³ì>*
[>ìÚ[áìº> ëƒìÅ¹ ®¡àìºà¹ A¡=à ë®¡ì¤ú [A¡”ñ yû¡³Å ë¤àc¡à ëKº ë>ài¡¤[@ƒ ëƒÅìA¡
A¡àìºà i¡àA¡à ³åv¡û¡ A¡¹ìt¡ Î´šèo¢ ¤¸=¢ú [¹\à®¢¡ ¤¸àS¡ "ó¡ Òü[“¡Úà-¹ 2017-18
"=¢¤ìÈ¢¹ ¤à[È¢A¡ [¹ìšài¢¡ ëƒJà ™àÚ ë™, ë™ š[¹³ào i¡àA¡à ët¡àºà ÒìÚ[áº t¡à¹ 99.3
Åt¡à}ÅÒü ¤¸àìS¡ ëó¡¹ šøì¤Å A¡ì¹ìáú Îåt¡¹à} ëKài¡à ëƒÅ¤àÎãìA¡ Îã³àÒã> A¡ìÊ¡¹ ³ì‹¸
ëó¡ìº, 100-¹* ë¤[Å ³à>åìÈ¹ Å¤ìƒìÒ¹ l¡üšì¹ ƒàò[Øl¡ìÚ >ì¹@ƒø ë³àƒã ¤¸=¢t¡à
áàØl¡à [A¡áåÒü l¡üšÒà¹ [ƒìt¡ šàì¹>[> ëƒÅ¤àÎãìA¡ú >ì¹@ƒø ë³àƒã ëQàÈoà A¡ì¹[áìº>,
ë>ài¡¤[@ƒ >à[A¡ ƒå>¢ã[t¡¹ [¤¹ç¡ì‡ý¡ t¡àò¹ ™å‡ý¡ú [A¡”ñ [¹\à®¢¡ ¤¸àìS¡¹ [ÒìÎ¤ ëƒJìº ³ì>
ÒÚ ë™, ë>ài¡¤[@ƒ¹ Qi¡>ài¡àÒü "àÎìº &A¡[i¡ ¤Øl¡ ƒå>¢ã[t¡ú ëA¡à[i¡ ëA¡à[i¡ Aõ¡ÈA¡, ³\å¹,
"Î}K[k¡t¡ ëÛ¡ìy¹ A¡³¢ã¹à "š[¹Îã³ ™”|oàÚ ®å¡ìKìá> šø‹à>³”|ã¹ &Òü
tå¡Qº[A¡ [Î‡ý¡àì”zú
>ì¹@ƒø ë³àƒã t¡àò¹ [>¤¢àW¡>ã šøW¡à¹ t¡=à ë>ài¡¤[@ƒ¹ Î³ìÚ* Î¤ ë=ìA¡ ë¤[Å Å¦
J¹W¡ A¡ì¹[áìº> A¡àìºà i¡àA¡à &¤} ƒå>¢ã[t¡ [>ìÚú Îƒì´± [t¡[> ëƒÅ¤àÎãìA¡ "àÅ«àÎ
[ƒìÚ[áìº> ë™, ëƒÅìA¡ [t¡[> ƒå>¢ã[t¡³åv¡û¡ A¡¹ì¤>, l¡ü‡ý¡à¹ A¡¹ì¤> Î³Ñz A¡àìºà i¡àA¡àú
[¤ìƒìÅ K[Zát¡ A¡àìºà i¡àA¡à* >à[A¡ [t¡[> ëƒìÅ ëó¡¹t¡ [>ìÚ "àÎì¤>ú [A¡”ñ ¤àÑzì¤
A¡ã ëƒJà ëKº? A¡àìºà i¡àA¡à l¡ü‡ý¡àì¹¹ ëA¡à>* ¤Øl¡ J¤¹ &J>* Î}¤àƒ³à‹¸³ Jåòì\
šàÚ[>, ƒå>¢ã[t¡ ¤¹} "à¹* ë¤ìØl¡ìá, "à¹ ëÎJàì> ëÎÒü ƒå>¢ã[t¡ "àØl¡àº A¡ì¹ [KìÚìá
ÅàÎA¡ƒºÒüú
>ì¹@ƒø ë³àƒã t¡àò¹ ®¡àÈìo \à[>ìÚ[áìº> ë™, ë>ài¡¤[@ƒ¹ ³à‹¸ì³ >à[A¡ [>³è¢º A¡¹à
™àì¤ Î”|àÎ¤àƒã A¡à™¢A¡ºàšú [A¡”ñ ëÎÒü ‹à¹oà* Î´šèo¢ ®å¡ºú A¡àÆµã¹ "à¹* ë¤[Å
"Åà”z ÒìÚìá ë>ài¡¤[@ƒ¹ šì¹ú Î”|àÎ¤àƒãìƒ¹ Òàìt¡ &ìA¡¹ š¹ &A¡ Jå> ÒìÚìá
"à³àìƒ¹ \*Úà>¹àú ">¸[ƒìA¡ á[v¡ÅKØl¡, [¤Òà¹ Òüt¡¸à[ƒ ¹à\¸P¡[ºìt¡ ³à*¤àƒã
>àÅA¡t¡à* ë=ì³ =àìA¡[>ú [ÒÎà¤ ¤ºìá [¤ì\[š \³à>àÚ ®¡à¹ìt¡ Î”|àÎ¤àƒ ë¤ìØl¡ìá
260 Åt¡à}Åú
"=¢à;, ë>ài¡¤[@ƒ [>ìÚ ë³àƒã &¤} [¤ì\[š-¹ ë™ šø[t¡Åøç¡[t¡ t¡à¹ ëA¡à>*i¡àÒü šèo¢
ÒÚ[>ú ë>ài¡¤[@ƒ¹ Îàó¡º¸ [>ìÚ t¡àìƒ¹ ë™ ƒà[¤, t¡à-* "Ît¡¸ú Îåt¡¹à} ë>ài¡¤[@ƒ
ëƒìÅ¹ ®¡àìºà ët¡à A¡¹ìt¡ šàì¹Òü[>, l¡üìÂi¡ &¹ ó¡ìº K[¹¤ ³à>åÈìƒ¹ \ã¤ì> ë>ì³
&ìÎ[áº "¤o¢>ãÚ ë®¡àKà[”zú ë™ìÒtå¡ šøàÚ Î³Ñz i¡àA¡àÒü ¤¸àìS¡ ëó¡¹t¡ &ìÎ[áº, ëÎ
ëÛ¡ìy ¤¸àS¡P¡[º ë³Úà[ƒ "à³à>ìt¡ &A¡ ‹àB¡àÚ Îåƒ A¡³àìt¡ ¤à‹¸ ÒÚú Îåƒ A¡ì³ìá Ñ¬¿
Îe¡Ú šøA¡¿P¡[ºìt¡*ú t¡àÒü ëƒìÅ¹ šø¤ão >àK[¹A¡ t¡=à ¤¸àìS¡¹ Îåìƒ¹ l¡üšì¹ [>®¢¡¹
A¡¹à ³à>åÈP¡[º* W¡¹³ ë®¡àKà[”zìt¡ šìØl¡[áìº>ú
Ç¡‹å ë>ài¡¤[@ƒ-ìt¡ ë¹ÒàÒü ë>Òü, ëƒàÎ¹ [ÒÎàì¤ Òà[\¹ ÒìÚ[áº [\&Î[i¡ú "à³¹à
Î¤ Î³ìÚÒü ¤ìº[á ë™, "à³¹à Î[k¡A¡®¡àì¤ ¹ê¡šà[Út¡ [\&Î[i¡-¹ šìÛ¡ú ëƒìÅ¹ \>¸
KõÒãt¡ &t¡ ¤Øl¡ [Î‡ý¡à”z NøÒìo¹ "àìK "à³àìƒ¹ ëƒìJ ë>*Úà ƒ¹A¡à¹, ë™ "à³àìƒ¹
ëƒìÅ¹ "=¢>ã[t¡ &Òü A¡¹ ¤¸¤Ñ‚à¹ \>¸ šøÑñt¡ [A¡ >àú t¡àÒü "à³¹à t¡[Øl¡Q[Øl¡ [\&Î[i¡
W¡àºå¹ [¤¹ç¡ì‡ý¡ [áºà³ú ëÎ A¡=à "à³¹à ëA¡@ƒøìA¡* \à[>ìÚ[á ¤¹à¤¹ú [A¡”ñ "à³àìƒ¹
ëƒìÅ¹ ™åv¡û¡¹àÊ¡öãÚ ë™ A¡àk¡àì³à, t¡àìA¡ ëÑ¬ZáàW¡à¹ã >ì¹@ƒø ë³àƒã¹ Î¹A¡à¹ A¡J>*Òü
"à³º >à [ƒìÚ [>ì\ìƒ¹ [Î‡ý¡à”z W¡àšàìt¡ t¡;š¹ ÒìÚìáú [\&Î[i¡-¹ ëÛ¡ìy* [k¡A¡
t¡àÒü Qìi¡ìáú "à¹ &¹ \>¸ ëJÎà¹t¡ [ƒìt¡ Òº "à³àìƒ¹ ëƒìÅ¹ "àšà³¹ ëáài¡-
³àc¡à[¹ [Åì¿¹ ÎìU ™åv¡û¡ A¡³¢ã, Ûå¡‰ ¤¸¤ÎàÚã &¤} Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ú K[¹¤ ³à>åìÈ¹ ëšìi¡
ºà[= ë³ì¹ ë³àƒã >à³ tå¡ºìº> Òü[t¡ÒàìÎú t¡àÒü "à³à¹ A¡àìá [\&Î[i¡ ³àì> Òº ‘ëNøi¡
ëÎº[ó¡Å i¡¸àG’ú ë™ i¡¸àG ë³àƒã [>ìÚ &ìÎìá> Îà‹à¹o ³à>åÈìA¡ ëÒ>Ñ‚à A¡¹à¹ \>¸,
A¡³¢Î}Ñ‚à> ëA¡ìØl¡ ë>*Úà¹ \>¸, ¤¸¤Îà ¤Þê¡ A¡¹à¹ \>¸, "=¢>ã[t¡ìA¡ ‹Œ}Î A¡¹à¹
\>¸ú ëA¡à>* &A¡ ³‹¸¹àìt¡ ®¡à¹t¡ Ñ¬à‹ã>t¡à ëšìÚ[áº [¤ø[i¡Åìƒ¹ Òàt¡ ë=ìA¡ú "à¹
ëA¡à>* &A¡ ³‹¸¹àìt¡Òü ë³àƒã¹ Òàt¡ ‹ì¹ [\&Î[i¡-¹ ëƒïºìt¡ ëƒìÅ¹ K[¹¤ ³à>åìÈ¹à
ëšìº> "=¢î>[t¡A¡ š¹à‹ã>t¡àú
Û¡³t¡àÚ &ìÎÒü n¡àA¡-ën¡àº [š[i¡ìÚ [t¡[> ëQàÈoà A¡¹ìº>, ‘ë³A¡ Òü> Òü[“¡Úà’ú
šø[t¡Åøç¡[t¡ [ƒìº> &Òü šøA¡ì¿ ëƒìÅ "àÎì¤ šøWå¡¹ [¤ìƒ[Å º[N¥ú [A¡”ñ [ÒìÎ¤ ¤ºìá ë³àƒã
\³à>àÚ º[N¥¹ Òà¹ yû¡³Å A¡³ìáú ë³àƒã¹ \³à>àÚ i¡àA¡à¹ ë¹A¡l¢¡ ³èº¸ št¡>-aì¹
"àyû¡à”zú ëšìi¡öàº-[l¡ì\º ƒå\ì>Òü áåi¡ìá ‰ç¡t¡ ëÎeå¡[¹ A¡¹à¹ [ƒìA¡ú aàºà>ã K¸àìÎ¹
ƒà³ "àA¡àÅìáòàÚàú ëƒÅ \åìØl¡ ë¤A¡à¹â«ú š[¹[Ñ‚[t¡ ë™ [ƒìA¡ ™àìZá, ëƒl¡ü[ºÚà A¡¹à¹
šì= ëƒÅìA¡ &[KìÚ [>ìÚ ™àìZá> ë³àƒãú "à¹ t¡à¹ l¡üšì¹ ë>ài¡¤[@ƒ &¤} t¡[Øl¡Q[Øl¡
[\&Î[i¡ W¡àºå A¡¹à¹ Òk¡àA¡à¹ã [Î‡ý¡àì”z ƒåƒ¢Åà¹ ³ì‹¸ šìØl¡ìá> K[¹¤ ³à>åìÈ¹àú >ì¹@ƒø
ë³àƒã W¡àºå A¡ì¹ìá> &³> &A¡ "=¢>ã[t¡, ë™ >ã[t¡¹ "=¢ Òº K[¹¤ìƒ¹ "à¹* ƒåƒ¢Åà¹
[ƒìA¡ ëk¡ìº ëƒ*Úàú "à¹ &Òü "=¢î>[t¡A¡ ƒåƒ¢Åà, yû¡³Å [š[áìÚ šØl¡àìA¡ "àØl¡àº A¡¹ìt¡
[¤ì\[š ³à>åìÈ¹ ³ì> šøì¤Å A¡[¹ìÚ [ƒìt¡ W¡àÚ ‹ì³¢¹ ¹à\>ã[t¡, ³[@ƒ¹-³Î[\ìƒ¹
¹à\>ã[t¡, [¤ì‡ìÈ¹ ¹à\>ã[t¡ú ë™Jàì> ‹ì³¢¹ ë³àìÒ "Þê¡ ÒìÚ ³à>åÈ t¡àA¡àìt¡ ®å¡ìº
™àì¤ [>ì\¹ [ƒìA¡, [>ì\¹ l¡üÄÚì>¹ [ƒìA¡ú ëÎ ®å¡ìº ™àì¤ t¡à¹ l¡üÄÚì>¹ \>¸
>ì¹@ƒø ë³àƒã * [¤ì\[š-¹ A¡¹à šø[t¡Åøç¡[t¡P¡[º¹ A¡=àú [A¡”ñ "à³àìƒ¹ ®¡¹Îà "àìá
³à>åìÈ¹ l¡üšì¹ú "à³à¹ [¤Å«àÎ, "àÎÄ ëºàA¡Î®¡à [>¤¢àW¡ì> ³à>åÈ [k¡A¡ t¡àìƒ¹ l¡üšì¹
A¡¹à [¤ì\[š Î¹A¡àì¹¹ šøt¡à¹oà¹ Î[k¡A¡ \¤à¤ ëƒì¤ t¡à¹ ë®¡àìi¡ú
®¡à¹ìt¡ ë¤[Å¹ ®¡àK ³à>åìÈ¹Òü \ã[¤A¡à Aõ¡[È¹ l¡üš¹ [>®¢¡¹Åãºú t¡àÒü Aõ¡ÈìA¡¹ l¡üÄÚì>¹
l¡üšì¹ "ì>A¡i¡àÒü [>®¢¡¹Åãº ëƒìÅ¹ l¡üÄÚ>ú [¤ì\[š Î¹A¡àì¹¹ "à³ìº ëÎÒü Aõ¡ÈA¡¹à
Wè¡Øl¡à”z ƒåƒ¢Åà¹ ³åìJà³å[Jú &ìA¡ t¡à¹à ˜¡ìo¹ ®¡àì¹ \\¢[¹t¡, t¡à¹ l¡üšì¹ t¡àò¹à
šàìZá> >à ó¡Îìº¹ >¸à™¸ ƒà³ú &Òü Î¹A¡àì¹¹ "à³ìº Î´šèo¢ ®¡àì¤ ë®¡ìR¡ šìØl¡ìá
ëƒìÅ¹ Aõ¡[È A¡àk¡àì³àú ëƒìÅ¹ Aõ¡[È "=¢>ã[t¡ &Òü Î¹A¡àì¹ "à³ìº šåì¹àšå[¹ [¤š™¢Ñz
ÒìÚìáú &Òü Î¹A¡àì¹¹ Î³ÚA¡àìºÒü Aõ¡[ÈìÛ¡ìy ¤õ[‡ý¡ A¡ì³ìáú ¤t¢¡³àì> &Òü ¤õ[‡ý¡ ƒåÒü
Åt¡à}ìÅ¹* A¡³, ™à Kt¡ [t¡> ƒÅìA¡ Î¤¢[>³¥ú Kt¡ šàòW¡ ¤áì¹ W¡à[È¹ šøAõ¡t¡ "àÚ
([¹Úàº Òü>A¡à³) šø[t¡ ¤á¹ A¡ì³ìá 1.3 Åt¡à}Åú ó¡Îìº¹ >¸à™¸ ƒà³ >à ëšìÚ &¤}
˜¡ìo¹ \àìº \\¢[¹t¡ ÒìÚ ëƒìÅ šø[t¡¤á¹ "àuÒt¡¸à A¡¹ìt¡ ¤à‹¸ ÒìZá Aõ¡ÈA¡ú ëA¡@ƒø
Òü[t¡³ì‹¸Òü 2017 Îàìº Îå[šø³ ëA¡ài¢¡ìA¡ \à[>ìÚ[áº ë™, 2013 Îàº ë=ìA¡ ëƒìÅ
šø[t¡ ¤á¹ 12 Òà\àì¹¹* ë¤[Å Aõ¡ÈA¡ "àuÒt¡¸à A¡¹ìá>ú šø‹à>³”|ã [>ì\ìA¡ ™J>
Aõ¡ÈA¡ƒ¹[ƒ ¤ìº šøW¡à¹ A¡ì¹ W¡ìºìá>, [k¡A¡ t¡J>Òü [¤ì\[š Åà[Ît¡ ³Òà¹àìÊ¡ö Aõ¡ÈA¡ìƒ¹
ƒåƒ¢Åà¹ á[¤i¡à šøA¡i¡®¡àì¤ Îà³ì> &ìÎ šØl¡ºú ëJàƒ ³Òà¹àÊ¡ö Î¹A¡àì¹¹ ëƒ*Úà t¡=¸
">å™àÚã, 2018 Îàìº¹ 1 ³àW¢¡ ë=ìA¡ 31 ë³ š™¢”z 639 \> Aõ¡ÈA¡ "àuÒt¡¸à¹
Qi¡>à Qìi¡ìáú ë³àƒã Î¹A¡àì¹¹ "à³ìº &A¡[ƒìA¡ ë™³> A¡ì³ìá Aõ¡[È l¡ü;šàƒ>, ">¸
[ƒìA¡ Aõ¡ÈìA¡¹ "àuÒt¡¸à¹ Qi¡>à ë¤ìØl¡ìá 42 Åt¡à}Åú
[A¡”ñ Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ "àuÒt¡¸à ¤Þê¡ A¡¹à¹ \>¸ ™J> t¡àòìƒ¹ ˜¡o ë=ìA¡ ³å[v¡û¡ ëƒ*Úà¹ A¡=à
*ìk¡ t¡J>Òü [¤ì\[š Î¹A¡àì¹¹ "=¢³”|ã [>ì\ìƒ¹ ƒàÚ "Ñ¬ãA¡à¹ A¡ì¹>ú Aõ¡ÈA¡ìƒ¹
[¤ìÛ¡àì®¡¹ A¡à¹ìo ™J> ëA¡à>* ëA¡à>* ¹à\¸ ˜¡o ³Aå¡ì¤¹ [Î‡ý¡à”z ë>Ú, t¡J>
"=¢³”|ã šøA¡àìÅ¸ \à[>ìÚ ëƒ> ë™, &Òü ƒàÚ *Òü ¹àì\¸¹ [>ì\¹ &¤} ˜¡o ³Aå¡ì¤¹
"=¢ *Òü ¹à\¸ìA¡Òü ë\àKàØl¡ A¡¹ìt¡ Òì¤ú ëA¡@ƒøãÚ Î¹A¡à¹ &Òü "=¢ ëƒì¤ >àú "àÎìº
Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ Î³Î¸à ëA¡@ƒøãÚ Î¹A¡à¹ Î¤ Î³Ú Òàt¡ ëc¡ìØl¡ ëó¡ìº [ƒìt¡ W¡àÒüìáú ëƒìÅ¹
Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ ®¡àìºà =àA¡à, "àuÒt¡¸à¹ š= ë=ìA¡ t¡àòìƒ¹ [ó¡[¹ìÚ "à>à¹ ëA¡à>* ƒàÚ
ë™> ëA¡@ƒøãÚ Î¹A¡àì¹¹ ë>Òüú Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ ˜¡o ³Aå¡¤ [>ìÚ ëA¡@ƒø Îƒ=¢A¡ ëA¡à>* [Î‡ý¡à”z
>à [>ìº* A¡ìšà¢ì¹i¡ ‹>Aå¡ì¤¹ìƒ¹ [>ìÚ [¤ì\[š Î¹A¡àì¹¹ [W¡”zà¹ "”z ë>Òüú t¡àò¹à
ëA¡à[i¡ ëA¡à[i¡ i¡àA¡à ˜¡o [>ìÚ ëÅà‹ >à A¡¹ìº ëA¡@ƒø t¡àòìƒ¹ ÒÚ ˜¡o ³Aå¡¤ A¡ì¹ [ƒìZá,
>Òüìº t¡àòìƒ¹ [>[¤¢ìQ¥ [¤ìƒìÅ šà[ºìÚ ë™ìt¡ ÎàÒà™¸ A¡¹ìáú ®¡à¤ìt¡ "¤àA¡ ºàìK,
ë™ ëƒìÅ "¿ [A¡áå ˜¡ìo¹ ƒàìÚ \\¢[¹t¡ ÒìÚ šø[t¡[ƒ> Aõ¡ÈA¡¹à "àuÒt¡¸à¹ š= ë¤ìá
[>ìt¡ ¤à‹¸ ÒìZá>, ëÎ ëƒìÅÒü A¡ìšà¢ì¹i¡ ‹>Aå¡ì¤¹ìƒ¹ ëA¡à[i¡ ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹ ˜¡o ³Aå¡¤
A¡ì¹ [ƒìZá Î¹A¡à¹ú [¤ì\[š \³à>àÚ 2017 Îàìº¹ ëÎìŸi¡´¬¹ ³àÎ š™¢”z šøàÚ 2
ºÛ¡ 42 Òà\à¹ ëA¡à[i¡ i¡àA¡à [>ì\ìƒ¹ [ÒìÎì¤¹ Jàt¡à ë=ìA¡ ³åìá ëó¡ºìt¡ ÒìÚìá
¹àÊ¡öàÚv¡ ¤¸àS¡P¡[ºìA¡ú Î}Îìƒ &Òü t¡=¸ [ƒìÚìá [¤ì\[š Î¹A¡àì¹¹ ëJàƒ "=¢ ³”|A¡ú
&Òü [¤Åàº "ìS¡¹ ˜¡o "à¹ ëÅà‹ Òì¤ >à ¤ìºÒü ‹ì¹ [>ìÚìá ¹àÊ¡öàÚv¡ ¤¸àS¡P¡[ºú
[A¡”ñ A¡à¹ A¡àìá A¡t¡ šà*>à [A¡}¤à A¡àìƒ¹ ˜¡o ¤¸àìS¡¹ [ÒìÎì¤¹ Jàt¡à ë=ìA¡ ¤àƒ
[ƒìt¡ ÒìÚìá- ëÎÒü t¡=¸ Î}Îìƒ [ƒìt¡ ¹à[\ ÒÚ[> "=¢ ³”|A¡ú ™å[v¡û¡ [ÒÎàì¤ ¤ºà
ÒìÚìá, "àÒüì> *Òü t¡=¸ ëKàš>ãÚú &Òü [>ìÚ Î}ÅìÚ¹ [A¡áå ë>Òü ë™, *Òü ˜¡ìo¹
¤Øl¡ "}ÅÒü Òº A¡ìšà¢ì¹i¡ ‹>Aå¡ì¤¹ìƒ¹ A¡¹à ˜¡oú "à¹ [¤ì\[š Î¹A¡à¹ t¡àòìƒ¹ šø[t¡
l¡üƒà¹ ¤ìºÒü &Òü ˜¡o "àƒàÚ [>ìÚ t¡àòìƒ¹ t¡;š¹t¡à ë>Òüú
[¤ì\[š Î¹A¡àì¹¹ šåì¹ài¡àÒü W¡ìºìá [³=¸àW¡àì¹¹ l¡üšì¹ [®¡[v¡ A¡ì¹ú šø‹à>³”|ã
>ì¹@ƒø ë³àƒã šø[t¡Åøç¡[t¡ [ƒìÚ[áìº> 2022 Îàìº¹ ³ì‹¸ Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ "àÚ [‡P¡o
A¡ì¹ ëƒJàì¤>ú [A¡”ñ t¡àò¹ ÅàÎ> "à³ìº Aõ¡ÈìA¡¹ ƒåƒ¢Åà ë¤ìØl¡ìá "à¹* ¤× P¡oú
Aõ¡[ÈìÛ¡ìy ë³àƒã¹ [t¡>[i¡ óÃ¡¸àK[Åš [ÑHþ³-&¹ [t¡>[i¡¹Òü "¤Ñ‚à t¡î=¤W¡ú
Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ &Òü ƒåƒ¢Åà¹ A¡à¹ìoÒü [¤ì\[š ÅàÎ> "à³ìº "à³¹à ëƒìJ[á &ìA¡¹ š¹
&A¡ Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ [¤ìÛ¡à®¡ú [¤ì\[š ÅàÎ>à³ìº Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ ƒåƒ¢Åà ë™ W¡¹ì³ l¡üìk¡ìá
t¡à Aõ¡ÈA¡ [¤ìÛ¡àì®¡¹ š[¹Î}J¸à> ë=ìA¡Òü ÑšÊ¡ ÒÚú &>[Î"à¹[¤-¹ ëƒ*Úà t¡=¸
ë=ìA¡ \à>à ™àÚ, 2014 Îàìº ëƒÅ \åìØl¡ ë³ài¡ 640[i¡ Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ šø[t¡¤àƒ A¡³¢Îè[W¡
Î}K[k¡t¡ ÒìÚ[áºú 2016 Îàìº t¡à ë¤ìØl¡ ƒàòØl¡àÚ 4800[i¡ A¡³¢Îè[W¡ìt¡ú 2018
Îàìº &ìÎ "à¹* ¤×P¡o ¤õ[‡ý¡ ÒìÚìáú "à³¹à Òü[t¡³ì‹¸Òü ëƒìJ[á ³‹¸šøìƒìÅ P¡[º
A¡ì¹ Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ Jå> A¡ì¹ìá [¤ì\[š š[¹W¡à[ºt¡ Î¹A¡à¹ú [¤ì\[š Åà[Ît¡ ³Òà¹àìÊ¡ö
Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ ÎìU šøt¡à¹oà A¡ì¹ìá ëÎJà>A¡à¹ Î¹A¡à¹ú "àÎìº [¤ì\[š K[¹¤ìƒ¹
l¡üÄÚì>¹ A¡=à ¤ìº Û¡³t¡àÚ &ìÎ K[¹¤ìƒ¹Òü ¤[e¡t¡ A¡ì¹ìá "à¹ l¡üÄÚ> Q[i¡ìÚìá
A¡ìšà¢ì¹i¡ ‹>Aå¡ì¤¹ìƒ¹ú
>ì¹@ƒø ë³àƒã¹ ÅàÎ> "à³ìº ëƒÅ šøt¡¸Û¡ A¡¹ìá &A¡ [¤®¡ã[ÈA¡à³Ú Î³Úú ëƒìÅ¹
Ñ¬àÚv¡Åà[Ît¡, Ñ¬à‹ã> Î}Ñ‚àP¡ìºàìA¡ [¤ì\[š š[¹ot¡ A¡ì¹ tå¡ºìá t¡àìƒ¹ "à`¡à¤Ò
ƒàÎ [ÒÎàì¤ú &Òü Î}Ñ‚àP¡ìºàìA¡ [¤ì\[š t¡à¹ ¹à\î>[t¡A¡ Ñ¬àì=¢ ¤¸¤Òà¹ A¡ì¹ [KìÚìáú
Kot¡à[”|A¡ ¹àÊ¡ö¤¸¤Ñ‚àÚ [¤ì¹à‹ã ƒºP¡[º¹ ®è¡[³A¡à "t¡ã¤ P¡¹ç¡â«šèo¢ú Î¹A¡àì¹¹
[¤ì¹à[‹t¡à¹ "[‹A¡à¹, [®¡Ä ³t¡ šøƒàì>¹ Ñ¬à‹ã>t¡à Î}ÎƒãÚ Kot¡ì”|¹ [®¡[v¡ú "à¹
">¸[ƒìA¡ [Î[¤"àÒü ë=ìA¡ "à¹[¤"àÒü-&¹ ³ìt¡à ëƒìÅ¹ Ñ¬àÚv¡Åà[Ît¡, Ñ¬à‹ã> Î}
Ñ‚àP¡[º* Kot¡ì”|¹ Ñz´±Î¹ê¡šú [A¡”ñ >ì¹@ƒø ë³àƒã š[¹W¡à[ºt¡ [¤ì\[š Î¹A¡àì¹¹
"à³ìº &Òü ƒåìi¡àÒü [¤š™¢ìÚ¹ ³åìJà³å[Jú &A¡[ƒìA¡ >ì¹@ƒø ë³àƒã ëƒìÅ¹ Kot¡”|ìA¡
[¤šÄ A¡ì¹ ëƒÅi¡àìA¡ š[¹ot¡ A¡¹ìt¡ W¡àÒüìá íÑ¬¹t¡à[”|A¡ [ÒÎàì¤ú ëÎJàì> ÅàÎA¡ ™à
¤ºì¤ t¡à-Òü ³à=à ëšìt¡ ë³ì> [>ìt¡ Òì¤ ëƒìÅ¹ "àšà³¹ \>Îà‹à¹oìA¡ú "à¹
[¤ì¹à‹ã ƒìº¹ ë=ìA¡ [¤ì¹à[‹t¡à &ìºÒü t¡à¹ Kºà ëW¡ìš ‹¹à ¤t¢¡³à> Î³ìÚ Ñ¬à®¡à[¤A¡
Qi¡>à ÒìÚ l¡ük¡ìáú ó¡ìº &Òü Î¹A¡àì¹¹ "à³ìº šøìÅ¥¹ ³åìJ šØl¡ìá [¤ì¹à[‹t¡à¹ Ñ¬¹
&¤} [¤šÄ ÒìZá Kot¡ì”|¹ &Òü [®¡Ä ³t¡ šøƒàì>¹ [®¡[v¡[i¡Òüú
ëƒÅ \åìØl¡ [¤[®¡Ä ëA¡@ƒøãÚ Î}Ñ‚à¹ t¡;š¹t¡à ëƒJìº ³ì> Òì¤ &Òü Î¹A¡à¹ ë™> ƒå>¢ã[t¡¹
[¤¹ç¡ì‡ý¡ ™å‡ý¡ Ç¡¹ç¡ A¡ì¹ìáú [A¡”ñ K®¡ã¹®¡àì¤ š™¢ì¤Û¡o A¡¹ìº ë¤àc¡à ™àÚ ë™, &Òü
Î}Ñ‚àP¡[ºìA¡ [¤ì\[š t¡à¹ šø[t¡šÛ¡ìA¡ ®¡Ú ëƒJàìt¡ ¹à\î>[t¡A¡ Òà[t¡Úà¹ [ÒìÎì¤Òü
ë¤[Å ¤¸¤Òà¹ A¡¹ìt¡ ÒüZáåA¡ú A¡à¹o, šøàÚ Î¤ ëÛ¡ìyÒü ëƒJà ™àìZá &ìƒ¹ t¡;š¹t¡à
ëÎÒü Î¤ ¹àì\¸ ë¤[Å, ë™Jàì> [¤ì\[š [¤ì¹à‹ãìƒ¹ Î¹A¡à¹ W¡ºìáú "à¹ [¤ì\[š
ë>t¡àìƒ¹ [¤¹ç¡ì‡ý¡ *k¡à "[®¡ì™àìK¹ t¡ƒì”z ëA¡@ƒøãÚ Î}Ñ‚àP¡[º¹ [Ò¹@µÚ >ã¹¤t¡à *
[>ÑšõÒt¡à "à³àìƒ¹ "¤àA¡ A¡ì¹ìáú
"à³¹à ëƒJ[á "Îì³ >àK[¹A¡šgã ít¡[¹¹ >àì³ ºÛ¡ ºÛ¡ í¤‹ >àK[¹A¡ìƒ¹* JÎØl¡à
ë=ìA¡ ¤àƒ ëƒ*Úà ÒìZáú Î}¤àƒ ³à‹¸³ ">å™àÚã 23 ºÛ¡ [Ò@ƒå ¤àR¡à[º, ¤àR¡à[º
³åÎº³à>, Ñ‚à>ãÚ "Î[³Úà, ë>šà[º, [¤Òà¹, l¡üv¡¹šøìƒÅ * t¡à[³º>àlå¡¹ šøAõ¡t¡
ë®¡ài¡àì¹¹ >à³ ¤àƒ ëKìáú ëA¡@ƒøãÚ Î¹A¡àì¹¹ &Òü [Î‡ý¡àì”z¹ [¤¹ç¡ì‡ý¡ Î¹¤ ÒìÚ[áºà³
"à[³ú "à³à¹ ƒìº¹ ë=ìA¡ "ài¡ ÎƒìÎ¸¹ &A¡ šø[t¡[>[‹ ƒº "à[³ šà[k¡ìÚ[áºà³
ëÎJàì>, ëÎJà>A¡à¹ š[¹[Ñ‚[t¡ J[t¡ìÚ ëƒJà¹ \>¸ú [A¡”ñ >[\¹[¤Òã>®¡àì¤ ëÎJà>A¡à¹
"à³àìƒ¹ šø[t¡[>[‹ƒºìA¡ [¤³à>¤@ƒì¹ "ài¡A¡ A¡ì¹ [¤ì\[š Î¹A¡à¹ú "à³àìƒ¹
šø[t¡[>[‹ƒìº =àA¡à ³[Òºà ÎƒÎ¸ìƒ¹* ëÒ>Ñ‚à A¡¹à ÒÚ [¤³à>¤@ƒì¹ú š¹¤t¡¢ãìt¡
>àK[¹A¡š[g [Qì¹ l¡üv¡àº ÒìÚ "àìá l¡üv¡¹-šèì¤¢¹ ¹à\¸P¡[ºú [¤ì\[š ÅàÎ>A¡àìº &
&A¡ W¡¹³ "¹à\A¡t¡à ë>ì³ &ìÎìá &Òü ëƒìÅú
[¤ì\[š t¡à¹ ÅàÎ>A¡àìº ëƒìÅ¹ ³à>åìÈ¹ Î³Ñz A¡³¢A¡àr¡ [>Ú”|o A¡¹ìt¡ l¡üƒ¸t¡
ÒìÚ[áºú >\¹ƒà[¹¹ ³à‹¸ì³ t¡à¹à ëƒÅ \åìØl¡ ³à>åìÈ¹ ³ì‹¸ &A¡ ‹¹ì>¹ ®¡Ú á[Øl¡ìÚ
[ƒìt¡ W¡àÒüìá, ë™Jàì> ÅàÎA¡ƒìº¹ [¤ì¹à[‹t¡à A¡¹à¹ ëÛ¡ìy ³à>åÈ ë™> ƒå-¤à¹ ®¡àì¤ú
A¡à¹o, ÅàÎA¡ [A¡”ñ >\¹ ¹àJìá t¡à¹ l¡üšì¹ú 2018 Îàìº¹ &[šøìº ëó¡Î¤åA¡,
iå¡¸Òüi¡à¹, ëÒàÚài¡Î"¸àš-& >\¹ ¹àJìt¡ t¡=¸-Î´ßW¡à¹ ³”|ìA¡¹ ‘ëÎàÅ¸àº [³[l¡Úà
A¡[³l¡ü[>ìA¡Å> Òà¤’ ít¡[¹¹ š[¹A¡¿>à A¡ì¹[áº ëA¡@ƒøú t¡à¹à &³> &A¡[i¡ šø™å[v¡û¡
¤¸¤Ñ‚à ít¡[¹ A¡¹ìt¡ W¡àÚ, ™à [l¡[\i¡àº ƒå[>ÚàÚ Î´šèo¢ >\¹ƒà[¹ W¡àºàì¤ú iå¡¸Òüi¡à¹,
ëÒàÚài¡Î"¸àš, ëó¡Î¤åìA¡ A¡ã [>ìÚ ëºàìA¡ "àìºàW¡>à W¡ºìá Îó¡i¡*Ú¸àì¹¹ ³à‹¸ì³
t¡à¹ t¡=¸ ë\àKàØl¡ A¡¹ì¤ú Ç¡‹å t¡àÒü >Ú, ëA¡ì@ƒø¹ *Òü š[¹A¡¿>àÚ >àK[¹A¡ìƒ¹
Òü-ì³º ë=ìA¡* t¡=¸ ë\àKàìØl¡¹ áàØl¡šy [³ºì¤ t¡àìƒ¹ú ÒüìZá ³ìt¡à [>[ƒ¢Ê¡ ëó¡Î¤åA¡
¤à iå¡¸Òüi¡à¹ "¸àA¡àl¡üì@i¡¹ l¡üšì¹¹ >\¹ƒà[¹ W¡àºàìt¡ šà¹ì¤ t¡à¹àú &A¡Òü ÎìU
[¤ì¹à‹ã¹à ÅàÎìA¡¹ A¡ã A¡ã Î³àìºàW¡>à A¡¹ìá, t¡à "à³ \>t¡àìA¡ A¡t¡i¡à šø®¡à[¤t¡
A¡¹ìá, ëÎ Îì¤¹ ëJàò\ šà*Úà Î´±¤ Òì¤ &Òü >\¹ƒà[¹¹ ³à‹¸ì³ú
Î¤ ë=ìA¡ "àÆW¡ì™¢¹ A¡=à &Òü "™à[W¡t¡ >\¹ƒà[¹ ÅàÎA¡ A¡¹ìt¡ ëW¡ìÚ[áº >àK[¹A¡ìƒ¹
Îà}[¤‹à[>A¡ "[‹A¡àì¹ ÒÑzìÛ¡š A¡ì¹Òüú ¤¸[v¡û¡ š[¹Îì¹¹ "[‹A¡à¹ "à³àìƒ¹ Î}[¤‹àì>¹
ë³ï[ºA¡ "[‹A¡à¹ [ÒÎàì¤ Ñ¬ãAõ¡t¡ú [A¡”ñ ÅàÎA¡ ëÎÒü ë³ï[ºA¡ "[‹A¡àì¹¹ ët¡àÚàB¡à >à
A¡ì¹ ëƒìÅ W¡àºå A¡¹ìt¡ ëW¡ìÚ[áº &Òü >\¹ƒà[¹ ¤¸¤Ñ‚àú "à¹ ÅàÎìA¡¹ &Òü šƒìÛ¡ìš¹
t¡ã¤ø [¤ì¹à[‹t¡à A¡ì¹[áºà³ "à³¹àú "à³àìƒ¹ ƒº ë=ìA¡Òü & [¤ÈìÚ Îå[šø³ ëA¡àìi¢¡
³à³ºà ƒàìÚ¹ A¡¹à ÒìÚ[áºú "à³¹à ¤[º, Î¹A¡à¹ ëÎàÅ¸àº ÎàÒüìi¡ >àK[¹A¡ìƒ¹
ëKàš>ãÚt¡à [¤[Q¥t¡ A¡¹ìt¡ W¡àÒüìá &¤} &¹ ó¡ìº Î³Ñz >àK[¹ìA¡¹ ë³ï[ºA¡ "[‹A¡à¹
J¤¢ A¡¹à ÒìZáú "à¹ &Òü ³à³ºà¹ ë\ì¹ Îå[šø³ ëA¡àìi¢¡¹ ëA¡àìš¹ ³åìJ šìØl¡ ëA¡@ƒøú
Îå[šø³ ëA¡àìi¢¡ A¡¹à "à³àìƒ¹ ³à³ºà¹ ëšø[Û¡ìt¡ ëA¡@ƒø "¤ìÅìÈ [šáå Òk¡ìt¡ ¤à‹¸ ÒÚú
>àK[¹A¡ìƒ¹ ë³ï[ºA¡ "[‹A¡àì¹¹ l¡üšì¹ ëA¡ì@ƒø¹ ÒÑzìÛ¡ìš¹ &Òü ë™ šø¤ot¡à, t¡à >N¥
®¡àì¤ ÑšÊ¡ ÒìÚ *ìk¡ 2018-¹ [l¡ìÎ´¬ì¹ ëA¡@ƒøãÚ Ñ¬¹àÊ¡ö³”|ìA¡¹ \à[¹ A¡¹à &A¡[i¡
[>ìƒ¢[ÅA¡à ë=ìA¡ú ëÎÒü [>ìƒ¢[ÅA¡à ">åÎàì¹, t¡=¸ šø™å[v¡û¡ "àÒüì>¹ 69-1 ‹à¹à
">å™àÚã ëƒìÅ¹ Î¤¢y ë™ ëA¡à>* A¡[´šl¡üi¡àì¹¹ l¡üšì¹ >\¹ƒà[¹ W¡àºàìt¡ šàì¹ ƒÅ[i¡
ëA¡@ƒøãÚ Î}Ñ‚àú &Òü >tå¡> [>ìƒ¢ìÅ¹ š¹ Ç¡‹å³ày Òü-ì³º >Ú, A¡à¹* A¡[´šl¡üi¡à¹
¤à ëó¡àì>¹ ³ì‹¸ =àA¡à t¡=¸, á[¤ Î¤[A¡áå¹ l¡üšì¹Òü >\¹ƒà[¹ W¡àºàìt¡ šà¹ì¤
&Òü ƒÅ[i¡ Î}Ñ‚àú Ç¡‹å t¡àÒü >Ú, &Òü [>ìƒ¢[ÅA¡àÚ "à¹* \à>àì>à ÒìÚìá, A¡à¹*
¤¸[v¡û¡Kt¡ t¡ì=¸¹ l¡üš¹ ™[ƒ ëA¡à>* ¹A¡³ Îì@ƒÒ ÒÚ, t¡àÒìº &Òü Î}Ñ‚àP¡[º W¡àÒüìº
t¡àìƒ¹ ëó¡à> ¤à A¡[´šl¡üi¡à¹ ¤àì\Úàœ¡ A¡¹ìt¡ šàì¹ú [\`¡àÎà¤àƒ* A¡¹à Òìt¡ šàì¹
Î}[ÅÃÊ¡ ë³à¤àÒüº ¤à A¡[´šl¡üi¡àì¹¹ ³à[ºA¡ìA¡ú "à¹ [t¡[> ™[ƒ t¡ƒ”zA¡à¹ã Î}Ñ‚à¹ ÎìU
ÎÒì™à[Kt¡à >à A¡ì¹>, t¡àÒìº Îàt¡ ¤á¹ "¤[‹ ë\º š™¢”z Òìt¡ šàì¹ t¡àò¹ú
šøÅ¥i¡à Òº, &A¡[i¡ Kot¡à[”|A¡ ëƒìÅ Î¹A¡à¹ [A¡ &®¡àì¤ t¡à¹ >àK[¹A¡ìƒ¹ >\¹¤[@ƒ
A¡¹ìt¡ šàì¹? ëƒìÅ¹ ÅãÈ¢ "àƒàºt¡Òü Î}[¤‹àì>¹ 21 >´¬¹ ‹à¹à ">å™àÚã ëKàš>ãÚt¡à¹
"[‹A¡à¹ìA¡ Ñ¬ãAõ¡[t¡ [ƒìÚìáú [A¡”ñ Î¹A¡à¹ ™[ƒ &Òü >\¹ƒà[¹ W¡àºàÚ t¡àÒìº ët¡à
³à>åìÈ¹ Îà}[¤‹à[>A¡ *Òü ëKàš>ãÚt¡à¹ "[‹A¡à¹ìA¡Òü J¤¢ A¡¹à ÒÚú \àt¡ãÚ [>¹àšv¡à¹
Ñ¬àì=¢ ™[ƒ &Òü >\¹ƒà[¹¹ A¡=à ¤ºà ÒÚ t¡ì¤ ëÎÒü Û¡³t¡à "àìK ë=ìA¡Òü ëA¡@ƒøãÚ
Î¹A¡àì¹¹ Òàìt¡ ¹ìÚìáú &Òü [¤ÈìÚ &A¡à[‹A¡ ë³[Å>à[¹* "àìá Î¹A¡àì¹¹ú [A¡”ñ
>tå¡> [>ìƒ¢[ÅA¡à A¡à™¢A¡¹ Òìº ë™ ëA¡à>* Îà‹à¹o ³à>åìÈ¹ ¤¸[v¡û¡Kt¡ š[¹Îì¹* >àA¡
Kºàìt¡ šà¹ì¤ ¹àÊ¡ö t¡=à ÅàÎA¡ƒºú ³à>åìÈ¹ ëA¡à>* Ñ¬à‹ã>t¡à ¤à ëKàš>ãÚt¡àìA¡
Ñ¬ãAõ¡[t¡ [ƒìt¡ W¡àÚ[> [¤ì\[š Î¹A¡à¹ú [¤ì\[š ë™> ëKài¡à ëƒìÅ "ìQà[Èt¡ Îåšà¹
Òü³àì\¢[X >à[³ìÚ &ì>[áºú
šø‹à>³”|ã >ì¹@ƒø ë³àƒã &A¡ Î³ìÚ ëQàÈoà A¡ì¹[áìº>, [t¡[> Û¡³t¡àÚ &ìº >à[A¡
A¡àÆµã¹ Åà”z ÒìÚ ™àì¤ú ëA¡à>* Î”|àÎ¤àƒã >à[A¡ ®¡à¹ìt¡ ">åšøì¤Å A¡ì¹ >àÅA¡t¡à
A¡¹à¹ ÎàÒÎ šàì¤ >àú [A¡”ñ "à³¹à ëƒJºà³ [¤ì\[š Î¹A¡à¹ "àÎà¹ šì¹ A¡àÆµã¹
"à¹* ë¤[Å "Åà”z ÒìÚìáú &ìA¡¹ š¹ &A¡ Î”|àÎ¤àƒã Òà³ºàÚ šøào [KìÚìá
"à³àìƒ¹ ëÎ>à-\*Úàì>¹ú Î´ß[t¡ šåº*Úà³à-ët¡ Qìi¡ ëKº A¡àÆµãì¹¹ ">¸t¡³
¤Øl¡ Î”|àÎ¤àƒã Òà³ºàú \[UÒà>àÚ ³õtå¡¸ ÒìÚìá 40 \ì>¹ ë¤[Å ¤ã¹ \*Úàì>¹ú Î¤
ë=ìA¡ "àÆW¡ì™¢¹ [¤ÈÚ &Òü Òà³ºà [>ìÚ "àìK ë=ìA¡Òü ëKàìÚ@ƒà Ît¡A¢¡t¡à =àA¡à Îìw*
"ài¡A¡àì>à Î´±¤ ÒÚ[> &Òü Òà³ºà, ¤àòW¡àì>à Î´±¤ ÒÚ[> "à³àìƒ¹ ëÎ>àìƒ¹ú "à³à¹
ët¡à ³ì> šøÅ¥ \àKìá ë™, ë®¡àìi¡¹ "àìK Î¤ ¹A¡³ ¤¸=¢t¡à ë=ìA¡ ³à>åìÈ¹ >\¹
ëQà¹àìt¡ [¤ì\[š-¹ &[i¡ &A¡[i¡ ¹à\î>[t¡A¡ ëK³šÃ¸à> >Ú ët¡à?
Kt¡ šàòW¡ ¤á¹ ‹ì¹ ®¡à¹ìt¡ [¤ì\[š ÅàÎì>¹ Òü[t¡ÒàÎ "àÎìº ³à>åìÈ¹ ÎìU šøt¡à¹oà¹
Òü[t¡ÒàÎú &Òü Î³ÚA¡àìº "à³¹à ëƒìJ[á ³à>åìÈ¹ \ã¤ì> ë>ì³ "àÎà Îã³àÒã> ƒåƒ¢Åàú
&Òü Î¹A¡àì¹¹ "à³ìº Ñ¬\>ìšàÈo &¤} ƒå>¢ã[t¡¹ Ñ¬K¢¹à\¸ ÒìÚ l¡üìk¡ìá ®¡à¹t¡ú
ëA¡@ƒøãÚ Î³Ñz Î}Ñ‚àìt¡ Û¡³t¡àÅàºã šƒ ëƒ*Úà ÒìZá [¤ì\[š Q[>Ë¡ ¤¸[v¡û¡ìƒ¹ú [¤[®¡Ä
Îà}[¤‹à[>A¡ šìƒ "à\ "àÎã> A¡¹à ÒìZá [¤ì\[š-¹ ëÑ•Ò®¡à\> ¤¸[v¡û¡ìƒ¹Òüú &Òü
ÅàÎì> "à³¹à ëƒìJ[á [ÅÛ¡àìÛ¡ìy &ìA¡¹ š¹ &A¡ ¹àÊ¡öãÚ ÒÑzìÛ¡šú ëA¡à>* ¤å[‡ý¡[\¤ã
Î¹A¡àì¹¹ [¤ì¹à[‹t¡à A¡¹ìºÒü t¡àòìA¡ šƒ ë=ìA¡ Î[¹ìÚ ëƒ*Úà¹ ³t¡º¤ A¡¹à ÒìÚìá
&Òü ÅàÎ>à³ìºú [¤ì\[š-¹ [¤[®¡Ä ¤Þêå¡ A¡ìšà¢ì¹i¡ ‹>Aå¡ì¤¹ìƒ¹ šàÒüìÚ ëƒ*Úà ÒìZá
[¤[‹-¤[Ò®å¢¡t¡ [¤[®¡Ä Îå[¤‹àú ¤¸àS¡ ë=ìA¡ ëA¡à[i¡ ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹ ˜¡o šàÒüìÚ ëƒ*Úà¹
¤¸¤Ñ‚à A¡¹à ÒìZá t¡àòìƒ¹ú ëÎÒü ˜¡o ëÅà‹ A¡¹ìt¡ >à šà¹ìº [>[¤¢ìQ¥ t¡àò¹à ë™> ëƒÅ
ëáìØl¡ šà[ºìÚ ë™ìt¡ šàì¹> ëÎÒü ¤¸¤Ñ‚à* A¡ì¹ [ƒìZá &Òü Î¹A¡à¹ú
ÅàÎA¡ [¤ì\[š ëƒìÅ ëƒÅìšøì³¹ ë³àØl¡ìA¡ á[Øl¡ìÚ [ƒìt¡ ëW¡ìÚìá l¡üNøt¡àú l¡üNøt¡à¤àìƒ¹
‹àB¡àÚ [¤¹ç¡‡ý¡ ³t¡ ÒìºÒü t¡àìA¡ ëƒÅì‰àÒã ¤ìº ëƒìK ëƒ*Úà ™àÚú &Òü Î¤ [A¡áåÒü
"à³¹à ëƒìJ[á &Òü \³à>àÚú ë³àƒã t¡=à [¤ì\[š &³> &A¡ ‹à¹oà ít¡[¹ A¡ì¹ìá
ë™Jàì> t¡àìƒ¹ ³t¡à³t¡Òü &A¡³ày ëƒìÅ¹ ³UºA¡à³ã ³t¡à³t¡, "à¹ ëÎÒü ³ìt¡¹
ÎìU &A¡³t¡ >à ÒìºÒü t¡àìA¡ ëƒÅì‰àÒã t¡A¡³à ºà[KìÚ t¡à¹ l¡üšì¹ Òà³ìº šØl¡à
™àÚú Òã¹A¡ ¹à\à¹ ëƒìÅ "à³¹à ëƒìJ[á ëÎJàì> šøÅ¥ A¡¹à¹ "[‹A¡à¹Òü =àìA¡ >à
šø\àìƒ¹ú >ì¹@ƒø ë³àƒã¹ \³à>àìt¡* "à³¹à ëƒJìt¡ šà[Zá ëÎÒü Òã¹A¡ ¹à\à¹ ëƒìÅ¹
áàÚà ë>ì³ìá &Òü ®¡à¹ìt¡ú [A¡”ñ ë™ [¤ì\[š "à\ ëƒìÅ ëƒÅìšøì³¹ Îà[i¢¡[ó¡ìA¡i¡
[¤[º A¡¹ìá, ëÎÒü [¤ì\[š-¹ [štõ¡Î}Kk¡ì>¹ ®¡à¹ìt¡¹ Ñ¬à‹ã>t¡à Î}Nøàì³ ë™ ®è¡[³A¡à
[áº t¡à >B¡à¹\>A¡ú ®¡à¹ìt¡¹ Ñ¬à‹ã>t¡à Î}Nøàì³¹ [¤šìÛ¡ [áº ™à¹à, t¡à¹àÒü "à\
ëƒÅìšøì³¹ [k¡A¡àƒà¹ ÒìÚìáú t¡à¹à ³à>¤t¡àìA¡ šƒƒ[ºt¡ A¡ì¹ °à”z ëƒÅìšøì³¹
ë³àÒ ít¡[¹ A¡¹ìá ëƒÅ \åìØl¡ú ë™Jàì> ‘ëƒÅì‰àÒã’ ƒà[KìÚ [ƒìÚ "àyû¡³o A¡¹à ™àÚ
ë™ A¡àl¡üìA¡ú
ë³àƒã \³à>àÚ "à³¹à ëƒìJ[á ³à>¤à[‹A¡àì¹¹ Wè¡Øl¡à”z [¤šÄt¡àú >ì¹@ƒø ë³àƒã ‘Ñ¬Zá
®¡à¹ìt¡¹’ A¡=à ¤ìº[áìº> [k¡A¡Òü, [A¡”ñ šøAõ¡t¡ "ì=¢ Ñ¬Zá ®¡àì¤Òü ëKài¡à šõ[=¤ã¹
A¡àìá šøA¡à[Åt¡ ë™, ®¡à¹t¡ t¡àò¹ ÅàÎì> l¡ü@µv¡ \Ààƒìƒ¹ ³åv¡û¡ [¤W¡¹o ëÛ¡ìy š[¹ot¡
ÒìÚ[áºú t¡àò¹ ëÎÃàKà> [áº ‘Î¤ A¡à Îà= Î¤ A¡à [¤A¡àÅ’ú [A¡”ñ Kt¡ šàòW¡ ¤áì¹ ëÎÒü
ëÅÃàKà> [®¡Ä ®¡àì¤ šø[t¡[Ë¡t¡ ÒìÚìá ëƒìÅú &ìA¡¹ š¹ &A¡ Jå> ÒìÚ ™à*Úà ³åÎ[º³,
ƒ[ºt¡ìƒ¹ ¹ìv¡û¡ ë®¡\à ëƒìÅ Î¤ A¡à [¤A¡àÅ >à ÒìÚ ‘Å¤ A¡à [¤A¡àÅ’ Qìi¡ìáú t¡àÒü
&Òü ³åÒèìt¢¡ Î³ìÚ¹ ƒà[¤ ë™, "àÎÄ ëºàA¡Î®¡à [>¤¢àW¡ì> Ç¡®¡¤å[‡ý¡ Î´šÄ ³à>åÈìƒ¹
&A¡ë\ài¡ ÒìÚ &Òü [¤®¡à\ì>¹ ¹à\>ã[t¡, [¤ì‡ìÈ¹ ¹à\>ã[t¡ìA¡ šøt¡¸àJ¸à> A¡ì¹ >tå¡>
A¡ì¹ ³Òà> ®¡à¹t¡ KØl¡àú
Kt¡ šàòW¡ ¤áì¹ [¤ì\[š Î¹A¡àì¹¹ \>[¤ì¹à‹ã >ã[t¡¹ [¤¹ç¡ì‡ý¡ [¤ìÛ¡à®¡,
"àì@ƒàºì> š= ëƒ[JìÚìá Î¤¢ ®¡à¹t¡ãÚ tõ¡o³èº A¡}ìNøÎú Òà³ºà [ƒìÚ, ³à³ºà [ƒìÚ
"à³àìƒ¹ ®¡Ú ëƒJàì>à¹ ëW¡Ê¡à A¡¹ìº* ³à>åÈìA¡ šàìÅ [>ìÚ "à³¹àÒü Î¤ ë=ìA¡
ë¤[Å [¤ì¹à[‹t¡à A¡ì¹[á &Òü ëÑ¬ZáàW¡à¹ã, íÑ¬¹àW¡à¹ã ÅàÎìA¡¹ú ëA¡ì@ƒø¹ ¤e¡>à Îìw*
š[ÆW¡³¤ìU ³à-³à[i¡-³à>åìÈ¹ tõ¡o³èº Î¹A¡à¹ &[KìÚ [>ìÚ [KìÚìá l¡üÄÚì>¹ [¤\Ú
¹=ú ëKài¡à ëƒìÅ¹ A¡àìá š[ÆW¡³¤U ÒìÚ l¡üìk¡ìá šøK[t¡ * l¡üÄÚì>¹ š=šøƒÅ¢A¡ú
ë™Jàì> Îà¹à ëƒìÅ 2 ëA¡à[i¡ A¡³¢Î}Ñ‚à> A¡ì³ìá &¤} ë¤A¡à¹â« ë¤ìØl¡ìá šøWå¡¹,
ëÎJàì> š[ÆW¡³¤ìU "à³¹à ít¡[¹ A¡ì¹[á l¡üìÂi¡à [W¡yú &Jàì> ë¤A¡à¹â« A¡ì³ìá 40
Åt¡à}Åú & áàØl¡à l¡üÄÚì>¹ [¤[®¡Ä ëÛ¡ìy ëƒìÅ¹ ³ì‹¸ "à³¹àÒü ëšìÚ[á ëÎ¹à¹
[Åì¹àšàú áày, ™å¤, t¡à¹ç¡o¸ìA¡ Î¤¢®¡à¹t¡ãÚ Ñzì¹ A¡³¢Î}Ñ‚àì> P¡¹ç¡â« [ƒìÚ Îåì™àK
Îõ[Ê¡ A¡¹à Òì¤¡ú SC/ST/OBC, "à[ƒ¤àÎã, Î}J¸àºQå Î´ßƒàìÚ¹ \>¸ Î}¹[Û¡t¡
"àÎ> šè¹o A¡¹à "à¤Å¸A¡¡ú &áàØl¡à* W¡àAå¡[¹ ëÛ¡ìy ³[Òºàìƒ¹ šøà‹à>¸ ëƒ*Úà Òì¤¡ú
[¤ì\[š-¹ [Ò}Îà * Òà>àÒà[>¹ ¹à\>ã[t¡¹ [¤¹ç¡ì‡ý¡ [KìÚ š[ÆW¡³¤ìU "à³¹à Îõ[Ê¡
A¡ì¹[á Îà´ßƒà[ÚA¡ Î´ßã[t¡¹ ">>¸ >[\¹ú "à[³ &¤} "à³à¹ ƒº Î¤ Î³Ú ³à>åìÈ¹
šàìÅ ë=ìA¡ìá &¤} ®¡[¤È¸ìt¡* =àA¡ì¤ú t¡àÒü ëƒÅ¤àÎã¹ A¡àìá "àì¤ƒ>, "àÎÄ
ëºàA¡Î®¡à [>¤¢àW¡ì> ë™Jàì> ë™Jàì> "à³¹à šøà=¢ã [ƒìÚ[á ëÎJàì> t¡àòìƒ¹ \Ú™åv¡û¡
A¡¹ç¡> &¤} "šÅàÎì>¹ Û¡t¡ Îà[¹ìÚ >tå¡> ®¡à¹t¡ KØl¡ìt¡ šàìÅ ƒàòØl¡à> "à³àìƒ¹ú
ë™Jàì> "à³¹à [>¤¢àW¡ì> ºØl¡[á >à, ëÎJàì> [¤ì\[š [¤ì¹à‹ã šø‹à> Å[v¡û¡ìA¡ [>¤¢à[W¡t¡
A¡¹ç¡> &¤} šøt¡¸àJ¸à> A¡¹ç¡> "Ç¡®¡ Å[v¡û¡ [¤ì\[š-ëA¡ú ëKài¡à ëƒÅ \åìØl¡ KìØl¡ tå¡ºå>
Ç¡®¡¤å[‡ý¡ Î´šÄ ³à>åìÈ¹ ³Òàì\ài¡ú
"àÎÄ ëºàA¡Î®¡à [>¤¢àW¡> ®¡à¹ìt¡¹ Òü[t¡ÒàìÎ [¤ìÅÈ ®¡àì¤ P¡¹ç¡â«šèo¢ú A¡à¹o &Òü
[>¤¢àW¡ì>Òü "à³¹à ë¤ìá [>ìt¡ šà¹¤ "à³àìƒ¹ ®¡[¤È¸;, "à³¹à [k¡A¡ A¡ì¹ [>ìt¡ šà¹¤
š¹¤t¡¢ã šø\ì@µ¹ A¡àìá ëA¡à> ®¡à¹t¡ l¡üšÒà¹ ëƒ¤ "à³¹àú "à³àìƒ¹ Îà³ì> ƒåìi¡à
š= ëJàºà "àìáú ÒÚ "à³¹à ë¤ìá ë>¤ ‹³¢[>¹ìšÛ¡, ™å[v¡û¡¤àƒã, l¡üƒà¹, ÎÒ>Åãº
®¡à¹t¡ìA¡, >Òüìº "à³àìƒ¹ ë¤ìá [>ìt¡ Òì¤ Î}A¡ão¢, šÆW¡àƒšƒ, Îà´ßƒà[ÚA¡ &A¡
®¡à¹t¡ìA¡ú "à³¹à ™[ƒ ®¡à¹ìt¡¹ [W¡¹A¡àºã> "àƒÅ¢ìA¡ "Ûå¡p ¹àJìt¡ W¡àÒü, "à³¹à ™[ƒ
Òü[t¡ÒàìÎ¹ "àìºàìA¡ ®¡à¹ìt¡¹ ë™ ¤×â«¤àƒã * $ƒà¹ ®¡à¤àƒÅ¢, t¡àìA¡ ¤\àÚ ¹àJìt¡
W¡àÒü t¡àÒìº "à³àìƒ¹ &A¡ì™àìK šø[t¡Òt¡ A¡¹ìt¡ Òì¤ &Òü ë³ïº¤àƒã * Îà´ßƒà[ÚA¡
"šÅ[v¡û¡ìA¡ú "à³¹à ™[ƒ šøAõ¡t¡ ëƒÅìšø[³A¡ ³ì> A¡[¹ [>ì\ìƒ¹, t¡àÒìº &Òü ëƒìÅ¹
Î´¶à>, "àƒÅ¢ìA¡ ¹Û¡à A¡¹à¹ ƒà[Úâ« "à³àìƒ¹Òü Òàìt¡ú "à\ ™[ƒ "à³¹à >[t¡ Ñ¬ãA¡à¹
A¡[¹ [¤ì®¡ƒA¡à³ã, Îà´ßƒà[ÚA¡ Å[v¡û¡¹ A¡àìá t¡ì¤ t¡à Òì¤ "à³àìƒ¹ &Òü ëƒìÅ¹ &t¡
[ƒ> ‹ì¹ ³Òàšå¹ç¡Èìƒ¹ Òàìt¡ [t¡º [t¡º A¡ì¹ KìØl¡ ët¡àºà ®¡à¤àƒÅ¢ * ³èº¸ì¤àì‹¹
š¹à\Úú ëÎÒü š¹à\Ú ¹ç¡ìJ [ƒìÚ l¡üƒà¹, Kot¡à[”|A¡, ¤×â«¤àƒã, Î[ÒÌå¡, ‹³¢[>¹ìšÛ¡
®¡à¹t¡ìA¡ ëó¡¹ Ñ¬³[Ò³àÚ šø[t¡Ë¡à A¡¹àÒü "à³àìƒ¹ &Òü Î³ìÚ¹ "àÇ¡ A¡t¢¡¤¸ú
"šÅ[v¡û¡ìA¡ š¹à[\t¡ A¡ì¹ >tå¡> ®¡à¹t¡ KØl¡à¹ ºìÛ¡¸ "Nøoã ®è¡[³A¡àÚ Òà[\¹ ë=ìA¡ìá
Î¤¢ ®¡à¹t¡ãÚ tõ¡o³èº A¡}ìNøÎú "à¹ "àKà³ãìt¡ ëƒìÅ¹ l¡üÄÚ>ìA¡ š= ëƒJàìt¡ šàì¹
"à³àìƒ¹ Kì¤¢¹ š[ÆW¡³¤Uú "à³àìƒ¹ Îàó¡º¸Òü šø³ào A¡ì¹ Î¹A¡à¹ š[¹W¡àº>à¹ ëÛ¡ìy
"à³àìƒ¹ ë™àK¸t¡àú "à³àìƒ¹ ®¡àÈìo¹ n¡B¡à[>>àƒ šøìÚà\> ë>Òü, A¡à\Òü "à³àìƒ¹ ÒìÚ
A¡=à ¤ìºú
áày-ë™ï¤> >tå¡> šø\ì@µ¹ [ƒÅà¹ãú t¡àìƒ¹ šøà‹à>¸ [ƒìÚ, t¡àìƒ¹ l¡üÄÚì> Îà[³º A¡ì¹
t¡àìƒ¹ A¡³¢Î}Ñ‚àì>¹ ºìÛ¡¸ "à³àìƒ¹ &[KìÚ [>ìÚ ë™ìt¡ Òì¤ú š[ÆW¡³¤U &ìÛ¡ìy
š= ëƒJàìZá ëKài¡à ëƒÅìA¡ú
>à¹ã Å[v¡û¡ìA¡ šøà‹à>¸ [ƒìÚ ëƒÅ, ƒÅ * ¤à}ºà¹ A¡º¸àìo &[KìÚ [>ìÚ ë™ìt¡ Òì¤ú
ƒ[ºt¡ Î³à\ìA¡ &[KìÚ [>ìÚ "àÎà * t¡àìƒ¹ Î´¶à>ìA¡ ³™¢àƒà [ƒìÚ &Òü Î³àì\
šø[t¡[Ë¡t¡ A¡¹à "à³àìƒ¹ ">¸t¡³ ºÛ¡¸ú
"à[ƒ¤àÎã ®¡àÒü-ë¤àì>ìƒ¹ Î´š[v¡¹ "[‹A¡à¹, šàj¡à¹ "[‹A¡à¹, Åà[”z¹ "[‹A¡à¹,
A¡³¢Î}Ñ‚àì>¹ "[‹A¡à¹, ®¡àÈà¹ "[‹A¡à¹ * \Uìº¹ "[‹A¡àì¹¹ ÎìU t¡àìƒ¹ ë™
íƒ>[@ƒ> Î´šA¢¡, ëÎÒü "à[ƒ¤àÎãìƒ¹ Ñ‚à>ãÚ ®¡àÈà "º[W¡[A¡, Aå¡¹ç¡J >àì³¹ ³™¢àƒà
ëƒ*Úà ÒìÚìá &¤} "àKà³ã [ƒì> t¡àìƒ¹ Ñ¬à=¢ ¹Û¡à "à³àìƒ¹ A¡t¢¡¤¸ú
Î}J¸àºQå ®¡àÒü-ë¤à> * ">¸à>¸ [š[áìÚ šØl¡à (OBC) Î´ßƒàÚ®å¡v¡û¡ ÎA¡ìº¹
\ã¤ì>¹ [>¹àšv¡à, ‹³¢[>¹ìšÛ¡t¡à &¤} t¡àìƒ¹ l¡üÄÚ> "à³àìƒ¹ &A¡ ">¸t¡³
A¡t¢¡¤¸ú Òü[t¡³ì‹¸Òü š[ÆW¡³¤ìU A¡àì\¹ ³‹¸ [ƒìÚ "à³¹à &A¡=à šø³ào A¡ì¹ [ƒìÚ[áú
š[ÆW¡³¤ìU Îà‹à¹o Î´ßƒàÚ * "=¢î>[t¡A¡®¡àì¤ [š[áìÚ šØl¡à ³à>åìÈ¹ [ÅÛ¡à-
Î}ÑHþõ[t¡-A¡³¢Î}Ñ‚à> ÎÒ ëA¡à>* A¡º¸ào³åJã A¡àì\ t¡à¹à [š[áìÚ ë>Òüú t¡à¹à* &
Î³àì\ Ñ¬à³ã [¤ì¤A¡à>@ƒ ë³[¹i¡-A¡à³-[³X ÑHþºà¹[Åš ë=ìA¡ A¡>¸àÅøã, A¡>¸àÅøã ë=ìA¡
™å¤Åøã, ™å¤Åøã ë=ìA¡ Î¤å\Îà=ã, Î¤å\Îà=ã ë=ìA¡ ¹ê¡šÅøã, ¹ê¡šÅøã ë=ìA¡ Î³¤¸=ã -
Î¤ [A¡áåìt¡Òü Î¤àÒü Î³à> ³™¢àƒà šàìZáú
ÎA¡ìº¹ \>¸ Jàƒ¸, ¤Ñ| * ¤àÎÑ‚à> * A¡³¢Î}Ñ‚à> "à³àìƒ¹ ³èº ºÛ¡¸ú t¡àÒü š[ÆW¡³¤ìU
2 i¡àA¡à [A¡ìºà W¡àº ë=ìA¡ [¤>à šÚÎàÚ Î¹A¡à[¹ ÒàÎšàt¡àìº [W¡[A¡;Îà [>[ÆW¡t¡ A¡¹ìt¡
ëšì¹[á ¤ìº "à³¹à K[¤¢t¡ú ¹àì\¸¹ šøàÚ 8.5 ëA¡à[i¡ ëºàA¡ &J> Jàƒ¸Îà=ãìt¡ ™åv¡û¡ú
&áàØl¡à* 7.5 ëA¡à[i¡ ³à>åÈìA¡ "à³¹à ™åv¡û¡ A¡ì¹[á Ñ¬àÑ‚¸Îà=ã šøA¡ì¿ú &Òü šøA¡ì¿¹
³à‹¸ì³ Î¹A¡à[¹ ÒàÎšàt¡àº áàØl¡à* ë¤Î¹A¡à[¹ ÒàÎšàt¡àìº [¤>à J¹ìW¡ [W¡[A¡;Îà
š[¹ìÈ¤à ëƒ*Úà ÒÚú &Òü šøA¡ì¿ ¤à[Øl¡¹ ³[Òºà¹à šàìZá> Ñ¶ài¢¡ A¡àl¢¡ú
³[Òºàìƒ¹ "[‹A¡t¡¹ Û¡³t¡àÎ´šÄ (women empowerment) A¡¹à¹ ëÛ¡ìy
‘A¡>¸àÅøã’ [¤Å«\Ú A¡¹à¹ š¹ ë=ìA¡ ³[Òºà¹à "à\ "ì>A¡ &[KìÚú
Aõ¡[È ë=ìA¡ [Å¿, l¡ü;A¡ìÈ¢¹ ¤à}ºà ë=ìA¡ Î}ÑHþõ[t¡¹ ¤à}ºà - ¤à}ºà "à\ Î¤¢y
&[KìÚ * K[¤¢t¡ú Î³t¡º ë=ìA¡ šàÒàØl¡, "à³àìƒ¹ ºÛ¡¸ Îà[¤¢A¡ l¡üÄÚ>¡ú ƒà[\¢[º},
A¡à[º´š}, [³[¹A¡, A¡à[Å¢Úà}ÎÒ šàÒàØl¡ * Î³t¡ìº l¡üÄÚì>¹ Ñ¬àì=¢ Ñ‚àÚã Î³à‹àì>¹
šøìÚà\>ãÚ ¹àÑzà Jòåì\ ë¤¹ A¡¹à Òì¤¡ú
Ç¡‹å ¤à}ºà >Ú, ">¸à>¸ ¹àì\¸ tõ¡o³èº A¡}ìNøÎ t¡à¹ ÅàJà-šøÅàJà [¤Ñzà¹ A¡¹ìt¡
šà¹ìº ëÎJà>A¡à¹ ³à>åÈìA¡* ÎA¡º Îå[¤‹à šøƒà> A¡¹à Òì¤ú
ë³àƒã Î¹A¡àì¹¹ š[¹¤t¢¡ì>¹ [¤ƒàÚ Qsi¡à ë¤ì\ ëKìáú "àš>àìƒ¹ Î³=¢>, "àÅã¤¢àƒ,
Ç¡ì®¡Záà * ëƒàÚàÚ >tå¡> Î¹A¡à¹ Û¡³t¡àÚ &ìº 'A¡¸¤‡ý¡ ®¡à¹t¡, l¡üÄt¡ ®¡à¹t¡,
Kot¡à[”|A¡ ®¡à¹t¡ KìØl¡ l¡ük¡ì¤, ë™Jàì> &A¡>àÚA¡t¡ì”|¹ ëA¡à>* \àÚKà >àÒüú
áày * ™å¤A¡, Aõ¡ÈA¡ * Åø[³A¡, ëJt¡³\å¹, ³[Òºà, Î}J¸àºQå Î´ßƒàÚ, t¡š[Åºã,
"à[ƒ¤àÎã, ">¸à>¸ [š[áìÚ-šØl¡à Î´ßƒàÚ (OBC) ÎÒ [Ò@ƒå-ë¤ï‡ý¡-[ÅJ-î\>-
šà¹[ÎA¡-³åÎº³à>-[JøÐ¡à> - Î¤ ‹ì³¢¹ ³à>åÈìA¡ [>ìÚ A¡àÆµã¹ ë=ìA¡ A¡>¸àAå¡³à¹ã,
[¤Þê¡¸ š¤¢t¡ ë=ìA¡ ‡à¹A¡à, >àº@ƒà ë=ìA¡ ¤à¹àoÎã, \Úšå¹ ë=ìA¡ ¤à}ºà, "àÎà³
ë=ìA¡ l¡üv¡¹-šè¤¢àe¡º, c¡àØl¡Jr¡ ë=ìA¡ *[Øl¡Åà, l¡üv¡¹ ë=ìA¡ ƒ[Û¡o, šè¤¢ ë=ìA¡
š[ÆW¡³, ³‹¸ ë=ìA¡ l¡üv¡¹-šè¤¢ ®¡à¹t¡, ÎàK¹ ë=ìA¡ šàÒàØl¡, \Uº³Òº ë=ìA¡
Îàì‹¹ l¡üv¡¹¤U * ƒ[Û¡o¤U - Î¤¢y ³à-³à[i¡-³à>åìÈ¹ A¡à\ ëƒìJ "à³àìƒ¹ šø[t¡
"àš>àìƒ¹ [¤Å«àÎ, "àÅã¤¢àƒ, ëƒàÚà * ®¡àìºà¤àÎà ë=ìA¡, ¤à}ºàÚ Î¤¢®¡à¹t¡ãÚ tõ¡o³èº
šøà=¢ãìƒ¹ šøìt¡¸A¡[i¡ "àÎì>, "àš>à¹ ³èº¸¤à> ë®¡ài¡ [ƒìÚ \Ú™åv¡û¡ A¡¹ç¡>¡ú "Î³,
c¡àØl¡J“¡, *[Øl¡Åà, "à@ƒà³à>, [¤Òà¹ ¹àì\¸ ë™Jàì> Î¤¢®¡à¹t¡ãÚ tõ¡o³èº A¡}ìKøìÎ¹
šøà=¢ã¹à šø[t¡‡[@‡t¡à A¡¹ìá>, t¡àìƒ¹* \Ú™åv¡û¡ A¡¹à¹ "àì¤ƒ> ¹Òüº "àš>àìƒ¹
A¡àìá¡ú ë™Jàì> Î¤¢®¡à¹t¡ãÚ tõ¡o³èº A¡}ìKøìÎ¹ šøà=¢ã¹à ë>Òü, ëÎJàì> [¤ì\[š [¤ì¹à‹ã
Å[v¡û¡ ÎÒ "àe¡[ºA¡ ƒºP¡[º¹ šøà=¢ãìƒ¹ ë®¡ài¡ [ƒìÚ \Ú™åv¡û¡ A¡¹ç¡>¡ú &A¡Òü ÎìU
[¤ì\[š * ">¸à>¸ ¹à\î>[t¡A¡ ƒìº¹ Aå¡;Îà, W¡yû¡à”z, "ššøW¡à¹, "=¢¤º, ëš[Å¤º,
Òüt¡¸à[ƒìA¡ š¹àÑz A¡ì¹ "àš>àìƒ¹ ëÎ¤à A¡¹à¹ Îåì™àK A¡ì¹ [ƒ> "à³àìƒ¹ú "[®¡Ä
>å¸>t¡³ A¡³¢ÎèW¡ã (Common minimum programme) ">å™àÚã 'A¡¸¤‡ý¡ ®¡à¹t¡,
(United India) KìØl¡ ët¡àºà "à³àìƒ¹ "UãA¡à¹¡ú l¡üÄÚ> &¤} Î³õ[‡ý¡¹ [ƒìA¡ &[KìÚ
ë™ìt¡ ëƒÅìA¡ š= ëƒJàì¤ ¤à}ºàÒüú
'A¡¸¤‡ý¡ Î¤¢‹³¢Î³ÞÚ * Îà[¤¢A¡ l¡üÄÚì>¹ ºìÛ¡¸
"àš>àìƒ¹ "àÅã¤¢àƒ‹>¸ &A¡à”zÒü
³³t¡à
Î®¡àì>yã
Î¤¢ ®¡à¹t¡ãÚ tõ¡o³èº A¡}ìNøÎ
ë³àƒã Î¹A¡àì¹¹
šòàW¡ ¤áì¹¹ ¤¸=¢t¡à *
"šÅàÎì>¹ ƒ[ºº
t¡àì¤ƒà¹ Î}¤àƒ³à‹¸ì³¹ t¡\¢>K\¢> &¤} ëA¡ïÅºã [³=¸àW¡à¹ [ƒìÚ* ë³àƒã ÅàÎì>¹
Wè¡Øl¡à”z ¤¸=¢t¡àìA¡ ëW¡ìš ¹àJà ™àÚ >àú ¤¸=¢t¡à¹ [A¡áå [>ƒÅ¢>-
1) ë³àƒã ÅàÎì> ®¡à¹ìt¡¹ Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ Wè¡Øl¡à”z ƒåƒ¢Åà-
A¡) ë³àƒã Î¹A¡àì¹¹ Î³ÚA¡àìº [>³¢³ ®¡àì¤ "¤ìÒ[ºt¡ ÒìÚìá ëƒìÅ¹
Aõ¡ÈA¡¹à, [¤šÄ ÒìÚìá Aõ¡[È "=¢>ã[t¡ú ®¡à¤ìt¡ "¤àA¡ ºàìK ë™,
2014 ë=ìA¡ 2016 Îàìº¹ ³ì‹¸ ëƒìÅ¹ 36,420 \> Aõ¡ÈA¡
"àuÒt¡¸à A¡¹ìt¡ ¤à‹¸ ÒìÚìá>ú "à¹ t¡à¹š¹ ë=ìA¡ Î¹A¡à¹ Aõ¡ÈA¡
"àuÒt¡¸à¹ š[¹Î}J¸à> šøA¡àìÅ¸ "à>ìt¡ "Ñ¬ãA¡à¹ A¡ì¹ [ƒìÚ t¡à ëW¡ìš
[ƒìÚìáú
J) &i¡à ºðà\>A¡ ë™, ë³àƒã Î¹A¡àì¹¹ šø=³ W¡à¹ ¤áì¹ Aõ¡[È [\[l¡[š
¤õ[‡ý¡ ÒùàÎ ëšìÚìá "ì>A¡i¡àÒüú "àìK¹ W¡à¹ ¤áì¹ ë™Jàì> &Òü ¤õ[‡ý¡¹
Òà¹ [áº 5.2 Åt¡à}Å, ëÎJàì> ë³àƒã Î¹A¡àì¹¹ šø=³ W¡à¹ ¤áì¹ t¡à
A¡ì³ ƒàò[Øl¡ìÚìá 2.5 Åt¡à}Åú
&³>A¡ã Î´ß[t¡ "ìC¡à¤¹-[l¡ìÎ´¬¹ 2017 ë=ìA¡ "ìC¡à¤¹-[l¡ìÎ´¬¹
2018-¹ ³ì‹¸ Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ Qì¹ ët¡àºà "àÚ 9.12 Åt¡à}Å ë=ìA¡ &A¡
ºàìó¡ A¡ì³ ÒìÚìá 2.04 Åt¡à}Åú
ë³àƒã ë™Jàì> 2022-23 Îàìº¹ ³ì‹¸ Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ "àÚ [‡P¡o A¡¹à¹
A¡=à ¤ºìá>, ëÎJàì> š[ÆW¡³¤ìU 2010-11 ë=ìA¡ 2017-18
"=¢¤ìÈ¢¹ ³ì‹¸ Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ "àÚ 91,020 i¡àA¡à ë=ìA¡ 3 P¡o ë¤ìØl¡
ÒìÚìá 2,91,000 i¡àA¡àú
K) 2013-14 Îàìº ë™Jàì> Aõ¡[È ¹œ¡à[>¹ š[¹³ào [áº Îì¤à¢ZW¡ 42.5
[¤[ºÚ> ³à[A¢¡> l¡ºà¹, ëÎJàì> ë³àƒã Î¹A¡àì¹¹ "à³ìº ëÎÒü ¤õ[‡ý¡¹
Òà¹ ˜¡oàâ«ìA¡ ë>ì³ìáú
šàÅàšà[Å Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ Û¡[t¡¹ ³åìJ ëó¡ìº ëƒìÅ Aõ¡[È "à³ƒà[> yû¡³Å
ë¤ìØl¡Òü W¡ìºìáú
2013-14 Îàìº ¹œ¡à[> l¡ü‡õv¡ ë™Jàì> [áº 25 [¤[ºÚ> ³à[A¢¡>
l¡ºà¹, 2017-18 Îàìº t¡à 10 [¤[ºÚ> ³à[A¢¡> l¡ºàì¹¹* A¡³
ÒìÚ ƒàò[Øl¡ìÚìáú
&A¡Òü ÎìU 2013-14 Îàº ë=ìA¡ ëƒìÅ Aõ¡[È l¡ü‡õv¡ ë¤ìØl¡ìá,
ó¡Îìº¹ ƒà³ A¡ì³ìá &¤} šøàÚ ÎA¡º ÅìÎ¸¹ ëÛ¡ìyÒü ºà®¡\>A¡t¡à¹
">åšàt¡ ÒùàÎ ëšìÚìáú
Aõ¡[ÈìÛ¡ìy &Òü Òt¡àÅà\>A¡ š[¹Î}J¸à>P¡ìºà ë=ìA¡Òü ÑšÊ¡ ë™ ë³àƒã¹
ÅàÎ>à³ìº ëƒìÅ Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ ƒåƒ¢Åà W¡¹ì³ ëš]ìáìáú "à¹ &Òü ®¡Úà>A¡
ƒå¹¤Ñ‚à¹ A¡à¹ìoÒü ëƒÅ \åìØl¡ šì= >à³ìt¡ ¤à‹¸ ÒìÚìá> Aõ¡ÈìA¡¹àú
ë³àƒã¹ Òàìt¡ ëºìK "àìá "ÎÒàÚ Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ ¹ìv¡û¡¹ ƒàKú
2) ƒå>¢ã[t¡¹ ¤àØl¡¤àØl¡”z ë³àƒã ÅàÎ>à³ìº: JàÚà "l¡ü¹ Jàì> [ƒÚà
A¡) ¹àó¡àº ƒå>¢ã[t¡-
ë³àƒã Î¹A¡à¹ Û¡³t¡àÚ &ìÎ ¤åA¡ ¤à[\ìÚ ëQàÈoà A¡ì¹[áìº> ‘>à
Jàl¡üUà, >à Jàì> ƒåUà’ú [A¡”ñ šøAõ¡t¡ Ît¡¸ ÒìÚ l¡üìk¡ìá ‘JàÚà "l¡ü¹
Jàì> [ƒÚà’ú ëA¡@ƒøãÚ Î¹A¡àì¹¹ Îì¤à¢ZW¡ Ñzì¹ ƒå>¢ã[t¡ ÅàJà [¤Ñzà¹
A¡ì¹ìáú ¹àó¡àº ëA¡ìºS¡à[¹ìt¡ 30,000 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹ ³å>àó¡à Î¹àÎ[¹
"[>º "à´¬à[>¹ Òàìt¡ tå¡ìº ëƒ*Úà¹ \>¸ šø[t¡¹Û¡à ³”|ìA¡¹ Î³Ñz
[>Ú³-A¡à>å> "³à>¸ A¡¹à¹ ƒàìÚ "à\ "[®¡™åv¡û¡ šø‹à>³”|ã [>ì\Òüú
"à‹å[>A¡ ®¡à¹ìt¡¹ Òü[t¡ÒàìÎ &i¡à Î¤ ë=ìA¡ ¤Øl¡ ƒå>¢ã[t¡¹ Qi¡>àú
J) &³&Î&³Òü 59 [³[>i¡ ˜¡o ƒå>¢ã[t¡-
&Òü ƒå>¢ã[t¡ [>ìÚ A¡³ "àìºàW¡>à Òìº* ƒå>¢ã[t¡¹ ‹¹ì>¹ [>[¹ìJ
&³&Î&³Òü 59 [³[>i¡ ˜¡o ">¸t¡³ ºðà\>A¡ &A¡[i¡ ëA¡ìºS¡à[¹ú
">ºàÒüì> &Òü ˜¡o šø[yû¡Úà š[¹W¡àº>à¹ ƒà[Úâ« ëƒ*Úà ÒÚ A¡¸à[ši¡à*ÚàÁ¢¡
>àì³ "àÒì³ƒà¤àìƒ¹ &A¡[i¡ [ó¡>ìi¡A¡ ëA¡à´šà[>ìA¡ú *Òü ëA¡à´šà[>ìA¡
A¡à\ šàÒüìÚ ëƒ*Úà¹ \>¸ & ëÛ¡ìy ³à>à ÒÚ[> ëi¡“¡àì¹¹ [>Ú³à¤[ºú
&Òü [>Ú³ [¤¹ç¡‡ý¡ [>ìÚàìK¹ ó¡ìº A¡¸à[ši¡à*ÚàÁ¢¡ "àì¤ƒ>A¡à¹ã *
¤¸àìS¡¹ A¡àá ë=ìA¡ Ç¡‹å i¡àA¡àÒü ë>ì¤ >à, &A¡Òü ÎìU t¡àìƒ¹ Òàìt¡
W¡ìº "àÎì¤ "Î}J¸ ³à>åìÈ¹ ¤¸[v¡û¡Kt¡ >[=, t¡=¸ ™à "š¤¸¤Òà¹ Òìt¡
šàì¹ú
A¡¸à[ši¡à*ÚàÁ¢¡-ëA¡ &Òü A¡à\ šàÒüìÚ ëƒ*Úà¹ [¤ÈÚ[i¡¹ t¡ƒ”z Ò*Úà
šøìÚà\> &¤} \à>à šøìÚà\> &Òü ƒå>¢ã[t¡ìt¡ A¡t¡ š[¹³ào i¡àA¡à ™åv¡û¡ú
"àÎìº, Î¤ [¤ì\[š Åà[Ît¡ ¹à\¸Òü ƒå>¢ã[t¡KøÑz¡ú ëÎJàì> >à "àìá
"àÒü>, >à ÅàÎ>¡ú
3) ë³àƒã ÅàÎ>A¡àìº ®¡à¹ìt¡¹ ¤¸à[S¡} ëÛ¡ìy¹ ®¡Úà¤Ò Û¡[t : &>[š& &¤} Wå¡[¹¹
¤àØl¡¤àØl¡”z
A¡) ®¡à¹ìt¡¹ [¤¹ài¡ ¤¸à[S¡} ëÛ¡y[i¡ ë³àƒã ÅàÎ>à³ìº tå¡³åº [¤š™¢ìÚ¹
³åìJà³å[J &¤} "¤ìÒºà¹ [ÅA¡à¹ú &Òü ëÛ¡y[i¡ ÒìÚ l¡üìk¡ìá ƒå>¢ã[t¡¹
"àJØl¡à ™à ®¡à¹ìt¡¹ Òü[t¡ÒàìÎ "àìK A¡J>* ëƒJà ™àÚ[>ú
J) ®¡Úà¤Ò Qi¡>à ë™, 2014 Îàìº ë™Jàì> ëƒìÅ ¤¸àìS¡¹ >> šà¹ó¡[³¢}
"¸àìÎi¡Î-&¹ (&>[š&) š[¹³ào [áº 2 ºÛ¡ ëA¡à[i¡ (2,09,840
ëA¡à[i¡ i¡àA¡à, t¡à 2017-18 Îàìº ë¤ìØl¡ ÒìÚìá 10 ºÛ¡ ëA¡à[i¡
(10,36,187 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à)ú "=¢à;, ë³àƒã Î¹A¡àì¹¹ "à³ìº t¡à
ë¤ìØl¡ìá 5 P¡oú
&Òü t¡=¸ ë=ìA¡ &i¡à š[¹ÍHþà¹ ë™ ë³àƒã ÅàÎì> ¤¸àìS¡¹ Òàº ƒåƒ¢ÅàNøÑz
ÒìÚìáú
K) &³>A¡ã "à¹* ºðà\>A¡ Qi¡>à Òº, ¤Øl¡ ¤Øl¡ [Å¿š[t¡¹à ¤¸àìS¡¹
i¡àA¡à \à[ºÚà[t¡ A¡ì¹ [¤ìƒìÅ šà[Øl¡ [ƒìÚìá> &¤} ®¡à¹ìt¡¹ ‹¹à-
ëáàòÚà¹ ¤àÒüì¹ W¡ìº [KìÚìá>ú &Òü Qi¡>à* šøA¡àìÅ¸ &ìÎìá ë™,
&A¡\> [Å¿š[t¡¹ ëÛ¡ìy ºåA¡"àl¡üi¡ ë>à[i¡ÅìA¡ ‘"ài¡A¡ A¡¹à’ ë=ìA¡
š[¹¤t¢¡> A¡ì¹ ‘J¤¹ ëƒ*Úà’ A¡¹à¹ ³à‹¸ì³ [Î[¤"àÒü t¡àòìA¡ šà[ºìÚ
ë™ìt¡ ÎàÒà™¸ A¡ì¹ìáú &¹ ó¡ìº ëÎÒü [Å¿š[t¡ [>[¤¢ìQ¥ [¤ìƒìÅ šà[Øl¡
\³àìt¡ ÎÛ¡³ ÒìÚìá>ú ë³àƒã ÅàÎì> [Î[¤"àÒü-ëA¡ ëA¡ ºåA¡"àl¡üi¡
ë>à[i¡Å ¤ƒºàìt¡ [>ìƒ¢Å [ƒìÚ t¡àòìA¡ šà[ºìÚ ë™ìt¡ ÎàÒà™¸ A¡¹ìº>?
&Òü Qi¡>à¹ t¡ƒ”z A¡¹à l¡ü[W¡t¡ &¤} t¡à¹ ™=à™= Åà[Ñz¹ ¤¸¤Ñ‚à A¡¹à*
ƒ¹A¡à¹ú
Q) "à¹[¤"àÒü-&¹ ëƒ*Úà t¡=¸ ">å™àÚã ë³àƒã \³à>àÚ ë³, 2018
š™¢”z Kt¡ šàòW¡ ¤áì¹ šøàÚ 1 ºÛ¡ ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹ ë³ài¡ 23,000[i¡
¤¸àS¡ \à[ºÚà[t¡¹ Qi¡>à Qìi¡ìáú
4) ë³àƒã "à³ìº ë>ài¡¤[@ƒ : Îà‹à¹o ³à>åÈìA¡ ƒåì®¡à¢ìK ëó¡ºà¹ [>³¢³ [Î‡ý¡à”z
A) 2016 Îàìº¹ 8 >ì®¡´¬¹ >ì¹@ƒø ë³àƒã ‹Œ}ÎàuA¡ ë>ài¡¤[@ƒ¹ [Î‡ý¡à”z
ëQàÈoà A¡¹ìº>ú &Òü [Î‡ý¡àì”z¹ ë\ì¹ ëƒìÅ¹ ºÛ¡ ºÛ¡ Aõ¡ÈA¡ìƒ¹
\ã¤ì> ë>ì³ &ìÎ[áº Wè¡Øl¡à”z ƒåì®¡à¢K, Î³Î¸àÚ \\¢[¹t¡ ÒìÚ[áìº>
"Î}K[k¡t¡ ëÛ¡ìy¹ ëA¡à[i¡ ëA¡à[i¡ l¡üìƒ¸àKã ¤¸¤ÎàÚã¹àú &Òü [Î‡ý¡àì”z¹
ó¡ìº tå¡³åº Û¡[t¡¹ ³åìJà³å[J ÒìÚìá Ûå¡‰ * ³àc¡à[¹ [Å¿ú ¤à[t¡º ë>àìi¡¹
99.3 Åt¡à}ÅÒü ™J> ¤¸àìS¡ ëó¡¹t¡ W¡ìº &ìºà, t¡J> Îà‹à¹ìo¹ ³ì>
Îì@ƒÒ ƒà>à ¤àò‹º ë™, &Òü ë>ài¡¤[@ƒ "àÎìº ºÛ¡ ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹ A¡àìºà
i¡àA¡àìA¡ Îàƒà A¡¹à¹ Îåì™àK ëƒ*Úà &A¡[i¡ [¤¹ài¡ ëA¡ìºS¡à[¹ ÒÚìt¡àú
®¡à¹t¡ Î¹A¡à¹ [>ì\Òü Ñ¬ãA¡à¹ A¡ì¹ìá ë™ 3 ºìÛ¡¹* ë¤[Å ¤¸àS¡
"¸àA¡àl¡üì@i¡¡¹ [ÒìÎ¤ šà*Úà ™àÚ[>ú šøàÚ 80,000 [i¡ ëA¡Î ë³àƒã
Î¹A¡à¹ Òàìt¡ [>ìº* A¡àìºà i¡àA¡à¹ ƒàìÚ &A¡\>* ëNøó¡t¡à¹ ÒÚ[>ú
J) ë>ài¡¤[@ƒ¹ ó¡ìº ºÛ¡ ºÛ¡ i¡àA¡à¹ Û¡[t¡ ÒìÚìá, [\[l¡[š ¤õ[‡ý¡ A¡ì³ìá
&¤} &J> ëƒJà [ƒìÚìá ¹à\ìA¡àìÈ Qi¡[t¡, [\&Î[i¡ Î}NøìÒ ³@ƒà,
A¡³¢Î}Ñ‚à> ¤õ[‡ý¡ìt¡ ‹àB¡à, Aõ¡ÈA¡ "àuÒt¡¸à, ¹œ¡à[>ìt¡ ÒùàÎ, Ûå¡‰
¤¸¤ÎàÚãìƒ¹ W¡¹³ Î}A¡i¡ &¤} "Î}K[k¡t¡ ëÛ¡ìy ®¡Úà¤Ò ƒå¹¤Ñ‚àú "à¹
&¹ ë\ì¹ ºÛ¡ ºÛ¡ ³à>åìÈ¹ \ã¤ì> ë>ì³ &ìÎìá [¤š™¢Úú
5) ë>ài¡¤[@ƒ¹ ƒåì®¡à¢ìK¹ ÎìU ™åv¡û¡ ÒìÚìá šøÑñ[t¡ áàØl¡àÒü [\&Î[i¡ šøoÚ>
&¤} t¡àÒü [>ìÚ ë³àƒã Î¹A¡àì¹¹ [³ì=¸ ¤àÒàƒå[¹ šøƒÅ¢>: Îà‹à¹o ³à>åìÈ¹
[‡P¡o ëÒ>Ñ‚à
A¡) ë>ài¡¤[@ƒ¹ ®¡Úà¤Ò [Î‡ý¡àì”z¹ šì¹ "à¹* ƒåì®¡à¢K [>ìÚ Òà[\¹ Òº
™=à™= šøÑñ[t¡ áàØl¡àÒü [\&Î[i¡ šøoÚ>ú "àÎìº Î}Îƒ ®¡¤ì>¹ ëÎ@i¡¡öàº
Òº ë=ìA¡ ¤åA¡ ¤à\àì>à [\&Î[i¡ šøoÚ> ¹à\î>[t¡A¡ Îå[¤‹à "àƒàìÚ¹
ëW¡Ê¡à áàØl¡à "à¹ [A¡áåÒü >Úú
™=à™= š[¹A¡àk¡àì³à ít¡[¹ >à A¡ì¹Òü [\&Î[i¡ W¡àºå A¡¹à ®¡à¹ìt¡¹ Ûå¡‰
* ³àc¡à[¹ [Å¿ìA¡ ëk¡ìº [ƒìÚìá ‹Œ}ìÎ¹ [ƒìA¡ú
l¡üš¹”ñ, "š™¢àœ¡ [\&Î[i¡ ë>i¡*ÚàA¢¡ ([\&Î[i¡&>) šøWå¡¹ A¡àìºà
i¡àA¡à ít¡[¹ A¡¹ìá &¤} Òà*ºà ëº>ìƒ>-&¹ \@µ [ƒìÚìáú ®å¡ìÚà
Òü>®¡ìÚÎ-&¹ Òü>šåi¡ i¡¸àG ëyû¡[l¡i¡ ë>*Úà ÒìZá, ™à ít¡[¹ A¡¹ìá
A¡àìºà i¡àA¡àú
J) š[ÆW¡³¤U &Òü [¤ÈÚP¡[º [>ìÚ šèì¤¢Òü ëA¡@ƒøìA¡ Ît¡A¢¡ A¡ì¹[áº &¤}
ëA¡@ƒøìA¡ š¹à³Å¢ [ƒìÚ[áº \åºàÒü 2017 ë=ìA¡Òü ™àìt¡ [\&Î[i¡ W¡àºå
>à A¡ì¹ú &J> ëA¡@ƒøãÚ Î¹A¡àì¹¹ Qå³ ë®¡ìR¡ìá &¤} ëºàA¡ ëƒJàì>à¹
\>¸ &Jàì> ëÎJàì> [A¡áå [A¡áå t¡Àà[Å W¡àºàìZáú t¡ì¤ [ƒì>¹ ëÅìÈ
Î[t¡¸ A¡=à Òº, &Òü ¤àÑz¤ ë¤à‹Òã> "ì™àK¸ ë³àƒã ÅàÎì> ëƒìÅ¹
ëJìi¡ Jà*Úà K[¹¤ ³à>åÈ &¤} Ûå¡‰ ¤¸¤ÎàÚã¹àÒü Û¡[t¡NøÑz ÒìÚìá>
tå¡³åº ®¡àì¤ú
6) ë³àƒã \³à>à¹ "šÅàÎì> ë¤A¡à¹â« ë¤ìØl¡ìá ¤×P¡o ™à K[¹¤ìA¡ "à¹*
Û¡[t¡NøÑz A¡ì¹ìáú
A¡) ë³àƒã ÅàÎ>à³ìº ë¤A¡à¹â« ë¤ìØl¡ìá tå¡³åº ®¡àì¤, ™à¹ ó¡ìº ¤× š[¹¤à¹
³åìJà³å[J ÒìÚìá W¡¹³ [¤š™¢ìÚ¹ú ë>ài¡¤[@ƒ &¤} šøÑñ[t¡ áàØl¡à [\&Î[i¡
W¡àºå A¡¹à¹ š¹š¹Òü &Òü ë¤A¡à¹â« ¤õ[‡ý¡ "à¹* ëW¡àìJ šØl¡à¹ ³ìt¡àú
2017 Îàìº ë™Jàì> ë¤A¡à¹ìâ«¹ Òà¹ [áº 4.50 Åt¡à}Å, ëÎJàì>
2018 Îàìº t¡à ë¤ìØl¡ ÒìÚìá 5.96 Åt¡à}Åú
&i¡à ®¡Úà¤Ò ë™, Ñ¬>à³‹>¸ ëÎ@i¡à¹ ó¡¹ ³[>i¡[¹} Òü[“¡Úà> ÒüìA¡à>[³-¹
ëƒ*Úà t¡=¸ ">åÎàì¹ 2018 ÎàìºÒü 1.1 ëA¡à[i¡ (11 [³[ºÚ>)
W¡àA¡[¹ Òà[¹ìÚìá ëƒìÅ &¤} "à¹* ™”|oà¹ ë™, &Òü W¡àA¡[¹ Òà¹àì>à¹
ë¤[Å¹ ®¡àKi¡àÒü Qìi¡ìá Nøà³ão "Î}K[k¡t¡ ëÛ¡ìyú
&Òü [>ìÚ Îì@ƒÒ ë>Òü ë™, &Òü tå¡³åº ë¤A¡à¹â« ¤õ[‡ý¡¹ ó¡ìº Û¡[t¡NøÑz
ÒìÚìá ëƒìÅ¹ Îà‹à¹o ™å¤A¡-™å¤t¡ã¹à &¤} &Òü Qi¡>à ®¡à¹ìt¡¹
"=¢>ã[t¡¹ ƒå¹¤Ñ‚àìA¡Òü šøA¡àÅ A¡¹ìáú
J) l¡üºìi¡à[ƒìA¡ ëA¡@ƒøãÚ Î¹A¡àì¹¹ ëº¤à¹ ¤å¸ì¹à-¹ [¹ìšài¢¡ ">åÎàì¹Òü
Kt¡ A¡ìÚA¡ ¤áì¹ š[ÆW¡³¤ìU ë¤A¡à¹â« A¡ì³ìá l¡üìÀJì™àK¸ ®¡àì¤ú
ëA¡@ƒøãÚ Î¹A¡àì¹¹ ëƒ*Úà t¡=¸ ">åÎàì¹ 2012-2013 ë=ìA¡
2015-16 "=¢¤ìÈ¢ W¡à¹ ¤áì¹¹ ³ì‹¸Òü ë¤A¡à¹â« A¡ì³ìá šøàÚ
40 Åt¡à}Åú
š[ÆW¡³¤ìU¹ &Òü Îàó¡ìº¸¹ [šáì> A¡à¹o Òº ëº¤à¹ Òü>ìi¡>[Î®¡
ëÛ¡ìy ¹àì\¸¹ ÎìW¡t¡> >\¹ &¤} ëA¡ïÅºã A¡³¢A¡àr¡ &¤} &A¡Òü ÎìU
"à³¹à >\¹ ë¹ìJ[á KØl¡ [\[l¡[š ¤õ[‡ý¡¹ [ƒìA¡ú
ëA¡@ƒøãÚ Î¹A¡àì¹¹ \>[¤ì¹à‹ã >ã[t¡ ™à A¡³¢Î}Ñ‚à> >Ú ¤¹} ë¤A¡à¹â«
\@µ ëƒÚ, t¡à¹ [¤š¹ãìt¡ ƒàò[Øl¡ìÚ š[ÆW¡³¤U ëƒ[JìÚ [ƒìÚìá
A¡³¢Î}Ñ‚àì>¹ ³à‹¸ì³ Î³õ[‡ý¡¹ š=ú &i¡à* "àÎìº ë³àƒã Î¹A¡àì¹¹
"àì¹A¡[i¡ ¤¸=¢t¡àú
7) A¡=à¹ óå¡ºcå¡[Øl¡ Îìw* ë³àƒã Î¹A¡à¹ ³à KUà-¹ ëÛ¡ìy ¤¸=¢
A¡) ë³àƒã¹ "àì¤Kã ¤[Ò–šøA¡àìÅ¹ ">¸t¡³ Òº KUàìA¡ ³à ¤ìº "[®¡[Òt¡
A¡¹àú [A¡”ñ ¤àÑzì¤ ëƒJà [KìÚìá >³à[³ KUà šøA¡ì¿ KUàìA¡ š[¹ÍHà¹
A¡¹à¹ ëÛ¡ìy Î´šèo¢ ¤¸=¢ &Òü ë³àƒã Î¹A¡à¹ú ë³àƒã¹ >\ì¹ =àA¡à
Îìw* ëƒÅ šøt¡¸Û¡ A¡¹º ë™, A¡=à¹ tå¡¤[Øl¡ áå[i¡ìÚ* >³à[³ KUà
šøA¡ì¿¹ ³à‹¸ì³ KUàìA¡ š[¹ÍHà¹ ¹àJà¹ ëÛ¡ìy ë³àƒã¹ ¤¸=¢t¡àú
J) š[¹ì¤Å ¹Û¡à¹ ëÛ¡ìy ë³àƒã¹ ¤¸=¢t¡à ÑšÊ¡ ÒìÚ *ìk¡ ™J> ëƒ[J
&>®¡àÚ¹>ì³@i¡¡àº šà¹ó¡¹ì³X Òü>ìl¡G ">åÎàì¹ 180[i¡ ëƒìÅ¹
³ì‹¸ 177 >´¬ì¹ "àìá ®¡à¹t¡ú A¡ã ºðà\>A¡!
8) ë³A¡ Òü> Òü[“¡Úà-ët¡ ë³àƒã Î¹A¡àì¹¹ tå¡³åº ¤¸=¢t¡à : [¤[>ìÚàK ¤õ[‡ý¡¹

Òà¹ [>³¥³åJã
A) ëƒìÅ [¤[>ìÚàK ¤õ[‡ý¡ &¤} ³èº‹> Kk¡ì>¹ \>¸ ít¡[¹ ÒìÚ[áº ‘ë³A¡
Òü> Òü[“¡Úà’ ëÎÃàKà>ú ëA¡@ƒøãÚ Î¹A¡àì¹¹ ëƒ*Úà t¡ì=¸ šø³à[ot¡ ÒÚ
&i¡à [³=¸àW¡à¹ áàØl¡à "à¹ [A¡áå >Ú &¤} ¤àÑzì¤ ë³àƒã Î¹A¡à¹ &òìA¡ìá
¤¸=¢t¡à¹Òü á[¤ú
J) ëƒìÅ¹ NøÎ [ó¡Gl¡ A¡¸à[ši¡àº ó¡ì³¢Å> ([\&ó¡[Î&ó¡) ¤õ[‡ý¡¹ Òà¹ [ƒìÚ

ëÎ ëƒìÅ¹ [¤[>ìÚàK ¤õ[‡ý¡ìA¡ ³àšà ÒÚú &Òü ¤õ[‡ý¡¹ Òà¹ t¡ã¤ø ®¡àì¤
‹àB¡à ëJìÚìá ë>ài¡¤[@ƒ, [\&Î[i¡ &¤} ë³àƒã Î¹A¡àì¹¹ ">¸à>¸ °à”z
>ã[t¡¹ A¡à¹ìoú 2016-17 Îàìº [¤[>ìÚàK ¤õ[‡ý¡¹ Òà¹ [áº 10.14
Åt¡à}Å &¤} 2017-18 Îàìº t¡à &A¡ ‹àB¡àÚ A¡ì³ [KìÚ ÒìÚìá
7.63 Åt¡à}Åú &Òü t¡=¸Òü šø³ào A¡ì¹ ë™ ë³àƒã¹ ‘ë³A¡ Òü> Òü[“¡Úà’
ëÎÃàKà> šåì¹àšå[¹ ¤¸=¢ú
K) t¡=¸ ">åÎàì¹ ë³àƒã \³à>àÚ ®¡à¹ìt¡ Î¹àÎ[¹ [¤ìƒ[Å [¤[>ìÚàìK¹

ëÛ¡y[i¡¹ "¤Ñ‚à* Òt¡àÅà\>A¡ú
&A¡[ƒìA¡ >ì¹@ƒø ë³àƒã 55 ³àìÎ 92[i¡ ëƒìÅ [KìÚ [¤ìƒÅ Îó¡ì¹¹ Î}

J¸àÚ ë¹A¡l¢¡ Îõ[Ê¡ A¡ì¹ìá>ú &¹ \>¸ J¹W¡ ÒìÚìá A¡ìÚA¡ Òà\à¹ ëA¡à[i¡
i¡àA¡à ™à Îà‹à¹o ³à>åìÈ¹ A¡ì¹¹ i¡àA¡à ë=ìA¡Òü ë>*Úà ÒìÚìáú &ÒüÎ¤
[¤ìƒÅ Îó¡¹ ë=ìA¡ ¤Øl¡ ¤Øl¡ [¤[>ìÚàK šøÑzà¤ šàì¤ ®¡à¹t¡, &³>i¡à n¡àA¡
[š[i¡ìÚ ¤ºà* ÒìÚìáú
[A¡”ñ [¹\à®¢¡ ¤¸àS¡ "ó¡ Òü[“¡Úà-¹ ("à¹[¤"àÒü) t¡=¸ ëƒJìº ë¤àc¡à

™àÚ ë™, [¤ìƒ[Å [¤[>ìÚàK "à>à¹ &Òü ƒà[¤* "àÎìº [³ì=¸ú
2015-16 Îàìº ®¡à¹ìt¡ &ó¡[l¡"àÒü ¤õ[‡ý¡¹ Òà¹ [áº 27.28

Åt¡à}Å, "à¹ ë³àƒã \³à>àÚ 2016-17 Îàìº ëÎÒü ¤õ[‡ý¡¹ Òà¹
5.99 Åt¡à}Å A¡ì³ìá &¤} 2017-18 Îàìº "à¹* &A¡ ‹àš
[š[áìÚ Òà¹ A¡ì³ìá 6.60 Åt¡à}Åú
"à¹[¤"àÒü-&¹ ëƒ*Úà &Òü t¡=¸ cå¡[º¹ ë¤Øl¡àº ¤àÒüì¹ ë¤¹ A¡ì¹

&ì>ìáú [¤ìƒ[Å [¤[>ìÚàK "à>ìt¡* Î´šèo¢ ¤¸=¢ ë³àƒã Î¹A¡à¹ú "à¹
t¡à¹ šì¹ ‘ë³A¡ Òü> Òü[“¡Úà’ ëÎÃàKà>ìA¡ šøÒÎ> áàØl¡à "à¹ [A¡áåÒü ³ì>
ÒÚ >àú
9) >àK[¹A¡â« [¤º [>ìÚ ë³àƒã ÅàÎì>¹ ¤¸=¢t¡à
A¡) >àK[¹A¡â« Î}yû¡à”z [¤ÈìÚ ë³àƒã Î¹A¡àì¹¹ KõÒãt¡ >ã[t¡ ë™³>,

[Î[i¡ì\>[Åš ("¸àì³“¡ì³@i¡¡ [¤º), "Î³-& >¸àÅ>àº ë¹[\Ð¡à¹
"ó¡ [Î[i¡ì\>Î (&>"à¹[Î), "¹ç¡oàW¡º šøìƒìÅ šà³¢àì>@i¡¡ ë¹[Îìl¡@i¡¡
Îà[i¢¡[ó¡ìA¡i¡Î ([š"à¹[Î) l¡üv¡¹-šèì¤¢¹ ¹à\¸P¡[ºìA¡ "Åà”z A¡ì¹
tå¡ìºìá &¤} "ƒè¹ ®¡[¤È¸ìt¡ ®¡à¹ìt¡¹ ">¸à>¸ ¹àì\¸* "Åà[”z >à[³ìÚ
"à>ì¤ú
J) >àK[¹A¡â« ÒüÎå¸ìt¡ ë³àƒã Î¹A¡à¹ [Î‡ý¡à”zÒã>t¡àÚ ®å¡ìKìá &¤} ëÎÒü Îèìy

l¡üv¡¹-šèì¤¢¹ ¹à\¸P¡[ºìt¡ ëºìKìá "Åà[”z¹ "àP¡> &¤} ëÎJà>A¡à¹
¤× ³à>åÈìƒ¹ ëk¡ìº ëƒ*Úà ÒìÚìá "[>[ÆW¡t¡ ®¡[¤È¸ìt¡¹ [ƒìA¡ú
K) ë³àƒã Î¹A¡àì¹¹ ¤¸=¢t¡à &¤} "ì™àK¸t¡à¹ &[i¡ "à¹* &A¡[i¡ l¡üƒàÒ¹oú
10) [¤[®¡Ä \>Î®¡àÚ šø‹à>³”|ã ë³àƒã t¡àò¹ [¤[®¡Ä šøA¡¿ ¤à A¡àì\¹ Îàó¡º¸ [>ìÚ
[®¡[v¡Òã> ƒà[¤ A¡ì¹ìá>ú [>³¥[º[Jt¡ ëÛ¡yP¡[º¹ [³ì=¸ Îàó¡º¸ ¤à¹ ¤à¹ l¡üìk¡
&ìÎìá t¡àò¹ ®¡àÈìo-
A) Nøà³ão Ñ¬àÑ‚¸-š[¹ìÈ¤à &¤} Ñ¬Zá ®¡à¹t¡ [³Å>-Nøà³ão
J) l¡ü^ºà ë™à\>à-¹ "‹ãì> &º[š[\ Î}ì™àK
K) Nøà³ão [¤ƒå¸t¡àÚ>
Q) ¤øl¡¤¸à“¡¡ Î}ì™àK
R¡) ¤¸àS¡ "¸àA¡àl¡ü@i¡¡ ëJàºà¹ Î}J¸à
[ƒÀãìt¡ "à\ ƒ¹A¡à¹
\>Kìo¹ Î¹A¡à¹
®¡à¹ìt¡¹ \>Îà‹à¹ìo¹ šø[t¡

Î¤¢®¡à¹t¡ãÚ tõ¡o³èº A¡}ìNøÎ-&¹ [>ì¤ƒ>
&Òü ÒüÑzàÒà¹[i¡ Î¤¢®¡à¹t¡ãÚ tõ¡o³èº A¡}ìNøÎ-&¹ šÛ¡ ë=ìA¡ ®¡à¹ìt¡¹ \>Îà‹à¹ìo¹
A¡àìá l¡üšÑ‚àš> A¡¹à ÒìZá šø=³ * [‡t¡ãÚ®¡àìK l¡ü[À[Jt¡ [¤šð>A¡ [A¡áå "¤Ñ‚à¹
š[¹ìšø[Û¡ìt¡ú
[¤®¡à\>, Qõoà, íÑ¬¹t¡”|¹-Òàt¡ ë=ìA¡ ëƒÅìA¡ ¹Û¡à A¡¹à "à³àìƒ¹ &Òü ³åÒèìt¢¡¹
A¡t¢¡¤¸ú ®¡à¹t¡¤ìÈ¢¹ &A¡t¡à¹ Îàt¡¹R¡à ¹}‹>å l¡üƒô™àš> A¡¹à, &¤} šå>– šø[t¡[Ë¡t¡ A¡¹à
"à³àìƒ¹ ƒà[Úâ«ú
1) "à³àìƒ¹ [¤Å«àÎ Kot¡à[”|A¡ ¹à\>ã[t¡ìt¡ Î¤ ³à>åÈ, ‹³¢³t¡ * [¤Å«àìÎ¹ Î³à>
Ñ‚à>ú
2) Îåt¡¹à} "à³àìƒ¹ [¤Å«àÎ ‹³¢[>¹ìšÛ¡ ®¡à¹t¡¤ìÈ¢ú
3) "à³àìƒ¹ Î}[¤‹àì> l¡ü[À[Jt¡ ™åv¡û¡¹àÊ¡öãÚ A¡àk¡àì³àÚ "à³àìƒ¹ [¤Å«àÎú ëƒìÅ¹
¤õ[‡ý¡ * l¡üÄÚì> ¹à\¸P¡[º¹ Û¡³t¡àÚ> "t¡ã¤ šøìÚà\>ãÚú &A¡Òü ÎìU
"à³àìƒ¹ [¤Å«àÎ Î}[¤‹àì> l¡ü[À[Jt¡ [>Ú³ ">å™àÚã "à³àìƒ¹ ëƒìÅ¹
ëA¡@ƒøãÚ Î¹A¡àì¹¹ Ò*Úà l¡ü[W¡t¡ ‹>àuA¡ &¤} 'A¡¸³èºA¡ú
4) "à³¹à ™J>, "”z®¢å¡[v¡û¡¹ A¡=à ¤º[á, "à³¹à "¤[Òt¡ "à[á Î}J¸àºQå,
t¡š[Å[º \à[t¡, l¡üš\à[t¡ &¤} ">¸à>¸ ">NøÎ¹ ëÅø[o¹ ³à>åÈ "à³àìƒ¹
ëƒìÅ¹ &A¡[i¡ [¤Åàº "}Å \åìØl¡ ¹ìÚìá>, [A¡”ñ "[‹A¡à}Å ëÛ¡ìyÒü "à³àìƒ¹
Î³àì\, "=¢>ã[t¡ìt¡ &¤} ¹à\>ã[t¡ìt¡ t¡à¹à l¡üìš[Û¡t¡, "¤ìÒ[ºt¡ú
5) "à³¹à ë\à¹ƒà¹®¡àì¤ [¤Å«àÎ A¡[¹ ë™, "à³àìƒ¹ \àt¡ãÚ >ã[t¡¹ l¡ü[W¡t¡ &Òü
Î³Ñz [š[áìÚ šØl¡à ³à>åÈìƒ¹ ÎÎ´¶àì> ³èºìÑ÷àìt¡ [ó¡[¹ìÚ "à>à¡ú ë³àƒã
Î¹A¡àì¹¹ Òàìt¡ ™à Kt¡ 5 ¤á¹ ‹ì¹ ‹è[ºÎà; ÒìÚ ëKìá¡ú
"à³àìƒ¹ ¹àì\¸, š[ÆW¡³¤à}ºàÚ Î}J¸àºQåìƒ¹ \>¸ l¡üÄÚ> ¤×³à[yA¡¡ú
ëƒìÅ¹ ³ì‹¸ ¤à}ºà "à\ Î}J¸àºQå áàyáàyãìƒ¹ ¤õ[v¡ ëƒ*Úà¹ ëÛ¡ìy &A¡
>´¬¹¡ú 2 ëA¡à[i¡ 3 ºìÛ¡¹* ë¤[Å Î}J¸àºQå ÑHþºà¹[Åš ëƒ*Úà ÒìÚìá, ™à¹
"à[=¢A¡ ³èº¸ 5,257 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹* ë¤[Åú
Î}J¸àºQå Î´ßƒàìÚ¹ ¤¸¤Îà[ÚA¡ l¡üìƒ¸àKãìƒ¹ ˜¡o šøƒàì>¹ ¤à}ºà Îà¹à ëƒìÅ¹
³ì‹¸ &A¡ >´¬¹¡ú 8 ºìÛ¡¹* ë¤[Å Î}J¸àºQå ™å¤A¡-™å¤t¡ãìA¡ Ñ¬ì¹à\Kàì¹¹
\>¸ 1300 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹* ë¤[Å ˜¡o ëƒ*Úà ÒìÚìáú
"à³¹à ¹àì\¸¹ &Òü l¡üÄÚì>¹ l¡üƒàÒà¹o \àt¡ãÚ ëÛ¡ìy &¤} Î³Ñz ¹àì\¸¹
ëÛ¡ìy &[KìÚ [>ìÚ ë™ìt¡ W¡àÒü¡ú
Î}J¸àºQå ëÅø[o¹ ³à>åÈìA¡ ">¸à>¸ ">KøÎ¹ ëÅø[o¹ (OBC) t¡à[ºA¡à®å¡v¡û¡
A¡ì¹ Î}¹Û¡ìo¹ "à*t¡àÚ [>ìÚ "àÎà ÒìÚìá¡ú &¹ ó¡ìº ¹àì\¸¹ 94
Åt¡à}Å ³åÎ[º³ \>Î}J¸à "à\ Î}¹Û¡ìo¹ "à*t¡àÚú &[i¡ t¡àìƒ¹ \>¸ &A¡[i¡
l¡üÄt¡t¡¹ ®¡[¤È¸ìt¡¹ š= Îå[>[ÆW¡t¡ A¡¹ì¤ú
l¡üZW¡[ÅÛ¡à¹ ëÛ¡ìy Îà‹à¹o ëÅø[o¹ áày-áàyãìƒ¹ "àÎ>Î}J¸à ëA¡àì>à¹ê¡š ÒùàÎ
>à A¡ì¹Òü ">KøÎ¹ ëÅø[o¹ áày-áàyãìƒ¹ "àÎ>Î}J¸à 17 Åt¡à}Å Î}¹Û¡o
A¡¹à ÒìÚìá¡ú &Òü A¡à¹ìo "àÎ>Î}J¸à ™=à™=®¡àì¤ ¤õ[‡ý¡ A¡¹à ÒìÚìá¡ú
Î}J¸àºQå ³à>åìÈ¹ Îà³à[\A¡ * "=¢î>[t¡A¡ l¡üÄÚì>¹ šàÅàšà[Å [¤[®¡Ä
®¡àÈà®¡àÈã ³à>åìÈ¹ ®¡àÈàKt¡ l¡üÄÚì>¹ \ì>¸* "à³¹à "ì>A¡P¡[º ¤¸¤Ñ‚à
[>ìÚ[á -
"à³¹à š[ÆW¡³¤à}ºà¹ Îàó¡º¸ ë=ìA¡ "àKà³ã¹ šì= &[KìÚ ™à*Úà¹ [ÅÛ¡à
ë>¤¡ú
[Ò[@ƒ®¡àÈàìA¡ ¹àì\¸ [‡t¡ãÚ Î¹A¡à[¹ ®¡àÈà¹ ³™¢àƒà ëƒ*Úà ÒìÚìáú šøÎUt¡ l¡üìÀJ¸
ë™, [Ò[@ƒ áàØl¡à* $ƒè¢, ë>šà[º, šàgà[¤, Îàò*t¡à[º, *[Øl¡Úà, A¡à³t¡àšå¹ã,
¹à\¤}[Å, Aå¡¹ç¡J &¤} Aå¡Øl¡³àºã ®¡àÈàìA¡* ¤à}ºàÚ [‡t¡ãÚ Î¹A¡à[¹ ®¡àÈà¹
³™¢àƒà ëƒ*Úà ÒìÚìá ú
Îà³à[\A¡ * "=¢î>[t¡A¡ ëÛ¡ìy, ">KøÎ¹ ëÅø[o, ƒ[ºt¡, "à[ƒ¤àÎã * ">¸à>¸
">KøÎ¹ ëÅø>ã¹ ³à>åìÈ¹ Û¡³t¡àÚ> šø[yû¡ÚàìA¡ "à¹* ë¤[Å ³\¤åt¡ A¡¹à
"à³àìƒ¹ ºÛ¡¸ ú
2014-15 Îàº ë=ìA¡ [ÅÛ¡àÅøã šøA¡ì¿¹ ³à‹¸ì³ 70 ºÛ¡ áày-áàyãìƒ¹
¤õ[v¡ šøƒà> A¡ì¹[á¡ú
1 ëA¡à[i¡ ¤àÒüÎàÒüìA¡º Î¤å\ Îà=ã šøA¡ì¿¹ ³à‹¸ì³ [¤t¡¹o A¡¹à ÒìZá¡ú
"à³àìƒ¹ "[®¡`¡t¡à¹ ³à‹¸ì³ Îà¹àìƒìÅ¹ t¡š[Åºã \à[t¡ * l¡üš\à[t¡¹ ³à>åÈ
&A¡ "àìºàìA¡à^º ®¡[¤È¸ìt¡¹ [ƒìA¡ [>ìÚ ™à*ÚàÒü "à³àìƒ¹ ºÛ¡¸¡ú
"à³àìƒ¹ ¹àì\¸ Kt¡ Îàt¡ ¤áì¹ "à³¹à šøàÚ 65 ºÛ¡ ¤ìA¡Úà Å}Îàšy
\à[t¡, l¡üš\à[t¡ * ">KøÎ¹ Î´ßƒàìÚ¹ ³à>åÈìA¡ šøƒà> A¡ì¹[á¡ú ó¡ºt¡
ëA¡àì>à ¤ìA¡Úà \à[t¡ Å}Îàšy "à\ "à¹ ë>Òü¡ú
6) \àt¡ãÚ ëÛ¡ìy >à¹ã * A¡>¸à "à³àìƒ¹ l¡üÄÚ> Î}yû¡à”z >ã[t¡ìt¡ "Køà[‹A¡à¹
šàì¤>¡ú
"à³¹à K[¤¢t¡ 18 ¤á¹ š™¢”z ë³ìÚìƒ¹ Îà³à[\A¡ l¡üÄ[t¡A¡ì¿ ¹[W¡t¡ A¡>¸àÅøã
šøA¡¿ \à[t¡Î}ìQ¹ Îì¤¢àZW¡ Ñ¬ãAõ¡[t¡ ëšìÚìá>¡ú 62[i¡ ëƒìÅ¹ 552[i¡ Îà³à[\A¡
šøA¡ì¿¹ ³àc¡Jà> ë=ìA¡ A¡>¸àÅøãìA¡Òü ë¤ìá ë>*Úà ÒìÚìá¡ú
‘A¡>¸àÅøã’ šøA¡ì¿ ¤à[È¢A¡ "àìÚ¹ $‹Œ¢Îã³à l¡ü[k¡ìÚ ëƒ*Úà ÒìÚìá - ó¡ìº,
&J> Î¤àÒü ‘A¡>¸àÅøã’ú Îà¹à ¹àì\¸, 60 ºìÛ¡¹* ë¤[Å ‘A¡>¸àÅøã’
"àìá ú &Òü šøA¡ì¿ 18 ¤áì¹¹ šì¹ [¤ìÚ >à A¡ì¹ A¡ìºì\ šØl¡àìÅà>à W¡à[ºìÚ
™à*Úà¹ \>¸ &A¡A¡àºã> 25 Òà\à¹ i¡àA¡à ëƒ*Úà ÒìZá ú
1ºà "ìC¡à¤¹, 2013 t¡à[¹J ë=ìA¡, A¡>¸àÅøã šøA¡ì¿ š[ÆW¡³¤U Î¹A¡à¹
6,580 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à šøƒà> A¡ì¹ìá¡ú A¡>¸àÅøãìA¡ ">åÎ¹o A¡ì¹ ëA¡@ƒøãÚ
Î¹A¡àì¹¹ šøA¡¿ ‘ë¤[i¡ ¤òàW¡à*, ë¤[i¡ šØl¡à*’ šøA¡¿[i¡ "àìÎ 2 ¤á¹ š¹, 22
\à>åÚà[¹, 2015 t¡à[¹ìJ, [A¡”ñ &ìt¡ ¤¸[Út¡ "ì=¢¹ š[¹³ào "[t¡ Îà³à>¸
562 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¡ú
"à³àìƒ¹ ºÛ¡¸ "à”z¢\à[t¡A¡ Ñ¬ãAõ¡[t¡šøàœ¡ A¡>¸àÅøã šøA¡¿ìA¡ Îà¹à ®¡à¹ìt¡¹
ëÛ¡ìy [¤Ñzà¹ A¡¹à¡ú
7) ®¡à¹ìt¡¹ "=¢î>[t¡A¡ š[¹[Ñ‚[t¡ìA¡ Î³¸A¡®¡àì¤ ë¤àc¡à¹ \>¸ "à³à¹à [¤[ÅÊ¡
"=¢>ã[t¡[¤ƒ &¤} ">¸à>¸ [¤ìÅÈ`¡ìƒ¹ "[®¡³t¡ [>ìÚ [k¡A¡ A¡¹¤ "=¢î>[t¡A¡
A¡³¢Îè[W¡¡ú "à³àìƒ¹ "=¢î>[t¡A¡ >ã[t¡ Ç¡‹å³ày 7 - 10 Åt¡à}Å [\ [l¡ [š
¤õ[‡ý¡ìt¡Òü "ài¡ìA¡ ë>Òü, ¤¹} [¤ìÅÈ®¡àì¤ A¡³¢Î}Ñ‚à> Îõ[Ê¡ìt¡* ºÛ¡ ¹àìJ¡ú
"à³¹à š[ÆW¡³¤ìU¹ ëÛ¡ìy šø³ào A¡ì¹[á "à³àìƒ¹ [\ [l¡ [š Îà¹à ëƒìÅ¹
tå¡º>àÚ Jà[>A¡i¡à ë¤[Åú Ç¡‹å³ày t¡àÒü >Ú ¹àì\¸¹ ë¤A¡à¹â« ÒùàÎ Qìi¡ìá
40 Åt¡à}Å (®¡à¹t¡ Î¹A¡à¹ "‹ã>Ñz, Åø³ ƒœ¡ì¹¹ ³ìt¡)¡ú 2011 -12
ë=ìA¡ 2018 - 19-&¹ ³ì‹¸ š[ÆW¡³¤ìU 1 ëA¡à[i¡ >tå¡> A¡³¢Î}Ñ‚à> ÒìÚìá¡ú
(99.22ºÛ¡)
&Òü Îàó¡º¸ [A¡áåi¡à šø[t¡ó¡[ºt¡ ÒÚ "à³àìƒ¹ Åø³[>[¤Øl¡ ëÛ¡ìy¹ šø[t¡ [¤ìÅÈ
>\ì¹¹ ó¡ìº¡ú 2010-11 Îàìº¹ 89[i¡ Ûå¡‰ ³àc¡à[¹ [Å¿ ëÛ¡y &J>
ë¤ìØl¡ ƒòà[Øl¡ìÚìá 522[i¡ìt¡, ó¡ºt¡ šøWå¡¹ A¡³¢Î}Ñ‚à> ÒìZá¡ú
"à³¹à Î³Ñz ¹àì\¸¹ ÎìU Aò¡àì‹ Aò¡à‹ [³[ºìÚ, t¡àìƒ¹ [>\Ñ¬ ƒÛ¡t¡à [>¤¢àW¡ì>
ÎÒàÚt¡à A¡ì¹ Åø³[>[¤Øl¡ [Å¿ KìØl¡ tå¡ºìt¡ ÎàÒà™¸ A¡¹¤¡ú &Òü Åø³[>[¤Øl¡ [Åì¿
l¡ü;šà[ƒt¡ [\[>ìÎ¹ "[‹A¡à}ÅÒü ¹œ¡à[>ì™àK¸¡ú
"ƒè¹ ®¡[¤È¸ìt¡ Ñ¬¿ì³Úàƒã &¤} ƒãQ¢ì³Úàƒã A¡³¢Îõ[Ê¡, [Å¿Îõ[Ê¡ &¤} Aõ¡[ÈÎõ[Ê¡ìt¡
>à>à l¡üŠ±à¤ì>¹ ³à‹¸ì³ [¤ìÅ¬¹ ƒ¹¤àì¹ ëƒÅìA¡ &[KìÚ [>ìÚ ™à¤¡ú A¡³¢Î}
Ñ‚à> ¤õ[‡ý¡ &¤} ®¡à¹t¡ [¤A¡àìÅ¹ [ƒìA¡ [¤ìÅÈ P¡¹ç¡â« ëƒ¤ú "à³¹à šø[t¡[Ë¡t¡
&¤} Î´±¤>à³èºA¡ ëÛ¡ìy* [¤ìÅÈ >\¹ ëƒ¤¡ú &Òü ëÛ¡ìy "à³¹à ®¡[¤È¸ìt¡¹
A¡à[¹K[¹ ë™³> ¤ÃA¡ìW¡> &¤} & "àÒü Î}yû¡à”z >à>à Kì¤ÈoàÚ [>™åv¡û¡¡ =àA¡¤ú
"à³¹à Î´šèo¢ ƒõ[Ê¡ ¹àJ¤ Îà‹à¹o ³à>åÈ ™àìt¡ Ñ¬àÑ‚¸, [ÅÛ¡à &¤} ">¸à>¸ ëÛ¡ìy
\ã¤> ‹à¹ìo¹ ³à> ¤õ[‡ý¡¹ Ñ¬àƒ šà>¡ú A¡à[¹K[¹ [¤ƒ¸àìA¡ "à³¹à ³à>åìÈ¹
A¡º¸àìo ¤¸à¤Òà¹ A¡¹¤ú óø¡àìS¡>Ð¡àÒü> Îõ[Ê¡ìt¡ >Ú¡ú
A¡³¢Î}Ñ‚à> &¤} ¤õ[‡ý¡¹ >ã[t¡ "à³àìƒ¹ ƒÛ¡t¡à šøƒàì> &¤} ™å¤A¡-™å¤t¡ãìƒ¹
A¡³¢Î}Ñ‚àì> ÎàÒà™¸ A¡¹ì¤ &¹ ó¡ìº Îà¹à ëƒìÅ ël¡ì³àKøà[ó¡A¡¡ º®¡¸à}ìÅ¹
š[¹³ào ¤àØl¡ì¤ &¤} "à³¹à ël¡ì³àKøà[ó¡A¡ Qài¡[t¡ ë=ìA¡ Îì¹ "àÎ¤¡ú
l¡üÄÚì>¹ &Òü ³ìl¡ìº¹ ³à‹¸ì³ "à³¹à Ñ¬Ú}Î´šèo¢ &¤} Î³Ú [>‹¢à[¹t¡ &A¡[i¡
š[¹A¡¿>à ³à¹ó¡t¡ ëƒìÅ¹ ™å¤Å[v¡û¡ìA¡ A¡³¢Î}Ñ‚àì>¹ š= ëƒJàìt¡ šà¹¤¡ú
8) "à³¹à ît¡[¹ A¡¹¤ >¸àÅ>àº Ð¡öàìi¡[\A¡ ëšìi¡öà[ºÚà³ [¹\à®¢¡-&¹ ó¡ìº 45
[ƒì>¹ ºÛ¡¸ ë¹ìJ &Òü [¹\à®¢¡P¡[ºìA¡ "[t¡[¹v¡û¡ Ð¡A¡ ¹àJà¹ A¡àì\ ¤¸¤Òà¹
A¡¹à Òì¤, ó¡ìº ëšìi¡öà[ºÚàì³¹ ³èº¸ Îà‹à¹o ³à>åìÈ¹ \>¸ &A¡[i¡ [Ñ‚[t¡Åãº
"¤Ñ‚àÚ =àA¡ì¤¡ú ¤t¢¡³àì> "à³àìƒ¹ &Òü [¹\à®¢¡[i¡ ³àyà 5-6 [ƒì>¹¡ú ë³àƒã
Î¹A¡à¹ ÎàìØl¡ W¡à¹ ¤áì¹ &Òü ¤¸àšà¹[i¡¹ [ƒìA¡ >\¹ ëƒÚ[>¡ú ó¡ºt¡ ëšìi¡öàº
* [l¡ì\ìº¹ ³èº¸ ¤àØl¡ìt¡Òü ë=ìA¡ìá¡ú "=W¡ Îà¹à šõ[=¤ãìt¡ yûæ¡l¡ ët¡ìº¹ ƒà³
A¡ì³ ëKìá "ì>A¡i¡àÒü¡ú &i¡à ÒàÒüìl¡öà A¡à¤¢o ëÛ¡ìy ë³àƒã Î¹A¡àì¹¹ Îà‹à¹o
³à>åìÈ¹ šø[t¡ [>Ëå¡¹t¡à¹ š[¹W¡àÚA¡ &¤} ƒè¹ƒÅ¢ãt¡à¹ "®¡àì¤¹ &A¡[i¡ l¡üƒàÒ¹o¡ú
9) Îà‹à¹o ³à>åÈ &¤} Î¹A¡àì¹¹ ³ì‹¸ Ñ¬Zát¡à ¤\àÚ ¹àJà¹ \>¸ "à³¹à [¤ìÅ«¹
³ì‹¸ ëÅøË¡ Òü-K®¢¡àì>X Îõ[Ê¡ A¡¹¤¡ú "à³¹à š[ÆW¡³¤U ë=ìA¡ [ÅÛ¡à [>ìt¡ šà[¹¡
&Òü ëÛ¡ìy¡ú
10) "à³¹à &A¡[i¡ Ñ¬Zá Î³Ú [>‹¢à[¹t¡ ëƒJ®¡àìº¹ Î}Kk¡> KìØl¡ tå¡º¤ ™àìt¡
ëA¡@ƒøãÚ Î¹A¡àì¹¹ Î³Ñz šøA¡¿ š[¹³àš ë™àK¸ ó¡ºàó¡º šàÚ¡ú "à³¹à ">¸à>¸
¹à\¸ìA¡* &Òü šì= &[KìÚ ™à*Úà¹ l¡ü;ÎàÒ ëƒ¤¡ú
11) ëA¡@ƒøãÚ Î¹A¡àì¹¹ Î³Ñz šøA¡ì¿¹ Î³ÚÎã³à A¡³àì¤à ™àìt¡ \>Îà‹à¹oìA¡ ‰ç¡t¡
&¤} "àì¹à l¡üÄt¡ ëÎ¤à ëƒ*Úà ™àÚ¡ú
12) "à³¹à ëºàA¡šàº &¤} ëºàA¡™åv¡û¡ Î³Ñz ¹àì\¸ [>ìÚ ™à¤ ™àìt¡ ƒå>¢ã[t¡ ƒè¹ ÒÚ
&¤} ¹à\¸ W¡àº>àÚ =àìA¡ Ñ¬Zát¡à¡ú
13) še¡àìÚt¡ ¹à\ìA¡ "à³¹à "àì¹à K®¡ãì¹ [>ìÚ ™à¤ ™àìt¡ K®¡ì>¢ìX¹
[¤ìA¡@ƒøãA¡¹o A¡¹à ™àÚ &¤} tõ¡o³èºÑzì¹¹ &Òü šø[t¡Ë¡à> ëA¡ "à³¹à í³yã³èºA¡
Kot¡ì”|¹ ³à‹¸ì³ ¹Û¡à A¡¹ìt¡ šà[¹¡ú
14) "à³¹à Î¤¢ƒàÒü Î}ÑHþàì¹¹ ³à‹¸ì³ [>¤¢àW¡ì>¹ Ñ¬Zát¡à [ó¡[¹ìÚ "à>à¹ šìÛ¡¡ú
We want electoral reforms ú "à³¹à Î¤¢Ñz¹ãÚ [>¤¢àW¡> Î}yû¡à”z l¡üÄÚ> [>ìÚ
"àÎ¤ "à”z\¢à[t¡A¡ l¡üƒàÒ¹oìA¡ Îà³ì> ë¹ìJ¡ú &¹ ó¡ìº ƒå>¢ã[t¡ Kot¡à[”|A¡
¹à\>ã[t¡ ë=ìA¡ "ì>A¡ ƒèì¹ =àA¡ì¤¡ú "à³¹à Î¹A¡à¹ [¤[>ìÚàKAõ¡t¡ &A¡[i¡
[>¤¢àW¡> ¤¸¤Ñ‚à KìØl¡ tå¡º¤, ™à Òü[t¡³ì‹¸Òü 62[i¡ ëƒìÅ A¡à™¢A¡¹ã¡ú &¹ ³ì‹¸
ë™³> "àìá =àÒüº¸à“¡, ë³[GìA¡à, ¤øà[\º, "àì\¢[@i¡>à¹ ³ìt¡à l¡üÄÚ>Åãº
ëƒÅ, ët¡³>Òü ¹ìÚìá Òül¡ü ëA¡, \à³¢à[>, óø¡àX, >¹*ìÚ, ÎåÒüìl¡>, ël¡>³àìA¢¡¹
³t¡ l¡üÄt¡ ëƒÅ¡ú
15) áày * ™å¤A¡, Aõ¡ÈA¡ * Åø[³A¡, ëJt¡³\å¹, ³[Òºà, Î}J¸àºQå Î´ßƒàÚ,
t¡š[Åºã, "à[ƒ¤àÎã, ">¸à>¸ [š[áìÚ-šØl¡à Î´ßƒàÚ (OBC) ÎÒ [Ò@ƒå-
ë¤ï‡ý¡-[ÅJ-î\>-šà¹[ÎA¡-³åÎº³à>-[JøÐ¡à> - Î¤ ‹ì³¢¹ ³à>åÈìA¡ [>ìÚ
A¡àÆµã¹ ë=ìA¡ A¡>¸àAå¡³à¹ã, [¤Þê¡¸ š¤¢t¡ ë=ìA¡ ‡à¹A¡à, >àº@ƒà ë=ìA¡ ¤à¹àoÎã,
\Úšå¹ ë=ìA¡ ¤à}ºà, "àÎà³ ë=ìA¡ l¡üv¡¹-šè¤¢àe¡º, c¡àØl¡Jr¡ ë=ìA¡ *[Øl¡Åà,
l¡üv¡¹ ë=ìA¡ ƒ[Û¡o, šè¤¢ ë=ìA¡ š[ÆW¡³, ³‹¸ ë=ìA¡ l¡üv¡¹-šè¤¢ ®¡à¹t¡, ÎàK¹
ë=ìA šàÒàØl¡, \Uº³Òº ë=ìA¡ "à³àìƒ¹ Îàì‹¹ l¡üv¡¹¤U * ƒ[Û¡o¤U -
Î¤¢y ³à-³à[i¡-³à>åÈìA¡ l¡üÄÚ> &¤} Î³õ[‡ý¡¹ [ƒìA¡ &[KìÚ [>ìÚ [KìÚ "à³¹à
KìØl¡ tå¡º¤ &A¡ >tå¡> ®¡à¹t¡¡ú
16) "à³¹à [¤W¡à¹¤¸¤Ñ‚àìA¡ ëƒ¤ Î´šèo¢ Ñ¬à‹ã>t¡à¡ú
17) "à³¹à \ì³ =àA¡à ëA¡ìÎ¹ šàÒàØl¡ Î¹àì>à¹ \>¸ [¤W¡à¹ ¤¸¤Ñ‚à¹ [¤ìÅÈ
Î}ëÅà‹> A¡¹¤¡ú ë™ Î}ìÅà‹> ëƒìÅ¹ [>´•t¡³ ë=ìA¡ l¡üZW¡t¡³ "àƒàºt¡ Î¤Òü
&¹ "à*ÚàÚ šØl¡ì¤¡ú "à³¹à š™¢àœ¡ š[¹³ào "=¢ ¤¸ìÚ KìØl¡ tå¡º¤ ó¡àÐ¡i¡öàA¡
ëA¡ài¢¡, ™à¹ ó¡ìº [¤W¡à¹ ¤¸¤Ñ‚à¹ K[t¡ "àìÎ¡ú
"à³¹à KìØl¡ tå¡º¤ ³[Òºàìƒ¹ \>¸ [¤ìÅÈ ëA¡ài¢¡¡ú ëƒìÅ¹ "ì‹¢A¡ \>Î}J¸à
³[Òºàìƒ¹ ³à‹¸ì³ Î}K[k¡t¡¡ú ³[Òºà t¡š[Å[º \à[t¡ * l¡üš\à[t¡, >à¤àºA¡,
>à¤à[ºA¡à &¤} ¤õÒv¡¹ \>Î}J¸à t¡àìƒ¹ l¡üš¹ Qìi¡ ™à*Úà "[¤W¡àì¹¹
‰ç¡t¡ [¤W¡à¹ šàì¤¡ú &Òü ƒÅ¢>ìA¡ A¡à™¢A¡¹ã A¡¹ìt¡ ëƒìÅ¹ [>´•t¡³ ë=ìA¡ l¡üZW¡t¡³
"àƒàºìt¡ ƒ¹A¡à¹ ™ì=Ê¡ Î}J¸A¡ [¤W¡à¹A¡¡ú "à³¹à &Òü P¡¹ç¡®¡à¹ [>ìt¡ [šášà
>Òü¡ú
18) Ñ¬àÑ‚¸ Î¤à¹ - &Òü ºìÛ¡¸ Ñ¬àÑ‚¸ ëÛ¡ìy ¤¸Ú [\ [l¡ [š-¹ &A¡[i¡ P¡¹ç¡â«šèo¢
"}Å [ÒìÎì¤ "à³¹à [¤ì¤W¡>à A¡¹[á¡ú ¤t¢¡³à> 1 Åt¡à}Å ë=ìA¡ 4.5
Åt¡à}ìÅ¹ ºìÛ¡¸ ëš]áìt¡¡ú
· "à³àìƒ¹ ºÛ¡¸ ëƒìÅ¹ šø[t¡[i¡ Køàì³ Ñ¬àÑ‚¸ ¤¸¤Ñ‚à ëšòïìá ëƒ*Úà¡ú
· Ñ¬àÑ‚¸ Î¤à¹ šøA¡ì¿ ³à &¤} [ÅÇ¡ìA¡ "à³¹à ëA¡@ƒø ®¡àìK ¹àJ[á¡ú
· "à³¹à Îà¹à ëƒìÅ [ÅÇ¡ìƒ¹ \>¸ [¤ìÅÈ Sick Neonatal Care Unit
(SNCU) &¤} Sick New Born Stabilization Unit KìØl¡ tå¡º¤¡ú
· š[ÆW¡³¤ìU¹ ³ìt¡àÒü Î³Ñz Î¹A¡à[¹ ÒàÎšàt¡àº Î´šèo¢ [¤>à³èìº¸ +È‹,

[W¡[A¡;Îà &¤} ë¹àK [>‹¢à¹o A¡¹ì¤¡ú
· "à³ìƒ¹ "[®¡šøàÚ 5 ºÛ¡ i¡àA¡à ¤à[È¢A¡ šà[¹¤à[¹A¡ "àÚ Î³õ‡ý¡ Î³Ñz
®¡à¹t¡ãÚ >àK[¹A¡ìA¡ &A¡[i¡ Ñ¬àÑ‚¸ ¤ã³à¹ "à*t¡à®å¡v¡û¡ A¡¹àú
· 6 ºÛ¡ i¡àA¡à ¤à[È¢A¡ šà[¹¤à[¹A¡ "àÚ Î³õ‡ý¡ ¤ÚÑHþ ³à>åÈ\> šàì¤>
[¤>à³èìº¸ ë³[l¡ìA¡º š[¹ìÈ¤à¡ú
· &[i¡ "à³àìƒ¹ ºÛ¡¸ ™àìt¡ ëƒÅ³Ú [šøì®¡>[i¡®¡ ëA¡Úàì¹¹ š[¹³ào ¤àìØl¡
&¤} Îà‹à¹o ³à>åìÈ¹ Ñ¬àÑ‚¸ìÛ¡ìy J¹ìW¡¹ š[¹³ào A¡ì³¡ú
· "à³¹à Î>àt¡> [W¡[A¡;Îà š‡ý¡[t¡¹ ëÛ¡ìy "à¹* ë¤Åã š[¹³ào Kì¤Èoà
* l¡üÄÚ> [>ìÚ "àÎ¤¡ú
· "à³¹à ³ÒAå¡³à Ñzì¹ KìØl¡ tå¡º¤ ³à[Âi¡ * Îåšà¹ìÑšÅà[º[i¡ ÒÎ[ši¡àº¡ú
š[ÆW¡³¤ìU "à³¹à &¹¹A¡³ 43[i¡ ÒÎ[ši¡àº KìØl¡ tå¡ìº[á¡ú
· "à³¹à A¡ìºì\ l¡àv¡û¡à¹, >àÎ¢, š¸à¹àì³[l¡A¡, l¡àÚàìKà>[Ð¡A¡
ëi¡A¡[>[ÅÚà> &ìƒ¹ [Îìi¡¹ š[¹³à> ¤àØl¡àì¤à¡ú
· Køà³ãoÑ¬àÑ‚¸ A¡³¢ãìƒ¹ ëi¡ö[>} [ƒìÚ "à³¹à šøà=[³A¡ Ñ¬àÑ‚¸ ëÎ¤à ³à>åìÈ¹
A¡àìá ëšòïìá ëƒ¤à¹ ëW¡Ê¡à A¡¹¤¡ú
19) Køà³ão ë™àKàì™àK ¤¸¤Ñ‚àìA¡ 100 Åt¡à}Å A¡¹¤à¹ ºÛ¡¸ "àìá "à³àìƒ¹¡ú
"à³¹à Î³Ñz ¹à\¸, ë\ºà * \àt¡ãÚ ÎØl¡A¡ Î}™å[v¡û¡A¡¹ìo¹ šøA¡¿ [>ìt¡
¤‡ý¡š[¹A¡¹¡ú
20) 71 ¤áì¹¹ Ñ¬à‹ã>t¡à¹ š¹, &J> ëƒìÅ¹ "ì>A¡ Køàì³ šà>ãÚ \º ë>Òü¡ú
[>[ƒ¢Ê¡ Î³ÚÎã³à¹ ³ì‹¸ "à³¹à ëƒìÅ¹ šø[t¡[i¡ Køàì³ [¤Ç¡‡ý¡ šà>ãÚ \º ëšòïìá
[ƒìt¡ W¡àÒü¡ú
[¤ìÅÈ [¤ìÅÈ ë®¡ïìKà[ºA¡ \àÚKà ë™Jàì> \ìº "àìÎ¢[>A¡ óÃå¡*¹àÒül¡ &¤}
>åì>¹ Î³Î¸à "àìá ëÎJàì> Î³Î¸à¹ Î³à‹à> A¡¹ìt¡ W¡àÒü ‰ç¡t¡ K[t¡ìt¡¡ú
21) [ÅÛ¡àìÛ¡ìy "à³¹à ¤¸àÚ ¤àØl¡àìt¡ W¡àÒü¡ú [\ [l¡ [š-¹ 6 Åt¡à}Å "¤[‹¡ú &J>
&¹ š[¹³ào 3 Åt¡à}Å (3.24)¡ú "à³àìƒ¹ "àÅà &Òü ¤¸àìÚ¹ 70 Åt¡à}Å
¤¸¤Òà¹ Òì¤ ÑHåþºP¡[ºìt¡ "à¹ ¤à[A¡ 30 Åt¡à}Å l¡üZW¡[ÅÛ¡à &¤} ³>åÈ¸ ³èº‹>
Î}yû¡à”z Kì¤Èoà ¤¸¤Òê¡t¡ Òì¤¡ú
· "à³¹à [ÅÛ¡à¹ ³à> l¡üÄÚì>¹ \>¸ ³ì>à[>ì¤Å A¡¹¤ &¤} &A¡Òü ÎìU
[ÅÛ¡à ëÛ¡ìy áàyáàyã¹ Î}J¸à ¤àØl¡àì>à¹ [ƒìA¡ >\¹ ëƒ¤¡ú
· "à³¹à &A¡[i¡ [¤ìÅÈ`¡ìƒ¹ A¡[³[i¡ KìØl¡ tå¡º¤ ™à A¡³¢ Îõ[Ê¡A¡à¹ã [ÅÛ¡à
¤¸¤Ñ‚à KìØl¡ tå¡ºì¤, [A¡”ñ ëA¡à> ®¡àì¤Òü &ìt¡ `¡à> "àÒ¹ìo¹ š= ¤Þê¡
Òì¤ >à¡ú &Òü [¤ìÅÈ [ÅÛ¡à ¤¸¤Ñ‚àìA¡ [ºì¤¹àº "ài¢¡ >àì³ š[¹[W¡t¡¡ú
[¤ìÅÈ`¡ìƒ¹ &Òü A¡[³[i¡ ëA¡@ƒøãÚ Î¹A¡à¹ìA¡ Î[k¡A¡ šì= W¡à[ºt¡ A¡¹ì¤
&¤} ¹à\¸ Î¹A¡àì¹¹ [ÅÛ¡à Î}yû¡à”z >ã[t¡ [>‹¢à¹ìo &¤} t¡àìA¡ l¡üZW¡t¡¹
³àyàÚ [>ìÚ ™à¤à¹ š= šøÅÑz A¡¹ì¤¡ú
· Kt¡ ÎàìØl¡ Îàt¡ ¤áì¹ ¹àì\¸ 28 [i¡ >tæ¡> [¤Å«[¤ƒ¸àºÚ * 50[i¡ >tæ¡>
A¡ìº\ Ñ‚àš> A¡¹à ÒìÚìáú &áàØl¡à, "à¹* 11 [i¡ >tæ¡> [¤Å«[¤ƒ¸àºÚ
KìØl¡ ët¡àºà ÒìZá ú
· Kt¡ ÎàìØl¡ Îàt¡ ¤áì¹ ¹àì\¸ 8 [i¡ ë³[l¡ìA¡º A¡ìº\ W¡àºå A¡¹à ÒìÚìá,
"à¹* 10 [i¡ ë³[l¡ìA¡º A¡ìº\ Ñ‚àš> A¡¹à ÒìZá ú
· [¤ìÅ¬¹ l¡üƒàÒ¹o Îà³ì> ë¹ìJ "à³àìƒ¹ ëƒìÅ¹ áày-áàyãìƒ¹ ƒãQ¢ì³Úàƒã
[ÅÛ¡à ˜¡o ƒà> A¡¹¤¡ú
š[ÆW¡³¤ìU¹ &Òü l¡üƒàÒ¹o Îà³ì> ë¹ìJ Îà¹à ëƒÅ ¤¸àšã šøà=[³A¡ ë=ìA¡ l¡üZW¡[ÅÛ¡à
Î¤¢Ñzì¹ ³à> l¡üÄÚì>¹ [ƒìA¡ [¤ìÅÈ >\¹ ¹àJ¤¡ú
22) Îà‹à¹o ³à>åìÈìƒ¹ ³ì‹¸ ™à¹ "=¢î>[t¡A¡ ®¡àì¤ [š[áìÚ šìØl¡ìá> t¡àìƒ¹ \>¸
&A¡[i¡ >tå¡> [ÑHþ³ [>ìÚ "àÎ¤, ™à¹ ó¡ìº t¡à¹à KõÒ, [ÅÛ¡à, Ñ¬àÑ‚¸, A¡à[¹K¹ã
ƒÛ¡t¡à &¤} A¡³¢ Î}Ñ‚àì> [¤ìÅÈ Îå[¤‹à šàì¤>¡ú ëƒìÅ¹ ™å¤Å[v¡û¡ìA¡ "à³¹à
¤à[o\¸ Î}Kk¡ì>¹ [¤ìÅÈ ÎÒàÚt¡à A¡¹¤¡ú
23) Aõ¡[È &¤} Aõ¡[È Î}yû¡à”z ³;Î¸W¡àÈ, šÇ¡šàº> "à³àìƒ¹ A¡àìá "Køà[‹A¡à¹
šàì¤¡ú
· "à³¹à ëƒìÅ¹ W¡àÈãìƒ¹ l¡ü;šà[ƒt¡ W¡àº, šài¡, K³ &¤} ">¸à>¸ ³åJ¸
ÅÎ¸ l¡ü;šàƒì> &A¡[i¡ ™ì=àìšà™åv¡û¡ Î}KøÒ³èº¸ šøƒà> A¡¹¤¡ú
· Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ l¡ü;šàƒ> í¤šÃ[¤A¡ Òàì¹ ¤àØl¡àì>à¹ \>¸ &A¡[i¡ [¤ìÅÈ Aõ¡ÈA¡
l¡ü;šàƒ> šøA¡¿ "à³¹à KøÒo A¡¹¤¡ú
"à³àìƒ¹ [¤ìÅÈ >\¹ =àA¡ì¤ l¡üZW¡³àì>¹ ¤ãì\¹ l¡ü;šàƒ> Î¹¤¹àÒ
&¤} Kì¤ÈoàÚ¡ú & ëÛ¡ìy W¡à[Èìƒ¹ &A¡[i¡ [Ñ‚[t¡Åãº "=¢î>[t¡A¡ "¤Ñ‚à¹
ºìÛ¡¸ "à³¹à ÅÎ¸ [¤®¡à\> &¤} ¤× ó¡Î[º ¤¸¤Ñ‚à¹ š[¹A¡¿>à ¹à[J
· Îà¹àìƒìÅ ˜¡o Ç¡‹å³ày [A¡Èà> ëyû¡[l¡i¡ A¡àl¢¡ & Îã³à¤‡ý¡ >à ë¹ìJ "à³¹à
Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ \>¸ ˜¡o Î}yû¡à”z &A¡[i¡ Ñ¬Ú}Î´šèo¢ >ã[t¡¹ A¡=à ³à=àÚ ¹àJ[á
· ëáài¡ &¤} šøà[”zA¡ W¡à[È ™à¹à ˜¡o [>ìÚ ëÅà‹ [ƒìt¡ šà¹ìá> >à, t¡àìƒ¹
\>¸ ˜¡o ³Aå¡ì¤¹ &A¡[i¡ [¤ìÅÈ [ÑHþ³-&¹ A¡=à* "à³àìƒ¹ š[¹A¡¿>àÚ
"àìá
· Aõ¡[È * Aõ¡[È Î}yû¡à”z ëÛ¡ìy Î[k¡A¡ A¡à[¹K[¹¹ \>¸ &¤} Nøàì³
A¡³¢Î}Ñ‚àì>¹ ºìÛ¡¸ "à³àìƒ¹ =àA¡ì¤ [¤ìÅÈ šøA¡¿ú Nøàì³¹ ëA¡@ƒøãA¡¹o
Òì¤ l¡üÄÚì>¹ &Òü ³ìl¡ìº¹ ">¸t¡³ "Uú Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ Î”zà>ìƒ¹ A¡àìá
"à³¹à ëš]ìá ëƒ¤ A¡à[¹K[¹ l¡üÄÚ> &¤} [ÅÛ¡à¹ Îåì™àKú
· ëƒìÅ¹ l¡üšAè¡º¤t¡¢ã ³;Î¸\ã¤ã &¤} ëƒìÅ¹ "®¡¸”zì¹¹ ³;Î¸W¡à[È¹ \>¸
"à³¹à &A¡[i¡ [Ñ‚[t¡Åãº l¡üÄÚì>¹ š= ît¡[¹ A¡¹¤ú ëáài¡ &¤} šøà[”zA¡
³;Î¸W¡à[Èìƒ¹ l¡üÄÚ> "à³àìƒ¹ A¡àìá "Nøà[‹A¡à¹ šàì¤ú
· \àt¡ãÚ šÇ¡Î´šƒ >ã[t¡ [i¡ìA¡ "à³¹à šå>[¤¢ì¤W¡>à A¡¹¤ú "à³àìƒ¹
[¤ìÅÈ ƒõ[Ê¡ =àA¡ì¤ Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ &¤} ëáài¡ šÇ¡šàºA¡ìƒ¹ šø[t¡
· ëšà[Âiö¡ W¡àÈ Aõ¡[ÈÎ}yû¡à”z ÎÒì™àKã [Åì¿¹ &A¡[i¡ šø‹à> "}Å &¤} &Òü
ëÛ¡ìy ¤× ³[Òºà [>™åv¡û¡ú "à³¹à &Òü ëÛ¡ìy l¡üìƒ¸àKš[t¡ìƒ¹ [¤ìÅÈ
®¡àì¤ l¡ü;ÎàÒ šøƒà> A¡¹¤ú
· ƒåMý¡ [¤šÃì¤¹ K[t¡ "¤¸àÒt¡ ¹àJà¹ \>¸ Îà¹à ëƒìÅ "à³¹à ®¡¸àºå
"¸àìl¡l¡¡ ƒåMý¡\àt¡ ‰ì¤¸¹ ([W¡\, ¤ài¡à¹, [Q, [³[Ê¡, A¡>ìó¡A¡Å>à[¹)
šø[t¡ [¤ìÅÈ >\¹ ëƒ¤¡ú
24) ëƒìÅ óå¡l¡ šøìÎ[Î} [Å¿ &J> * "ì>A¡i¡à [š[áìÚú &³> ‹¹à ÒÚ ë™ ëƒìÅ
l¡ü;šà[ƒt¡ ó¡ìº¹ 40 Åt¡à}Å >Ê¡ ÒÚú t¡à¹ A¡à¹o ëƒìÅ ™ì=Ê¡ š[¹³àìo
ëA¡àÁ¡ ëW¡> Òü>óø¡àÐ¡öàA¡W¡àì¹¹ "®¡à¤ú "à³¹à &Òü ëÛ¡ìy [¤ìÅÈ ƒõ[Ê¡ ëƒ¤,
™à¹ ³ì‹¸ =àA¡ì¤ ëÎï¹Å[v¡û¡ W¡à[ºt¡ P¡ƒà³Q¹ú &áàØl¡à ëA¡àÁ¡ ëW¡> ³à¹ó¡t¡
Åãt¡ºà[Út¡ A¡ì@i¡Òü>à¹ š[¹¤Òì>¹ \ì>¸* =àA¡ì¤ š™¢àœ¡ š[¹A¡¿>àú
"à³¹à A¡àòW¡à³àºìA¡ šø[yû¡ÚàAõ¡t¡ ‰ì¤¸ š[¹ot¡ A¡¹¤à¹ [¤ìÅÈ š[¹A¡¿>à ¹à[Jú
&ìÛ¡ìy "à³¹à [¤Å«\>ã> ëÎó¡[i¡ Ð¡¸à“¡àl¢¡ ë³ì>Òü &ìKà¤ú
óå¡l¡ šøìÎ[Î}ìÚ¹ šø[t¡ [¤ìÅÈ &Òü ƒõ[Ê¡ Aõ¡[È\[³ ë=ìA¡ Jà¤à¹ ëi¡[¤º &Òü >à>à
š™¢àìÚ šøWå¡¹ A¡³¢Î}Ñ‚à> A¡¹ì¤
25) ëƒìÅ¹ Ûå¡‰ ³àc¡à[¹ &¤} Aå¡[i¡¹ [Å¿¹ šø[t¡ ƒõ[Ê¡šàt¡ "[t¡ šøìÚà\>ãÚ &A¡i¡à
[ƒA¡, [l¡³[>i¡àÒüì\Å> &¤} "š[¹ot¡ GST-&¹ ³à‹¸ì³ &Òü ëÛ¡y[i¡
[¤ìÅÈ®¡àì¤ Û¡[t¡NøÑz
· "à³¹à ëƒìÅ¹ "[t¡Ûå¡‰, Ûå¡‰ * ³àc¡à[¹ Î}Ñ‚à¹ \>¸ [>ìÚ "àÎìt¡ W¡àÒü
l¡üÄt¡ A¡à[¹K[¹ [¤ƒ¸àú &Òü ëÛ¡y[i¡ ®¡[¤È¸ìt¡¹ A¡³¢Î}Ñ‚àì> &¤} ¤à[o\¸
Î}Kk¡ì>¹ ëÛ¡ìy [¤ìÅÈ ®è¡[³A¡à ë>ì¤ l¡üÄÚì>¹ tõ¡o³èº Ñzì¹ú
· š[ÆW¡³¤ìU¹ Îàó¡ìº¸ &³ &Î &³ Òü ëÎC¡ì¹¹ ®è¡[³A¡à ">Ñ¬ãA¡à™¢ú
"à³àìƒ¹ ÅàÎ>A¡àìº ¤à}ºàÚ &³ &Î &³ Òü AÃ¡àÎi¡àì¹¹ Î}J¸à ë¤ìØl¡
ƒàò[Øl¡ìÚìá 49 ë=ìA¡ 520 ët¡¡ú &Òü [¤ìÅÈ ëÛ¡ìy Î¹¤¹àÒAõ¡t¡ ˜¡ìo¹
[ÒìÎì¤ ¤à}ºà¹ Ñ‚à> ëƒìÅ¹ ³ì‹¸ šø=³ú 2017-18 Îàìº &Òü ˜¡ìo¹
š[¹³ào [áº 44000 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¡ú š[ÆW¡³¤U &J> ¹à\¸ Î³¤àÚ
¤¸àS¡ìA¡ &³ &Î &³ Òü ˜¡o Î¹¤¹àìÒ¹ ÎìU ë™àK A¡¹à ÒìÚìáú
26) ëƒìÅ¹ "Î}K[k¡t¡ ëÛ¡ìy ¤× ³à>åÈ A¡à\ A¡ì¹>, Òü@i¡à¹>¸àÅ>àº ëº¤à¹
"K¢à>àÒüì\Åì>¹ ³ìt¡ ®¡à¹ìt¡¹ 527 ºÛ A¡³¢¹t¡ ³à>åìÈ¹ ³ì‹¸ 92
Åt¡à}Å A¡à\ A¡ì¹ &Òü ëÛ¡ìyú &¤} &Òü [¤ìÅÈ ëÛ¡ìy ¤× Ûå¡‰ &¤} "[t¡
Ûå¡‰ ¤¸¤Îà[ÚA¡ Î}Kk¡A¡¹à ™åv¡û¡ú "à³¹à &Òü [¤ìÅÈ ëÛ¡ìy >\¹ ëƒ¤¡ú ¤¸àS¡
[ó¡>àX, A¡à[¹K[¹ l¡üÄÚ>, ³àìA¢¡[i¡} &¤} ƒÛ¡t¡à ¤õ[‡ý¡¹ ³à‹¸ì³ú &Òü [¤ìÅÈ
ëÛ¡ìy ëA¡àì>à AÃ¡àÐ¡à¹ Îõ[Ê¡ A¡¹à ™àÚ [A¡>à ëÎ[ƒìA¡ "à³¹à >\¹ ¹àJ¤ú
"à³¹à &¹ \>¸ ît¡[¹ A¡¹¤ &A¡[i¡ [¤ìÅÈ i¡àÑHþ ëó¡àÎ¢, ™à "à³àìƒ¹ >ã[t¡
[>¤¢àW¡ì> ÎàÒà™¸ A¡¹ì¤¡ú
27) Ñ¬à‹ã>t¡à¹ 71 ¤á¹ š¹ A¡à[¹K[¹ ëÛ¡y [\ [l¡ [š-&¹ ³ày 26% l¡ü;šàƒ>
A¡ì¹¡ú "à¹ l¡ü;šàƒ> [Å¿ ëÎìÛ¡ìy l¡ü;šàƒ> A¡ì¹ 16%ú
"à³àìƒ¹ &A¡[i¡ \àt¡ãÚ [Å¿>ã[t¡ =àA¡à l¡ü[W¡t¡ ë™i¡à l¡ü;šàƒ> [Å¿, J[>
[Å¿, [¤ƒå¸; &¤} ">¸à>¸ [Å¿ìA¡ [>ìÚ "àÎì¤ &A¡áàt¡à¹ t¡ºàÚú &Òü š[º[Î
[Å¿Kt¡ Kì¤ÈoàìA¡ Òü[g[>Úà[¹} &¤} ³¸àì>\ì³@i¡ šàìk¡¹ ÎìU ™åv¡û¡ A¡ì¹
‰ç¡t¡ š[¹¤t¢¡>Åãº ƒå[>ÚàÚ ëƒÅìA¡ A¡à[¹K[¹Kt¡ [ƒA¡ ë=ìA¡ &[KìÚ ¹àJì¤ú
[Å¿ ¹œ¡à[> &Òü >ã[t¡¹ &A¡[i¡ "[¤ìZáƒ¸ "U Òì¤¡ú
28) t¡=¸ šø™å[v¡û¡ * t¡;Î}yû¡à”z [Å¿ Jå¤ ‰ç¡t¡ ¤ƒºàìZáú ¤¸àA¡ "[ó¡Î [¤ [š
*-¹ [ƒ> ëÅÈ Òìt¡ W¡ìºìáú ëÎÒü\>¸ "à³¹à ®¡à¹t¡ìA¡ ƒå[>Úà¹ ƒ¹¤àì¹
"à[i¢¡[ó¡[ÅÚàº Òüì@i¡[ºì\X, ¤ÃA¡ ëW¡>, ë³[Å> ºà[>¢}, [¤K l¡ài¡à &¤} l¡ài¡à
"¸à>à[º[i¡G &¹ ëÛ¡ìy &A¡ l¡ü^º >Û¡y [ÒìÎì¤ šø³ào A¡¹ìt¡ W¡àÒü¡ú
&Òü Î³Ñz ëÛ¡yìA¡ "à³¹à [Å¿ "à‹å[>A¡ãA¡¹o, Ñ¬àÑ‚¸, [ÅÛ¡à, Aõ¡[È l¡üÄÚ>
&¤} ">¸à>¸ Îà³à[\A¡ š[¹A¡àk¡àì³à¹ ÎìU ™åv¡û¡ A¡¹ìt¡ W¡àÒüú ëÎÒü A¡à¹ìo
&A¡[i¡ Ñ¬Ú}Î´šèo¢ "àÒü [i¡ š[º[Î¹ šøìÚà\> ">Ñ¬ãA¡à™¢ú ÒüìºCö¡[>A¡ Òàl¢¡*Ú¸à¹
"à³ƒà[> ™à "à³àìƒ¹ ëƒìÅ¹ *š¹ &A¡[i¡ ë¤àc¡à ÒìÚ ¤ìÎ "àìá, ëÎ[i¡ìA¡*
"à³¹à >àÅ A¡¹ìt¡ W¡àÒüú
29) "à³¹à [Å¿ ¤àÞê¡¤ "àÒü> W¡àºå A¡¹ìt¡ W¡àÒüú &[i¡ &³> &A¡[i¡ "¤Ñ‚à ë™Jàì>
Åø[³A¡ &¤} ³¸àì>\ì³@i¡ ÎÒì™à[Kt¡à¹ ³à‹¸ì³ A¡à\ A¡¹ì¤> Åø[³A¡ Ñ¬à=¢ Ûå¡p
>à A¡ì¹Òüú &A¡[i¡ l¡üZW¡ Û¡³t¡àÅãº š[¹Èƒ &Òü ¤¸àšà¹[i¡ ¹Û¡oàì¤Û¡o A¡¹ì¤>ú
30) ëƒìÅ¹ šø[t¡[i¡ "}ìÅ¹ ëáài¡ &¤} ¤Øl¡, Ñ‚à>ãÚ &¤} Î>àt¡> Î}ÑHþõ[t¡ìA¡
l¡ü;ÎàÒ ëƒ¤à¹ \>¸ šøìt¡¸A¡ ¹àì\¸¹ ÎìU ÎÒì™à[Kt¡à¹ ³à¹ó¡t¡ "à³¹à &A¡[i¡
>¸àÅ>àº A¡àºW¡à¹àº ël¡ì®¡ºšì³@i¡ A¡àl¡ü[Xº KìØl¡ tå¡ºìt¡ W¡àÒü¡ú
· š[ÆW¡³¤ìU Îó¡º®¡àì¤ Nøà³ão * ëºàA¡[Å¿ãìƒ¹ ®¡àt¡à * ë³[l¡A¡¸àº
ÒüXåì¹X šøƒà> A¡¹à ÒìÚìáú
· "àe¡[ºA¡ [Îì>³à, [=ìÚi¡à¹, Î}Kãt¡ * ™àyà¹ "NøK[t¡¹ ëÛ¡ìy [¤ìÅÈ
šøà‹à>¸ ëƒ*Úà Òì¤ú
31) ëƒìÅ¹ [š[áìÚ šØl¡à ë\ºàP¡[º¹ Ñ¬[>®¢¡¹t¡à¹ \>¸ [¤ìÅÈ >\¹ ëƒ*Úà Òì¤¡ú
32) "à³àìƒ¹ ëƒìÅ¹ šàÒà[Øl¡ &ºàA¡à¹ Î³Ñz ³à>åÈìƒ¹ šàìÅ ÎàÒàì™¸¹ Òàt¡
¤à[Øl¡ìÚ [ƒìt¡ "à³¹à šø[t¡`¡à¤‡ý¡ú ëƒìÅ¹ šàÒà[Øl¡ &ºàA¡à¹ Î³Ñz ³à>åÈìƒ¹
\>¸ [¤ìÅÈ šøA¡¿ "à>à Òì¤¡ú š[ÆW¡³¤à}ºàÚ A¡à[º´š}, [³[¹A¡, ƒà[\¢[º},
A¡à[Å¢Úà} & Î³Ñz šàÒà[Øl¡ &ºàA¡à "à³àìƒ¹ Kì¤¢¹¡ú &Òü &ºàA¡à¹ ³à>åìÈ¹
Îà³à[\A¡, "=¢î>[t¡A¡ l¡üÄÚì> "à³àìƒ¹ Î¹A¡à¹ Îƒà \àKøt¡¡ú &Òü l¡üƒàÒ¹o
Îà³ì> ë¹ìJ Îà¹à ëƒìÅ¹ Î³Ñz šàÒà[Øl¡ "e¡ìº¹ ³à>åìÈ¹ Îà[¤¢A¡ l¡üÄÚì>
"à³¹à šø[t¡`¡à¤‡ý¡ =àA¡¤¡ú &A¡Òü®¡àì¤ ‘‘Îœ¡ [ÎÞêå¡’’ "e¡º* =àA¡ì¤ "à³àìƒ¹
l¡üÄÚì>¹ ">¸t¡³ P¡¹ç¡â«šèo¢ ëA¡@ƒø[¤@ƒå ÒìÚú
33) &[i¡ Jå¤Òü ƒå®¢¡àK¸\>A¡ ë™ [¤ìÅÈ "à[=¢A¡ ÎÒàÚt¡à Îìw*, "à³àìƒ¹ ëƒìÅ¹
l¡üv¡¹-šè¤¢ ¹à\¸P¡[º¹ ¤õ[‡ý¡ * l¡üÄÚ> Îì”zàÈ\>A¡ >Úú "à³¹à ƒõØn¡®¡àì¤ l¡üv¡¹,
šè¤¢àe¡ºãÚ ¹à\¸P¡[º¹ \>¸ ¤àÑz¤, ëi¡A¡ÎÒü, ³à>¤ ëA¡[@ƒøA¡ &¤} š[¹ì¤ìÅ¹
\>¸ šøìÚà\>ãÚ l¡üÄÚì>¹ l¡üš¹ ³ì>à[>ì¤Å A¡¹à¹ [Î‡ý¡à”z [>[Zá¡ú 66 Åt¡à}Å
ó¡ì¹Ð¡ A¡®¡à¹, ¤õÒ; ÒàÒüìl¡º šà*Úà¹ ëšàìi¡>[ÅÚàº, šø‹à> "¸àìNøà-šøìÎ[Î}
Îåì™àK-Îå[¤‹à, '[t¡Ò¸Kt¡ ëi¡Gi¡àÒüº, "Îà‹à¹o š™¢i¡> ¤¸¤Ñ‚à¹ ‡à¹à "à³¹à
c¡àØl¡J“¡, *[Øl¡Åà, "à@ƒà³à>, "àÎà³, "¹ç¡oàW¡º šøìƒÅ, ³[ošå¹, ë³QàºÚ,
[³ì\à¹à³, >àKàº¸à“¡, [yšå¹à &¤} [Î[A¡³ìA¡ Îà³[KøA¡ l¡üÄÚì>¹ šì= &[KìÚ
[>ìÚ ™à*Úà¹ š[¹A¡¿>à ¹à[J¡ú ¤õÒv¡¹ ®¡à¹ìt¡¹ ÎìU t¡àìº t¡àº [³[ºìÚ &Òü
Î³Ñz ¹à\¸P¡[º¹ l¡üÄÚ> "ƒè¹ ®¡[¤È¸ìt¡ &Òü ¹à\¸P¡[ºìA¡ &[ÅÚà¹ ">¸à>¸
ëƒìÅ¹ ÎìU ¤à[o[\¸A¡ Î´šA¢¡ Îõ[Ê¡ìt¡ ÎàÒà™¸ A¡¹ì¤¡ú
34) "à³àìƒ¹ ëƒìÅ¹ l¡üš\àt¡ãÚ &ºàA¡àP¡[º¹ ¤õ[‡ý¡ * l¡üÄÚì>¹ *š¹ ë\à¹
ëƒ*Úà Òì¤¡ú
35) "à³àìƒ¹ Î}A¡¿ š™¢i¡>ìA¡ [Åì¿¹ t¡A¡³à ëƒ*Úà &¤} &A¡[i¡ \àt¡ãÚ š™¢i¡>
šøA¡¿ W¡àºå A¡¹àú &[i¡ š™¢i¡> ¤¸¤Ñ‚àìA¡ l¡üÄt¡ A¡¹ì¤, ë™Jàì> [¤[®¡Ä "=¢î>[t¡A¡
"¤Ñ‚à¹ ³à>åÈ A¡à\ A¡ì¹> &¤} ë™Jàì> Î¤¢à[‹A¡ A¡³¢Î}Ñ‚àì>¹ Îåì™àK "àìáú
"à³àìƒ¹ ºÛ¡¸ Ç¡‹å³ày ¤t¢¡³à> š™¢i¡> Ñ‚à>P¡[º¹ *š¹ ë\à¹ ëƒ*ÚàÒü >Ú,
"à³àìƒ¹ ëƒìÅ¹ ë®¡t¡¹ >tå¡> >tå¡> š™¢i¡> Ñ‚à> Jåòì\ ¤à¹ A¡¹àú "à³¹à
[¤ìÅÈ®¡àì¤ Nøà³ão š™¢i¡> ¤¸¤Ñ‚à¹ ÎìU ÎìU š™¢i¡> š[¹A¡àk¡àì³à¹ *š¹
[¤ìÅÈ >\¹ ëƒ¤ú
36) "à³¹à \à[> ë™, ¤à[o\¸A¡¹o * >K¹àÚì>¹ \>¸ š[¹ì¤Å Û¡[t¡NøÑz ÒÚú
š[¹ì¤Å š[¹¤t¢¡ì>¹ \>¸ "à³àìƒ¹ ëƒÅ š¸à[¹Î Wå¡[v¡û¡šy Ñ¬àÛ¡¹ A¡ì¹ìáú
"à³¹à Î¤å\ * š[¹ÍHà¹ š[¹ì¤Å ¤\àÚ ¹àJà¹ \>¸ K®¡ã¹®¡àì¤ šø[t¡Åøç¡[t¡¤‡ý¡ú
ó¡ºÑ¬¹ê¡š, "à³¹à š[¹ì¤Å ¤àÞê¡¤ &¤} ³à>åìÈ¹ \>¸ l¡üšA¡à¹ã š[¹ì¤Å [>Ú³
KìØl¡ tå¡º¤ú
37) "à³àìƒ¹ ëƒìÅ Kà[Øl¡¹ Î}J¸à l¡üìÀJì™àK¸ ®¡àì¤ ¤õ[‡ý¡ ëšìÚìáú ó¡ºÑ¬¹ê¡š,
ë³ài¡¹ ë®¡[ÒìA¡ºÎ [>Úì³¹ šå>¹àÚ š¹ãÛ¡à šøìÚà\>ú
38) ëƒìÅ >K¹àÚì>¹ ‰ç¡t¡ ¤õ[‡ý¡¹ šøìÚà\ì>¹ A¡à¹o :
· "à³àìƒ¹ ëƒìÅ ‰ç¡t¡ >K¹àÚì>¹ ÎìU ÎìU, Îà‹à¹o Òàl¡ü[\} &¤}
A¡³ J¹ìW¡ Òàl¡ü[\}ìÚ¹ [ƒìA¡ >\¹ ëƒ*Úà šøìÚà\>ú šøìt¡¸A¡ K[¹¤
³à>åÈ ë™> ³à=à ëKòà\à¹ kò¡àÒü šàÚ ëÎÒü ºìÛ¡¸ š[ÆW¡³¤ìU "à³àìƒ¹
&A¡[i¡ šøA¡¿ "àìá ™à¹ >à³ ‘[>\ KõÒ [>\ ®è¡[³’¡ú ">å¹ê¡š &A¡[i¡
šøA¡¿ "à³¹à Îà¹à ëƒìÅ¹ ³à>åìÈ¹ l¡üÄÚ>A¡ì¿ [>ì¤ƒ> A¡¹ìt¡ W¡àÒü¡ú
&¹ ó¡ìº Îà[¤¢A¡®¡àì¤ Òàl¡ü[\}ìÚ¹ Î³Î¸à¹ Î³à‹à> Òì¤¡ú
· [¤ƒ¸³à> ÅÒ¹P¡[º¹ ‰ç¡t¡ ¤õ[‡ý¡¹ ÎìU ÎìU &¤} >tå¡> ÅÒ¹ KìØl¡
*k¡à¹ ÎìU ÎìU, ÅÒì¹¹ š[¹A¡àk¡àì³àKt¡ ë™ W¡àš Îõ[Ê¡ ÒÚ t¡à >\¹
ëƒ*Úà šøìÚà\>ú "à³¹à Îà³[NøA¡®¡àì¤ &Òü W¡¸àìºg[i¡ ëƒJ¤ &¤}
™=à™= šƒìÛ¡š NøÒo A¡¹¤¡ú
· ÅÒì¹¹ l¡üÄÚì>¹ \>¸ &A¡[i¡ Îà³[NøA¡ ëi¡A¡ÎÒü ³ìl¡º &¤} ÅÒì¹¹
Îåì™àK-Îå[¤‹à¹ [¤ìA¡@ƒøãA¡¹ìo¹ \>¸ š[¹A¡¿>à A¡¹à Òì¤ú ÅÒ¹àe¡ìº¹
ƒ[¹‰ìƒ¹ \>¸ [¤ìÅÈ >\¹ ëƒ*Úà Òì¤ú
39) ëƒÅ\åìØl¡ šø‹à> ÒàÒü*ìÚ A¡[¹ìl¡à¹ "š[¹Òà™¢ú "à³¹à A¡àÆµã¹ ë=ìA¡ A¡>¸àAå¡³à¹ã
&¤} ëA¡à[Ò³à ë=ìA¡ ‡à¹A¡à, &Òü ‘ëó¡à¹ [ÎÐ¡àÎ¢’ - ÒàÒü*ìÚ A¡[¹ìl¡àì¹¹
[ƒìA¡ >\¹ ëƒ¤ú "à³¹à ‘ëó¡à¹ [ÎÐ¡àÎ¢’ šøA¡¿ Î³Ú³ìt¡à ¤àÑz¤à[Út¡ A¡¹¤ú
40) &Òü ³åÒèìt¢¡ ë¹º*ìÚ Î}ÑHþà¹ Jå¤ P¡¹ç¡â«šèo¢ú &[i¡¹ \>¸ "à³àìƒ¹ A¡àìá
‘[®¡Å> 2020’ >à³A¡ 2009-& šøÑñt¡ * šàº¢àì³ì@i¡ l¡üšÑ‚à[št¡ &A¡[i¡
"[®¡>¤ ƒ[ºº "àìáú ‘[®¡Å> 2020’ l¡üÄt¡t¡¹ ®¡[¤È¸ìt¡¹ šì= "à³àìƒ¹
&[KìÚ [>ìÚ ™àì¤, A¡à[¹K[¹ l¡üÄÚ> ³à¹ó¡t¡¡ú
41) \º š[¹¤Ò> A¡[¹ìl¡à¹ [>³¢ào, KUà, ×Kºã, ¤øÕ¡šåy, [t¡Ñzà, ¤øàÕ¡oã,
³Òà>ƒã, Aõ¡Ì¡à, ëKàƒà¤¹ã, >³¢ƒà, Îå@ƒ¹¤ì>¹ ¤‡ãš, ëA¡¹àºà ¤¸àA¡
*Úài¡àÎ¢ìA¡ ÎìU [>ìÚú &Òü A¡[¹ìl¡à¹[i¡ Ç¡‹å³ày ³àºšy š[¹¤Òì>¹ \>¸
>Ú, ¤¹} iå¡¸[¹Ð¡ìƒ¹ \>¸ [Î[¹\ * ëÒ[¹ìi¡\ iå¡¸¹ &¹ \>¸* ¤¸¤Òê¡t¡ Òì¤ú
42) "à³àìƒ¹ ë¤Î¹A¡à[¹ * Î¹A¡à[¹ "}Åãƒà[¹ ¤¸¤ÎàÚ ™ì=Ê¡ ºà®¡ "àìÎ[>ú
ëÎÒü\>¸ "à³¹à &Òü ‹¹ì>¹ "}Åãƒà[¹ ¤¸¤Îà¹ š[º[ÎP¡[ºìA¡ ®¡àìºà A¡ì¹
šìØl¡ [¤W¡à¹ A¡¹¤
43) ¤t¢¡³à> Òü[“¡Úà> ëš>àº ëA¡àl¡ &¤} [Î[š"à¹[Î "àÒü>P¡[º Îõ[Ê¡ ÒìÚ[áº
Îà´÷à\¸¤àƒã Î³ìÚú "à‹å[>A¡ Î³ìÚ¹ ÎìU t¡àº [³[ºìÚ t¡àìt¡ [¤ìÅÈ š[¹¤t¢¡>
"àìÎ[>ú "à³àìƒ¹ &ÒüP¡[º Î}ìÅà‹> A¡¹à šøìÚà\>, ™àìt¡ ƒåÊ¡³èºA¡ A¡à\
&¤} ³[Òºàìƒ¹ šø[t¡ "[¤W¡à¹ ¤Þê¡ ÒÚú
44) \[³ "[‹NøÒo >ã[t¡¹ ƒõ[Ê¡®¡[U¹ "àÇ¡ š[¹¤t¢¡> šøìÚà\>¡ú KàìÚ¹ ë\àì¹
Aõ¡[ÈÎÒ ">¸à>¸ ë™ìA¡à>* \[³ "[‹NøÒo A¡¹à ™àì¤ >à¡ú Î¹A¡à[¹ º¸à“¡ ¤¸àS¡
ît¡[¹ A¡¹à &A¡à”zÒü šøìÚà\>ú ¹à\¸ * ëA¡@ƒøãÚ Î¹A¡àì¹¹ šø[t¡[i¡ [¤®¡àìK¹
&Òü º¸à“¡ ¤¸àS¡ & \[³ =àA¡à šøìÚà\>ú &Òü \[³P¡[ºìA¡ [Åì¿àÄÚ> &¤}
º[\[Ð¡A¡¸àº Òà¤ ít¡[¹¹ \>¸ ¤¸¤Òà¹ A¡¹à ë™ìt¡ šàì¹ú [A¡”ñ &Òü šåì¹à
[¤ÈÚ[i¡ìt¡ Ñ¬Zát¡à =àA¡ìt¡ Òì¤ú &¹ ÎìUÒü =àA¡ì¤ \[³ ¤¸¤Òà¹ Î}yû¡à”z
[>Ú³*ú
45) "à³àìƒ¹ "¹o¸ "àÒü>[i¡* š[¹¤t¢¡> A¡¹à šøìÚà\>ú ë™Jàì> "¹o¸¤àÎã ³à>åÈ
* "à[ƒ¤àÎãìƒ¹ Ñ¬à=¢ ¹Û¡à¹ [¤šåº šøìÚà\>ú
46) "à³àìƒ¹ ºÛ¡¸ Òº ÎA¡ìº¹ \>¸ [¤ƒå¸;ú ®¡à¹ìt¡¹ Î³Ñz Nøàì³ ë™> l¡üZW¡³àì>¹
[¤ƒå¸; ëš]áÚ ëÎi¡àÒü Òì¤ "à³àìƒ¹ ºÛ¡¸¡ú
47) "à³¹à "[t¡‰ç¡t¡ [AÃ¡> &>à[\¢¹ [ƒìA¡ &[KìÚ ™à¤ú "à³àìƒ¹ [¤ìÅÈ
>\¹ =àA¡ì¤ šøàAõ¡[t¡A¡ K¸àÎ, ëA¡àº ë¤l¡ [³ì=>, K¸àÎ ó¡àÚàl¢¡ t¡àš
[¤ƒå¸;, "[t¡[¹v¡û¡ \ºÅ[v¡û¡ìt¡ [>®¢¡¹Åãºt¡à, ëÅº K¸àÎ, &¤} ">¸à>¸
"[W¡¹àW¡[¹t¡ Å[v¡û¡¹ [ƒìA¡ "à³¹à >\¹ ¤àØl¡à¤ú &Òü\>¸ "à³àìƒ¹ šøìÚà\>
&A¡[i¡ &>à[\¢ š[º[Îú
48) Òü>óø¡àÐ¡öàA¡W¡à¹ "à‹å[>A¡ "=¢>ã[t¡¹ ë³¹ç¡ƒ“¡ú "à¹ &[i¡ ³èºt¡ W¡à[ºt¡ ÒÚ,
¤àì\i¡ & ³èº‹>ã ¤¸ìÚ¹ ³à‹¸ì³ú ( š[ÆW¡³¤U Kt¡ Îàt¡ ¤áì¹¹ 8.5 P¡o
ë¤[Å ³èº‹>ã ¤¸Ú A¡ì¹ìá, &¤} &¹ ³à‹¸ì³ KìØl¡ tå¡ìºìá Òü>óø¡àÐ¡öàA¡W¡à¹
Î}yû¡à”z Î´šƒ) ë=ìA¡ Îåì™àK Îå[¤‹à ëƒ*Úà Òì¤ "à³àìƒ¹ ëƒìÅ¹ "à‹å[>A¡
Òü>óø¡àÐ¡öàA¡W¡à¹ ëA¡, ™à [>[³¢t¡ Òì¤ l¡üZW¡³àì>¹ A¡à[¹K[¹[¤ƒ¸à [ƒìÚú
49) "à³¹à \à[> ëƒìÅ š™¢àœ¡ ¤õ[Ê¡ ÒìÚ =àA¡ìº*, ¤õ[Ê¡¹ \º ëÎÒü ÎàKì¹ [KìÚÒü
ë³ìÅú "à³¹à t¡àÒü &A¡[i¡ A¡à™¢A¡¹ã ë¹Òü> *Úài¡à¹ Òàì®¢¡[Ð¡} š[º[Î A¡¹¤ú
50) "à³¹à ëƒìÅ * [¤ìƒìÅ Î[e¡t¡ A¡àìºà i¡àA¡à¹ "à¤¹o l¡üì@µàW¡> A¡¹¤ Î[k¡A¡
š‡ý¡[t¡ìt¡ú
51) Î³Ñz ¹à\¸ &¤} ëA¡@ƒøãÚ Î}Ñ‚à * šø[t¡Ë¡à> ™àìt¡ Ñ¬à‹ã>®¡àì¤ ÎÎ´¶àì> [>ì\¹
A¡à\ A¡¹ìt¡ šàì¹> t¡à¹ [ƒìA¡ "à³¹à Î[¤ìÅÈ P¡¹ç¡â« ëƒ¤¡ú
52) A¡àÆµãì¹ Åà[”z [ó¡[¹ìÚ "à>à &A¡à”z A¡t¢¡¤¸¡ú &ìÛ¡ìy "à³¹à Î³Kø ëƒìÅ¹
"àÑ‚à &¤} [¤Å¬àÎ [>ìÚ &A¡ l¡ü^ºt¡¹ ®¡[¤È¸ìt¡¹ [ƒìA¡ šà ¤àØl¡àì¤à¡ú
53) "à³¹à ™t¡ "[‹A¡³àyàÚ Jàƒ¸‰¤¸ l¡ü;šàƒì>¹ [ƒìA¡ &[KìÚ ™à¤, t¡t¡Òü
\>Îà‹à¹ìo¹ Îàì=¢ "à³àìƒ¹ "àÒü>ìA¡ "àì¹à Å[v¡û¡Åàºã Òìt¡ Òì¤ ™àìt¡
Jàìƒ¸¹, *Èåì‹¹ &¤} aàºà[>¹ "šW¡Ú >à ÒÚú
54) "à³¹à ‰ç¡t¡ K[t¡ìt¡ [\ &Î [i¡ A¡àl¡ü[Xìº¹ ³à‹¸ì³ [\ &Î [i¡ [ÎìÐ¡ì³¹
š[¹¤t¢¡> "à>¤ ™àìt¡ ¤t¢¡³àì>¹ A¡¹ç¡> "¤Ñ‚à ë=ìA¡ ëáài¡ * ³àc¡à[¹ Î}Ñ‚à¹
"à[=¢A¡ "¤Ñ‚à¹ l¡üÄ[t¡ ÒÚ¡ú
55) ¤¸àS¡ [¤Òã> Nøà³ Îà¹à ëƒìÅ &A¡[i¡* =àA¡ì¤ >àú ëƒìÅ¹ l¡àA¡Q¹P¡[º¹ [¤Ñzà¹
ë™ìÒtå¡ Îà‹à¹o ³à>åìÈ¹ Jå¤ A¡àáàA¡à[á, t¡àÒü l¡àA¡Q¹P¡[ºìA¡ šåo¢Kk¡ì>¹
³à‹¸ì³ "=¢î>[t¡A¡ š[¹ìÈ¤à ƒàì>¹ A¡àì\ ¤¸¤Òà¹ A¡¹à Òì¤¡ú
56) "à³àìƒ¹ l¡ü[W¡t¡ &A¡[i¡ >tå¡> í¤ìƒ[ÅA¡ ¤à[o\¸ >ã[t¡ [>ìÚ "àÎà ™àìt¡
&Gìšài¢¡-&¹ Ç¡»¡ ÒùàÎ &¤} Òü³ìšài¢¡-&¹ ¤[‹¢t¡ Ç¡ì»¡¹ ³ì‹¸ &A¡[i¡
Îà³gÎ¸ "àìÎú &ìÛ¡ìy* "à³àìƒ¹ [¤ìÅÈ >\¹ =àA¡ì¤ &³ &Î &³ Òü
&¤} Åø³[>[¤Øl¡ [Åì¿ú "à³¹à "à³àìƒ¹ ëƒìÅ¹ Ñ¬à=¢ ¹Û¡àÚ "NøÎ¹ Ò¤ &¤}
*ÚàÁ¢¡ ëi¡öl¡ "K¢à>àÒüì\Åì>¹ "”zK¢t¡ l¡üÄÚ>Åãº "=¢>ã[t¡P¡[º¹ šø[t¡*
>\¹ ¤à[Øl¡ìÚ ëƒ¤ú
57) Î³Ñz ¹à\¸ * ëƒìÅ¹ Î¤¢ƒºãÚ š[¹A¡¿>à * l¡üÄÚì>¹ \>¸, "à³¹à šÃ¸à[>}
A¡[³Å>[i¡ šå>–šø[t¡Ë¡à A¡¹¤, ™à ë³à[ƒ Î¹A¡à¹ ‡à¹à ">¸àÚ®¡àì¤ ë®¡ìR¡ ëƒ*Úà
ÒÚú &[i¡ [¤[®¡Ä ¹à\¸ * ëA¡ì@ƒø¹ ³ì‹¸ A¡ì=àšA¡=> šø[yû¡Úà &¤} l¡üÄÚ>³èºA¡
[¤ÈÚP¡[ºìA¡ A¡à™¢A¡¹ A¡¹ì¤ * ëƒÅ Î[k¡A¡ šì= "NøÎ¹ Òì¤ú
58) ¹à\¸ Î¹A¡à¹P¡[º¹ ™[ƒ ¹à\¸ [¤®¡à\> Î}yû¡à”z šøÑzà¤ =àìA¡ t¡ì¤ t¡à "à³¹à
J[t¡ìÚ ëƒJ¤¡ú
59) "à³àìƒ¹ í¤ìƒ[ÅA¡ >ã[t¡ [>®¢¡¹Åãº Òì¤ Î³Ñz ¹àìÊ¡ö¹ Åà[”zšèo¢ ÎÒà¤Ñ‚àì>¹
*š¹ú "à³àìƒ¹ šøìW¡Ê¡à Òì¤ ³à>åìÈ ³à>åìÈ ë™àKàì™àK ¤àØl¡àì>à¡ú [¤ìÅÈ®¡àì¤¡
Îà³à[\A¡, "=¢î>[t¡A¡ * A¡à[¹K[¹ ëÛ¡ìyú "à³àìƒ¹ Îà³[NøA¡ ƒÅ¢> Ò*Úà
l¡ü[W¡t¡, ¤Îåî‹¤ Aå¡iå¡´¬A¡³¡ú The world is one sweet familyú
60) šø[t¡¹Û¡à ëÛ¡ìy "à³àìƒ¹ \àt¡ãÚ [>¹àšv¡à¹ šøÅ¥[i¡* šøàÎ[UA¡ú "à³¹à &A¡[i¡
Î³Ú [>‹¢à[¹t¡ ³àÐ¡à¹ šÃ¸à> Îà³ì> ë¹ìJ ëƒìÅ¹ ³ì‹¸Òü šøìÚà\>ãÚ Îà³[¹A¡
™”|šà[t¡ [>³¢ào A¡¹ìt¡ W¡àÒüú &ìÛ¡ìy "à³àìƒ¹ l¡ü[W¡t¡ &A¡[i¡ Ñ¬Zá, ƒå>¢ã[t¡³åv¡û¡
šøìÎÎ &¤} š[º[Î¹ Îõ[Ê¡ A¡¹àú šø[t¡¹Û¡à ¤¸¤Ñ‚àÚ [>™åv¡û¡ ³à>åÈ * t¡àìƒ¹
š[¹¤à¹ìA¡ "à³¹à Î¤¹A¡³ A¡º¸ào³èºA¡ A¡àì\¹ "à*t¡à®å¡v¡û¡ A¡¹ìt¡ W¡àÒüú
&áàØl¡à, Îà³[¹A¡ ëÛ¡ìy [>ìÚàìK¹ \>¸ "à³¹à &A¡[i¡ [¤ìÅÈ >ã[t¡ A¡à™¢A¡¹ã
A¡¹ìt¡ W¡àÒü¡ú
61) ëƒìÅ¹ ÎA¡º ëÅø[o¹ \*Úà> &¤} t¡àìƒ¹ š[¹¤àì¹¹ ®¡[¤È¸t¡ Îå[>[ÆW¡t¡
A¡¹ìt¡ "à³à¹à &A¡[i¡ Îà³[KøA¡ š[¹A¡¿>à¹ ¹ê¡šàÚ> A¡¹¤¡ú
š[ÆW¡³¤ìU
ÎåÅàÎì>¹ >[\¹
³à ³à[i¡ ³à>åÈ Î¹A¡àì¹¹
ÎàìØl¡ 7 ¤áì¹ ¹àì\¸¹ l¡üÄÚ> - &A¡ >\ì¹
· ¹àì\¸¹ šøàÚ 10 ëA¡à[i¡ \>Î}J¸à¹ ³ì‹¸ šøàÚ 90% ³à>åÈÒü ëA¡à>* >à ëA¡à>*
Î¹A¡à[¹ š[¹ìÈ¤à¹ Îåå[¤‹à ëšìÚìá>ú
· ¤t¢¡³à> Î¹A¡àì¹¹ A¡³¢Îè[W¡ ³à>åìÈ¹ \@µ ë=ìA¡ "[”z³ ºN¥ š™¢”z šø[t¡[i¡
ëÛ¡yìA¡Òü ÑšÅ¢ A¡ì¹ìáú
· [ÅÇ¡ \@µàìºÒü, ‘Î¤å\Åøã’ šøA¡ì¿ &A¡[i¡ ³èº¸¤à> Kàìá¹ W¡à¹à - &¹š¹
"àìá ‘A¡>¸àÅøã’, ‘[ÅÛ¡àÅøã’, ‘Î¤å\Îà=ã’, Ñ¬à³ã [¤ì¤A¡à>@ƒ ë³[¹i¡-A¡à³-
[³X ÑHþºà¹[Åš, ‘Jàƒ¸Îà=ã’, ‘™å¤Åøã’, ‘¹ê¡šÅøã’, ‘Ñ¬à³ã [¤ì¤A¡à>@ƒ Ñ¬[>®¢¡¹
A¡³¢Î}Ñ‚à> šøA¡¿’, ‘Îà³à[\A¡ Îåå¹Û¡à ë™à\>à’ šø®õ¡[t¡ &A¡P¡Zá šøA¡¿ - Î¤
ëÅìÈ "àìá ‘Î³¤¸=ã’ ú
· ëƒìÅ¹ ³ì‹¸ 1 >} -
 [\&Î[l¡[š ¤õ[‡ý¡¹ Òà¹ ëƒìÅ¹ ³ì‹¸ Î¤ì=ìA¡ ë¤[Å
 100 [ƒì>¹ A¡à\, Nøà³ão "à¤àÎ * Nøà³ão ¹àÑzà [>³¢àìo ëƒìÅ¹ ³ì‹¸
ëÎ¹à
 [ÑHþº ël¡ì®¡ºšì³ì@i¡ ëƒìÅ¹ ³ì‹¸ 1 >}
 A¡àì\¹ Ñ¬Zát¡à * Òü ëi¡“¡à[¹} & ëƒìÅ¹ ëÎ¹à
 &³ &Î &³ Òü ëÎC¡ì¹ ˜¡oƒàì> ëƒìÅ¹ ëÎ¹à
 Òü\ "¤ lå¡[Ú} [¤\ì>ìÎ ëƒìÅ¹ ³ì‹¸ ">¸t¡³ ëÎ¹à
 Î}J¸àºQå ¤õ[v¡ * ˜¡o šøƒàì> ëƒìÅ¹ ëÎ¹à
 Aõ¡ÈìA¡¹ "àÚ ¤õ[‡ý¡ìt¡ ëƒìÅ¹ ëÎ¹à (3 P¡o "àÚ ë¤ìØl¡ìá)
· &[KìÚ ¤à}ºà -
 ¤à}ºà¹ [\[®¡& (Gross Value Added) ¤õ[‡ý¡¹ KØl¡ \àt¡ãÚ KìØl¡¹ ë=ìA¡
65% ë¤[Å
 ¤à}ºà¹ [Å¿ìÛ¡ìy ¤õ[‡ý¡¹ KØl¡ \àt¡ãÚ KìØl¡¹ ë=ìA¡ 194% ë¤[Å
 ¤à}ºà¹ š[¹ìÈ¤à ëÛ¡ìy ¤õ[‡ý¡¹ KØl¡ \àt¡ãÚ KìØl¡¹ ë=ìA¡ 26% ë¤[Å
 ¤à}ºà¹ Aõ¡[È * Î}ÅÃÊ¡ ëÛ¡ìy ¤õ[‡ý¡¹ KØl¡ \àt¡ãÚ KìØl¡¹ ë=ìA¡
247% ë¤[Å
 ¹àì\¸¹ ¹à\Ñ¬ "àƒàÚ Kt¡ ÎàìØl¡ 7 ¤áì¹ "àØl¡àÒü P¡o ë¤ìØl¡ìá
 ¹àì\¸ ë¤A¡à¹ìâ«¹ Òà¹ A¡ì³ìá 40%
 Kt¡ ÎàìØl¡ 7 ¤áì¹ ¹à\¸ Î¹A¡àì¹¹ ³èº‹>ã ëÛ¡ìy J¹W¡ ë¤ìØl¡ìá 9 P¡o,
Îà³à[\A¡ ëÛ¡ìy J¹W¡ ë¤ìØl¡ìá 4 P¡o, Aõ¡[È * Î}[ÅÃÊ¡ ëÛ¡y šøàÚ 7 P¡o
&¤} š[¹A¡àk¡àì³à šøàÚ 4 P¡o ¤õ[‡ý¡ ëšìÚìá ú
 Îà¹à ëƒìÅ¹ ³ì‹¸ Î¤ì=ìA¡ ë¤[Å ‹à>, Î[ª, ³‹å * ³àìá¹ W¡à¹à l¡ü;šàƒ>
· Aõ¡[È * Î}[ÅÃÊ¡ ëÛ¡y -
 Aõ¡ÈìA¡¹ "àÚ ¤õ[‡ý¡ ëšìÚìá 3 P¡o ú
 Jàƒ¸ÅÈ¸ l¡ü;šàƒì>¹ \>¸ š¹š¹ 5 ¤à¹ ®¡à¹t¡ Î¹A¡àì¹¹ ‘Aõ¡[ÈA¡³¢o’
šå¹ÑHþà¹
 30ëÅ \à>åÚà[¹, 2019 W¡àºå A¡¹à ÒìÚìá ‘Aõ¡ÈA¡ ¤Þêå¡’ šøA¡¿ - ¹àì\¸¹
Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ ¤áì¹ ƒåÒü [A¡[Ñzìt¡ &A¡¹ šø[t¡ 5 Òà\à¹ i¡àA¡à ÎÒàÚt¡à ú
 ™àìƒ¹ &A¡ &A¡ì¹¹ A¡³ \[³ "àìá, t¡à¹à* \[³¹ š[¹³ào ">åÚàÚã
"à>åšà[t¡A¡ Òàì¹ (>è¸>t¡³ &A¡ Òà\à¹ i¡àA¡à) ÎÒàÚt¡à šàì¤>ú
 18 ¤á¹ ë=ìA¡ 60 ¤á¹ ¤ÚÎ š™¢”z Aõ¡ÈA¡ ³à¹à ëKìº š[¹¤à¹ìA¡ 2 ºÛ¡
i¡àA¡à ÎÒàÚt¡à ú
 &¹ \>¸ ¹à\¸ Î¹A¡àì¹¹ šøàÚ 5 Òà\à¹ ëA¡à[i¡ i¡àA¡à J¹W¡ Òì¤ ú
 &Òü šøA¡ì¿ ¹àì\¸¹ šøàÚ 72 ºÛ¡ Aõ¡ÈA¡ l¡üšAõ¡t¡ Òì¤>ú
 Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ ÅÎ¸[¤³à¹ [šø[³Úàì³¹ Î´šèo¢ i¡àA¡àÒü ¹à\¸ Î¹A¡à¹ ¤Ò> A¡¹ìá,
Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ &¹ \>¸ ëA¡à>* i¡àA¡à [ƒìt¡ ÒìZá >à - &¹ \>¸ Î¹A¡àì¹¹
¤áì¹ 700 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à J¹W¡ Òì¤ ú
 Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ ‹àì>¹ >¸à™¸ ³èº¸ Î¹àÎ[¹ Òàìt¡ šà*Úà Îåå[>[ÆW¡t¡ A¡¹ìt¡ W¡àºå
A¡¹à ÒìÚìá ‘[>ì\ ‹à> [ƒ>, [>ì\ ëW¡A¡ [>>’ šøA¡¿ú
 Aõ¡[È \[³ìt¡ Jà\>à * [³l¡üìi¡Å> [ó¡ Î´šèo¢ ³Aå¡¤ A¡¹à ÒìÚìáú
 2018-19 J[¹ó¡ ³¹Ç¡ì³, ‹àì>¹ >è¸>t¡³ ÎÒàÚA¡ ³åº¸ (2017-18
J[¹ó¡ ³¹Ç¡ì³¹ Aå¡Òü@i¡àº šø[t¡ 1550/- i¡àA¡à ë=ìA¡ ¤à[Øl¡ìÚ Aå¡Òü@i¡àº
šø[t¡ 1750/- i¡àA¡à A¡¹à ÒìÚìáú
 ">¸à>¸ ó¡Îìº¹ "®¡à¤ã [¤[yû¡ ¤Þê¡ A¡ì¹ l¡ü;šÄ ó¡Îìº¹ >¸à™¸ ³èº¸ [>[ÆW¡t¡
A¡¹ìt¡ &A¡[i¡ [¤ìÅÈ t¡Ò[¤º Kk¡> A¡¹à ÒìÚìáú
 šøàAõ¡[t¡A¡ ƒåì™¢ààìK ó¡Îº >Ê¡ Ò*Úà¹ A¡à¹ìo Û¡[t¡NøÑz šøàÚ 66 ºÛ¡ Aõ¡ÈA¡
š[¹¤à¹ìA¡ >tå¡> A¡ì¹ W¡àÈ A¡¹à¹ \>¸ ¹à\¸ Î¹A¡àì¹¹ [>\Ñ¬ t¡Ò[¤º
ë=ìA¡ šøàÚ 2 Òà\à¹ 415 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à "à[=¢A¡ ÎÒàÚt¡à ëƒ*Úà ÒìÚìáú
 Aõ¡ÈA¡ ¤à‹¢A¡¸®¡àt¡à¹ š[¹³ào ³à[ÎA¡ 750/- i¡àA¡à ë=ìA¡ ¤à[Øl¡ìÚ 1000/-
i¡àA¡à &¤} l¡üšì®¡àv¡û¡à¹ Î}J¸à 66 Òà\à¹ ë=ìA¡ ¤à[Øl¡ìÚ 1 ºÛ¡ A¡¹à
ÒìÚìáú
 963[i¡ A¡àÐ¡³ ÒàÚà[¹} ëÎ@i¡à¹ Ñ‚àš> A¡¹à ÒìÚìá ë™Jà> ë=ìA¡ >à³³ày
®¡àØl¡àÚ Ûå¡‰ * šøà[”zA¡ W¡à[Èìƒ¹ Aõ¡[È ™”|šà[t¡ ¤¸¤Òàì¹¹ Îååì™àK ëƒ*Úà
ÒìZáú
 50 ºìÛ¡¹* ë¤[Å ‘ÎìÚº ëÒº= A¡àl¢¡’ [¤t¡¹o A¡¹à ÒìÚìáú
 l¡àºÅìÎ¸¹ l¡ü;šàƒ> 2.51 P¡o, ít¡º¤ãì\¹ l¡ü;šàƒ> 1.6 P¡o, ®å¡j¡à¹
l¡ü;šàƒ> 3.8 P¡o, ë³ài¡ Jàƒ¸ÅìÎ¸¹ l¡ü;šàƒ> 1.24 P¡o ¤õ[‡ý¡ ëšìÚìá,
™à Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ A¡ìÚA¡ P¡o ë¤[Å l¡üšà\¢ì>¹ Îååì™àK A¡ì¹ [ƒìZáú
 Îà¹à ¹àì\¸ ë³ài¡ šøƒv¡ [A¡Èào ëyû¡[l¡i¡ A¡àìl¢¡¹ Î}J¸à 69 ºìÛ¡¹* ë¤[Å,
2011 Îàìº¹ "àìK &Òü Î}J¸à [áº ³ày 27 ºÛ¡ú
 Îà¹à ¹àì\¸ 186[i¡ ‘[A¡Èào ³à[“¡’ KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìáú
 [>Ú[³t¡ ">å[Ë¡t¡ ÒìZá ‘³à[i¡ l¡ü;Î¤’ú
 [ÎUå¹ "àì@ƒàºì>¹ Ñ¶¹ìo ³>åì³@i¡ ît¡[¹ A¡¹à ÒìZá ú &Òü "àì@ƒàº>ìA¡
Ñ¶¹o A¡ì¹ šø[t¡ ¤á¹ 14Òü ëÎìŸi¡´¬¹ [ÎUå¹ [ƒ¤Î [ÒÎàì¤ šàº>
A¡¹à ÒÚ ú
 >@ƒãNøà³ Aõ¡ÈA¡ "àì@ƒàºì>¹ ÅÒãƒìƒ¹ šø[t¡ Åø‡ý¡à \à>àìt¡, 2012 Îàº
ë=ìA¡ šø[t¡ ¤á¹ 14-Òü ³àW¢¡ ‘Aõ¡ÈA¡ [ƒ¤Î’ [ÒÎàì¤ šà[ºt¡ ÒìÚ "àÎìáú
&Òü [ƒì> Aõ¡ÈA¡ìƒ¹ìA¡ ‘Aõ¡ÈA¡¹â¥ Î´¶à>’ šøƒàì>¹ ³à‹¸ì³ Î´¶à[>t¡ A¡¹à
ÒÚú
 Îà¹à ¹àì\¸ 2011-17 Îàìº šøƒv¡ šàj¡à¹ Î}J¸à 3 ºÛ¡ 5
Òà\àì¹¹* ë¤[Å, ë™Jàì> 2005-11 Îàìº &Òü Î}J¸à [áº ë³àìi¡ 1
ºÛ¡ 60 Òà\à¹ú
 ¤à[Øl¡ìt¡ ¤ìÎ ">ºàÒüì> \[³ Î}yû¡à”z [¤[®¡Ä š[¹ìÈ¤à ë™³> \[³¹ šW¢¡à,
[³l¡üìi¡Å>, A¡>®¡àÎ¢> Òüt¡¸à[ƒ šà*Úà¹ \>¸ >tå¡> ÒüìºA¡i¡ö[>A¡ ël¡[º®¡à[¹
Îà[®¢¡Î [ÎìÐ¡³ W¡àºå A¡¹à ÒìÚìá ú
 l¡üv¡¹à[‹A¡à¹ Îèìy šøàœ¡ \[³¹ [³l¡üìi¡Åì>¹ ëÛ¡ìy [³l¡üìi¡Å> [ó¡ ³Aå¡¤
A¡¹à ÒìÚìá ú
 ë™Î¤ še¡àìÚìt¡ &Jì>à ¤¸à[S¡} š[¹ìÈ¤à ëš]ìáàÚ[> ëÎJàì> ¹à\¸
Î¹A¡àì¹¹ ëA¡à "šàì¹[i¡®¡ ¤¸àìS¡¹ ³à‹¸ì³ ¤¸à[S¡} š[¹ìÈ¤à ëƒ*Úà¹
¤¸¤Ñ‚à A¡¹à ÒìZá ú
 ‘³Ú>à ³ìl¡º’ &¹ ³à‹¸ì³ \ºàÅìÚ ¹ç¡Òü A¡àt¡ºà ³õìKº Òüt¡¸à[ƒ ³àìá¹
W¡à¹à ît¡[¹ &¤} W¡àÈ A¡ì¹ ¤áì¹ ëÒC¡¹ šø[t¡ 12000 ëA¡[\ ³àá l¡ü;šàƒ>
A¡¹à ÒìZá ú
 ‘\º ‹ì¹à \º ®¡ì¹à’ šøA¡ì¿ 2 ºÛ¡ 62 Òà\àì¹¹ ë¤[Å šåAå¡¹ A¡ài¡à
ÒìÚìá ë™P¡[º ³àá W¡àìÈ¹ \>¸ ¤¸¤Òà¹ A¡¹à ÒìZá ú
 ³;Î¸\ã¤ãìƒ¹ \>¸ "à¤àÎ ít¡[¹¹ ">åƒà> 75 Òà\à¹ i¡àA¡à ë=ìA¡ ¤à[Øl¡ìÚ
1 ºÛ¡ i¡àA¡à A¡¹à ÒìÚìáú
 šøÎUt¡ l¡üìÀJ¸, ¹àì\¸¹ šøàÚ 15 Òà\à¹ šøàoã¤Þêå¡/šøàoã[³y/šøàoãìÎ¤ã-
ìƒ¹, 1500/- i¡àA¡à [>Ú[³t¡ šà[¹Åø[³A¡ Îåå[>[ÆW¡t¡ A¡¹à ÒìÚìáú &¹
šàÅàšà[Å, [>[ƒ¢Ê¡ š[¹³àìo¹ ë¤[Å A¡à\ A¡¹ìº "[t¡[¹v¡û¡ l¡ü;ÎàÒ ®¡àt¡à
ÎÒ šø[t¡ 3 ¤á¹ "”z¹, 10% Òàì¹ šà[¹Åø[³A¡ ¤õ[‡ý¡¹ ¤¸¤Ñ‚à A¡¹à ÒìÚìá¡ú
 ÒàòÎ * ³å¹Kã¹ [l¡³ l¡ü;šàƒ> ¤õ[‡ý¡¹ ºìÛ¡¸ W¡àºå A¡¹à ÒìÚìá >tå¡> [¤ìÅÈ
l¡ü;ÎàÒ šøA¡¿-2017ú
 &Òü šøA¡ì¿, [l¡³ l¡ü;šàƒA¡ ÒàòÎ ¤à ³å¹[K¹ Jà³à¹ Ñ‚àšì>¹ \>¸ Î¹A¡à¹
ë=ìA¡ ">åƒà>, ë³Úà[ƒ ˜¡ìo¹ *š¹ Îååìƒ ®¡tå¢¡[A¡, [¤ƒå¸; ³àÇ¡ìº¹ *š¹
®¡tå¢¡[A¡ * áàØl¡ &¤} Ð¡¸à´š [l¡l¡ü[i¡ * ë¹[\ìÐ¡öÅ> [ó¡- ët¡ ®¡tå¢¡[A¡ ëƒ*Úà
ÒìZáú
· Ñ¬àÑ‚¸ * š[¹¤à¹ A¡º¸ào-
 Î¹A¡à[¹ ÒàÎšàt¡àìº [¤>à šÚÎàÚ [W¡[A¡;Îà * ë¹àK [>o¢ìÚ¹ ¤¸¤Ñ‚à
 Ñ¬àÑ‚¸Îà=ã šøA¡ì¿¹ ³à‹¸ì³ ë¤Î¹A¡à[¹ ÒàÎšàt¡àìº* [¤>à³èìº¸ 5 ºÛ¡
i¡àA¡à š™¢”z Ñ¬àÑ‚¸[¤³à¹ Îååì™àK ú &Òü šøA¡ì¿ šøàÚ ëƒØl¡ ëA¡à[i¡ š[¹¤àì¹¹
šøàÚ ÎàìØl¡ Îàt¡ ëA¡à[i¡ ³à>åÈ >[=®å¡v¡û¡ ú ó¡ìº ¹àì\¸¹ 75% ³à>åÈ’Òü
Ñ¬àÑ‚¸[¤³à¹ "à*t¡àÚ ú
 Ñ¬[>®¢¡¹ ëKàË¡ã/"àÅà A¡³¢ã/"àÒü[Î[l¡&Î A¡³¢ã/[Î[®¡A¡ ®¡ºà[@i¡Úà¹/
še¡àìÚt¡ * [³l¡ü[>[Îš¸à[º[i¡-¹ [>¤¢à[W¡t¡ ÎƒÎ¸Ko/šøàv¡û¡> Aõ¡[t¡ yû¡ãØl¡à[¤ƒ/
ÑHåþº, A¡ìº\, [¤Å«[¤ƒ¸àºÚ, Î¤¢[ÅÛ¡à [³Å>, ¹à\¸ Î¹A¡à[¹ "[ó¡Î * ¹à\¸
Î¹A¡à¹ K[k¡t¡ [¤[®¡Ä A¡[³Åì> [>™åv¡û¡ Wå¡[v¡û¡¤‡ý¡ A¡³¢ãKo/šàÅ«¢[ÅÛ¡A¡Ko,
Nøà³ še¡àìÚìt¡¹ Îàì= ™åv¡û¡ ëÒà[³*š¸à[=A¡ * "àÚåì¤¢[ƒA¡ [W¡[A¡;ÎA¡/
[ÅÇ¡[ÅÛ¡à ëA¡@ƒø * ³à‰àÎà [ÅÛ¡àìA¡ì@ƒø¹ Î´ßÎà¹A¡ * Î´ßÎà[¹A¡à/
A¡ºA¡àt¡à l¡üZW¡ >¸àÚàºìÚ ¤ƒ[º A¡³¢ãKo/šè¤¢ >[=®å¡v¡û¡ "à¹ &Î [¤ *ÚàÒü
&¹ Îåå[¤‹àì®¡àKã/š[¹W¡à[¹A¡à, ÒA¡àÎ¢, Î¸à[>ìi¡Å> *ÚàA¢¡à¹, š[¹¤Ò>
A¡³¢ãKo, [¹GàW¡àºA¡, ëƒàA¡àì>¹ A¡³¢ãKo - &¹à ÎA¡ìº Îš[¹¤àì¹
&¤} ¹àì\¸¹ &Î Òü [Î [Î ">åÎàì¹ [¤ì¤[W¡t¡ š[¹¤àì¹¹ ÎƒÎ¸Ko &J>
Ñ¬àÑ‚¸Îà=ã šøA¡ì¿¹ Îåå[¤‹àì®¡àKã ú
 ³[Òºà Û¡³t¡àÚì>¹ ºìÛ¡¸ Ñ¬àÑ‚¸Îà=ã Ñ¶ài¢¡A¡àl¢¡[i¡ š[¹¤àì¹¹ ³[Òºà
ÎƒìÎ¸¹ >àì³ ëƒ*Úà ÒìZá ú &Òü šøA¡ì¿¹ Îåå[¤‹à *Òü š[¹¤àì¹¹ ÎA¡º
ÎƒÎ¸ áàØl¡à* ³[Òºà¹ [>ì\¹ ³à * ¤à¤à šàì¤> ú
 Ñ¬àÑ‚¸Îà=ã šøA¡ì¿ &Òü Îåå[¤‹à ëƒ*Úà¹ \>¸ Î¹A¡àì¹¹ ¤áì¹ 925 ëA¡à[i¡
i¡àA¡à J¹W¡ Òì¤ ú
 ë\ºà Ñzì¹ "t¡¸à‹å[>A¡ [W¡[A¡;Îà š[¹ìÈ¤à ëš]ìá [ƒìt¡, Îà¹à ¹àì\¸ 42[i¡
³à[Âi¡-Îååšà¹ ëÑšÅà[º[i¡ ÒàÎšàt¡àº KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìáú
 Î¹A¡à[¹ ÒàÎšàt¡àìº 28 Òà\àì¹¹* ë¤[Å ë¤l¡ ¤àØl¡àì>à ÒìÚìá ú
 Kt¡ ÎàìØl¡ Îàt¡ ¤áì¹ ¹àì\¸ 8[i¡ ë³[l¡ìA¡º A¡ìº\ W¡àºå A¡¹à ÒìÚìá &¤}
"àì¹à 10 [i¡ >tå¡> ë³[l¡ìA¡º A¡ìº\ [>³¢àìo¹ A¡à\ W¡ºìá ú
 "à\ Îà¹à ¹àì\¸ 307[i¡ SNSU &¤} 69 [i¡ SNCU ¹ìÚìá, ë™Jàì>
2011 Îàìº¹ "àìK &A¡[i¡* SNSU [áº >à &¤} SNCU [áº ³ày
6 [i¡ ú
 42 [i¡ [yû¡[i¡A¡¸àº ëA¡Úà¹ Òül¡ü[>i¡, 26 [i¡ ÒàÒü [l¡ìš“¡[X Òül¡ü[>i¡, 16 [i¡
³àƒà¹ "¸à“¡ W¡àÒüÁ¡ Òà¤, 116 [i¡ ëó¡Úà¹ šøàÒüÎ ë³[l¡[Î> Åš &¤}130
[i¡ ëó¡Úà¹ šøàÒüÎ l¡àÚàK>[Ð¡A¡ ëÎ@i¡à¹ KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìá ú
 Î”zà>Î´±¤à * šøÎå[t¡ìƒ¹ \>¸ ¹àì\¸¹ šøt¡¸”z "e¡ìº KìØl¡ ët¡àºà ÒìZá
12 [i¡ ‘Waiting Hut’ú
 Îà¹à ¹à\¸ \æìØl¡ 11 Òà\àì¹¹ ë¤[Å ëÒº= Îà¤ìÎ@i¡à¹ * šøàÒü³à[¹ ëÒº=
ëÎ@i¡à¹ìA¡ ÎååÑ¬àÑ‚¸ìA¡@ƒø [ÒÎàì¤ KìØl¡ ët¡àºà ÒìZá ú Òü[t¡³ì‹¸Òü 430 [i¡
ÎååÑ¬àÑ‚¸ìA¡@ƒø W¡àºå A¡¹à ÒìÚìá ú
 šøà[t¡Ë¡à[>A¡ šøÎì¤¹ Òà¹ 2011 Îàìº¹ 65% ë=ìA¡ ë¤ìØl¡ 97.5%
ÒìÚìá ú
 [ÅÇ¡³õtå¡¸¹ Òà¹ 2011 Îàìº¹ 32 ë=ìA¡ A¡ì³ 25 ÒìÚìá ú
 ³àtõ¡³õtå¡¸¹ Òà¹ 2011 Îàìº¹ 113 ë=ìA¡ A¡ì³ 101 ÒìÚìá ú
 [i¡A¡à A¡¹o 2011 Îàìº¹ 80% ë=ìA¡ ë¤ìØl¡ 99% ÒìÚìá ú
· [ÅÛ¡à * A¡à[¹K[¹ [ÅÛ¡à -
 ÑHåþìº¹ áàyáàyãìƒ¹ìA¡ [¤>à šÚÎàÚ ¤Òü, ël¡öÎ, \åìt¡à, ¤¸àK, ëi¡Ð¡-
ëššà¹Î
 Î³Ñz ÑHåþìº [³l¡ ël¡ [³º
 Î³Ñz ÑHåþìº šà>ãÚ \º, ë³ìÚìƒ¹ \>¸ "àºàƒà ëÅïW¡àKà¹
 Kt¡ ÎàìØl¡ Îàt¡ ¤áì¹ šøàÚ 1 Òà\à¹ >tå¡> šøàÒü³à[¹ * 6 Òà\à¹ >tå¡>
"àšà¹ šøàÒü³à[¹ ÑHåþº Ñ‚àš> A¡¹à ÒìÚìá ú šøàÚ 700 "àšà¹ šøàÒü³à[¹
ÑHåþºìA¡ ëÎìA¡“¡à[¹ìt¡ &¤} 2 Òà\àì¹¹ l¡üš¹ ëÎìA¡“¡à[¹ ÑHåþºìA¡ ÒàÚà¹
ëÎìA¡“¡à[¹ìt¡ l¡üÄãt¡ A¡¹à ÒìÚìá ú
 ¹àì\¸ 28 [i¡ >tå¡> [¤Å«[¤ƒ¸àºÚ * 50[i¡ >tå¡> A¡ìº\ Ñ‚àš> A¡¹à
ÒìÚìáú &áàØl¡à, "à¹* 11[i¡ >tå¡> [¤Å«[¤ƒ¸àºÚ KìØl¡ ët¡àºà ÒìZáú
 &áàØl¡à, 2 [i¡ [Ò[@ƒ ³à‹¸³ A¡ìº\ * Òà*Øl¡à ë\ºà¹ "à¹ç¡šàØl¡àìt¡ ¹àì\¸¹
šø=³ [Ò[@ƒ ³à‹¸³ [¤Å«[¤ƒ¸àºÚ KìØl¡ ët¡àºà ÒìZá ú
 k¡àAå¡¹>Kì¹ KìØl¡ ët¡àºà ÒìZá >tå¡> Ò[¹W¡àòƒ-P¡¹ç¡W¡àòƒ [¤Å«[¤ƒ¸àºÚ &¤}
Aõ¡Ì¡>Kì¹ KìØl¡ ët¡àºà Òì¤ &Òü [¤Å«[¤ƒ¸àºìÚ &Gìi¡>Å> A¡¸à´šàÎú
 Aõ¡Ì¡>Kì¹ KìØl¡ ët¡àºà ÒìZá A¡>¸àÅøã [¤Å«[¤ƒ¸àºÚ
 ¹à\à¹Òàìi¡¹ [>l¡ü i¡àl¡üì> šøàÚ 257 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à ¤¸ìÚ KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìá
"à[ºÚà [¤Å«[¤ƒ¸àºìÚ >¤[>[³¢t¡ ®¡¤>ú
 šè¤¢ ë³[ƒ>ãšåì¹¹ ³[ÒÈàƒìº KìØl¡ ët¡àºà ÒìZá >tå¡> ³Òàuà KàÞê¡ã
[¤Å«[¤ƒ¸àºÚú
 KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìá l¡àÚ³“¡ Òà¹¤à¹ ³[Òºà [¤Å«[¤ƒ¸àºÚ - šè¤¢àe¡ìº¹
šø=³ ³[Òºà [¤Å«[¤ƒ¸àºÚú
 Î´ß[t¡, W¡àºå ÒìÚìá ëšø[Îìl¡[X [¤Å«[¤ƒ¸àºìÚ [>l¡üi¡àl¡ü> A¡¸à´šàÎú >tå¡>
&Òü A¡¸à´šàÎ Ñ‚àšì>¹ \>¸ ¹à\¸ Î¹A¡àì¹¹ t¡¹ìó¡ Î´šèo¢ [¤>à³èìº¸ 10
&A¡¹ \[³ &¤} >tå¡> ®¡¤> ít¡[¹¹ \>¸ šøàÚ 185 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à ëƒ*Úà
ÒìÚìáú
 &³ [ó¡º * [š &ÒüW¡ [l¡ áàyáàyãìƒ¹ [¹ÎàW¢¡ ÑHþºà¹[Åìš¹ i¡àA¡à
Òül¡ü[\[Î ¤Þê¡ A¡ì¹ ëƒ*ÚàÚ ¹à\¸ Î¹A¡à¹ [>\Ñ¬ t¡Ò[¤º ë=ìA¡ i¡àA¡à ¤¹à„
A¡ì¹ìá ú
 A¡º¸àoãìt¡ KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìá ¹àì\¸¹ šø=³ Indian Institute of
Information Technology (IIIT) ú
 óå¡[ºÚàÚ KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìá ¹àì\¸¹ šø=³ Indian Institute of
Handloom Technology (IIHT) ú
 Ò[¹oQài¡àÚ W¡àºå ÒìÚìá MAKAUT (Maulana Abul Kalam Azad
University of Technology)-&¹ A¡¸à´šàÎú
 A¡à[¹K[¹ [ÅÛ¡àÚ 188 [i¡ >tå¡> "àÒü [i¡ "àÒü * 88 [i¡ >tå¡> š[ºìi¡A¡[>A¡
Ñ‚àš> ú ë™Jàì> 2011 Îàìº¹ "àìK "àÒü [i¡ "àÒü [áº ³ày 80 [i¡ *
š[ºìi¡A¡[>A¡ [áº ³ày 65 [i¡ú
 ‘l¡ü;A¡È¢ ¤à}ºà’ A¡³¢Îè[W¡ìt¡ šø[t¡ ¤á¹ šøàÚ 6 ºÛ¡ ™å¤A¡-™å¤t¡ãìA¡ [ÑHþº
ëi¡ö[>} ëƒ*Úà ÒìZáú
 ‘l¡ü;A¡È¢ ¤à}ºà’ šøA¡¿ Òül¡ü>àÒüìi¡l¡ ë>Å>Î &¹ Îì¤Œà¢ZW¡ šå¹ÑHþàì¹¹ \>¸
³ì>à>ãt¡ ú Îà¹à [¤ìÅ«¹ 1140 [i¡ šøA¡ì¿¹ ³ì‹¸ šø=³ 5 [i¡-¹ ³ì‹¸
[>¤¢à[W¡t¡ ú
 2013, 2014 &¤} 2016 Îàìº "º Òü[“¡Úà [ÑHþº A¡[´š[i¡Åì> šø=³
Ñ‚à> "[‹A¡à¹
· še¡àìÚt¡ * Nøàì³àÄÚ> -
 100-[ƒì>¹ A¡à\, Nøà³ão "à¤àÎ * Nøà³ão ÎØl¡A¡ šøA¡ì¿ ¤à}ºà ëƒìÅ¹
ëÎ¹à ú
 100-[ƒì>¹ A¡àì\, ë³ài¡ Åø³[ƒ¤Î Îõ[Ê¡ìt¡, š[¹¤à¹-[šáå Åø³[ƒ¤Î
Îõ[Ê¡ìt¡¡ &¤} ë³ài¡ J¹ìW¡¹ [ÒÎàì¤ ¤à}ºà ëƒìÅ¹ ³ì‹¸ 1>}
 Kt¡ ÎàìØl¡ Îàt¡ ¤áì¹ ¹àì\¸ 100 [ƒì>¹ A¡àì\ šøàÚ 42,126 ëA¡à[i¡
i¡àA¡à J¹W¡ A¡ì¹ ë³ài¡ šøàÚ 191 ëA¡à[i¡¹ ë¤[Å Åø³[ƒ¤Î ît¡[¹ A¡¹à ÒìÚìáú
 Nøà³ * ÅÒì¹ Kt¡ ÎàìØl¡ Îàt¡ ¤áì¹ ë³ài¡ 40 ºÛ¡ ¤à[Øl¡ ît¡[¹ A¡ì¹ ëƒ*Úà
ÒìÚìá &¤} 26000 [A¡[³ ¹àÑzà [>³¢ào * šå>[>¢³¢ào A¡¹à ÒìÚìá ú
 100-[ƒì>¹ A¡à\, ¤à}ºà¹ "à¤àÎ ë™à\>à Òüt¡¸à[ƒ šøA¡ì¿¹ Îàì= ™åv¡û¡
¹àì\¸¹ šøàÚ 25 Òà\à¹ ‘[®¡ìº\ [¹ìÎàÎ¢ šàÎ¢>’-ëƒ¹ ¤à[È¢A¡ A¡àì\¹
[ƒ> (30 [ƒ> ë=ìA¡) ¤à[Øl¡ìÚ 50-55 [ƒ> A¡¹à ÒìÚìáú &¹ ó¡ìº, t¡à¹à
¤à[È¢A¡ 16 Òà\à¹ i¡àA¡à š™¢”z "àÚ A¡¹ìt¡ šà¹ì¤>ú
 ‘Î³¤¸=ã’ šøA¡ì¿, Îà¹à ¹àì\¸ šøàÚ 2 ºÛ¡ ³à>åÈ l¡üšAõ¡t¡ ÒìÚìá>ú
 ‘î¤t¡¹oã’ šøA¡ì¿ ÆµÅà> * í¤ƒå¸[t¡A¡ Wå¡ÀãP¡[º¹ l¡üÄÚ> A¡¹à ÒìZá ú
· Î}J¸àºQå l¡üÄÚ> -
 Î}J¸àºQå l¡üÄÚ> ƒœ¡ì¹¹ ¤àì\i¡ ¤¹à„ 2010-11 Îàìº¹ 472
ëA¡à[i¡ i¡àA¡à ë=ìA¡ 8 P¡o ë¤ìØl¡ 2018-19 Îàìº 3,258 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à
ÒìÚìá ú
 [¤Kt¡ ÎàìØl¡ 7 ¤áì¹, ¹àì\¸:
 2 ëA¡à[i¡ 3 ºìÛ¡¹* ë¤[Å Î}J¸àºQå ÑHþºà¹[Åš ëƒ*Úà ÒìÚìá, ™à¹
"à[=¢A¡ ³èº¸ 5257 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹* ë¤[Å &¤} ™à ëƒìÅ¹ ³ì‹¸ 1 >}¡ú
 8 ºìÛ¡¹* ë¤[Å Î}J¸àºQå ™å¤A¡-™å¤t¡ãìA¡ Ñ¬ì¹à\Kàì¹¹ \>¸,
1300 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹* ë¤[Å ˜¡o ëƒ*Úà ÒìÚìá ™à ëƒìÅ¹ ³ì‹¸ 1 >}
 l¡üZW¡[ÅÛ¡à¹ ëÛ¡ìy Îà‹à¹o áàyáàyãìƒ¹ "àÎ> Î}J¸à >à A¡[³ìÚ Î}J¸àºQå
áàyáàyãìƒ¹ \>¸ 17% "àÎ> ¤õ[‡ý¡ A¡¹à ÒìÚìá ú
 Ñ‚à>ãÚ ³à>åìÈ¹ A¡³¢Î}Ñ‚à> ¤õ[‡ý¡¹ ºìÛ¡¸, Îà¹à ¹àì\¸ 528[i¡ ‘A¡³¢t¡ã=¢’
KìØl¡ ët¡àºà ÒìZáú
 [>l¡ü i¡àl¡üì> šøàÚ 20 &A¡¹ \à™KàÚ šøàÚ 257 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à ¤¸ìÚ KìØl¡
ët¡àºà ÒìÚìá "à[ºÚà [¤Å«[¤ƒ¸àºìÚ >tå¡> A¡¸à´šàÎ &¤} áày * áàyãìƒ¹
\>¸ šõ=A¡ ÒìÐ¡º ú
 ¹à\à¹Òàìi¡ 5 &A¡¹ \[³¹ l¡üš¹ šøàÚ 100 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à ¤¸ìÚ [>³¢ào
A¡¹à ÒìÚìá 12 t¡º [¤[ÅÊ¡ tõ¡t¡ãÚ Ò\ i¡à*Úà¹ A¡³ìšÃG ³[ƒ>à-tå¡º-
×ðà\ &¹ú &Jàì> &A¡ÎìU [t¡> Òà\à¹-&¹ ë¤[Å Ò\-šèo¸à=¢ã =àA¡ìt¡
šà¹ì¤>ú
 šøàÚ ÎàìØl¡ W¡à¹ Òà\à¹ A¡¤¹Ñ‚àì>¹ W¡à[¹[ƒìA¡ šàò[W¡º ëƒ*Úà ÒìÚìá ú
· ">NøÎ¹ A¡º¸ào * "à[ƒ¤àÎã l¡üÄÚ>-
 ">NøÎ¹ A¡º¸ào * "à[ƒ¤àÎã l¡üÄÚo ƒœ¡ì¹¹ [³[ºt¡ ¤àì\i¡ ¤¹à„
2010-11 Îàìº¹ 566.50 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à ë=ìA¡ [t¡>P¡ìo¹ ë¤[Å ¤õ[‡ý¡
ëšìÚ 2018-19 Îàìº 1785 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à ÒìÚìá ú
 šõ=A¡ "à[ƒ¤àÎã l¡üÄÚ> ƒœ¡¹ Kk¡> A¡¹à ÒìÚìá ™à ³à>>ãÚà ³åJ¸³”|ã [>ì\
ëƒJìá> ú
 ³à>>ãÚà ³åJ¸³”|ã¹ Î®¡àš[t¡ìâ« i¡öàÒü¤Î "¸àl¡®¡àÒüÎ[¹ A¡àl¡ü[Xº * [Î[l¡l¡üÁ¡
A¡àÐ¡ "¸àl¡®¡àÒüÎ[¹ A¡àl¡ü[Xº Kk¡> A¡¹à ÒìÚìá &¤} [>Ú[³t¡ [³[i¡} &¹
³à‹¸ì³ "à[ƒ¤àÎã * t¡š[Å[º \à[t¡¹ ³à>åìÈ¹ [¤[®¡Ä l¡üÄÚ> šøA¡ì¿¹
"NøK[t¡ š™¢ààìºàW¡>à A¡¹à ÒìZá ú
 ‘Î¤å\ Îà=ã’ šøA¡ì¿ AÃ¡àÎ &Òüi¡ ë=ìA¡ iå¡ìÚºô®¡ &¹ áàyáàyãìƒ¹ 1 ëA¡à[i¡
ÎàÒüìA¡º ëƒ*Úà ÒìZá ú
 ‘Î¤å\ Îà=ã’ šøA¡¿ Òül¡ü>àÒüìi¡l¡ ë>Å>Î &¹ Îì¤Œà¢ZW¡ šå¹ÑHþàì¹¹ \>¸
³ì>à>ãt¡ú Îà¹à [¤ìÅ«¹ 1140 [i¡ šøA¡ì¿¹ ³ì‹¸ šø=³ 5 [i¡-¹ ³ì‹¸
[>¤¢à[W¡t¡ ú
 [¤Kt¡ ÎàìØl¡ 7 ¤áì¹, Îà¹à ¹àì\¸ 70 ºÛ¡ áày-áàyã ‘[ÅÛ¡àÅøã’ šøA¡ì¿
ÎÒàÚt¡à ëšìÚìá¡ú
 &J>, Îà¹à ¹àì\¸ SC/ST/OBC Certificate šøƒàì>¹ ¤à[È¢A¡ KØl¡
Î}J¸à 9 ºÛ¡, ë™Jàì> 2011 Îàìº¹ "àìK &Òü Î}J¸à [áº ë³àìi¡
"àØl¡àÒü ºÛ¡ú
 SC/ST áày-áàyãìƒ¹ ëšÅàƒà[¹ * A¡à[¹K[¹ [ÅÛ¡à¹ \>¸ ëƒìÅ¹ ³ì‹¸
šØl¡àìÅà>à¹ \>¸ Î¤¢à[‹A¡ 10 ºÛ¡ i¡àA¡à * ëƒìÅ¹ ¤àÒüì¹ šØl¡àìÅà>à¹
\>¸ Î¤¢à[‹A¡ 20 ºÛ¡ i¡àA¡à ÎÒ\ [A¡[Ñzìt¡ ˜¡ìo¹ ¤¸¤Ñ‚à A¡¹à ÒìÚìáú
&[i¡ ëƒìÅ¹ ³ì‹¸ ³ìl¡ºú
 SC/ST áày-áàyãìƒ¹ \ìÚ@i¡ &@i¡öàìX¹ ëA¡à[W¡} ëƒ*Úà¹ \>¸ Îà¹à ¹àì\¸
36[i¡ ëA¡@ƒø Ñ‚àš> A¡¹à ÒìÚìáú
 Îà¹à ¹àì\¸, ST ¤à‹¢A¡¸ ®¡àt¡à¹ l¡üšì®¡àv¡û¡à¹ Î}J¸à &J> ¤à[Øl¡ìÚ šøàÚ ëƒØl¡
ºÛ¡ A¡¹à ÒìÚìá ú
 ëA¡@ƒå šàt¡à Î}NøÒA¡à¹ã ƒ[¹‰ "à[ƒ¤àÎã * ">¸à>¸ìƒ¹ š[¹¤àì¹¹ Îà³à[\A¡
Îåå¹Û¡à [>[ÆW¡t¡ A¡¹ìt¡ West Bengal Kendu Leaves Collectors'
Social Security Scheme, 2015 W¡àºå A¡¹à ÒìÚìáú &Òü šøA¡ì¿, Îà¹à
¹àì\¸ 35 Òà\àì¹¹* ë¤[Å š[¹¤à¹ "”z®å¢¡v¡û¡ ÒìÚìá>ú
 &Òü A¡³¢Îè[W¡ìt¡,
 60 ¤á¹ ¤ÚÎ Òìº Îì¤à¢ZW¡ ëƒØl¡ ºÛ¡ i¡àA¡à š™¢”z
 ƒåQ¢i¡>à\[>t¡ ³õtå¡¸ Òìº &A¡A¡àºã> ëƒØl¡ ºÛ¡ i¡àA¡à * Ñ¬à®¡à[¤A¡ ³õtå¡¸
Òìº &A¡A¡àºã> 50 Òà\à¹ i¡àA¡à
 Ñ‚àÚã "Û¡³t¡à¹ \ì>¸ 25 Òà\à¹ i¡àA¡à
 ³àtõ¡â«A¡àºã> ÎàÒà™¸ [ÒÎàì¤ 6 Òà\à¹ i¡àA¡à
 "ÎååÑ‚t¡à¹ ëÛ¡ìy ¤à[È¢A¡ 25 Òà\à¹ i¡àA¡à
 š[¹¤àì¹¹ ÎƒìÎ¸¹ ³õtå¡¸ Òìº Î;A¡à¹ ¤à¤ƒ 3 Òà\à¹ i¡àA¡à "à[=¢A¡
ÎÒàÚt¡à ëƒ*Úà ÒìZá ú
 >³Ç¡‰ * ³tå¡Úà Î´ßƒàìÚ ³à>åìÈ¹ l¡üÄÚì>¹ \>¸ ƒå[i¡ ë¤àl¢¡ Kk¡> A¡¹à
ÒìÚìá ú &Òü [>ìÚ ë³ài¡ 22 [i¡ ë¤àl¢¡ Kk¡> A¡¹à Òº ú
 \àìÒ¹ =àì>¹ šàj¡à * ëÎP¡[º¹ W¡à[¹[ƒìA¡ šøàW¡ã¹ ëƒ*Úà ÒìZá ú
 ¹à\¤}Åã * A¡à³t¡àšå¹ãìA¡ Î¹A¡à[¹ ®¡àÈà¹ Ñ¬ãAõ¡[t¡ ëƒ*Úà ÒìÚìá ú
 Îàò*t¡à[º ®¡àÈàìA¡ [¤ìÅÈ ³™¢ààƒà [ƒìÚ WBCS š¹ãÛ¡àÚ '[ZáA¡ [¤ÈÚ
[ÒÎàì¤ "”z®å¢¡v¡û¡ A¡¹à ÒìÚìáú "º[W¡[A¡ [º[šìt¡ ÑHåþìº¹ šàk¡¸šåÑzA¡ šøA¡àÅ
A¡¹à ÒìZá ú
 ¹à\¤}[Å ®¡àÈà "àA¡àìƒ[³ Kk¡ì>¹ šàÅàšà[Å, ¹à\¤}[Å Îà}ÑHõþ[t¡A¡ l¡üÄÚ>
ë¤àl¢¡ Kk¡> A¡¹à ÒìÚìá ú
· \Uº³Òº l¡üÄÚ> -
 \Uº³Òìº Åà[”z ¤\àÚ ¹ìÚìá ú
 ¹à\¸ Î¹A¡àì¹¹ "à[=¢A¡ ÎàÒàì™¸ Jangalmahal Action Plan (JAP)
A¡³¢Îè[W¡ìt¡ ¤àòAå¡Øl¡à, c¡àØl¡Nøà³, šå¹ç¡[ºÚà, š[ÆW¡³ ë³[ƒ>ãšå¹ * ¤ã¹®è¡³
ë\ºà¹ l¡üÄÚì>¹ A¡à\ W¡ºìá ú
 \Uº³Òº &ºàA¡à¹ šøàÚ 32 Òà\à¹ ëÒC¡¹ \[³ìt¡ ëÎìW¡¹ ¤¸¤Ñ‚à A¡¹ìt¡
500 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹ ‘\ºt¡ã=¢’ šøA¡ì¿ ëW¡A¡ l¡¸à³ * \º Î}¹Û¡ìo¹ i¡¸àS¡
ít¡[¹ A¡¹à ÒìZáú
 \Uº³Òìº¹ 33 Òà\àì¹¹* ë¤[Å ™å¤A¡-™å¤t¡ã Employment Bank-
&¹ ³à‹¸ì³ šå[ºìÅ¹ [¤[®¡Ä šìƒ W¡àA¡[¹ ëšìÚìá>ú
š[ÆW¡³àe¡º l¡üÄÚ> ƒœ¡¹ \ºÎ}¹Û¡o, ëÎW¡, Aõ¡[È, [ÅÛ¡à, Ñ¬àÑ‚¸, ÎØl¡A¡
[>³¢ào, šà>ãÚ \ìº¹ ¤¸¤Ñ‚à šø®õ¡[t¡ šøA¡¿P¡[º "Nøà[‹A¡àì¹¹ [®¡[v¡ìt¡
¹ê¡šàÚo A¡¹ìá ú
 šàÅàšà[Å, ºàÛ¡à W¡àìÈ¹ l¡ü;šàƒ> ¤à[Øl¡ìÚ &Òü "e¡ìº¹ ³à>åìÈ¹
A¡³¢Î}Ñ‚àì>¹ Îååì™àK ¤õ[‡ý¡ A¡¹à ÒìÚìáú
 [ÅÇ¡ìƒ¹ "šå[Ê¡¹ Òà¹ A¡³àìt¡ ¤àòAå¡Øl¡à, šå¹ç¡[ºÚà, š[ÆW¡³ ë³[ƒ>ãšå¹
ë\ºàÚ Nutrition Rehabilitation Centre [>³¢àìo¹ A¡à\* &Òü ƒœ¡¹
Î´šÄ A¡ì¹ìáú
· >à¹ã * [ÅÇ¡ l¡üÄÚ> &¤} Î³à\A¡º¸ào -
 ‘A¡>¸àÅøã’ šøA¡ì¿ ¤à[È¢A¡ "àìÚ $‹Œ¢Îã³à l¡ü[k¡ìÚ ëƒ*Úà ÒìÚìá -
ó¡ìº, &J> Î¤àÒü ‘A¡>¸àÅøã’ ú Îà¹à ¹àì\¸, 60 ºìÛ¡¹* ë¤[Å ‘A¡>¸àÅøã’
"àìá ú
 ëA¡-1 šøA¡ì¿ ®¡àt¡à¹ š[¹³ào 750 i¡àA¡à ë=ìA¡ ¤à[Øl¡ìÚ 1000 i¡àA¡à
A¡¹à ÒìÚìáú
 ëA¡-3 šøA¡ì¿, Òül¡ü[>®¡à[Î¢[i¡ìt¡ [¤`¡à> [>ìÚ šØl¡àìÅà>à¹ \>¸ ³à[ÎA¡
2,500 i¡àA¡à &¤} A¡ºà/¤à[o\¸ [>ìÚ šØl¡àìÅà>à¹ \>¸ ³à[ÎA¡ 2,000
i¡àA¡à A¡ì¹ ®¡àt¡à ëƒ*Úà ÒìZáú
 ‘A¡>¸àÅøã’ šøA¡¿ [¤ìÅ«¹ 62[i¡ ëƒìÅ¹ 552[i¡ [¤[®¡Ä šøA¡¿ìA¡ ëšáì>
ëó¡ìº [\ìt¡ìá \à[t¡Î}ìQ¹ ëÎ¹à¹ [Åì¹àšàú
 &áàØl¡à, W¡àºå A¡¹à ÒìÚìá >tå¡> ‘¹ê¡šÅøã’ * ‘³à>[¤A¡’ šøA¡¿:
 ‘¹ê¡šÅøã’ šøA¡ì¿, Î¤¢à[‹A¡ ëƒØl¡ ºÛ¡ i¡àA¡à ¤à[È¢A¡ "àìÚ š[¹¤à¹P¡[º¹
18 ¤á¹ l¡üv¡ão¢à ë³ìÚ¹ [¤ìÚ¹ \>¸ 25 Òà\à¹ i¡àA¡à¹ &A¡A¡àºã>
">åƒà> ëƒ*Úà ÒìZáú
 ‘³à>[¤A¡’ šøA¡ì¿, 2 ºÛ¡ l¡üšì®¡àv¡û¡àìA¡ ³à[ÎA¡ 1000/- i¡àA¡à A¡ì¹
šø[t¡¤Þê¡ã ®¡àt¡à ëƒ*Úà ÒìZáú
· Jàƒ¸ Îåå¹Û¡à A¡³¢Îè[W¡ - ‘Jàƒ¸ Îà=ã’ šøA¡¿ -
 ‘Jàƒ¸ Îà=ã’ šøA¡ì¿ ¹àì\¸¹ šøàÚ 9 ëA¡à[i¡ ³à>åÈ, 2 i¡àA¡à ëA¡[\ ƒì¹
("=¤à ¤à\à¹ ƒì¹¹ "ì‹¢A¡ ƒàì³) Jàƒ¸ÅÎ¸ šàìZá> ú &¹ \>¸ Î¹A¡àì¹¹
¤áì¹ šøàÚ 5 Òà\à¹ ëA¡à[i¡ i¡àA¡à J¹W¡ Òì¤ ú
 Îà¹à ¹àì\¸, [l¡[\i¡àº ë¹Å> A¡àìl¢¡¹ A¡à\ 100% Î´šèo¢ ÒìÚìáú
· W¡à ¤àKà>: - W¡à ¤àKàì> ¤Î¤àÎA¡à¹ã ³à>åìÈ¹ A¡º¸àìo Î¹A¡à¹ "ì>A¡P¡[º
¤¸¤Ñ‚à [>ìÚìá -
 Ñ¬¿ * ƒãQ¢ ë³Úà[ƒ >ã[t¡ [>‹¢à¹ìo¹ \>¸ ‘Nøç¡š "óô¡ [³[>Ð¡àÎ¢’ Kk¡> A¡¹à
ÒìÚìáú
 ƒà[\¢[º}, \ºšàÒüP¡[Øl¡ * "à[ºšå¹ƒåÚà¹ ë\ºà¹ \>¸ ë\ºàÅàÎA¡ìƒ¹
ë>tõ¡ìâ« [¤ìÅÈ ‘i¡àÑHþ ëó¡àÎ¢’ Kk¡> A¡¹à ÒìÚìáú
 W¡à ¤àKà> A¡³¢ãìƒ¹ A¡º¸àìo 100 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹ *ìÚºìó¡Úà¹ ó¡à“¡ Kk¡>
A¡¹à ÒìÚìáú
 FAWLOI (Financial Assistance to the Workers in Locked-Out
Industrial Units) šøA¡ì¿¹ "à*t¡àÚ, 4 Òà\àì¹¹* ë¤[Å W¡à Åø[³A¡
³àìÎ 1,500/- i¡àA¡à A¡ì¹ ®¡àt¡à šàìZá> ú 2011 Îàìº¹ "àìK &Òü
š[¹³ào [áº ³àìÎ 500/- i¡àA¡àú
 &Òü šøA¡ì¿ [¤ìÅÈ >ã[t¡Kt¡ š[¹¤t¢¡> &ì>, šèì¤¢¹ 1 ¤áì¹¹ š[¹¤ìt¢¡
&J> W¡à ¤àKà> ¤Þê¡ Ò*Úà¹ 3 ³àìÎ¹ ³à=àÚ Îåå[¤‹à šøƒà> A¡¹à ÒìZáú
 W¡à ¤àKàì>¹ A¡³¢ãìƒ¹ >è¸>t¡³ ³\å[¹ Î}ìÅà‹> * [>‹¢à¹ìo¹ \>¸
Minimum Wages Advisory Committee Kk¡> A¡¹à ÒìÚìáú
 ¹à\¸ Î¹A¡àì¹¹ ÒÑzìÛ¡ìš W¡à ¤àKàì> A¡³¢¹t¡ íƒ[>A¡ ³\å[¹-[®¡[v¡A¡
A¡³¢ãìƒ¹ >è¸>t¡³ ³\å[¹ 2011 Îàìº¹ íƒ[>A¡ 67/- i¡àA¡à ë=ìA¡ ë¤ìØl¡
¤t¢¡³àì> íƒ[>A¡ 176/- i¡àA¡à A¡¹à ÒìÚìá - ™à šøàÚ 3 P¡o ¤õ[‡ý¡ú
 ¹à\¸ Î¹A¡àì¹¹ ÒÑzìÛ¡ìš W¡à ¤àKàì> A¡³¢¹t¡ ³à[ÎA¡-[®¡[v¡¹ A¡³¢ãìƒ¹
ë¤t¡>yû¡³, >è¸>t¡³ ³\å[¹ Î}ìÅà‹> * [>‹¢à¹o >à Ò*Úà š™¢”z,
"”z¤¢t¡ãA¡àºã> ®¡àì¤ 18% ¤õ[‡ý¡ A¡¹à ÒìÚìáú
 W¡à ¤àKà> A¡³¢ãìƒ¹ š[¹¤à¹ [šáå 2/- i¡àA¡à [A¡ìºà ƒì¹ šø[t¡ ³àìÎ 35
[A¡ìºà Jàƒ¸ÅÎ¸ ëƒ*™à ÒìZáú
 2018-19 "=¢¤ìÈ¢¹ \>¸ W¡à ¤àKà>P¡[º¹ [ÅÛ¡à * Nøà³ão A¡³¢Î}Ñ‚à>
ëÎÎô ³åAå¡¤ A¡¹à ÒìÚìáú
 W¡à ¤àKà>P¡[ºìt¡ [¤>à³èìº¸ [¤ƒå¸; * \º Î¹¤¹àÒ A¡¹à ÒìZáú [¤ƒå¸ìt¡¹
[¤º ë³i¡àìt¡ >à šà¹à¹ A¡à¹ìo [¤[ZáÄ ÒìÚ ™à*Úà Î}ì™àKP¡[º šå>¹àÚ
W¡àºå A¡¹à ÒìÚìáú
· [Å¿ -
 Î´ß[t¡, [¤šåº Îàó¡ìº¸¹ Îàì= "àìÚà[\t¡ ÒìÚìá ë¤Uº ëNÃà¤àº
[¤\ì>Î Îà[³i¡ 2019 ú
 &ìt¡ "}ÅNøÒo A¡ì¹ìá> 35 [i¡¹* ë¤[Å ëƒÅ t¡=à ®¡à¹t¡¤È¢ ë=ìA¡ A¡ìÚA¡
Òà\à¹ šø[t¡[>[‹ú
 "[‹ì¤Å> W¡ºà A¡àºã> Ñ¬àÛ¡[¹t¡ ÒìÚìá 85[i¡¹* ë¤[Å ³l¡ü ú &ìÎìá 2
ºÛ¡ 84 Òà\à¹ 288 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹* ë¤[Å [¤[>ìÚàK šøÑzà¤ú
 ó¡ìº, "àKà³ã [ƒì> 8 ë=ìA¡ 10 ºÛ¡ ëºàìA¡¹ A¡³¢Î}Ñ‚à> Òìt¡ W¡ìºìáú
 &¹ "àìK¹ W¡à¹[i¡ Îà[³i¡ ë=ìA¡ šøàÚ 10 ºÛ¡ ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹ [¤[>ìÚàK
šøÑzà¤ šà*Úà ëK[áº ™à¹ ³ì‹¸ šøàÚ 50% ¹ê¡šàÚìo¹ šì= ú
 t¡=¸šø™å[v¡û¡ ëÛ¡ìy "à¹* A¡³¢Î}Ñ‚à> ¤õ[‡ý¡¹ ºìÛ¡¸, ¹à\à¹Òàìi¡ KìØl¡
ët¡àºà ÒìÚìá >tå¡> ‘ë¤Uº [Î[ºA¡> ®¡¸à[º Òà¤’ú [¤šåº W¡à[Òƒà¹ A¡à¹ìo
šø=ì³ ¤¹à„ 100 &A¡ì¹¹ ÎìU šì¹ "àì¹à 100 &A¡¹ \[³ ¤¹à„ A¡¹à
ÒìÚìá ú
 ¤Øl¡ [Åì¿¹ \>¸ 8[i¡ >tå¡> Òü“¡à[Ð¡öÚàº šàA¢¡ [>³¢ào A¡¹à ÒìÚìá ú
 16 [i¡ "àÒü [i¡ šàA¢¡ W¡àºå A¡¹à ÒìÚìá ú
 [>l¡üi¡àl¡üì> KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìá ëƒìÅ¹ Î¤¢¤õÒ; ‘[¤Å«¤à}ºà A¡>ì®¡>Å>
ëÎ@i¡à¹’ú
 t¡à\šåì¹ KìØl¡ ët¡àºà ÒìZá &A¡[i¡ >tå¡> K®¡ã¹ Î³å‰ ¤@ƒ¹ú
 "³õt¡Î¹-[ƒ[À-A¡ºA¡àt¡à Òü“¡à[Ð¡öÚàº A¡[¹ìl¡à¹ šøA¡ì¿¹ "à*t¡àÚ,
¹Qå>à=šåì¹ 2600 &A¡ì¹¹ *š¹ &A¡[i¡ ÎååÎ}Òt¡ l¡ü}šàƒ> * [Åì¿¹
AÃ¡àÐ¡à¹ KìØl¡ ët¡àºà ÒìZáú &[i¡ ¤àÑz¤à[Út¡ Òìº, šøWå¡¹ ³à>åìÈ¹ A¡³¢Î}Ñ‚à>
Òì¤ú
 KUàÎàKì¹ KìØl¡ ët¡àºà ÒìZá >tå¡> K®¡ã¹ Î³å‰ ¤@ƒ¹ - ‘ë®¡à¹ ÎàK¹’ú
 ¤à>t¡ºà ëºƒà¹ A¡³ìšÃGëA¡ [¤ìÅ«¹ Î¤ì=ìA¡ ¤Øl¡ ëºƒà¹ A¡³ìšÃG [ÒÎàì¤
KìØl¡ ët¡àºà ÒìZá ú "à³àìƒ¹ ¹à\¸ áàØl¡à* ¤àÒüì¹¹ ">¸à>¸ ¹à\¸ ë=ìA¡*
W¡³¢ ¤¸¤ÎàÚã¹à* &Jàì> "àÎìá> ú Òü[t¡³ì‹¸Òü A¡à>šå¹ * ëW¡ÄàÒü &¹
"ì>A¡ W¡³¢ ¤¸¤ÎàÚãìA¡ &Jàì> \[³ ëƒ*Úà ÒìÚìáú "àì¹à "ì>A¡ìA¡
ëƒ*Úà Òì¤ ú
 2018 Îàìº šàÒàìØl¡ šø=³¤àì¹¹ ³ìt¡à Îàó¡ìº¸¹ Îàì= ">å[Ë¡t¡ ÒìÚìá
šø=³ [Òº [¤\ì>Î Îà[³i¡ú
 ¤ã¹®è¡³ ë\ºà¹ ëƒ*W¡à-šàòW¡à[³ * ëƒ*Úà>Kg-Ò[¹o[Î}Qà &ºàA¡àÚ
ëƒìÅ¹ Î¤¢¤õÒ; A¡Úºà J[> KìØl¡ ët¡àºà ÒìZáú &¹ ó¡ìº, "àKà³ã [ƒì>
&Jàì> šøWå¡¹ ™å¤A¡-™å¤t¡ã¹ A¡³¢Î}Ñ‚à> Òì¤ú &Òü Îåå¤õÒ; šøA¡¿[i¡, ¤ã¹®è¡³
ë\ºà t¡=à ¹àì\¸¹ [Å¿ Î´±à¤>àÚ &A¡ >tå¡> ³àyà ë™àK A¡¹ì¤ú
 Ûå¡‰, ³àc¡à[¹ * ëáài¡ [Åì¿ ¤¸àS¡ ˜¡o šøƒàì> ¤à}ºà ëƒìÅ¹ ëÎ¹àú
· šèt¢¡ * š[¹¤Ò> -
 ¤àì\i¡ ¤¹àì„¹ ¤àÒüì¹ šøàÚ 18 Òà\à¹ ëA¡à[i¡ i¡àA¡à š[¹A¡àk¡àì³à l¡üÄÚì>¹
\>¸ ¤¹à„ A¡¹à ÒìÚìá &¤} l¡üØl¡àºšåº, šà>ãÚ \º, ÎØl¡A¡ * ëÎtå¡ [>³¢ào
* "àì¹à "ì>A¡ A¡à\ Òàìt¡ ë>*Úà ÒìÚìá ú
 Òàìt¡ ë>*Úà ÒìÚìá šøàÚ 3200 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹ šå¤¢ ë³[ƒ>ãšåì¹¹ ë³ìáàNøà³
ë=ìA¡ ³å[Å¢ƒà¤àìƒ¹ ë³àØl¡Nøà³ š™¢”z šøàÚ 270 [A¡[³ North-South Road
Corridor l¡üÄÚì>¹ A¡à\ ú &[i¡ Î´šèo¢ Òìº, l¡üv¡¹¤ìU¹ * ƒ[Û¡o¤ìU¹
³ì‹¸ NH-34 áàØl¡à* ">¸ &A¡[i¡ [¤A¡¿ ÎØl¡A¡ ¤¸¤Ñ‚à KìØl¡ l¡ük¡ì¤ú
 ®è¡i¡à>-¤à}ºàìƒÅ Î}ì™àKA¡à¹ã &[ÅÚà> ÒàÒü*ìÚ 48 (Asian Highway-
48) KìØl¡ ët¡àºà ÒìZáú
 ë>šàº-¤à}ºàìƒÅ Î}ì™àKA¡à¹ã &[ÅÚà> ÒàÒü*ìÚ2 (Asian Highway-2)
KìØl¡ ët¡àºà ÒìZáú
 ëA¡[ÅÚà[Øl¡ * >ÚàNøà³ ¤ÃìA¡ JØl¡Kšå¹-ëA¡[ÅÚà[Øl¡ ¹àÑzà * >ÚàNøà³-‹è³ÎàÒü
¹àÑzà¹ ³àìc¡ Îåå¤o¢ì¹Jà >ƒã¹ l¡üš¹ 170 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à ¤¸ìÚ ‘\UºA¡>¸à’
ëÎtå¡ KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìá ú
 "à³A¡ºàìt¡ A¡}Îà¤t¡ã >ƒã¹ *š¹ ‘ºàºKØl¡’ ëÎtå¡ KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìáú
 A¡ºA¡àt¡àìt¡ "à”z\¢à[t¡A¡ ³àì>¹ A¡>ì®¡>Å> ëÎ@i¡à¹ ‘ëÎï\>¸’, *ìš>
&Úà¹ [=ìÚi¡à¹ ‘l¡üv¡ão¢’ W¡àºå A¡¹à ÒìÚìá ú &áàØl¡à, 2400 "àÎ> Û¡³t¡à
Î´šÄ ëšøÛ¡àKõÒ ‘‹>‹à>¸’ [>³¢ào-&¹ A¡à\ W¡ºìáú
 "“¡àìº A¡à\ã >\¹ç¡º ÒüÎºà³ [¤³à>¤@ƒ¹ [>³¢àìo¹ A¡à\ Î´šÄ ÒìÚ
l¡üØl¡à> W¡àºå ÒìÚìáú &[i¡ Òº "à³àìƒ¹ ëƒìÅ¹ Î¤¢šø=³ ë¤Î¹A¡à[¹ l¡üìƒ¸àìK
[>[³¢t¡ Greenfield Airport ú
 šà>àKìØl¡ 6-ìº> ¤àÒüšàÎ [>³¢ào A¡¹à ÒìÚìáú
 šøàÚ 225 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à [ƒìÚ KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìá >à³Jà>à¹ A¡àìá
NH-117 \àt¡ãÚ ÎØl¡ìA¡ Òàt¡à[>Úà-ëƒàÚà[>Úà >ƒã¹ *š¹ ëÎtå¡ú
 KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìá ¤ài¡à>K¹-[\[g¹à¤à\à¹ ‘Î´ßã[t¡’ l¡üØl¡àºšåº &¤}
Kàìl¢¡>[¹W¡ * A¡à³àºKà[\ l¡üØl¡àºšåº
 KìØl¡ ët¡àºà ÒìZá >tå¡> ³àìc¡¹Òài¡ l¡üØl¡àºšåº ú
 ³å[Øl¡KUà >ƒã¹ *š¹ &A¡[i¡ ëºàÒà¹ [¤ø\ ít¡[¹¹ l¡üìƒ¸àK ë>*Úà ÒìÚìá¡ú
 Òàìt¡ ë>*Úà ÒìÚìá ‘Safe Drive Save Life’ A¡³¢Îè[W¡ú ó¡ìº, l¡üìÀJì™àK¸
®¡àì¤ A¡ì³ìá ƒåQ¢i¡>à &¤} Òt¡àÒìt¡¹ Î}J¸àú
 ‘K[t¡‹à¹à’ šøA¡ì¿ Îà¹à ¹àì\¸ 24 Òà\àì¹¹* ë¤[Å ™å¤A¡-™å¤t¡ã Kà[Øl¡
ëA¡>à¹ ˜¡o ëšìÚ "àu[>®¢¡¹ ÒìÚìá>ú
 "Î}J¸ >tå¡> ¤àÎ, ÒüìºA¡[i¡öA¡ ¤àÎ, \º™à>, ³[Òºàìƒ¹ ‡à¹à W¡à[ºt¡ [šS¡
i¡¸à[G W¡àºå A¡¹à ÒìÚìá ú
· [¤ƒå¸; * "[W¡¹àW¡[¹t¡ Å[v¡û¡ -
 ¹àì\¸ ëºàl¡ìÅ[l¡} &J> Òü[t¡ÒàÎ ú
 šøàÚ 100 Åt¡à}Å ¤à[Øl¡ìt¡ [¤ƒå¸; ëšïìáìá ú
 2011 Îàìº ¹àì\¸ ë™Jàì> ³ày 2 ë³Kà*Úài¡ ëÎï¹ [¤ƒæ¸; l¡ü;šàƒ> Òt¡
&J> ëÎJàì> šøàÚ 130 ë³Kà*Úài¡ ëÎï¹ [¤ƒæ¸; l¡ü;šàƒ> ÒìZá ú "àKà³ã
&A¡ ¤áì¹¹ ³ì‹¸ ëÎï¹ [¤ƒæ¸; l¡ü;šàƒ> "àì¹à šøàÚ 100 ë³Kà*Úài¡
¤õ[‡ý¡ šàì¤ ú
 ¹àì\¸¹ šøàÚ ëƒØl¡ Òà\à¹ ÑHåþìº¹ šøìt¡¸A¡[i¡ìt¡ 10 [A¡ìºà*Úài¡ A¡ì¹
ëÎï¹[¤ƒæ¸; l¡ü;šÄ ÒìZá ú
 ƒãQà¹ A¡àìá ƒàƒ>šày¤àìØl¡ 200 *Úài¡ ëÎï¹ [¤ƒæ¸; l¡ü;šàƒ> A¡¹à¹
Û¡³t¡à Î´šÄ ëÎàºà¹ [i¡ö ¤Îàì>à¹ A¡à\ W¡ºìá ú
· ëÎW¡ -
 [>³¥ ƒàì³àƒ¹ "¤¤à[ÒA¡à (Lower Damodar Basin)-&¹ ëÎW¡ * ¤>¸à
[>Ú”|o ¤¸¤Ñ‚àìA¡ ën¡ìº Îà\àìt¡ Òàìt¡ ë>*Úà ÒìÚìá 2768 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹
&A¡[i¡ ¤õÒ; šøA¡¿ú &Òü šøA¡¿[i¡ ¤àÑz¤à[Út¡ Òìº, ¤àòAå¡Øl¡à, ¤‹¢³à>, ×Kºã
* Òà*Øl¡à - &Òü 4[i¡ ë\ºà¹ šøàÚ 30 ºÛ¡ ³à>åÈ l¡üšAõ¡t¡ Òì¤>ú
 "à¹à³¤àK ³ÒAå¡³àÚ ¤>¸à [>Ú”|ìo¹ l¡üì„ìÅ¸ 40 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹ "à¹à³¤àK
³àÐ¡à¹ šÃ¸à> šøÑñt¡ A¡¹à ÒìÚìáú &Òü šøA¡ì¿ šøàÚ 54 [A¡[³ Jàº
Î}ÑHþà¹ A¡¹à Òì¤ú &Òü šøA¡¿ ¹ê¡šàÚo Òìº "à¹à³¤àK, Jà>àAå¡º-1 *
Jà>àAå¡º-2 ¤ÃìA¡¹ [¤Ñzão¢ &ºàA¡à l¡üšAõ¡t¡ Òì¤ú
 šøàÚ 650 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à ¤¸ìÚ ëA¡ìºQàÒü-A¡šàìºÅ«¹ã-¤àKàÒü Jàº
Î}ÑHþàì¹¹ A¡à\ Î´šÄ ÒìÚìáú ó¡ìº, š[ÆW¡³ ë³[ƒ>ãšå¹, šè¤¢ ë³[ƒ>ãšå¹
* c¡àØl¡Nøà³ ë\ºà¹ 14[i¡ ¤ÃìA¡¹ šøàÚ 4 ºÛ¡ ³à>åÈ l¡üšAõ¡t¡ ÒìÚìá>ú
 434 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹ ‘A¡à[@ƒ ³àÐ¡à¹ šÃ¸à>’ šøàÚ Î´šèo¢ Ò*Úà¹ [ƒìA¡ú &[i¡
Î´šèo¢ Òìº A¡à[@ƒ &ºàA¡à ÎÒ ë\ºà¹ šøàÚ 5 ºÛ¡ ³à>åÈ l¡üšAõ¡t¡ Òì¤>ú
 š[ÆW¡³ ë³[ƒ>ãšå¹ ë\ºà¹ Qài¡àº &ºàA¡àÚ ¤>¸à [>Ú”|ìo¹ \>¸ šøàÚ 2
Òà\à¹ ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹ ‘Qài¡àº ³àÐ¡à¹ šÃ¸à>’ ít¡[¹ ÒìÚìáú &[i¡ ¹ê¡šà[Út¡
Òìº &Òü [¤Ñzão¢ "e¡ìº¹ šøàÚ 17 ºÛ¡ ³à>åÈ šø[t¡ ¤á¹ ¤>¸à¹ Î³Î¸à
ë=ìA¡ ³å[v¡û¡ šàì¤>ú
 šøàÚ 114 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à ¤¸ìÚ ë³[ƒ>ãšå¹ šø‹à> Jàº Î}ÑHþàì¹¹ A¡à\ W¡ºìáú
· \>Ñ¬àÑ‚¸ A¡à[¹K¹ã -
 ¹àì\¸¹ šø[t¡[i¡ Qì¹ [¤Ç¡‡ý¡ šà>ãÚ \º ëš]ìá ëƒ*Úà¹ \>¸ "ì>A¡P¡[º
šøA¡ì¿¹ A¡à\ W¡ºìá ú Kt¡ ÎàìØl¡ Îàt¡ ¤áì¹ &Òü l¡üì„ìÅ¸ šøàÚ 12
Òà\à¹ ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹ šøA¡¿ Òàìt¡ ë>*Úà ÒìÚìá ú
 2011 Îàìº¹ ë³ ³àìÎ ³ày 38% ³à>åÈ >º¤à[Òt¡ šà>ãÚ \º ëšt¡,
™à Òü[t¡³ì‹¸Òü ë¤ìØl¡ 60% ÒìÚìá ú W¡º[t¡ A¡à\P¡[º ëÅÈ Òìº šøàÚ 75
Åt¡à}Å ³à>åÈ >º¤à[Òt¡ [¤Ç¡‡ý¡ šà>ãÚ \º šàì¤ ú
 ¹àì\¸¹ šè¤¢ ë³[ƒ>ãšå¹, l¡üv¡¹ 24 š¹K>à, ƒ[Û¡o 24 š¹K>à * ¤àòAå¡Øl¡à
ë\ºà¹ šøàÚ 16 ºÛ¡ "àìÎ¢[>A¡ * ">¸à>¸ ‹¹ì>¹ ƒèÈo šø®¡à[¤t¡ ³à>åìÈ¹
A¡àìá >º¤à[Òt¡ [>¹àšƒ šà>ãÚ \º ìš]ìá [ƒìt¡ šøàÚ 2300 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹
¹àì\¸¹ ¤õÒv¡³ šà>ãÚ \º šøA¡¿ Òàìt¡ ë>*Úà ÒìÚìá (West Bengal
Drinking Water Sector Improvement Project)
 šøA¡¿[i¡¹ ³à‹¸ì³ &Òü Î³Ñz "e¡ìº ¹àt¡þþ[ƒ> 24 Qsi¡à íƒ[>A¡ ³à=à[šáå
70 [ºi¡à¹ [>¹àšƒ šà>ãÚ \º ëš]ìá ëƒ*Úà Òì¤ú
 Î´šèo¢ šøA¡¿[i¡ š™¢ì¤Û¡o A¡¹à Òì¤ "t¡¸à‹å[>A¡ šø™å[v¡û¡¹ ³à‹¸ì³ú
 ó¡ìº šø®è¡t¡ l¡üÄt¡ Òì¤ ë\ºà, ¤ÃA¡ * Nøà³ še¡àìÚt¡ Ñzì¹ šà>ãÚ \º
Î¹¤¹àÒ š[¹A¡àk¡àì³àú
 Òàìt¡ ë>*Úà ÒìÚìá šøàÚ 1200 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹ ‘\àÒüA¡à’ \º šøA¡ì¿¹
A¡à\ú &[i¡ ¹àì\¸¹ ">¸t¡³ ¤õÒ; šà>ãÚ \º Î¹¤¹àÒ šøA¡¿ú &¹ ó¡ìº,
šå¹ç¡[ºÚà ë\ºà¹ 9[i¡ ¤ÃìA¡¹ 8 ºÛ¡ ³à>åÈ l¡üšAõ¡t¡ Òì¤>ú
 Òàìt¡ ë>*Úà ÒìÚìá ó¡ºt¡àþþ³=å¹àšå¹ "e¡ìº \º Î¹¤¹àìÒ¹ \>¸ šøàÚ
1333 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹ &A¡[i¡ ë³Kà šøA¡¿ú
· ¤> * š™¢i¡> -
 ‘Î¤å\Åøã’ šøA¡ì¿, Îà¹à ¹àì\¸ 24 ºÛ¡ Îìƒ¸à\àt¡ [ÅÇ¡ìA¡ ³èº¸¤à>
Kàìá¹ W¡à¹à ëƒ*Úà ÒìÚìáú
 Îà¹à ¹à\¸ \åìØl¡ ëÒà³-ëÐ¡ iå¡[¹\ì³¹ ³à‹¸ì³ Ñ‚à>ãÚ ³à>åìÈ¹ l¡üšà\¢ì>¹
l¡üš¹ ë\à¹ ëƒ*Úà ÒìÚìá ú & ¤¸àšàì¹ Î¹A¡à¹ &A¡[i¡ >ã[t¡ šøoÚ>
A¡ì¹ìá &¤} ëÒà³ ëÐ¡P¡[ºìA¡ ëÑšÅàº ÒüìX[@i¡®¡ ëƒ*Úà ÒìZá ú
 š™¢i¡> ƒœ¡ì¹¹ iå¡[¹Ð¡ º\P¡[ºìA¡ >¤¹ê¡ìš Îà[\ìÚ ët¡àºà ÒìZá ú
 šàÒàØl¡ ë=ìA¡ ÎàK¹ - >tå¡> >tå¡> šøA¡ì¿¹ ³à‹¸ì³ š™¢i¡> ëA¡@ƒøP¡[º¹
š[¹A¡àk¡àì³à l¡üÄÚ> * "àì¹à "àA¡È¢oãÚ A¡ì¹ KìØl¡ ët¡àºà¹ A¡à\ W¡ºìá ú
 Kì\àºìl¡à¤àÚ KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìá ÒüìA¡à-iå¡¸[¹\³ šøA¡¿ - ‘ë®¡àì¹¹
"àìºà’ú
 ƒà[\¢[º} ™à¤à¹ šì= [Å[ºP¡[Øl¡ ë=ìA¡ ³ày 8 [A¡[³ ƒèì¹ l¡üv¡¹¤U ¤>¸šøàoã
šàA¢¡ - ‘ë¤Uº Îàó¡à[¹’ KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìá¡ú
 c¡Øl¡Jà[ºìt¡ [¤ìÅ«¹ šø=³ ³¸à>ìNøà®¡ "¹ìo¸¹ ³ì‹¸ [W¡[Øl¡ÚàJà>à ‘¤¸àQø
Îåå@ƒ¹ã’ &¤} &A¡[i¡ ÒüìA¡à iå¡¸[¹\³ šøA¡¿ ‘c¡Øl¡’ KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìáú
 A¡àò[= ë=ìA¡ ƒãQà š™¢”z ë³[¹> l¡öàÒü®¡ KìØl¡ ët¡àºà ÒìZá ú
 ë¤àºšåì¹¹ ‘¹àR¡à [¤t¡à>’ š™¢i¡> ëA¡@ƒø Î³Ñz Îåå[¤‹à ÎÒ 10[i¡ A¡ìi¡\
[>³¢ào A¡¹à ÒìÚìáú
 KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìá ¤ìyû¡Å«ì¹ iå¡¸[¹Ð¡ [¹Îi¢¡
 t¡à¹àšãk¡ ³[@ƒ¹, šà=¹W¡àšå¹ã¹ ƒàt¡à ¤à¤à (ÎàìÒ¤)-&¹ ³à\à¹ Òüt¡¸à[ƒ¹
l¡üÄÚ> A¡¹à ÒìÚìáú
 šøàÚ 14 ëA¡à[i¡ i¡àA¡àÚ, ë¤àºšåì¹ ëJàÚàÒüìÚ ‹àì¹ KìØl¡ ët¡àºà ÒìZá
‘¤àl¡üº [¤t¡à>’ú
 A¡}A¡àºãt¡ºà ³[@ƒ¹ * t¡à¹ "àÅšàìÅ¹ "e¡ìº¹ l¡üÄÚ> A¡¹à ÒìZáú
 ¤ºàKìØl¡ Î¤å\‡ãš ÒüìA¡à-iå¡¸[¹\ô³ šøA¡¿ KìØl¡ ët¡àºà ÒìZáú
 c¡àØl¡Nøà³ ¹à\¤à[Øl¡¹ Î}ÑHþà¹ ÎÒ &A¡à[‹A¡ A¡ìi¡\ ít¡[¹ A¡¹à ÒìÚìáú
 ÎàKì¹ ‘ën¡l¡ü ÎàK¹’ * ‘¹ê¡š ÎàK¹’ >àì³ 2[i¡ Î³å‰ íÎA¡t¡ìA¡ [¤Å«³àì>¹
š™¢i¡>Ñ‚º [ÒÎàì¤ KìØl¡ ët¡àºà ÒìZáú
 t¡à¹ìA¡Å«¹, t¡à¹àšãk¡-¹à³šå¹Òài¡, ¤ìyû¡Å«¹, óå¡¹óå¡¹à Å[¹ó¡ &¤}
šà=¹W¡àšå¹ã l¡üÄÚ> A¡t¢õ¡šÛ¡ Kk¡ì>¹ ³à‹¸ì³ Î}[ÅÃÊ¡ &ºàA¡àP¡[º¹
š[¹A¡àk¡àì³à l¡üÄÚì>¹ A¡à\ ë\à¹ A¡ƒì³ W¡ºìá ú
 ƒ[Û¡ìoÅ¬¹ A¡àºã ³[@ƒì¹¹ "àìºàA¡Îðà A¡¹à ÒìÚìá¡ú &Jàì> KìØl¡ ët¡àºà
ÒìÚìá ƒ[Û¡ìoÅ¬¹ ¹àoã ¹àÎ³[> ÑHþàÒü*ÚàA¡¡ú
· Åø³ -
 ¹àì\¸¹ "Î}K[k¡t¡ [Å¿ * Ñ¬[>™å[v¡û¡ ëÛ¡ìy (ë™³> Aõ¡[È, [>³¢ào [Å¿,
š[¹¤Ò>, [¤[Øl¡ ít¡[¹ Òüt¡¸à[ƒ)-¹ Îàì= ™åv¡û¡ Åø[³A¡ &¤} t¡àìƒ¹ š[¹¤à¹ìA¡
Îà³à[\A¡ Îåå¹Û¡à [ƒìt¡ W¡àºå A¡¹à ÒìÚìá >tå¡> ‘Îà³à[\A¡ Îåå¹Û¡à ë™à\>à’ú
 &Òü ë™à\>àÚ >[=®å¡v¡û¡ Åø[³A¡ ³à[ÎA¡ 25 i¡àA¡à \³à [ƒìº, ¹à\¸ Î¹A¡à¹
t¡à¹ Îàì= "à¹* 30 i¡àA¡à ë™àK A¡ì¹ t¡à¹ Jàt¡àÚ \³à A¡¹ì¤ú ¹à\¸
Î¹A¡à¹, &Òü \³à i¡àA¡à¹ *š¹ [>‹¢à[¹t¡ Òàì¹ ¤à[È¢A¡ Îååƒ* ëƒì¤ú
 &Òü ë™à\>àÚ >[=®å¡v¡û¡ l¡üšì®¡àv¡û¡à &¤} t¡àìƒ¹ š[¹¤àì¹¹ ÎƒÎ¸ìƒ¹ \>¸
¹ìÚìá &A¡à[‹A¡ Îååì™àK Îåå[¤‹à:
 60 ¤á¹ ¤ÚÎ Òìº ¤à t¡à¹ "àìK ³à¹à ëKìº Î³Ñz \³à i¡àA¡à Îååƒ ÎÒ
ëó¡¹t¡ ú
 Ñ¬à®¡à[¤A¡ ³õtå¡¸ Òìº 50 Òà\à¹ i¡àA¡à * ƒåQ¢i¡>àÚ ³õtå¡¸ Òìº 2 ºÛ¡
i¡àA¡à Û¡[t¡šè¹o ú
 "UÒà[> Òìº 50 Òà\à¹ ë=ìA¡ 2 ºÛ¡ i¡àA¡à š™¢”z Û¡[t¡šè¹o ú
 [W¡[A¡;Îà¹ \>¸ ¤à[È¢A¡ 20 Òà\à¹ i¡àA¡à š™¢”z &¤} "ìÑ|àšW¡àì¹¹ \>¸
¤à[È¢A¡ 60 Òà\à¹ i¡àA¡à š™¢”z "à[=¢A¡ ÎàÒà™¸ ú
 Î”zà>ìƒ¹ l¡üZW¡[ÅÛ¡à¹ \>¸ ¤à[È¢A¡ 4 Òà\à¹ ë=ìA¡ 30 Òà\à¹ i¡àA¡à
š™¢”z ®¡àt¡à ú
 2 \> š™¢”z A¡>¸à Î”zà> "[¤¤à[Òt¡à ë=ìA¡ Ñ•àt¡A¡ Ñzì¹¹ šØl¡àìÅà>à
ëÅÈ A¡¹ìº, 25 Òà\à¹ i¡àA¡à A¡ì¹ &A¡A¡àºã> ">åƒà> ú
 &Òü ë™à\>àÚ, Îà¹à ¹àì\¸ 92 ºìÛ¡¹* ë¤[Å "Î}K[k¡t¡ ëÛ¡ìy¹
Åø[³A¡ >[=®å¡v¡û¡ ÒìÚìá>ú &Jì>à š™¢”z, šøàÚ 24 ºÛ¡ l¡üšì®¡àv¡û¡à,
1 Òà\à¹ ëA¡à[i¡ i¡àA¡à¹* ë¤[Å ÎÒàÚt¡à ëšìÚìá>¡ú &[i¡ Î´ß[t¡ W¡àºå Ò*Úà
ëA¡@ƒøãÚ Î¹A¡àì¹¹ ëš>Å> šøA¡¿ ë=ìA¡ "ì>A¡ ®¡àìºàú
 [¤Kt¡ ÎàìØl¡ 7 ¤áì¹, ¹àì\¸ 1 ëA¡à[i¡¹* ë¤[Å ³à>åìÈ¹ A¡³¢Î}Ñ‚à> ÒìÚìáú
&Òü Î³ìÚ Îõ[Ê¡ ÒìÚìá šøàÚ 144 ëA¡à[i¡ Åø³[ƒ¤Î ú &¹ ó¡ºÅøê¡[t¡ [ÒÎàì¤,
[¤Kt¡ 3 ¤áì¹, ¹àì\¸ ë¤A¡à¹ìâ«¹ Òà¹ A¡ì³ìá šøàÚ 40%ú
 ¹àì\¸¹ Wå¡[v¡û¡[®¡[v¡A¡/A¡¸à\åÚàº/îƒ[>A¡ ³\å[¹¹ A¡³¢ãìƒ¹ A¡àì\¹ Îåå¹Û¡à
[ƒìt¡ t¡àìƒ¹ W¡àA¡[¹¹ ë³Úàƒ 60 ¤á¹ š™¢”z Îåå[>[ÆW¡t¡ A¡¹à ÒìÚìáú
· t¡=¸ * Î}ÑHõþ[t¡ -
 Îà¹à ¹àì\¸ šøàÚ 2 ºÛ¡ ëºàA¡[Å¿ã ëºàA¡šøÎà¹ šøA¡ì¿¹ "‹ãì> "”z¢®å¡v¡û¡
ÒìÚìá>¡ú &¹à ³à[ÎA¡ ëš>Å>/[¹ìi¡>à¹ [ó¡ šàìZá>¡ú
 Îà}¤à[ƒA¡ ¤Þêå¡ìƒ¹ \>¸ ëÒº= Òü>Îåå¸ì¹X [ÑHþ³ ³àî®¡ W¡àºå A¡¹à ÒìÚìá ú
 Î´ß[t¡ ¹àì\¸¹ ¤È¢ãÚà> Îà}¤à[ƒA¡ìƒ¹ \>¸ W¡àºå A¡¹à ÒìÚìá >tå¡>
ëš>Å> [ÑHþ³
· "à¤àÎ> -
 A¡³¢¹t¡à ³[Òºàìƒ¹ \>¸ A¡ºA¡àt¡àìt¡ 5[i¡ ëÒàìÐ¡º KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìá ú
&P¡[º¹ >à³ ëƒ*Úà ÒìÚìá ‘A¡³¢àg[º’ ú
 ë¹àKã¹ "àuãÚ-š[¹\ì>¹ ¹à[y¤àìÎ¹ Îåå[¤‹àì=¢ A¡ºA¡àt¡à ë\ºà¹
>ãº¹t¡> Î¹A¡à¹ ë³[l¡A¡¸àº A¡ìº\ &¤} A¡ºA¡àt¡à ë³[l¡A¡¸àº A¡ìº\
&¤} ÒàÎšàt¡àìº &A¡[i¡ A¡ì¹ ‘>àÒüi¡ ëÅÂi¡à¹’ KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìá,
&áàØl¡à* A¡ºA¡àt¡à¹ "à¹. [\. A¡¹ ë³[l¡A¡¸àº A¡ìº\ &¤} ÒàÎšàt¡àìº
"š¹ &A¡[i¡ ‘>àÒüi¡ ëÅÂi¡à¹’ KØl¡à¹ A¡à\ ¤t¢¡³àì> W¡ºìáú
 Òàìt¡ ë>*Úà ÒìÚìá ¹à[>Kg A¡Úºà J[> &ºàA¡à¹ ‹Îšø¤o ƒåK¢àšå¹ *
"àÎà>ìÎàº ³ÒAå¡³à¹ [¤Ñzão¢ "e¡ìº¹ Û¡[t¡NøÑz šøàÚ 45 Òà\à¹ ³à>åìÈ¹
šå>¤¢àÎì>¹ \>¸ \à³å[¹ÚàÚ "à¤àÎ> ít¡[¹¹ &A¡[i¡ ¤õÒ; šøA¡¿ ú
 68[i¡ ‘š=Îà=ã’ W¡àºå A¡¹à ÒìÚìá ú A¡¸à[>} 2 &¤} ÎàKì¹ "àì¹à 2[i¡
š=Îà=ã¹ [>³¢ào A¡à\ W¡ºìá ú
· yû¡ãØl¡à * ™å¤ A¡º¸ào -
 [>Ú[³t¡ ®¡àì¤ "àìÚà[\t¡ ÒìZá l¡üv¡¹¤U l¡ü;Î¤, ‘\Uº³Òº A¡àš’,
¹àR¡à³à[i¡ yû¡ãØl¡à l¡ü;Î¤, Îåå@ƒ¹¤> A¡àš, ëA¡àW¡[¤Òà¹ A¡àš yû¡ãØl¡à
šø[t¡ì™à[Kt¡à, [Ò³º t¡¹àÒü lå¡ÚàÎ¢ yû¡ãØl¡à šø[t¡ì™à[Kt¡àú
 \ºšàÒüP¡[Øl¡¹ ‘[¤Å« ¤à}ºà yû¡ãØl¡àU>’ >¤¹ê¡ìš KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìáú
 Î´šèo¢¹ê¡ìš Î}ÑHþà[¹t¡ [¤ì¤A¡à>@ƒ ™å¤ ®¡à¹t¡ã yû¡ãØl¡àUì> ">å‡ý¢¡ -17
[ó¡ó¡à [¤Å«A¡àìš¹ Îó¡º "àìÚà\> A¡¹à ÒìÚìáú &A¡Òü Ñ‚àì> ëA¡àÚài¢¡à¹
ó¡àÒü>àº, ëÎ[³ ó¡àÒü>àº * ó¡àÒü>àº ÎÒ "à”z\¢à[t¡A¡ ³àì>¹ 11[i¡ ³¸àW¡
"àìÚà\ì>¹ >[\¹ yû¡ãØl¡à Òü[t¡ÒàìÎ "®è¡t¡šè¤¢ú
 AIFF-&¹ ÎÒì™à[Kt¡àÚ, ¹à\à¹Òàìi¡ KìØl¡ ët¡àºà ÒìZá óå¡i¡¤ìº¹
National Centre of Excellence ú
 ¤à¹àÎàt¡ ëÐ¡[l¡Úà³ Î}ÑHþàì¹¹ \>¸ 5 ëA¡à[i¡ i¡àA¡à šøƒà> A¡¹à ÒìÚìáú
 >¤¹ê¡ìš KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìá c¡àØl¡Nøà³ ëÐ¡[l¡Úà³ * c¡àØl¡Nøà³ ëÑšài¢¡Î
"àA¡àìƒ[³
· "àÒü>-ÅõTºà * šøÅàÎ[>A¡ Î}ÑHþà¹ -
 \Uº³Òº * šàÒàØl¡ ÎÒ Îà¹à ¹àì\¸ [¤¹à\ A¡¹ìá Åà[”z * [Ñ‚[t¡ú
 A¡[³l¡ü[>[i¡ šå[º[Å} &¹ ³à‹¸ì³ \>Îà‹à¹ìo¹ ÎìU [>[¤Øl¡ ë™àKàì™àK
ë¹ìJ Åà[”z ÅõTºà * Îà´ßƒà[ÚA¡ Î´ßã[t¡¹ "à¤Ò ¤\àÚ ¹ìÚìá¡ú
 >tå¡> ¤à¹àÎàt¡ * ¤[Î¹Òài¡ šå[ºÅ ë\ºà Kk¡> A¡¹à ÒìÚìáú
 Kk¡> A¡¹à ÒìÚìá >tå¡> "à[ºšå¹ƒåÚà¹, A¡à[º´š}, c¡àØl¡Nøà³ * š[ÆW¡³
¤‹¢³à> ë\ºàú
 Kk¡> A¡¹à ÒìÚìá >tå¡> ³àºƒà * ë³[ƒ>ãšå¹ [¤®¡àKú
 Kk¡> A¡¹à ÒìÚìá >tå¡> [³[¹A¡, ³à>¤à\à¹ * c¡àºƒà ³ÒAå¡³àú
 Kk¡> A¡¹à ÒìÚìá >tå¡> A¡àA¡‡ãš, l¡àÚ³“¡ Òà¹¤à¹ * ¤à¹ç¡Òüšå¹ šå[ºÅ
ë\ºàú
 Kk¡> A¡¹à ÒìÚìá [¤‹à>>K¹, ¤¸à¹àA¡šå¹, W¡@ƒ>>K¹, Òà*Øl¡à, [Å[ºP¡[Øl¡
* "àÎà>ìÎàº-ƒèK¢àšå¹ šå[ºÅ A¡[³Å>àì¹i¡ ú
 Îà¹à ¹àì\¸ KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìá 128[i¡ >tå¡> šå[ºÅ ëÐ¡Å>¡ú
 ÎàÒü¤à¹ "š¹à‹ ë¹à‹ A¡¹à¹ \>¸ Îà¹à ¹à\¸ \åìØl¡ 25 [i¡ ÎàÒü¤à¹ =à>à
KìØl¡ ët¡àºà ÒìZá ú
 ¤à¹ç¡Òüšåì¹ KìØl¡ ët¡àºà ÒìÚìá &A¡[i¡ >tå¡> Î}ìÅà‹>àKà¹ú
"à³¹à ®¡à¹t¡¤ìÈ¢ &A¡>àÚA¡t¡”| ¤à íÑ¬¹t¡”| W¡àÒü >àú
Kot¡”| šø[t¡Ë¡à A¡¹ìt¡ Òì¤ Î¤à¹ Ñ¬àì=¢ú "àÎå> ®¡ã[t¡¹
š[¹ì¤Å * íÑ¬¹àW¡à¹ã ³ì>à®¡à¤ ë=ìA¡ ëƒÅìA¡ ³åv¡û¡
A¡¹ìt¡ ¤‡ý¡š[¹A¡¹ ÒÒüú Ñ¬à‹ã> ë=ìA¡* "à\ "à³¹à
š¹à‹ã>-ë³àƒã¤à¤å * [¤ì\[š-¹ "à³ìºú
2019-& Åš= [>>
tõ¡o³èº A¡}ìNøÎìA¡ ì®¡ài¡ [ƒ>ú
"à¹ ë>Òü ƒ¹A¡à¹
[ƒ[Àìt¡ [¤ì\[šþþ¹ Î¹A¡à¹ú
"àÎÄ Îœ¡ƒÅ ëºàA¡Î®¡à [>¤¢àW¡ì>
Î¤¢®¡à¹t¡ãÚ tõ¡o³èº A¡}ìNøÎ šøà=¢ãìƒ¹
&Òü [W¡ìÒû¡
ë®¡ài¡ [ƒìÚ \Ú™åv¡û¡ A¡¹ç¡>
Îå¤øt¡ ¤Gã, Îà‹à¹o Î´šàƒA¡ * šà=¢ W¡ìj¡àšà‹¸àÚ, ³ÒàÎ[W¡¤, Î¤¢®¡à¹t¡ãÚ tõ¡o³èº A¡}ìNøÎ
A¡t¢õ¡A¡ ™=àyû¡ì³ šøW¡à[¹t¡ * ëó¡àìi¡àÑHþ¸à> Køà[ó¡G šøà– [º–, A¡ºA¡àt¡à-700 014 A¡t¢õ¡A¡ ³å[‰t¡¡ú

TMC Manifesto 2019

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TMC Manifesto 2019

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ÒüÑzàÒà¹ 2019

"à³à¹ Î³Ñz ³à-®¡àÒü-ë¤àì>ìƒ¹ \à>àÒü "à³àìƒ¹ "à”z[¹A¡ Åø‡ý¡à, šøoà³, Îàºà³,

8) ë³A¡ Òü> Òü[“¡Úà-ët¡ ë³àƒã Î¹A¡àì¹¹ tå¡³åº ¤¸=¢t¡à : [¤[>ìÚàK ¤õ[‡ý¡¹

J) ëƒìÅ¹ NøÎ [ó¡Gl¡ A¡¸à[ši¡àº ó¡ì³¢Å> ([\&ó¡[Î&ó¡) ¤õ[‡ý¡¹ Òà¹ [ƒìÚ

K) t¡=¸ ">åÎàì¹ ë³àƒã \³à>àÚ ®¡à¹ìt¡ Î¹àÎ[¹ [¤ìƒ[Å [¤[>ìÚàìK¹

&A¡[ƒìA¡ >ì¹@ƒø ë³àƒã 55 ³àìÎ 92[i¡ ëƒìÅ [KìÚ [¤ìƒÅ Îó¡ì¹¹ Î}

[A¡”ñ [¹\à®¢¡ ¤¸àS¡ "ó¡ Òü[“¡Úà-¹ ("à¹[¤"àÒü) t¡=¸ ëƒJìº ë¤àc¡à

2015-16 Îàìº ®¡à¹ìt¡ &ó¡[l¡"àÒü ¤õ[‡ý¡¹ Òà¹ [áº 27.28

"à¹[¤"àÒü-&¹ ëƒ*Úà &Òü t¡=¸ cå¡[º¹ ë¤Øl¡àº ¤àÒüì¹ ë¤¹ A¡ì¹

9) >àK[¹A¡â« [¤º [>ìÚ ë³àƒã ÅàÎì>¹ ¤¸=¢t¡à

A¡) >àK[¹A¡â« Î}yû¡à”z [¤ÈìÚ ë³àƒã Î¹A¡àì¹¹ KõÒãt¡ >ã[t¡ ë™³>,

J) >àK[¹A¡â« ÒüÎå¸ìt¡ ë³àƒã Î¹A¡à¹ [Î‡ý¡à”zÒã>t¡àÚ ®å¡ìKìá &¤} ëÎÒü Îèìy

K) ë³àƒã Î¹A¡àì¹¹ ¤¸=¢t¡à &¤} "ì™àK¸t¡à¹ &[i¡ "à¹* &A¡[i¡ l¡üƒàÒ¹oú

®¡à¹ìt¡¹ \>Îà‹à¹ìo¹ šø[t¡

· š[ÆW¡³¤ìU¹ ³ìt¡àÒü Î³Ñz Î¹A¡à[¹ ÒàÎšàt¡àº Î´šèo¢ [¤>à³èìº¸ +È‹,

ë®¡ài¡ [ƒìÚ \Ú™åv¡û¡ A¡¹ç¡>

You might also like