‫طراحی میراگرهای غیر فعال‬

‫دربرابرزلزله‬

‫اثر ارزشمند‪:‬‬

‫‪Juan D. Gomez‬‬
‫‪Trevor E. Kelly‬‬
‫‪Charles A. Kircher‬‬
‫‪Oscar M. Ramirez‬‬
‫‪Martin W. Johnson‬‬
‫‪Andrew S. Whitakker‬‬
‫‪Micheal C. Constantinou‬‬

‫مترجم و گردآورنده ‪:‬‬

‫مهندس علیرضا صالحین‬
‫مترجمین‪:‬‬
‫مهندس مرتضی راضی‬
‫مهندس علی حیدری‬
 ‫فهرست‬

‫‪ -1‬مقدمه مترجمین‬
‫‪9‬‬ ‫‪ -2‬کتابچه راهنمای شرکت هلمز‬
‫‪10‬‬ ‫‪ -1-2‬مقدمه‬
‫‪21‬‬ ‫‪ -2-2‬اصول میرایی درون سازه ای‬
‫‪57‬‬ ‫‪ -4-2‬تحلیل کاهش میرایی‬
‫‪75‬‬ ‫‪ -5-2‬تحلیل تاریخچه زمانی‬
‫‪115‬‬ ‫‪ -6-2‬خواص عملی دستگاه ها‬
‫‪125‬‬ ‫‪ -7-2‬روند طراحی میرایی‬
‫‪131‬‬ ‫‪ -8-2‬میراگرهای هیسترتیک فلزی و سربی تسلیم شونده‬
‫‪157‬‬ ‫‪ -9-2‬میراگرهای قیچی‬
‫‪169‬‬ ‫‪ -10-2‬میراگرهای بادبند زانویی‬
‫‪187‬‬ ‫‪ -11-2‬اثرات ضربه زدن سازه ها به یکدیگر‬
‫‪203‬‬ ‫‪ -12-2‬سیستم های هایبرید (دوگانه)‬
‫‪213‬‬ ‫‪ -13-2‬کاربرد میراگرها در مقاوم سازی پلها‬
‫‪227‬‬ ‫‪ -3‬بخش محاسباتی و مثال های عددی‬
‫‪228‬‬ ‫‪ -1-3‬گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل‬
‫و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬
‫‪ -4‬طراحی و مدلسازی در ‪ ETABS‬و ‪SAP2000‬‬
‫‪615‬‬ ‫‪ -5‬عکس های میراگرها‬
‫‪647‬‬ ‫‪ -6‬بخش استانداردها‬
‫‪648‬‬ ‫‪ -1-6‬ترجمه بخش میراگرهای آیین نامه ‪FEMA‬‬
‫‪671‬‬ ‫‪ -2-6‬ترجمه بخش میراگرهای راهنمای ‪SEAOC‬‬
‫‪699‬‬ ‫‪ -7‬منابع و مراجع‬
‫‪703‬‬ ‫‪ -8‬لغت نامه‬
‫‪704‬‬ ‫‪ -1-8‬لغت نامه فارسی به انگلیسی‬
‫‪716‬‬ ‫‪ -2-8‬لغت نامه انگلیسی به فارسی‬
‫‪729‬‬ ‫‪ -9‬معرفی نامه‬
 ‫مقدمه‬

‫بــه حمــد و ســپاس بــی پایــان از درگاه ایــزد ممنــان ‪ ،‬اثــر دیگــری را نیــز تحــت عنــوان " طراحــی میراگرهــای‬
‫غیرفعــال در برابــر زلزلــه" بــه اتمــام رســانیدیم‪.‬در راه خلــق ‪ ،‬ترجمــه و جمــع آوری ایــن اثــر زحمــات و‬
‫فشــارهای زیــادی بــه اینجانــب وارد گردیــد ولــی خوشــبختانه ایــن اثــر بــه بهتریــن وجــه ممکنــه در اختیارتــان‬
‫قــرار گرفتــه اســت‪.‬‬
‫ایــن کتــاب چــه بــه لحــاظ تئــوری و چــه بــه لحــاظ عملــی کاملتریــن کتــاب در دنیــا (در نــوع خــودش)‬
‫مــی باشد‪.‬ســعی بــر آن بــوده کــه مطالــب تئــوری بــا مضامیــن طراحــی و مباحــث اجرایــی در هــم آمیختــه‬
‫شــود تــا بــرای تمامــی مهندســان قابــل اســتفاده باشــد‪.‬‬
‫قویـ ًا توصیــه مــی گــردد کــه پیــش از مطالعــه ایــن کتــاب از لغتنامــه تخصصــی آن کــه در انتهــای کتــاب آورده‬
‫شــده را مطالعــه بفرمایید‪.‬همچنیــن بــرای ایجــاد آمادگــی و درک بیشــتر مطالــب ایــن کتــاب از ‪ DVD‬ایــن کتــاب‬
‫اســتفاده نمــوده کــه شــامل مطالــب زیــر مــی باشــد ‪:‬‬
‫‪ -1‬قسمت استاندارد ‪ :‬شامل استاندادرهای‪.ATC ,FEMA ,IBC ,IRAN ,NZS ,SEAOC ,UBC‬‬
‫‪ -2‬قسمت کتب تکمیلی ‪ :‬شامل ‪ 24‬عد د کتاب و هندبوک‪.‬‬
‫‪ -3‬قســمت فیلــم ‪ :‬فیلــم هــای ‪ ، NEES‬مجموعــه ســخنرانی پروفســور ‪ Kelly‬و مجموعــه ای بــی نظیــر از انــواع‬
‫میراگرها‪.‬‬
‫‪ -4‬قســمت نــرم افــزار ‪ :‬در دوبخــش نــرم افــزار هــای ‪ General‬و ‪ Professional‬مــی باشــد‪.‬در بخــش ‪General‬‬
‫نــرم افزارهــای مــورد نیــاز شــما پیــش از اســتفاده از ‪ DVD‬قــرار داده اســت و در بخــش ‪ Professional‬مجموعــه‬
‫‪ 9‬نــرم افــزار بــه همــراه آمــوزش و فایــل هــای مربوطــه آورده شــده اســت‪.‬‬
‫بــا توجــه بــه مطالــب موجــود در ‪ ،DVD‬اینطــور مــی پنــدارم کــه کاربــران عزیــز در رابطــه بــا مباحــث ایــن‬
‫کتــاب نیــاز چندانــی بــه اینترنــت نداشــته باشــند و بنابریــن کمــک شــایانی بــه عزیزانــی بــوده کــه در مناطــق‬
‫بــدون اینترنــت و یــا بــا ســرعت پاییــن مــی باشــد‪.‬البته در صورتــی کــه مطلبــی در مــورد ایــن کتــاب قرار باشــد‬
‫اضافــه گــردد ‪ ،‬در وب ســایت همیــار ایــن کتــاب (‪ )www.AvistaBook.com‬قــرار داده خواهــد شــد‪.‬‬
‫همانطــور کــه اطــاع دارد ‪ ،‬در رابطــه بــا میراگرهــا ‪ ،‬در دنیــا هــر روز پیشــرفت هــا و تحقیقــات جدیــد انجــام‬
‫مــی گــردد و محصــوالت جدیــدی تولیــد مــی گــردد ‪ ،‬بنابرایــن جمــع آوری کلیــه مطالــب حــول ایــن موضــوع‬
‫در یــک کتــاب امــری مشــکل و دشــوار مــی باشــد ‪ ،‬امــا در حــد تــوان ســعی بــر تحقیــق و جمــع آوری‬
‫تکنولــوژی روز بــوده اســت‪.‬البته مطالــب زیــادی نیــز وجــود داشــت کــه در صــورت اضافــه نمــودن آنهــا بــه‬
‫ایــن کتــاب ‪ ،‬صفحــات کتــاب بــاالی ‪ 1000‬صفحــه رفتــه و کتــاب دیگــر قابلیــت چــاپ شــدن را نخواهــد‬
‫داشــت‪.‬بنابراین اگــر کوتاهــی یــا نقصانــی در ایــن کتــاب مالحضــه نمودیــد ‪ ،‬پیشــاپیش از حضورتــان عــذر‬
‫خواهــی مــی کنم‪.‬لطف ـ ًا بــا ارســال نظــرات خویــش بــه ایمیــل ‪ info@avistabook.com‬مــا را در مــورد نظــرات‬
 ‫خویــش بــا خبــر ســازید‪.‬‬
‫ایــن کتــاب از چنیــد کتــاب و مجوعــه هــای تالیفــی مختلــف تشــکیل یافتــه اســت کــه از بخــش هــای زیــر‬
‫تشــکیل یافتــه اســت ‪:‬‬

‫‪ -1‬ترجمــه کامــل کتــاب "‪ "In-Structure Damping and Eneregy Dissapation‬از شــرکت مهندســین مشــاور ‪Holmes‬‬
‫ســال ‪.2001‬‬
‫‪ -2‬ترجمه کامل کتاب‬
‫" ‪ "Developing Evaluation‬از انتشارات ‪ MCEER‬دانشگاه بوفالو ‪ ،‬منتشر شده در سال ‪.2000‬‬
‫‪ -3‬قســمت هــای ترجمــه و تالیــف مــوردی در رابطــه بــا ‪Scissor-Jack-Damper Energy Dissipation System ،‬‬
‫‪ Toggle bracing damper‬و ‪ Lead Extrusion Damper ، Metal Hysteretic Damper‬و ‪.Bridge Dampers‬‬
‫‪ -4‬نکات طراحی میراگر در آیین نامه های ‪SEAOC ، FEMA 357 :‬‬

‫‪ -6‬قســمت هــای تالیفــی‪ -‬گــردآوری شــده سیســتم هــای دوگانــه (‪ ، )Hybrid‬اثــرات ضربــه زدن ســازه هــا‬
‫(‪ ، )Pounding‬طراحــی بــا ‪ SAP2000‬و ‪ETABS‬‬
‫‪ -8‬انواع میراگرها و دیتیل های اجرایی مربوطه‬
‫‪ -9‬دیکشنری تخصصی این علم با بیش از ‪ 350‬لغت تخصصی‪.‬‬

‫در ایــن کتــاب تــاش بــر آن بــوده کــه تمامــی میراگرهــا بــه تفســیر مــورد بحــث و بررســی قــرار گیرنــد‪.‬در‬
‫صورتــی خواننــده محتــرم ایــن کتــاب را مطالعــه فرمایــد ‪ ،‬احتمــاالً احتیــاج بــه مطالعــه آییــن نامــه دیگــری‬
‫را ندارد‪.‬البتــه کتــاب "راهنمــای جامــع طراحــی جداســاز لــرزه ای" (ترجمــه و گــردآوری شــده توســط همیــن‬
‫گردآورنــده) نیــز مکمــل مباحــث ایــن کتــاب بــوده کــه مطالعــه توصیــه مــی گــردد‪.‬‬
‫کتــاب شــرکت هلمــز شــامل نــکات بســیاری در رابطــه بــا تحلیــل ‪ ،‬طراحــی و اجــرای ایــن سیســتم مــی باشــد‬
‫‪ ،‬در واقــع شــروع کار ایــن کتــاب در ســال ‪ 2011‬بــر اســاس ایــن کتــاب بــوده و کتــاب ‪ MCEER‬نیــز بــه دلیــل‬
‫وجــود مثــال هــای کاربــردی بــه ترجمــه اضافــه گردید‪.‬پــس از پیشــروی در ترجمــه مباحــث کمبودهــای کار‬
‫بیشــتر نمایــان گردیــد و مجموعــه گزارشــات فنــی ‪ ،‬اســتانداردها و مقــاالت بــه ایــن کتــاب اضافــه گردیــد‪.‬‬
‫مباحــث بســیار مهمــی چــون سیســتم هــای دوگانــه در هیــچ کتابــی (انگلیســی یــا فارســی) بــه طــور کار آمــد‬
‫بررســی نشــده اســت (تــا حــد تحقیقــات اینجانــب) ‪ ،‬بنابرایــن از جملــه مــوارد بســیار پــر اهمیــت نــگارش‬
‫ایــن قســمت هــا بــوده اســت‪.‬در ترجمــه ایــن کتــاب بســیار مدیــون کتــب ارزشــمند مرکــز تحقیقاتــی ‪MCEER‬‬
‫(یــا ‪ NCEER‬قدیــم) دانشــگاه بوفالــو آمریــکا بــوده ام‪.‬از دیگــر نقــاط ضعــف دیگــر کتــاب هــای موجــود‬
‫در ایــن زمینــه ‪ ،‬کاربــردی نبــودن آنهــا در طراحــی و اجــرا مــی باشــد ‪ ،‬چــرا کــه مهندســین نمــی تواننــد‬
‫بــا خوانــدن یــک کتــاب تئــوری و یــا تحقیقاتــی بــه طراحــی و اجــراء ایــن سیســتم بپردازند‪.‬تمامــی ســعی‬
‫اینجانــب بــر آن بــوده اســت کــه ایــن کتــاب را بــا ســاده تریــن زبــان ممکنــه بــرای تمامــی درجــات مهندســین‬
‫(لیســانس ‪ ،‬فــوق لیســانس و دکتــرا) قابــل فهــم بــوده و از طــرف دیگــر مهندســین طــراح ‪ ،‬اجرایــی و محققیــن‬
‫بتواننــد از ایــن کتــاب بهــره منــد شــوند ‪ ،‬البتــه قضــاوت اینکــه در ایــن امــر چــه میــزان موفــق بــوده ام بــا‬
‫شماســت‪ .‬پرداختــن کامــل بــه مباحــث طراحــی پــل واقعــ ًا کتــاب جداگانــه ای را تحــت کتــاب "طراحــی‬
‫میراگــر در پــل هــا" را مــی طلبــد کــه شــاید در ویرایــش دوم ایــن کتــاب بــه مباحــث پــل بیشــتر پرداختــه‬
‫شــود‪ .‬در هــر حــال بحــث زیــاد اســت و توانایــی پرداختــن بــه مطالــب متفــاوت محــدود ‪ ،‬در زمینــه میراگرهــا‬
‫هــم هندبــوک یــا دایــره المعارفــی وجــود نــدارد کــه بتــوان بــه نحــوی از آن الهــام گرفــت ‪ ،‬در هــر حــال ‪،‬‬
‫انشــاء ا‪ ...‬کــه مخاطبــان گرانقــدر نقصــان و کاســتی هــای ایــن کتــاب را بــه بزگــواری خویــش مــی بخشــند‪.‬‬
‫البتــه در ‪ DVD‬همــراه ایــن کتــاب ‪ ،‬تقریبـ ًا ‪ 10‬برابــر مطالــب ایــن کتــاب آورده شــده اســت و احتمــاالً بــه اکثــر‬
‫ســواالت شــما عزیــزان پاســخگو خواهــد بــود‪ .‬ایــن امــر افتخــار اینجانــب اســت کــه ایــن اثــر را بــه جامعــه‬
‫مهندســی ایــران تقدیــم نمایــم‪.‬‬
‫توجــه داریــم کــه پیــش از انتخــاب هــر سیســتمی بایــد دیــدی کامــل و خالــی از جانــب داری بــه آن داشــت‪.‬‬
‫بنابرایــن تمامــی تــاش اینجانــب بــر آن بــوده کــه نقــاط ضعــف و قــوت ایــن سیســتم را بــا هــم منعکــس‬
‫نمــوده و بــر نقــاط ضعــف آن راه حلــی معرفــی نمایــم‪.‬‬
‫رســول خــدا (ص) در رابطــه بــا ایرانیــان فرمودنــد ‪" :‬اگــر علــم در ســتاره ثریــا هــم باشــد ‪ ،‬مردانــی از کشــور‬
‫ایــران بــه آن دســت خواهنــد یافت‪".‬جامعــه مهندســی کشــور مــا پتانســیل هــای بســیاری دارد ‪ ،‬مهندســان‬
‫خــوش فکــر و بــا ســواد بســیاری در ســطح جهــان داریــم ‪ ،‬بحــث اصلــی در جمــع آوری و یکپارچــه ســازی‬
‫نیروهــا و خدمــت در داخــل کشــور بــه هــم نوعــان عزیزمــان اســت‪.‬لزوم بــه روزرســانی منابــع و مراجــع ‪،‬‬
‫اســتفاده از آییــن نامــه و نتایــج آزمایشــگاه هــای دنیــا بایســتی یــک هــدف اصلــی باشــد‪.‬امروزه بــا توجــه بــه‬
‫پیشــرفت امکانــات ارتباطــی و مکاتباتــی ‪ ،‬گســترش اینترنــت و مراکــز داده ای ‪ ،‬انتظــار بیــش از پیشــی از‬
‫جامعــه علمــی کشــورمان مــی رود‪.‬‬
‫ضمــن خلــق ایــن اثــر دوســتانم در داخــل و خــارج از ایــران بــرای رســانیدن مطالــب مــورد نیــازم زحمــات‬
‫زیــادی را کشــیدند ‪ ،‬البتــه عــده از مهندســین داخــل کشــور نیــز زمانــی کــه دســت همــکاری بــه ایشــان دراز‬
‫نمــودم ‪ ،‬از همــکاری دســت بــاز زدند‪.‬انشــاء ا‪ ...‬متوجــه خواهنــد شــد کــه بهتــر بــود بــرای خلــق ایــن اثــر‬
‫همــکاری مــی نمودنــد ‪ ،‬ولــی بــدون کمــک ایشــان هــم خــدا را شــکر ایــن اثــر بــه اتمــام رســید ‪ ،‬بــه راســتی‬
‫کــه اینترنــت بزرگتریــن حــال مشــکالت علمــی مــی باشد‪.‬شــرکت مهندســین مشــاور هلمــز نیــز مطالــب‬
‫مفیــدی را در اختیــار اینجانــب قــرار دادنــد کــه از ایشــان هــم بابــت ایــن مطالــب کمــال تشــکر را دارم‪.‬‬
‫پروفســور ‪ Constantinou‬و ‪ Soong‬از دانشــگاه بوفالــو آمریــکا بــه اینجانــب لطــف داشــته و بــه طــور مجانــی‬
‫مجــوز ترجمــه تمامــی مطالــب برداشــته شــده از ‪ MCEER‬و ‪ NCEER‬را بــه ایــن انتشــارات اهــدا کردنــد‪،‬‬
‫از ایشــان هــم بابــت زحماتشــان سپاســگزارم‪ .‬از دوســتان عزیــز و مهندســان گرانقــدر ‪ ،‬مهنــدس راضــی و‬
‫حیــدری کــه در ترجمــه بخــش هایــی از ایــن کتــاب مــا را یــاری نمودنــد ‪ ،‬کمــال تشــکر را دارم‪.‬همچنیــن‬
‫تشــکر بســیار ویــژه ای از مهنــدس بزرگوتــر و فهمیــده ‪ ،‬جنــاب مهنــدس پــور صــدر دارم کــه بســیار در ایــن‬
‫کتــاب (بــه همــه لحــاظ) بــه بنــده کمــک کــرده انــد ‪ ،‬باشــد کــه جامعــه مهندســین زلزلــه ایــن کشــور قــدر‬
‫چنیــن مهنــدس بزرگــواری را بداننــد‪.‬‬
‫در آخر از خانم مشایخ و آقای رضایی برای همکاری صمیمانه شان کمال تشکر را دارم‪.‬‬

‫مهندس علیرضا صالحین‬

 Acknowledgement

This report was originally published in English on November 16, 2001 by the
Multidisciplinary Center for Earthquake Engineering Research (MCEER) as part
of its technical report series. It was prepared by the University at Buffalo, State
University of New York, as a result of research sponsored by MCEER through a
grant from the Earthquake Engineering Research Centers Program of the National
Science Foundation. Neither MCEER, associates of MCEER, its sponsors, the
University at Buffalo, State University of New York, nor any person acting on their
behalf:

1. makes any warranty, express or implied, with respect to the use of any
information, apparatus, method, or process disclosed in this report or that such
use may not infringe upon privately owned rights; or

2. assumes any liabilities of whatsoever kind with respect to the use of, or the
damage resulting from the use of, any information, apparatus, method, or process
disclosed in this report.

Any opinions, findings, and conclusions or recommendations expressed in this

publication are those of the author(s) and do not necessarily reflect the views of
MCEER, the Earthquake Engineering Research Centers Program of the National
Science Foundation, or any other sponsors.
 ‫تقدیم به مادر بزرگوارم‬
‫هر چه تشکر کنم ‪ ،‬هر چه تالش کنم‬
‫نخواهم توانست گوشه ای از زحمات بی دریغ شما را جبران نمایم‪.‬‬
‫همیشه از صمیم قلب دوستت دارم‪.‬‬
‫‪9‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫کتابچه راهنمای شرکت هلمز‬

‫‪1‬‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪10‬‬

‫‪ .1‬میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫مقدمه‬
‫مطالــب ارائــه شــده در ایــن بخــش توســط گــروه مهندســی هلمــز تهیــه و تدویــن گریــده اســت‪ .‬ایــن‬
‫بخــش بــه عنــوان یــک راهنمــای طراحــی ارائــه شــده و نــگارش آن بــا دقــت و توجــه کافــی انجــام‬
‫پذیرفتــه اســت‪.‬‬
‫مطالــب ایــن بخــش بــه نحــوی تدویــن شــده اســت کــه بــرای هــر پــروژه بــا مشــخصات فنــی و‬
‫ویژگــی هــای خــاص‪ ،‬قابــل اســتفاده باشــد‪ .‬شــرکت هولمــز‪ ،‬نمایندگــی هــای آن و کارکنــان آن در‬
‫قبــال صحــت و دقــت مطالــب ارائــه شــده در ایــن بخــش و یــا نقــص هــا یــا اشــکاالت احتمالــی در‬
‫توصیــه هــای طراحــی منــدرج در آن‪ ،‬هیــچ مســئولیتی را عهــده دار نمــی باشــند‪.‬‬

‫‪ 1-1‬زمینه های کاری شرکت هولمز‬

‫گــروه مهندســی شــرکت هولمــز در امــور طراحــی و تأمیــن سیســتم هــای جداســاز لــرزه ای بیــش از ‪20‬‬
‫ســال ســابقه دارد‪ .‬جداســازهای پایــه یکــی از انــواع وســایل کنتــرل غیــر فعــال لــرزه ای ســازه هــا مــی‬
‫باشــند‪ .‬وســایل مســتهلک کننــده ی انــرژی (میراگرهــا) از انــواع دیگــر سیســتم هــای کنتــرل غیرفعــال‬
‫ســازه ای مــی باشــند‪.‬‬
‫کاربــرد ابزارهــای اســتهالک انــرژی و میرایــی درون ســازه ای کمتــر از جداســازهای پایــه مــی باشــد‪،‬‬
‫امــا بــه هــر حــال در موقعیــت هایــی کــه اســتفاده از سیســتم هــای جداســاز لــرزه ای میســر نباشــد‪،‬‬
‫اســتفاده از میراگرهــا مــی توانــد گزینــه ی مناســبی باشــد‪ .‬بنابرایــن‪ ،‬اســتفاده از میراگرهــا‪ ،‬زمینــه ی‬
‫مناســبی بــرای توســعه و گســترش تکنولــوژی مقابلــه بــا بارهــای زلزلــه و کاهــش خرابــی هــای ســازه‬
‫را فراهــم مــی آورد‪.‬‬
‫از جملــه مــوارد بــه کارگیــری وســایل اســتهالک انــرژی کــه توســط شــرکت هولمــز اجــرا شــده‪ ،‬مــی‬
‫تــوان بــه یــک قــاب ســازه ای در دانشــگاه کانتربــوری اشــاره نمــود‪ .‬ایــن ســازه بــا مهــار تســلیم‬
‫شــونده تقویــت شــده اســت‪ .‬همچنیــن مــوارد دیگــری از کاربــرد میراگرهــا توســط شــرکت هولمــز‬
‫در دســت مطالعــه و بررســی مــی باشــد‪.‬‬
‫همچنیــن شــرکت هولمــز برنامــه ای را بــرای گســترش توانایــی هــا در زمینــه ی طراحــی و اجــرای‬
‫جداگرهــای پایــه و طراحــی عملکــردی بــه اجــرا گذاشــته اســت‪ .‬هــدف از ابــن برنامــه بــه کارگیــری‬
‫ایــن تکنیــک هــا بــرای دو هــدف زیــر مــی باشــد‪:‬‬
 ‫‪ 2‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪11‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫تأمین سخت افزارهای تأمین کننده ی میرایی از طریق شرکت های وابسته‪.‬‬
‫بــه عنــوان مثــال شــرکت ابــزارآالت هولمــز بــه تازگی یــک میراگــر مهاری تســلیم شــونده ی پیشــرفته‬
‫را ارائــه کــرده اســت‪ .‬همچنیــن شــرکت کامپوزیــت هــای هولمــز‪ ،‬میراگرهــای ویسکواالســتیک را‬
‫تأمیــن مــی کنــد‪.‬‬
‫معرفی گروه مشاوره هولمز‪.‬‬
‫بــه عنــوان نمونــه شــرکت هولمــز کولــی (‪ )Holmes Cully‬بــا داشــتن متخصصانــی شــناخته شــده‪،‬‬
‫در بخــش ارائــه ی خدمــات تحلیــل‪ ،‬طراحــی و تنظیــم اســناد در زمینــه هــای مختلــف (شــامل میرایــی‬
‫درون ســازه ای و اســتهالک انــرژی) فعــال مــی باشــد‪.‬‬
‫بــرای اجــرای روشــی کــه مــا در رســیدن بــه ایــن اهــداف بــه کار گرفتــه ایــم الزم اســت مــوارد زیــر‬
‫مــد نظــر قــرار گیرنــد‪:‬‬
‫آشنایی با آخرین پیشرفت ها در تکنولوژی کاربرد میراگرها‬
‫بــرای اینکــه بتوانیــم ابزارهــای مختلــف ســازه ای را اجــرا کنیــم‪ ،‬بایــد روش هــای تحلیــل خــود را‬
‫متناســب بــا نیازهــا و قوانیــن جدیــد تصحیــح و بــه روز کنیــم‪.‬‬
‫اســتفاده از روش هــای طراحــی معمــاری جدیــد بــه منظــور ســهولت در اجــرای سیســتم هــای ســازه ای‬
‫مختلف ‪.‬‬
‫تأمین پشتیبانی و بازاریابی برای وسایلی که قصد تولید آنها را داریم‪.‬‬
‫هــدف مــا از معرفــی ایــن بخــش‪ ،‬ارائــه ی یــک منبــع جامــع بــرای تحلیــل و طراحــی میراگرهــا مــی‬
‫باشــد‪ .‬در ایــن بخــش ســعی شــده بــرای همــه ی روش هــای طراحــی ارائــه شــده توضیحــات بــه‬
‫صــورت کامــل بیــان شــود‪ .‬البتــه ایــن کار یــک فرآینــد ادامــه دار اســت و همــگام بــا پیشــرفت هایــی‬
‫کــه صــورت مــی گیــرد‪ ،‬در مطالــب ایــن بخــش بازنگــری هایــی صــورت خواهــد گرفــت‪.‬‬

‫‪ 1-2‬شرح کلی بخش‬

‫تــا کنــون مجموعــه ای از مطالعــات تحلیلــی توســط شــرکت هولمــز بــه انجــام رســیده اســت‪.‬‬
‫همچنیــن ســعی شــده یــک بررســی اجمالــی در رابطــه بــا مطالــب مربوطــه در ســایر منابــع انجــام‬
‫گیــرد‪ .‬در ادامــه بــا انجــام تعــدادی از آزمایــش هــای مطالعاتــی‪ ،‬قابلیــت نــرم افــزار داخلــی مــا مــورد‬
‫آزمایــش قــرار گرفتــه اســت‪ .‬مچنیــن تــالش شــده تــا بــا اســتفاده از تئــوری میرایــی‪ ،‬مشــخصات‬
‫مطلــوب یــک میراگــر تعریــف شــود و نیــز اثــر انــواع مختلــف میراگرهــا بــرای بــازه ی محــدودی از‬
‫ســازه هــا ارزیابــی شــود‪.‬‬
‫در حــال حاضــر‪ ،‬توصیــه هــا و راهنمایــی هــای موجــود در ایــن بخــش قطعــی و نهایــی نیســتند‪ ،‬بلکــه‬
‫بــه نوعــی ارائــه ی مطالــب گذشــته هســتند کــه در کنــار آن تفســیر مــا از مشــخصات و نحوه ی اســتفاده‬
‫‪3‬‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪12‬‬

‫از میراگرهــای موجــود در بــازار کنونــی نیــز گنجانده شــده اســت‪.‬‬

‫‪ 1-3‬مطالعات گذشته‬
‫سیســتم میرایــی درون ســازه ای (اســتهالک انــرژی) در برگیرنــده ی کلیــه ی المــان هــای اســتفاده‬
‫شــده بــرای کاهــش حــرکات ســازه هــا تحــت بارهــای جانبــی و زلزلــه مــی باشــد‪ .‬در این اســتراتژی‪،‬‬
‫بــر خــالف ســایر روش هایــی کــه هدفشــان افزایــش ظرفیــت باربــری ســازه مــی باشــد‪ ،‬ســعی مــی‬
‫شــود تقاضــای ســازه کاهــش یابــد‪.‬‬
‫هــدف اصلــی مهندســی ســازه ایــن اســت کــه بــا صــرف کمتریــن هزینــه ی ممکــن‪ ،‬ظرفیــت ســازه‬
‫از مقــدار تقاضــای آن بیشــتر شــود‪.‬‬
‫در روش هــای معمــول در مهندســی ســازه ســعی بــر آن اســت کــه بــا افزایــش ظرفیــت ســازه معیــار‬
‫مذکــور تأمیــن شــود‪ .‬امــا در روش کنتــرل غیرفعــال‪ ،‬نــوع دیگــری از روش کنتــرل ســازه بــه کار‬
‫گرفتــه مــی شــود و کاهــش میــزان تقاضــای ســازه مــد نظــر قــرار مــی گیــرد‪.‬‬

‫نکتــه‪ :‬اصطــالح "تقاضــا" بــه تــالش هــا و کنــش هایــی گفتــه مــی شــود کــه ســازه آن هــا را‬
‫تجربــه مــی کنــد‪ .‬میــزان تقاضــا در کنــار ویژگــی هــای مربــوط بــه بارهــای اعمالــی‪ ،‬بــه مشــخصات‬
‫مکانیکــی ســازه نیــز مســتقیم ًا بســتگی دارد‪.‬‬
‫اســتهالک انــرژی تکنولــوژی جدیــدی نیســت و بــه کارگیــری آن در برخــی از وســایل‪ ،‬از دهــه ی‬
‫‪ 1970‬رواج یافتــه اســت‪ .‬بــا ایــن وجــود‪ ،‬میــزان اســتفاده از ایــن وســایل در کاربردهــای مهندســی‬
‫ســازه بســیار انــدک بــوده اســت‪ .‬مــی تــوان گفــت مقالــه ی تکنولــوژی جدیــد (‪)state of the art‬‬
‫کــه در ســمینار ســال ‪ ATC-17-1 ، 1993‬ارائــه شــد‪ ،‬هنــوز مــی توانــد بــه عنــوان یــک منبــع‬
‫امــروزی ‪ ،‬مــورد اســتفاده قــرار گیــرد‪.‬‬
‫از دیــدگاه ســخت افــزاری‪ ،‬وســایل کاهــش آثــار زلزلــه بــه ســه دســته ی جداســازی لــرزه ای‪،‬‬
‫اســتهالک انــرژی غیــر فعــال و کنتــرل فعــال تقســیم بنــدی مــی شــوند‪ .‬در ایــن بخــش بحثــی از‬
‫جداســازی و کنتــرل فعــال ســازه هــا بــه میــان نیامــده اســت‪.‬‬
‫موضــوع مــورد بحــث در ایــن بخــش اســتهالک انــرژی بــه صــورت غیرفعــال مــی باشــد‪ .‬در ایــن‬
‫بخــش چهــار گــروه عمــده از وســایل وجــود دارنــد کــه شــامل مــوارد زیــر مــی باشــند‪:‬‬
‫میراگرهــای فلــزی تســلیم شــونده نظیــر کنســول هــای فــوالدی‪ ،‬مهارهــای تســلیم شــونده و‬
‫میراگرهــای حــاوی ســرب میانــی‬
‫در ایــن وســایل‪ ،‬نیــرو وابســته بــه جابجایــی مــی باشــد و اســتهالک انــرژی از طریــق تســلیم‬
‫هیسترســیس انجــام مــی شــود‪.‬‬
 ‫‪ 4‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪13‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫وسایل اصطکاکی نظیر بالشتک های ترمز کننده‬

‫ایــن وســایل توســط پیــچ هایــی در نفــاط تقاطــع مهارهــا بــه هــم متصــل مــی شــوند‪ .‬در ایــن‬
‫وســایل نیــز ماننــد میراگرهــای تســلیم شــونده ی فلــزی‪ ،‬نیــرو وابســته بــه جابجایــی مــی باشــد و‬
‫اســتهالک انــرژی از طریــق چرخــه هــای اصطکاکــی انجــام مــی شــود‪.‬‬
‫میراگرهای ویسکوز‬
‫در ایــن میراگرهــا نیــروی ســیال از طریــق یــک روزنــه (اوریفیــس) اعمــال مــی شــود‪ .‬در ایــن‬
‫وســایل‪ ،‬نیــرو وابســته بــه ســرعت مــی باشــد و اســتهالک انــرژی توســط ویســکوزیته ی ســیال‬
‫صــورت مــی گیــرد‪.‬‬
‫میراگرهای ویسکواالستیک‬
‫ایــن وســایل (نظیــر محصــول ارائــه شــده توســط ‪ )3M‬بــه شــکل یــک همبســپار جامــد مــی‬
‫باشــد‪ .‬محصــول ارائــه شــده توســط ‪ 3M‬بــه شــکل یــک نــوار پالســتیکی ضخیــم مــی باشــد کــه‬
‫بیــن صفحــات فــوالدی قــرار مــی گیــرد‪ .‬ایــن مصالــح در عیــن اینکــه دارای ســختی االســتیک (کــه‬
‫بــا نیروهــای وابســته بــه جابجایــی همــراه خواهــد بــود) مــی باشــند‪ ،‬دارای یــک مؤلفــه ی ویســکوز‬
‫نیــز مــی باشــند‪ .‬جــزء ویســکوز باعــث تولیــد نیــروی وابســته بــه ســرعت مــی شــود‪ .‬برخــی از‬
‫میراگرهــای ویسکواالســتیک بــه شــکل مایــع بــوده و میرایــی آنهــا از طریــق ویســکوزیته ی مصالــح‬
‫تأمیــن مــی گــردد‪.‬‬
‫بــرای اســتهالک انــرژی بــه صــورت غیرفعــال‪ ،‬ابزارهــای دیگــری نیــز بــه کار مــی رونــد کــه از‬
‫جملــه آنهــا مــی تــوان بــه آلیاژهــای مغــز هندســی اشــاره نمــود‪ .‬در ایــن بخــش تنهــا بــه چهــار‬
‫مــوردی کــه در بــاال توضیــح داده شــد‪ ،‬پرداختــه مــی شــود‪.‬‬
‫کلیــه ی ابزارهــای اســتهالک انــرژی تقریبـ ًا عملکــرد مشــابهی دارنــد‪ .‬ایــن وســایل نیــروی کینماتیکی‬
‫(جنبشــی) ناشــی از نیروهــای خارجــی را بــه انــرژی حرارتــی تبدیــل مــی کنند‪.‬‬
‫برخــی از ابزارهــای جدیــد بــه رغــم ایــن کــه امیدهــای زیــادی را در زمینــه ی اســتهالک انــرژی بــه‬
‫وجــود آورده انــد‪ ،‬هنــوز بــه صــورت عمــده در بــازار موجــود نیســتند‪ .‬بــه عنــوان نمونــه هایــی از‬
‫ایــن وســایل‪ ،‬مــی تــوان بــه مــوارد زیــر اشــاره نمــود‪:‬‬
‫میراگر ویسکواالستیک با عملکرد الستیکی که محصول کشور انگلستان می باشد‪.‬‬
‫چنــد نمونــه جدیــد از میراگرهــا کــه تولیــد کشــور ژاپــن مــی باشــند‪ .‬بــه عنــوان نمونــه میراگــر‬
‫دیــواری کــه در آن مصالــح ویسکواالســتیک بیــن چندیــن صفحــه داخــل دیــوار قــرار داده مــی شــوند‪.‬‬
‫میراگرهای با فوالد پرمقاومت‬
‫میراگرهــای فــوالدی بــا مقاومــت تســلیم کــم‪ ،‬کــه بــه صــورت برشــی عمــل مــی کنــد‪ .‬بــه عنــوان یــک‬
‫‪5‬‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪14‬‬

‫نمونــه از ایــن میراگرهــا مــی تــوان بــه میراگــر آســفالتی اصــالح شــده ی مخصــوص اشــاره نمــود‪.‬‬
‫همــه ی میراگرهایــی کــه در بــاال بــه آنهــا اشــاره شــد‪ ،‬در یکــی از دســته هــای چهارگانــه جــای مــی‬
‫گیرنــد‪ .‬بنابرایــن‪ ،‬هــر نتیجــه گیــری کــه بــرای ایــن چهــار گــروه انجــام شــود‪ ،‬بــرای ایــن میراگرهــا‬
‫نیــز قابــل تعمیــم مــی باشــد‪.‬‬
‫‪ 1-4‬شرکت های فعال در بازار میراگرها‬
‫مــی تــوان گفــت بــه لحــاظ جنبــه ی تحقیقاتــی‪ ،‬بحــث اســتهالک غیرفعــال انــرژی در ســال ‪1970‬‬
‫توســعه یافــت‪ ،‬در اوایــل ‪ 1990‬بــه نقطــه ی اوج خــود رســید و از آن زمــان تاکنــون رشــد اندکــی‬
‫داشــته اســت‪.‬‬
‫از اولیــن شــرکت هــا و کســانی کــه در ایــن مقولــه وارد شــده انــد‪ ،‬مــی تــوان بــه مــوارد زیــر‬
‫اشــاره نمــود‪:‬‬
‫شرکت ‪3M‬‬
‫ایــن شــرکت برخــی از تحقیقــات مربــوط بــه میراگرهــای ویسکواالســتیک را پشــتیبانی مالــی مــی‬
‫کــرد و بــرای پنــج ســال در کنفرانــس هــای مربوطــه حضــور فعــال داشــت‪ .‬ایــن شــرکت در اواســط‬
‫دهــه ی ‪ 1990‬از بــازار میراگرهــا خــارج شــد‪.‬‬
‫آقــای راجــر اســکول کــه شــرکت "ضــد زلزلــه" (‪ )CounterQuake‬را بنیــان نهــاد و روی‬
‫میراگرهــای فلــزی تســلیم شــونده ی ‪ ADAS‬کار مــی کــرد‪ .‬وی در گذشــته اســت‪.‬‬
‫شرکت پال دینامیک‬
‫ایــن شــرکت کانادایــی میراگرهــای اصطکاکــی تولیــد مــی کنــد‪ .‬شــاید بتــوان گفــت ایــن شــرکت‬
‫بیشــترین پــروژه هــا را در آمریــکای شــمالی اجــرا نمــوده اســت‪ .‬ایــن شــرکت همچنــان فعــال اســت‬
‫و نتایــج بســیاری از مطالعــات مــوردی را نیــز منتشــر نمــوده اســت‪.‬‬
‫شرکت ابزارآالت تیلور‬
‫ایــن شــرکت آمریکایــی ســازنده ی میراگرهــای ویســکوز ســیال مــی باشــد‪ .‬ایــن میراگرهــا در صنایــع‬
‫نظامــی نظیــر محافظــت از ســیلوهای انبــار موشــک و ارســترهای هواپیمــا اســتفاده مــی شــوند‪.‬‬
‫ســاخت ایــن وســایل بســیار پــر هزینــه مــی باشــد‪ .‬در ایــن زمینــه یــک تولیــد کننــده ی دیگــر بــه‬
‫نــام انیدایــن نیــز وجــود دارد کــه بــازار کمتــری را در اختیــار دارد‪.‬‬
‫چنــد شــرکت ژاپنــی نیــز وجــود دارنــد کــه طیــف گســترده ای از ابــزارآالت بــا انــواع مختلــف‬
‫را ارائــه و توســعه داده انــد‪ .‬محصــوالت ایــن شــرکت هــا در تعــداد کمــی از پــروژه هــای مقــاوم‬
‫ســازی مــورد اســتفاده قــرار گرفتــه انــد‪ .‬بــه طــور کلــی‪ ،‬ایــن شــرکت هــا غیــر از ارائــه ی مقــاالت در‬
‫کنفرانــس هــا‪ ،‬حضــور پررنگــی در بــازار میراگرهــا نداشــته انــد‪.‬‬
‫شرکت های ‪.S.E‬‬
‫چنــد شــرکت ژاپنــی نیــز وجــود دارنــد کــه طیــف گســترده ای از ابــزارآالت بــا انــواع مختلــف‬
‫را ارائــه و توســعه داده انــد‪ .‬محصــوالت ایــن شــرکت هــا در تعــداد کمــی از پــروژه هــای مقــاوم‬
‫ســازی مــورد اســتفاده قــرار گرفتــه انــد‪ .‬بــه طــور کلــی‪ ،‬ایــن شــرکت هــا غیــر از ارائــه ی مقــاالت در‬
‫‪15‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬
‫زلزلهبــازار میراگرهــا نداشــته انــد‪.‬‬
‫برابر در‬ ‫ـورفعال در‬
‫پررنگــی‬ ‫حضـغیر‬
‫میراگرهای‬
‫طراحی هــا‪،‬‬ ‫‪6‬‬
‫کنفرانــس‬
‫شرکت های ‪.S.E‬‬
‫شــهرت آن هــا بــه دلیــل پیشــگام بــودن در پذیــرش تکنولــوژی اســتفاده از میرگرهــا مــی باشــد‪.‬‬
‫از ایــن گــروه‪ ،‬مــی تــوان مشــاورین گــری هــارت ‪ ،‬نبیــه یوســف و شــرکت هــای وابســته را‬
‫نــام بــرد‪ .‬مطــرح شــدن مباحــث دانشــگاهی و علمــی رایــج در دهــه ی ‪ ،1980‬توجــه آن هــا را از‬
‫جداســازهای پایــه بــه ســمت اســتهالک انــرژی غیرفعــال معطــوف کــرد‪ .‬در ادامــه و در دهــه ی ‪،1990‬‬
‫آنهــا تکنولــوژی کنتــرل غیرفعــال را تکامــل یافتــه پنداشــته و بــه ســمت تکنولــوژی کنتــرل فعــال‬
‫حرکــت کردنــد‪ .‬آنهــا در زمینــه ی کنتــرل فعــال نیــز هیــچ محصــول تکنولوژیــک و توســعه یافتــه ای‬
‫کــه توســط مهندســین مجــری و ســازندگان قابــل اجــرا باشــد را ارائــه ندادنــد‪ .‬بدیــن ترتیــب آنهــا‬
‫فرصــت هایــی بــرای ســایر تأمیــن کننــدگان ایــن نــوع از وســایل و طراحــان خبــره باقــی گذاشــتند تــا‬
‫بتواننــد ایــن خــأ را پــر کننــد‪.‬‬

‫‪ 1-5‬این تکنولوژی چه مقدار مفید است؟‬

‫اگرچــه جداســازی لــرزه ای زیرمجموعــه ی بحــث اســتهالک انــرژی غیرفعــال مــی باشــد‪ ،‬میرایــی‬
‫درون ســازه ای از دو جنبــه بــا جداســازی لــرزه ای متفــاوت اســت‪:‬‬
‫بــر خــالف سیســتم جداســازی کــه در یــک صفحــه عمــل مــی کنــد‪ ،‬میرایــی درون ســازه ای در‬
‫ارتفــاع ســازه توزیــع مــی یابــد‪ .‬نحــوه ی عملکــرد سیســتم جداســازی بــه صــورت تغییــر پریــود‬
‫ســازه و در نتیجــه تغییــر شــتاب طیفــی سیســتم ســازه ای مــی باشــد‪ .‬افزایــش پریــود باعــث مــی شــود‬
‫پاســخ ســازه کاهــش یابــد‪ ،‬در حالــی کــه میرایــی درون ســازه ای اثــر اندکــی بــر پریــود ســازه دارد و‬
‫تنهــا آن را اندکــی کاهــش مــی دهــد‪ .‬کاهــش پاســخ ســازه توســط میراگرهــا بــه صــورت اســتهالک‬
‫انــرژی انجــام مــی شــود‪.‬‬
‫از دیــدگاه مهندســی‪ ،‬تفــاوت اساســی بیــن سیســتم جداســازی و میرایــی اســتهالک انــرژی ایــن اســت‬
‫کــه سیســتم جداســاز لــرزه ای بــه صــورت ســری بــا ســازه عمــل مــی کنــد‪ ،‬در حالــی کــه میرایــی‬
‫درون ســازه ای بــه مــوازات ســازه کار مــی کنــد‪.‬‬
‫سیســتم جداســاز لــرزه ای انــرژی را قبــل از ایــن کــه وارد سیســتم ســازه ای شــود‪ ،‬فیلتــر کــرده و‬
‫اثــر آن بــر ســازه را مــی کاهــد‪ .‬بــرای ســازه ای کــه بــا میرایــی درون ســازه ای تقویــت شــده اســت‪،‬‬
‫تمــام انــرژی زلزلــه وارد سیســتم ترکیبــی شــده و متناســب بــا مشــخصات هــر یــک از اجــزاء (سیســتم‬
‫ســازه ای و ابزارهــای اســتهالک انــرژی) توســط آنهــا مســتهلک مــی شــود‪ .‬بــرای ایــن کــه ایــن کار‬
‫بــه بهتریــن شــکل انجــام شــود‪ ،‬بایــد میرایــی افــزوده شــده بــه ســازه تنظیــم شــود‪ .‬ایــن کار بســیار‬
‫پیچیــده تــر از مســئله ی جداســاز لــرزه ای مــی باشــد‪.‬‬
‫کاهــش پاســخ ســازه بــا اســتفاده از میرایــی درون ســازه ای نســبت بــه سیســتم هــای جداســازی لــرزه‬
‫ای کمتــر مــی باشــد‪ .‬بــا اســتفاده از سیســتم جداســازی مــی تــوان نیروهــا و تغییرشــکل هــای ســازه‬
‫‪7‬‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪16‬‬

‫را از ‪ 4‬تــا ‪ 6‬برابــر کاهــش داد‪ ،‬در حالــی کــه میــزان کاهــش پاســخ ســازه بــا اســتفاده از میرایــی درون‬
‫ســازه ای بیــن ‪ 1.5‬تــا ‪ 2‬برابــر (در بهتریــن حالــت) مــی باشــد‪ .‬در عــوض‪ ،‬اجــرا و نصــب میراگرهــا‬
‫نســبت بــه اجــرای سیســتم جداســازی ســهولت بیشــتری دارد‪.‬‬
‫مــی تــوان بــا اطمینــان زیــاد گفــت کــه اجــرای سیســتم اســتهالک انــرژی صرف ـ ًا بــرای ســاختمان‬
‫هایــی مطــرح اســت کــه اجــرای سیســتم جداســازی بــرای آنهــا مقــدور نباشــد‪.‬‬
‫همچنیــن اســتفاده از سیســتم اســتهالک انــرژی بــرای ســازه هــای انعطــاف پذیــر بــا سیســتم هــای‬
‫باربــر جانبــی ضعیــف و ســازه هــای واقــع در مناطقــی بــا خــاک سســت مناســب اســت‪.‬‬
‫دلیــل مناســب بــودن ســاختمان هــای انعطــاف پذیــر بــرای اجــرای سیســتم اســتهالک انــرژی این اســت‬
‫کــه میرایــی درون ســازه ای از طریــق حــرکات نســبی بیــن طبقــات (بــه شــکل جابجایــی یــا ســرعت)‬
‫فعــال مــی شــود‪ .‬در یــک فرآینــد تناقــض آمیــز بــه هــر میزانــی کــه حــرکات ســازه بیشــتر باشــد‪،‬‬
‫میرایــی افزایــش خواهــد یافــت و در عیــن حــال میرایــی باعــث کاهــش حــرکات ســازه مــی شــود‪.‬‬
‫بــرای زلزلــه هــای نزدیــک بــه گســل‪ ،‬ســاختمان هــای بــا میرایــی درون ســازه ای نســبت بــه‬
‫ســاختمان هــای معمولــی یــا جداســازی شــده مزیــت خاصــی ندارنــد‪ .‬هــر چنــد ایــن موضــوع نیــاز‬
‫بــه مطالعــات مــوردی بیشــتری دارد‪ ،‬امــا مطالعــات مــا نشــان مــی دهــد میراگرهــا بــرای مقابلــه بــا‬
‫یــک (یــا تعــداد کــم) پالــس زلزلــه کارآیــی خاصــی ندارنــد‪.‬‬
‫طراحــی سیســتم میرایــی درون ســازه ای فرآینــد مشــکلی مــی باشــد و تنهــا بــرای بــازه ی محــدودی‬
‫از ســاختمان هــا مناســب اســت‪ .‬متأســفانه ایــن محــدوده بــه درســتی و بــه دقــت تعریــف نشــده‬
‫و بســیاری از تــالش هــا و هزینــه هــا فقــط و تنهــا فقــط بــرای ایــن صــرف مــی شــود تــا معلــوم‬
‫گــردد کــه اســتفاده از سیســتم میرایــی درون ســازه ای بــرای یــک ســازه ی خــاص مناســب اســت یــا‬
‫نــه؟‪ .‬یکــی از اهــداف مطالــب مطــرح شــده در ایــن راهنمــا‪ ،‬بررســی همیــن موضــوع مــی باشــد‪ .‬بــه‬
‫عبــارت دیگــر‪ ،‬تــالش مــی کنیــم پــروژه هایــی کــه بــرای اجــرای سیســتم میرایــی درون ســازه ای‬
‫مناســب نیســتند را مشــخص کنیــم تــا نیــازی نباشــد بــرای هــر پــروژه ی خــاص مطالعــه ی مــکان‬
‫ســنجی انجــام شــود‪.‬‬
‫از دیــدگاه کارآیــی و عملکــرد‪ ،‬بهتریــن نــوع میراگرهــا (حداقــل از لحــاظ تئــوری) گــران تریــن انهــا‬
‫یعنــی میراگرهــای ویســکوز مــی باشــند‪.‬‬
‫میراگرهــای هیســترتیک اغلــب بــا المــان هــای ســازه ای ادغــام مــی شــوند و در برخــی مــوارد تمییــز‬
‫قائــل شــدن بیــن یــک مهــار ســازه ای و یــک میراگــر مشــکل اســت‪.‬‬
‫‪ 1-6‬موانع استفاده از این تکنولوژی‬
‫عملکــرد سیســتم هــای کنتــرل غیرفعــال بــه شــکل تغییــر مشــخصات دینامیکــی ســازه مــی باشــد‪.‬‬
‫بیشــتر مهندســین ترجیــح مــی دهنــد بــا دینامیــک پاســخ ســازه درگیــر نشــوند و از روش هــای‬
 ‫‪ 8‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪17‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫اســتاتیکی معــادل اســتفاده کننــد‪ .‬در برخــی از مــوارد نیــز از تحلیــل طیفــی اســتفاده مــی کننــد‪ .‬روش‬
‫هــای اســتاتیکی و طیفــی بــرای ارزیابــی دقیــق رفتــار میراگرهــا مناســب نیســتند‪ ،‬هــر چنــد بســیاری‬
‫از آییــن نامــه هــا و منابــع (نظیــر ‪ FEMA 273‬و بخــش آبــی ‪ )SEAOC‬تــالش دارنــد تــا ابزارهــا‬
‫و روش هایــی بــرای اســتفاده از ایــن روش هــا را مهیــا ســازند‪.‬‬
‫تحلیــل تاریخچــه زمانــی بــا اســتفاده از مــدل ســازی دقیــق المــان هــا‪ ،‬تنهــا روش دقیــق و مناســب‬
‫بــرای ارزیابــی عملکــرد لــرزه ای ســازه هــا مــی باشــد‪ .‬بــا ایــن حــال هنــوز اســتفاده از ایــن روش در‬
‫جامعــه ی مهندســی چنــدان رواج نــدارد‪ .‬موانعــی کــه بــرای تحلیــل تاریخچــه زمانــی (خصوصـ ًا در‬
‫مــورد میراگرهــای درون ســازه ای) وجــود دارد‪ ،‬ملزومــات ســخت گیرانــه ی آییــن نامــه ای‪ ،‬کمبــود‬
‫نــرم افزارهــای مناســب(؟) و نیــاز بــه بازنگــری دقیــق نتایــج‪ ،‬را شــامل مــی شــود‪.‬‬
‫بیشــتر ســازندگان میراگرهــا‪ ،‬وســایل ســاخته شــده را آزمایــش کــرده و نتایــج آن را منتشــر مــی کننــد‪.‬‬
‫مؤسســات تحقیقاتــی نیــز آزمایــش هــای مشــابهی را انجــام مــی دهنــد کــه اغلــب توســط ســازندگان‬
‫حمایــت مالــی مــی شــود‪ .‬بــه طــور کلــی‪ ،‬برنامــه هــای انجــام ایــن ازمایــش هــا بــه یــک وســیله ی‬
‫خــاص یــا مجموعــه ای از وســایل نصــب شــده در یــک طبقــه یــا یــک دهانــه ی قــاب مربــوط مــی‬
‫شــود‪ .‬بــه عبــارت دیگــر‪ ،‬توزیــع میراگرهــا در ســازه و انتخــاب مشــخصات مصالــح (نظیــر جــرم‪،‬‬
‫ســختی و پریــود) عمدتـ ًا در ایــن برنامــه هــا جــای ندارنــد‪.‬‬
‫بــه نظــر مــی رســد تــالش هایــی کــه بــرای ارائــه ی روش هــای طراحــی صــورت گرفتــه بــرای‬
‫پــر کــردن شــکاف بیــن نحــوه ی انجــام آزمایــش هــا و طراحــی ســازه ای بــرای کاربردهــای عملــی‬
‫میراگرهــا در ســازه راهگشــا نبــوده اســت‪.‬‬
‫در حــال حاضــر مهندســین طــراح هیــچ نقطــه ی شــروع دقیــق و مشــخصی بــرای فرآینــد تعییــن‬
‫نــوع وســیله و مشــخصات آن در اختیــار ندارنــد‪ .‬حتــی بــرای ارزیابــی ایــن موضــوع کــه آیــا میرایــی‬
‫درون ســازه ای قابلیــت بررســی دارد یــا خیــر‪ ،‬هیــچ روش مطمئنــی وجــود نــدارد‪ .‬ایــن موضوع شــاید‬
‫مهــم تریــن مانــع بــرای پذیــرش و گســترش ایــن تکنولــوژی باشــد‪ .‬در صــورت تکمیــل شــدن‪ ،‬ایــن‬
‫بخــش راهنمــا مــی توانــد تــا حــدی ایــن مشــکل را مرتفــع ســازد‪.‬‬
‫‪ 1-7‬روش های موجود برای طراحی میراگرها‬
‫بــرای طراحــی بیشــتر ابزارهــا بــا مصالــح ویــژه (نظیــر میراگرهــای فــوالدی)‪ ،‬از قواعــد طراحــی‬
‫معمــول یــا توصیــه هــای ارائــه شــده توســط شــرکت ســازنده ی وســیله (نظیــر میراگرهــای ویســکوز‬
‫شــرکتی) اســتفاده مــی شــود‪.‬‬
‫بــه طــور کلــی‪ ،‬بــرای انجــام ارزیابــی عملکــرد میراگرهــا مــی تــوان از مراجعــی نظیــر ‪FEMA 273‬‬
‫و بخــش آبــی ‪ SEAOC‬اســتفاده نمــود‪ .‬ایــن دو منبــع از لحــاظ ضوابــط آییــن نامــه ای‪ ،‬جامــع تریــن‬
‫منابــع موجــود مــی باشــند‪ .‬ایــن مراجــع اســتفاده از روش هــای تحلیــل اســتاتیکی را تنهــا در مــواردی‬
‫‪99‬‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪18‬‬

‫ـوش‬
‫(روش پپـــوش‬
‫ـی (روش‬
‫غیرخطـــی‬
‫ـل غیرخط‬
‫تحلیـــل‬
‫ـای تحلی‬
‫روش ههـــای‬
‫ـد ازاز روش‬‫بایـــد‬
‫ـوارد بای‬
‫ـایر ممـــوارد‬
‫در سســـایر‬
‫ـمارند‪ .‬در‬
‫ـی ششـــمارند‪.‬‬
‫ـاز ممـــی‬
‫مجـــاز‬
‫ـدود مج‬
‫محـــدود‬
‫مح‬
‫ـود‪.‬‬
‫ـتفاده نمنمـــود‪.‬‬
‫اســـتفاده‬
‫(‪ ))NDP‬اس‬
‫ـی ییـــاـا (‪))NDP‬‬ ‫زمانـــی‬
‫ـه زمان‬
‫تاریخچـــه‬
‫ـل تاریخچ‬ ‫تحلیـــل‬
‫(‪ )NSP‬وو تحلی‬
‫آور (‪)NSP‬‬‫آور‬
‫‪()ProcessA‬ابزار‬
‫ابزار‬
‫ابزار‬ ‫‪ ModelA‬وو‬
‫‪SAP 2000 , ETABS‬‬
‫‪)ProcessA‬‬ ‫‪ModelA‬‬‫‪, ProcessA‬‬‫ـامل‪،، ANSR-L‬‬
‫ـامل‪ANSR-L‬‬ ‫(شــ‬
‫‪, ModelA , ANSR-L‬‬‫ـز (ش‬
‫هولمــ‬
‫ـرکت هولم‬
‫(شاملـز‬ ‫شرکتششــهولمز‬
‫ـرکت‬ ‫ـردی‬
‫عملکـــردی‬
‫ـی عملک‬
‫طراحـــی‬
‫عملکردی‬ ‫ـای‬
‫طراحی‬
‫طراح‬ ‫افزارهایــای‬
‫افزارهـ‬
‫ـرم افزاره‬‫ننــ‬
‫نرم‬
‫ـرم‬
‫ـی‬
‫تحلیلـــی‬
‫ی تحلیل‬
‫ـه ی‬
‫برنامـــه‬
‫ـد‪ .‬برنام‬
‫آورنـــد‪.‬‬
‫ـی آورن‬
‫ـم ممـــی‬ ‫‪ NDP‬رارا فراه‬
‫فراهـــم‬ ‫‪ NSP‬وو ‪NDP‬‬
‫ـل ‪NSP‬‬ ‫تحلیـــل‬
‫ـای تحلی‬
‫روش ههـــای‬
‫ـام روش‬
‫انجـــام‬
‫ـرای انج‬
‫ـبی ببـــرای‬
‫مناســـبی‬
‫مناس‬
‫(مهارهــای‬
‫میراگرهــا (مهارهــای‬
‫ســازی میراگرهــا‬
‫مــدل ســازی‬
‫بــرای مــدل‬
‫کــه بــرای‬
‫باشــد کــه‬
‫مــی باشــد‬
‫هایــی مــی‬
‫المــان هایــی‬
‫انــواع المــان‬ ‫‪ ANSR-L‬شــامل‬
‫شــامل انــواع‬ ‫‪ANSR-L‬‬
‫ـد‪.‬‬
‫دارنـــد‪.‬‬
‫ـرد دارن‬
‫کاربـــرد‬
‫ـکوز) کارب‬
‫ویســـکوز)‬
‫ـای ویس‬
‫ـده ههـــای‬
‫میراکننـــده‬
‫ـای میراکنن‬
‫میراگرهـــای‬
‫ـونده وو میراگره‬
‫ـلیم ششـــونده‬
‫تســـلیم‬
‫تس‬
‫ـازه‬
‫ـی سســـازه‬
‫طراحـــی‬
‫ـل وو طراح‬
‫تحلیـــل‬
‫ـام تحلی‬
‫انجـــام‬
‫ـل ازاز انج‬‫ـه قبقبـــل‬
‫دارد ککـــه‬
‫ـود دارد‬
‫وجـــود‬
‫ـی وج‬ ‫ـائل فنفنـــی‬
‫مســـائل‬
‫ـی ازاز مس‬
‫برخـــی‬
‫میراگرهـــاـا برخ‬
‫ـی میراگره‬‫طراحـــی‬
‫در طراح‬‫در‬
‫ـی ازاز‬
‫برخـــی‬
‫ـازی برخ‬
‫مدلســـازی‬
‫ـرای مدلس‬
‫ـه ببـــرای‬
‫ـی ککـــه‬
‫مدلـــی‬
‫ـوند‪ .‬مدل‬
‫ـل ششـــوند‪.‬‬
‫ـد ححـــل‬‫بایـــد‬
‫ـکوز بای‬
‫ویســـکوز‬‫ـای ویس‬
‫همیراگرهـــای‬
‫ـده ببـــاـا همیراگره‬
‫ـت ششـــده‬
‫تقویـــت‬
‫ی تقوی‬
‫ی‬
‫ـک‬
‫ـده ببـــاـا ییـــک‬
‫میراکننـــده‬
‫ـک میراکنن‬
‫ـوازی ییـــک‬
‫ـال ممـــوازی‬‫اتصـــال‬
‫ـکل اتص‬
‫ـه ششـــکل‬‫ـرد ببـــه‬
‫ـی گیگیـــرد‬
‫ـرار ممـــی‬
‫ـتفاده ققـــرار‬
‫اســـتفاده‬
‫ـورد اس‬
‫میراگرهـــاـا ممـــورد‬
‫ـواع میراگره‬
‫انانـــواع‬
‫ـوند‪.‬‬
‫ـی ششـــوند‪.‬‬ ‫ـل ممـــی‬
‫متصـــل‬
‫ـازه متص‬
‫ـه سســـازه‬
‫ـر ببـــه‬
‫دیگـــر‬
‫ـر دیگ‬
‫ـک فنفنـــر‬
‫ـق ییـــک‬
‫طریـــق‬
‫ـری ازاز طری‬
‫ـورت سســـری‬
‫صـــورت‬ ‫ـه ص‬‫ـه ببـــه‬
‫ـد ککـــه‬
‫باشـــد‬
‫ـی باش‬
‫ـر ممـــی‬
‫فنفنـــر‬
‫ـود‪.‬‬
‫ـی ششـــود‪.‬‬
‫ـزار ممـــی‬
‫ـرم افافـــزار‬
‫در ننـــرم‬
‫ـددی در‬
‫ـکالت ععـــددی‬
‫مشـــکالت‬
‫ـاد مش‬
‫ایجـــاد‬
‫ـث ایج‬
‫باعـــث‬
‫ـری باع‬
‫ـر سســـری‬
‫ـود فنفنـــر‬
‫وجـــود‬
‫ـد وج‬ ‫رســـد‬
‫ـی رس‬ ‫ـر ممـــی‬
‫نظـــر‬
‫ـه نظ‬
‫ببـــه‬
‫دارد‪.‬‬
‫ـه دارد‪.‬‬‫ادامـــه‬
‫ـه ادام‬
‫زمینـــه‬
‫ـن زمین‬
‫در ایایـــن‬
‫ـات در‬
‫مطالعـــات‬
‫مطالع‬
‫بخش‬
‫این بخش‬ ‫کاربرد این‬
‫ی کاربرد‬ ‫دامنه ی‬
‫‪ 1-8‬دامنه‬ ‫‪1-8‬‬
‫ـر‬
‫ـی ببـــر‬
‫میرایـــی‬
‫ـر میرای‬
‫ـادل وو اثاثـــر‬
‫معـــادل‬ ‫ـکوز مع‬
‫ویســـکوز‬ ‫ـی ویس‬
‫میرایـــی‬
‫ـوم میرای‬
‫مفهـــوم‬
‫ای‪ ،‬مفه‬
‫ـازه ای‪،‬‬
‫درون سســـازه‬
‫ـی درون‬‫میرایـــی‬
‫ـول میرای‬
‫اصـــول‬‫ای ازاز اص‬
‫ـه ای‬‫خالصـــه‬
‫خالص‬
‫ـاد‬
‫ـای ببـــاد‬
‫بارهـــای‬
‫ـر باره‬
‫ـی ببـــر‬‫میرایـــی‬
‫ـر میرای‬ ‫ـن اثاثـــر‬
‫همچنیـــن‬
‫ـت‪ .‬همچنی‬
‫اســـت‪.‬‬
‫ـده اس‬
‫گردیـــده‬
‫ـه گردی‬
‫ارائـــه‬
‫ـش ارائ‬
‫بخـــش‬
‫ـن بخ‬
‫دوم ایایـــن‬
‫ـل دوم‬‫فصـــل‬
‫در فص‬
‫ـازه در‬
‫ـخ سســـازه‬‫پاســـخ‬
‫پاس‬
‫ـث‬
‫بحـــث‬ ‫ـه بح‬
‫ـش ببـــه‬
‫بخـــش‬ ‫ـن بخ‬‫اساســ ًا ًا ایایـــن‬
‫ـت‪ ،‬امامـــاـا اساس‬
‫اســـت‪،‬‬
‫ـده اس‬
‫داده ششـــده‬
‫ـح داده‬
‫توضیـــح‬
‫ـش توضی‬ ‫بخـــش‬
‫ـن بخ‬
‫در ایایـــن‬
‫ـر در‬
‫مختصـــر‬
‫ـور مختص‬ ‫ـه ططـــور‬
‫ـز ببـــه‬
‫نینیـــز‬
‫دارد‪.‬‬
‫ـاص دارد‪.‬‬ ‫اختصـــاص‬
‫ـه اختص‬‫زلزلـــه‬
‫ـای زلزل‬
‫بارهـــای‬
‫باره‬
‫ـت‬
‫افــت‬
‫ـه افـ‬
‫ـز بـبــه‬
‫نیــز‬
‫ـل ‪ 44‬نیـ‬
‫فصــل‬
‫در فصـ‬ ‫ـت‪ .‬در‬
‫اســت‪.‬‬
‫ـده اسـ‬
‫شــده‬
‫ـه شـ‬
‫ارائــه‬
‫میراگرهــاـا ارائـ‬
‫ـف میراگرهـ‬‫مختــف‬
‫ـواع مختـ‬
‫انــواع‬ ‫ـای انـ‬
‫هــای‬
‫ـی هـ‬
‫ویژگــی‬
‫ـل ‪ 33‬ویژگـ‬ ‫فصــل‬
‫در فصـ‬ ‫در‬
‫ـورد‬
‫ـه ممـــورد‬
‫طبقـــه‬
‫‪ 10‬طبق‬
‫ی ‪10‬‬ ‫ـازه ی‬
‫ـرای سســـازه‬
‫ـی ببـــرای‬
‫کمـــی‬
‫ـال کم‬
‫ـک مثمثـــال‬
‫ـده وو ییـــک‬
‫ـه ششـــده‬
‫پرداختـــه‬
‫میراگرهـــاـا پرداخت‬
‫ـواع میراگره‬
‫ـرای انانـــواع‬
‫ـی ببـــرای‬
‫میرایـــی‬
‫میرای‬
‫ـت‪.‬‬
‫اســـت‪.‬‬ ‫ـه اس‬
‫گرفتـــه‬
‫ـرار گرفت‬ ‫ـی ققـــرار‬
‫بررســـی‬
‫بررس‬
‫ـرار‬
‫ـیققـــرار‬
‫قرار‬ ‫ـی‬
‫ـی‬‫بررســ‬
‫بررسـ‬ ‫ـورد‬
‫زمانیممـــورد‬
‫مورد بررس‬ ‫ـی‬
‫زمانـــی‬ ‫ـه‬
‫تاریخچـــه‬
‫تاریخچهزمان‬ ‫ـری‬
‫ـریتاریخچ‬‫ـری‬ ‫پارامتــ‬
‫هایپارامت‬
‫پارامتـ‬ ‫ـای‬
‫تحلیلهـــای‬
‫ـل ه‬
‫تحلیـــل‬ ‫ـامــام‬
‫تحلی‬ ‫انجـــام‬
‫انج‬ ‫انج‬
‫برای‬ ‫ـرای‬
‫ـازه ببـراــرای‬
‫ـازه‬
‫ـه سسســــازه‬‫ـل ‪ 55‬سسســــه‬‫فصـــل‬
‫در فص‬ ‫در‬
‫ای‬
‫ـرزه ای‬ ‫ـخ للـــرزه‬
‫پاســـخ‬
‫ـر پاس‬ ‫ـف ببـــر‬
‫مختلـــف‬‫ـای مختل‬ ‫میراگرهـــای‬
‫ـر میراگره‬‫ـی اثاثـــر‬
‫ارزیابـــی‬
‫ـرای ارزیاب‬
‫ـل ههـــاـا ببـــرای‬
‫تحلیـــل‬
‫ـن تحلی‬
‫ـج ایایـــن‬
‫نتایـــج‬ ‫ـت‪ .‬نتای‬‫اســـت‪.‬‬ ‫ـه اس‬‫گرفتـــه‬
‫گرفت‬
‫ـرد‪.‬‬
‫ـی گیگیـــرد‪.‬‬‫ـرار ممـــی‬
‫ـتفاده ققـــرار‬
‫اســـتفاده‬ ‫ـورد اس‬
‫دارد‪ ،‬ممـــورد‬
‫ـود دارد‪،‬‬
‫وجـــود‬
‫آنهـــاـا وج‬
‫ـرای آنه‬
‫میراگرهـــاـا ببـــرای‬
‫ـتفاده ازاز میراگره‬
‫اســـتفاده‬
‫ـکان اس‬
‫ـه امامـــکان‬ ‫ـی ککـــه‬‫هایـــی‬
‫ـازه های‬
‫سســـازه‬
‫ـل ههـــاـا‬
‫تحلیـــل‬
‫ـام تحلی‬
‫انجـــام‬
‫ـه ازاز انج‬‫ـه ککـــه‬
‫بهینـــه‬
‫ـخصات بهین‬
‫مشـــخصات‬‫ـه ببـــاـا مش‬
‫مقایســـه‬
‫در مقایس‬‫میراگرهـــاـا در‬
‫ـردی میراگره‬
‫کاربـــردی‬
‫ـخصات کارب‬
‫مشـــخصات‬ ‫ـل ‪ 66‬مش‬ ‫فصـــل‬
‫در فص‬ ‫در‬
‫ـرد‪.‬‬
‫ـی گیگیـــرد‪.‬‬
‫ـرار ممـــی‬
‫ـی ققـــرار‬
‫بررســـی‬
‫ـه وو بررس‬ ‫مطالعـــه‬
‫ـورد مطالع‬‫ـد‪ ،‬ممـــورد‬
‫ـی آیآیـــد‪،‬‬
‫ـت ممـــی‬
‫دســـت‬‫ـه دس‬‫ببـــه‬
‫ـه‬
‫گرفتـــه‬
‫ـرار گرفت‬
‫ـاره ققـــرار‬
‫اشـــاره‬
‫ـورد اش‬
‫میراگرهـــاـا ممـــورد‬
‫ـی میراگره‬
‫طراحـــی‬
‫ـهای طراح‬
‫روشـــهای‬
‫ی روش‬ ‫ـه ی‬‫ارائـــه‬
‫ـرای ارائ‬
‫ـه ببـــرای‬‫اولیـــه‬
‫ـای اولی‬
‫ـالش ههـــای‬
‫ـل ‪ 77‬تتـــالش‬ ‫فصـــل‬
‫در فص‬
‫در‬
‫ـتفاده‬
‫اســـتفاده‬
‫ـل اس‬
‫قابـــل‬
‫ـکات قاب‬
‫ـن ننـــکات‬
‫تریـــن‬
‫ـم تری‬ ‫مهـــم‬
‫ی مه‬
‫ـه ی‬
‫ارائـــه‬
‫ـامل ارائ‬
‫ـتر ششـــامل‬
‫بیشـــتر‬
‫ـش بیش‬
‫بخـــش‬ ‫ـن بخ‬‫ـب ایایـــن‬
‫مطالـــب‬
‫ـر‪ ،‬مطال‬
‫حاضـــر‪،‬‬
‫ـال حاض‬ ‫در ححـــال‬
‫ـت‪ .‬در‬
‫اســـت‪.‬‬
‫اس‬
‫روش‬
‫ـک روش‬ ‫ـوان ییـــک‬
‫ـه عنعنـــوان‬
‫ـب ببـــه‬
‫مطالـــب‬
‫ـن مطال‬
‫ـوان ازاز ایایـــن‬
‫ـی تتـــوان‬
‫ـر‪ ،‬نمنمـــی‬
‫دیگـــر‪،‬‬
‫ـارت دیگ‬ ‫ـه عبعبـــارت‬
‫ـود‪ .‬ببـــه‬
‫ـی ششـــود‪.‬‬
‫ـان ممـــی‬
‫طراحـــان‬
‫ـرای طراح‬
‫ببـــرای‬
‫ـام‬
‫انجـــام‬
‫اینجـــاـا انج‬
‫در اینج‬
‫ـه در‬‫ـدودی ککـــه‬
‫محـــدودی‬ ‫ـای مح‬
‫ـی ههـــای‬
‫ارزیابـــی‬
‫ـرد‪ .‬ازاز ارزیاب‬
‫ـاد ککـــرد‪.‬‬
‫میراگرهـــاـا ییـــاد‬
‫ـی میراگره‬ ‫طراحـــی‬
‫ـرای طراح‬‫ـن ببـــرای‬
‫روشـــن‬
‫ـح وو روش‬
‫صریـــح‬
‫صری‬
‫انتخاب‬
‫ـداد انتخاب‬
‫ـار تعتعـــداد‬
‫در کنکنـــار‬
‫ای در‬
‫ـازه ای‬
‫درون سســـازه‬
‫ـی درون‬
‫میرایـــی‬
‫ـث میرای‬
‫مبحـــث‬
‫ـی مبح‬
‫پیچیدگـــی‬
‫ـه پیچیدگ‬
‫ـت ککـــه‬
‫دریافـــت‬
‫ـوان دریاف‬
‫ـی تتـــوان‬
‫ـت ممـــی‬
‫اســـت‬
‫ـده اس‬
‫ششـــده‬
 ‫‪ 10‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪19‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫هــای موجــود بــرای طراحــان‪ ،‬باعــث مــی شــود ارائــه ی روش هــای طراحــی جامــع کار بســیاری‬
‫مشــکلی باشــد‪ .‬ایــن بخــش از کار در آینــده بیشــتر مــورد توجــه قــرار خواهــد گرفــت‪.‬‬
‫در فصــل ‪ 8‬خالصــه ای از نــکات ارائــه شــده در ایــن بخــش‪ ،‬همــراه بــا مراجــع مربــوط بــه بحــث‬
‫میرایــی درون ســازه ای ارائــه شــده اســت‪ .‬جزئیــات مربــوط بــه تحلیــل هــای تاریخچــه زمانــی نیــز‬
‫در بخــض ضمیمــه ارائــه شــده اســت‪.‬‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪20‬‬
 ‫‪11‬‬
‫‪21‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫‪2 PRINCIPLES OF IN-STRUCTURE DAMPING‬‬

‫فصل ‪ 2‬اصول میرایی درون سازه ای‬
‫‪ 2-1‬میرایی سازه ها‬
‫"میــرا کــردن" در اصطــالح بــه کاســتن یــا متوقــف ســاختن ارتعــاش سیســتم اطــالق مــی گــردد‪ .‬در‬
‫‪2.1‬‬ ‫‪DAMPING OF STRUCTURES‬‬
‫مبحــث مهندســی ســازه‪ ،‬مــی تــوان میرایــی را بــه عنــوان یــک مشــخصه ی مجــزا از مصالــح در نظــر‬
‫‪To damp‬‬ ‫‪is defined‬‬
‫باشــد‪،‬‬ ‫ـتم بیشــتر‬‫‪as‬‬ ‫‪to reduce‬‬
‫سیسـ‬ ‫میرایـ‪or‬‬
‫ـی یــک‬ ‫ـزان ‪stop‬‬
‫‪vibration‬ـ‪the‬‬
‫‪of.‬ــر چــه می‬ ‫ـت ‪In‬‬
‫دارد‪ .‬ه‬ ‫‪structural‬‬
‫ـت بــا حرکـ‬‫‪engineering,‬‬
‫‪damping‬ــل بــه مخالفـ‬
‫ـت کــه تمای‬‫‪can‬‬
‫‪be defined as th‬گرفـ‬
‫‪inherent property of materials which tends to oppose movement. The higher the damping of a system th‬‬
‫بازگشــت بــه حالــت ســکون در مــدت کوتاهتــری صــورت مــی گیــرد (شــکل (‪ )2-1‬را ببینیــد)‪ .‬میرایی‬
‫‪quicker it will return to rest from a displaced position, as shown in Figure 2-1. Viscous damping, β, als‬‬
‫ـود‪changes the:‬‬
‫‪period‬‬
‫‪of‬مــی شـ‬ ‫‪)T(response‬‬ ‫‪for‬‬
‫ـاش ســازه‬ ‫‪undamped‬ـود‪the‬ارتعـ‬
‫‪system,‬کمــی در پریـ‬ ‫‪T,‬‬
‫ـث تغییــر‬‫‪the‬ـر‪to‬باعـ‬
‫‪damped‬ی زیـ‬ ‫‪period,‬‬
‫ـق رابطــه‬ ‫ویسـ‪, as‬‬
‫ـکوز‪ )β(TD‬مطابـ‬
‫(‪)1-2‬‬
‫‪T‬‬
‫= ‪TD‬‬ ‫)‪......................................................................................................................................(2-1‬‬
‫‪1 − β2‬‬

‫‪For typical levels of structural damping the change in period is negligible. For 5% damping the change is onl‬‬
‫‪0.1% and‬‬ ‫‪even‬‬
‫بــرای‬ ‫‪at 20%‬‬
‫نیســت‪.‬‬ ‫‪damping‬‬
‫مالحظــه‬ ‫پریــود‪the‬قابــل‬
‫‪period‬‬‫‪ increases‬در‬ ‫‪by only‬‬
‫میــزان تغییــر‬ ‫بــرای مقادیــر معمــول میرایــی ‪2%.‬‬
‫ســازه ای‪،‬‬
‫میرایــی ‪ 5‬درصــد میــزان تغییــرات در حــدود ‪ 0.1‬درصــد مــی باشــد‪ .‬حتــی میرایــی ‪ 20‬درصــدی تنهــا‬
‫ـود‪FIGURE 2-1.‬‬
‫‪OF‬ــی شـ‬
‫‪EFFECT‬‬ ‫ـازه م‬
‫‪ON‬پریــود سـ‬
‫‪DAMPING‬‬ ‫ـدی‪D‬در‬
‫درصـ‬
‫‪ECAY‬‬ ‫باعــث افزایــش ‪2‬‬

‫‪10‬‬
‫شکل ‪ 2-1‬اثر میرایی بر کاهش پاسخ سازه‬
‫‪Damping =2%‬‬
‫‪8‬‬
‫‪Damping =5%‬‬
‫‪Damping =10%‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Damping =20%‬‬

‫‪4‬‬
‫جابجایی (یا تغییرمکان)‬
‫‪DISPLACEMENT‬‬

‫‪2‬‬

‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪-2‬‬

‫‪-4‬‬

‫‪-6‬‬

‫‪-8‬‬
‫زمان‬
‫‪-10‬‬
‫‪TIME‬‬
 ‫ طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬12
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 22

‫ در‬.‫ بیــان مــی شــود‬Cc r ‫ بــه صــورت نســبتی از میرایــی بحرانــی‬،‫میرایــی در سیســتم هــای مکانیکــی‬
‫ بــا رهــا کــردن سیســتم از یــک وضعیــت‬،‫صورتــی کــه میرایــی ســازه برابــر میرایــی بحرانــی باشــد‬
‫ میرایــی‬.‫ــردد‬systems
For mechanical ‫ــاز مــی گ‬damping
‫ـکون خــود ب‬
is‫سـ‬expressed
‫ـه موقعیــت‬as
‫ـانی بـ‬‫حرکــت نوسـ‬
a fraction, ‫ــدون‬a‫ـازه ب‬
usually ‫ سـ‬،‫ـکل یافتــه‬
percentage, of‫تغییرشـ‬
critical damping, Cc.
system is critically damped if, when released,:‫ـد‬ it‫باشـ‬
returns to rest without vibration. Critical
‫) مــی‬M( ‫) و جــرم‬k( ‫بحرانــی تابعــی از ســختی‬damping is a functi
of the stiffness, K, and the mass, M, of a system:
)2-2(
C c = KM ..............................................................................................................................................(2-2)

For dynamic motions the damping forces are proportional to the velocity of the mass, hence the name visco
damping.
‫در حــرکات دینامیکــی فــرض مــی شــود مقادیــر نیروهــای میرایــی متناســب بــا ســرعت جســم‬
2.2 ‫ــه‬E‫گفت‬ ‫ـی لزجــی‬
QUIVALENT V‫ـ‬ISCOUS
‫ یــا میرای‬D)viscous(
AMPING ‫ میرایــی ویســکوز‬،‫ بــه ایــن نــوع از میرایــی‬،‫متحــرک مــی باشــد‬
2 PRINCIPLES OF IN-STRUCTURE
.‫مــی شــود‬
DAMPING
Although it is convenient to use viscous damping for dynamic analysis, much of the energy dissipation
structural systems is not truly viscous in nature. The concept of equivalent viscous damping is used to conv
damping arising from sources such as material yielding to an equivalent
‫معادل‬viscous
‫ویسکوز‬damping ratio.
‫ میرایی‬2-2

Equivalent
‫ بخــش زیــادی‬،‫اگــر چــه اســتفاده از میرایــی ویســکوز در تحلیــل دینامیکــی آســان و ســاده مــی باشــد‬
viscous damping, β, is defined as:
2.1 DAMPING OF STRUCTURES
‫ در ایــن مــوارد از‬.‫ ماهیــت ویســکوز کامــل ندارنــد‬،‫از اســتهالک انــرژی در سیســتم هــای ســازه ای‬
To damp isβ‫ـی‬
‫نظیــر‬ WD as‫ــی‬to‫ناش‬reduce
defined or ‫ـل‬
stop the‫ـرای‬
vibration of.‫شـ‬In‫ــی‬structural engineering,
‫ویســکوز معـ‬damping can
‫مفهـ‬be defined as th
=‫از منابعـ‬ ‫میرایــی‬ ‫تبدیـ‬ ‫ـود کــه بـ‬ ‫ـادل اســتفاده م‬ ‫ـوم میرایــی‬
.............................................................................................................................................(2-3)
inherent property 4πW ofS materials which tends to oppose movement. The higher the damping of a system th
.‫تســلیم مصالــح بــه شــکل "نســبت میرایــی ویســکوز" اســتفاده مــی شــود‬
quicker it will return to rest from a displaced position, as shown in Figure 2-1. Viscous damping, β, als
changes
where the
WD period
is the of response
cyclic fordissipated
energy the undamped system,
:‫شود‬shaded
(the T, to
‫تعریف می‬
area inthe
‫زیر‬ ‫شکل‬ ‫ به‬β2-2)
damped
Figure period,
‫معادل‬ TSD,isas
‫ویسکوز‬
and W ‫میرایی‬
the strain energy (t
hatched area in Figure 2-2). )3-2(
T
TD =
This formulation appears......................................................................................................................................(2-1)
to be a simple method of calculating equivalent viscous damping where the area
2
1 − βof a device is known. And, in fact, implementation is straightforward for base isolati
the hysteresis loop
systems where both the strain energy and energy dissipated are functions of the isolator properties and
isolators
For typicalcan be of
levels assumed to have
structural damping the same displacement.
the change in period is negligible. For 5% damping the change is onl
0.1% and even at 20% damping the period increases by only 2%.
WS‫) و‬2-2( ‫ بیانگــر اســتهالک انــرژی هیســترتیک (ناحیــه ی ســایه دار در شــکل‬WD ‫در ایــن رابطــه‬
For distributed damping the strain energy is much more difficult to calculate as it is the summation of str
energy throughout the structure
.‫ مــی باشــد‬plus )2-2 the ‫شــکل‬strain energy‫هاشـ‬
‫ـورخورده در‬ in ‫ی‬all‫ــه‬devices,
‫کرنشــی (ناحی‬ all ‫ـرژی‬
of which
‫بیانگــر انـ‬may have differe
displacements. Because of this, equivalent viscous damping can provide only a very approximate indication
‫ـول یــک روش‬
the effectiveness of‫فرمـ‬
the‫ـن‬ ‫ ایـ‬،‫ باشــد‬F‫ـوم‬
devices. ‫ـیله معلـ‬
IGURE 2-1‫وسـ‬ ‫ــیس‬OF
EFFECT ‫هیسترس‬
DAMPING ‫ــه ی‬ON ‫ حلق‬D‫ـاحت‬ECAY ‫بــرای حالتــی کــه مسـ‬
.‫ســاده بــرای محاســبه ی میرایــی ویســکوز معــادل مــی باشــد‬
10
‫ زیــرا انــرژی کرنشــی و انــرژی‬،‫اســتفاده از ایــن رابطــه بــرای جداســازهای لــرزه ای ســاده اســت‬
Damping =2%
8
‫ـه صــورت تابعــی از مشــخصات جداســاز لــرزه ای بــوده و مــی تــوان فــرض کــرد‬
‫ بـ‬،‫=شــده‬5%
Damping ‫مســتهلک‬
Damping =10%
6 .‫ـازها دارای جابجایــی یکســان مــی باشــند‬
‫=جداسـ‬20%
‫کــه تمــام‬
Damping
‫بســیار‬
4 ‫ محاســبه ی انــرژی کرنشــی‬،)‫بــرای میرایــی توزیــع یافتــه (غیــر متمرکــز در یــک صفحــه‬
ISPLACEMENT

0
0 1 2 3 4 5 6
-2
‫‪13‬‬
‫‪23‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫مشــکل تــر از حالــت قبلــی مــی باشــد‪ .‬در ایــن سیســتم هــا میرایــی بــه صــورت مجمــوع انــرژی‬
‫کرنشــی مربــوط بــه المــان هــای توزیــع یافتــه در سراســر ســازه بــه همــراه میراگرهــا مــی باشــد و هــر‬
‫یــک از آن هــا مــی تواننــد دارای جابجایــی هــای متفــاوت باشــند‪ .‬بــه همیــن دلیــل میرایــی ویســکوز‬
‫معــادل‪ ،‬صرفـ ًا مــی توانــد یــک مقــدار تخمینــی از کارآیــی وســایل را ارائــه دهــد‪.‬‬

‫شکل ‪ 2-2‬میرایی ویسکوز معادل‬

‫ناحیه ی هاشورخورده=‬
‫نیرو‬ ‫انرژی کرنشی‬

‫جابجایی‬

‫ناحیه ی سایه دار=‬

‫انرژی مستهلک شده‬

‫‪ 2-3‬اثر میرایی بر پاسخ سازه‬

‫همــان طــور کــه در طیــف پاســخ شــتاب و جابجایــی (شــکل (‪ ))2-3‬نشــان داده شــده اســت‪ ،‬مــی‬
‫تــوان گفــت اساس ـ ًا افزایــش میرایــی باعــث کاهــش پاســخ ســازه مــی شــود‪ .‬هــر چنــد میــزان ایــن‬
‫کاهــش بــرای پریودهــای مختلــف پاســخ ســازه متفــاوت اســت‪ .‬همچنیــن میــزان ایــن کاهــش بــه‬
‫زلزلــه ی اعمــال شــده نیــز بســتگی دارد‪.‬‬
‫در پریــود صفــر (‪ ،)T=0‬میرایــی هیــچ اثــری بــر مقادیــر طیــف نــدارد و مقــدار طیــف برابــر بیشــینه ی‬
 ‫‪ 14‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪24‬‬
‫شــتاب زمیــن مــی باشــد‪ .‬در پریودهــای بــاال میرایــی اثــر نســبت ًا کمــی بــر پاســخ شــتاب دارد‪ ،‬ولــی اثــر‬
‫آن بــر جابجایــی هــا قابــل مالحظــه اســت‪.‬‬
‫آییــن نامــه هایــی نظیــر ‪ UBC‬و ‪ ،FEMA‬اثــر میرایــی را بــا اســتفاده از ضریــب میرایــی (‪ )B‬تخمیــن مــی‬
‫زننــد‪ .‬ایــن ضریــب تابعــی از ضریــب میرایــی ویســکوز معــادل (‪ )β‬مــی باشــد‪ .‬در جــدول (‪ )2-1‬لیســتی‬
‫از مقادیــر ‪( B‬منــدرج در ‪ )FEMA‬ارائــه شــده اســت‪ .‬ضریــب ‪ BS‬بــه منظــور تنظیــم طیــف پاســخ بــرای‬
‫پریودهــای پاییــن و ‪ B1‬بــرای تنظیــم پاســخ بــرای پریــود ‪ 1‬ثانیــه ارائــه شــده اســت‪ .‬ضریــب ‪ BS‬بــرای‬
‫پریودهــای کمتــر از ‪ T0‬اعمــال مــی شــود‪ T0 .‬پریــود مشــخصه ی طیــف پاســخ مــی باشــد کــه محــل‬
‫برخــورد ناحیــه ی "شــتاب ثابــت" طیــف بــا ناحیــه ی "ســرعت ثابــت" طیــف مــی باشــد (شــکل (‪)2-4‬‬
‫مالحظــه شــود)‪ .‬بــرای پریودهــای بزرگتــر از ‪ ،T0‬ضریــب ‪ B1‬بــه کار مــی رود‪.‬‬

‫جدول ‪ 2-1‬ضرایب کاهش میرایی‬

‫میرایی مؤثر‬

‫از میرایی بحرانی‬

‫‪15‬‬

‫شکل ‪2-3‬‬
‫شتاب (بر حسب شتاب گرانش)‬

‫دوره تناوب(ثانیه)‬
‫مکان (میلیمتر)‬
 ‫شتاب (بر حسب‬
‫‪25‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫دوره تناوب(ثانیه)‬

‫تغییرمکان (میلیمتر)‬

‫دوره تناوب(ثانیه)‬
‫‪ 16‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬

‫شکل ‪ 2-4‬طیف ‪FEMA‬‬

‫پاسخ شتاب طیفی‬

‫دوره تناوب(ثانیه)‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪26‬‬
‫‪17‬‬
‫‪27‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫‪ .3‬مشخصات میراگرها‬

‫‪ 3-1‬میراگرهای تسلیم سونده ی هیسترتیک‬

‫‪ 3-1-1‬معرفی میراگر‬
‫عمومـ ًا میراگرهــای تســلیم شــونده ی هیســترتیک بــه شــکل فــوالدی مــی باشــند‪ .‬پیکربنــدی ایــن‬
‫نــوع از میراگرهــا را مــی تــوان طــوری تعییــن نمــود کــه تســلیم آن بــه صــورت خمشــی‪ ،‬برشــی‬
‫یــا محــوری باشــد‪ .‬همچنیــن‪ ،‬ایــن میراگرهــا مــی تواننــد بــه صــورت ســربی باشــند کــه در بــرش‬
‫تســلیم مــی شــوند‪ .‬میراگرهــا طــوری پیکربنــدی مــی شــوند کــه مصالــح آن ســازگار بــا جابجایــی‬
‫هــای نســبی طبقــات تغییرشــکل دهــد ( بــه شــکل (‪ )3-1‬توجــه شــود)‪.‬‬
‫میراگرهایــی کــه بــه صــورت محــوری تســلیم مــی شــوند‪ ،‬اغلــب بــه صــورت مهارهــای قطــری در‬
‫ســازه قــرار مــی گیرنــد‪ .‬همچنیــن مــی تــوان ایــن میراگرهــا را بــه شــکل افقــی در ارتفاعــی از یــک‬
‫دیــوار ســازه ای بــه ســتون مجــاور متصــل نمــود‪.‬‬
‫پیکربنــدی میراگرهــای تســلیم شــونده ی برشــی یــا خمشــی مــی توانــد بــه صورتــی باشــد کــه‬
‫بــاالی یــک دیــوار پانلــی را بــه ســطح زیریــن یــک تیــر اصلــی از طبقــه ی فوقانــی متصــل کنــد‪.‬‬
‫دیــوار پانلــی بــه شــکل طــره ای از دیــوار زیریــن مــی باشــد کــه شــکافی بیــن بــاالی دیــوار و ســقف‬
‫بــاالی آن وجــود دارد‪ .‬بــه عنــوان یــک جایگزیــن بــرای دیــوار پانلــی‪ ،‬مــی تــوان میراگرهــای برشــی‬
‫یــا خمشــی را روی یــک قــاب فــوالدی ســوار کــرد‪.‬‬
‫تاکنــون پیشــنهاداتی بــرای اســتفاده از پانــل هــای پوششــی ســاختمان بــه منظــور سوارســازی‬
‫میراگرهــای برشــی و خمشــی مطــرح شــده اســت‪ ،‬امــا هیــچ مــورد ثبــت شــده ای از اجــرای ایــن‬
‫پشــنهادات موجــود نیســت‪ .‬ســرب بــه طــور کلــی رفتــار االستوپالســتیک بــدون ســخت شــدگی‬
‫کرنشــی دارد‪ .‬فــوالد نرمــه ای کــه در ســاخت میراگرهــا اســتفاده مــی شــود‪ ،‬دارای ناحیــه ی تســلیم‬
‫صــاف مــی باشــد کــه بــا یــک ســخت شــدگی کرنشــی همــراه اســت‪ .‬بزرگــی نیــروی تولیــد شــده‬
‫توســط میراگــر‪ ،‬بــا میــزان کرنــش میراگــر فــوالدی مرتبــط اســت‪.‬‬
‫نــکات ارائــه شــده در رابطــه بــا مشــخصات میراگرهــا بــا فــرض عــدم وجــود ســخت شــدگی‬
 ‫‪ 18‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪28‬‬

‫کرنشــی در مصالــح‪ ،‬تهیــه و تدویــن شــده اســت‪ .‬آثــار ناشــی از ســخت شــدگی کرنشــی در ادامــه ی‬
‫همیــن بخــش مــورد بررســی قــرار مــی گیــرد‪.‬‬
‫برخــی از پیکــر بنــدی هــای میراگرهــای هیســترتیک (نظیــر مهارهــای تســلیم شــونده) اساســ ًا بــه‬
‫صــورت یــک عضــو ســازه ای عمــل مــی کننــد‪ .‬هــدف اصلــی از نصــب وســایل تأمیــن کننــده ی‬
‫میرایــی درون ســازه ای‪ ،‬اســتهالک انــرژی مــی باشــد و افزایــش ســختی و مقاومــت ســازه (که در بیشــتر‬
‫مــوارد جــزء الینفــک اســتفاده از میراگرهــا مــی باشــد) مــورد نظــر نیســت‪ .‬اگــر طراحــی بــا دقــت کافی‬
‫صــورت نگیــرد‪ ،‬میراگرهــای هیســترتیک نمــی تواننــد هــدف مــورد نظــر را بــه انجــام برســانند‪.‬‬
‫همــان طــوری کــه بعــدا ً مالحظــه خواهــد شــد‪ ،‬عامــل تعییــن کننــده در تأمیــن میرایــی توســط ایــن‬
‫میراگرهــا‪ ،‬ســختی اولیــه ی آنهــا مــی باشــد‪ .‬هــر چــه میــزان ســختی بیشــتر باشــد‪ ،‬اســتهالک انــرژی‬
‫نیــز بیشــتر خواهــد بــود‪ .‬حتــی اگــر میراگرهــای هیســترتیک بــه صــورت یــک عضــو ســازه ای عمــل‬
‫کننــد‪ ،‬تحلیــل و طراحــی میراگرهــا بایــد بــه جــای روش هــای معمــول تحلیــل و طراحــی ســازه هــای‬
‫تقویــت شــده‪ ،‬بــر اســاس اصــول تحلیــل و طراحــی میراگرهــا انجــام شــود‪ .‬دلیــل ایــن امــر ایــن اســت‬
‫کــه میراگرهــای هیســترتیک طــوری طراحــی مــی شــوند کــه قبــل از المــان هــای ســازه ی موجــود‬
‫تســلیم شــوند‪ .‬همچنیــن در تــراز بارهــای طراحــی‪ ،‬رفتــار غیرخطــی وجــود خواهــد داشــت؛ در حالــی‬
‫کــه در روش هــای ســنتی طراحــی‪ ،‬رفتــار اعضــا بــه صــورت االســتیک خطــی فــرض مــی شــود‪.‬‬
‫‪19‬‬
‫‪29‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫شکل ‪ 3-1‬پیکربندی میراگرهای هیسترتیک‬

‫مهاربند تسلیم شونده‬

‫میراگر تسلیم شونده برشی‬

‫طره فوالدی تسلیم شونده‬

‫‪ 3-1-2‬مشخصات میراگر‬
‫نیــروی میراگرهــای تســلیم شــونده بــه صــورت (‪ )Fy‬بــه همــراه یــک مؤلفــه ی ســختی االســتیک‬
‫(‪ )KD‬تعریــف مــی شــود (شــکل (‪ )3-2‬مالحظــه شــود)‪ .‬عملکــرد ایــن نــوع از میراگرهــا تابعــی از‬
‫مشــخصات میراگــر و ســختی االســتیک ســازه مــی باشــد‪.‬‬
 3.1.2 DAMPER PROPERTIES

3.1.2 DAMPER PROPERTIES The yielding damper is defined by

3.1.2 DAMPER PROPERTIES
‫غیر فعال در برابر زلزله‬ performance
‫طراحی میراگرهای‬ of the
20 damper is a fu
‫در برابر زلزله‬K
The yielding damper is defined by a yield force, Fy, and an elastic stiffness, K. ‫میراگرهای‬
‫فعال‬E‫غیر‬ D, as ‫طراحی‬
shown 30in Figure 3-2. Th
The yielding damper is defined b
performance of the damper is a function of these damper properties and the elastic stiffness
performance of theofdamper
the structur
is a
KE. ‫ رفتار چرخه ای میراگر تسلیم شونده‬3-2 ‫شکل‬ K . E

FIGURE 3-2 YIELDING DAMPER HYSTERESIS

‫نیرو‬

Force
FE ‫سازه‬
KE
‫میرایی‬
Structure Dam

Damper Fy
D

KD)‫گرانش‬ ‫شتاب (بر حسب شتاب‬

Displacement

:‫ به شکل زیر تعریف نمود‬،‫می توان مشخصات میراگر را بر حسب مشخصات سازه‬
Define the damper
)1-3( properties in te

Define the damper properties in terms of the structure properties as follows:Define the damper
K D properties in
‫ = نسبت سختی میراگر به سختی کل سازه‬f = = the ratio of d
KE
KD K
f = = the ratio of damper stiffness to total structure stiffness............................................(3-1)
f = D = the ratio of
KE F)1-3(
y KE
g= = the ratio of da
FE
Fy Fy
g= = the ratio of damper yield force to total structure force ..............................................(3-2)
‫نیروی تسلیم میراگر به نیروی کل سازه‬These g=
‫= نسبت‬definitions = the ratio of
FE FE can be used to ca
These definitions can be used to calculate equivalent viscous damping using These
the formulaW can be used to
βdefinitions
:‫تعاریف می توان برای محاسبه ی میرایی ویسکوز معادل استفاده نمود‬
= ‫این‬D ‫ از‬..........................
4πWS
WD )3-3(
W
β= ................................................................................................................................................(3-3)
β = D .......................
4πWS 4πWS

Copyright © 2001. This material must not

‫بیانگــر اســتهالک انــرژی هیســترتیک مــی باشــد کــه برابــر مســاحت زیــر حلقــه ی‬ WD ‫رابطــه‬
reproduced ‫ در ایــن‬used without the
or otherwise
permission of Holmes Consulting Group.
Copyright :‫ـود‬
© 2001.
‫ــی شـ‬This
‫ــبه م‬material
‫ــر محاس‬must
‫ ی زی‬not ‫ مقــدار ایــن کمیــت بــرای جابجایــی ∆ از‬.‫باشــد‬
be copied,
‫رابطــه‬ ‫ـیس مــی‬
Copyright ©‫ـ‬2001.
‫هیسترس‬ 15
This material must n
reproduced or otherwise used without the express, written
reproduced or otherwise used without th
permission of Holmes Consulting Group.
permission of Holmes Consulting Grou
 where 21 D is the hysteretic energy dissipation, equal to the area under the hysteresis loop which at
where W W is the
31 D ‫انرژی‬ ‫استهالک‬hysteretic
‫ میرایی در سازه و‬energy dissipation, equal to the area under the hysteresis loop which at
where
displacement
displacementW D is∆ the is hysteretic
calculated
calculated as:
∆ is hysteretic as:energydissipation,
dissipation, equal to the area under the hysteresis loop which at
where WD is the energy equal to the area under the hysteresis loop which at a
displacement ∆ is calculated as:
displacement ∆ is calculated as:
W
WDD == 44F Fy ((∆ ∆ −− ∆ ∆ y )) ................................................................................................................................(3-4)
)3-4(
................................................................................................................................(3-4)
WD = 4 Fyy (∆ − ∆ yy ) ................................................................................................................................(3-4)
WD = 4 Fy (∆ − ∆ y ) ................................................................................................................................(3-4)
where ∆
where ∆yy isis the
the yield
yield deformation of
.‫باشد‬deformation
‫) می‬Fy/KD(of‫برابر‬
the
the‫آن‬damper
damper
‫= و مقدار‬
= FFyy/K
‫ باشد‬/K
..
‫ می‬DD‫میراگر‬ ‫∆ جابجایی تسلیم‬y ‫که در این رابطه‬
where ∆y is the yield deformation of the damper = Fy/KD.
where
The ∆y is the yield W deformation of the damper = :‫آید‬Fy‫می‬/K‫دست‬ D.
The strain
strain energy,
energy, WSS,, is is calculated
calculated as as ‫) از رابطه ی زیر به‬WS( ‫انرژی کرنشی‬
The strain energy, WS, is calculated as
The strain energy, WS, is calculated as )3-5(
11
W = ( K ∆ + K ∆ ) .......................................................................................................................(3-5)
WSS = 21 ( K EE ∆ + K DD ∆ yy ) .......................................................................................................................(3-5)
W =1 2 ( K ∆ + K ∆ ) .......................................................................................................................(3-5)
WS S= (2K E ∆E + K D ∆D y )y .......................................................................................................................(3-5)
NOTE 2 are some differences in the literature as to how the portion of strain energy due to the damp
NOTE‫ی‬:: ‫ـه‬ There
There
‫ـ‬ ‫معدل‬ ‫در‬are ‫ــه‬some
‫چگون‬ differences
‫ـر‬
‫میراگـ‬However,
‫ـوط بــه‬ in‫مربـ‬
the‫ــی‬literature
‫کرنش‬ ‫ـرژی‬ as‫ـه ان‬
to‫اینکـ‬
how the portion
‫ منابـ‬of strain energy ‫تذکـ‬due to the damp
is
is included
NOTE
included in
: There
in equation
are
equation some (3-5).
differences
(3-5). However, in the this
this makes
literature
makes aa‫ـ‬asrelatively
to how
relatively
‫ـورد‬‫در مـ‬
minor
the
minor
،‫ـع‬
difference
portion ‫ـی از‬
of
difference
‫برخـ‬
to
strain
to
‫در‬
the :‫ـر‬
trends
energy
the trends duedeveloped
to the damp
developed wi
w
NOTE
the
is : There
procedure.
included in are some differences
equation (3-5). However, in the this literature
makes asa to how theminor
relatively portion of straintoenergy
difference the due todeveloped
trends the damper w
the
is the
‫ـد‬ ‫ـ‬ ‫رون‬
procedure.
included
‫در‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫چندان‬ ‫ـاوت‬ ‫ـ‬ ‫تف‬ ‫ـوع‬ ‫ـ‬ ‫موض‬ ‫ـن‬ ‫ـ‬ ‫ای‬ ‫ـال‬‫ـ‬ ‫ح‬ ‫ـر‬‫ـ‬ ‫ه‬ ‫ـه‬‫ـ‬ ‫ب‬ .‫دارد‬ ‫ـود‬‫ـ‬ ‫وج‬
in equation (3-5). However, this makes a relatively minor difference to the trends developed with
‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫های‬ ‫ـاوت‬ ‫ـ‬ ‫تف‬ ،‫ـود‬ ‫ـ‬ ‫ش‬ ‫وارد‬ )3-5(
procedure.
the
Fromprocedure. (3-4) and (3-5) the damping is defined .‫ـد‬ ‫ارائــه شــده در ایــن روش ایجــاد نمــی کنـ‬
From equations
equations (3-4) and (3-5) the damping is defined as as
From equations (3-4) and (3-5) the‫می‬damping is defined as )3-5( ‫) و‬3-4( ‫با استفاده از معادالت‬
From equations (3-4) and (3-5) :‫شود‬ the damping ‫تعریف‬is‫زیر‬ ‫به شکل‬as‫میرایی‬
defined
2 Fy ((∆ − ∆y)
ββ == 22F F y ∆ − ∆y) )3-6(
..........................................................................................................................(3-6)
π ( K y +−
( ∆ K ∆∆ y ) ) ..........................................................................................................................(3-6)
2 F ( ∆ − ∆ )
β = π ( Ky E ∆ + KyD ∆ y ) ..........................................................................................................................(3-6)
β = π ( K EE ∆ + K DD ∆ yy ..........................................................................................................................(3-6)
)
π (K E ∆ + K D ∆ y )
substitute
substitute FFyy =
=K KDD∆∆yy and
and K
KDD == fKfKEE
substitute Fy = KD∆y and KD = fKE :‫ خواهیم داشت‬KD = fKE ‫ و‬Fy = K DΔy ‫با جایگزین کردن‬
substitute Fy = KD∆y and KD = fKE
22 fK ∆ ( ∆ − ∆ )
ββ == 2 fK
E ∆ y (∆ − ∆ y )
fK E y
∆+y (∆ −∆ )3-7(
∆ yy )) ........................................................................................................................(3-7)
........................................................................................................................(3-7)
β =2ππfK((K ∆E∆
( ∆ fK
− ∆ )
KE E ∆y + fK E y∆ y ) ........................................................................................................................(3-7)
β = π ( K EE ∆ + fK EE ∆ yy ........................................................................................................................(3-7)
)
π ( K ∆ + fK ∆ )
E E y
Cancelling
Cancelling out
out provides
provides an an equation
equation forfor damping
damping as as aa function
function of of the
the maximum
maximum displacement
displacement and and the the damp
damp
properties
Cancelling
properties
‫ـورت‬ relative
out
relative
‫ـ‬ ‫ص‬ ‫ـه‬ ‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـه‬to
provides
to
‫ـ‬ ‫ک‬ the
the
‫ـد‬‫ـ‬ an
‫آی‬ structure:
‫ـی‬equation
structure:
‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـت‬
‫ـ‬ ‫دس‬ for
‫ـه‬‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـی‬damping
‫ـ‬ ‫میرای‬ ‫ـرای‬ as
‫ـ‬ ‫ب‬ a
‫ای‬ function
‫ـه‬‫ـ‬ ‫رابط‬ ،‫ـا‬‫ـ‬ of
‫ه‬ the
‫ـازی‬ ‫ـ‬ ‫س‬maximum
‫ـاده‬‫ـ‬ ‫س‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ displacement
‫برخ‬ ‫ـاظ‬ ‫ـ‬ ‫لح‬ ‫ـا‬‫ـ‬ ‫ب‬ and the damp
Cancelling
propertiesout provides
relative an structure:
to the equation for damping as a function of the maximum displacement and the damper
properties relative to the structure:
2 f∆ y ((∆ − ∆ y ) :‫تابعــی از بیشــینه ی جابجایــی و مشــخصات نســبی میراگــر مــی باشــد‬
ββ == 22 ff∆ y ∆ − ∆ y ) ............................................................................................................................(3-8)
∆ y (+∆ −f∆∆ y) ) ............................................................................................................................(3-8)
)3-8(
β =2 fππ∆∆∆y(((∆∆ +− ∆f∆y y) ) ............................................................................................................................(3-8)
∆
β = π∆(∆ + f∆ yy )............................................................................................................................(3-8)
π∆ ( ∆ + f∆ y )
3.1.2.1
3.1.2.1 Generic
Generic Hysteretic
Hysteretic Properties
Properties
3.1.2.1 Generic Hysteretic Properties ‫ مشخصات میراگرهای هیسترتیک‬3-1-2-1
3.1.2.1 Generic Hysteretic Properties
The
The ultimate
،‫ـتیک ســازه‬
ultimate ‫∆ــخصات االسـ‬,
displacement,
displacement, ‫مش‬may
∆, ‫حســب‬
may be
be expressed
‫نهایــی را بــر‬in
expressed in‫ـی‬terms
‫جابجایـ‬of
terms the
of‫ـوان‬ ‫ تـ‬elastic
the ‫ـی‬ ‫زیــر مـ‬structure
elastic ‫رابطــه ی‬properties
structure ‫ـا اســتفاده از‬as
properties ‫بـ‬
as
The ultimate displacement, ∆, may be expressed in terms of the elastic structure properties as
The ultimate displacement, ∆, may be expressed in terms of the elastic structure properties :‫محاســبه نمــود‬ as
F
F
∆
∆ == FKFEE ..................................................................................................................................................(3-9)
E
..................................................................................................................................................(3-9)
gFE g )3-10(
F y EE ..................................................................................................................................................(3-9)
∆∆y∆=== EK = = ∆ ........................................................................................................... (3-10)
K E..................................................................................................................................................(3-9)
KKED fK E f
and
and the
the brace
brace yield displacement, ∆
yield displacement, ∆yy,, may
may also
also be
be expressed
expressed in
in terms
terms of
of the
the elastic
elastic structure
structure properties
properties as:
as:
and the
Substitute brace yield
equations displacement,
(3-9) and (3-10)∆ , may also be expressed in terms of the elastic structure properties as:
∆y,inmayequation
also be(3-8):
y
and the brace yield displacement, expressed in terms of the elastic structure properties as:

g g
2 f∆
(∆ − ∆ )
Copyright © 2001. Thisf material
Copyright © 2001. This f not
must
material must
be copied,
not be copied,
16
16(3-11)
β
reproduced
Copyright ©=
or2001.
otherwise
This used without
material must ....................................................................................................................
the
not express,
be copied, written 16
Copyright © 2001. g
reproduced or otherwise used without the express, written
16
permission
reproduced
permission πThis
∆(∆material
oforHolmes
otherwise
of Holmes +used must
Consulting
Consulting
notthe
)Group.
f∆ without
Group.
beexpress,
copied, written
 ∆βy == 22F f∆ ((∆ −− ∆ E )
Ffyy∆ y= y ∆ gF E y=
∆ y ) ∆ g ........................................................................................................... (3-10)
∆ β = gF ∆ g
= ............................................................................................................................(3-8)
∆ yy = =
2 FK
f
2
Kπ ∆ ∆
Df ∆ (( ∆
y
∆= ( +∆
gF
−
fK −
∆
fK f ∆ ∆
E
E )
) ∆gff ...........................................................................................................
y) = ............................................................................................................................(3-8)
........................................................................................................... )3-8( (3-10)
(3-10)
∆βy == F β = F Kπ
F
y
∆ Dy = ( ∆ + gF gF fKf E∆ yEy=y ) ∆............................................................................................................................(3-8)
g gf ........................................................................................................... (3-10)
==K∆πDy(∆∆(=
y gF
+ fE∆EEy = g
............................................................................................................................(3-8)
∆ =∆ )= ∆
D E E
∆∆f ........................................................................................................... (3-10)
y
Substitute ∆∆yequations
yy = π K + fK
=
(3-9) ffK ∆and =
yE) (3-10)f fin equation (3-8):
‫ طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬22
...........................................................................................................
...........................................................................................................
‫زلزله‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫فعال‬ ‫غیر‬ ‫میراگرهای‬ ‫طراحی‬
(3-10)
(3-10)
Substitute equations K
F K D D (3-9) fK
gF fK and E (3-10) gf in equation (3-8): ‫زلزله‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫فعال‬ ‫غیر‬ ‫میراگرهای‬ ‫طراحی‬ 22
22
Substitute ∆ yequations =
yD (3-9) Eand=(3-10)
=Hysteretic
E
∆ inin...........................................................................................................
equation (3-8): ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 32 (3-10)
3.1.2.1
Substitute
3.1.2.1 equations Generic (3-9) and (3-10) Properties equation (3-8):
Substitute ‫ــف‬equations
Generic
equations
‫تعری‬ K g Hysteretic
(3-9) fK and g Properties
(3-10) f in equation (3-8): ‫زلزله‬ ‫برابر‬ ‫ طراحی میراگرهای غیر فعال در‬22
Substitute
3.1.2.1
Substitute
3.1.2.1 ‫ـف‬
equations
‫تعریــ‬
Generic
Generic2‫ـر‬ ‫ـر‬ f‫∆ــ‬ ‫ـورت زی‬
D
‫زی‬ (∆‫صــ‬
(3-9)
ggHysteretic
(3-9)
‫ـورت‬
Hysteretic −‫ص‬and and
E
∆ ‫( بــه‬3-10)
‫ـه‬
‫ـازه‬
Properties ) ‫ـتیک سســ‬
(3-10)
‫ببــ‬ggProperties
‫ـازه‬ ‫ـتیک‬
‫ـ‬equation
ininequation ‫ـخصات االس‬
‫االســ‬ ‫ـخصات‬
(3-8):
(3-8): ‫ـب مشـ‬
‫مشــ‬ ‫ـب‬
‫میراگرهایـار برحسـ‬
‫هیسترتیک‬
‫برحســ‬ ‫ـار‬
‫مشخصات تســلیم مهـ‬
‫مهــ‬ ‫ـلیم‬ ‫تســ‬
‫ جابجایــی‬،‫ـن‬
‫ـی‬ ‫جابجایــ‬ ،‫ـن‬
‫همچنیـ‬
3-1-2-1
‫همچنیــ‬
The ‫ـف‬
ultimate ‫تعری‬ 22 ‫ـر‬ ff‫ـ‬ ∆∆
displacement,‫زی‬
g f‫ـورت‬ (( ∆
∆ ‫ـ‬ −
‫ص‬
− ∆
∆‫ـه‬
g ∆,f ‫ـازه‬ ))
may ‫ـ‬ ‫س‬ ‫ـتیک‬
be expressed ‫االس‬ ‫ـخصات‬ in ‫مش‬
terms ‫ـب‬ ‫برحس‬
of the ‫ـار‬
elastic ‫مه‬ ‫ـلیم‬ ‫تس‬
structure ‫ـی‬ ‫جابجای‬ properties ،‫ـن‬ ‫همچنی‬
The ultimate،‫ـازه‬βequations
‫س=ـ‬2‫ـتیک‬ displacement,‫ـ‬ ‫االس‬ f ‫ـخصات‬ ‫ـ‬ ∆,‫مش‬ f ‫ـب‬
may ....................................................................................................................
‫ـ‬ ‫حس‬be ‫ـر‬ ‫ـ‬
expressed ‫ب‬ ‫را‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫نهای‬ in ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫جابجای‬
terms of ‫ـوان‬ the ‫ـ‬ ‫ت‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬
elastic ‫م‬ ‫ـر‬ ‫ـ‬ ‫زی‬ ‫ی‬
structure ‫ـه‬ ‫ـ‬ ‫رابط‬ ‫از‬ :‫ـود‬
‫ـتفاده‬
properties ‫ـ‬ ‫ش‬ ‫ـ‬ ‫اس‬‫ـاــی‬as ‫بـم‬ (3-11)
Substitute
The ultimate ββ‫تعریـ‬ = fdisplacement,
∆ gggf(∆ − ∆ ggg∆, (3-9) and (3-10)
g )f may in equation (3-8):
....................................................................................................................
be expressed in terms of the elastic structure :‫ـود‬
properties
:‫ـود‬ ‫همچنیششــ‬ ‫ـی‬
‫ـی‬ ‫ــ‬as ‫مم‬
as (3-11)
The ultimate
‫ـف‬ = 2
2=2πf∆ f
‫ـر‬ ∆F‫ـ‬ ‫زی‬
f∆∆y(∆(+ f ‫ـورت‬ ( ∆
(∆∆− ‫ـ‬−f− ‫ص‬
gF ∆∆∆, ∆ ‫ـه‬ f‫ـ‬
∆Egg)may ‫ب‬ )
‫ـازه‬ ‫ـ‬ ‫س‬ ‫ـتیک‬ ‫ـ‬ ‫االس‬ ‫ـخصات‬ ‫ـ‬ ‫مش‬ ‫ـب‬ ‫ـ‬ ‫برحس‬ ‫ـار‬ ‫ـ‬ ‫مه‬
....................................................................................................................
g
)).................................................................................................................... ‫ـلیم‬ ‫ـ‬ ‫تس‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫جابجای‬ ،‫ـن‬ (3-11)
β ∆=y displacement, F π
πK ∆ f
(
f ∆
f = + f ∆ f ff )
f= ∆ be expressed in terms of the elastic structure properties
...........................................................................................................
f∆g fg ) ....................................................................................................................
∆g(..................................................................................................................................................(3-9)
∆ + fK
:‫ـود‬ ‫ـ‬ ‫نم‬ )3-11(
‫ـبه‬
)3-11(
‫ـ‬ as
‫محاس‬ (3-11)
(3-10)
βββ∆==== FF F
E
f
....................................................................................................................
.................................................................................................................... :‫ـود‬ ‫ـ‬)3-11(
‫ش‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫م‬ (3-11)
(3-11)
(3-11)
Cancelling ∆ =2πF Kf∆F E D +(∆fgF ∆gF∆Egequation
− gEg)ff)==) ∆∆gggfor
∆yE(y∆..................................................................................................................................................(3-9)
E
damping which is a function solely of the ratio)3-10(
Cancelling ∆∆y∆out ==Fπ
yout
provides
πK π ∆ y∆
provides
∆ E(f∆=
( (
∆ ∆ = +
+
gF ffan ∆an
∆ Ef equation ) ) for ...........................................................................................................
...........................................................................................................
..................................................................................................................................................(3-9)
+ f ∆ damping which is aa function solely of the ratio
of damper (3-10)
of damper
yield
(3-10)
yield
force
forc
to elasticβ
Cancelling ∆ ∆force,
y =outK= F
E
Kprovides = fK fK
anEfEratio =
equation ∆ f f ...........................................................................................................
for damping which is
g,DED..................................................................................................................................................(3-9)
E
and gF the of damper elastic stiffness function
to the
....................................................................................................................
gfor ‫زلزله‬ ‫برابر‬ solely
structure
‫در‬ ‫فعال‬ ‫غیر‬ of the
elastic
‫میراگرهای‬ ratio )3-11(
stiffness,
‫طراحی‬ of damper f, as(3-10)
yield
shown
(3-11) forc in
Substitute
to elastic
Cancelling out equations
force, K K
provides yg, and (3-9) fK
an the andgf
equationf (3-10)
ratio of f in
damper equation
damping elastic (3-8):
which stiffness is a to
function the structure
solely of the elastic ratio stiffness,
of damper
22
f, as
yield shown
force in
to
equationelastic
Cancelling
and the
∆ (3-12). =
force,
yout provides
brace π E Dg, =
∆(and
yield
and
∆displacement,
+ the fan
an the
∆
E
E ratio
equation =
)‫می‬of‫نتیجه‬ ∆ of
∆ fordamper damping elastic which stiffness is to
aaafunction the
........................................................................................................... structure
solely of elastic
the ratio stiffness,
of damper f, as
(3-10)
yieldshown force in
to Cancelling
equation
Cancelling
elastic (3-12).
force, outout K provides
provides
g, fK an equation
equation
ratio f y,for
for
damper may dampingdamping also
elastic be expressed
which
which stiffness is is in
function
function
to terms
the of
solely
solely
structure the ofelastic
of the
elastic the structure
ratio
ratio stiffness, of of damper
damper properties
f, as yield
yield
shown as: forc
force in
and
equation
Substitute
Substitute the brace
(3-12).
equations
equations yield displacement,
(3-9)
:‫شود‬ and f (3-10) ∆ y,
in may
)3-8(
equation also
‫ی‬ be
‫رابطه‬ (3-8):expressed
‫در‬ )3-10( in‫و‬‫زلزله‬ terms
)3-9(‫برابر‬ ‫در‬ of ‫فعال‬
‫معادالت‬ the ‫غیر‬ ‫میراگرهای‬
elastic
‫نمودن‬ ‫طراحی‬
structure
‫جایگزین‬ ‫با‬
22 properties as:
g(3-9) and (3-10) in equation (3-8):
D E
to to elastic
and the(3-12).
elastic force,
brace g,g,and
yield the
displacement, :‫شود‬ ratio ‫می‬ of ∆damper
‫نتیجه‬ , equation
may
)3-8( elastic
also‫ی‬ be
‫رابطه‬ stiffness
expressed ‫در‬
‫) در‬3-10( toin ‫ وو‬theterms
)3-9( structure
of
‫معادالت‬ the elastic elastic
‫نمودن‬ stiffness,
structure
‫جایگزین‬ f,
f,f,asasasshown
‫بابا‬properties as: in
to
andelastic
equation
Substitute ‫ـف‬
the brace
Cancelling
equation (3-12). ‫ـ‬force,
force,
equations
‫تعری‬yield
out 2 ‫ـر‬g,
providesf‫∆ـ‬ ‫زی‬and and
(3-9)
‫ـورت‬ g
displacement,
( ∆
the
an ‫ـ‬the and
‫ص‬
−
:‫شود‬ ‫ـه‬ratio
ratio
∆
equation ‫ب‬g‫می‬
‫(ـ‬3-10)‫ـازه‬ )
of of
∆‫نتیجهـ‬
‫س‬y,in ydamper
damper
‫ـتیک‬
may
for
)3-8( alsoelastic
‫االسـ‬
damping
‫ی‬elastic
be‫رابطه‬
‫ـخصات‬ (3-8):
expressed
which
stiffness
‫ـ‬stiffness
‫مش‬ )3-10(
‫ـب‬
is ‫ـ‬a‫برحس‬ toto
infunction
terms
the
the
)3-9(
‫ـار‬ structure
‫مهـ‬structure ‫معادالت‬
‫ـلیم‬
ofsolely the ‫تسـ‬elasticof‫ـی‬elastic elastic
‫نمودنـ‬
‫جابجای‬
the structure
ratio
stiffness,
stiffness,
‫جایگزین‬
،‫ـن‬ ‫همچنیـ‬
of
)3-12( properties
damper yield
shown
shown
as:force inin
equation
equation (3-12).
(3-12). 2 g (1 −(3-9) ) and (3-10)
Substitute
to elastic‫ـف‬ equations
force, 22‫ـر‬ggg, f fggthe f of‫نتیجه‬ in equation (3-8): )3-12(‫ با‬f, as shown in
β ‫تعریـ‬ = 2 2 f f
∆‫∆ـ‬ ‫((زی‬1g1and g−
g‫ـورت‬− g
( (∆ ∆ ‫ـ‬−))‫ص‬:‫شود‬
− ∆
ratio
‫ـه‬g‫ـ‬g‫ب‬g‫می‬
∆ ‫ـازه‬
) ) ‫ س‬damper ‫ االسـ‬elastic
)3-8( ‫ی‬ ‫رابطه‬ ‫ـ‬stiffness
‫) در‬3-10( to‫ و‬the )3-9(‫مهـ‬structure
‫ـ‬....................................................................................................................
‫ـتیک‬ ‫ـخصات‬ ‫مش‬ ‫برحســب‬ ‫ـار‬ ‫معادالت‬
‫ـلیم‬ ‫ـی تسـ‬elastic ‫نمودنـ‬
‫جایگزینجابجای‬ stiffness,
،‫)ـن‬3-12(
:‫ـود‬ ‫همچنیشـ‬ ‫مــی‬ (3-11)
equation (3-12). β =2 gf∆(1 − (g∆f)f − ..................................................................................................................................
∆ g )
(3-12)
β =2πgπ((1This + gg+)) f∆
f(f∆fgmaterial ff
.................................................................................................................................. (3-12)
Copyright βββ©©====2001. 222gπ f g∆((11∆ (11fg− −+ −(material
g∆ ∆ fg )) not
..................................................................................................................................
))−)..................................................................................................................................
must
f
be copied,
....................................................................................................................
.................................................................................................................... :‫)ــود‬3-12(
)3-11(
‫ مــی ش‬16 16
(3-12)
(3-11)
(3-11)
Copyright
reproduced β 2001.
or2001. π
otherwise
This
( 1 + fg
f f
used g
without
must
g not be copied,
....................................................................................................................
the express, written 16 (3-12)
(3-11)
Copyright
reproduced
Cancelling βββ2001. ©=or
=or π (
otherwise
=Holmes
out π
πprovides
1 ∆ This
+
∆(−∆material f
( ∆g gmaterial
) +
+ )f∆
used f
an ∆ g
without f
must ) not be copied,
..................................................................................................................................
) not....................................................................................................................
the express, written
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
equation for damping )3-11( 16 (3-12) (3-12)
(3-12)
Copyright
permission
reproduced
permission β© =
of
of ππgπThis
2Holmes
otherwise∆(((11(1(1+ ∆+Consulting
gg+gused
)))f∆
Consulting
must
without )Group.
ffratio Group. the beexpress,
copied, written which is a function solely of the ratio of damper yield forc
(3-11)
to elastic orforce, g, + and f the g of damper elastic stiffness to the structure elastic stiffness, f, as shown
reproduced
permission
Equation
Cancelling ‫ـه‬β ‫ـ‬of
of
(3-12) otherwise
Holmes
‫آیـ‬π
=Holmes
‫(ک‬3-12).
‫ـد‬out ‫ـی‬ ∆can
provides ‫ـ‬can ∆‫ـت‬
used
Consulting
(‫م‬Consulting be
+be ‫دسـ‬fan
without
used∆ f‫ـی) بـ‬ the
Group.
to‫میرایـ‬ express,
generate written
a‫محاس‬ family of ‫ای ب‬curves as ،‫ــا‬a‫ه‬a function
..................................................................................................................................
an ‫ـه‬equation
equation ‫ی‬ for ‫ـبه‬damping
‫ـ‬damping ‫ـرای‬ ‫ـ‬of
which ‫ـه‬is‫ـ‬is‫رابط‬ ‫ـازی‬ ‫ـاده س‬of
‫ـ‬solely ‫ـ‬of‫س‬offf‫ـی‬ and
‫برخـ‬ g‫ـام‬ as‫انجـ‬ shown ‫ بـ‬inin(3-12)
‫ـا‬damper Figure 3-3i
Cancelling
permission
Equation
equation out
(3-12) provides used Group. to generate for a family which curves aafunction
function
as function solely of the
theand ratio
ratio g as of of
showndamper yieldforce
yield
Figure forc 3-3
Equation
This
Cancelling
toto
This
Equation
figure
elastic
elastic
‫ـه‬
‫(ــه‬3-12)
figure ‫ـ‬force,(3-12)
‫کک‬out ‫ـد‬
force,
‫آیآیــ‬π
shows
‫ـد‬
shows
provides(g,1g,
‫ـی‬
‫ـی‬
can
can +‫مم‬and
‫ــ‬some
some
‫ـت‬
and
be
gbe
‫ـت‬ )‫ــ‬an‫دس‬
‫دس‬
the
used the
used
general ‫ـه‬fratio
‫ـه‬
:‫شود‬
general
‫ـی ببــ‬
equationratio
to ‫ـی‬to‫ـ‬trends:
‫می‬
generate
‫میرای‬
‫ـ‬trends:
‫میرای‬
of
generate of for
‫نتیجه‬
‫ی‬‫ی‬
damper
damper
‫ـبه‬
damping
‫ـبه‬
)3-8( a
a‫محاس‬
‫محاســ‬ family
family‫ی‬
‫ـرای‬
elastic
elastic which
‫ـرای‬
‫رابطه‬of
‫ـ‬of ‫ای بب‬
‫ـ‬stiffness‫ای‬curves
stiffness
‫در‬
curves
is‫ـه‬
‫ـــه‬a‫رابط‬
)3-10( ‫رابط‬
as
as،‫ـا‬
function
toto،‫ـا‬
a‫و‬
‫ــ‬a‫ هه‬function
the
the
)3-9(
‫ـازی‬
‫ـازی‬
function
‫ـاده سســ‬
solely
structure
structure‫معادالت‬ ‫ـاده‬
of
‫سســ‬the
of
f
f‫ـی‬
‫ـی‬ and‫برخــ‬
elastic
elastic
‫نمودن‬
and
ratio
‫برخ‬ g
g‫ـام‬‫ـام‬
‫جایگزین‬
as
as‫ـ‬of ‫انج‬
‫ـ‬shown
stiffness,
stiffness,ً ‫انج‬ shown ‫ ببباـــا‬f,inf,in
‫ـا‬
damper as
as
Figure
yield
Figure shown
shown force
3-3.
3-3
inin
to This
elastic
Cancelling ‫ـتیک‬
figure force, ‫ـ‬
out‫االس‬
shows ‫ـختی‬
g,
provides and ‫ـ‬
some ‫س‬ ‫ـبت‬
the an ‫ـ‬ ‫نس‬
general ratio
equation ‫و‬ )g( ‫ـتیک‬
trends:
of damper ‫ـ‬
for‫االسـ‬ ‫االس‬
damping ‫ـروی‬
elastic ‫ـ‬ ‫نی‬ ‫ـه‬
which ‫ـ‬ ‫ب‬
stiffness ‫ـر‬ ‫ـ‬ ‫میراگ‬ ‫ـلیم‬
is a function to ‫ـ‬ ‫تس‬
the ‫ـروی‬ structure‫ـ‬
solely ‫نی‬ ‫ـبت‬ ‫ـ‬ ‫نس‬
of‫ـ‬f‫نس‬ elastic
the‫از‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬
ratio ‫تابع‬
stiffness, ‫ا‬
of ‫ـ‬ ‫صرف‬damper f, as shown
yield force in
Equation
equation
equation
Equation
Equation
This figure ‫ـتیک‬ (3-12)
(3-12).
(3-12). ‫ـ‬ ‫االس‬
(3-12)
(3-12)
shows can
‫ـختی‬
can can
some ‫ـ‬be
be‫س‬be ‫ـبت‬ used
used
general used ‫ـ‬ ‫نس‬ to‫و‬
to to )g(generate ‫ـتیک‬
generate
generate
trends: aaafamily‫ـروی‬
family
family ‫ـ‬ ‫نی‬ of
‫ـه‬
of of‫ـ‬ ‫ب‬ curves
‫ـر‬ ‫ـ‬
curves
curves ‫میراگ‬ as
‫ـلیم‬
asas a‫ـ‬a‫تس‬a function
‫ـروی‬
function
function ‫ـ‬ ‫نی‬ of
‫ـبت‬of of f f and
and ‫از‬
and ‫ـی‬ gg‫ـ‬g‫تابع‬
as
asas shown
ً
‫ا‬
shownً ‫ـ‬ ‫صرف‬
shown in
inin Figure
Figure
Figure 3-3.
3-3
3-3.
equation
•This The ‫ـتیک‬
‫ـه‬ ‫ـ‬force,
(3-12). ‫االسـ‬
‫ ک‬shows
higher ‫ـد‬ ‫ آیـ‬the ‫ـی‬ ‫ـختی‬ ‫ـ‬some ‫م‬and ‫ـ سـ‬g‫ـبت‬
‫ـت‬
stiffness ‫دس‬ ‫ـهـ‬ ‫نس‬ ‫ـ‬of‫ـیو ب‬ )g(
the ‫میرایـ‬ ‫ـتیک‬ ‫ـبهـ‬
‫) ی‬3-8(
damper ‫االس‬ ‫محاسـ‬ ‫ـروی‬
‫ـرای ی‬
relative ‫ـه نیـ‬ ‫ــ‬stiffness
‫درب ب‬ ‫ای‬‫ـر‬ ‫)ـ‬3-10(
‫میراگ‬ ‫ـلیمرابط‬
‫ــه‬structure, ‫ــو‬the
،‫ـا‬ ‫تس‬
‫ـازی ه‬ ‫ـروی‬ ‫ـادهنیـس‬
‫معادالتـ‬ ‫ـبت‬ ‫نسـسـ‬ ‫ازـی‬the
‫برخـ‬ ‫جایگزینـی‬
‫ـ‬damping.
‫تابع‬
‫)ــام‬3-12( ‫انج‬ ‫صرفـا‬ ‫ بــا‬as shownitinis
to
This
This
•
elastic
figure
figure
figure
The higher shows
shows 2 gg, the (some
1some − the
stiffness general
general
:‫شود‬
)general ratio
of
‫می‬ of
trends: ‫نتیجه‬
trends:
trends:
the
damper
damper
elastic
relative :‫ــد‬to
‫رابطه‬ ‫باش‬
to
the ‫ـی‬
the )f(to‫ـازه‬
‫مـ‬structure, ‫ سـ‬f,‫ـتیک‬
)3-9(
f,
the
structure
the ‫االسـ‬higher
higher ‫ـختی‬elastic
‫نمودن‬ ‫ـ‬the
‫ـه س‬ ‫ بامیراگــر ب‬f,Practically,
stiffness,
‫ـ‬damping. Practically,
• difficult
equation
Equation The‫ـتیک‬ higher
(3-12).
(3-12) to achieve
‫االسـ‬ the ‫ـ‬stiffness
can
‫ـختی‬ be‫س‬gg‫ـبت‬ fused values ‫نسـ‬ of
to‫و‬the of
)g(the
generate damper
f‫ـتیک‬
much ‫االسـ‬ a greaterrelative
family
‫ـروی‬ :‫ـد‬
‫نیـ‬:‫ـد‬of
‫ـه‬ ‫ـ‬
‫ـ‬to
than ‫باش‬
‫باش‬ ‫ـر‬the
curves
‫ب‬the ‫ـی‬
‫ـیـ‬‫میراگ‬‫ـ‬
1 ‫ـ‬and ‫م‬ )f(
‫م‬structure,
‫ـلیم‬so
as
)f( ‫ـازه‬ ‫ـ‬
a‫تسـ‬function
‫ـازه‬ ‫س‬
‫ـ‬damping
‫ـرویس‬ ‫ـتیک‬
f,‫ـتیک‬ the ‫ـ‬ ‫االس‬
‫ـنیـ‬higher higher
of
‫االس‬
‫ـبت‬ ‫ـختی‬
of‫ـ‬f‫ـختی‬‫نس‬theand ‫ـ‬
‫از‬the ‫س‬
‫ـیسـ‬ ‫ـه‬
order
g‫ـهـ‬ ‫ـ‬
as ‫ب‬
damping. ‫ـر‬
‫) بـ‬3-12(
‫تابع‬ ‫ـر‬ ‫ــ ًا‬of
shown ‫ـ‬ ‫میراگ‬
‫صرف‬10%
‫میراگ‬ Practically,
in to
Figure15% 3-3. isitit aii
•ThisThe difficult
higher
difficult
realistic
figure β = to the
2to2gthe
target.
shows
achieve
gtheachieve
((1(some stiffness
−+−
1stiffness gg ))general values
)values of of f
damper much greater
relative to than 1 and
structure, so
..................................................................................................................................
of damper
trends: f much relative greater to than 1structure,
and so damping damping
f, the of
of the the
the order
damping.
)‫شود‬
order ‫(تایپ‬ of
of 10% 10% to
to 15%itis
Practically, 15%
(3-12) it isisis
••• difficult
The
The higher
realistic
The higher
higher to2
target. g π
the (
achieve 1 1 − stiffness
stiffness )values of
of of the
ofthe the f damper
damper
much relative
relative
greater to
than to the
thethe1 structure,
structure,
and so damping f,
f, f, the
thethe higher
higher
higher
of the the
thethe
order damping.
)‫شود‬damping.
damping. of ‫(تایپ‬ 10% Practically,
Practically,
Practically,
to 15% is it it aisi
realistic
gβ‫و‬βf=
difficult
difficult
difficult
target.
=to
‫ـای‬
to to ‫ـ‬achieve
‫پارامتره‬
achieve
achieve
gff‫دو‬values
f values ‫از‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ of
‫تابع‬
of fff‫ـ‬much
‫ـه‬ ‫ک‬
much ‫ـود‬ ‫ـ‬ ‫نم‬ greater
‫ـد‬ ‫ـ‬ ‫تولی‬
greater
greater ‫ـی‬
:‫ـد‬
than
‫ـ‬
than
‫ـ‬
‫های‬
than
‫باش‬
‫ـی‬
‫ـی‬ ‫ـ‬
11‫ـ‬1‫منحن‬
‫م‬
and
and
)f(
and ‫ـته‬ so
so
‫ـازه‬
‫ـ‬
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
values of much so‫دس‬
‫ـ‬ ‫س‬
damping
‫ـوان‬
damping
damping
‫ـتیک‬
‫ـ‬ ‫ت‬
‫ـ‬
‫ـی‬
‫االس‬
‫ـ‬ ‫م‬of
of
‫ـختی‬
)3-12(
of the
thethe
‫ـ‬ ‫س‬
‫ی‬
)‫شود‬
order
‫ـه‬
order
order
‫ـ‬
‫ـه‬
‫ب‬
‫ـ‬
‫ـر‬
‫رابط‬
‫(تایپ‬
‫ـ‬
of
‫میراگ‬
ofof 10%
‫از‬
10% 10% to
toto 15%
(3-12)
(3-12)15%
15% is
is is aa
•• The
realistic
For ggβhigher
a =
‫وو‬realistic 2πgπ
target.
fftarget.
‫ـای‬ the
(‫پارامتره‬
1(11value
‫پارامتره(ــ‬ + −+ g
stiffness g ) )‫دو‬
) of ‫ازاز‬theof‫ـی‬ ‫ــ‬the
‫تابع‬
stiffness ‫ـه‬‫ـود ککــ‬
damper ‫نمــ‬
ratio, ‫ـد‬ ‫تولیــ‬
relativef, ‫ـی‬
there ‫هایــ‬
to the is‫ـی‬ ‫ــ‬structure,
an ‫منحن‬ optimum‫ـته‬
.................................................................................................................................. ‫دســ‬ ‫ـوان‬
f, ‫ـی تتــ‬
value
the ‫ممــ‬of)3-12(
higher the the brace ‫ی‬
damping.‫ـه‬ ‫ــ‬strength
‫رابط‬ ‫ ازاز‬Practically,
to(3-12)
the elastic
it is
realistic
realistic
•• realistic
‫ـای‬
target.
target. ‫دو‬ ‫ـی‬ ‫تابع‬
f) of the stiffness ratio, f, there is.)‫ـد‬ ‫ـه‬ ‫ـود‬ ‫نم‬ ‫ـد‬ ‫تولی‬ ‫ـی‬ ‫های‬ ‫ـی‬ ‫منحن‬ ‫ـته‬ ‫دس‬ ‫ـوان‬ ‫ـی‬ )3-12( ‫ی‬
)‫شود‬ ‫ـه‬ ‫رابط‬‫(تایپ‬
For
Forβaa realistic
structure
difficult =
realistic πachieve
toforce. (1 +value gThis
value values of theofstiffness
increases with ratio, increasing f, there stiffness, is1.)‫ـد‬ an
an ‫کنیـ‬optimum‫ـه‬
optimum
from
..................................................................................................................................
f much greater than and so‫توجـ‬ a)3-3(
damping
value
value
value ‫ـکل‬ofof of‫شــ‬ 0.12
the
the
‫(بــه‬order
the brace
at‫ـند‬
brace f‫باشــ‬ =of strength
‫ـی‬ ‫ـ‬10%
strength
0.25 ‫ م‬toto to
to
0.72 the
theatelasti
(3-12)
15% elasti
fis = a
• Equation
Forstructure
ag ‫و‬ (3-12)
f
realistic ‫ـای‬ π force.
‫ـ‬ ( 1 can
value
‫پارامتره‬ + g be
This
) of
‫دو‬ used increases
the
‫از‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬to
stiffness
‫تابع‬ generate
‫ـه‬‫ـ‬ ‫ک‬with‫ـود‬ratio,
‫ـ‬ ‫نم‬ a ‫ـد‬family
increasing
‫ـ‬f,
‫تولی‬ there
‫ـی‬ ‫ـ‬ of ‫های‬ is curves
stiffness, an
‫ـی‬ .)‫ـد‬
‫ـ‬ ‫منحن‬ ‫ـ‬ ‫کنی‬
optimum
‫ـ‬ ‫کنی‬ as ‫ـه‬
from
‫ـته‬‫ـه‬ ‫ـ‬
‫ـ‬ ‫توج‬
a‫توج‬
‫دس‬ function
a )3-3(
value
value
)3-3(
‫ـوان‬ ‫ت‬ ‫ـی‬ ‫ـکل‬
of
‫ـ‬‫ـکل‬
‫م‬ of the
‫ـ‬
)3-12( ‫ش‬
f
0.12
‫ش‬ ‫ـه‬
and
‫ـه‬ ‫ـ‬ ‫(ب‬
brace
‫ـ‬ ‫(ب‬ at‫ی‬‫ـند‬
g
‫ـند‬ f ‫ـ‬
‫ـه‬‫باش‬
as =
strength
‫باش‬
‫ـ‬ ‫رابط‬ ‫ـی‬
shown
‫ـی‬0.25‫ـ‬‫ـ‬
‫از‬ ‫م‬ ‫م‬ toin Figure
0.72
the at
elastic ff3-3=
•••This structure
2.0. ‫ـه‬
realistic
For ‫ـ‬
aa‫ـ‬a‫بیش‬ ‫ک‬ ‫ـد‬ ‫ـ‬
target.
realistic ‫آی‬ force. ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫م‬
value ‫ـت‬ This ‫ـ‬ ‫دس‬
of increases
‫ـه‬
the ‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬
stiffness‫میرای‬ with
‫ی‬ ‫ـبه‬
ratio, increasing
‫ـ‬ ‫محاس‬ f, ‫ـرای‬ ‫ـ‬ ‫ب‬ stiffness,
‫ای‬ ‫ـه‬ ‫ـ‬ ‫رابط‬ from
،‫ـا‬ ‫ـ‬ ‫ه‬ ‫ـازی‬ a value
‫ـ‬ ‫س‬ ‫ـاده‬ of‫ـ‬ ‫س‬ 0.12
‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫برخ‬ at f
‫ـام‬ ‫انج‬ = 0.25
‫ـا‬ ‫ـ‬ ‫ب‬ to 0.72 at =
For
For ‫ـتر‬
figure
2.0.
structure
2.0. ‫ـتر‬ ‫ـ‬ ‫بیش‬
‫ـی نیــز‬
realistic
shows
realisticforce.
‫ـز‬ ‫ـ‬ ‫نی‬ ‫ـی‬
‫ـ‬some
‫میرای‬
value
value‫ـ‬ This
‫میرای‬
،‫ـد‬
of
،‫ـد‬ of ‫باشـ‬
general
increases
‫ـ‬ the
‫باش‬the‫ـتر‬ ‫ـتر‬
‫ـ‬trends:
‫ـ‬
‫بیش‬with
stiffness
stiffness‫بیش‬
)f( ‫ـازه‬
)f( increasing
‫ـازه‬
‫ـختی سـ‬
ratio,
ratio, ‫ـ‬ ‫س‬ f,f,there
‫ـختی‬
‫سـ‬stiffness,
there
there
‫ـ‬ ‫س‬
‫ــه‬isis
‫ـه‬ ‫ـ‬
‫ ب‬is‫ـر‬an
‫ب‬ ‫ـر‬
‫ـ‬an
an ‫ـ‬
‫میراگ‬
‫میراگ‬
optimum
from ‫ــختی‬a‫س‬value
optimum
optimum ‫ـختی‬ ‫ـ‬ ‫س‬
value
‫ـبت‬value
value
‫ـبت‬
‫نسـ‬ofof
‫ـ‬ ‫نس‬ of ‫ـه‬
of
‫ـه‬ ‫ـ‬
‫ک‬the
‫ـ‬0.12the
‫ک‬
‫ـزان‬brace
the‫ـزان‬
‫ـ‬brace
‫ می‬f‫=ــر‬
brace
at‫ـ‬ ‫می‬ ‫ـر‬ ‫ـ‬
‫ه‬strength
‫ه‬strength ‫ـه‬ ‫ بـ‬- to to
strength
0.25
‫ـه‬‫ـ‬ ‫ب‬ - totothe
0.72 the
the atelastic
elasti
elastic
f =
Equation
Equation ‫ـتر‬ ‫ـ‬ ‫بیش‬
‫(ـک‬3-12)
(3-12) ‫ـز‬ ‫ـ‬ ‫نی‬ can ‫ـی‬
can ‫ـ‬ ‫میرای‬
be be used،‫ـد‬
used ‫ـ‬ ‫باش‬ to ‫ـتر‬
to)g( ‫ـ‬ ‫بیش‬
generate
‫ـ‬generate )f( ‫ـازه‬ ‫ـ‬ ‫س‬
a‫محاس‬ ‫ـختی‬
family
aincreasing
family ‫ـ‬ ‫س‬
of of ‫ـه‬ ‫ـ‬ ‫ب‬
curves
curves ‫ـر‬ ‫ـ‬ ‫میراگ‬‫کنیـ‬asas ‫ـختی‬
‫ـه‬a‫ــ‬a‫تس‬ ‫ـ‬ ‫س‬
function
function ‫ـبت‬ ‫ـ‬ ‫نس‬ of ‫ـه‬ ‫ـ‬ ‫ک‬f‫ش‬
f0.12 ‫ـزان‬
and
and ‫ـ‬ ‫می‬ ‫ـر‬
‫ـ‬gf‫تابع‬
g‫ـند‬ f‫ـ‬as‫ـ‬ ‫ه‬ ‫ـه‬ ‫ـ‬
shown ‫ب‬ - toin0.72 Figure f3-3
structure ‫ـ‬force. ‫ـ‬This increases with
‫ـ‬increasing ‫ـ‬stiffness, from aa‫ـروی‬ value of ‫ـس‬f0.12 ‫ب‬as shown in Figure ff3-3.
‫ـتیک‬ ‫االسـ‬ ‫ـختی‬ ‫س‬This ‫ـبت‬ .)‫ـد‬ ‫توج‬ a)3-3( ‫ـکل‬ ‫(بــه‬at ‫=ـ‬
‫باش‬ ‫ـ‬0.25
‫ـی‬
‫خواه ًا‬ ‫ بمـــا‬to at =
Equation
•This
structure
structure
2.0.
For
‫ـه‬
‫ـکل‬ a
‫(ـ‬3-12) ‫ـد‬
‫مش‬
realistic
‫آی‬fforce.
force. ‫ـی‬
‫ـر‬
can ‫پارامتــ‬ ‫ـت م‬
value beThis ‫ـرایـ‬
‫دس‬
used
of
‫ـهــ‬‫ـنسب‬1‫ب‬to
increases
increases
the
‫ـیو‬
‫از‬stiffness‫میرای‬
‫ـر‬ ‫بزرگتـ‬
generate
‫ـتیک‬
with‫ـرـ ی‬
with ‫االس‬
‫ـبه‬
ratio,
increasing
a‫مقادیـ‬
‫ـروی‬
family ‫آوردن‬
f,
‫نیـ‬of
‫ـرای‬
there
‫ـه‬ ‫ـتبـ‬ ‫ب‬curves
stiffness,‫ای‬‫ـر‬
is
‫دســ‬
stiffness, ‫میراگ‬
‫رابطــه‬
an
‫ـلیمب‬
‫ـه‬optimum
‫ـ‬as from
from
،‫ـی‬،‫ـا‬
a ‫ه‬function
‫اجرای‬‫ـازی‬ value
‫ـر‬‫ـادهنینظـســ‬
value
value
‫ـبت‬
of
‫ـه‬
of of
‫ـ‬of
‫نقطـ‬ ‫نس‬
the
0.12
‫ـی‬
and‫برخـازاز‬ ‫ـی‬
at
.‫ـود‬
bracegat‫ـ‬fas ‫ـام‬ ‫ـد‬ = =
‫انجـ‬
shown
strength
‫صرف‬0.25
0.25 to
in to
0.72
0.72
Figure
the
atat3-3.
elastic
==
This figure
figure
2.0.
2.0.
2.0. ‫ـکل‬ ‫ـ‬ shows
shows
‫مش‬ f ‫ـر‬ ‫ـ‬ somesome
‫پارامت‬ ‫ـرای‬ general
general ‫ـ‬ ‫ب‬ 1 ‫از‬ trends:
trends:
‫ـر‬ ‫ـ‬ ‫بزرگت‬ ‫ـر‬ ‫ـ‬ ‫مقادی‬ ‫آوردن‬ ‫ـت‬ ‫ـ‬ ‫دس‬ ‫ـه‬ ‫ـ‬ ‫ب‬ ،‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫اجرای‬ ‫ـر‬ ‫ـ‬ ‫نظ‬ ‫ـه‬ ‫ـ‬ ‫نقط‬ ‫از‬ .‫ـود‬ ‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـد‬ ‫ـ‬ ‫خواه‬
This •
Equation The
figure ‫ـکل‬
‫ـتر‬ ‫ـ‬higher
‫بیش‬‫ـ‬ ‫مش‬
shows
(3-12) ‫ـز‬ f
‫ـ‬ ‫نی‬ the
‫ـر‬
can ‫ـ‬
‫ـی‬
some ‫پارامت‬
‫ـ‬ stiffness
‫میرای‬
be ‫ـرای‬ ،‫ـد‬
general
used ‫ـ‬‫ـ‬ ‫ب‬
‫باش‬ 1 of
to ‫از‬
‫ـتر‬
‫ـو‬trends: the
‫ـ‬ ‫ـر‬
‫بیش‬‫ـ‬
generate damper
‫بزرگت‬
)f( ‫ـر‬
‫ـازه‬ ‫ـ‬ ‫مقادی‬
‫ـ‬
a family‫س‬relative
‫آوردن‬
‫ـختی‬ ‫ـ‬ ‫س‬
of to‫ـه‬ ‫ـت‬ ‫ـ‬ ‫ب‬the
‫ـ‬‫ـر‬‫دس‬‫ـ‬ structure,
‫میراگ‬‫ـه‬ ‫ـ‬ ‫ب‬ ،‫ـی‬
‫ـختی‬ ‫ـ‬ ‫اجرای‬
‫ـ‬ ‫س‬ f, ‫ـبت‬the
‫ـر‬ ‫ـ‬ ‫نظ‬
‫ـ‬ ‫نس‬ higher
‫ـه‬ ‫ـ‬
‫ـه‬ ‫نقط‬
‫ـ‬ ‫ک‬ ‫از‬
‫ـزان‬ the.‫ـود‬
‫ـ‬ ‫می‬ damping.
‫ـ‬‫ـر‬‫ب‬ ‫ـ‬ ‫ـد‬‫ه‬ ‫ـ‬ ‫خواه‬
‫ـه‬ ‫ـ‬ ‫ب‬ - Practically, it i
‫ـتیک‬
structure
difficult
‫االسـ‬force.
to
‫ـختی‬
achieve
‫ـ‬This
‫ س‬.‫ـد‬ ‫ـبت‬ ‫ـینسـ‬
increases
‫ـ‬values
‫باش‬ ‫)م‬g(
of f
‫ـتیک‬
with‫ـع‬
‫بینانــه‬ much
‫االسـ‬
‫ـ‬increasing
‫واق‬ ‫ـروی‬
‫مقــدار‬
greater
‫نیـ‬:‫ـد‬
‫ـک‬ ‫باشـ‬
than ‫ بـ‬curves
‫ـه‬stiffness, ‫ـدیـری‬‫ـیـ‬‫میراگ‬
1
‫درصمــ‬
and
as
)f(
‫ـلیم‬
from a15
‫تسـ‬function
‫ـازه‬
so
‫ـاـ‬a‫ـرویس‬ ‫ـتیک‬
‫تـ‬value
damping 10‫ـینیـ‬ ‫ـ‬of
‫االسـ‬
‫ـبت‬
of‫میرای‬ ‫ـ‬f0.12
of
‫نس‬and
‫ـختی‬ ،‫ـن‬‫ــاز‬at
the
‫ـیس‬ g‫ـهـ‬
‫بنابرای‬ as
‫= بـ‬
f‫تابع‬
order
‫ـر‬
.‫ـت‬ shown
‫میراگـ ًا‬ ‫صرف‬
0.25
‫اسـ‬10%
of
toin 0.72
Figure
to
at f3-3.
15% is
=
This
•• 2.0. figure ‫ـ‬shows
‫ مش‬fthe ‫ـ‬some general
.‫ـد‬
.‫ـد‬ ‫باشــ‬‫باش‬ ‫ـی‬
‫ـی‬ ‫ــ‬trends:
‫ـهـرمم‬‫ـــ‬damper
‫ـه‬ ‫بینان‬
‫بینان‬ ‫ـع‬
‫ـع‬ ‫واقـــ‬
‫واق‬ ‫ـدار‬
‫ـدار‬ ‫مقــ‬
‫ـک مق‬ ‫ـک‬ ‫ییــ‬the‫ـدیـ‬
‫ـدی‬ ‫ـهــ‬
‫درص‬
‫درص‬ 15
15 ‫ــا‬f,‫ تت‬10 ‫ـی‬ ‫ـهـ‬
‫میرایـ‬
‫ نقطـ‬،‫ـن‬ ‫بنابرایـ‬ .‫ـت‬ ‫اســ‬
• The
The
The ‫ـکل‬
‫ب‬higher
‫ـ‬higher
realistic
‫ـه‬higher ‫ـبت‬target.
‫(نسـ‬ the
‫ـر‬
the ‫ـار‬
‫پارامت‬
‫ـ‬stiffness
stiffness
‫نســبی مه‬of
stiffness
‫ـرای‬ ‫ بـ‬of 1of
‫ـت‬
‫از‬the
‫ـ‬the
the ‫مقاوم‬
‫بزرگت‬
damper
damper
‫ـر‬
‫ای بــرای‬
‫مقادی‬
relative ‫آوردن‬
relative
‫بهینــه‬:‫ـد‬
relative to
to ‫ـ‬to
‫ـدار‬
‫ـت‬
‫باش‬ ‫ـ‬the
the
‫ـدس‬structure,
‫)ـیمق‬f(
‫ بـ‬،‫ـی‬
‫م‬structure,
)f(
structure,‫ـازهــف‬ ‫مختل‬ ‫سـ‬f,‫ـا‬f,‫ـختیـ‬
‫اجرایـ‬ ‫ـتیک‬ 10
‫ـر‬
the
the
the ‫نظـ‬ ‫ـی‬higher
‫ســ‬higher
‫االس‬ ‫میرای‬
higher
‫ـختیـای‬ ‫ هـ‬the
،‫ـن‬
‫ـبت‬ ‫ـسـ‬.‫ـود‬
‫از‬the
the ‫بنابرای‬‫ـد ببــ‬
‫ـه‬damping.
damping.
)‫شود‬
‫ـ‬damping.
‫نس‬ ‫ـر‬.‫ـت‬
‫ـرای‬
‫(تایپــ‬ ‫خواه‬
‫میراگ‬ ‫ اس‬Practically,
‫ بـ‬- Practically, Practically,ititisi
difficult
difficult
‫ـه‬
‫ـه‬ ‫ـبت ببــ‬ ‫ـبت‬ toto ‫(نســ‬‫(نس‬ achieve
achieve ‫ـار‬
‫ـار‬ ‫مهــ‬
‫مه‬ ‫ـبی‬
‫ـبی‬valuesvalues
‫باشــ‬
‫نس‬
‫نس‬ ‫ـت‬
‫ـت‬ of ‫ــ‬of‫مقاوم‬
‫مقاوم‬f‫ـ‬f‫بینان‬
much
much‫ـرای‬
‫ـرای‬ ‫واقــ‬ ‫ای‬greater
‫ بب‬greater
‫ای‬ ‫ـه‬
‫ـه‬‫بهینــ‬
‫بهین‬ thanthan
‫ـدار‬
‫ـدار‬ ‫مقــ‬‫مق‬11)f( and
)f( and ‫ـف‬
‫ـف‬ so‫ــ‬so ‫مختل‬
‫مختل‬ damping
damping ‫ـختی‬
‫ـختی‬ ‫ـیــ‬
‫ـای سس‬ ofof‫ــ‬the
‫ـای‬ ‫هه‬the‫ـبت‬
‫ـبت‬ order
order
‫نســ‬‫نس‬ ‫ـرای‬
‫ـرای‬ ofof 10%
‫اسببـــ‬ --10% toto 15% 15%itisisisa
• The difficultg higher ‫و‬ fto ‫ـای‬ achieve
the‫ـ‬ ‫پارامتره‬ stiffness .‫ـد‬
values
‫دو‬ ‫ـ‬ ‫از‬ ‫ـی‬ ‫ـی‬
of‫سـ‬the of
‫ـ‬ ‫ـ‬‫تابع‬‫م‬ ‫ـه‬
f ‫ـه‬much
‫ـ‬ ‫ک‬
damper ‫ـع‬
‫ـود‬ ‫ـ‬ ‫نم‬ greater
‫ـد‬‫ـدار‬
‫ـ‬
relative‫تولی‬ ‫مق‬ ‫ـی‬‫ـک‬
than ‫ـ‬ ‫های‬ ‫ـ‬ ‫ی‬ ‫ـدی‬
1
‫ـی‬ ‫ـ‬and‫ـ‬
‫منحن‬ ‫درص‬ so
‫ـته‬ 15
‫ـ‬ ‫دس‬ ‫ـا‬
damping ‫ـ‬ ‫ت‬
‫ـوان‬ 10 ‫ـ‬ ‫ت‬ ‫ـ‬of ‫میرای‬
‫م‬ the
)3-12( ،‫ـن‬ ‫ـ‬ ‫بنابرای‬
order ‫ی‬ ‫ـه‬ ‫ـ‬ .‫ـت‬
of
‫رابط‬ 10% ‫از‬ to 15% isit is a
f=0.25
realistic
realistic
• realistic
For a target.
target.
realistic
‫ در‬0.12 value
‫ـختی از‬ of the
‫ـش‬ ‫ــا افزایـ‬ratio,
stiffness
‫ـدار ب‬ ‫مقـ‬f, ‫ـن‬ there
‫ـ‬to‫ ای‬.‫ـد‬ the‫آیـ‬structure,
is an
‫دســت م‬f,‫ـه‬the
‫ــی‬optimum ‫ـ‬value
‫ـازه) ب‬ higher ‫ـ‬of
‫ـتیک س‬ the
the‫االسـ‬ damping.
)‫شود‬
brace
‫ـروی‬ ‫(تایپ‬ ‫ نیـ‬Practically,
strength to the elasti
f=0.25
difficult target.
to‫(نسـ‬ ‫در‬
achieve 0.12 ‫از‬ values ‫ـختی‬ ‫ـ‬ ‫س‬
‫ســ‬of ‫ـش‬ ‫ـ‬ ‫افزای‬
f ‫ـ‬much ‫ـا‬ ‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـدار‬
‫ببـ‬greater ‫ـ‬ ‫مق‬ ‫ـن‬than‫ـ‬ ‫ای‬ .‫ـد‬ ‫ـ‬ ‫آی‬
‫مق‬1‫ـ‬.)‫ـد‬ and ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫م‬ so‫ـت‬ ‫ـ‬ ‫دس‬
‫ـ‬damping ‫ـه‬ ‫ـ‬ ‫ب‬ )‫ـازه‬
‫ س‬of ‫ـ‬ ‫س‬
‫س‬the ‫ـتیک‬ ‫ـ‬ ‫االس‬ ‫ـروی‬ ‫ـ‬ ‫نی‬
f=0.25
g‫ـه‬
structure ‫ـبتوبـ‬ ftarget.
‫ـای‬ ‫درـ‬
force. ‫پارامتره‬ 0.12
‫ـار‬ ‫مهـ‬This ‫از‬
‫ـختیـدو‬
‫ـبی‬ ‫نساز‬ ‫ـی‬
increases‫ـت‬ ‫تابع‬ ‫ـش‬
‫مقاومـ‬ ‫افزایــه‬
‫ک‬with‫نمــاــود‬
‫ـرای‬ ‫ای‬‫ـدار‬ ‫ـیبهینمقــ‬
‫ـه‬
‫تولیــد‬
increasing
‫ـن‬ ‫هایـ‬
‫ـدارـ‬ ‫ ای‬.‫ـد‬ ‫ـیـ‬
stiffness, ‫)آیـ‬f(
‫منحن‬ ‫ـی‬
‫ـ‬.‫ـد‬‫ـتهمـ‬
‫ـف‬
‫کنی‬ ‫ـ‬from
‫ـت‬
‫مختلـ‬
‫دســهکن‬ ‫توج‬ ‫ـختیدس‬
‫ـوانمــی‬ a)3-3(
‫ـیـ بتـــه‬ )‫ـازه‬
‫ـ تغییـ‬f‫ـکل‬
‫ـر‬value ‫ـایم‬
of
‫)ـ‬3-12(
=‫ـ‬2.0
‫ـتیکه‬
‫ش‬0.12 ‫ــه‬order
‫ـبت‬ ‫االســ‬
‫در(ب‬ ‫نسی‬
at ‫ـند‬ ‫ـرویـ‬
‫ـرایـ‬
f‫ـه‬
0.72 ‫باش‬ ‫رابط‬ =‫ـیـ‬
of ‫ ب‬10% ‫ــ‬-‫ منی‬to 15% is a
‫ازـ‬
‫ـا‬0.25 ‫ ت‬to 0.72 at f =
•• For realistic
For aarealistic realistic value‫از‬of
value of thethe stiffness
stiffness ratio,
ratio, f,‫ـ‬f,‫مق‬there
there isis‫ـ‬an an‫ـی‬ optimum
optimum
.‫ـد‬ ‫ـتــ‬
‫کن‬ ‫ـی‬ value
‫ ممــ‬value
‫ـر‬ ‫تغییبــ‬ ffof
of = the 2.0
the brace
brace‫در‬ 0.72 strength strength‫ـا‬ ‫ تتنیــ‬totothe theelastic
elasti
• For 2.0. f=0.25
a‫ـتر‬realistic
‫ بیشـ‬force. ‫ـز‬ ‫در‬
‫ـی نیـ‬ value0.12‫میرایـ‬ of،‫ـد‬ ‫ـختی‬ the ‫ـ‬ ‫س‬
‫ باش‬stiffness
‫ـ‬increases ‫ـش‬
‫بیشــتر‬with ‫ـ‬ ‫افزای‬
)f(ratio,‫ـا‬
‫ـازه‬ ‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـدار‬
‫ سـ‬f,‫ـختی‬ ‫ـن‬
there ‫ـ‬ ‫ای‬
‫سـ‬stiffness, .‫ـد‬
‫ـه‬is‫ بـ‬an ‫ـر‬ ‫آی‬
‫میراگـ‬ .‫ـد‬
‫ـ‬ ‫م‬
optimum ‫کن‬
‫ـختی‬ ‫ـ‬‫ـی‬‫دس‬
‫ـتوجـ‬a‫س‬a)3-3( ‫ـر‬
‫ـه‬
value ‫ـ‬ ‫تغیی‬
‫ـکلنســبت‬ )‫ـازه‬ of ‫ـ‬ =
‫س‬
‫ــه‬the 2.0
‫ـتیک‬
‫شک‬0.12 ‫ـه‬brace
‫ـزان‬ ‫ـ‬ ‫در‬
‫االس‬
‫ـندمی‬ 0.72 ‫ـروی‬
strength ‫ـا‬
‫ـ‬ to0.72the at elastic
structure
structure force. This
This increases with increasing
increasing stiffness, .)‫ـد‬ ‫کنیـ‬from ‫ـه‬
from value
value of of 0.12 ‫(بـ‬atat f‫ـر‬
f‫باشــ‬ ‫ـه=ه‬0.25
= ‫ـ‬0.25
‫ـی‬ ‫ـب‬-‫ م‬toto 0.72 atff ==
• structure
For a realistic force.value Thisofincreases the stiffness with ratio, increasing f,‫آوردن‬there stiffness, is an from
optimum a‫مـ‬value value ‫نسنظــ‬of
off =0.12 the‫از‬brace at‫در‬f 0.72 =strength 0.25 to to 0.72 theatelastic
f =
2.0.‫ـتر‬
2.0.
2.0.
‫ـکل‬ ‫بیشـ‬ ‫ــزمشـ‬f‫ـیـرنی‬ ‫پارامتـ‬ ‫ـرایمیرایـ‬ ،‫باشـــد‬ ‫ ب‬1 ‫ـتر‬ ‫از‬
structure force. This increases with increasing stiffness, from a value of 0.12 at f = 0.25 to 0.72 at f = ‫ـرـ‬‫بیش‬‫بزرگتـ‬)f( ‫ـازه‬ ‫مقادیــر‬ ‫ـختی سـ‬ ‫ـه سـ‬ ‫ـت‬‫ـرـ بـ‬ ‫دس‬‫میراگـ‬ ‫ـه‬.‫ـد‬
‫ـ بـ‬،‫ـی‬ ‫ـیـکن‬
‫ـختی‬ ‫اجرای‬
‫ـبت سـ‬ ‫ـرـر‬‫تغییـ‬ ‫ـهـه‬ ‫نقطـ‬‫ کـ‬2.0 ‫ــزان‬.‫ـود‬ ‫ـدـبـرـ می‬ ‫ـهـ ه‬ ‫ــابـ‬-‫ت‬
‫خواه‬
2.0. ‫ مشــکل‬f ‫ـرای پارامتــر‬
.‫باشــد‬
‫ بـ‬1‫ـی‬
‫ـهـرمـاز‬
‫بزرگتــ‬
‫ـع بینان‬
‫واقـــر‬ ‫ـدار‬
‫مقادی‬ ‫ـک مقـ‬
‫آوردن‬ ‫ـدیـ یـ‬
‫ـت‬ ‫درصـهـ دس‬
‫ بـ‬،‫ـی‬15 ‫ تــا‬10
‫اجرایـ‬ ‫ـهـینظــر‬
‫میرایـ‬
‫ نقطـ‬،‫ـن‬ ‫بنابرایـ‬
‫ از‬.‫ـود‬‫ـد بـ‬.‫ـت‬‫اسـ‬
‫خواهـ‬
‫ مهــار (نســبت بــه‬.‫ـد‬
‫ـبی‬
‫باشــ‬
‫ـی نس‬
‫ـت‬
‫مقاوممــ‬
‫ـرایبینانــه‬
‫واقـــع‬
‫ـدارای ب‬
‫بهینــه‬
‫ـک مق‬‫ـدار‬
‫ـدیـیـ‬
‫) مق‬f( ‫ــف‬15
‫درصـ‬ ‫ـختیتــامختل‬
10 ‫ـیـ‬
‫میرایـس‬
‫هــای‬،‫ـن‬
‫ـبت‬‫ـرای نسـ‬
‫بنابرایـ‬ .‫اسبـــت‬-
f=0.25
‫ـه‬ ‫ـار در‬
‫(نســبت بـ‬ 0.12 ‫ـختیـ از‬
‫ـبی مهـ‬ ‫مقاومـسـ‬
‫ـت نس‬ ‫افزایــش‬
‫ای ببـــاـرای‬
‫ـهـدار‬
‫ـدارـنبهینمقــ‬
‫ ایـ‬.‫ـد‬
‫)آیـمقـ‬f(‫ـفـی‬
‫ـت مـ‬ ‫ـختیدسـ‬
‫مختلـ‬ ‫ـازه)ـ بــه‬‫ـتیکهـسـ‬
‫ـای س‬ ‫االســـبت‬ ‫ـروی‬
‫ـرای نس‬ ‫ـ بـ‬-‫نی‬
f=0.25 ‫ در‬0.12 ‫ ایــن مقــدار بــا افزایــش ســختی از‬.‫ـی آیــد‬.‫ـد‬ ‫ـتـ مـ‬
‫ـیـ کن‬
‫ـه مـدس‬
‫تغییبـــر‬ f‫ـتیک =سـ‬
)‫ـازه‬ 2.0 ‫درـ‬
‫االس‬0.72
‫ـاـروی‬
‫تنیــ‬
.‫ تغییــر مــی کنــد‬f = 2.0 ‫ در‬0.72 ‫تــا‬
Copyright © 2001. This material must not be copied, 17
Copyright
Copyright ©
reproduced or2001.
© This
otherwise
2001. material
This used must
without
material not
mustthe be
be copied,
notexpress, written
copied, 17
17
reproduced
permission
Copyright © or
of
2001. otherwise
Holmes
This used without
Consulting
material the
Group.
must not beexpress,
copied,written
reproduced or otherwise used without the express, written 17
permission
Copyright
Copyright
reproduced ©
permission
Copyright ©©of
orof Holmes
2001.
2001. ThisConsulting
This
otherwise
Holmes
2001. This material
material
used without
Consulting
material
Group.
must
mustnot
not
the
Group.
must not be
becopied,
be copied,
express, written
copied, 1717
17
reproduced
permission ofor
reproduced
reproduced ororotherwise
Holmes
otherwise
otherwise used
usedwithout
Consulting
used without
without the
Group.theexpress,
the express,written
express, written
written
permission
Copyright
permission ©of
permissionofofHolmes
2001.
HolmesThisConsulting
Holmes Consulting
Consulting Group.
Group.
material must not be copied,
Group. 17
reproduced or otherwise used without the express, written
permission of Holmes Consulting Group.
‫‪23‬‬
‫‪23‬‬
‫‪33‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫شکل ‪ :3-3‬میرایی به شکل تابعی از مشخصات مهاربند‬

‫شکل ‪ :3-3‬میرایی به شکل تابعی از مشخصات مهاربند‬
‫معادل‬
‫معادل‬
‫ویسکوز‬
‫ویسکوز‬
‫میرایی‬
‫میرایی‬

‫نسبت نیرو تسلیم به نیروی االستیک میراگر‬

‫نسبت نیرو تسلیم به نیروی االستیک میراگر‬

‫توجــه داریــم کــه حداکثــر مقــدار ‪ g‬در شــکل (‪ )3-3‬برابــر ‪ 1.0‬مــی باشــد‪ .‬ایــن بــدان معناســت کــه‬
‫توجــه داریــم کــه حداکثــر مقــدار ‪ g‬در شــکل (‪ )3-3‬برابــر ‪ 1.0‬مــی باشــد‪ .‬ایــن بــدان معناســت کــه‬
‫نیــروی تســلیم میراگــر برابــر بــا نیــروی ارتجاعــی ســازه مــی باشــد‪ .‬ایــن مقــدار بــرای پارامتــر ‪ ،g‬بــه‬
‫نیــروی تســلیم میراگــر برابــر بــا نیــروی ارتجاعــی ســازه مــی باشــد‪ .‬ایــن مقــدار بــرای پارامتــر ‪ ،g‬بــه‬
‫ایــن مطلــب اشــاره دارد کــه نیــروی تحمــل شــده توســط میراگــر برابــر نیــروی تحمــل شــده توســط‬
‫ایــن مطلــب اشــاره دارد کــه نیــروی تحمــل شــده توســط میراگــر برابــر نیــروی تحمــل شــده توســط‬
‫ســازه مــی باشــد‪ .‬بــه عبــارت دیگــر‪ ،‬میراگــر نیمــی از نیــروی کل سیســتم را تحمــل مــی کنــد‪.‬‬
‫ســازه مــی باشــد‪ .‬بــه عبــارت دیگــر‪ ،‬میراگــر نیمــی از نیــروی کل سیســتم را تحمــل مــی کنــد‪.‬‬

‫اگــر مقــدار ‪ g‬از ‪ 1‬بیشــتر باشــد‪ ،‬بــه ایــن معنــی اســت کــه میراگــر نیرویــی بیــش از نیــروی ســازه را‬
‫اگــر مقــدار ‪ g‬از ‪ 1‬بیشــتر باشــد‪ ،‬بــه ایــن معنــی اســت کــه میراگــر نیرویــی بیــش از نیــروی ســازه را‬
‫تحمــل مــی کنــد‪ .‬در حالــت حــدی‪ ،‬تمــام مقــدار نیــرو توســط میراگــر تحمــل مــی شــود‪ .‬در شــکل‬
‫تحمــل مــی کنــد‪ .‬در حالــت حــدی‪ ،‬تمــام مقــدار نیــرو توســط میراگــر تحمــل مــی شــود‪ .‬در شــکل‬
‫(‪ )2-8‬میــزان افزایــش میرایــی بــا افزایــش متوالــی میــزان کل بــاری کــه میراگــر تحمــل مــی کنــد‪،‬‬
‫(‪ )2-8‬میــزان افزایــش میرایــی بــا افزایــش متوالــی میــزان کل بــاری کــه میراگــر تحمــل مــی کنــد‪،‬‬
‫ترســیم شــده اســت‪ .‬در حالــت حــدی‪ ،‬میرایــی نشــان داده شــده در شــکل (‪ )3-4‬برابــر مقــداری از‬
‫ترســیم شــده اســت‪ .‬در حالــت حــدی‪ ،‬میرایــی نشــان داده شــده در شــکل (‪ )3-4‬برابــر مقــداری از‬
‫میرایــی مــی باشــد کــه توســط ســازه ای بــا تابــع هیسترســیس پایــدار تأمیــن مــی شــود‪.‬‬
‫میرایــی مــی باشــد کــه توســط ســازه ای بــا تابــع هیسترســیس پایــدار تأمیــن مــی شــود‪.‬‬
 ‫‪ 24‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪34‬‬

‫میرایی ویسکوز معادل‬ ‫شکل ‪ :3-4‬میراگرهای هیسترتیک با سختی و مقاومت زیاد‬

‫نسبت نیرو تسلیم به نیروی االستیک میراگر‬

‫‪ 3-1-2-2‬مشخصات مهار ویژه‬

‫مهــار تســلیم شــونده بــا جابجایــی تســلیم ‪ 11‬میلــی متــر و مقادیــر مختلــف نســبت ســختی میراگــر‬
‫بــه ســختی ســازه را در نظــر بگیریــد‪ .‬بــرای یــک مهــار تســلیم شــونده ی منشــوری‪ ،‬جابجایــی تســلیم‬
‫تابعــی از تنــش تســلیم فــوالد و طــول مهــار مــی باشــد‪ .‬ایــن مقــدار مســتقل از انــدازه ی مقطــع مــی‬
‫باشــد‪ ،‬زیــرا کرنــش تســلیم مقــداری ثابــت اســت و جابجایــی تســلیم برابــر حاصــل ضــرب ایــن‬
‫مقــدار در طــول مهــار مــی باشــد‪ .‬جابجایــی تســلیم برابــر بــا ‪ 11‬میلــی متــر‪ ،‬معــادل تســلیم یــک مهــار‬
‫شــورون بــا مقاومــت فــوالد برابــر بــا ‪ 260‬مگاپاســکال و طــول دهانــه ی برابــر بــا ‪ 7.5‬متــر و ارتفــاع‬
‫طبقــه ی برابــر بــا ‪ 4.15‬مترمــی باشــد‪.‬‬
‫در شــکل (‪ )3-5‬بــرای مجموعــه ای از مهارهــا منحنــی هــای هیسترســیس و میرایــی ویســکوز‬
‫معــادل نشــان داده شــده اســت‪ .‬ایــن نمودارهــا بــرای ســازه ای بــا نیــروی االســتیک کل برابــر ‪4000‬‬
‫کیلونیوتــن در جابجایــی نســبی ‪ 0.5‬درصــد ارائــه گردیــده اســت‪.‬‬
‫مهارهــای نشــان داده شــده در شــکل (‪ )3-5‬مقاومــت تســلیم افزایشــی دارنــد‪ .‬بــه عبــارت دیگر‪ ،‬بــا افزایش‬
‫مقاومــت تســلیم‪ ،‬نســبت ســختی مهــار بــه ســختی ســازه (‪ )f = KD/KE‬نیــز افزایش مــی یابد‪.‬‬
‫در شکل (‪ )3-6‬رفتار همین مهارها در جابجایی نسبی ‪ 2.5‬درصد نمایش داده شده است‪.‬‬
‫میرایــی مربــوط بــه هــر یــک از مــوارد ترســیم شــده در شــکل هــای (‪ )3-5‬و (‪ )3-6‬بــه شــکل‬
‫‪25‬‬
‫‪2535‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫خالصــه در جــدول (‪ )3-1‬ارائــه شــده اســت‪.‬‬

‫خالصــه در جــدول (‪ )3-1‬ارائــه شــده اســت‪.‬‬
‫با توجه به نمودارهای باال‪ ،‬میرایی برای مهارهایی با سختی کم (‪ )f=0.25‬ناچیز می باشد‪.‬‬
‫با توجه به نمودارهای باال‪ ،‬میرایی برای مهارهایی با سختی کم (‪ )f=0.25‬ناچیز می باشد‪.‬‬
‫بــرای رســیدن بــه مقادیــر میرایــی مطلــوب‪ ،‬مهارهایــی بــا ســختی زیــاد (ســختی تقریب ـ ًًا برابــر بــا‬
‫بــرای رســیدن بــه مقادیــر میرایــی مطلــوب‪ ،‬مهارهایــی بــا ســختی زیــاد (ســختی تقریب ـا برابــر بــا‬
‫ســختی ســازه) مــورد نیــاز مــی باشــد‪ .‬ایــن کار مســتلزم اســتفاده از مهارهــای بــزرگ مــی باشــد کــه‬
‫ســختی ســازه) مــورد نیــاز مــی باشــد‪ .‬ایــن کار مســتلزم اســتفاده از مهارهــای بــزرگ مــی باشــد کــه‬
‫در اینجــا بــه شــکل صفحــات فلــزی بــا مقطــع ‪ 100‬در ‪ 80‬میلــی متــر مــی باشــند‪.‬‬
‫در اینجــا بــه شــکل صفحــات فلــزی بــا مقطــع ‪ 100‬در ‪ 80‬میلــی متــر مــی باشــند‪.‬‬
‫شــکل دیگــری از میرایــی هیسترســیس در جــدول (‪ )3-1‬نشــان داده شــده اســت‪ .‬در ایــن حالــت بــا‬
‫شــکل دیگــری از میرایــی هیسترســیس در جــدول (‪ )3-1‬نشــان داده شــده اســت‪ .‬در ایــن حالــت بــا‬
‫افزایــش جابجایــی هــا‪ ،‬میرایــی اثــر کمتــری بــر مقادیــر جابجایــی هــا خواهــد داشــت‪ .‬بــه طــور کلــی‪،‬‬
‫افزایــش جابجایــی هــا‪ ،‬میرایــی اثــر کمتــری بــر مقادیــر جابجایــی هــا خواهــد داشــت‪ .‬بــه طــور کلــی‪،‬‬
‫هــدف از بــه کار گیــری میراگرهــای هیســترتیک‪ ،‬کنتــرل جابجایــی هــای نســبی مــی باشــد‪ .‬بنابرایــن‪،‬‬
‫هــدف از بــه کار گیــری میراگرهــای هیســترتیک‪ ،‬کنتــرل جابجایــی هــای نســبی مــی باشــد‪ .‬بنابرایــن‪،‬‬
‫ایــن میراگرهــا معمــوالً طــوری طراحــی مــی شــوند کــه در جابجایــی هــای نســبی کــم کار کننــد‪.‬‬
‫ایــن میراگرهــا معمــوالً طــوری طراحــی مــی شــوند کــه در جابجایــی هــای نســبی کــم کار کننــد‪.‬‬
‫جدول ‪ : 3-1‬میرایی تأمین شده توسط مهاربند های مختلف‬
‫جدول ‪ : 3-1‬میرایی تأمین شده توسط مهاربند های مختلف‬
‫جابجایی‬ ‫نیروی تسلیم‬ ‫مساحت‬ ‫میرایی‬
‫جابجایی‬ ‫نیروی تسلیم‬ ‫مساحت‬ ‫میرایی‬
‫نسبی‬ ‫مهار‬ ‫مقطع مهار‬ ‫ویسکوز معادل‬
‫نسبی‬ ‫مهار‬ ‫مقطع مهار‬ ‫ویسکوز معادل‬

‫میراگرهــای مهــاری نشــان داده شــده در جــدول (‪ )3-1‬و شــکل هــای (‪ )3-5‬و (‪ )3-6‬بــه شــکل‬
‫میراگرهــای مهــاری نشــان داده شــده در جــدول (‪ )3-1‬و شــکل هــای (‪ )3-5‬و (‪ )3-6‬بــه شــکل‬
‫منشــوری هســتند و تســلیم مصالــح در تمــام طــول مهــار رخ مــی دهــد‪ .‬یــک انتخــاب دیگــر بــرای‬
‫منشــوری هســتند و تســلیم مصالــح در تمــام طــول مهــار رخ مــی دهــد‪ .‬یــک انتخــاب دیگــر بــرای‬
‫طراحــی ایــن نــوع از میراگرهــا‪ ،‬کاهــش طــول تســلیم آنهــا بــه بخــش محــدودی از طــول آن مــی‬
‫طراحــی ایــن نــوع از میراگرهــا‪ ،‬کاهــش طــول تســلیم آنهــا بــه بخــش محــدودی از طــول آن مــی‬
‫باشــد‪ .‬ایــن کار بــا کاهــش مقطــع مهــار در طــول مشــخصی از آن صــورت مــی گیــرد‪ .‬بــرای نمونــه‪،‬‬
‫باشــد‪ .‬ایــن کار بــا کاهــش مقطــع مهــار در طــول مشــخصی از آن صــورت مــی گیــرد‪ .‬بــرای نمونــه‪،‬‬
‫اگــر ناحیــه ی تســلیم مهــار را ‪ 20‬درصــد میانــی طــول آن در نظــر بگیریــم و ســطح مقطــع بقیــه ی‬
‫اگــر ناحیــه ی تســلیم مهــار را ‪ 20‬درصــد میانــی طــول آن در نظــر بگیریــم و ســطح مقطــع بقیــه ی‬
‫طــول مهــار دو برابــر بخــش میانــی آن باشــد‪ ،‬جابجایــی تســلیم معــادل ‪ 60‬درصــد جابجایــی تســلیم‬
‫طــول مهــار دو برابــر بخــش میانــی آن باشــد‪ ،‬جابجایــی تســلیم معــادل ‪ 60‬درصــد جابجایــی تســلیم‬
‫مهــار منشــوری خواهــد بــود‪ .‬همچنیــن‪ ،‬مقــدار میرایــی بــه شــکلی کــه در ســتون دوم جــدول (‪)3-2‬‬
‫مهــار منشــوری خواهــد بــود‪ .‬همچنیــن‪ ،‬مقــدار میرایــی بــه شــکلی کــه در ســتون دوم جــدول (‪)3-2‬‬
‫آمــده‪ ،‬افزایــش خواهــد یافــت‪ .‬در ناحیــه ی جابجایــی هــای کوچــک‪ ،‬میرایــی حــدود ‪ 40‬درصــد‬
‫آمــده‪ ،‬افزایــش خواهــد یافــت‪ .‬در ناحیــه ی جابجایــی هــای کوچــک‪ ،‬میرایــی حــدود ‪ 40‬درصــد‬
‫افزایــش مــی یابــد‪ ،‬امــا در جابجایــی هــای بزرگتــر فقــط ‪ 5‬درصــد افزایــش را شــاهد خواهیــم بــود‪.‬‬
‫افزایــش مــی یابــد‪ ،‬امــا در جابجایــی هــای بزرگتــر فقــط ‪ 5‬درصــد افزایــش را شــاهد خواهیــم بــود‪.‬‬
 ‫‪ 26‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪36‬‬

‫جدول ‪ 3-2‬اثر مهاربندهای نازک شده‬

‫جابجایی نسبی‬ ‫نیروی تسلیم‬ ‫میرایی ویسکوز میرایی ویسکوز‬

‫مهاربند‬ ‫معادل نازک شده معادل منشوری‬

‫شکل ‪ :3-5‬میرایی برای مهاربند تسلیم شونده در جابجایی نسبی ‪ 0.5‬درصد‬

 ‫‪27‬‬
‫‪37‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫‪27‬‬
‫شکل ‪ :3-6‬میرایی برای مهاربند تسلیم شونده در جابجایی نسبی ‪ 2.5‬درصد‬
‫جابجایی نسبی ‪ 2.5‬درصد‬ ‫شکل ‪ :3-6‬میرایی برای مهاربند تسلیم شونده در‬
‫‪FIGURE 3-6 DAMPING IN YIELDING BRACE AT 2.5% DRIFT‬‬

‫‪FIGURE 3-6 DAMPING IN YIELDING BRACE AT 2.5% DRIFT‬‬

‫‪Damping 1.45%‬‬ ‫‪f = 0.25‬‬

‫‪25000‬‬
‫‪Damping 1.45%‬‬
‫‪20000‬‬ ‫‪f = 0.25‬‬
‫‪15000‬‬
‫‪25000‬‬
‫‪10000‬‬
‫‪20000‬‬
‫‪5000‬‬
‫‪15000‬‬
‫‪0‬‬
‫‪10000‬‬
‫‪-150‬‬ ‫‪-100‬‬ ‫‪-50‬‬ ‫‪-5000 0‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪150‬‬
‫‪5000‬‬
‫‪-10000‬‬
‫‪0‬‬
‫‪-15000‬‬
‫‪-150‬‬ ‫‪-100‬‬ ‫‪-50‬‬ ‫‪-5000 0‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪150‬‬
‫‪-20000‬‬
‫‪-10000‬‬
‫‪-25000‬‬
‫‪-15000‬‬
‫‪-20000‬‬
‫‪Damping‬‬
‫‪-25000‬‬ ‫‪5.38%‬‬ ‫‪f=1‬‬

‫‪25000‬‬
‫‪Damping20000‬‬
‫‪5.38%‬‬ ‫‪f=1‬‬
‫‪15000‬‬
‫‪25000‬‬
‫‪10000‬‬
‫‪20000‬‬
‫‪5000‬‬
‫‪15000‬‬
‫‪0‬‬
‫‪10000‬‬
‫‪-150‬‬ ‫‪-100‬‬ ‫‪-50‬‬ ‫‪-5000 0‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪150‬‬
‫‪5000‬‬
‫‪-10000‬‬
‫‪0‬‬
‫‪-15000‬‬
‫‪-150‬‬ ‫‪-100‬‬ ‫‪-50‬‬ ‫‪-5000 0‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪150‬‬
‫‪-20000‬‬
‫‪-10000‬‬
‫‪-25000‬‬
‫‪-15000‬‬
‫‪-20000‬‬
‫‪Damping‬‬
‫‪-25000‬‬ ‫‪9.84%‬‬ ‫‪f=2‬‬

‫‪25000‬‬
‫‪Damping20000‬‬
‫‪9.84%‬‬ ‫‪f=2‬‬
‫‪15000‬‬
‫‪25000‬‬
‫‪10000‬‬
‫‪20000‬‬
‫‪5000‬‬
‫‪15000‬‬
‫‪0‬‬
‫‪10000‬‬
‫‪-150‬‬ ‫‪-100‬‬ ‫‪-50‬‬ ‫‪-5000 0‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪150‬‬
‫‪5000‬‬
‫‪-10000‬‬
‫‪0‬‬
‫‪-15000‬‬
‫‪-150‬‬ ‫‪-100‬‬ ‫‪-50‬‬ ‫‪-5000 0‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪150‬‬
‫‪-20000‬‬
‫‪-10000‬‬
‫‪-25000‬‬
‫‪-15000‬‬
‫‪-20000‬‬
‫‪-25000‬‬
‫‪Copyright © 2001. This material must not be copied,‬‬ ‫‪22‬‬
‫‪reproduced or otherwise used without the express, written‬‬
‫‪permission of Holmes Consulting Group.‬‬
‫‪ 3-1-3‬خالصه بحث مهارهای هیسترتیک‬
‫‪Copyright © 2001. This material must not be copied,‬‬
‫هیسترتیکــن میرایــی تأمیــن شــده توســط میراگرهــای هیســترتیک‬
‫ـش بــرای تعیی‬
‫‪reproduced or otherwise used without the express, written‬‬ ‫خالصهـه در‪ 22‬ای‬
‫بحثــن بخـ‬
‫مهارهای‬ ‫‪3-1-3‬هایــی کـ‬
‫فرمــول‬
‫‪permission of Holmes Consulting Group.‬‬
‫ـکالت‬
‫ـترتیک‬ ‫ـایمشـ‬
‫هیسـ‬ ‫دارای‬ ‫ـطزیــر‬
‫میراگرهـ‬ ‫توســـل‬
‫ـده دالی‬
‫ـنـل‪،‬شـبــه‬
‫عمـ‬
‫ـیدرتأمیـ‬
‫آنهـــا‬
‫ـن ازمیرای‬
‫ـتفاده‬
‫ـرایاسـتعییـ‬
‫ـند بـامــا‬
‫ـش‬‫رسـ‬
‫ـیبخـ‬
‫درـرایمــ‬
‫ـن‬ ‫ـهـهنظـ‬
‫ـی بکــ‬
‫ـاده‬‫ـده‪ ،‬سـ‬
‫هایـ‬ ‫ارائــهفرمشـــول‬
‫ـود‪:‬بــه نظــر مــی رســند امــا اســتفاده از آنهــا در عمــل‪ ،‬بــه دالیــل زیــر دارای مشــکالت‬ ‫ـده‪،‬ـدسبـــاده‬
‫خواهنـ‬
‫ـادیـه شـ‬
‫زیـارائـ‬
‫ـود‪:‬ی میراگــر (ســختی و مقاومــت تســلیم) بــه ســختی ســازه و تــراز نیــروی‬
‫مشــخصه‬
‫پارامتــرخواهنــد بـ‬
‫دوزیــادی‬
‫ـکلی مــی‬
‫نیــروی‬ ‫مشـتــراز‬ ‫ســختیــع کار‬
‫ســازه و‬ ‫تســلیم)دربــهاکثــر مواق‬
‫مقاومــتپارامتــر‬
‫ـن ایــن دو‬‫(ســختیـ و‬
‫ـوند کــه تعیی‬ ‫مشــخصه مـیـی شـ‬
‫میراگــر‬ ‫ـازه مقیــاس‬ ‫ـتیک سـ‬
‫پارامتــر‬ ‫االسـدو‬
‫درــی‬ ‫مشـــری‬
‫ـکلی م‬ ‫ـرال گی‬
‫ـعـکار‬
‫انتگ‬ ‫ـر بــا‬
‫مواقـ‬ ‫در بایاکثـــد‬
‫ـتیک‬
‫پارامتـــر‬
‫ـروی االس‬ ‫ـنوایـنیـ‬
‫ـن دو‬ ‫ـختی‬
‫ـه‪،‬ــهسـتعییـ‬
‫ـوندـ ک‬
‫ـدـطبق‬
‫ـیـ ش‬
‫ـاختمانمـچن‬
‫ـازهسـ‬
‫مقیــاس‬ ‫ـرایسهـــر‬
‫ـتیک‬‫االسـبـ‬
‫باشــد‪.‬‬
‫باشــد‪ .‬بــرای هــر ســاختمان چنــد طبقــه‪ ،‬ســختی و نیــروی االســتیک بایــد بــا انتگــرال گیــری در‬
 ‫‪ 28‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪38‬‬

‫ارتفــاع ســاختمان بــه دســت آینــد‪.‬‬

‫نیروی االستیک تابعی از شکل بارگذاری زلزله می باشد‪.‬‬
‫بیشــتر ســازه هایــی کــه نیــاز بــه نصــب میراگر دارنــد هنــگام وقــوع زلزلــه وارد ناحیــه ی غیرارتجاعی‬
‫مــی شــوند‪ .‬بــه همیــن دلیــل‪ ،‬بخشــی از اســتهالک انرژی توســط ســازه صــورت مــی گیرد‪.‬‬
‫مهــم تــر از دالیــل قبلــی ایــن کــه مطالعــات بــاال نشــان مــی دهــد بــرای رســیدن بــه کارآیــی بهتــر‪،‬‬
‫الزم اســت میراگرهــای تســلیم شــونده دارای مقاومــت و ســختی زیــادی باشــند‪ .‬در حقیقــت اگــر‬
‫ســختی و مقاومــت میراگــر زیــاد باشــد‪ ،‬میراگرهــای تســلیم شــونده یــک سیســتم ســازه ای الحاقــی‬
‫تشــکیل مــی دهنــد و در کنــار افزایــش میرایــی باعــث تغییــر ســایر مشــخصات مکانیکــی ســازه نیــز‬
‫مــی شــوند‪ .‬بــه طــور معمــول ایــن نــوع میراگرهــا باعــث کاهــش دوره ی تنــاوب ســازه مــی شــوند‬
‫کــه ایــن کار باعــث افزایــش بــرش پایــه ی ســاختمان مــی شــود‪.‬‬
‫در عمــل مجــزا ســاختن اثــر ســختی از آثــار میرایــی بــر پاســخ ســازه بســیار مشــکل اســت‪ ،‬زیــرا هــر‬
‫دو عامــل تمایــل بــه کاســتن از میــزان جابجایــی هــای ســازه دارنــد‪.‬‬
‫دالیــل مذکــور باعــث مــی شــوند ارائــه ی روش طراحــی جامــع بــرای میراگرهــا از چیــزی کــه در‬
‫ابتــدا بــه نظــر مــی رســید بســیار مشــکل تــر باشــد‪ .‬در فصــل هــای بعــدی‪ ،‬پاســخ ســاختمان هــای‬
‫واقعــی کــه میراگرهــای تســلیم شــونده در آنهــا نصــب شــده مــورد ارزیابــی قــرار خواهــد گرفــت‪.‬‬

‫‪ 3-2‬میراگرهای اصطکاکی هیسترتیک‬

‫‪ 3-2-1‬معرفی میراگر‬
‫مجوعــه ی متنوعــی از میراگرهــای اصطکاکــی بــا ویژگــی هــای مختلــف وجــود دارنــد کــه هــر یــک‬
‫از آنهــا بــرای ایجــاد ســطح لغزنــده از مصالــح مختلــف اســتفاده مــی کننــد‪.‬‬
‫بــه عنــوان نمونــه مــی تــوان بــه بالشــتک هــای ترمزکننــده (‪ )brake pads‬روی مصالــح فــوالدی‪،‬‬
‫مصالــح فــوالدی روی فــوالد یــا فــوالد روی برنــج در اتصــاالت پیچــی لغزنــده و ســایر آلیاژهــای‬
‫فلــزی اشــاره نمــود‪.‬‬
‫میراگرهــای اصطکاکــی همدت ـ ًا بــه شــکل مهارهــای قطــری مــورد اســتفاده قــرار مــی گیرنــد‪ .‬از‬
‫ایــن جملــه مــی تــوان بــه میراگرهــای فلــزی تســلیم شــونده اشــاره نمــود‪ .‬هــر چنــد مــی تــوان ایــن‬
‫میراگرهــا را بــه شــکل افقــی بیــن وجــه باالیــی دیــوار و تیــر بــاالی آن قــرار داد‪ .‬میراگرهــای تســلیم‬
‫شــونده ی فلــزی نیــز مثالــی از حالــت اخیــر مــی باشــند‪.‬‬
‫بیشــتر میراگرهــای اصطکاکــی چرخــه ی هیسترســیس مســتطیلی پایــدار دارنــد‪ .‬اگرچــه برخــی از‬
‫آنهــا طــوری پیکربنــدی شــده انــد کــه یــک نیــروی خــود مرکــزی را تولیــد کننــد کــه باعــث ایجــاد‬
‫هیسترســیس هــای غیرمســتطیلی مــی شــود‪ .‬بــار لغزنــده در ایــن میراگرها متناســب بــا جابجایی می باشــد‪.‬‬
 29
39 ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫ ایــن‬.‫در ایــن بخــش صرفـ ًا انــواع معمولــی میراگرهــای اصطکاکــی مــورد بررســی قــرار مــی گیرنــد‬
.‫) تولیــد مــی کننــد‬3-7 ‫نــوع میراگرهــا حلقــه هــای هیسترســیس مســتطیلی (مطابــق شــکل‬
FIGURE 3-7 FRICTION DAMPER HYSTERESIS

‫ رفتار چرخه ای میراگرهای اصطکاکی‬:3-7 ‫شکل‬

Force
KE
Structure
‫نیرو‬ Fy
‫سازه‬
‫میرایی‬ Damper

Displacement

‫تغییرمکان‬

‫ مــی تــوان میرایــی ویســکوز معــادل را بــا‬،)‫بــا در نظــر گرفتــن یــک میراگــر تنهــا (بــدون ســازه‬
3.2.2‫برابــر‬ ‫ـختی ســازه‬
DAMPER ‫اگــر سـ‬
PROPERTIES ‫ بــه ایــن صــورت کــه‬.‫) بــه دســت آورد‬2-15( ‫اصــالح نمــودن معادلــه ی‬
‫) بــه ســمت بــی نهایــت میــل‬f( ‫ نســبت ســختی میراگــر بــه ســختی ســازه‬،‫صفــر فــرض شــود‬
Considering the damper alone, the equivalent viscous damping can be calculated by modifying equation (2-
:‫مــی آیــد‬stiffness,
by setting the ratio of the damper stiffness to structure ‫) حاصــل‬3-16(
f, to ∞,‫ی‬giving
‫معادلــه‬the‫ و‬formula
‫مــی کنــد‬in equation 2-16
)13-3(
2g
β= ..................................................................................................................................... (3-13)
π (1 + g )

In Figure 3-8 this function is plotted for values of g ≤ 1.0, where the damper resists up to one-half the t
،‫ در ایــن حالــت‬.‫) ترســیم شــده اســت‬g ≤ 0.1( ‫) ایــن تابــع بــرای مقادیــر مختلــف‬3-8( ‫در شــکل‬
force, as applies in most applications. Figure 3-9 extends this case for the damper providing more resista
than ‫ـن‬
the
‫ ایـ‬structure,
‫ــای عملــی‬in the limit
‫کاربرده‬ ‫بیشــتر‬becoming
‫ــد (کــه در‬a‫کن‬purely
‫ـل مــی‬friction damped
‫ـازه را تحمـ‬ frictional
‫ـروی سـ‬‫نیمــی از نیـ‬structural
ً ‫ــر حــدودا‬system.
‫ میراگ‬The equiva
viscous damping converges to a limiting value of 2/π = 63.66%.
‫) ایــن حالــت بــرای میراگرهایــی کــه نســبت بــه ســازه نیــروی بیشــتری‬3-9( ‫ در شــکل‬.)‫چنیــن اســت‬
‫ ایــن حالــت بــه شــکل یــک سیســتم‬،‫ در حالــت نهایــی‬.‫ بســط داده شــده اســت‬،‫را تولیــد مــی کننــد‬
3.2.3 SUMMARY OF FRICTION DAMPER
.‫ســازه ای اصطکاکــی بــا میرایــی اصطکاکــی خالــص در مــی آیــد‬
The damping .‫شود‬ plotted in Figures
‫همگرا می‬ ) 2/n 3-8 and =
63.66% 3-9( ‫با‬are
‫برابر‬for
‫حدی‬the‫مقدار‬
device
‫به یک‬itself. For in-structure
،‫ویسکوز معادل‬ ‫میرایی‬ damping
displacements are due to story drifts applied to the friction damper. This requires that the damper exte
from floor to floor, connected by a structural element such as a brace or wall panel. This element will hav
finite stiffness and will act in series with the friction damper. This has the effect of providing a finite in

Copyright © 2001. This material must not be copied, 24

 ‫‪ 30‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪40‬‬

‫‪ 3-2-3‬خالصه بحث میراگرهای اصطکاکی‬

‫منحنــی میرایــی ترســیم شــده در شــکل هــای (‪ )3-8‬و (‪ )3-9‬مربــوط بــه میراگــر (بــدون اثــر ســازه)‬
‫مــی باشــند‪ .‬بــرای میراگرهــای اصطکاکــی میــزان میرایــی تأمیــن شــده تابعــی از جابجایــی هــای‬
‫نســبی در طبقــات ســازه مــی باشــد‪ .‬ایــن میراگرهــا بایــد در هــر طبقــه‪ ،‬از کــف بــه کــف امتــداد یافتــه‬
‫و توســط المــان هــای ســازه ای (نظیــر مهــار یــا دیــوار پانــل) اتصــال یابنــد‪ .‬ایــن المــان هــا دارای‬
‫ســختی محــدودی مــی باشــد و بــه صــورت ســری بــا میراگــر اصطکاکــی عمــل مــی کنــد‪ .‬ایــن کار‬
‫باعــث فراهــم آمــدن یــک ســختی اولیــه ی محــدود بــرای میرایــی کل ســازه مــی شــود (کــه ایــن بــر‬
‫خــالف فــرض صلبیــت اســت کــه بــرای ارائــه ی شــکل هــای (‪ )3-8‬و (‪ )3-9‬در نظــر گرفتــه شــده‬
‫اســت)‪ .‬بــه عبــارت دیگــر اثــر المــان هایــی کــه بــه صــورت ســری بــه میراگــر متصــل هســتند‪ ،‬باعــث‬
‫مــی شــود اثــر جابجایــی هــای نســبی بــه طــور کامــل بــه میراگــر منتقــل نشــود‪.‬‬
‫بــه دلیــل اینکــه در کاربردهــای عملــی‪ ،‬میراگرهــا روی المــان هــای غیــر صلــب ســوار مــی شــوند‪،‬‬
‫شــکل هیسترســیس واقعــی آنهــا نــه بــه صــورت مســتطیلی (شــکل (‪ ))3-7‬بلکــه مشــابه هیسترســیس‬
‫میراگــر تســلیم شــونده (شــکل (‪ ))3-2‬خواهــد بــود‪ .‬بنابرایــن‪ ،‬نتیجــه گیــری هــا و تفاســیر مربــوط‬
‫بــه میراگرهــای تســلیم شــونده کــه در بخــش قبلــی ارائــه شــد‪ ،‬بــرای میراگرهــای اصطکاکــی نیــز‬
‫قابــل اســتفاده مــی باشــند‪.‬‬

‫شکل (‪ :)3-8‬نیروی میراگر اصطکاکی < نیروی سازه‬

‫میرایی ویسکوز معادل‬

‫نسبت نیروی تسلیم به نیروی االستیک میراگر‬

 ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬
3141
31
‫ نیروی میراگر اصطکاکی > نیروی سازه‬:3-9 ‫شکل‬
‫ نیروی میراگر اصطکاکی > نیروی سازه‬:3-9 ‫شکل‬
‫معادل‬
‫معادل‬
‫ویسکوز‬
‫ویسکوز‬
‫میرایی‬
‫میرایی‬

‫نسبت نیروی تسلیم به نیروی االستیک میراگر‬

‫نسبت نیروی تسلیم به نیروی االستیک میراگر‬
‫ میراگر ویسکوز‬3-3
‫ویسکوز‬ ‫میراگر‬3-3-1
‫معرفی میراگر‬ 3-3
3.3 VISCOUS
.‫ تولیــد مــی کننــد‬،‫ـکوز وســایلی هســتند کــه نیــروی مقاومــی متناســب بــا ســرعت‬ ‫میراگر‬ ‫معرفی‬
‫ویسـ‬ 3-3-1
‫میراگرهــای‬
3.3 VISCOUS
3.3.1 .‫ـد‬
D‫ـ‬ESCRIPTION
‫ـای‬‫کنن‬
‫ـی هـ‬‫ـد مـ‬
‫ـاذب‬ ‫تولیجــ‬
‫ـابه‬،‫ـرعت‬
OF ‫ـند کســـه‬
‫ـ‬D‫مش‬AMPER ‫ـبـ بــا‬
‫متناسـباش‬ ‫مقاومــی‬
‫ـیال مــی‬‫ـای سـ‬‫ـروی‬‫ـورتکــه نیـ‬
‫میراگرهـ‬ ‫هســـتند‬ ‫ـایلی‬
‫ـه ص‬ ‫ـکوزـوسـ‬
‫ـکوز بـ‬ ‫ـایـ ویس‬
‫میراگرهـویس‬
‫میراگرهــای‬
‫بیشــتر‬
3.3.1 DESCRIPTION
‫ـای‬ ‫ــابه‬D‫مش‬AMPER
‫ جــاذب هـ‬OF ‫بیشــتر میراگرهــای ویســکوز بــه صــورت میراگرهــای ســیال مــی باشــند کــه‬
Viscous ‫ـن‬ ‫ ایـ‬،‫شــوند‬are‫ـال‬devices
dampers ‫آرامــی اعمـ‬
that‫ــه‬provide
‫ نیروهــا ب‬a‫ــه‬resisting
‫صورتــی ک‬force ‫ در‬.‫ـد‬that
‫ـی کننـ‬ is‫مـ‬proportional
‫اتومبیــل هــا عمــل‬
to the‫در‬applied
‫ شــوک‬velocity rather
‫ـن‬ ‫ـ‬
than applied
Viscous ‫ای‬ ،‫ـوند‬‫ـ‬ ‫ش‬ ‫ـال‬
‫ـ‬ ‫اعم‬
‫ــی هــا‬displacement.
dampers are ‫ـدت‬
‫جابجای‬ ‫ـی‬
devices ‫ـ‬
‫ـش شـ‬‫آرام‬ ‫ـه‬
Most
that ‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـا‬‫ـ‬ ‫نیروه‬
‫ـا‬viscous
‫افزایـ‬provide ‫ـه‬
‫ـ‬ ‫ک‬ ‫ـی‬‫ـ‬
‫ـ‬dampers
a resisting
‫ـد؛ امــا بـ‬ ‫صورت‬ ‫در‬
are .‫ـد‬
‫ـختی‬fluid
‫کمــی دارن‬force ‫ـ‬ ‫کنن‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـل‬
‫هــا س‬isdampers,
‫ـ‬that ‫ـ‬ ‫عم‬ ‫ـا‬
‫ـ‬
proportional
‫ـکل‬ ‫ه‬ ‫ـل‬
‫تغییرشـ‬similar ‫ـ‬ ‫اتومبی‬
to ‫ـ‬to
‫ـبت بــه‬ the‫در‬
‫ نس‬the‫ـوک‬ ‫ شـ‬velocity
shock
‫ـا‬applied
‫میراگرهـ‬ absorbers
ratherin
automobiles.
than applied These devices
displacement. have
Most low
viscousresistance
‫ دارنــد؛ امــا بــا افزایــش شــدت جابجایــی هــا‬.‫ـد‬ dampers to
‫یابـــی‬ deformation
are
‫ـی کم‬
‫ـختی‬ fluid when
dampers,
‫افزایـاـسـ‬
‫ـکل هـ‬ loads
‫تغییرشـ‬ similar
‫ـه‬‫آنـ‬are
‫ـبت ب‬ applied
to
‫نســ‬ the very
shock
‫ـرعتــا‬
‫میراگره‬ slowly but
absorbers the
in
resistance increases as the speed at which the deformation ‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـش‬
is applied ‫ـختی‬
automobiles. These devices have low resistance to deformation when loads are applied very slowly but the
‫ـ‬ ‫س‬ )‫ـا‬
‫ـ‬
increases.‫ه‬ ‫ـال‬ ‫اعم‬ ‫ـ‬ ‫(س‬
resistance increases as the speed at which :‫شود‬the .‫ـی یابــد‬
‫می‬deformation
‫توصیف‬ ‫کلی مـ‬
‫زیر‬ ‫ـش‬
is ‫ـ‬applied
‫افزای‬
‫ـختیروابط‬ ‫ـا) سـ‬‫ـال آن هـ‬
increases.
‫توسط‬ ‫ویسکوز‬ ‫رفتارـرعت اعمـ‬
‫میراگرهای‬ ‫(سـ‬
The dampers are described by the general formula:
:‫)میراگرهای ویسکوز توسط روابط کلی زیر توصیف می شود‬14-3( ‫رفتار‬
The dampers are described by the general formula:
FD = C | u |α sgn(u ) ...................................................................................................................... (3-14)
)14-3(
FD = C | u |α sgn(u ) ...................................................................................................................... (3-14)
where FD is the damper force, C is the damper coefficient, u is the applied velocity, α is the damper exponent
and sgn
where FDisisthe thesignum
damperfunctionforce, C which defines the
is the damper sign of the
coefficient, u isrelative
the applied velocity term.α The
velocity, is thevalue damperof αexponent
generally
ranges ،‫ـن‬ ‫ـ‬
between‫همچنی‬ .‫ـد‬
0.3‫ـ‬ ‫باش‬
and ‫ـی‬‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـی‬
1.0. ‫ـ‬ ‫اعمال‬
Some ‫ـرعت‬ ‫ـ‬ ‫س‬
dampers u ‫و‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫میرای‬
have ‫ـب‬
a ‫ـ‬ ‫ضری‬
relief C ،‫ـر‬
valve
and sgn is the signum function which defines the sign of the relative velocity term. The value of α generally ‫ـ‬ ‫میراگ‬ ‫ـروی‬
which ‫ـ‬ ‫نی‬ F
providesD ‫ـه‬‫ـ‬ ‫رابط‬
a ‫ـن‬ ‫ـ‬ ‫ای‬
velocity ‫در‬ limit. For all
velocities
،‫ـن‬
ranges between‫ـ‬beyond
‫همچنی‬
‫ را تعییــن‬0.3 the
.‫ـد‬‫ـ‬ ‫باش‬
‫نســبی‬ limit
‫ـی‬
and‫ـرعت‬‫ـ‬ ‫م‬ the
‫ـی‬‫ـ‬
1.0.‫ی سـ‬ damping
‫اعمال‬
Some ‫ـرعت‬ ‫ـ‬ ‫س‬force
‫مؤلفــه‬dampers u ‫و‬ is
‫ـی‬
‫ عالمــت‬have ‫ـ‬constant.
‫میرای‬ ‫ـب‬ ‫ـ‬ ‫ضری‬
‫ــد کــه‬a‫باش‬relief C
‫ـت مــی‬ ،‫ـر‬
valve ‫ـ‬ ‫میراگ‬
‫عالمـ‬which ‫ـروی‬
‫ تابــع‬sgn ‫ـ‬ ‫نی‬ F
providesD ‫ـه‬‫ـ‬ ‫رابط‬ ‫ـن‬ ‫ـ‬
a velocity
‫میراگــر و‬ ‫ای‬ ‫در‬
‫ تــوان‬α limit. For all
velocities‫ـن‬beyond the limit the damping force is constant.
Viscous ‫ـد‬ ‫تعییــ‬
‫ـبیــهرا دارن‬
dampers ‫ـرعتــیرنسـ‬
‫تخلی‬are ‫میراگرهـیـا یســـک ش‬
attractive ‫ـه‬‫ـتر مؤلفـ‬
from a‫ـت‬ ‫عالمـ‬.‫دارد‬
‫ـرارکــه‬
‫ـ‬theoretical
‫بیش‬ ‫ـــد‬viewpoint
‫باشق‬1 ‫ـا‬
‫ـی‬
‫ـتـ‬0.3
‫ـیـت م‬because
‫عالم‬
‫ـعــازه‬ ‫ـ ًا‬sgn
‫تابـ‬the
‫در ب‬ α‫ـر و‬
‫غالب‬velocity ‫میراگـ‬
‫ـدار‬ ‫ـوان‬
‫مقـ‬is.‫ـد‬‫ـیتـکنـ‬
out α‫ مـ‬phase with the
of
displacement. Figure ‫ش‬3-10
‫یســـک‬show the ‫ـتر‬
avelocity corresponding to an‫بـ‬applied sine wave of
‫امـکنـ‬displacement with a
Viscous ‫از‬dampers
‫ـد‬ ‫دارنـ‬ ‫تخلیــه‬
‫باالتــر‬ are
‫ـای‬ ‫ـ ه‬attractive
‫ـیرـ‬ ‫ـرعت‬ from
‫ـرایـا‬
‫میراگرهـ‬
‫ بـ‬.‫ـازد‬ ‫ســ‬theoretical
‫ـیبیش‬.‫دارد‬ ‫ـفراه‬viewpoint
‫ـرارــم مـ‬ ‫را ق‬1 ‫ـخص‬
‫ تــا‬0.3‫مشـ‬‫ی‬because
‫ـازه‬
‫ـدی‬ the
‫ـرعتدرحـ‬ ‫س‬α‫ـن‬
‫ـغالبـ ًا‬velocity‫ـدار‬ ‫مقـ‬is‫ـکان‬
‫تأمیـ‬ .‫ـد‬out ‫ـی‬of
‫کمـــه‬phase with the
period of 1 seconds. At peak displacement the velocity is zero
displacement. Figure 3-10 show the velocity corresponding to an applied sine wave of displacement with and, conversely, the peak velocity occurs whena
the ‫ـای باالتــر از‬
displacement is‫هـ‬zero.
‫ بــرای ســرعت‬.‫فراهــم مــی ســازد‬.‫ـد‬ ‫مانـرا‬
‫ـخص‬ ‫ـ‬ ‫مش‬ ‫ـدی‬ ‫ـ‬ ‫ح‬ ‫ـرعت‬ ‫ـ‬ ‫س‬ ‫ـن‬ ‫ـ‬ ‫تأمی‬ ‫ـکان‬ ‫ـ‬ ‫ام‬ ‫ـه‬ ‫ـ‬ ‫ک‬
period of 1 seconds. At peak displacement the velocity is‫ـی‬ ‫ـت مـ‬and,
zero ‫ـر ثابـ‬conversely,
‫نیــروی میراگـ‬the ،‫ـدی‬ ‫ـرعت حـ‬
peak ‫ سـ‬occurs when
velocity
the displacement
‫هــم‬forces is zero.
‫جابجایــی‬ ‫ـرعت بــا‬ ‫زیــرا سـ‬damper
،‫ هســتند‬will ‫مطلوبــی‬ .‫مانــد‬ ‫ـکوز مــی‬
‫ویسثابــت‬‫میراگــر‬ ‫نیــروی‬،‫ـوری‬،‫ـدگاهحتئــدی‬
‫ـرعت‬ ‫ ازسـدیـ‬because the
In theory, from a viscous not‫ـای‬ add ‫ابزارهـ‬
to the ‫ـ‬total ‫ـای‬‫میراگرهـ‬
elastic forces ‫ـ‬in a structure
maximum
In ‫هــم‬forces
theory, ‫جابجایــی‬
damping from‫ـا‬
‫ـرعت بـ‬
forces ‫زیــرا سـ‬when
occur
a viscous ،‫هســتند‬
damper ‫ـی‬elastic
thewill‫مطلوبـ‬
not‫ـای‬ ‫ابزارهـ‬
forces
add todue‫ـکوز‬ ‫ـ‬total
the to ‫ویس‬ ‫ـای‬ ‫میراگرهـ‬
building
elastic ،‫ــوری‬in‫ـدگاه تئ‬
deformation
forces a are ‫دیـ‬small.
structure ‫ از‬because
In practice,
the
the two forces
maximum damping do couple
forcestooccur somewhen extentthe andelastic
so theforcestotal forcedue tooften does deformation
building increase. are small. In practice,
the two forces do couple to some extent and so the total force often does increase.
automobiles. These devices have low resistance to deformation when loads are applied very slowly but the
resistance increases as the speed at which the deformation is applied increases.

The dampers are described by the general formula:

‫زلزلهبرابر زلزله‬
‫فعال در‬ ‫ طراحی میراگرهای غیر‬32
FD = C | u |α sgn(u ) ......................................................................................................................
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر‬
(3-14)42

where FD is the damper force, C is the damper coefficient, u is the applied velocity, α is the damper exponent
1 ‫) ســرعت ناشــی از اعمــال یــک مــوج جابجایــی سینوســی بــا پریــود‬3-10( ‫ در شــکل‬.‫فــاز نیســت‬
and sgn is the signum function which defines the sign of the relative velocity term. The value of α generally
ranges
‫صفــر‬between 0.3 ‫ـ‬and
‫ـرعت برابــر‬ 1.0. ‫را‬Some
‫ س‬،‫دارد‬ ‫مقــدار‬dampers
‫بیشــترین‬have a relief‫ـه‬valve
‫جابجایــی‬ ‫ ای کـ‬which provides
‫در نقطــه‬ .‫ اســت‬a‫ـده‬
velocity
‫ داده شـ‬limit. For
‫ثانیـ‬all
‫ـه نشــان‬
velocities beyond the limit the damping force is constant.
.‫ مقــدار بیشــینه ی جابجایــی نیــز در لحظــه ی ســرعت صفــر رخ مــی دهــد‬.‫اســت‬
Viscous dampers are attractive from a theoretical viewpoint because the velocity is out of phase with the
‫ـتیک کل ســازه‬
displacement. ‫االسـ‬3-10
Figure ‫ـروی‬‫ـه نیـ‬the
show ‫ـتقیم بـ‬
‫ـکل مسـ‬
velocity ‫ـکوز بــه شـ‬to‫ویسـ‬
corresponding ‫میراگــر‬sine
an applied ‫ــای‬wave
‫نیروه‬of،‫ـوری‬ ‫لحــاظ تئـ‬with
displacement ‫ بــه‬a
period of 1 seconds. At peak displacement the velocity is zero and, conversely, the peak velocity occurs when
‫ زیــرا بیشــینه ی نیروهــای میرایــی زمانــی رخ مــی دهــد کــه نیروهــای االســتیک‬،‫اضافــه نمــی شــوند‬
the displacement is zero.
‫ در عمــل نیــروی ســازه و میراگــر تقریبـ ًا بــا هــم‬.‫ناشــی از جابجایــی هــای ســازه مقــدار کمــی دارنــد‬
In theory, forces from a viscous damper will not add to the total elastic forces in a structure because the
maximum damping forces occur when the elastic.‫ـد‬ ‫ـی دهنـ‬
forces ‫ مـ‬to
due ‫ـش‬building
‫ را افزایـ‬deformation
‫و نیــروی کل‬are‫ـوند‬
‫ـی شـ‬In
small. ‫ـل مـ‬‫کوپـ‬
practice,
the two forces do couple to some extent and so the total force often does increase.
‫ فازهای جابجایی و سرعت‬3-10 ‫شکل‬
FIGURE 3-10 PHASING OF DISPLACEMENT AND VELOCITY

8.000 2.000
‫سرعت‬
Velocity

6.000 ‫تغییرمکان‬
Displacement 1.500

4.000 1.000
‫تغییرمکان‬

2.000 0.500
DISPLACEMENT

VELOCITY
‫سرعت‬
0.000 0.000
0.000 0.500 1.000 1.500 2.000 2.500 3.000 3.500 4.000 4.500 5.000
-2.000 -0.500

-4.000 -1.000

-6.000 -1.500

-8.000 -2.000
)‫(ثانیه‬ ‫زمان‬
TIME (Seconds)

‫ مشخصات میراگر ویسکوز‬3-3-2

‫ـی© بــرای‬2001.
Copyright ‫میرایـ‬This
‫ـروی‬ ‫ی نیـ‬must
material ‫ــده‬not
‫ کنن‬be
‫ـف‬ ‫ پارامترهــای تعریـ‬،‫) نشــان مــی دهــد‬3-14( ‫ــه رابطــه ی‬26
copied, ‫همانطــور ک‬
3.3.2
reproduced DAMPER
or otherwise usedPwithout
ROPERTIES
the express, written
.‫ باشــد‬of‫می‬Holmes
permission )‫وجــود‬ ‫ــورت‬Group.
Consulting ‫ تــوان و ســرعت حــدی (در ص‬،)C( ‫میراگــر ویســکوز شــامل ضریــب میرایــی‬
3.3.2
As D AMPER P ROPERTIES
‫ـان‬‫نشـ‬shown
)3-16(by equation
‫) و‬3-11( ‫(ــای‬3-14),
‫شــکل ه‬the damper
‫ـذاری در‬ ‫بارگـ‬parameters
‫نظیــر نحــوه ی‬that
‫ــی‬define
‫پارامترهای‬the‫ـل و‬
damping
‫ایــن عوامـ‬force
‫ اثــر‬are the coeffici
exponent α and a velocity limit, if any. The impact of these parameters, and the effect of the charact
As shown
the.‫ـد‬ ‫شــده ان‬by‫ـیم‬
‫ـ‬loading equation is(3-14),
‫سینوســی ترسـ‬
regime, ‫ــای‬the
‫ـی ه‬damper
illustrated ‫جابجایـ‬ parameters
in the‫ـرای‬ ‫ش‬that
‫ایــن‬define
‫ــکل هــا بـ‬Figures
following ‫ــک‬the
‫ از‬3-11 ‫هـ‬damping
‫ـر ی‬to .‫ـت‬ ‫ـده اسـ‬
3-16, force
‫داده شـ‬
each are the coefficie
generated for a
exponent α and
displacement a velocity
trace. The limit,
‫ می‬if‫زیر‬any.
formulas
:‫باشند‬ for
‫شکل‬ The
the impact
‫سرعت‬of‫و‬these
‫به‬displacement,
)u( )∆(∆, andparameters,
‫جابجایی‬velocity,
‫مربوط به‬ and
u, are:the ‫فرمول‬
‫های‬ effect of the characte
the loading regime, is illustrated in the following Figures 3-11 to 3-16, each generated for a s
displacement trace. The formulas for the displacement, ∆, and velocity, u, are: )15-3(
 2π 
∆ = ∆ 0 sin  t  ............................................................................................................................................ (3
2T
π 
∆ = ∆ 0 sin  t  ............................................................................................................................................ (3
T 
d∆ 2π  2π 
u= = ∆0 cos t  ......................................................................................................................... (
dt
d∆ T
2π  T
 2π  )16-3(
u= = ∆0 cos t  ......................................................................................................................... (3
dt figure the
In each T legend  T identified
 the values of the parameters; T is the period of the applied sine w
the damping coefficient and a is the damping exponent, α.
In each figure the legend identified the values of the parameters; T is the period of the applied sine w
the
• damping coefficient
Figure 3-11 shows and a is theofdamping
the effect varying exponent, α.
C. As expected from the form of equation (3-14), the
force is linear with C. If C is doubled, the damping force is doubled for the same velocity. The
• Figure 3-11 shows
the damping versusthe effect of varying
displacement curve isC.elliptical,
As expected fromthe
following theshape
formofofthe
equation
velocity(3-14),
trace. the
‫‪33‬‬
‫‪43‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫در ایــن شــکل هــا ‪ T‬پریــود مــوج سینوســی اعمــال شــده‪ C ،‬ضریــب میرایــی و ‪ α‬تــوان میراگــر مــی‬
‫باشــد‪ .‬در شــکل (‪ )3-11‬اثــر تغیییــرات ضریــب ‪ C‬نشــان داده شــده اســت‪ .‬همانطــور کــه از رابطــه ی‬
‫(‪ )3-14‬انتظــار مــی رود‪ ،‬نیــروی میرایــی بــا ‪ C‬رابطــه ی خطــی دارد‪ .‬اگــر ‪ C‬دو برابــر شــود نیــروی‬
‫میرایــی نیــز (بــا فــرض ثابــت بــودن ســرعت) دو برابــر خواهــد شــد‪ .‬منحنــی میرایــی در مقابــل‬
‫جابجایــی بــه شــکل بیضــوی مــی باشــد و از شــکل منحنــی ســرعت پیــروی مــی کنــد‪.‬‬

‫‪ -‬در شــکل (‪ )3-12‬مقــدار ‪ C‬ثابــت فــرض شــده اســت و تــوان میراگــر از ‪ 0.3‬تــا ‪ 1.0‬تغییــر مــی کنــد؛‬
‫تــوان میراگرهــای معمولــی در ایــن بــازه قــرار دارد‪ .‬بــا کاهــش تــوان (‪ )α‬از ‪ 1.0‬بــه ‪ ،0.3‬نیــروی میرایــی‬
‫کــم مــی شــده و شــکل تابــع نیــروی میرایــی از حالــت بیضــوی بــه شــکل مســتطیلی نزدیــک می شــود‪.‬‬

‫‪ -‬در شــکل (‪ )3-13‬تــوان (‪ )α‬تغییــر مــی کنــد‪ ،‬امــا ضریــب میرایــی (‪ )C‬طــوری تنظیــم شــده اســت‬
‫کــه نیــروی کل میرایــی ثابــت باقــی بمانــد‪ .‬بــرای ثابــت نــگاه داشــتن نیــروی میرایــی‪ ،‬بــا کاهــش‬
‫تــوان از‪ α=1.0‬تــا ‪ α=0.3‬ضریــب میرایــی بایــد از ‪ 5.5‬تــا ‪ 20‬افزایــش یابــد‪ .‬ایــن نمــودار نشــان‬
‫مــی دهــد کــه بــا کاهــش تــوان‪ ،‬بیضــی بــه یــک مســتطیل نزدیــک مــی شــود‪.‬‬
‫اثــر ســرعت حــدی در شــکل (‪ )3-14‬نشــان داده شــده اســت‪ .‬مشــاهده مــی شــود بــا افزایــش مقــدار‬
‫‪ C‬از ‪ 5‬تــا ‪ ،20‬نیــروی میرایــی بــه ‪ 50‬محــدود شــده اســت‪ .‬مطابــق شــکل (‪ ،)3-11‬بــا افزایــش‬
‫مقادیــر ‪ C‬مقــدار حــدی ســرعت باعــث قطــع شــدن بیضــی مــی شــود‪ .‬اثــر ایــن کار مشــابه اثــر‬
‫کاهــش تــوان مــی باشــد و شــکل بیضــوی بــه حالــت مســتطیلی نزدیــک مــی شــود‪.‬‬

‫‪ -‬در شــکل (‪ )3-15‬بــا ثابــت نــگاه داشــتن دامنــه ی جابجایــی‪ ،‬اثــر تغییــر پریــود مــوج سینوســی بــر‬
‫میرایــی نشــان داده شــده اســت‪ .‬طبــق رابطــه ی (‪ )3-16‬بــرای میــزان مشــخصی از جابجایــی‪ ،‬ســرعت‬
‫بــا پریــود پاســخ (‪ )T‬رابطــه ی معکــوس دارد‪ .‬بــه عبــارت دیگــر‪ ،‬پریــود کمتــر باعــث ایجــاد نیــروی‬
‫میرایــی بیشــتر مــی شــود‪.‬‬

‫‪ -‬در شــکل (‪ )3-16‬نیــروی میرایــی بــرای جابجایــی هــای تســلیم مختلــف ترســیم شــده اســت‪ .‬برای‬
‫هــر پریــود مشــخص‪ ،‬مقادیــر ســرعت بــا جابجایــی نســبت مســتقیم دارد‪ .‬نیــروی میراگــر بــا "نســبت‬
‫جابجایــی بــه مرتبــه ی تــوان" متناســب مــی باشــد‪ .‬در ایــن مثــال‪ ،‬تــوان برابــر ‪ 0.5‬مــی باشــد و‬
‫بنابرایــن اگــر جابجایــی ‪ 4‬برابــر شــود نیــروی میرایــی دو(‪ )√4=2‬برابــر خواهــد شــد‪.‬‬
‫بــا توجــه بــه انــواع میراگرهــای موجــود‪ ،‬ضریــب ‪ C‬مــی توانــد تقریب ـ ًا هــر مقــداری داشــته باشــد‪.‬‬
‫در صــورت نیــاز‪ ،‬مــی تــوان بــا افــزودن یــا کاســتن تعــداد میراگرهــا مقــدار ضریــب ‪ C‬را افزایــش‬
‫یــا کاهــش داد‪ .‬تــوان ‪ α‬مــی توانــد مقــداری بیــن ‪ 0.3‬تــا ‪ 1.0‬داشــته باشــد‪ .‬بــه طــور کلــی‪ ،‬مقادیــر‬
‫بیشــتر ‪( C‬کــه باعــث ایجــاد رابطــه ی خطــی بیــن نیــروی میرایــی و ســرعت مــی شــود)‪ ،‬نتایــج‬
 ‫‪ 34‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪44‬‬

‫مطلــوب تــری ارائــه مــی دهــد‪ .‬در کاربردهــای عملــی‪ ،‬مقــدار تــوان اغلــب برابــر ‪ 1‬مــی باشــد‪.‬‬
‫اگرچــه حــد ســرعت مــی توانــد در محــدود کــردن نیروهــا مؤثــر باشــد‪ ،‬امــا ایــن عامــل باعــث‬
‫از دســت رفتــن خــواص مطلــوب میراگرهــای ویســکوز(مث ً‬
‫ال تولیــد نیروهایــی غیــر هــم فــاز بــا‬
‫جابجایــی) مــی شــود‪.‬‬
‫شکل ‪ :3-11‬مقادیر ضریب میرایی (‪)C‬‬
‫نیروی میرایی‬

‫تغییرمکان‬

‫شکل ‪ :3-12‬مقادیر توان میراگر (‪ )α‬برای ضریب میرایی (‪ )C‬ثابت‬

‫نیروی میرایی‬

‫تغییرمکان‬
‫‪35‬‬
‫‪45‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫شکل ‪ :3-13‬توان میراگر (‪ )α‬برای نیروی ثابت میراگر‬

‫نیروی میرایی‬

‫تغییرمکان‬

‫شکل ‪ :3-14‬قطع سرعت در میراگرهای ویسکوز‬

‫نیروی میرایی‬

‫تغییرمکان‬
 ‫‪ 36‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪46‬‬

‫شکل ‪ :3-15‬فرکانس بارگذاری‬

‫نیروی میرایی‬

‫تغییرمکان‬

‫شکل ‪ :3-16‬دامنه ی جابجایی‬

‫نیروی میرایی‬

‫تغییرمکان‬

‫‪ 3-3-3‬اندرکنش سازه و میراگر ویسکوز‬

‫مشــابه میراگرهــای اصطکاکــی‪ ،‬عملکــرد میراگرهــای ویســکوز تحــت اثــر انعطــاف پذیــری بیــن‬
‫میراگــر و ســازه تغییــر مــی کنــد‪ .‬بــه عنــوان مثــال‪ ،‬میراگــر ویســکوزی کــه در یــک مهــار قــرار گرفتــه‬
‫دارای ویژگــی هــای میراگــری اســت کــه بــه صــورت ســری بــه یــک فنــر متصــل مــی باشــد‪ .‬بخشــی از‬
‫جابجایــی نســبی طبقــه باعــث ایجــاد تغییرشــکل در فنــر ســری مــی شــود و ایــن عامــل باعــث کاهــش‬
‫میــزان حرکــت نســبی دو انتهــای میراگــر خواهــد شــد‪ .‬ایــن فرآینــد باعــث مــی شــود نیــروی میرایــی با‬
‫یــک ضریــب ثابــت کاهــش یابــد‪ .‬بزرگــی ایــن ضریــب تابعــی از ســختی اتصــال مــی باشــد‪.‬‬
‫‪37‬‬
‫‪37‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬
‫‪47‬‬

‫میراگرهــا بــه شــکل مــوازی بــا ســازه ای کــه در آن نصــب مــی شــوند عمــل مــی کننــد‪ .‬اگــر رفتــار‬
‫میراگرهــا بــه شــکل مــوازی بــا ســازه ای کــه در آن نصــب مــی شــوند عمــل مــی کننــد‪ .‬اگــر رفتــار‬
‫ســازه بــه شــکل االســتیک باشــد‪ ،‬ایــن اثــر باعــث کــج شــدن بیضــی مــی شــود‪ .‬ایــن موضــوع در‬
‫ســازه بــه شــکل االســتیک باشــد‪ ،‬ایــن اثــر باعــث کــج شــدن بیضــی مــی شــود‪ .‬ایــن موضــوع در‬
‫بخــش میراگرهــای ویسکواالســتیک بیشــتر مــورد بحــث قــرار مــی گیــرد‪ .‬اگــر ســازه تســلیم شــود‬
‫بخــش میراگرهــای ویسکواالســتیک بیشــتر مــورد بحــث قــرار مــی گیــرد‪ .‬اگــر ســازه تســلیم شــود‬
‫(کــه معمــوالًً همیــن گونــه اســت)‪ ،‬اثــر ترکیبــی نیــرو و جابجایــی پدیــد مــی آیــد‪.‬‬
‫(کــه معمــوال همیــن گونــه اســت)‪ ،‬اثــر ترکیبــی نیــرو و جابجایــی پدیــد مــی آیــد‪.‬‬
‫در مثــال مربــوط بــه شــکل (‪ )3-17‬بیشــینه ی نیــروی ســازه برابــر ‪ 60‬و بیشــینه ی نیــروی میراگــر‬
‫در مثــال مربــوط بــه شــکل (‪ )3-17‬بیشــینه ی نیــروی ســازه برابــر ‪ 60‬و بیشــینه ی نیــروی میراگــر‬
‫برابــر ‪ 31.4‬مــی باشــد‪ .‬بیشــینه ی نیــرو در سیســتم ترکیبــی برابــر ‪ 83.2‬مــی باشــد کــه در ایــن مثــال‪،‬‬
‫برابــر ‪ 31.4‬مــی باشــد‪ .‬بیشــینه ی نیــرو در سیســتم ترکیبــی برابــر ‪ 83.2‬مــی باشــد کــه در ایــن مثــال‪،‬‬
‫معــادل نیــروی کوپلینــگ برابــر ‪ 83.2-60 =23.2‬مــی باشــد‪ .‬ایــن بــدان معناســت کــه حداکثــر نیــرو‬
‫معــادل نیــروی کوپلینــگ برابــر ‪ 83.2-60 =23.2‬مــی باشــد‪ .‬ایــن بــدان معناســت کــه حداکثــر نیــرو‬
‫در ســازه بــه میــزان ‪ 74‬درصــد نیــروی میراگــر افزایــش مــی یابــد‪.‬‬
‫در ســازه بــه میــزان ‪ 74‬درصــد نیــروی میراگــر افزایــش مــی یابــد‪.‬‬
‫اگــر تــوان میراگــر کمتــر از ‪ 1‬باشــد‪ ،‬مقــدار کوپلینــگ افزایــش مــی یابــد‪ .‬بــرای این مثــال‪ ،‬اگــر ‪f = 0.3‬‬
‫اگــر تــوان میراگــر کمتــر از ‪ 1‬باشــد‪ ،‬مقــدار کوپلینــگ افزایــش مــی یابــد‪ .‬بــرای این مثــال‪ ،‬اگــر ‪f = 0.3‬‬
‫باشــد و حداکثــر نیــروی میراگــر ثابــت فــرض شــود‪ ،‬کوپلینــگ بــه میــزان ‪ 81‬درصــد افزایش مــی یابد‪.‬‬
‫باشــد و حداکثــر نیــروی میراگــر ثابــت فــرض شــود‪ ،‬کوپلینــگ بــه میــزان ‪ 81‬درصــد افزایش مــی یابد‪.‬‬
‫شکل ‪ :3-17‬میراگر هیسترتیک موازی با میراگر ویسکوز‬
‫شکل ‪ :3-17‬میراگر هیسترتیک موازی با میراگر ویسکوز‬
‫میرایی‬
‫نیرویمیرایی‬
‫نیروی‬

‫کل‬
‫کل‬
‫ویسکوز‬
‫ویسکوز‬
‫هیسترتیس‬
‫هیسترتیس‬

‫تغییرمکان‬
‫تغییرمکان‬

‫بــرای میراگــری بــا توانــی برابــر ‪ ،1.0‬میــزان کوپلینــگ تابعــی از ضریــب میرایــی (‪ )C‬مــی باشــد‪.‬‬
‫بــرای میراگــری بــا توانــی برابــر ‪ ،1.0‬میــزان کوپلینــگ تابعــی از ضریــب میرایــی (‪ )C‬مــی باشــد‪.‬‬
‫در شــکل (‪ )3-18‬میرایــی تأمیــن شــده (کــه بــه شــکل نســبت نیــروی میراگــر بــه حداکثــر نیــروی‬
‫در شــکل (‪ )3-18‬میرایــی تأمیــن شــده (کــه بــه شــکل نســبت نیــروی میراگــر بــه حداکثــر نیــروی‬
‫ســازه تعریــف مــی شــود)‪ ،‬در مقابــل میــزان کوپلینــگ (کــه بــه شــکل نســبت بیشــینه ی نیــروی کل‬
‫ســازه تعریــف مــی شــود)‪ ،‬در مقابــل میــزان کوپلینــگ (کــه بــه شــکل نســبت بیشــینه ی نیــروی کل‬
‫منهــای بیشــینه ی نیــروی ســازه تقســیم بــر بیشــینه ی نیــروی میراگــر تعریــف مــی شــود) ترســیم‬
‫منهــای بیشــینه ی نیــروی ســازه تقســیم بــر بیشــینه ی نیــروی میراگــر تعریــف مــی شــود) ترســیم‬
‫شــده اســت‪.‬‬
‫شــده اســت‪.‬‬
‫ال نیــروی میرایــی برابــر ‪ 10‬درصــد نیــروی ســازه)‪ ،‬کوپلینــگ‬ ‫بــرای مقادیــر میرایــی نســبت ًا کــم (مث ـ ً‬
‫ال نیــروی میرایــی برابــر ‪ 10‬درصــد نیــروی ســازه)‪ ،‬کوپلینــگ‬ ‫بــرای مقادیــر میرایــی نســبت ًا کــم (مث ـ ً‬
‫زیــادی وجــود نــدارد (تنهــا حــدود ‪ 30‬درصــد)‪ .‬میــزان کوپلینــگ بــا افزایــش نیــروی میرایــی بــه‬
‫زیــادی وجــود نــدارد (تنهــا حــدود ‪ 30‬درصــد)‪ .‬میــزان کوپلینــگ بــا افزایــش نیــروی میرایــی بــه‬
‫شــدت افزایــش مــی یابــد و هنگامــی کــه نیــروی میراگــر برابــر بــا نیــروی ســازه باشــد مقــدار آن بــه‬
‫شــدت افزایــش مــی یابــد و هنگامــی کــه نیــروی میراگــر برابــر بــا نیــروی ســازه باشــد مقــدار آن بــه‬
 ‫‪ 38‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪48‬‬

‫‪ 85‬درصــد مــی رســد‪ .‬ایــن وضعیــت بــدان معناســت کــه نیــرو در ســازه بــه میــزان ‪ 85‬درصــد نیــروی‬
‫میراگــر افزایــش یافتــه اســت‪.‬‬
‫شکل ‪ :3-18‬کوپلینگ میراگر ویسکوز و سازه‬

‫نسبت نیرو میراگر به نیروی سازه‬

‫میزان کوپلینگ‬

‫‪ 3-3-3‬خالصه بحث میراگر ویسکوز‬

‫نیــروی میرایــی تأمیــن شــده توســط میراگرهــای ویســکوز در فــاز مخالــف حرکــت مــی باشــد‪.‬‬
‫بنابرایــن‪ ،‬ایــن نیــرو بــه طــور مســتقیم بــا نیــروی ســازه جمــع نمــی شــود‪ .‬از دیــدگاه تئــوری‪ ،‬ایــن‬
‫موضــوع ســبب مــی شــود نیــروی وابســته بــه ســرعت بســیار کارآ باشــد‪ .‬اگرچــه در عمــل بــا اینکــه‬
‫ســرعت و جابجایــی در دو فــاز مختلــف هســتند‪ ،‬امــا میزانــی از کوپلینــگ بیــن دو مجموعــه از نیروهــا‬
‫(نیــروی میراگــر و نیــروی ســازه) وجــود دارد‪ .‬بــه ویــژه اگــر تــوان میراگــر نزدیــک بــه حــد پایینــی‬
‫(یعنــی حــدود ‪ )0.3‬باشــد‪ ،‬ایــن موضــوع ملمــوس تــر اســت‪.‬‬
‫میــزان کوپلینــگ بــا افزایــش میرایــی بیشــتر مــی شــود‪ .‬در نتیجــه بــا افزایــش میرایــی تأمیــن شــده‪،‬‬
‫نیــروی میراگــر کــه خــارج از فــاز نیــروی ســازه ای مــی باشــد‪ ،‬اثــر کمتــری خواهــد داشــت‪.‬‬

‫‪ 3-4‬میراگر ویسکواالستیک‬
‫‪ 3-4-1‬معرفی میراگر‬
‫نیــروی تولیــد شــده توســط میراگرهــای ویسکواالســتیک وابســته بــه ســرعت مــی باشــد‪ ،‬امــا عالوه‬
‫بــر آن دارای یــک ســختی االســتیک نیــز مــی باشــد‪ .‬بیشــتر انــواع میراگرهــای ویسکواالســتیک از‬
‫دو الیــه ی پلیمــری کــه بیــن یــک صفحــه ی مرکــزی و دو صفحــه ی خارجــی مقیــد مــی شــوند‪،‬‬
 39
39
39
39
‫ــق‬49‫انرژیمطاب‬
‫استهالکـوان‬
‫سازهموــی تـ‬
‫میراییــادر را‬
‫میراگره‬ ‫ نیــروی ایــن نــوع‬.)‫) را ببینیــد‬3-19( ‫ (شــکل‬.‫تشــکیل شــده انــد‬
‫ـق‬‫ـق‬‫مطابــ‬
‫ـوانمطاب‬‫ـوان‬ ‫ـیت تــ‬‫ـی‬‫ـاـاراراممــ‬‫میراگرهــ‬
‫ـوعمیراگره‬ ‫ـوع‬ ‫ـنن نــ‬
‫ـن‬‫ـرویایایــ‬
‫ـروی‬ ‫نینیــ‬.)‫ـد‬
.)‫ـد‬‫ببینیــ‬
‫)راراببینی‬3-19(
)3-19(‫ـکل‬ ‫ـکل‬ ‫(شــ‬ ‫(ش‬.‫ـد‬ ‫ـدهانانــ‬
.‫ـد‬ ‫ـده‬ ‫ـکیلششــ‬
‫ـکیل‬ ‫تشتشــ‬
‫ نیــروی ایــن نــوع میراگرهــا را مــی تــوان مطابــق‬.)‫) را ببینیــد‬3-19( :‫ـت‬ ‫داشـــکل‬‫ـان (ش‬.‫ـر انبیــد‬ ‫ـکیلیشـزیـ‬
‫ـده‬ ‫رابطــه‬
‫تشـ‬
:‫ـت‬
:‫ـت‬‫داشــ‬
‫ـانداش‬ ‫ـرـربیبیــ‬
‫ـان‬ ‫ـهـهییزیزیــ‬ ‫رابطــ‬
‫رابط‬
)17-3(
:‫)ی زیــر بیــان داشــت‬17-3( ‫ـه‬ ‫ـ‬ ‫رابط‬
)17-3(
FD = k eff ∆ + Cu ............................................................................................................................... )17-3( (3-17)
FFDD ==kkeffeff∆∆++Cu Cu ...............................................................................................................................(3-17)
............................................................................................................................... (3-17)
FD = k eff ∆ + Cu ............................................................................................................................... (3-17)
where keff is the effective
where
where kof keffefftheisisdamper,
the
the effective effective FIGURE 3-19 VISCO-ELASTIC DAMPER
stiffness ∆ is the FFIGURE
IGURE3-19 3-19 VVISCOISCO-E-ELASTIC
LASTICDDAMPER
where
stiffness kofofthe is the
damper, effective
∆ is the AMPER
stiffness‫ـرعت‬ the
‫سـ‬C‫ی‬damper, u∆‫ و‬is‫ــی‬the
eff
displacement, is‫ـه‬the
‫مؤلفـ‬damping ‫ ضریــب میرای‬C ،‫∆ جابجایــی‬FIGURE ،‫میراگــر‬3-19‫ـر‬
‫ـ‬ ‫مؤث‬
V ‫ـختی‬ ‫ـ‬
ISCOSteel-E‫س‬ keffPlates
LASTIC ‫ـط‬D‫روابـ‬
AMPER ‫در ایــن‬
stiffness
displacement,
displacement,of
‫ـرعت‬
‫ـرعت‬ the ‫س‬Cdamper,
‫ســ‬C u‫یی‬isis the
is‫ـهـه‬the
‫ـ‬the
‫مؤلفـ‬ ∆u‫و‬is‫ـیو‬
‫مؤلف‬damping
udamping the
‫ـی‬‫میرایــ‬
‫ـبمیرای‬
‫ـب‬‫ضریــ‬
‫ضری‬ CC،‫ـی‬
Visco-Elastic
،‫ـی‬ ‫∆∆جابجای‬،‫ـر‬
‫جابجایــ‬ ‫میراگــ‬
،‫ـر‬ ‫ـرـرمیراگ‬
‫مؤثــ‬
‫ـختیمؤث‬
‫ـختی‬ ‫سسـ‬kkeffeffPlates
‫ـ‬Steel
Steel ‫ـط‬
‫ـط‬‫روابــ‬
‫ـنرواب‬‫ـن‬‫دردرایایــ‬
coefficient and velocity. Visco-Elastic
Visco-Elastic Plates
displacement,
coefficient
coefficient ‫ـه‬ ‫ـ‬
‫ـرعت‬ ‫ب‬ and
‫ـته‬
and
‫ـ‬‫ـ‬‫س‬C u
‫وابس‬
‫ی‬uisis‫ی‬
is
‫ـه‬ the
‫ـ‬ the
‫ـه‬
the
‫مؤلف‬‫ـ‬ damping
velocity.
u
‫(مؤلف‬ ‫ـی‬
velocity.
‫و‬ ‫ـ‬ ‫میرای‬ ،‫ـکوز‬
‫ـب‬ ‫ـ‬ ‫ضری‬‫ـ‬ ‫ویس‬C ‫ـر‬‫ـ‬
،‫ـی‬ ‫میراگ‬
‫ـ‬ ‫جابجای‬ ‫ـالف‬ ∆ ‫ـ‬ ‫برخ‬
،‫ـر‬‫ـ‬ ‫ـا‬‫ـ‬
‫میراگ‬‫میراگره‬
‫ـر‬
‫ـ‬ ‫مؤث‬ ‫ـن‬ ‫ـ‬ ‫ای‬
‫ـختی‬ ‫در‬
‫ـ‬ ‫س‬ k
.‫ـد‬ ‫ـ‬ ‫ده‬ ‫ـط‬‫ـی‬
‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫م‬
‫رواب‬ ‫ـان‬
‫ـن‬‫ـ‬‫نشـ‬
‫در ای‬‫را‬
‫ایایــ‬Steel Plates
eff
Unlike the ‫ـهـه‬ ‫ب‬viscous
‫ بــ‬and
‫ـته‬ ‫وابســ‬
‫ـته‬ ‫وابس‬ ‫یی‬thedamper
‫ـهـه‬
‫(مؤلفــ‬
‫(مؤلف‬ ‫ـی‬the
‫ـی‬‫میرایــ‬
‫میرای‬،‫ـکوز‬
،‫ـکوز‬ Material
‫ویســ‬ ‫ـرـر‬
‫میراگــ‬
Visco-Elastic
‫ویس‬ ‫میراگ‬ ‫ـالف‬
‫ـالف‬ ‫برخــ‬
‫برخ‬ ‫ـاـا‬
‫میراگرهــ‬
‫میراگره‬ ‫ـن‬‫ـن‬ ‫دردر‬.‫ـد‬ ‫دهــ‬
.‫ـد‬ ‫ده‬ ‫ـی‬‫ـی‬‫ـانممــ‬
‫ـان‬‫رارانشنشــ‬
coefficient
Unlike
Unlike the the viscous u
viscous is damper
damper velocity. the
the ‫نــوع‬Material
velocity
Unlike
velocity
dependent
.‫ـد‬
‫ـه‬
the ‫باش بــ‬
‫ـته‬ ‫ـیـ‬ ‫ـک مـ‬
‫وابس‬
viscous
dependent
‫ـ‬damping
‫ی‬damper‫(مؤلفـرـ ی‬
‫ـه‬ ‫ـیـا برابـ‬
damping
‫ـ‬is
‫میراگرهـ‬
the‫ میرای‬،‫ـکوز‬
is
‫ـ‬Material
‫ـن‬‫ـر ایـ‬
‫ویس‬ ‫ـوان‬ ‫ـالفــی تـ‬
‫میراگـ‬ ‫ـد؛ یعن‬ ‫ـیـاباشـ‬
‫برخـ‬ ‫ـنـرعت مـ‬
‫میراگرهـ‬ ‫درازایـسـ‬ ‫ــی‬.‫ـد‬‫ـیــیدهـخط‬ ‫تابع‬
‫ـرعت) مـ‬
‫سراـنشــان‬
velocity .‫ـد‬dependent
‫ـ‬
.‫ـد‬ ‫باش‬
‫ـ‬ ‫باش‬ ‫ـی‬
a linear function of velocity,‫ـی‬‫ـ‬‫ـ‬‫م‬ ‫م‬‫ـک‬‫ـک‬ ‫ـ‬ damping
‫ی‬
‫ـ‬ ‫ی‬‫ـر‬‫ـ‬
‫ـر‬ ‫براب‬
‫ـ‬ ‫براب‬‫ـا‬‫ـ‬
‫ـا‬
‫ـ‬ is
‫میراگره‬
‫میراگره‬ ‫ـوع‬
‫ـوع‬‫ـ‬ ‫ن‬
‫ـ‬Material
‫ـنن‬‫ـوانایایــ‬
‫ـن‬ ‫ـوان‬‫ـیت تــ‬
‫ـی‬‫یعنــ‬
‫ـد؛یعن‬
‫ـد؛‬‫باشــ‬
‫ـیباش‬ ‫ـرعتممــ‬
‫ـی‬ ‫ـرعت‬ ‫ـیازازسســ‬ ‫خطــ‬
‫ـی‬ ‫ـیخط‬ ‫ـی‬‫تابعــ‬
‫ـرعت)تابع‬
)‫ـرعت‬ ‫سســ‬
avelocity
a linear
linear dependent
.‫ـد‬function
‫ـ‬function
‫ـک مــی باش‬ .‫دهد‬ ‫ـ‬damping
ofof
‫ـر ی‬ ‫ـ‬velocity,
‫می‬ ‫ارائه‬
velocity,
‫براب‬ is ‫ـوع‬
)3-24(
‫میراگرهــا‬ ‫شکل‬
‫درــن نـ‬ ‫داده تـشده‬
‫ـوان ای‬ ‫نشانیعنــی‬ ‫ـیفرم‬
‫باشــد؛‬ ‫مطابق‬
‫ـرعت مـ‬‫جابجاییـ را‬-‫نیرو‬
‫تابعــی خطــی از س‬ ‫رابطه تابع‬
)‫اینـرعت‬ ‫سـ‬
that is, the exponent .‫دهد‬
.‫دهد‬ α‫ارائهمی‬
‫می‬ =1 .0)3-24(‫شکل‬
‫)ارائه‬3-24( ‫شدهدردرشکل‬ ‫دادهشده‬ ‫نشانداده‬‫فرمنشان‬ ‫مطابقفرم‬
‫جابجاییرارامطابق‬-‫نیرو‬
‫جابجایی‬-‫تابعنیرو‬ ‫رابطهتابع‬
‫اینرابطه‬ ‫این‬
athat
linear
thatallis,
is, thefunction
the exponent
exponent of velocity,
αα ‫ارائه‬
=1 .0.0
=1 )3-24(
for devices. .‫می دهد‬ ‫جابجایی را مطابق فرم نشان داده شده در شکل‬-‫این رابطه تابع نیرو‬
that
for
forall
all the exponent α =1 .0 ‫ میراگر ویسکواالستیک‬:3-19 ‫شکل‬
is,devices.
devices. ‫ میراگر ویسکواالستیک‬:3-19 ‫شکل‬
for devices. provides a force- ‫ میراگر ویسکواالستیک‬:3-19 ‫شکل‬
Thisallequation ‫ میراگر ویسکواالستیک‬:3-19 ‫شکل‬
This
Thisequation
equationprovides
displacement providesaaofforce-
function force-
the
This equation ‫ویسکواالستیک‬ ‫مصالح‬ ‫صفحات فوالدی‬
form shown inprovides
displacement
displacement function
function
‫ویسکواالستیک‬
Figure
‫ویسکواالستیک‬ aof
3-20. force-
of the
the
‫مصالح‬
‫مصالح‬ ‫فوالدی‬
‫صفحاتفوالدی‬ ‫صفحات‬
displacement
form
formshownshownininfunction Figure
Figure 3-20.of
3-20.
‫مصالح ویسکواالستیک‬ the ‫فوالدی‬ ‫صفحات‬
form shown in Figure 3-20.

FIGURE 3-20 FORCE-DISPLACEMENT RELATIONSHIP FOR VISCO-ELASTIC DEVICE

FFIGURE
IGURE3-20
3-20FFORCE
ORCE-D ISPLACEMENTRRELATIONSHIP
-DISPLACEMENT FORVVISCO
ELATIONSHIPFOR ISCO-E-ELASTIC
LASTICDDEVICE
EVICE
FIGURE 3-20 FORCE-DISPLACEMENT RELATIONSHIP FOR VISCO-ELASTIC DEVICE
Force
Force

‫عبارات و اصطالحاتی که برای توصیف رفتار میراگرهای ویسکواالستیک فوالدی‬

Force

‫فوالدی‬
‫ویسکواالستیکفوالدی‬
‫میراگرهایویسکواالستیک‬ ‫رفتارمیراگرهای‬ ‫توصیفرفتار‬ ‫برایتوصیف‬ ‫کهبرای‬ ‫اصطالحاتیکه‬
‫عباراتوواصطالحاتی‬ ‫عبارات‬
Force

The
The terminology
‫ـختی‬ ‫ـ‬ ‫س‬ .‫ـند‬
terminology ‫ـ‬ ‫باش‬ ‫ـی‬used
‫فوالدی‬
‫ـ‬ ‫م‬
used ‫ـاوت‬in ‫ـ‬
in describing
‫ویسکواالستیک‬
‫متف‬ ‫ـا‬‫ـ‬ ‫میراگره‬
describing visco-elastic
‫ـایر‬
‫ـ‬‫میراگرهای‬
‫س‬ ‫ـف‬ ‫ـ‬
visco-elastic ‫تعری‬ dampers
‫رفتار‬
‫ـه‬‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـوط‬
dampers ‫توصیف‬
‫ـ‬ ‫مرب‬ is
‫ـای‬ different
‫ـ‬‫برای‬
‫پارامتره‬
isdifferent
different ‫که‬ ‫ـا‬‫ـ‬from
‫اصطالحاتی‬
‫ب‬ ،‫ـوند‬
from ‫ـ‬that
‫ش‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬used
‫و‬‫م‬ ‫عبارات‬
‫ـتفاده‬ for
‫اسـ‬ other
Keff devices.
The
The
shear
The
The
terminology
‫ـختی‬
‫ـختی‬terminology
‫سســ‬.‫ـند‬
stiffness
terminology.‫ـند‬
terminology ‫باشــ‬
‫باش‬
is ‫ـی‬used
‫ـی‬‫ـ‬used
‫مـ‬used
defined
used‫ـاوتم‬ inin
‫ـاوت‬ ‫ـ‬in
in describing
describing
‫متفـ‬
‫متف‬ ‫میراگرهــاــا‬
terms ‫میراگره‬
describing
describing of visco-elastic
visco-elastic
‫ـایر‬
‫ســ‬the
‫ـایر‬
G’, ‫ـفس‬ ‫ـ‬shear
‫ـف‬
visco-elastic
visco-elastic‫تعریـ‬
‫ـهتعری‬dampers
dampers
‫ـ‬storage
‫ـه‬ ‫بـ‬dampers
‫ـوطب‬
dampers‫ـوط‬‫مربــ‬ is‫ـای‬
is‫ـای‬
‫ـ‬different
‫مرب‬modulus,
is
is ‫پارامترهـ‬
‫پارامتره‬
different
different ‫ـاــا‬from
and ‫بـ‬from
‫ب‬،‫ـوند‬
،‫ـوند‬
the
from
from ‫ش‬that
‫ـ‬that
‫شـ‬that
‫ـی‬
‫ـی‬
effective
that
that ‫م‬used
‫ـ‬used
‫مـ‬used
‫ـتفاده‬ for
‫ـتفاده‬
used
used
for
‫ـ‬for
‫اسـ‬
‫اس‬
stiffness
for
for
other
other
other
KK
is
other
other
devices.
devices.
devices.
defined
eff devicesf
devices.
shear
shear
The ‫ـه‬as:
shear
‫ـختی‬ stiffness
stiffness
‫بـ‬terminology
‫ـر‬ ‫مؤثـس‬
.‫ـختیـند‬
stiffness
‫ـ‬stiffness is
‫باشـ‬isisis‫سـ‬‫ـی‬ defined
defined
used ‫م‬،‫ـن‬
defined
‫ـ‬used ‫ـاوت‬ inin‫ـ‬in
‫بنابرایـ‬ in terms
terms
.‫ـود‬
describing
in
‫متف‬ ‫ـا‬terms
‫ـ‬terms‫ شـ‬of
‫ـی‬of
of
‫میراگره‬ G’,
G’,‫سـ‬the
G’,
‫ـایر‬ the
the
‫ـف‬ shear
‫ـ‬shear
‫مـ‬visco-elastic
‫ـف‬ ‫تعریـ‬ ) ‫ـهـی‬
shear
‫تعری‬ storage
‫ـ‬storage
‫برشـ‬
dampers
‫ب‬storage
‫ـوط‬ modulus,
‫مربـ‬modulus,
‫ـارش‬ ‫انبـ‬
is ‫ـدولـ‬
different
modulus,
‫ـای‬ ‫پارامتره‬ and
G'
‫(مـ‬and
andfrom
‫ــا‬and ‫ـب‬
‫ ب‬fromthe
the
the
،‫ـوند‬ ‫حسـ‬ effective
effective
‫ـ‬that ‫ـرـی‬ ‫بـم‬used
‫ـ‬used
‫ش‬effective ‫برشــی‬
‫ـتفاده‬ stiffness
stiffness
for other
stiffness
‫ـ‬stiffness
‫اس‬ is effdefined
isisisdevices.
defined
defined f
this
shear
The
shear
‫ـه‬‫بـ‬ stiffness
terminology
‫ـر‬ ‫مؤثـ‬ ‫ـختی‬ is
‫سـ‬ defined
defined
،‫ـن‬ ‫بنابرایـ‬ in terms
describing
in
.‫ـود‬ ‫شـ‬ ‫ـی‬of
of
‫مـ‬ G’,
‫ـف‬ the
visco-elastic
G’, the
‫تعریـ‬ shear
)shear
‫ـی‬ ‫برشـ‬ storage
dampers
storage
‫ـارش‬ modulus,
is different
modulus,
‫انبـ‬ ‫ـدول‬ ‫(مـ‬ and
G' G'the ‫ـب‬the
the ‫حسـ‬ effective
that
effective
‫ـر‬ ‫بـ‬ ‫ـی‬ ‫برشـ‬for
stiffnessK
other is
eff defined
devices.
defined
this‫ـه‬
this
shearas: as:
‫بـ‬stiffness
‫ـختی مؤثــر‬ is ‫ سـ‬،‫بنابرایــن‬
defined in .‫شــود‬of‫ـی‬G’,
terms ‫ـف مـ‬ the‫تعریـ‬
shear ) ‫ـی‬storage
‫ـارش برشـ‬ ‫(مــدول انبـ‬and
modulus, ‫حســب‬ effective‫ـی بــر‬stiffness
‫برشـ‬ is
this
this
shear
this as:
‫بـ‬as:
‫ـه‬as: stiffness
as:
‫ـر‬ ‫ـختی مؤثـ‬is‫سـ‬defined ،‫بنابرایــن‬in.‫ـود‬ terms ‫ـی شـ‬of‫ مـ‬G’,
‫تعریــف‬the shear) ‫برشــی‬ storage
‫انبــارش‬ modulus,
:‫(مـــود‬
‫ـدول‬ ‫ـی ش‬and
G' ‫ـب مـ‬ the
‫ـان‬ ‫ بی‬effective
‫حســ‬ ‫زیــر‬
‫ـورتبــر‬ ‫ـ‬stiffness
‫برشــی‬ ‫ص‬ is definedf
defined
this
this as: :‫ـود‬ ‫ـ‬ ‫ش‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـان‬ ‫ـ‬ ‫بی‬
:‫صــورت زیــر بیــان مــی شــود‬ ‫ـر‬‫ـ‬ ‫زی‬ ‫ـورت‬ ‫ـ‬ ‫ص‬
GG' A ' AAb b ..............................................................................................................................................
KKeff ==GG ' A
' :‫ـود‬ ‫ـورت زیــر بیــان مــی شـ‬ )18-3( ‫صـ‬ (3-18)
KK eff == G G ' 'AAbbb..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
)18-3( (3-18
b
KKeffeffeff ==GG'tA t )18-3(
.............................................................................................................................................. (3-18)
(3-18
eff t't Ab ..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
)18-3( (3-18
(3-1
KKeff == tt b ..............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................. (3-18)
(3-18
eff t
where
whereA
where
where A Abbbbis
A is isthe
is thetbonded
the
the bondedarea
bonded
bonded areaareaof
area ofofthe
of thedevice
the
the deviceand
device
device andandtt ttis
and isisis
the
thetotal
the
the totalthickness
total
total thicknessof
thickness
thickness ofofvisco-elastic
of visco-elastic
visco-elasticDisplacement
visco-elastic
material
materialin
material
material inthe
inin thede
the
the ddd
de
(sum
where
where
(sum of ofA all layers).
is
Aallb is
b the bonded area of the device and
the bonded area of the device and t is the total thickness of visco-elastic
layers). t is the total thickness of visco-elastic
Displacement material
material in
in the
the
(sum
where
(sum
‫ـتیک‬
(sum
where of A
of
‫ـ‬of
ofA all islayers).
ball
‫ویسکواالس‬
all the
thebonded
islayers).
layers). ‫مصالح‬
bonded ‫کل‬area ‫ضخامــت‬ ofofthe‫برابر‬ t ‫ـیله و‬
device and ‫ وس‬t‫ی‬tis‫ـده‬
‫ـ‬and the
‫ـ‬the
‫ـد ش‬total
‫ـ‬total
‫ـاحت مقی‬ ‫ مسـ‬Abofof
thickness ‫رابط‬ ‫ــن‬Displacement
‫ــه‬visco-elastic ‫ــه در ای‬material
‫ک‬ ininthe theded
(sum
(sum‫ـتیک‬
‫ـتیک‬of
ball
‫ویسکواالســ‬
‫ویسکواالس‬
all
layers).
layers). ‫مصالح‬
‫کلمصالح‬ ‫کل‬area ‫ـت‬
‫ـت‬ ‫ضخامــ‬
‫ضخام‬the
‫برابر‬device
‫برابر‬ tt‫ـیلهوو‬ ‫وســ‬
‫ـیله‬ ‫ـدهییوس‬ is‫ـده‬
‫ـدششــ‬ ‫مقیــ‬
‫ـد‬ ‫ـاحتمقی‬ thickness
‫ـاحت‬ ‫مس‬Ab
‫مســ‬ Ab‫ـهـه‬ visco-elastic
‫رابطــ‬
‫ـنرابط‬ ‫ـن‬ ‫کــ‬material
‫ـهـهدردرایایــ‬
Displacement ‫ک‬
The
(sum
The damping
of
damping all layers).coefficient,
‫کل مصالح‬C,
coefficient, C,is defined
‫برابر‬intin‫و‬terms
‫وســیله‬of ‫ی‬G”, ‫شـ‬the‫ــد‬shear
.‫ـد‬ ‫ باش‬loss
‫ـاحتـ‬ ‫می‬ modulus:
‫ـ‬Ab
)‫ـا‬ ‫ـهــه ه‬ ‫رابطـالی‬
‫ـوعــنتمــام‬ ‫(مجمـ‬
The
The‫ـتیک‬ ‫ویسکواالسـ‬
damping coefficient, C, ‫ـت‬is‫ـ‬isis defined
‫ضخام‬
defined inin terms
terms of
ofof G”, G”,
‫ـده‬ the
the shear
‫مقی‬
shear loss
‫مسـ‬
loss modulus:
modulus: ‫در ای‬ ‫کــه‬
The damping coefficient, C, is defined in terms of G”, the shear loss‫ـ‬modulus:
The damping
damping coefficient,
coefficient, C,
C, is defined
defined in terms
terms of G”,
G”, the
the shear
.‫ـد‬ ‫ـ‬ ‫باش‬
shear
.‫ـد‬ ‫ـ‬ ‫باش‬ loss
‫می‬
loss
‫می‬ )‫ـا‬‫هـ‬modulus:
‫ـهـهه‬
modulus:
)‫ـا‬ ‫ـامالیالیــ‬ ‫ـوعتمتمــ‬
‫ـام‬ ‫ـوع‬ ‫(مجمــ‬
‫(مجم‬
The
Thedamping coefficient, C,C,isisdefined ininterms ofofG”, the shear
‫ باشـ‬loss modulus:
damping GG""AAbcoefficient, :‫شود‬ :‫شود‬
:‫شود‬
‫می‬
‫می‬
‫می‬
‫)تعریف‬G"(
defined
‫)تعریف‬G"(
‫)تعریف‬G"( terms‫برشی‬ ‫برشی‬
‫برشی‬
‫اتالف‬
G”,
‫اتالف‬ the‫ضریب‬
‫اتالف‬
.‫ـد‬
shear
‫ضریب‬
‫ضریب‬
‫حسب‬
‫می‬
loss
‫حسب‬
‫حسب‬
)‫ـا‬ ‫)ــهبره‬C(
‫ـ‬modulus:
‫)بربر‬C(
‫ـام الی‬
)C(‫میرایی‬
‫میرایی‬
‫ضریبـوع تمـ‬
‫ضریبمیرایی‬
‫(مجمـ‬
‫ضریب‬
CC==GG G " " A A ..................................................................................................................................................
G"t"AbAbbb..................................................................................................................................................
b
..................................................................................................................................................
)19-3( (3-19)
(3-19
CC =
CC==GG= ω " A :‫شود‬ ‫می‬ ‫)تعریف‬G"( ‫برشی‬ ‫اتالف‬ ‫ضریب‬ ‫حسب‬ ‫بر‬ )C( ‫میرایی‬ ‫ضریب‬
.................................................................................................................................................. (3-19)
(3-19
ω ω "t At ..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
)19-3(
)19-3( (3-19
(3-1
CC== ω ωωtttb ..................................................................................................................................................
b
..................................................................................................................................................
)19-3( (3-19)
(3-19
ωωt t
where ω is the
whereωω ωisisisthe
thefrequency. frequency. The loss modulus is generally normalised by the frequency, as G”/ω so that it
frequency. The
Theloss
lossmodulus
modulusisisisgenerally
generallynormalised
normalisedby
bythe
thefrequency,
frequency,asas
asG”/ω
G”/ωsosothat
thatit
where
where the
be
be factored
where
where
factored thefrequency.
ωωisisdirectly
the frequency.
directly
The
bybydamper
frequency. The
damper
loss
lossmodulus
dimensions
The loss AAb/t,
modulus
modulus
dimensions isisgenerally
/t, as for the
generally
generally
as for the
normalised
storage
normalised
normalised
storage
by
bybythe
modulus.thefrequency,
the
modulus. frequency,asasG”/ω
frequency, G”/ωso
G”/ω sothat
so that
that
be factored
where
be ωωisisthedirectly by
frequency.damper
Thedimensions
loss AbAb/t,
AA
lossmodulus is as for
generally the storage modulus.
normalised bybythe
thefrequency,
frequency,asasG”/ω
G”/ωsosothat
thatit
befactored directly bybydamper dimensions /t, as for
forthe storage
storagemodulus.
b
be factored
wherefactored directly
the by damper
frequency.
directly The
damper dimensions
modulus
dimensions bb/t,
is/t,asasfor
generallythe storage modulus.
normalised
the modulus.
bebefactored
factoreddirectly
directlybybydamper dimensionsAAb/t,
damperdimensions as for the storage modulus.
b/t, as for the storage modulus.
3.4.2
3.4.2 D AMPER PROPERTIES
3.4.2
3.4.2
3.4.2 DDD
AMPER
DAMPER PPROPERTIES
AMPERPROPERTIES
ROPERTIES
3.4.2 D AMPERPPROPERTIES
AMPER ROPERTIES
 ‫‪ 40‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪50‬‬

‫در ایــن رابطــه ‪ ω‬فرکانــس را نشــان مــی دهــد‪ .‬بــه طــور کلــی‪ ،‬ضریــب اتــالف بــه فرکانــس مقیــاس‬
‫مــی شــود (‪)G"/ ω‬؛ بــه ایــن شــکل مــی تــوان ایــن پارامتــر را هماننــد مــدول انبــارش‪ ،‬مســتقیم ًا بــه‬
‫صــورت ضریبــی از نســبت ابعــادی (‪ )AB/t‬میراگــر ارائــه نمــود‪.‬‬

‫‪ 3-4-2‬مشخصات میراگر‬
‫مشــخصات میراگرهــای ویسکواالســتیک کــه شــامل '‪ G‬و "‪ G‬مــی شــود بــه عواملــی نظیــر فرکانس‪،‬‬
‫دمــا و کرنــش بســتگی دارد‪ .‬میــزان وابســتگی بــه ایــن پارامترهــا‪ ،‬تابعــی از مصالــح اســتفاده شــده‬
‫بــرای تأمیــن میرایــی مــی باشــد‪ .‬مطالبــی کــه بــه شــکل خالصــه در ایــن بخــش ارائــه شــده‪ ،‬از نتایــج‬
‫آزمایــش هــا ی تحلیــل کیفــی سیســتم بــرای میراگرهــای ویسکواالســتیک ® ‪ Tyfo‬بــه دســت آمــده‬
‫انــد‪ .‬مصالحــی کــه توســط ســایر ســازنده هــا تهیــه مــی شــوند‪ ،‬ممکــن اســت خــواص متفاوتــی‬
‫داشــته باشــند‪.‬‬
‫میــزان و نحــوه ی تغییــرات ایــن پارامترهــا در اثــر تغییــر مقادیــر فرکانــس و کرنــش هــای برشــی‬
‫مختلــف‪ ،‬در شــکل هــای (‪ )3-21‬و (‪ )3-22‬ترســیم شــده اســت‪ .‬همچنیــن منحنــی وابســتگی ایــن‬
‫پارامترهــا نســبت بــه حــرارت در شــکل (‪ )3-23‬ترســیم شــده اســت‪ .‬در شــکل (‪ )3-24‬اثــر کرنــش‬
‫بــر منحنــی هیسرســیس نمایــش داده شــده و شــکل (‪ )3-25‬اثــر فرکانــس بــر ایــن منحنــی هــا را‬
‫نشــان مــی دهــد‪.‬‬
‫اولیــن نکتــه ی مهــم و قابــل مالحظــه ایــن اســت کــه طراحــی ایــن نــوع از میراگرهــا پیچیــده‬
‫بــوده و اساس ـ ًا بــه صــورت آزمــون و خطــا انجــام مــی شــود‪ .‬هــر چنــد ســاده ســازی هایــی بــرای‬
‫اکثــر پــروژه هــا قابــل انجــام اســت‪ .‬بــه عنــوان مثــال‪ ،‬بــا فــرض ایــن کــه میرایــی تأثیــر اندکــی بــر‬
‫تغییــرات فرکانــس دارد‪ ،‬مــی تــوان مقــدار فرکانــس را در مراحــل اولیــه تعییــن نمــود‪ .‬همچنیــن بــا‬
‫اســتفاده از جابجایــی هــای نســبی االســتیک و کاهــش دادن آن هــا (ناشــی از اثــر میرایــی) مــی تــوان‬
‫تخمینــی کلــی بــرای جابجایــی هــای نســبی طبقــه ارائــه نمــود‪ .‬ایــن ســاده ســازی هــا ســبب مــی‬
‫شــود امــکان تعییــن مشــخصات اولیــه ی میراگــر فراهــم شــود‪.‬‬
‫اثــرات حــرارت بــرای هــر پــروژه متفــاوت اســت‪ .‬بــرای مــدت زمــان هــای معمــول زلزلــه‪ ،‬تغییــرات‬
‫حــرارت در میراگرهــا نســبت ًا کــم اســت‪ .‬بــا ایــن حــال‪ ،‬تغییــرات احتمالــی در درجــه حــرارت محیــط‬
‫بایــد مــد نظــر قــرار داده شــود زیــرا ویژگــی هــای مهــار نســبت بــه تغییــرات دمــا حساســیت زیــاد‬
‫دارد (شــکل (‪ )3-23‬را ببینیــد)‪.‬‬
‫بــه طــور کلــی‪ ،‬حــدود طراحــی بــر مبنــای کرنشــی حــدود ‪ 150%‬بــرای زلزلــه ی ‪ DBE‬و کرنشــی‬
‫برابــر ‪ 250%‬بــرای زلزلــه ی ‪ MCE‬تعییــن مــی شــود‪ .‬اگرچــه ایــن حــدود مــی تواننــد بــا نتایــج‬
‫حاصــل از آزمایــش هــای مربــوط بــه تعییــن مشــخصات میراگرهــا تغییــر یابنــد‪ .‬میراگــر هــای‬
‫‪41‬‬
‫‪51‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫® ‪ Tyfo‬دارای کرنــش گســیختی متجــاوز از ‪ 500%‬مــی باشــند‪ ،‬امــا رفتــار آن هــا بــرای کرنــش‬
‫هــای بیــش از ‪ 250%‬بــه شــدت غیــر خطــی مــی باشــد‪.‬‬
‫پارامتر کرنش حدی (یا حد کرنش)‪ ،‬ضخامت مورد نیاز میراگر را تعیین می کند‪.‬‬
‫میراگرهــا دارای ابعــاد پــالن کوچکــی هســتند (حداکثــر ‪ 250‬میلــی متــر مربــع)‪ .‬بنابرایــن‪ ،‬در هــر‬
‫ســازه تعــداد زیــادی از ایــن میراگرهــا مــورد اســتفاده قــرار مــی گیرنــد‪.‬‬

‫‪ 3-4-3‬خالصه بحث میراگرهای ویسکواالستیک‬

‫میراگرهــای ویسکواالســتیک ویژگــی هــای فنــر االســتیک و میراگــر ویســکوز را هــم زمــان دارا‬
‫هســتند‪ .‬ایــن وســایل پیچیــده تریــن نــوع میراگرهــای بررســی شــده در ایــن بخــش مــی باشــند‪ .‬رفتــار‬
‫ایــن میراگرهــا تابعــی از تــراز کرنــش‪ ،‬فرکانــس و حــرارت مــی باشــد‪ .‬در اغلــب مــوارد طراحــی ایــن‬
‫میراگرهــا یــک فرآینــد ســعی و خطایــی مــی باشــد‪ .‬بــه عبــارت دیگــر‪ ،‬بایــد چندیــن بــار تحلیــل هــا‬
‫انجــام شــوند تــا بتوانیــم میراگــری بــه دســت آوریــم کــه مشــخصات آن در بــازه ی مطلــوب قــرار گیرد‪.‬‬

‫شکل ‪ :3-21‬مدول انبارش میراگر ویسکواالستیک در دمای بین ‪ 21‬تا ‪ 26‬درجه سانتیگراد‬
‫مدول انبارش برشی (مگاپاسکال)‬

‫فرکانس (هرتز)‬
 ‫‪ 42‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪52‬‬

‫شکل ‪ :3-22‬مدول اتالف میراگرهای ویسکواالستیک در دمای بین ‪ 21‬تا ‪ 26‬درجه سانتیگراد‬
‫مدول انبارش برشی (مگاپاسکال)‬

‫فرکانس (هرتز)‬

‫شکل ‪ :3-23‬اثر دما بر میراگرهای ویسکواالستیک‬

‫مدول انبارش برشی (مگاپاسکال)‬

‫فرکانس (هرتز)‬
‫‪43‬‬
‫‪43‬‬
‫‪53‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫شکل ‪ :3-24‬اثر کرنش بر میراگرهای ویسکواالستیک‬

‫نیرونیرو‬ ‫شکل ‪ :3-24‬اثر کرنش بر میراگرهای ویسکواالستیک‬

‫جابجایی‬
‫جابجایی‬

‫شکل ‪ :3-25‬اثر فرکانس بر میراگرهای ویسکواالستیک‬

‫شکل ‪ :3-25‬اثر فرکانس بر میراگرهای ویسکواالستیک‬
‫نیرونیرو‬

‫جابجایی‬
‫جابجایی‬

‫‪ 3-5‬انواع دیگر میراگرها‬

‫‪ 3-5‬انواع دیگر میراگرها‬
‫غیــر از مــواردی کــه در بخــش هــای قبلــی مــورد اشــاره قــرار گرفــت‪ ،‬انــواع دیگــری از میراگرهــا‬
‫غیــر از مــواردی کــه در بخــش هــای قبلــی مــورد اشــاره قــرار گرفــت‪ ،‬انــواع دیگــری از میراگرهــا‬
‫نیــز تــا کنــون پیشــنهاد شــده انــد‪ ،‬امــا تاکنــون در پــروژه هــای انجــام شــده عمدتـ ًا از چهــار دســته‬
‫نیــز تــا کنــون پیشــنهاد شــده انــد‪ ،‬امــا تاکنــون در پــروژه هــای انجــام شــده عمدتـ ًا از چهــار دســته‬
‫ای کــه در بــاال توضیــح داده شــد‪ ،‬اســتفاده مــی گــردد‪.‬‬
‫ای کــه در بــاال توضیــح داده شــد‪ ،‬اســتفاده مــی گــردد‪.‬‬
 ‫‪ 44‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪54‬‬

‫‪ 3-6‬میراگرها در مقابل بارهای باد‬

‫اساسـ ًا میراگرهــا بــه صــورت مســتقل از منبــع بارهــای اعمالــی عمــل مــی کننــد‪ .‬بنابرایــن‪ ،‬از دیــدگاه‬
‫تئــوری‪ ،‬میراگرهــا مــی تواننــد دامنــه ی پاســخ ســازه در مقابــل بارهــای زلزلــه و بــاد را کاهــش دهنــد‪.‬‬
‫هــر چنــد‪ ،‬دو تفــاوت عمــده کــه بیــن بارهــای بــاد و زلزلــه وجــود دارد باعــث مــی شــود در عمــل‪،‬‬
‫کاهــش پاســخ ســازه در مقابــل بارهــای بــاد بــه راحتــی صــورت نگیــرد‪:‬‬
‫تغییرشــکل هــای ناشــی از بارهــای بــاد بســیار کمتــر از جابجایــی هــای ناشــی از بارهــای زلزلــه مــی‬
‫باشــد‪ .‬بــه دلیــل اینکــه نیروهــای تولیــد شــده توســط میراگرهــا تابعــی از جابجایــی و ســرعت مــی‬
‫باشــند‪ ،‬میــزان کارآیــی میراگرهــا بــرای جابجایــی هــای کوچــک پاییــن تــر خواهــد بــود‪.‬‬
‫در مقایســه بــا ‪ 102‬ســیکل مربــوط بــه بارگــذاری زلزلــه‪ ،‬بارهــای بــاد تعــداد بیشــتری از چرخــه‬
‫هــای حرکتــی را تولیــد مــی کننــد‪ .‬طــی عمــر طراحــی یــک ســاختمان ممکــن اســت تعــداد ‪ 106‬یــا‬
‫بیشــتر از چرخــه هــای بارگــذاری بــاد رخ دهــد‪.‬‬
‫بــرای بســیاری از مصالــح (بــه ویــژه فلــزات تســلیم شــونده) تعــداد ســیکل هــای بارگــذاری بــاد‬
‫جهــت گســیختگی چرخــه ای کافــی خواهــد بــود‪.‬‬
‫تفــاوت دیگــر بیــن ایــن دو نــوع از بارگــذاری ایــن اســت کــه پاســخ ســازه تحــت بارهــای بــاد بــه‬
‫شــکل خطــی االســتیک مــی باشــد‪ .‬ایــن در حالــی اســت کــه طراحــی ســازه هــا در مقابــل بارهــای‬
‫زلزلــه بــرای حالــت تســلیم انجــام مــی شــود‪.‬‬
‫از بیــن میراگرهایــی کــه در ایــن بخــش مــورد اشــاره قــرار مــی گیرنــد‪ ،‬میراگرهــای هیســترتیک‬
‫معمــوالً دارای مصالــح تســلیم شــونده هســتند‪ .‬مــی تــوان ایــن نــوع میراگرهــا را طــوری طراحــی‬
‫نمــود کــه تحــت بارگــذاری بــاد‪ ،‬بــه دلیــل گســیختگی ناشــی از خســتگی در ناحیــه ای فراتــر از حــد‬
‫تســلیم عمــل کننــد‪ .‬در ایــن نــوع میراگرهــا بــرای مقابلــه بــا بارهــای بــاد‪ ،‬ســختی ســازه تقویــت‬
‫مــی شــود؛ امــا بــه اســتهالک انــرژی کمکــی نمــی شــود‪ .‬برخــی از میراگرهــای هیســترتیک (نظیــر‬
‫میراگرهــای برشــی ســربی ) بــرای مقابلــه بــا بارهــای بــاد طراحــی مــی شــوند‪ .‬اگــر ســرب تحــت‬
‫کرنــش هــای پالســتیک قــرار گیــرد و در اتــاق حــرارت مجــددا ً کریســتاالیز شــود‪ ،‬مشــخصات خــود‬
‫را حفــظ مــی کنــد‪ .‬بنابرایــن بــه لحــاظ تئوریکــی‪ ،‬مــی تــوان از ایــن نــوع میراگرهــا بــرای میــرا کــردن‬
‫بارهــای بــاد اســتفاده نمــود‪ .‬هــر چنــد روش هــای طراحــی مشــخصی بــرای ایــن نــوع میراگرهــا‬
‫موجــود نیســت‪ .‬در ایــن بخــش نیــز از ایــن نــوع میراگرهــا بحثــی بــه میــان نیامــده اســت‪.‬‬
‫طراحــی میراگرهــای اصطکاکــی بــه شــکلی کــه تحــت بارهــای بــاد لغــزش داشــتنه باشــند‪ ،‬ناممکــن‬
‫بــه نظــر مــی رســد‪ .‬معمــوالً مصالــح اصطکاکــی تحــت فرســایش قــرار مــی گیرنــد و کارآیــی خــود را‬
‫تحــت اعمــال چرخــه هــای بــار بــاد از دســت مــی دهنــد‪ .‬اگــر در ایــن میراگرهــا لغــزش رخ ندهــد‪،‬‬
‫‪45‬‬
‫‪55‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫میراگــر اصطکاکــی تنهــا باعــث افزایــش ســختی مــی شــود و اســتهالک انــرژی رخ نمــی دهــد‪.‬‬
‫نیــروی میرایــی کــه توســط میراگرهــای ویســکوز تولیــد مــی شــود‪ ،‬برابــر حاصــل ضــرب ضریــب‬
‫میرایــی در ســرعت مــی باشــد‪ .‬صــرف نظــر از ســرعت میراگــر‪ ،‬مــی تــوان بــا نصــب تعــداد کافــی از‬
‫میراگرهــا بــه ضریــب میرایــی دلخــواه رســید‪ .‬بــرای ســرعت هــای پاییــن نیــاز بــه تعــداد زیــادی از‬
‫میراگرهــا وجــود خواهــد داشــت کــه محدودیــت هزینــه‪ ،‬باعــث عــدم اســتفاده از آن هــا خواهــد شــد‪.‬‬
‫میراگرهــای ویسکواالســتیک شــاید بهتریــن انتخــاب بــرای کاهــش پاســخ ســازه در مقابــل بارهــای‬
‫بــاد باشــند‪ .‬بــرای ایــن نــوع میراگرهــا ضخامــت الیــه بــه صــورت تابعــی از حداکثــر جابجایــی مــی‬
‫باشــد‪ .‬بــرای جابجایــی هــای کوچــک‪ ،‬مــی تــوان از الیــه هــای نــازک پلیمــر اســتفاده نمــود‪ .‬بــه دلیــل‬
‫اینکــه ســختی و ضریــب میراگــر بــا ضخامــت الیــه نســبت معکــوس دارنــد‪ ،‬مــی تــوان آنهــا را بــرای‬
‫جابجایــی هــای مختلــف طراحــی نمــود‪.‬‬
‫اگــر میراگــری بــرای مقابلــه بــا بارهــای بــاد مناســب باشــد‪ ،‬بــه احتمــال زیــاد بــرای تحمــل نیروهــای‬
‫زلزلــه مناســب نخواهــد بــود‪ ،‬زیــرا میراگرهایــی کــه بــرای جابجایــی هــای کوچــک طراحــی مــی‬
‫شــوند در اثــر جابجایــی هــای بــزرگ لــرزه ای از هــم گســیخته مــی شــوند‪.‬‬
‫بنابرایــن‪ ،‬طراحــی میراگــر یــا یابــد دارای حــد نیرویــی باشــد (بــه طــوری کــه بــرای نیروهــای بیــش‬
‫از آن میراگــر کار نکنــد) یــا طراحــی طــوری انجــام شــود کــه در تــراز مشــخصی از جابجایــی بــه‬
‫گســیختگی برســد‪ .‬اســتفاده از اتصــال ســری میراگرهــای ویسکواالســتیک و میراگرهــای اصطکاکــی‬
‫مــی توانــد اســتراتژی مناســبی باشــد‪ .‬نیــروی لغزشــی مــی توانــد طــوری تنظیــم شــود کــه نیــروی‬
‫اعمالــی بــه میراگــر ویسکواالســتیک را در یــک حــد ایمــن محــدود کنــد‪.‬‬
‫مــی تــوان بــا اعمــال برخــی تغییــرات‪ ،‬ابزارهــای معرفــی شــده در ایــن بخــش را بــرای تحمــل‬
‫بارهــای بــاد مــورد اســتفاده قــرار داد‪.‬‬
‫میرایــی تأمیــن شــده توســط میراگرهــا را مــی تــوان بــا اســتفاده از روش تحلیــل افــت میرایــی انــدازه‬
‫گیــری نمــود‪ .‬اگرچــه مــی تــوان از روش تحلیــل تاریخچــه زمانــی بــرای ارزیابــی بارهــای بــاد‬
‫اســتفاده نمــود‪ ،‬امــا احتمــاالً ایــن روش بهتریــن راهــکار نخواهــد بــود‪ .‬بــرای ایــن منظــور مــی تــوان‬
‫از برخــی روش هــای پاســخ فرکانســی اســتفاده نمــود‪ .‬بــه دلیــل اینکــه پاســخ ســازه در ناحیــه ی‬
‫ارتجاعــی قــرار دارد‪ ،‬روش پاســخ فرکانســی قابــل انجــام مــی باشــد‪.‬‬
‫در حــال حاضــر بــرای تحمــل بارهــای بــاد‪ ،‬از میراگرهایــی بــا جــرم تنظیــم شــده اســتفاده مــی شــود‪.‬‬
‫ایــن میراگرهــا بــه طــور معمــول بــرای تحمــل بارهــای لــرزه ای مناســب نیســتند‪ ،‬زیــرا اســتفاده از‬
‫ایــن میراگرهــا‪ ،‬بــه ســازه ای بــا رفتــار خطــی االســتیک نیــاز دارد‪.‬‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪56‬‬
‫‪47‬‬
‫‪57‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫‪.4‬تحلیل افت میرایی‬

‫روابــط تئــوری ارائــه شــده در بخــش هــای قبــل‪ ،‬ابــزار محاســباتی مناســبی بــرای تعییــن مشــخصات‬
‫میراگرهــا و تخمیــن میرایــی تولیــد شــده توســط آنهــا را فراهــم مــی آورد‪ .‬هــر چنــد بــه دلیــل‬
‫مشــکالتی کــه در تعریــف انــرژی کرنشــی در ســازه هــا وجــود دارد‪ ،‬میرایــی محاســبه شــده بــه ایــن‬
‫روش‪ ،‬در بهتریــن حالــت نیــز تنهــا یــک مقــدار تقریبــی مــی باشــد‪.‬‬
‫در ایــن بخــش‪ ،‬میرایــی تأمیــن شــده توســط وســایل مختلــف بــه روش تحلیلــی تعییــن مــی شــود‪.‬‬
‫در ایــن روش کــه بــه آن آزمایــش ضربه‪-‬برگشــت اطــالق مــی شــود‪ ،‬ســازه از وضعیــت تغییرشــکل‬
‫یافتــه رهــا شــده و کاهــش دامنــه در ســیکل هــای متوالــی انــدازه گیــری مــی شــود‪.‬‬

‫‪ 4-1‬فرآیند ارزیابی میرایی به روش افت میرایی‬

‫روش جابجایــی افــزون گزینــه ای اســت کــه بــا نــام ‪ Decay‬بــه نــرم افــزار ‪ modelA‬اضافــه شــده‬
‫اســت‪ .‬زمانــی کــه ایــن گزینــه انتخــاب شــود‪ ،‬جابجایــی معــادل ‪ 1/4‬چرخــه بــه سیســتم اعمــال مــی‬
‫شــود (ربــع یــک منحنــی سینوســی را در نظــر بگیریــد)؛ ســپس بــار رهــا شــده و ســازه بــه صــورت‬
‫آزاد ارتعــاش مــی کنــد‪.‬‬
‫ایــن فرآینــد معــادل روش آزمایــش تجربــی ضربه‪-‬برگشــت مــی باشــد کــه بــرای تعییــن میرایــی در‬
‫برخــی از سیســتم هــا بــه کار مــی رود‪ .‬در شــکل (‪ )4-1‬نمــودار جابجایــی اعمــال شــده‪ ،‬نشــان داده‬
‫شــده اســت‪ .‬بخــش انتهایــی نمــودار مرحلــه ی بعــد از آزاد ســازی افــت میرایــی را نشــان مــی دهــد‪.‬‬
 ‫ طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬48
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 58

‫ منحنی تحلیلی آزمایش افت میرایی‬:4-1 ‫شکل‬

‫مسیر تغییرمکان اندازه گیری شده‬

‫منحنی میرایی قالب شده‬

‫) را مــی تــوان بــا اســتفاده از مقادیــر کاهــش لگاریتمــی دامنــه هــای مربــوط‬ζ( ‫نســبت میرایــی مؤثــر‬
‫ مقادیــر‬damping
The effective ،‫ایــن روش‬ratio,
‫ در‬.‫ـود‬ξ‫نمـ‬
as ‫ـن‬
a ‫ـ‬fraction
‫میرایــی تعیی‬
of ‫ـب‬ ‫ ضریـ‬damping
critical ‫ـورت نســبتی از‬‫ صـ‬determined
can be ‫ بــه‬،‫ـیکل مجــزا‬ ‫ سـ‬mthe‫ــه‬logarithmic
from ‫ب‬ decay
‫ی زیــر‬m ‫ـه‬
using peaks cycles
‫از رابطـ‬apart.
‫اســتفاده‬The peak
‫ـپس بــا‬‫ سـ‬displacements
‫ـه دســت آمــده و‬are
‫ بـ‬nextracted for ‫ـ‬cycle
+ m ‫ و‬n ‫ـیکل‬ ‫ـرای س‬n‫بـ‬and n‫حداکثـ‬
cycle ‫ـر‬
‫جابجایــی‬ + m and the damping
calculated using the following formula:
:‫مقــدار میرایــی تعییــن مــی شــود‬
∆ ndamping ratio, ξ as a fraction of critical damping can be determined from
The effective )4-1(
the logarithmic dec
ln
using peaks m
= 2
cycles
π m
apart.
ξ ...........................................................................................................................(4-1)
The peak displacements are extracted for cycle n and cycle n + m and the dampi
∆ n+m
calculated using the following formula:

The damping ∆
ln cann be=displayed
2π mξ on the plot by over-laying an exponential curve representing the damping
...........................................................................................................................(4-1)
calculated
)‫ــه محاســبه ی میرایــی (رابطــه∆ی بــاال‬of
above. This curve, an example ‫ـوط ب‬which
‫ـی مربـ‬ is‫توانـ‬
overlain
‫منحنــی‬on‫روی‬ Figure‫ــوان‬4-1,
‫مــی ت‬has ‫ـی را‬an‫میرایـ‬
equation
‫مقــدار‬of
n+m
‫) ارائــه شــده) بــه شــکل زیــر‬4-1( ‫ معادلــه ی ایــن منحنــی (کــه مثالــی از آن در شــکل‬.‫نشــان داد‬
∆ = ∆ 0 e −ξ ω t ..........................................................................................................................................(4-2)
The damping can be displayed on the plot by over-laying an exponential curve.‫ــد‬representing
‫مــی باش‬ the dampi
calculated above. This curve, an example of which is overlain on Figure 4-1, has an equation
)4-2( of
4.2 VISCOUS DAMPING IN THE STRUCTURE
∆ = ∆ 0 e −ξ ω t ..........................................................................................................................................(4-2)
In-structure damping or energy dissipation adds extra damping to the damping inherent in the structura
system.
4.2 The analysis
VISCOUS procedure
DAMPING applies 5% viscous damping to the structure in addition to the dampers, based
IN THE STRUCTURE
on the assumption underlying most seismic codes.

The viscous damping specified in ANSR-L is Rayleigh damping where the damping matrix, [C], is constructed
In-structure
from the mass damping
matrix [M]orand
energy
stiffnessdissipation
matrix [K] adds as extra damping to the damping inherent in the structu
system. The analysis procedure applies 5% viscous damping to the structure in addition to the dampers, bas
on the assumption underlying most seismic codes.
[C] = α[M] + β [K].................................................................................................................................(4-3)
 ln ∆ nn == 22ππ m
ln mξξ ...........................................................................................................................(4-1)
...........................................................................................................................(4-1)
The damping ∆ can be displayed on the plot by over-laying an exponential curve representing the damping
∆∆nn++nmm This curve, an example of which is overlain on Figure 4-1, has an equation of
calculatedlnabove. = 2π mξ ...........................................................................................................................(4-1)
∆ n+m
49 −ξ ω t
The
∆ 59 ∆‫انرژی‬
=
The damping
damping can
e‫استهالک‬
0can ..........................................................................................................................................(4-2)
be ‫و‬displayed
be displayed
‫سازه‬ ‫ میرایی در‬on the plot by over-laying an exponential curve representing the damping
on the plot by over-laying an exponential curve representing the damping
calculated above.
calculated above. This This curve,
curve, an an example
example of of which
which isis overlain
overlain on on Figure
Figure 4-1, 4-1, hashas an an equation
equation of of
The damping can be displayed on the plot by over-laying an exponential ‫ویسکوز در سازه‬ curve representing
‫ میرایی‬4-2 the damping
calculated above. −This
ξ ω t curve,
DeAMPING THEanSTRUCTURE
example of which is overlain on Figure 4-1, has an equation of
4.2 V ∆‫ـازه‬
∆ ==‫∆سـ‬
ISCOUS
∆‫ـن‬
0‫ـ‬e‫ ای‬−‫در‬ ‫دهن‬IN‫ـی‬
t ‫ـ‬..........................................................................................................................................(4-2)
ξ ω.‫ـد‬ ‫ میرایــی ســازه را افزایــش مـ‬،‫ابزارهــای تأمیــن میرایــی اضافــی در ســازه هــا‬
..........................................................................................................................................(4-2)
0
−ξ‫باشـ‬
ω t ‫هــا میرایــی ذاتــی المــان هــای ســازه ای تنهــا بخشــی از میرایــی کلــی ســازه مــی‬
∆‫در∆بیش=ــتر‬
0 e
.‫ـد‬ ..........................................................................................................................................(4-2)
In-structure
4.2 ‫میرایــی‬damping
VISCOUS
ISCOUS ‫ـبت‬‫ نسـ‬،‫ـد‬or
DAMPING
AMPING
energy
‫انـ‬IN‫ـه‬
‫ـ‬T‫گرفت‬ dissipation
‫ـورد اشــاره قـ‬adds
HE S‫ـرار‬
TRUCTURE
extra
‫ـرزه ای مـ‬ damping
‫ـن نامــه هـ‬to
‫ـای لـ‬ ‫ آییـ‬the
‫ــه در‬damping inherent
‫روش هـ‬in the structura
‫ـای تحلیلــی ک‬
4.2 V D IN T HE STRUCTURE
system. The analysis procedure applies 5% viscous damping to the structure in addition to the dampers, based
on the Vassumption underlying
.‫ درصــد در نظــر گرفتــه مــی شــود‬5 ‫ذاتــی ســازه برابــر‬
4.2 ISCOUS DAMPING IN THEmost seismic codes.
STRUCTURE
،‫ بدیــن ترتیــب‬.‫ میرایــی ویســکوز بــه شــکل میرایــی رایلــی مــی باشــد‬ANSR-L ‫در نــرم افــزار‬
In-structure damping
The viscous damping
In-structure or energy
damping specified
or energyindissipation
dissipation
ANSR-L isadds adds extradamping
Rayleigh
extra dampingwhere
damping to the
to the damping
thedamping inherent
dampinginherent in the
matrix, [C],
in the structura
is constructed
structural
:‫ـد‬
‫ـ‬ ‫آی‬ ‫ـی‬
‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـت‬
‫ـ‬ ‫دس‬ ‫ـه‬
‫ـ‬ ‫ب‬ ]K[ ‫ـختی‬ ‫ـ‬ ‫س‬ ‫ـس‬‫ـ‬ ‫ماتری‬ ‫و‬ ]M[ ‫ـرم‬‫ـ‬ ‫ج‬ ‫ـس‬ ‫ـ‬ ‫ماتری‬ ‫ـب‬‫ـ‬ ‫ترکی‬ ‫از‬ ]C[ ‫ـی‬
‫ـ‬ ‫میرای‬
system. The analysis procedure applies 5% viscous damping to the structure in addition to the dampers, based ‫ـس‬‫ـ‬ ‫ماتری‬
from the
system. Themass matrixprocedure
analysis [M] and stiffness
applies 5% matrix
viscous[K] as damping to the structure in addition to the dampers, based
In-structure
on the assumptiondamping
assumption or energy
underlying most dissipation
seismic codes. adds extra damping to the damping inherent in the structura
codes.
on the underlying most seismic )4-3(
system. The analysis procedure applies 5% viscous damping to the structure in addition to the dampers, based
on the [C] =
assumption α[M] + β [K].................................................................................................................................(4-3)
underlying
The
The viscous
viscous damping
damping specifiedmost
specified in
seismic iscodes.
in ANSR-L
ANSR-L Rayleigh damping
is Rayleigh damping where where the the damping
damping matrix, matrix, [C], [C], isis constructed
constructed
from
from the mass
theα mass matrix
matrix [M] and stiffness
[M] and stiffness matrix [K]
matrix [K] These as
as
where
The viscous β
anddamping
are user-specified
specified in ANSR-L coefficients. is Rayleigh damping two constants where the maydamping
be calculatedmatrix,for [C],two periods o
is constructed
response,‫ـر‬
from the[C]‫ـ‬ T
mass and
‫مقادی‬ T
‫ـوان‬
‫ـ‬ ‫ت‬
matrix
1= α[M] ,
‫ـی‬which
‫ـ‬ ‫م‬
2 + [M] have
.‫ـوند‬
‫ـ‬ ‫ش‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬associated
‫م‬ ‫ـن‬ ‫ـ‬ ‫تعیی‬ ‫ـر‬‫ـ‬
and stiffness matrix [K] as viscous
‫کارب‬ ‫ـط‬ ‫ـ‬ ‫توس‬damping
‫ـه‬‫ـ‬ ‫ک‬ ‫ـند‬ ‫ـ‬ ratios,
‫باش‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫م‬ λ
‫ـی‬ ‫ـ‬ and
‫ضرایب‬ λ β as:
‫و‬ α ‫ـه‬‫ـ‬ ‫رابط‬ ‫ـن‬ ‫ـ‬ ‫ای‬ ‫در‬
ββ [K].................................................................................................................................(4-3)
[K].................................................................................................................................(4-3)
1 2
[C] = α[M] +
‫) کــه بــه ترتیــب مربــوط بــه‬T2 ‫ و‬T1( ‫ایــن دو ضریــب را بــرای دو پریــود مختلــف پاســخ ســازه‬
α[C] (T1λ
=4α[M] + − T2 λ 2 ) coefficients. These two constants may be calculated for two periods of
β1 [K].................................................................................................................................(4-3)
where α
where and
αand= ββ are
are user-specified
user-specified ...................................................................................................................(4-4)
coefficients. These two constants may be calculated for two periods of
2 ‫ مــی باشــند از روابــط زیــر تعییــن‬λ2 ‫ و‬λ1 ‫نســبت هــای میرایــی ویســکوز‬
2 :‫نمــود‬
response, T 1 and T(T
2, which− T )
have associated viscous damping ratios, λ1 and λ2 as:
response, 1 and T2, which have associated viscous damping ratios, λ1 and λ2 as:
where α T
2 1
and β are user-specified coefficients. These two constants may be calculated)4-4( for two periods o
response, T1 and T , which have
(T1λλ 1 −− TT2λλ 2 )) associated viscous damping ratios, λ and λ as:
44 (T
2 1 2

αα == 1 1
(T22 − T22 )
2 2 ...................................................................................................................(4-4)
...................................................................................................................(4-4)
(Tλ2 − −
4 (T T 1T) λ ) )
αβ == T1T2 1(T222 λ1 112−2 T1λ2 2...................................................................................................................(4-4)
...............................................................................................................(4-5)
(T −2 T ) 1(T2 −1 T1 )
2

)4-5(
The use of two T T2(T (T2λλ 1 −−αTTand 1λ 2β, ) allows damping to be specified exactly at two periods. At all period
β == T11Tconstants, 1λ 2 ) ...............................................................................................................(4-5)
betweenβthese
2 2 1

T
two periods
T (T
2
(Tλ22 −− T
(T −T11T)) λ ) ...............................................................................................................(4-5)
the1 damping will be less than specified and for periods outside the range of thes
two periods
β = the damping
1 2 2 2 1 will be greater
1 1 2 than specified. At any period, T, the viscous damping can be
...............................................................................................................(4-5)
calculated as: (T 2
− T 1
)
The use
The use of
of two
two constants,
constants,2 α1and
α and β, β, allows
allows damping
damping to to be be specified
specified exactlyexactly at at two
two periods.
periods. At At allall periods
periods
between these
between these two
two periods
periods the the damping
damping will will bebe less
less than
than specified
specified and and for for periods
periods outside
outside the the range
range of of these
these
The periods
two use λof =two
the
βπ will
aTconstants,
damping α and be β, allowsthan
greater dampingspecified. to be At specified
any exactlyT,atthe
period, twoviscous
periods.damping At all periods
can be
two periods the.‫آورد‬ +
damping .......................................................................................................................................(4-6)
will‫ را‬be greater than specified. At any period, T,
between these
calculated as: 4π
two ‫فراهم می‬
T
periods ‫مختلف‬
the damping ‫پریود‬
will‫دو‬be‫در‬less ‫میرایی‬than ‫دقیق‬ ‫تعیین‬
specified andβfor
‫امکان‬ ‫های‬the
‫ و‬αperiods viscous
‫ثابت‬outside
‫استفاده از‬ damping can be
the range of these
calculated as:
two periods the damping :‫محاسبه شود‬will be ‫زیر‬greater
‫ به شکل‬than ‫می تواند‬ specified.
‫میرایی ویسکوز‬ At any ‫مقدار‬period,
،)T( ‫دلخواه‬T, the ‫پریود‬viscous
‫برای هر‬damping can be
calculated as: aT βπ
Copyright λ = aTThis
λ© =2001. + βπ )4-6( 40
.......................................................................................................................................(4-6)
material must not be copied,
4π + used
reproduced or otherwise
4π T .......................................................................................................................................(4-6)
Twithout the express, written
permissionλof=Holmes βπ
aT Consulting Group.
+ .......................................................................................................................................(4-6)
4π T
Copyright © 2001. This material must not be copied, 40
Copyright ‫ـازه‬
© 2001. This
reproduced or‫سـ‬otherwise
‫ـختی‬ ‫سـ‬material‫جـ‬must
‫ بــه‬not
‫ـرم و‬without
used ‫ـوط‬be
the ‫مربـ‬copied,‫) میرایــی کلــی بــه همــراه مؤلفــه هــای میرای‬4-2( ‫ در شــکل‬40
‫ــی‬written
express,
reproduced or otherwise used without the express, written
permission of Holmes Consulting Group.
Copyright‫©و‬
permission of‫ـه‬2001. This
‫ ثانی‬0.1
‫ـ‬Holmes material
‫پریودهـ‬must
Consulting
‫ـای‬ ‫ در‬λnot‫ـی‬be‫میرایـ‬
Group. ‫ طــوری تنظیــم شــده انــد کــه‬β ‫ و‬α .‫ نشــان داده شــده اســت‬40
copied,
reproduced or otherwise used without the express, written
permission‫ــه‬of Holmes
‫ـی ک‬ ‫در حالـ‬Consulting
،‫ـی شــود‬Group.
‫ میرایــی جرمــی بــا افزایــش پریــود بیشــتر مـ‬.‫ درصــد شــود‬5 ‫ ثانیــه برابــر‬3
، ‫ حداقــل میرایــی اعمــال شــده‬.‫میرایــی مربــوط بــه ســختی بــا افزایــش پریــود کاهــش مــی یابــد‬
 ‫‪ 50‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪60‬‬

‫حــدود ‪ 1.8%‬در پریــود ‪ 0.5‬ثانیــه مــی باشــد‪.‬‬

‫همــان طــوری کــه در شــکل (‪ )4-2‬نشــان داده شــده اســت‪ ،‬میرایــی بــرای پریودهــای کمتــر یــا بیشــتر‬
‫از مقادیــر تعییــن شــده‪ ،‬بــه شــدت افزایــش مــی یابــد‪ .‬پریودهــای بزرگتــر بــه منظــور در نظــر گرفتــن‬
‫امــکان افزایــش پریــود ناشــی از تســلیم شــدگی ســازه و پریودهــای کــم تــر بــرای لحــاظ کمتریــن‬
‫پریودهــای ممکــن پاســخ ســازه مــد نظــر قــرار گرفتــه انــد‪ .‬مقــدار‬
‫حداقــل پریــود حــدود ‪ 5‬تــا ‪ 10‬برابــر گام زمانــی در نظــر گرفتــه مــی شــود‪ .‬بــه عنــوان مثــال‪ ،‬بــرای‬
‫ســازه هــای معمــول و گام زمانــی ‪ 0.01‬ثانیــه مقــدار حداقــل پریــود حــدود ‪ 0.05‬تــا ‪ 0.1‬ثانیــه در‬
‫نظــر گرفتــه مــی شــود‪.‬‬
‫بــه طــور کلــی ضرایــب بــه صــورت مقادیــر اســکالر بــه کار مــی رونــد‪ .‬بدیــن ســبب ضریــب‬
‫یکســانی بــه المــان هــای ماتریــس هــای جــرم و ســختی اعمــال مــی شــود‪ .‬نــرم افــزار ‪ANSR-L‬‬
‫قابلیــت تغییــر دو ضریــب ‪ α‬و ‪ β‬را دارد‪ .‬تعییــن مقادیــر بــرداری {‪ }α‬و {‪ }β‬در ایــن وضعیــت کامـ ً‬
‫ال‬
‫پیچیــده اســت‪ .‬هــر چنــد در ‪ modelA‬بــرای ایــن کار امکاناتــی وجــود دارد‪.‬‬

‫شکل ‪ :4-2‬میرایی رایلی‬

‫میرایی جرمی‬
‫میرایی سختی‬
‫میرایی کل‬
‫میرایی هدف‬
‫میرایی‬

‫دور تناوب(ثانیه)‬

‫‪ 4-3‬مدل ساختمان ‪ 10‬طبقه‬

‫در ایــن بخــش‪ ،‬بــرای انجــام مطالعــات افــت میرایــی از مــدل قــاب صفحــه ای مربــوط بــه ســاختمانی‬
‫‪ 10‬طبقــه (مطابــق شــکل (‪ ))4-3‬اســتفاده شــده اســت‪ .‬ایــن قــاب بــرای ناحیــه ی بــا خطــر لــرزه‬
‫خیــزی کــم طراحــی شــده اســت‪.‬‬
‫‪51‬‬
‫‪5161‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫بــرای طراحــی ســازه‪ ،‬پریــود ســازه برابــر ‪ 3.16‬ثانیــه و ضریــب شــکل پذیــری (‪ )μ‬برابــر بــا ‪3‬‬
‫بــرای طراحــی ســازه‪ ،‬پریــود ســازه برابــر ‪ 3.16‬ثانیــه و ضریــب شــکل پذیــری (‪ )μ‬برابــر بــا ‪3‬‬
‫فــرض شــدند‪ .‬بــا لحــاظ ایــن فرضیــات‪ ،‬ضریــب بــرش پایــه برابــر ‪ 0.024‬بــه دســت مــی آیــد‪.‬‬
‫فــرض شــدند‪ .‬بــا لحــاظ ایــن فرضیــات‪ ،‬ضریــب بــرش پایــه برابــر ‪ 0.024‬بــه دســت مــی آیــد‪.‬‬
‫ایــن ســاختمان در محیــط برنامــه ی ‪ ANSR-L‬بــا اســتفاده از المــان هــای بتنــی بــا رفتــار االســتو‪-‬‬
‫ایــن ســاختمان در محیــط برنامــه ی ‪ ANSR-L‬بــا اســتفاده از المــان هــای بتنــی بــا رفتــار االســتو‪-‬‬
‫پالســتیک کامــل مــدل شــده اســت (بــه راهنمــای کاربــر ‪ ModelA‬نــگاه کنیــد)‪ .‬در شــکل (‪4-‬‬
‫پالســتیک کامــل مــدل شــده اســت (بــه راهنمــای کاربــر ‪ ModelA‬نــگاه کنیــد)‪ .‬در شــکل (‪4-‬‬
‫‪ )4‬منحنــی مربــوط بــه ایــن ســازه نشــان داده شــده اســت‪ .‬حــد ارتجاعــی تقریبــ ًا برابــر ‪0.04‬‬
‫‪ )4‬منحنــی مربــوط بــه ایــن ســازه نشــان داده شــده اســت‪ .‬حــد ارتجاعــی تقریبــ ًا برابــر ‪0.04‬‬
‫مــی باشــد‪ .‬نقطــه ی اوج مقاومــت ســازه تقریبــ ًا معــادل ‪ 0.075‬برابــر وزن ســازه اســت کــه در‬
‫مــی باشــد‪ .‬نقطــه ی اوج مقاومــت ســازه تقریبــ ًا معــادل ‪ 0.075‬برابــر وزن ســازه اســت کــه در‬
‫جابجایــی نســبی برابــر تقریب ـ ًا ‪ 1.75%‬رخ مــی دهــد‪ .‬در ایــن مرحلــه مکانیســمی بــا ســختی منفــی‬
‫جابجایــی نســبی برابــر تقریب ـ ًا ‪ 1.75%‬رخ مــی دهــد‪ .‬در ایــن مرحلــه مکانیســمی بــا ســختی منفــی‬
‫(بــه دلیــل اثــرات ‪ )P-Δ‬پدیــد مــی آیــد‪ .‬در ایــن مرحلــه اگرچــه جابجایــی نســبی متوســط برابــر‬
‫(بــه دلیــل اثــرات ‪ )P-Δ‬پدیــد مــی آیــد‪ .‬در ایــن مرحلــه اگرچــه جابجایــی نســبی متوســط برابــر‬
‫حداکثرـر‬
‫ـتند وو حداکثـ‬
‫ـتند‬
‫متمرکزهســ‬
‫ـیــیمتمرکز هس‬ ‫پایینـ‬
‫پایین‬ ‫ـایــای‬
‫ترازه‬ ‫درـ ًادر‬
‫ترازهـ‬ ‫غالبا غالب‬ ‫جابجایهــا‬
‫ـی هــا‬ ‫جابجایی‬ ‫ـد‪،‬باشامـــا‬
‫ـد‪ ،‬امــا‬ ‫باشـ‬
‫ـی‬ ‫ـدـد می مـ‬
‫درصـ‬
‫‪1.75‬درصـ‬
‫‪1.75‬‬
‫مــی باشــد‪ ،‬امــا جابجایــی هــا غالبـ ًادر ترازهــای پایینــی متمرکزهســتند و حداکثــر‬ ‫‪ 1.75‬درصــد‬
‫جابجایــی نســبی برابــر بــا ‪ 3.09‬درصــد مــی باشــد کــه در طبقــه ی ســوم رخ مــی دهــد‪.‬‬
‫جابجایــی نســبی برابــر بــا ‪ 3.09‬درصــد مــی باشــد کــه در طبقــه ی ســوم رخ مــی دهــد‪.‬‬
‫شکل ‪ :4-3‬مدل مربوط به مطالعات افت میرایی‬
‫شکل ‪ :4-3‬مدل مربوط به مطالعات افت میرایی‬
 ‫‪ 52‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪62‬‬

‫شکل ‪ 4-4‬منحنی پوش آور ساختمان ‪ 10‬طبقه‬

‫تغییرمکان نسبی متوسط طبقه‬

‫‪ 4-4‬تغییرات میرایی‬
‫منحنــی هــای افــت بــرای دو تحلیــل مبنــا و نیــز بــرای ‪ 11‬مقــدار مختلــف میرایــی‪ ،‬تولیــد شــد‪ .‬دو‬
‫تحلیــل مبنــا (کــه بــه ســاختمان بــدون میراگــر مربــوط مــی شــوند) شــامل مــوارد زیــر مــی باشــد‪:‬‬
‫(‪ )1‬ســاختمان بــدون میراگــر بــا المــان هایــی کــه مقاومتشــان طــوری در نظــر گرفتــه شــده اســت‬
‫کــه ســازه تســلیم نشــود‪.‬‬
‫(‪ )2‬ســاختمان بتنــی بــا المــان هایــی کــه بــرای تســلیم ســازه طراحــی شــده انــد‪ .‬تغییــرات میرایــی‬
‫در مــدل دوم از طریــق مــدل المــان تســلیم شــونده در مــدل وارد شــد‪ .‬تغییــرات میرایــی در جــدول‬
‫(‪ )4-1‬ارائــه شــده اســت‪.‬‬
‫بــرای میراگرهــای هیســترتیک فــرض شــده میرایــی از طریــق المــان هــای مهــار قطــری (بــا ســختی‬
‫ثابــت در تمــام طــول آن) ایجــاد مــی شــود‪ .‬انــواع میراگرهــای هیســترتیک و اصطکاکــی (‪ HD‬و ‪)FD‬‬
‫کــه در اینجــا مــورد اســتفاده قــرار گرفتــه انــد‪ ،‬ویژگــی هــای مشــابهی دارنــد‪ ،‬بــا ایــن تفــاوت کــه‬
‫ســختی ارتجاعــی میراگرهــای اصطکاکــی ‪ 10‬برابــر میراگرهــای هیســترتیک مــی باشــد‪.‬‬
‫‪Variations are as listed in Table 4-1. For the hysteretic dampers, it was assumed that damping was provided‬‬
‫‪Variations are as listed in Table 4-1. For the hysteretic dampers, it was assumed that damping was provided‬‬
‫‪by a diagonal brace element with a constant stiffness throughout its length. The hysteretic and friction‬‬
‫‪by a diagonal brace element with a constant stiffness throughout its length. The hysteretic and friction‬‬
‫‪damper types (HD and FD) used similar properties except that the friction damper had the elastic stiffness‬‬
‫‪damper types (HD and FD) used similar properties except that the friction damper had the elastic stiffness‬‬
‫‪increased by a factor of 10.‬‬
‫انرژی ‪53‬‬
‫‪increased‬‬ ‫استهالک‪by a‬‬
‫سازه و‪factor‬‬
‫‪of 10.‬‬
‫میرایی در‬
‫‪5363‬‬

‫‪TABLE 4-1‬‬
‫میرایی‬ ‫‪DAMPER‬‬
‫تغییرات‬ ‫‪VARIATIONS‬‬
‫‪:4-1‬‬ ‫جدول‬
‫‪TABLE 4-1‬‬
‫میرایی‬ ‫‪DAMPER‬‬
‫تغییرات‬ ‫‪VARIATIONS‬‬
‫‪:4-1‬‬ ‫جدول‬
‫‪Name‬‬ ‫‪Damper‬‬ ‫‪Property‬‬ ‫‪Value‬‬ ‫‪Property‬‬ ‫‪Value‬‬
‫‪Name‬‬ ‫‪Damper‬‬ ‫‪Property‬‬ ‫‪Value‬‬ ‫‪Property‬‬ ‫‪Value‬‬
‫‪Type‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪Type‬‬
‫هیچ‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ELASTIC‬‬ ‫‪None‬‬
‫هیچ‬
‫‪ELASTIC‬‬ ‫‪None‬‬
‫هیچ‬
‫‪YIELDING‬‬ ‫‪None‬‬
‫هیچ‬
‫‪YIELDING‬‬ ‫‪None‬‬
‫‪HD 200‬‬ ‫هیسترتیک‬
‫‪Hysteretic‬‬ ‫‪Level‬تسلیم‬
‫‪Yield‬‬ ‫تراز‬ ‫‪200 KN‬‬
‫‪HD 200‬‬ ‫هیسترتیک‬
‫‪Hysteretic‬‬
‫هیسترتیک‬ ‫‪Level‬تسلیم‬
‫‪Yield‬‬
‫تسلیم‬ ‫تراز‬
‫تراز‬ ‫‪200 KN‬‬
‫‪HD 400‬‬ ‫‪Hysteretic‬‬
‫هیسترتیک‬ ‫‪Yield‬‬ ‫‪Level‬‬
‫‪Level‬تسلیم‬
‫تراز‬ ‫‪400 KN‬‬
‫‪HD 400‬‬ ‫‪Hysteretic‬‬ ‫‪Yield‬‬ ‫‪400 KN‬‬
‫‪FD 200‬‬ ‫اصطکاکی‬
‫‪Friction‬‬ ‫‪Level‬تسلیم‬
‫‪Yield‬‬ ‫تراز‬ ‫‪200 KN‬‬
‫‪FD 200‬‬ ‫اصطکاکی‬
‫‪Friction‬‬ ‫‪Level‬تسلیم‬
‫‪Yield‬‬ ‫تراز‬ ‫‪200 KN‬‬
‫‪FD 400‬‬ ‫‪Friction‬‬
‫اصطکاکی‬ ‫‪Yield‬‬
‫تسلیم‬‫‪Level‬‬
‫تراز‬ ‫‪400 KN‬‬
‫‪FD 400‬‬ ‫‪Friction‬‬
‫اصطکاکی‬ ‫‪Yield‬‬ ‫‪Level‬‬
‫تراز تسلیم‬ ‫‪400 KN‬‬

‫‪Copyright © 2001. This material must not be copied,‬‬ ‫‪43‬‬

‫‪Copyright‬‬
‫‪reproduced©or2001.‬‬ ‫‪This material‬‬
‫‪otherwise‬‬ ‫‪must the‬‬
‫‪used without‬‬ ‫‪not express,‬‬
‫‪be copied,‬‬
‫‪written‬‬ ‫‪43‬‬
‫‪reproduced‬‬ ‫‪or Holmes‬‬
‫‪permission of‬‬ ‫‪otherwise‬‬ ‫‪used without‬‬
‫‪Consulting‬‬ ‫‪the express, written‬‬
‫‪Group.‬‬
‫‪permission of Holmes Consulting Group.‬‬

‫میرایی‬
‫افت میرایی‬ ‫های افت‬ ‫منحنی های‬
‫‪ 4-5‬منحنی‬ ‫‪4-5‬‬
‫ـیم‬
‫در شــکل (‪ )4-5‬منحنــی هــای افــت میرایــی بــرای ســاختمان مبنــا و چهــار نــوع میراگــر ترســیم‬
‫ـ‬ ‫ترس‬ ‫ـر‬ ‫ـ‬ ‫میراگ‬ ‫ـوع‬ ‫ـ‬ ‫ن‬ ‫ـار‬‫ـ‬ ‫چه‬ ‫و‬ ‫ـا‬
‫ـ‬ ‫مبن‬ ‫ـاختمان‬ ‫ـ‬ ‫س‬ ‫ـرای‬ ‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫میرای‬ ‫ـت‬ ‫ـ‬ ‫اف‬ ‫ـای‬ ‫ـ‬ ‫ه‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫منحن‬ ‫(‪)4-5‬‬ ‫ـکل‬ ‫ـ‬ ‫ش‬ ‫در‬
‫ـده‬
‫ششـــده اســت‪ .‬در هــر نمــودار‪ ،‬منحنــی هایــی بــرای دو مــورد متفــاوت از هــر نــوع میراگــر ارائــه شــده‬
‫ـ‬ ‫ش‬ ‫ـه‬‫ـ‬ ‫ارائ‬ ‫ـر‬‫ـ‬ ‫میراگ‬ ‫ـوع‬ ‫ـ‬ ‫ن‬ ‫ـر‬‫ـ‬ ‫ه‬ ‫از‬ ‫ـاوت‬ ‫ـ‬ ‫متف‬ ‫ـورد‬ ‫ـ‬ ‫م‬ ‫دو‬ ‫ـرای‬ ‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫های‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫منحن‬ ‫ـودار‪،‬‬ ‫ـ‬ ‫نم‬ ‫ـر‬ ‫ـ‬ ‫ه‬ ‫در‬ ‫ـت‪.‬‬ ‫ـ‬ ‫اس‬ ‫ـده‬
‫(‪ VD‬وو ‪،)VE‬‬
‫‪،)VE‬‬ ‫ـت (‪VD‬‬ ‫اســـت‬ ‫ـته اس‬‫داشـــته‬
‫ـود داش‬
‫وجـــود‬ ‫ـر وج‬ ‫میرگـــر‬
‫ـوع میرگ‬ ‫ـر ننـــوع‬
‫ـرای ههـــر‬
‫ـورد ببـــرای‬‫دو ممـــورد‬ ‫از دو‬ ‫ـش از‬
‫ـه بیبیـــش‬ ‫ـا ککـــه‬
‫جـــا‬
‫ـر ج‬
‫ـت‪ .‬ههـــر‬
‫اســـت‪.‬‬ ‫اس‬
‫ـام‬ ‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫جابجای‬ ‫ـم‬ ‫ـ‬ ‫قائ‬ ‫ـور‬ ‫ـ‬ ‫مح‬ ‫ـا‪،‬‬‫ـ‬ ‫نموداره‬ ‫ـام‬
‫ـ‬ ‫تم‬ ‫در‬ ‫ـد‪.‬‬ ‫ـ‬ ‫ان‬ ‫ـده‬ ‫ـ‬ ‫ش‬ ‫ـم‬ ‫ـ‬ ‫رس‬ ‫ـر‬ ‫ـ‬ ‫مقادی‬ ‫ـن‬ ‫ـ‬ ‫کمتری‬ ‫و‬ ‫ـترین‬ ‫ـ‬ ‫بیش‬ ‫ا‬‫صرفـ ًً‬
‫صرفـا بیشــترین و کمتریــن مقادیــر رســم شــده انــد‪ .‬در تمــام نمودارهــا‪ ،‬محــور قائــم جابجایــی بــام‬
‫ـه‬
‫اولیـــه‬
‫ـی اولی‬‫جابجایـــی‬
‫ـد‪ .‬جابجای‬ ‫دهـــد‪.‬‬
‫ـی ده‬‫ـان ممـــی‬
‫نشـــان‬‫را نش‬‫ـه) را‬
‫ثانیـــه)‬
‫ـب ثانی‬‫(برحســـب‬
‫ـان (برحس‬ ‫زمـــان‬‫ـی زم‬‫افقـــی‬
‫ـور افق‬‫محـــور‬‫ـر) وو مح‬‫متـــر)‬‫ـی مت‬
‫میلـــی‬
‫ـب میل‬
‫حســـب‬ ‫ـر حس‬ ‫(ب(بـــر‬
‫‪20‬‬
‫ـرای ‪20‬‬ ‫آزاد) ببـــرای‬
‫ـاش آزاد)‬
‫ارتعـــاش‬ ‫از ارتع‬ ‫ـی از‬
‫(ناشـــی‬
‫ـخ (ناش‬ ‫پاســـخ‬‫ـت پاس‬‫ـد وو افافـــت‬‫گردیـــد‬
‫ـال گردی‬ ‫اعمـــال‬
‫ـه اعم‬ ‫ثانیـــه‬
‫‪ 20.48‬ثانی‬
‫ـی ‪20.48‬‬ ‫زمانـــی‬
‫ی زمان‬ ‫ـازه ی‬
‫ـی ببـــازه‬ ‫ططـــی‬
‫ـه‬
‫ـر ککـــه‬
‫میراگـــر‬
‫ـازه وو میراگ‬
‫ـخصات سســـازه‬
‫مشـــخصات‬ ‫از مش‬ ‫ـی از‬‫برخـــی‬
‫ـا برخ‬ ‫نمودارهـــا‬
‫ـن نموداره‬ ‫در ایایـــن‬
‫ـد‪ .‬در‬ ‫گردیـــد‪.‬‬
‫ـری گردی‬ ‫گیـــری‬‫ـدازه گی‬
‫ـدی ‪ ،،‬انانـــدازه‬
‫بعـــدی‬‫ی بع‬ ‫ـه ی‬ ‫ثانیـــه‬
‫ثانی‬
‫ـت‪.‬‬ ‫ـ‬ ‫اس‬ ‫ـده‬ ‫ـ‬ ‫ش‬ ‫داده‬ ‫ـان‬ ‫ـ‬ ‫نش‬ ‫ـد‪،‬‬ ‫ـ‬ ‫دارن‬ ‫ـا‬‫ـ‬ ‫ه‬ ‫ـل‬ ‫ـ‬ ‫تحلی‬ ‫ـج‬ ‫ـ‬ ‫نتای‬
‫تأثیــر قابــل مالحظــه بــر پــردازش نتایــج تحلیــل هــا دارنــد‪ ،‬نشــان داده شــده اســت‪.‬‬‫ـردازش‬ ‫ـ‬ ‫پ‬ ‫ـر‬ ‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـه‬‫ـ‬ ‫مالحظ‬ ‫ـل‬ ‫ـ‬ ‫قاب‬ ‫ـر‬‫ـ‬ ‫تأثی‬
‫ـای‬
‫ـی‪ ،‬جابجایــی هــای‬
‫ـ‬ ‫ه‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫جابجای‬ ‫منحنـــی‪،‬‬
‫ـن منحن‬ ‫در ایایـــن‬
‫ـد‪ .‬در‬‫کنـــد‪.‬‬‫ـی کن‬
‫ـد ممـــی‬‫تولیـــد‬
‫را تولی‬ ‫ـیک را‬
‫کالســـیک‬ ‫ـت کالس‬ ‫ـی افافـــت‬‫منحنـــی‬
‫ـتیک منحن‬‫االســـتیک‬ ‫ی االس‬‫ـازه ی‬
‫سســـازه‬
‫ـد‪.‬‬
‫کننـــد‪.‬‬
‫ـی کنن‬ ‫ـل ممـــی‬
‫میـــل‬‫ـر می‬
‫صفـــر‬
‫ـمت صف‬ ‫ـه سســـمت‬ ‫ـی ببـــه‬
‫متوالـــی‬
‫ـای متوال‬
‫ـیکل ههـــای‬‫ـه سســـیکل‬ ‫ـوط ببـــه‬
‫مربـــوط‬ ‫مرب‬
‫ـی‬
‫‪ --‬وقتــی امــکان تســلیم وجــود داشــته باشــد‪ ،‬افــت جابجایــی بــه ســمت مقــدار صفــر همگــرا نمــی‬
‫ـ‬ ‫نم‬ ‫ـرا‬‫ـ‬ ‫همگ‬ ‫ـر‬‫ـ‬ ‫صف‬ ‫ـدار‬ ‫ـ‬ ‫مق‬ ‫ـمت‬ ‫ـ‬ ‫س‬ ‫ـه‬‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـی‬‫ـ‬ ‫جابجای‬ ‫ـت‬ ‫ـ‬ ‫اف‬ ‫ـد‪،‬‬ ‫ـ‬ ‫باش‬ ‫ـته‬ ‫ـ‬ ‫داش‬ ‫ـود‬ ‫ـ‬ ‫وج‬ ‫ـلیم‬ ‫ـ‬ ‫تس‬ ‫ـکان‬ ‫ـ‬ ‫ام‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫وقت‬
‫ـدود‪50‬‬
‫حـــدود‪50‬‬ ‫(در ح‬
‫ای (در‬‫ـازه ای‬
‫ـای سســـازه‬‫ـان ههـــای‬
‫المـــان‬
‫ـدگی الم‬
‫ـلیم ششـــدگی‬ ‫تســـلیم‬
‫از تس‬ ‫ـی از‬
‫ناشـــی‬‫ـدگار ناش‬
‫مانـــدگار‬ ‫ـی مان‬
‫جابجایـــی‬
‫ـدار جابجای‬ ‫مقـــدار‬‫ـرا مق‬
‫زیـــرا‬
‫ـود‪ ،‬زی‬‫ششـــود‪،‬‬
‫ـد‪.‬‬
‫ـی آیآیـــد‪.‬‬
‫ـود ممـــی‬
‫وجـــود‬
‫ـه وج‬
‫ـر) ببـــه‬
‫میلیمتـــر)‬
‫میلیمت‬
‫را‬
‫‪ --‬هیــچ یــک از میراگرهــا نیــروی کافــی بــرای بازگردانــدن ایــن مقــدار از جابجایــی مانــدگار را‬
‫مانــدگار‬ ‫جابجایــی‬ ‫از‬ ‫مقــدار‬ ‫ایــن‬ ‫بازگردانــدن‬ ‫بــرای‬ ‫کافــی‬ ‫نیــروی‬ ‫میراگرهــا‬ ‫از‬ ‫یــک‬ ‫هیــچ‬
‫ـوارد‬
‫ـر ممـــوارد‬
‫اکثـــر‬
‫در اکث‬
‫ـا در‬
‫ـد‪ ،‬امامـــا‬
‫دهنـــد‪،‬‬
‫ـی دهن‬
‫ـر ممـــی‬
‫تغییـــر‬
‫را تغیی‬
‫ـا را‬
‫ـی ههـــا‬
‫جابجایـــی‬
‫ـش جابجای‬ ‫کاهـــش‬
‫ـرعت کاه‬
‫ـا سســـرعت‬
‫میراگرهـــا‬
‫ی میراگره‬‫ـه ی‬
‫همـــه‬
‫ـد‪ .‬هم‬
‫ندارنـــد‪.‬‬
‫ندارن‬
‫ـود‪.‬‬
‫ـد ببـــود‪.‬‬
‫خواهـــد‬
‫ـر خواه‬
‫غیرصفـــر‬
‫ـداری غیرصف‬
‫مقـــداری‬
‫ـی مق‬
‫همگرایـــی‬
‫ی همگرای‬ ‫ـه ی‬
‫نقطـــه‬
‫نقط‬
 ‫‪ 54‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪64‬‬

‫‪ -‬دو میراگــر نــوع ‪ HD‬نــرخ یکســانی از افــت را تأمیــن مــی کننــد‪ ،‬امــا پریودهــای مختلفــی ایجــاد‬
‫مــی کننــد‪ .‬دلیــل ایــن تفــاوت اختــالف در ســختی االســتیک مــی باشــد‪ .‬ســختی االســتیک رابطــه ی‬
‫مســتقیم بــا نیــروی میراگــر دارد‪ .‬میراگــری کــه دارای تــراز تســلیم باالتــری باشــد‪ ،‬ســختی بیشــتری‬
‫دارد و پریــود کمتــری را نتیجــه مــی دهــد‪.‬‬
‫‪ -‬میراگرهــای ‪ FD‬باعــث کاهــش ســریع در مقادیــر اولیــه ی جابجایــی مــی شــوند امــا در ادامــه‪،‬‬
‫ارتعاشــات بــا پریــود کاهــش یافتــه ادامــه مــی یابنــد‪ .‬ماننــد میراگرهــای ‪ ،HD‬پریــود مربــوط بــه‬
‫میراگــری کــه دارای تــراز تســلیم باالتــری مــی باشــد‪ ،‬مقــدار کمتــری دارد‪.‬‬
‫‪ -‬بــدون توجــه بــه تــراز میرایــی‪ ،‬میراگرهــای ‪ VD‬پریــود مشــابهی دارنــد‪ .‬تفــاوت بیــن دو میراگــر‪،‬‬
‫تنهــا ســرعت کاهــش دامنــه مــی باشــد‪ .‬میراگرهــای ‪ VE‬وابســتگی کمــی بــه پریــود دارنــد‪ .‬ایــن‬
‫وابســتگی بــه دلیــل اختــالف در میــزان ســختی مــی باشــد‪ ،‬امــا ایــن تفــاوت در مقایســه بــا میراگرهای‬
‫‪ HD‬و ‪ FD‬کمتــر جلــوه مــی کنــد‪.‬‬
‫شکل ‪ 4-5‬منحنی های افت میرایی‬

‫ارتجاعی (االستیک)‬
‫(تسلیم شونده)‬
‫‪55‬‬
‫‪65‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫‪ 4-6‬ارزیابی مقدار میرایی‬

‫بــرای تعییــن مقــدار میرایــی از نمودارهــای افــت‪ ،‬فرآینــدی دو مرحلــه ای مــورد اســتفاده قــرار مــی‬
‫گیــرد کــه شــامل مراحــل زیــر مــی باشــد‪:‬‬
‫محاسبه ی مقدار میرایی با استفاده از نمودار لگاریتمی کاهش دامنه‪.‬‬
‫‪ -‬بــرای ایــن منظــور مقادیــر جابجایــی مربــوط بــه نقــاط اوج متوالــی (مثبــت و منفــی) تعییــن شــده‬
‫و از رابطــه ی (‪ )4-1‬اســتفاده مــی شــود‪.‬‬
‫‪ -‬بــا اســتفاده از رابطــه ی (‪ ،)4-2‬یــک منحنــی ســاده از روی منحنــی افــت عبــور داده مــی شــود‪.‬‬
‫اکثــر میراگرهــا‪ ،‬میرایــی ثابتــی تولیــد نمــی کننــد‪ .‬از ایــن رو بــرای ارائــه ی ایــن منحنــی از قضــاوت‬
‫مهندســی اســتفاده شــده اســت‪.‬‬
‫منحنــی عبــوری از طریــق اضافــه نمــودن مقــدار جابجایــی متوســط بــه مقادیــر مثبــت و منفــی منحنــی‬
‫جابجایــی‪ ،‬تنظیــم مــی گردد‪.‬‬

‫‪ 4-6-1‬سازه بدون میراگر‬

‫خالصــه ای از محاســبات میرایــی بــرای ســازه ی بــدون میراگــر در ناحیــه ی پاســخ االســتیک و‬
‫پاســخ تســلیم ســازه در جــدول (‪ )4-2‬ارائــه شــده اســت‪ .‬بیــن ایــن دو مــورد تفــاوت اندکــی وجــود‬
‫دارد‪ ،‬بــه طــوری کــه میرایــی از ‪ 6.7‬درصــد در ســیکل اول بــه ‪ 4.4‬درصــد در چهارمیــن ســیکل‬
‫کاهــش مــی یابــد‪ .‬میرایــی هــدف ‪ 5‬درصــد در نظــر گرفتــه شــده اســت‪.‬‬
‫منحنــی پاســخ االســتیک ســازه‪ ،‬همــراه بــا منحنــی پاســخ کاهــش یافتــه بــا میرایــی ‪ 6‬درصــد‪ ،‬در‬
‫شــکل (‪ )4-6‬نشــان داده شــده اســت‪ .‬ایــن منحنــی هــا ســازگاری منطقــی دارنــد‪.‬‬
‫میرایــی واقعــی (‪ 6‬درصــد) از مقــدار میرایــی هــدف (‪ 5‬درصــد) بیشــتر اســت‪ ،‬زیــرا در فرآینــد تحلیــل‬
‫از انتگــرال گیــری گام بــه گام اســتفاده مــی شــود و در نتیجــه راه حــل نــه بــه شــکل بســته (‪closed‬‬
‫‪ )form‬بلکــه بــه شــکل نتگــرال گیــری عــددی مــی باشــد‪ .‬همانطــور کــه در بخــش (‪ )3-2‬مــورد‬
‫اشــاره قــرار گرفــت‪ ،‬مشــخصات مربــوط بــه میراگــر رایلــی‪ ،‬دقیــق نمــی باشــد‪ .‬عواملــی نظیــر گام‬
‫هــای زمانــی مجــزا‪ ،‬مقادیــر بــزرگ خروجــی هــا و تغییــر در پریــود (کــه ناشــی از اثــرات ‪P-Delta‬‬
‫مــی باشــد) بــه شــکلی هســتند کــه وجــود یــک رابطــه ی دقیــق بیــن میرایــی هــدف و میرایــی واقعــی‬
‫مــورد انتظــار نیســت‪.‬‬
 ‫‪ 56‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪ 56‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪66‬‬

‫جدول ‪ :4-2‬میرایی در سازه بدون میراگر‬

‫جدول ‪ :4-2‬میرایی در سازه بدون میراگر‬
‫حداکثر‬ ‫االستیک‬ ‫تسلیم شونده‬
‫حداکثر‬ ‫میرایی االستیکپریود‬ ‫پریود‬
‫میرایی تسلیم شونده‬
‫مثبت‬ ‫پریود‬ ‫میرایی‬ ‫پریود‬ ‫میرایی‬
‫مثبت‬

‫منفی‬
‫منفی‬

‫تشــابه بیــن مــوارد االســتیک و تســلیم شــونده غیرمنتظــره بــود‪ ،‬زیــرا اصــوالً تســلیم شــدن همــراه بــا‬
‫ـا‬ ‫تشــابه بیــن مــوارد االســتیک و تســلیم شــونده غیرمنتظــره بــود‪ ،‬زیــرا اصــوالً‬
‫ـراه ببـــه‬‫ـدن همـ‬
‫توجــه‬ ‫ـت‪.‬ـ بــا‬
‫ـلیم ش‬
‫ـترـاسـ‬
‫بیشـتس‬ ‫اســتهالک انــرژی مــی باشــد و ایــن اســتهالک منطبــق بــر ایجــاد میرایــی‬
‫ـه‬ ‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـه‬
‫ـ‬ ‫توج‬ ‫ـا‬
‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـت‪.‬‬‫ـ‬ ‫اس‬ ‫ـتر‬
‫ـ‬
‫ـازه ی ارتجاعــی‪ ،‬در مــی یابیــم‬‫بیش‬ ‫ـی‬
‫میرایـ‬
‫ـادــا سـ‬
‫ـلیمـرشـایجـ‬
‫ـده ب‬ ‫ـق بـ‬‫منطبـ‬
‫تسـ‬ ‫ـتهالک ی‬
‫ـخـ ســازه‬
‫پاسـاس‬
‫یـدبیـوـنایــن‬
‫ـیــهباشـ‬
‫ـرژی مـ‬
‫مقایس‬ ‫ـتهالک انـ‬
‫(‪ )4-5‬و‬ ‫شاســـکل‬
‫ـم‬
‫ـیکلیابیـ‬
‫اول‬ ‫در مســـی‬
‫ـی‪،‬ــم‬ ‫ارتجاعـ‬
‫در نی‬ ‫ی شــده‬ ‫ـازهـلیم‬
‫ـازهـایسـتسـ‬
‫ـده بـ‬
‫ـلیمـتشـسـ‬
‫ی تسـ‬
‫بازگشـ‬ ‫ـازه ی‬
‫دامنــه‬ ‫ـخ سـ‬ ‫پاسـ‬
‫ـده‪،‬‬ ‫ـاریاعمبیـــن‬
‫ـال شـ‬ ‫مقایسبـــه‬ ‫(‪ )4-5‬و‬
‫برداشــتن‬ ‫ـکلــد از‬
‫کشـــه بع‬
‫اول‬
‫ـیکلـتیک‬
‫ـازهـمیسـاالسـ‬
‫درـ نیـ‬
‫ـرـدهاز س‬
‫باالتـشـ‬
‫ـدیــلیم‬
‫ـازه بعیـ تس‬
‫ـتمثبســـت‬
‫بازگشـ‬
‫اوج‬ ‫دامنـاــهنقطیــه ی‬ ‫ـده‪،‬‬
‫ـد امـ‬ ‫ـی شـ‬
‫باشـ‬ ‫اعممـــال‬ ‫االســـار‬
‫ـتیک‬ ‫برداشیــتن ب‬
‫ـد سازــازه‬
‫ـهــربعـاز‬
‫کـ‬
‫کمت‬
‫ـرد‪.‬ی االســتیک مــی باشــد امــا نقطــه ی اوج مثبــت بعــدی باالتــر از ســازه ی االســتیک‬
‫ـازه‬
‫ـرارـرمـازـیسـگیـ‬
‫کمتـ‬
‫قـ‬
‫(‪ )4-7‬تاریخچــه زمانــی لنگرهــای تیــر در کنــار مقادیــر حداکثــر چرخــش پالســتیک و‬ ‫ـی گیــرد‪.‬‬
‫ـرارـمـ‬
‫ـکل‬ ‫قـ‬
‫در ش‬
‫ـلیمو‬
‫ـتیک‬
‫ـرـتسـ‬
‫پالس‬
‫ـشلنگـ‬
‫چرخ بـــه‬ ‫حداکثــر‬
‫ـذاری‪ ،‬تیــر‬ ‫اولــربارگـ‬
‫ـازمقادی‬
‫ـار‬
‫کنـفـ‬
‫در در‬ ‫ـای تیاســـر‬
‫ـت‪.‬‬ ‫لنگرهشـــده‬
‫ـی داده‬
‫زمانـــان‬ ‫تاریخچتیـــه‬
‫ـر نش‬ ‫ـکل (‪)4-7‬‬
‫لنگر‪-‬چرخــش‬ ‫درـ شـ‬
‫ـودار‬ ‫نم‬
‫ـلیم‬‫ـارـر تسـ‬
‫اعمالــی‬ ‫لنگـ‬
‫ـی بکـــهـه بـ‬
‫زمانتیـــر‬
‫ـذاری‪،‬‬
‫بارگـکنــد‪.‬‬
‫اولمــی‬ ‫در فــاز‬
‫تجربــه‬ ‫ـت‪.‬‬
‫ـان را‬ ‫ـده اسـ‬
‫رادیـ‬ ‫داده شـ‬
‫‪0.008‬‬ ‫ـکلیــان‬
‫برابــر‬ ‫ـر نش‬
‫تغییرشــ‬
‫لنگر‪-‬چرخوــش تی‬
‫ـودارــی رســد‬
‫نمـــود م‬
‫خ‬
‫ـی‬‫ـ‬ ‫اعمال‬ ‫ـار‬
‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـه‬‫ـ‬ ‫ک‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫زمان‬ ‫ـد‪.‬‬‫ـ‬‫کن‬ ‫ـی‬‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـه‬‫ـ‬‫تجرب‬ ‫را‬ ‫ـان‬
‫ـ‬ ‫رادی‬ ‫‪0.008‬‬ ‫ـر‬‫ـ‬ ‫براب‬ ‫ـکلی‬
‫ـ‬ ‫تغییرش‬ ‫و‬ ‫ـد‬
‫رهــا مــی شــود‪ ،‬لنگــر تیــر کاهــش مــی یابــد امــا بــه مقــدار ظرفیــت لنگــر منفــی نمــی رســد‪.‬‬‫ـ‬ ‫رس‬ ‫ـی‬
‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـود‬ ‫ـ‬ ‫خ‬
‫ـد‪.‬‬
‫رســث‬ ‫ـاشنمــی‬
‫آزاد باعـ‬ ‫منفـــی‬
‫ـر ارتع‬
‫لنگــر‬
‫ـتدیگـ‬ ‫ظرفیـ‬
‫ـارت‬‫ـدار عبـ‬
‫مقـ بــه‬
‫نیسـهــت‪.‬‬
‫ـتهـا بـ‬
‫بسـامـ‬
‫یابــد‬
‫ـیـکل‬
‫دارایمـشـ‬
‫کاهــش‬
‫ـرـیس‬
‫ـود‪،‬یلنگــر تیـ‬
‫هیسترسـ‬ ‫ـی شـ‬
‫حلقــه‬ ‫بنابرایـمـ‬
‫ـن‪،‬‬ ‫رهــا‬
‫ـث‬
‫باعـــش‬
‫آزادافزای‬
‫ـاشـث‬
‫ـلـباعـ‬
‫ـنــرعمـارتع‬
‫ـارتایـدیگ‬
‫ـاشعبـکنــد‪.‬‬
‫ارتعـبــه‬
‫ـتیکــت‪.‬‬
‫ـته نیس‬ ‫ـار بسـ‬
‫االسـ‬ ‫ـکل‬ ‫ی شـ‬
‫رفتـ‬ ‫دارای‬ ‫ـیس‬
‫ـدوده‬ ‫هیسترسـ‬
‫محـ‬ ‫ـانیتیــر در‬
‫المـــه‬
‫ـودحلق‬
‫ـن‪،‬‬
‫بنابرایـشـ‬
‫مــی‬
‫محــدوده ی رفتــار االســتیک ارتعــاش کنــد‪ .‬ایــن عمــل باعــث افزایــش‬
‫درـود‪.‬‬
‫ـر شـ‬
‫ـاننمتیــ‬
‫ـی‬ ‫المـ‬
‫ـتم‬ ‫ـیــود‬
‫سیسـ‬ ‫میرایـش‬
‫مــی‬
‫میرایــی سیســتم نمــی شــود‪.‬‬

‫مــواردی از ایــن قبیــل کــه در آن المــان تســلیم شــونده انــرژی کافــی بــرای معکــوس کــردن عالمــت‬
‫ـت‬
‫عالمـــای‬ ‫ـهـردن‬
‫میراگره‬ ‫ـوس بکــ‬
‫مربـــوط‬
‫ـیمعک‬
‫ـرای‬‫ـی بـ‬
‫میرایـ‬ ‫ـرژی کافـ‬
‫آوردن‬ ‫ـونده انـ‬
‫دســت‬ ‫ـلیم شـ‬
‫ـرای بــه‬ ‫ـانشـتسـ‬
‫ـده بـ‬ ‫المـ‬
‫ـام‬‫ـایآنانجـ‬
‫ـالشــههـدر‬
‫قبیـــل ک‬ ‫ـواردیرا نازـایــن‬
‫ـدارد‪ ،‬ت‬ ‫مـ‬
‫تســلیم‬
‫میراگرهــای‬
‫ـاختهــهاســت‪.‬‬
‫ـوط ب‬
‫مربـسـ‬
‫ـیرو‬
‫میرایـــه‬ ‫آوردن‬
‫ـکل روب‬ ‫ـت مشـ‬
‫ـتدسراـبــا‬
‫ـرایافبـــه‬
‫ـده بهـــای‬
‫منحنشـــی‬
‫ـقــام‬
‫طریـانج‬
‫ـی هازــای‬
‫ـالش‬‫ـدارد‪ ،‬تـ‬
‫اصطکاکـ‬ ‫ـترتیکـ و‬
‫ـلیم را ن‬
‫تسـ‬
‫هیسـ‬
‫هیســترتیک و اصطکاکــی از طریــق منحنــی هــای افــت را بــا مشــکل روبــه رو ســاخته اســت‪.‬‬
‫‪57‬‬
‫‪67‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫شکل ‪ 4-6‬منحنی افت برای سازه بدون میراگر‬

‫میرایی ارتجاعی (االستیک)‬

‫شکل ‪ :4-7‬لنگرهای تیر‬

‫لنگر تسلیم مثبت‬

‫منفی‬
‫لنگر‬
‫دوران‬

‫‪ 4-6-2‬میراگرهای هیسترتیک‬
‫میراگرهــای هیســترتیک در ســیکل اول میرایــی حــدود ‪ 8‬درصــد را تأمیــن مــی کننــد‪ .‬ایــن مقــدار‬
‫در ســیکل هــای بعــدی بــه ‪ 4‬تــا ‪ 5‬درصــد کاهــش مــی یابــد‪.‬‬
‫شــکل (‪ )4-8‬نشــان مــی دهــد منحنــی مربــوط بــه میرایــی ‪ 8‬درصــد بــر ســیکل هــای اول منحنــی‬
‫پاســخ ســازه منطبــق مــی باشــد‪ ،‬امــا در ســیکل هــای بعــدی نســبت بــه منحنــی پاســخ‪ ،‬مقادیــر‬
‫بیشــتری را تخمیــن مــی زنــد‪ .‬بــه دلیــل کاهــش ســختی االســتیک میراگــر‪ ،‬پریــود پاســخ ســازه‬
‫از مقــدار ‪ 3‬ثانیــه بــرای ســازه ی االســتیک (ســیکل هــای ابتدایــی) بــه ‪ 2.6‬ثانیــه در ســیکل هــای‬
‫بعــدی بــرای ‪ HD200‬و ‪ 2.3‬ثانیــه بــرای ‪ HD 400‬کاهــش مــی یابــد‪ .‬فــرض مــی شــود پیکربنــدی‬
‫میراگرهــا بــه شــکل مهارهــای قطــری باشــد‪ .‬در یــان صــورت ســختی متناســب بــا مقاومــت تســلیم‬
‫خواهــد بــود‪.‬‬
 ‫‪ 58‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪68‬‬

‫میــزان افتــی کــه در ســیکل اول رخ مــی دهــد ناشــی از نوســان اولیــه مــی باشــد امــا در ســیکل هــای‬
‫بعــدی‪ ،‬میراگــر بــه صــورت االســتیک و خطــی عمــل مــی کنــد‪ .‬بــه همیــن ســبب‪ ،‬میرایــی بــه میرایــی‬
‫مربــوط بــه ســازه ی االســتیک نزدیــک مــی شــود‪.‬‬
‫بــرای تمامــی مــدل هــا ضرایــب میرایــی رایلــی یکســان نــگاه داشــته شــده انــد‪ .‬بــا کاهــش میرایــی‬
‫از ‪ 3.02‬بــه ‪ 2.3‬ثانیــه (بــرای ‪ ،)HD 400‬میرایــی تأمیــن شــده کمتــر از مقــدار هــدف (‪ 5‬درصــد)‬
‫خواهــد بــود (شــکل را ببینیــد)‪.‬‬
‫‪TABLE 4-3 HYSTERETIC DAMPERS‬‬
‫جدول ‪ :4-3‬میراگرهای هیسترتیک‬
‫‪Peak‬‬ ‫‪HD 200‬‬ ‫‪HD 400‬‬
‫حداکثر‬
‫‪Period‬‬ ‫‪Damping‬‬ ‫‪Period‬‬ ‫‪Damping‬‬
‫پریود‬ ‫میرایی‬ ‫پریود‬ ‫میرایی‬
‫‪Positive‬‬
‫مثبت‬
‫‪1‬‬ ‫‪2.53‬‬ ‫‪8.50%‬‬ ‫‪2.25‬‬ ‫‪8.25%‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2.59‬‬ ‫‪4.75%‬‬ ‫‪2.31‬‬ ‫‪4.17%‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2.58‬‬ ‫‪5.33%‬‬ ‫‪2.25‬‬ ‫‪4.19%‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪2.68‬‬ ‫‪4.35%‬‬ ‫‪2.34‬‬ ‫‪4.71%‬‬

‫‪Negative‬‬
‫‪1‬‬
‫منفی‬ ‫‪2.60‬‬ ‫‪5.57%‬‬ ‫‪2.28‬‬ ‫‪4.66%‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2.54‬‬ ‫‪4.81%‬‬ ‫‪2.29‬‬ ‫‪3.82%‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2.67‬‬ ‫‪4.94%‬‬ ‫‪2.26‬‬ ‫‪4.55%‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪2.65‬‬ ‫‪3.90%‬‬ ‫‪2.39‬‬ ‫‪4.01%‬‬

‫شکل ‪ :4-8‬منحنی افت میراگرهای هیسترتیک‬

‫‪FIGURE 4-8 HYSTERETIC DAMPERS FITTED DECAY CURVE‬‬

‫‪HD 400 Damping 8.00%‬‬

‫‪250‬‬
‫‪200‬‬

‫‪150‬‬
‫‪100‬‬
‫‪50‬‬
‫‪0‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪40‬‬
‫‪-50‬‬
‫‪-100‬‬
‫‪59‬‬
‫‪69‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫‪ :4-6-3‬میراگرهای اصطکاکی‬
‫میراگرهــای اصطکاکــی در ســیکل اول تحریــک‪ ،‬میرایــی بســیار زیــادی تولیــد مــی کننــد (بیــش از‬
‫‪ 30‬درصــد)‪ ،‬امــا ایــن میــزان در ســیکل هــای بعــدی بــه ‪ 2.5‬تــا ‪ 4‬درصــد کاهــش مــی یابــد (جــدول‬
‫(‪ )4-4‬را ببینیــد)‪.‬‬
‫نمــودار شــکل (‪ )4-9‬نشــان مــی دهــد منحنــی افــت مربــوط بــه میرایــی ‪ 22‬درصــد‪ ،‬تقریبـ ًا بــر اولیــن‬
‫ســیکل منطبــق مــی باشــد‪ ،‬امــا مقادیــر میرایــی در ســیکل هــای بعــدی ارتعــاش آزاد‪ ،‬دســت بــاال‬
‫تخمیــن زده مــی شــود‪ .‬بــه دلیــل ســختی زیــاد میراگرهــای اصطکاکــی‪ ،‬پریــود پاســخ کــم اســت‪.‬‬
‫پریــود االســتیک ســازه برابــر ‪ 3‬ثانیــه مــی باشــد‪ .‬مقــدار پریــود بــرای میراگــر ‪ FE 200‬بــه ‪ 1.8‬ثانیــه‬
‫و بــرای ‪ HD 400‬بــه ‪ 1.45‬ثانیــه کاهــش مــی یابــد‪ .‬دلیــل ایــن موضــوع اســتفاده از میراگرهایــی بــا‬
‫ســختی االســتیک زیــاد بــرای اســتهالک مقــدار زیــاد انــرژی هیســترتیک مــی باشــد‪.‬‬
‫در ایــن مــورد نیــز افــت زیــادی در ســیکل اول رخ مــی دهــد کــه ناشــی از نوســان هیســترتیک مــی‬
‫باشــد‪ ،‬امــا در ســیکل هــای بعــدی رفتــار میراگــر بــه صــورت ارتجاعــی خطــی بــوده و میرایــی‬
‫دوبــاره بــه مقــدار مربــوط بــه حالــت االســتیک ســازه بــاز مــی گــردد‪ .‬کاهــش پریــود طــوری اســت‬
‫کــه بــرای مــدل االســتیک‪ ،‬میرایــی بــه دســت آمــده از ضرایــب رایلــی بســیار کمتــر از ‪ 5‬درصــد‬
‫خواهــد بــود‪.‬‬
‫جدول ‪ :4-4‬میراگرهای اصطکاکی‬

‫حداکثر‬
‫پریود‬ ‫میرایی‬ ‫پریود‬ ‫میرایی‬
‫مثبت‬

‫منفی‬
 ‫‪Negative‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1.88‬‬ ‫‪16.72%‬‬ ‫‪1.45‬‬ ‫‪2.66%‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1.80‬‬ ‫‪2.79%‬‬ ‫‪1.46‬‬ ‫‪2.66%‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1.77‬‬ ‫‪2.58%‬‬ ‫‪1.46‬‬ ‫‪2.42%‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪1.76‬‬ ‫‪2.59%‬‬ ‫‪1.46‬‬
‫فعال در برابر زلزله‬‫‪2.24%‬‬ ‫‪ 60‬طراحی میراگرهای غیر‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪70‬‬

‫اصطکالی‬ ‫میراگرهای‬
‫‪FIGURE 4-9‬‬ ‫برای‪FRICTION‬‬ ‫منحنی‪ F‬افت‬
‫‪DAMPERS‬‬ ‫شکل‪:4-9C‬‬
‫‪ITTED DECAY‬‬ ‫‪URVE‬‬

‫‪FD 400 Damping 22.00%‬‬

‫‪250‬‬

‫‪200‬‬

‫‪150‬‬

‫‪100‬‬

‫‪50‬‬

‫‪0‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪40‬‬
‫‪-50‬‬

‫‪Copyright © 2001. This material must not be copied,‬‬

‫میراگرهای ویسکوز‬
‫‪49‬‬
‫‪4-6‬‬
‫‪reproduced or otherwise used without the express, written‬‬
‫مختلــف میراگرهــای ویســکوز در جــدول (‪)4-5‬‬
‫‪permission of Holmes Consulting Group.‬‬
‫نتایــج بــه دســت آمــده بــرای چهــار پیکربنــدی‬
‫نشــان داده شــده اســت‪ .‬ایــن نتایــج بیانگــر اختــالف زیــاد بیــن میراگرهــای ویســکوز و میراگرهــای‬
‫هیســترتیک مــی باشــد‪ .‬بــرای میراگرهــای ویســکوز نتایــج زیــر قابــل اســتنتاج مــی باشــد‪:‬‬
‫بــرای ایــن میراگرهــا پریــود اساس ـ ًا مســتقل از ســیکل ارتعــاش مــی باشــند و بــا افزایــش ضریــب‬
‫میرایــی تنهــا اندکــی افزایــش مــی یابــد‪ .‬ایــن موضــوع بــا توجــه بــه رابطــه ی (‪ )2-1‬قابــل پیــش‬
‫بینــی مــی باشــد‪.‬‬
‫میرایــی در هــر ســیکل ثابــت مــی باشــد‪ .‬همانطــور کــه در شــکل (‪ )4-10‬نشــان داده شــده‪ ،‬مــی تــوان‬
‫منحنــی افــت را بــرای انطبــاق بــا کاهــش میرایــی در تمــام ســیکل هــا تنظیــم نمــود‪ .‬در ایــن نمودارهــا‬
‫چنــد رفتــار غیرمعمــول نیــز قابــل مشــاهده مــی باشــد‪ .‬بــه طــور مثــال‪ ،‬مــی تــوان بــه میراگــر ‪VD‬‬
‫‪ 5000‬در ســیکل چهــارم اشــاره نمــود‪ .‬ایــن بــی نظمــی هــا بــه مســائل عــددی مربــوط مــی شــود‪ .‬ایــن‬
‫مشــکالت عــددی زمانــی رخ مــی دهــد کــه جابجایــی بــه ســمت صفــر نزدیــک شــود‪.‬‬
‫زمانــی کــه ضریــب میرایــی از ‪ 1000‬بــه ســمت ‪ 5000‬افزایــش مــی یابــد‪ ،‬میرایــی متوســط نیــز از‬
‫‪ 8‬درصــد بــه ‪ 17‬درصــد افزایــش مــی یابــد‪ .‬ایــن نتایــج نشــان مــی دهــد کــه بــا افزایــش ضریــب‬
‫میرایــی‪ ،‬مقــدار میرایــی افزایــش مــی یابــد امــا ســرعت افزایــش آن کمتــر از ســرعت افزایــش ضریــب‬
‫میرایــی مــی باشــد‪ .‬بخشــی از ایــن موضــوع بــه دلیــل ایــن اســت کــه ســرعت متناســب بــا جابجایــی‬
‫اســت و بــا توجــه بــه اینکــه افزایــش ضریــب ‪ C‬باعــث کاهــش میــزان جابجایــی هــا مــی شــود‪،‬‬
‫طبیعت ـ ًا باعــث کاهــش ســرعت و میرایــی مــی شــود‪.‬‬
 ‫‪61‬‬
‫‪61‬‬
‫‪61‬‬
‫‪71‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬ ‫ویسکوز‬
‫میراگرهای ویسکوز‬
‫‪ :4-5‬میراگرهای‬
‫جدول ‪:4-5‬‬
‫جدول‬
‫جدول ‪ :4-5‬میراگرهای ویسکوز‬
‫حداکثر‬
‫حداکثر‬
‫پریود‬ ‫میرایی‬ ‫پریود‬ ‫میرایی‬ ‫پریود‬
‫پریود‬ ‫میرایی‬
‫میرایی‬ ‫پریود‬ ‫میرایی‬
‫پریود‬ ‫میرایی‬ ‫پریود‬ ‫میرایی‬ ‫پریود‬ ‫میرایی‬
‫مثبت‬
‫حداکثر‬
‫مثبت‬
‫پریود‬ ‫میرایی‬ ‫پریود‬ ‫میرایی‬ ‫پریود‬ ‫میرایی‬ ‫پریود‬ ‫میرایی‬
‫مثبت‬

‫منفی‬
‫منفی‬
‫منفی‬

‫ویسکوز‬
‫میراگرهای ویسکوز‬
‫برای میراگرهای‬
‫افت برای‬
‫های افت‬
‫منحنی های‬
‫‪ :4-10‬منحنی‬
‫شکل ‪:4-10‬‬
‫شکل‬
‫‪FIGURE 4-10 VISCOUS DAMPERS FITTED DECAY CURVE‬‬
‫‪FIGURE 4-10 VISCOUS DAMPERS FITTED DECAY CURVE‬‬
‫شکل ‪ :4-10‬منحنی های افت برای میراگرهای ویسکوز‬
‫‪VD 5000 Damping 17.00%‬‬
‫‪FIGURE 4-10 VVD‬‬ ‫‪DAMPERS17.00%‬‬
‫‪5000 Damping‬‬
‫‪ISCOUS‬‬ ‫‪FITTED DECAY CURVE‬‬
‫‪250‬‬
‫‪250‬‬
‫‪200‬‬ ‫‪VD 5000 Damping 17.00%‬‬
‫‪200‬‬
‫‪250‬‬
‫‪150‬‬
‫‪150‬‬
‫‪200‬‬
‫‪100‬‬
‫‪100‬‬
‫‪150‬‬
‫‪50‬‬
‫‪50‬‬
‫‪1000‬‬
‫‪0‬‬
‫‪50 20‬‬
‫‪-50‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪40‬‬
‫‪-50 20‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪40‬‬
‫‪-1000‬‬
‫‪-100‬‬
‫‪-50 20‬‬
‫‪-150‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪40‬‬
‫‪-150‬‬
‫‪-100‬‬
‫‪-150‬‬

‫‪4.6.5‬‬ ‫‪VISCO-ELASTIC DAMPERS‬‬

‫ویسکواالستیک‬
‫میراگرهای ویسکواالستیک‬ ‫‪ 4-6-5‬میراگرهای‬ ‫‪4-6-5‬‬
‫‪4.6.5‬‬ ‫‪VISCO-ELASTIC DAMPERS‬‬
‫ـه‬
‫‪visco-elastic‬ـــه‬
‫ارائ‬
‫(‪ V)4-6‬ارائ‬ ‫ـدول‬ ‫جــ‬ ‫در‬ ‫ـه‬
‫خالصـــه‬ ‫ـور‬
‫ـه ططـــور‬
‫ـتیک ببـــه‬ ‫ویسکواالسـ‬ ‫ـای‬
‫میراگرهـــای‬ ‫ـده ببـــرای‬
‫‪characteristics‬ـــده‬
‫آم‬ ‫ـت‬
‫دســـت‬‫ـه دس‬ ‫‪ 4-6-5‬ببـــه‬
‫ـج‬ ‫نتایــ‬
‫‪The‬‬
‫‪4.6.5‬‬
‫(‪)4-6‬‬
‫‪ISCO-ELASTIC‬‬
‫ـدول‬‫‪damper‬‬‫‪DAMPERS‬ج‬
‫‪ results,‬در‬‫‪summarised‬خالص‬ ‫ـتیک‬‫‪Table‬ـ‪in‬‬
‫ویسکواالس‬ ‫‪4-6, exhibit‬‬ ‫ویسکواالستیک‬
‫میراگره‬ ‫ـرای‪some‬‬ ‫‪of the‬‬ ‫میراگرهایآم‬ ‫‪of‬ـج‬ ‫‪the viscous‬نتای‬
‫‪The visco-elastic‬‬ ‫‪damper‬‬ ‫‪results, summarised in Table 4-6, exhibit some of the characteristics of the viscous‬‬
‫‪dampers‬‬
‫ـابه‬ ‫ـ‬ ‫مش‬ ‫‪but‬‬
‫ـتیک‬ ‫‪are‬‬
‫ـ‬ ‫ـای‪modified by‬‬
‫ویسکوزاالس‬ ‫‪the‬‬
‫ـ‬ ‫ـات ‪effect‬‬
‫میراگره‬ ‫‪of the‬‬ ‫ـ‬ ‫خصوصی‬‫از ‪spring‬‬ ‫ـی‪in‬‬ ‫‪parallel‬‬
‫ـ‬ ‫برخ‬ ‫ـد‬‫‪with‬‬
‫ـ‬ ‫ده‬ ‫ـی‬‫‪the‬‬
‫ـ‬ ‫م‬ ‫‪dashpot:‬‬
‫ـان‬ ‫ـ‬ ‫نش‬ ‫ـج‬ ‫ـ‬ ‫نتای‬ ‫ـن‬‫ـ‬ ‫ای‬ ‫ـت‪.‬‬ ‫ـ‬ ‫اس‬ ‫ـده‬ ‫شـ‬
‫‪dampers‬‬
‫ـابه‬
‫ـه‬ ‫(‪)4-6‬مشـ‬
‫ارائـ‬ ‫‪but‬‬
‫ـتیک‬ ‫‪are‬‬ ‫‪modified‬‬
‫ـدول‬ ‫‪ by‬در جـ‬
‫ویسکوزاالسـ‬ ‫ـایـه‬ ‫‪the‬‬
‫خالصـ‬ ‫‪effect‬‬
‫میراگرهـ‬ ‫ـاتطــور‬‫‪the‬ــه‪of‬‬
‫خصوصی بـ‬‫‪spring‬‬
‫ـتیک‬ ‫ـی‪in‬از‬
‫ویسکواالسـ‬ ‫‪parallel‬‬
‫ـایبرخـ‬ ‫‪with‬ـد‬‫ـی ده‬
‫میراگرهـ‬ ‫‪the‬‬
‫‪ dashpot:‬مـ‬
‫ـان‬
‫ـرای‬‫ـده بـنشـ‬
‫نتایـــج‬
‫ـت آم‬ ‫ـت‪.‬دسایــن‬ ‫ـدهــجاسبـــه‬‫شـنتای‬
‫‪The visco-elastic damper results, summarised in Table 4-6, exhibit some of the characteristics of the viscous‬‬
‫‪1.‬‬ ‫ـود‬
‫‪The‬‬ ‫وجــ‬ ‫ـتیک‬
‫‪period‬‬ ‫ویسکواالسـ‬
‫‪remains effectively‬‬ ‫‪ the‬و‬
‫ـکوز‬ ‫ویســ‬ ‫ـای‬
‫‪constant‬‬ ‫میراگرهــ‬
‫ـن ‪for a‬‬ ‫‪parallel‬بیبیــ‬
‫‪given‬‬ ‫‪damper‬ـــه‬
‫ـی کک‬ ‫تفاوتـ‬ ‫‪but‬‬ ‫‪dashpot:‬ـد‪.‬‬
‫باشــ‬
‫‪decreases‬‬‫ـکوزمی‬ ‫ویسـ‬ ‫ـای‬
‫میراگرهاســــای‬
‫ـود‬
‫‪dampers‬‬
‫ـابه ‪1.‬‬
‫‪The‬‬ ‫‪but‬وج‬
‫مش‬ ‫ـتیک‬
‫ـتیک‬
‫‪period‬‬ ‫ویسکوزاالســ‬
‫‪are‬‬ ‫ویسکواالس‬
‫‪modified‬‬
‫‪remains effectively‬‬‫ـایو‪by‬‬ ‫ـکوز‬ ‫ویس‬
‫‪effect‬‬
‫میراگرهـ‬ ‫‪the‬ـای‬
‫‪of‬‬
‫ـات‬
‫‪constant‬‬ ‫میراگره‬
‫خصوصی‬ ‫ـن ‪for a‬‬
‫‪spring‬‬ ‫‪in‬از‬
‫‪given‬‬‫ـهــی‬ ‫برخ‬‫‪damper‬‬ ‫ـی‬ ‫دهــ‬
‫‪with‬ـد‬ ‫تفاوت‬‫ـی‬ ‫ـد‪.‬ـ‬
‫‪the‬‬
‫‪but‬‬ ‫ـان م‬‫باش‬
‫‪decreases‬‬ ‫‪as‬نتایــج‬
‫ـکوزمینشـ‬ ‫ـنـ‪as‬‬
‫‪the‬‬
‫ویس‬
‫ـت‪ .‬ایـ‬
‫‪the‬‬
‫‪damper‬‬
‫‪damper‬‬ ‫‪coefficients‬ـده‬
‫میراگره‬ ‫شـ‬
‫‪coefficients‬‬
‫‪increase. The effect of an increased spring stiffness in reducing the period more than counteracts the‬‬
‫ـه‬‫ـ‬ ‫ب‬
‫‪increase.‬‬
‫‪effect‬ـه‬ ‫ـج‬ ‫ـ‬ ‫نتای‬
‫‪of‬‬
‫ی‬ ‫‪The‬‬‫ـه‬
‫ـهـ‪the‬‬
‫ـ‬ ‫خالص‬
‫دارد‪effect.‬‬
‫‪dashpot‬‬
‫‪of an‬‬
‫‪in‬‬
‫ـرار‬ ‫ـ‬ ‫ق‬ ‫ـر‬
‫ـ‬
‫‪increased‬‬‫میراگ‬ ‫ـا‬‫ـ‬
‫‪spring‬‬‫ب‬ ‫ـوازی‬ ‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـکل‬
‫‪stiffness‬‬ ‫ـ‬ ‫ش‬‫‪reducing‬ـه‪in‬‬
‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـه‬‫ـ‬ ‫ک‬ ‫ـت‬ ‫ـ‬ ‫اس‬
‫‪the‬‬ ‫ـری‬ ‫ـ‬ ‫فن‬
‫‪period‬‬ ‫ـود‬ ‫ـ‬
‫‪more‬‬‫وج‬ ‫از‬ ‫ـی‬
‫‪than‬‬ ‫ـ‬ ‫ناش‬ ‫دارد‬
‫‪counteracts‬‬ ‫‪the‬‬
‫ـود ‪1.‬‬‫ـجـبـ‬
‫‪The‬‬
‫‪effect‬‬ ‫‪period‬ـوج‬
‫نتای‬
‫ـتیک‬
‫‪of‬‬
‫ی‬ ‫دارد‪ .‬خالصـ‬
‫ویسکواالس‪the‬‬
‫‪remains‬‬
‫‪dashpot in‬‬ ‫‪increasing‬و‬
‫ویسـقــرار‬
‫ـکوز‬
‫‪effectively‬‬
‫‪increasing‬‬
‫‪the‬‬
‫‪period.‬ـای‬
‫‪constant‬ــر‬
‫میراگ‬
‫‪the‬‬ ‫میراگرهـاـ‬
‫ـوازی بـ‬
‫‪period.‬‬ ‫ـنـ‪for a‬‬ ‫‪given‬م‬
‫ـکل‬
‫ـه بیـ‬ ‫‪damper‬ـشـ‬
‫ـیـهک‬ ‫ـهـ بـ‬ ‫‪ but‬کـ‬
‫تفاوت‬ ‫ـت‬ ‫اسـ‬
‫ـد‪.‬‬ ‫باشـ‬ ‫ـری‬
‫‪decreases‬‬ ‫ـود فنـ‬
‫ـکوزمی‬ ‫وجــ‪as‬‬
‫‪damper‬از‪the‬‬
‫ویس‬ ‫ناشـــی‬
‫ـای‬ ‫دارد‬
‫میراگره‬ ‫‪coefficients‬‬
‫ـود‪increase. The effect of an increased spring:‬‬ ‫ـان نمـ‬
‫‪effect‬ـه ‪2.‬‬
‫‪damping‬ــج بـ‬
‫‪The‬‬ ‫نتای‬ ‫خالصــه ی‬
‫‪of the dashpot‬‬ ‫‪remains‬‬ ‫‪more‬دارد‪.‬‬ ‫‪constant‬قــرار‬
‫میراگــر‬ ‫‪than‬ــا‬
‫ـوازی ب‬‫ـود‪:‬‬‫‪stiffness‬‬
‫‪the‬نممــ‪for‬‬
‫ـکل‬ ‫‪hysteretic‬ــــان‬
‫ـر بی‬
‫ـه‪in‬بیش‬
‫‪the‬ششـــکل زیـ‬
‫‪reducing‬ـر‬
‫ـکلــهزیبــ‬
‫ـت ک‬ ‫‪and‬‬
‫‪ period‬ببـــه‬
‫ـری‬
‫ـوان‬
‫‪friction‬ـهاسـ‬
‫ـوان‬ ‫ـی تـ‬
‫ـودتـفنـ‬
‫ـی‬ ‫را ممـ‬
‫‪more‬‬
‫وجـ‬
‫‪dampers‬‬
‫ـده‬
‫‪than‬ازرا‬
‫ـده‬ ‫آمــ‬
‫ـی‬
‫ـت‬
‫ناشـآم‬
‫‪but‬‬ ‫ـت‬ ‫دســ‬
‫‪counteracts‬‬
‫‪ is some‬دس‬
‫دارد‬
‫‪there‬‬
‫‪the‬‬
‫‪2. The damping‬‬ ‫‪remainsin more‬‬ ‫‪increasing‬‬ ‫‪constant‬‬‫‪the period.‬‬ ‫‪than for the hysteretic and friction dampers but there is some‬‬
‫‪decrease‬‬
‫ـب‬ ‫ضرایــ‬ ‫ـش‬‫‪damping‬ـ ‪in‬‬
‫افزای‬ ‫ـا‬ ‫‪with‬‬ ‫‪increasing‬‬ ‫‪number‬‬ ‫‪of‬ــ‬ ‫‪cycles.‬‬ ‫‪This‬‬ ‫‪slight‬ـــا‪ is‬حـ‬ ‫‪as the‬‬ ‫‪plotted‬‬ ‫‪decay‬‬ ‫‪curve‬‬ ‫‪(Figure‬ببــ‬ ‫‪4-‬‬
‫‪decrease‬‬
‫ـب‬
‫)‪11‬‬ ‫ضرای‬
‫‪shows‬‬ ‫ـش‬‫‪damping‬ـ ‪in‬‬
‫‪a‬‬ ‫افزای‬ ‫ـا ببـــا‬
‫‪reasonable‬‬
‫ـد‪ ،‬امامــ‬
‫‪with‬ـا‬ ‫‪match‬‬
‫مانــ‬ ‫ـی‬
‫‪all‬ـــی‬
‫‪increasing‬ـد‪،‬‬
‫‪ for‬مان‬ ‫ـی مم‬
‫ـی‬ ‫باقــ‬
‫‪number‬‬‫ـت باق‬
‫‪cycles.‬‬ ‫ـود‪:‬ـت‬ ‫ثاب‬
‫‪of‬‬
‫ـادی‬
‫‪cycles.‬ـ ثاب‬
‫ـادی‬
‫ـان نم‬
‫زیــ‬
‫‪This‬بیـ‬
‫زی‬ ‫ـد‬
‫ـکلـا‪ is‬زیحــر‬
‫ـد‬ ‫ـود تت‬
‫‪slight‬‬
‫ـود‬ ‫پریـ‬
‫ـهـشـ‬ ‫‪as‬‬
‫پری‬ ‫ـخص‪،‬‬
‫‪the‬‬
‫ـخص‪،‬‬
‫ـوان بـ‬
‫مشــ‬
‫‪plotted‬ـ‬
‫ـی ت‬ ‫مش‬ ‫ـی‬ ‫میرایــ‬
‫‪decay‬‬
‫ـیرا مـ‬
‫ـرای‬
‫‪curve‬آمـ‬
‫میرای‬
‫ـده‬ ‫ـرای‬
‫دســت‬ ‫‪(Figure 4-‬‬
‫)‪2. 11‬‬
‫‪Theshows‬‬ ‫‪damping‬‬ ‫‪remains match‬‬
‫ـش‬
‫ـش‬ ‫کاهــ‬
‫ـا کاه‬ ‫ـشـــا‬
‫‪a reasonable‬‬
‫ـش‪in‬یی‬
‫ـش‬ ‫افزایــ‬
‫درــاافزای‬
‫در‬ ‫‪more‬فنــر‬‫ـط‬ ‫توســ‬‫‪constant‬‬
‫ـده‪for‬‬‫شـ‪all‬‬ ‫‪cycles.‬‬ ‫‪than for the hysteretic and friction dampers but there is some‬‬
‫ـزوده‬ ‫ـختی‪of‬افافــ‬ ‫ـر سســ‬ ‫ـد‪ .‬اثاثـ‬ ‫یابـ‬ ‫ـش ممـــی‬ ‫کاهـ‬ ‫ـود‬ ‫پریـ‬ ‫ـدار‬ ‫مقــ‬ ‫ـی‬ ‫میرایــ‬
‫‪decrease‬‬
‫ـب‬ ‫ضرای‬ ‫‪damping‬ـ‬
‫افزای‬ ‫ـد‪،‬فنـامـرـ‬
‫‪with‬ـا ب‬ ‫ـط‬ ‫توس‬
‫‪increasing‬‬
‫مانـ‬ ‫ـدهــی‬
‫ـیـ م‬‫‪number‬ش‬
‫باقـ‬‫ـزوده‬ ‫ـت‬ ‫ـختیثابـ‬‫‪cycles.‬‬
‫ـادی‬ ‫‪This‬ــرزیـ‬ ‫ـد‪.‬ــد‬ ‫ـا‪is‬ـح‬
‫‪slight‬ـیاب‬
‫ـی ت‬
‫پریــود‬‫ـش‬
‫‪the‬ـ ‪as‬‬‫‪plotted‬کاه‬
‫ـخص‪،‬‬ ‫ـود‬‫مشــ‬‫ـی پری‬
‫ـدار‬
‫‪decay‬‬
‫میرایـ‬‫‪ curve‬مق‬
‫ـی‬
‫ـرای‬ ‫میرای‬
‫‪(Figure 4-‬بـ‬
‫‪11) shows a reasonable match for allTABLE‬‬
‫‪cycles.‬‬
‫‪4-6 VISCO-ELASTIC DAMPERS‬‬
‫ـده توســط فنــر در افزایــش یــا کاهــش‬
‫‪ABLE‬ـ‪T‬‬
‫ـزوده ش‬
‫‪VISCO‬افـ‪4-6‬‬
‫‪LASTIC‬سـ‪-E‬ـختی‬
‫ـد‪ .‬اثــر‬
‫میرایــی مقــدار پریــود کاهــش مــی یابـ‬
‫‪DAMPERS‬‬

‫‪Peak‬‬ ‫‪TABLE‬‬
‫‪VE 400‬‬ ‫‪2004-6 VISCOVE‬‬
‫‪-ELASTIC‬‬
‫‪1000D500‬‬
‫‪AMPERS‬‬ ‫‪VE 5000 2500‬‬
‫‪Peak‬‬ ‫‪VE 400 200‬‬ ‫‪VE 1000 500‬‬ ‫‪VE 5000 2500‬‬
‫‪Period Damping Period Damping Period Damping‬‬
‫‪Period Damping Period Damping Period Damping‬‬
‫‪Peak‬‬
‫‪Positive‬‬ ‫‪VE 400 200‬‬ ‫‪VE 1000 500‬‬ ‫‪VE 5000 2500‬‬
‫‪Positive‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪3.01 Damping‬‬
‫‪Period‬‬ ‫‪7.26%‬‬ ‫‪3.00 Damping‬‬
‫‪Period‬‬ ‫‪8.01%‬‬ ‫‪2.92 Damping‬‬
‫‪Period‬‬ ‫‪12.37%‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪3.01‬‬ ‫‪7.26%‬‬ ‫‪3.00‬‬ ‫‪8.01%‬‬ ‫‪2.92‬‬ ‫‪12.37%‬‬
‫‪2Positive‬‬ ‫‪3.06‬‬ ‫‪6.50%‬‬ ‫‪3.06‬‬ ‫‪6.84%‬‬ ‫‪2.92‬‬ ‫‪10.41%‬‬
 ‫‪ 62‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪72‬‬

‫پریــود بــه ایــن صــورت اســت کــه ســختی فنــر بــا اثــر افزایــش پریــود (ناشــی از بکارگیــری میراگــر)‬
‫مقابلــه کــرده و ســعی مــی کنــد آن را کاهــش دهــد‪.‬‬
‫میرایــی بــرای ایــن نــوع از میراگرهــا نســبت بــه میراگرهــای هیســترتیک و اصطکاکــی ثبــات بیشــتری‬
‫دارد‪ ،‬امــا در برخــی مــوارد بــا افزایــش تعــداد ســیکل هــا میرایــی بــه شــکل قابــل مالحظــه ای کاهــش‬
‫مــی یابــد‪ .‬هــر چنــد بــا مراجعــه بــه منحنــی افــت مربــوط بــه شــکل (‪ )4-11‬مــی تــوان دریافــت‬
‫کــه میــزان ایــن کاهــش ناچیــز مــی باشــد‪ .‬در شــکل (‪ )4-11‬هماهنگــی معقولــی بیــن ســیکل هــا‬
‫وجــود دارد‪.‬‬
‫جدول ‪ :4-6‬میراگرهای ویسکواالستیک‬

‫حداکثر‬
‫پریود‬ ‫میرایی‬ ‫پریود‬ ‫میرایی‬ ‫پریود‬ ‫میرایی‬
‫‪Peak‬‬ ‫‪VE 400 200‬‬ ‫‪VE 1000 500‬‬ ‫‪VE 5000 2500‬‬
‫مثبت‬ ‫‪Period Damping Period Damping Period Damping‬‬
‫‪Negative‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪3.05‬‬ ‫‪6.50%‬‬ ‫‪3.04‬‬ ‫‪7.08%‬‬ ‫‪2.93‬‬ ‫‪10.43%‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3.13‬‬ ‫‪6.08%‬‬ ‫‪3.09‬‬ ‫‪6.37%‬‬ ‫‪2.92‬‬ ‫‪10.00%‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3.09‬‬ ‫‪5.18%‬‬ ‫‪3.05‬‬ ‫‪6.00%‬‬ ‫‪2.91‬‬ ‫‪9.83%‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪3.04‬‬ ‫‪5.29%‬‬ ‫‪3.04‬‬ ‫‪6.07%‬‬ ‫‪2.92‬‬ ‫‪9.52%‬‬

‫ویسکواالستیک‬ ‫شکل ‪ :4-11‬منحنی های افت برای میراگرهای‬

‫‪FIGURE 4-11 VISCO-ELASTIC DAMPERS FITTED DECAY CURVE‬‬

‫‪VE 5000 2500 Damping 11.00%‬‬

‫‪250‬‬
‫‪200‬‬
‫‪150‬‬
‫‪100‬‬
‫‪50‬‬
‫‪0‬‬
‫‪-50 20‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪40‬‬
‫‪-100‬‬
‫‪-150‬‬

‫‪4.7‬‬ ‫‪SUMMARY OF DAMPING DECAY‬‬

‫‪ 4-7‬خالصه ای از افت میرایی‬
‫خالصــه ای از نتایــج مربــوط بــه تحلیــل هــای افــت میرایــی در جــدول (‪ )4-7‬ارائــه گردیــده اســت‪.‬‬
‫‪Table 4-7 summarises the results of the damping decay analyses. These studies have provided some data on‬‬
‫شــده‪of‬اســت‪.‬‬
‫‪the effect‬‬ ‫ارائــه‬
‫‪various‬‬ ‫مختلــف‬
‫‪damping‬‬ ‫میراگرهــای‬
‫‪devices‬‬ ‫‪ identified‬اثــر‬
‫‪but has also‬‬ ‫مربــوط بــه‬ ‫هــای‬
‫‪some‬‬ ‫برخــی از داده‬
‫‪difficulties‬‬ ‫مطالعــات‬
‫‪in quantifying‬‬ ‫‪for some‬در ایــن‬
‫‪damping‬‬
‫‪types of device using this type of analysis.‬‬
‫همچنیــن برخــی مشــکالت ایــن روش تحلیلــی بــرای تعییــن مقــدار میرایــی مربــوط بــه برخــی از‬

‫‪TABLE 4-7 SUMMARY OF DAMPING DECAY‬‬

‫‪Cycle 1‬‬ ‫‪Average of 4‬‬

 63
6373 ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

.‫انــواع میراگرهــا مــورد اشــاره قــرار گرفتــه اســت‬

.‫انــواع میراگرهــا مــورد اشــاره قــرار گرفتــه اســت‬
‫) خالصه ی مبحث افت میرایی‬4-7( ‫جدول‬
‫) خالصه ی مبحث افت میرایی‬4-7( ‫جدول‬
1 ‫سیکل‬ ‫ مقدار‬4 ‫متوسط‬
1 ‫سیکل‬ ‫ مقدار‬4 ‫متوسط‬
‫نام‬ ‫نوع میراگر‬ ‫پریود‬ ‫میرایی‬ ‫پریود‬ ‫میرایی‬
‫نام‬ ‫نوع میراگر‬ ‫میرایی پریود‬ ‫میرایی پریود‬

Cycle 1 Average of 4
Name Damper PeriodCycle
Damping
1 Period Damping
Average of 4
Name Type
Damper Period Damping Period Damping
VD 1000 Viscous
Type 3.05 9.4% 3.09 7.8%
VD
VD 2000
1000 Viscous
Viscous 3.08
3.05 11.9%
9.4% 3.09
3.09 10.1%
7.8%
VD
VD 3000
2000 Viscous
Viscous 3.09
3.08 14.3%
11.9% 3.09
3.09 12.4%
10.1%
VD
VD 5000
3000 Viscous
Viscous 3.11
3.09 19.4%
14.3% 3.10
3.09 17.9%
12.4%
VD 5000 Viscous 3.11 19.4% 3.10 17.9%
VE 400 200 Visco-elastic 3.01 7.3% 3.07 5.9%
VE
VE 1000 500
400 200 Visco-elastic
Visco-elastic 3.00
3.01 8.0%
7.3% 3.05
3.07 6.6%
5.9%
VE
VE 1000 2500
5000 500 Visco-elastic
Visco-elastic 2.92
3.00 12.4%
8.0% 2.92
3.05 10.5%
6.6%
VE 5000 2500 Visco-elastic 2.92 12.4% 2.92 10.5%

A summary of the response of the different types of damper identified the following characteristics:
:‫چکیده ی نتایج ارائه شده در بخش های قبلی را می توان در قالب موارد زیر بیان نمود‬
A summary of the response of the different types of damper identified the following characteristics:
• The ANSRL ‫عنــوان‬:‫نمود‬
‫میرایــی‬program ‫بــه‬ ‫بیانرا‬
modelled‫درصــد‬ ‫ زیر‬the
‫موارد‬ ‫در قالب‬
5 ‫میرایــی‬
target ‫ می توان‬of
ANSR-L
damping ‫قبلییرا‬ ‫های‬
‫برنامــه‬
5% ‫در بخش‬
،‫شــده‬
damping ‫هــایشده‬
‫انجــام‬
reasonably ‫نتایج ارائه‬
well,‫ی‬with
‫مدلســازی‬ ‫چکیده‬‫در‬an average
• damping
The ANSRL of 5.5%.
‫میرایــی‬ ‫بــه عنــوان‬
program ‫درصــد را‬the
modelled target ANSR-L
5 ‫میرایــی‬ damping of‫ی‬.‫ـود‬ ‫برنامــه‬
5% ،‫شــده‬
‫نمـ‬damping
‫ـازی‬ ‫انجــاممدلسـ‬
reasonably
‫مناســبی‬‫مدلســازیــوهــای‬
well, ‫ـدرـدف‬an
‫بــه نح‬with ‫ ه‬average
damping of 5.5%.
• Structural ‫ــل‬yielding
‫توســط تحلی‬ (beams ‫شــده‬and ‫تأمیــن‬ ‫ میرایــی‬had
columns) ‫ـی بــر‬ ‫اندکـ‬a‫ـر‬very
only ‫تنهــا اثـ‬ .‫ـود‬
slight ‫ هنمــ‬effect
‫ـا‬ ‫ـازی‬
‫مدلسســتون‬ ‫ـبیــا و‬
on ‫ــوایمناسـ‬as
‫درتیره‬
damping ‫نح‬measured
‫ـازه‬‫ـهـ‬
‫ـلیمبـس‬
‫ـدف‬ ‫ هـتسـ‬by decay.
• This is because
Structural‫ـــل‬yielding
‫ـر‬ ‫تحلی ب‬
‫ـطخــود‬the structure
‫توسـ‬
(beams
‫ـتاتیکی‬ ‫ـده‬
‫ـتشـاسـ‬ ‫ـن‬
and ‫ـ‬immediately
‫حالـ‬
‫تأمی‬‫ـیـه‬
‫میرای ًاـ بـ‬
columns) ‫ـر‬unloads
‫ســریع‬had ‫ـیکلـ‬
‫ـی ب‬ ‫اندکـ‬
only
‫ـم س‬to‫ــر‬its
‫ــاـیاث‬elastic
a‫نیـ‬very ‫تنهطـ‬
slight ‫هــا‬state
‫ـرداری‬ ‫سـباربـ‬over
‫ـتون‬
effect ‫ـسو‬
‫از‬on one-half
‫ــا‬damping
‫درتیرهـ‬
‫ـراایســازه پ‬ cycle
‫ـازهـ‬
as ‫س‬and
‫ـ‬،‫دارد‬ ‫ـ‬then
‫ـتـلیم‬
‫زی‬measured ‫ افـتس‬byvibrates
decay.
as for the non-yielding model.
This is because the structure immediately unloads to its elastic state over one-half cycle and then vibrates
‫ـریع ًا بــه حالــت اســتاتیکی خــود بــر‬ .‫ـی سکنـــد‬‫ـیکل‬ ‫ـمـسـ‬
‫ـان مـ‬ ‫نوس‬‫ـتیک نیـ‬
‫االسـطــی‬ ‫ـرداری‬ ‫ـدل‬‫باربـ‬ ‫ـسـ از‬
‫ـابه مـ‬ ‫آنـمش‬ ‫ـازه پ‬
‫ـسـاز‬
‫ـرا س‬
‫زیـپـ‬ ،‫ـتگـدارد‬
‫ـردد و‬ ‫مافـــی‬
as for the non-yielding model.
• The hysteretic dampers provided increased damping,
.‫میرایــی کنــد‬ about
‫ــان مــی‬،‫ابتدایــی‬
‫هــایــتیک نوس‬ 8%,
‫ـدل االس‬ for the
‫درــابه مـ‬first cycle
‫هیســترتیک مش‬ but in
‫ مــی گــردد‬cycles
‫میراگرهــایو پــس از آن‬ subsequent
‫ درصــد را‬8 ‫افزایــش یافتــه ای برابــر‬ ‫ســیکل‬
the damping reduced to that for the base structure with the elastic stiffness of the dampers. This is
• The hysteretic dampers provided increased damping, about 8%, for the first cycle but in subsequent cycles
because ‫را‬the‫درصــد‬
‫ـاظ‬ ‫لحـ‬dampers
‫ (بــا‬8‫ـازه‬ ‫ـ‬did
‫ی س‬not
‫برابــر‬ cycle
‫پایــهای‬
‫یافتــه‬ plastically
‫افزایــش‬
‫میرایــی‬ after
‫میرایــیمقــدار‬
‫ـه‬ the
‫میرای‬initial
‫ــی بـ‬،‫ابتدایــی‬
،‫هــایـدی‬‫بعـ‬release.
‫ســیکلـای‬
‫درــیکل هـ‬ ‫در س‬‫هیســترتیک‬
‫ امــا‬،‫میراگرهــایکننــد‬
‫تأمیــن مــی‬
the damping reduced to that for the base structure with the elastic stiffness of the dampers. This is
because ‫ـاظ‬
the‫لحـ‬
‫ـورت‬ dampers ‫ـــه ب‬did
‫ـازهــه(بــاصـ‬ ‫اولی‬ not
‫ـازیی س‬ ‫پایـــه‬cycle
‫رهاس‬ ‫از‬plastically
‫میرایــی‬ ‫ـدارــد‬
‫ـا بع‬ after
‫میراگرهمقــ‬
‫ـه‬ the
‫ـراــی بـ‬‫زیـ‬initial
‫میرای‬ ،‫ـدی‬
‫ـد؛‬ ‫بعـیابـ‬release.
‫ـایـی‬ ‫ـیکلـ هـ‬
‫ـش مـ‬ ‫ـا)ـ کاه‬‫میراگرهـس‬
‫ امــا در‬،‫ـد‬ ‫االسـکننـ‬
‫ـتیک‬ ‫ـختیمــی‬
‫تأمیــن‬
‫سـ‬
• The friction dampers produced a similar response to the hysteretic dampers but with much higher
damping‫ـورت‬ in the ‫صـ‬initial cycle,
‫اولیــه بــه‬ ‫ـازی‬ over
‫رهاسـ‬30%. ‫کاهــش مــی یابــد؛ زیــرا میراگرهــا بعــد از‬.‫ـا)ـد‬ ‫میراگرهـ‬
‫کننـ‬ ‫ـان نمــی‬‫ـتیک‬
‫نوسـ‬ ‫االسـ‬ ‫ـختی‬
‫ـتیک‬ ‫سـ‬
‫پالسـ‬
• The friction dampers produced a similar response to the hysteretic dampers but with much higher
damping‫ـابه‬ in‫مشـ‬the‫ـی‬ initial
‫اصطکاکـ‬ cycle, ‫ـای‬over
‫میراگرهـ‬ 30%. ‫ میرایــی تأمیــن شــده توســط‬،‫ـخ ســازه‬ .‫پاســـد‬
‫ـه کنن‬‫ـی‬‫اولیــ‬
‫ـان نم‬
‫ـای‬‫نوســ‬ ‫ـتیک‬
‫ـیکل ه‬ ‫پالسـسـ‬
‫در‬
• The viscous dampers produced relatively constant damping, from 8% to 18% for the properties included
in this study.
‫مشــابه‬The ‫اصطکاکــی‬damping ‫ــای‬did‫میراگره‬ not increase
‫ـده توســط‬ linearly
‫تأمیــن شـ‬with ‫ــی‬the ‫میرای‬damping
،‫ـخ ســازه‬coefficient;
‫ـای اولیــه پاسـ‬ increasing
‫ ســیکل هـ‬the ‫ در‬damping
• The viscousbydampers
coefficient a factor producedof 5 increased relatively damping constant damping,
by a factor of 2.2. from 8% to 18% for the properties included
in this study. The damping did not increase linearly with the damping coefficient; increasing the damping
coefficient by a factor of 5 increased damping by a factor of 2.2.
• The visco-elastic dampers provided almost constant damping but with some decrease with decreasing
amplitude because of the stiffening effect of the elastic component. These devices seemed to provide
• The visco-elastic
approximately as much dampers dampingprovided as a almost
viscousconstantdamper with damping the same but with some decrease
coefficient. For example, with decreasing
C = 2500
amplitude because of the stiffening effect of the elastic component. These devices seemed to provide
 ‫‪ 64‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪74‬‬

‫میراگرهــای هیســترتیک مــی باشــد‪ ،‬بــا ایــن تفــاوت کــه در ســیکل ابتدایــی میرایــی بســیار زیــادی‬
‫(بیــش از ‪ 30‬درصــد) را تولیــد مــی کننــد‪.‬‬
‫میراگرهــای ویســکوز میرایــی نســبت ًا ثابتــی را تولیــد مــی کننــد‪ .‬بــرای میراگــر ویســکوز (بــا‬
‫مشــخصات در نظــر گرفتــه شــده در ایــن مطالعــه) میرایــی تولیــد شــده بیــن ‪ 8‬تــا ‪ 18‬درصــد متغیــر‬
‫مــی باشــد‪ .‬میرایــی تولیــد شــده بــا ضریــب میرایــی رابطــه ی خطــی نــدارد‪ .‬بــه عنــوان نمونــه‪،‬‬
‫افزایــش ‪ 5‬برابــری ضریــب میرایــی باعــث افزایشــی حــدود ‪ 2.2‬درصــد در مقــدار میرایــی مــی شــود‪.‬‬
‫مشــابه میراگرهــای ویســکوز‪ ،‬میراگرهــای ویسکواالســتیک نیــز میرایــی ثابتــی را تولیــد مــی کننــد‪،‬‬
‫امــا در میراگرهــای ویسکواالســتیک بــه دلیــل ســخت شــدگی عضــو االســتیک و کاهــش دامنــه مقــدار‬
‫میرایــی کاهــش مــی یابــد‪.‬‬
‫بــه نظــر مــی رســد میرایــی تأمیــن شــده توســط ایــن میراگرهــا مشــابه میراگرهــای ویســکوز (بــا‬
‫همــان ضریــب میرایــی) مــی باشــد‪ .‬بــه عنــوان مثــال‪ ،‬میراگــر ویسکواالســتیک بــا ‪ C=2500‬میرایــی‬
‫برابــر ‪ 10.5‬درصــد را تولیــد مــی کنــد‪ .‬ایــن مقــدار میرایــی برابــر میرایــی تأمیــن شــده توســط میراگــر‬
‫ویســکوز بــا ‪ C=2000‬مــی باشــد‪ .‬همچنیــن میرایــی ویســکوز بــا ‪ C=3000‬میرایــی برابــر ‪12‬‬
‫درصــد را تأمیــن مــی کنــد‪.‬‬
‫بررســی نتایــج بــه دســت آمــده نشــان مــی دهــد میراگرهــای ویسکواالســتیک نســبت بــه میراگرهــای‬
‫ویســکوز (‪ )VE , VD‬عملکــرد نســبت ًا بهتــری دارنــد‪ .‬میراگرهــای هیســترتیک (‪ HD‬و ‪ )FD‬و‬
‫اصطکاکــی نیــز در رده هــای بعــدی قــرار دارنــد‪ .‬بــه طــوری کــه بــرای مــورد اخــر میرایــی تنهــا‬
‫در ســیکل اول اعمــال مــی شــود‪ .‬هــر چنــد ممکــن اســت ایــن نتایــج بیــش از ایــن کــه مقایســه‬
‫ی دقیقــی از کارآیــی انــواع میراگرهــا را نشــان دهــد‪ ،‬بــه نوعــی نشــانگر مشــکالت موجــود بــرای‬
‫ارزیابــی صحیــح کارآیــی انــواع میراگرهــا از طریــق روش افــت میرایــی را بیــان کنــد‪.‬‬
‫اولیــن هــدف از نصــب میراگرهــا در ســازه‪ ،‬کنتــرل لــرزه ای ســازه هــا مــی باشــد‪ .‬ایــن هــدف بــا‬
‫کاســتن از بیشــینه ی دامنــه ی پاســخ ســازه پیگیــری مــی شــود‪ .‬در ایــن زمینــه میراگرهــای ‪HD‬‬
‫و ‪ FD‬بیشــترین کارآیــی را دارنــد‪ .‬بــا اســتفاده از تحلیــل تاریخچــه زمانــی (کــه در بخــش بعــدی‬
‫توضیــح داده شــده اســت) بهتــر مــی تــوان ایــن اثــر را بررســی نمــود‪.‬‬
‫‪65‬‬
‫‪75‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫‪ 5‬تحلیل تاریخچه زمانی‬

‫‪5-1‬اهداف‬
‫در بخــش قبلــی‪ ،‬میرایــی تأمیــن شــده توســط انــواع میراگرهــا بــا مشــخصات مختلــف مــورد‬
‫بررســی قــرار گرفــت (بخــش ‪ .)3‬همچنیــن ارزیابــی هــا و مطالعــات مربــوط بــه منحنــی هــای افــت‬
‫بــه دســت آمــده از نتایــج آزمایــش هــای ضربه‪-‬برگشــت دربخــش ‪ 4‬مــورد بررســی قــرار گرفــت‪.‬‬
‫بــرای هــر یــک از ایــن فرآیندهــا‪ ،‬برخــی از مشــکالت مرتبــط بــا انــدازه گیــری میــزان کاهــش پاســخ‬
‫حاصــل از کاربــرد میراگرهــا (بــه ویــژه میراگرهــای اصطکاکــی و هیســترتیک) مشــخص گردیــد‪.‬‬
‫هــدف ایــن بخــش ارائــه ی روش هــای جامــع بــرای تحلیــل و طراحــی میراگرهــا بــه منظــور کاهــش‬
‫پاســخ لــرزه ای ســازه هــا مــی باشــد‪ .‬تنهــا روش قابــل اعتمــاد بــرای تعییــن ایــن کــه بــه چــه میــزان‬
‫ایــن هــدف حاصــل گردیــده اســت‪ ،‬محاســبه ی پاســخ ســازه هــای تقویــت شــده بــا میراگرهــا‬
‫مــی باشــد‪ .‬بــا توجــه بــه اینکــه مشــخصات رفتــاری میراگرهــا غیرخطــی مــی بــوده و اینکــه نصــب‬
‫میراگــر باعــث تغییــر در مشــخصات دینامیکــی ســازه مــی شــود‪ ،‬مناســب تریــن روش انــدازه گیــری‬
‫پاســخ ایــن نــوع سیســتم هــا روش تحلیــل تاریخچــه زمانــی بــه همــراه مدلســازی دقیــق ســازه و‬
‫میراگرهــای نصــب شــده مــی باشــد‪.‬‬
‫در ایــن بخــش از ســه ســاختمان نمونــه بــرای انجــام ایــن مطالعــات اســتفاده شــده اســت‪ .‬هــر یــک‬
‫از قــاب هــای بتنــی بــه ترتیــب متعلــق بــه ســاختمان هــای ‪ 5 ،3‬و ‪ 10‬طبقــه مــی باشــند‪ .‬ســاختمان‬
‫هــا بــرای ناحیــه ی بــا خطــر لــرزه خیــزی پاییــن طراحــی شــده انــد‪ .‬عملکــرد لــرزه ای ســازه‬
‫هــای تقویــت شــده بــا میراگرهــای مختلــف بــا اعمــال تاریخچــه زمانــی هــای منطبــق بــر ناحیــه ی‬
‫لــرزه خیــزی زیــاد مــورد ارزیابــی قــرار گرفــت‪ .‬هــدف از انجــام ایــن مطالعــه‪ ،‬تعییــن میراگرهــا و‬
‫پیکربنــدی هــای مناســب بــرای رســیدن بــه باالتریــن میــزان کارآیــی در جهــت ارتقــاء رفتــار لــرزه‬
‫ای ســازه هــا بــوده اســت‪.‬‬
 ‫‪ 66‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪76‬‬

‫‪ 5-2‬ساختمان های مورد مطالعه (ساختمان های نمونه)‬

‫ســه ســاختمان بــرای انجــام مطالعــات انتخــاب شــده و قــاب هــای صفحــه ای آن هــا بــرای انجــام‬
‫تحلیــل هــا مدلســازی شــد‪ .‬هــر یــک از ایــن ســازه هــا دارای ســه دهانــه بــا طــول ثابــت ‪ 7.5‬متــر‬
‫مــی باشــند‪ .‬ارتفــاع طبقــه ی پایینــی برابــر ‪ 4.75‬متــر و ارتفــاع ســایر طبقــات برابــر ‪ 3.65‬متــر مــی‬
‫باشــد‪ .‬فــرض شــده اســت کــه میراگرهــا بــه صــورت مهارهــای قطــری در دهانــه ی مرکــزی قــرار‬
‫گیرنــد (شــکل ‪ 5-1‬را ببینیــد)‪.‬‬
‫ســاختمان هــا بــه شــکل انعطــاف پذیــر طراحــی شــده انــد و مقاومــت آنهــا بــرای ناحیــه ی بــا‬
‫لــرزه خیــزی کــم در نظــر گرفتــه شــده اســت‪ .‬در جــدول (‪ )5-1‬خالصــه ای از پارامترهــای طراحــی‬
‫مربــوط بــه آییــن نامــه ی ‪ NZS4203‬بــرای حالــت ‪ ، Z=0.6‬نــوع خــاک معمولــی و ضریــب شــکل‬
‫پذیــری ‪ 3‬آمــده اســت‪ .‬ضریــب بــرش پایــه ی طراحــی بــرای ســاختمان هــای ‪ 5 ،10‬و ‪ 3‬طبقــه بــه‬
‫ترتیــب برابــر ‪ 0.024‬و ‪ 0.033‬و ‪ 0.047‬در نظــر گرفتــه شــده اســت‪.‬‬

‫نمونه‬ ‫شکل ‪ 5-1‬ساختمان های‬

‫‪FIGURE 5-1 PROTOTYPE BUILDINGS‬‬

‫‪Damper‬‬
‫‪Locations‬‬

‫‪TABLE 5-1 DESIGN PARAMETERS FOR PROTOTYPE BUILDINGS‬‬

‫‪No. Storeys‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪Columns:‬‬
‫)‪Breadth (mm‬‬ ‫‪700‬‬ ‫‪600‬‬ ‫‪500‬‬
‫)‪Depth (mm‬‬ ‫‪700‬‬ ‫‪600‬‬ ‫‪500‬‬
‫‪Beams:‬‬
‫)‪Breadth (mm‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪400‬‬
‫)‪Depth (mm‬‬ ‫‪600‬‬ ‫‪600‬‬ ‫‪600‬‬
‫‪67‬‬
‫‪77‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫جدول ‪ 5-1‬پارامترهای طراحی ساختمان های نمونه‬

‫ستونها‪:‬‬
‫عرض‬
‫ارتفاع‬

‫تیر‪:‬‬
‫عرض‬
‫ارتفاع‬
‫پایه‬

‫تیپ خاک‬

‫پریود(ثانیه)‬
 ‫‪ 68‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬

‫اعمالیدر برابر زلزله‬

‫ای غیر فعال‬ ‫طراحی لرزه‬
‫میراگرهای‬ ‫‪ 5-368‬بار‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪78‬‬
‫هــدف از انجــام ایــن مطالعــه‪ ،‬تعییــن میــزان کارآیــی انــواع میراگرهــا بــرای ارتقــاء عملکــرد لــرزه ای‬
‫اعمالی‬
‫ی لــرزه خیــزی زیــاد مــی باشــد‪ .‬بــه همیــن ســبب‪ ،‬تحلیــل هــای تاریخچــه زمانــی‬ ‫لرزهدرایناحیــه‬
‫ـازهبارهــا‬
‫‪5-3‬‬
‫سـ‬
‫ـرزهایـای‬
‫ـن وضعیــت‬ ‫ـدند‪ .‬لـدر‬
‫عملکــرد‬ ‫انجـــاء‬
‫ـام شـ‬ ‫‪ NZ‬ارتق‬
‫ی(‪)Z=1.2‬بــرای‬
‫ـهــواع میراگرهــا‬
‫ـیـان‬
‫کارآیـنام‬
‫ـزانآییــن‬
‫ـرزه میـ‬
‫ای‬ ‫تعییــن‬
‫ـه‪،‬ـر لـ‬
‫خطــ‬
‫ـنـدمطالع‬
‫ـنایـحـ‬
‫باالتریـــام‬
‫ـدف از انج‬‫بـهـ‬
‫ـرای‬
‫ســازه هــا در ناحیــه ی لــرزه خیــزی زیــاد مــی باشــد‪ .‬بــه همیــن ســبب‪ ،‬تحلیــل هــای تاریخچــه زمانــی‬
‫شــدت زلزلــه دو برابــر زلزلــه ی طراحــی مــی باشــد‪ .‬طیفــی کــه بــرای ایــن ناحیــه و ایــن نــوع خــاک‬
‫بــرای باالتریــن حــد خطــر لــرزه ای آییــن نامــه ی(‪ NZ )Z=1.2‬انجــام شــدند‪ .‬در ایــن وضعیــت‬
‫توســط آییــن نامــه ی ‪ NZS4203‬تعریــف مــی شــود منطبــق بــر طیــف آییــن نامــه ی ‪ UBC‬بــرای‬
‫شــدت زلزلــه دو برابــر زلزلــه ی طراحــی مــی باشــد‪ .‬طیفــی کــه بــرای ایــن ناحیــه و ایــن نــوع خــاک‬
‫‪ ،Z=0.4‬نــوع خــاک ‪ SC‬و ضریــب نزدیــک بــه گســل برابــر ‪ 1‬مــی باشــد (‪.)CA=0.4, CV=0.56‬‬
‫توســط آییــن نامــه ی ‪ NZS4203‬تعریــف مــی شــود منطبــق بــر طیــف آییــن نامــه ی ‪ UBC‬بــرای‬
‫ـک ســری از‬ ‫(‪CV=0.56‬ــا صرفـاً یـ‬
‫‪.)CA=0.4,‬‬ ‫ـتاب نگاشــت ه‬‫ـی شـ‬
‫باشــد‬ ‫ـازی‬
‫ـاســرسـ‪ 1‬مـ‬ ‫مقیـ‬
‫ـل براب‬‫ـرایگسـ‬ ‫(‪ )NZS4203‬ب‬
‫ـکـبــه‬ ‫نیوزلنــد‬
‫‪ SC‬و ضریــب نزدیـ‬ ‫ـوعیخــاک‬
‫نامـــه‬ ‫آییــن‬
‫‪ ،Z=0.4‬ن‬
‫ـه ازهــا از آییــن‬
‫زلزلـ‬
‫ـری‬ ‫ـازی‬
‫ـک سـ‬‫ساًـ یـ‬ ‫ـاس‬
‫صرفـ‬ ‫ـرایـتمقیهـــا‬
‫ـتاب بـ‬
‫نگاشـ‬ ‫دلیـــل‪،‬‬ ‫همیــن‬
‫ـازی ش‬ ‫مقی بـــه‬
‫ـاس سـ‬ ‫ـت‪.‬‬ ‫ـودهبـاسـ‬
‫ـرای‬ ‫ـد مطــرح نمـ‬
‫(‪)NZS4203‬‬ ‫نیوزلنـرا‬
‫ـاتیکلــی‬‫ملزومـ‬
‫نامــه‬ ‫آییــن‬
‫ـتاب نگاشــت‬
‫آییـــن‬
‫ـودناز ش‬
‫ـاســهنمـهــا‬
‫ـازیـ زلزل‬ ‫‪UBC‬ـ بـ‬
‫ـرایـ مقی‬
‫ـاس س‬ ‫ـل‪ ،‬بیــرای مقی‬
‫نامـــه‬
‫همیــن دلی‬
‫در آیی‬
‫ـت‪.‬بــه‬
‫اســـت‪.‬‬
‫ـده اس‬ ‫‪UBC‬رااسمطـــرح‬
‫ـتفادهنمشــ‬
‫ـوده‬ ‫ـهـ ی‬
‫ـات کلــی‬ ‫نامـ‬
‫ملزوم‬
‫ـت ی ‪،UBC‬‬
‫نگاشنامـــه‬
‫ـتابــن‬‫ـودن شـ‬
‫ـات آیی‬ ‫ـاس نمـ‬
‫ملزومـ‬ ‫مطابــق‬ ‫‪UBC‬اسبــت‪.‬‬
‫ـرای مقیـ‬ ‫ارائـهــهیشــده‬
‫ـخص نامـ‬
‫ـت‪.‬مشدرـ آییــن‬
‫ـحـو‬
‫ـدهـاس‬
‫ـی شـ‬
‫صری‬ ‫‪ UBC‬اسـ‬
‫ـتفاده‬
‫روشـ‬ ‫ـاییزلزلــه‪،‬‬
‫نامــه‬
‫ه‬
‫ـه دو مؤلفــه‬ ‫‪،UBC‬‬
‫‪SRSS‬ــهمربیــوط بـ‬
‫ـف آییــن نام‬
‫طیـــات‬
‫ملزوم‬
‫ـقــط‬‫ـهمطابـ‬
‫متوس‬ ‫ـت‪.‬‬
‫ـوندـ کـ‬
‫ـده اس‬
‫ـاسشـشـ‬
‫ارائــه‬
‫ـخصمقیـ‬
‫ـوری‬‫مشـ‬‫ـدوطـ‬ ‫ـح‬
‫صریبایــ‬
‫ـتـیهــا‬
‫روشـ‬ ‫زلزلــه‪،‬‬
‫نگاشـ‬ ‫ـای‬
‫ـتاب‬‫هـشـ‬
‫‪1.5T‬ــهپریــود پایــه‬
‫‪0.2T‬ـهودو مؤلف‬ ‫‪SRSS‬ــن‬
‫مربــوط بـ‬ ‫ـفـازه ی بی‬ ‫ـدطیـ‬
‫در بـ‬ ‫ـط‬‫ـیــه‪5‬متوسـ‬
‫درصـ‬ ‫ـوندـ ک‬
‫ـفشـمیرای‬‫ـاس‬ ‫ـوریــرمقیـ‬
‫طیـ‬ ‫‪1.4‬ـ براب‬
‫ازـد ط‬‫ـتبایـ‬
‫نگاشهـــا‬
‫نگاشــت‬
‫ـتابـتاب‬
‫ی شـ‬‫شـ‬
‫ی شــتاب نگاشــت از ‪ 1.4‬برابــر طیــف میرایــی ‪ 5‬درصــد در بــازه ی بیــن ‪ 0.2T‬و ‪ 1.5T‬پریــود پایــه‬
‫ی ارتعــاش ســازه مــی باشــد) کمتــر نباشــد‪.‬‬
‫ی ارتعــاش ســازه مــی باشــد) کمتــر نباشــد‪.‬‬
‫‪ 5-3-1‬اصول انتخاب شتاب نگاشت ها‬
‫‪ 5-3-1‬اصول انتخاب شتاب نگاشت ها‬
‫ـای داده هــای‬
‫مبنـــای‬ ‫ـایبــر‬
‫داده ه‬ ‫ـده‪،‬‬‫ـتفادهـرشـ‬
‫مبنـ‬ ‫اســـده‪ ،‬بـ‬ ‫زلزلــه‬
‫ـتفاده ش‬‫ـایاسـ‬‫رکوردهـ‬
‫زلزلــه‬ ‫انتخــاب‬
‫رکوردهــای‬ ‫ـرایــاب‬
‫ـرایـ انتخ‬
‫مطالعـــه ب‬ ‫ـنــن‬
‫مطالعــه ب‬ ‫ـهــهدر ایدرـ ای‬
‫ـدیـک‬‫فرآینـ‬
‫ـدی ک‬
‫فرآینـ‬
‫ـدــن فرآینــد‬
‫دارد‪.‬ـ ای‬ ‫ـرار‬
‫دارد‪.‬ـایـ‬
‫ـن فرآین‬ ‫ـرارــه‪ ،‬ق‬
‫زوج قـمؤلف‬ ‫زوج‪36‬‬
‫مؤلفــه‪،‬‬ ‫‪36‬ـرای‬
‫ـد بـ‬
‫درصـ‬
‫درص‪5‬ــد بـ‬
‫ـرای‬ ‫میرای‪5‬ــی‬ ‫پاســخ‬
‫میرایــی‬ ‫ـفــف‬
‫پاســخ‬ ‫طیـطی‬
‫ـوطـهبــه‬ ‫مربـ‬
‫ـوط بـ‬‫ـیمربـ‬
‫رقومـ‬
‫ـی‬‫رقومـ‬
‫باشــد‪:‬‬ ‫ـیــی‬
‫باشــد‪:‬‬ ‫ـورتـ م‬‫ـنـنصـصـ‬
‫ـورت م‬ ‫ـهـهایـایـ‬
‫ب بــ‬
‫بوده است)‪.‬‬ ‫ثانیه ‪3‬بودهثانیه‬
‫است)‪.‬‬ ‫مثال‪3‬برابر‬
‫اینبرابر‬
‫(کهایندرمثال‬
‫سازه در‬ ‫ارتعاش‬
‫سازه (که‬ ‫پریودپایهپایهی ی‬
‫ارتعاش‬ ‫تعیینپریود‬
‫تعیین‬
‫ـهــال‬
‫در ایــن مثــال‬ ‫‪،)1.5T‬ـنکـمث‬
‫‪،)1.5T‬ـاکــه در ایـ‬ ‫‪0.2T‬‬
‫ـنتــا‪ 0.2T‬تـ‬‫ـنـود بیـ‬
‫پریـ‬ ‫‪ ( UBC‬پریـ‬
‫‪( UBC‬‬
‫ـود بیـ‬ ‫ـاــق‬
‫مطابــق‬ ‫مطاب‬ ‫ـفـهــا‬
‫ـف هـ‬ ‫ـه طییـ طی‬
‫مقایسـی‬
‫ـدودمقایســه‬
‫ـدود‬
‫ـنحـحـ‬
‫ـن‬‫تعییـ‬
‫تعییـ‬
‫ـیــد‪.‬‬
‫باشــد‪.‬‬ ‫ـهـیمـباش‬
‫ثانیمــ‬
‫ثانیــه‬
‫ـاــا‪4.54.5‬‬
‫‪0.6‬ـت‬
‫ـن‪ 0.6‬ت‬
‫ـن‬
‫بیبیــ‬
‫بــرای هــر یــک از زوج شــتاب نگاشــت هــا ضرایــب مقیــاس طــوری تعییــن مــی شــود کــه مقــدار‬
‫بــرای هــر یــک از زوج شــتاب نگاشــت هــا ضرایــب مقیــاس طــوری تعییــن مــی شــود کــه مقــدار‬
‫متوســط طیــف ‪ SRSS‬مربــوط بــه هــر زوج مؤلفــه در محــدوده ی تعییــن شــده‪ ،‬از ‪ 1.4‬برابــر طیــف‬
‫متوســط طیــف ‪ SRSS‬مربــوط بــه هــر زوج مؤلفــه در محــدوده ی تعییــن شــده‪ ،‬از ‪ 1.4‬برابــر طیــف‬
‫طراحــی کمتــر نباشــد‪.‬‬
‫طراحــی کمتــر نباشــد‪.‬‬
‫محاســبه ی انحــراف اســتاندارد طیــف ‪ SRSS‬نســبت بــه مقادیــر طیــف طراحــی بــرای پریودهــای‬
‫ـتاندارد طیــف ‪ SRSS‬نســبت بــه مقادیــر طیــف طراحــی بــرای پریودهــای‬
‫اسـ‬
‫ـده‪.‬‬‫ـراف شـ‬ ‫ی یانحـ‬
‫تعییــن‬ ‫ـبهـازه‬
‫محاسدرـ بـ‬
‫واقــع‬
‫ـده‪.‬ــه کمتریــن انحــراف اســتاندارد را تولیــد مــی کننــد‪ .‬بــرای انجــام‬‫ـتـنهایشــ‬
‫ـی ک‬ ‫تعییـ‬ ‫ـتاب ی‬
‫نگاشـ‬ ‫ـابدرشبـــازه‬
‫ـع‬
‫انتخــ‬
‫واق‬
‫ـود‪.‬ـرای انجــام‬
‫ـد‪ .‬بـ‬
‫کننـنمـ‬ ‫ـی‬‫ـی ماســ‬
‫ـتفاده‬ ‫مهندســد‬
‫ـاوترا تولی‬
‫ـتاندارد‬
‫ازـقضـ‬‫ـتاندارد‪،‬اس‬
‫انحــراف‬ ‫کمتریــن‬
‫ـراف اسـ‬ ‫محاسـکــه‬
‫ـبات انحـ‬ ‫ـتــامهایــی‬
‫ـدونـانج‬
‫ـتاببـنگاش‬
‫ـابـیشتـــوان‬ ‫انتخـ‬
‫کار مـ‬ ‫ایــن‬
‫ـتفاده نمــود‪.‬‬
‫اســـه‬ ‫مهندســی‬
‫ـوردی ک‬‫ـاوتده رکـ‬
‫قضــت‪.‬‬ ‫ـتاندارد‪،‬شـاز‬
‫ـده اس‬ ‫(‪)5-2‬ـ ارائــه‬
‫ـراف اس‬
‫ـباتجـانحـ‬
‫ـدول‬ ‫ـه‪،‬ـ در‬
‫محاس‬ ‫انجــام‬
‫‪ 36‬زلزلـ‬ ‫ـدونـرای‬
‫ـوانآمبـــده بـ‬
‫کاربـمـهــیدستـــت‬
‫ـنــب‬‫ایـ‬
‫ضرای‬
‫ضرایــب بــه دســت آمــده بــرای ‪ 36‬زلزلــه‪ ،‬در جــدول (‪ )5-2‬ارائــه شــده اســت‪ .‬ده رکــوردی کــه‬
‫‪6969‬‬
‫‪79‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫ـهــه‬
‫ـمهـمهییزلزلـ‬
‫زلزل‬ ‫ـتگاه وچشـ‬
‫چشـ‬ ‫ـتگاه و‬
‫ـنـنایسـ‬
‫ایسـ‬ ‫یـبیـ‬
‫ـهــهی بی‬
‫ـهــهفاصلـ‬
‫فاصل‬ ‫ـتندـک‬
‫ـتند ک‬
‫ـواردیهسـ‬
‫هسـ‬ ‫ـواردی‬
‫ـد‪،‬ـ مـ‬
‫ـد‪ ،‬م‬‫ـراردارنـ‬
‫دارنـ‬ ‫ـرار‬
‫ـتـ قـ‬
‫ـت ق‬‫ـدایلیسـ‬
‫لیسـ‬ ‫ـدای‬
‫دردرابتـابتـ‬
‫ـیــی‬
‫ـهــهشناسـ‬
‫شناس‬ ‫ـگاهزلزلـ‬
‫زلزل‬ ‫ـگاه‬
‫ـرــراز ازپایـپایـ‬
‫ـورددیگـ‬
‫دیگ‬ ‫ـورد‬
‫‪)ATC(.‬رکـرکـ‬
‫‪)ATC(.26264-9‬‬
‫ـدول‪4-9‬‬
‫ـدول‬
‫ـتـت(جـ(جـ‬
‫ـودهاسـاسـ‬
‫ـوده‬
‫ـرـبـرـ بـ‬
‫ـشاز از‪1010‬کیلومتـ‬
‫کیلومت‬ ‫ـش‬
‫بیـبیـ‬
‫ـد‪.‬ـد‪.‬‬
‫ـدهـانـ‬
‫ـده ان‬
‫ـردآوریشـشـ‬
‫ـردآوری‬
‫ـکو)ـگـ‬
‫ـکو) گ‬‫‪1971‬سانفرانسیسـ‬
‫سانفرانسیسـ‬ ‫ـلـلاز از‪1971‬‬
‫ـایقبـقبـ‬
‫ـای‬
‫ـهـهـ‬
‫ـهـ ه‬
‫(تــازلزلـ‬
‫زلزل‬ ‫‪SMARTS‬‬
‫‪(SMARTS‬تــا‬
‫ـورد‬
‫ـورد‬ ‫ـمارهیی‪(1111‬رکـ‬
‫(رکـ‬ ‫ـماره‬
‫ـهــهییشـشـ‬
‫ـاملزلزلـ‬
‫زلزل‬ ‫ـامل‬
‫ـد‪،‬ـد‪،‬شـشـ‬‫ـتانداردرا رادارنـ‬
‫دارنـ‬ ‫ـتاندارد‬
‫ـرافاسـاسـ‬
‫ـراف‬‫ـنـنانحـ‬
‫انحـ‬ ‫ـهــهکمتریـ‬
‫کمتریـ‬ ‫ایـک‬
‫ـهــهای ک‬
‫ـهــهزلزلـ‬
‫زلزل‬ ‫سـس‬
‫ـهــهیی‬
‫ـمارهیی‪(9 9‬زلزلـ‬
‫(زلزل‬ ‫ـماره‬
‫‪ )1933‬وشـشـ‬
‫ـالـال‪ )1933‬و‬
‫ـگسـسـ‬
‫ـگ‬
‫ـواحلالنـالنـ‬
‫ـواحل‬
‫ـهــهییسـسـ‬
‫ـمارهیی‪(2828‬زلزلـ‬
‫(زلزل‬ ‫ـماره‬
‫‪،)1940‬شـشـ‬
‫ـنترو‪،)1940‬‬
‫ـنترو‬
‫الالسـسـ‬
‫ـد‪.‬ـد‪.‬‬
‫ـیـیباشـ‬
‫باشـ‬ ‫‪)1954‬ـ مـ‬
‫ـورکا‪ )1954‬م‬
‫ـورکا‬
‫یـ یـ‬
‫اولیــنبــار‬
‫بــار‬ ‫بــرایاولیــن‬
‫کــهبــرای‬
‫اســتکــه‬
‫رکوردهایــیاســت‬
‫یکــیاز ازرکوردهایــی‬
‫ســنترویکــی‬
‫زلزلــهییالالســنترو‬
‫شــمالی‪-‬جنوبیزلزلــه‬
‫مؤلفــهییشــمالی‪-‬جنوبی‬
‫مؤلفــه‬
‫ـرزهایای(نظیــر‬
‫(نظیــر‬ ‫ـرزه‬
‫ـیـیلـ لـ‬‫ـایطراحـ‬
‫طراحـ‬ ‫ـای‬
‫نامــههـهـ‬
‫ـنـننامــه‬
‫ـنـنآییـآییـ‬‫ـرایتدویـ‬
‫تدویـ‬ ‫ـرای‬
‫ـت وبـ بـ‬
‫ـت و‬
‫ـدهـدهاسـاسـ‬
‫ـتـتشـشـ‬
‫ـتگاههاثبـثبـ‬
‫ـتگاهها‬
‫ـطـطدسـ‬
‫دسـ‬ ‫توسـ‬
‫توسـ‬
‫ـوطبــهبــه‬
‫ـوط‬‫ـوردمربـ‬
‫مربـ‬ ‫ـورد‬
‫ـزارانرکـرکـ‬
‫ـزاران‬
‫ـد‪،‬ـد‪،‬هـهـ‬
‫‪1940‬بــهبــهبعـبعـ‬
‫ـالـال‪1940‬‬
‫ـت‪..‬از ازسـسـ‬
‫ـت‪..‬‬
‫گرفتــهاسـاسـ‬
‫ـرارگرفتــه‬
‫ـرار‬
‫ـتفادهقـ قـ‬
‫ـتفاده‬
‫ـورداسـاسـ‬
‫ـورد‬
‫‪)UBC‬مـ مـ‬
‫‪)UBC‬‬
‫ـهــه‬‫ـاتارائـ‬
‫ارائ‬ ‫ـات‬‫ـهــهتوضیحـ‬
‫توضیحـ‬ ‫ـهـبـهـ ب‬
‫ـند‪.‬ــابــاتوجـ‬
‫توج‬ ‫ـند‪ .‬ب‬
‫ـیــیباشـ‬
‫باشـ‬ ‫ـترسـ م‬
‫ـترس م‬
‫ـده ودردردسـ‬
‫دسـ‬ ‫ـده و‬
‫ـردازششـشـ‬
‫ـردازش‬
‫ـفـ پـ‬
‫ـف پ‬‫ـایمختلـ‬
‫مختلـ‬ ‫ـای‬
‫ـرزهـهـ‬
‫ـرزه ه‬
‫ـنـ لـ‬
‫ـنـ ل‬
‫زمیـ‬
‫زمی‬
‫ـنترو‬
‫ـفالالسـسـ‬
‫ـنترو‬ ‫ـف‬
‫ـنــنطیـطیـ‬
‫ـاقـبی‬
‫ـاق بی‬
‫دارد وانطبـ‬
‫انطبـ‬ ‫ـهــهرا رادارد و‬
‫ـنــننامـنام‬
‫ـیــابــاآییـآیی‬
‫ـیـ ب‬
‫ـترینهماهنگـ‬
‫هماهنگ‬ ‫ـترین‬‫ـنتروبیشـ‬
‫بیشـ‬ ‫ـنترو‬
‫ـهــهییالالسـسـ‬
‫ـده‪،‬زلزلـ‬
‫زلزل‬ ‫ـده‪،‬‬
‫شـشـ‬
‫ـتـتامــاامــا‬‫ـادقنیسـ‬
‫نیسـ‬ ‫ـادق‬
‫ـهــهصـصـ‬
‫ـنــننکتـ‬
‫نکت‬ ‫‪ NZS4304‬ای‬
‫‪NZS‬ـای‬ ‫ـرای‪4304‬‬
‫ـرای‬
‫ـدـ بـ‬
‫ـدـ ب‬
‫ـرــرچنـچن‬
‫ـت‪.‬ـه‬
‫ـت‪ .‬ه‬‫ـیــینیسـ‬
‫نیسـ‬ ‫ـهــهتصادفـ‬
‫تصادف‬ ‫ـنــننامـنام‬
‫ـفآییـآیی‬
‫ـف‬
‫بــابــاطیـطیـ‬
‫ریشــهدردرایــن‬
‫ایــن‬ ‫مســتقیمریشــه‬
‫غیــرمســتقیم‬
‫شــکلغیــر‬
‫همگــیبــهبــهشــکل‬ ‫‪FEMA273‬‬
‫‪FEMA‬همگــی‬ ‫‪ UBC‬و‪273‬‬
‫نظیــر‪ UBC‬و‬
‫هایــینظیــر‬
‫نامــههایــی‬
‫آییــننامــه‬
‫آییــن‬
‫ـد‪.‬ـد‪.‬‬
‫ـورددارنـ‬
‫دارنـ‬ ‫ـورد‬
‫رکـرکـ‬
‫ـودـود‬
‫ـازهییپریـپریـ‬
‫ـازه‬
‫ـنترودر بدرـ بـ‬
‫ـنترو‬
‫ـودـودالالسـسـ‬
‫ـیــیشـشـ‬
‫ـثـ م‬
‫ـث م‬
‫ـهــهباعـباعـ‬
‫ـریـک‬
‫ـری ک‬‫ـیــیدیگـ‬
‫دیگـ‬ ‫ـده‪،‬ویژگـ‬
‫ویژگ‬ ‫ـده‪،‬‬
‫ـرــرشـشـ‬
‫ـیــیذکـذک‬ ‫ـارـارمطالبـ‬
‫مطالب‬ ‫دردرکنـکنـ‬
‫ـتهــته‬
‫ـیــیداشـ‬
‫داش‬ ‫ـفطراحـ‬
‫طراح‬ ‫ـف‬
‫ـاقـاقرا براــابــاطیـطیـ‬
‫ـترینانطبـ‬
‫انطبـ‬ ‫ـترین‬‫ـه)ـه)بیشـ‬
‫بیشـ‬ ‫ـاوی‪1 1‬ثانیـثانیـ‬
‫ـاوی‬‫ـرــایــامسـ‬
‫مسـ‬ ‫ـرـی‬‫ـادــاد(بزرگتـ‬
‫(بزرگت‬ ‫ـطــاتــازیـزی‬
‫ـط ت‬‫ـایمتوسـ‬
‫متوسـ‬ ‫ـای‬
‫هـهـ‬
‫ـهــه‬
‫ـهـبـهـ ب‬
‫ـنــنرابطـ‬
‫رابط‬ ‫دارد‪.‬ـای‬
‫ـودـوددارد‪ .‬ای‬
‫ـوســابــاپریـپریـ‬
‫ـوس ب‬‫ـهــهییمعکـ‬
‫معکـ‬ ‫ـازهرابطـ‬
‫رابط‬ ‫ـازه‬
‫ـنـ بـ‬
‫ـنـ ب‬
‫درـای‬
‫ـیــیدر ای‬
‫ـتابطیفـ‬
‫طیف‬ ‫ـتاب‬
‫ـهــهشـشـ‬
‫ـتـک‬
‫ـت ک‬
‫ـنــناسـاسـ‬
‫ـد‪،‬ـای‬
‫ـد‪ ،‬ای‬
‫باشـ‬
‫باشـ‬
‫ـودن‬
‫ـتـ بـ‬
‫ـودن‬ ‫ـت ب‬
‫ـرضثابـثابـ‬
‫ـرض‬
‫ـهـ فـ‬
‫ـهـف‬
‫ـدـک‬
‫ـدـ ک‬
‫ـیدهباشـ‬
‫باش‬ ‫ـیده‬
‫ـراــرارسـ‬
‫رسـ‬ ‫آنـ ف‬
‫ـانـانآن ف‬
‫ـایدزمـزمـ‬
‫ـاید‬
‫دارد‪.‬شـشـ‬
‫ـارهدارد‪.‬‬
‫ـاره‬
‫ـفاشـاشـ‬
‫ـف‬
‫ـتـتطیـطیـ‬
‫ـرعتثابـثابـ‬
‫ـرعت‬
‫ـهــهییسـسـ‬
‫ناحیـ‬
‫ناحی‬
‫ـایموجود‬
‫موجود‬ ‫ـای‬
‫ـتـهـ‬‫ـت ه‬ ‫ـتابنگاشـ‬
‫نگاشـ‬ ‫ـتاب‬
‫ـتفادهاز ازشـشـ‬
‫ـتفاده‬
‫ـر بوــابــااسـاسـ‬
‫ـرـو‬
‫ـقـ ت‬
‫ـقـ ت‬
‫ـایدقیـدقی‬
‫ـای‬
‫ـیـهـ‬
‫ـیـ ه‬‫ـازه‪،‬ــابــابررسـ‬
‫بررس‬ ‫ـازه‪ ،‬ب‬
‫ـنـ بـ‬
‫ـنـ ب‬
‫درـای‬
‫ـرعتدر ای‬‫ـرعت‬ ‫ـفسـسـ‬ ‫ـف‬
‫طیـطیـ‬
‫ـیـی‬‫ـود‪.‬دردربرخـ‬
‫برخـ‬ ‫ـود‪.‬‬
‫ـیـیشـشـ‬
‫بازبینـ‬ ‫ـددا ً‬
‫ـددا ًبازبینـ‬ ‫ـد)ـد)مجـ‬
‫مجـ‬ ‫ـودـودنبودنـ‬
‫نبودنـ‬ ‫ـیـیموجـ‬
‫موجـ‬ ‫ـفطراحـ‬
‫طراحـ‬ ‫ـف‬‫ـفطیـطیـ‬
‫ـف‬‫تعریـ‬ ‫ـگامتعریـ‬‫ـگام‬
‫الهنـهنـ‬ ‫ـهــهقب ـقب ً‬
‫الـ ً‬ ‫ـهــه(کـ(ک‬‫زلزلـ‬
‫زلزل‬
‫ـال‪،‬‬
‫ـرایمثـمثـ‬
‫ـال‪،‬‬ ‫ـرای‬
‫ـد‪.‬ـ بـ‬
‫ـد‪ .‬ب‬
‫ـیـیباشـ‬
‫باشـ‬ ‫ـوان" م‬
‫ـوان"ـ مـ‬ ‫ـارت‪T T‬دارای‬
‫دارای"تـ"تـ‬ ‫ـارت‬
‫ـت‪،‬عبـعبـ‬
‫ـت‪،‬‬
‫ـرعتثابـثابـ‬
‫ـرعت‬
‫ـهــهییسـسـ‬
‫ـرایناحیـ‬
‫ناحی‬ ‫ـرای‬
‫ـهــاهـبـاـ بـ‬
‫ـهـه‬
‫ـنــننامـنام‬
‫از ازآییـآیی‬
‫ـهــه‬
‫ـهـبـهـ ب‬
‫ـهــهییترکیـ‬
‫ترکی‬ ‫ـنــننامـنام‬
‫ـفآییـآیی‬
‫ـف‬
‫ـورت و ودردرطیـطیـ‬
‫ـورت‬
‫ـهــهصـصـ‬ ‫‪ 2800‬و‪ AASHTO‬ب‬
‫‪AASHTO‬ـ ب‬ ‫ـهــهیی‪ 2800‬و‬ ‫ـارت‪T T‬دردرآییـآیی‬
‫ـنــننامـنام‬ ‫ـارت‬
‫عبـعبـ‬
‫ـت‪.‬‬
‫ـت‪.‬‬‫ـثــامــااسـاسـ‬
‫ـث م‬
‫ـارجاز ازبحـبحـ‬
‫ـارج‬
‫ـوعخـخـ‬
‫ـوع‬‫ـنــنموضـ‬
‫موضـ‬ ‫ـهـای‬
‫ـهـای‬
‫ـد‪.‬ـد‪.‬البتـالبت‬
‫ـیــیباشـ‬
‫باشـ‬ ‫مـ م‬ ‫ـورت‬
‫صـصـ‬
‫ـورت‬

‫ـنترو‬
‫ـهــهییالالسـسـ‬
‫ـنترو‬ ‫ـیــیزلزلـ‬
‫زلزل‬ ‫ـمالی‪-‬جنوبـ‬
‫جنوب‬ ‫ـمالی‪-‬‬
‫ـهــهییشـشـ‬
‫ـاملمؤلفـ‬
‫مؤلف‬ ‫ـامل‬
‫ـهــهشـشـ‬
‫ـنــنمطالعـ‬
‫مطالع‬ ‫ـرایـای‬
‫ـرای ای‬
‫ـدهـ بـ‬
‫ـده ب‬
‫ـابشـشـ‬
‫ـاب‬‫ـایانتخـ‬
‫انتخـ‬ ‫ـای‬‫رکوردهـ‬
‫رکوردهـ‬
‫ـهــه‬
‫ـبتـ ب‬
‫ـبت ب‬
‫ـرــرنسـنسـ‬
‫ـورداخیـ‬
‫اخی‬ ‫ـورد‬
‫ـد‪.‬ـ مـ‬
‫ـد‪ .‬م‬
‫ـیــیباشـ‬
‫باشـ‬ ‫‪1994‬ـ م‬
‫ـجــج‪ 1994‬م‬
‫ـهــهیینورثریـ‬
‫نورثری‬ ‫زلزل‬ ‫ـهر"‬
‫ـهر"زلزلـ‬
‫ـنچوریشـشـ‬
‫ـنچوری‬ ‫ـورد "‬
‫ـورد "سـسـ‬
‫ـنــنرکـرکـ‬‫و وهمچنیـ‬
‫همچنی‬
‫ـاب‬
‫ـاب‬ ‫ـلــلانتخـ‬
‫انتخـ‬ ‫داردامــاامــادلیـدلی‬
‫ـریدارد‬
‫ـری‬‫ـتانداردبزرگتـ‬
‫بزرگتـ‬ ‫ـتاندارد‬
‫ـرافاسـاسـ‬
‫ـراف‬‫ـت‪،‬انحـ‬
‫انحـ‬ ‫ـت‪،‬‬‫ـودـوددردرلیسـ‬
‫لیسـ‬ ‫ـایموجـ‬
‫موجـ‬ ‫ـای‬
‫ـتـهـ‬
‫ـت ه‬‫ـتابنگاشـ‬
‫نگاشـ‬ ‫ـتاب‬
‫ـایرشـشـ‬
‫ـایر‬
‫سـسـ‬
‫ـتفاده‬
‫ـرــرنیزنیزاسـاسـ‬
‫ـتفاده‬ ‫مدرنـ ت‬
‫ـد ومدرن ت‬
‫ـدـو‬
‫ـایجدیـ‬
‫جدی‬ ‫ـای‬‫ـیــیاز ازرکوردهـ‬
‫رکوردهـ‬ ‫ـایقدیمـ‬
‫قدیم‬ ‫ـای‬
‫ـهـهـ‬
‫ـهـه‬
‫ـارــارزلزلـ‬
‫زلزل‬ ‫ـهــهدردرکنـکن‬
‫ـتـک‬
‫ـت ک‬
‫ـنــناسـاسـ‬
‫ـوردـای‬
‫ـورد ای‬
‫ـنــنرکـرکـ‬
‫ایـای‬
‫ـف‬
‫ـاقــابــاطیـطیـ‬
‫ـف‬ ‫ـاق ب‬
‫ـرایانطبـ‬
‫انطبـ‬ ‫ـرای‬
‫ـهـبـهـ بـ‬
‫ـودـک‬
‫ـود ک‬
‫ـیــیشـشـ‬
‫ـوطـ م‬
‫ـوط م‬‫ـنترومربـ‬
‫مربـ‬ ‫ـنترو‬
‫ـهــهییالالسـسـ‬
‫ـهــهزلزلـ‬
‫زلزل‬ ‫ـرـبـرـ ب‬
‫ـتـتدیگـ‬
‫دیگ‬ ‫ـتابنگاشـ‬
‫نگاشـ‬ ‫ـتاب‬
‫ـود‪.‬شـشـ‬
‫ـود‪.‬‬
‫شـشـ‬
‫ـرای‬
‫ـا‪،‬ـ بـ‬
‫ـرای‬ ‫ـا‪،‬ـ ب‬
‫ـتـه‬
‫ـت ه‬‫ـتابنگاشـ‬
‫نگاشـ‬ ‫ـتاب‬
‫ـاسشـشـ‬
‫ـاس‬
‫ـرایمقیـمقیـ‬
‫ـرای‬
‫ـدهـ بـ‬
‫ـده ب‬
‫ـرحدادهدادهشـشـ‬
‫ـرح‬
‫ـدــدشـشـ‬‫ـقــقفرآینـ‬
‫فرآین‬ ‫ـت‪.‬طبـطب‬
‫ـت‪.‬‬
‫ـدهـدهاسـاسـ‬
‫ـاسشـشـ‬
‫ـاس‬
‫ـدفمقیـمقیـ‬
‫ـدف‬
‫هـهـ‬
 ‫زلزله‬
‫برابر زلزله‬
‫در برابر‬
‫فعال در‬
‫غیر فعال‬‫میراگرهای غیر‬
‫طراحی میراگرهای‬
‫‪ 70‬طراحی‬
‫‪70‬‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪80‬‬

‫ـب‬
‫ضریـــب‬
‫ـز ضری‬
‫ـج نینیـــز‬
‫نورثریـــج‬
‫ی نورثری‬
‫ـه ی‬
‫زلزلـــه‬
‫ـرای زلزل‬
‫ـد‪ .‬ببـــرای‬
‫ـی آیآیـــد‪.‬‬
‫ـت ممـــی‬
‫دســـت‬
‫ـه دس‬
‫‪ 1.59‬ببـــه‬
‫ـب ‪1.59‬‬‫ضریـــب‬
‫ـنترو ضری‬
‫ال سســـنترو‬
‫‪ 1940‬ال‬
‫ـال ‪1940‬‬
‫ـورد سســـال‬
‫رکـــورد‬
‫رک‬
‫ـن‬‫ـ‬ ‫بی‬ ‫ای‬ ‫ـه‬ ‫ـ‬ ‫مقایس‬ ‫(‪)5-4‬‬ ‫و‬ ‫(‪)5-3‬‬ ‫(‪،)5-2‬‬ ‫ـای‬ ‫ـ‬ ‫ه‬ ‫ـکل‬ ‫ـ‬ ‫ش‬ ‫در‬ ‫ـد‪.‬‬‫ـ‬ ‫آی‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫م‬
‫مقیــاس برابــر ‪ 2.20‬بــه دســت مــی آیــد‪ .‬در شــکل هــای (‪ )5-3( ،)5-2‬و (‪ )5-4‬مقایســه ای بیــن‬‫ـت‬‫ـ‬ ‫دس‬ ‫ـه‬
‫ـ‬ ‫ب‬ ‫‪2.20‬‬ ‫ـر‬
‫ـ‬ ‫براب‬ ‫ـاس‬ ‫ـ‬ ‫مقی‬
‫اســـت‪.‬‬
‫ـت‪.‬‬ ‫ـده اس‬
‫داده ششـــده‬
‫ـان داده‬
‫نشـــان‬
‫ـی نش‬
‫طراحـــی‬
‫ـف طراح‬
‫طیـــف‬
‫ـده وو طی‬
‫ـاس ششـــده‬
‫مقیـــاس‬
‫ـای مقی‬
‫ـت ههـــای‬
‫نگاشـــت‬
‫ـتاب نگاش‬
‫ـای ششـــتاب‬
‫ـف ههـــای‬
‫طیـــف‬
‫طی‬
‫های مختلف‬
‫مختلف‬ ‫زلزله های‬
‫برای زلزله‬
‫مقیاس برای‬
‫ضرایب مقیاس‬
‫‪ :5-2‬ضرایب‬
‫جدول ‪:5-2‬‬
‫جدول‬

‫رکورد‬
‫رکورد‬
 71
81 ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬
FIGURE 5-2 5% DAMPED SPECTRUM OF EL CENTRO TIME HISTORY

1940 ‫سنترو‬ ‫رکورد ال‬

EL CENTRO SITE ‫برای‬ ‫درصد‬VALLEY
IMPERIAL 5 ‫میرایی‬ ‫ طیف‬:5-2DISTRICT
IRRIGATION ‫شکل‬ A001 x 1.59

1.60

1.40 Design Spectrum

Component 1
1.20 Lower Period Limit
)g ‫شتاب (بر حسب‬
ACCELERATION (g)

1.00 Upper Period Limit

0.80

0.60

0.40

0.20

0.00
0.00 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50 3.00 3.50 4.00 4.50 5.00
‫زمان تناوب‬
PERIOD (Seconds)

FIGURE 5-2 5% DAMPED SPECTRUM OF EL CENTRO TIME HISTORY

‫نورثریج‬
FIGURE
1940 5-3‫رکورد‬
EL CENTRO D‫برای‬
5%SITE
AMPED‫درصد‬ 5VALLEY
‫میرایی‬
SPECTRUM
IMPERIAL ‫طیف‬ 5-3 ‫شکل‬
NORTHRIDGE
OFIRRIGATION TIME HISTORY
DISTRICT A001 x 1.59

1.60 1994 Northridge, California Century City LACC North x 2.20

1.40 Design Spectrum

2.00
Component 1
1.80
1.20 Design Spectrum
Lower Period Limit
Component 1
)g ‫شتاب (بر حسب‬

1.60
ACCELERATION (g)

1.00 Upper Period Limit

Lower Period Limit
1.40
ACCELERATION (g)

0.80 Upper Period Limit

1.20

0.60
1.00

0.80
0.40
0.60
0.20
0.40
0.00
0.20
0.00 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50 3.00 3.50 4.00 4.50 5.00
0.00 PERIOD (Seconds)
‫زمان تناوب‬
0.00 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50 3.00 3.50 4.00 4.50 5.00
PERIOD (Seconds)

FIGURE 5-3 5% DAMPED SPECTRUM OF NORTHRIDGE TIME HISTORY

1994 Northridge, California Century City LACC North x 2.20

Copyright © 2001. This material must not be copied,

2.00
59
reproduced or otherwise used without the express, written
permission of Holmes
1.80 Consulting Group. Design Spectrum

1.60 Component 1
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 72
‫زلزله‬
‫برابر زلزله‬ ‫در‬
‫فعال در‬
‫زلزلهبرابر‬
‫فعال‬ ‫غیر‬
‫میراگرهای غیر‬
‫طراحی میراگرهای‬
‫طراحی‬ 72
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر‬ 72
82
FIGURE 5-4 5% DAMPED SPECTRUM OF FREQUENCY SCALED EL CENTRO TIME HISTORY
FIGURE 5-4 5% DAMPED SPECTRUM OF FREQUENCY SCALED EL CENTRO TIME HISTORY
‫ شده‬F‫مقیاس‬
IGURE 5-4 5% DAMPED SPECTRUM OF FREQUENCY SCALED EL CENTRO TIME HISTORY
‫ درصد برای رکورد ال سنترو با فرکانس‬5 ‫ طیف میرایی‬5-4 ‫شکل‬
‫شده‬
‫مقیاس شده‬
‫فرکانس مقیاس‬
‫سنترو بابا فرکانس‬ ‫ال‬ ‫رکورد‬ ‫برای‬ ‫درصد‬ 55 ‫میرایی‬
‫طیف میرایی‬
Frequency Scaled El Centro 1940 N-S Component
‫سنترو‬ ‫ ال‬Scaled
Frequency ‫رکورد‬ ‫برای‬1940
El Centro ‫درصد‬N-S Component ‫ طیف‬5-4
5-4 ‫شکل‬
‫شکل‬
Frequency Scaled El Centro 1940 N-S Component
1.20
1.20
1.20 Design Spectrum
1.00 Design Spectrum
Design Spectrum
Lower Period Limit
1.00 Lower Period Limit
1.00 Lower
Upper Period Limit
Upper Period Limit
(g) (g)

0.80
)g )g

Upper Period
El Centro N-SLimit
Seed
ACCELERATION

0.80
‫حسب‬

El Centro N-S Seed

(g)

0.80
)g‫حسب‬

El Centro N-S Seed

ACCELERATION
ACCELERATION
‫حسب‬

0.60
‫(بر (بر‬

0.60
0.60
‫شتاب‬
‫شتاب(بر‬

0.40
‫شتاب‬

0.40
0.40
0.20
0.20
0.20
0.00
0.000.00 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50 3.00 3.50 4.00 4.50 5.00
0.00
0.00 0.50 1.00 1.50 2.00PERIOD2.50
(Seconds)3.00 3.50 4.00 4.50 5.00
0.00 0.50 1.00 1.50 2.00‫ تناوب‬2.50
‫زمان‬ 3.00 3.50 4.00 4.50 5.00
PERIOD (Seconds)
‫زمان تناوب‬
PERIOD (Seconds)
‫زمان تناوب‬

5.4 DAMPER VARIATIONS ‫ موارد مختلف میراگرها‬5-4

5.4 D
DAMPER VARIATIONS ‫میراگرها‬
‫میراگرها‬ ‫موارد مختلف‬ 5-4
5.4 AMPER VARIATIONS
‫) لیســتی از‬5-3( ‫ در جــدول‬.‫ چهــار نــوع میراگــر در نظــر گرفتــه شــد‬،‫ـه‬ ‫مختلفاز مطالعـ‬ ‫موارد بخــش‬ ‫ـرای ایــن‬ 5-4‫بـ‬
Five
‫از‬ damper
‫ـتی‬ ‫ـ‬ ‫لیس‬ variations
)5-3( ‫ـدول‬ ‫ـ‬were
‫ج‬ ‫در‬ considered
.‫ـد‬ ‫ـ‬ ‫ش‬ ‫ـه‬ ‫ـ‬ ‫گرفت‬ for ‫ـر‬ ‫ـ‬ this
‫نظ‬ ‫در‬ part‫ـر‬ ‫ـ‬ of
‫میراگ‬ the
‫ـوع‬ study.
‫ـ‬ ‫ن‬ ‫ـار‬ ‫ـ‬ ‫چه‬ Table
،‫ـه‬ ‫ـ‬ 5-3
‫مطالع‬ lists
‫از‬ ‫ـش‬ the ‫ـ‬ ‫بخ‬ damping
‫ـن‬ ‫ـ‬ ‫ای‬ ‫ـرای‬ parameters
‫ببــ‬
‫از‬
Five
)5-3( ‫ـتی‬ ‫لیسـ‬
damper ‫ـدول‬ )5-3( ‫ـدولدر ج‬
variations
‫ـ‬variation. ‫موجــود‬‫ـ‬were
‫ـمدر ج‬considered
‫ـ‬.‫ـد‬ ‫شـ‬.‫ـت‬
‫عالئ‬ ‫ـه‬
of‫گرفتـ‬ ‫اس‬for
‫ـ‬the ‫ـــر‬this
‫ـده‬ ‫نظ‬ ‫در‬part
‫داده ش‬ ‫ـانـر‬
‫میراگـ‬
‫ـ‬of ‫ـوع‬
the ‫ـار نمــ‬
study. ‫ـرایچههـــر‬ ،‫ـه‬
in‫بــ‬Table
Table ‫مطالع‬
5-3 ‫ازشـ‬ lists‫ـش‬ ‫اســ‬
the ‫بخ‬damping
‫پارامترهایـــن‬‫ـرای‬parameters
used
Five for
damper each variations Definitions
were considered fordamperthis types
part of‫نش‬and‫ـورد‬
the properties
study. Table ‫ـده‬
5-3 ‫ـتفاده‬
5-3
lists are:
the ‫ـای‬
damping parameters
)5-3(
used ‫ـــدول‬variation.
‫در ج‬ ‫ـود در‬ ‫موجـــود‬
‫موج‬ ‫عالئـــم‬
‫ عالئ‬.‫ـت‬ of ‫ــ‬the ‫ـده اس‬‫ـده‬ ‫داده شـ‬types ‫نشـــان‬ ‫نش‬and‫ـورد‬ ‫ـر ممــ‬
‫ـرای ههـــر‬‫ـرای‬ in‫ببــ‬Table
‫ششـــده‬5-3 ‫ـتفاده‬ ‫اســـ‬
‫ـای اس‬‫پارامترهـــای‬
‫پارامتره‬
:‫ــد‬for
)5-3(
used for
‫ـده ان‬each
‫ـدول‬
each
‫داده شـ‬ ‫ج‬
variation.
‫توضیــح‬ Definitions
‫ـم‬
Definitions
‫زیــر‬ ‫ــه در‬.‫ـت‬ of
‫رفت‬ ‫اس‬
the
‫کار‬ damper
‫دادهــاش بـــه‬
damper ‫ آنه‬types ‫ـان‬
‫ـای‬ ‫ هـ‬and ‫ـوردـی‬ properties
properties
‫ویژگـ‬ ‫میراگرهــا و‬ in ‫ـده‬
Table‫ــواع‬5-3 ‫ـتفاده‬
‫ـف ان‬ are:
are: ‫ـرای تعری‬ ‫کــه بـ‬
1. :‫ـد‬ Type
‫ـده انانـ‬ H is
‫داده ششـــده‬ a
‫ـح داده‬ hysteretic
‫توضیـــح‬ ‫ـر توضی‬ steel
‫زیـــر‬
‫در زی‬ damper,
‫ـه در‬ ‫رفتـــه‬‫کار رفت‬ modelled
‫ـه کار‬ ‫ـا ببـــه‬
‫آنهـــا‬ as
‫ـای آنه‬ a yielding
‫ـی ههـــای‬ ‫ویژگـــی‬ diagonal
‫ـا وو ویژگ‬ ‫میراگرهـــا‬ brace
‫ـواع میراگره‬ with
‫ـف انانـــواع‬an elastic
‫تعریـــف‬‫ـرای تعری‬ –
‫ـرای‬ perfectly‫ ککـــه‬plastic
:‫ـد‬ ‫ـ‬ H ‫ـه ببــ‬
1. ‫ـلیم‬
1. Type
yield
Type ‫ تسـ‬function.
‫ـری‬
H
H is is‫قطـ‬ ‫ــار‬The
aa hysteretic
hysteretic ‫ـک مه‬ ‫ـ‬steel
value‫ـکل ی‬
steel ‫ـه شـ‬in
damper,
listed
damper, ‫ـه بـ‬ ‫ـ‬modelled
Table‫ــد ک‬5-3
modelled ‫ـی باش‬ isas as‫ـ‬the
‫ م‬aa‫ـترتیک‬
yield‫ـ‬force,
yielding
yielding ‫هیس‬ ‫ـزی‬
diagonal
diagonalPy‫ـ‬, ‫فل‬inbrace ‫ـر‬KN.
‫میراگـ‬with
brace ‫ـی از‬
The
with ‫نوعـ‬
an
brace
an elastic
elastic was‫ـر‬ –‫ـ‬assumed
– ‫میراگ‬
perfectly
perfectly - toplastic
have
plastic
‫ـلیم‬
‫ـلیم‬yield
a
yield
‫ـ‬yield
‫ـ‬ ‫ تس‬function.
‫تس‬ ‫ـری‬
‫ـری‬
function.
‫قطـ‬
‫ـ‬ ‫ـار قط‬
strength ‫ـــار‬The‫مه‬
of
‫مه‬
The
‫ـک‬
‫ـک‬ ‫ ییـ‬MPa
value
250 ‫ـ‬
value
‫ـکل‬
‫ـکل‬ ‫ششـ‬and
listed
‫ـ‬
listed
‫ـه‬in
‫ـه‬ ‫ ببـ‬the
‫ـ‬
in
‫ـه‬
‫ـه‬ ‫ ککـ‬brace
Table
‫ـ‬
Table
‫ـــد‬5-3
‫ـد‬ ‫ باش‬was
‫باش‬
5-3
‫ـی‬
is
‫ـی‬
is
‫ـ‬the
‫ـ‬ ‫ م‬assigned
‫م‬
the
‫ـترتیک‬
yield
‫ـترتیک‬
yield
‫ـ‬force,
‫ـ‬ ‫هیس‬
‫هیس‬ an
force,
‫ـزی‬
P
area
‫ـزی‬
P y‫ـ‬‫ـ‬,, ‫فلفل‬in
inof‫ـر‬KN.
‫ـر‬ ‫ـ‬P‫میراگ‬
‫ـ‬
KN.
‫میراگ‬
/250. ‫ـی از‬
The
‫از‬
The
‫ـی‬ ‫نوعـ‬
The
‫ـ‬ ‫نوع‬maximum
brace
brace
H
H
was
was
‫ـــر‬assumed
‫ـر‬ ‫میراگ‬force,
‫میراگ‬
assumed
- to
- to have
1000
have
)5-3(
a yield
‫ـدول‬ ‫ در جـ‬of
strength
‫ــده‬250‫درج ش‬ MPa
‫ـدار‬and
‫ مقـ‬the .‫ــت‬brace ‫ــده اس‬was ‫ش‬2 ‫ـدل‬ ‫کامــل مـ‬an‫ـتیک‬
assigned area
y ‫پالسـ‬-‫االستیک‬
of P
y
/250.
‫رفتــار‬
The
‫ــونده بــا‬force,
maximum
‫ ش‬1000
KN,
)5-3(
a yieldcorresponds
‫ـدول‬ ‫ـ‬
strength ‫ج‬ ‫در‬ ofto
‫ـده‬ ‫ـ‬ ‫ش‬
250a brace
‫درج‬MPa area
‫ـدار‬and ‫ـ‬ ‫مق‬ of .‫ـت‬
the 4000‫ـ‬ ‫اس‬
brace mm
‫ـده‬ ‫ـ‬
was‫ش‬ . ‫ـدل‬ ‫ـ‬ ‫م‬
assigned ‫ـل‬ ‫ـ‬ ‫کام‬ an ‫ـتیک‬
area ‫ـ‬ ‫پالس‬-‫االستیک‬
of P y/250. ‫ـار‬
The ‫ـ‬ ‫رفت‬ ‫ـا‬
maximum‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـونده‬ ‫ـ‬ ‫ش‬
force, 1000
)5-3(
250 ‫ـدول‬ ‫ـلیمدرمهـجـ‬ ‫ـده‬‫تســ‬‫ش‬a ‫درج‬ ‫ـدار‬ ‫مقـ‬of.‫ـت‬ ‫اسـ‬ ‫ـده‬ ‫شـ‬22.‫نشـ‬ ‫پالســتیک کامــل مــدل‬-‫شــونده بــا رفتــار االستیک‬ y
KN,‫ــر‬corresponds
KN, ‫ـار براب‬
corresponds to
to ‫مقاومــت‬
a brace
brace area.‫ـد‬
area of‫دهـ‬ 4000
4000 ‫ــی‬mmmm‫ـان م‬ . ‫) را بــر حســب کیلونیوتــن‬Py( ‫نیــروی تســلیم‬
250
2. 250 ‫ـر‬ ‫ـ‬ ‫براب‬ ‫ـار‬ ‫ـ‬ ‫مه‬ ‫ـلیم‬ ‫ـ‬ ‫تس‬ ‫ـت‬ ‫ـ‬ ‫مقاوم‬ .‫ـد‬ ‫ـ‬ ‫ده‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـان‬ ‫ـ‬ ‫نش‬ ‫کیلونیوتـــن‬
‫کیلونیوت‬ ‫حســـب‬ ‫ـر حس‬ ‫را بــر‬ ‫را‬The
)Py(value ‫ـــلیم‬listed
‫ـروی تس‬ ‫ـروی‬ ‫ نینیــ‬friction
2.
‫ـاص‬ Type
Type
‫ـرـ‬ ‫برابـ‬
‫اختص‬F is‫آن‬
F is
‫ـار‬a‫ـهـ‬
a
‫مه‬ ‫ـلیم بـ‬
friction
friction
‫تسـ‬damper,
Py/250 ‫ـاـت‬
damper,
‫مقاومــ‬ ‫برابـ‬.‫ـعـد‬
‫ـر ب‬also
also
‫دهـ‬
modelled
‫مقطـ‬
modelled
‫ـطحــی‬ ‫ـان م‬‫نشـسـ‬
as
as
a،‫ـن‬
a
‫ـن‬
yielding
‫ بنابرایـ‬.‫ـت‬
yielding
‫ـبـ‬
diagonal
diagonal
‫ــده اس‬brace. ‫گرفتبـــه ش‬
brace.
)Py(
The
‫نظــر‬value
‫ـلیم‬
‫ـکال در‬‫تس‬
listed
‫مگاپاسـ‬ is the
is
‫ـاص‬
2. ‫ـاص‬ force,
Type ‫اختصـ‬ F ,
F fis‫آن‬ in
‫آن‬a ‫ـه‬ KN.
‫ـه‬
friction Py/250
An
‫ـببـرــ‬Py/250 area
damper, was
‫ـر ببـــا‬
‫ـر‬alsodefined
‫ــ‬defined
‫ـع براب‬ ‫ـع‬ ‫مقطــ‬as
‫ـطح مقط‬
modelled for
‫ـطح‬as type
‫ــ‬type
‫ـن) بسس‬
،‫ـن‬
a،‫ـن‬ F but
‫کیلونیوتــ‬ the
‫ بنابرای‬.‫ـت‬
yielding .‫ـت‬ elastic
‫اســ‬
diagonal ‫ـده اس‬ stiffness
‫ـــده‬brace.
‫ـهنیـشش‬
‫گرفتـــه‬
‫گرفت‬ was
The increased
‫نظـــر‬
‫نظ‬
value ‫ـکال در‬
‫ـکال‬
listed by is the friction
‫مگاپاســـ‬a
‫مگاپاس‬ the
factor of 10
friction
‫اختصـمیل‬
‫ـی‬compared
‫ـ‬force,
force, 4000 ‫ـا‬‫ـ‬ ‫ب‬ ‫براب‬ ‫ـع‬ ‫ـ‬ ‫مقط‬ ‫ـا‬‫ـطح‬ ‫ـ‬ ‫س‬‫براب‬ ‫ـا‬ ‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـاری‬ ‫ـ‬ ‫مه‬ ‫ـر‬ ‫ـ‬
Ff, in KN. An area was defined as for type F but the elastic stiffness was increased by a factor of
F , in to KN.Type AnH area
(yield wasdisplacement as for
approximately ‫ـ‬
F ‫بنابرای‬
but the
1.3 1000(
elastic
mm compared ‫ـرو‬
stiffness ‫ـر‬
‫ـ‬ ‫حداکث‬
was
to
‫ـر‬
13 ‫ـدار‬ ‫در‬
increased
mm ‫ـ‬ ‫مق‬
for .‫ـد‬ by
H). ‫ش‬ a‫داده‬
factor 10
‫ داده‬of 10
f
‫ـی‬compared
‫ـی‬ ‫میلــ‬
‫ میل‬4000
compared
4000 ‫ ببـــا‬Type
to
‫ـا‬
to
‫برابـــر‬
‫ـر‬
Type
‫براب‬HH
‫(ـــع‬yield
‫ـع‬ ‫ـطح مقط‬
‫مقط‬
(yield
‫ـطح‬ ‫ـا سســ‬
displacement
displacement
‫ـاری ببـــا‬
‫مهـــاری‬ ‫مه‬ ‫ـن) ببـــر‬
approximately
‫ـر‬
approximately
)‫کیلونیوتـــن‬
‫کیلونیوت‬1.3 1000(
1.3 1000(mm
mm compared
compared
‫ـر نینیـــرو‬
‫ـرو‬ ‫حداکثـــر‬
‫حداکث‬
to
to 13
13
‫مقـــدار‬
mm
‫ـدار‬
mm
‫مق‬
for
for
.‫ـد‬
.‫ـد‬H).
H).‫داده ششــ‬
3. Type S is an hysteretic steel damper as for Type H except that the brace
.‫باشــد‬ has‫ـی‬
‫ـی‬a‫مـ‬strain
‫منطبــق‬ ‫ــر مربــع‬ratio
hardening
‫ مت‬of 1%
.‫ـد‬
.‫ـد‬ ‫ـ‬ ‫باش‬ ‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـق‬ ‫ـ‬ ‫منطب‬ ‫ـع‬ ‫ـ‬ ‫مرب‬ ‫ـر‬ ‫ـ‬ ‫ مت‬of 1%
3.
3. ‫ـار‬ Type
of‫مهـ‬the‫ـورت‬
Type SSinitial
is
is ‫ـ‬an an hysteretic
‫ص‬elastic
hysteretic ‫ قبل‬steel
‫ــی بــه‬stiffness. ‫ــورد‬damper
steel ‫ ماننــد‬as
‫ م‬Values
damper as ‫ـ‬for
are
‫ـه‬ ‫ـد‬Type
‫ ک‬the
for Typeyield
‫باشـ‬ H ‫مـ‬except
Hforce,
‫ـی‬ except asthat
‫اصطکاکــی‬ for Type
that the
the‫ـای‬brace H.‫باشـ‬
brace
‫میراگرهـ‬ has ‫ـی‬aa‫مـ‬strain
has ‫ـوع‬
‫منطبــق‬
‫ از نـ‬Fhardening
strain
‫ــر مربــع‬ratio
‫میرارگــر‬ratio
hardening
‫مت‬
- of 1%
‫ـار‬of
‫ـار‬ of‫مهـ‬
‫ـ‬ ‫مه‬the
the‫ـورت‬
‫ـورت‬
initial
initial‫صـ‬
‫ـ‬ ‫ص‬elastic
‫ـی ببـــه‬
elastic
‫ـه‬ ‫ـــی‬stiffness.
‫ ممـــورد‬Values
‫ـورد قبل‬
stiffness.
‫قبل‬ ‫ماننـــد‬
Values
‫ـد‬ ‫ـه مانن‬ are
‫ـه‬ ‫ ککـ‬the
are
‫ـ‬ ‫باشـــد‬
the
‫ـد‬
yield
‫باش‬
yield ‫ـی‬force,
‫ـی‬ ‫ـی ممـ‬
force,
‫ـ‬
as
as for
‫اصطکاکـــی‬
‫اصطکاک‬ for Type ‫میراگرهـــای‬
Type
‫ـای‬
H.
‫میراگره‬
H. ‫از ننـــوع‬
‫ـوع‬ ‫ از‬F F ‫ـر‬‫میرارگـــر‬
‫ میرارگ‬--
4. ‫حســب‬
Type V‫بــر‬ is a‫اصطکاکــی‬
viscous damper, ‫نیــروی‬linking ‫برابــر‬adjacent ‫منــدرج‬floors ‫مقــدار‬and oriented
.‫اســت‬ ‫شــده‬ on‫مــدل‬ the diagonal.
‫تســلیم شــونده‬ Values listed ‫قطــری‬ in Table 5-
4. Type
‫حســب‬
3 are the
4. ‫حســب‬
Type V
V‫بــر‬is
‫بــر‬ aa‫اصطکاکــی‬
isdamping viscous
‫اصطکاکــی‬ damper,
viscouscoefficient, ‫نیــروی‬linking
damper,
‫نیــروی‬ ‫برابــر‬
C,
linking
‫برابــر‬in adjacent
‫منــدرج‬
units
adjacent
‫منــدرج‬ floors
‫مقــدار‬and
of KN-sec/m.
floors
‫مقــدار‬ and oriented
.‫اســت‬ The
oriented
.‫اســت‬ ‫شــده‬ on
exponent,
‫شــده‬ on‫مــدل‬ the
the diagonal.
‫مــدل‬ ‫شــونده‬
α, was assumed
diagonal.
‫شــونده‬ Values
Values listed
‫تســلیم‬
‫تســلیم‬ to bein
‫قطــری‬
listed
‫قطــری‬ in1.0 Table 5-
for all
Table 5-
‫ــا‬33analyses.
‫ ام‬are‫ـت‬
are
‫ـ‬ ‫اس‬
the
the
‫ـده‬
damping
damping
‫ـ‬ ‫ش‬ ‫ـف‬ ‫ـ‬ ‫تعری‬ H
coefficient,
coefficient,
‫ـوع‬ ‫ـ‬
C,
C,
‫ن‬ ‫ـا‬‫ـ‬
in
in
‫ب‬ ‫ـر‬ ‫ـ‬
units
units
‫براب‬ F
of
of
‫ـوع‬
KN-sec/m.
KN-sec/m.
‫ـ‬ ‫ن‬ ‫ـع‬ ‫ـ‬ ‫مقط‬ ‫ـطع‬
The
The
‫ـ‬ ‫س‬ ‫ـاحت‬
exponent,
exponent,
‫ـ‬ ‫مس‬ .‫ـد‬
α,
α,
‫ـ‬ ‫باش‬
was
was
‫ـی‬
assumed
assumed
‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـن‬ ‫ـ‬ ‫کیلونیوت‬
to
to be
be 1.0
1.0 for
for all
all
‫ـــا‬analyses.
‫ـا‬ ‫ـت امام‬
‫اســـت‬ ‫ـده اس‬ ‫ـف ششـــده‬ ‫تعریـــف‬
‫ تعری‬H H ‫ـوع‬ ‫ـا ننـــوع‬ ‫ـر ببـــا‬
‫برابـــر‬
‫ براب‬F F ‫ـوع‬ ‫ـع ننـــوع‬ ‫مقطـــع‬‫ـطع مقط‬‫ـاحت سســـطع‬ ‫مســـاحت‬ ‫ مس‬.‫ـد‬ .‫باشـــد‬
‫ـی باش‬ ‫ـن ممـــی‬ ‫کیلونیوتـــن‬
‫کیلونیوت‬
‫ـی‬analyses.
‫ بدیــن ترتیــب جابجایـ‬.‫ در نظــر گرفتــه شــده اســت‬H ‫ برابــر میراگــر نــوع‬10 ‫ســختی االســتیک آن‬
5. ‫ـی‬ Type VE‫ـب‬ is‫ترتیـ‬
a visco-elastic .‫ـــت‬damper, also‫گرفت‬linking ‫ نظ‬adjacent H ‫ـوع‬ ‫ـوع‬floors and‫ـر‬ oriented on ‫ـتیک‬the ‫ـ‬diagonal. ‫ـــختی‬The values
5. ‫جابجایــ‬
‫ـی‬listed ‫جابجای‬ ‫ـب‬ ‫ترتیـ‬ ‫بدیـــن‬
‫ـن‬ ‫ بدی‬.‫ـت‬ ‫ـده اس‬
‫اس‬ ‫ـه ششـــده‬ ‫ـه‬ ‫گرفتــ‬ ‫نظـــر‬
‫ـر‬ ‫ در‬H
‫در‬ ‫ ننــ‬of‫ـر‬
‫میراگـــر‬
‫میراگ‬ ‫برابــ‬
‫ براب‬10
‫ـر‬oriented 10 ‫آن‬ ‫آن‬ ‫ـتیک‬ ‫ـختی االس‬
‫االسـ‬ ‫سس‬V. values
5. ‫ــر‬Type
‫آن براب‬VE
Type in‫ـدار‬
VE is
Table
is‫مقـ‬ aa visco-elastic
H 5-3 ‫ـر‬are
‫میراگـ‬
visco-elastic the‫ـرای‬ damper,
damping
damper, also
‫ کــه بـ‬coefficient,
‫حالــی‬
also linking
linking‫ در‬،‫ـد‬ adjacent
C, ‫باشـ‬
adjacent ‫مــی‬floors
in units ‫میلیمتــر‬
floors and
KN-sec/m,
and1.3 ‫برابــر‬
oriented the‫ـر‬ on
same
on the
theasdiagonal.
‫میراگـ‬ ‫ـن‬for
‫ـلیم ایـ‬
diagonal. Type ‫تسـ‬ The
The These
values
‫ـــر‬listed
‫ـر‬ ‫آن براب‬
listed
‫براب‬ ‫آن‬in
in‫ـدار‬ Table
‫ـدار‬
Table ‫مقــ‬
‫ مق‬H H 5-3 ‫ـر‬are
5-3‫ـر‬ ‫میراگــ‬
are‫میراگ‬the
the‫ـرای‬damping
‫ـرای‬ ‫ـه ببــ‬
damping ‫ ککـــه‬coefficient,
‫حالـــی‬
‫در حال‬
coefficient,
‫ـی‬ ‫ در‬،‫ـد‬ C,
،‫ـد‬
C,‫باشــ‬in
in units
‫باش‬ ‫ـر ممـــی‬
units
‫ـی‬ ‫ـر‬of KN-sec/m,
of‫میلیمتــ‬
‫میلیمت‬
KN-sec/m, 1.3 ‫ـر‬
1.3 the
‫برابـــر‬
‫براب‬
the‫ـر‬ ‫ـر‬same
‫میراگ‬as
‫میراگــ‬
same ‫ـن‬for
as‫ـن‬ Type
‫ـلیم ایایــ‬
for ‫ـلیم‬
Type ‫تس‬V.
‫تســ‬ V. These
These
Copyright © 2001. This material must not be copied,
.‫ــی متــر مــی باشــد‬60 ‫ میل‬13
Copyright
reproduced © or2001.
otherwise This material
used withoutmust not
the be copied,
express, written
.‫باشـــد‬
.‫ـد‬ ‫ـی باش‬ ‫ـر ممـــی‬ ‫متـــر‬
‫ـی مت‬‫ـــی‬60 ‫ میل‬13
‫میل‬ 13
‫ـورد‬
Copyright
permission ‫ـ‬ ‫م‬ ©‫ـن‬
of ‫ـ‬ ‫ای‬
2001. ‫در‬ ‫ـه‬
This ‫ـ‬ ‫ک‬ ‫ـاوت‬
material ‫ـ‬ ‫تف‬ ‫ـن‬
must ‫ـ‬ ‫ای‬
not ‫ـا‬‫ـ‬
be ‫ب‬ ،‫ـد‬ ‫ـ‬
copied, ‫باش‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫م‬ )H ‫ـابه‬ ‫ـ‬ ‫(مش‬ ‫ـترتیک‬ ‫ـ‬ ‫هیس‬ ‫ـوالدی‬ ‫ـ‬ ‫ف‬ ‫ـوع‬ ‫ـ‬ ‫ن‬ ‫از‬ S ‫ـر‬ ‫ـ‬ 60
‫میراگ‬ -
reproduced
‫ـن ممـــورد‬
reproduced or‫ـ‬Holmes
or
‫ـن‬ ‫ای‬otherwise
‫ـه در‬
otherwise ‫ـــه‬Consulting
‫ ک‬used
‫ـاوت‬
used ‫تف‬Group.
without
‫تفـ‬
without‫ـــن‬the‫ـا ای‬
the ‫ـا‬express,
‫ ببـ‬،‫ـد‬
،‫باشـــد‬
express, written
‫باش‬ ‫) ممـــی‬H
written )H ‫ـابه‬ ‫(مشـــابه‬‫ـترتیک (مش‬
‫هیســـترتیک‬ ‫ـوالدی هیس‬ ‫ـوع ففـــوالدی‬ ‫از ننـــوع‬ ‫ از‬S S ‫ـر‬ ‫میراگـــر‬
‫ میراگ‬--
‫ـورد‬
permission
permission of ‫ـ‬ ‫ای‬
Holmes ‫در‬ ‫ک‬ ‫ـاوت‬
Consulting ‫ـ‬ ‫ـن‬
Group. ‫ای‬ ‫ـ‬ ‫ـی‬
)‫تســلیم‬of‫از‬Holmes ‫ قبــل‬Consulting ‫ـه ســختی‬Group. ‫مهــار دارای ســخت شــدگی کرنشــی (نســبت ســختی پــس از تســلیم بـ‬
)‫ـلیم ببـــه ســختی قبــل از تســلیم‬
)‫ـلیم‬ ‫ـ‬ ‫تس‬ ‫از‬ ‫ـل‬ ‫ـ‬ ‫قب‬ ‫ـختی‬ ‫ـ‬ ‫س‬ ‫ـه‬ ‫تســـلیم‬ ‫از تس‬ ‫ـس از‬ ‫ـختی پپـــس‬‫ـبت سســـختی‬ ‫(نســـبت‬ ‫ـی (نس‬ ‫کرنشـــی‬
‫ـدگی کرنش‬ ‫ـخت ششـــدگی‬ ‫دارای سســـخت‬ ‫ـار دارای‬ ‫مهـــار‬ ‫مه‬
‫‪73‬‬
‫‪73‬‬
‫‪83‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫برابــر ‪ 1‬درصــد مــی باشــد‪ .‬ماننــد میراگــر نــوع ‪ H‬مقادیــر منــدرج در جــدول میــزان نیــروی تســلیم‬
‫را نشــان مــی دهــد‪.‬‬
‫‪ -‬میراگــر نــوع ‪ V‬از نــوع میراگرهــای ویســکوز مــی باشــد کــه دو طبقــه ی مجــاور را بــه هــم متصــل‬
‫مــی کنــد و بــه شــکل قطــری در قــاب ســازه ای نصــب مــی شــود‪ .‬مقادیــر منــدرج در جــدول (‪)5-3‬‬
‫مربــوط بــه ضریــب میرایــی (‪( )C‬بــر حســب کیلونیوتن‪.‬ثانیه‪/‬متــر) مــی باشــند‪ .‬تــوان میراگــر بــرای‬
‫تمــام تحلیــل هــا برابــر ‪ 1.0‬در نظــر گرفتــه شــده اســت‪.‬‬
‫‪ -‬میراگــر ‪ VE‬میراگــری ویسکواالســتیک مــی باشــد کــه دو کــف مجــاور را بــه هــم متصــل مــی‬
‫(‪)C‬‬
‫میرایــی (‪)C‬‬
‫ضریــب میرایــی‬
‫مقادیــر ضریــب‬ ‫شــود‪ .‬مقادیــر‬
‫مــی شــود‪.‬‬‫نصــب مــی‬
‫ســازه نصــب‬
‫در ســازه‬‫قطــری در‬
‫شــکل قطــری‬‫بــه شــکل‬ ‫میراگــر بــه‬
‫ایــن میراگــر‬
‫کنــد‪ .‬ایــن‬
‫کنــد‪.‬‬
‫ـای‬
‫میراگرهـــای‬
‫ـد میراگره‬‫ماننـــد‬
‫ـا مانن‬
‫میراگرهـــا‬
‫ـن میراگره‬
‫ـت‪ .‬ایایـــن‬
‫اســـت‪.‬‬
‫ـده اس‬
‫ـه ششـــده‬
‫ارائـــه‬
‫(‪ )5-3‬ارائ‬
‫ـدول (‪)5-3‬‬
‫جـــدول‬‫در ج‬
‫ـر) در‬
‫کیلونیوتن‪.‬ثانیه‪/‬متـــر)‬
‫ـب کیلونیوتن‪.‬ثانیه‪/‬مت‬ ‫(برحســـب‬
‫(برحس‬
‫واحــد‬ ‫‪( C‬در‬
‫(در واحــد‬ ‫برابــر ‪C‬‬
‫مقــدار ‪ 22‬برابــر‬
‫نظــر مقــدار‬
‫از نظــر‬ ‫کــه از‬
‫باشــند کــه‬
‫مــی باشــند‬
‫‪ )K‬مــی‬‫‪)Keff‬‬
‫مؤثــر(‪eff‬‬
‫ســختی مؤثــر(‬
‫یــک ســختی‬ ‫‪ V‬دارای‬
‫دارای یــک‬ ‫نــوع ‪V‬‬
‫نــوع‬
‫ـدول‬ ‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـه‬
‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـالف‬ ‫ـ‬ ‫ات‬ ‫ـدول‬ ‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـبت‬‫ـ‬ ‫نس‬ ‫ـرای‬‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـی‬‫ـ‬ ‫معقول‬ ‫ـدار‬‫ـ‬ ‫مق‬ ‫ـبت‬ ‫ـ‬ ‫نس‬ ‫ـن‬‫ـ‬ ‫ای‬ ‫ـد‪.‬‬‫ـ‬ ‫باش‬ ‫ـی‬
‫کیلونیوتــن بــر متــر) مــی باشــد‪ .‬ایــن نســبت مقــدار معقولــی بــرای نســبت مــدول اتــالف بــه مــدول‬ ‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـر)‬‫ـ‬ ‫مت‬ ‫ـر‬
‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـن‬ ‫ـ‬ ‫کیلونیوت‬
‫ـد)‪.‬‬
‫ببینیـــد)‪.‬‬
‫را ببینی‬‫‪ 3-21‬را‬
‫‪ 3-20‬وو ‪3-21‬‬
‫ـای ‪3-20‬‬ ‫ـکل ههـــای‬
‫(شـــکل‬‫ـد (ش‬‫باشـــد‬
‫ـی باش‬
‫ـس ممـــی‬
‫فرکانـــس‬
‫ـم فرکان‬‫ـخ ککـــم‬
‫پاســـخ‬
‫ـرای پاس‬
‫ـارش ببـــرای‬
‫انبـــارش‬
‫انب‬
‫میراگرها‬
‫انواع میراگرها‬
‫مشخصات انواع‬
‫‪ :5-3‬مشخصات‬
‫جدول ‪:5-3‬‬
‫جدول‬

‫‪ 10‬طبقه‬ ‫‪ 5‬طبقه‬ ‫‪ 3‬طبقه‬ ‫کل‬

‫‪ 10‬طبقه‬ ‫‪ 5‬طبقه‬ ‫‪ 3‬طبقه‬ ‫کل‬
 ‫‪ 74‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪84‬‬

‫مطابــق شــکل (‪ )5-5‬هــر یــک از انــواع میراگرهــا بــا ویژگــی هــای مختلــف‪ ،‬بــا ســه الگــوی توزیــع‬
‫متفــاوت در ارتفــاع ســازه قــرار مــی گیرنــد‪:‬‬
‫توزیــع ‪ U‬بیانگــر توزیــع یکنواخــت اســت‪ .‬بــرای ایــن حالــت‪ ،‬میراگرهایــی بــا مشــخصات منــدرج‬
‫در جــدول (‪ )5-3‬در ترازهــای مختلــف مــورد اســتفاده قــرار گرفتــه اســت‪.‬‬
‫توزیــع ‪ T‬بیانگــر توزیــع مثلثــی مــی باشــد‪ .‬بــرای ایــن حالــت‪ ،‬مشــخصات منــدرج در جــدول (‪5-‬‬
‫‪ )3‬بــرای تعریــف میراگــر در باالتریــن طبقــه مــورد اســتفاده قــرار گرفتــه اســت‪ .‬مقادیــر مشــخصه ی‬
‫میراگــری کــه در تــراز پایــه قــرار گرفتــه اســت‪ ،‬برابــر یــک چهــارم مقــدار تعریــف شــده بــرای میراگــر‬
‫فوقانــی معیــن شــده اســت‪ .‬در ترازهــای میانــی نیــز از درون یابــی خطــی اســتفاده شــده اســت‪.‬‬
‫توزیــع ‪ R‬بیانگــر توزیــع مثلثــی وارونــه اســت‪ .‬در ایــن حالــت مشــخصات منــدرج در جــدول (‪5-‬‬
‫‪ )3‬بــه میراگــر تــراز پاییــن ســازه اختصــاص داده شــد‪ .‬همچنیــن بــرای تعریــف مشــخصات میراگــر‬
‫باالتریــن تــراز ســازه از ‪ 1/4‬مقادیــر جــدول (‪ )5-3‬اســتفاده گردیــده اســت‪ .‬بــرای طبقــات میانــی نیــز‬
‫از درونیابــی خطــی اســتفاده شــده اســت‪.‬‬
‫‪3. Distribution R = Reversed Triangular Distribution. The damper property listed in Table 5-3 was used to‬‬
‫‪define the device at the bottom story. The device at the top used a value ¼ of the base value. Linear‬‬
‫‪interpolation was used at intermediate stories.‬‬
‫شکل ‪ :5-5‬توزیع میراگرها در ارتفاع سازه‬
‫‪FIGURE 5-5 DAMPER DISTRIBUTION WITH HEIGHT‬‬

‫‪Uniform‬‬
‫یکنواخت‬ ‫‪Triangular‬‬
‫مثلثی‬ ‫‪Reverse‬‬
‫وارونه‬ ‫مثلثی‬
‫‪U‬‬ ‫‪T‬‬ ‫‪Triangular‬‬
‫‪R‬‬
‫‪1.0‬‬ ‫‪1.0‬‬ ‫‪0.25‬‬

‫‪1.0‬‬ ‫‪0.25‬‬ ‫‪1.0‬‬

‫‪5.5‬‬ ‫‪TIME HISTORY EVALUATION PROCEDURE‬‬

‫‪The ModelA spreadsheet was used to develop models of each of the three buildings with the nominal‬‬
‫‪strengths of the beam and column elements. At each level two elements were added in the centre bay in‬‬
‫‪parallel, one a truss element to model added stiffness and the second a damper element to model added‬‬
‫‪75‬‬
‫‪85‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫‪ 5-5‬ارزیابی ها به روش تحلیل تاریخچه زمانی‬

‫در ایــن بخــش‪ ،‬بــرای ایجــاد مــدل هــای مربــوط بــه هــر یــک از ســه ســازه از نــرم افــزار ‪ModelA‬‬
‫اســتفاده شــده اســت‪ .‬در دهانــه ی مرکــزی مربــوط بــه هــر طبقــه از ســازه‪ ،‬دو المــان بــه صــورت‬
‫مــوازی اضافــه شــدند‪ .‬یکــی از المــان هــا بــه منظــور افزایــش مقاومــت مــدل ســازه ای بــه صــورت‬
‫المــان خرپــا بــه مــدل اضافــه شــد و المــان دیگــر بــرای افزایــش میرایــی بــه صــورت یــک المــان‬
‫میراگــر بــه مــدل اضافــه شــد‪ .‬مطابــق الگــوی برنامــه ی ‪ ANSR-L‬فایلــی بــرای هــر یــک از ســه‬
‫ســازه ی نمونــه تهیــه شــد‪.‬‬
‫یــک برنامــه ی اجرایــی ســریع بــرای ارزیابــی پاســخ ســازه هــا مــورد اســتفاده قــرار گرفــت‪ .‬ایــن‬
‫برنامــه بــرای ســازه هــا‪ ،‬زلزلــه هــا‪ ،‬میراگرهــا‪ ،‬توزیــع هــا و مشــخصات مختلــف میراگرهــا بــه شــکل‬
‫زیــر تهیــه و تنظیــم شــد‪:‬‬
‫‪ -‬فایــل الگــوی پیــش فــرض فراخوانــی شــده و مشــخصات فنــر و یــا المــان هــای میراگــر مطابــق‬
‫نــوع میراگــر تصحیــح گردیــد‪.‬‬
‫‪ -‬برای انجام تحلیل تاریخچه زمانی برنامه ی ‪ ANSR-L‬با دستور ‪ shell‬اجرا شد‪.‬‬
‫‪ -‬خروجــی فایــل ‪ ANSR-L‬قرائــت شــد و ســپس بیشــینه ی جابجایــی هــا‪ ،‬جابجایــی هــای نســبی‬
‫و کنــش هــای المــان هــا در فایلــی ذخیــره شــد‪.‬‬
‫‪ -‬نتیجــه ی نهایــی بــه شــکل فایلــی مــی باشــد کــه هــر خــط آن بــه حــاالت مختلــف هــر ســازه‬
‫مربــوط مــی شــود‪.‬‬
‫بــا اســتفاده از پاســخ بــه دســت آمــده بــرای ســازه هــای بــدون میراگــر ا بــا مقادیــر مختلــف میرایــی‬
‫ویســکوز‪ ،‬مجموعــه ای از نتایــج مبنــا تهیــه شــد‪ .‬ایــن کار بــا اصــالح ضرایــب ‪ α‬و ‪ β‬کــه تعریــف‬
‫کننــده ی میرایــی رایلــی هســتند‪ ،‬بــه انجــام رســید‪.‬‬
‫بــرای محاســبه ی جابجایــی هــای نســبی ســازه‪ ،‬بــه جــای اســتفاده از جابجایــی هــای لحظــه ای‪ ،‬از‬
‫یــک روش تقریبــی اســتفاده شــد‪ .‬بــرای ایــن منظــور الگــوی پــوش جابجایــی هــا مــورد اســتفاده قرار‬
‫گرفــت‪ .‬بــا توجــه بــه اینکــه در تحلیــل هــای انجــام شــده پاســخ جابجایــی ســاختمان هــا عمدتـ ًا بــه‬
‫شــکل مــد اول بــوده اســت‪ ،‬اســتفاده از روش تقریبــی اثــر چندانــی بــر دقــت نتایــج تحلیــل هــای‬
‫ســاختمان هــای ســه و پنــج طبقــه نــدارد‪ .‬بــرای ســاختمان ‪ 10‬طبقــه‪ ،‬ایــن روش جابجایــی هــای‬
‫نســبی را اندکــی دســت بــاال تخمیــن زد (تقریب ـ ًا ‪ 5‬درصــد)‪ .‬ایــن میــزان تقریــب تأثیــر چندانــی بــر‬
‫نتیجــه گیــری هــای ایــن فــاز از مطالعــه نــدارد‪.‬‬
 ‫‪ 76‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪86‬‬

‫‪ 5-6‬پاسخ سازه های بدون میراگر‬

‫در جــدول (‪ )5-4‬خالصــه ای از پاســخ ســازه هــای طراحــی شــده تحــت هــر یــک از ســه رکــورد‬
‫زلزلهارائــه شــده اســت‪.‬‬
‫مقادیــر بیشــینه ی جابجایــی هــای نســبی بــا افزایــش ارتفــاع ســازه از ‪ 1.5‬درصــد بــرای ســاختمان ‪3‬‬
‫طبقــه تــا ‪ 2‬درصــد بــرای ســاختمان ‪ 5‬طبقــه و ‪ 2.4‬درصــد بــرای ســاختمان ‪ 10‬طبقــه افزایــش مــی‬
‫یابــد‪ .‬حداکثــر چرخــش پالســتیک تیــر از الگــوی مشــابهی تبعیــت مــی کنــد‪.‬‬
‫نمــودار پاســخ هــر ســازه بــه شــکل تغییرمــکان بــام در شــکل (‪ )5-6‬بــرای رکــورد زلزلــه ی ال‬
‫ســنترو نشــان داده شــده اســت‪ .‬همانطــوری کــه مشــاهده مــی شــود‪ ،‬رفتــار ســاختمان ‪ 3‬طبقــه و‬
‫‪ 10‬طبقــه نســبت بــه رفتــار ســازه ی ‪ 5‬طبقــه متفــاوت اســت‪ .‬جابجایــی پاســخ ســاختمان هــای ‪ 3‬و‬
‫‪ 10‬طبقــه‪ ،‬مقــداری ثابــت (تقریب ـ ًا ‪ 50‬میلــی متــر بــرای ســاختمان ‪ 3‬طبقــه و ‪ 400‬میلــی متــر بــرای‬
‫ســاختمان ‪ 10‬طبقــه) را نشــان مــی دهــد‪ .‬حداکثــر جابجایــی پاســخ ســازه زمانــی اتفــاق مــی افتــد‬
‫کــه مکانیســم نوســان جانبــی رخ دهــد‪ .‬ایــن مکانیســم شــامل تشــکیل مفاصــل پالســتیک در انتهــای‬
‫تیرهــا بــه عــالوه ی تشــکیل مفاصــل پــای ســتون هــا مــی باشــد‪ .‬ایــن مکانیســم بــرای ســاختمان ‪5‬‬
‫طبقــه تحــت اعمــال رکــورد ایــن زلزلــه رخ نمــی دهــد‪ ،‬بنابرایــن مقــدار ثابتــی بــرای پاســخ جابجایــی‬
‫ســاختمان ‪ 5‬طبقــه بــه دســت نمــی آیــد‪.‬‬
‫جدول ‪ : 5-4‬مقادیر بیشینه ی پاسخ سازه (بدون میراگر)‬

‫‪ 3‬طبقه‬
‫جابجایی‬
‫جابجایی نسبی‬
‫چرخش پالستیک ستون (رادیان)‬
‫چرخش پالستیک تیر (رادیان)‬
‫برش پایه‬

‫‪ 5‬طبقه‬

‫جابجایی‬
‫جابجایی نسبی‬
‫چرخش پالستیک ستون (رادیان)‬
‫چرخش پالستیک تیر (رادیان)‬
‫برش پایه‬

‫‪ 10‬طبقه‬
 7787 ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

77

‫جابجایی‬
‫نسبی‬ ‫جابجایی‬
‫جابجایی‬ EQ 1 EQ 2 EQ 3
)‫نسبی(رادیان‬
‫ستون‬ ‫چرخش پالستیک‬
Displacement
‫جابجایی‬ (mm) 586
EQ 1 495
EQ 2 EQ 3773
)‫(رادیان‬ ‫تیر‬
)‫ستون (رادیان‬ ‫پالستیک‬
Drift (m/m) ‫چرخش‬
‫پالستیک‬
Displacement ‫چرخش‬
(mm)
0.024
586
0.024
495
0.020
377
Column
‫پایه‬ ‫برش‬Plastic Rotation (rads) 0.007 0.002 0.001
)‫تیر (رادیان‬ ‫پالستیک‬
Drift (m/m) ‫چرخش‬
Beam Plastic Rotation (rads) 0.024
0.030 0.024
0.033 0.020
0.029
Column
‫برش پایه‬
Base Plastic
Shear (KN) Rotation (rads) 0.007
1811 0.002
1796 0.001
1659
Beam Plastic Rotation (rads) 0.030
(0.096W) 0.033
(0.095W) 0.029
(0.088W)
Base Shear (KN) 1811 1796 1659
(0.096W) (0.095W) (0.088W)
‫ اثر میرایی ویسکوز‬5-6-1
‫ ســاختمان هــای بــدون میراگــر‬،‫ـرای ارزیابــی انــواع میراگرهــا داشــته باشــیم‬ ‫ویسکوز‬
‫ـاخصی بـ‬ ‫میرایی‬
‫اثرــه شـ‬
‫اینک‬5-6-1
‫بــرای‬
‫میراگــر‬E‫ـدون‬
5.6.1 FFECT ‫بـ‬OF‫ـای‬
.‫ـت‬ V‫ـ‬ISCOUS
‫گرفـ‬ ‫ـراره‬
‫ـاختمان‬
‫ قـ‬D‫ـل‬‫تحلیــ‬
‫ س‬،‫ـیم‬
AMPING ‫ـتهمـباشـ‬
‫ـورد‬ ‫داشـ‬
)‫ـد‬ ‫درصـ‬ ‫میراگرهــا‬
40 ‫ـر تــا‬‫ـواع‬
‫(ازانـصفـ‬
‫ـکوزــی‬
‫ویسـارزیاب‬
‫ـیـرای‬‫ـاخصیـ بـ‬ ‫مختلـشـ‬
‫ـف میرای‬ ‫ـرایــراینکــه‬
‫بــابـمقادی‬
5.6.1
In‫در‬ ‫ـ‬to‫س‬.‫ـت‬
EFFECT
‫ـنترو‬
order ‫ال‬OF‫ـوردـ‬
‫گرف‬
provide ‫ـرارـ‬
VISCOUS ‫ـقـ‬D‫ـل‬
‫ـال‬ ‫تحلیـ‬
‫ـوردــت‬
AMPING
‫ک‬benchmarks
‫اعم‬ ‫تح‬ ‫ـ‬the
‫ـد)ـم‬
for ‫ـام‬ ‫درصـ‬
‫ـای ب‬ ‫ـی هـ‬
damping 40 ‫ـرــر تــا‬
‫جابجایـ‬
devices, ‫صف‬ ‫ـ(از‬building
‫بـ‬the
)‫ـد‬ ‫ـکوز‬
‫ـدرص‬25‫ویس‬without
‫ـیــا‬
‫ـ ت‬5‫میرای‬ ‫ـف‬‫میرایــ‬
‫(از‬dampers
‫ـی‬ ‫ـشمختل‬‫مقادیـــر‬
was ‫افزای‬ ‫ اثبـــا‬for
‫ـر‬
analysed
increasing levels of viscous damping, from 0% to 40%.
In‫در‬ ‫ـنترو‬
‫ـ شـ‬to
order
.‫ـود‬ ‫ـس‬provide
‫ـی‬ ‫ال‬
‫ـوردــا م‬ ‫کــ‬benchmarks
‫ـی ه‬ ‫ـشاعمــال‬
‫جابجای‬ ‫ـت‬ ‫کاهــ‬
‫تح‬ ‫ـام‬
for‫ـث‬ ‫باعبــ‬
the ‫ـای‬ ‫میرایـهـ‬
damping
‫ـی‬ ‫جابجایــی‬
‫ـرـربیشــتر‬
devices, ‫بـ‬the
)‫ــد‬building
‫مقادیـ‬‫درص‬
.‫ــت‬25 ‫ـا‬
‫ـتـ‬5‫(از ش‬
‫اس‬without
‫ـده‬ ‫ـانـی‬
‫میرایـ‬
‫ـش نشـ‬
dampers
‫داده‬ was‫افزایـ‬
)5-6( ‫ شاثـــر‬for
analysed
‫ـکل‬
increasing
Figure levels of viscous damping, from 0%damping
to 40%. from 5% to 25% on the roof displacements for the El
.‫ـود‬‫سشــ‬5-6
‫ـازه‬ ‫ـی‬ ‫مــ‬illustrates
‫ـی‬ ‫جابجای‬
the effect
‫ـرایــی هــا‬
‫جابجای‬
‫ـت" بـ‬
of increasing
‫کاهثابـــش‬ ‫ـث‬
‫ـدار‬ ‫ـش باعـ‬
‫"مقـ‬ ‫ـث میرایــی‬
‫بیشـــتر‬ ‫مقادیـــر‬ .‫ـت‬
‫افزایـــش‬
‫ـده اس‬ ‫ـت کشــ‬
‫ـنـاناسـداده‬
‫نشـ‬
‫) ایـ‬5-6(
‫ـکلی مهـ‬
‫نکتـــه‬
‫ش‬
Centro record. The higher damping reduces‫کاهـ‬ ‫ـی باع‬
displacements ‫میرای‬
throughout ‫ـه‬
the record but, ‫ـم‬
more importantly,
Figure 5-6theillustrates theset
effect of increasing 3damping frombuildings.
5% to 25% on the roof displacements for the El
reduces
‫ســازه‬record.
Centro
permanent
‫جابجایــی‬ The‫ـرای‬‫ـت" بـ‬
higher
occurring
damping ‫ـ‬in
‫ـدار ثابـ‬.‫ـود‬ ‫ـ‬the
‫"مق‬ ‫ـشش‬
‫ـی‬
reduces‫ــ‬and
)‫ـد‬10
‫کاهم‬ ‫ـدهـ‬story
‫ـث‬ ‫باع‬
‫ـیــی‬
displacements ‫رخـ م‬
‫میرای‬
‫ـشــه‬
‫افزایـطبق‬
10 ‫ـهو‬
throughout 3‫ـایکـ‬
the ‫ـت‬‫ـاختماناسهــ‬
record ‫ـن‬ ‫ـم ایـ‬
but, ‫ـرایمهـس‬
‫ـ‬more ‫ی‬importantly,
‫ـهـ‬
‫ـهـ ب‬
‫نکت‬
‫(کـ‬
reduces the permanent set occurring.‫ـود‬ in‫ـ‬the 3 and 10 story buildings.
‫ طبقــه رخ مــی دهــد) مــی ش‬10 ‫ و‬3 ‫(کــه بــرای ســاختمان هــای‬
)‫ تاریخچه زمانی جابجایی بام (رکورد ال سنترو‬:5-6 ‫شکل‬
)‫سنترو‬ ‫(رکورد ال‬
FIGURE 5-6 ‫جابجایی بام‬
TIME HISTORY ‫ تاریخچه زمانی‬:5-6 ‫شکل‬
OF ROOF DISPLACEMENT (EL CENTRO RECORD)

FIGURE 5-6 TIME HISTORY OF ROOF DISPLACEMENT (EL CENTRO RECORD)

150
3 Story 5% Damping
100
DISPLACEMENT (mm)

150 3 Story 25% Damping

50 3 Story 5% Damping
100
DISPLACEMENT (mm)
‫جابجایی‬

3 Story 25% Damping

0
50
‫جابجایی‬

0 5 10 15 20
-50
0
-1000 5 10 15 20
-50
-150
-100
‫تناوب‬
TIME‫زمان‬
(Seconds)
-150
‫تناوب‬
TIME‫زمان‬
(Seconds)
200 200
5 Story 5% Damping
150 100
5 Story 25% Damping
200 200 0
5 Story 5% Damping
DISPLACEMENT (mm)

100
DISPLACEMENT (mm)

150 5 Story 25% Damping -100 0

100 5 10 15 20
50
‫جابجایی‬

‫جابجایی‬

0
DISPLACEMENT (mm)

100 -200
DISPLACEMENT (mm)

0 0 5 10 15 20
-100
-300
50 0 5 10 15 20
‫جابجایی‬

‫جابجایی‬

-50 -200
-400
0
-100 -300
-500
0 5 10 15 20
-50
-150 -400
-600 10 Story 5% Damping
-100
-200 -500
-700 10 Story 25% Damping
-150
‫زمان تناوب‬
TIME (Seconds) -600 10 Story 5% Damping
‫تناوب‬ ‫زمان‬
TIME (Seconds)
-200 -700 10 Story 25% Damping
‫زمان تناوب‬
TIME (Seconds) ‫تناوب‬ ‫زمان‬
TIME (Seconds)

Copyright © 2001. This material must not be copied, 64

reproduced or otherwise used without the express, written
Copyright © of
permission 2001. This Consulting
Holmes material must not be copied,
Group. 64
reproduced or otherwise used without the express, written
permission of Holmes Consulting Group.
 ‫‪ 78‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪88‬‬

‫در شــکل (‪ )5-7‬مقادیــر بیشــینه ی جابجایــی هــای نســبی بــرای هــر یــک از ســه ســاختمان و بــرای‬
‫میرایــی بیــن ‪ 0‬تــا ‪ 60‬درصــد نشــان داده شــده اســت‪ .‬بــه طــور کلــی‪ ،‬بــا افزایــش میرایــی جابجایــی‬
‫هــای نســبی کاهــش مــی یابنــد‪ ،‬هرچنــد تفــاوت زیــادی بیــن ســاختمان هــا و رکوردهــای مختلــف‬
‫وجــود دارد کــه مــی تــوان آنهــا را بــه صــورت زیــر برشــمرد‪:‬‬
‫بــرای زلزلــه ی ال ســنترو‪ ،‬افزایــش میرایــی باعــث کاهــش جابجایــی هــای نســبی در تمــام ســازه هــا‬
‫مــی شــود‪ ،‬امــا بیشــترین اثــر بــرای ســاختمان ‪ 10‬طبقــه مــی باشــد‪ .‬بــرای ایــن ســاختمان جابجایــی‬
‫نســبی در میرایــی ‪ 60‬درصــد حــدود یــک پنجــم مقــدار مربــوط بــه میرایــی صفــر مــی باشــد‪ ،‬در‬
‫حالــی کــه بــرای ســاختمان هــای ‪ 3‬و ‪ 5‬طبقــه جابجایــی نســبی بــرای میرایــی ‪ 60‬درصــد حــدود‬
‫نصــف مقــدار مربــوط بــه میرایــی صفــر مــی باشــد‪.‬‬
‫بــرای رکــورد زلزلــه ی نورثریــج‪ ،‬میرایــی بیشــترین اثــر را در ســاختمان ‪ 5‬طبقــه نشــان مــی دهــد‪.‬‬
‫جابجایــی نســبی در ســاختمان ‪ 10‬طبقــه بــا تغییــر میرایــی از صفــر تــا ‪ 10‬درصــد تــا حــد زیــادی‬
‫ثابــت باقــی مــی مانــد‪ ،‬امــا بــرای مقادیــر بیشــتر میرایــی کاهــش مــی یابــد‪.‬‬
‫رکــورد مقیــاس شــده ی ال ســنترو بــرای ســازه هــای مــورد بررســی ســازگاری نشــان مــی دهــد‪ ،‬بــه‬
‫طــوری کــه بــا افزایــش میرایــی از صفــر تــا ‪ 60‬درصــد‪ ،‬بیشــینه ی جابجایــی هــای نســبی تقریبـ ًا بــا‬
‫ضریــب یکســان در تمــام ســازه هــا کاهــش مــی یابــد‪.‬‬
‫تغییــرات زیــاد ناشــی از میرایــی ویســکوز‪ ،‬یکــی از مؤلفــه هــای مربــوط بــه رفتــار غیرخطــی ایــن‬
‫ســازه هــا تحــت اثــر ایــن ســطح از بارگــذاری زلزلــه مــی باشــد‪ .‬اثــر میرایــی ویســکوز بــر بــرش‬
‫پایــه در شــکل (‪ )5-8‬نشــان داده شــده اســت‪ .‬برخــالف مقادیــر پاســخ جابجایــی هــا‪ ،‬تغییــرات کمــی‬
‫در بــرش پایــه مشــاهده مــی شــود‪ .‬دلیــل تغییــرات انــدک در بــرش پایــه ایــن اســت کــه بــرش پایــه‬
‫توســط ظرفیــت مقاومتــی المــان هــای ســازه ای کنتــرل مــی شــود‪.‬‬
 • The frequency scaled record produces a more consistent effect over all three buildings with maximum
drifts reducing by approximately the same factor in all buildings as damping increases from 0% to 60%.

The variation in the effect of the viscous damping is a feature of the non-linearity of these structures under
this level of earthquake loading. Figure 5-8 shows the effect of viscous damping on base shear. There is
79much less variation in base shear than there is in drifts. This is because the base shear is limited by the
89 ‫انرژی‬
strength of ‫استهالک‬
the beam‫سازه و‬ ‫میرایی در‬
hinging mechanism which forms in each building.

‫ اثر میرایی ویسکوز بر جابجایی ها نسبی‬:5-7 ‫شکل‬

FIGURE 5-7 EFFECT OF VISCOUS DAMPING ON DRIFTS

‫شده‬ ‫مقیاس‬
Scaled ‫ال سنترو‬
El Centro
0.050

0.040 3 Story Drift

‫تغییر مکان نسبی‬

DRIFT (m/m)
5 Story Drift
0.030
10 Story Drift
0.020

0.010

0.000
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
‫( میرایی‬% of Critical)
DAMPING

Scaled Northridge ‫شده‬Frequency Scaled El

‫فرکانس مقیاس‬ Centro‫ال‬
‫سنترو با‬
‫نورثریج مقیاس شده‬
0.035 0.030
0.030 3 Story Drift 3 Story Drift
‫تغییر مکان نسبی‬ 0.025
‫تغییر مکان نسبی‬

5 Story Drift 5 Story Drift

DRIFT (m/m)

0.025 DRIFT (m/m)

0.020
0.020 10 Story Drift 10 Story Drift
0.015
0.015
0.010
0.010
0.005 0.005
0.000 0.000
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
DAMPING (% of Critical) DAMPING (% of Critical)
‫میرایی‬ ‫میرایی‬

‫ اثر میرایی ویسکوز بر برش پایه‬:5-8 ‫شکل‬

Copyright © 2001. This material must not be copied, 65
FIGURE 5-8 VISCOUS DAMPING EFFECT ON BASE SHEAR (EL CENTRO)
reproduced or otherwise used without the express, written
permission of Holmes Consulting Group.
2500
BASE SHEAR (KN)
)‫برش پایه (کیلونیوتن‬

2000

1500

1000
3 Story Base Shear Force
500 5 Story Base Shear Force
10 Story Base Shear Force
0
0.0% 5.0% 10.0% 15.0% 20.0% 25.0% 30.0% 35.0% 40.0%
VISCOUS)‫(لزج‬
DAMPING (% of Critical)
‫میرایی ویسکوز‬

5.7 DAMPER EFFECTIVENESS

‫ کارآیی میراگرها‬5-7
.‫ درصــد مــی باشــد‬1 ‫ میراگــر هیســترتیکی بــا نســبت ســخت شــدگی کرنشــی برابــر‬S ‫میراگــر نــوع‬
Type S, which is a hysteretic damper with a strain hardening ratio of 1% of the elastic stiffness, produced
results
‫ باشـ‬almost
.‫ـد‬ ‫ــر مــی‬identical
‫ـدگی صف‬ to‫ـ‬the hysteretic
‫ـخت ش‬ ‫ــا سـ‬damper
‫ـترتیک ب‬with
‫هیسـ‬zero strain‫ـج‬
‫میراگــر‬ hardening. Differences
‫مشــابه نتایـ‬ were
‫ـن میراگــر‬ in‫بـ‬almost
‫ـه ایـ‬ every
‫مربــوط‬ ‫نتایــج‬
instance less than 1% and so the results are not reported further here.
.‫ درصــد مــی باشــد‬1 ‫اختــالف بیــن نتایــج ایــن دو نــوع میراگــر تقریبـ ًا در تمــام لحظــات کمتــر از‬
The objective of installing supplemental dampers into a building is generally to reduce displacements under
earthquake loads and so the effectiveness of dampers is primarily measured by the degree to which
‫ـه‬
‫ هــدف از نصــب میراگرهــا در ســازه کاهــش جابجایــی هــای ســازه تحــت بارهــای زلزلـ‬،‫بــه طــور کلــی‬
deformations are reduced. Secondary issues that may be important include base shear and floor accelerations.
‫ کارآیــی میراگرهــا در وهلــه ی اول بــا میــزان کاهــش جابجایــی هــای ســازه ســنجیده‬،‫ بنابرایــن‬.‫مــی باشــد‬
5.7.1 EFFECT ON DRIFTS
.‫ـند‬
‫ پارامترهایــی نظیــر کاهــش بــرش پایــه و شــتاب طبقــات نیــز دارای اهمیــت مــی باشـ‬.‫مــی شــود‬
The effectiveness of each type of damper in modifying performance was assessed by calculating the maximum
drifts from each time history analysis of damper configurations and computing the ratio of this value to the
equivalent value for the building with no dampers. The plots in appendix A provide this ratio for each
earthquake and each damper distribution.

In accordance with usual procedures for time history analysis, the maximum values from the three time
histories were used to determine the effect the dampers would have in an actual evaluation:
 ‫‪ 80‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪90‬‬

‫‪ 5-7-1‬اثر میراگرها بر جابجایی های نسبی سازه‬

‫کارآیــی هــر یــک از انــواع میراگرهــا در بهبــود عملکــرد ســازه بــا محاســبه ی بیشــینه ی جابجایــی‬
‫نســبی (کــه از تحلیــل تاریخچــه زمانــی بــه دســت آمــد) تعییــن مــی شــود‪ .‬بــرای بررســی کارآیــی‬
‫پیکربنــدی هــای مختلــف میراگرهــا مقــدار بیشــینه ی جابجایی نســبی محاســبه شــده و ســپس نســبت‬
‫ایــن مقــدار بــه مقادیــر مربــوط بــه ســاختمان بــدون میراگــر ارزیابــی تعییــن مــی شــود‪ .‬نمودارهایــی‬
‫کــه در ضمیمــه ی الــف ارائــه شــده انــد‪ ،‬توزیــع مقادیــر ایــن نســبت را بــرای هــر یــک از زلزلــه هــا‬
‫و هــر نــوع میراگــر نشــان مــی دهنــد‪.‬‬
‫مطابــق روش هــای معمــول بــرای انجــام تحلیــل هــای تاریخچــه زمانــی‪ ،‬حداکثــر مقــدار بــه دســت‬
‫آمــده از ســه تحلیــل تاریخچــه زمانــی بــه عنــوان معیــار بررســی کارآیــی انــواع میراگرهــا مــورد‬
‫اســتفاده قــرار گرفــت‪ .‬بــه ایــن ترتیــب‪:‬‬
‫بــرای ســازه هــای مــورد بررســی‪ ،‬مقادیــر بیشــینه ی جابجایــی هــا (کــه از ســه تحلیــل تاریخچــه‬
‫زمانــی بــه دســت مــی آینــد) بــه عنــوان شــاخصی بــرای انجــام مقایســه هــا در نظــر گرفتــه شــد‪.‬‬
‫بــرای پیکربنــدی هــای مختلــف میراگرهــا‪ ،‬مقادیــر حداکثــر جابجایــی نســبی معــادل بــا اســتفاده از‬
‫تحلیــل هــای تاریخچــه زمانــی بــه دســت آمــد‪.‬‬
‫میــزان کارآیــی هــر میراگــر بــه صــورت نســبت بیشــینه ی مقــدار بــه دســت آمــده از تحلیــل بــه‬
‫مقــدار شــاخص تعریــف گردیــد‪.‬‬
‫بــا توجــه بــه اینکــه میراگرهــا باعــث ایجــاد تغییــر مشــخصات ســازه هــا مــی شــوند‪ ،‬ممکــن اســت‬
‫مقادیــر حداکثــر پاســخ بــرای ســازه مبنــا و ســازه ی تقویــت شــده تحــت اثــر زلزلــه هــای مختلــف‬
‫رخ دهــد‪.‬‬
‫در شــکل (‪ )5-9‬مقادیــر کمیــت هــای پاســخ بــرای ســازه هــای مبنــا و نیــز ســازه هــای تقویــت شــده‬
‫بــا میراگرهــای مختلــف در حالــت توزیــع یکنواخــت میراگرهــا‪ ،‬بــرای تحلیــل هــای تاریخچــه زمانــی‬
‫مختلــف ارائــه شــده اســت‪ .‬همچنیــن در شــکل هــای (‪ )5-10‬و (‪ )5-11‬نتایــج معــادل بــرای توزیــع‬
‫هــای مثلثــی و مثلثــی وارونــه ارائــه شــده اســت‪.‬‬
‫بــرای هــر یــک از زلزلــه هــا‪ ،‬جزئیــات نتایــج تحلیــل هــا بــه صــورت کامــل در نمودارهــای ضمیمــه ی‬
‫(الــف) ارائــه شــده اســت‪.‬‬
‫در تمــام نمودارهــا‪ ،‬مقــدار ‪ 1.0‬جابجایــی هــای نســبی مربــوط بــه ســازه ی بــدون میراگــر را نشــان‬
‫مــی دهــد‪ .‬نســبت بزرگتــر از ‪ 1.0‬نشــان مــی دهــد کــه میراگرهــا باعــث افزایــش جابجایــی نســبی‬
‫شــده انــد کــه بــه معنــی اثــر منفــی مــی باشــد و نســبت کمتــر از ‪ 1.0‬نشــانگر کاهــش مقــدار جابجایی‬
‫هــای نســبی اســت کــه نشــان دهنــده ی اثــر مثبــت میراگــر بــر کاهــش پاســخ ســازه مــی باشــد‪.‬‬
‫میــزان تأثیرگــذاری میراگرهــا بــر پاســخ ســازه‪ ،‬بــرای زلزلــه هــای مختلــف و انــواع مختلــف میراگرهــا‬
‫تغییرات زیــادی دارد‪.‬‬
‫‪81‬‬
‫‪91‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫میراگرهای هیسترتیک‬
‫کارآیــی میراگرهــای هیســترتیک در شــکل هــای (‪ )5-9‬تــا شــکل (‪( )5-11‬و نیــز اشــکال (الــف‪)-1‬‬
‫تــا (الــف‪ )-3‬در ضمیمــه ی الــف) ارائــه شــده اســت‪ .‬ایــن نتایــج بــه شــدت بــه ســاختمان مــورد‬
‫بررســی و بــا شــدت کمتــر بــه زلزلــه ی اعمالــی بســتگی دارد‪.‬‬
‫بــرای ســاختمان ســه طبقــه‪ ،‬صــرف نظــر از تــراز تســلیم و الگــوی توزیــع میراگرهــا‪ ،‬نصــب‬
‫میراگرهــا اثــر چندانــی بــر پاســخ ســازه نــدارد‪ .‬ایــن میراگرهــا جابجایــی هــای نســبی را تــا حــد‬
‫‪ 30‬درصــد افزایــش مــی دهنــد‪ .‬جزئیــات ترســیم شــده در شــکل (الــف) بیانگــر اثــر مثبــت اندکــی‬
‫بــرای زلزلــه ی ‪( EQ1‬زلزلــه ی ال ســنترو) و تــراز تســلیم پاییــن مــی باشــد‪ .‬ولــی بــرای دو زلزلــه‬
‫ی دیگــر‪ ،‬اثــر منفــی دیــده مــی شــود‪.‬‬
‫میراگرهــای نصــب شــده در ســاختمان ‪ 5‬طبقــه بــرای تــراز تســلیم کــم تــا متوســط مؤثــر هســتند امــا‬
‫باعــث افزایــش جابجایــی هــای نســبی بــرای ترازهــای تســلیم باالتــر مــی شــوند‪ .‬ایــن مطلــب بــرای‬
‫هــر ســه الگــوی توزیــع میراگــر صــادق اســت‪ .‬البتــه وضعیــت توزیــع مثلثــی وارونــه نســبت بــه ســایر‬
‫الگوهــای توزیــع میراگــر‪ ،‬اندکــی بهتــر مــی باشــد‪ .‬بــا بررســی جزئیــات بیشــتر در مــی یابیــم ایــن‬
‫مراگرهــا بــرای زلزلــه هــای ‪ EQ1‬و ‪ EQ3‬مؤثــر نیســتند در حالــی کــه بــرای زلزلــه ی ‪( EQ2‬زلزلــه‬
‫ی نورثریــج) در ترازهــای پاییــن تســلیم مفیــد و مؤثــر هســتند‪ .‬بــا توجــه بــه اینکــه پاســخ ســازه ‪5‬‬
‫طبقــه بــرای زلزلــه ی نورثریــج بیشــترین مقــدار را دارد (جــدول ‪ 5-4‬را ببینیــد)‪ ،‬اثــر ایــن میراگرهــا‬
‫بــر بیشــینه ی پاســخ ســازه مثبــت ارزیابــی مــی شــود‪.‬‬
‫میراگرهــای هیســترتیک اثــر خوبــی بــر پاســخ ســازه ی ‪ 10‬طبقــه دارنــد‪ .‬ایــن کارآیــی بــا افزایــش‬
‫تــراز تســلیم بیشــتر مــی شــود‪ .‬بــه طــور کلــی‪ ،‬توزیــع یکنواخــت میراگرهــا در ارتفــاع ســازه نتیجــه‬
‫ی مشــابهی بــا توزیــع مثلثــی را ارائــه مــی کنــد‪ .‬در ترازهــای تســلیم بــاال توزیــع "مثلثــی وارونــه"‬
‫بــه ســایر الگوهــای توزیــع برتــری دارد‪ .‬بــرای توزیــع یکنواخــت‪ ،‬نیــروی تســلیم بهینــه ای وجــود‬
‫دارد کــه بــرای مقادیــر بیــش از آن‪ ،‬کارایــی بــدون تغییــر باقــی مــی مانــد‪ .‬نمودارهــای مربــوط بــه‬
‫هــر یــک از زلزلــه هــا (در ضمیمــه ی (الــف)) نشــان مــی دهــد کــه اثــر ایــن میراگرهــا در ترازهــای‬
‫تســلیم پاییــن تســلیم بــرای زلزلــه ی ‪ EQ3‬بــه صــورت منفــی و بــرای زلزلــه ی ‪ EQ2‬بــه صــورت‬
‫خنثــی مــی باشــد‪.‬‬
‫ایــن نتایــج نشــان مــی دهــد طراحــی ایــن نــوع از میراگرهــا پیچیــده مــی باشــد و بــرای برخــی‬
‫از ســازه هــا اســتفاده از میراگرهــا هیــچ فایــده ای در بــر نداشــته و حتــی ممکــن اســت بــه دلیــل‬
‫طراحــی ناصحیــح‪ ،‬باعــث بدتــر شــدن عملکــرد لــرزه ای ســازه شــود‪.‬‬
 ‫‪ 82‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪92‬‬

‫میراگرهای اصطکاکی‬
‫رفتــار میراگرهــای اصطکاکــی ماننــد میراگرهــای هیســترتیک مــی باشــند‪ ،‬بــا ایــن تفــاوت کــه دارای‬
‫ســختی اولیــه ای بــه میــزان ‪ 10‬برابــر میراگرهــای هیســترتیک مــی باشــند‪ .‬بنابرایــن‪ ،‬تســلیم میراگرهــای‬
‫اصطکاکــی در جابجایــی هــای پاییــن تــری رخ داده و حلقــه ی هیسترســیس مســتطیلی مــی شــود‪.‬‬
‫بــا توجــه بــه شــکل هــای (‪ )5-9‬تــا (‪ ،)5-11‬معلــوم مــی شــود کــه عملکــرد میراگرهــای اصطکاکــی‬
‫نســبت بــه میراگرهــای هیســترتیک مطلــوب تــر مــی باشــد‪.‬‬
‫بــرای ســاختمان ســه طبقــه میراگرهــای اصطکاکــی غیــر از حاالتــی کــه نیــروی اصطکاکــی متوســط‬
‫یــا زیــاد باشــد (متجــاوز از ‪ 250‬کیلــو نیوتــن)‪ ،‬مؤثــر نیســتند‪.‬‬
‫صــرف نظــر از الگــوی توزیــع میراگرهــا‪ ،‬اگــر نیــروی تســلیم کــم باشــد‪ ،‬میراگرهــای اصطکاکــی اثــر‬
‫چندانــی بــر پاســخ ســازه ندارند‪ .‬بــرای ترازهــای بــاالی نیــروی اصطکاکــی (بیــش از ‪ 250‬کیلونیوتن)‪،‬‬
‫توزیعیکنواخــت نســبت بــه دو توزیــع دیگــر نتایــج بهتــری را تولیــد مــی کنــد‪ .‬نمودارهــای مربــوط‬
‫بــه زلزلــه هــای مختلــف (ضمیمــه (الــف)) نشــان مــی دهــد کــه میراگرهــای اصطکاکــی بــرای زلزلــه‬
‫‪ -‬هــای (‪ )1‬و (‪ )2‬در برخــی از ترازهــای تســلیم اثــر منفــی دارنــد‪.‬‬
‫بــرای تمــام مقادیــر نیــروی اصطکاکــی‪ ،‬میراگرهــای اصطکاکــی اثــر مثبتــی بــر عملکــرد ســاختمان ‪5‬‬
‫طبقــه دارنــد‪ .‬همچنیــن‪ ،‬توزیــع یکنواخــت و توزیــع مثلثــی وارونــه نســبت بــه توزیــع مثلثــی کارآیــی‬
‫بهتــری دارنــد‪ .‬نمودارهــای ضمیمــه ی (الــف) نشــان مــی دهــد کــه میراگرهــای اصطکاکــی بــرای زلزله‬
‫‪ -‬ی ‪( EQ2‬کــه بــرای ســازه ی ‪ 5‬طبقــه بیشــترین پاســخ را ایجــاد مــی کنــد) کارآیــی بیشــتری دارنــد‪.‬‬
‫بــه شــرط وجــود نیــروی تســلیم متوســط یــا زیــاد‪ ،‬میراگرهــای اصطکاکــی بــرای ســاختمان ‪10‬‬
‫طبقــه بیشــترین کارآیــی را دارنــد‪ .‬توزیــع مثلثــی نســبت بــه دو توزیــع دیگــر کمتریــن تأثیرگــذاری را‬
‫دارد‪ .‬نمودارهــای ضمیمــه (الــف) نشــان مــی دهــد کــه میراگرهــای اصطکاکــی بــرای ســاختمان ‪10‬‬
‫طبقــه و زلزلــه ی ‪ ،EQ1‬بیشــترین کارآیــی را دارنــد‪.‬‬

‫بــا مقایســه ی میراگرهــای هیســترتیک و اصطکاکــی در مشــخص مــی شــود کــه میراگرهــای اصطکاکی‬
‫(بــرای نیــروی تســلیم یکســان) کارآیــی بیشــتری دارنــد‪ .‬بــا توجــه بــه اینکــه تنهــا تفــاوت بیــن ایــن‬
‫دو میراگــر میــزان ســختی اولیــه مــی باشــد‪ ،‬نتیجــه مــی گیریــم کــه کارآیــی میراگرهــای هیســترتیک‬
‫بــا افزایــش ســختی االســتیک بهبــود خواهــد یافــت‪.‬‬

‫میراگرهای ویسکوز‬
‫بهبــود عملکــرد ســازه توســط میراگرهــای ویکســوز (شــکل هــای (‪ )5-9‬تــا (‪ ))5-11‬نســبت بــه‬
‫میراگرهــای وابســته بــه جابجایــی (انــواع اصطکاکــی و هیســترتیک) از رونــد منظــم تــری پیــروی‬
‫‪83‬‬
‫‪93‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫مــی کنــد‪ .‬بــه طــور کلــی کارآیــی میراگرهــا بــا افزایــش ضریــب میرایــی بیشــتر مــی شــود‪ .‬اگــر چــه‬
‫برخــی مــوارد اســتثنایی نیــز بــه چشــم مــی خورنــد‪.‬‬
‫در ســاختمان ســه طبقــه‪ ،‬میراگــر ویســکوز جابجایــی هــای نســبی را کاهــش مــی دهــد و هــر چــه‬
‫ضریــب میرایــی افزایــش مــی یابــد میــزان کاهــش جابجایــی هــای نســبی بیشــتر مــی شــود (تــا‬
‫حــد ‪ 40‬درصــد نســبت بــه حالــت بــدون میراگــر)‪ .‬تمــام الگوهــای توزیــع میراگرهــا مقادیــر کاهــش‬
‫مشــابهی را ایجــاد مــی کننــد‪ .‬نمودارهــای ضمیمــه ی (الــف) نشــان مــی دهــد کــه ایــن رونــد بــرای‬
‫همــه ی زلزلــه هــا صــادق اســت‪ .‬تنهــا مــورد اســتثنامربوط بــه زلزلــه ‪ EQ2‬مــی باشــد کــه مقادیــر کم‬
‫ضریــب میرایــی باعــث افزایــش کمــی در جابجایــی هــای نســبی مــی گــردد‪.‬‬
‫در ســاختمان ‪ 5‬طبقــه‪ ،‬اثــر میراگرهــای ویســکوز در کاهــش هــای جابجایــی هــا مشــابه ســاختمان ‪3‬‬
‫طبقــه مــی باشــد‪ .‬اثــر الگــوی توزیــع یکنواخــت بیــش از دو توزیــع دیگــر مــی باشــد‪ .‬ضمیمــه ی (الــف)‬
‫نشــان مــی دهــد کــه بــرای ســاختمان ‪ 5‬طبقــه تحــت زلزلــه هــای مختلــف‪ ،‬میراگرهــای ویســکوز بــه‬
‫شــکل پیوســته باعــث کاهــش جابجایــی هــای نســبی مــی شــوند‪ .‬هــر چنــد بــرای زلزلــه ی ‪ EQ2‬ایــن‬
‫تأثیرگــذاری بارزتــر مــی باشــد‪.‬‬
‫در ســاختمان ‪ 10‬طبقــه‪ ،‬میراگرهــای ویســکوز بــا ضریــب میرایــی کــم‪ ،‬کارآیــی چندانــی ندارنــد‪.‬‬
‫امــا میــزان تأثیرگــذاری بــرای ضرایــب میرایــی زیــاد‪ ،‬افزایــش مــی یابــد‪ .‬ماننــد ســایر ســاختمان هــا‪،‬‬
‫توزیــع یکنواخــت مؤثرتریــن الگــوی توزیــع میراگــر در ارتفــاع ســازه مــی باشــد‪ .‬نمودارهــای ضمیمــه‬
‫(الــف) نشــان مــی دهنــد کــه میراگرهــای ویســکوز بــرای زلزلــه هــای ‪ EQ1‬و ‪ EQ3‬کارآیــی‬
‫بیشــتری دارنــد‪.‬‬
‫برخــالف انتظــار‪ ،‬ســرعت و نیــروی میراگرهــا بــا افزایــش ارتفــاع ســازه کاهــش مــی یابــد‪ .‬اگرچــه‬
‫بــا بررســی دقیــق تــر و درک صحیــح از رفتــار ســازه ایــن پدیــده چنــدان تعجــب آور نخواهــد بــود‪.‬‬
‫وزن طبقــات تمــام ســاختمان هــا یکســان اســت و از ایــن رو تمــام میراگرهــا جــرم یکســانی را تحمــل‬
‫مــی کننــد‪ .‬ســرعت بــه پریــود ســازه مربــوط مــی شــود‪ .‬بنابرایــن‪ ،‬بــرای جابجایــی هــای یکســان‪،‬‬
‫سیســتمی کــه پریــود کمتــری دارد ســرعت بیشــتری را تجربــه مــی کنــد‪.‬‬

‫میراگرهای ویسکواالستیک‬
‫بــه طــور کلــی نتایــج نشــان داده شــده در شــکل هــای (‪ )5-9‬تــا (‪ )5-11‬بــرای میراگرهــای‬
‫ویسکواالســتیک‪ ،‬رابطــه ی تنگاتنگــی بــا نتایــج مربــوط بــه میراگرهــای ویســکوز (بــا ضریــب میرایــی‬
‫یکســان) را نشــان مــی دهــد‪:‬‬
‫بــرای ســاختمان ســه طبقــه اثــر میراگرهــای ویسکواالســتیک مشــابه میراگرهــای ویســکوز مــی‬
‫باشــد‪ ،‬بــا ایــن تفــاوت کــه میراگرهــای ویسکواالســتیک بــرای رســیدن بــه میــزان مشــخصی از کاهــش‬
 ‫زلزله برابر زلزله‬
‫فعال در‬ ‫‪ 84‬طراحی میراگرهای غیر‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر‬ ‫‪94‬‬

‫جابجایــی هــا نیــاز بــه ضریــب میرایــی کمتــری دارنــد‪ .‬مشــابه میراگرهــای ویســکوز‪ ،‬تمــام مقادیــر‬
‫ضریــب میرایــی و تمــام الگوهــای توزیــع‪ ،‬اثــر مثبتــی بــر جابجایــی هــای نســبی ایجــاد مــی کننــد‪.‬‬
‫در ســاختمان ‪ 5‬طبقــه رونــد مشــابهی بــه چشــم مــی خــورد و بــه طــور تقریبــی‪ ،‬میرایــی مؤثر مشــابهی‬
‫تولیــد شــده اســت‪ ،‬امــا ضرایــب میرایــی در مقایســه بــا میراگرهــای ویســکوز اندکــی کمتــر مــی باشــد‪.‬‬
‫تفــاوت هــای ایــن دو نــوع از میراگرهــا بــرای الگــوی توزیــع یکنواخــت نمــود بیشــتری دارد‪.‬‬

‫بــرای ســاختمان ‪ 10‬طبقــه و تمــام الگوهــای توزیع‪ ،‬میراگرهای ویسکواالســتیک نســبت بــه میراگرهای‬
‫ویســکوز کارآیــی بیشــتری دارنــد‪ .‬همچنیــن بــرای مقادیــر جابجایــی کــم عملکــرد مناســبی دارنــد‪ ،‬در‬
‫حالــی کــه مــی دانیــم میراگرهــای ویســکوز بــرای جابجایــی هــای کــم مؤثــر نیســتند‪.‬‬
‫مشــابه میراگرهــای ویســکوز‪ ،‬توزیــع یکنواخــت و مثلثــی وارونــه نســبت بــه توزیــع مثلثــی نتایــج‬
‫بهتــری را نشــان مــی دهنــد‪.‬‬
 ‫‪85‬‬
‫‪95‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫شکل ‪ 5-9‬خالصه ی عملکرد انواع میراگرها‪ :‬توزیع یکنواخت‬

‫تغییر مکان نسبی‬

‫پارامتر میرایی‬
‫تغییر مکان نسبی‬

‫پارامتر میرایی‬
‫تغییر مکان نسبی‬

‫پارامتر میرایی‬
 ‫برابر زلزله‬ ‫‪ 86‬طراحی میراگرهای غیر فعال در‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪96‬‬

‫شکل ‪ 5-10‬خالصه ی عملکرد انواع میراگرها‪ :‬توزیع مثلثی‬

‫تغییر مکان نسبی‬

‫پارامتر میرایی‬
‫تغییر مکان نسبی‬

‫پارامتر میرایی‬
‫تغییر مکان نسبی‬

‫پارامتر میرایی‬
‫‪87‬‬
‫‪97‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫شکل ‪ 5-11‬خالصه ی عملکرد انواع میراگرها‪ :‬توزیع مثلثی وارونه‬

‫تغییر مکان نسبی‬

‫پارامتر میرایی‬
‫تغییر مکان نسبی‬

‫پارامتر میرایی‬
‫تغییر مکان نسبی‬

‫پارامتر میرایی‬
 ‫‪ 88‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪98‬‬

‫‪ 5-7-2‬اثر میراگرها بر برش پایه‬

‫بــه طــور کلــی هــدف از بکارگیــری میراگرهــا کاهــش جابجایــی هــا و تغییرشــکل هــای ســازه‬
‫مــی باشــد‪ .‬همانطــور کــه در بخــش قبلــی مالحظــه گردیــد‪ ،‬ایــن اهــداف بــا پارامتــر جابجایــی نســبی‬
‫طبقــه ارزیابــی مــی شــوند‪ .‬بــا توجــه بــا نواقــص احتمالــی در المــان هــای ســازه ای‪ ،‬بــرش کل یــا‬
‫ســهم بــرش ســازه مــی توانــد از جنبــه هــای زیــر دارای اهمیــت باشــد‪:‬‬
‫برخــی از انــواع میراگرهــا (نظیــر مــواردی کــه بــه شــکل مهارهــای قطــری نصــب مــی شــوند) باعث‬
‫اضافــه شــدن نیروهــای اعمالــی بــه ســازه ی موجــود مــی شــوند و در نتیجــه‪ ،‬مؤلفــه ی قائــم ایــن‬
‫نیروهــا بایــد توســط ســتون هــا تحمــل شــود‪ .‬بــرش هــای افــزوده شــده مــی توانــد باعــث بیــش‬
‫بارگــذاری ســازه شــود‪ .‬بــرای ایــن سیســتم هــا‪ ،‬مقــدار بــار کل دارای اهمیــت مــی باشــد‪.‬‬
‫برخــی از ســاختمان هــای قدیمــی در مقابــل بــرش هــا ضعــف هایــی دارنــد و در صورتــی کــه‬
‫بــرش ســازه بــه یــک مقــدار بــرش بیشــینه برســد‪ ،‬المــان هــای ســازه ای تســلیم مــی شــوند‪.‬‬
‫بنابرایــن‪ ،‬نواقــص ذکــر شــده لزوم ـ ًا بــا کاهــش جابجایــی هــای نســبی برطــرف نمــی شــوند‪ ،‬مگــر‬
‫اینکــه مقــدار جابجایــی هــای نســبی بــه زیــر تــراز االســتیک ســازه کاهــش یابنــد‪ .‬میراگرهایــی کــه‬
‫در اینجــا مــورد مطالعــه مــی باشــند ایــن شــرایط را فراهــم نمــی آورنــد‪ .‬از ایــن رو‪ ،‬بــرای مقابلــه بــا‬
‫ایــن نواقــص کاهــش بخشــی از نیروهــای برشــی کــه توســط سیســتم ســازه ای تحمــل مــی شــود‬
‫دارای اهمیــت اســت‪.‬‬
‫پــوش نیــروی برشــی کل بــرای انــواع مختلــف میراگرهــا در شــکل (‪ )5-12‬ترســیم شــده انــد‪ .‬ایــن‬
‫نمودارهــا مربــوط بــه توزیــع یکنواخــت مــی باشــند‪ .‬بــرای هــر میراگــر‪ ،‬بیشــینه ی نیروهــای برشــی‬
‫حاصــل از تحلیــل ســه زلزلــه‪ ،‬بــا تقســیم بــر "بیشــینه ی نیــروی برشــی در ســازه ی بــدون میراگــر"‬
‫نرمــال شــده اســت‪ .‬مقادیــر مطلــق مربــوط بــه ســازه هــای ســه‪ ،‬پنــج و ده طبقــه را مــی تــوان بــه‬
‫ترتیــب بــا ضــرب مقــدار نرمــال شــده (شــکل ‪ )5-12‬در اعــداد ‪ 14.94 ،11.89‬یــا ‪ 18.11‬بــه دســت‬
‫آورد‪ .‬مشــابه نتایــج بــه دســت آمــده بــرای جابجایــی هــای نســبی‪ ،‬در ایــن مــورد نیــز نتایــج بــرای‬
‫هــر ســازه متفــاوت مــی باشــد‪:‬‬
‫بــرای ســاختمان ‪ 3‬طبقــه تمــام میراگرهــا باعــث افزایــش بــرش پایــه مــی شــوند‪ .‬میــزان ایــن‬
‫افزایــش متناســب بــا ضریــب میرایــی مــی باشــد‪ .‬میراگرهــای ویســکوز و ویسکواالســتیک نســبت بــه‬
‫میراگرهــای هیســترتیک و اصطکاکــی بــرش پایــه را بیشــتر افزایــش مــی دهنــد‪.‬‬
‫در ســاختمان ‪ 5‬طبقــه میراگرهــا اثــر کمتــری بــر بــرش پایــه دارنــد‪ ،‬اگــر چــه رونــد کلــی آنهــا بــا‬
‫مــورد قبلــی مشــابه اســت‪ .‬بــرای ایــن ســاختمان‪ ،‬میراگــر ویسکواالســتیک باعــث مــی شــود نیروهــای‬
‫برشــی (در مقایســه بــا ســایر میراگرهــا) بیشــتر افزایــش یابنــد‪.‬‬
‫اســتفاده از میراگرهــا باعــث مــی شــود بــرش طبقــه ی ســاختمان ‪ 10‬طبقــه افزایــش یابــد‪ .‬میــزان ایــن‬
‫‪89‬‬
‫‪99‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫افزایــش بیــن میــزان افزایــش بــرش پایــه در ســاختمان ‪ 3‬طبقــه و ‪ 5‬طبقــه قــرار مــی گیــرد‪ .‬میراگرهــای‬
‫هیســترتیک بــا نیــروی تســلیم زیــاد باعــث افزایــش زیــادی در میــزان بــرش ســازه مــی شــوند‪.‬‬
‫نمودارهــای بــرش پایــه بــرای سیســتم ســازه ای و هــر یــک از انــواع میراگرهــا در شــکل (‪)5-13‬‬
‫ارائــه شــده اســت‪ .‬ماننــد مــوارد مربــوط بــه نیــروی برشــی کل‪ ،‬مقادیــر نمودارهــا بــرای پــوش ســه‬
‫زلزلــه بــه "نیــروی برشــی قــاب بــدون میراگــر" مقیــاس شــده انــد‪ .‬در ایــن مــورد توزیــع نمودارهــا‬
‫بــا توزیــع مربــوط بــه نیــروی کل متفــاوت اســت‪:‬‬
‫در ســاختمان ســه طبقــه همــه ی انــواع میراگرهــا باعــث کاهــش بــرش قــاب شــدند‪ .‬بیشــترین‬
‫کاهــش هــا بــرای میراگرهــای ویســکوز و ویسکواالســتیک بــه دســت آمــد‪ ،‬بــه طــوری کــه ایــن‬
‫میراگرهــا باعــث کاهــش نیــروی برشــی قــاب تــا حــد ‪ 18‬درصــد مــی شــوند‪.‬‬
‫بــرای ســاختمان ‪ 5‬طبقــه بــرش قــاب بــرای میراگرهــای هیســترتیک بــی تغییــر مــی مانــد امــا ســایر‬
‫میراگرهــا باعــث کاهــش بــرش قــاب مــی شــوند‪ .‬حداکثــر میــزان ایــن کاهــش برابــر ‪ 27‬درصــد مــی‬
‫باشــد‪ .‬در ایــن مــورد نیــز بهتریــن کارآیــی بــه میراگرهــای ویسکواالســتیک اختصــاص دارد‪.‬‬
‫در ســاختمان ‪ 10‬طبقــه نصــب میراگرهــای هیســترتیک بــا تنــش تســلیم بــاال باعــث مــی شــود‬
‫بــرش هــا تــا حــد ‪ 6‬درصــد افزایــش یابنــد‪ .‬بــرای ســایر میراگرهــا‪ ،‬میزانــی از کاهــش در بــرش قــاب‬
‫مشــاهده گردیــد‪ .‬میراگرهــای اصطکاکــی بــا نیــروی لغزشــی بــاال بیشــترین کاهــش هــا را موجــب‬
‫شــدند (در حــد ‪ 25‬درصــد)‪.‬‬
‫نتیجــه ای کــه از ایــن مطالــب قابــل برداشــت مــی باشــد ایــن اســت کــه نصــب میراگرهــا باعــث‬
‫افزایــش نیــروی کل ســازه مــی شــود‪ ،‬امــا بــرش هــای اضافــی توســط خــود وســایل (میراگرهــا) تحمل‬
‫مــی شــوند و معمــوالً افزایشــی در بــرش تحمــل شــده توســط سیســتم ســازه ای رخ نمــی دهــد‪.‬‬
‫همچنین استفاده از برخی میراگرها می تواند باعث کاهش برش قاب در حد ‪ 25‬درصد شود‪.‬‬
 ‫‪ 90‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪ 100‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬

‫شکل ‪ :5-12‬اثر میراگرها بر برش پایه ی کل‬

‫برش پایه‬

‫برش پایه‬
‫پارامتر میرایی‬ ‫پارامتر میرایی‬
‫برش پایه‬

‫پارامتر میرایی‬

‫شکل ‪ :5-13‬اثر میراگرها بر برش قاب‬

‫برش پایه‬

‫برش پایه‬

‫پارامتر میرایی‬ ‫پارامتر میرایی‬

‫برش پایه‬

‫پارامتر میرایی‬

‫تفــاوت آثــار میراگرهــای ویســکوز بــر بــرش پایــه ی ســاختمان هــای ‪ 3‬طبقــه‪ 5 ،‬طبقــه و ‪ 10‬طبقــه‬
‫کامـ ً‬
‫ال بــارز اســت‪ .‬نمودارهــای بــرش قــاب و میراگــر بــرای هــر نــوع از میراگرهــا‪ ،‬تحــت زلزلــه ی‬
‫‪91‬‬
‫‪101‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬
‫‪91‬‬

‫ال ســنترو بــرای ســه ســاختمان نمونــه در شــکل هــای (‪ )5-14‬تــا (‪ )5-17‬ارائــه شــده اســت‪ .‬در‬
‫ال ســنترو بــرای ســه ســاختمان نمونــه در شــکل هــای (‪ )5-14‬تــا (‪ )5-17‬ارائــه شــده اســت‪ .‬در‬
‫ایــن مــورد‪ ،‬ضریــب میرایــی دارای مقادیــر متوســط مــی باشــد (پارامتــر میرایــی برابــر ‪ 10‬مــی باشــد‪،‬‬
‫ایــن مــورد‪ ،‬ضریــب میرایــی دارای مقادیــر متوســط مــی باشــد (پارامتــر میرایــی برابــر ‪ 10‬مــی باشــد‪،‬‬
‫نمودارهــای شــکل هــای (‪ )5-12‬و (‪:))5-13‬‬
‫نمودارهــای شــکل هــای (‪ )5-12‬و (‪:))5-13‬‬
‫بــرای میراگرهــای هیســترتیک (شــکل ‪ )5-14‬منحنــی هیسترســیس بــه شــکل متــوازی االضــالع‬
‫بــرای میراگرهــای هیســترتیک (شــکل ‪ )5-14‬منحنــی هیسترســیس بــه شــکل متــوازی االضــالع‬
‫بــا جابجایــی تســلیم نســبت ًا بــزرگ مــی باشــد‪ .‬ایــن موضــوع باعــث کاهــش ناحیــه ی زیــر منحنــی‬
‫بــا جابجایــی تســلیم نســبت ًا بــزرگ مــی باشــد‪ .‬ایــن موضــوع باعــث کاهــش ناحیــه ی زیــر منحنــی‬
‫مــی شــود کــه بــه معنــای راندمــان کمتــر در مقایســه بــا شــکل مســتطیلی ایــده آل مــی باشــد‪ .‬در‬
‫مــی شــود کــه بــه معنــای راندمــان کمتــر در مقایســه بــا شــکل مســتطیلی ایــده آل مــی باشــد‪ .‬در‬
‫مقایســه بــا قــاب هــای بلندتــر‪ ،‬در قــاب ‪ 3‬طبقــه رفتــار هیسترســیس دو خطــی ملمــوس تــر اســت‪.‬‬
‫مقایســه بــا قــاب هــای بلندتــر‪ ،‬در قــاب ‪ 3‬طبقــه رفتــار هیسترســیس دو خطــی ملمــوس تــر اســت‪.‬‬
‫دلیــل ایــن موضــوع مــی توانــد تشــکیل مکانیســم در قســمت طوالنــی تــری از پاســخ سیســتم باشــد‪.‬‬
‫دلیــل ایــن موضــوع مــی توانــد تشــکیل مکانیســم در قســمت طوالنــی تــری از پاســخ سیســتم باشــد‪.‬‬
‫منحنــی هیسترســیس تولیــد شــده توســط میراگرهــای اصطکاکــی (شــکل ‪ )5-15‬نســبت بــه‬
‫منحنــی هیسترســیس تولیــد شــده توســط میراگرهــای اصطکاکــی (شــکل ‪ )5-15‬نســبت بــه‬
‫میراگرهــای هیســترتیک بــه شــکل مســتطیلی نزدیــک تــر مــی باشــد کــه ایــن باعــث فرآهــم آمــدن‬
‫میراگرهــای هیســترتیک بــه شــکل مســتطیلی نزدیــک تــر مــی باشــد کــه ایــن باعــث فرآهــم آمــدن‬
‫میــزان بیشــتری از میرایــی مــی شــود‪ .‬در نتیجــه اســتفاده از ایــن میراگرهــا باعــث خواهــد شــد مقادیــر‬
‫میــزان بیشــتری از میرایــی مــی شــود‪ .‬در نتیجــه اســتفاده از ایــن میراگرهــا باعــث خواهــد شــد مقادیــر‬
‫بیشــینه ی جابجایــی بــرای تمــام ســاختمان هــا کمتــر باشــد‪.‬‬
‫بیشــینه ی جابجایــی بــرای تمــام ســاختمان هــا کمتــر باشــد‪.‬‬
‫منحنــی هیسترســیس میراگرهــای ویســکوز (شــکل (‪ ))5-16‬عمومـ ًا بــه شــکل بیضــوی مــی باشــد‬
‫منحنــی هیسترســیس میراگرهــای ویســکوز (شــکل (‪ ))5-16‬عمومـ ًا بــه شــکل بیضــوی مــی باشــد‬
‫و حداکثــر نیــروی آن در جابجایــی صفــر اتفــاق مــی افتــد‪ .‬مســاحت ناحیــه ای کــه زیــر ایــن منحنــی‬
‫و حداکثــر نیــروی آن در جابجایــی صفــر اتفــاق مــی افتــد‪ .‬مســاحت ناحیــه ای کــه زیــر ایــن منحنــی‬
‫هیسترســیس قــرار دارد‪ ،‬بــرای ســاختمان ‪ 3‬طبقــه بیشــتر اســت‪ .‬ایــن موضــوع نشــان مــی دهــد‬
‫هیسترســیس قــرار دارد‪ ،‬بــرای ســاختمان ‪ 3‬طبقــه بیشــتر اســت‪ .‬ایــن موضــوع نشــان مــی دهــد‬
‫ســرعت میراگــر در ایــن ســازه نســبت بــه ســرعت میراگــر در دو ســاختمان دیگــر بیشــتر مــی باشــد‪.‬‬
‫ســرعت میراگــر در ایــن ســازه نســبت بــه ســرعت میراگــر در دو ســاختمان دیگــر بیشــتر مــی باشــد‪.‬‬
‫میراگرهــای ویسکواالســتیک (شــکل ‪ )5-17‬مشــابه میراگرهــای ویســکوز مــی باشــند‪ .‬اگرچــه یــک‬
‫میراگرهــای ویسکواالســتیک (شــکل ‪ )5-17‬مشــابه میراگرهــای ویســکوز مــی باشــند‪ .‬اگرچــه یــک‬
‫زاویــه ی تمایــل در منحنــی هیسترســیس آنهــا دیــده مــی شــود کــه ناشــی از ســختی االســتیک میراگــر‬
‫زاویــه ی تمایــل در منحنــی هیسترســیس آنهــا دیــده مــی شــود کــه ناشــی از ســختی االســتیک میراگــر‬
‫مــی باشــد‪ .‬بــا توجــه بــه مقــدار لحــاظ شــده بــرای "نســبت مــدول برشــی بــه مــدول اتــالف"‪،‬‬
‫مــی باشــد‪ .‬بــا توجــه بــه مقــدار لحــاظ شــده بــرای "نســبت مــدول برشــی بــه مــدول اتــالف"‪،‬‬
‫مقــدار تمایــل نســبت ًا ناچیــز مــی باشــد‪.‬‬
‫مقــدار تمایــل نســبت ًا ناچیــز مــی باشــد‪.‬‬
‫شکل ‪ :5-14‬منحنی تاریخچه ی برش برای میراگر هیسترتیک (زلزله ال سنترو)‬
‫شکل ‪ :5-14‬منحنی تاریخچه ی برش برای میراگر هیسترتیک (زلزله ال سنترو)‬
‫برشبرش‬
‫برشبرش‬

‫جابجایی‬ ‫جابجایی‬
‫جابجایی‬ ‫جابجایی‬
 ‫‪ 92‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪ 102‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬

‫شکل ‪ :5-15‬منحنی تاریخچه ی برش برای میراگر اصطکاکی (زلزله ال سنترو)‬

‫برش‬

‫برش‬
‫جابجایی‬ ‫جابجایی‬
‫برش‬

‫جابجایی‬

‫شکل ‪ 5-16‬منحنی تاریخچه ی برش برای میراگر ویسکوز (زلزله ال سنترو)‬

‫برش‬

‫برش‬

‫جابجایی‬ ‫جابجایی‬
‫برش‬

‫جابجایی‬
‫‪93‬‬
‫‪103‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫شکل ‪ :5-17‬منحنی تاریخچه ی برش برای میراگر ویسکواالستیک (زلزله ال سنترو)‬

‫برش‬
‫برش‬

‫جابجایی‬ ‫جابجایی‬
‫برش‬

‫جابجایی‬

‫‪ 5-7-3‬اثر میرایی بر شتاب طبقات‬

‫شــتاب طبقــات در ارزیابــی ســازه هــای موجــود دارای اهمیــت زیــادی مــی باشــد‪ .‬شــتاب طبقــات‬
‫تعریــف کننــده ی نیروهایــی هســتند کــه بــر المــان هــای ســازه ای‪ ،‬تجهیــزات و محتویــات موجــود‬
‫در ســاختمان وارد مــی شــود‪ .‬شــکل (‪ )5-15‬تأثیــر بــه کارگیــری انــواع مختلــف میراگــر بــر شــتاب‬
‫طبقــات را نمایــش مــی دهــد‪ .‬در ایــن بخــش نیــز بیشــینه ی شــتاب هــای پاســخ بــه دســت آمــده‬
‫از تحلیــل هــای تاریخچــه زمانــی بــه مقادیــر "پاســخ ســازه ی بــدون میراگــر" مقیــاس مــی شــوند‪.‬‬
‫مقادیــر مطلــق پاســخ ســازه هــای ســه‪ ،‬پنــج و ده طبقــه را مــی تــوان بــه ترتیــب بــا ضــرب مقادیــر‬
‫ترســیم شــده در اعــداد ‪ 0.56 ،0.6‬و ‪ 0.52‬بــه دســت آورد‪.‬‬
‫هماننــد ســایر کمیــت هــای پاســخ‪ ،‬هیــچ رونــد مشــخص و منظمــی بــرای تمــام ســازه هــا بــه چشــم‬
‫نمــی خــورد‪ .‬مــی تــوان ایــن نتایــج را بــه صــورت زیــر خالصــه نمــود‪:‬‬
 ‫‪ 94‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪ 104‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬

‫بــرای ســاختمان ســه طبقــه‪ ،‬افزایــش ضریــب میرایــی از مقادیــر کــم تــا متوســط باعــث کاهــش‬
‫شــتاب طبقــات مــی شــود‪ ،‬امــا پــس از رســدن ضریــب میرایــی بــه یــک مقــدار معیــن رونــد کاهشــی‬
‫متوقــف و حتــی معکــوس مــی شــود‪ .‬در ایــن مــورد کلیــه میراگرهــا غیــر از میراگرهــای هیســترتیک‬
‫کــه اندکــی باعــث افزایــش شــتاب هــا مــی شــوند‪ ،‬رفتــار مشــابهی دارنــد‪.‬‬
‫بــرای ســاختمان ‪ 5‬طبقــه‪ ،‬تمــام انــواع میراگرهــا غیــر از میراگــر هیســترتیک‪ ،‬باعــث کاهــش شــتاب‬
‫طبقــه مــی شــوند‪ .‬میــزان کاهــش در شــتاب طبقــات بــرای مقادیــر متوســط ضریــب میرایــی بــه‬
‫حداکثــر مقــدار خــود میرســد‪.‬‬
‫کلیــه ی میراگرهــا (بــه اســتثنای میراگــر هیســترتیک) کــه ضریــب میرایــی کمــی دارنــد شــتاب‬
‫طبقــات ســاختمان ‪ 10‬طبقــه را کاهــش مــی دهنــد‪ .‬بــرای مقادیــر زیــاد ضریــب میرایــی‪ ،‬میراگرهــای‬
‫هیســترتیک و اصطکاکــی باعــث افزایــش شــتاب طبقــات تــا حــد ‪ 60‬درصــد مــی شــوند‪.‬‬

‫شکل ‪ 5-18‬شتاب طبقات‬

‫نسبت شتاب‬

‫نسبت شتاب‬

‫پارامتر میرایی‬ ‫پارامتر میرایی‬

‫پارامتر میرایی‬

‫‪ 5-8‬میرایی ویسکوز معادل‬

‫بــه طــور معمــول‪ ،‬اثــر میراگرهــای نصــب شــده در ســازه بــر حســب میرایــی ویســکوز معــادل بیــان‬
‫مــی شــود‪ .‬بــرای مثــال مــی تــوان بــه نشــریات ‪ UBC‬و ‪ FEMA 273‬اشــاره نمــود‪ .‬بــا توجــه بــه‬
‫نتایجــی کــه ارائــه شــد‪ ،‬مــی تــوان بــرای ارائــه ی تخمینــی از میــزان تأثیــر میراگرهــا در پاســخ ســازه‬
‫از معــادل ســازی پاســخ ســازه (تقویــت شــده بــا میراگــر مشــخص) بــا پاســخ یــک ســازه بــا میرایــی‬
‫ویســکوز معــادل (در ســازه بــدون میراگــر) اســتفاده نمــود‪ .‬روشــی کــه در ایــن مطالعــه مــورد اســتفاده‬
‫قــرار گرفتــه شــامل مراحــل زیــر مــی باشــد‪:‬‬
‫‪95‬‬
‫‪105‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫ارزیابــی رفتــار ســازه بــدون میراگــر بــا مقادیــر مختلــف میرایــی ویســکوز انجــام مــی شــود‪ .‬در‬
‫ایــن مرحلــه مقادیــر نســبت میرایــی از ‪ 0‬تــا ‪ 60‬درصــد افزایــش داده شــده و بــرای هــر مــورد مقادیــر‬
‫جابجایــی هــای نســبی محاســبه مــی شــوند‪ .‬نتایــج بــه دســت آمــده در ایــن مرحلــه‪ ،‬در شــکل (‪)5-7‬‬
‫نشــان داده شــده اســت‪.‬‬
‫بــرای هــر نــوع میراگــر‪ ،‬میــزان میرایــی ویســکوزی کــه مقادیــر یکســانی بــرای "بیشــینه ی جابجایــی‬
‫نســبی" را تولیــد مــی کنــد‪ ،‬تعییــن مــی شــوند‪ .‬بــه عبــارت دیگــر‪ ،‬مــا بــه دنبــال یافتــن ضریــب‬
‫میرایــی بــرای ســازه ی بــدون میراگــر مــی باشــیم‪ ،‬بــه طــوری کــه نتایــج تحلیــل آن بــا نتایــج تحلیــل‬
‫ســازه بــا میراگــر مشــخص مشــابه باشــد‪.‬‬
‫ایــن روش تنهــا بــرای ســازه هایــی کــه پریــود پاســخ یکســانی دارنــد معتبــر مــی باشــد‪ .‬بــرای‬
‫میراگرهــای هیســترتیک و اصطکاکــی (و گاهــی میراگرهــای ویسکواالســتیک) کــه باعــث افزایــش‬
‫ســختی و تغییــر پریــود پاســخ ســازه مــی شــوند‪ ،‬نتایــج بــه دســت آمــده از ایــن روش تنهــا یــک‬
‫مقــدار تخمینــی مــی باشــد‪.‬‬
‫مقادیــر میرایــی ویســکوز معــادل کــه بــرای الگــوی توزیــع یکنواخــت میراگرهــا و زلزلــه ی ال‬
‫ســنترو بــه دســت آمــده‪ ،‬در شــکل (‪ )5-15‬ارائــه شــده اســت‪ .‬مــی تــوان ایــن مقادیــر را بــا ضرایــب‬
‫کاهــش مربــوط بــه توزیــع یکنواخــت (کــه در ضمیمــه ی (الــف) بــرای ایــن زلزلــه ارائه شــده اســت)‬
‫مرتبــط ســاخت‪( .‬شــکل هــای الــف‪ ،-1‬الــف‪ ،-4‬الــف‪ -7‬و الــف‪ .)-10‬توجــه داشــته باشــید کــه در‬
‫تحلیــل ســازه هایــی کــه بــا میراگــر تقویــت شــده انــد‪ ،‬ســازه دارای میرایــی ذاتــی ‪ 5‬درصــدی مــی‬
‫باشــد کــه ایــن مقــدار عــالوه بــر میرایــی تأمیــن شــده توســط میراگــر مــی باشــد‪ .‬بنابرایــن‪ ،‬اگــر‬
‫میرایــی معــادل کمتــر از ‪ 5‬درصــد بــه دســت آیــد‪ ،‬نشــان مــی دهــد میراگــر تأثیــر منفــی بــر پاســخ‬
‫ســازه دارد‪.‬‬
‫میرایــی ویســکوز معــادل بــرای میراگــر هیســترتیک بــا ضرایــب میرایــی پاییــن‪ ،‬در ســاختمان ‪3‬‬
‫طبقــه اندکــی بیــش از مقــدار ‪ 5‬درصــد فــرض شــده بــرای ســازه هــای مبنــا مــی باشــد ولــی در ســایر‬
‫مــوارد ایــن مقــدار کمتــر از ‪ 5‬درصــد مــی باشــد‪ .‬بــرای ســازه ی ‪ 5‬طبقــه‪ ،‬میرایــی ویســکوز معــادل‬
‫میراگرهــای هیســترتیک بــا ضرایــب میرایــی مختلــف‪ ،‬کمتــر از ‪ 5‬درصــد مــی باشــد‪ .‬بــرای ســاختمان‬
‫‪ 10‬طبقــه‪ ،‬میراگرهــای هیســترتیک توانســتند میرایــی بیــش از ‪ 5‬درصــد تولیــد کننــد کــه در بیشــترین‬
‫حــد بــه ‪ 35‬درصــد مــی رســد‪ .‬بــا مقایســه ی ایــن نتایــج و نمودارهــای شــکل (الــف‪ )-1‬مالحظــه‬
‫مــی شــود کــه بــرای ســاختمان ســه طبقــه‪ ،‬حداقــل میرایــی (میرایــی صفــر درصــد) زمانــی اتفــاق‬
‫مــی افتــد کــه میــزان جابجایــی هــای نســبی برابــر ‪ 130‬درصــد مقادیــر مربــوط بــه ســاختمان بــدون‬
‫میراگــر مــی باشــد‪ .‬همچنیــن‪ ،‬میرایــی معــادل ‪ 35‬درصــدی در ســاختمان ‪ 10‬طبقــه باعــث نصف شــدن‬
‫جابجایــی هــای نســبی نســبت بــه ســاختمان بــدون میراگــر گردیــد‪.‬‬
 ‫‪ 96‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪ 106‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬

‫میراگــر اصطکاکــی نیــز از الگویــی مشــابه بــا میراگــر هیســترتیک پیــروی مــی کنــد‪ ،‬بــا ایــن تفــاوت‬
‫کــه میراگرهــای اصطکاکــی بــرای ســاختمان ‪ 3‬طبقــه اثرگــذاری بیشــتری دارد‪ .‬میراگرهــای اصطکاکــی‬
‫کــه دارای ضریــب میرایــی زیــادی هســتند میرایــی ویســکوز معــادل باالیــی (تــا حــد ‪ 25‬درصــد)‬
‫تولیــد مــی کنــد‪ .‬بــرای ســاختمان ‪ 10‬طبقــه‪ ،‬میراگرهــای اصطکاکــی بــا ضرایــب میرایــی بــاال‪ ،‬میرایــی‬
‫معــادل زیــادی (تــا حــد ‪ 55‬درصــد) تولیــد مــی کننــد کــه بیــن تمــام انــواع میراگرهــا بهتریــن‬
‫عملکــرد را نشــان مــی دهــد‪ .‬بــرای مشــاهده ی مقادیــر کاهــش پاســخ ســازه تحــت اثــر ایــن نــوع از‬
‫میراگرهــا بــه شــکل (‪ -4‬الــف) مراجعــه کنیــد‪.‬‬
‫در تمــام ســاختمان هــا میراگرهــای ویســکوز میرایــی معــادل بیــش از ‪ 5‬درصــد را تولیــد مــی کننــد‪.‬‬
‫بیشــترین میــزان میرایــی معــادل تولیــد شــده توســط ایــن میراگرهــا بــرای ســاختمان ســه‪ ،‬پنــج و ده طبقــه‬
‫بــه ترتیــب برابــر ‪ 40 ،50‬و ‪ 25‬درصــد مــی باشــد‪ .‬بــرای جزئیــات بیشــتر شــکل (‪ -7‬الــف) را ببینیــد‪.‬‬
‫میــزان میرایــی تولیــد شــده توســط میراگرهــای ویسکواالســتیک مشــابه میراگرهــای ویســکوز مــی‬
‫باشــد‪ .‬میرایــی ویســکوز معــادل ایــن میراگرهــا بیــن ‪ 25‬تــا ‪ 50‬درصــد مــی باشــد‪( .‬شــکل (‪ -10‬الــف) را‬
‫نیــز ببینید)‪.‬‬
‫شکل ‪ :5-19‬میرایی ویسکوز معادل (زلزله ال سنترو)‬
‫میرایی معادل‬

‫میرایی معادل‬

‫پارامتر میرایی‬ ‫پارامتر میرایی‬

‫میرایی معادل‬

‫پارامتر میرایی‬
‫‪97‬‬
‫‪107‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫‪ :5-9‬میراگرهای بهینه‬
‫تحلیــل هــای انجــام شــده بــرای ایــن ســه ســاختمان‪ ،‬پیچیدگــی پاســخ غیرخطــی ســازه هــای‬
‫تقویــت شــده بــا میراگرهــا را نشــان مــی دهــد‪ .‬بــرای کمــک بــه تفســیر نتایــج و تعییــن میراگرهایــی‬
‫کــه بــر حســب کمیــت هــای مختلــف پاســخ بهتریــن عملکــرد را دارنــد‪ ،‬نتایــج بــه دســت امــده از‬
‫تحلیــل هــا پــردازش شــدند‪ .‬ایــن کمیــت هــا عبارتنــد از‪:‬‬
‫الــف) حداقــل جابجایــی هــای نســبی‪ :‬بــرای ســازه هــای فــوالدی ایــن پارامتــر اغلــب بیشــترین‬
‫اهمیــت را دارد‪ ،‬زیــرا مســتقیم ًا بــه تقاضــای شــکل پذیــر المــان هــای ســازه ای قــاب مرتبــط اســت‪.‬‬
‫ب) حداقــل بــرش تحمــل شــده توســط قــاب‪ :‬ایــن مــورد بــرای ســتون هایــی کــه در مقابــل بــرش‬
‫قــاب مقاومــت خوبــی ندارنــد یکــی از اهــداف اصلــی تقویــت ســازه مــی باشــد‪.‬‬
‫ج) حداقــل شــتاب طبقــات‪ :‬ایــن مــورد زمانــی دارای اهمیــت اســت کــه مقــدار بارهــای اعمالــی بــه‬
‫المــان هــا یــا محتویــات ســازه ای قابــل مالحظــه باشــد‪.‬‬
‫خالصــه ای از انــواع میراگرهایــی کــه اهــداف مذکــور را بــرای ســاختمان هــای ســه‪ ،‬پنــج و ده طبقــه‬
‫بــه بهتریــن نحــو تأمیــن مــی کننــد‪ ،‬در جــداول (‪ )5-5‬تــا (‪ )5-8‬ارائــه شــده اســت‪ .‬در هــر یــک از‬
‫ایــن جــداول‪ 12 ،‬میراگــری کــه اهــداف مقــاوم ســازی را (بــر حســب جابجایــی نســبی‪ ،‬بــرش قــاب‬
‫یــا شــتاب پاســخ) بــه بهتریــن نحــو تأمیــن کــرده انــد‪ ،‬ارائــه شــده اســت‪ .‬ماننــد نتایــج قبلــی‪ ،‬ایــن‬
‫نســبت هــا بــر مبنــای بیشــینه ی مقادیــر بــه دســت آمــده از ســه تحلیــل انجــام شــده (بــا رکوردهــای‬
‫مختلــف) ارائــه شــده انــد‪.‬‬

‫ساختمان سه طبقه‬
‫بــرای ســاختمان ‪ 3‬طبقــه (جــدول ‪ ،)5-5‬مــی تــوان جابجایــی هــای نســبی را توســط میراگرهــای‬
‫ویســکوز و ویسکواالســتیک (کــه دارای ضریــب میرایــی کافــی باشــند‪ ،‬حداقــل ‪ )C=6000‬در حــد‬
‫‪ 2.5‬تــا ‪ 3‬برابــر کاهــش داد‪ .‬ایــن میــزان کاهــش جابجایــی نســبی بــا کاهــش نیــروی برشــی در حــد‬
‫‪ 10‬تــا ‪ 15‬درصــد همــراه مــی باشــد‪.‬‬
‫اســتفاده از تعــداد زیــادی از میراگرهــای ویســکوز بــرای کاهــش جابجایــی هــای نســبی طبقــات (بــه‬
‫جــای در مقایســه بــا میراگرهــای ویسکواالســتیک‪ ،‬میراگرهــای ویســکوز بهینــه شــتاب طبقــات را‬
‫بیشــتر کاهــش مــی دهنــد‪ .‬بــه طــور کلــی‪ ،‬توزیــع یکنواخــت میراگرهــا (در ارتفــاع) بیشــترین تأثیــر‬
‫را بــر کاهــش جابجایــی هــای نســبی دارد‪.‬‬
‫میراگرهــای ویســکوز و ویسکواالســتیک مؤثرتریــن وســایل بــرای کاهــش بــرش قــاب هــا هســتند‪.‬‬
‫امــا بــر خــالف معیــار کاهــش جابجایــی طبقــات‪ ،‬در ایــن مــورد توزیــع مثلثــی وارونــه بهتــر از ســایر‬
‫توزیــع هــا مــی باشــد‪ .‬میــزان کاهــش نیروهــای بــرش طبقــه بســیار کمتــر از کاهــش جابجایــی هــای‬
 ‫‪ 98‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪ 98‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪ 108‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬

‫نســبی مــی باشــد‪ ،‬بــه طــوری کــه در ایــن مــورد بیشــترین کاهــش در حــد ‪ 20‬درصــد مــی باشــد‪.‬‬
‫ـد‪.‬‬
‫باشـــای‬
‫ـی ه‬‫ـی‬
‫درصــد مـ‬
‫جابجایـ‬ ‫‪20‬ــش‬
‫ـدکاه‬‫درـ حـ‬
‫ـرای‬ ‫کاهـــش‬
‫ـوند‪ ،‬ب‬ ‫ـترینـی ش‬‫بیشـ‬
‫ـاب مـ‬ ‫ـهم مبـــورد‬
‫ـرش قـ‬ ‫در سایـــن‬
‫ـهـش‬‫کاهــ‬
‫ـوری ک‬
‫باعـــث‬
‫ـه ط‬
‫ـد‪ ،‬کبـــه‬
‫باشـــی‬ ‫ـبی ًا مــی‬
‫ابزارهای‬ ‫نسـ‬
‫عمومـ‬
‫ـدند‪.‬ـی شــوند‪ ،‬بــرای کاهــش جابجایــی هــای‬
‫ـاب مـ‬ ‫عمومـ ً‬
‫ـرشـیقـشـ‬ ‫ـهم بـ‬
‫ارزیابـ‬ ‫مؤثـــر‬
‫ـش س‬‫کاهـنیــز‬
‫ـثـات‬
‫ـتابباعـطبقـ‬
‫ـیشکـــه‬ ‫ـش‬‫ابزارهایـ‬
‫ـبیاو کاهـ‬ ‫نسـ‬
‫نســبی و کاهــش شــتاب طبقــات نیــز مؤثــر ارزیابــی شــدند‪.‬‬
‫بــرای کاهــش شــتاب طبقــات اســتفاده از میراگرهــای ویســکوز یــا ویسکواالســتیک بــا ضریــب‬
‫بــرای کاهــش شــتاب طبقــات اســتفاده از میراگرهــای ویســکوز یــا ویسکواالســتیک بــا ضریــب‬
‫میرایــی کــم‪ ،‬بهتریــن روش مــی باشــد‪ .‬حداکثــر میــزان کاهــش در شــتاب طبقــات (کــه بــه میــزان ‪30‬‬
‫میرایــی کــم‪ ،‬بهتریــن روش مــی باشــد‪ .‬حداکثــر میــزان کاهــش در شــتاب طبقــات (کــه بــه میــزان ‪30‬‬
‫درصــد مــی باشــد) بــا اســتفاده از توزیــع مثلثــی بــه دســت مــی آیــد‪.‬‬
‫درصــد مــی باشــد) بــا اســتفاده از توزیــع مثلثــی بــه دســت مــی آیــد‪.‬‬
‫میراگرهایــی کــه بــرای کاهــش شــتاب طبقــات بهینــه هســتند‪ ،‬اساس ـ ًا در کاهــش جابجایــی هــای‬
‫میراگرهایــی کــه بــرای کاهــش شــتاب طبقــات بهینــه هســتند‪ ،‬اساس ـ ًا در کاهــش جابجایــی هــای‬
‫نســبی یــا بــرش هــای طبقــه کارآیــی خاصــی ندارنــد‪.‬‬
‫نســبی یــا بــرش هــای طبقــه کارآیــی خاصــی ندارنــد‪.‬‬

‫ساختمان ‪ 5‬طبقه‬
‫ساختمان ‪ 5‬طبقه‬
‫میراگرهــای بهینــه بــرای ســاختمان ‪ 5‬طبقــه در جــدول (‪ )5-6‬معرفــی شــده انــد‪ .‬بــه طــور کلــی‬
‫میراگرهــای بهینــه بــرای ســاختمان ‪ 5‬طبقــه در جــدول (‪ )5-6‬معرفــی شــده انــد‪ .‬بــه طــور کلــی‬
‫کارآیــی میراگرهــا بــرای ایــن ســازه مشــابه ســازه ی ‪ 3‬طبقــه مــی باشــد‪ .‬اگرچــه در ایــن ســازه‬
‫کارآیــی میراگرهــا بــرای ایــن ســازه مشــابه ســازه ی ‪ 3‬طبقــه مــی باشــد‪ .‬اگرچــه در ایــن ســازه‬
‫ابزارهــای بهینــه در کنتــرل جابجایــی هــای نســبی‪ ،‬کمتــر اثرگــذار هســتند‪ .‬بــه عبــارت دیگــر‪ ،‬بیشــتر‬
‫ابزارهــای بهینــه در کنتــرل جابجایــی هــای نســبی‪ ،‬کمتــر اثرگــذار هســتند‪ .‬بــه عبــارت دیگــر‪ ،‬بیشــتر‬
‫تأثیــر میرگرهــا بــر کاهــش بــرش و شــتاب طبقــات تمرکــز دارد‪.‬‬
‫تأثیــر میرگرهــا بــر کاهــش بــرش و شــتاب طبقــات تمرکــز دارد‪.‬‬

‫جابجایــی هــای نســبی بــا اســتفاده از میراگرهــای ویســکوز یــا ویسکواالســتیک (بــا ضریــب میرایــی‬
‫جابجایــی هــای نســبی بــا اســتفاده از میراگرهــای ویســکوز یــا ویسکواالســتیک (بــا ضریــب میرایــی‬
‫زیــاد) بــا توزیــع یکنواخــت یــا مثلثــی وارونــه تــا میــزان ‪ 2‬برابــر کاهــش یافتنــد‪ .‬میراگرهایــی کــه‬
‫زیــاد) بــا توزیــع یکنواخــت یــا مثلثــی وارونــه تــا میــزان ‪ 2‬برابــر کاهــش یافتنــد‪ .‬میراگرهایــی کــه‬
‫بــرای کاهــش جابجایــی هــای نســبی کارآیــی داشــتند‪ ،‬بــرای کاهــش بــرش و شــتاب هــا نیــز مؤثــر‬
‫بــرای کاهــش جابجایــی هــای نســبی کارآیــی داشــتند‪ ،‬بــرای کاهــش بــرش و شــتاب هــا نیــز مؤثــر‬
‫بــوده انــد‪.‬‬
‫بــوده انــد‪.‬‬
‫میراگرهــای ویسکواالســتیک بــا ضریــب میرایــی بــاال و توزیــع مثلثــی وارونــه‪ ،‬بــرای کــم کــردن‬
‫میراگرهــای ویسکواالســتیک بــا ضریــب میرایــی بــاال و توزیــع مثلثــی وارونــه‪ ،‬بــرای کــم کــردن‬
‫نیــروی برشــی (تــا حــد ‪ 34‬درصــد) مؤثــر بــوده انــد‪ .‬بــه طــور کلــی‪ ،‬میراگرهــای بهینــه بــرای بــرش‪،‬‬
‫نیــروی برشــی (تــا حــد ‪ 34‬درصــد) مؤثــر بــوده انــد‪ .‬بــه طــور کلــی‪ ،‬میراگرهــای بهینــه بــرای بــرش‪،‬‬
‫بــرای کاهــش جابجایــی هــای نســبی نیــز مناســب بــوده انــد‪.‬‬
‫بــرای کاهــش جابجایــی هــای نســبی نیــز مناســب بــوده انــد‪.‬‬
‫بیشــترین میــزان کاهــش شــتاب طبقــات از طریــق بــه کارگیــری میراگرهــای اصطکاکــی بــا نیــروی‬
‫ـزان کاهــش شــتاب طبقــات از طریــق بــه کارگیــری میراگرهــای اصطکاکــی بــا نیــروی‬ ‫بیشــترین میـ‬
‫لغزشــی نســبت ًا کــم حاصــل گردیــد‪ .‬ایــن میراگرهــا باعــث کاهــش شــتاب طبقــات بــه میــزان ‪35‬‬
‫لغزشــی نســبت ًا کــم حاصــل گردیــد‪ .‬ایــن میراگرهــا باعــث کاهــش شــتاب طبقــات بــه میــزان ‪35‬‬
‫درصــد شــدند‪ .‬میراگرهــای ویســکوز نیــز در ایــن زمینــه مؤثــر بودنــد‪ .‬بــه طــور کلــی بــرای کاهــش‬
‫درصــد شــدند‪ .‬میراگرهــای ویســکوز نیــز در ایــن زمینــه مؤثــر بودنــد‪ .‬بــه طــور کلــی بــرای کاهــش‬
‫شــتاب طبقــات‪ ،‬توزیــع مثلثــی میراگرهــا در ارتفــاع ســازه از ســایر توزیــع هــا بهتــر بــوده اســت‪.‬‬
‫شــتاب طبقــات‪ ،‬توزیــع مثلثــی میراگرهــا در ارتفــاع ســازه از ســایر توزیــع هــا بهتــر بــوده اســت‪.‬‬
‫میراگرهــای بهینــه در ایــن گــروه‪ ،‬بــرای کاهــش جابجایــی هــای نســبی یــا بــرش طبقــات چنــدان‬
‫میراگرهــای بهینــه در ایــن گــروه‪ ،‬بــرای کاهــش جابجایــی هــای نســبی یــا بــرش طبقــات چنــدان‬
‫تأثیرگــذار نبــوده انــد‪.‬‬
‫تأثیرگــذار نبــوده انــد‪.‬‬
‫‪99‬‬
‫‪99‬‬
‫‪99‬‬
‫‪109‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬
‫ساختمان ‪ 10‬طبقه‬
‫ساختمان ‪ 10‬طبقه‬
‫ـرای ســاختمان ‪ 10‬طبقــه (کــه در جــدول (‪ )5-7‬ارائــه شــده اســت) بــه میراگرهــای‬ ‫‪ 10‬ببــطبقه‬
‫بهینــه‬ ‫نتایــج‬
‫ساختمان‬
‫ـرای ســاختمان ‪ 10‬طبقــه (کــه در جــدول (‪ )5-7‬ارائــه شــده اســت) بــه میراگرهــای‬ ‫بهینــه‬ ‫نتایــج‬
‫ـای‪5‬‬ ‫میراگرهـو‬
‫ـه هــای ‪3‬‬ ‫ـاختمان‬
‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـت)‬ ‫ـ‬‫سـ‬
‫اس‬ ‫ـرای‬
‫ـده‬ ‫ـ‬ ‫ـه بـ‬
‫ش‬ ‫ـیارائکـــه‬ ‫ـدولدر حالـ‬
‫(‪)5-7‬‬ ‫ـاصجـدارد‬‫در‬ ‫اختصـ‬
‫ـه‬ ‫ـ‬ ‫(ک‬ ‫ـه‬ ‫ـاد‬
‫ـ‬ ‫طبق‬‫ـاختمانـی‪10‬زیـ‬
‫ـب میرایـ‬ ‫ـ‬ ‫س‬‫ضریـ‬
‫ـرای‬ ‫ـیـهبـبـا‬
‫ـ‬ ‫ـ‬ ‫اصطکاکـ‬
‫بهین‬ ‫نتایــج‬
‫اصطکاکــی بــا ضریــب میرایــی زیــاد اختصــاص دارد در حالــی کــه بــرای ســاختمان هــای ‪ 3‬و ‪5‬‬
‫ـاختمان هــای ‪ 3‬و ‪5‬‬ ‫ســد‪.‬‬
‫بودنـ‬ ‫ـرای‬ ‫ـری‬
‫بهتـهــ بـ‬
‫ـای کـ‬ ‫حالــی‬‫ـاب هـ‬ ‫داردــدر‬
‫ـتیک انتخ‬
‫اختصــــاص‬ ‫ویسکواالس‬ ‫ـازیــاد‬ ‫میرایـ یـ‬
‫ضریـویســکوز‬ ‫میراگرهــای‬ ‫طبقــه‪،‬‬
‫بودنــد‪.‬‬ ‫ـری‬ ‫بهت‬ ‫ـای‬ ‫ـاب هـ‬ ‫ـتیک انتخ‬ ‫ویسکواالس‬ ‫ـیـا‬
‫ـبــکوز یـ‬ ‫میراگرهــای ویس‬‫اصطکاکــی بــا‬‫طبقــه‪،‬‬
‫طبقــه‪ ،‬میراگرهــای ویســکوز یــا ویسکواالســتیک انتخــاب هــای بهتــری بودنــد‪.‬‬
‫میراگرهــای اصطکاکــی بــا نیــروی لغزشــی بــاال و توزیــع یکنواخــت در ارتفــاع ســازه مــی تواننــد باعــث‬
‫میراگرهــای اصطکاکــی بــا نیــروی لغزشــی بــاال و توزیــع یکنواخــت در ارتفــاع ســازه مــی تواننــد باعــث‬
‫نیروی‬
‫ـث‬ ‫ـش باعـ‬
‫تواننــــد‬
‫ـی کاه‬‫ـث‬ ‫باعمـــ‬
‫ـاـازه‬ ‫میراگرهـ‬
‫ـنارتفــاع‬ ‫ـت ایـ‬‫ـوند‪ .‬همچنیــن‪،‬‬ ‫ـد شـ‬ ‫ـاالــو‬
‫درص‬ ‫لغزشـ‪53‬‬
‫ـبی در حــد‬ ‫نســنیـ‬
‫ـایبــا‬‫اصطکاکــــی‬
‫جابجایــی ه‬ ‫ـشــای‬ ‫کاهـ‬
‫نیروی‬ ‫ـش‬ ‫ـث کاه‬ ‫باع‬ ‫میراگرهســـا‬ ‫ـن‬ ‫در‬‫یکنواخـــن‪ ،‬ایـ‬
‫ـوند‪ .‬همچنی‬ ‫توزیــع‬
‫ـد شـ‬ ‫درص‬ ‫ـی بـ‬‫ـرویحــد ‪53‬‬ ‫ـبی در‬ ‫نس‬ ‫ـای‬ ‫جابجایــی ه‬ ‫میراگره‬
‫ـش‬ ‫کاهـ‬
‫ـورد‬
‫نیروی‬ ‫ـش مـ‬
‫کاهـایــن‬ ‫ـثـد‪.‬‬
‫میراگرهـمــاـیباعـدهنـ‬
‫ـدــنافزایــش‬ ‫ای‬‫درصـ‬
‫ـن‪،‬‬ ‫ـ‬ ‫ـوند‪.‬ـد ‪74‬‬
‫همچنی‬ ‫ـا حـ‬‫ـ‬ ‫تـ‬
‫ش‬ ‫ـاتـرا‬
‫ـد‬ ‫درص‬ ‫طبقـ‬
‫‪53‬‬ ‫ـتاب‬
‫ـد‬ ‫ـ‬ ‫ح‬ ‫شـ‬
‫در‬ ‫ـوند‪،‬نسـامــا‬
‫ـبی‬ ‫ـای‬‫شـ‬‫ـ‬ ‫ه‬ ‫ـی‬
‫ـی‬ ‫ـ‬‫جابجایمـ‬
‫ـشقــاب‬ ‫ـرش‬‫بـبـکاهـ‬
‫ـرش قــاب مــی شــوند‪ ،‬امــا شــتاب طبقــات را تــا حــد ‪ 74‬درصــد افزایــش مــی دهنــد‪ .‬ایــن مــورد‬
‫ـری‬
‫ـورد‬ ‫ـی کمتـ‬‫کارآیــایـ‬ ‫ـیــی‬‫اصطکاک‬
‫ـایـش مـ‬ ‫میراگرهـ‬
‫ـهدرصــد‬ ‫ـبت بـ‬ ‫حــــد‬‫ـاالـانس‬
‫ـی ببراــتـ‬ ‫میرایـ‬‫ـبطبقـ‬ ‫امـبـاــاشـضریـ‬ ‫ـتیک‬ ‫ویسکواالسـ‬ ‫میراگرهـقــای‬
‫ـیـنکمتمـــری‬ ‫دهنــد‪.‬‬
‫کارآی‬ ‫اصطکاکــی‬ ‫افزایـ‬
‫ـای‬ ‫میراگرهـ‬ ‫‪74‬ــه‬
‫ـبت ب‬ ‫ـاال نس‬ ‫ـی‬‫ـات‬
‫میرایـ‬ ‫ـب‬ ‫ـتاب‬
‫ـتیک بــا ضریـ‬ ‫ـوند‪،‬‬ ‫ـاب مــی شـ‬
‫ویسکواالسـ‬ ‫بــرش‬
‫میراگرهــای‬
‫اصطکاکــی کارآیــی کمتــری‬ ‫ـی دهنــد‪.‬‬ ‫ـشـمـ‬
‫ـای‬ ‫میراگره‬‫ـه افزایـ‬ ‫ـی‬
‫ـبتــبـ‬
‫اصطکاک‬ ‫ـای‬
‫ـاال نسـ‬ ‫ـیــبـ‬ ‫میراگره‬
‫ـب میرایـ‬ ‫ـر از‬‫ضریـ‬‫ـات بـراـاکمتـ‬‫ـتیک‬ ‫طبقـ‬ ‫ـایـا شــتاب‬
‫ویسکواالسـ‬ ‫ـتند‪ ،‬امـ‬ ‫داشـ‬
‫ـی دهنــد‪.‬‬ ‫ـش مـ‬ ‫ـی افزایـ‬ ‫اصطکاک‬ ‫ـای‬ ‫میراگره‬ ‫ـر از‬ ‫ـات را کمتـ‬ ‫طبقـ‬ ‫ـتند‪،‬ـ امــا شــتاب‬ ‫میراگره‬
‫داشـ‬
‫داشــتند‪ ،‬امــا شــتاب طبقــات را کمتــر از میراگرهــای اصطکاکــی افزایــش مــی دهنــد‪.‬‬
‫بــه طــور کلــی میراگرهایــی کــه بیشــترین تأثیرگــذاری را بــرای کنتــرل جابجایــی هــای نســبی دارنــد‪،‬‬
‫بــه طــور کلــی میراگرهایــی کــه بیشــترین تأثیرگــذاری را بــرای کنتــرل جابجایــی هــای نســبی دارنــد‪،‬‬
‫‪29‬‬
‫دارنــد‪،‬‬ ‫ـبیحــد‬‫ـرشهـهــا را تــا‬ ‫تواننــد بـ‬ ‫ـیــرل‬ ‫ـرایممــکنت‬
‫ـند و‬ ‫باشراــبـ‬ ‫تأثیرگـمــی‬
‫ـاب نیــز‬ ‫ـرشـ قـ‬ ‫ـهــ بیش‬‫ـرلـب‬ ‫میراگرهایکنتــ‬
‫گزینــه بــرای‬ ‫بهتریطـــن‬
‫‪29‬‬ ‫ـایرانستـــا حــد‬ ‫ـرش هــا‬ ‫جابجایــی‬
‫تواننــد بـ‬ ‫ـی‬ ‫ـند و‬ ‫ـذاریباش‬‫ـاب نیــز مــی‬ ‫ـترین‬
‫ـرش قـ‬ ‫ـی ک‬
‫ـرل ب‬ ‫ـیـه بــرای کنتـ‬ ‫ـور کلـ‬
‫گزینـ‬ ‫بهتریــن‬‫بــه‬
‫ـاب‬
‫‪29‬‬ ‫انتخـ‬
‫ـبی حـ‬
‫نســتــا‬‫ـایـا را‬
‫ـرشــهـ‬
‫جابجایـــی ه‬‫ـشتواننــد ب‬ ‫کاهـ‬
‫ـرایو مـ‬ ‫باشــــند‬‫ـیـت ب‬‫یکنواخـ‬
‫ـعنیــز مـ‬ ‫توزیـ‬ ‫ـی کــه‬ ‫ـرلــ بـ‬
‫درـحال‬ ‫ـد‪ .‬کنت‬ ‫دهنـ‬ ‫ـش‬ ‫ـنکاهـ‬ ‫درصــد‬
‫ـدــاب‬ ‫انتخ‬ ‫ـبی‬ ‫نس‬ ‫ـای‬ ‫جابجایــی ه‬ ‫ـش‬ ‫ـی‬‫کاهـ‬ ‫ـرای‬ ‫یکنواخــت ب‬ ‫ـع‬‫ـاب‬
‫توزیـ‬‫ـرش قـ‬‫ـی کــه‬ ‫در حال‬ ‫ـرای‬
‫ـد‪.‬‬ ‫دهنـ‬ ‫ـه بـ‬
‫ـش‬ ‫گزینـ‬
‫بهتریـــد کاهـ‬
‫درص‬
‫ـد‪ .‬انتخــاب‬ ‫ـبی‬ ‫باشــ‬
‫نس‬ ‫ـتهمـــی‬
‫ـای‬ ‫ـی‬ ‫یکنواخــ‬
‫جابجای‬ ‫توزیــع‬
‫ـش‬ ‫ـ‬ ‫کاه‬ ‫ـرایاز‬‫مؤثرتـــر‬
‫ب‬ ‫ـت‬ ‫ـ‬ ‫ـیـعوارونــه‬
‫یکنواخ‬
‫ـری بــود‪ ،‬در ایــن مــورد توزیــع مثلثــی وارونــه مؤثرتــر از توزیــع یکنواخــت مــی باشــد‪.‬‬ ‫ـ‬ ‫ـعـهمثلثـ‬
‫توزی‬ ‫ـ‬ ‫توزیـ‬
‫ک‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫ـورد‬
‫حال‬ ‫در‬ ‫ـد‪.‬مـ‬
‫ـن‬ ‫ـ‬ ‫دهنـ‬
‫ـشدر ای‬ ‫ـود‪،‬‬
‫ـ‬ ‫کاه‬‫ـد بـ‬
‫ـری‬
‫ـ‬ ‫بهتـ‬
‫درص‬
‫بهتـ‬
‫بهتــری بــود‪ ،‬در ایــن مــورد توزیــع مثلثــی وارونــه مؤثرتــر از توزیــع یکنواخــت مــی باشــد‪.‬‬
‫اســتفاده از میراگرهــای اصطکاکــی بــا نیروهــای لغزشــی کــم مــی توانــد باعــث کاهــش شــتاب طبقات‬
‫اســتفاده از میراگرهــای اصطکاکــی بــا نیروهــای لغزشــی کــم مــی توانــد باعــث کاهــش شــتاب طبقات‬
‫ـث‬
‫طبقات‬ ‫ـان باعـ‬
‫ـتاب‬ ‫ـشـمشـزمـ‬ ‫ـد هـ‬ ‫ـثتوانـ‬ ‫ـی‬ ‫ـی مـ‬
‫توانــــد‬
‫ـرویـیلغزش‬ ‫ـی نینیکــــم مـ‬‫لغزشـــط‬
‫مقادیـــر متوس‬ ‫ـن‪،‬نیروه‬ ‫همچنیبــــا‬ ‫ـایشــود‪.‬‬ ‫درصــد‬ ‫ـزاناز ‪10‬‬ ‫بـاسـهـ میـ‬
‫ـث‬ ‫ـان باعـ‬ ‫ـدـ هــم زمـ‬ ‫کاه‬
‫ـی توانـ‬ ‫باعـ‬
‫ـی مـ‬ ‫ـروی لغزش‬ ‫ـای متوســط‬ ‫مقادیــر‬ ‫ـن‪،‬‬ ‫اصطکاکــی‬
‫همچنی‬ ‫درصـــد شــود‪.‬‬ ‫میراگره‬ ‫ـزان ‪10‬‬ ‫ـتفاده‬
‫بــه میـ‬
‫ـود‪.‬مــی توانــد هــم زمــان باعــث‬ ‫ـود‪.‬‬
‫لغزشششــــی‬ ‫ـرویـات‬‫ـتابـ طبقـ‬ ‫نی‬ ‫متوسشــ‬
‫ـط‬ ‫برشـرــی و‬ ‫ـ‬ ‫مقادی‬‫ـن‪،‬ـای‬‫نیروهـ‬‫ـ‬ ‫همچنی‬ ‫ـود‪.‬ـبی‪،‬‬
‫ـدـایشـنسـ‬ ‫درصهــ‬ ‫جابجایــی‬
‫‪10‬‬ ‫ـزان‬‫ـش‬
‫کاهــمیـ‬
‫کاه‬
‫بــه‬
‫ـش جابجایــی هــای نســبی‪ ،‬نیروهــای برشــی و شــتاب طبقــات‬
‫کاهــش جابجایــی هــای نســبی‪ ،‬نیروهــای برشــی و شــتاب طبقــات شــود‪.‬‬
‫‪ 5-10‬خالصه ای از عملکرد میراگرها‬
‫‪ 5-10‬خالصه ای از عملکرد میراگرها‬
‫ـر بهینــه مــی توانــد از نــوع ویســکوز یــا ویسکواالســتیک بــا‬ ‫ـاختمان ازســه طبقــه‪ ،‬میراگـ‬
‫میراگرها‬ ‫ـرای سـ‬ ‫بـ‬
‫ـر بهینــه مــی توانــد از نــوع ویســکوز یــا ویسکواالســتیک بــا‬ ‫عملکردـه‪ ،‬میراگـ‬ ‫ـاختمان ســه طبقـ‬ ‫خالصه ای‬ ‫ـرای سـ‬ ‫‪5-10‬‬ ‫بـ‬
‫ـه‬
‫وارونبــــا‬
‫وارون‬
‫ـیـتیک‬‫ـی‬ ‫ـت یــا مثلثـ‬
‫ویسکواالسـ‬ ‫یکنواخــــا‬
‫یکنواخ‬
‫ویســکوز ی‬ ‫توزیــع‬ ‫ـر نـووـوع‬ ‫ـر‬‫باالتــاز‬
‫باالت‬
‫توانــد‬ ‫ـه ممتـــر یــا‬ ‫ثانیــه بــر‬ ‫کیلونیوتــن‪-‬‬ ‫‪7000‬‬ ‫میرایــی‬ ‫ـب‬ ‫ضرایـ‬
‫ـه‬ ‫ـت یــا مثلثـ‬ ‫توزیــع‬ ‫ـی یــا‬
‫بهینبـــر متــر‬ ‫میراگــر‬
‫ثانیــه‬ ‫ـه طبقــه‪،‬‬
‫کیلونیوتــن‪-‬‬ ‫ـاختمان سـ‬
‫‪7000‬‬ ‫میرایــی‬ ‫ـبسـ‬ ‫ـرای‬ ‫بـ‬
‫ضرایـ‬
‫ـع‬
‫وارونــــه‬
‫ـبی و توزی‬ ‫ـای نسـ‬ ‫جابجایــی هـ‬ ‫رســاندن‬ ‫حداقــل‬ ‫ـه‬
‫ـث ببمتـــ‬
‫ـث‬
‫باعــبــر‬
‫باع‬ ‫کیلونیوتـمثلثــی‬
‫ـد‪ .‬توزیــع‬ ‫ـازه باشـ‬ ‫میرایـــ‬
‫ـاع س‬ ‫ارتفـ‬ ‫در‬
‫ـع‬ ‫ـبیـیو توزی‬‫مثلثـ‬‫ـایــانسـ‬‫ـت ی‬‫یکنواخـهـ‬
‫جابجایــی‬ ‫توزیــع‬ ‫رسـوـاندن‬ ‫باالتــر‬
‫حداقــل‬ ‫ـهـر یــا‬ ‫ثانیــه‬
‫ـن‪-‬ــی‬ ‫ـد‪ .‬توزیــع مثلث‬ ‫‪7000‬‬
‫ـی باشـ‬ ‫ـازه‬ ‫ـاع س‬ ‫ـب‬ ‫ضرایـ‬
‫ارتفـ‬ ‫در‬
‫ـات‬
‫توزیــع‬ ‫ـتاب طبقـ‬‫نســــبی‬‫ـر ش‬ ‫ـود‪ .‬اگـ‬ ‫جابجایششــــی‬
‫رس قـــاب مــی‬ ‫برشــی‬ ‫نیروهــای‬ ‫ـیدن‬
‫ـیــباعـ‬ ‫حداقــل رس‬ ‫ـد‪.‬ــه‬‫ـث ب‬ ‫وارونســـه باعـ‬ ‫مثلثــی‬
‫ـات‬ ‫ـتابوطبقـ‬ ‫ـر ش‬ ‫ـای‬
‫ـود‪.‬هـاگـ‬ ‫ـاندن مــی‬‫ـلــی قــاب‬ ‫برش‬ ‫حداقـ‬‫ـهــای‬ ‫ـیدنـث بـ‬
‫نیروه‬ ‫مثلثـرس‬ ‫ـهتوزیــع‬
‫حداقــل‬ ‫ـث بـ‬ ‫باشـ‬‫ـازهباعـ‬‫وارونــه‬‫ارتفــاع‬
‫مثلثــی‬‫در‬
‫ـد‪.‬‬
‫ـات‬ ‫یابنـ‬ ‫ـش‬
‫ـشطبقـ‬ ‫ـود‪.‬ــراگـمتــر کاهـ‬
‫ـتاب‬ ‫ثانیــه ب‬ ‫ـن‪-‬‬‫کیلونیوتــمـ‬
‫کیلونیوت‬ ‫‪2500‬‬ ‫ـیدنـه کمتــر از‬ ‫ـی بایــد بـ‬ ‫میرایــــل‬
‫میرای‬ ‫ـب‬ ‫ضرایبــــه‬
‫ضرای‬ ‫وارونـباشــد‪،‬‬
‫ـورد نظــر‬ ‫مـ‬
‫ـد‪.‬‬ ‫یابنـ‬ ‫ـرــرشـکاهـ‬ ‫ثانیـــه بــر مت‬ ‫ـی ش‬ ‫ـن‪-‬‬ ‫‪2500‬ـی قــاب‬ ‫ـای برشـ‬ ‫نیروهـرـ از‬
‫رســـد بــه کمتـ‬ ‫ـی بای‬ ‫ـبحداق‬ ‫باعــث‬ ‫ـهــد‪،‬‬
‫ـینظــر باش‬ ‫مثلثـ‬
‫ـورد‬ ‫مـ‬
‫ـا‬‫ـرش هـ‬
‫ـد‪.‬‬ ‫ـر یــا بـ‬ ‫ـبی‬ ‫نسـ‬ ‫ـای‬ ‫جابجایــی هـ‬ ‫ـش‬ ‫ـه ی کاهـ‬ ‫جنبـ‬ ‫ـد بـاز‬
‫میراگرهــا‬ ‫کارآیــی‬ ‫ـی کــه‬ ‫صورتـ‬ ‫ـورددر‬
‫امــا‬
‫ـا‬ ‫یابنـهـ‬‫ـرش‬‫ـش‬ ‫کاهـبـ‬‫ـبی یــا‬‫نسـمتـ‬‫ـایبــر‬ ‫ثانیــه‬
‫ـن‪ -‬هـ‬ ‫ـشکیلونیوتـ‬
‫جابجایــی‬ ‫‪2500‬‬
‫ـر یاز کاهـ‬ ‫جنبــ‬
‫ـه‬ ‫ازـه کمت‬ ‫میرایــی بایـ‬
‫میراگرهــا‬ ‫ضرایــب‬
‫کارآیــی‬ ‫ـد‪،‬کــه‬ ‫باشـ‬
‫ـی‬ ‫صورتـ‬ ‫درنظــر‬ ‫مـ‬
‫امــا‬
‫ـد‪ .‬کاهــش جابجایــی هــای نســبی یــا بــرش هــا‬ ‫ـد‪.‬‬
‫ـهــی‬
‫افزایازــش یاب‬ ‫میرایــی بایــد‬ ‫ضریــب‬ ‫ـود‪،‬‬ ‫ـف شـ‬ ‫تعریــدر‬
‫تعری‬
‫جنبـیاب‬ ‫افزایــش‬ ‫میراگرهــا‬
‫ـیـی بایــد‬ ‫کارآیـ‬
‫میرایـ‬ ‫ـهـب‬
‫ضریـ‬‫ـود‪،‬ـی کـ‬‫صورتـ‬‫ـف شـ‬ ‫امــا‬
‫تعریــف شــود‪ ،‬ضریــب میرایــی بایــد افزایــش یابــد‪.‬‬
‫میراگرهایــی کــه بیشــترین کارآیــی را بــرای ســاختمان ســه طبقــه دارنــد‪ ،‬بــرای ســاختمان ‪ 5‬طبقــه‬
‫میراگرهایــی کــه بیشــترین کارآیــی را بــرای ســاختمان ســه طبقــه دارنــد‪ ،‬بــرای ســاختمان ‪ 5‬طبقــه‬
‫کاهــش‬
‫در ‪ 5‬طبقــه‬ ‫ـاختمان‬ ‫ضعیــفـ تــر‬
‫عملکــرد بــرای س‬‫کــهــه دارنــد‪،‬‬ ‫ـه طبق‬ ‫شــرطی‬
‫ـاختمان سـ‬ ‫ســاختمانـبــه‬
‫ایــن را بــرای س‬ ‫کارآیــی‬ ‫بــرای‬ ‫ـترین‬ ‫باشــند‪.‬‬
‫مــیــه بیشـ‬‫بهینــهــی ک‬
‫میراگرهای‬ ‫نیــز‬
‫کاهــش‬ ‫در‬ ‫ضعیــف تــر‬ ‫عملکــرد‬ ‫کــه‬ ‫شــرطی‬ ‫ســاختمان بــه‬ ‫ایــن‬ ‫بــرای‬ ‫باشــند‪.‬‬ ‫مــی‬ ‫بهینــه‬ ‫نیــز‬
‫نیــز بهینــه مــی باشــند‪ .‬بــرای ایــن ســاختمان بــه شــرطی کــه عملکــرد ضعیــف تــر در کاهــش‬
 ‫‪ 100‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪ 100‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪ 110‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬

‫جابجایــی هــای نســبی و بــرش هــا قابــل قبــول باشــد‪ ،‬میراگرهــای اصطکاکــی بــا نیــروی لغزشــی‬
‫جابجایــی هــای نســبی و بــرش هــا قابــل قبــول باشــد‪ ،‬میراگرهــای اصطکاکــی بــا نیــروی لغزشــی‬
‫کــم در کنتــرل شــتاب طبقــات بیشــترین کارآیــی را دارنــد‪.‬‬
‫کــم در کنتــرل شــتاب طبقــات بیشــترین کارآیــی را دارنــد‪.‬‬

‫میراگرهــای اصطکاکــی بهتریــن انتخــاب بــرای ســاختمان ‪ 10‬طبقــه بــوده انــد‪ .‬میراگرهایــی کــه‬
‫میراگرهــای اصطکاکــی بهتریــن انتخــاب بــرای ســاختمان ‪ 10‬طبقــه بــوده انــد‪ .‬میراگرهایــی کــه‬
‫دارای نیــروی لغــزش بــاال هســتند‪ ،‬بیشــترین کارآیــی را در کاهــش جابجایــی هــای نســبی و بــرش‬
‫دارای نیــروی لغــزش بــاال هســتند‪ ،‬بیشــترین کارآیــی را در کاهــش جابجایــی هــای نســبی و بــرش‬
‫هــا دارنــد‪ ،‬امــا باعــث افزایــش شــتاب طبقــات خواهنــد شــد‪ .‬کاهــش نیــروی لغزشــی باعــث کاهــش‬
‫هــا دارنــد‪ ،‬امــا باعــث افزایــش شــتاب طبقــات خواهنــد شــد‪ .‬کاهــش نیــروی لغزشــی باعــث کاهــش‬
‫شــتاب طبقــات مــی شــود امــا در عیــن حــال کارآیــی میراگــر در کاهــش جابجایــی هــای نســبی و‬
‫شــتاب طبقــات مــی شــود امــا در عیــن حــال کارآیــی میراگــر در کاهــش جابجایــی هــای نســبی و‬
‫بــرش هــا را نیــز کاهــش مــی دهــد‪.‬‬
‫بــرش هــا را نیــز کاهــش مــی دهــد‪.‬‬
‫رونــد کلــی بــه ایــن شــکل اســت کــه توزیــع یکنواخــت میراگرهــا (در ارتفــاع ســازه) بــرای کنتــرل‬
‫رونــد کلــی بــه ایــن شــکل اســت کــه توزیــع یکنواخــت میراگرهــا (در ارتفــاع ســازه) بــرای کنتــرل‬
‫جابجایــی نســبی مناســب اســت و توزیــع مثلثــی وارونــه بهتریــن انتخــاب بــرای کنتــرل بــرش قــاب‬
‫جابجایــی نســبی مناســب اســت و توزیــع مثلثــی وارونــه بهتریــن انتخــاب بــرای کنتــرل بــرش قــاب‬
‫‪ -‬هــا مــی باشــد‪ .‬همچنیــن توزیــع مثلثــی بهتریــن انتخــاب بــرای کاهــش شــتاب طبقــات مــی باشــد‪.‬‬
‫‪ -‬هــا مــی باشــد‪ .‬همچنیــن توزیــع مثلثــی بهتریــن انتخــاب بــرای کاهــش شــتاب طبقــات مــی باشــد‪.‬‬
‫‪101‬‬
‫‪111‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫جدول ‪ :5-5‬میراگرهای بهینه برای ساختمان ‪ 3‬طبقه‬

 ‫‪ 102‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪ 112‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬

‫جدول ‪ :5-6‬میراگرهای بهینه برای ساختمان ‪ 5‬طبقه‬

‫‪103‬‬
‫‪113‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫جدول ‪ :5-7‬میراگرهای بهینه برای ساختمان ‪ 10‬طبقه‬

‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪114‬‬
‫‪105‬‬
‫‪115‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫‪.6‬ویژگی های کاربردی میراگرها‬

‫در فصــول قبــل بــا انجــام تحلیــل هــای تاریخچــه زمانــی‪ ،‬تعــدادی از میراگرهــا از جنبــه ی فراهــم‬
‫آوردن مقادیــر مختلــف میرایــی مــورد بررســی قــرار گرفتنــد‪ .‬البتــه محدودیــت هایــی بــرای اســتفاده‬
‫از میراگرهــا وجــود دارد کــه بایــد در رونــد طراحــی مــورد توجــه قــرار گیرنــد‪ .‬ایــن محدودیــت هــا‬
‫بــر مبنــای مســائل اجرایــی و اقتصــادی تعریــف مــی شــوند‪.‬‬

‫‪ 6-1‬میراگرهای هیسترتیک‬
‫اغلــب میراگرهــای هیســترتیک از نــوع فلــزی تســلیم شــونده (از جنــس فــوالد) مــی باشــند کــه‬
‫تحــت بارهــای محــوری و برشــی قــرار مــی گیرنــد‪ .‬در ســاخت ایــن میراگرهــا مصالحــی نظیــر‬
‫ســرب (‪ )Lead‬نیــز قابــل اســتفاده هســتند‪ .‬در جــدول (‪ )6-1‬لیســتی از ســطح مقطــع فــوالد مــورد‬
‫نیــاز بــرای تأمیــن مقادیــر مختلــف نیــروی تســلیم ارائــه شــده اســت‪ .‬ایــن مســاحت هــا بــر مبنــای‬
‫مقاومــت ‪ 250‬مگاپاســکال بــرای مصالــح فــوالدی ارائــه شــده انــد‪ .‬بــا توجــه بــه اینکــه جابجایــی‬
‫تســلیم بــا مقاومــت فــوالد رابطــه ی مســتقیم دارد و بــه لحــاظ اینکــه مقادیــر کمتــر جابجایــی تســلیم‬
‫باعــث کارآیــی بیشــتر میراگــر مــی شــود‪ ،‬مقادیــر کمتــر مقاومــت فــوالد باعــث فراهــم آمــدن بهتریــن‬
‫عملکــرد در ایــن میراگرهــا خواهــد شــد‪.‬‬
 ‫‪ 106‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪ 116‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬

‫جدول (‪ )6-1‬مساحت سطح مقطع فوالد برای میراگرهای هیسترتیک مهاری‬

‫نیروی تسلیم‬ ‫سطح مقطع فوالد‬ ‫اندازه فوالد مسطح‬

‫نیروی تسلیم‬ ‫سطح مقطع فوالد‬ ‫اندازه فوالد مسطح‬

‫‪107‬‬

‫‪107‬‬
‫‪117‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬
‫مســاحت هــای ارائــه شــده بــرای فــوالد در جــدول (‪ ،)6-1‬بــرای بیشــتر ســازه هــا در محــدوده ی‬
‫میراگر‬
‫ـدوده ی‬ ‫محــه‬
‫دراینک‬‫تضمیـاــن‬ ‫ـرای‬
‫ـترـ سـ‬
‫ـازه هـ‬ ‫ـوند‪ ،‬ب‬
‫ـرایشـبیشـ‬
‫ـدی‬
‫(‪،)6-1‬ـ بـ‬
‫ـاری پیکربن‬ ‫ـکلجـمهـ‬
‫ـدول‬ ‫ـوالدشـدر‬
‫ـرایــاف بـــه‬
‫میراگره‬
‫ـرـده بـ‬
‫ـد‪.‬ـهاگشــ‬‫ـایدارنـ‬
‫ارائـ‬ ‫ـرار‬
‫ـاحتقـهـ‬
‫اجرایــی‬
‫مسـ‬
‫ـازـه اســت‪.‬‬
‫میراگر‬ ‫ـورد نیـ‬
‫اینکـ‬ ‫ـرایای مـ‬
‫تضمیــن‬ ‫ـوند‪ ،‬بویـــژه‬
‫ـک شهــای‬
‫ـدی‬‫تکنیـ‬
‫پیکربنـ‬‫دارد‪،‬‬ ‫ـی‬
‫ـاری‬‫مطلوبمهــ‬
‫ـردــکل‬
‫عملکـهـ ش‬ ‫ـر فشــار‬
‫میراگرهــا بـ‬ ‫ـد‪.‬ـماگـدر‬
‫دارنـهـ‬
‫ـش و‬ ‫کشـ‬
‫ـرار‬ ‫اجرایـدر‬
‫ـی قـ‬ ‫هــم‬
‫ـی اسگیـــرد‪.‬‬
‫ـت‪.‬‬ ‫ـورتنیمــ‬
‫ـاز‬ ‫ـژهــنایصمــورد‬
‫ویـاـ بت‬
‫ـده بـ‬‫ـر هشــ‬
‫ـای‬ ‫ـزیـ پـ‬
‫ـک‬ ‫دارد‪،‬فلـتکنی‬
‫غشــای‬ ‫میراگــر در‬
‫مطلوبــی‬ ‫عملکــرد‬‫دادنــارالمــان‬
‫ـراردر فش‬‫کار بوــاه قــ‬
‫ـم‬ ‫ـنــش‬ ‫عمومـ ًا‬
‫در ایـ‬
‫کش‬ ‫هــم‬
‫تحمــل‬
‫ـرد‪.‬‬ ‫ـاب‬
‫ـورتـ مـ‬
‫ـی گیـ‬ ‫ـتونصهــای ق‬
‫ـطــاسبتـــن‬
‫ـدهـ ب‬
‫توس‬
‫ـه شـ‬
‫ـد پکـــر‬
‫ـیفلـکننـ‬
‫ـزی‬ ‫ـادـ مـ‬
‫ـای‬ ‫ایجـغش‬
‫ـی در‬ ‫ـار قائم‬
‫میراگــر‬ ‫المـاـبـ‬
‫ـان‬ ‫میراگرهـ‬ ‫ـای‬
‫ـدیــاهـقـ‬
‫ـرار دادن‬ ‫پیکربنـکار ب‬
‫ـتر ًا ایــن‬
‫بیشـ‬
‫عمومـ‬
‫ـده‬
‫تحمـــل‬
‫ـزوده ش‬
‫ـای افقــاب‬
‫ـوری‬
‫ـتونـ هـ‬
‫ـایـ مح‬
‫ـط س‬ ‫بارهـ‬
‫برابـهــرتوسـ‬ ‫ـیـتکننـدر‬
‫ـد کـ‬ ‫مقاومـ‬
‫ـرایــاد مـ‬ ‫ـودـ بـ‬
‫ـی ایج‬ ‫موجـقائم‬
‫ـای بــار‬ ‫ـایــتون هـ‬
‫میراگرهــا‬ ‫ـیـ س‬
‫ـدیـ ه‬
‫توانای‬ ‫ـیــترشــود‪.‬‬
‫پیکربنـ‬ ‫مـ‬
‫بیش‬
‫ـود‪.‬ــای محــوری افــزوده شــده‬
‫ـیــرشـباره‬‫در مـ‬
‫براب‬ ‫میراگــر‬ ‫تســلیم‬
‫مقاومــت‬ ‫ـروی‬
‫ـرای‬ ‫موجـنیـ‬
‫ـود بـ‬ ‫ـایــرای‬
‫ـی ب‬
‫باالیهــ‬
‫ـتون‬‫ـد‬
‫ـیحســ‬
‫ـک‬ ‫ـود‪.‬ــاد یـ‬
‫توانایـ‬ ‫ـیـثشـایج‬
‫باعـ‬
‫مـ‬
‫ســه ســاختمان مــورد بررســی‬
‫بــرایشــود‪.‬‬
‫هیســترتیک‪ ،‬مــی‬ ‫میراگرهــای‬
‫تســلیم میراگــر‬ ‫بــرای‬
‫ـرای نیــروی‬ ‫جابجایــیــی بـ‬ ‫بیشــینهـ ی‬
‫ـک حــد باالی‬ ‫مقادیــرایجــاد ی‬
‫باعــث‬
‫ـت‪ .‬مقادیــر‬
‫بررســی‬ ‫ـده اسـ‬
‫مــورد‬ ‫ـان داده شـ‬
‫ســاختمان‬ ‫بــراینشـ‬
‫ســه‬ ‫هیســترتیک‪)6-1(،‬‬
‫میراگرهــایـر‪ ،‬در شــکل‬
‫تســلیم میراگـ‬ ‫ـروی‬
‫بــرای‬ ‫مختلــف نیـ‬
‫جابجایــی‬ ‫ـر ی‬‫ـرای مقادیـ‬
‫بیشــینه‬ ‫و بـ‬
‫مقادیــر‬
‫مقادیـها‬
‫ـر‬ ‫جابجایــی‬
‫ـانــعدادهدیگشـــرـدهنیــزاســت‪.‬‬
‫توزی‬
‫(‪)6-1‬دونشـ‬
‫ـکلبــرای‬
‫ـند‪،‬ـامــا‬
‫ـیـر‪،‬باشـ‬
‫در ش‬ ‫ـت مـ‬
‫میراگـ‬ ‫یکنواخـ‬
‫ـلیم‬ ‫توزیــع‬
‫ـروی تسـ‬ ‫مختلـبــه‬
‫ـف نیـ‬ ‫مربــوط‬ ‫ـرایشــده‬
‫مقادیــر‬ ‫ترســـیم‬
‫وب‬
‫ـیـازه‬
‫ها‬ ‫درـ بـ‬
‫جابجای‬‫ـی هــا‬
‫جابجاینیــز‬
‫ـف‪،‬دیگــر‬
‫توزیـــع‬
‫ـلیمدومختل‬
‫ـای بـتسـ‬
‫ـرای‬ ‫نیروهـامــا‬ ‫ـیـا و‬
‫باشــند‪،‬‬ ‫ـاختمانمـهـ‬‫ـعـام سـ‬
‫یکنواخــت‬ ‫تمـ‬
‫توزیـ‬‫ـرای‬
‫ـود‪ .‬ببـــه‬
‫مرببـــوط‬
‫خواهنــد‬ ‫ـابه‬
‫ـیم شــده‬ ‫ترســ‬
‫مش‬
‫ـازه‬ ‫تقریبــا ًا در‬
‫براببـــر ‪1‬‬ ‫ـاــی ه‬ ‫میراگرهـ‬
‫جابجای‬ ‫ـن‬
‫ـف‪،‬‬ ‫مختلــ‬
‫ـرای ای‬
‫ـلیمـبـ‬
‫ـلیم‬ ‫ـایـ تس‬
‫ـایـتس‬ ‫ـی هـ‬
‫نیروه‬ ‫جابجایـاـ و‬ ‫دارنـــد‪.‬‬
‫ـاختمان هـ‬ ‫ـرار‬
‫ـام س‬‫ـرای قـتمـ‬
‫ـود‪ .‬بمتــری‬
‫میلــی‬
‫‪100‬ــد ب‬ ‫ـابهتــا‬
‫خواهن‬ ‫مشـ‪60‬‬
‫ی‬
‫ـد‪.‬ــا تقریبـ ًا برابــر ‪1‬‬
‫ـی باشـ‬
‫میراگره‬ ‫ـرای‪9‬ایـمـ‬
‫ـن‬ ‫‪5.5‬ـ تــا‬ ‫ـن‬
‫ـلیم ب‬ ‫ـری بیـ‬
‫تسـ‬ ‫ـکلــیپذیهـــای‬‫ـای شـ‬
‫جابجای‬ ‫تقاضــد‪.‬‬ ‫بنابرایقــن‬
‫ـرار دارن‬ ‫ـیـد‪،‬متــری‬
‫باشـ‬
‫‪100‬ـیمیلـ‬
‫‪ 60‬تمتــاــر مـ‬
‫میلــی‬
‫ی‬
‫میلــی متــر مــی باشــد‪ ،‬بنابرایــن تقاضــای شــکل پذیــری بیــن ‪ 5.5‬تــا ‪ 9‬مــی باشــد‪.‬‬
‫شکل ‪ :6-1‬مقادیر جابجایی برای میراگر هیسترتیک‬
‫شکل ‪ :6-1‬مقادیر جابجایی برای میراگر هیسترتیک‬
‫میراگرمیراگر‬
‫تغییرمکان‬
‫تغییرمکان‬

‫تغییرمکان ساختمان ‪ 3‬طبقه‬

‫ساختمان‪35‬طبقه‬
‫طبقه‬ ‫تغییرمکان ساختمان‬
‫تغییرمکان‬
‫تغییرمکان ساختمان ‪ 10‬طبقه‬
‫تغییرمکان ساختمان‪ 5‬طبقه‬
‫تغییرمکان ساختمان ‪ 10‬طبقه‬

‫نیروی میرایی تسلیم شونده‬

‫نیروی میرایی تسلیم شونده‬
‫انــدازه ی انــواع دیگــر میراگرهــا مــی توانــد بــر مبنــای ویژگــی هــای مصالــح محاســبه شــود‪ .‬بــرای‬
‫ـد‪.‬ـح محاســبه شــود‪ .‬بــرای‬ ‫ـای باشـ‬
‫مصالـ‬ ‫ـکالهمـــی‬‫مگاپاسـ‬
‫ویژگــی‬ ‫‪10.5‬ـای‬
‫ـدودـر مبنـ‬
‫توانــد بـ‬
‫(‪ )lead‬ح‬ ‫ـلیم ســرب‬
‫میراگرهــا مــی‬ ‫ـواع تسـ‬
‫دیگــر‬ ‫مقاومـــت‬ ‫انمثـــال‪،‬‬
‫ـدازه ی ان‬
‫ـد‪.‬ــع مــی باشــد کــه بــرای‬
‫باشـمرب‬
‫ـیـیمتــر‬
‫میلـمـ‬ ‫‪9524‬‬
‫ـکال‬ ‫برشــی‬
‫مگاپاسـ‬ ‫ـاحت‪10.5‬‬
‫مســـدود‬ ‫ـن معــادل‬
‫(‪ )lead‬ح‬ ‫کیلونیوتـ‬
‫ـرب‬‫‪100‬ــلیم سـ‬ ‫ـلیم‬
‫ـت تس‬ ‫ـروی تسـ‬
‫مقاومـ‬ ‫نیمثـــال‪،‬‬
‫ـرکت‬
‫شـبـ‬
‫ـرای‬ ‫ـدـهکــه‬
‫ـوطـبـ‬ ‫مربـ‬
‫ـی باش‬ ‫ـریات‬
‫نشـ مربـ‬
‫ـع مـ‬ ‫ـد‪.‬ــیدرمتــر‬
‫دهـمیل‬ ‫ـهـیمــی‬
‫‪9524‬‬ ‫ـاحتنتیجـ‬
‫برشـ‬ ‫متـــر را‬
‫ـی مس‬‫میلـ‬
‫‪10‬معـ‬
‫ـادل‬ ‫ـرــن‬
‫قطــر برابـ‬
‫کیلونیوت‬ ‫ـروی‪100‬‬
‫دایـــلیم‬ ‫مقطــع‬
‫ـروی تس‬ ‫نیـ‬
‫مقطــع دایــروی قطــر برابــر ‪ 10‬میلــی متــر را نتیجــه مــی دهــد‪ .‬در نشــریات مربــوط بــه شــرکت‬
 ‫‪ 108‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪ 118‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬

‫لــرزه ای رابینســون لیســتی از میراگرهــا بــرای تأمیــن نیروهــای بیــن ‪ 1‬تــا ‪ 1000‬کیلونیوتــن در‬
‫جابجایــی هــای حداکثــر ‪ 100‬میلــی متــر ارائــه شــده اســت‪ .‬از ایــن داده هــا مــی تــوان بــرای طراحــی‬
‫میراگرهــای هیســترتیک نیــز اســتفاده نمــود‪.‬‬
‫میراگرهــای حــاوی ســرب میانــی یــا ‪ ،LED‬قــادر به تأمیــن نیــروی تســلیمی معــادل ‪ 1000‬کیلونیوتن‬
‫و جابجایــی تســلیم ‪ 1000‬میلــی متــر مــی باشــند‪ ،‬بنابرایــن مــی تواننــد ملزومــات مربــوط بــه ایــن‬
‫ابزارهــا را بــرآورده ســازند‪ .‬چرخــه ی هیسترســیس یــک ‪ LED‬اساس ـ ًا بــه شــکل مســتطیلی مــی‬
‫باشــد‪ .‬بــه همیــن علــت‪ ،‬بــا توجــه بــه میــزان انعطــاف پذیــری اجــزاء اســتفاده شــده بــرای اتصــال آن‬
‫هــا بــه ســازه‪ ،‬مشــخصات ایــن میراگرهــا احتمــاالً بــا میراگرهــای اصطکاکــی انطبــاق بیشــتری خواهــد‬
‫داشــت تــا میراگرهــای هیســترتیک‪.‬‬

‫‪ 6-2‬میراگرهای اصطکاکی‬
‫نیــروی لغزشــی میراگرهــای اصطکاکــی بررســی شــده در ایــن مطالعــه در بــازه ی مشــابه بــا نیــروی‬
‫تســلیم میراگرهــای هیســترتیک قــرار دارد (از ‪ 15‬تــا ‪ 1000‬کیلونیوتــن)‪ .‬جابجایــی هــای منطبــق بــر‬
‫نیــروی لغزشــی ایــن میراگرهــا بــرای ســه ســاختمان ‪ 5 ،3‬و ‪ 10‬طبقــه در نمودارهــای شــکل (‪)6-2‬‬
‫ارائــه شــده اســت‪.‬‬
‫بــر خــالف میراگرهــای هیســترتیک‪ ،‬در میراگرهــای اصطکاکــی افزایــش نیــروی لغزشــی باعــث‬
‫کاهــش جابجایــی هــا مــی گــردد‪ .‬بــرای نیروهــای لغزشــی کــم‪ ،‬جابجایــی هــا در بــازه ی نظیــر‬
‫میراگرهــای هیســترتیک قــرار مــی گیرنــد (‪ 60‬تــا ‪ 100‬میلــی متــر)‪ ،‬امــا بــرای نیروهــای لغزشــی‬
‫زیــاد‪ ،‬جابجایــی هــا تقریبـ ًا نصــف ایــن مقادیــر مــی باشــند (‪ 30‬تــا ‪ 50‬میلــی متــر)‪ .‬بنابرایــن بــرای‬
‫کاهــش جابجایــی هــای نســبی‪ ،‬کارآیــی میراگرهــای اصطکاکــی نســبت بــه میراگرهــای هیســترتیک‬
‫بیشــتر اســت‪.‬‬
‫شکل ‪ :6-2‬مقادیر جابجایی میراگر اصطکاکی‬

‫تغییرمکان ساختمان ‪ 3‬طبقه‬

‫تغییرمکان ساختمان‪ 5‬طبقه‬
‫تغییرمکان میراگر‬

‫تغییرمکان ساختمان ‪ 10‬طبقه‬

‫نیروی میرایی تسلیم شونده‬

‫‪109‬‬
‫‪119‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫مــی تــوان نیــروی لغزشــی مــورد نیــاز را توســط ابزارهــای مختلــف تأمیــن شــود‪ .‬بــرای مثــال پیــچ‬
‫هــای فــوالدی از نــوع ‪ A325‬بــا قطــر ‪ 12.7‬میلــی متــر مــی تواننــد در یــک ســطح لغزشــی پیچــی‬
‫فوالد‪-‬برنــج نیــروی لغزشــی برابــر ‪ 270‬کیلــو نیوتــن را تأمیــن کننــد‪ .‬بســیاری از میراگرهــای‬
‫اصطکاکــی کــه تــا کنــون اجــرا شــده انــد نیروهــای تســلیمی معــادل ‪ 300‬تــا ‪ 600‬کیلونیوتــن را تولیــد‬
‫مــی کننــد‪ .‬بنابرایــن بــه لحــاظ اجرایــی‪ ،‬مــی تــوان بــا اســتفاده از ایــن میراگرهــا نیــروی لغزشــی‬
‫مــورد نیــاز را بــه طــور کامــل تأمیــن نمــود‪.‬‬
‫نظیــر میراگرهــای هیســترتیک‪ ،‬میراگرهــای اصطکاکــی نیــز معمــوالً باعــث افزایــش نیروهــای وارد بــر‬
‫ســازه ی موجــود مــی شــوند‪ .‬ایــن اثــر یــک حــد باالیــی را بــرای نیــروی لغزشــی را شــکل مــی دهــد‪.‬‬
‫مشــابه ســایر انــواع میراگرهــا‪ ،‬میراگرهــای اصطکاکــی از طریــق جابجایــی هــای نســبی درون طبقــه‬
‫ای فعــال مــی شــوند؛ بنبرایــن بایــد از کــف بــه کــف متصــل شــوند‪ .‬اگــر جابجایــی هــای قابــل‬
‫مالحظــه ای در اجــزاء متصــل کننــده رخ دهــد‪ ،‬ایــن میراگرهــا بیشــتر شــبیه میراگرهــای هیســترتیک‬
‫عمــل مــی کننــد‪ .‬در صــرف نظــر از دامنــه ی جابجایــی‪ ،‬میراگــر هیســترتیک بــا جابجایــی تســلیم ‪11‬‬
‫میلــی متــر و میراگــر اصطکاکــی بــه شــکل میراگــری بــا جابجایــی تســلیم ‪ 1.1‬میلــی متــر‪ ،‬بــه لحــاظ‬
‫تحلیلــی رفتــار یکســانی دارنــد‪ .‬اگــر میراگــر اصطکاکــی روی مهــاری نصــب شــود کــه در نقطــه ی‬
‫تســلیم دارای تغییــر طولــی معــادل ‪ 11‬میلــی متــر باشــد‪ ،‬نتایــج بــه دســت آمــده مشــابه میراگرهــای‬
‫هیســترتیک خواهــد بــود‪.‬‬

‫‪ 6-3‬میراگرهای ویسکوز‬
‫نیــروی میراگرهــای ویســکوز برابــر بــا حاصــل ضــرب ضریــب میرایــی در ســرعت مــی باشــد‪.‬‬
‫مقادیــر حداکثــر ســرعت بــرای هــر ضریــب میرایــی و هــر ســازه در شــکل (‪ )6-3‬ارائــه شــده اســت‪.‬‬
‫دو رونــد کلــی در نمــودار هــای ســرعت وجــود دارد‪:‬‬
‫ســرعت بــا افزایــش ضریــب میرایــی کاهــش مــی یابــد‪ ،‬زیــرا افزایــش میرایــی بــدون ایجــاد تغییــر‬
‫محســوس در فرکانــس ارتعــاش ســازه‪ ،‬باعــث کاهــش جابجایــی هــا مــی شــود و ســرعت نیــز‬
‫متناســب بــا کاهــش دامنــه ی جابجایــی هــا کاهــش مــی یابــد‪.‬‬
‫ســرعت در ســاختمان ســه طبقــه بیــش از ســاختمان هــای دیگــر مــی باشــد و مقــدار آن بــا افزایــش‬
‫ارتفــاع ســازه کاهــش مــی یابــد‪ .‬میــزان ســرعت تابعــی از نســبت پریــود بــه جابجایــی نســبی مــی‬
‫باشــد‪ ،‬امــا ایــن رونــد لزومـ ًا بــرای تمــام ســازه هــا قابــل مشــاهده نیســت‪ .‬عملکــرد هــر میراگــر بــا‬
‫نیــروی میرایــی متفــاوت در مقابــل ضریــب میرایــی بــرای ســاختمان هــای مــورد بررســی‪ ،‬در شــکل‬
‫(‪ )6-4‬نشــان داده شــده اســت‪ .‬نیــروی میرایــی بــرای ســاختمان ســه طبقــه همــواره بیــش از ســاختمان‬
‫‪ 5‬طبقــه مــی باشــد و مقــدار نیــروی مربــوط بــه ســاختمان ‪ 5‬طبقــه بیشــتر از ســاختمان ‪ 10‬طبقــه مــی‬
 ‫زلزله برابر زلزله‬
‫فعال در‬ ‫‪ 110‬طراحی میراگرهای غیر‬
‫‪ 120‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر‬

‫باشــد‪ .‬اگرچــه نیــروی میرایــی بــا افزایــش ضریــب میرایــی بیشــتر مــی شــود‪ ،‬امــا ایــن دو افزایــش‬
‫نســبت خطــی ندارنــد‪ ،‬زیــرا بــا افزایــش ضریــب میرایــی ســرعت کاهــش مــی یابــد‪ .‬بــرای مثــال‪،‬‬
‫اگــر ضریــب میرایــی در ســاختمان ‪ 3‬طبقــه از ‪ 4000‬بــه ‪ 8000‬افزایــش یابــد (در حــد ‪ 100‬درصــد)‪،‬‬
‫مقــدار نیــروی میرایــی تنهــا ‪ 60‬درصــد افزایــش مــی یابــد‪.‬‬

‫شکل ‪ :6-3‬سرعت میراگر ویسکوز‬

‫تغییرمکان میراگر‬

‫سرعت ساختمان ‪ 3‬طبقه‬

‫سرعت ساختمان‪ 5‬طبقه‬
‫سرعت ساختمان ‪ 10‬طبقه‬

‫ضریب میرایی (کیلونیوتن‪-‬ثانیه بر متر)‬

‫شکل ‪ :6-4‬نیروی میراگر ویسکوز‬

‫نیروی ساختمان ‪ 3‬طبقه‬

‫نیروی ساختمان‪ 5‬طبقه‬
‫تغییرمکان میراگر‬

‫نیروی ساختمان ‪ 10‬طبقه‬

‫ضریب میرایی (کیلونیوتن‪-‬ثانیه بر متر)‬

‫میــزان اطالعــات منتشــر شــده در رابطــه بــا انــدازه ی الزم میراگرهــای ویکــوز بــه منظــور تأمیــن‬
‫میــزان مشــخصی از میرایــی‪ ،‬چنــدان زیــاد نیســت‪.‬‬
‫‪111‬‬
‫‪121‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫متــداول تریــن نــوع میراگرهــای ویســکوز (البتــه نــه بــرای اســتفاده در ســاختمان هــا) جــذب کننــده‬
‫شــوک اتومبیــل هــا هســتند‪ .‬عملکــرد ایــن میراگرهــا در جهــات مثبــت و منفــی بارگــذاری (کــه بــه‬
‫ترتیــب بــه آنهــا نیروهــای برخــورد و بازگشــتی مــی گوینــد) نامتقــارن اســت‪ .‬بــرای تأمیــن میرایــی‬
‫متقــارن توســط ایــن نــوع از میراگرهــا‪ ،‬الزم اســت ایــن میراگرهــا بــه شــکل زوج (دوتایــی) اســتفاده‬
‫شــوند‪ .‬بــرای اســتفاده در اتومبیــل هــا بــه ضریــب میرایــی (‪ )C 1‬تــا ‪ 35‬کیلونیوتن‪-‬ثانیه‪/‬متــر نیــاز‬
‫اســت‪ .‬همچنیــن بــرای جــاذب هــای انــرژی در کامیــون هــا مقادیــر ضریــب میرایــی باالتــر نیــز تولیــد‬
‫مــی شــوند‪.‬‬
‫میراگرهــای آزمایشــی کــه در مقدمــه بخــش بــه آنهــا شــاره شــد‪ ،‬اغلــب دارای قابلیــت تغییرطولــی‬
‫برابــر بــا ‪ ±51‬میلــی متــر‪ ،‬طولــی برابــر ‪ 280‬میلــی متــر و وزنــی برابــر ‪ 10‬نیوتــن بــوده انــد‪ .‬ایــن‬
‫میراگرهــا دارای ضریــب میرایــی برابــر ‪ 15‬کیلونیوتن‪-‬ثانیه‪/‬متــر مــی باشــند کــه در حــدود جــاذب‬
‫هــای شــوک در اتومبیــل هــا قــرار دارد‪.‬‬
‫روشــن اســت کــه بــرای تأمیــن ضریــب میرایــی مــورد نیــاز در ســازه‪ ،‬تعــداد زیــادی از ایــن‬
‫میراگرهــای کوچــک مــورد نیــاز مــی باشــد‪ .‬بــه عنــوان مثــال بــرای تأمیــن ضریــب میرایــی ‪ 1000‬تــا‬
‫‪ 8000‬کیلونیوتن‪-‬ثانیه‪/‬متــر نیــاز بــه ‪ 50‬تــا ‪ 400‬میراگــر کوچــک دارد‪.‬‬
‫در وبســایت شــرکت ابــزارآالت ‪ Taylor‬گــزارش شــده کــه میراگرهایــی بــا نیــروی ‪ 100‬تــا ‪600‬‬
‫کیلونیوتــن و بــا تــوان ‪ 1.0‬موجــود هســتند (تمــام تحلیــل هــا در ایــن مطالعــه بــا فــرض تــوان ‪1.0‬‬
‫انجــام شــده انــد)‪ .‬حــد بــاالی نیــروی ایــن میراگرهــا بســیار باالتــر از ‪ 1800‬کیلونیوتــن (مــورد‬
‫نیــاز بــرای ایــن ســاختمان هــا) مــی باشــد‪ .‬بــه همیــن علــت‪ ،‬بــه نظــر مــی رســد ابزارهــای قابــل‬
‫کاربــرد در ســازه هــا در دســترس مــی باشــند؛ هرچنــد ســرعت مــورد نیــاز بــرای تأمیــن ایــن مقــدار‬
‫از نیــرو بــرای ســاختمان هــا قابــل دســتیابی نیســتند‪ .‬در پــروژه هــای نمونــه‪ ،‬نیروهــای میرایــی تــا‬
‫حداکثــر‪ 5600‬کیلونیوتــن در جابجایــی ‪ ±52‬میلــی متــر بــه دســت آمــده اســت‪.‬‬
‫قیمــت هــای گــزارش شــده بــرای میراگرهــای ‪ VDD‬بــا نیــروی ‪ 15‬کیلوپونــد (‪ 675‬کیلــو نیوتــن)‬
‫معــادل ‪ 7000‬دالر و بــرای نیــروی ‪ 300‬کیلوپونــد (‪ 1350‬کیلونیوتــن) ‪ 13000‬دالر مــی باشــد‪.‬‬
‫میراگرهــای تیلــور بــا ظرفیــت هــای پاییــن و بــاال بــه ترتیــب درشــکل هــای (‪ )5-5‬و (‪ )5-6‬نشــان‬
‫داده شــده انــد‪.‬‬
‫میراگرهایــی کــه ظرفیــت نیرویــی باالیــی دارنــد دارای ابعــاد بزرگــی هســتند و قــرار دادن آنهــا در‬
‫اتصــاالت ســازه ای ســاختمانی دشــوار اســت‪ .‬اگــر نیــروی میرایــی زیــادی مــورد نیــاز باشــد‪ ،‬مــی‬
‫تــوان از میراگرهــای کوچــک بــا تعــداد زیــاد اســتفاده نمــود‪.‬‬
 ‫‪ 112‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪ 122‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬

‫شکل ‪ 6-5‬ابزارهای تیلور‪ -‬میراگر ویسکوز ‪ 225‬کیلونیوتنی‬

‫شکل ‪ 6-6‬ابزارهای تیلور‪ -‬میراگر ویسکوز ‪ 5850‬و ‪ 9000‬کیلونیوتنی‬

 ‫‪113‬‬
‫‪123‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫‪ 6-4‬میراگرهای ویسکواالستیک‬
‫بیشــینه ی نیــرو در میراگرهــای ویسکواالســتیک در شــکل (‪ )5-7‬ترســیم شــده اســت کــه بــه طــور‬
‫کلــی از الگــوی مشــابه بــا میراگرهــای ویســکوز تبعیــت مــی کنــد‪ ،‬امــا مقادیــر نیــرو بــرای ایــن‬
‫میراگرهــا کمــی بیشــتر مــی باشــد‪ .‬دلیــل بیشــتر بــودن نیــرو ایــن اســت کــه نیــروی حاصــل از ســختی‬
‫االســتیک میراگــر بــه نیروهــای ویســکوز افــزوده مــی شــود‪.‬‬

‫در شــکل (‪ )6-8‬مقادیــر ضخامــت الزم بــرای میراگرهــای ویسکواالســتیک بــر حســب بیشــینه ی‬
‫جابجایــی وســیله ارائــه شــده اســت‪ .‬جابجایــی هــا در محــدوده ی بیــن حداکثــر ‪ 90‬میلــی متــر تــا‬
‫‪6.4‬‬ ‫‪VISCO-ELASTIC DEVICES‬‬
‫حداقــل ‪ 30‬میلــی متــر قــرار دارد‪ .‬جابجایــی هــای ســاختمان هــای کوتاهتــر کمتــر اســت و مقــدر آن‬
‫‪The maximum forces in the visco-elastic devices, plotted‬‬ ‫‪Figure‬مـ‪in‬‬
‫ـی یابــد‪.‬‬ ‫‪ 6-7,‬کاهــش‬ ‫‪follow‬‬
‫میرایــی‬ ‫‪a generally‬‬
‫ضریــب‬ ‫‪similar‬ـا افزایــش‬
‫بـ‬ ‫‪pattern to‬‬
‫‪those for the viscous dampers but the forces are higher. This is because the force due to the elastic stiffness‬‬
‫‪of the damper‬‬ ‫‪added‬ـ ‪is‬‬
‫ـرای زلزلــه‬ ‫ـادل‪( 150%to‬ب‬
‫‪the‬‬
‫‪viscous‬معـ‬
‫‪ force.‬کرنــش‬
‫بــه طــور کلــی‪ ،‬میراگرهــای ویسکواالســتیک بــر مبنــای بیشــینه ی‬
‫‪thickness‬ــوند‪ .‬در‬
‫‪The required‬‬ ‫طراحــی مــی ش‬
‫‪of the‬‬‫‪),MCE‬‬ ‫‪devices‬ی ممکــن‬
‫‪visco-elastic‬‬ ‫ـدیدترین زلزلــه‬ ‫ـرای شـ‬
‫‪is defined‬‬ ‫‪( the‬بـ‬
‫‪by‬‬ ‫‪250%maximum‬‬
‫‪ ),DBEdisplacement‬تــا‬
‫‪- in the device‬ی طراحــی‬
‫ـر ‪plotted‬‬
‫‪Figure‬متـ‪in‬‬ ‫‪Displacements‬ــن‪6-8.‬‬
‫‪ 12‬میلــی‬ ‫‪ranged‬از جابجایــی هــا بی‬
‫‪from‬ـن بــازه‬
‫میراگرهــا‪ a‬در ایـ‬
‫ـن‪high of‬‬‫‪almost‬‬
‫‪90‬ــرای ایـ‬
‫‪mm‬ـاز ب‬ ‫ـت ‪a‬مـ‪to‬‬
‫ـورد نیـ‬ ‫‪low‬‬ ‫‪mm.‬ـه‪of 30،‬‬
‫ضخامـ‬ ‫‪ Displacements‬نتیجـ‬
‫‪were smallest for the lowest building and decreased with increasing damping coefficient.‬‬
‫(‪ 30‬میلــی متــر در کرنــش ‪ )250%‬تــا ‪ 60‬میلــی متــر (‪ 90‬میلــی متــر در کرنــش ‪ ) 150%‬قــرار دارد‪.‬‬
‫‪Visco-elastic dampers are generally designed for peak shear strains of 150% (DBE) to 250% (MCE) and so the‬‬
‫مقادیــر معمــول بــرای مــدول اتــالف میراگرهــای ویسکواالســتیک در ایــن تــراز از کرنــش و فرکانــس‬
‫‪required thickness for this range of displacements would be from 12 mm (30 mm at 250% strain) to 60 mm‬‬
‫ضریــب‪(90 mm‬‬
‫فرماییــد)‪at 150%.‬‬
‫حــدود ( ‪ ) G”/ω = 0.1 MPa-sec‬خواهــد بــود (شــکل (‪ )3-22‬را مالحظــه ‪strain).‬‬
‫میرایــی از رابطــه ی ( ) محاســبه مــی شــود‪ .‬بــا فــرض ضخامــت ‪ 30‬میلــی متــر‪ ،‬مســاحت مــورد نیــاز‬
‫‪Typical loss modulus properties of visco-elastic dampers for this frequency and strain level would be about‬‬
‫‪G”/ω = 0.1 MPa-sec‬‬ ‫‪(Figure‬‬
‫ـت بــا‪:‬‬ ‫‪)C=1The‬‬
‫‪3-22).‬برابــر اسـ‬ ‫(‪kN-sec/m‬‬
‫‪coefficient‬ـد‪damping‬‬
‫‪calculated‬ـب‪ is‬میرایــی واحـ‬
‫‪ as‬بــرای ضریـ‬
‫میراگنن‪C‬ــده‬
‫‪= G”A‬‬ ‫‪b/ωt. Assuming a‬‬
‫مصالــح‬
‫‪thickness of 30 mm, the required damper area for a damping coefficient of unity, C=1 KN-sec/m, is‬‬

‫‪Ct‬‬ ‫‪1 x 0.030‬‬

‫= ‪Ab‬‬ ‫=‬ ‫‪= 0.0003 m 2 = 300 mm 2‬‬
‫‪(G" / ω ) 0.1 x 10‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪The dampers are typically installed as pads with maximum dimensions of 200 mm x 200 mm with two pads‬‬
‫ـوند‪per unit..‬‬
‫‪unit‬ــی شـ‬
‫‪Each‬‬ ‫نصــب م‬ ‫میلــی متــر‬
‫‪provides‬‬ ‫‪an 200‬‬
‫‪of200‬در‪area‬‬ ‫‪mm‬حداکثــر‬
‫‪80,000‬‬ ‫‪and‬ابع‪2‬ــاد‬
‫ـتک بــا‬
‫بالشـ‪so‬‬
‫‪damping‬دو ‪the‬‬ ‫میراگرهــا نوعـ ًا بـ‬
‫ـه صــورت‬
‫‪coefficient‬‬ ‫‪provided per unit is‬‬
‫‪80,000/300‬‬
‫‪require‬ـر واحــد میراگــر مســاحت برابــر ‪ 80000‬میلــی متــر مربــع را تأمیــن مــی کنــد‪ .‬بنابرایــن‪ ،‬ضریــب‬
‫=‬ ‫‪267‬‬ ‫‪KN-sec/m.‬‬ ‫‪The‬‬ ‫‪most‬‬ ‫‪effective‬‬ ‫‪coefficients,‬‬ ‫‪C‬‬ ‫=‬ ‫‪5000‬‬ ‫‪to‬‬ ‫‪10,000,‬‬ ‫‪would‬‬ ‫هـ‬ ‫‪from 18 to‬‬
‫‪36 units per floor.‬‬
‫میرایــی تعییــن شــده توســط هــر واحــد برابــر ‪ 267=80000/300‬کیلونیوتن‪-‬متــر بــر ثانیــه مــی باشــد‪.‬‬
‫‪If the material were used as a wall damper, bonded between plates, C=10,000 would require a total area of 3‬‬
‫ضریــب میرایــی بیــن ‪ 5000‬تــا ‪ 10000‬نیــاز بــه ‪ 18‬تــا ‪ 36‬واحــد میراگــر بــرای هــر طبقــه دارد‪.‬‬
‫‪square metres which could be provided within a wall panel, especially if multiple plates were used.‬‬

‫‪The elastic stiffness component of the visco-elastic damper associated with this damping coefficient can be‬‬
‫اگــر مصالــح بــه صــورت میراکننــده ی دیــواری کــه بیــن دو صفحــه مقیــد مــی شــوند قــرار داده‬
‫‪calculated using the shear modulus of 0.2 MPa associated with the loss modulus of 0.1 MPa. For an area‬‬
‫‪sufficient‬‬ ‫‪to‬‬
‫ـوان‬ ‫‪provide‬‬
‫ـی تـ‬ ‫‪10,000‬ــع= ‪C‬‬
‫دارد کــه مـ‬ ‫‪ the‬متــر مرب‬
‫‪elastic‬بــا ‪3‬‬ ‫‪stiffness‬‬
‫ـی برابــر‬‫‪K‬ــاحت کلـ‬ ‫‪ C=10000‬نیــاز‬
‫‪20,000‬بــه= مس‬ ‫ـب ‪KN/m.‬‬
‫‪This‬‬
‫ـن‪is‬ضریـ‬
‫‪equivalent‬‬
‫‪ to a steel brace‬شــود‪ ،‬تأمیـ‬
‫‪with an area of 878 mm2. At 30 mm displacement, the elastic force would be 600 KN.‬‬
‫آن را داخــل دیــوار پانلــی جــای داد (بــه ویــژه اگــر از چنــد صفحــه اســتفاده شــود)‪.‬‬
 ‫‪ 114‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫زلزلهبرابر زلزله‬
‫فعال در‬
‫غیردر برابر‬ ‫میراگرهای‬
‫غیر فعال‬ ‫‪ 124114‬طراحی‬
‫طراحی میراگرهای‬

‫مــی تــوان مؤلفــه ی ســختی االســتیک میراگرهــای ویسکواالســتیک بــرای مقادیــر مختلــف ضریــب‬
‫مــی تــوان مؤلفــه ی ســختی االســتیک میراگرهــای ویسکواالســتیک بــرای مقادیــر مختلــف ضریــب‬
‫میرایــی را بــا اســتفاده از مــدول برشــی ‪ 0.2‬مگاپاســکال (کــه بــر ضریــب اتــالف ‪ 0.1‬مگاپاســکال‬
‫میرایــی را بــا اســتفاده از مــدول برشــی ‪ 0.2‬مگاپاســکال (کــه بــر ضریــب اتــالف ‪ 0.1‬مگاپاســکال‬
‫منطبــق اســت) بــه دســت آورد‪.‬‬
‫منطبــق اســت) بــه دســت آورد‪.‬‬
‫مســاحت الزم بــرای تأمیــن میرایــی ‪ ،C=10000‬ســختی االســتیک (‪ )k‬برابــر ‪ 20000‬کیلونیوتــن بــر متــر‬
‫مســاحت الزم بــرای تأمیــن میرایــی ‪ ،C=10000‬ســختی االســتیک (‪ )k‬برابــر ‪ 20000‬کیلونیوتــن بــر متــر‬
‫را تولیــد مــی کنــد‪ .‬کــه معــادل یــک مهــار فــوالدی بــا ســطح مقطــع ‪ 878‬میلــی متــر مربع مــی باشــد‪ .‬این‬
‫را تولیــد مــی کنــد‪ .‬کــه معــادل یــک مهــار فــوالدی بــا ســطح مقطــع ‪ 878‬میلــی متــر مربع مــی باشــد‪ .‬این‬
‫مهــار در جابجایــی ‪ 30‬میلــی متــر نیــروی االســتیکی برابــر ‪ 600‬کیلونیوتــن را تولیــد مــی کند‪.‬‬
‫مهــار در جابجایــی ‪ 30‬میلــی متــر نیــروی االســتیکی برابــر ‪ 600‬کیلونیوتــن را تولیــد مــی کند‪.‬‬
‫شکل ‪ 6-7‬نیروی میراگر ویسکواالستیک‬
‫شکل ‪ 6-7‬نیروی میراگر ویسکواالستیک‬
‫سرعت ساختمان ‪ 3‬طبقه‬
‫طبقه‬
‫ساختمان‪ 35‬طبقه‬
‫سرعت ساختمان‬
‫سرعت‬
‫‪10‬طبقه‬
‫طبقه‬ ‫ساختمان‪5‬‬
‫سرعتساختمان‬
‫سرعت‬
‫سرعت ساختمان ‪ 10‬طبقه‬

‫ضریب میرایی‬
‫ضریب میرایی‬
‫شکل ‪ 6-8‬جابجایی و نیروی میراگر ویسکواالستیک‬
‫شکل ‪ 6-8‬جابجایی و نیروی میراگر ویسکواالستیک‬

‫جابجایی ساختمان ‪ 3‬طبقه‬

‫طبقه‬
‫ساختمان‪ 35‬طبقه‬
‫جابجایی ساختمان‬
‫جابجایی‬
‫‪ 10‬طبقه‬
‫طبقه‬ ‫ساختمان‪5‬‬
‫جابجاییساختمان‬
‫جابجایی‬
‫جابجایی ساختمان ‪ 10‬طبقه‬

‫ضریب میرایی‬
‫ضریب میرایی‬
‫‪115‬‬
‫‪125‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫‪.7‬روش های طراحی میراگرها‬

‫‪ 7-1‬آیین نامه های کاربردی‬
‫آییــن نامــه ی ‪ FEMA 273‬و بخــش آبــی ‪ SEAOC‬دو منبعــی هســتند کــه بیشــترین نــکات و‬
‫مقــررات را بــرای اجــرای میراگرهــا ارائــه مــی دهنــد‪ .‬مقــررات ‪ SEAOC‬بــه عنــوان منبــع تکمیلــی‬
‫بــرای آییــن نامــه ی یکنواخــت ســاختمان (‪ )UBC‬مــورد اســتفاده قــرار مــی گیــرد و از ایــن رو مــی‬
‫تــوان آن را بــرای ســازه هــای جدیــد نیــز اســتفاده نمــود‪.‬‬
‫در بیشــتر مــوارد اجــرای و نصــب میراگرهابــه منظــور بهبــود عملکــرد لــرزه ای ســاختمان هــای‬
‫موجــود انجــام مــی پذیــرد‪ .‬مــی تــوان از مقــررات ‪ ( FEMA 273‬و نیــز ‪ )FEMA 360‬و نــکات فنــی‬
‫ارائــه شــده در ایــن بخــش بــرای مقــاوم ســازی ســازه هــا بــا اســتفاده از میراگرهــا اســتفاده نمــود‪.‬‬

‫دســتورات ‪ FEMA‬شــامل مقرراتــی مــی شــود کــه بــه ملزومــات کلــی‪ ،‬مدلســازی‪ ،‬فرآیندهــای‬
‫تحلیلــی‪ ،‬ملزومــات جزئیــات سیســتم هــا‪ ،‬طراحــی و ســاخت‪ ،‬بازنگــری و آزمایشــات الزم میراگرهــا‬
‫مربــوط مــی شــود‪ .‬همچنیــن‪ ،‬یــک مثــال طراحــی بــا اســتفاده از میراگــر ویســکوز خطــی در تفســیر‬
‫ایــن بخــش ارائــه شــده اســت‪.‬‬
‫نکاتــی کــه در اینجــا مطــرح شــد‪ ،‬شــامل مطالــب مطــرح شــده در ‪ FEMA‬یــا ‪ SEAOC‬نمــی شــود‪.‬‬
‫توصیــه مــی شــود ایــن منابــع قبــل از شــروع پــروژه هــای مربــوط بــه نصــب میراگرهــای مطالعه شــوند‪.‬‬

‫‪ 7-2‬مقاطع انواع میراگرها و خصوصیات آنها‬

‫نتایــج مطالعــات انجــام گرفتــه تــا ایــن زمــان‪ ،‬هیــچ روش واضــح و روشــنی بــرای انتخــاب‬
‫میراگرهــا ارائــه نمــی کننــد‪ .‬بــرای ســاختمان ‪ 3‬و ‪ 5‬طبقــه میراگرهــای ویســکوز و ویسکواالســتیک‬
‫عملکــرد بهتــری دارنــد‪ .‬امــا بــرای ســاختمان ‪ 10‬طبقــه میراگرهــای اصطکاکــی عملکــرد مناســب‬
‫تــری داشــتند‪ .‬همچنیــن بــرای نــوع مشــخصی از میراگرهــا‪ ،‬توزیــع بهینــه در ارتفــاع ســازه بــه ایــن‬
‫مطلــب بســتگی دارد کــه هــدف از میرایــی تقلیــل جابجایــی هــای نســبی مــی باشــد یــا کاهــش بــرش‬
 ‫‪ 116‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪ 126‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬

‫طبقــات یــا شــتاب طبقــات مــورد نظــر اســت‪.‬‬

‫هــر چنــد بــا پیشــرفت هایــی کــه در آینــده حاصــل خواهــد شــد‪ ،‬ممکــن اســت انتخــاب نــوع‬
‫میراگــر و مشــخصات آن بــه صــورت صریــح در یــک فراینــد طراحــی گنجانــده شــود‪ ،‬امــا در‬
‫ـاراتوو‬
‫اشـاشـ‬
‫ـارات‬ ‫ـامل‬
‫تنهاتنهـشـاـ شـ‬
‫ـامل‬ ‫ـودــود‬
‫ـی ش‬
‫میمـشـ‬
‫ارائــه‬ ‫که کــه‬
‫ارائه‬ ‫مطالبیــی‬
‫راهنمــا) مطالب‬
‫بخــش)‬‫ـگارشــش‬
‫ـگارش بخ‬
‫ـانـ نـ‬
‫ـان نـ‬ ‫(زمـزم‬
‫ـرـر(‬
‫ـال حاضـ‬
‫حاضـ‬ ‫حــال‬
‫راهنمایــی هــای کلــی مــی باشــد کــه مــی تــوان از آنهــا در انتخــاب نــوع میراگــر و مشــخصات آن‬
‫اســتفاده نمــود‪ .‬در مراحــل پــس از انتخــاب اولیــه‪ ،‬بایــد ارزیابــی هــای دقیــق انجــام شــوند تــا بتــوان‬
‫تصمیــم نهایــی را در انتخــاب نــوع مصالــح اتخــاذ نمــوده و مشــخصات آن را بــه منظــور رســیدن بــه‬
‫بهتریــن عملکــرد ممکــن‪ ،‬تصحیــح کــرد‪.‬‬

‫نکاتی که می توانند در انتخاب وسایل تأثیرگذار باشند شامل موارد زیر می شود‪:‬‬

‫نوع ساختمان‬
‫نوعـ ًا در مقایســه بــا ســاختمان هــای صلــب‪ ،‬ســاختمان های انعطــاف پذیــر بــرای اســتفاده از میراگرها‬
‫مناســب تــر مــی باشــند‪ .‬بــه طــور کلــی‪ ،‬هــر چــه ســاختمان انعطــاف پذیــر باشــد‪ ،‬بــرای کاهــش‬
‫پاســخ ســازه میــزان کمتــری از میرایــی مــورد نیــاز خواهــد بــود‪ .‬بــه هــر حــال‪ ،‬هیــچ قاعــده ی‬
‫صریــح و محکمــی در ایــن رابطــه وجــود نــدارد‪ .‬ســاختمان هــای مناســب بــرای اســتفاده از میراگرهــا‬
‫تقریب ـ ًا همیشــه بــه شــکل قــاب هــای خمشــی هســتند‪ .‬سیســتم هــای دیــوار برشــی یــا قــاب هــای‬
‫مهاربنــدی شــده بــرای ایــن کار کمتــر مناســب هســتند‪ ،‬زیــرا تغییرشــکل هــای درون ســازه ای آنهــا‬
‫بــرای تولیــد مقادیــر کافــی از نیروهــای میرایــی کافــی نیســت‪.‬‬
‫بــه لحــاظ تئــوری‪ ،‬ایــن امــکان وجــود دارد کــه بــا تصحیــح المــان هــای ســازه هــای صلــب بتــوان‬
‫میرایــی اضافــی بــرای آنهــا ایجــاد نمــود‪ .‬بــه عنــوان مثــال‪ ،‬افــزودن میراگرهــا بــه مهارهــای موجــود یــا‬
‫جداســازی دیــوار بیــن طبقــات و قــرار دادن میراگرهــا در آن نقــاط‪ ،‬از جملــه ایــن تمهیــدات می باشــند‪.‬‬
‫ایــن روش هــا نیــاز بــه یــک طراحــی قــوی و زمــان بــر دارنــد و نیــز ارزیابــی هــای گســترده ای را‬
‫طلــب مــی کننــد و تنهــا بــرای پــروژه هــای بــزرگ بــا توجیــه اقتصــادی قابــل اســتفاده مــی باشــند‪.‬‬

‫هزینه ها‬
‫تقریبـ ًا هــر پــروژه ای بــا لحــاظ هزینــه هــای مرتبــط بــا مقــاوم ســازی‪ ،‬اجــرا مــی شــود‪ .‬بــه لحــاظ‬
‫هزینــه هــای اولیــه‪ ،‬ارزان تریــن وســایل اســتهالک انــرژی میراگرهــای تســلیم شــونده ی هیســترتیک‬
‫مــی باشــند و میراگرهــای اصطکاکــی‪ ،‬ویسکواالســتیک و میراگرهــای ویســکوز در رده هــای بعــدی‬
‫قــرار دارنــد‪.‬‬
‫البتــه نســبت قیمــت بــه عملکــرد مهــم تــر از هزینــه ی مطلــق مــی باشــد و هیــچ ترتیــب مشــخصی‬
‫‪117‬‬
‫‪127‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫بــرای ایــن نســبت وجــود نــدارد‪ .‬هیــچ نکتــه ی قابــل مالحظــه ای در رابطــه بــا اســتفاده از میراگــر‬
‫هیســترتیک وجــود نــدارد‪ ،‬زیــرا بــا اینکــه کمتریــن هزینــه ی اولیــه را داراســت‪ ،‬هیــچ فایــده ی قابــل‬
‫توجهــی نیــز نــدارد‪.‬‬
‫اگــر شــرایطی باشــد کــه چنــد نــوع مختلــف از میراگــر بتواننــد هــدف مشــخصی را ارضــا‬
‫کننــد‪ ،‬در ایــن صــورت گزینــه ی بهتــر بــر اســاس هزینــه هــا انتخــاب مــی شــود‪ .‬میراگرهــای‬
‫ویسکواالســتیک و ویســکوز معمــوالً اثــرات مشــابهی را ایجــاد مــی کننــد و بــر اســاس هزینــه هــا‬
‫میراگرهــای ویسکواالســتیک ارجحیــت دارنــد‪ .‬هــر چنــد بــه دلیــل اینکــه معمــوالً تعــداد میراگرهــای‬
‫ویسکواالســتیک مــورد نیــاز بــرای یــک پــروژه نســبت بــه مــوارد ویســکوز بســیار بیشــتر اســت‪،‬‬
‫هزینــه هــای اتصــاالت مــی توانــد ایــن ترتیــب (ارجحیــت ویسکواالســتیک بــه ویســکوز) را دگرگون‬
‫کنــد‪ .‬نظیــر بســیاری از عوامــل مرتبــط بــا میرایــی درون ســازه ای‪ ،‬هیــچ پاســخ ســاده ای بــرای ایــن‬
‫مســئله وجــود نــدارد‪.‬‬
‫بــا توجــه بــه موقعیــت اجــرای پــروژه‪ ،‬در دســترس بــودن نیــز مــی توانــد بــر هزینــه هــای مقــاوم‬
‫ســازی تأثیــر داشــته باشــد‪ .‬بــرای مثــال‪ ،‬میراگرهــای بــزرگ و بــا ظرفیــت بــاال در آمریــکا قابــل تهیــه‬
‫هســتند‪ ،‬امــا ممکــن اســت در بخــش هــای دیگــر دنیــا کــم یــاب و گــران تــر باشــند و همچنیــن زمان‬
‫مــورد نیــاز بــرای تحویــل آنهــا بــه محــل پــروژه در ســایر کشــورها مــی توانــد بســیار طوالنــی باشــد‪.‬‬

‫مقاومت سازه ی موجود‬

‫در ســازه هــای موجــود معمــوالً محدودیــت هایــی بــرای ضریــب میرایــی وجــود دارد کــه بــا توجــه‬
‫بــه مقاومــت ســازه ی موجــود تعییــن مــی شــود‪ .‬بــه طــور کلــی‪ ،‬مؤلفــه ی قائــم نیروهــای میراگــر‬
‫بــه صــورت نیروهــای تجمعــی و رو بــه پاییــن بــه ســتون هــای ســازه اعمــال مــی شــود‪ .‬ایــن عمــل‬
‫باعــث محــدود شــدن بیشــینه ی نیــروی تســلیم یــا لغــزش بــرای میراگرهــای هیســترتیک و ســایر‬
‫میراگرهــا مــی شــود‪.‬‬
‫نصــب میراگرهــا معمــوالً بــرای ســاختمان هــای موجــود (بــدون میراگــر) مــورد ارزیابــی قــرار‬
‫مــی گیــرد تــا معلــوم شــود نصــب میراگــر تــا حــد مــی توانــد باعــث بهبــود عملکــرد ســازه شــود‪.‬‬
‫در ایــن ارزیابــی هــا مقــدار تخمینــی نیــروی اضافــی قابــل اعمــال بــه ســتون هــا (بــدون ایجــاد‬
‫گســیختی در آنهــا) تعییــن مــی شــود‪ .‬بــرای میراگرهــای هیســترتیک و اصطکاکــی‪ ،‬میــزان بــار اضافــی‬
‫قابــل اعمــال بــه ســتون هــا را مــی تــوان بــا اســتفاده از معــادالت اســتاتیک ســازه هــا بــه دســت آورد‪.‬‬
‫بــرای ایــن منظــور بایــد مجمــوع مؤلفــه هــای قائــم نیروهــای لغزشــی یــا تســلیم میراگرهــا در هــر‬
‫تــراز محاســبه شــوند‪ .‬مقادیــر ایــن نیروهــا مــی توانــد در اثــر کاهــش پاســخ کلــی ســازه (بــه دلیــل‬
‫اســتفاده از میراگرهــا) اندکــی تغییــر یابــد‪ .‬هــر چنــد در بیشــتر مــوارد کــه پاســخ میراگرهــا توســط‬
 ‫‪ 118‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪ 128‬طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬

‫ســتون هــای داخلــی تحمــل مــی شــود‪ ،‬نیــروی محــوری ســتون هــا در اثــر کاهــش پاســخ کلــی ســازه‬
‫کاهشــی را تجربــه نمــی کننــد‪.‬‬

‫شکل سازه ای‬

‫شــکل ســازه ی موجــود عامــل مؤثــری در انتخــاب نــوع میراگــر مــی باشــد و مــی توانــد نــوع‬
‫میراگرهــای قابــل اســتفاده را بــه یــک یــا چنــد مــورد خــاص محــدود کنــد‪ .‬برخــی از انــواع میراگرهــا‬
‫بــه طــور متمرکــز در موقعیــت هــای محــدود (مثـ ً‬
‫ال مهارهــای تســلیم شــونده) قابــل نصــب می باشــند‬
‫و بقیــه مــی تواننــد در یــک ناحیــه ی وســیع توزیــع شــوند (نظیــر میراگرهــای ویسکواالســتیک)‪.‬‬
‫میراگرهــای ویسکواالســتیک کوچــک نیروهــای نســبت ًا کمــی را تولیــد مــی کننــد و مــی تــوان آنهــا را‬
‫در موقعیــت هایــی نظیــر دیوارهــای غیرســازه ای یــا بــه شــکل اتصــال دهنــده ی پانــل هــای روکــش‬
‫بتنــی بــه کــف هــا قــرار داد‪ .‬نصــب دیوارهــای میراکننــده همیشــه اجرایــی نیســت‪ ،‬زیــرا ایــن المــان‬
‫هــا طــرح داخلــی ســاختمان را تغییــر مــی دهنــد‪.‬‬

‫نقایص و میزان تقویت مورد نیاز‬

‫شــاید مهــم تریــن عواملــی کــه بــر انتخــاب میراگرهــا تأثیــر مــی گذارنــد‪ ،‬نــوع نقــص و میــزان آن‬
‫باشــد‪ .‬برخــی از میراگرهــا در کاهــش جابجایــی هــای نســبی مؤثــر هســتند امــا اثــر کمتــری بــر‬
‫کاهــش بــرش طبقــه دارنــد‪ .‬البتــه بــه نظــر مــی رســد ایــن اتفاقــات بیشــتر جنبــه ی تئــوری دارد تــا‬
‫جنبــه ی عملــی‪ .‬مقایســه ی تئوریکــی میراگرهــای اصطکاکــی و میراگرهــای ویســکوز نشــان مــی‬
‫دهــد کــه مــورد اول بــه دلیــل افــزودن ســختی ســازه جابجایــی هــای نســبی را بیشــتر کاهــش مــی‬
‫دهــد امــا اثــر کمتــری بــر کاهــش نیروهــا خواهــد داشــت‪ ،‬زیــرا نیروهــای میراگــر بــا نیروهــای ســازه‬
‫هــم فــاز هســتند‪ .‬نتایــج تحلیــل هــای تاریخچــه زمانــی نشــان مــی دهــد میراگرهایــی کــه در کاهــش‬
‫جابجایــی هــای نســبی مؤثرنــد‪ ،‬مــی تواننــد نیروهــای ســازه را نیــز کاهــش دهنــد‪ .‬اگرچــه بهتریــن‬
‫نــوع میراگــر بــرای کاهــش جابجایــی نســبی‪ ،‬بــرای کاهــش نیروهــا نیــز مناســب تریــن گزینــه اســت‪،‬‬
‫بــا ایــن حــال مقــدار بهینــه ی ضریــب میرایــی بــرای ایــن دو یکســان نخواهــد بــود (جــداول (‪)5-5‬‬
‫تــا (‪ )5-7‬را ببینیــد)‪.‬‬

‫انتخاب میراگر بهینه با استفاده از تحلیل های تاریخچه زمانی‬

‫در جــدول (‪ )7-1‬انــواع میراگرهــا و حــدود مشــخصات الزم بــرای آنهــا بــه منظــور کاهــش‬
‫جابجایــی هــای نســبی بــه میــزان حداقــل ‪ 15‬درصــد (نســبت بــه ســازه ی فاقــد میراگــر) نشــان داده‬
‫شــده اســت‪ .‬در جــدول (‪ )7-2‬نیــز لیســتی از میراگرهــای مشــابه بــه همــراه مشــخصات الزم بــرای‬
‫کاهــش جابجایــی هــای نســبی بــه میــزان حداقــل ‪ 30‬درصــد‪ ،‬ارائــه شــده اســت‪.‬‬
‫‪119‬‬
‫‪129‬‬ ‫میرایی در سازه و استهالک انرژی‬

‫مقادیــر موجــود در جــداول بــا اســتفاده از نتایــج تحلیــل هــای تاریخچــه زمانــی و بــرای هــر ســه‬
‫الگــوی توزیــع میراگــر در ارتفــاع‪ ،‬ارائــه گریــده اســت‪.‬‬

‫جدول ‪ 7-1‬مشخصات میراگرها برای کاهش جابجایی های نسبی به میزان ‪ 15‬درصد‬

‫جدول ‪ 7-2‬مشخصات میراگرها برای کاهش جابجایی های نسبی به میزان ‪ 30‬درصد‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪130‬‬
‫‪131‬‬ ‫میراگرهای هیسترتیک فلزی‬

‫بخش ‪ - 8‬میراگرهای هیسترتیک فلزی‬

‫کلیات‬

‫در اواخــر ســال ‪ ،1960‬تعــدادی از مکانیســم هــای میرایــی و وســایل بــرای افزایــش مقاومــت لــرزه‬
‫ای بخشــی از ســازه هــا بــکار گرفتــه شــدند‪ .‬در آن زمــان روش منطقــی بــرای توســعه میراگرهــای‬
‫ظرفیــت بــاال بــرای ســازه هــا ‪ ،‬اســتفاده از تغییــر شــکل پالســتیک تیرهــای فــوالدی بــود‪ .‬در طــول‬
‫آن دهــه‪ ،‬تغییــر شــکل پالســتیک تیرهــای ســازه ای فــوالدی بــه طــور فزآینــده ای بــه منظــور‬
‫ایجــاد میرایــی و انعطــاف پذیــری بــرای ســاختمان هــای فــوالدی غیرلــرزه ای تیروســتون اســتفاده شــده‬
‫انــد‪ .‬ظرفیــت انعطــاف پذیــری ســیکلی اعضــای ســازه ای بواســطه خــواص مصالــح‪ ،‬کمانــش موضعــی‬
‫و اثــرات جوشــکاری‪ ،‬محــدود بــود (‪ .)1966 Popov‬میراگرهــای جدیدتــر تیر‪-‬فــوالدی(‪Steel-Beam‬‬
‫‪)Damper‬توســعه یافتــه دربخــش لــرزه شناســی مهندســی آزمایشــگاه فیزیــک و مهندســی ‪ ،DSIR‬یــک‬
‫مقاومــت خســتگی بیشــتر نســبت بــه اعضــای فــوالدی نمونــه ای بــا انتخــاب فوالدهــای مناســب و شــکل‬
‫تیرهــا واتصــاالت جــوش هــای فاصلــه دار از ناحیــه تغییــر شــکل پالســتیک مــی دادنــد‪ .‬شــرح اساســی‬
‫میراگرهــای تیرفــوالدی توســعه یافتــه بوســیله ‪ )1972( Heine & Skinner،Kelly‬داده شــده انــد‬
‫(شــامل اســتفاده هــای ممکــن در ســاختمان هــای غیرلــرزه ای‪ ،‬پیشــنهادی از ‪ .)Skinner‬ســازندگان‬
‫اصلــی ‪ 3‬نــوع عمــده میراگرهــای تیر‪-‬فــوالدی کــه از برنامــه آزمایشــگاه مهندســی و فیزیکــی کــه‬
‫در ســال ‪ 1968‬آغــاز شــد عبــارت بودنــد از ‪ :Kelly‬میراگرهــای تیر‪-‬پیچشــی (نــوع ‪)E‬؛ ‪، Tyler‬‬
‫میراگرهــای تیــر مــورب شــده (نــوع ‪ ) T‬و ‪ Skinner‬و ‪ Heine‬بــه میراگرهــای لنگــر یکنواخــت‬
‫(نــوع ‪ .)U‬اولیــن ســازه پلــی ارائــه شــده بــا جداســازی لــرزه ای در نیوزیلنــد یــک پــل در ‪Motu‬‬
‫بــود کــه در ســال ‪ 1973‬بازســازی شــد (‪ McKay‬و دیگــرن ‪ .)1990‬زیــر ســازه بوســیله جداســازی‬
‫لــرزه ای بــرای محافظــت پایــه هــای بتنــی مســلح دال‪ -‬دیــوار موجــود مجهــز شــده بــود کــه فقــط‬
‫مقاومــت متوســطی در برابــر نیروهــای لــرزه ای داشــت‪ .‬انعطــاف پذیــری جداســاز بوســیله تکیــه گاه‬
‫هــای غلتکــی فراهــم شــد‪ .‬میرایــی هیســترتیک توســط تغییــر شــکل هــای خمیــری نزدیــک پایــه‬
‫هــای طــره هــای قائــم بــه شــکل ســتون هــای فــوالدی از نــوع ســازه ای فراهــم گردیــد‪ .‬کاربــرد‬
‫اولیــه میراگرهــای تیر‪-‬فــوالدی نیوزیلنــد در زاویــه دار کــردن سیســتم جداســازی لــرزه ای بــرای‬
‫پایــه هــای بلنــد پــل دره ای ‪ Rangitikei‬جنوبــی بــود‪ .‬پاســخ هــای لــرزه ای پــل زاویــه دار‬
‫یــا شــیب دار پیشــنهادی‪ ،‬بــه اســتثناء میراگرهــای هیســترتیک بوســیله ‪ Beck‬و ‪ Skinner‬مــورد‬
‫مطالعــه قــرار گرفــت‪ .‬میراگرهــای فــوالدی تیــر‪ -‬پیچشــی بــرای سیســتم جداســازی انتخــاب شــده و‬
‫نمونــه هــای اولیــه ســاخته شــدند‪ .‬ســاخت پــل در ســال ‪ 1974‬شــروع و در ســال ‪ 1981‬افتتــاح شــد‬
‫(‪ .)1988 ،Cormack‬ســازه هــای دارای میراگرهــای فــوالدی بــا دال همــراه بــا کاهــش در عــرض‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪132‬‬

‫در سیســتم هــای جداســازی خودشــان شــامل یــک دودکــش یــا لولــه شــیبدار در کلیســای مســیحی‬
‫و خانــه ‪ Union‬بــوده کــه بوســیله ســوار شــدن روی پایــه هــای انعطــاف پذیــر جــدا شــده اســت‪.‬‬
‫در ‪ ، Auckland‬در حالــی کــه میراگرهــای فــوالدی بــه صــورت مخروطــی بــا عــرض کــم‬
‫شــونده در سیســتم هــای جداســازی بــرای بانــک هــای ‪ Capacitor‬اســتفاده شــدند‪ .‬میراگرهــای‬
‫فلــزی بالنگــر یکنواخــت در سیســتم جداســازی روســازه بــرای پــل ‪ Cromwell‬اســتفاده شــدند‪.‬‬
‫میراگرهــای تیــر‪ -‬فــوالدی نیــز انتخــاب و ســاخته شــده و بــرای فراهــم نمــودن میرایــی هیســترتیک‬
‫بــرای جداســازی لــرزه ای در ســایر کشــورها اســتفاده شــده انــد‪ .‬در ایتالیــا‪ ،‬آنهــا بطــور گســترده ای‬
‫درسیســتم جداســازی لــرزه ای بــرای روســازه پــل هــا‪ ،‬اســتفاده شــده انــد‪ .‬در ژاپــن‪ ،‬میراگرهــای‬
‫فــوالدی درجداســازی لــرزه ای مــوارد زیــادی از ســازه هــا اســتفاده شــدند‪.‬‬

‫ویژگی های میراگرهای فوالدی هیسترتیک‬

‫در ابتــدا فــوالد بــه عنــوان مصالــح میراگــر انتخــاب شــد ‪ ،‬چــون بــه طــور معمــول در ســازه هــا‬
‫اســتفاده شــده و بنابرایــن دارای ســاخت ‪ ،‬طراحــی بســیار غیــر معمولــی ‪ ،‬مشــکالت نگهــداری‪،‬‬
‫جــدای از گســیختگی خســتگی ممکــن از جــوش هــا و تمرکــز تنــش هــا نمــی باشــد‪ .‬بعــاوه امیــد‬
‫مــی رود کــه توســعه ایــن میراگرهــا مســیر عملکــرد فــوالد در ســازه هــای غیــر لــرزه ای را همــوار‬
‫تــر ســازد‪.‬‬

‫عملکــرد میراگرهــای هیســترتیک تیــر‪ -‬فــوالدی در طــول زلزلــه بطــور نزدیکــی مرتبــط بــا عملکــرد‬
‫ســازه هــای قــاب‪ -‬فــوالدی بــا تــردی بــاال مــی باشــد‪ .‬بــا ایــن حــال میراگرهــا بــه نحــوی طراحــی‬
‫مــی شــوند تــا یــک مقاومــت خســتگی باالتــر داشــته و در ســطوح باالتــر کرنــش پالســتیک عمــل‬
‫نماینــد‪ .‬ایــن امــر از طریــق اســتفاده از فوالدهــای نرمــه بــا تــردی بــاال‪ ،‬اســتفاده از میراگــر بــا کرنــش‬
‫اســمی برابــر در هــر ســطح مقطــع فشــرده‪ ،‬اســتفاده از تیرهــای پالســتیک بــا مقطــع فشــرده (معمــوالً‬
‫ســیکلی یــا دایــره ای) و بــا تعییــن دقیــق جزئیــات اتصــاالت بیــن تیرهــای پالســتیک و اعضــای باربــر‬
‫بــه نحــوی کــه تمرکــز تنــش را بویــژه در جــوش هــا محــدود نمایــد‪ .‬در ایــن بخــش‪ ،‬نتایــج ســالیان‬
‫متمــادی از تجربــه بــا انــواع شــکل هــا و طــرح هــای میراگــر فلــزی بــر حســب یــک روش مقیــاس‬
‫خالصــه شــده انــد کــه تمامــی یافتــه هــای متفــاوت را عمومیــت بخشــیده و نیــز امــکان رســیدن بــه‬
‫پارامترهــای اولیــه بــرای طراحــی میراگرهــا تیــر‪ -‬فــوالدی بــا خــواص مطلــوب را مــی دهــد‪.‬‬

‫بــا ایــن حــال مــی بایســت خاطــر نشــان گــردد کــه بحــث زیــر براســاس تعــداد زیــادی از آزمایشــات‬
‫روی بســیاری از مــدل هــا و تعــداد اندکــی از میراگرهــا بــا مقیــاس کامــل بــا اســتفاده عمــده در یــک‬
‫نــوع فــوالد (‪ )BS 4360/43 A‬بعــد از آزادســازی تنــش انجــام گرفتــه اســت‪ .‬انتظــار مــی رود ســایر‬
‫عملیــات حرارتــی و فــوالدی نتایــج مشــابه (ولــی نــه ضرورتــ ًا یکســانی) را بویــژه بــرای میراگــر‬
‫‪133‬‬ ‫میراگرهای هیسترتیک فلزی‬

‫بدهــد‪ .‬روش پیشــنهاد شــده در اینجــا (بویــژه بــرای مقیــاس کــردن) تقریــب هایــی هســتند کــه بــرای‬
‫قــادر نمــودن طــراح بــه کســب پارامترهــای آغازیــن بــرای یــک طــرح معیــن گنجانــده شــده انــد‪.‬‬
‫در عمــل‪ ،‬تجهیــزات بــا مقیــاس کامــل مــی بایســت مــورد آزمایــش قــرار گیــرد‪ .‬بــرای یــک گســتره‬
‫کرنــش معیــن‪ ،‬حلقــه بــار‪ -‬تغییــر مــکان فقــط بطــور متوســط بــا چرخــه بــرداری تکــراری بــا یــک‬
‫کاهــش متوســط در ظرفیــت میرایــی تــا زمانــی کــه تیرهــای تســلیم شــونده نزدیــک بــه پایــان عمــر‬
‫خســتگی چرخــه کوتــاه خــود باشــند‪ ،‬تغییــر مــی نمایــد‪.‬‬

‫پارامترهــای حلقــه میراگــر و عمــر خســتگی آنهــا براســاس آزمایشــهای ســیکلی روی نمونــه هــای‬
‫میراگــر یــا روی مــدل هــای بــا مقیــاس کوچــک مــی تــوان بطــور کفایــت کننــده تخمیــن زده شــوند‪.‬‬
‫چــون میراگرهــای فــوالدی‪ -‬تیــر یــک عمــر خســتگی ســیکل کوتــاه بــه شــدت محــدودی داشــته کــه‬
‫بوســیله منحنــی هــای عمــر‪ -‬خســتگی نشــان داده شــده در شــکل ‪ 4‬تحــت کنتــرل اســت‪ ،‬طراحــی‬
‫پارامترهــا بــه نحــوی کــه طیــف کرنــش ســیکلی را در طــول زلزلــه محــدود نمایــد و اینکــه اطمینــان‬
‫از ظرفیــت بــرای مقابلــه بــا چندیــن زلزلــه در ســطح طراحــی عــاوه بــر حداقــل یــک زلزلــه در‬
‫حــد شــدید باشــد‪ ،‬ضــروری مــی باشــد‪ .‬بــرای یــک جداســاز خــوب طراحــی شــده نمونــه و بــرای‬
‫زلزلــه ای از نــوع ‪ ، El Centro‬ایـ�ن نیـ�از بـ�ه طیـ�ف کرنـ�ش ماکزیمـ�م اسـ�می ‪ 3%‬در طــول زلزلــه‬
‫طــرح ‪ 5%‬هنــگام زلزلــه هــای شــدید‪ ،‬خواهــد داشــت‪ .‬بــار دیگــر بــرای جلوگیــری از گســیختگی‬
‫نابهنــگام نصــب جداســاز مــی بایســت تضمیــن داده شــود کــه بارهــای بــاد‪ ،‬بیــش از چنــد تــن هــر‬
‫ســیکل تغییــر شــکل پالســتیک روی تیرهــای میراگــر در طــول عمــر ســازه جداســازی شــده‪ ،‬اعمــال‬
‫نخواهنــد کــرد‪ .‬در رابطــه بــا عمــر خســتگی میراگرهــای تیــر فــوالدی خــوب طراحــی شــده بعــدا ً‬
‫بحــث مــی شــود‪.‬‬

‫انوع میراگر فوالدی‬

‫در حالــی کــه تیرهــای فــوالدی ممکــن اســت تحــت اثــر ناپایــداری شــکلی در طــول تغییــر شــکل‬
‫هــای ســیکلی در طیــف پالســتیک باشــند‪ ،‬هــر یــک از هندســه هــای میراگــر تشــریح شــده در زیــر‬
‫بــرای طیــف بســیاری از نســبت هــای عضــو‪ ،‬پایــدار اســت‪ 3 .‬نــوع میراگــر هیســترتیک فــوالدی کــه‬
‫بحــث مــی شــوند در شــکل ‪ 8-1‬نشــان داده شــده انــد‪.‬‬

‫‪ -1‬یــک میراگــر تیر‪-‬خمشــی یــا لنگــر یکنواخــت بــا بازوهــای بارگــذاری عرضــی کــه بــا زاویــه ای‬
‫مطابــق شــکل ‪( 8-1‬الــف) (میراگــر نــوع ‪ )U‬اســت‪.‬‬

‫‪ -2‬میراگــر تیــر خمشــی طــره ای شــیب دار (میراگــر نــوع ‪ .) T‬راس دال شــیب دار در تــراز بارگذاری‬
‫اســت ‪ ،‬در حالــی کــه رأس مخــروط شــیب دار ضرورت ـ ًا بــاالی تــراز بارگــذاری اســت‪ .‬تیــر طــره‬
‫ای بــا ســطح دایــره ای در شــکل‪( 8-1‬ب) ممکــن اســت در هــر جهــت عمــود بــر محــور تیــر‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪134‬‬

‫بارگــذاری شــود‪ .‬شــکل ‪( 8-1‬ج) منحنــی هــای بــار تغییــر مــکان بــرای ایــن میراگــر طــره ای را‪،‬‬
‫وقتــی دربهســازی نیــروگاه ‪ Hayward‬بــا جداســازی لــرزه ای اســتفاده شــد‪ ،‬نشــان مــی دهــد‪.‬‬

‫‪ -3‬یــک میراگــر تیــر‪ -‬پیچشــی بــا بازوهــای بارگــذاری عرضــی (میراگــر نــوع ‪ .)E‬شــکل ‪( 8-1‬د)‬
‫میراگــر نــوع ‪ E‬مــورد اســتفاده در پــل دره ای ‪ Rangitikei‬جنوبــی را نشــان مــی دهــد‪.‬‬

‫خاطــر نشــان مــی شــود‪ ،‬مطابــق شــکل هــای شــکل ‪( 8-1‬ج)‪ ،‬جــوش هــا در ناحیــه کــم تنــش‬
‫میراگــر قــرار مــی گیرنــد‪.‬‬

‫شکل ‪ -8-1‬الف‪ -‬نمونه میراگر تیرخمشی فوالدی ‪ U‬شکل با مقیاس کامل(‪.)100KN 50mm‬‬
‫قطر میله ‪100‬میلی متر‪ .‬به موقعیت جوشها در ناحیه کم تنش توجه کنید‪.‬ب‪ -‬میراگر نوع‪ T‬طره‬
‫ای فوالدی(‪ ،)10KN 200mm‬بهسازی شده برای جداسازی نیروگاه ‪ Hayward‬قطر میله‬
‫‪ 50‬میلی متر‪ .‬ج‪ -‬حلقه های بار – تغییرمکان یک میراگر طره ای فوالدی د‪ -‬میراگر تیر‪-‬پیچشی‬
‫فوالدی نوع ‪ E‬با بازوهای بارگذاری عرضی (‪ )504KN 50 mm‬که در پل ‪Rangitikei‬‬
‫جنوبی با پایه های پله ای‪.‬به موقعیت جوش در محل های کم تنش توجه فرمایید‪.‬‬

‫ســطح مقطــع تیــر ممکــن اســت دایــره ای‪ ،‬مربعــی یــا مســتطیلی‪ ،‬نشــاند داده شــده کــه بــه ترتیــب‬
‫‪135‬‬ ‫میراگرهای هیسترتیک فلزی‬

‫بــا اندیــس هــای ‪ s ،c‬یــا ‪ r‬باشــند‪ .‬میراگرهــا بــا مشــخصه هــای پیشــرفته بــرای کاربردهــای ویــژه‬
‫ممکــن اســت براســاس ترکیبــات ‪ 3‬نــوع اساســی باشــند‪ .‬طیــف قابــل مالحظــه ای از انــواع بیشــتر‬
‫میراگــر تیــر‪ -‬فــوالدی در ادبیــات مهندســی تشــریح شــده اســت‪ .‬بــرای مثــال‪ 2 ،‬میراگــر فشــرده‬
‫در ژاپــن معرفــی شــده انــد‪ .‬یکــی از یــک طــره فــوالدی کوتــاه در عــوض هســته فــوالدی توپــر‬
‫میراگــر فــوالدی نــوع ‪ T‬اســتفاده مــی کنــد‪ .‬ایــن میراگــر زنگــی شــکل فشــرده بــوده و دارای ویژگــی‬
‫هــای نیــرو‪ -‬تغییــر مــکان خوبــی اســت (‪ Kobori‬و دیگــران ‪ .)1988‬میراگــر تیــر‪ -‬فــوالدی ثانویــه‬
‫مجموعــه هــای از تیرهــا بــه شــکل ‪ 3‬پــره بــا محــور قائــم اســت کــه بــرای تغییــر مــکان تســلیم بزرگ‬
‫در هــر جهــت فراهــم مــی کنــد‪ .‬ایــن دارای ارتفــاع اندکــی بــوده و بنابرایــن مــی توانــد بیــن ســطوح‬
‫افقــی بــا یــک فاصلــه قائــم کوچــک (‪ Akiyama ، Wada ، Takayama‬و ‪)1988 Tada‬‬
‫اســت‪ .‬در ایتالیــا مجموعــه میراگرهــای مخروطــی ‪T‬شــکل بــر روی همــان پــی بــرای فراهــم نمــودن‬
‫میراگرهــای ارتفــاع متوســط بــا نیــروی بــزرگ ســوار شــده انــد‪.‬‬

‫حلقه های تقریبی نیرو‪ -‬تغییرمکان برای میراگرهای تیر‪ -‬فوالدی‬

‫حلقه های تنش‪ -‬کرنش و ضرایب مقیاس نیرو‪ -‬تغییر مکان‬

‫خانــواده حلقــه هــای نیــرو‪ -‬تغییــر مــکان بــرای یــک میراگــر تیــر خمشــی یــا تیــر پیچشــی را مــی‬
‫تــوان بــر اســاس یــک مــدل ســاده مقیــاس نمــود‪ ،‬تــا مجموعــه ای از منحنــی هــای تنــش‪ -‬کرنــش‬
‫حاصــل گــردد‪ .‬حلقــه هــای تقریبــی نیــرو‪ -‬تغییرمــکان بــرای طیــف وســیعی از میراگرهــای تیــر‪-‬‬
‫فــوالدی را مــی تــوان از از منحنــی هــای تنــش‪ -‬کرنــش بدســت آورد‪.‬‬

‫شــکل‪: 8-2‬حلقــه هــای مقیــاس شــده تنــش‪ -‬کرنــش بــرای میراگرهــای تیــر فــوالدی نــوع‪Tr‬‬
‫‪ ،‬ســاخته شــده از فــوالد نــرم گــرم غلتــک خــورده ســازگار بــا‪ .BS 4360/43 A‬ایــن منحنــی‬
‫مــی توانــد بــرای تولیــد حلقــه هــای تقریبــی بــا اســتفاده از ضرایــب مقیــاس بــرای ‪ 7‬نــوع‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪136‬‬

‫میراگــر تیــر‪ -‬فــوالدی داده شــده در شــکل‪ ، 8-1‬اســتفاده شــود‪.‬‬

‫جدول‪ 8-1‬ضرایب مقیاس برای میراگرهای تیر فوالدی‬

‫شــکل‪ 8-2‬حلقــه هــای مقیــاس شــده تنــش‪ -‬کرنــش بــرای یــک میراگــر تیــر فــوالدی نــوع ‪Tr‬‬
‫ســاخته شــده از گــرم غلتــک خــورده ســازگار بــا ‪ BS 4360/43 A‬را نشــان مــی دهــد‪ .‬جــدول ‪1‬‬
‫ضرایــب مقیــاس نیــرو و تغییــر مــکان‪ I ،‬و‪ F‬را بــه ترتیــب بــرای ‪ 7‬نــوع میراگــر نشــان مــی دهــد‪.‬‬
‫ضرایــب مقیــاس ‪ I‬و ‪ F‬جــدول ‪ 1‬و شــکل ‪ 2‬براســاس یــک مــدل بــه کمــی ســاده شــده ولــی کامـ ٌ‬
‫ا‬
‫مؤثــر تیــر تســلیم شــونده اســت‪ .‬کرنــش هــای تــار نهایــی یــا تارهــای دور‪( ε‬یــا ) براســاس شــکل‬
‫ا االســتیک باقــی بمانــد) مفــروض اســت‪ .‬تنــش هــای اســمی یــا‬ ‫اســت کــه بــرای تیــر (اگــر کام ـ ٌ‬
‫^ بــه ضریــب مقیــاس نیــروی ‪ F‬بــا ایــن فــرض مرتبــط هســتند کــه در طــول ســطح مقطــع یــک‬
‫تیــر ثابــت باقــی مــی ماننــد (چــون آنهــا بــرای یــک مصالــح تیــر صلــب‪ -‬پالســتیک خواهنــد بــود)‪.‬‬
‫(‪ circumflex‬یــا ^) بــرای تأکیــد برطبیعــت اســمی تنــش هــا و مــدول اســتخراج شــده بــا اســتفاده‬
‫از فــرض تنــش یکنواخــت مــی باشــد‪ .‬مــی تــوان نشــان داد کــه پیــش ضریــب مقیــاس ‪ F‬در حــدود‬
‫‪ ، 0.6‬تــا حــدی بــی اعتبــاری تخمیــن هــا را تصحیــح خواهــد نمــود‪ .‬بــا ایــن حــال‪ ،‬اگــر چنیــن‬
‫تقویتــی نیــاز باشــد‪ ،‬ایــن بــر مقیــاس نمــودن بــا اســتفاده از روش زیــر‪ ،‬ارجحیــت دارد‪.‬‬

‫نیروی ‪ F‬و تغییر مکان ‪ ،X‬آنگاه می توانند بصورت‪:‬‬

‫‪137‬‬ ‫میراگرهای هیسترتیک فلزی‬

‫( ‪X ≈ ε , )or γ‬‬

‫معادله ‪8-1‬‬

‫(( ‪F ≈ fσˆ )1 + aX 2 ( , )or f τˆ )1 + aX 2‬‬

‫معادله‪8-2‬‬

‫بطور تقریبی از شکل ‪ 8-2‬با قرار دادن‬ ‫از شکل ‪ 8-2‬برابر و‬ ‫بدست آیند‪ .‬که در آن ‪ ε‬و‬
‫=‪ ε‬که در آن ‪ a‬یک ضریب تصحیح کوچک برای تغییرات شکلی با تغییر مکان بزرگ می باشد‪.‬‬
‫برای میراگرهای نوع ‪ T‬و‪ U‬به ترتیب‪ ،‬مقادیر ضریب تصحیح عبارتند از‪:‬‬

‫معادله ‪8-3‬‬

‫‪a u ≈ −1/ )8‬‬ ‫( ‪( ; a T ≈ 2 / )L + R(2 ; a E ≈ 1/ )2 2‬‬

‫‪R2‬‬ ‫‪R‬‬

‫کــه در آن ‪ R‬و ‪ L‬در جــدول ‪ 1‬تعریــف مــی شــوند‪ .‬مقادیــر مثبــت ‪ ar‬و‪ ae‬معادلــه ‪ 3‬باعــث افزایــش‬
‫شــیب حلقــه نیــرو و تغییــر مــکان بــرای تغییــر مــکان هــای تســلیم بــزرگ از نــوع میراگرهــای نــوع‬
‫‪ T‬و ‪ E‬بــا توجــه بــه معادلــه ‪ 2‬مــی گــردد‪ .‬بــه طــرز مشــابه‪ ،‬مقــدار منفــی ‪ au‬باعــث کاهــش شــیب‬
‫حلقــه بــرای میراگرهــای نــوع ‪ U‬مــی شــود‪ .‬حلقــه هــای تنــش‪ -‬کرنــش شــکل ‪ 2‬از حلقــه هــای‬
‫نیــرو‪ -‬تغییــر مــکان بــرای یــک میراگــر نــوع ‪ U‬بــا اســتفاده از معــادالت ‪ 1‬تــا ‪ 3‬و مقادیــر ( ‪ f )Tr‬و‬
‫( ‪ I)Tr‬از جــدول ‪ ،1‬اســتخراج شــدند‪ .‬حلقــه هــای نیــرو‪ -‬تغییــر مــکان در شــکل ‪ 2‬بــرای اثــرات‬
‫انتهایــی تیــر تصحیــح نشــده انــد (بــدان علــت کــه ایــن حلقــه هــا بــرای میراگرهــای تیرخمشــی‬
‫معمــول بودنــد)‪ .‬از ایــن رو طراحــی میراگرهــا براســاس شــکل ‪ 2‬و جــدول ‪ 1‬در حــال حاضــر شــامل‬
‫اثــرات تیــر انتهایــی مــی گــردد‪ .‬بــه لطــف تغییــرات در اثــرات انتهایــی و ســختی بازوهــای بارگــذاری‬
‫تیــر ‪ ،‬ســختی اولیــه میراگــر اندکــی غیــر قطعــی مــی باشــد‪.‬‬

‫وقتــی معــادالت ‪ 1‬تــا ‪ 3‬بــرای تولیــد حلقــه هــای تنــش‪ -‬کرنــش از حلقــه هــای نیــرو‪ -‬تغییــر‬
‫مــکان میراگــر‪ Tr‬اســتفاده مــی شــود‪ ،‬افزایــش تغییــر مــکان بــزرگ در تنــش هــای اســمی را (همــان‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪138‬‬

‫گونــه کــه از مقایســه شــکل هــای مشــهود اســت) حــذف مــی نماینــد‪ .‬آنــگاه وقتــی میراگرهــا بــا‬
‫اســتفاده از شــکل ‪ 2‬طراحــی شــدند‪ ،‬معــادالت ‪ 1‬تــا ‪ 3‬تغییــرات تغییــر مــکان بــزرگ مناســب در نیــرو‬
‫و ســختی را بــاز معرفــی مــی نماینــد‪ .‬بــا معرفــی تخمیــن بســیار دشــوار ‪ σˆ ≈ 2τˆ 9‬و بــا اســتفاده‬
‫از ‪ ε = γ‬شــکل ‪ 2‬و جــدول ‪ 1‬مــی تــوان بــرای بدســت آوردن تخمیــن دشــوار از حلقــه هــای‬
‫نیــرو‪ -‬تغییــر مــکان بــرای میراگــر هــای نــوع ‪( E‬پیچشــی) اســتفاده نمــود‪ .‬بــا ایــن حــال‪ ،‬دقیــق تــر‬
‫خواهــد بــود کــه یــک مجموعــه مجــزا از ‪10‬حلقــه ‪ τ̂ = γ‬را براســاس حلقــه هــای نیــرو‪ -‬تغییــر‬
‫مــکان بــرای یــک میراگــر نــوع ‪ E‬و معــادالت ‪ 1‬تــا ‪ ، 3‬تولیــد نماییــم‪ .‬یــک مقطــع تیــر نشــانگر‪ ،‬مــی‬
‫ا یــک مســتطیل بــا ‪ B=2t‬کــه در آن ‪ t‬و ‪ B‬در جــدول ‪ 1‬تعریــف مــی‬ ‫بایســت اســتفاده شــود‪ ،‬مث ـ ً‬
‫شــوند‪ .‬بطــور جایگزیــن اگــر دقــت مــورد نیــاز اســت ‪ ،‬مــی بایســت از روش(‪ )Ciii‬اســتفاده گــردد‪.‬‬

‫خطاها در حلقه های تقریبی میراگر‬

‫‪ 4‬منبــع اصلــی خطــا در حلقــه هــای میراگــر و پارامترهــای بدســت آمــده از روش تشــریح شــده)‬
‫‪ )Ci‬بــاال وجــود دارد‪.‬‬

‫((‪(1‬تفاضــل بیــن خــواص مصالــح تیــر هیســترتیک مــورد اســتفاده بــرای تولیــد حلقــه هــای تنــش‬
‫کرنــش شــکل ‪ 2‬و خــواص مصالــح تیــر هیســترتیک در نمونــه‪.‬‬

‫((‪(2‬اثــرات انتهایــی و تغییــر شــکل هــای غیــر تیــری‪ .‬اثــرات انتهایــی معمــوالً ســختی اولیــه را حــدود‬
‫‪ 50‬درصــد کاهــش داده و بویــژه بــرای میراگرهــای تیــر مســتطیلی نــوع ‪ E‬مهــم مــی باشــند‪.‬‬

‫((‪(3‬جایگزینــی بارهــای حلقــه‪ ،‬بــرای یــک تغییرمــکان معیــن بــا تغییــرات درشــکل میراگــر تحــت‬
‫خیزهــای بــزرگ‪ .‬تغییــرات شــکل ‪ Kb2‬را بــرای میراگرهــای نــوع ‪ U‬کاهــش و ‪ Kb2‬را بــرای‬
‫میراگرهــای نــوع ‪ E‬و ‪ T‬افزایــش مــی دهنــد‪ .‬تصحیــح هــای درجــه اول بــرای تغییــرات بــار‬
‫بــه دلیــل تغییــرات شــکل میراگــر اســتخراج شــده انــد‪ .‬اینهــا بــرای از بیــن بــردن اثــرات خیــز‬
‫بــزرگ از حلقــه هــا در شــکل ‪ ، 8-2‬اســتفاده شــده انــد‪.‬‬

‫((‪(4‬تغییــرات کوچــک در حلقــه هــای میراگــر ناشــی از نیروهــای ثانویــه بــرای مثــال میراگــر نــوع‬
‫‪ E‬بواســطه خمــش‪ ،‬عــاوه بــر نیروهــای پیچشــی تغییــر شــکل مــی دهــد‪ .‬ایــن اثــرات بــرای‬
‫تمامــی نســبت هــای میراگــر آزمایــش شــده کوچــک یــا متوســط بــوده انــد‪.‬‬

‫اندرکنــش غیراالســتیک کرنــش هــای اولیــه و ثانویــه تیــر منجــر بــه یــک تغییــر ســیکل بــه ســیکل‬
‫پیــش رونــده تدریجــی در شــکل تیــر مــی گــردد‪ .‬میراگــر از نــوع ‪ U‬بــه طــور پیــش رونــده ‪ ،‬جــدای‬
‫از یــک خــط تــا پیــن هــای بارگــذاری‪ ،‬تغییــر شــکل مــی دهــد‪ .‬تیرهــای میراگــر نــوع ‪ E‬بــه طــور‬
 ‫‪139‬‬ ‫میراگرهای هیسترتیک فلزی‬

‫فزآینــده بــه ســمت محــور مفصــل بارگــذاری تغییــر شــکل مــی دهنــد‪ .‬ایــن اثــرات در هیــچ یــک‬
‫از میراگرهــای آزمایــش شــده‪ ،‬جــدی نبودنــد‪ .‬روش داده شــده در زیــر(‪ )Ciii‬یــک روش دقیــق تــر‬
‫بــرای تولیــد حلقــه هــای نیــرو‪ -‬تغییــر مــکان بــرای میراگرهــای تیــر‪ -‬فــوالدی مــی دهــد‪.‬‬

‫حلقه های میراگر استخراج شده از مدل های با نسبت های کوچک‬

‫یــک روش مــدل مقیــاس بــه طــور جزئــی ‪ 4‬منبــع خطــاء داده شــده در بــاال را حــذف مــی کنــد‪ .‬در‬
‫ایــن روش‪ ،‬حلقــه هــای نیــرو‪ -‬تغییــر مــکان بــرای یــک مــدل آزمایشــگاهی اســتخراج مــی شــوند‬
‫یــا میراگــر بــا نســبت هــای مســاوی ولــی نــه یکســان بــه عنــوان نمونــه آزمایشــی و ســاخته شــده از‬
‫مصالــح یکســان اســتفاده مــی شــود‪ .‬آنــگاه مقیــاس کــردن برحســب ضرایــب نیــرو و تغییــر مــکان ‪ f‬و‬
‫‪ l‬در جــدول ‪ 1‬داده مــی شــود ‪.‬اگــر بــه ترتیــب اندیــس هــای ‪ e‬و ‪ p‬بــرای نمونــه آزمایشــی و مــدل‬
‫آزمایشــگاهی اســتفاده شــوند‪ ،‬آنــگاه بــا چشــم پوشــی از ضرایــب تصحیــح شــامل نخســت معادلــه‬
‫‪ ،3‬نتیجــه مــی شــود ‪:‬‬

‫‪Fp /Fe = f p /f e‬‬ ‫الف‪8-4-‬‬

‫‪X p /X e =  p /  e‬‬ ‫ب‪8-4-‬‬

‫برای مثال برای ‪ a‬میراگر ‪ Uc‬جدول ‪ 1‬می دهد‪:‬‬

‫( ‪X p /X e )L p R p d e ( > )Le R ed p‬‬

‫=‬

‫قســمت (‪ )d‬در زیــر توضیــح مــی دهــد چطــور مــی تــوان نســبت ســختی و و نســبت نقطــه تســلیم‬
‫را بدســت آورد‪.‬‬

‫تخمین دوخطی حلقه های نیرو‪ -‬تغییرمکان‬

‫روش بدست آوردن تخمین دوخطی حلقه های نیرو‪ -‬تغییرمکان تقویت ‪2‬خطی‬

‫بــرای اهــداف طراحــی حلقــه هــای نیــرو‪ -‬تغییــر مــکان انحنــا دار (همانطــور کــه بــرای مثــال در‬
‫شـ�کل ‪ c 3.3‬نشــان داده شــده) معمــوالً بوســیله حلقــه هــای ‪ 2‬خطــی هیســترتیس بــا یــک ســختی‬
‫اولیــه ‪ ،Kb1‬یــک ســختی تســلیم شــده ‪ Kb2‬و یــک نیــروی تســلیم ‪ ،Qy‬تخمیــن زده مــی شــوند‪ .‬روش‬
‫اتخــاذ شــده در اینجــا بــرای انتخــاب یــک تقریــب ‪ 2‬خطــی بــرای یــک حلقــه هیســترتیس در شــکل‬
‫‪ 3‬نشــان داده شــده اســت‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪140‬‬

‫شکل ‪ 8 - 3‬روش اتخاذ شده برای انتخاب یک تخمین‪2‬خطی برای حلقه هیسترتیس انحنادار‬

‫در شــکل ‪ ،3‬حلقــه انحنــادار ’‪ A’B’ABA‬حــول مرکــز ‪ ،o‬متقــارن بــوده و مختصــات ‪ 2‬راس آن‪A ،‬‬
‫و ‪ A′‬تغییــر مــکان ماکزیمــم ‪ ±Xb‬و نیــروی ماکزیــم ‪ ±Sb‬مــی باشــند‪ .‬ســختی اولیــه ‪ ،Kb1‬بوســیله‬
‫شــیب خطــوط مــوازی ‪ ،AB‬کــه در آن ‪ B‬و‪ B′‬برابــر بــر خــوردگاه حلقــه روی محــور ‪ X‬هســتند‪.‬‬

‫ســختی تســلیم ‪ ،Kb2‬بوســیله شــیب خطــوط مــوازی ‪ AC‬و ‪ AC′‬تقریــب زده مــی شــود کــه در آن‬
‫‪ CC′‬نیمســاز‪ O‬بــا شــیب ‪ Kb1‬اســت‪ Xy.‬و ‪ ،Qy‬مختصــات نقطــه ‪ c‬تغییــر مــکان تســلیم و نیــروی‬
‫تســلیم بــه ترتیــب بــرای تقریــب ‪ 2‬خطــی بــرای حلقــه هیســترتیس منحنــی مــی باشــند‪ .‬حلقــه‬
‫هــای تنــش‪ -‬کرنــش شــکل ‪ 2‬نیــز مــی توانــد توســط حلقــه هــای ‪ 2‬خطــی بــا یــک مــدول اولیــه‬
‫(‪ ، Ê1 )Or − 1‬یــک مــدول تســلیم شــده (‪ Ê 2 )Or − 2‬و یــک تنــش تســلیم ‪σˆ y )Or τˆ y (.14‬‬
‫تقریــب زده شــوند‪.‬‬

‫پارامترهــای حلقــه ‪ 2‬خطــی بــه ســرعت بــا دامنــه کرنــش ‪ εm‬در کرنــش هــای پاییــن تغییــر کــرده‬
‫ولــی بــه طــور کندتــر بــا کرنــش ماکزیمــم بــرای کرنــش هــای بزرگتــر تغییــر مــی نمایــد‪ .‬در عمــل‬
‫‪ ،‬تغییــرات ایــن پارامترهــا‪ ،‬خطاهــای بزرگــی را در طراحــی لــرزه ای براســاس حلقــه هــای ‪ 2‬خطــی‬
‫ایجــاد نمــی نمایــد‪ .‬چــون پاســخ هــای لــرزه ای توســط کرنــش هــای نســبت ًا بــزرگ بــا پارامترهــای‬
‫بطــور کنــد در حــال تغییــر حکــم فرمــا مــی باشــند‪ .‬در مــورد مقادیــر ثابــت ‪ Kb1‬و ‪ Kb2‬و ‪،Qy‬تجمــع‬
‫حلقــه هــای دو خطــی در یــک ‪ 2‬شــیب ‪ ،‬منحنــی بــا یــک نقطــه شــروع ثابــت را تولیــد مــی نمایــد‪.‬‬

‫پارامترهای میراگر ‪ 2‬خطی از پارامترهای ‪ 2‬خطی حلقه های تنش‪ -‬کرنش‬

‫‪141‬‬ ‫میراگرهای هیسترتیک فلزی‬

‫تقریــب هــای دوخطــی بــرای حلقــه هــای تنــش‪ -‬کرنــش شــکل ‪ 2‬بــرای تولیــد مــدول و تنــش هــای‬
‫تســلیم و کرنــش هــای فهرســت شــده در جــدول ‪ ،2‬اســتفاده شــده انــد‪ .‬ایــن مــدول و تنــش هــا‬
‫ممکــن اســت بوســیله ضرایــب ‪ i‬و‪ F‬جــدول ‪ 1‬بــرای داده ســختی دو خطــی و پارامترهــای تســلیم‬
‫بــرای میراگرهــای ویــژه‪ ،‬بشــرح زیــر مقیــاس شــوند‪:‬‬

‫الف‪8-5-‬‬

‫ب‪8-5-‬‬

‫ج‪8-4-‬‬

‫کــه در آن ‪ mε‬دامنــه ماکزیمــم کرنــش ســیکلی و ‪( a‬ضریــب تصحیــح خیــز بــزرگ) در معادلــه ‪3.2‬‬
‫جــدول ‪ 2‬و معــادالت‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫تعریــف مــی شــود‪ .‬بــرای یــک میراگــر نــوع ‪( E‬پیچشــی)‬
‫فــوق بــا ‪ _1‬و ‪ _2‬کــه بطــور تقریبــی نصــف مقــدار بــزرگ بودنــد‪ ،‬جایگزیــن شــدند‪.‬‬

‫جدول ‪ 8-2‬مدول تقریبی‪ ،‬تنشها و کرنشها تادامنه کرنش ‪ mε‬برابر‪7‬درصد‬

‫پارامترهای سختی و تسلیم از مدل های با نسبت های مشابه‬

‫روش مدلســازی تشــریح شــده در(‪ )Ciii‬مــی تواننــد بــرای دادن پارامترهــای یــک میراگــر پیشــنهادی‬
‫اســتفاده شــوند‪ .‬بــار دیگــر اندیــس هــای ‪ pand‬بــه نمونــه آزمایشــگاهی و میراگرهــای تجربــی‬
‫(آزمایشــگاهی) بــه ترتیــب داللــت داشــته و ‪ L‬و‪ f‬از جــدول ‪ 1‬بدســت مــی آینــد‪.‬‬

‫اگر از ضریب تصحیح شامل ‪ a‬چشم پوشی شود‪ ،‬آنگاه داریم‪:‬‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪142‬‬

‫الف‪8-6-‬‬

‫ب‪8-6-‬‬

‫برای میراگر ‪ ،Uc‬برای مثال‪ ،‬جدول ‪ 1‬هم نسبت سختی را به شکل‪:‬‬

‫مــی دهــد‪.‬روش بــاال برابــر بــا تولیــد حلقــه یــا حلقه های نــوع نشــان داده شــده در شــکل ‪ ، 2‬براســاس‬
‫یــک مــدل میراگــر تخمینــی پیشــنهادی بــوده و آنــگاه اســتفاده از مقادیــر از جــدول ‪ 1‬بــدون تصحیــح‬
‫نمــودن نهایــی یــا تصحیــح خیزهــای بــزرگ بــرای یافتــن پارامترهــای میراگــر پیشــنهادی اســت‪.‬‬

‫عمر خستگی میراگرهای تیر‪ -‬فوالدی‬

‫درحالــی کــه پارامترهــای بــار‪ -‬خیــز میراگــر تیــر‪ -‬فــوالدی ممکــن اســت همیــن حــاال بدســت آیــد‪،‬‬
‫اســتفاده از پارامترهــای طراحــی بــاال‪ ،‬بعضــا پیچیدگــی هــا در تعییــن جزئیــات طراحــی و فنــون تولیــد‬
‫کــه از بیشــینگی عمــر خســتگی بالقــوه اطمینــان خواهــد داد‪ ،‬نیــاز اســت‪ .‬خســتگی بالقــوه ممکن اســت‬
‫از آزمایشــات ســیکلی بــر روی نمونــه هــا ســاده و از کرنــش هــای ســیکلی ماکزیمــم اســمی بدســت‬
‫آمــده از تئــوری تیــر ســاده تخمیــن زده شــود‪ .‬عمــر یــا تعــداد ســیکل هــای یــک میراگــر هیســترتیک‬
‫فــوالدی (کــه مــی تــوان انتظــار داشــت تــا حفــظ نمایــد) مســتقل از رفتــار فــوالد تحــت بارگــذاری‬
‫ســیکلی عــاوه بــر طراحــی میراگــر اســت‪ .‬تنــش هایــی کــه یــک مصالــح مــی تواند تحــت بارگــذاری‬
‫ســیکلی تحمــل کنــد بســیار کمتــر از بارگــذاری اســتاتیکی اســت‪ .‬وقتــی دامنــه تنــش افزایــش مــی‬
‫یابــد‪ ،‬تعــداد ســیکل هــای خســتگی بــه ســرعت کاهــش مــی یابــد‪ ،‬ایــن نتایــج در منحنــی هــای ‪S-N‬‬
‫خالصــه مــی شــوند کــه در آن دامنــه تنــش ســیکلی در برابــر تعــداد ســیکل هــای خســتگی رســم مــی‬
‫شــود‪ .‬بــرای میراگرهــای فــوالدی هیســترتیک‪ ،‬نیــاز اســت ســطح تنــش از مقاومــت تســلیم فراتــر رود‬
‫‪ ،‬در حالــی کــه تنــش پاییــن تــر از مقاومــت نهایــی باقــی مــی مانــد‪ .‬خوشــبختانه بــرای اکثــر راه حــل‬
‫هــای جداســازی لــرزه ای‪ ،‬ایــن تغییــر مــکان دامنــه و بنابرایــن کرنشــی اســت کــه عامــل تعییــن کننــده‬
‫مــی باشــد‪ .‬بنابرایــن بــرای مســئله جداســازی لــرزه ای‪ ،‬منحنــی مهــم‪ ،‬دامنــه کرنــش در برابــر تعــداد‬
‫ســیکل هــای خســتگی اســت‪( .‬شــکل زیــر) بــه مقیــاس لگاریتمــی در فاصلــه از مبــداء توجــه نماییــد‪.‬‬
‫‪143‬‬ ‫میراگرهای هیسترتیک فلزی‬

‫شکل ‪ 8- 4‬منحنی عمر‪-‬خستگی برای یک میراگر تیر‪-‬فوالدی (دامنه کرنش در برابر تعداد سیکل های‬
‫خستگی)(بر اساس ‪)1978 Tyler‬‬

‫در مقابــل‪ ،‬تجهیــزات ســربی در حــال حاضــر در دماهــای عملیاتــی طبیعــی خســته نمــی شــوند‪،‬‬
‫زیــرا نقطــه ذوب ســرب بســیار پاییــن اســت‪ .‬در طــول و بعــد از تغییــر شــکل‪ ،‬ســرب تغییــر‬
‫شــکل داده فرآیندهــای بــه هــم پیوســته بازیابــی‪ ،‬تبلــور مجــدد و رشــد دانــه بنــدی را تحمــل‬
‫مــی کنــد‪ .‬ایــن رفتــار مشــابه رفتــاری اســت کــه بــرای فــوالد بــاالی ‪ 400‬رخ مــی دهــد‪.‬‬
‫هنــگام ارزیابــی ظرفیــت خســتگی ســیکل کوتــاه‪ ،‬تغییــر مــکان هــای ســیکلی یــک زلزلــه ممکــن‬
‫ا ‪ 2‬ســیکل در کرنــش ‪ 6 ،5%‬ســیکل کرنــش بــرای‪4‬‬ ‫اســت بوســیله طیــف هــای کرنــش مختلــف‪ ،‬مثـ ً‬
‫درصــد و ‪ 12‬ســیکل در کرنــش ‪ 3‬درصــد‪ ،‬همانطــور کــه عموم ـ ًا هنــگام ارزیابــی ظرفیــت خســتگی‬
‫اعضــای ســازه ای بتنــی ســطح تــرد انجــام مــی گــردد‪ .‬ظرفیــت نهایــی خســتگی یــک میراگــر تیــر‪-‬‬
‫فــوالدی خــوب طراحــی شــده‪ ،‬بــرای هــر طیــف کرنــش ثابــت ممکــن اســت از شــکل ‪ 4‬تخمیــن‬
‫زده شــود‪ .‬یــک تقریــب زنــی دشــوار بــرای کاهــش خســتگی مقاومــت ناشــی از تغییــر مــکان هــای‬
‫معیــن زلزلــه ممکــن اســت بشــرح زیــر بدســت آیــد‪.‬‬

‫وقتــی یــک طیــف کرنــش ‪ ±X‬درصــد‪ ،‬یــک عمــر خســتگی میراگــر بــا ‪ nx‬ســیکل را مــی دهــد‪،‬‬
‫همانطــور کــه در شــکل ‪ 4‬نشــان داده شــده‪ ،‬فــرض کنیــد کــه ‪ m/nx‬ســیکل از ظرفیــت خســتگی‬
‫کل میراگــر را مصــرف مــی کنــد‪ .‬از ایــن رو تغییــر مــکان زلزلــه بــاال ‪ 0.23=2/45+6.77+12/108‬از‬
‫ظرفیــت را مصــرف نمــوده و تخمیــن زده مــی شــود کــه میراگــر فقــط در خیزهــای ســیکلی ‪ 4‬زلزلــه‬
‫اینچنینــی دوام مــی آورد‪.‬‬

‫همانطــور کــه بوســیله مثــال بــاال ذکــر شــده‪ ،‬ظرفیــت خســتگی مصالــح تیــر‪ -‬میراگــر را مــی توان‬
‫بطــور مؤثــری براســاس ظرفیــت خســتگی ســیکلی نمونــه هــای اســتاندارد ســاده تحــت اثــر‬
‫) مقایســه نمــود‪.‬‬ ‫یــک طیــف کرنــش اســمی (حــدود‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪144‬‬

‫تیــر و گیــرداری انتهایــی آن ممکــن اســت بــرای اجتنــاب از تمرکــز تنــش هــای شــدید در موقعیــت‬
‫هــای کرنــش پالســتیک بــاال‪ ،‬دیتیــل بنــدی گــردد‪ .‬بویــژه‪ ،‬جــوش هــای تیــر تســلیم شــوند مــی‬
‫بایســت بــه موقعیــت هــای بــا کرنــش پاییــن تــر محــدود گــردد‪ .‬بــار دیگــر اتخــاذ یــک‬
‫هندســه میراگــر کــه کاهــش در کرنــش پالســتیک اســمی بــه ســمت انتهاهــای تیرهــای تســلیم‬
‫شــونده مــی دهــد‪ ،‬مناســب مــی باشــد‪.‬اثرات تغییرشــکل هــای بــزرگ ‪ ،‬ایــن کاهــش کرنــش‬
‫انتهایــی را بــرای میراگرهــای ‪ U‬شــکل بــا تیرهــای تســلیم شــونده منشــوری فراهــم مــی آورد‪.‬ایــن‬
‫امــر همچنیــن بــرای میراگرهــای مــدل ‪ ، TC‬بــا مخــروط هــای بارگــذاری شــده در تــراز داده شــده در‬
‫پاییــن جــدول ‪ 1‬رخ دهــد‪ .‬بــرای بعضــی میراگرهــا ماننــد نــوع ‪ ،Tr‬مناســب اســت کــه از انتقــال هــای‬
‫منحنــی بیــن قســمت هــای تســلیم شــونده و غیــر تســلیم شــونده تیــر اســتفاده شــود‪.‬‬

‫افزایــش درجــه حــرارت تیــر‪ -‬پالســتیک در طــول زلزلــه هــای طــرح یــا زلزلــه هــای شــدید‪،‬‬
‫بایــد تغییــر اندکــی در پارامترهــای میراگــر یــا در مقاومــت خســتگی میراگــر‪ ،‬ایجــاد نمایــد‪.‬‬
‫تیــر میراگــر تغییــر شــکل پالســتیک مــی بایســت بــرای مثــال فــوالد ‪ BS4360/43A‬باشــد‪.‬‬
‫یــک مزیــت آن خواهــد بــود کــه بــرای ســطوح پاییــن آن اجــزاء ســاختاری معــروف بــرای‬
‫کاهــش خســتگی ســیکل کوتــاه‪ ،‬انتخــاب کنیــم‪ .‬مصالــح تیــر میرایــی نبایــد بیــش از حــد‬
‫متوســط بصــورت ســرد غلتــک خــورده باشــد‪ .‬شــرایط بــه انــدازه غلتــک خــورده معمــو ً‬
‫ال‬
‫بــرای تیرهــای میراگــر مناســب اســت‪ .‬بــا نــورد ســرد بــاال (در طــی تولیــد) بــاز پخــت جزئــی‬
‫مناســب اســت‪ .‬بــاز پخــت کامــل بــه طــور قابــل مالحظــه ای عمــر خســتگی را افزایــش مــی‬
‫دهــد در عیــن حــال نیروهــای میرایــی را کاهــش‪ ،‬کــه بعــدا ً بطــور متوســطی در طــول چنــد‬
‫ســیکل اول عملکــرد میراگــر افزایــش مــی یابــد‪.‬‬

‫خالصه میراگرهای فوالدی‬

‫مــی تــوان خصوصیــات میراگرهــای تیــر فــوالدی را بواســطه حلقــه هــای نیرو‪ -‬تغییــر مکان هیســترتیک‬
‫(تنــش‪ -‬کرنــش) بــا اســتفاده از روش مقیــاس یــا بوســیله حلقــه هــای ‪ 2‬خطــی تخمیــن زد‪ .‬عمــر‬
‫میراگرهــای فــوالدی بواســطه مشــخصات خســتگی آنهــا در حرکــت پاندولــی محــدود اســت‪.‬‬
‫‪145‬‬ ‫میراگرهای هیسترتیک فلزی‬

‫میراگرهای تسلیم شونده سربی‬

‫کلیات‬

‫نــوع دیگــری از میراگــر کــه از خــواص اســتهالک انــرژی فلــزات اســتفاده مــی کنــد میراگرهــای‬
‫تســلیم شــونده ســربی مــی باشــد کــه در ‪ )DSIR( PEL‬ســاخته شــد (آزمایشــگاه فیزیــک و‬
‫مهندس�یـ دانشــکده تحقیق��ات صنعت��ی و عملـ�ی نیوزیلنــد)‪ .‬میراگــر تســلیم شــونده ســربی در آوریــل‬
‫‪ 1971‬بوســیله ‪ ، Bill Robinson‬بالفاصلــه بعــد از ایــن کــه او یــک بحــث ســر میــز صبحانــه‬
‫بــا ‪ Ivan Skinner‬در خصــوص مســائل مرتبــط بــا اســتفاده از فــوالد در وســایل جــذب انــرژی‬
‫حرکتــی یــک ســازه در طــول زلزلــه داشــت‪ ،‬اختــراع شــد‪ .‬فرآینــد فشــردگی از وادار کــردن یــا‬
‫فشــردن یــک مصالــح از طریــق یــک ســوراخ یــا روزنــه شــکل مــی گیــرد کــه بموجــب آن‬
‫شــکل آن تغییــر مــی یابــد (شــکل ‪ .)5‬فرآینــد یــک فرآینــد قدیمــی اســت‪ .‬احتمــاالً طــرح اولیــه یک‬
‫پــرش فشــاری یــا میراگرهــای تســلیم شــونده ســربی از ‪ Joseph Bramah‬بــود کــه در ســال‬
‫‪ 1797‬بــه او یــک حــق ثبــت اختــراع بــرای یــک پــرس بــرای ســاختن لولــه هــای ســربی یــا ســایر‬
‫فلــزات نــرم بــا هــر ابعــادی و بــا هــر طــول معینــی اتصــاالت اعطــا شــد‪.‬‬

‫شکل ‪ 5‬نمایشی از بیرون آمدگی یک فلز (‪ ، )Extrusion‬نشانگر تغییرات در ریزساختار ماده‬

‫(‪)1976 Robinson‬‬

‫یــک حــد پایینــی بــرای فشــار ‪ P‬ممکــن اســت از تنــش تســلیم مصالــح‪ y σ‬تحــت بــار محــوری‬
‫ســاده‪ ،‬بــا تبعیــت از ‪ Johnson‬و ‪ )1975( Mellor‬اس�تـخراج شــود‪ .‬بی�رـون آمدگیــ (انفصـ�ال) مــاده‬
‫شــامل کاهــش مســاحت ســطح مقطعــی یــک منشــور تــو پــر از‪ A1‬بــه ‪ A2‬بواســطه تغییــر شــکل‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪146‬‬

‫پالســتیک‪ ،‬بــا افزایــش طــول مربــوط بــه تغییــر حجمــی کوچــک‪ ،‬مــی گــردد‪ .‬فرآینــد ممکــن اســت‬
‫بــه عنــوان فشــردگی بــدون اصطــکاک یــک جامــد توپــر االســتیک‪ -‬پالســتیک غیــر قابــل تراکــم کــه‬
‫دارای تنــش تســلیم ثابــت اســت‪ ،‬ایــده آل ســازی گــردد‪ .‬حداقــل کار ‪ W‬مــورد نیــاز بــرای تغییــر‬
‫مقطــع از‪ A1‬بــه ‪ A2‬بــا حداقــل کار برابــر بــا تغییــر ســطح از ‪ A2‬بــه ‪ ،A1‬وقتــی‪ A1‬و ‪ A2‬دارای‬
‫شــکل یکســان بــوده و وقتــی تغییــر شــکل شــامل کرنــش مســطحه مــی گــردد‪ ،‬پیــش مــی آیــد‪.‬‬
‫زمانــی چنیــن کرنــش مســطحه ای رخ مــی دهــد کــه مقاطــع صفحــه ای مناســب بــا تغییــر شــکل در‬
‫سراســر فرآینــد تغییرشــکل صفحــه ای باقــی مــی ماننــد‪.‬‬

‫کار ‪ W‬تغییــر شــکل کرنــش مســطحه را مــی تــوان از لحــاظ نمــودن یــک منشــور بــا مقطع ‪ A2‬کــه بیــن ‪anvil‬‬
‫(تعریف مهندسی ‪)in drop forging : the base of the hammer into which the lower die is set: anvil‬‬
‫مــوازی بــدون اصطــکاک قــرار دارد تــا تشــکیل یــک منشــور بــه ســطح‪ A1‬فشــرده شــود‪ ،‬اســتخراج نمود‪.‬‬
‫نیــروی تســلیم بــا افزایــش ســطح مقطعــی بــرای دادن کار ‪ W‬بشــرح زیــر اســت‪:‬‬

‫الف ‪8-7‬‬

‫افزایــش مــی یابــد کــه در آن ‪ L1‬طــول وقتــی منشــور ســطح ‪ A1‬را دارد‪ .‬بــه عــاوه‪ ،‬معادلــه فــوق‬
‫مــی توانــد بــه عنــوان مبنایــی بــرای تعییــن آزمایشــگاهی تنــش تســلیم کرنــش ســاده بــرای ســرب‬
‫اســتفاده شــود ‪ ،‬چــون یــک اســتوانه ســربی بــه طــور مناســب روغــن کاری شــده ‪ ،a‬کــه بیــن ‪anvil‬‬
‫هــای نــرم فشــرده مــی شــود‪ ،‬تقریبـ ًا در کرنــش مســطحه واقعــی تغییــر شــکل مــی دهــد‪.‬‬

‫کار مــورد نیــاز کــه منجــر بــه تغییــر معکــوس در مســاحت بــا بیــرون آمدگــی بــدون اصطــکاک ســاده‬
‫مــی بایســتی بزرگتــر از ‪ w‬بــه انــدازه ای کــه بــه انحــراف‪ /‬عزیمــت از کرنــش مســطحه کــه نبایــد‬
‫بزرگتــر از روزنــه فشــردگی بــه تدریــج کــج شــونده‪ ،‬باشــد‪.‬‬

‫بــرای ایــن مــورد تقریبــی کرنــش مســطحه‪ ،‬نتیجــه ای (کــه بــه نظــر مــی رســد اولیــن بــار در ســال‬
‫‪ 1931‬بوســیله ‪ Siebel‬و ‪ Fangmeier‬ســایر بــه ســمت آن قــدم برداشــته شــده) فشــار بیــرون‬
‫رانــش ‪ ،P‬از معادلــه فــوق پیــروی مــی کنــد ‪.‬کــه منجــر مشــود بــه ‪:‬‬

‫‪p = ασ y  n ER‬‬ ‫ب ‪8-7‬‬

‫که در آن نسبت فشردگی ‪:‬‬

‫‪ER = A1/A 2‬‬

‫و ‪ a‬از ‪ 1‬به اندازه کوچکی که ناشی از عزیمت از تغییر شکل کرنش مسطحه می باشد‪ ،‬ناشی می شود‪.‬‬
‫‪147‬‬ ‫میراگرهای هیسترتیک فلزی‬

‫یــک فرآینــد فشــردگی عملــی شــامل اصطــکاک ســطح قابــل مالحظــه خواهــد شــد ‪ ،‬کــه یــک‬
‫عزیمــت بیشــتر از کرنــش مســطحه داده و از ایــن رو افزایــش ‪( α‬فراتــر از مقــدار اصطــکاک صفــر)‬
‫کاهــش بیشــتر فشــار در تعامــل بــا مؤلفــه محــوری نیروهــای اصطکاکــی ســطح رخ مــی دهــد‪ .‬اگــر‬
‫تغییــرات قابــل مالحظــه در ‪ yσ‬روی مقاطــع مصالــح فشــرده شــده باشــد (کــه ممکــن اســت بــه‬
‫خوبــی وقتــی گرمایــش هیســترتیک باعــث تفاضــل هایــی دمایــی گــردد حــادث مــی شــود) امــکان‬
‫دارد الگــوی کرنــش هــای فشــردگی را ضرورت ـ ًا تغییــر دهــد‪ ،‬عاملــی کــه مــی توانــد در فشــردگی‬
‫ســیکلی قابــل مالحظــه باشــد‪.‬‬

‫وقتــی یــک فشــار پشــتی و یــک گردنــه انبســاط مجــدد بــرای بازگشــت شــمع‪ /‬توپــی ســربی بــه‬
‫مســاحت مقطــع اولیــه اش ‪ A1‬وارد مــی گــردد (همانطــور کــه در طــرح شــماتیک یــک میراگــر‬
‫تســلیم شــونده ســربی در شــکل ‪ 3.8‬نشــان داده شــده اســت) فشــار بــدون اصطــکاک نظــری معادلــه‬
‫(‪ )3.6b‬دو برابــر مــی شــود‪ .‬بــرای یــک سیســتم عملــی بــا روغــن کاری مؤثــر‪ ،‬فشــار بیــرون رانــش‬
‫نیــز‪ ،‬مطابــق معادلــه (‪ )3.6b‬بایــد بــه ســختی یــا بــه شــدت دوبرابــر شــود (وقتــی انقبــاض از ســطح‬
‫‪ A1‬بــه ‪ A2‬بواســطه انبســاط از مســاحت ‪ A2‬بــه ‪ )A1‬دنبــال مــی شــود‪.‬‬

‫شکل ‪ 8 - 6‬الف) مقطع طولی میراگر تسلیم شونده سربی سیکلی‪ :‬نوع لوله جمع شده‬
‫(‪ )1976 Robinson‬ب) مقطع طولی میراگر تسلیم شونده سربی سیکلی‪ :‬نوع میله‪-‬برآمده‬

‫وقتــی پروفیــل گلــوگاه بــه خوبــی طراحــی شــده باشــد و روغــن کاری ســطح ســرب مؤثــر باشــد‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪148‬‬

‫فشــار بایــد بطــور تقریبــی از معادلــه زیــر ‪:‬‬

‫‪p =β1σ y  n A1/A 2 + p‬‬ ‫الف ‪8 - 8 -‬‬

‫بدســت آیــد‪ .‬یــک نتیجــه مــورد عالقــه ارتبــاط بیــن فشــاربیرون رانــش ‪ P‬و ســرعتبیرون رانــش ‪V,‬‬
‫یــا نســبت کرنــش اســت (‪ Pearson 1944‬و ‪ )Pugh 1970‬ایــن بصــورت زیــر مــی باشــد‪:‬‬

‫‪p = av b‬‬ ‫ب‪8-8-‬‬

‫وقتــی ‪( b=0.12‬بــرای ســرب در دمــای ‪ )17‬مــی باشــد ‪ ،‬بــرای افزایــش ســرعت فشــرده شــدن بــا‬
‫یــک ضریــب ‪ 10‬افزایــش فشــرده شــدن تــا ‪ 36‬درصــد ضــروری مــی گــردد‪ .‬مباحــث کامــل تــری در‬
‫مـ�ورد رفتـ�ار فلـ�زات در هنـ�گام تغییـ�ر شـ�کل پالسـ�تیک در ‪)1968( Mendelssohn )1950( Nadai‬‬
‫و ‪ )1970( Schey‬یافتــه مــی شــود‪.‬‬

‫تغییــر شــکل یــک فلــز "پلــی کلیســتارین" بــه افزایــش طــول دانــه هــا و افزایــش زیــادی‬
‫در تعــداد عیــوب (هماننــد نابجایــی هــا و تهــی شــدگی هــا) در هــر دانــه منتهــی مــی گــردد‪.‬‬
‫بعــد از زمــان اندکــی‪ ،‬فلــز مــی توانــد (اگــر درجــه حــرارت بــه انــدازه کافــی بــاال باشــد)‬
‫بوســیله ‪ 3‬فرآینــد بازیابــی وابســته بــه هــم بازگردانــی‪ ،‬تبلــور مجــدد و رشــد دانــه ‪ ،‬بــه‬
‫وضعیــت عــاری از اثــرات کرنــش پالســتیک (‪ Wulff‬و دیگــران ‪ )1956‬برســد‪ .‬در طــی‬
‫فرآینــد بازیابــی‪ ،‬انــرژی ذخیــره شــده دانــه هــای تشــکیل شــده بواســطه حــرکات نابجایــی‬
‫(‪ )Dislocation‬کاهــش یافتــه تــا پیکــره بنــدی انــرژی پاییــن تــری نظیــر مرزهــای ریزدانــه هــا‬
‫(‪ )subgrain boundary‬و یــا نابــودی تهــی شــدگی (‪ )vacancies‬در ســطوح داخلــی و‬
‫خارجــی را شــکل دهــد‪.‬‬

‫تبلــور مجــدد (‪ )Recrystallization‬زمانــی رخ میدهــد کــه دانــه هــای کوچــک ‪ ،‬جدیــد و تغییــر‬
‫شــکل نــداده ‪ ،‬بیــن دانــه هــای تغییــر شــکل داده هســته دار شــود و ســپس بــه هزینــه خــود رشــد‬
‫مــی نماینــد‪ .‬رشــد دانــه بیشــتر ‪ ،‬وقتــی بعضــی از دانــه هــای جدیــد بــه خــودی یــا بــه هزینــه دیگــران‬
‫رشــد نماینــد‪ ،‬اتفــاق مــی افتــد‪ .‬نیــروی رانشــی بــرای تبلــور مجــدد در انــرژی ذخیــره شــده برابــر‬
‫تغییــر شــکل دانــه هــای فشــرده شــده اســت‪ ،‬در حالــی کــه کاهــش انــرژی ســطحی بســیاری از دانــه هــای‬
‫مجــددا ً تبلــور یافتــه باعــث رشــد دانــه هــا مــی شــود‪ .‬دمایــی کــه بــرای تبلــور مجــدد ‪ 50‬درصــد در طــول‬
‫یــک ســاعت کافــی اســت ‪ ،‬درجــه حــرارت تبلــور مجــدد نامیــده مــی شــود (‪ .)wulff 1956‬برای ســرب‬
‫ایــن درجــه حــرارت کمتــر از ‪ 20‬اســت ‪ ،‬در حالــی کــه بــرای آلومینیــوم‪ ،‬مــس و آهــن‪ ،‬ایــن دمــا‬
‫‪ 200 ،150‬و ‪ 450‬درجــه سلســیوس اســت‪ .‬نســبتی کــه در آن تبلــور مجــدد رخ مــی دهــد نیــز‬
‫بــا مقــدار تغییــر شــکل افزایــش مــی یابــد‪ .‬بــرای مثــال مــس کــه ضخامــت آن بــا نــورد ســرد‬
‫‪149‬‬ ‫میراگرهای هیسترتیک فلزی‬

‫بــه انــدازه ‪ 71‬درصــد کاهــش یافتــه‪ ،‬دارای زمــان تبلــور مجــدد ‪ 12‬دقیقــه در درجــه ‪ 10.4 ،300‬روز‬
‫در‪ 200‬و ‪ 290‬ســال در ‪ 100‬درجــه سلســیوس اســت‪ .‬ســرعتی کــه در آن تبلــور مجــدد رخ مــی‬
‫دهــد نیــز بــا مقــدار تغییرشــکل افزایــش مــی یابــد‪.‬‬

‫از آنجــا کــه درجــه حــرارت تبلــور مجــدد ســرب کمتــر از درجــه حــرارت اتــاق اســت‪،‬‬
‫هــر تغییــر شــکل ســرب در یــا باالتــر از درجــه حــرارت اتــاق در حقیقــت "کار گــرم" در‬
‫فرآیندهــای بازیابــی‪ ،‬تبلــور مجــدد و رشــد دانــه بطــور همزمــان رخ مــی دهــد‪ .‬ســرب کار‬
‫شــده در دمــای اتــاق معــادل بــا کار یــک تکــه آهــن یــا فــوالد در درجــه حــرارت بیشــتر‬
‫از ‪ 400‬اســت‪ .‬بــه عــاوه‪ ،‬ســرب تنهــا فلــز معمولــی اســت کــه نیــاز بــه خســتگی فرآینــد‬
‫شــدید تــر (وقتــی در دمــای اتــاق بــه طــور پالســتیک ســیکل مــی یابــد) نــدارد‪.‬‬

‫یــک وســیله بــه عنــوان میراگــر هیســترتیک بــا اســتفاده از ایــن قابلیــت ســرب عمــل مــی کنــد‬
‫(‪ )1988 ،Robinson‬در شــکل ‪ 6‬نشــان داده شــده اســت‪ .‬ایــن دســتگاه از یــک لولــه بــا بدنــه‬
‫ضخیــم بــه همــراه یــک میلــه تشــکیل شــده کــه ‪ 2‬پیســتون را حمــل مــی نمایــد‪ .‬انقبــاض در لولــه‬
‫بیــن پیســتون هــا وجــود دارد و فضــای بیــن پیســتون هــا بــا ســرب پــر شــده اســت‪ .‬ســرب از لولــه‬
‫بوســیله یــک الیــه باریــک روان کننــده کــه در جایــی بوســیله درزهــای هیدرولیکــی دور پیســتون هــا‬
‫نگــه داشــته شــده اســت جــدا مــی شــود‪ .‬میلــه یــا لولــه مرکــزی آن ســوی انتهــای لولــه گســترش مــی‬
‫یابــد‪ .‬در طــول عملیــات ‪ ،‬بارهــای محــوری بــا یــک نقطــه الحاقــی در انتهــای دارای برآمدگــی میلــه‬
‫و دیگــری در انتهــای دور لولــه وارد مــی شــوند‪ .‬میراگــر هیســترتیک بیــن یــک نقطــه روی ســازه و‬
‫دیگــری روی زمیــن ثابــت مــی شــود کــه نســبت بــه یکدیگــر در طــول زلزلــه حرکــت مــی کننــد‪.‬‬
‫وقتــی نقــاط الحاقــی از پشــت و جلــو حرکــت مــی کنــد‪ ،‬پیســتون هــا بــه مــوازات لولــه و ســرب‬
‫محبــوس مجبــور بــه فشــردن بــه عقــب و جلــو از طریــق روزنــه تشــکیل شــده (بوســیله انقبــاض و‬
‫جمــع شــدگی در لولــه) مــی شــود‪ .‬از آنجــا کــه فشــرده شــدن یــک فرآینــد تغییــر شــکل خمیــری‬
‫اســت‪ ،‬کار انجــام مــی شــود در حالــی کــه انــرژی بســیار اندکــی بــه صــورت االســتیک ذخیــره مــی‬
‫شــود‪ ،‬چــون بــه ســرب از طریــق روزنــه در طــول تغییــر شــکل ســازه ای نیــرو وارد مــی شــود‪.‬‬
‫بنابرایــن هنــگام زلزلــه چنیــن وســیله ای (بواســطه جــذب انــرژی) شــکل گیــری نوســانات‬
‫مخــرب در یــک ســازه نمونــه را محــدود مــی نمایــد‪ .‬عملکــرد موفــق ایــن میراگــر هیســترتیک‬
‫بســتگی بــه اســتفاده از یــک مصالــح دارد‪ .‬در ایــن مــورد ســرب کــه بازیابــی شــده و بــه‬
‫ســرعت در درجــه حــرارت عملیاتــی تبلــور مجــدد مــی یابــد کــه نیــروی مــورد نیــاز بــرای‬
‫فشــردن از لحــاظ عملــی در هــر ســیکل پشــت ســر هــم‪ ،‬یکســان اســت‪ .‬اگــر مصالــح فشــرده‬
‫شــده دارای درجــه حــرارت تبلــور مجــدد کمــی باالتــر از درجــه حــرارت عملیاتــی باشــد‪،‬‬
‫ســخت کار کــرده و تحــت اثــر خســتگی ســیکل پاییــن خواهــد بــود‪ .‬از ایــن گذشــته‪ ،‬چنیــن‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪150‬‬

‫مصالحــی نوع ـ ًا تنــش هــای باالتــری دارنــد کــه در مســائل بســیار حــاد بــرای آلودگــی‪ ،‬درزبنــدی‬
‫پیســتون و روغــن کاری در وســایل فشــرده ســازی ســیکلی‪ ،‬حاضــر خواهنــد بــود‪ .‬یــک میراگــر‬
‫هیســترتیک کــه براســاس اصــل مشــابهی کار کــرده ولــی جزئیــات ســاخت متفاوتــی دارد نیــز در‬
‫شــکل ‪ 6‬نشــان داده شــده اســت‪ .‬در اینجــا روزنــه فشــرده ســازی بوســیله یــک قســمت برآمــده روی‬
‫میلــه مرکــزی در عــوض یــک انقبــاض در لولــه خارجــی شــکل مــی گیــرد‪ .‬میلــه مرکــزی بــروی‬
‫تکیــه گاه هایــی کــه نیــز بــرای نگــه داشــتن ســرب در محــل اســتفاده مــی شــود‪ ،‬قــرار مــی گیــرد‬
‫‪.‬زمانیکــه میلــه نســبت بــه لولــه حرکــت مــی کنــد‪ ،‬ســرب بایــد از طریــق روزنــه شــکل گرفتــه‬
‫بوســیله قســمت برآمــده و لولــه فشــرده گــردد‪.‬‬

‫خواص میراگرهای تسلیم شونده (انفصالی) سربی‬

‫یکــی از مهــم تریــن خــواص میراگــر هیســترتیک‪ ،‬حلقــه نیــرو‪ -‬تغییــر مــکان آن اســت‪ .‬اگــر تجهیزات‬
‫بــه عنــوان یــک جامــد پالســتیک یــا میراگــر ‪ Coulomb‬عمــل کننــد ‪ ،‬آنــگاه در طــول یــک ســیکل‬
‫حلقــه هیســترتیس نیــرو‪ -‬تغییــر مــکان‪ ،‬مســتطیلی خواهــد بــود و انــرژی جــذب شــده بــرای نیــرو‬
‫و ضربــه خــاص ماکزیمــم خواهــد بــود‪ .‬شــکل ‪ – 7‬الــف ‪ ،‬حلقــه هــای هیســترتیس نمونــه ای لولــه‬
‫و میراگرهــای میلــه برآمــده را نشــان مــی دهــد‪ .‬بــرای هــر ‪ 2‬نــوع‪ ،‬تقریب ـ ًا نیــرو بالفاصلــه هنــگام‬
‫بارگــذاری در حالــی کــه هیــچ االستیســیته قابــل بازیابــی و قابــل شناســایی روی باربــرداری وجــود‬
‫نــدارد‪ .‬توجــه کنیــد نیــروی پالســتیک ‪ ،‬نیــروی ‪ Qy‬بــرای میراگرهــای تســلیم شــونده ســربی اســت‪.‬‬
‫ضریــب عملکــرد توســط نســبت کار جــذب شــده بوســیله میراگــر بــه کار موجــود در قســمت‬
‫مســتطیلی حلقــه هیســترتیس بیــان مــی شــود ‪ ،‬برابــر ‪ 0.9‬بــه ‪ 0.95‬اســت‪.‬‬
‫‪151‬‬ ‫میراگرهای هیسترتیک فلزی‬

‫شکل ‪ 8 - 7‬الف) حلقه های هیسترتیس بار‪-‬تغییرمکان برای میراگرهای تسلیم شونده سربی‬

‫ب) مقایسه حلقه های هیسترتیس بدست آمده از یک میراگر تسلیم شونده سربی لوله منقبض شونده‬
‫آزمایش شده در سال ‪ 1976‬و بار دیگر در سال ‪1986‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪152‬‬

‫نیــرو بــرای بــه کار انداختــن یکــی از میراگرهــای تســلیم شــونده ســربی هیســترتیک نیــز‬
‫تقریب ـ ًا مســتقل از ضربــه و موقعیتــی اســت کــه از آن تغییــر مــکان شــروع مــی شــود‪ .‬حلقــه‬
‫هــای هیســترتیس در شــکل ‪ 9.3b‬کــه رفتــار همــان میراگــر در فواصــل ‪ 10‬ســاله را نشــان مــی دهــد‪،‬‬
‫پایــداری میراگرهــای تســلیم شــونده ســربی را اثبــات مــی کنــد‪.‬‬

‫نیــروی فشــردگی‪ ،‬همانطــور کــه مــی تــوان در مــدل تغییــر مــکان بوســیله در نظرگرفتــن‬
‫ســرعت حرکــت تغییــر مــکان و لغــزش مــرز دانــه مشــاهده نمــود‪ ،‬مســتقل از ســرعت اســت‪.‬‬
‫در نهایــت وابســتگی ســرعت نیــروی میراگرهــای تســلیم شــونده ســربی بــرای جــذب کننــده هــای‬
‫انــرژی میراگرهــای تســلیم شــونده ســربی‪ ،‬تعــدادی از آنهــا در ســرعت هــای‪ 3 ×10-10‬تــا ‪1m/sec‬‬
‫آزمایــش شــدند‪.‬‬

‫شکل ‪ 8- 8‬وابستگی به سرعت میراگر تسلیم شونده سربی‪ .‬نیرو با نیروی مربوط به سرعت ‪1m/sec‬‬
‫مقایسه شده و این نسبت بار به عنوان تابعی از سرعت رسم شده است‪.‬‬

‫نتایــج آزمایشــگاهی بــرای ســرعت جــذب کننــده هــای وابســته بــه ســرعت انــرژی در شــکل ‪3.10‬‬
‫نشــان داده شــده کــه در آن محــور عرضهــا "نســبت بــار" مرتبــط نیــرو بــه نســبتی اســت کــه باعــث‬
‫مــی شــود تــا میراگــر در ســرعتی برابرعملکــرد میراگــر ‪ 1m/sec‬تســلیم گــردد‪ .‬عملکــرد میراگــر ‪2‬‬
‫مشــخصه متفــاوت دارد کــه تغییــر روی دهنــده در ســرعت ‪ 10-4m/sec‬اســت‪ .‬پاییــن ایــن ســرعت‪،‬‬
‫تابــع نمایــی معادلــه ‪ 3.7b‬بوســیله ‪ b=0.14‬داده مــی شــود‪ .‬از ایــن رو اگــر ســرعت چرخــه بــه انــدازه‬
‫یــک ضریــب ‪ 10‬افزایــش یابــد‪ ،‬بــار بــه انــدازه ‪ 38‬درصــد افزایــش مــی یابــد‪ ،‬یــا نســبت مــی بایســت‬
‫بــه انــدازه ‪ 140‬برابــر بــرای بــار ‪ 2‬برابرافزایــش یابــد‪ .‬بــاالی ســرعت ‪ b=0.03 ،10-4m/sec‬مــی‬
‫باشــد‪ .‬در ایــن مــورد افزایــش ‪ 7‬درصــدی در بــار وارده‪ ،‬نســبت را بــه انــدازه ضریــب ‪ 10‬افزایــش‬
‫مــی دهــد‪ ،‬در حالــی کــه افزایــش ‪ 40‬درصــدی در بــار نیازمنــد آن اســت کــه نســبت ‪ 105‬برابــر‬
‫‪153‬‬ ‫میراگرهای هیسترتیک فلزی‬

‫افزایــش یابــد‪ .‬مقــدار ‪ 0.14‬بــرای ‪ ،b‬بــرای نســبت هــای کمتــر از‪( 10-4m/sec‬ســرعت) بــه خوبــی‪،‬‬
‫شــکل ‪ 0.13‬بدســت آمــده بوســیله ‪ )1944( Pearson‬بــرای ســرب در دمــای ‪ 17‬درجــه‪ ،‬توافــق‬
‫دارد‪ .‬بارهایــی کــه باعــث خــزش مــی شــوند نیــز ممکــن اســت بــا بــار در یــک ســرعت شــبیه بــه‬
‫زلزلــه ‪ 10-4m/sec‬مقایســه شــوند‪ .‬در یــک نســبت بــار )‪ ،F/F(10-1m/s‬نســبت خــزش برابــر‬
‫‪ 10mm/yr‬مــی شــود‪.‬‬

‫نتایــج بــاالی ‪ 10-4m/sec‬را نشــان مــی دهــد کــه در ایــن ســرعت هــا‪ ،‬جــذب کننــده هــای‬
‫فشــاردهنده تقریب ـ ًا مســتقل از ســرعت هســتند؛ بــرای مثــال در ســرعت‪ ،102m/s‬نیــروی فشــرده‬
‫کننــده انتظــار مــی رود ‪ 1.15‬برابــر بــرای یــک ســرعت شــبیه بــه زلزلــه ‪ 10-1m/s‬باشــد‪.‬‬

‫‪ 2 ×10-2‬آزمایشــات روی جــذب کننــده هــای انــرژی بــزرگ دشــوار مــی شــود‬ ‫باالتـ�ر از سـ�رعت‬
‫‪ ،‬زیــرا تــوان زیــادی نیــاز اســت‪ .‬بــرای مثــال یــک میراگــر هیســترتیک ‪ 200KN‬عمــل کننــده در ‪1‬‬
‫هرتــز‪ ،‬بــا یــک ضربــه نهایــی‪ ، 250mm‬تــوان یــا بــرق ‪ 100KW‬مــی بایســت تأمیــن شــود‪.‬‬

‫اثــر درجــه حــرارت بــر جــذب کننــده انــرژی فشــردگی پیچیــده اســت‪ ،‬کــه در آن افزایــش‬
‫درجــه حــرارت بــه علــت تغییــرات محیطــی یــا جــذب انــرژی در طــول یــک زلزلــه‪ ،‬دارای‬
‫اثــری ‪ 2‬جانبــه اســت‪:‬‬

‫‪1 .1‬وقتــی درجــه حــرارت افزایــش مــی یابــد‪ ،‬نیــروی میراگرهــای تســلیم شــونده ســربی‪،‬‬
‫کاهــش مــی یابــد‪.‬‬

‫‪2 .2‬هــر چــه درجــه حــرارت باالتــر رود‪ ،‬ســرب ســریعتر بازیابــی‪ ،‬تبلــور مجــدد و رشــد دانــه‬
‫بنــدی را تحمــل کــرده و از ایــن رو ســخت شــدگی کار و دانــه بنــدی مجــدد پالســتیک‬
‫آن حــذف مــی شــود‪.‬‬

‫ایــن عوامــل تضمیــن مــی کنــد کــه میراگرهــای تســلیم شــونده ســربی یــک وســیله پایــدار‬
‫اســت کــه خــودش را توســط ایجــاد نیروهــای اضافی نمــی تواند خــراب کنــد‪ .‬یــک میراگرهای‬
‫تســلیم شــونده ســربی لولــه منقبــض شــونده ‪ 15‬کیلــو نیوتنــی بــه طــور مســتمر در ‪1‬هرتــز بــرای‬
‫‪ 1800‬ســیکل کار کــرده و در طــول ایــن آزمایــش درجــه حــرارت در خــارج روزنــه بــه مقــدار‬
‫تعادلــی ‪ 210‬درجــه ســانتی گــراد رســید‪ .‬اثــر پاییــن آوردن دمــا بوســیله خنــک کــردن یــک‬
‫جــذب کننــده انــرژی تــا ‪ -20‬درجــه کنتــرل شــد ولــی هیــچ تغییــر قابــل توجهــی در نیــروی‬
‫میراگرهــای تســلیم شــونده ســربی‪ ،‬در مقایســه بــا آنچــه در دمــای ‪ 25‬مشــاهده شــد‪ ،‬رؤیــت‬
‫نگردیــد‪ .‬زمــان عمــر یــک جــذب کننــده انــرژی فشــرده کننــده‪ ،‬بوســیله کارکــردن یــک وســیله لولــه‬
‫منقبــض شــونده ‪ 1500‬کیلــو نیوتنــی در فرکانــس ‪ ،0/5‬از ‪ 2‬بــرای کل ‪ 3400‬ســیکل آزمایــش شــد‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪154‬‬

‫بعــد از ایــن آزمایــش‪ ،‬کــه شــرایطی بــرای شــدیدتر از آنچــه در خدمــت انتظــار مــی رفــت‪ ،‬پیــش‬
‫آورد (در طــول یــک زلزلــه انتظــار مــی رود وســیله ‪ 10‬ســیکل را تحمــل کنــد)‪ ،‬دریافتــه شــد کــه‬
‫جــذب کننــده انــرژی فشــرده کننــده در ابتــدا در ‪ 1/7 × 10-3‬عمــل مــی نمایــد‪ .‬ایــن نتیجــه‬
‫تعجــب آور نیســت زیــرا ســرب "گــرم کار شــده" بــرای همیشــه از خــواص مکانیکــی اولیــه خــود‬
‫بازیابــی مــی شــود‪ .‬بنابرایــن میراگــر تســلیم شــونده ســربی مــی بایســت قــادر بــه تطبیــق بــا‬
‫تعــداد بســیار زیــادی از زلزلــه هــا باشــد‪ .‬حداکثــر انــرژی کــه یــک میراگــر فشــرده کننــده مــی‬
‫توانــد جــذب کنــد در یــک زمــان کوتــاه بوســیله ظرفیــت گرمایشــی ســرب و فــوالد دور آن‪ ،‬محــدود‬
‫اســت‪ .‬بــرای افزایــش دمــای ســرب از ‪ 20°‬بــه نقطــه ذوب آن در ‪ ،327°c‬ولــی بــدون ذوب کــردن‬
‫‪ 3/8×104‬از ســرب دارد‪.‬‬ ‫آن‪ ،‬نیــاز بــه‬

‫فــوالد دور ســرب ظرفیــت گرمایشــی وســیله را بانــدازه یــک ضریــب ‪ 4‬بــاال مــی بــرد ‪ ،‬بــه نحــوی کــه‬
‫‪ 1 /6 ×104‬مــی گــردد (وزن‬ ‫ظرفیــت نهایــی انــرژی وســیله میراگــر تســلیم شــونده ســربی برابــر‬
‫کل)‪.‬‬

‫یــک میراگــر تســلیم شــونده ســربی بــا قطــر خارجــی ‪ 30mm‬نیــاز بــه نیــروی ‪ 15KN‬بــرای کار‬
‫کــردن داشــته ‪ ،‬در حالــی کــه یــک میراگــر بــا قطــر خارجــی ‪ 150mm‬نیــاز بــه یــک نیــروی ‪150KN‬‬
‫بــرای کار کــردن دارد‪ .‬ضربــه جــذب کننــده انــرژی فشــرده کننــده بــه هیــچ وجــه بوســیله خــواص‬
‫اولیــه وســیله‪ ،‬محــدود نیســت‪ .‬تــا ایــن تاریــخ بزرگتریــن میراگرهــای تســلیم شــونده ســربی ســاخته‬
‫شــده دارای یــک ضربــه ‪ 800mm‬بــوده (‪ ) ±400mm‬و در نیــروی ‪ 250KN‬کار مــی کردنــد‪ .‬طــول‬
‫کل یــک وســیله زمانــی کــه گســترش ماکزیمــم دارد ‪ 3 ،‬تــا ‪ 4‬برابــر طــول ضربــه آن اســت‪.‬‬

‫نتایج و بحث در خصوص میراگرهای تسلیم شونده سربی‬

‫میراگــر تســلیم شــونده ســربی کــه در آن انــرژی مکانیکــی بــه گرمایــش بوســیله فشــار ســرب داخــل‬
‫یــک لولــه تبدیــل مــی شــود ‪ ،‬وســیله ای اســت کــه بــرای جــذب انــرژی حرکتــی یــک ســازه در‬
‫طــول یــک زلزلــه مناســب اســت‪ .‬اصــول ســاده اســت ولــی طراحــی ضرورتـ ًا چنیــن نیســت‪.‬‬

‫میراگر تسلیم شونده سربی دارای خواص زیر است‪:‬‬

‫‪ -1‬ایــن میراگــر تقریبـ ًا یــک میراگــر خالــص ‪ Coulomb‬اســت کــه در آن حلقــه هیســترتیس‬
‫نیــرو‪ -‬تغییــر مــکان تقریبــ ًا مســتطیلی و بویــژه در فرکانــس هــای شــبیه زلزلــه‪ ،‬مســتقل از‬
‫ســرعت‪ /‬نســبت اســت‪.‬‬

‫‪ -2‬چــون فرآیندهــای بــه هــم مرتبــط بازیابــی‪ ،‬تبلــور و رشــد دانــه بنــدی در طــول و بعــد‬
‫‪155‬‬ ‫میراگرهای هیسترتیک فلزی‬

‫از فشــردگی ســرب رخ مــی دهــد‪ ،‬جــذب کننــده انــرژی تحــت تأثیــر ســخت شــدگی کاری‬
‫یــا خســتگی نیســت ولــی در عــوض ســرب بــرای همیشــه بــه وضعیــت تغییــر شــکل نــداده‬
‫خــود بــاز مــی گــردد‪ .‬بنابرایــن میراگرتســلیم شــونده ســربی دارای عمــر بســیار طوالنــی اســت‬
‫و نبایــد بعــد از یــک زلزلــه عــوض شــود‪.‬‬

‫‪ -3‬میراگــر تســلیم شــونده ســربی در عملکــرد‪ /‬عملیــات خــود پایــدار اســت و نمــی توانــد‬
‫خــودش را بــا تولیــد نیروهــای اضافــی خــراب کنــد‪ .‬وقتــی درجــه حــرارت در طــول مــدت‬
‫کارکــرد آن افزایــش مــی یابــد‪ ،‬آنــگاه نیــروی فشــرده کننــده کاهــش یافتــه و بنابرایــن انــرژی‬
‫جــذب شــده و گرمایــش ایجــاد شــده کاهــش مــی یابــد‪ .‬هــر چــه گرمــا بیشــتر باشــد‪ ،‬ســرب‬
‫ســریعتر بازیابــی شــده و تبلــور مجــدد یافتــه و در کنــار آن قابلیــت خمیــری را مجــدداً بدســت‬
‫مــی آورد‪.‬‬

‫‪ -4‬طــول رفــت پیســتون جــذب کننــده انــرژی فشــرده کننــده فقــط بواســطه مشــکل کمانــش میلــه‬
‫هنــگام فشــردگی محــدود مــی باشــد‪ .‬ابعــاد یــک جــاذب انــرژی ‪ 150KN‬بــا یــک ضربــه ‪±200mm‬‬
‫عبارتنــد از‪:‬‬

‫‪150mm‬‬ ‫قطر خارجی‬

‫‪1.5m‬‬ ‫طول کل‬

‫‪100kg‬‬ ‫جرم کل‬

‫این ابعاد از نصب ساده ‪ ،‬در بسیاری از کاربردهای جداسازی اطمینان حاصل می نماید‪.‬‬

‫عــاوه بــر تأمیــن میرایــی‪ ،‬میراگرهــای تســلیم شــونده ســربی ســازه را در جــای خــود در برابــر‬
‫بارگــذاری بــاد در مــورد ســاختمان هــا و در برابــر ترمــز کــردن وســایل نقلیــه موتــوری در پــل هــای‬
‫شــیبدار قفــل مــی کنــد‪.‬‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪156‬‬
‫‪157‬‬ ‫میراگرهای جک قیچی‬

‫بخش ‪ -9‬میراگرهای جک قیچی‬

‫در ایــن قســمت توضیحــات مربــوط بــه میراگرهــای بــه شــکل جــک قیچــی شــکل ارائــه مــی گردد‪.‬ایــن‬
‫میراگرهــای بــه شــکل قیچــی بــوده و زیــر مجموعــه میراگرهــای ویســکوز مــی باشــند‪.‬اخیرا ً در اروپــا و‬
‫آمریــکا اســتفاده از ایــن میراگرهــای رو بــه افزایــش بــوده ولــی متاســفانه در ایــن رابطــه مطلبــی را در ایــران‬
‫پیــدا نکردیم‪.‬بنابرایــن بــه مرجــع مــورد اعتمــاد در ایــن رابطــه بــه نــام ‪MCEER Scissor-Jack Damper‬‬
‫‪ Energy Dissipation System 04-0010-2‬مراجعــه نمــوده و فصــل ســوم آنــرا کــه توضیحــات کلــی در‬
‫رابطــه بــا ایــن میراگرهــا را آورده اســت ‪ ،‬در اینجــا آوردیم‪.‬متــن زیــر از آغــاز فصــل ســوم مــی باشــد‪( .‬البته‬
‫کل کتــاب مذکــور در ‪ DVD‬همــراه کتــاب موجــود مــی باشــد‪).‬‬

‫روش تقریبــی انــرژی بــا ایــن فــرض آغــاز مــی شــود کــه فرکانــس هــا و اشــکال مــودی ســازه غیــر‬
‫کالســیکی میراشــده‪ ،‬مشــابه بــا ســازه میــرا نشــده بــا اثــر افــزوده ســختی ذخیــره‪ K ′‬ولــی نــه از‬
‫میرایــی ‪ C′‬بلکــه از اتــاف انــرژی مونتــاژ شــده مــی باشــد‪.‬این فــرض اشــاره دارد کــه میرایــی افــزوده‬
‫بــا اشــکال مــودی میــرا نشــده ســازه‪ Φ‬بــا ســختی افــزوده ای (کــه بــه دلیــل تجهیــزات میرایــی‬
‫کــه ماتریــس میرایــی ســازه را قطــری مــی نماینــد) متناســب هســتند؛ بــرای مثــال حاصلضــرب‬
‫کــه در آن ‪ C‬ماتریــس میرایــی اســت‪ ،‬قطــری مــی باشــد‪ .‬بنابرایــن فرکانــس هــا و‬
‫اشــکال مــودی را مــی تــوان از تحلیــل اســتاندارد مقادیــر ویــژه بدســت آورد‪ .‬شــکل‪ 9-1‬یــک سیســتم‬
‫ســازه ای چنــد طبقــه بــا میراگرهــای ویســکوز خطــی بــه حالــت نصــب جــک قیچــی را نشــان‬
‫مــی دهــد‪ .‬بــا فــرض اینکــه ســازه تحــت تحــت اثــر ارتعــاش در مــود‪ K‬ام و بــا پریــود ‪ Tk‬باشــد (یــا‬
‫بــا فرکانــس ارتعــاش در مــود ‪ k‬ام برابــر بــا ‪ )ωk‬نســبت میرایــی در طبقــه ‪ j‬ام بصــورت زیــر بیــان مــی‬
‫شــود(‪ Constantinu‬و‪ ، Symans1992‬آژانــس مدیریــت بحــران فدرالــی‪1997،2000‬و‪)FEMA 2003‬‬
 determined from standard eigenvalue analysis. Figure 6-1 depicts a multi-story structural system
with linear viscous dampers in scissor-jack assemblies. Assuming that the structure undergoes
vibration in the k th mode with period Tk (or with frequency of vibration in the k th mode equal to

ω k ), the damping ratio at the j th story may be expressed as (Constantinou and‫فعال در‬
‫برابر زلزله‬ Symans 1992,
‫میراگرهای غیر‬ ‫ طراحی‬158

Federal Emergency Management Agency 1997, 2000, and 2003)

(9-1)
Tk ⋅ ∑ c ′j ( ω k ) ⋅ f j2 ⋅ φ rj2
g j
βk = ⋅ (6- 1)
4 ⋅π ∑ Wi ⋅ φi2
i

where
‫ـکان‬‫ـر مـ‬φ rj‫تغییـ‬
is the‫بــا‬k th‫ــر‬modal j ‫ـودی طبقــه‬
‫ام (براب‬interstory ‫ ای‬j‫ـه‬th‫طبقـ‬
drift ‫ـ‬of‫ م‬the story‫ـن‬(equal
‫عرضــی بیـ‬to the ‫ـبی‬
relative modal
‫ـکان نسـ‬ ‫ تغییـ‬Фrj ‫کــه در آن‬
‫ـر مـ‬displacement
‫ـراز‬
‫ در تـ‬the
between ‫ــده‬ends
‫ـتهلک ش‬ ‫وزن مسـ‬
of damper Wi)‫ـی‬
system j in
‫افقـ‬the‫ـت‬ ‫ در جهـ‬j‫ـر‬
horizontal ‫ــتم میراگـ‬W‫سیس‬
direction); i = ‫ـای‬ ‫ انتهـ‬weight
lumped the i‫ـ‬th‫نســبی م‬
‫بیــن دو‬at‫ـودی‬
floor
‫میراگـ‬level;
‫ـر‬ ‫سیســتم‬ φ i = ‫ـب‬ modal C′j‫ارتعــاش؛ و‬
‫ضریـ‬displacement ‫ ام‬k level
of floor ‫در مــود‬i ini the k th ‫ـراز‬
‫طبقــه‬ mode of vibration;
‫ـودی تـ‬ and cФi‫و‬
‫تغییرمــکان مـ‬ ‫ ام‬i ‫طبقــه‬
′j is the

damping
.‫ـد‬ ‫مــی آیـ‬coefficient of damper
‫) بدســت‬2-23( ‫ کـ‬، ‫ــد‬j‫باش‬inclusive
‫ـه از‬system of ‫ـ‬the
‫ـرژی مــی‬ effect
‫ـاف ان‬ ‫ اتـ‬of‫ـذاری‬
energy
‫کارگـ‬dissipation ‫ شــامل انعطـ‬j
assembly
‫ـاف پذیــری‬
flexibility, given by (2-23). Summation j extends over all stories and summation i extends over
‫ روی تمامــی وزن هــای مســتهلک‬j W ‫ـدی‬ i
‫ (ســیگما) روی تمامــی طبقــات و جمــع بنـ‬j ‫جمــع بنــدی‬
weights. i It must be noted that the magnification factor f j is equal to cos θ j
all lumped FLOOR
.‫ اعمــال مــی گــردد‬،‫شــده‬
( θ j = inclination angle of the dampers) for devices installed diagonally; is unity for the case of
‫ـر‬‫ـراف میراگـ‬
chevron brace‫انحـ‬ ‫ زاویــه‬Aj(ofcos
configuration θj2-4;
STORY
Figure ‫ـر بــا‬
and fj ψ‫ـی‬j‫بزرگنمایـ‬
j‫برابـ‬cos ‫ضریــب‬
/ tanθ j (refer ‫ـردد کــه‬
to Figure 2-4‫ـ‬for
‫ـان گ‬ ‫ـر نشـ‬ψ‫خاطـ‬
angles j
‫بایــد‬
Coj
‫ـی‬
and‫جناقـ‬
θ j ) ‫ـد‬‫بادبنـ‬
for ‫پیکــره بنــدی‬
the scissor-jack ‫مــورد‬For
system. ‫ـرای‬ a ‫ـ‬single-story
‫ ب‬.‫ـری اســت‬ ‫ـورت قطـ‬
structure, φ rj‫بصـ‬
DAMPER = φ‫ـده‬ ‫اســت)برای ابــزار نصــب شـ‬
i = 1 , i = j = 1 and (6-1)
W2 SYSTEM j
‫ـک‬ ‫ــرای یـ‬for
simplifies, ‫ ب‬FLOOR
.‫ـت‬ ‫اسـ‬case
the ‫ـی‬ ‫ قیچـ‬-‫ بــرای سیســتم جــک‬cosψj/tanθ
2 of rigid energy dissipation assembly, to (2-5).j‫ اســت؛ و‬2-4‫همســازی بــا شــکل‬
‫ـاف‬ ‫ بــرای مــورد نصــب اتـ‬،‫) ســاده مــی شــود‬6-1(‫و‬
It can be seen that the calculation of β k using (6-1) takes into account the lateral interstory drift
‫ســازه یــک طبقــه‬
)9-1(‫از‬ ‫ بــا اســتفاده‬β ‫درمحاســبه‬STORY
only (i.e., the horizontalx displacement
‫ــه‬of
‫ـردد ک‬
each2‫گـ‬floor
‫ مــی‬represents
‫ مشــاهده‬.‫ـد‬ ‫مراجعــه کنیـ‬
a degree
)2-5( ‫انــرژی صلــب بــه‬
of freedom in Figure 6-
Co2
‫ـی‬
1).‫افقـ‬However,
‫تغییــر مــکان‬ ‫یعنــی‬displacements
vertical ( ‫( مــی گــردد‬due‫لحــاظ‬to ‫ای‬ ‫ طبقــه‬rotation,
column ‫جانبــی بیــن‬
axial‫ـی‬ ‫ــبی عرضـ‬of
flexibility ‫ نس‬supporting
‫فقــط تغییــر مــکان‬
W
columns
‫قائــم (بـ‬and
‫ـه‬ ‫ـای‬ ‫ـ‬frame
‫ــکان ه‬deformations)
FLOOR 1
‫ حــال تغییــر م‬may‫ایــن‬1also affect
‫ بــا‬.)‫ـد‬ ‫ـی دهـ‬ the
‫ مـ‬damper
‫را نشــان‬deformation,
6-1‫آزادی شــکل‬ as explained
‫ـه درجــه‬ in‫هــر طبقـ‬
Sections
‫ـاب‬ ‫ـکل قـ‬2.3‫ شـ‬and 2.5.‫ و‬In
‫تغییــر‬ ‫ـی‬such
‫ گاهـ‬cases,
‫ تکیــه‬it‫ـای‬
is ‫ـ‬useful
‫ـتون ه‬to ‫محــوری‬β k‫ـری‬
‫سـ‬express in ‫ـ‬its
‫پذی‬general form,
‫انعطــاف‬ which
،‫ـتون‬‫ـش سـ‬is given
‫علــت چرخـ‬
as (Constantinou
‫داده‬ ‫ توضیــح‬2.5 and Symans
‫ و‬2.3‫ـش‬ ‫بخـ‬1992, ‫ــه‬Federal
‫ در‬STORY Emergency Management
‫میراگر(همانطــور ک‬ ‫تغییــر شــکل‬Agency‫ـر روی‬1997‫ــت بـ‬and 2000)
‫ـن اس‬ ‫هــا) نیــز ممکـ‬
1
Co1
،‫ رابــه شــکل کلــی تــری بیــان کنیــم‬βx ‫ در چنیــن مــواردی مفیــد اســت کــه‬.‫شــد) تاثیــر بگــذارد‬
82 : ‫بنابرایــن داریــم‬

Figure 6-1 Structural System with Linear

)2003‫و‬1997،2000 ‫فدرالی‬Dampers
‫مدیریت بحران‬ ‫ آژانس‬،Symans1992‫ و‬Constantinu (

(9-2(
Tk ⋅ ∑ c ′j ( ω k ) ⋅ φ rjD
2

g j
βk = ⋅ (6- 2)
4 ⋅π ∑ Wi ⋅ φi2
i

where φ rjD is the k th modal relative displacement between the ends of the device along the axis
.‫ارائه می شود‬
of the device at the j th story, which implicitly accounts for the effect of vertical displacements.

Within the context of approximate methods of analysis (as, for example, those described in
Federal Emergency Management Agency 2000), the mode shapes may be assumed or calculated

83
‫‪159‬‬ ‫میراگرهای جک قیچی‬

‫کف طبقه ‪i‬‬

‫طبقه ‪J‬‬

‫سیستم میراگر‬
‫کف طبقه ‪2‬‬

‫طبقه ‪2‬‬

‫کف طبقه ‪1‬‬

‫طبقه ‪1‬‬

‫شکل‪ 6-1‬سیستم سازه ای با میراگرهای خطی‬

‫کــه در آن ‪ ،QrjD‬تغییــر مــکان نســبی مــودی ‪ K‬ام بیــن دو انتهــای تجهیــزات در مــوازات محــور‬
‫تجهیــزات در طبقــه‪ j‬ام اســت ‪ ،‬کــه بــه طــور ضمنــی اثــرات تغییــر مــکان قائــم را نیــز لحــاظ مــی نماید‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 160

‫ ماننــد مــوارد مطــرح شــده درآژانــس مدیریــت بحــران‬، ‫در خــال روش تقریبــی تحلیــل (بــرای مثــال‬
‫ اشــکال مــودی ممکــن اســت فرضــی بــوده یــا بــرای ســازه میــرا نشــده بــدون‬،) 2000 ‫فدرالــی‬
‫ محاســبه‬،‫اثــرات ســختی ذخیــره ناشــی از طبیعــت ویسکواالســتیک سیســتم نصــب اتــاف انــرژی‬
for the undamped structure without the effect of the storage stiffness resulting from the
for‫ـج‬the
‫نتایـ‬ ‫تقریبــی‬
for undamped
the ‫ـن‬structure
undamped ‫چنیـ‬structure
، ‫ـند‬without
‫ باشـ‬without
‫کامــل‬
the ‫ـاختمان‬
effect ‫سـ‬
the effectof ‫ـاع‬of‫ارتفـ‬
the the ‫ـول‬
storage ‫طـ‬stiffness
storage ‫ در‬stiffness
‫میرایــی‬ ‫ـزات‬
resulting ‫تجهیـ‬
fromfrom
resulting ‫ـی‬
the‫وقتـ‬
the.‫شــود‬
viscoelastic
for thenature
undampedof thestructure
energy without
dissipationthe assembly.
effect of Such
the an approximation
storage stiffness produces
resulting from the
viscoelastic
‫ـرای‬ ‫ــاده بـ‬nature
viscoelastic
‫ـی س‬natureof the
‫تقریبـ‬ ‫ـن‬ energy
of‫تخمیـ‬
the energy
‫روش‬ dissipation
‫ـک‬ ‫ــام یـ‬assembly.
dissipation ،‫ــواردی‬Such
‫ انج‬assembly. an approximation
‫ـن م‬Such
‫چنیـ‬ ‫در‬an.‫ـد‬ ‫ـد مــی کنـ‬produces
approximation ‫تولیـ‬produces
‫قابــل قبولــی‬
acceptable results when the distribution of damping devices is complete over the building height.
viscoelastic
acceptable results
acceptable nature
whenwhen
results of distribution
the the energyofdissipation
the distribution damping
of damping assembly.
devices isSuch
is complete
devices an approximation
over
complete the building
over produces
height.
the building
،‫تقریبــی‬
In such cases, ‫روش‬
it is ‫ـک‬
of ‫ بــه یـ‬to
interest ‫ـیدن‬ ‫ـرای رسـ‬
develop a ‫ بـ‬.‫باشــد‬
simple ‫ـوب مــی‬method
approximate ‫ مطلـ‬،‫ـده‬ of‫میراشـ‬ ‫ســازه‬the‫ـاش‬
estimating ‫ارتعـ‬height.
periods ‫پریودهــای‬
acceptable
In such
In such itresults
cases,cases,is of when
it isinterestthe
to distribution
of interestdevelop ofa damping
a simple
to develop devicesmethod
approximate
simple approximate is complete over
of estimating
method of the building
the periods
estimating height.
the periods
of vibration of the damped structure. In arriving at an approximate method, one recognizes
In such cases, it is of interest to develop a simple approximate method of estimating the periods
: ‫ـرد کــه‬that
‫طــراح مــی پذیـ‬
of vibration of theofdamped
of vibration structure.
the damped In arriving
structure. at anatapproximate
In arriving method,
an approximate one recognizes
method, that that
one recognizes
of vibration ⎡ of the damped 2 ⎤ 1structure.
1/2 In arriving at an approximate method, one recognizes that
⎢⎡ ∑ i ⋅ φi 2 ⎤ 2 ⎤
W /2 1/2
)9-3(
∑ ∑ ⎡ W i ⋅ φ W
Tk′ = 2 ⋅ π ⋅ ⎢ ⎢ i i ⎡⎢ i 2 ⎥ ⎥ 2 ⎤⎥1 / 2
i i ⎥⋅ φ i
(6- 3)
⋅ ⋅ ⎢K ∑
g∑
Tk′ = T2k′⋅ π=⎢⋅2⎢g⋅ π ⋅ φWrji ⎥2⋅ φ⎥ i 2 ⎥ (6- 3)(6- 3)
⎢ ⋅ j∑⎢⎢ gK⋅j i∑j ⋅φ Krj j⎥⋅ φ rj ⎥⎥
⎣
Tk′ = 2⎣⋅ π ⋅ ⎢⎣j ⎦ (6- 3)
⎦ 2 ⎥⎦
⎢ g ⋅ ∑ K j ⋅ φ rj ⎥
j

where Tk′ is the k th thmode ⎣ th jperiod of⎦the undamped structure (exclusive of the damping system)
wherewhereTk′ isTthe
k′ iskthemode k mode period of theof undamped
period the undamped structure (exclusive
structure of theofdamping
(exclusive system)
the damping system)
and .‫ـت‬
Kwhere j ‫ـه‬
‫ـ‬j ‫اس‬is the‫ـ‬ ‫طبق‬ ‫ـی‬
horizontal
′
Tk isthe
‫ـ‬ ‫افق‬th ‫ـختی‬
k mode
thehorizontal stiffness ‫ـ‬ ‫س‬ Kof
period
‫و‬ )‫ـی‬
story ‫ـ‬ ‫میرای‬
j.
ofof the
‫ـتم‬‫ـ‬ ‫سیس‬
Similarly, ‫از‬
the ‫ـر‬
‫ـ‬ ‫(غی‬
period ‫ـده‬
T‫ـ‬ ‫میرانش‬
of the‫ـازه‬ ‫ـ‬ ‫س‬ ‫ام‬
structure k ‫ـود‬
with‫ـ‬ ‫م‬ T
the ‫کــه در آن‬
j. undamped structure (exclusive ofstructure
the structure
damping system)
j k n
K j isKthe
and and j ishorizontal stiffness of story
stiffness story Similarly, the period
j. Similarly, Tk ofTktheof
the period the with with
the the
damping system
K j is may be written : ‫ـورت‬ as ‫بــه صـ‬of‫ـت‬ ‫ ســازه بــا سیســتم میرایــی ممکــن اسـ‬Tk ‫بطــور مشــابه پریــود‬
and
damping
damping system the
may
system horizontal
be written
may be written as as story j. Similarly, the period Tk of the structure with the
stiffness

damping system may be written2 as 1/2

⎡
⎢⎡ ⎡ ∑∑WWi ⋅∑ i
φi 2
⋅ φ Wi i ⋅ φ i
2
⎤ 1/2 1/2
⎥ ⎤ ⎤ )9-4(
Tk = 2 ⋅ π ⋅ ⎢ ⎢ ⎡⎢ i
⎥ ⎥ ⎥ 1 / 2 (6- 4)
⋅ ⋅ ⎢( K j + c′j ⋅ τ ∑ Wk2i 2⋅ φf i2j2 )22⋅ φ rj2 2⎥2 ⎥ 2 ⎤⎥
i
g∑
i
Tk = T2k⋅ π=⎢⋅2⎢g⋅ π ⋅ω (6- 4)(6- 4)
⎢ ⋅ j∑
⎢⎢ g(⋅K∑ j +( Kc′j ⋅+τj icj ′j⋅ ω
⋅ τk j ⋅⋅ ω f jk )⋅⋅ φf jrj )⎥⋅ φ rj ⎥⎥
Tk = ⎣2⎣⋅ π ⋅ ⎢⎣j ⎦
2 ⎦ 2 ⎦ ⎥ (6- 4)
⎢ g ⋅ ∑ ( K j + c′j ⋅ τ j ⋅ ω k ⋅ f j ) ⋅ φ rj ⎥
j 2

where τ j is the relaxation ⎣ jtime, calculated as the ratio of ⎦ the damping constant to the stiffness of
τ j isτthe
wherewhere j isrelaxation time,time, calculated as theasratio of the damping constant to thetostiffness of
‫اســت کــه بــه صــورت نســبت ثابــت میرایــی بــه ســختی‬of‫ـتراحت‬
the relaxation calculated the ratio the damping
‫ــان اسـ‬constant
‫ زم‬،Tj ‫در آن‬the‫ـه‬stiffness
‫ کـ‬،‫شــود‬of‫نوشــته‬
the damping
where assembly
τ assembly
j is the
at story
relaxation j (see Section 2.6). Equations (6-1) to (6-4) may be combined to
the damping
the damping assemblyat story jtime,
at story (seej calculated
Section
(see Section 2.6). as 2.6).
the ratio
Equations of (6-1)
the damping
Equations to (6-4)constant
may maybe to thecombined
combined stiffness
to of
‫معادله‬
arrive ‫بــه‬following
at the ‫رســیدن‬ ‫برای‬
relation‫ـت‬ ‫اسـ‬provided
‫ممکــن‬ 9 -4the‫تــا‬mode
that 9 -1 ‫ـادالت‬
shape ‫ـ‬is‫مع‬the.‫(ــد‬6-1)
‫ گردی‬to
same ‫ـبه‬ (6-4)
for‫محاسـ‬
the undamped
be
j ‫طبقــه‬ ‫در‬and‫میرایــی‬to‫نصــب‬
arrivethe
atdamping
arrive the assembly
theatfollowingfollowing atrelation
relation story
provided jprovided
(seethat Sectionthe
thatmode 2.6).
the mode Equations
shape is the(6-1)
shape thetosame
issame (6-4)
for formay
the thebe
undamped combined
undamped and and to
the damped : ‫ـد‬
arrive
the damped
‫ـ‬ ‫باش‬ ‫ـر‬‫ـ‬ ‫براب‬
structure: following relation provided that the mode shape is the same for the undamped and ‫زیــر‬
atstructure:
the damped
،‫ـده‬
the structure: ‫ـ‬ ‫میرانش‬ ‫و‬ ‫ـده‬ ‫ـ‬ ‫میراش‬ ‫ـازه‬ ‫ـ‬ ‫س‬ ‫ـرای‬ ‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـودی‬ ‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـکل‬ ‫ـ‬ ‫ش‬ ‫ـه‬‫ـ‬ ‫آنک‬ ‫ـرط‬ ‫ـ‬ ‫ش‬ ‫ـه‬
‫ـ‬ ‫ب‬ ، ‫ـوند‬ ‫ـ‬ ‫ش‬ ‫ـب‬ ‫ـ‬ ‫ترکی‬
the damped ⎡ 4structure:
1/ 2
⋅ π ⋅ τ ⋅ β ⎤ 1/ 2 1/ 2
Tk = Tk′ ⋅ ⎢1⎡− 4⎡ ⋅ π ⋅4τ⋅⋅πβk ⋅⎥kτ⎤⋅ β k ⎤ (6- 5) )9-5(
Tk = TTkk′ ⎣=
⋅ ⎢1Tk−′ ⋅ ⎢1 − Tk ⎦ ⎥ ⎤⎥1 / 2 (6- 5)(6- 5)
⎣ ⎡
⎣ T4k ⋅ π T ⋅ τ ⋅ β
k⎦ k ⎦
Tk = Tk′ ⋅ ⎢1 − (6- 5)
where parameter τ is ⎣ assumed Tk to be⎥⎦ the same for all stories of the structure, or τ is an average
where parameter
where parameter τ is assumed
τ is assumed to betothe besame
the samefor allforstories of theofstructure,
all stories or τ or
the structure, τ isaverage
is an an average
‫ـرای‬ ‫ــن بـ‬parameter
representative
where ‫میانگی‬
value‫ـرف‬ forτ‫ـ‬all
‫مع‬is ‫ـدار‬ ‫ مقـ‬Equation
stories.
assumed to ‫ـا‬be
‫ـت یـ‬the ‫اسـ‬ ‫ــان‬isfor
(6-5)
same ‫یکس‬ ،‫ـازه‬
implicit
all ‫سـ‬in‫ـات‬
stories ‫طبقـ‬
period
of the ‫ـام‬
Tk‫تمـ‬and
‫ـرای‬
structure, ‫ بـ‬be
can
or τ ‫ـر‬an
‫پارامتـ‬
solved
is ‫کــه در آن‬
representative
representative valuevalue for all forstories. Equation
all stories. (6-5)(6-5)
Equation is implicit in period
is implicit Tk and
in period Tk can
and be beaverage
cansolved solved
using‫ـک‬an‫ـط یـ‬ ‫ــرا توسـ‬procedure,
iterative ‫آن‬value
‫ــوان‬for‫ـی ت‬all‫ـ‬or‫و م‬stories.
by‫ـت‬ ‫ اسـ‬solution
the ‫قطعــی تــر‬ of Ta cubic
‫ـود‬implicit
‫پریـ‬equation.
‫ در‬in
)9-5( ‫معادلــه‬
However, .‫ـت‬ ‫ـ‬can
given
THowever, ‫ـات اس‬ ‫تمامــی طبقـ‬
thesolved
usingrepresentative
an iterative
using an iterative procedure,
procedure, or byor thebyEquation
solution (6-5)
the solution is
of an ofcubic period
equation.
a cubic k andgiven
However,
equation. be the the
given
approximate
‫ـت‬using
‫ طبیعـ‬annature
‫ـودن‬ of ‫ـ‬the
‫ بـ‬nature
‫ـوم‬ calculation, the ‫ ای‬following ‫گـ‬equation, ،3a representing the ‫ـل‬
result of‫ ب‬the first
approximate
approximate iterative
nature of ‫معل‬ of‫ــا‬calculation,
‫ ب‬،‫ـال‬
procedure,
the the ‫حـ‬or‫ـن‬ ‫ـ‬the
by
calculation, ‫ـا‬following
‫ـ‬the
‫ ب‬.‫ـردد‬
the solution
following‫حــل‬ ‫ـه‬
ofequation,
equation, ‫درجـ‬representing
cubic ‫معادلــه‬
equation.
representing ‫ـ‬the
‫ـا ح‬result
‫ـ‬of
However,
the result ‫ـونده‬ ‫ـ‬first
‫تکرارش‬
given
theof the ‫روش‬
the first
iteration, may be used.
‫ـتفاده‬‫اسـ‬may
‫ـورد‬
approximate
iteration,
iteration, be‫مـ‬used.
may ‫ـت‬
be‫ـ‬used.
nature ‫ اس‬of ‫ــن‬the ‫ممک‬calculation,
)‫اول اســت‬the ‫ـرار‬following
‫نتیجــه تکـ‬equation,
‫نشــانگر‬representing
‫ــه زیــر( کــه‬the
‫معادل‬ ،‫ـبات‬
result of‫محاسـ‬ ‫تقریبــی‬
the first
iteration,⎡ may 4 ⋅be
π ⋅used.
1/2
τ ⋅ β ⎤ 1/2 1/2 : ‫قــرار گــردد‬
Tk ≈ Tk′ ⋅ ⎢1⎡− 4⎡⋅ π ⋅4τ ⋅⋅πβk ⋅k⎥τ ⎤⋅ β k ⎤ (6- 6)
Tk ≈ Tkk′ ⎣⋅≈⎢1Tk−′ ⋅ ⎢1 T
−k′ ⎦⎥ ⎥1 / 2 (6- 6)(6- 6)
⎣ ⎡⎣ T4k′⋅ π T⋅τk′⎦⋅ β k ⎤⎦
′
Tk ≈ Tk ⋅ ⎢1 − ⎥ (6- 6))9-6(
⎣ Tk′ ⎦
84
84 84
84
‫‪161‬‬ ‫میراگرهای جک قیچی‬

‫‪ 6.2‬تحلیل ساده شده سازه آزمایش شده‬

‫تحلیــل تاریخچــه پاســخ بهتریــن مفهــوم محاســبه پاســخ لــرزه ای یــک ســازه بــا سیســتم جــک‪-‬‬
‫قیچــی را ارائــه مــی دهــد‪ .‬آنچــه در شــکل ‪ 9-2‬نشــان داده شــده اســت‪.‬‬

‫ایــن ارائــه مــی توانــد بــرای راحتــی در تحلیــل دینامیکــی از طریــق جایگزینــی سیســتم نصــب جــک‬
‫قیچــی بــا یــک فنــر معــادل و سیســتم ضربــه گیــر (مطابــق شــکل ‪ ، )b2-6‬راحــت تــر گــردد‪ .‬بایــد‬
‫خاطــر نشــان گــردد کــه کمیــت ‪ Ka‬ســختی صرف ـ ًا سیســتم نصــب را نشــان مــی دهــد کــه نوع ـ ًا‬
‫بســیار بــزرگ اســت‪ .‬ایــن مقــدار از طریــق روش نشــان داده شــده در شــکل ‪ ،6-2‬تعییــن مــی گــردد‪.‬‬
‫در محاســبه ســختی‪ ،‬میراگــر قفــل شــده فــرض مــی گــردد ‪ ،‬بــه نحــوی کــه بــه عنــوان یــک فنــر‬
‫بدســت مــی آیــد‬ ‫بــا ســختی برابــر بــا ســتون روغــن در میراگــر برابــر اســت‪ .‬ســختی از‬
‫‪ ،‬کــه در آن ‪ Ar‬مســاحت میلــه ســتون‪ V ،‬حجــم مؤثــر ســیال و ‪ B‬مــدول ‪ Bulk‬اســت‪ .‬در مــورد‬
‫میراگرهــای آزمایــش شــده در مــدل‪ ،‬ســختی میراگــر قفــل شــده بوســیله یــک المــان با قطــر‪ 10mm‬و‬
‫طــول برابــر بــا طــول میراگــر‪ ،‬نمایــش داده شــده بــود‪ .‬روش ســاده شــده بــر اســاس ایــن فــرض قبلی‬
‫اســتوار اســت کــه یــک االســتیک خطــی بــا بازنمایــی ویســکوز خطــی متناســب سیســتم ســازه ای‬
‫تخمیــن هایــی از پاســخ لــرزه ای تولیــد مــی کنــد کــه دارای مقبولیــت هــای کافــی هســتند‪ .‬بحثــی در‬
‫خصــوص ایــن موضــوع را مــی تــوان در ‪ Hanson‬و ‪ )2001( Soong‬یافــت‪ .‬چندیــن مثــال از کاربــرد‬
‫روش هــای ســاده شــده تحلیــل و ارزیابــی دقــت روش هــا را مــی تــوان در ‪ Ramirez‬و دیگــران‬
‫(‪ )2001‬دسترســی یافــت‪ .‬در اینجــا‪ ،‬پیــش بینــی مــود اصلــی و نســبت میرایــی مربوطــه مــدل آزمایــش‬
‫شــده بــا اســتفاده از روش هــای ســاده شــده تحلیــل بوســیله معــادالت (‪ )9 -1‬و(‪ )9 -5‬مــورد عالقه اســت‪.‬‬

‫مــدل آزمایــش شــده ســاده اســت ‪ ،‬بــه نحــوی کــه ضرورت ـ ًا یــک سیســتم بــا یــک درجــه آزادی‬
‫تحــت تغییــر شــکل هــای االســتیک اســت‪ .‬تــا بــه حــال‪ ،‬کاربــرد روش هــای ســاده شــده بــرای پیــش‬
‫بینــی پریــود و نســبت میرایــی بواســطه اثــرات تغییــر شــکل هــای هــر قــاب تحــت عمــل نیروهــای‬
‫میرایــی پیچیــده اســت کــه بــه افزایــش قابــل مالحظــه ســختی‪ ،‬منتهــی مــی گــردد‪ .‬پیــش بینــی ایــن‬
‫افزایــش ســختی در کاربــرد روش ســاده شــده‪ ،‬مهــم اســت‪ .‬شــکل ج ‪ 9-2‬روشــی بــرای محاســبه‬
‫پارامتــر ســختی ‪ Kb‬را ارائــه مــی دهــد‪.‬‬

‫هماننــد مــورد تحلیــل تاریخچــه پاســخ‪ ،‬نصــف ســازه (بــه علــت تقــارن) بــا درجــه آزادی جانبــی‬
‫مقیــد تحلیــل شــده‪ ،‬سیســتم نصــب جــک قیچــی از ســتون جــدا شــده و یــک تغییــر مــکان ‪D‬‬
‫بمــوازات محــور جــک قیچــی اعمــال مــی گــردد‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪162‬‬

‫الف) نمایش جایگزینی جک قیچی با یک فنر‪/‬ضربه گیر معادل ب) نمایش کامل سازه ای‬

‫ج) ارائه ‪ SDOF‬با استفاده از المان کلوین ‪ -‬تعیین سختی ‪Kb‬‬

‫شکل‪ 9-2‬نمایش سازه برای تحلیل ساده شده‬

‫نیــروی ‪ P‬مــورد نیــاز بــرای تولیــد تغییــر مــکان ‪ D‬محاســبه شــده و پارامتــر ســختی بــه عنــوان ‪Kb= P/D‬‬
‫محاســبه مــی گردد‪.‬ایــن ســختی بــه ســادگی بــه ســختی افــزوده فراهــم شــده بوســیله سیســتم نصــب‬
‫اتــاف انــرژی‪ ،‬مرتبــط اســت‪ .‬ســختی ‪ Kb‬برابــر ‪ 34.5kN/mm‬محاســبه گردیــد‪( .‬در هــر قــاب) شــکل‬
‫‪ 9-2‬ارائــه یــک مــدل آزمایــش شــده بــا یــک درجــه آزادی اســت کــه در آن ســازه بــه صــورت تمــام‬
‫و کمــال و دســت نخــورده‪ ،‬در نظــر گرفتــه مــی شــود‪( .‬یعنــی ‪2‬قــاب‪2 ،‬جــک قیچــی)‪.‬‬

‫در ایــن ارائــه‪ Kf ،‬ســختی جانبــی قــاب هــا غیــر از سیســتم اتــاف انــرژی اســت‪ Ks .‬و ‪ Cs‬بــه‬
‫ترتیــب ســختی و ثابــت میرایــی بــوده کــه ‪ 2‬سیســتم میراگــر جــک قیچــی شــامل اثــر اندرکنــش بیــن‬
 163 ‫میراگرهای جک قیچی‬
and KS and CS are the stiffness and damping constant, respectively, contributed by the two
scissor-jack-damper: ‫از‬
systems
‫پارامتــر‬inclusive of‫اسـ‬
‫ ایــن‬.‫ـت‬ the‫ـهیم‬
effect of ‫در‬
‫آن سـ‬ interaction
‫ نیــز‬،‫ آن‬between each‫ـک‬
‫متصــل بــه‬ frame
‫ــر جـ‬and
‫میراگ‬the‫و‬ ‫هــر قــاب‬
scissor-jack-damper system connected to it. These parameters are given by

2 2 )9-7(
⎛φ ⎞ ⎛h⎞
K S = 2 ⋅ K b ⋅ cos 2 ψ ⋅ ⎜⎜ r1 ⎟⎟ ≈ 2 ⋅ K b ⋅ cos 2 ψ ⋅⎜ ⎟ (6- 7)
⎝ φ1 ⎠ ⎝H ⎠
)9-8(
2 2
Co ⋅ cos 2 ψ ⎛φ ⎞ C ⋅ cos 2 ψ ⎛ h ⎞
CS = 2 ⋅ ⋅ ⎜⎜ r1 ⎟⎟ ≈ 2 ⋅ o 2 ⋅⎜ ⎟ (6- 8)
tan 2 θ ⎝ φ1 ⎠ tan θ ⎝H⎠

where φ r1 is the relative modal horizontal displacement of the two ends of the scissor-braces and
φ1 is the modal displacement of the center of mass of the concrete block. The mode shape can
Φ ‫ انتهــای مهارهــای قیچــی و‬2 ‫ تغییــر مــکان نســبی افقــی مــودی‬Φr1‫مــی آینــد کــه در آن‬ ‫بدســت‬
easily 1be determined from the analytical model of the structure developed for response-history
‫ شــکل مــودی را بــه آســانی مــی تــوان از مــدل‬.‫تغییــر مــکان مــودی مرکــز جــرم بلــوک بتنــی اســت‬
analysis (Section 5). One can also recognize that for the model structure, φ r 1 / φ1 ≈ h / H , as
‫همچنیــن طــراح‬.)5 ‫ تعییــن نمــود (بخــش‬،‫تحلیــل ســازه ســاده شــده بــرای تحلیــل تاریخچــه پاســخ‬
illustrated in Figure 6-3 (also see Figure 3-1). It must be noted, in Figure 6-3, that φ1 is the same
‫ـه در‬
as the ‫(همانطور کـ‬
modal displacement of the points ‫ــد‬of‫باش‬connection
‫ـد کــه مــی‬
of‫دهـ‬the‫ـخیص‬ ‫ تشـ‬block
concrete ، ‫ــدل‬to‫ـازه م‬
the‫سـ‬columns
‫مــی توانــد برابــر‬
‫ مشــابه تغییــر‬Φ1 ،9-3 ‫ بایــد خاطــر نشــان گــردد کــه در شــکل‬.)‫ نشــان داده شــده اســت‬9-3 ‫شــکل‬
(pins).

‫ــی بــا‬of‫بازنمای‬
Analysis ‫ تحلیــل‬.‫ـا) اســت‬
the single-degree-of- ‫(پیــچ هـ‬representation
freedom ‫ـه ســتون هــا‬of‫ بـ‬Figure
‫ـوک بتنــی‬ ‫ بلـ‬،is‫ـال‬
6-2(d) ‫اتصـ‬complicated
itself ‫ نقــاط‬، ‫مــکان مــودی‬
given
‫ــده‬the
‫پیچی‬viscoelastic nature
‫ـتیک سیســتم‬ of the system.
‫ویسکواالسـ‬ ‫طبیعــت‬ For‫ـود‬
example,
‫ بــا وجـ‬calculation
‫ـودی خــود‬of ‫خـ‬the‫بــه‬period and‫ـ‬damping
،9-2 ‫ـکل‬ ‫یــک درجــه آزادی ش‬
‫ محاســبه پریــود و نســبت میرایــی نیــاز بــه تحلیــل پیچیــده مقادیــر ویــژه دارد‬،‫ بــرای مثــال‬.‫اســت‬
1
.)1992 Symans ‫ و‬Constantinu (
m
φr1

h H
Co

Figure 6-3 Schematic of Tested Model Showing Modal Displacements

87

‫ مدل شماتیک آزمایش شده نشانگر تغییر مکان های مودی‬9-3‫شکل‬

‫ بوســیله‬9-2 ‫ در شــکل‬Maxwell ‫تحلیــل ســاده شــده نیــاز بــه یــک گام بیشــتر جایگزینــی المــان‬
 ratio requires complex eigenvalue analysis (Constantinou and Symans 1992). Simplified
analysis
ratio wouldcomplex
requires require aeigenvalue
further stepanalysis
of replacing the Maxwell
(Constantinou andelement
Symansin1992).
Figure
‫در برابر زلزله‬6-2(d)
Simplified
‫فعال‬ by an‫ طراحی‬164
‫میراگرهای غیر‬

equivalent
analysis wouldKelvinrequireelementa further step ofk'replacing
of stiffness and damping
the Maxwell c' (Constantinou
constant element in Figureet6-2(d) al. 1998)by anas
ratio: ‫آن‬
requires complex eigenvalue analysis C′(Constantinou and K Symans
′‫ـختی‬ 1992).Kelvin Simplified
equivalent Kelvin element of stiffness k' and damping constant c' (Constantinou et al. 1998)‫معـ‬
shown ‫در‬
in ‫ـه‬‫ـ‬
Figure‫ک‬ ،‫ـد‬ ‫ـ‬ ‫دارن‬
6-2(e), 9-2
where ‫ـکل‬ ‫ـ‬
(see‫ش‬ ‫ـق‬
eq.‫ـ‬ ‫مطاب‬
2-23) ‫ـی‬‫ـ‬ ‫میرای‬ ‫ـت‬ ‫ـ‬ ‫ثاب‬ ‫و‬ ‫ـ‬ ‫س‬ ‫ـا‬‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـادل‬ as ‫یــک المــان‬
analysis would require a further step of replacing the Maxwell element in Figure 6-2(d) by an
shown in Figure C S ⋅τ 6-2(e), 2
⋅ ωelement where (see eq. 2-23)
equivalent
k ′ = Kelvin of stiffness k' and damping constant c' (Constantinou et al. 1998) (6-as9) )9-9(
2 2
shown ′in FigureC1S+⋅ττ ⋅6-2(e),
ω⋅ ω2
where (see eq. 2-23)
k = (6- 9)
1+ τ 2 ⋅ ω 2 )9-10(
C
C ⋅τ ⋅Sω 2
k c′ ′== S 2 2 2 2 (6- 9)
(6- 10)
11++τCτ ⋅ω ⋅ω
S
c′ = 2 2
(6- 10) )9-8(
1 +τ ⋅ω
C SC Co
cτ′ == K 2=S 2 2 (6-10)
(6- 11)
1C+S τ ⋅ ω Cθo ⋅ K b
S tan
τ= = 2
(6- 11)
K
Parameter Sω =tan 2 ⋅ πθ/⋅TK1 bis the frequency of vibration of the damped structure, and parameter τ is
C Co
τ= S = (6- 11) .‫می دهد‬
the relaxation
Parameter K Sω =tan time,
2 ⋅ π2 θ/which
T
⋅ 1Kis
b
also
the appears
frequency in
ofeqns. (6-5)
vibration and
of (6-6).
the damped structure, and parameter τ is
the ‫در‬the‫ــه‬basis
Onrelaxation ‫ک‬ω‫ـت‬ ‫ـ‬2‫⋅اس‬the
time,
=of
‫ـتراحت‬
which
π /T
‫ـ‬also
‫ـان اس‬
representations ‫ زمـ‬Tshown
appears ‫ـر‬
in‫پارامتـ‬
eqns. ‫(و‬6-5)
‫ــده‬and
in Figures ‫میراش‬ ‫ـازه‬
(6-6).
6-2(e) ‫ـاش سـ‬
and 6-3,‫ـ‬the
‫ارتع‬period
‫فرکانــس‬
T1 and، damping ‫پارامتــر‬
Parameter 1 is the frequency of vibration of the damped structure, and parameter τ is
On
the theβ 1basis
ratio
‫ـکال‬ ‫ـ‬of
‫ اش‬the
relaxation ‫در‬of damped
‫ـده‬
time,the‫شـ‬ structure
‫داده‬ ‫نشــان‬
representations
which also
are:
‫ـای‬
appears ‫هـ‬in‫ـی‬
shown ‫ـ‬in
‫بازنمای‬
eqns. Figures
(6-5) ‫ـاس‬ ‫براسـ‬
6-2(e)
and .‫ـود‬
and‫شـ‬
(6-6). ‫ـی‬the
6-3, ‫ـر مـ‬period
‫ـز ظاهـ‬T‫ـ‬1‫نی‬and
)9-6( ‫) و‬9-5( ‫معادلــه‬
damping
ratio β 1 of the damped structure 1/ 2
⎡ representations
m ⎤
are: : ⋅‫از‬β ‫عبارتند‬
⎡ 4 ⋅ πin⋅ τFigures
1/ 2 ‫ سازه میرا شده‬β1‫میرایی‬ ‫ و نسبت‬T1 ‫ پریود‬، 6-2
On the basis of the shown 1 ⎤ 6-2(e) and 6-3, the period T1 and damping
T1 = 2 ⋅ π ⋅ ⎢ ⎥ = T1′ ⋅ ⎢1 − ⎥ (6- 12)
K F +structure
k' ⎦1 / 2 are:⎡⎣ 4 ⋅ π ⋅T 1/ 2
ratio β 1 of the damped ⎡⎣ m ⎤ τ1⋅ β1 ⎤⎦
T1 = 2 ⋅ π ⋅ ⎢ ⎥ = T1′ ⋅ ⎢1 − ⎥ (6- 12) )9-12(
⎣ K F + k' ⎦1 / 2 ⎣ T1 ⎦1 / 2
2
c ′ ⋅⎡T m ⎤ Co ⋅′cos⎡ 2 ψ4 ⋅ πT1⋅ τ ⋅ β1 ⎤ ⎛ h ⎞
T1β=1 =
2 ⋅π ⋅ ⎢ 1 = ⎥ = T1 ⋅ ⎢1 − ⎥ ⋅⎜ ⎟ (6-
(6-12)
13) )9-13(
4 ⋅ π⎣⋅KmF + 2k'⋅⎦π ⋅ m ⋅ ( 1 + ⎣τ 2 ⋅ ω )T⋅1tan θ⎦ ⎝ H ⎠2
2 2 2
c ′ ⋅ T1 Co ⋅ cos ψ ⋅ T1 ⎛ ⎞h
β1 = = ⋅⎜ ⎟ (6- 13)
4 ⋅ π ⋅ m 2 ⋅ π ⋅ m ⋅ ( 1 + τ 2 ⋅ ω 2 ) ⋅ tan2 θ ⎝ H ⎠
′
where T1 is the period of vibration 2 of the structure exclusive 2 of the energy dissipation system
c ′ ⋅ T1 Co ⋅ cos ψ ⋅ T1 ⎛h⎞
β = = ⋅⎜ ⎟ (6- 13)
given1 by
where T1′ 4(see
is⋅ πthe⋅eq. 6-3)
m period
2 ⋅ π of
⋅ mvibration
⋅ (1 + τ 2 ⋅ ωof2 the structure
) ⋅ tan 2
θ ⎝ H exclusive
⎠ of the energy dissipation system
6-3
given by ‫ـه‬ ‫(معادلـ‬
(see ‫ـده از‬
eq. 6-3) ‫ پریــود ارتعــاش ســازه غیــر از سیســتم اتــاف انــرژی بدســت آمـ‬T1′ ‫کــه در آن‬
1/ 2
where T1′ is the ⎡periodm ⎤ of vibration of the structure exclusive of the energy dissipation system
T1′ = 2 ⋅ π ⋅ ⎢ (6- 14) )‫را ببینیــد‬
given by (see eq.⎡⎣6-3)K ⎥1 / 2
m F⎤⎦
T1′ = 2 ⋅ π ⋅ ⎢ ⎥ (6- 14)
It must be noted ⎣ K that
F ⎦1 / 2eqns. (6-12) and (6-13) are identical to eqns. (6-5) and (6-1), respectively,
)9-14(
⎡ m ⎤
for 1′ = model
Tthe 2 ⋅ π ⋅ ⎢ structure
⎥ with the exception that φ / φ appears instead of h / H . (6- 14)
Also, the
It must be noted ⎣ Kthat
F ⎦ eqns. (6-12) and (6-13) are identical to eqns. (6-5) and (6-1), respectively,
r1 1

for the model

quantities structure
f 2 and φ r 1 / with
φ1 2 arethe implicit
exception φ r1 / φ1 appears
thatcalculation
in the of c' (seeinstead of hand
eqns. 6-8 / H6-10).
. Also, the


It must be noted that eqns. (6-12) and (6-13) are identical to eqns. (6-5) and (6-1), respectively,
‫ـادالت‬
quantities ‫ـ‬ ‫مع‬2 ‫ـابه‬
f and ‫ـ‬ ‫مش‬ ‫ـب‬ ‫ـ‬ ‫ترتی‬
φ r 1 / φwith2 ‫ـه‬
are ‫ـ‬ ‫ب‬ )9-13( ‫و‬ )9-12( ‫ـادالت‬‫ـ‬ ‫مع‬ ‫ـه‬‫ـ‬ ‫ک‬ ‫ـردد‬
of c' (seeinstead‫ـ‬ ‫گ‬ ‫ـان‬‫ـ‬ ‫نش‬ ‫ـر‬ ‫ بایــد خاطـ‬.‫باشــد‬
‫مــی‬
for the model structure 1 theimplicit in the
exception thatcalculation
φ r1 / φ1 appears eqns. 6-8
of and
h/H 6-10).
. Also, the


‫ ظاهــر‬h/H ‫بــه جــای‬ ‫ بــا ایــن اســتثناء کــه‬، ‫)بــرای ســازه مــدل مــی باشــند‬9-1( ‫) و‬9-5(
quantities f 2 and φ r 1 / φ1 2 are implicit in the calculation of c' (see eqns. 6-8 and 6-10).
‫ و‬f 2‫ همچنیــن کمیــت هــای‬.‫مــی گــردد‬


‫ و‬9-8 ‫محاســبه مســتتر مــی باشــند (معــادالت‬ 88 ‫در‬

: ‫ استفاده شده‬Co=40.0N-sec/mm
88 ،‫ برای انجام محاسبات‬.)‫ را ببینید‬9-10
88
‫ را‬3-9 ‫ (شــکل‬250mm/s‫ایــن مقــدار بخوبــی رفتــار میراگرهــا بــرای ســرعت هــای کمتــر از حــدود‬
)m=14.5N-sec/mm2) w=142.3kN ‫ همچنیــن‬.‫ببینیــد) نشــان مــی دهــد‬

‫ آنــگاه معادلــه‬.‫) محاســبه مــی شــوند‬9-8( ‫) و‬9-7( ‫ بــا اســتفاده از معــادالت‬Cs ‫ و‬Ks ‫پارامترهــای‬
‫ جــدول‬،‫ هرتــزی‬3.2 ‫ براســاس شناســایی مــدل (فرکانــس‬.t=0.046sec ‫) نتیجــه مــی دهــد‬9-11(
In order to perform calculations, Co = 40.0 N-sec/mm was used. This value represents well the
behavior of perform
In order to the dampers for velocities
calculations, Co = less
40.0than about 250
N-sec/mm wasmm/sec (see value
used. This Figurerepresents wellmthe
3-9). Also, =
2
14.5 N-sec/mm
behavior ‫قیچی‬ ‫جک‬ (W = 142.3
‫میراگرهای‬ kN). Parameters K and C are calculated using eqns.
165 of the dampers for velocities less than about 250 mm/sec (see Figure 3-9). Also, m =
S S (6-7) and (6-
8). Equation
14.5 N-sec/mm (6-11)
2
(W then
= 142.3results t = 0.046 sec.
kN).in Parameters K andBased
C onare the model identification
calculated (frequency
using eqns. (6-7) and (6-
S S
of )9-12(
8).3.2
‫ـادالت‬
Hz, see
Equation
‫معـ‬then
Table
(6-11)
‫ و‬results
4-1), periodinT1t′ ==0.31 sec.
0.046
،‫عــاوه‬1‫ـه‬/‫ـ‬φ‫ ب‬1T≈1identification
Based on theφ rmodel
sec.Additionally,
′=0.31sec‫ـود‬ ‫پریـ‬eqns.
and ،)‫ را ببینیــد‬4-1
h / H = 0.68(frequency
.‫ــد‬and
(6-12)
of 3.2 ‫آی‬Hz,‫ـت‬‫بدسـ‬
(6-13)
see βare1=4-1),
Table 0.12 ‫ و‬Tsolved
iteratively
period =0.27s ‫ـج‬ ‫نتایـ‬inAdditionally,
to result
1T1′ = 0.31 sec. ‫ـا‬T‫تـ‬1 ‫ـوند‬
‫ـی شـ‬
= 0.27 φ‫ـ‬r‫م‬1and
sec ‫ـل‬
/ φ‫ـ‬1‫ح‬
β≈1‫ـونده‬
= H‫تکرارشـ‬
h /0.12. ‫ـور‬
can‫ـ‬eqns.
Oneand
= 0.68 ‫ط‬also
‫بــه‬
)9-13( ‫و‬
calculate
(6-12) and : )9-9‫و‬
ω (thus
(6-13)T1are 9-12 ‫ـادالت‬
) byiteratively
solving (from ‫ـ‬eqns.
solved‫مع‬to‫(از‬result
‫حــل‬and
6-12 in‫ــا‬T6-9)
‫ب‬1‫) =را‬T ‫ را (بنابرایــن‬ω ‫همچنیــن طــراح مــی توانــد‬
1 sec and β 1 = 0.12. One can also
0.27
calculate ωC(thus
⋅ τ ⋅Tω1 ) by solving (from eqns. 6-12 and 6-9)
KF + S 2 2 = m ⋅ω 2 (6- 15) )9-15(
1+ τ ⋅ω
C S ⋅τ ⋅ω
KF + = m ⋅ω 2 (6- 15)
+ τ 2 ⋅ ω 2 using (6-14). Note that the period of 0.27 sec corresponds to a frequency
where KF is1calculated
of 3.7 Hz, which
0.27KF‫ـود‬
where is ‫ـه پری‬is‫کـ‬less
‫ـ‬calculated than the
‫ــد‬using
‫کنی‬ ‫توج‬identified
‫(ــه‬6-14).
.‫ـود‬Note valuethe
‫ــبه مـ‬of‫محاس‬
‫ـی شـ‬that 4.0 Hzof(see
period
)9-14(0.27Table 4-1) but sufficiently
‫از‬sec‫ـتفاده‬
corresponds close
‫ بــا اسـ‬KFto‫آن‬a frequency
‫ـه در‬‫آورد کـ‬ ‫بدســت‬
for practical
of 3.7 purposes.
Hz, which is lessAlso,
than the
the calculated damping
identified value ratio
of 4.0 Hzof(see
0.12Table
represents thesufficiently
4-1) but added damping
close
‫ هرتــز اســت‬4 ‫ هرتــزی متناظــر اســت کــه کمتــر از مقــدار شناســایی شــده‬7.3 ‫ بــه یــک فرکانــس‬s
supplied by the
for practical dampingAlso,
purposes. system. Since the inherent
the calculated dampingdamping was of
ratio of 0.12 the ordertheofadded
represents 0.03, the total
damping
‫محاســبه‬
damping ‫ـی‬is‫میرایـ‬ ‫ـبت‬‫ـن نسـ‬ ‫ همچنیـ‬.‫باشــد‬ ‫ــی‬structure
‫نزدیــک م‬showed
،‫عملــی‬a total
‫ــداف‬damping
‫بــرای اه‬ratio
‫کافــی‬ ‫ـدازه‬ ‫انـ‬ ‫ولــی بــه‬
supplied by the damping system. Since the inherent damping was of the order of 0.03, the 0.13
ratio about 0.15. Identification of the of total
(see ‫ـی‬ ‫میرایـ‬ratio
Table
damping ‫کــه‬is ‫ـی‬
4-1). ‫آنجایـ‬0.15.
about ‫ از‬.‫ـد‬ ‫ــان مــی دهـ‬of‫نش‬the
Identification ‫ـی را‬ ‫ـتم میرایـ‬
structure ‫از سیسـ‬
showed ‫حاصــل‬
a total damping ‫ـزوده‬ratio
‫ـی افـ‬of‫میرایـ‬
0.130.12 ‫شــده‬
‫ـبت‬
(seean
As ‫ نسـ‬4-1).
Table ‫ـازه یــک‬
alternative ‫ـازی سـ‬
to using ‫ـد سـ‬to
(6-13) ‫هماننـ‬ .‫ـت‬T‫ـ‬1‫اس‬and
predict 0.15
β 1 , ‫ـدود‬
(6-2)‫حـ‬can‫کل‬be‫ـی‬ ‫میرایـ‬which
used, ‫نســبت‬takes ،‫ـود‬into
‫ بـ‬0.63 ‫ذاتــی از درجــه‬
account

As ‫ـی‬
the an‫بینـ‬
vertical‫ـش‬ ‫ـور پیـ‬to‫بمنظـ‬
deflections
alternative )9-13(
due
using to frame
(6-13) ‫ از‬predict
to ‫ـتفاده‬ ‫اسـ‬T1‫ـرای‬
and‫ـ‬β‫ ب‬1‫ـن‬
deformations. , ‫(ـ‬6-2)
For ‫جایگزی‬
the can ‫ـک‬
be‫ـ‬structure,
tested ‫ــوان ی‬which
used, ‫ـه عن‬ ‫ بـ‬takes
(6-2) .‫داد‬can‫ـان‬‫نشـ‬account
be
into 0.13 ‫میرایــی کل‬
written
as
the ‫ـز‬‫ـاب را نیـ‬
vertical ‫ـکل هــای قـ‬
deflections due‫شـ‬ to ‫ـر‬‫ـت تغییـ‬
frame ‫قائــم بــه علـ‬For
deformations. ‫ــای‬the
‫خیزه‬ ‫کــه‬structure,
tested ‫ـتفاده شــود‬ ‫ اسـ‬can
(6-2) ‫توانــد‬ ‫) مــی‬9-2( β1‫و‬T1
be written
as
C o ⋅ T1 : ‫ـورت‬ ⎛ φ‫صـ‬ ‫) مــی توانــد بــه‬6-2( ‫ بــرای ســازه آزمایــش شــده‬.‫لحــاظ مــی کنــد‬
2
r1D ⎞
β1 = ⋅⎜ ⎟ (6- 16)
2 ⋅ π ⋅ m ⋅ ( 1 + τ 2 ⋅ ω 2 ) ⎜⎝ φ1 ⎟⎠ 2
C o ⋅ T1 ⎛ φ r1D ⎞
β1 = ⋅⎜ ⎟⎟ (6- 16) )9-16(
2 ⋅π ⋅ m
Equation (6-16) necessitates
2
) ⎜⎝ φanalysis
⋅ ( 1 + τ 2 ⋅ ωmodal 1 ⎠ for calculation of φ r1D and φ1 . Using the analytical
model of (6-16)
Equation the structure developed
necessitates for response-
modal analysis history analysis
for calculation of φ r1D(Section
and φ1 . 5), φ r 1the
Using D /φ 1 = 1.82.
analytical
Iterative
model ofsolution
.‫ســازد‬ ‫مــی‬structure
the ‫ضــروری‬ ‫ را‬ΦandΦfor
of eqns.developed
(6-12) (6-16) result in
‫محاســبه‬
response-
1‫و‬ r1D
T1 = analysis
‫بــرای‬
history 0.25 sec ‫تحلیــل‬
‫مــودی‬ (frequency5),of φ
(Section )9-16( 4 rHz)/ φand
‫معادلــه‬
1D
β.‫شــود‬
1=
1 = 1.82. ‫نوشــته‬
0.155. The
Iterative predicted
solution frequency
of eqns. (6-12) isand
the(6-16)
same result
with thatTobtained
in‫شــده‬ from(frequency
identification
of 4 tests, butβthe=
)5 ‫(بخــش‬ ‫پاســخ‬ ‫تاریخچــه‬ ‫تحلیــل‬ ‫بــرای‬ 1 = 0.25 sec
‫ســاخته‬ ‫ســازه‬ ‫تحلیلــی‬Hz) and
‫مــدل‬ ‫از‬1 ‫اســتفاده‬ ‫بــا‬
damping ratio is overestimated (see Table 4-1). In general however, simplified analysis
0.155. The predicted frequency is the same with that obtained from identification tests, but the predicts
T =0.25sec ‫) بــه‬9-16( ‫) و‬9-12( ‫) معــادالت‬Iterative( ‫حــل تکرارشــونده‬
1
the dynamic
damping properties
ratio of the model
is overestimated (see satisfactorily.
Table 4-1). In general however, simplified analysis predicts
‫ فرکانــس پیــش بینــی شــده بــا فرکانــس بدســت‬.‫ منتهــی مــی گــردد‬.β1 =155 )‫ هرتــز‬4 ‫(فرکانــس‬
the dynamic
The properties
peak dynamic of theofmodel
response satisfactorily.
the tested model can be estimated by use of response spectra, for
the
.‫ـود‬ ‫ـ‬ ‫ش‬ ‫ـی‬
‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـرآورد‬ ‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـد‬‫ـ‬ ‫ح‬ ‫از‬ ‫ـتر‬
‫ـ‬ ‫بیش‬ ‫ـی‬‫میرایـ‬ ‫(ـبت‬tabulated
‫ ولــی نسـ‬،in‫ـت‬‫ـان اسـ‬‫یکسـ‬As‫ـایی‬ ‫شناسـ‬ ‫آمــده از نتایــج‬
Thepurpose of comparison
peak dynamic response to of experimental
the tested modelresults
can be Table
estimated by 4-2).
use of responseanspectra,
example,for
‫ روش ســاده شــده خــواص دینامیکــی مــدل را‬،‫ بــا ایــن حــال بطــور کل‬.)4-1 ‫(بنگریــد بــه جــدول‬
the purpose of comparison to experimental results (tabulated in Table 4-2). As an example,
‫ پاســخ اوج دینامیکــی مــدل آزمایــش شــده مــی توانــد بوســیله‬.‫ پیــش بینــی مــی کنــد‬،‫بطــور مطلــوب‬
89
‫ بــه عنــوان یــک‬.‫ بــرآورد شــود‬،‫ بــه منظــور مقایســه نتایــج آزمایشــگاهی‬،‫اســتفاده از طیــف پاســخ‬
89
‫ بــرای نســبت هــای‬El Centro ‫ طیــف شــتاب و تغییــر مــکان بــرای حرکــت‬،9-4 ‫ شــکل‬،‫مثــال‬
.‫ تولیــد شــده از طریــق اســتفاده از حرکــت شــبیه ســاز زلزلــه را ارئــه مــی نمایــد‬،‫میرایــی متعــدد‬
‫ شــتاب هــای ماکزیمــم واقعــی ( نــه‬،9-4 ‫بایــد خاطــر نشــان گــردد کــه طیــف شــتاب در شــکل‬
‫ متناظــر بــا پاســخ‬6-4 ‫ پاســخ اوج بدســت آمــده از شــکل‬.‫شــبه شــتاب هــا ) را ارئــه مــی نمایــد‬
3-1 ‫(اشــکال‬ ‫مرکــز جــرم بلــوک هــای بتنــی اســت و مــی بایســت در ضریــب‬
‫)بــرای محاســبه تقریبــی پاســخ اوج مفصــل تیــر بــه ســتون (بــرای مقایســه بــا مقادیــر اوج‬9-2) a(
damping ratios,which
accelerations, generated
were using
shownthe earthquake
in Figure 3-11.simulator
The peakmotion.
responseIt obtained
must be from
notedFigure
that the
6-4
acceleration
corresponds spectra in the
to that of Figure 6-4ofrepresent
center mass of the
the actual maximum
concrete blocks, accelerations, not the pseudo-
and must be multiplied by the
accelerations,
factor hs / H =which
0.81 were
(see shown
Figuresin3-1
Figure
and 3-11. Theorder
6-2a) in peaktoresponse obtainedcalculate
approximately from Figure 6-4
the peak
corresponds to that of the center of mass of the concrete blocks, and must be‫زلزله‬
multiplied by‫میراگرهای‬
‫غیر فعال در برابر‬ the ‫ طراحی‬166
response of the beam- to-column joint (for comparison with the peak frame values reported in
factor hs / H = 0.81 (see Figures 3-1 and 6-2a) in order to approximately calculate the peak
Table 4-2).
‫ خالصــه ای از پاســخ دینامیکــی‬9-1 ‫ جــدول‬.‫)ضــرب گــردد‬4-2 ‫قــاب گــزارش شــده در جــدول‬
response of the beam- to-column joint (for comparison with the peak frame values reported in
Table 6-1 presents a summary of the peak dynamic response calculated based on Figure 6-4
Table‫در‬4-2).
.‫ بــه همــراه پاســخ آزمایشــگاهی را ارائــه مــی نمایــد‬9-4 ‫اوج محاســبه شــده براســاس شــکل‬
together with the experimental response from Table 4-2. In estimating the maximum
Table‫ـدند‬ ‫شـ‬presents
6-1 ‫ اســتفاده‬a0.15 ‫میرایــی‬of‫ـبت‬
summary the‫نسـ‬ ‫ و‬T=
peak 0.27sec ‫ماکزیمــم‬
dynamic ‫ـر مــکان‬based
‫و تغییـ‬on‫ــم‬Figure
‫ـتاب ماکزیم‬
6-4 ‫تخمیــن شـ‬
acceleration and the maximum displacement, T = 0.27response calculated
sec and damping ratio = 0.15 were used
‫ــده‬on
together
(based ‫ش‬with
‫ـبه‬‫محاسـ‬
the 0.03 ‫ و‬0.12 ‫ـورت‬
experimental
simplified calculations ‫صـ‬the‫ــه‬from
response
where ‫میرایــی ب‬
damping ‫ـبت‬4-2.
Table
ratio‫ـ‬was
‫آن نس‬calculated
‫ در‬estimating
In ‫ـده کــه‬
as‫شـ‬ ‫ـاده‬‫ سـ‬maximum
theand
0.12 ‫ـبات‬
0.03‫محاسـ‬
was ‫(براســاس‬
acceleration
added for theand the maximum
inherent uDmax
displacement,
: ‫از‬The
damping). ‫ـ‬T‫میراگ‬
peak ‫ـر‬ = 0.27
damper ‫اوج‬sec‫ـکان‬
and
‫ مـ‬damping
displacement ‫ـر‬u‫تغییـ‬ ratio
.)‫ـد‬‫ــه= شـ‬0.15
‫ اضاف‬were used
،‫ذاتــی‬
D max was calculated from
‫بــرای میرایــی‬
(based on simplified calculations where the damping ratio was calculated as 0.12 and 0.03 was
h
addedufor f ⋅ ⋅ u max
the= inherent
D max (6- 17)
damping). The peak damper displacement u D max was calculated from )9-17(
H
h
u D umax
where max= is
f ⋅the ⋅maximum
u max displacement from Figure 6-4 and f is given by (2-11). The (6-peak
17)
H
damper force FD max was calculated using
‫بدســت‬
where u max is)2-11( ‫ از‬f ‫ و‬9-4
the maximum ‫از شــکل‬from
displacement ‫ماکزیمــم‬
Figure ‫مــکان‬
6-4 and‫تغییــر‬ umaxby‫(آن‬2-11).
f is given ‫کــه در‬The، ‫گردیــد‬
peak ‫محاســبه‬
2 ⋅π
FDforce
damper max = C ⋅ was
FDo max
T
⋅ ucalculated
D max ⋅ CFVusing : ‫ بــا اســتفاده از‬FDmax ‫نیــروی اوج میراگــر‬
(6- 18) .‫مــی آیــد‬

The Fquantity ( 2 ⋅ π2 ⋅/πT ⋅)u⋅uDDmax

D max = C o
in (6-18) is the damper pseudo-velocity, and CFV is a correction
max⋅ CFV (6- 18) )9-18(
T
factor so that the product of CFV and the pseudo- velocity is a good approximation to the peak
The quantity
damper ( 2 ⋅ π /Values
velocity. T ) ⋅u D max
of in (6-18)
CFV haveis been
the damper pseudo-velocity,
presented in Ramirez etandal.CFV is a correction
(2001). They are
factor
‫ـب‬so‫ضریـ‬
dependentthat the
on‫ـک‬ ‫یـ‬product
CFV
period of‫ــر‬CFV
‫میراگ‬and
and‫و‬damping the‫ـ‬For
ratio.
‫ـرعت‬ ‫س‬pseudo-
period
‫ـبه‬ velocity issec
of 0.27‫در‬
‫) شـ‬9-18( a good approximation
and damping ratio of
‫ـت‬toabout
the .‫ـد‬
‫کمیـ‬ peak
0.15,
‫گردیـ‬‫محاســبه‬
damper velocity. Values of CFV have been presented in Ramirez et al. (2001).
CFV is equal to 0.70. It can be seen in Table 6-1 that the predicted response is in good They are
‫ و شــبه ســرعت یــک تخمیــن خــوب بــرای‬CFV ‫ بــه نحــوی کــه حاصلضــرب‬، ‫تصحیــح اســت‬
dependent
agreementon period
with and damping ratio.
the experimentally For peak
obtained period of 0.27 sec and damping ratio of about 0.15,
response.
‫ـا‬
‫ـ‬ ‫آنه‬ .)2001( ‫ـت‬ ‫ـ‬ ‫اس‬ ‫ـده‬
‫ـ‬ ‫ش‬ ‫ـه‬
‫ـ‬ ‫ارائ‬ ‫ـران‬
‫ـ‬ ‫دیگ‬ ‫و‬ Ramirez ‫ در‬CFV ‫ مقادیــر‬.‫ســرعت اوج میراگــر اســت‬
CFV is equal to 0.70. It can be seen in Table 6-1 that the predicted response is in good
‫حــدود‬with
agreement ‫میرایــی‬ ‫ثانیــه و نســبت‬obtained
the experimentally 0.27 ‫ـود‬ ‫پریـ‬response.
peak ‫ بــرای‬.‫وابســته بــه پریــود و نســبت میرایــی مــی باشــند‬
‫ مشــاهده مــی گــردد کــه پاســخ پیــش بینــی شــده‬9-1 ‫ در جــدول‬.‫ اســت‬0.75 ‫ برابــر بــا‬CFV ،0.15
.‫توافــق خوبــی بــا پاســخ آزمایشــگاهی اوج بدســت آمــده دارد‬

90

90
‫‪167‬‬ ‫میراگرهای جک قیچی‬

‫میرایی‬
‫شتاب ماکزیمم(‪)g‬‬

‫پریود(ثانیه)‬
‫تغییر مکان ماکزیمم(‪)mm‬‬

‫پریود(ثانیه)‬
‫شــکل‪ 9-4‬طیــف پاســخ بــرای ‪100( El Centro SooE‬درصــد) در نســبت هــای میرایــی‬
‫‪.05,.1,.15‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪168‬‬

‫جــدول‪ 9-1‬پاســخ اوج ســازه آزمایــش شــده محاســبه شــده باتحلیــل ســاده شــده و مقایســه‬
‫بــا نتایــج آزمایشــات شــبیه ســاز زلزلــه(ورودی‪ 100‬درصــد ‪)El Centro‬‬

‫کمیت پاسخ اوج‬ ‫تحلیلی‬ ‫آزمایشگاهی‬

‫تغییر مکان جانبی نسبی(‪)mm‬‬
‫شتاب مفصل (‪)g‬‬
‫تغییر مکان اوج میراگر (‪)mm‬‬
‫نیروی اوج میراگر (‪)kn‬‬

‫آزمایش‪ELRSBD100‬‬ ‫پاسخ قاب شرقی‪،‬‬

Tsopelas,2 Associate Member, ASCE,
Student Member, ASCE

ployed in the United States to provide en-

169 ‫بادبندی‬utilized
onstruction. The hardware ‫میراگرهای زانویی‬
includes
d mostly, so far, fluid viscous devices. This
figurations. This paper presents three new
magnify the effect of damping devices so
al drift. Shake table testing of a large scale
y of these configurations. The experimental)Toggle Bracing Damper( ‫ میراگرهای زانویی بادبندی‬-10
ite the use of small size damping devices,
tested stiff structure is observed. Moreover,
dictions based on either simplified methods
are briefly described.

be suitable for implementation of energy dissipation

‫ وجــود خــود عضــو میراگــر از طرفــی‬، ‫اشــکال متفاوتــی از میراگرهــای ویسکواالســتیک وجــود دارنــد‬
aper describes three novel configurations of energy
n devices which‫ـوان‬
are‫تـ‬based
‫ــع مــی‬on
‫ واق‬the toggle
‫در‬.‫ـند‬ mechanism
‫ـی باشـ‬‫و پیکربنــدی اســکلت میراگــر بــه قــاب ســازه ای از طــرف دیگــر مهــم مـ‬
h result in device displacements that are larger than
8 ‫بادبنــد‬of، ‫ـی‬
ural drift. The amount ‫بادبندهــای زانویـ‬
magnification ‫ چــون‬on
depends ‫یــک پیســتون مایــع ویســکوز را بــا پیکربنــدی هــای متفاوتــی‬
etry of the toggle braces and can be significant; how-
ctical values are ‫ـی‬
in‫قراردهـ‬ ‫ـاب و‬
the range of‫انتخـ‬ ‫مهمــی در‬
2.0–5.0. As ‫ـار‬
a ‫ـ‬result
‫از ایــن میــان ابعــاد دهانــه خــود معی‬.‫و بادبنــد قطــری بــه کار بــرد‬
ergy dissipation ‫زانویــی‬
device ‫میراگرهــای‬
displacement magnification,
‫ ســال اخیــر سیســتم مهاربنــدی ویســکوز‬15 ‫در‬.‫سیســتم میراگــر مــی باشــد‬
ed device force is reduced by the same amount, lead-
ghly effective systems that‫ـی‬
‫رســیده و‬ are
‫نوینـ‬eminently
‫ـر سیســتم‬suitable for
‫ـتم بــه نظـ‬‫ایــن سیسـ‬.‫بادبنــدی در پــروژه هایــی بــه کار گرفتــه شــده اند‬
tural systems.
per describes the‫ـت‬ ‫ـل توجــه در آنهــا آن اسـ‬
toggle-brace-damper ‫نکته قابـ‬.‫ـت‬
concept, ‫متاســفانه مطالــب زیــادی در ارتبــاط بــا آنهــا نوشــته نشــده اسـ‬
pre-
eoretical treatment of its behavior, and gives experi-
sults that confirm‫ــه‬the
‫ــی ب‬validity
‫ـزرگ نمای‬of ‫ـب بـ‬
the‫ضریـ‬ ‫ یــک‬and
concept ‫خــود‬the‫کــه ایــن میراگرهــا بــا توجــه بــا هندســه و پیکربنــدی خــاص‬
d theory. The experimental study includes shake table .‫ برابــر مــی گیرنــد‬5 ‫ تــا‬2 ‫انــدازه بیــن‬
a half-length scale model equipped with linear fluid
ampers.
‫معرفی سیستم‬
UCTION TO TOGGLE-BRACE THEORY
‫تغییــر مــکان عرضــی بیــن طبقــه ای مربــوط هــب ه طبقــه ای کــه دســتگاه در آن وصــل شــده اســت‬
er the diagonal and chevron brace configurations, in
e displacement of the energy dissipation devices is .‫را بــه صــورت یــر در نظــر مــی گیریــم‬
ual to (case of chevron brace) or less than (case of
brace) the drift of the story at which the devices are
That is ‫ تغییرمکان عرضی بین‬u ، ‫میراگر‬ ‫ تغییرمکان نسبی میراگر در راستای محور‬uD ‫که در آن‬
uD = f  u (1)
)10-1(
= device (or damper) relative displacement along the
e damper; u = interstory drift; and f = magnification
8 ‫بادبنــد‬
or the chevron brace ‫ (یــا همــان‬Chevron
configuration, ‫برای پیکربنــدی بادبــد‬.‫ ضریــب بزرگنمایــی مــی باشــد‬f ‫طبقــه ای و‬
f = 1.0, whereas
iagonal configuration, f = cos where = angle
‫ زاویــه شــیب میراگــر‬θ ‫باشــد کــه در آن‬
,  of ‫ مــی‬f = cos θ ‫ بــرای پیکربنــدی قطــری‬، 1 ‫ برابــر‬f )‫ایرانــی‬
n of the damper. Similarly, the force along the axis
mper, FD, is related
‫افقــی‬to‫ــه‬the
‫ مولف‬horizontal ‫ بــوده کــه‬FD of
‫ مربــوط بــه‬component ‫ نیــروی در راســتای محــور میراگــر‬، ‫به طــور مشــابه‬.‫مــی باشــد‬
exerted by the damper on the frame
.‫) بــوده کــه توســط میراگــر بــه قــاب اعمــال مــی گــردد‬F( ‫نیــرو‬
F = f  FD (2)

ustrates the diagonal and chevron brace configurations

orce F and interstory drift u for a single-story struc-
nsider that this single-story structure has effective
and a fundamental period (for elastic conditions) T,
t is fitted with a fluid linear viscous damper for which

FD = Co  u̇D (3)

= damping coefficient; and u̇D = relative velocity

the ends of the damper along the axis of the damper.
ping ratio is
OF STRUCTURAL ENGINEERING / FEBRUARY 2001 / 105
 uighly effective
D = device (or systems
damper)that are eminently
relative displacement suitable
alongfor the
provide a damping ratio of 3.2% of critical in the diagonal interstory drift is small, such as in seis
uctural systems.
the damper; u = interstory drift; andconfiguration
f = magnification
of Fig. 1. structural systems (e.g., reinforced con
paper describes
For the chevronthebrace
toggle-brace-damper
configuration, Eq. f = concept,
1.0,also
(4) pre-
whereas
demonstrates that configurations with a mag- braced dual systems) or in wind appli
theoretical treatment of its nification factor larger than unity are very effective in en- cations of small drift, fluid viscous d
diagonal configuration, f =behavior, and gives
cos , where  = experi-
angle of
hancing the damping ratio with a reduced requirement for detailing that increases their size and,
results that confirm the validity of
tion of the damper. Similarly, the force the concept
damper along and
force.the the
Theaxis
development, analysis, and testing of three Moreover, when drifts are small, the r
ed theory.FThe
damper, D, isexperimental
related to thestudy includes
horizontal shake tableof
component
such configurations is the subject of this paper. Illustrated
‫ برابر زلزله‬in are large,
‫میراگرهای غیر فعال در‬ leading
‫طراحی‬ 170 to further increase i
of Fig. 2, these configurations utilize shallow trusses to magnify dissipation system. Therefore, the utili
F, aexerted
half-length
by thescale model
damper onequipped
the frame with linear fluid
the effect of the structural drift on the damper displacement with a large magnification factor, such
dampers. and also to magnify the small damper force and deliver it to damper systems, may lead to cost sav
F = f  FD the structural frame.(2)
Expressions for the magnification factor The potential for cost savings and
under conditions of small rotations, and some typical values, )10-2(
tending the application of energy diss
DUCTION
illustrates theTOdiagonal
TOGGLE-BRACE THEORY
and chevron brace are given in Fig. 2. It is of interest to note in this figure that,
configurations structures or structures with small dri
if the same damper that provided the damping ratio of 5% in which selected results are reported h
eider
force F and interstory drift u for a single-story
the diagonal and chevron brace configurations, struc-
in hensive account of the work on the
Consider that this single-story structure
he displacement of the energy dissipation devices is has effective systems (Fig. 2) may be found in the
W and
qual a fundamental
to (case of chevronperiod (fororelastic
brace) less than (case ofT,
conditions) et al. (1997). Since then, the Yerba Bu
cisco has been designed with a rever
at
l brace) the drift of the story at which the deviceswhich
it is fitted with a fluid linear viscous damper for are system (Fig. 2). This necessitated som
also reported herein.
d. That is FD = Co  u̇D (3)
MAGNIFICATION FACTOR IN TOG
uD = f  u and u̇ = relative velocity
Co = damping coefficient; (1) SYSTEMS
D
en =the ends (or
device of the damper
damper) alongdisplacement
relative the axis of the damper.
along the
The magnification factor, f, is the r
D placement, uD, to the interstory drift,
amping ratio uis = interstory drift; and f = magnification
the damper; are the three toggle systems within a
ForOF
theSTRUCTURAL
chevron brace configuration, f = 1.0, 2001
whereas analysis of their kinematics. On the b
AL ENGINEERING / FEBRUARY / 105
diagonal configuration, f = cos , where  = angle of f
=
uD
=
AB  A
on of the damper. Similarly, the force along the axis u u
damper, FD, is related to the horizontal
FIG. component
1. Illustrationof
of Diagonal and Chevron Brace Configura-
tions, Magnification Factors, and Damping Ratios of Single-
where AB and AB = lengths of segm
, exerted by the damper on the frameStory Structure with Fluid Linear Viscous Devices spectively. It should be noted that th
neglects any deformations in the fram
‫ ضرایب بزرگنمایی و نسبت های میرایی یک سازه یک‬، 8 ‫ اشکال بادبندهای قطری و‬10-1 ‫شکل‬
F = f  FD (2)
‫طبقه با تجهیزات میرایی ویسکوز خطی‬
lustrates the diagonal and chevron brace configurations
force F and interstory drift u for a single-story struc-
‫ مــی باشـ‬T )‫ـتیک‬
onsider that this.‫ـد‬single-story ‫ـرایط االسـ‬
structure has ‫ و پریــود اصلــی (بــرای‬W ‫ســازه یــک طبقــه فــوق دارای وزن موثــر‬
‫ شـ‬effective
W and a fundamental period (for elastic conditions) T,
it is fitted with a fluid linear viscous damper for which : ‫میراگــر ویســکوز خطــی دارای نیــروی ذیــل مــی باشــد‬

FD = Co  u̇D (3)
)10-3(
Co = damping coefficient; and u̇D = relative velocity
n the ends of the ‫ـر‬
damper along
‫ـور میراگـ‬ the‫ـ‬axis
‫ـتای محـ‬ ‫در راس‬of‫ـر‬the damper.
‫میراگـ‬ ‫انتهــای‬ ‫ ســرعت نســبی بیــن دو‬UD ‫ ضریــب میرایــی و‬C0 ‫کــه‬
mping ratio is
L OF STRUCTURAL ENGINEERING / FEBRUARY 2001 / 105
: ‫نســبت میرایــی برابــر اســت بــا‬.‫مــی باشد‬
Co f 2 gT the chevron configuration (Fig. 1) is used in the toggle-brace
 (4) configurations, the damping ratio would have been between
4W )10-4(
30 and 50% of critical.
e significance of the configuration of the energy dissipation Such performance is achieved with the selection of magni-
stem is evident in the‫ـول‬ ‫ـن فرمـ‬
effect of ‫ـ‬the
‫ای‬.‫دهد‬ ‫ مــی‬FIG.
‫نشــان‬2.factor
magnification 1Illustration
‫ـکل‬on‫ــد شـ‬fication
‫همانن‬ ‫را‬factor
‫مختلــف‬ ‫ــی‬in‫بزرگنمای‬
values
of Toggle-Brace-Damper the ‫ــب‬of
range
Configurations,‫ضری‬2.5–3.0.
‫اهمیــت‬That
‫ـوق‬is,
‫ـه فـ‬ ‫معادلـ‬
the
e damping ratio. A damper selected to provide a damping
Magnification Factors, and Damping Ratios of Single-Story
displacement of the damper is 2.5–3.0 times the interstory
io of 5% of critical ‫ـای‬ ‫ هـ‬chevron
‫ نســبت‬brace
‫ در‬، 1configuration
‫از‬Structure
‫بزرگتــر‬with ‫بزرگنمایــی‬drift‫ـب‬ ‫ضریـ‬This‫بــا‬itself
‫هایــی‬ ‫پیکربنــدی‬ ‫دارد کــه‬ ‫ــاره‬when
‫ـن اش‬ ‫ـ‬the
‫همچنی‬
Fluid Linear Viscous Devices FIG. 3. Analysis of Toggle B
in the will [(1)]. represents a desirable feature
.‫ـادی دارنــد‬interstory
‫ـی اثــر زیـ‬ ‫میرایـ‬ ‫ــروی‬such
106 / JOURNAL OF STRUCTURAL ENGINEERING / FEBRUARY 2001
ovide a damping ratio of 3.2% of critical in the diagonal drift is small, ‫ــه نی‬as‫ـاز ب‬
in‫ـ‬seismic
‫کاهــش نی‬ ‫همــراه بــا‬
applications ‫میرایــی‬
in stiff
nfiguration of Fig. 1. structural systems (e.g., reinforced concrete shear wall or steel-
Eq. (4) also demonstrates that configurations with a mag- braced dual systems) or in wind applications. For such appli-
fication factor larger‫ـازه‬ ‫ای سـ‬
than ‫طبقــه‬
unity ‫ـکان بیــن‬
are very ‫تغییرمـ‬
effective in ‫ـر‬‫بزرگنمایــی اثـ‬
en- cations of‫ـور‬small
‫ـه منظـ‬drift,
‫ بـ‬، ‫ـی‬ ‫خرپایـ‬
fluid ‫ــکال‬dampers
viscous ‫انــواع اش‬require
‫بعــدی‬special
‫در شــکل‬
ncing the damping ratio with a reduced requirement for detailing that increases
.‫فرماییــد‬ ‫مــی‬their size and,
‫مالحضــه‬ ‫ را‬accordingly,
‫ـکان میراگــر‬their cost.
‫تغییرمـ‬ ‫را بــر‬
mper force. The development, analysis, and testing of three Moreover, when drifts are small, the required damping forces
ch configurations is the subject of this paper. Illustrated in are large, leading to further increase in the cost of the energy
g. 2, these configurations utilize shallow trusses to magnify dissipation system. Therefore, the utilization of configurations
e effect of the structural drift on the damper displacement with a large magnification factor, such as in the toggle-brace-
d also to magnify the small damper force and deliver it to damper systems, may lead to cost savings.
e structural frame. Expressions for the magnification factor The potential for cost savings and the possibility for ex-
der conditions of small rotations, and some typical values, tending the application of energy dissipation systems to stiff
e given in Fig. 2. It is of interest to note in this figure that, structures or structures with small drifts motivated a study of
the same damper that provided the damping ratio of 5% in which selected results are reported herein. A more compre-
hensive account of the work on the upper and lower toggle
systems (Fig. 2) may be found in the report of Constantinou
et al. (1997). Since then, the Yerba Buena tower in San Fran-
cisco has been designed with a reverse toggle-brace-damper
system (Fig. 2). This necessitated some further work, which is
also reported herein.
 ‫‪The magnification factor, f, is the ratio of t‬‬
‫‪placement, uD, to the interstory drift, u. Illus‬‬
‫‪are the three toggle systems within a one-stor‬‬
‫‪analysis of their kinematics. On the basis of th‬‬
‫‪uD AB  AB‬‬
‫‪f‬‬
‫=‬ ‫=‬
‫‪u‬‬ ‫‪u‬‬
‫‪171‬‬ ‫میراگرهای زانویی بادبندی‬
‫‪FIG. 1. Illustration of Diagonal and Chevron Brace Configura-‬‬ ‫‪where AB and AB = lengths of segments AB‬‬
‫‪tions, Magnification Factors, and Damping Ratios of Single-‬‬
‫‪Story Structure with Fluid Linear Viscous Devices‬‬ ‫‪spectively. It should be noted that the illustr‬‬
‫‪neglects any deformations in the frame (only‬‬

‫‪FIG. 2. Illustration of Toggle-Brace-Damper Configurations,‬‬

‫‪Magnification Factors, and Damping Ratios of Single-Story‬‬
‫‪ 10-2‬نمای انواع پیکربندی میراگر زانویی بادبندی ‪ ،‬ضرایب بزرگنمایی و نسبت های‬
‫‪Structure with Fluid Linear Viscous Devices‬‬ ‫شکل ‪FIG.‬‬
‫‪3. Analysis of Toggle Brace Mov‬‬

‫‪106 / JOURNAL OF STRUCTURAL ENGINEERING / FEBRUARY 2001‬‬

‫میرایی سازه ‪ 1‬طبقه با تجهیزات میراگر ویسکوز خطی‬

‫نکتــه جالــب توجــه آن اســت کــه میراگــر نصــب شــده در بادبنــد ‪ Chevron‬نســبت میرایــی ‪ 5%‬را‬
‫تولیــد نمــوده ‪ ،‬ولــی همــان میراگــر در پیکربنــدی میراگــر زانویــی بادبنــد نســبت میرایــی بحرانــی‬
‫‪ 30‬تــا ‪ 50%‬را تولیــد مــی نماید‪.‬ایــن امــر توســط ضریــب بزرگنمایــی در حــدود ‪ 2.5‬تــا ‪ 3‬بــه وجــود‬
‫مــی آیــد ‪ ،‬بدیــن معنــا کــه کــه تغییــر مــکان میراگــر ‪ 2.5‬تــا ‪ 3‬برابــر تغییرمــکان نســبی بیــن طبقاتــی‬
‫شــده اســت‪.‬بنابراین حتــی در مواقعــی کــه تغییرمــکان بیــن طبقــه ای کــم اســت (در ســازه هــای‬
‫ســخت ماننــد ســازه بتنــی بــا دیــوار برشــی یــا سیســتم بادبنــد دوگانــه فــوالدی) و یــا تحــت شــرایط‬
‫تحریــک بــاد بــر ســازه هــا ‪ ،‬مــی تــوان از ایــن سیســتم اســتفاده نمــود‪.‬در ایــن چنیــن شــرایطی‬
‫کــه تغییرمــکان بیــن طبقاتــی کوچــک اســت ‪ ،‬میراگرهــای ویســکوز نیازمنــد دیتیــل هــای خاصــی‬
‫بــوده کــه ابعــاد میراگــر را بــزرگ کــرده و بــه طبــع آن هزینــه نیــز افزایــش خواهــد یافت‪.‬همچنیــن‬
‫‪ ،‬زمانیکــه تغییرمــکان هــای نســبی بیــن طبقــات کوچــک هســتند ‪ ،‬نیــروی میرایــی الزمــه بــزرگ‬
‫شــده و بــه طــور کل هزینــه هــای سیســتم اتــاف انــرژی را افزایــش میدهد‪.‬اســتفاده از ایــن سیســتم‬
‫بواســطه ضریــب بزرگنمایــی بــاال ‪ ،‬منجــر بــه صرفــه جویــی مــی گــردد‪.‬‬

‫ضریب بزرگنمایی در سیستم های میراگرهای زانویی بادبندی‬

‫ضریــب بزرگنمایــی (‪ ، )f‬نســبت تغییرمــکان میراگــر (‪ )uD‬بــه تغییرمــکان نســبی بیــن طبقــات (‪)u‬‬
‫بــوده کــه در شــکل ‪ 10-3‬مشــخص شــده اســت‪.‬‬
 placement, uD, to the interstory drift, u. Illustrated in Fig. 3
are the three toggle systems within a one-story frame and an
e chevron configuration (Fig. 1)analysis
is usedof in thekinematics.
their toggle-brace
On the basis of this figure
nfigurations, the damping ratio would have been between
uD AB  AB
and 50% of critical. =f = (5)
u u
Such performance is achieved with the selection of magni-
nd Chevron Brace Configura-
dation factor
Damping values
Ratios in the range
of Single- of AB
where 2.5–3.0.
and AB That is, theof segments AB and AB,
= lengths ‫ طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر‬172
‫زلزله‬re-
splacement spectively.times
of the damper is 2.5–3.0
Viscous Devices It should be noted that the illustration in Fig. 3
the interstory
neglects any deformations in the frame (only the rigid body
ft [(1)]. This itself represents a desirable feature when the
erstory drift is small, such as in seismic applications in stiff
uctural systems (e.g., reinforced concrete shear wall or steel-
aced dual systems) or in wind applications. For such appli-
tions of small drift, fluid viscous dampers require special
tailing that increases their size and, accordingly, their cost.
oreover, when drifts are small, the required damping forces
e large, leading to further increase in the cost of the energy
ssipation system. Therefore, the utilization of configurations
th a large magnification factor, such as in the toggle-brace-
mper systems, may lead to cost savings.
The potential for cost savings and the possibility for ex-
nding the application of energy dissipation systems to stiff
uctures or structures with small drifts motivated a study of
hich selected results are reported herein. A more compre-
nsive account of the work on the upper and lower toggle
stems (Fig. 2) may be found in the report of Constantinou
al. (1997). Since then, the Yerba Buena tower in San Fran-
co has been designed with a reverse toggle-brace-damper
stem (Fig. 2). This necessitated some further work, which is
o reported herein.
race-Damper Configurations,
mping Ratios of Single-Story
us Devices motion is considered) andFIG.
any 3.reduction
Analysis in heightBrace
of Toggle due Movement
to the • For the lower toggle system
AGNIFICATION FACTOR
rotation of the IN TOGGLE-BRACE
columns. The contribution of the latter is insig-
YSTEMS
NGINEERING / FEBRUARY 2001 sin 2
nificant for typical values of the interstory drift ratio. However,
‫ تحلیل حرکت میراگر بادبند زانویی‬10– 3=
‫شکل‬ f
the deformations cos(1  2)
The magnification factor, f, isofthetheratio
frame ofmay
the have
damper somedis-noticeable effect
acement, uD, on to the
the magnification
interstory drift, factor in the upper
u. Illustrated in and
Fig.lower
3 toggle con- • For the reverse toggle system
figurations.
e the three toggle systems For example,
within consider
a one-story the upper
frame and antoggle configu- : ‫بر اساس شکل فوق داریم‬
  cos 1
alysis of theirration in a frame
kinematics. Onwith pinned
the basis ofsupports,
this figure a rigid beam-to-column f=  cos
connection on the right, and a simple beam-to-column con- cos(1  2)
nection uDtheAB
on left. OnAB lateral deformation towards the right, )10-5(
=f = (5) Eqs. (11)–(13) reveal that the magnifica
as shown uin Fig. 3, uthe point of attachment B moves upwards, very large values as the sum of angles 1
which causes reduction in the damper displacement and in the 90. The 90 configuration is, of course, use
here AB and magnification
AB = lengthsfactor.of segments AB andoccurs
The opposite AB, re-
when the simple
ectively. It should be noted connection gles form a straight member that acts as a
beam-to-column
‫تاثیراتــی‬
glects any deformations
‫ـاب‬
in
‫ ق‬that
‫ـ‬the ‫ــا‬the
‫در‬frame illustration
‫ـکل ه‬ is placed
‫تغییرشـ‬
(only
in
on ‫ـ‬Fig.
‫البته‬.‫ـند‬
the rigid
the
‫باش‬
body
3 side and the
‫ـی‬‫ مـ‬A'B' ‫ و‬AB ‫قطعــات‬cance
right ‫ براب‬A'B'‫و‬
‫ طــول‬is‫ــر‬the AB of
sensitivity ‫کــه‬the magnification
rigid connection on the left. The resulting downward move- in the geometry. This is best presented in p
ment‫زانویــی‬
of point ‫میراگرهــای‬
B causes ‫در‬ an )Magnification Factor( ‫بزرگنمایــی‬
increase of the magnification factor. ‫ضریــب‬ ‫قابــل توجهــی نیــز بــر‬
fication factor, as shown in Fig. 4, for the
However, regardless of the structural system configuration, the toggle systems.
‫تغییرمــکان میراگــر را‬
magnification ‫مــی تــوان‬due‫سیســتم‬
factor is reduced ‫اســاس ســینماتیک‬
to displacements caused‫بر‬.‫داشــت‬ ‫خواهــد‬ ، ‫پائنــی‬Practical
‫باالیــی و‬configurations ar
small changes in the geometry do not caus
by the forces in the damper and the toggle braces. the magnification .‫آورد‬factor.
‫بدســت‬Such consideration
The displacement of the damper can be established on the values of the magnification factor in the ra
basis of the kinematics of the system and the aforementioned For example, two such configurations are i
constraints as follows: : )Upper Toggle System( ‫باالیی‬respectively,
They, ‫سیستم زانویی‬ ‫برای‬magnification fac
have
(tested upper toggle configuration) and 2.5
• For the upper toggle system Yerba Buena Tower )10-6(
in San Francisco).

uD =   h
cos 1
 1  tan 1   h  tan 1  u 
1
cos 1
The writers were able to configure togg
laboratory with an accuracy of 0.1. Howe
changes in the geometry of toggles by as

  movement in the joints and supports of th

2 1/2

 1  cos(1  )  (h  1  sin(1  ))2 distortion, and inelastic action during testin

(6) it is appropriate to consider changes in th
• For the lower toggle system 0.3 when assessing the sensitivity of tog

   FORCES IN TOGGLE-BRACE SYSTEM

1/2
1 2  cos(1  )
uD = 1  1   tan 1
cos21 cos 1 The determination of forces in the togg
(7) needed for the assessment of the safety of
where angle  is determined from the following equation of
length preservation:
 22 = h2   21  (  u)2  2  h  1  sin(1  )
 constraints as
as follows:
 
The displacement
constraints follows: of the damper can be established on the
h of the kinematics of the system andthe
basis aforementioned The writersThey, were respectively,
values
They, of thetomagnification
respectively,
able have
configure magnification
have toggle
magnification in thefac
factorsystems ra
fac
in
uD =    1  tan 1  h  tan  1  u 
1
laboratory (tested
withFor
(tested
an upper
example,
upper
accuracy toggle
two
toggle
of 0.1.configuration)
such configurations
configuration)
However, and
theyandare2.5
2.5
obse id
cos• For
constraints
• For the upper
theasupper toggle
follows: system
toggle system cos 1 Yerba Buena
They,
Yerba Buena ofTower
respectively,
Tower in
in San
have Francisco).
Sanmagnification
much 0.2 fac
Francisco).
1
changes in the geometry toggles by as du

  
2 hh 1/2 movement
1 theThe
in (tested
The writers
upper
writers
joints were
were able
and toggle
supports ableofto configure
configuration)
tothe modeland
configure togg
2.5
togg
(slipp
• uFor
D = the
 upper toggle
 system
1 tan 1  2h tan 1  u  11 laboratory
Yerba Buena with an
Tower accuracy
in San of 0.1.
Francisco). Howev
 1  cos(1 u D =) cos (h  tan
sin( 11  h tan 11  u  cos distortion, and laboratory
inelastic with
action an accuracy
during of
testing). 0.1.
It Howe
appears
 
D     11  )) 
173 ‫بادبندی‬cos ‫زانویی‬
111‫میراگرهای‬
1 1
(6)
cos 111 changes
it is1 appropriate The
changes in
in the
writers
to consider geometry
the were
geometry
changes ableinof toggles
tothe
of anglesby
configure
toggles byby as
togg
asa
h
uD = 

 1 22tan 1 
 
h  tan 1  u 1/2 movement
laboratory in
with the joints
an and
accuracy supports
of 0.1. of
Howe the
2 1/2
cos 
1/2
0.3
cos  when movement
assessing the in the joints
sensitivity and
of supports
toggle of
systems. th
the
• For the lower toggle system distortion, andtheinelastic action during testin
 111cos(  (h  111sin(
1 2 1
 cos(111  ))  (h  sin( : )Lower
1  )) 22
11  )) Toggle System(
changes
‫پایینی‬
distortion, in
‫زانویی‬
and geometry
‫سیستم‬
inelastic ‫برای‬ of toggles
action duringby as
testin

    
(6)
(6) IN it isis appropriate
in theto consider changes
FORCES movement
TOGGLE-BRACE tojoints
SYSTEMS changes in
and supports in the
of the
1/2
1
2
2  cos(1  )
1/2
it appropriate consider th
uD = 1  • For 1 the cos(
1 lower 1 toggle
 ) system  (h  1 tan 
 sin( 1 1 ))
2
0.3 when
distortion,
0.3 when andassessing
inelastic
assessing the
the sensitivity
action duringof
sensitivity of togg
testin
tog
• For the coslower
2
1 togglecos system
1 The(6)determination of forces in the toggle-brace system
it is appropriate to consider )10-7( changes inand th
• ForuD ==the
where angle  isuDdetermined

 lower
1  
11toggle
from
 cos
11
system
the22


2following
22cos(
cos(11  )
cos
1

equation

 )

(7)1/2
1/2
1/2 needed for theFORCES
 tan 1
of 1/2  tan 11
assessment
FORCES
0.3
The
when IN
IN
of

The determination
the safety of the toggles
TOGGLE-BRACE
assessing
TOGGLE-BRACE
of
the
of forces
forces in
SYSTEM
sensitivity
the
of
SYSTEM tog
the toggl
  
D 11
cos 111 cos 1 determination inSYSTEM togg
11
FORCES
needed for IN
the TOGGLE-BRACE
assessment of the safety of
length preservation:
uD = 1  1 
1

2  cos(1  )
 tan 
(7)
(7) needed for the assessment of the safety of tht
where
( angleu) 2isis
cos21
 hdetermined from :)Reverse
cos
) the
1 Toggle System(
1
‫معکوس‬ ‫زانویی‬
The determination ‫سیستم‬ of‫برای‬
forces in the togg
2 = h  1   1  sin(1  the following
following equation of
2 2 2 2
where angle determined from equation(7) of needed for the assessment of the safety of t
length preservation:
 2  (  u)length preservation:
 1  cos( 1  ) (8)
where angle
2222== hh222
 is determined
2122
from the following
(  u)222 2  h  1  sin(1  )
equation of )10-8(
length  11  (  u)  2  h  11 sin(11  )
preservation:
• For the reverse toggle system
22

 222(  u) 1 cos(  ) 2 (8)

 22 
uD = [  2  tan 2h(
=   21 u)

{[ 2 (
sin(cos(
11  u)21112)
 h    sin(1  )
2  )  u] 1
(8)
• For the reverse toggle system
 [h   • For the reverse
2  (  u)2 toggle
2  cos(2  )] } 1 ]
system
1/2  cos(1  ) (9) (8)
uuD == [    tan   {[ 2 sin(2  )  u] 22
2

• For the  22  tantoggle

reverse  22  {[
system 22 sin(22  )  u]
[  2 2
where D
D
)10-9(
 [h
[h 2
  2 cos( 2   )] 2}
2 1/2
]] (9)
22 cos(   }sin( (9)
2 1/2
1/2
 = h   uD(
= tan 22 {[ 2  )  u]
2
2
1
2  2
[
2u) 22h cos(
22 )]
2 2 )
where
 2  (  u)where
 2  [h 2  cos(2  )] } ] (9)
2 1/2
sin(
 2 ) (10)
122== hh22
2 2
 2
22  (  u) 22  2h  2  cos(2  )
2
  22  (  u)  2h  22 cos(22  ) : ‫که در آن‬
where
11
2

the above equations, positive drift u and rotation  are as

 222( the u) positive
2 sin(  ) (10)
own in Fig. 3. Moreover,
 21 = h (   22 u)
 ( 22  u)2sign
sin( 22 2h )holds for drift
 2  cos( 2  ) (10)
wards the right (positive u and ), whereas the negative )10-9(
gns hold forIn In the above
thetowards
drift above
 2  (equations,
 u)left.
equations,
the positive
 2  sin(
positive
2  ) drift uu and
drift and rotation
rotation  are as
are(10)
as
shown
Eqs. (6)–(10)shown
reveal in
in Fig.
aFig. 3.
3. Moreover,
complex Moreover,
nonlinear the positive
therelation
positive sign
sign holds
between holds for for drift
drift
towards
In the the
above
towards the uright right
equations,(positive u
positive and
u and andrift), u whereas
and the
rotation negative
are as
D and(positive whereas
and the negative
e damper displacement drift u. While ),exact 
signs
shown hold for
in Fig. drift towards
3.‫ـده‬Moreover, the left.
signs
xplicit solution of
Eqs.
hold
these
‫روابط‬.‫ـت‬ for
(6)–(10) ‫اس‬drift
‫ـ‬equations ‫شـ‬towards
reveal ‫ــه‬has
a‫گرفت‬ ‫ـر‬the
the
been
complex
positive
‫نظـ‬left.
derived
‫در‬ sign
‫(راســت‬Con-
nonlinear ‫ـمت‬holds
‫ بــه سـ‬for
‫ــت‬drift
‫ حرک‬، ‫در معــادالت فــوق جهــات مثبــت‬
towards the
Eqs. (6)–(10)
antinou et al. 1997), right
the solution (positive
revealisa too u
complex and
complex nonlinear be relation
), towhereas of the between
relation negative
between
actical use. the
signs
the damper
‫ و‬hold
‫طراحــی‬
damper displacement
for drift
‫مباحــث‬
displacement towards uudesign
‫جهــت‬ D theand drift
left.
)1997( u.
u. While
sys- an
Constantinou an exact and
‫بنابرایــن‬
and ، ‫فــوق روابــط پیچیــده ای هســتند‬
Rather, because practical DD and drift
of toggle While exact
ms results inexplicit
explicit
small solution
solution of
Eqs. (6)–(10)
rotations of these
revealthese
(angle a),equations
complex has
simplenonlinear
equations has been derived
beenrelation
expressions derived (Con-
between
(Con-
stantinou
the damper
stantinou
r the magnification et al. 1997),
et displacement
factor al.can 1997), the
be obtainedtheusolution
and
Dsolution
isis too
drift
by retaining u. complex
tooWhile
complex
only to
to be
an exact :‫ـد‬
of‫ روابــط زیــر را ارائــه دادنـ‬، ‫اجرایــی‬
of
beand
near terms inpractical
explicit
practical use.
 and usolution
use. Rather,
Rather,
in (6)–(10). of thesebecause
Theequations
because resultpractical
is: hasdesign
practical been of
design of toggle
derived sys-
toggle(Con-
sys-
tems
tems results
stantinou
results et inin small
al. 1997),rotations
small the solution
rotations (angle
(angleis), toosimple
complex
simple expressions
to be of
expressions
for the
practical magnification
use. Rather, factor
because can be
practical
),
obtained designby retaining
of toggle only
sys-
‫برای سیستم زانویی باالیی‬
for the magnification
• For the upper toggle system factor can be obtained by retaining only
linear terms
tems results
linear terms in in 
in smalland u in
and rotations (6)–(10).
u in (6)–(10). The
(angleThe result
simple
),result is:
is: expressions
for the magnification sin 2 factor can be obtained by retaining only )10-11(
•• For f the
= upper toggle  sin 1 (11) FIG. 4. Dependency of Magnification Factor on Toggle Ge
linearFor terms in 
cos(
the upper 1  and2)u insystem
toggle (6)–(10). The result is: etry
system
sin 222 sin 
• For the upper toggle
ff == system  sin
 sin 111 (11)
FIG. 4. Dependency
(11) OF STRUCTURAL
JOURNAL
FIG. 4.
FIG. of Magnification
ENGINEERING / FEBRUARYFacto
4. Dependency
Dependency of2001
of Magnification
Magnification Facto
Facto
cos(
cos(111 22)2) etry
etry
etry
sin 2 ‫پایینی‬ ‫زانویی‬ ‫سیستم‬ ‫برای‬
f=  sin 1 (11) FIG. 4. Dependency of Magnification Facto
JOURNAL OF
cos(1  2) JOURNAL
JOURNAL
etry OFSTRUCTURAL
OF STRUCTURALENGINEERING
STRUCTURAL ENGINEERING///FE
ENGINEERING FE
FE
)10-12(
JOURNAL OF STRUCTURAL ENGINEERING / FE
For the lower toggle system
sin 2
f (12)
cos(1  2)
For the reverse toggle system
  cos 1
f=  cos 2 (13)
cos(1  2)
s. (11)–(13) reveal that the magnification factor attains
large values as the sum of angles 1 and 2 approaches
The 90 configuration is, of course, useless, since the tog-
form a straight member that acts as a brace. Of signifi-
is the sensitivity of the magnification factor on changes
e geometry. This is best presented in plots of the magni-
on factor, as shown in Fig. 4, for the upper and reverse
e systems. Practical configurations are those for which
 te occurs when the simple gles form a straight member that acts as a brace. Of signifi-
ced on the right side and the cance is the sensitivity of the magnification factor on changes
resulting downward move- in the geometry. This is best presented in plots of the magni-
e of the magnification factor. fication factor, as shown in Fig. 4, for the upper and reverse
ral• system
For theconfiguration,
lower togglethesystemtoggle systems. Practical configurations are those for which
ue to displacements caused small in‫ طراحی میراگرهای غیر فعال‬174
sin 2 changes in the geometry do not cause large changes ‫در برابر زلزله‬
he toggle braces. f the magnification factor. Such (12)
considerations limit the practical
er can be established on the cos( 1  2)
values of the magnification factor in the range of about 2–5.
tem and the aforementioned
• For the reverse toggle system For example, two such configurations are identified in‫معکوس‬ Fig. 4. ‫برای سیستم زانویی‬
  cos They,
1 respectively, have magnification factor values of 3.2
f= (tested upper
cos 2 toggle configuration) (13) and 2.5 (configuration of )10-13(
cos(1 Yerba 2) Buena Tower in San Francisco).

Eqs. (11)–(13) reveal

h  tan  1  u 
ery large values ascos
The writers were
1 that the magnification
laboratory with
the1 sum of angles 1 and 2 approaches
0. The 90 configuration is, of changes
an
in the geometry
course, useless,
ableattains
factor
accuracy
to configure toggle systems in the

since theoftog-
of 0.1. However, they observed
toggles by as much 0.2 due to

 movement inbrace.
the joints and supports of the model (slippage,
1/2
les form a straight member that acts as a Of signifi-
ance1  sin(
is the ))2 ‫ جمــع‬of
1 sensitivity
‫کــه‬the‫ــی‬magnification
‫زمان‬ ، ‫ـی فــوق‬
distortion, ‫ـ‬factor
and ‫بزرگنمای‬ on‫ـب‬
inelastic ‫ـه ضرایـ‬
action
changes ‫دارد کـ‬testing).
during ‫داللــت‬It‫ـت‬ ‫ـن واقعیـ‬
appears ‫معــادالت فــوق بــرا ایـ‬
that
(6) it is appropriate to consider changes in the angles by about
n the geometry. This ‫درجــه‬is 90 best‫ــه‬presented
‫ـه اگــر زاوی‬ in
‫ـا کـ‬plots
‫از آنج‬of ،the
‫ـ‬assessing magni- ‫ بســیار بــزرگ مــی‬، ‫ درجــه برســد‬90 ‫ بــه‬θ1+θ2
‫البتــه‬.‫گردند‬
cation factor, as shown in Fig.0.3 4, forwhen the upper andthe sensitivity of toggle systems.
reverse

 
oggle systems.1/2 Practical
‫ درجــه‬90configurations
‫پیکربنــدی‬ ، ‫ـد‬ ‫ـ‬ are those
‫گردن‬ ‫ـی‬‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـد‬‫ـ‬for which
‫مهاربن‬ ‫ ماننــد‬SYSTEMS
‫ میراگــر زانویــی تبدیــل بــه اعضــاء صافــی‬، ‫شــود‬
 cos(changes
1  )
FORCES IN TOGGLE-BRACE
mall inthe geometry do not cause large changes in
cos 1
he magnification ‫در‬tan‫امــر‬1 Such
factor. ‫و ایــن‬considerations
‫ــوده‬The
‫موثــر ب‬ ‫ــی‬limit
‫بزرگنمای‬
determination theof‫ـب‬ ‫ـ‬forces
‫ــر ضری‬in‫ـر ب‬
practical ‫میراگـ‬
the ‫ــه قــاب و‬system
toggle-brace ‫تغییر هندس‬.‫ـت‬ is ‫بــی مصــرف اسـ‬
alues of the magnification (7) factor needed
in theforrangethe assessment
of about 2–5. of the safety of the toggles and for
or example, two such configurations are identified in Fig. 4.
.‫شــکل زیــر نشــان داده شــده اســت‬
om the following equation of
hey, respectively, have magnification factor values of 3.2
ested upper toggle configuration) and 2.5 (configuration of
Yerba
h  1 Buena
sin(1 Tower
) in San Francisco).
The writers were able to configure toggle systems in the
aboratory with an accuracy
) (8) of 0.1. However, they observed
mhanges in the geometry of toggles by as much 0.2 due to
movement in the joints and supports of the model (slippage,
sin(2  )
istortion, and u]2
 inelastic action during testing). It appears that
is appropriate to consider changes in the angles by about
} ] when assessing the
1/2
0.3 (9)sensitivity of toggle systems.

ORCES IN TOGGLE-BRACE SYSTEMS

h  2  cos(2  )
The determination of forces in the toggle-brace system is
eeded
) for the assessment
(10)of the safety of the toggles and for

drift u and rotation  are as

positive sign holds for drift
d ), whereas the negative
ft.
x nonlinear relation between
drift u. While an exact and
ns has been derived (Con-
on is too complex to be of
actical design of toggle sys-
ngle ), simple expressions
e obtained by retaining only
0). The result is:

 sin 1 (11) FIG. 4. Dependency of Magnification Factor on Toggle Geom-

2) ‫زانویی‬
etry ‫ وابستگی ضریب بزرگنمایی به هندسه میراگر‬10 – 4 ‫شکل‬
JOURNAL OF STRUCTURAL ENGINEERING / FEBRUARY 2001 / 107
‫ شــاهد تغییــرات بــزرگ در‬، ‫پیکربنــدی عملــی آنــی اســت کــه بــا تغییــرات کوچــک در هندســه‬
‫ در عمــل نمــی توانیــم هــر زاویــه ای را برگزینیــم و انتخابــات‬،‫ بنابرایــن‬.‫ضریــب بزرگنمایــی نباشــیم‬
 175 ‫میراگرهای زانویی بادبندی‬

ablishing the relation between the force in the damper and

.‫ مــی گردانــد‬5 ‫ تــا‬2 ‫ بزرگنمایــی را بیــن‬DAMPING
e horizontal component of force that acts on the structure.
‫عملــی ضریــب‬ RATIO
‫مقــدار‬.‫مــا محــدود مــی گردد‬
e latter is expressed by (2), in which f is given by (11)– Consider a building with a damping system consisting
linear viscous
3). Fig. 5 shows a one-story frame with the three toggle ‫ بادبندی – زانویی‬The
dampers.
‫سیستم‬
and calculation of its modal properties, including the damp
system is nonclassically damp
‫نیروهای در‬
stems. It should be noted that the frame is a mechanism so
hing
at the Frelation
force between
represents the force in
the component of the
the damper
inertia forceand that DAMPING ratio, requires
RATIO complex eigenvalue analysis [e.g., see Cons
zontal component ‫خالصه‬
of ‫ـور‬
force ‫ـ‬ ‫ط‬ ‫به‬.‫دارد‬
that acts ‫ـی‬
balanced by forces supplied by the damping system. More- ‫ـ‬ ‫زانوی‬
on the‫ـای‬ ‫ـ‬ ‫بادبنده‬
structure. ‫در‬ ‫ـان‬ ‫ـ‬ ‫اطمین‬ tinou
‫ـیه‬
‫ـ‬ ‫حاش‬ and
‫ـن‬ ‫گرفتـ‬ Symans
‫(در نظــر‬1992)‫نیــاز بــه‬for‫نیروهــا‬ application
‫تخمیــن‬in the case of st
er is expressed isbyconsidered
(2), in which f isundeformed
given by (11)– Consider
tures with a building
viscouswith fluida dampersdamping and system consisting
Veletsos and Venof
er, equilibrium in the configura-
g. 5 shows a one-story frame :
with ‫ـا‬
‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـت‬
the ‫ـ‬ ‫اس‬ ‫ـر‬
‫ـ‬
three ‫براب‬ ‫ـی‬
toggle‫ـ‬ ‫زانوی‬ ‫ـد‬ ‫ـ‬ linear
‫بادبن‬ ‫در‬ ‫ـر‬viscous
‫ـ‬ ‫زی‬
(1986) ‫ـوری‬ ‫ـ‬
fordampers.
‫مح‬ a ‫ـای‬ ‫ـ‬ The‫در‬system
‫نیروه‬
comprehensive ‫ـاده‬ ‫ـ‬ ‫س‬ is ‫ـ‬nonclassically
‫ـادل‬
treatment ‫تع‬ ‫ـج‬ ‫ـ‬ ‫نتای‬
of complex damped,
eigenva
n, an assumption consistent with small displacement theory.
.Simple
It should be noted results
equilibrium that theinframe is a mechanism
the following axial forces so in and calculation analysis]. However, of its modal properties,
results of acceptable including the damping
accuracy may be
F represents the component of the inertia force that ratio, requires
tained by complex
approximate eigenvalue methods analysisin [e.g.,
which see
the Constan-
assumption
ecetoggles: )10-14(
ced by forces supplied by the damping system. More- tinou made
and Symans that the (1992)mode shapes for application
of the nonclassically in the case damped of struc-st
T = F  tan(
quilibrium is considered in the undeformed configura-
1 D 1   2 ) (14) tures with
ture are viscous
identical fluid to dampers
those of and
the Veletsos
undamped and Ventura
structure. Ene
(1986) for a comprehensive
considerations can then treatment
be easily ofutilized
complex eigenvalue
assumption consistent with small FD displacement theory. )10-15( may be ob- c to predict the
le equilibrium results T2 in the following axial forces in (15) analysis]. tribution However, of theresultsdamping of acceptable
system to accuracy the damping ratio in e
cos(1  2) tainedmode by approximate
of vibration.methods Warburton in and which Soni the(1977)
assumption
presentedis
gles:
  FD madeteriathat the for mode
determining shapes when of the the nonclassically
mode)10-16( shapes damped
of the struc-
undam
T1 = FDT3tan(1  2) (14) (16) ture are identical
structure maytobe those
usedoftothe analyze undamped nonclassically structure.damped
Energyst
cos(1  2) considerations can then be easily utilized to predict the con-
FD tures.
T2 T4 =   FD  tan(1  2) (15) (17) tributionThe of theFederaldamping EmergencysystemManagement to the)10-17( damping Agencyratio(1997)
in eachgu
cos(1  2) modelines of vibration. Warburton and Soni (1977)
ote that forces T1 and T2 are tensile, whereas forces T3 and teria for for seismic rehabilitation describe thispresented
methodologycri-
determining whenfor thethe mode shapes ofofthe undamped
are compressive   FD
T3 (for force F acting as shown in(16) Fig. 5). structure may be used to analyze nonclassically damped struc- r
provide an equation calculation the damping
oreover, toggle BC of the reverse toggle system is subjected tures.(equation 9-30 in FEMA 1997). This equation can easily
cos( 1   2)
bending moment,T4 = ‫ـد‬ which is 1 maximum
FD  ‫بعالوه‬.‫ـتند‬
tan( 2) ‫ـاری‬
at the point(17) of con- Themodified to account for toggle-brace-damper systems. Spe
‫بادبنـ‬  ‫هسـ‬
ction to the damper and is equal to   (1  ) ‫ـ‬ ‫فش‬ T ‫و‬ T ‫ـروی‬
4  F3D  2.
‫ـ‬ ‫نی‬ ‫و‬ ، ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫کشش‬
ically,T
Federal
2
‫و‬itT Emergency
1
‫نیروهــای‬
may easily‫ــه‬Management
‫ک‬be‫ــید‬shown
‫داشــته باش‬ Agency
that ‫ــه‬the (1997) guide-to
‫ توج‬contribution
at forces T1equilibrium
and T2 are tensile, whereas forces Tthe lines for
damping seismic ratiorehabilitation
in the kth describe
mode of this
vibration methodology
is given byand
3 and


Horizontal ‫ـه‬‫ـ‬ ‫نقط‬ ‫در‬ of‫ــه‬the
‫ک‬ ، beam
‫ـت‬ ‫ـ‬ ‫اس‬ results
‫ـده‬ ‫ـ‬ ‫ش‬ ‫ـه‬‫ـ‬ in
‫مواج‬ ‫ـی‬ relation
‫ـ‬ ‫خمش‬ ‫ـتاور‬ ‫ـ‬ ‫گش‬
provide ‫ـا‬ ‫ـ‬ ‫ب‬
an ، ‫ـوس‬ ‫ـ‬
equation ‫معک‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬
for ‫زانوی‬
the ‫ـتم‬ ‫ـ‬ ‫سیس‬
calculation BC ‫ـی‬of ‫ـ‬ ‫زانوی‬
the damping ratio
compressive
tween the force (for FforceandFthe acting
damper as shownforce in FD.Fig.It is5).easily (equation 9-30 in FEMA 1997). Tk  This Cj equation
f 2j   2rj  g can easily be
er, togglethat
nfirmed BCthis
of ‫ـر‬
the
‫ تیـ‬reverse
relation
‫ افقــی‬is‫ـادل‬toggle
‫تعـ‬. αsystem
described .(1by − αis ).subjected
(2), Fwith . f given

D con-  2= ‫ـا‬
‫ـ‬ ‫ب‬ ‫ـد‬ ‫ـ‬ ‫باش‬ ‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫م‬ ‫ـر‬ ‫ـ‬ ‫براب‬ ‫و‬ ‫ـده‬ ‫ـ‬ ‫گردی‬
modified to account for toggle-brace-damper ‫ـم‬
k
‫ـ‬ ‫ماکزیم‬ ‫ـر‬j ‫ـال میراگـ‬ ‫اتصـ‬ systems. Specif-
ing moment,That
(11)–(13). which is maximum
is, the magnification at thefactorpointisof given by
to the damper and ‫بنابراین ضریــب بزرگنمایــی توســط‬.‫ـازد‬
is equal to   (1  )  F   . ‫ـل مــی سـ‬ ically, it
‫ را حاصـ‬Fratio may easily
‫میراگــر‬ ‫ـروی‬ be shown
‫ و‬F ‫ـروی‬
‫نیـ‬mode 4  that
  the
‫ـ‬vibration
‫ـن نی‬ W contribution

‫نتیجــه بیـ‬
i  2
i to the
D 2
F u damping D in the kth of is given by


i
ontal equilibrium of = the
f beam = results in the relation (18)
D

n the force F and the damper FD u

force FD. It is easily where Tk = period :‫گــردد‬of ‫ـل مــی‬C
Tk vibration
‫حاصـ‬ ‫ــر‬the
2 in ‫ـه زی‬kth ‫رابطـ‬mode; i = kth m
j  f j   rj  g
2

ed that this relation is described by (2), with f given


. (18) leads to the expected result FD  uD = F  u, = which de- displacement at 
floor i; rj = kth mode relative displacem
j
(19)
–(13).
tes the That is, the magnification factor is given by in story j; Cj = k damping
correctness of the analysis. 4    coefficient 2 of a damping device
Wi  )10-18(
i

F uD
stalled in story j [(3)]; fj = magnification i factor for the damp
= f = (18) system containing the damping device with coefficient Cj;
FD u whereWTi k= =reactive period of vibration
weight of floor in the levelkth i.mode; Moreover, i = kth mode
summation
) leads to the expected result FD  uD = F  u, which de- displacement at floor i;  = kth
extends over all stories and summation i extends over
rj mode relative displacement
e correctness of the analysis. in storyfloor j; levels.
Cj = dampingNote that coefficient
fj in (18) of is agiven damping device in-
by (11)–(13) for
stalledtoggle
in story j [(3)];itfj is
systems; = equal
magnification to unity factor for devices for theinstalled
dampingon
‫شــده کــه داللــت بــر صحیــح بــودن تحلیــل مــی‬system FD .u D braces
‫منجــر‬of containing
chevron =theF .damping
uand ‫نتیجــه‬
equal ‫ــه‬to
device ‫ـوق ب‬ cos‫ـ‬with
‫ـه ف‬j‫ـ‬, ‫معادل‬
coefficient C ; and
j = angle of jinclina
Wi = of reactive
deviceweight of floor installed
j, for devices level i. Moreover, in the diagonal summation
configuratj
extends over all
It should also stories
be noted and that, summation .‫ـد‬
‫ـ‬i ‫باش‬
for a single-story extendsstructure
over all (e
floor Fig.
levels. 2),Noterj =that i = fj 1,in i(18)= j =is 1, given and by (19) (11)–(13)
collapsesfor to the
(4).
toggle systems; it is equal to unity for devices installed on top
of chevron
EXPERIMENTAL braces and equal to cos j, j = angle of inclination
VERIFICATION
of device j, for devices installed in the diagonal configuration.
It should also be noted
Description of Testedthat, for a single-story structure (e.g.,
Structure
Fig. 2), rj = i = 1, i = j = 1, and (19) collapses to (4).
A half-length scale steel model structure was construc
for the purpose of testing the toggle-brace systems. The mo
EXPERIMENTAL VERIFICATION
consisted of two frames, as shown in Fig. 6. Characteris
of this model
Description of Tested are asStructure
follows:
A half-length scale steel connections
1. Beam-to-column model structure
whichwas
couldconstructed
easily be c
for the purpose of testing the toggle-brace systems.
verted from simple to rigid. This allowed Theformodel
testing
consisted of two frames,
a single frame inas ashown in Fig. with
configuration 6. Characteristics
all simple conn
of this model are(aas
tions follows: that allowed for a direct observa
mechanism)
of the toggle-brace-damper system behavior. Moreo
1. Beam-to-column
combinations connections
of two rigid which could easily
connections be con-
per frame (term
vertedrigid-rigid),
from simpleone to rigid
rigid. and
This one
allowed for connection
simple testing of
 nection to the damper and is equal to (1  )FD 2.
damping ratio in the kth mode of


Horizontal equilibrium of the beam results in the relation
between the force F and the damper force FD. It is easily Tk  Cj 
confirmed that this relation is described by (2), with f given

j
= k
by (11)–(13). That is, the magnification factor is given by
4  
F uD ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 176 i
f =
= (18)
FD u where Tk = period of vibration in t
Eq. (18) leads to the expected result FD uD = Fu, which de- displacement at floor i; rj = kth
notes the correctness of the analysis. in story j; Cj = damping coefficie
stalled in story j [(3)]; fj = magnific
system containing the damping de
Wi = reactive weight of floor leve
extends over all stories and sum
floor levels. Note that fj in (18) is
toggle systems; it is equal to unity
of chevron braces and equal to cos
of device j, for devices installed in
It should also be noted that, for a
Fig. 2), rj = i = 1, i = j = 1, an

EXPERIMENTAL VERIFICATIO
Description of Tested Structur
A half-length scale steel mode
for the purpose of testing the togg
consisted of two frames, as show
of this model are as follows:

1. Beam-to-column connections
verted from simple to rigid.
a single frame in a configura
tions (a mechanism) that allo
of the toggle-brace-damper
AMPING RATIO combinations of two rigid co
rigid-rigid), one rigid and
Consider a building with a damping system consisting of
frame (termed rigid-simple)
near viscous dampers. The system is nonclassically damped,
one with one frame having
nd calculation of its modal properties, including the damping the other having rigid-simple
atio, requires complex eigenvalue analysis [e.g., see Constan- the shake table.
nou and Symans (1992) for application in the case of struc- 2. Connections between the tw
ures with viscous fluid dampers and Veletsos and Ventura and between the toggles and
1986) for a comprehensive treatment FIG. of5. complex
Analysis eigenvalue
of Forces Acting on Frame and Toggle Sys- first connection was develop
nalysis]. However, results of acceptable
tem accuracy may be ob- spherical bushing for avoidin
ined by approximate methods in which
‫زانویی‬ the ‫و‬assumption
‫سیستم‬ ‫گزار بر قاب‬is ‫تاثیر‬ ‫ تحلیل نیروهای‬10-5 ‫شکل‬
made that the mode shapes of the nonclassically
108 / JOURNAL damped struc- ENGINEERING / FEBRUARY 2001
OF STRUCTURAL
ure are identical to those of the undamped structure. Energy
onsiderations can then be easily utilized to predict the con- : ‫نسبت میرایی‬
ibution of the damping system to the damping ratio in each
mode of vibration. Warburton and Soni (1977) presented cri-
‫ــبت‬when
ria for determining ‫ـامل نس‬the
‫( شـ‬mode
‫مودال آن‬ ‫ـواص‬
shapes of‫خـ‬the
‫ـبات‬‫سیســتم مــورد نظــر دارای میرایــی غیرکالســیک بــوده و محاسـ‬
undamped
ructure may be used
‫حصــول‬ to analyze nonclassically
‫ـوان بــرای‬‫ مــی تـ‬، ‫حــال‬damped struc-
‫در هــر‬.‫ـد‬‫میرایــی ) نیازمنــد تحلیــل مقــدار ویــژه پیچیــده مــی باشـ‬
ures.
‫ـودی ســازه‬
The Federal Emergency ‫ـود اشــکال مـ‬
Management ‫( مــی شـ‬1997)
Agency ‫ فــرض‬guide-
‫نتایــج مــورد نظــر از روش هــای تقریبــی در حالتــی کــه‬
nes for seismic rehabilitation describe this methodology and
.‫ــود‬for
rovide an equation ‫ـتفاده نم‬
the ‫ـ‬calculation
‫ اس‬،‫ـده اســت‬ ‫شـ‬the
of ‫ـازی‬ ‫ــده آل سـ‬ratio
damping ‫ ای‬، ‫میراشــده غیــر کالســیک بــه ســازه هــای میرانشــده‬
equation 9-30 in FEMA 1997). This equation can easily be
‫این معادلــه را‬.‫ بــرای بهســازی لــرزه ای مــی باشــد‬FEMA 1997 ‫ رابطــه‬، ‫رابطــه نســبت میرایــی زیــر‬
modified to account for toggle-brace-damper systems. Specif-
ally, it may easily be shown that .‫ بــرد‬the
‫ـه کار‬contribution
‫ـدی زانویــی بـ‬to‫بادبنـ‬
the‫مــی تــوان بــه ســادگی بــرای سیســتم هــای میراگــر‬
amping ratio in the kth mode of vibration is given by
Tk   Cj  f 2j   2rj  g )10-19(

j
k (19)
4 Wi   i2
i

here Tk = period of vibration in the kth mode; i = kth mode

isplacement at floor i; rj = kth mode relative displacement
n story j; Cj = damping coefficient of a damping device in-
alled in story j [(3)]; fj = magnification factor for the damping
177 ‫میراگرهای زانویی بادبندی‬

Фrj ،i ‫ام در طبقــه‬k ‫ تغییــر مــکان مــود‬Фi ،‫ام‬k ‫ پریــود ارتعــاش در مــود‬Tk ، ‫کــه در ایــن رابطــه‬
j ‫ ضریــب میرایــی دســتگاه میرایــی نصــب شــده در طبقــه‬Cj ، j ‫ ام در طبقــه‬k ‫تغییرمــکان نســبی مــود‬
‫ وزن واکنشــی‬Wi.C j ‫ شــامل دســتگاه میرایــی بــا ضریــب‬، ‫ ضریــب بزرگنمایــی سیســتم‬fj.‫مــی باشــد‬
Chevron( ‫ شــکل‬8 ‫ بــرای میراگــر هــای نصــب شــده در بــاالی سیســتم بادبنــد‬fj.i ‫طبقــه در تــراز‬
)j ‫ زاویــه شــیب میراگــر‬θj(.‫ مــی باشــد‬Cos θj‫ و بــرای بادبندهــای قطــری برابــر‬1 ‫) برابــر‬Bracing

FIG. 6. Tested Toggle-Brace-Damper Configuration FIG. 7. Recorded Response of Frame w

Joint Movement
‫سازه فوالدی‬the‫در‬damper.
‫ سنتی‬A‫شکل‬ ‫ – پیکربندی میراگر مهاربند زانویی به‬5 ‫شکل‬
similar true pin connection could be de-
veloped for the toggle-to-beam and the toggle-to-column motion of a specified amplitude and f
‫ در هندســه و اتصــاالت‬connections.
‫ـی‬ ‫ـ‬ ‫تغییرات‬ ) However, preference was given to the use
Liang Xingwen ‫و‬ Li Bo
of a conventional connection, as shown in the detail of
( ‫ـده‬‫ـ‬ ‫ش‬ ‫ـام‬‫ـ‬ ‫انج‬ to-column
‫ـات‬‫ـاس تحقیقـ‬ connection.
‫ بــر اسـ‬This allowed fo
the relations between the damper displa
‫میراگــر مســتقیم ًا بــه تیــر‬Fig.
‫ــتم‬6.‫سیس‬
While not a true pin, the connection was detailed
‫ نیــروی‬، ‫در سیســتم زانویــی ســنتی‬.‫ـی بایســتی داد‬
with sufficient plate length to prevent inelastic action. It
displacement
‫میراگرهــا مـ‬and ‫ــن‬of‫ ای‬the lateral force (f
the motion) and the lateral displacement
‫ بنابرایــن نســبت‬، ‫ــد‬3.‫ ده‬performed
‫قــرار مــی‬well.
‫و طراحــی را تحــت تاثیــر انعطــاف پذیــری تیــر‬ple‫ـده‬
The concrete blocks used in the shake table testing
of‫شـ‬results
‫ وارد‬is‫ــه‬shown
‫ طبق‬in Fig. 7. The fr
the rigid-simple beam-to-column conne
‫ـی شــده مــورد نظــر باشــد‬ weighed
‫ طراحـ‬143‫ــدار‬kN (32‫ـر‬kips)
‫از مق‬ ‫کوچکتـ‬ and‫ـد‬were
‫توانـ‬connected by simple
‫میراگــر مــی‬ ‫ـدی توســط‬toggle
‫ــر تولیـ‬damping
‫میرایــی موث‬system. The imposed
connections to the column tops. The center of mass of displacement amplitude of 6.4 mm (0.2
‫ سیســتم بهبــود‬2 ، Taylor these‫ـرکت‬blocks
‫شـ‬was located
، ‫ـکل‬ ‫ـن مشـ‬ at‫ایـ‬
a height
‫ـدن بــر‬of‫شـ‬1,113 mm‫ـور‬
‫چیــره‬ above
‫بــه منظـ‬. either
)Hwang 2005(
0.05 Hz (quasi-static) or 2 Hz (d
the centerline of the beam. The results in Fig. 7 clearly demon
‫میراگرهــا و المــان هــای‬ 4. The
‫ هــا‬dampers
‫ـن سیســتم‬utilized
‫ در ایـ‬in‫کــه‬the، )‫ـر‬
testing
‫ـکل زیـ‬were
‫ شـ‬linear
‫ــورت‬fluid
‫ــه ص‬vis-
‫نمــود (ب‬toggle-brace
‫ــده را لرائــه‬systems.
‫ داده ش‬Under quasi-stati
cous devices, of which the behavior could be adequately viscous damping force is practically nil,
described .‫ـند‬by ‫(ـ‬3) ‫مــی‬C‫ـل‬
‫باش‬with ‫ـتقیم ًا بــه اتصــاالت تیــر – ســتون متصـ‬
o = 15.7 N-s/mm to velocities of
500 mm/s. The devices had a length of 467 mm, a di-
‫ـدی مسـ‬
nification ‫ مهاربنـ‬as predicted by the
is nearly
tested configuration (1 = 31.9; 2 = 43
ameter of 45 mm, and a stroke of 50 mm. factor [(12)] is f = 2.66. The actual m
slightly more (about 6%) than 2.66 wh
Further details on the test model, including manufacturing ment is positive and it is slightly less
drawings, may be found in the report by Constantinou et al. ence is the result of changes in the g
(1997). system during lateral movement. A pos
(towards the right) causes an increase
Floor Testing so that the toggle system becomes ‘‘sh
 due to the flexibility of the beam. Therefore, the effective damping ratio contributed by the
damper could be smaller than the expected design value (Hwang et al., 2005). To overcome
the insufficiency inherent in this damper installation configuration, Taylor proposed two
improved TBD systems, as shown in Figure 1 (b) and (c), in which the damper and brace
‫ طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬178
elements are connected directly to the beam-column joints.

u u u
W W W
F F F

C0 C0
H

H
H
90° L1 L1 C0

D D D

on factors are derived based on the assumption of small deformation and

(a) conventional configuration (b) improved configuration for upper damper (c) improved configuration for lower damper

Fig. 1 Installation configurations of TBD systems

Hwang et al., 2005),)Toggle
as shown in Eq.
Bracing Damper( (2.2)TBD for ‫میراگر‬
lower‫های‬TBD ‫سیستم‬and‫نصب‬Eq. (2.3)
10–6 ‫شکل‬
e θ1 to θ 4 areExperimental
given in and
Figure 1. investigations on the improved TBD system have been carried
analytical
‫ـورت‬‫ بــه ترتیــب بدیــن صـ‬، ‫ باالیــی‬TBD ‫ پایینــی و‬TBD ‫ نیروهــای‬، ‫بــا توجــه بــه اشــکال فــوق‬
out by many researchers and their advantage over the traditional one was also validated
:‫آینــد‬improved
(Hwang et al., 2005). However, the practical procedure for use in design of this ‫بدســت مــی‬
TBD system θ 2 sin(largely
sinremains θ1 + θ3unexplored.
) For practical application, this paper presents a
fL = （2.2）
cos(θ1for+ θdesign
simplified procedure
2)
and analysis of building incorporating the improved)10-13(
TBD
systems based on Chinese design response spectrum. The validity of the method was verified
by the nonlinear RHA of the structure with TBD systems designed according to the presented
)10-14(
sin θ 2
method. Furthermore, RHA of buildings installed with improved upper TBD, lower TBD, and
fU cos( θ 4 − θ1 ) + sin θ 4 （2.3）
cos(θ1brace
the diagonal + θ 2dampers
) were performed to compare the efficiency of vibration control for
different configurations of energy dissipation devices.

ping ratio of a structure with TBD system can be : TBD ‫با سیستم‬following
derived ‫لرزه ای سازه ها‬
the‫روند طراحی‬
at for a structure with diagonal
2. EQUIVALENT braceRATIO
DAMPING damper
FOR system (Constantinou
STRUCTURE WITH TBD SYSTEMSet al.,
‫متاســفانه رونــد طراحــی لــرزه ای ایــن سیســتم در آییــن نامــه هــای مــدرن طــرح لــرزه ای گنجانــده‬
It ‫ـ‬has
‫ـرای‬ ‫ــده ب‬been
‫ـازی ش‬ shown that
‫ـاده سـ‬ the following
‫روش سـ‬ ‫ یــک‬، ‫ـود‬ relationships
‫ـه هــای موجـ‬ exists
‫ـن نامـ‬for ‫آییـ‬various
‫ اســاس‬configurations
‫در اینجــا بــر‬.‫ـت‬of‫اسـ‬
the‫نشــده‬
damper (Constantinou et al., 2001)
‫موثــر کــه بتوانــد‬T‫∑ـی‬ φrj2‫ـ‬f‫نس‬j2 ‫ بــه منظــور تخمیــن‬TBD ‫تحلیــل و طراحــی ســازه هــا بــا سیســتم‬
C j‫ـبت‬
‫میرایـ‬
.‫اســت‬ζ‫ـده‬ ‫ارائــه شـ‬j ، ‫ نمایــد‬2‫ـدود‬
d =
uD‫=ـ‬‫مح‬fu‫=ــخصی‬ ‫مش‬
F ‫ـدار‬
fF
= D‫ مقـ‬f‫ـه‬
2
u& ‫（ــازه میــرا شــده‬2.4）
‫ـ‬C‫ ب‬0‫را‬ ‫（ســقف س‬2.1）
‫تغییرمــکان‬
4π ∑ miφi
‫بهبــود‬uD‫ــتم‬is‫سیس‬
‫داده‬where the relative
‫ســازه بــا‬displacement
‫را بــرای یــک‬along the axis of damper; u and u& are respectively
i
)∆(‫ای‬ ‫ مقــدار حــدی تغییرمــکان عرضــی بیــن طبقــه‬-1
the interstory drift and interstory velocity; FD is the damper force; C0 is the damping
coefficient of the damper; F .‫ـده‬ is ‫ـ‬the
‫ـه ش‬‫درنظــر گرفتـ‬ ‫ــن لــرزه‬of‫زمی‬the‫ـت‬ ‫حرکـ‬exerted
‫ ســطح‬by ‫ـرای‬ TBD ‫شــده‬
‫ بـ‬،damper
uivalent damping ratio contributed by the TBD systems; T is the first horizontal component force the
on the frame; and f is the magnification factor. For the configurations of lower and upper
n the direction under )1996 consideration;
‫ و دیگران‬Asher(.‫ بزنید‬C j is0.35
‫[تخمین‬ the1] ‫از‬damping coefficient
‫میراگر ویسکوز را‬ ‫سرعت را برای‬of‫ دامنه توان‬-2
magnification factor of damper; mi is the seismic 2 mass lumped at floor
) ( ‫) را بــر اســاس نســبت میرایــی ویســکوز معــادل تکمیلــی‬ ( ‫ نســبت میرایــی موثــر کل‬-3
lative modal horizontal displacement of damper j of the first mode of
.‫ارزیابــی نماییــد‬
the first modal displacement at floor i.
asonable to distribute
‫ بــه صــورت‬the ‫خــود‬damping
‫ لــرزه ای‬ratio
‫ طــرح‬over
‫ نامــه‬the
‫آییــن‬height
‫ اســاس‬of
‫بــر‬the structure
‫ســقف را‬ ‫ تغییرمــکان‬-4
of damping coefficients of total dampers at floor i is proportional to
‫ ضریــب مشــارکت شــکل نرمــال شــده مــود‬г1 ‫ کــه‬، ‫ محاســبه نماییــد‬D r(i) = Γ1S d (T1 , ζ (i)
eff )
modal relative displacement along the axis of the damper, fiφri , than
‫ تغییرمــکان طیفــی وابســته بــه پریــود طبیعــی‬Sd.‫ در تــراز ســقف مــی باشــد‬، ‫اول بــه مقــدار واحــد‬
the damping ratio over the height of the structure. So this paper presents
sion for distributing the required damping ratio throughout a structure.

n
4πζ d φrj f j ∑ miφi 2
Cj = i =1
（2.5）
 ‫‪g ratio of a structure with TBD system can be derived following the‬‬
‫‪for a structure with diagonal brace damper system (Constantinou et al.,‬‬

‫‪179‬‬ ‫‪T ∑ C jφrj f j‬‬

‫میراگرهای زانویی بادبندی‬
‫‪2 2‬‬

‫‪j‬‬
‫= ‪ζd‬‬ ‫）‪（2.4‬‬
‫‪4π ∑ miφi2‬‬
‫بــوده اســت‪.‬‬
‫‪i‬‬ ‫)‪ (ζ (i‬فــرض شــده در مرحلــه ‪3‬‬
‫اصلــی (‪ )T1‬و نســبت میرایــی موثــر کل ) ‪eff‬‬

‫‪valent damping ratio contributed‬‬ ‫‪by the TBD systems; T is the first‬‬
‫)‪ ∆ (i‬محاســبه نمــوده‬
‫‪ -5‬تغییرمــکان نســبی بیــن طبقــات ماکزیمــم را بــر اســاس ‪max =D r φri , max‬‬
‫‪the direction under consideration; C j is the damping coefficient of‬‬
‫تغییرمــکان بیــن طبقــه ای مــودال ماکزیمــم مــی باشــد‪.‬‬ ‫کــه در آن‬
‫‪agnification factor of damper; mi is the seismic mass lumped at floor‬‬
‫‪tive modal horizontal displacement of damper j of‬‬ ‫‪the first mode of‬‬
‫)‪ ∆ (i‬حاصــل شــده از مرحلــه ‪ 5‬کمتــر از حــد[∆]‬ ‫‪ -6‬اگــر تغییرمــکان بیــن طبقــه ای بــرآورد شــده ‪max‬‬
‫‪e first modal displacement at floor i.‬‬
‫‪ζ (i‬‬
‫‪onable to distribute‬‬
‫)‪+1‬‬
‫‪eff the‬‬ ‫(‬
‫)‪(i‬‬
‫‪max / [ ∆ ]ratio‬‬
‫‪= ∆damping‬‬ ‫)‪(i‬‬
‫‪. ζ eff‬‬ ‫)‬
‫بگیریــد‬
‫‪over‬‬ ‫‪height‬ـر‪the‬‬
‫ـورت در نظـ‬
‫‪the‬ـ ‪of‬‬
‫‪ structure‬اینص‬
‫شــد ‪ ،‬بــه مرحلــه بعــد برویــد‪.‬در غیــر‬
‫‪damping coefficients‬‬
‫‪ of‬نســبی بیــن‬
‫‪total‬ـکان‬
‫‪ dampers‬تغییرمـ‬
‫‪ floor‬یــا‪at‬برابــر مقــدار‬ ‫‪is‬ـ ‪i‬‬
‫ـده کمتــر‬ ‫‪proportional‬‬
‫ـرآورد ش‬ ‫و مراحــل ‪ 3‬تــا ‪ 6‬را تــا ‪to‬‬
‫زمانیکــه مقــدار بـ‬
‫‪dal relative displacement along the axis of the damper, fiφri , than‬‬
‫طبقــات مشــخصه شــود ‪ ،‬ادامــه دهیــد‪.‬‬
‫‪e damping ratio over the height of the structure. So this paper presents‬‬
‫‪n for distributing the required‬‬ ‫‪damping‬‬
‫محاسبه نمایید‪.‬‬ ‫معدله زیر‬‫اساس‪ratio‬‬‫‪throughout‬‬ ‫‪a structure.‬‬
‫ارتفاع سازه را بر‬ ‫‪ -7‬ضریب میرایی میراگر پخش شده در‬
‫‪n‬‬
‫‪4πζ d φrj f j ∑ miφi 2‬‬ ‫(‪)10-15‬‬
‫= ‪Cj‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪i =1‬‬
‫）‪（2.5‬‬
‫‪T ∑φ f‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪rj‬‬ ‫‪j‬‬
‫‪3‬‬

‫‪j =1‬‬

‫‪r, H/D, is assigned by the architect the relationship between the‬‬

‫‪BD system and‬‬ ‫مرحلــه‬
‫‪magnification‬در‪the‬‬
‫‪ factor‬تحلیــل اســتاتیکی‬
‫ـتفاده‪ f‬از روش‬
‫‪then‬اسـ‪can‬‬
‫ـاختمان را بــا‬ ‫‪ -8‬نیــروی وارده بــر مولفــه هــای سـ‬
‫‪be established‬‬
‫‪ng steps (Hwang‬‬ ‫ممکنـ‪et‬‬
‫ـه بــرای‬ ‫ـت‪al.,‬‬
‫‪2005).‬‬ ‫ـن )‪(1‬‬
‫بدتریــن حالـ‬ ‫‪determine‬‬ ‫‪the range‬‬
‫ماکزیمــم و همچنیـ‬ ‫‪of‬و شــتاب‬ ‫‪θ1 that‬‬
‫ماکزیمــم‬ ‫تغییرمــکان ماکزیمــم ‪ ،‬ســرعت‬
‫طراحــی ‪ ،‬بررســی نماییــد‪of θ1 ≤ tan ( H / D) ; (2) identify the range of L1 / D less than 1/ cos θ1 ;.‬‬
‫‪−1‬‬

‫)‪ble range of combination of θ1 and L1 / D for a specified u/H; (4‬‬

‫‪magnification‬ــا‪ip between the‬‬
‫متوســط تــا کوتــاه ب‬ ‫ارتفــاع‬
‫‪f and‬‬ ‫‪inclined‬ــا‪the‬‬
‫ـاختمان هــای ب‬‫روی سـ‬
‫‪angle‬‬ ‫ـر ‪θ1‬‬‫ـده بـ‬
‫‪for‬‬ ‫بــر اســاس تحقیقــات بــه عمــل آمـ‬
‫‪different‬‬
‫سیســتم ‪ ، TBD‬نتایــج زیــر حاصــل شــده اســت‪:‬‬

‫‪ -1‬بــرای ســازه هایــی بــا سیســتم ‪ TBD‬پیشــرفت داده شــده ‪ ،‬روش ســاده ســازی شــده مذکــور‬
‫مقــدار نیــروی میراگــر را کمتــر از واقعیــت و تغییرمــکان پشــت بــام را بیشــتر از واقعیــت بــرآورد‬
‫ـد‪DURE FOR STRUCTURE WITH .‬‬ ‫‪TBD‬‬
‫ـی کنـ‬‫‪SYSTEMS‬‬
‫مــی کنــد‪ .‬بنابرایــن ایــن روش در جهــت اطمینــان حرکــت مـ‬

‫‪ -2‬پیکربنــدی نصــب بــرای سیســتم هــای ‪ TBD‬باالیــی پیشــرفت داده شــده (‪Improved Upper‬‬
‫‪or structure with TBD systems are not provided in modern seismic‬‬
‫‪Chinese designTBD‬‬ ‫ـدل هــای‬
‫‪response‬‬ ‫‪(2002),‬ـه نســبت مـ‬
‫‪spectrum‬‬ ‫ـرش ‪a‬طبقــات ‪ ،‬بـ‬‫‪procedure‬تقاضــای بـ‬
‫‪simplified‬‬ ‫‪for‬پشــت بــام و‬
‫‪ )TBD‬در کاهــش تغییرمــکان‬
‫پایینــی پیشــرفت داده شــده (‪ )Improved Lower TBD‬و بادبنــدی قطــری ‪ ،‬موثــر تــر واقــع مــی‬
‫‪3‬‬ ‫گردند‪.‬همچنیــن ‪ TBD‬باالتریــن ضریــب بزرگنمایــی را نیــز حاصــل مــی آورد‪.‬‬

‫‪ -3‬روش مذکــور بــرای تحلیــل و طراحــی ســریع ســازه بــر اســاس طراحــی لــرزه ای ســازه هــا بــر‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪180‬‬

‫اســاس تغییرمــکان موثــر بــوده ‪ ،‬در هــر حــال بــرای اطمینــان از تحلیــل و طراحــی ســازه مــورد نظــر‬
‫‪ ،‬مــی بایســتی تحلیــل دینامیکــی غیرخطــی تاریخچــه زمانــی بــر ســازه مــورد نظــر صــورت پذیــرد‪.‬‬

‫در اشــکال زیــر ‪ ،‬نمــای شــماتیک نمونــه هایــی از سیســتم ‪ TBD‬در پــروژه هــای مقــاوم ســازی در‬
‫ســاختمان بتنــی موجــود ‪ ،‬و ســاختمان فــوالدی ارائــه شــده اســت‪.‬‬

‫شکل ‪ 10– 7‬نمای شماتیک مقاوم سازی قاب بتنی موجود با سیستم ‪TBD‬‬
‫‪181‬‬ ‫میراگرهای زانویی بادبندی‬

‫شکل ‪ 10– 8‬مقایسه شماتیک قاب سازه ای موجود پیش و پس از مقاوم سازی با سیستم ‪TBD‬‬
‫تحت تحریکات لرزه ای‬

‫شکل ‪ 10– 9‬نمای شماتیک نصب سیستم ‪ TBD‬معکوس باالیی در پروژه مقاوم سازی‬

‫ساختمان فوالدی‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪182‬‬

‫نکته بسیار مهم در طراحی سیستم های ‪: TBD‬‬

‫در برخــی مــوارد در طراحــی سیســتم هــای ‪ ، TBD‬بــا وجــود بــاال بــردن ضریــب میرایــی ‪ ، C‬نســبت‬
‫میرایــی‪ ξ‬کوچکتــری حاصــل مــی گــردد‪.‬در شــکل زیــر یــک قــاب ســاده همــراه بــا سیســتم ‪ TBD‬را‬
‫در نظــر مــی گیریــم‪:‬‬

‫شکل ‪ 10-10‬مدلسازی ‪ TBD‬معکوس‬

‫در تحلیل زیر ‪ 4 ،‬روش متفاوت در برای برآورد نسبت میرایی در نظر می گیرم‪:‬‬

‫=‬‫‪ -1‬نســبت انــرژی ‪ ،‬بــرای بارگــذاری هارمونیــک حالــت یکنواخــت ‪ξ E D /4πE S :‬‬
‫(‪)Energy Ration‬‬

‫‪ -2‬انرژی کرنشی مودال (‪)Modal Strain Energy‬‬

‫‪ -3‬کاهش لوگاریتمی ارتعاش آزاد (‪)Free Vibration Log Decrement‬‬

‫‪ -4‬مساله مقدار ویژه میراشده (‪)Damped Eigenproblem‬‬

‫=‬‫)‪C 10 to 40 k − sec/in (increments of 10‬‬

‫)‪A = 10 to 100 in 2 (increments of 10‬‬
‫‪183‬‬ ‫میراگرهای زانویی بادبندی‬

‫توجــه داریــم کــه ‪ A‬ســطح مقطــع بادبنــد زانویــی بــوده کــه در نمونــه هــا تــا ‪ 10‬برابــر شــده اســت‪C.‬‬
‫ضریــب میرایــی میراگــر مــی باشــد‪.‬‬

‫در شکل زیر تحلیل برای مقدار ‪ A=10‬صورت گرفته است‪.‬‬

‫شکل ‪ 10-11‬نتایج روش های متفاوت تحلیلی در ‪)A=10(TBD‬‬

‫همانطــور کــه در شــکل فــوق مــی بینیــم ‪ 4 ،‬روش تحلیلــی نتایــج متفاوتــی را ارئــه نمــوده انــد‪.‬در‬
‫واقــع بــرای یــک ضریــب میرایــی مشــخص ‪ ،‬نســبت میرایــی مــی توانــد بــه شــدت بــر اســاس نــوع‬
‫تحلیــل تفــاوت نمایــد‪.‬از میــان ایــن تحلیــل هــا ‪ ،‬مســاله مقــدار ویــژه میراشــده راه حــل صحیــح و‬
‫کاهــش لوگاریتمــی ارتعــاش آزاد ‪ ،‬بــرآورد بســیار خوبــی از نســبت هــای میرایــی را ارائــه نمــوده‬
‫اســت‪.‬دو تحلیــل دیگــر بــه درســتی ایــن مقادیــر را بــرآورد ننمــوده انــد و نتایــج آنهــا غیــر محافظــه‬
‫کارانــه و غیــر قابــل اعتمــاد مــی باشــد‪.‬بنابراین مشــاهده مــی کنیــم کــه بــر اســاس مســاله مقــدار‬
‫ویــژه میراشــده (راه حــل صحیــح) ‪ ،‬زمانیکــه ضریــب میرایــی افزایــش مــی یابــد ‪ ،‬ضریــب یمرایــی‬
‫مــی توانــد کاهــش یابــد‪.‬در واقــع ایــن پدیــده توســط روش هــای تحلیلــی انــرژی کرنشــی مــودال و‬
‫نســبت انــرژی ‪ ،‬پیــش بینــی نمــی گــردد‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪184‬‬

‫در شکل زیر مقادیر تحلیل ها را برای ‪ A=20‬مشاهده می نمایید‪:‬‬

‫شکل ‪ 10-11‬نتایج روش های متفاوت تحلیلی در ‪)A=20(TBD‬‬

‫در شــکل فــوق هــم مالحضــه مــی کنیــم کــه بــرای ضرایــب میرایــی باالتــر ‪ ،‬نســبت هــای میرایــی‬
‫مــی توانــد بــه طــور معنــاداری وابســته بــه وابســته بــه روش محاســباتی باشــد‪.‬باز هــم روش هــای‬
‫مســاله مقــدار ویــژه میراشــده و کاهــش لوگاریتمــی ارتعــاش آزاد نتایــج صحیــح را ارائــه نمــوده انــد‪.‬‬

‫در اشکال زیر نتیاج تحلیل را برای ‪ A=30‬و ‪ A=50‬مالحضه می فرمایید‪:‬‬

‫شکل ‪ 10-13‬نتایج روش های متفاوت تحلیلی در ‪)A=30(TBD‬‬

‫‪185‬‬ ‫میراگرهای زانویی بادبندی‬

‫شکل ‪ 10-14‬نتایج روش های متفاوت تحلیلی در ‪)A=50(TBD‬‬

‫همانطــور کــه مشــاهده مــی فرماییــد ‪ ،‬بــه تدریــج از ‪ A=30‬تــا ‪ A=50‬تمامــی نتیــاج تحلیــل هــا بــه‬
‫هــم نزدیــک شــده و یــک جــواب واحــد را تحویــل مــی دهنــد‪.‬‬

‫بنابرایــن ‪ ،‬یــک ســوال پیــش مــی آیــد ‪ ،‬چــرا نســبت میرایــی بــرای بادبندهایــی بــا ســطح مقطــع‬
‫پاییــن‪ /‬نســبت هــای ضریــب میرایــی کاهــش مــی یابــد؟ بــرای نســبت هــای بادبندهایــی بــا ســطح‬
‫مقطــع پاییــن‪ /‬نســبت هــای ضریــب میرایــی پاییــن ‪ ،‬مقــداری از انــرژی سیســتم بــه جــای اتــاف‬
‫انــرژی در میراگــر ‪ ،‬بــه انــرژی کرنشــی در مهاربنــد مــی رود‪.‬بنابرایــن ‪ ،‬از تاثیــر میراگــر هــا کاســته‬
‫مــی گــردد‪ .‬بعــاوه افزایــش انعطــاف پذیــری مهاربندهــا بــه افزایــش تفــاوت فــازی بیــن تغییرمــکان‬
‫در میراگــر و تغییرمــکان در قــاب منجــر مــی گــردد‪ .‬در شــکل زیــر تفــاوت فــاز بیــن تغییرمــکان‬
‫میراگــر و تغییرمــکان قــاب را مشــاهده مــی فرماییــد‪:‬‬

‫الف)‬

‫ب)‬

‫شکل ‪ 10-15‬تفاوت فاز بین تغییر مکان میراگر و تغییر مکان قاب در سیستم‪TBD‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪186‬‬

‫اشــکال ‪ 1-15‬تاریخچــه پاســخ تغییرمــکان قــاب و میراگــر را زمانیکــه قــاب بــا حرکــت سینوســی بــا‬
‫دامنــه حــدودی ‪ 1‬اینــچ و فرکانــس ‪ 0/2Hz‬مواجــه مــی شــود ‪ ،‬نشــان داده اســت‪ .‬در شــکل الــف‬
‫‪ ، 1-15‬نســبت مســاحت بادبنــد ‪ /‬نســبت ضریــب میرایــی کوچــک بــوده و بنابرایــن تغییرمــکان در‬
‫میراگــر در خــارج فــاز تغییرمــکان قــاب مــی باشــد‪ .‬در شــکل پ ‪ ، 1-15‬نســبت مســاحت بادبنــد ‪/‬‬
‫نســبت ضریــب میرایــی بزرگتــر بــوده و بنابرایــن تغییرمــکان میراگــر تقریب ـ ًا هــم فــاز بــا تغییرمــکان‬
‫قــاب مــی باشــد‪.‬از آنجــا کــه مطلــوب مــا آن اســت کــه نیروهــای میراگــر تولیــد نماییــم (کــه متناســب‬
‫بــا ســرعت میراگــر مــی باشــند) کــه ‪ 90‬درجــه خــارج از فــاز نیروهــای برشــی ســتون باشــد (کــه‬
‫متناســب بــا تغییرمــکان قــاب اســت) ‪ ،‬بنابرایــن مطلــوب مــا آن اســت کــه سیســتم را بــه نحــوی‬
‫طراحــی نماییــم کــه تغییرمــکان قــاب و میراگــر هــم فــاز باشــند‪ .‬بــا ایــن روش ‪ ،‬ســرعت میراگــر ‪90‬‬
‫درجــه خــارج فــاز از تغییرمــکان قــاب مــی گــردد‪ .‬در برگشــت ‪ ،‬نیروهــای میراگــر ماکزیمــم کــه بــه‬
‫قــاب منتقــل شــده اســت ‪ ،‬در لحظــه ای کــه نیروهــای برشــی قــاب صفــر و معکــوس گــردد ‪ ،‬اتفــاق‬
‫مــی افتــد‪.‬‬

‫بنابرایــن ‪ ،‬در ایــن سیســتم هــای ‪ TBD‬بــا توجــه خاصــی بــه نــوع تحلیــل مــورد اســتفاده داشــته‬
‫باشیم‪.‬نبایســتی از روش انــرژی کرنشــی مــودال اســتفاده نمــود ‪ ،‬علــت آن نیــز در بحــث مورد بررســی‬
‫قــرار گرفت‪.‬اشــکال مــود میراشــده اطالعــات زاویــه فــاز را برایمــان مهیــا مــی کننــد کــه بــه منظــور‬
‫بــرآورد و پیشــرفت تاثیــر سیســتم هــای وســکوز میــرا شــده ‪ ،‬ضــروری مــی باشــند‪ .‬اگــر رونــد‬
‫تحلیــل مســاله مقــدار ویــژه میراشــده در دســترس نبــود ‪،‬جهــت بــرآورد تاثیــر میراگــر از نمودارهــای‬
‫تاریخچــه پاســخ همپوشــانی شــده تغییرمــکان میراگــر و تغییرمــکان بیــن طبقــه ای اســتفاده نماییــد‪.‬‬
‫‪187‬‬ ‫اثرات ضربه زدن ساختمان جداسازی‌شده‬

‫بخش ‪ -10‬اثرات ضربه زدن ساختمان جداسازی‌شده (‪)POUNDING‬‬

‫همان‌طــور کــه می‌دانیــم هنــگام اعمــال نیــروی دینامیکــی زلزلــه‪ ،‬احتمــال وارد شــدن ضربــه یــا‬
‫برخــورد ســاختمان‌ها بــه هــم وجــود دارد‪ .‬مطالعــات انجام‌گرفتــه بیانگــر خصوصیــات دینامیکــی‬
‫ا متفــاوت اثــرات ضربـه‌زدن ســاختمان‌های بــه یکدیگــر مــی باشــد‪ .‬ضربـه‌زدن در ســاختمان‌های‬ ‫کامـ ً‬
‫بــا پای ـه‌ي ثابــت بــه دليــل تغییــر شــکل روســازه‌ي ســاختمان ‪ ،‬معمــوالً در بــاالی ســاختمان اســت‪.‬‬
‫کاربــرد ایــن قســمت بیشــتر بــرای ســازه هــای جداســازی شــده از کــف بــوده کــه ممکــن اســت در‬
‫آن ایــن اثــرات بــه وجــود آیــد ‪ ،‬بنابرایــن ایــن قســمت بدیــن کتــاب اضافــه گردیــد‪.‬‬

‫در رابطــه مدلســازی ایــن سیســتم ‪ ،‬مــدل هــای مختلفــی ارائــه شــده اســت ‪ ،‬ولــی در هر حــال هیچ‬
‫یــک از ایــن مدل‌هــا تغییرشــکل پالســتیک (خمیــری) ســازه‌های مجــاور را بــه حســاب نمی‌آورنــد‪.‬‬
‫به‌عــاوه‪ ،‬ارزیابــی پارامترهــای میرایــی و ســختی ایــن مدل‌هــای ضربــه امــری مشــکل اســت‪.‬‬

‫نتایــج آزمایشــگاهی بســیار محــدودی در ارتبــاط بــا اثبــات مدل‌هــای فــوق وجــود دارد ]در‬
‫زمین ـه‌ي مدل‌ســازی عــددی پیشــنهاد می‌شــود بــه جــای اســتفاده از روش اجــزاي محــدود (‪)FEM‬‬
‫از روش اجــزاي کاربــردی (‪ )AEM‬اســتفاده شــود تــا رفتــار واقعــی ســازه‌ را بررســی كنيــم‪ .‬ایــن روش‬
‫بســیار پیشــرفته اســت و می‌توانــد گســیختگی‌ها را نیــز در خــود شبیه‌ســازی کنــد‪ .‬بــه عبــارت‬
‫دیگــر‪ ،‬فنرهــای بیــن المان‌هــای اجــزاي محــدود در ایــن روش قابلیــت انفصــال دارنــد‪ .‬تــا آن‌جــا‬
‫کــه گردآورنــده اطــاع دارد تنهــا نرم‌افــزار تجــاری موجــود کــه از روش ‪ AEM‬اســتفاده می‌کنــد‪،‬‬
‫نرم‌افــزار بســیار گران‌قیمــت ‪ EXTREME LOADING‬اســت کــه تنهــا در اختیــار چنــد مؤسس ـه‌ي‬
‫پژوهشــی در آمریکاســت‪ .‬روش دیگــر بــرای مدل‌ســازی بــا ایــن روش‪ ،‬توســعه‌ي کدهــای‬
‫برنامه‌نویســی روش ‪ AEM‬در نرم‌افــزار ‪ Microsoft Fortran‬اســت‪ .‬گردآورنــده[‬

‫)‪(GAP‬‬ ‫مطالعه‌ي فاصله‌ي مورد نیاز‬

‫در آيین‌نامه‌هــای ســاختمانی کشــورهای مختلــف بــراي جلوگیــری از آثــار ضرب ـه‌زدن ســاختمان‌ها‬
‫بــه هــم معمــوالً از یــک فاصلــه‌ي ثابــت اســتفاده می‌کننــد‪ .‬روش‌هــای متفــاوت محاســبه‌ي ایــن‬
‫فاصلــه بــه شــرح زيــر اســت‪:‬‬

‫‪ -1‬فاصله‌ي ‪ > Gap‬ضریبی برگرفته از مجموع تغییر مکان‌ها‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪188‬‬

‫‪ -2‬فاصله‌ي ‪ > Gap‬ضریبی از ارتفاع کل ساختمان‬

‫‪ -3‬فاصله‌ي ‪ > Gap‬یک فاصله‌ي ثابت‬

‫‪SRSS‬‬ ‫‪ -4‬فاصله‌ي ‪ > Gap‬تغییر مکان محاسبه‌شده با روش‬

‫مــورد اول بــه مجمــوع تغییرمکان‌هــای مطلــق ســازه‌ای برمی‌گــردد‪ .‬مــورد دوم اشــاره بــه حداقــل‬
‫‪ Gap‬بــا یــک تغییرمــکان ماکزیمــم بین‌طبق ـه‌ای اســت‪ .‬مــورد ســوم بــه مقــدار حداقلــی در مقاصــد‬
‫ســاخت‌و ســاز اشــاره دارد‪ .‬مــورد چهــارم بــه ایــن معناســت کــه تغییرمــکان ماکزیمــم ســازه‌ای در‬
‫یــک لحظ ـه‌ي زمانــی اتفــاق نمی‌افتــد‪ .‬هنــگام شبیه‌ســازی بــراي ســنجش واقعــي فاصل ـه‌ي ثابــت‪،‬‬
‫مــورد چهــارم بهتریــن تخمیــن ‪ Gap‬را ارائــه می‌دهــد (روش ‪ SRSS‬معتبرتریــن روش ترکیــب‬
‫مشــارکت مــودی در دینامیــک سازه‌هاســت)‪.‬‬

‫روش‌های تخفیف آثار ضربه‌زدن (‪)POUNDING MITIGATION METHODS‬‬

‫ضربــه‌زدن چــه بــه جســم ضربه‌زننــده و چــه بــه جســم ضربه‌خورنــده صدماتــی وارد مــي‌آورد‬
‫کــه گاهــی ایــن صدمــات از تقاضــای ســازه‌ي مــورد نظــر نیــز بیشــتر می‌شــود‪ .‬بنابرایــن بایــد‬
‫از تکنیک‌هایــی بــرای تخفیــف آثــار ضربــه‌زدن اســتفاده شــود کــه در زيــر بــه بررســي آن‌هــا‬
‫می‌پردازيــم‪:‬‬

‫‪ -1‬المان‌های ارتباطی‌)‪)LINK ELEMENTS‬‬

‫بــراي اوليــن بــار وســترمو )‪ (Westermo‬در ســال ‪ 1989‬ايــن روش را معرفــی كــرد‪ .‬ایــن روش‬
‫المان‌هــای ارتباطــی را بــه ســاختمان‌ها متصــل مي‌كنــد تــا اندرکنــش ضربــه‌زدن را کاهــش دهــد‬
‫یــا از بیــن ببــرد‪ .‬ایــن روش بــا متصــل و یکی‌کــردن دو ســازه بــا هــم از ایــن آثــار بســیار ضربـه‌زدن‬
‫می‌کاهــد‪ .‬بــه هــر حــال نیروهــای بــزرگ (زمانــی کــه مشــخصات دینامیکــی ســازه‌ها متفــاوت‬
‫باشــد) معمــوالً از طریــق ایــن رابــط بــه ســازه‌ي مجــاور ارتبــاط داده می‌شــوند‪ .‬ایــن نیروهــا را‬
‫می‌تــوان بــه صــورت درجــه‌ای از بــرش پایــه‌ي ســازه در نظــر گرفــت‪.‬‬

‫نقطه‌ضعــف اصلــی ایــن سیســتم نیروهــای طراحــی هســتند کــه معمــوالً تغییــر مي‌كننــد و‬
‫گاهــی طــراح را بــه مقاوم‌ســازی تیرهــا و ســتون‌ها بــراي مقابلــه بــا نیروهــای سیســتم جدیــد‬
‫وادار می‌ســازند‪ .‬البتــه مباحــث دیگــری چــون مالــکان مختلــف‪ ،‬مصالــح تشــکیل‌دهنده‌ي دو ســازه‪،‬‬
‫‪189‬‬ ‫اثرات ضربه زدن ساختمان جداسازی‌شده‬

‫ضوابــط طراحــی متفــاوت‪ ،‬ســطوح مختلــف نیروهــای واردشــده نیــز در ایــن ميــان مطــرح می‌شــوند‪.‬‬
‫مقاوم‌ســازی ایــن روش را بایــد بــا نرم‌افزارهــای تحلیل‌ســاز غیرخطــی و خطــی انجــام داد (کــه‬
‫بســتگی بــه خصوصیــات پاســخ و لینــک مــورد نظــر دارد) تــا تغییــر در خصوصیــات پاســخ کلــی را‬
‫بــرآورد کننــد و تمرکــز تنش‌هــای محلــی در مجــاورت اتصــال المــان نیــز محاســبه شــود‪.‬‬

‫‪ -2‬المان میراگر سپری )‪)BUMPER DAMPER ELEMENT‬‬

‫ایــن سیســتم از المانــی تشکیل‌شــده اســت کــه در هنــگام بسته‌شــدن ‪ Gap‬فعــال می‌شــود‪ .‬ایــن‬
‫المــان بایــد اتالف‌کننــده‌ي انــرژی باشــد تــا انــرژی انتقالــی در هنــگام ضربــه‌زدن و هم‌چنیــن‬
‫کاهــش پالــس‪ ،‬شــتاب‌های فرکانــس بــاال را کاهــش دهــد‪ .‬ایــن المــان بایــد بــا مــدل رئولوژیکــی‬
‫در یــک برنامـه‌ي تحلیــل غیرخطــی کــه در آن تنهــا آثــار ماکروســکوپی در نظــر گرفتــه شــده باشــد‪،‬‬
‫تحلیــل شــود‪ .‬فــرض اولیـه‌ي تأثیــر ایــن المــان بــا روش ضربـه‌ي منفــرد ساده‌سازی‌شــده بــه دســت‬
‫می‌آیــد‪.‬‬

‫(‪SUPPLEMENTARY ENERGY DISSIPATION‬‬ ‫‪ -3‬تجهیــزات اتــاف انــرژی مکمــل‬

‫‪)DEVICES‬‬

‫ایــن تجهیــزات در یــک یــا هــر دو ســازه اســتفاده مي‌شــوند تــا تغییرشــکل‌های ماکزیمــم را اصــاح‬
‫کننــد یــا کاهــش دهنــد‪ .‬ایــن روش بــر اســاس میرایــی کــه تولیــد می‌کنــد‪ ،‬آثــار ضربــه را كاهــش‬
‫مي‌دهــد یــا بــه طــور کامــل آن را حــذف می‌كنــد‪ .‬از ترکیــب ایــن روش همــراه بــا المــان میراگــر‬
‫ســپری نیــز می‌تــوان هم‌زمــان اســتفاده كــرد تــا انــرژی انتقالــي در هنــگام اندرکنــش ضرب ـه‌زدن را‬
‫بــه حداقــل برســاند‪ .‬در ارتبــاط بــا ایــن سیســتم بیشــتر توضیــح داده خواهــد شــد‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪190‬‬

‫الف)‬

‫ب)‬

‫ج)‬

‫د)‬

‫ه)‬

‫شکل ‪ 11-1‬انواع مدلسازی برخورد سازه ها با هم‬

‫الف) تخمین فاصله بحرانی‪ ،‬ب) ارزیابی اثرات ضربه زدن‪ ،‬روش های تخفیف‬
‫اثرات ضربه زدن‪ ،‬ج) المان های ارتباطی‪ ،‬د) میراگر سپری و ه) دستگاه های اتالف‬
‫انرژی مکمل‬

‫طرح مسئله و مدل‌سازی‬

‫در بســیاری از مــوارد‪ ،‬مدل‌ســازی ســازه‌های جداسازی‌شــده بــا روش ‪( SDOF‬تک‌درجــه‌ي‬

‫آزادی) بــه جهــت تحلیل‌هــا رضایت‌بخــش اســت‪ ،‬ولــی هنگامــی کــه ضربــه‌زدن اتفــاق می‌افتــد‪،‬‬
‫مشــارکت مودهــای ايگــن ) ‪ ( Eigen‬باالتــر را دیگــر نمی‌تــوان بــرای تحلیــل در نظــر نگرفــت‪.‬‬
‫بنابرایــن مدل‌ســازی ســازه را بــا روش چنــد درجــه آزادی ( ‪ ) MDOF‬بــا رفتــار تیــر برشــی‪،‬‬
‫‪191‬‬ ‫اثرات ضربه زدن ساختمان جداسازی‌شده‬

‫جرم‌هــای متمرکزشــده در ســطوح طبقــات و ایــن فــرض کــه ســاختمان بــر اثــر تكان‌هــاي زلزلــه‬
‫االســتیک باقــی می‌مانــد‪ ،‬انجــام می‌دهیــم‪ .‬بــرای تحلیــل‪ ،‬از مــدل خطی‌شــده‌ي سیســتم جداســاز بــا‬
‫ضرایــب ســختی مؤثــر و میرایــی مؤثــر اســتفاده مي‌كنيــم‪ .‬ضربـه‌زدن بدیــن صــورت فــرض می‌شــود‬
‫کــه دیــوار خنــدق بــه دال در ســطح جداســاز ضربــه وارد می‌كنــد‪ .‬در صــورت اعمــال ضربــه بــه‬
‫ســازه‪ ،‬معادل ـه‌ي عمومــی حرکــت ســازه بــه صــورت زيــر اســت‪:‬‬

‫‪11-1‬‬

‫‪11-2‬‬

‫‪11-3‬‬

‫که ‪:‬‬

‫)‪ FEimp(t‬و )‪ FDimp(t‬نیروهــای ارتباطــی میرایــی و االســتیک هنــگام ضربــه‌زدن هســتند‪ .‬زمانــی کــه‬
‫تغییرمــکان نســبی در ســطح جداســاز بــه فاصلـه‌ي لــرزه‌ای (‪ )Seismic Gap‬مــی رســد‪ ،‬نیروهــای ضربــه‬
‫غیــر صفــر هســتند کــه در ايــن هنــگام پدیــده‌ي ضربـه‌زدن اتفــاق می‌افتــد‪ .‬بدیــن صــورت فرض می‌شــود‬
‫کــه ســازه‌ي مقابــل (‪ )Latter‬هــم هنــگام حــرکات زمیــن در اثــر زلزلــه حرکــت می‌كنــد‪.‬‬

‫بــرای شبیه‌ســازی از میرایــی غیرکالســیک اســتفاده شــده اســت‪ .‬مکانیزم‌هــای اتــاف انــرژی‬
‫ســاختمان جداسازی‌شــده بــه طــور یکنواخــت پخــش نشــده‌اند‪ ،‬به‌طــوری کــه ایــن مکانیزم‌هــا‬
‫بــه گونـه‌اي بســیار متفــاوت در روســازه و سیســتم جداســاز پخــش شــده‌اند‪ .‬ماتریــس میرایــی ‪ C‬بــا‬
‫برهم‌نهــی ماتریــس میرایــی مربــوط بــه اتــاف انــرژی روســازه بــا فــرض میرایــی ریلــی (‪)Reyleigh‬‬
‫بــه ضریــب میرایــی گــردآوري شــده كــه مربــوط بــه مــازاد میرایــی فراهم‌آمــده از سیســتم جداســاز‬
‫اســت‪ .‬ضریــب میرایــی ناشــی از مــازاد میرایــی ســاختمان جداسازی‌شــده بــا اســتفاده از یــک سیســتم‬
‫‪ SDOF‬معــادل بــا جــرم کلــی ســاختمان و ســختی مؤثــر سیســتم جداســاز ارزیابــی می‌شــود‪.‬‬

‫معــادالت حرکــت مســتقیم ًا بــا روش تفــاوت مرکــزی (‪)Central Difference Method‬‬
‫انتگرال‌گیــری می‌شــوند‪ .‬تغییرمکان‌هــا در زمــان (‪ )t+Δt‬را از معادلــه‌ي زيــر محاســبه می‌کنیــم‪:‬‬

‫‪11-4‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪192‬‬

‫ســختی موثــر ‪ Keff‬و بــار ‪ Reff‬هــر دو حــاالت بــا و بــدون ضربه‌انــد کــه از معــادالت زيــر بــه‬
‫دســت مي‌آينــد‪:‬‬

‫‪11-5‬‬

‫‪11-6‬‬

‫میرایــی و نیروهــای ضربــه‌ي االســتیک را می‌تــوان از يــک مــدل ضربــه بــر اســاس نیــرو بــه‬
‫دســت آورد كــه در ابتــدا بــه آن خواهیــم پرداخــت‪.‬‬

‫مدل‌سازی ضربه‬

‫بــه روش‌هــاي ضربــه‌ي ســازه‌ای کــه بــر اســاس نیرویــی در نظــر گرفتــه می‌شــوند‪ ،‬روش‌هــای‬
‫جریمــه (‪ )Penalty Methods‬نیــز مي‌گوينــد‪ .‬ایــن روش‌هــا اجــازه‌ي تفهیــم بین‌ســازه‌ای را فراهــم‬
‫می‌کننــد‪ ،‬بــه صورتــی کــه در مجــاورت ضربــه تغییرشــکل می‌دهنــد‪ .‬فنرهــای تماســی (‪Contact‬‬
‫‪ )Springs‬هنگامــی کــه یــک ضربــه وارد می‌شــود بــه طــور خــودکار تشــکیل مي‌شــوند و تــا زمانــي‬
‫کــه ســاختمان‌ها بــا هــم در ارتبــاط هســتند نیــز باقــی خواهنــد مانــد‪ .‬بــر اســاس مــدل ضربــه‪،‬‬
‫ســختی فنــر ارتباطــی از راه عمــق نفــوذ (‪ )Interpenetration Depth‬بــه دســت می‌آیــد و نیروهــای‬
‫تماســی اعمالــی بــه ســازه‪ ،‬آن‌هــا را از هــم جــدا می‌كننــد‪.‬‬

‫‪ -1‬مدل ضربه‌ي ویسکواالستیک خطی‬

‫مــدل ضربــه‌ي ویسکواالســتیک خطــی (کــه بــه آن مــدل ‪ Kelvin-Voigt‬نیــز مي‌گوينــد) یکــی‬
‫از مرســوم‌ترین روش‌هــای ضربــه‌زدن ســازه‌ای اســت و از یــک فنــر ضربــه‌ي خطــی و پیســتون‬
‫(‪ )Dashpot‬ضربــه‌ي ویســکوز تشــکیل می‌شــود‪ .‬هــر گاه ضربــه وجــود داشــته باشــد‪ ،‬نیــروی‬
‫ضربــه در زمــان ‪ t‬از فرمــول زيــر بــه دســت مي‌آيــد‪:‬‬

‫)‪(11-7‬‬
‫‪193‬‬ ‫اثرات ضربه زدن ساختمان جداسازی‌شده‬

‫کــه در آن ‪ kimp‬ســختی فنــر ضربــه‌ي خطــی‪ δ(t) ،‬عمــق نفــوذ بدنه‌هــای ضربــه زننــده (کــه‬
‫تغییرشــکل داده‌انــد)‪ cimp ،‬ضریــب میرایــی ضربــه و )‪ δ.(t‬ســرعت نســبی بیــن ســازه‌های ضربه‌زننــده‬
‫بــه هــم در زمــان ‪ t‬هســتند‪.‬‬

‫هم‌چنيــن آناگنوســتوپلوس رابطـه‌ي تحلیلــی زيــر را ارائــه داده اســت کــه در آن ضریــب میرایــی‬
‫ضربــه‪ ،‬ضریــب پس‌جهــش (‪ )COR=Coefficient of Restitution‬و جرم‌هــای ‪ m1‬و ‪ m2‬بیانگــر‬
‫جرم‌هــای ضربه‌زننــده هســتند‪:‬‬

‫(الف ‪(11-8‬‬

‫(ب ‪(11-8‬‬

‫در اين رابطه ‪ ξimp‬نسبت میرایی ضربه (‪ )0<ξimp<1‬است‪ COR .‬نسبت سرعت‌های نسبی بین بدنه‌های‬
‫‪ .‬مشتق معادله‌ي باال بر اساس قانون‬ ‫ضربه‌زننده پیش و پس از ضربه است (‬
‫پایداری انرژی است‪ .‬این مدل یک جهش اولیه (ناشی از عبارت میرایی) دارد‪ .‬به‌عالوه‪ ،‬نیروی میرایی‬
‫باعث به‌وجودآمدن نیروهای ضربه‌ي منفی مي‌شود که بدنه‌های مجاور را در طی فاز باربرداری به جای‬
‫فشاردادن و دورکردن از هم‪ ،‬به سمت يك‌‌دیگر می‌کشد‪.‬‬

‫شکل ‪- 11-2‬مدل های ضرب‪ ،‬الف) مدل ویسکو االستیک خطی‪ ،‬ب)مدل ویسکواالستیک غیر‬
‫خطی‪ ،‬ج) مدل ویسکواالستیک خطی با جابجایی ماندگار‬

‫بــا ایــن همــه‪ ،‬همان‌طــور کــه بعــدا ً نشــان داده خواهــد شــد‪ ،‬ایــن مــدل ضرب ـه‌ي ســاده نتایــج‬
‫دقیقــي را بــراي پاســخ کلــی ســازه‌ای بــه دســت مي‌دهــد کــه مقادیــر مناســب مصرفــی بــرای‬
‫پارامترهــای ضربــه را فراهــم می‌ســازد (شــکل ‪.)1a‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪194‬‬

‫‪ -2‬مدل ضربه‌ي ویسکواالستیک غیرخطی‬

‫ایــن مــدل بــر اســاس قانــون ارتبــاط هرتــز (‪ )Hertz Contact Law‬اســت‪ .‬در ایــن مــدل چنيــن‬
‫فــرض می‌شــود کــه نیــروی ضربــه بــه طــور توانــی بــا عمــق نفــوذ افزایــش می‌یابــد (معمــوالً‬
‫ضریــب توانــی برابــر ‪ 1/5‬اســت)‪ .‬بــه منظــور در نظــر گرفتــن یــک مکانیــزم انــرژی‪ ،‬بعضــی از‬
‫محققــان یــک میراگــر غیرخطــی مــوازی را بــا یــک فنــر غیرخطــی در طــی فــاز نزدیکــی ارتبــاط‬
‫ترکیــب كرده‌انــد (شــکل ‪ .)1b‬بنابرايــن نیــروی ضربــه در طــی فــاز نزدیک‌شــدن برابــر اســت بــا‪:‬‬

‫) ‪Fimp (t ) = kˆimp . δ(t )1.5 + cˆimp (t ). δ (t‬‬ ‫الف ‪11-9‬‬

‫کــه در آن‪ ،‬بازگردانــی اتــاف انــرژی نادیــده گرفتــه شــده اســت و نیــروی ضربــه برابــر خواهــد‬
‫بــود بــا‪:‬‬

‫‪(t ) kˆimp . δ(t )1.5‬‬

‫=‪Fimp‬‬ ‫ب ‪11-9‬‬

‫بــر اســاس اظهــارات يانكوفســكي‪ ،‬ضریــب میرایــی ضربــه ) ‪ cˆimp (t‬در عبــارات نســبت میرایــی‬
‫‪ ξ̂imp‬و عمــق نفــوذ )‪ δ(t‬در فرمــول زيــر مهیــا شــده‌اند‪:‬‬

‫‪m m‬‬
‫‪2. ξˆ imp kˆimp . δ(t). 1 2‬‬
‫= )‪cˆimp (t‬‬
‫‪m1 m 2‬‬ ‫‪11-10‬‬

‫نسبت میرایی ضربه ‪ ξ̂imp‬را می‌توان بر اساس فرمول يانكوفسكي برآورد كرد‪:‬‬

‫‪9 5‬‬ ‫‪1 − COR 2‬‬

‫= ‪ξˆ imp‬‬
‫)‪2 COR(COR(9π − 16) + 16‬‬

‫‪ -3‬مدل ضربه‌ي ویسکواالستیک خطی اصالح‌شده‬

‫بــراي جلوگیــری از نیروهــای ضربــه‌ي کششــی کــه بیــن ســازه‌های مجــاور ضربه‌زننــده (در‬
‫پایــان فــاز بازگردانــی ناشــی از عبــارت میرایــی) بــه وجــود می‌آینــد‪ ،‬اصــاح کوچکــی را در مــدل‬
‫ویسکواالســتیک خطــی اعمــال می‌كننــد و زمانــی کــه نیــروی ضربــه در حــدود انتقــال اســت‪ ،‬فنــر‬
‫ضربــه و ‪ Dashpot‬برداشــته می‌شــود (چنيــن در نظــر می‌گیریــم کــه ســاختمان از خنــدق‪ Wall‬جــدا‬
‫‪195‬‬ ‫اثرات ضربه زدن ساختمان جداسازی‌شده‬

‫می‌شــود)‪ .‬دیــوار (عضــو ضربه‌زننــده) در موقعیــت کنونــی خویــش نگــه داشــته مي‌شــود (بــا فــرض‬
‫باقی‌مانــدن تغییرشــکل‌های پالســتیک) کــه عــرض موجــود فاصلـه‌ي لــرزه‌ای مــورد نظــر را افزایــش‬
‫می‌دهــد (شــکل ‪ .)1c‬بنابرایــن معادل ـه‌ی نیــروی ضرب ـه‌ای را می‌تــوان بــه صــورت زيــر نوشــت‪:‬‬

‫الف ‪11-11‬‬

‫ب‪11-11‬‬

‫زمانــی کــه از مدل‌هــای ضربــه بــر اســاس نیــرو اســتفاده می‌کنیــم‪ ،‬مهــم اســت کــه بــه طــور‬
‫مناســب مقــدار ســختی ضربــه را تخمیــن بزنیــم‪ .‬ایــن مقــدار بــه مشــخصات مکانیکــی مــاده و‬
‫شــكل هندســي ســطح تمــاس بدنه‌هــای ضربه‌زننــده بســتگی دارد‪َ .‬ون مايــر )‪ (Van Mier‬کــه روی‬
‫ضربـه‌زدن بدنه‌هــای بتنــی بــر هــم تحقیــق كــرده بــود‪ ،‬نتیجــه گرفــت ســختی ضربــه (بــا توجــه بــه‬
‫یــک فنــر ضرب ـه‌ي غیرخطــی) بیــن ‪ kN/mm40‬تــا ‪ kN/mm80‬می‌توانــد تغییــر كنــد‪ .‬در هــر حــال‬
‫ایــن مقدارهــا بــه طــور دقیــق بیان‌کننــده‌ي نیروهــای ضرب ـه‌ي اعمالــی در طــی فراینــد ضرب ـه‌زدن‬
‫ســاختمان در مقیــاس بــزرگ نيســتند‪.‬‬

‫شکل ‪- 11-3‬مقایسه نیروی ضربه بر اساس نتایج اجزای محدود تارخچه زمانی بر اساس نتایج‬
‫تحلیلی‪ :‬الف) دیوار ‪ 1‬متری‪ ،‬ب)دیوار ‪ 1/5‬متری با سرعت‪(1 m/sec‬سرعت ضربه)‬

‫بــر طبــق نتایــج شبیه‌سازی‌شــده‪ ،‬شــتاب‌های کلــی تغییرشــکل‌های میان‌طبقــه‌ای و نیروهــای‬

‫برشــی طبق ـه‌ای یــک ســاختمان جداسازی‌شــده بــه علــت ضرب ـه‌زدن در هنــگام فاصل ـه‌ي لــرزه‌ای‬
‫(‪ )Seismic Gap‬بســیار افزایش‌می‌یابــد‪ .‬در جــدول صفحــه بعــد پاســخ ماکزیمــم ســه ســازه‌ي‬
‫پنج‌طبقــه بــا فاصلــه‌ي ‪ 25 Gap‬ســانتی‌متر بــرای مدل‌هــای مختلــف فــوق آمــده اســت‪:‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪196‬‬

‫جدول ‪ 10-1‬پاسخ های اوج ساختمان ‪ 5‬طبقه با فاصله ‪ gap‬برابر ‪ 25 cm‬برای ‪ 3‬مدل مختلف ضربه‬

‫پاسخ اوج‬ ‫]‪kelvin- Voigt [5‬‬ ‫ویسکواالستیک [‪]20‬‬ ‫اصالح شده ‪kelvin- Voigt‬‬
‫تغییر مکان طبقه همکف (‪)cm‬‬ ‫‪27.766‬‬ ‫‪27.437‬‬ ‫‪27.780‬‬
‫‪36.377‬‬ ‫‪36.222‬‬ ‫‪36.387‬‬
‫تغییر مکان طبقه آخر (‪)cm‬‬
‫‪3.769‬‬ ‫‪3.779‬‬ ‫‪3.765‬‬
‫تغییر شکل میان طبقه ای‬ ‫‪48.913‬‬ ‫‪47.951‬‬ ‫‪48.860‬‬
‫شتاب کل (طبقه آخر)‬ ‫‪65.715‬‬ ‫‪71.270‬‬ ‫‪65.627‬‬
‫شتاب کل (طبقه آخر)‬ ‫‪0.0‬‬ ‫‪0.0‬‬ ‫‪0.139‬‬

‫در شــکل زیــر مقدارهــاي حداکثــر تغییرشــکل‌های بین‌طبقــه‌ای و شــتاب کــف مطلــق بــرای‬
‫پایه‌هــای مختلــف ســازه‌ای (پای ـه‌ي ثابــت يــا همــان صلــب‪ ،‬جداسازی‌شــده بــا ضربــه و بی‌ضربــه‬
‫بــا دو ‪ Gap‬مختلــف) ترســیم شــده اســت‪.‬‬

‫با پایه صلب‬

‫جدا شده ‪ -‬بدون ضرب‬
‫جدا شده ‪ -‬فاصله = ‪ 18‬سانتی متر‬
‫جدا شده ‪ -‬فاصله = ‪ 25‬سانتی متر‬

‫شکل ‪ - 11-4‬الف) تغییر شکل ماکزیمم بین طبقه ای(و ب) شتاب مطلق ماکزیمم طبقه برای‬
‫ساختمان ‪ 5‬طبقه تحت زلزله ‪ Kobe‬با ‪PGA = 1g‬‬

‫بــه دليــل ضرب ـه‌زدن در ســازه‌ي جداسازی‌شــده‪ ،‬ســازه‪ ،‬شــتاب طبق ـه‌ي ماکزیمــم را بــه جــای‬
‫تــراز بــام در تــراز جداســاز تجربــه می‌کنــد‪ .‬ضرب ـه‌زدن مــود تغییــر (بــه جــای مــود اول يــا مــود‬
‫اساســی ســازه‌های معمــول) شــکل ســاختمان جداســازی شــده را تغییــر مي‌دهــد و (بــه جــای‬
‫حرکــت کــردن خــود ســازه) مــود هــای باالتــر را تحریــک مي‌كنــد‪.‬‬
‫‪197‬‬ ‫اثرات ضربه زدن ساختمان جداسازی‌شده‬

‫طیف پاسخ نیروی ضربه‌زدن سازه‌های االستیک‬

‫پاسخ‌های تغییر شکل اوج ‪ xmax‬در مقادیر مختلف تحت ‪ ξ‬ثابت‪ ،‬بدین صورت است‪:‬‬

‫=‪x‬‬
‫)‪max (T , ξ) max x(t , T , ξ‬‬ ‫(‪)11-12‬‬
‫‪t‬‬
‫بــه منظــور پیش‌بینــی تغییرمــکان نســبی ماکزیمــم بیــن دو ســازه‌ي مجــاور بــا پریودهــای طبیعــی‬
‫متفــاوت‪ ،‬طیــف پاســخ تغییرمــکان نســبی را در نظــر مــی گیریــم‪ .‬هم‌چنيــن توجــه داریــم کــه‬
‫ضربـه‌زدن ســازه‌های مجــاور بــه هــم بــه دليــل تحریــک زلــزه اســت‪ ،‬نــه منبــع نیــروی دیگــر‪ .‬نیــروی‬
‫ضربــه‌زدن تابعــی از پریودهــای ارتعاشــی طبیعــی ‪ T1‬و ‪( T2‬یــا فرکانس‌هــای ‪ f1‬و ‪ )f2‬ســازه‌های‬
‫ضربه‌زننــده بــه هــم در حالــت ‪ SDOF‬اســت‪.‬‬

‫‪m1‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪m2‬‬

‫‪C1‬‬ ‫‪C2‬‬
‫‪K1‬‬ ‫‪K2‬‬

‫شکل ‪ 11- 5‬مدل سازه های اندر کنش کننده‬

‫طیــف نیــروی ضربــه بــه نســبت‌های میرایــی ‪ ξ1‬و ‪ ،ξ2‬جرم‌هــای ‪ m1‬و ‪ m2‬و انــدازه‌ي فاصل ـه‌ي‬
‫بین‌ســازه‌ای ‪ d‬را دارد‪ .‬در ســازه‌های بلنــد ماننــد پل‌هــا‪ ،‬ســاختمان‌هایی بــا پی‌هایــی گســترده‌ي‬
‫بــزرگ (در ســه بعــد) یــا سیســتم‌های شــهری و ســدها نيــز اثــر انتشــار مــوج لــرزه‌ای مطــرح‬
‫می‌شــود (بــه ايــن معنــا کــه حرکــت مــوج در ابتــدا و انتهــای ســازه بــه دليــل پریــود بــاالی آن‪ ،‬زمــان‬
‫بیشــتری مي‌بــرد و تمــام ســازه بــه طــور یکســان بــا مــوج تحریــک نمی‌شــود‪ -‬گردآورنــده)‪ .‬در ایــن‬
‫حالــت‪ ،‬تأثیــر تأخیــر زمانــی ‪ τ‬نیــز بــرای رکــورد حرکتــی زمیــن ورودی را بــرای دو ســازه‌ي مجــاور‬
‫هــم نیــز بایــد در نظــر گرفــت‪ .‬بــا در نظــر گرفتــن مــوارد بــاال‪ ،‬نیــروی ضربـه‌ي اوج (‪ )Fmax‬را بــرای‬
‫مقادیــر متفــاوت متغیرهــا بدیــن صــورت تعريــف می‌کنیــم‪:‬‬

‫(‪)11-13‬‬

‫)‪, m1 , m 2 , τ) max F (t ,T1 ,T 2 , ξ1 , ξ2 , d , m1 , m 2 , τ‬‬

‫=‪Fmax (T1 ,T 2 , ξ1 , ξ2 , d‬‬
‫‪t‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪198‬‬

‫مدل‌سازی عددی سازه‌های ضربه‌زننده و شبیه‌سازی نیروی ضربه‌زدن در طی برخورد‬

‫معادلــه‌ي دینامیکــی حرکــت پاســخ ضربــه‌زدن االســتیک دو ســازه‌ي مجــاور شبیه‌سازی‌شــده بــا‬
‫مــدل ‪ SDOF‬را می‌تــوان بدیــن صــورت نوشــت‪:‬‬

‫(‪)11-14‬‬

‫‪ m1 0   x1 (t )  C1 0   x1 (t )   K 1 0   x 1 (t ) ‬‬

‫‪ 0 m   x (t )  +  0 C   x (t )  +  0 K   x (t ) ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2 2  ‬‬ ‫‪2 2  ‬‬ ‫‪2 2 ‬‬

‫‪ F (t ) ‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪0   xg 1 (t ) ‬‬

‫‪+‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪− 1‬‬
‫=‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ −F (t ) ‬‬ ‫‪ 0 m 2   xg 2 (t ) ‬‬

‫کــه در آن ) ‪ x i (t ) , xi (t ) , xi (t ) , C i , K i , xgi (t‬به‌ترتيــب‪ ،‬تغییرمــکان افقــی‪،‬‬

‫ســرعت‪ ،‬شــتاب‪ ،‬ضریــب میرایــی ‪ ،‬ضریــب ســختی و حرکــت ورودی زمیــن شــتاب بــرای ســازه بــا‬
‫جــرم )‪ mi(i=1,2‬هســتند و )‪ F(t‬بیانگــر نیــروی ضربــه اســت‪ .‬ضربــه‌زدن بــه خودی‌خــود پدیــده‌ای‬
‫پیچیــده اســت کــه شــامل تغییرشــکل‌های پالســتیک در نقــاط اتصــال‪ ،‬شکســتگی‪ ،‬ترک‌خوردگــی‬
‫موضعــی‪ ،‬شکســتگی بــر اثــر ضربــه‪ ،‬اصطــکاک و ‪ ...‬می‌شــود‪ .‬نیروهــای تولیــدی در هنــگام‬
‫ضربـه‌زدن ســازه‌ها بــه هــم در یــک ناحیـه‌ي مشــخص ســازه‌ای و در طــی یــک زمــان کوتــاه هســتند‪.‬‬
‫رونــد انتقــال انــرژی در طــی ضرب ـه‌زدن بســیار پیچیــده اســت و نیــاز بــه تحلیــل ریاضــی دارد‪ .‬در‬
‫مــدل تحلیلــی ویسکواالســتیک غیرخطــی‪ ،‬نیــروی ضربــه‌زدن )‪ F(t‬بیــن ســازه‌های ضربه‌زننــده بــا‬
‫جرم‌هــای ‪ m1‬و ‪ m2‬بدیــن صــورت اســت‪:‬‬

‫(الف‪)11-15-‬‬

‫(ب‪)11-15-‬‬

‫پارامتــر ســختی ضرب ـه‌زدن وابســته بــه خــواص مــواد و شــكل‬ ‫کــه در آن ‪ d‬فاصل ـه‌ي اولیــه‪،‬‬
‫‪199‬‬ ‫اثرات ضربه زدن ساختمان جداسازی‌شده‬

‫میرایــی المــان ضربــه اســت کــه آن را می‌تــوان در هــر‬ ‫هندســي بدنه‌هــای برخوردکننــده و‬
‫لحظــه از زمــان بدیــن صــورت بــه دســت آورد‪:‬‬

‫(‪)11-16‬‬

‫کــه در آن نســبت میرایــی ضربــه‌ي اصالح‌شــده بــا ضریــب بازگردانــی ‪( e‬بــا احتســاب‬
‫اتــاف انــرژی در طــی برخــورد) اســت‪ .‬رابط ـه‌ي حــدودی بیــن و ‪ e‬در مــدل ویسکواالســتیک‬
‫غیرخطــی را می‌تــوان در ایــن فرمــول یافــت‪:‬‬

‫(‪)11-17‬‬

‫اگــر نیــاز باشــد‪ ،‬مقــدار نســبت میرایــی ضربــه را می‌تــوان بعــدا ً در شبیه‌ســازی عــددی بــه‬
‫دســت آورد (ایــن امــر بــا مدل‌ســازی عــددی بــه روش ‪ FEM‬در یکــی از نرم‌افزارهــای مرســوم‬
‫ماننــد ‪ NASTRAN ،ANSYS ،ADINA ،ABAQUS‬و ‪ ...‬انجــام مــی پذیــرد (البتــه پیشــنهاد می‌شــود‬
‫شبیه‌ســازي‌ها بــا نرم‌افــزار ‪ ADINA‬انجــام پذیــرد‪ -‬گردآورنــده)‪ .‬ایــن امــر بــه دليــل اطمینــان‬
‫يافتــن از رابطــه‌ي دقیــق بیــن ســرعت‌های پیــش و پــس از ضربــه اســت‪.‬‬

‫تأثیر انعطاف‌پذیری سیستم جداساز‬

‫انعطاف‌پذیــری سیســتم‌های جداســاز بــه دليــل نســبت‌های پریــود اساســی ســازه‌ای متفــاوت اســت‪.‬‬
‫زمانــی کــه ســاختمان جداسازی‌شــده بــا حركــت بــر طبــق مــود اساســی عالقــه دارد ماکزیمــم تغییــر‬
‫مــکان خــودش را در ســطح جداســاز لــرزه‌ای (بــر اســاس طیــف پاســخ مــورد نظــر) داشــته باشــد‪،‬‬
‫بزرگــی پاســخ ناشــی از ضربــه‪ ،‬بســتگی بــه فاصل ـه‌ي ‪ Gap‬و تغییرمــکان ماکزیمــم سیســتم ‪SDOF‬‬
‫دارد‪ .‬بــه دليــل تحریــک مودهــای باالتــر ســاختمان جداسازی‌شــده بــا ضربــه‌زدن‪ ،‬تغییرشــکل‌های‬
‫میان‌طبق ـه‌ای ماکزیمــم بیــش از طبقــات باالتــر بــه چشــم می‌آیــد‪ .‬بــر طبــق مطالعــات انجام‌گرفتــه‪،‬‬
‫افزایــش انعطاف‌پذیــری سیســتم جداســاز بــه افزایــش آســیب‌پذیری ســازه مي‌انجامــد‪ ،‬بــه‌ويــژه‬
‫اگــر ســازه در نزدیکــی گســل (‪ )Near Fault Effects‬واقــع شــده باشــد‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪200‬‬

‫اثر فاصله‌ي ‪ Gap‬و نوع زلزله‬

‫بدیــن منظــور می‌تــوان ســازه‌های مختلــف را بــا ‪Gap‬هــای متفــاوت در معــرض زلزله‌هــای‬
‫مختلــف مــورد بررســی قــرار داد‪ .‬نتایــج شبیه‌ســازی‌ها نشــان می‌دهــد کــه بــا افزایــش ‪Gap‬‬
‫لــرزه‌ای شــتاب‌هاي کــف طبقــات و تغییرشــکل‌های بین‌طبقــه‌ای روســازه کاهــش می‌یابــد‪.‬‬

‫شکل ‪ - 11-6‬تاثیر فاصله لرزه ای بر پاسخ های اوج ساختمان جداسازی شده لرزه ای تحت‬
‫تحریکات زلزه ثبت شده ‪ PGA = 1 g‬با در نظر گرفتن دیوار خندق در دو طرف ساختمان‬

‫دربــاره‌ي اثــر نــوع زلزلــه بــر ســازه‌های جداسازی‌شــده نمی‌تــوان اظهــار نظــر قطعــی کــرد‪.‬‬
‫علــت ایــن امــر متفــاوت بــودن خصوصیــات زلزلــه و دامن ـه‌ي فرکانس‌هــای حاکــم اســت‪.‬‬

‫شکل ‪ - 11-7‬منحنی های پاسخ ماکزیمم و متوسط در رکورد های متفاوت زلزله‬

‫(در مــورد هــر ســازه بــه خصــوص بهتــر اســت رکوردهــای زلزلــه را بــا روش تحلیــل تاریخچـه‌ي‬
‫زمانــی غیرخطــی بــه ســازه وارد كــرد و پاســخ ســازه‌ای حاصــل را مــورد ارزیابــی قــرار داد‪ .‬از‬
‫جملــه ابــزار قــوی مدل‌ســازی ســازه‌ای‪ ،‬نرم‌افزارهــای ‪ ANSR III ،PERFORM3D ،SAP2000‬و‬
‫‪201‬‬ ‫اثرات ضربه زدن ساختمان جداسازی‌شده‬

‫‪ 3D-BASIS‬هســتند‪ .‬برنامـه‌ي ‪ ANSR III‬برگرفتــه از همــان برنامـه‌ي ‪ ANSR I‬اســت کــه کدهــای آن‬
‫بــا ‪ Microsoft Fortran‬بــه روزرســانی شــده‌اند و در مدل‌ســازی غیرخطــی ســازه‌ها نرم‌افــزاري‬
‫بســیار قــوی اســت‪ .‬راهنمــای ایــن نرم‌افــزار در ‪ DVD‬موجــود اســت‪ -‬گردآورنــده)‪.‬‬

‫اثر سختی ضربه‌ای‬

‫ســختی ضربــه‌ای ‪ kimp‬کــه بــه صــورت فنــر خطــی می‌شــود‪ ،‬می‌توانــد مقادیــر متفــاوت داشــته‬
‫باشــد‪ .‬مطالعــات انجام‌شــده بیانگــر آن هســتند کــه بــا افزایــش ‪ ،kimp‬شــتاب‌های اوج ماکزیمــم‬
‫کف‌هــا و تغییرشــکل‌های بین‌طبقــه‌ای در هــر طبقــه افزایــش می‌یابــد‪.‬‬

‫شکل ‪- 11- 8‬بزرگنمایی شتاب های اوج رابطه و تغییر شکل های بین طبقه ای با سختی‬
‫ضربه(‪ )25 em gap‬تحت زلزله ‪ Kobe‬با نسبت ‪PGA = 1 g‬‬

‫ضریب سختی ضربه‌ای اثر زیادی بر تغییرمکان‌ها (به ويژه در سطح جداساز و طبقه‌ي اول) دارد‪.‬‬
‫در محل واردآمدن ضربه که همان سطح جداساز است‪ ،‬بیشترین افزایش شتاب کف وجود دارد‪.‬‬
‫این افزایش شتاب در طبقات باالتر تنزل می‌یابد‪ .‬حضور جهش‌های بزرگ در پاسخ شتاب ناشی از‬
‫ضربه‌خوردن برای ساختمان (به‌ويژه ساختمان‌هایی با تجهیزات حساس) امری بسیار بحرانی است‪.‬‬
‫با حداقل كردن ‪ kimp‬می‌توان بزرگ‌نمایی شتاب اوج را به حداقل رساند‪ .‬از جمله روش‌های کاهش‬
‫سختی ضربه‌ای استفاده از مصالح نرم (مانند االستومرهای نرم) بین ساختمان‌ها و اعضای ضربه‌زننده‬
‫است‪ .‬البته از طرفی هم استفاده از این مواد فاصله‌ي ‪ Gap‬لرزه‌ای را کاهش می‌دهد‪.‬‬

‫از دیگــر روش‌هــاي موجــود‪ ،‬مي‌تــوان از قــرار ضربه‌گیــر‪ ،‬میراگرهــای اتالف‌کننــده‌ي انــرژی و‬
‫کنتــرل فعــال ســازه‌ها نــام بــرد کــه در بخــش سیســتم‌های دوگانــه (‪ )Hybrid Systems‬بــه آن‌هــا‬
‫اشــاره خواهــد شــد‪.‬‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪202‬‬
‫‪203‬‬ ‫سیستم های هایبرید (ترکیبی)‬

‫فصل ‪ -12‬سیستم های هایبرید (ترکیبی)‬

‫بــه اســتراتژی ترکیبــی سیســتم میراگــر بــا سیســتم هــای دیگــر اتــاف انــرژی ‪ ،‬سیســتم هــای ترکیبــی‬
‫و یــا سیســتم هــای دوگانــی اطــاق مــی گــردد‪ .‬در ایــن بخــش تــاش بــر آن اســت کــه نحــوه‬
‫مدلســازی دینامیکــی و تاثیــرات ایــن سیســتم هــا بــر روی یکدیگــر را بــه طــور خالصــه وار بررســی‬
‫نمائیــم‪.‬دو نمونــه مرســوم ایــن سیســتم هــای ترکیبــی را در ادامــه بررســی خواهیــم کــرد‪:‬‬

‫‪ -1‬سیستم های جداساز ترکیبی با ضربه گیر اطراف ساختمان (‪)Absorbing Boundaries‬‬

‫کاربــرد ایــن روش در کنتــرل پاســخ لــرزه ای ســاختمان هــای بلنــد بــوده کــه در احتمــال ضربــه‬
‫زدن بــه ســازه هــای مجــاور را دارند‪.‬اســاس ایــن روش بــر اســاس انتخــاب نیــروی کنترلــی بــوده‬
‫کــه تمامــی انــرژی وارده را در قســمت خاصــی جــذب نمــوده (ضربــه گیــر فعــال مــرزی) و یــا بــه‬
‫طــور کامــل دفــع نمایــد‪ .‬ضربــه گیــر انعکاســی فعــال بــا قــرار دادن یــک ضربــه گیــر فعــال در بــاالی‬
‫ســاختمان مــی تــوان تمامــی انــرژی ورودی را جــذب کــرده و اثــرات رســنانس را از بیــن بــرد‪ .‬بــا‬
‫قــرار دادن همــان ضربــه گیــر در طبقــات میانــی مــی تــوان انــرژی ورودی را بــه مقادیــر کمتــری‬
‫رســانید‪.‬بر اســاس تحقیقــات ‪ Mita‬و ‪ Luco‬مقــدار حداکثــر نیــروی کنترلــی بــرای ضربــه گیــر‬
‫اطــراف ســاختمان برابــر وزن یــک طبقــه ســاختمان مــی باشــد‪.‬برای ســاختمان هــای یکنواخــت ‪،‬‬
‫نیــروی وارده ممکــن اســت بیشــتر نیــز گردد‪.‬بــه جهــت مدلســازی ‪ ،‬سیســتم جداســاز را بــه صــورت‬
‫یــک طبقــه نــرم خطــی معــادل و روســازه را بــه صــورت یــک مــدل جــرم متمرکــز یکنواخــت در‬
‫نظــر مــی گیریــم‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪204‬‬

‫)‪(M1‬‬ ‫)‪(UN‬‬
‫)‪(N‬‬ ‫)‪(FN‬‬
‫‪(K1). ξ1‬‬
‫)‪(M1) (UN-1‬‬
‫)‪(N-1‬‬
‫‪(K1). ξ1‬‬
‫)‪(M1‬‬

‫‪(K1). ξ1‬‬
‫)‪(M1) (U2‬‬
‫)‪(2‬‬

‫‪(K1). ξ1‬‬
‫)‪(M1) (U1‬‬
‫)‪(1‬‬

‫‪(K1). ξ1‬‬
‫)‪(FD‬‬ ‫)‪(FD‬‬ ‫)‪(M0‬‬ ‫)‪(U0‬‬
‫)‪(0‬‬
‫‪(K0). ξ0‬‬
‫)‪(-1‬‬
‫)‪(Ug‬‬

‫شکل ‪ 12-1‬مدلساز دینامیکی سیستم هایبرید(جداساز‪ +‬ضربه گیر اطراف ساختمان)‬

‫ارتعاشــات هارمونیــک کــه در شــکل بــاال بــدان اشــاره گردیــد ‪ ،‬دارای وابســتگی زمانــی ‪ eiωt‬بــوده‬
‫کــه ‪ ω‬بیانگــر فرکانــس مــی باشــد‪ .‬مــدل مــورد نظــر از ‪ N‬طبقــه بــا جــرم ‪ m1‬و ســختی پیچیــده‬

‫‪k1= k1 1 + 2i ξ1sign ( ω) ‬‬ ‫(‪)12-1‬‬

‫بــوده کــه ‪ k1‬ســختی و ‪ ξ1‬نســبت میرایــی ســازه ای مــی باشــد‪ .‬دیافراگــم کــف طبقــات را صلــب و‬
‫ســتون هــا را بــه صــورت غیــر قابــل کــش آمــدن فــرض مــی کنیــم‪ .‬نیروهــای کنترلــی ‪ FN‬و ‪ F0‬در‬
‫ســطوح پشــت بــام و پایــه ســازه وارد مــی گــردد‪ .‬ســازه مواجــه شــده بــا یــک حرکــت افقــی زمیــن‬
‫بــا ‪ ug‬و اثــرات اندرکنــش خــاک و ســازه را در تحلیــل دخیــل نمــی ســازیم‪.‬‬

‫حالت ‪ -1‬سازه جداسازی شده همراه با ضربه مرزی در باالی ساختمان‬

‫یــک سیســتم جداســاز پایــه غیــر فعــال در پایــه ســازه و یــک نیــروی کنترلــی ‪ FN‬در تــراز پشــت‬
‫بــام (کــه در واقــع بــه ضربــه گیــر واقــع شــده اســت‪ ).‬را در نظــر مــی گیریم‪.‬مــی دانیــم کــه معادلــه‬
 ‫‪205‬‬ ‫سیستم های هایبرید (ترکیبی)‬

‫کلــی حرکــت ســازه بــه صــورت ذیــل مــی باشــد‪:‬‬

‫= ‪−ω2 m 1u j + k1 ( 2u j − u j +1 − u‬‬

‫‪j −1 ) 0‬‬ ‫≤ ‪(1‬‬ ‫)‪j ≤ N − 1‬‬ ‫(‪)12-2‬‬

‫حل عمومی این معادله به صورت ذیل می باشد‪:‬‬

‫=‬‫‪u j Ae −i γ1 j + Be i γ1 j‬‬ ‫=‪(j‬‬

‫) ‪0, N‬‬
‫(‪)12-3‬‬

‫در صورتــی کــه تنهــا در تــراز بــام یــک نیــروی ‪ FN‬وارد گــردد ‪ ،‬معادلــه حرکــت بــه صــورت ذیــل‬
‫مــی باشــد‪:‬‬

‫‪−ω2 m1u N + k1 (u N − u N −1 ) = FN‬‬ ‫(‪)12-4‬‬

‫کــه حــل عمومــی معادلــه ‪ 4‬بــه علــت آنکــه تنهــا گســترش رو بــه بــاال را در نظــر گرفتــه ایــم و‬
‫بنابرایــن در عبــارت دوم معادلــه‪ B=0 ،4‬بــوده و حــل عمومــی بدیــن صــورت حاصــل مــی گــردد‪:‬‬

‫‪−i γ1 j‬‬
‫=‬‫=‪u j u‬‬
‫‪ge‬‬ ‫‪( j 0, N‬‬ ‫)‬ ‫(‪)12-5‬‬
‫بنابراین نیروی کنترلی برابر می گردد با ‪:‬‬

‫= ‪FN‬‬ ‫‪ 1e −i γ1 / 2‬‬

‫‪−uN m1ω‬‬
‫(‪)12-6‬‬
‫که ‪ u.N= iωuN‬می باشد‪.‬نیروی برشی ‪ Q i‬در باالی ‪ j‬امین تراز به صورت ذیل حاصل می گردد‪:‬‬

‫‪ 1e −1 γ1 /2‬‬
‫‪Q j = −u j m1ω‬‬ ‫‪(j‬‬ ‫) ‪0, N‬‬
‫=‬ ‫(‪)12-7‬‬

‫کــه ‪ u.j= iωuj‬مــی باشــد‪ .‬معادلــه ‪ 11‬بــه ایــن واقعیــت اشــاره دارد کــه مــی تــوان توســط نیــروی‬
‫کنترلــی ‪ FN‬بــر اثــرات رســنانس ســازه ای (‪ )Structural Resonance‬فائــق آمــد‪ .‬نیــروی الزمــه‬
‫در تــراز بــاالی ســاختمان بــا ســرعت مطلــق طبقــه آخــر بــا تاخیــر ‪ (2ω1)-1‬نســبت دارد‪ .‬بــرای‬
‫جلوگیــری از اثــرات رزنانــس نیازمنــد جــذب و یــا اعمــال نیــروی زیــادی بــه ســازه مــی باشــیم‪.‬‬
‫بدیــن علــت ‪ ،‬آســانتر اســت کــه سیســتم ضربــه گیــر ســازه ای را بــا سیســتم جداســاز پایــه ترکیــب‬
‫نمــوده تــا شــاهد افزایــش میرایــی ســازه ای باشــم‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪206‬‬

‫حالت ‪ -2‬سازه جداسازی شده از پایه همراه با ضربه گیرهای مرزی فوقانی‬

‫در ایــن حالــت هــم نیــروی ‪ FN‬در تــراز پشــت بــام وارد شــده ‪ ،‬تغییرمــکان ‪ ui‬و نیــروی برشــی در‬
‫ســازه بدیــن صــورت حاصــل مــی گــردد‪:‬‬

‫‪−i γ1 j‬‬
‫=‬‫=‪u j u‬‬
‫‪0e‬‬ ‫‪( j 1, N‬‬ ‫)‬
‫(‪)12-8‬‬
‫و‬

‫‪ 1e −1 γ1 /2‬‬
‫‪Q j = −u j m1ω‬‬ ‫‪(j‬‬ ‫) ‪0, N‬‬
‫=‬ ‫(‪)12-9‬‬

‫سیستم جداساز پایه غیرفعال با سختی پیچیده معادل‬

‫) ‪k0= k 0 (1 + 2i ξ0‬‬ ‫(‪)12-10‬‬

‫دارای معادله حرکت زیر می باشد‪:‬‬

‫‪−ω2 m 0u 0 + k0 (u 0 − u g ) + k1 (u 0 − u1 ) = 0‬‬

‫(‪)12-11‬‬

‫که در اینجا با جایگزینی معادله ‪ 22‬در معادله ‪ 14‬به عبارت زیر می رسیم ‪:‬‬

‫‪∆ 4 =u‬‬
‫‪1 +0 =2e(u−0/‬‬
‫∆‪i γ‬‬ ‫‪e -i γ 0   m1 − 1 sin  γ 0  + i‬‬
‫‪sin‬‬
‫)‪0 4‬‬
‫‪ m1 ω‬‬
‫‪m ω‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪γ ‬‬ ‫‪ γ   ‬‬
‫(‪cos  1  − cos  0  )12-12‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 2   m 2   2 ‬‬ ‫‪ 0 0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ 2   ‬‬
‫که‪:‬‬
‫(‪)12-13‬‬

‫‪ γ   m‬‬ ‫‪ γ ‬‬ ‫‪ m1 ω‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪γ ‬‬ ‫‪ γ   ‬‬
‫‪∆ 4 = 1 + 2e −i γ 0 sin  0   1 − 1 sin  0  + i‬‬ ‫‪m ω‬‬ ‫‪cos  1  − cos  0   ‬‬
‫‪ 2   m 2   2 ‬‬ ‫‪ 0 0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ 2   ‬‬
‫‪207‬‬ ‫سیستم های هایبرید (ترکیبی)‬

‫نیروی برشی ‪ Q-1‬در سیستم جداساز برابر است با‪:‬‬

‫(‪)12-14‬‬

‫‪1 ‬‬ ‫‪ m1 i γ / 2  ω‬‬ ‫‪γ ‬‬ ‫‪ γ   ‬‬

‫‪ 0e −i γ 0 / 2 ‬‬ ‫‪−i γ 0‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪Q −1‬‬
‫‪−ug m 0ω‬‬ ‫‪ 1 − e‬‬ ‫‪1 −‬‬ ‫‪e 0  1 cos  1  − i sin  0   ‬‬
‫∆‬
‫‪ 4  ‬‬ ‫‪ m 2‬‬ ‫‪ω‬‬‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ 2   ‬‬

‫حضــور مخــرج ‪ Δ4‬در معادلــه ‪ 24‬حاکــی از آن اســت کــه امــواج ورودی و خروجــی در سیســتم‬
‫جداســاز حضــور دارد (در پائیــن ســازه)‪ .‬همانطــور کــه بخــش بعــدی خواهیــم دیــد ‪ ،‬واســط بیــن‬
‫امــواج ورودی و خروجــی را مــی تــوان توســط اعمــال نیــروی کنترلــی ‪ F0‬در ســطح پایــه حــذف نمود‪.‬‬

‫حالت ‪ – 4‬سازه با سیستم جداساز پایه و کنترل غیر انعکاسی صرف در پایه‬

‫در ایــن حالــت سیســتم کنتــرل غیرانعکاســی در پایــه نیــروی ‪ F0‬را در غیــاب نیــروی ‪( FN‬در تراز ســقف‬
‫ســازه) اعمــال مــی کنند‪.‬تغییرمــکان و نیروهــای برشــی روســازه بدیــن صــورت حاصل مــی گردد‪:‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪1 ‬‬

‫‪cos  γ1  N − j +  ‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫‪uj‬‬ ‫=‪u‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪( j 1, N‬‬ ‫)‬
‫‪ ‬‬ ‫‪1 ‬‬ ‫(‪)12-15‬‬
‫‪cos  γ1  N +  ‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫و‬

‫‪sin  γ1 ( N − j ) ‬‬
‫‪ω2u 0 m1‬‬
‫= ‪Qj‬‬ ‫= ‪(j‬‬
‫)‪0, N − 1‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪1 ‬‬
‫‪2sin ( γ1 / 2 ) cos  γ1  N +  ‬‬ ‫(‪)12-16‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪2 ‬‬

‫تغییرمــکان پایــه (‪ u0 )Base Displacement‬توســط جایگزینــی معــادالت ‪ 31‬و ‪ 29‬در معادلــه ‪27‬‬
‫حاصــل مــی گردد‪.‬نتیجــه بدیــن صــورت اســت‪:‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪1 ‬‬

‫‪cos  γ1  N +  ‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫‪u0 = u g‬‬ ‫(‪)12-17‬‬
‫‪∆6‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪208‬‬

‫که ‪:‬‬

‫‪γ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪1  ‬‬ ‫‪m ω‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪∆ 6 =∆3 + 2i sin  0  cos  γ1  N +   e −iγ 0 / 2 − 1 1 e −i γ1 / 2 ‬‬
‫‪ 2 ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪2  ‬‬ ‫‪m 0 ω0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)12-18‬‬

‫که ‪ Δ3‬برابر معادله ذیل می باشد‪(.‬به منابع مراجعه فرمائید)‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1 ‬‬ ‫‪ γ0 ‬‬

‫‪3 cos  γ 0 +  N +  γ1  + 2sin ‬‬
‫=∆‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2 ‬‬ ‫‪ 2 ‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1  m1 ω‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬

‫‪sin  N +  γ1 − γ 0  −‬‬ ‫‪sin ( N γ1 ) ‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2  m0 ω‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪‬‬

‫نیروی برشی ‪ Q-1‬در سیستم جداساز بدین صورت حاصل می گردد‪:‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪1 ‬‬

‫‪cos  γ1  N +   − ∆ 6‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫‪Q −1 = ω2 m 0u g‬‬ ‫(‪)12-19‬‬
‫‪γ ‬‬
‫‪4∆ 6 sin 2  0 ‬‬
‫‪ 2 ‬‬

‫حالت ‪ -5‬سازه با سیستم جداساز پایه و تنها با سیستم کنترلی انعکاسی تنها در پایه‬

‫در ایــن حالــت نیــروی کنترلــی ‪ F0‬برگزیــده شــده و بنابرایــن هیچگونــه حرکتــی در روســازه وجــود‬
‫نــدارد‪ )uj=0(.‬از معادلــه ‪ 27‬داریــم‪:‬‬

‫‪F0 = −k0u g‬‬

‫کــه ‪ ug‬حرکــت زمیــن مــی باشــد‪ .‬در ایــن حالــت تغییرمــکان نســبی دائمــی بیــن ســازه زمیــن را‬
‫مــی تــوان در نظــر گرفت‪.‬همچنیــن ‪ ،‬نیــروی کنترلــی مــورد نیــاز خیلــی بــزرگ خواهــد بــود‪ .‬بــه طــور‬
‫خالصــه ‪ ،‬بــرای یــک تغییرمــکان ‪ 20‬ســانتی متــری و یــک روســازه بــا مقــدار ‪، ω1=40 rad/sec‬‬
‫مقــدار حداکثــر نیــروی کنترلــی مــورد نیــاز برابــر ‪ 2 ، 8 ، 16‬و ‪ 0.5‬برابــر وزن یــک طبقــه روســازه بــا‬
‫ســختی نســبی ‪ k0/k1=1/2 , 1/4 , 1/16 , 1/64‬مــی باشــد‪ .‬ایــن سیســتم کنتــرل تنهــا زمانــی موثــر واقــع‬
‫خواهــد شــد کــه تنهــا مکانیــزم هــای سیســتم جداســاز پایــه شــدیدا ً نــرم باشــد‪ .‬بــه همیــن علــت ‪،‬‬
‫‪209‬‬ ‫سیستم های هایبرید (ترکیبی)‬

‫عمـ ً‬
‫ا ایــن مــدل را بــه نســبت مــدل هــای فــوق الذکــر مــی تــوان نادیــده گرفــت‪.‬‬

‫نتایج ‪:‬‬

‫نیــروی کنترلــی در بــاالی ســازه تحــت عنــوان ضربــه گیــر مــرزی (‪)Absorbing Boundary‬‬
‫مــی توانــد اثــرات رزنانــس (تشــدید) را از بیــن ببــرد‪ .‬ایــن امــر نیــاز بــه نیرویــی دارد کــه ممکــن‬
‫اســت بــزرگ باشــد و مقــدار آن درجــه ای از وزن یکــی از طبقــات روســازه باشــد‪.‬می دانیــم کــه‬
‫سیســتم غیرفعــال جداســاز پایــه تاثیــر عمــده خــود را بــر کاهــش پاســخ هایــی بــا فرکانــس بــاال‬
‫داشــته و در پاســخ هایــی بــا فرکانــس پائیــن تاثیــر زیــادی نــدارد‪ .‬در ســاختمان هــای خیلــی بلنــد‬
‫پاســخ فرکانــس پائیــن کاهــش نخواهــد یافــت تــا زمانــی کــه سیســتم جداســاز پایــه فــوق العــاده نــرم‬
‫ســاخته شــود‪ .‬ترکیــب جداســاز پایــه و ضربــه گیــر هــای مــرزی فعــال در بــاالی ســاختمان منجــر بــه‬
‫کاهــش دامنــه حــرکات ورودی زمیــن بــه ســازه مــی گــردد‪ .‬بهتــر اســت سیســتم جداســاز ترکیبــی بــا‬
‫ایــن ضربــه گیــر هــای مــرزی تــا حــد امــکان نــرم باشــد‪.‬‬

‫‪ -2‬سیستم های میراگر ویسکوز غیر هوشمند (نکات تکمیلی)‬

‫در شکل ذیل نمای یک میراگر فنری مایع ویسکوز را مشاهده می نمائیم‪.‬‬

‫صفحه اتصال‬
‫پوسته خارجی‬ ‫پوسته داخلی‬

‫میله پیستون‬ ‫مایع سیلیکونی فشرده شده‬

‫سر پیستون‬
‫صفحه اتصال‬

‫شکل ‪ 12-2‬میراگر فنری مایع ویسکوز‬

‫نیــروی عکــس العمــل میرایــی )‪ Fd(t‬را مــی تــوان از طریــق قانــون تحلیلــی بــه طــور ذیــل محاســبه‬
‫نمــود (‪ Pecken 1995‬و دیگــران ‪ Sorace ،‬و ‪: ) 2001 Terenzi‬‬

‫‪α‬‬
‫) ‪Fd (t ) = c . sgn ( x (t ) ) . x (t‬‬ ‫(‪)12-20‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪210‬‬

‫در فرمــول فــوق ‪ t‬نشــانگر زمــان ‪ x ،‬برابــر تغیییرمــکان ‪ x. ،‬ســرعت و ‪ c‬برابــر ضریــب میرایــی‬
‫مــی باشــد‪ .‬تابــع ســینگوم=)‪ ، sng(0‬مقــدار خالــص=|‪ ،|0‬و ‪ α‬تــوان مقطعــی مــی باشــد‪.‬نیروی عکــس‬
‫العمــل االســتیک غیرخطــی )‪ Fne(t‬را توســط مــدل ‪ Megengotto-Pinto‬بدیــن صــورت مــی گــردد‪:‬‬

‫‪Fne (t ) k 2 . x (t ) +‬‬
‫=‬
‫) ‪( k 1 − k 2 ) .x ( t‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪1/ R‬‬
‫‪‬‬ ‫‪k . x (t ) ‬‬ ‫(‪)12-21‬‬
‫‪1 + 1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪F0‬‬ ‫‪‬‬
‫کــه ‪ k1‬و ‪ k2‬ســختی پاســخ هــای مربــوط بــه قبــل و پــس از آســتانه پیــش بــار اســتاتیکی مــی باشــد‪،‬‬
‫بــا فــرض ‪=F0. k1=15k2‬پیــش بــار اســتاتیکی و ‪ R‬برابــر عــدد صحیــح توانــی مــی باشــد ‪ ،‬کــه‬
‫بــرای دســتگاه هــا در ‪ 5‬کالیبــره شــده اســت‪(Terenzi 2001).‬‬

‫ضریــب میرایــی ‪ c‬در میراگــر فنــری معادلــه ذیــل تعییــن گردیــده ‪ ،‬ایــن معادلــه بــرای یــک مــدل‬
‫دینامیکــی تــک درجــه آزادی ســاختمان جداســازی شــده آمــاده شــده کــه در آن فــرض بــر ایــن بــوده‬
‫کــه روســازه بــه طــور ایــده آل یــک جــرم صلــب باشــد (‪ Sorance‬و ‪: ( 2001 Terenzi‬‬

‫‪(1 + ϑ)γ‬‬
‫=‪c ( η , ϕ , A‬‬
‫‪i ) c 0.1 ( η , Ai‬‬ ‫)‬ ‫(‪)12-22‬‬
‫‪γ‬‬
‫‪( 1 − ϕ2 )2 + η2 ‬‬
‫‪‬‬

‫که ‪ η‬ضریب اتالف می باشد ‪ ،‬به طوری که ‪:‬‬

‫‪Ed‬‬
‫=‪η‬‬
‫‪2πE e‬‬ ‫(‪)12-22‬‬

‫در فرمــول ‪ : Ed ، 4‬انــرژی اتــاف شــده ‪ : Ee ،‬انــرژی ذخیــره شــده ‪ φ ،‬نســبت فرکانــس مــی باشــد‬
‫‪ ،‬مث ـ ً‬
‫ا نســبت فرکانــس بــار (در حالتــی کــه تحلیــل بــا بارهــای هارمونیــک صــورت گرفتــه باشــد)‬
‫یــا کمتریــن فرکانــس تخمیــن زده شــده مهــم در ترکیــب طیفــی حرکــت ورودی زمیــن ‪( fi‬در حالتــی‬
‫کــه تحلیــل لــرزه ای صــورت گرفتــه باشــد‪ ).‬بــه فرکانــس طراحــی نوســانگر ‪ Ai .fdes‬شــتاب ورودی‬
‫ماکزیمــم اســت‪ C0.1 .‬ضریــب میرایــی محاســبه شــده تحــت مقــدار ‪ η‬محاســبه شــده تحــت اعمــال‬
‫‪211‬‬ ‫سیستم های هایبرید (ترکیبی)‬

‫ورودی سینوســی بــا دامنــه ‪ ، Ai‬و فرکانــس ‪ 1/10‬برابــر ‪ fdes‬مــی باشــد‪ θ .‬و ‪ γ‬ضرایــب تنظیــم و‬
‫تابعــی از ‪ η‬و ‪ α‬مــی باشــند کــه در مرجــع ‪ Sorace‬و ‪ )2001( Terenzi‬بــرای مقادیــر زیــادی از‬
‫ضرایــب ‪ η‬کالیبــره شــده اســت‪ .‬تحــت شــرایط رســنانس ‪ φ=1‬در نظــر گرفتــه مــی شــود ‪ ،‬ولــی در‬
‫مناطــق دور از گســل مقــدار ‪ 1‬خیلــی محافظــه کارانــه مــی باشــد‪.‬‬

‫پاســخ ایــن دســتگاه هــا بســتگی بــه درجــه کرنــش نیــز مــی باشــد ( همانطــور کــه در اکثــر دســته‬
‫هــای اتــاف کننــده هــای مایــع ویســکوز اتفــاق مــی افتــد) ‪ ،‬بــه صورتــی کــه ایــن وابســتگی تابــع‬
‫افزایشــی نســبت بــه ‪ α‬مــی باشــد‪ .‬در هنــگام خریــد ایــن محصــوالت حتم ـ ًا بــه بروشــور تولیــد‬
‫کننــده مــی بایســتی توجــه کــرد و ضمن ـ ًا بــه جهــت اطمینــان از محصــول مــی بایســتی آزمایشــات‬
‫اســتاندارد مربوطــه را بــر روی نمونــه هــای آزمایشــی بــا همــان ابعــاد واقعــی مصرفــی انجــام داد‪ .‬در‬
‫ایــن دســتگاه هــا مــی بایســتی حاشــیه اطمینــان زیــادی را بــرای تغییرمــکان هــا بــزرگ بــا توجــه بــه‬
‫احتمــال برخــورد ضربــه در نظــر گرفــت‪ .‬علــت ایــن امــر جلوگیــری از توقــف پیســتون هــا بــوده‬
‫ا کارایــی سیســتم را از بیــن بــرده و باعــث اعمــال حرکــت عرضــی بــه روســازه مــی گــردد‪.‬‬ ‫کــه عمـ ً‬
‫در ایــن سیســتم تاثیــر انتخــاب ضریــب میرایــی بــر کارائــی سیســتم جداســاز ( بــر اســاس بــرش‬
‫پایــه) نیــز مــی بایســتی بررســی گــردد‪.‬از نــکات دیگــر در طراحــی و چــک کــردن ایــن سیســتم ‪ ،‬در‬
‫نظــر گرفتــن و بررســی اثــرات نزدیکــی بــه گســل (‪ )Near Fault Effect‬بــر سیســتم جداســاز و‬
‫میراگرهــا (طراحــی و عملکــرد) مــی باشــد‪.‬‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪212‬‬
‫‪213‬‬ ‫کاربرد تکنولوژی های کنترل سازه ای برای بهسازی لرزه ای یک پل کابلی‬

‫فصل ‪ -13‬کاربرد تکنولوژی های کنترل سازه ای برای بهسازی لرزه ای یک پل کابلی‬

‫مقدمه‪:‬‬

‫بــه علــت خرابــی شــدید بــرای پــل هــا ناشــی از زلزلــه ‪ Hyogo-ken-Nabu‬در ســال ‪،1995‬‬
‫حرکــت بســیار زیــاد یــا شــدید زمیــن (طراحــی ســطح‪ )II‬در مشــخصات طراحــی پــل جدیــد وضــع‬
‫شــده در ســال ‪ ، 1996‬عــاوه بــر مشــخصات حرکــت نســبت ًا منظــم زلزلــه (طراحــی ســطح‪ ) I‬کــه‬
‫بوســیله آنهــا ســازه هــای قدیمــی طراحــی و ســاخته شــدند‪،‬نیاز اســت‪ .‬از ایــن رو‪ ،‬ایمنــی لــرزه ای‬
‫پــل هــای کابلــی کــه متناســب بــا مشــخصات امــروزی ســاخته شــدند مــی بایســتی مــورد بازبینــی و‬
‫بهســازی لــرزه ای (در صــورت لــزوم) انجــام گــردد‪ .‬بــرای مطالعــه مؤثــر بــودن کنتــرل هــای غیــر‬
‫فعــال و نیمــه فعــال بــرای بهســازی لــرزه ای پــل کابلــی‪ ،‬یــک روش تحلیــل عــددی بــر روی یــک‬
‫مــدل پــل کابلــی انجــام گردیــد‪ .‬یــک پــل کابلــی موجــود بــا اتصــاالت گیــردار‪ -‬مفصلــی بیــن عرشــه‬
‫و دکل هــا (بــرج هــا) مــدل شــده و اتصــاالت آن بــا میراگرهــای و تکیــه گاه هــای جداســازی‪،‬‬
‫جایگزیــن شــدند‪ .‬اینطــور فــرض شــد کــه تکیــه گاه هــای جداســاز از نــوع هیســترتیک و االســتیک‬
‫بــوده و میراگرهــای خطــی و متغیــر بودنــد‪ .‬هــدف از ایــن تحقیــق ‪ ،‬افزایــش نســبت میرایــی پــل از‬
‫طریــق تکنولــوژی هــای کنتــرل غیــر فعــال و نیمــه فعــال بــود‪.‬‬

‫محاســبه نســبت میرایــی ســازه ای در مــود اصلــی ممکــن بــود ‪ ،‬چــون کنتــرل هــای نیمــه فعــال و‬
‫غیــر فعــال بوســیله یــک حلقــه هیســترتیک خــاص تحــت حرکــت هارمونیــک تولیــد نمــوده و مــود‬
‫اصلــی دارای جــرم مــودی بــود کــه بزرگتــر از ‪ 90‬درصــد بــود‪ .‬اثــرات اندرکنــش خــاک – ســازه روی‬
‫نســبت میرایــی ســازه ای‪ ،‬مطالعــه شــدند‪.‬‬

‫پل ‪Tempozan‬‬

‫پــل ‪ ،Tempozan‬ســاخته شــده در ســال ‪ 1988‬یــک پــل ســه دهانــه فــوالدی سراســری بــه‬
‫صــورت پــل معلــق کابلــی بــر روی زمیــن تقویــت شــده بود[شــرکت دولتــی بزرگراهــی ‪Hanshin‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪214‬‬

‫‪ .]1992‬ایــن پــل روی دهانــه رود ‪ Aji‬در اوزاکای ژاپــن اســت‪ .‬کل طــول پــل ‪ 640‬متــر بــا دهانــه‬
‫مرکــزی ‪ 350‬متــری اســت ‪ ،‬در حالــی کــه دهانــه هــای کنــاری ‪ 170‬و ‪ 120‬متــری مــی باشــد‪ .‬دکل‬
‫هــای اصلــی بــه شــکل ‪ A‬بــوده تــا صلبیــت پیچشــی را بهبــود بخشــند‪ .‬کابــل بــر رو ســازه سیســتم‬
‫چنــد کابلــی‪ ،‬بــا الگــوی بــاد بزنــی و دو صفحــه ای بــا ‪ 9‬کابــل ایســتا در هــر صفحــه اســت‪ .‬ایــن‬
‫پــل روی یــک الیــه خاکــی نــرم ‪ 35‬متــری قــرار داشــته و پــی از شــمع هــای بتنــی تقویــت شــده در‬
‫جاریــز بــا قطــر ‪ 2‬متــر تشــکیل مــی شــود‪ .‬عرشــه اصلــی در ‪ 2‬دکل گیــردار ایســتا در برابــر نیروهــای‬
‫لــرزه ای افقــی مقاومــت کنــد‪ .‬پــل مذکــور نســبت ًا انعطــاف پذیــر بــا یــک پریــود اصلــی ‪ 3.7‬ثانیــه ای‬
‫اســت‪ .‬در خصــوص طراحــی لــرزه ای در جهــت عرضــی‪ ،‬عرشــه اصلــی در دکل هــا و پایــه هــای‬
‫انتهایــی‪ ،‬گیــردار اســت‪ .‬شــکل ‪ 19.18‬طیــف طراحــی اولیــه مــورد اســتفاده بــرای طراحــی پــل و طیف‬
‫طراحــی جدیــد مشــخص شــده در مشــخصات طراحــی پــل وضــع شــده در ‪ 1996‬بــرای زلزلــه هــای‬
‫ســطح ‪ I‬و ‪ II‬را نشــان مــی دهــد (انجمــن جــاده ســازی ژاپــن ‪ .)1996‬یــک زلزلــه ســطح ‪ ، II‬هــم‬
‫نــوع ‪(I‬نــوع درون صفحــه ای) و هــم نــوع ‪( II‬نــوع بیــن صفحــه ای) را در نظــر مــی گیریــم‪ .‬همانطــور‬
‫کــه در شــکل مــی تــوان دیــد‪ ،‬طیــف طراحــی جدیــد پاســخ شــتاب باالتــری در تمامــی گســتره هــای‬
‫پریــودی (بــه جــز پریــود اصلــی) نشــان مــی دهــد‪.‬‬

‫شکل ‪ 13-1‬طیف های طراحی متفاوت‪ -‬پریود طبیعی‬

‫‪215‬‬ ‫کاربرد تکنولوژی های کنترل سازه ای برای بهسازی لرزه ای یک پل کابلی‬

‫شکل ‪ 81190‬طیف پاسخ برای پل ها‬

‫الف) سیستم سازه اولیه‬

‫ب) سیستم مقاوم سازی شده‬

‫باربرهای جداساز ‪ +‬میراگرهای غیر فعال یا نیمه فعال‬

‫شکل ‪ 13-2‬مدل های پل کابلی الف) سیستم سازه اولیه ب)سیستم مقاوم سازی شده‬

‫مفهوم اساسی بهسازی‬

‫اگــر عرشــه بــا تکیــه گاه هــای بســیار انعطــاف پذیــر بــه دکل هــا متصــل باشــند‪ ،‬نیروهــای لــرزه‬
‫ای ایجــاد شــده در حــد مقادیــر مینیمــم نگــه داشــته خواهنــد شــد (بــه جــز اینکــه عرشــه ممکــن‬
‫اســت پاســخ تغییــر مــکان بزرگــی داشــته باشــد)‪ .‬بــه عبــارت دیگــر یــک اتصــال بســیار محکــم بیــن‬
‫عرشــه و دکل هــا منجــر بــه تغییــر مــکان کمتــر عرشــه مــی گــردد ‪ ،‬ولــی هنــوز نیروهــای لــرزه ای‬
‫باالتــری را هنــگام زلزلــه جــذب مــی کنــد (کــه در مــورد ســازه اولیــه پــل ‪ Tempozan‬مســاله‬
‫ســاز اســت)‪.‬بنابراین مهــم اســت کــه تکیــه گاه هــای مفصلــی‪ -‬گیــردار موجــود را بــا تکیــه گاه هــای‬
‫ویــژه یــا تجهیزاتــی در اتصــال دکل بــه عرشــه بــرای کاهــش نیــروی لــرزه ای و جــذب انــرژی لــرزه‬
‫ای بــزرگ و کاهــش دامنــه هــای پاســخ‪ ،‬جایگزیــن نماییــم‪ .‬بــه عــاوه‪ ،‬تجهیــزات جــذب انــرژی را‬
‫مــی تــوان بیــن انتهــای عرشــه هــا و پایــه هــا قــرار داد‪ .‬بــا ایــن حــال چــون انجــام ایــن کار نیــروی‬
‫جانبــی نســبت ًا بــزرگ بــرای پایــه هــا جــذب مــی کنــد‪ ،‬از ایــن امــر بــرای ایــن پــل در حــال حاضــر‪،‬‬
‫اجتنــاب مــی شــود‪.‬‬

‫مدلسازی سازه‬

‫مــدل ســازه ای کــه پــل ‪ Tempozan‬موجــود را ارائــه مــی نمایــد‪ ،‬مــدل اولیــه پــل نامیــده مــی‬
‫شــود؛ مــدل پــل بــا فنــر و میراگــر (ویســکوز‪ ،‬هیســترتیک و نیمــه فعــال) بیــن عرشــه و دکل هــا مــدل‬
‫بهســازی شــده پــل‪ ،‬نامیــده مــی شــود‪ .‬مــدل هــای اولیــه و بهســازی شــده پــل در شــکل ‪ 13-2‬نشــان‬
‫داده شــده انــد‪ .‬سیســتم ســازه ای اولیــه دارای اتصــاالت مفصلــی – گیــردار بیــن اتصــاالت غلتکــی و‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪216‬‬

‫عرشــه بیــن انتهــای عرشــه هــا و پایــه هــا اســت ‪ ،‬بــه نحــوی کــه از حرکــت طولــی بوســیله دکل هــا‬
‫جلوگی�رـی میــ گ��ردد (ش��کلالف ‪ .)13-3‬بــرای پــل بهســازی شــده‪ ،‬تکیــه گاه هــای جداســازی و‬
‫میراگره��ا‪ ،‬عرش��ه را ب��ه ب��رج ه��ا‪ ،‬متص��ل م��ی کنن��د‪( .‬ش��کلب ‪ .)13-3‬کابــل هــا بوســیله مــدل هــای‬
‫المــان خرپایــی مــدل ســازی مــی شــود‪ ،‬بــرج هــا و عرشــه هــا بوســیله المــان هــای تیــر و تکیــه گاه‬
‫هــای جداســازی بوســیله المــان هــای فنــری مــدل مــی شــوند‪.‬‬

‫مــدل هــا بــا اســتفاده از برنامــه اجــزاء محــدود تجــاری مــدل شــدند [‪ .]prakash and powell‬ارتبــاط‬
‫ممــان – منحنــی اعضــاء براســاس خــواص مقطعــی اعضــاء و مصالــح مــورد اســتفاده‪ ،‬محاســبه گردیــد‪.‬‬

‫الف‬
‫باال چپ‬

‫وسط چپ‬
‫ب‬

‫شکل ‪ 13-3‬شکل مودی اولیه سازه و سازه بهسازی شده‬

‫فضای نیمه االستیک‬

‫شکل ‪ 13-4‬مدل پل کابلی مطالعه شده برای پی انعطاف پذیر و انرژی ساطع شده‬
‫‪217‬‬ ‫کاربرد تکنولوژی های کنترل سازه ای برای بهسازی لرزه ای یک پل کابلی‬

‫تحلیل شکل مودی‬

‫مودهــای اول ســازه جالــب هســتند ‪ ،‬زیــرا ایــن مودهــا بیشــترین ســهم را در حرکــت طولــی پــل‬
‫دارنــد‪ .‬اشــکالی مــودی پــل اولیــه و پــل بهســازی شــده در شــکل ‪ 13-3‬نشــان داده شــده انــد‪ .‬شــکل‬
‫اول مــودی ســازه اولیــه در شــکل ‪ 13-3‬نشــان داده شــده اســت‪ .‬پریــود طبیعــی ‪ T‬ایــن مــود ‪3.75‬‬
‫ثانیــه بــوده کــه بــه مقــدار طراحــی پــل نزدیــک اســت (شــرکت دولتــی بزرگراهــی ‪Hanshin‬‬
‫‪ .)1992‬ایــن مــود اول دارای جــرم مــودی مؤثــر بــه عنــوان کســری از جــرم کل ‪ %84‬اســت‪ .‬بــرای‬
‫ســازه بهســازی شــده‪ ،‬ســختی تکیــه گاه هــای یــک مســئله مهــم بــود ‪ ،‬زیــرا ســختی بــزرگ نیــروی‬
‫تکیــه گاهــی بزرگــی تولیــد مــی کنــد و باعــث مــی شــود هــر تجهیــزات جــذب انــرژی در ایــن‬
‫اتصــاالت بطــور نامناســبی کار کنــد (شــکل ‪ .) 13-3‬بــا ایــن حــال اتصــاالت بســیار انعطــاف پذیــر‬
‫پاســخ تغییــر مــکان بزرگــی تولیــد مــی کننــد‪ .‬بنابرایــن براســاس یــک مطالعــه روی مــدل ســاده‬
‫شــده پــل تحــت حــرکات لــرزه ای‪ ،‬ســختی تکیــه گاهــی کــه یــک پریــود اصلــی بهســازی شــده‬
‫(‪ 1.7 )T′‬برابــر پریــود اصلــی اولیــه (‪ )T‬را تولیــد نمــود‪ ،‬انتخــاب گردیــد‪ .‬ایــن ســختی تکیــه گاهــی‬
‫باعــث مــی شــود تجهیــزات جــذب انــرژی در امــر کاهــش نیــروی ناشــی از لــرزه و تغییــر مــکان‪،‬‬
‫خــوب عمــل نمایند‪.‬آنــگاه پریــود اصلــی طبیعــی پــل بهســازی شــده (‪ )T′‬برابــر مــی گــردد بــا‬
‫‪ 6.31‬ثانیــه و جــرم مــودی مؤثــر بــه عنــوان کســری از جــرم کل ‪ 92‬درصــد مــی شــود‪ .‬از اشــکال‬
‫مربوطــه ‪ ،‬انحناءهــای کوچکتــر در دکل هــا و عرشــه هــای ســازه بهســازی شــده نســبت بــه ســازه‬
‫اولیــه‪ ،‬مشــخص مــی گردنــد‪ .‬ایــن نشــان امــر انتظارمــان را نشــان مــی دهــد کــه مــی خواهیــم ســازه‬
‫بهســازی شــده ممــان هــای کوچکتــری در دکل هــا و عرشــه هــا نســبت بــه ســازه اولیــه در طــول‬
‫یــک تحریــک لــرزه ای ‪ ،‬تولیــد نمایــد‪.‬‬

‫تحلیل تاریخچه زمانی‬

‫مــدل هــا بوســیله یــک برنامــه تجــاری اجــزاء محــدود [‪ ]Prakash and Powell 1993‬کــه‬
‫یــک تاریخچــه زمانــی دینامیکــی تکــه ای بــا اســتفاده از انتگــرال گیــری معــادالت حرکــت شــتاب‬
‫میانگیــن ثابــت نیومــارک (‪ ،)β =1/4‬کــه پاســخ ســازه غیرخطــی را بــه یــک تهییــج پایــه انتخــاب‬
‫شــده حاکــم مــی نمایــد ‪ ،‬تحلیــل شــدند‪ .‬حــرکات ورودی زلزلــه از نــوع‪ I-III-3‬و‪ I-III-2‬و‪I-III-1‬‬
‫زلزلــه بودنــد‪ ،‬کــه داده هــای مصنوعــی شــتاب مــورد اســتفاده در ژاپــن بــرای طراحــی شــرایط خــاک‬
‫نــرم مــی باشــد‪ .‬داده هــا بــه عنــوان نــوع‪( I‬نــوع درون صفحــه ای) برداشــت شــدند‪ .‬بــا یــک مقایســه‬
‫عــددی (شــکل‪ ،)13-2‬حرکــت زلزلــه نــوع‪ I‬در طیــف پریــود بلنــد نســبت بــه حرکــت نــوع ‪ ، II‬دارای‬
‫اثــر بیشــتری روی پــل مــی باشــد‪ .‬جــدول ‪ 13-1‬اثــرات پاســخ لــرزه ای را ناشــی از انــواع مختلــف‬
‫تکیــه گاه هــا و میراگرهــا‪ ،‬نشــان مــی دهــد‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪218‬‬

‫جدول‪ 19.2‬پاسخ های ماکزیمم زلزله و نسبت های میرایی در جهت طولی‬

‫سازه مقاوم سازی شده‬

‫آیتم ها‬ ‫سازه اولیه‬ ‫باربر های االستیک‬ ‫باربر االستیک‬ ‫باربرهای هیستریکی‬
‫‪ +‬میرارگر ویسکوز‬
‫تغییر مکان عرشه‬
‫گشتاور برج‬
‫نیروی محوری برج‬
‫نیروی کابل‬
‫نیروی باربر‬
‫گشتاور عرشه‬
‫نیروی محوری عرشه‬
‫نسبت میرایی‬
‫پریود طبیعی‬

‫تکیــه گاه هــای گیــردار مفصلــی بــرای مــدل اولیــه پــل‪ ،‬تکیــه گاه هــای االســتیک‪ ،‬تکیــه گاه هــای‬
‫االســتیک بــه اضافــه میراگرهــای ویســکوز وتکیــه گاه هــای هیســترتیک بــرای مــدل پــل بهســازی‬
‫شــده اســت‪.‬‬

‫زلزلــه ورودی‪ ،‬داده هــای زلزلــه نــوع‪ I-III-3‬و در جهــت طولــی بــود‪ .‬از جــدول مذکــور ‪ ،‬فقــط اگــر‬
‫تکیــه گاه هــای االســتیک بــرای بهســازی لــرزه ای اســتفاده شــوند‪ ،‬نیروهــای مقطعــی را مــی تــوان تــا‬
‫حــدود ‪ 40‬درصــد نیروهــای اولیــه‪ ،‬کاهــش داد‪ .‬بــا ایــن حــال‪ ،‬پاســخ تغییــر مــکان تــا ‪ %176‬مقــدار‬
‫اولیــه افزایــش مــی یابــد‪ .‬بــا افــزودن میراگرهــای ویســکوز بــه تکیــه گاه هــای االســتیک‪ ،‬نیروهــای‬
‫مقطعــی را تــا حــدود ‪ 25‬درصــد مقادیــر اولیــه و پاســخ تغییــر مــکان را تــا ‪ 63‬درصــد مقــدار اولیــه‬
‫مــی تــوان کاهــش داد‪ .‬بنابرایــن میراگرهــای ویســکوز همــراه بــا تکیــه گاه هــا ‪ ،‬جهــت کاســتن‬
‫پاســخ لــرزه ای پــل بهســازی شــده همــکاری مــی کننــد‪ .‬نســبت میرایــی ســازه ای ‪ %35‬محاســبه‬
‫شــده اســت‪ .‬اگــر تکیــه گاه هــای هیســترتیک بــرای بهســازی لــرزه ای اســتفاده شــوند‪ ،‬نیروهــای‬
‫مقطعــی تــا حــدود ‪ 29‬درصــد نیروهــای اولیــه و پاســخ تغییــر مــکان تــا ‪ %67‬مقــدار اولیــه کاهــش‬
‫مــی یابــد‪ .‬نســبت میرایــی ســازه ای معــادل بــه صــورت ‪( %13/1‬بــا اســتفاده از تحلیــل پــوش آور)‬
‫بــرای بدســت آوردن یــک حلقــه هیســترتیک در مــود اصلــی‪ ،‬محاســبه مــی شــود‪ .‬تکیــه گاه هــای‬
‫هیســترتیک بوســیله مــدل ســه خطــی مــدل شــده و ســختی ثانویــه تکیــه گاه هــای هیســترتیک ‪0.03‬‬
‫برابــر ســختی ابتدایــی اســت و یــک پریــود طبیعــی مــد اولیــه ‪ 6.31‬ثانیــه ای تولیــد مــی کنــد‪.‬‬
 ‫‪219‬‬ ‫کاربرد تکنولوژی های کنترل سازه ای برای بهسازی لرزه ای یک پل کابلی‬

‫اثرات اندرکنش خاک‪-‬سازه‬

‫یــک روش بــرای مطالعــه اثــرات اندرکنــش خــاک و ســازه (‪ )SSI‬لحــاظ نمــودن اثــرات پــی هــای‬
‫انعطــاف پذیــر و ســاطع شــدن انــرژی از پــی هــا مــی باشــد‪.‬در ایــن روش‪ ،‬پــل کابلــی بــه صــورت‬
‫شــکل ‪ 13-4‬ایــده آل ســازی مــی شــود‪ .‬خــاک زیریــن کــه وزن پــی را تحمــل مــی کنــد بــه عنــوان‬
‫یــک فضــای نیمــه االســتیک بــدون اتــاف انــرژی‪ ،‬فــرض مــی شــود‪ .‬پــی بــه عنــوان یــک صفحــه‬
‫دایــره ای بــدون جــرم‪ ،‬ایــده آل ســازی شــد‪ .‬شــعاع صفحــه دایــره ای صلــب (بــه ســادگی) بــه‬
‫نحــوی فــرض شــد کــه همــان مســاحت ســطح پــی را مــی دهــد‪ .‬ســختی دینامیکــی پــی بــه شــکل‬
‫مســتقل از فرکانــس ‪ ،‬بــه صــورت زیــر فــرض گردیــد‪:‬‬

‫‪8G 3a‬‬ ‫‪πG 3a 2‬‬

‫=‬‫‪Kx‬‬ ‫=‬ ‫‪Cx‬‬ ‫‪13-1‬‬
‫‪2−υ‬‬ ‫‪V3‬‬

‫‪8G 3a 3‬‬ ‫‪0.25π 2(1 − υ)/(1 − 2υ)G 3a 4‬‬

‫=‬‫‪Kr‬‬ ‫=‬ ‫‪Gr‬‬ ‫‪13-2‬‬
‫)‪3(1 − υ‬‬ ‫‪V3‬‬
‫کــه در آن ‪ Kx‬و ‪ Cx‬ضرایــب فنــر و میرایــی بــرای حرکــت نوســانی و‪ Kr‬و‪Cr‬همــان ضرایــب بــرای‬
‫حرکــت تکانــه ای (جنبشــی) و ‪ Vs‬و‪ a‬ســرعت مــوج برشــی خــاک زیــر پــی و شــعاع پــی بــه‬
‫ترتیــب مــی باشــند‪.‬‬

‫جدول ‪ 19.3‬پاسخ ماکزیمم زلزله و نسبت میرایی (شامل مدل‪)SSI‬‬

‫سازه مقاوم سازی شده‬

‫آیتم ها‬ ‫سازه اولیه‬ ‫باربر االستیک‬ ‫باربرهای هیستریکی‬
‫‪ +‬میرارگر ویسکوز‬
‫تغییر مکان عرشه‬
‫گشتاور برج‬
‫نیروی محوری برج‬
‫نیروی کابل‬
‫نیروی باربر‬
‫گشتاور عرشه‬
‫نیروی محوری عرشه‬
‫نسبت میرایی‬
‫پریود طبیعی‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪220‬‬

‫سفتی اتصال دهنده‬

‫میراگر متغییر‬

‫کل‬

‫الف) ایده آل‬ ‫ب) حقیقی‬

‫شــکل‪ 13-4‬حلقــه هــای هیســترتیک مصنوعــی واقــع گرایانــه و ایــده آل بــا اســتفاده از ســختی‬
‫شــبه منفــی متغیــر میراگــر‬

‫نتایــج نشــان مــی دهــد کــه مــدل فــوق ‪ ،‬پریــود طبیعــی و نســبت میرایــی ســازه اولیــه را افزایــش‬
‫داد‪ .‬بــا ایــن حــال‪ ،‬نســبت میرایــی ســازه بهســازی شــده کاهــش یافتــه و مؤثــر بــودن تکیــه گاه هــا‬
‫و میراگرهــا در کاهــش پاســخ هــای لــرزه ای نیــز‪ ،‬کاهــش یافــت (جــدول‪ .)13-2‬ایــن امــر عمدت ـ ًا‬
‫بــه علــت آن اســت کــه مــدل ‪ SSI‬بــه پــی و دکل هــا ‪ ،‬انعطــاف پذیــری بخشــیده اســت‪ .‬یــک پــی‬
‫انعطــاف پذیــر فرکانــس ســازه و حرکــت نســبی تجهیــزات را کاهــش خواهــد داد‪ .‬فرکانــس کوچکتــر‬
‫و حرکــت نســبی کوچکتــر در وســیله‪ ،‬مؤثــر بــودن تجهیــزات در جــذب انــرژی را کاهــش خواهــد‬
‫داد‪ .‬از ایــن گذشــته یــک پــی انعطــاف پذیــر‪ ،‬انــرژی کرنشــی االســتیک را کاهــش خواهــد داد (کــه‬
‫نســبت میرایــی را کاهــش مــی دهــد)‪ .‬اگــر مــدل‪ SSI‬دارای نســبت میرایــی المانــی باشــد( همانطــور‬
‫کــه در مــورد خــاک باربــر یــا تکیــه گاهــی معمــول اســت ) نســبت میرایــی ســازه ای بــه آن نســبت‬
‫میرایــی المانــی در ســختی المــان هــای مــدل ‪ SSI‬بســتگی خواهــد داشــت‪.‬‬
‫‪221‬‬ ‫کاربرد تکنولوژی های کنترل سازه ای برای بهسازی لرزه ای یک پل کابلی‬

‫کنترل نیمه فعال‬

‫کنتــرل نیمــه فعــال از یــک الگوریتــم ســختی شــبه منفــی اســتفاده کــرده کــه از مجمــوع نیــروی‬
‫میراگــر (بــه اضافــه ســایر نیروهــای ســختی میراگــر) یــک حلقــه هیســترتیک را کــه بــه مشــخصه‬
‫هــای "صلــب (نیــروی کامــل پالســتیک) ‪ -‬تغییــر شــکل" نزدیــک اســت‪ ،‬کاهــش دهــد (شــکل‬
‫‪ .)13-5‬بعــاوه ‪ ،‬هیــچ تغییــر شــکل پســماندی در تکیــه گاه بعــد از تحریــک زلزلــه انتظــار نمــی رود‬
‫‪ ،‬زیــرا حلقــه هیســترتیک وابســته بــه ســرعت اســت‪ .‬شــکل مشــخصه هــای نیــرو – تغییــر مــکان‬
‫ایــده آل و واقعــی باربــر و میراگــر متغییــر را نشــان داده اســت ‪ ،‬اگــر کــه یــک الگوریتــم ســختی شــبه‬
‫منفــی مــورد اســتفاده قــرار گیــرد‪.‬‬

‫میرایی متغییر‬
‫میرایی خطی‬

‫سختی اتصال دهنده‬

‫الف‬ ‫ب‬

‫شکل‪ 13-5‬سختی متصل کننده به اضافه نیروی میراگر برای میراگر الف خطی ب) میراگر متغیر‬

‫المان نصب‬
‫سیستم سازه مقاوم سازی شده‬

‫باربر های جداساز ‪ +‬میراگرهای غیر فعال‬

‫الف)‬ ‫یا نیمه فعال‬
‫ب)‬

‫شکل ‪ 13-6‬مدل ساده شده برای مدل سازی مود اصلی پل کابلی‬

‫یــک الگوریتــم کــه بتوانــد بــه حلقــه هیســترتیک در شــکل ‪ 13-5‬نزدیــک شــود ‪ ،‬نیازمنــد بــه نیــروی‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪222‬‬

‫میراگــر مطابــق زیــر مــی باشــد (‪ Lemura‬و دیگــران) ‪:‬‬

‫‪13-3‬‬

‫کــه در آن ‪ ،Kd‬ســختی متصــل کننــده (مقــدار منفــی) و ‪ Cd‬ضریــب میرایــی اســت (مقــدار مثبــت)‪.‬‬
‫الگوریتــم کاربــردی اســت ‪ ،‬زیــرا حســگرهای تغییــر مــکان و ســرعت در میراگرهــا قــرار داده‬
‫مــی شــوند‪ .‬الگوریتــم ‪ ،‬یــک حلقــه هیســترتیک تحــت حرکــت هارمونیــک‪ ،‬مطابــق شــکل‪ 135‬تولیــد‬
‫خواهــد نمــود‪ .‬از شــکل واضــح اســت کــه یــک میراگــر متغیــر بــر یــک میراگــر خطــی برتــری دارد‬
‫‪ ،‬زیــرا میراگــر متغیــر ماکزیمــم بــه اضافــه نیــروی ســختی متصــل کننــده مــی توانــد برابــر بــا نیــروی‬
‫ســختی ماکزیمــم متصــل کننــده قــرار داده شــود (شــکل‪.)13-5‬طراح مــی توانــد نســبت میرایــی‬
‫حلقــه هیســترتیک را در شــکل ‪ b 13-5‬بــه مقــدار ‪ %53/4‬محاســبه کنــد‪ .‬بــرای همــان نســبت‬
‫میرایــی‪ ،‬حلقــه هیســترتیک در شــکل ‪ 13-5‬یــک نیــروی کل ‪ 1/46‬برابــر بزرگتــر از نیــروی ســختی‬
‫متصــل کاهــش خواهــد داد‪ .‬ســختی متصــل کننــده بیــن عرشــه و دکل ســازه هــای بهســازی شــده از‬
‫مشــارکت ســختی کابــل هــا‪ ،‬ســختی دکل باالیــی و ســختی تکیــه گاه‪ ،‬مــی آیــد‪.‬‬

‫مدل ساده شده پل‬

‫بــرای مطالعــه کارایــی ایــن الگوریتــم ســختی شــبه منفــی در کاهــش پاســخ لــرزه ای در پــل کابلــی‪،‬‬
‫یــک مــدل ســاده شــده بــرای مــدل پــل در مــود اصلــی در جهــت طولــی‪ ،‬ســاخته شــد‪ .‬مــدل مشــابه‬
‫بوســیله ‪ Branco‬و همــکاران ‪ 2000‬اســتفاده شــد‪ .‬مــدل ســاده شــده از مجموعــه ای از المــان هــای‬
‫میلــه ای بــدون جــرم و یــک جــرم متمرکــز در حــال ارتعــاش‪ ،‬تشــکیل مــی شــود‪( .‬شــکل ‪.)13-6‬‬
‫ایــن جــرم متناظــر بــا جــرم مرتبــط بــا مــود ارتعــاش طولــی پــل‪ ،‬مــی باشــد‪ .‬المــان پایینــی قائــم‬
‫(کــه بصــورت پــر رنــگ نشــان داده شــده اســت) ســختی پــل بــرای یــک تغییــر مــکان افقــی دکل‬
‫هــا در تــراز عرشــه را شــبیه ســازی مــی کند‪.‬مشــارکت کابــل هــا و دکل هــای بــاالی تــراز عرشــه در‬
‫ســختی طولــی کلــی پــل بوســیله ســایر المــان هــای قائــم مــدل مــی شــود‪ .‬مــدل ســاده شــده بــرای‬
‫مــدل ســازی مــود اصلــی پــل در جهــت طولــی مناســب اســت ‪ ،‬زیــرا جــرم مــودی مؤثــر بــه عنــوان‬
‫کســری جــرم کل در ایــن مــود ‪ %92‬اســت‪ .‬از مــدل ســاده شــده نســبت میرایــی ســازه ای سیســتم‬
‫بــه آســانی مــی توانــد محاســبه گــردد‪.‬‬
‫‪223‬‬ ‫کاربرد تکنولوژی های کنترل سازه ای برای بهسازی لرزه ای یک پل کابلی‬

‫نیرو در تکیه گاه (‪)KN‬‬

‫نیرو کل المان (‪)KN‬‬

‫تغییر مکان جرم(‪)m‬‬ ‫تغییر مکان نسبی المان(‪)m‬‬
‫المان نصب‬

‫نیروی میرایی المان‬

‫تغییر مکان نسبی المان(‪)m‬‬

‫شــکل ‪ 19.25‬پاســخ لــرزه ای کنتــرل نیمــه فعــال در مــدل ســاده شــده پــل (نــوع‪I-III-I‬‬
‫ورودی زلزلــه)‬

‫المان نصب‬

‫نسبت میرایی‬

‫شکل ‪ 19.26‬نسبت میرایی سازه ای مود اصلی‬

‫پاسخ لرزه ای‬

‫مــدل بوســیله برنامــه تحلیــل تاریخچــه زمانــی بوســیله مؤلفیــن بــا اســتفاده از نــرم افــزار ‪MATLAB‬‬
‫[‪ ]MATLAB1997‬تحلیــل شــد ‪.‬ایــن برنامــه یــک تاریخچــه زمانــی دینامیکــی تکــه ای‪ ،‬بــا اســتفاده‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪224‬‬

‫از انتگــرال گیــری معادلــه حرکــت شــتاب میانگیــن نیومــارک (‪ ،)=1/4β‬بــا حاکمیــت پاســخ یک ســازه‬
‫غیرخطـ�ی بـ�ر یـ�ک تهییـ�ج پایـ�ه منتخـ�ب‪ ،‬تولیـ�د مـ�ی نمایـ�د‪ .‬حـ�رکات ورودی زلزلـ�ه نـ�وع زلزلـ�ه هـ�ای‬
‫‪ I-III-3‬و‪ I-III-2‬و‪ ،I-III-1‬کــه داده هــای مصنوعــی شــتاب بــرای طراحــی در ژاپــن بــرای شــرایط‬
‫خــاک نــرم مــی باشــد‪.‬‬

‫شــکل ‪ 19.25‬نتایــج معمــول بــرای مــدل ســاده شــده پــل را کــه یــک میراگــر متغیــر تحــت شــرایط‬
‫نــوع‪ I-III-1‬حرکــت زلزلــه مــی باشــد‪ .‬شــکل‪ 13-7‬یــک حلقــه هیســترتیک ســازه ای کــه بــه وضوح‬
‫کمتــر از لحــاظ نســبت میرایــی ســازه ای ‪ %35/6‬اســت‪ ،‬را نشــان مــی دهــد‪.‬‬
‫برش پایه برج (‪)KN‬‬

‫غیر فعال‬
‫مدل پل‬

‫تغییر مکان عرشه(‪)m‬‬

‫باربرهای االستیک ‪ +‬میراگرهای‬
‫ویسکوز‬
‫برشدر تکیه گاه (‪)KN‬‬

‫غیر فعال‬

‫المان نصب‬

‫تغییر مکان جرم(‪)m‬‬

‫مدل مود اصلی‬
‫برشدر تکیه گاه (‪)KN‬‬

‫نیمه فعال‬

‫تغییر مکان جرم(‪)m‬‬

‫شــکل‪ 13-6‬پاســخ هــای لــرزه ای مــدل هــای پــل کابلــی بــا کنتــرل غیــر فعــال و نیمــه فعــال‬
‫(ورودی زلزلــه نــوع‪)I-III-I‬‬

‫کاهــش ایــن نســبت میرایــی بــه دلیــل انعطــاف پذیــری دکل ‪( K1‬در ایــن مــورد‪ k=0.5k1‬یــا‬
‫‪ ) T′=1.7T‬اســت‪( .‬کاهــش در زیــر توضیــح داده مــی شــود)‪ .‬شــکل‪ 13-7‬یــک حلقــه هیســترتیس‬
‫بــا میراگــر متغیــر بــه اضافــه ســختی متصــل کننــده (ســختی‪ K‬اســت) را نشــان مــی دهــد‪ .‬ایــن حلقــه‬
‫بــا یــک نســبت میرایــی المــان ‪ 53.4‬درصــد متناظــر اســت‪ .‬شــکل ج ‪ 13-7‬یــک حلقــه ســختی منفــی‬
‫‪225‬‬ ‫کاربرد تکنولوژی های کنترل سازه ای برای بهسازی لرزه ای یک پل کابلی‬

‫آشــکار تولیــد شــده بوســیله میراگــر متغیــر را نشــان مــی دهــد‪ .‬شــکل ‪ 13-8‬اثــرات یــک مجمــوع‬
‫فنــر ســری را در نســبت میرایــی نشــان مــی دهــد‪ .‬در ایــن مــورد‪ ،‬ســختی دکل ‪ K1‬اســت و ســختی‬
‫کل تکیــه گاه هــا‪ ،‬دکل باالیــی و کابــل هابرابــر ‪ K‬مــی باشــد‪ .‬انــرژی کرنشــی سیســتم در یــک ســیکل‬
‫(ناحیــه ســایه زده شــده)‪ ،‬مجمــوع فنــر‪ K1‬و‪ K‬فنــر اســت‪ .‬بــا ایــن حــال انــرژی جــذب شــده بوســیله‬
‫میراگــر متغیــر در یــک ســیکل‪ ،‬ثابــت اســت‪ .‬بنابرایــن بــرای مــورد ‪ ،k=.5K1‬طــراح مــی توانــد از‬
‫شــکل محاســبه کنــد کــه نســبت میرایــی بــه انــدازه ‪ 1/3‬کاهــش مــی یابــد‪ .‬اگــر میراگــر متغیــر بیــن‬
‫عرشــه و تکیــه گاه ســخت روی زمیــن قــرار داده شــود ‪( ،‬بــرای مثــال‪ ،‬کولــه پــل‪ ،‬پــی هــا و ‪) ...‬‬
‫نســبت میرایــی زیــاد کاهــش نخواهــد یافــت‪.‬‬

‫مقایســه ای بیــن مــدل هــای ســاده شــده بــا اســتفاده از کنتــرل هــای غیــر فعــال و نیمــه فعــال و‬
‫یــک مــدل کابلــی بــا اســتفاده از کنتــرل غیرفعــال (شــکل‪ )13- 9‬انجــام شــده اســت‪ .‬شــکل نشــان‬
‫مــی دهــد کــه کنتــرل نیمــه فعــال بــا اســتفاده از الگوریتــم ســختی شــبه‪ -‬منفــی بــه پاســخ لــرزه ای‬
‫پاییــن تــر در مقایســه بــا کنتــرل غیــر فعــال‪ ،‬منتهــی گــردد‪.‬‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪226‬‬
‫‪227‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫بخش محاسباتی و مثال های عددی‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪228‬‬

‫روشــهای ســاده ســازی شــده جهــت تحلیــل و طراحــی ســاختمان هــا بــا سیســتم هــای اتــاف‬
‫انــرژی غیــر فعال‬

‫‪ -1-1‬سیستم های غیر فعال اتالف انرژی‬

‫ســاختمان هــای متــداول طراحــی و ســاخته شــده مقــاوم در برابــر زلزلــه‪ ،‬بــر عمــل غیــر االســتیک‬
‫قابــل مالحظــه (اتــاف انــرژی) در اجــزای انتخــاب شــده سیســتم قــاب بنــدی در زلزلــه طــرح‪ ،‬اتــکا‬
‫دارنــد‪ .‬بــرای قــاب هــای خمشــی معمولــی‪ ،‬عمــل غیــر االســتیک در تیرهــای نزدیــک ســتون هــا و‬
‫در ناحیــه پانــل تیر‪-‬ســتون‪ ،‬رخ مــی دهــد‪ .‬هــر دو ناحیــه قســمتی از سیســتم باربــر ثقلــی را تشــکیل‬
‫مــی دهنــد‪ .‬عمــل االســتیک منجــر بــه تلفاتــی مــی گــردد کــه در کانــون توجــه اساســی بــوده و تعمیــر‬
‫آن دشــوار اســت‪ .‬خرابــی سیســتم مقــاوم بــار گرانشــی مــی توانــد بــه تلفــات (افــت هــای) مســتقیم‬
‫غیرمســتقیم (وقفــه تجــاری) منتهــی گــردد‪.‬‬ ‫و‬
‫تمایــل بــرای اجتنــاب از خرابــی اجــزای قــاب هــای مقــاوم بــار ثقلــی در ســاختمان هــا بــه‬
‫دنبــال زلزلــه ســال ‪ Northridge 1994‬و ‪ Loma prieta 1989‬زنــگ خطــر توســعه سیســتم هــای‬
‫غیرفعــال اتــاف انــرژی را بــه صــدا درآورده اســت‪ .‬هــدف اصلــی از افــزودن سیســتم هــای اتــاف‬
‫انــرژی بــه قــاب هــای ســاختمانی‪ ،‬تمرکــز روی اتــاف انــرژی در طــول یــک زلزلــه بــه اجــزای‬
‫دور ریختنــی کــه بــه طــور خاصــی بــرای ایــن اهــداف طراحــی شــده انــد بــوده و کاهــش قابــل‬
‫مالحظــه (یــا حــذف کــردن) اتــاف انــرژی در قــاب در برابــر بــار ثقلــی اســت‪ .‬بــه علــت اینکــه‬
‫مســتهلک کننــده هــای انــرژی قســمتی از قــاب گرانشــی را تشــکیل نمــی دهنــد و مــی تواننــد بعــد‬
‫از زلزلــه بــدون بــه خطــر انداختــن یکپارچگــی ســازه ای قــاب‪ ،‬جایگزیــن شــوند‪ .‬مســتهلک کننــده‬
‫هــای انــرژی تســلیم فلــزی غیــر فعــال‪ ،‬ویســکوز و ویسکواالســتیک (کــه میراگــر نیــز در ایــن متــن‬
‫خوانــده مــی شــود) اکنــون در بــازار‪ ،‬هــم در ایــاالت متحــده و هــم آنســوی مرزهــا در دســترس مــی‬
‫باشــد‪ Soong .‬و ‪ )1997( Dargush‬و ‪ Constantinou‬و دیگــران (‪ )1998‬ایــن میراگرهــای غیــر فعــال‬
‫و ســایر انــواع میراگرهــای تحــت ســاخت در زمــان نــگارش ایــن کتــاب‪ ،‬را شــرح مــی دهنــد‪ .‬یــک‬
‫اشــکال اســتفاده گســترده از سیســتم هــای غیــر فعــال اتــاف انــرژی‪ ،‬عــدم وجــود راهنماهــای معتبــر‬
‫و قــوی بــرای مدلســازی تحلیــل و آزمایــش میراگرهــا‪ ،‬بــوده اســت‪ .‬فصــل بعــدی اطالعــات ســاده در‬
‫خصــوص روشــهای ابــداع شــده در دهــه ‪ 90‬بــرای کمــک بــه اجــزای سیســتم هــای اتــاف انــرژی‬
‫غیــر فعــال را نشــان مــی دهــد‪.‬‬
‫‪ 1.2‬روشهای اجرای مستهلک کننده های غیر فعال انرژی‬
‫‪ 1.2.1‬کلیات‬
‫تــا زمــان نــگارش ایــن مطالــب (‪ ،)1997‬ســه روش متمایــل بــه آییــن نامــه در ارتبــاط بــا اجــرای ابزارهــای‬
‫اتــاف انــرژی غیــر فعــال در ســاختمانها‪ ،‬منتشــر شــده اســت‪ .‬اولیــن روش در ســال ‪ ،1992‬توســط انجمــن‬
‫‪229‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫مهندســین ســازه کالیفرنیــا شــمالی(‪،)Structural Engineers Association of Northern California( )SEANOC‬‬

‫منتشــر شــد‪ .‬آژانــس مدیریــت بحــران فدرالــی (‪) Federal Emergency Management Agency( )FEMA‬‬
‫راهنمــای پیــش نویــس را بــرای اجــرای ابزارهای اتــاف انرژی در ســاختمانهای جدیــد در ویرایــش ‪1994‬‬
‫راهنمــای پیشــنهادی‪ National Earthquake Hazards Reduction Program ( NEHRP‬برنامــه ملــی کاهــش خطــرات‬
‫زلزلــه) بــرای مقــررات لــرزه ای ســاختمانهای جدیــد گنجانــد (‪.)NEHRP 1994‬‬
‫رهنمودهــا بــرای اجــرای تجهیــزات اتــاف انــرژی غیــر فعــال بــرای اجــرای مقــاوم ســازی در ســال‬
‫‪ 1997‬در راهنمــای ‪ NEHRP‬بــرای نوســازی لــرزه ای ســاختمان هــا منتشــر شــدند(‪.)FEMA 1997‬‬
‫در ســال ‪ ،1999‬کمیتــه آزادانــه در رابطــه بــا اتــاف انــرژی‪ ،‬راهنمایــی بــرای اجــرای تجهیــزات اتالف‬
‫انــرژی در ســاختمانهای جدیــد در کتــاب آبــی‪ )SEAOC 1999( SEAOC‬در قالبی ســازگار(چارچوب)‬
‫بــا ‪ ،UBC 1997‬منتشــر نمــود‪ .‬درایــن ســال (‪ FEMA )2000‬در آســتانه منتشــر کــردن نســخه ‪2000‬‬
‫راهنماهــای پیشــنهادی ‪ NEHRP‬مقــررات لــرزه ای بــرای ســاختمانهای جدیــد‪ ،‬مــی باشــد‪ .‬مالحظات‬
‫اختصــاری در خصــوص هــر یــک از ایــن اســناد در ادامــه مــی آیــد‪( .‬ترجمــه اکثــر ایــن آییــن نامــه‬
‫در انتهــای ایــن کتــاب موجــود اســت‪-‬گردآورنده)‬

‫‪ 1.2.2‬کار گروه اتالف انرژی ‪SEANOC 1992‬‬

‫شــرایط اولیــن پیــش نویــس آییــن نامــه در ایــاالت متحــده بــرای طراحــی و اجــرای سیســتم‪ -‬هــای‬
‫اتــاف انــرژی غیــر فعــال توســط کارگــروه اتــاف انــرژی کمیتــه فرعــی جداســازی پایــه ‪SEANOC‬‬
‫(‪ whttiaker‬و دیگــران ‪ )1993‬آمــاده شــد‪ .‬فلســفه اتخــاذ شــده در ایــن ســند پیــش نویــس محــدود‬
‫نمــودن فعالیــت غیــر االســتیک در ســازه بــرای مســتهلک کننــده هــای انــرژی و االســتیک نگــه داشــتن‬
‫سیســتم مقــاوم بــار ثقلــی در زلزلــه طــرح بــود‪ .‬بــه علــت اینکــه ابزارهــای اتــاف انــرژی قســمتی‬
‫از سیســتم مقــاوم بــار ثقلــی را تشــکیل نمــی دهنــد‪ ،‬بــه دنبــال لــرزش قــوی ناشــی از زلزلــه هــا‪،‬‬
‫قابلیــت جایگزینــی بــرای آنهــا در نظــر گرفتــه شــد‪ .‬ســند ‪ SEANOC‬الــزام مــی دارد کــه سیســتم‬
‫قــاب بنــدی انحصــاری اتــاف انــرژی بــا تمامــی شــرایط آییــن نامــه ســاختمانی متحــد ‪،UBC 1998‬‬
‫مــن جملــه مقاومــت بــرش پایــه و تغییرمــکان نســبی بیــن طبقــه ای ماکزیمــم‪ ،‬ســازگار باشــد‪ .‬ســند‬
‫پیــش نیازهــای عمومــی طراحــی قابــل کاربــرد بــرای طیــف وســیعی از سیســتم هــا را فراهــم نمــود‬
‫و از ایــن رو بــه آزمــودن ســخت افــزاری سیســتمی بــرای تأئیــد پارامترهــای مهندســی مــورد اســتفاده‬
‫در طراحــی و کفایــت کلــی سیســتم اتــاف انــرژی‪ ،‬تکیــه دارد‪ .‬دو نــوع میراگــر در ســند شناســایی‬
‫شــد‪ :‬میراگرهــای مســتقل از ســرعت (یــا مســتقل از تغییرمــکان) و وابســته بــه ســرعت‪ .‬پاســخ هــای‬
‫ماکزیمــم در سیســتم اتــاف انــرژی بــا اســتفاده از تحلیــل دینامیکــی‪ ،‬مــن جملــه تحلیــل طیــف‬
‫پاســخ و تحلیــل تاریخچــه زمانــی خطــی و غیــر خطــی‪ ،‬محاســبه شــدند‪ .‬تقاضــای لــرزه ای بــه وســیله‬
‫تقاضــای طیفــی زلزلــه طــرح‪ ،‬تشــریح شــدند‪ .‬کنــش هــای طراحــی و تغییــر اشــکال در سیســتم اتالف‬
‫انــرژی براســاس تحلیــل زلزلــه طــرح‪ ،‬بودنــد‪ .‬تمامــی اجــزای سیســتم اتــاف انــرژی بــدون میراگرهــا‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪230‬‬

‫بــرای نیروهــای متناظــر بــا تغییرمــکان زلزلــه طــرح ‪ % 120‬میراگــر‪ ،‬طراحــی شــدند‪ .‬پایــداری میراگرها‬
‫مــی بایســت از طریــق آزمایــش بــرای تغییرمــکان و ســرعت هــای متناظــر بــا ســطح ماکزیمــم لــرزش‬
‫زلزلــه کــه در محــل ســاختمان مــورد انتظــار بــود‪ ،‬روشــن مــی شــدند‪ Whittaker .‬و دیگــران خاطــر‬
‫نشــان کردنــد کــه ســند ‪ SEANOC‬بــا هماهنگــی کامــل بــا بروزتریــن اطالعــات و وضعیــت اجرایــی‬
‫کنونــی اتــاف انــرژی آمــاده ســازی شــده و اینکــه چــون اتــاف انــرژی لــرزه ای یــک تکنولــوژی‬
‫نســبت ًا جدیــد بــوده و مباحــث مرتبــط بــا طراحــی بســیاری هســتند کــه نیــاز بــه تحقیقــات بیشــتری‬
‫دارنــد‪ ،‬یــک روش مالحظــه کارانــه بــرای ارائــه راهنماهــای طراحــی اتخــاذ شــد‪.‬‬

‫‪ 1.2.3‬ضوابط پیشنهادی ‪ NEHRP 1994‬برای مقررات لرزه ای ساختمانهای جدید‬

‫نظــر بــه اینکــه راهنمــای ‪ SEANOC 1992‬تقاضــا داشــت کــه سیســتم مقــاوم در برابــر بــار جانبــی‬
‫غیــر از میراگرهــا بــه طــور کامــل بــا نیازهای(تقاضــای) تغییرمــکان نســبی بیــن طبقــه ای و مقاومــت‬
‫آییــن نامــه ســاختمانی متحــد ســازگار باشــد‪ ،‬ضوابــط پیشــنهادی ‪ SEANOC 1994‬بــرای مقــررات‬
‫لــرزه ای بــرای ســاختمانهای جدیــد(‪ )NEHRP 1994‬مهندســان را در اســتفاده از میراگــر هــا بــرای‬
‫کاهــش مقاومــت بــرش پایــه ســاختمان‪ ،‬مجــاز دآن اســت‪ .‬فــرض نهفتــه در ایــن ضوابــط ایــن بــود‬
‫کــه ســاختمان میــرا شــده در یــک زلزلــه طــرح (‪ )Design earthquake‬از خرابــي بيشــتر نســبت بــه‬
‫ســاختمان قــاب بنــدي شــده مرســوم‪ ،‬صدمــه نبینــد‪ .‬نيروهــاي طراحــي حداقــل در قــاب ســاختماني را‬
‫مــي تــوان بــه عنــوان حاصلضــرب نيروهــاي مرتبــط بــا سيســتم قــاب بنــدي بــدون ميراگرهــا و ضرایب‬
‫كاهــش فهرســت شــده در جــدول ‪ 1-1‬دآن اســت كــه براســاس تحقيقــات ‪ Wu‬و ‪)1989( Hanson‬‬
‫مــي باشــند‪ .‬ضوابــط ذكــر شــده اذعــان دارد كــه «اعضــاي ســازه اي كــه نيروهــا را از تجهیــزات اتــاف‬
‫انــرژي بــه شــالوده انتقــال مــي دهنــد» (شــامل تمامــي اعضــاي قــاب بنــدي ميراگــر) مــي بايســت‬
‫بــراي االســتيك نگــه داشــتن‪ 2.1‬برابــر نيروهــاي ماكزيمــم تجهیــزات مرتبــط بــا زلزلــه مبنــاي طــرح‪،‬‬
‫طراحــی شــوند‪ .‬در قوانيــن دو نــوع از ميراگرهــا‪ ،‬بــه رســميت شــناخته شــدند‪ :‬تجهیــزات خطــي‬
‫ویســکوز و ســاير تجهیــزات اتــاف انــرژي‪.‬‬
‫روش هــاي تحليــل خطــي بــراي هــر نــوع ميراگــر‪ ،‬ارائــه شــدند‪ .‬ضوابــط پيشــنهاد دادنــد كــه‬
‫طراحــي ســاختمان بوســيله تحليــل تاريخچــه پاســخ غيــر خطــي‪ ،‬شناســايي شــوند‪.‬‬
‫‪231‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫جدول ‪ ،1-1‬ضرایب كاهش ‪ NEHRP 1994‬براي ميرايي افزايش يافته ( ‪)NEHRP 1994‬‬

‫ضریب کاهش‬ ‫نسبت میرایی بحرانی‬

‫‪1.00‬‬ ‫‪0.05‬‬

‫‪0.84‬‬ ‫‪0.10‬‬

‫‪0.72‬‬ ‫‪0.15‬‬

‫‪0.64‬‬ ‫‪0.20‬‬

‫‪0.58‬‬ ‫‪0.25‬‬

‫‪0.53‬‬ ‫‪0.30‬‬

‫‪1.2.4‬راهنماهاي ‪ NEHRP 1997‬براي نوسازي لرزه اي ساختمان‬

‫راهنماهــاي‪ NEHRP 1997‬بــراي نوســازي لــرزه اي ســاختمان) مشــهور بــه ‪ ( FEMA 273‬روش ‪-‬‬
‫هــاي متحــدي بــراي اجــراي تجهیــزات اتــاف انــرژي در اجــراي مقــاوم ســازي ســاختمان‪ ،‬عرضــه‬
‫نمــود‪ .‬ســازگار بــا باقــي قســمت هــاي راهنمــا‪ 4 ،‬روش طراحــي بــراي تحليــل كــردن ســاختمانها بــا‬
‫ادغــام تجهیــزات اتــاف انــرژي‪ ،‬ارائــه شــدند‪ :‬اســتاتيكي خطــي‪ ،‬ديناميكــي خطــي‪ ،‬اســتاتيكي غيــر‬
‫خطــي و ديناميكــي غيــر خطــي‪ .‬تمامــي ‪ 4‬روش‪ ،‬روش هــاي مبتنــي بــر تغييــر مــكان (خرابــي) بودنــد‬
‫(نــه روش هــاي مرســوم مبتنــي بــر نيــرو‪ ،‬نظيــر ‪ SEANOC 1992‬و ضوابــط پيشــنهادي ‪NEHRP 1994‬‬
‫)‪ .‬بــه علــت آنكــه نتايــج هــر كــدام از ايــن روش هــا‪ ،‬تغييــر مــكان و تغييــر شــكل بودنــد‪ ،‬روش‬
‫هــاي ذكــر شــده يــك تغييــر الگــو در شــيوه مهندســي زلزلــه ارائــه نمــوده و بــراي مهندســي زلزلــه‬
‫مبتنــي بــر عملكــرد‪ ،‬مــورد اســتفاده بــوده انــد‪ FEMA 273 .‬مهنــدس را مجــاز بــه انتخــاب ســطوح‬
‫عملكــردي و اهــداف مــي دانــد بــه نحــوي كــه هيــچ محدوديتــي بــر حداقــل مقاومــت بــرش پايــه‬
‫و تغییرمــکان نســبي بيــن طبقــه اي ماکزیمــم در راهنماهــا‪ ،‬ثبــت نشــد‪ 2 .‬نــوع ميراگــر در راهنماهــا‪،‬‬
‫شناســايي شــد‪ :‬ميراگرهــاي وابســته بــه تغییرمــکان و ميراگرهــاي وابســته بــه ســرعت‪.‬‬
‫شــيوه هــاي خطــي ‪ FEMA 273‬تنهــا اگــر نشــان داده میشــد كــه سيســتم قــاب بنــدي غیــراز‬
‫ميراگرهــا ضرورتــ ًا بــراي ســطح لــرزش زلزلــه تحــت ســاخت االســتیک باقــي مــی ماننــد‪،‬‬
‫مــي تــوان اســت اســتفاده شــود‪ .‬بــه عــاوه‪ ،‬ميرايــي مؤثــر فراهــم شــده بوســيله سيســتم اتــاف‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪232‬‬

‫انــرژي نمــي تــوان اســت از ‪ 30‬درصــد ميــزان بحرانــي فراتــر بــرود‪ .‬روش هــاي خطــي پاســخگوي اتــاف‬
‫(ميرايــي) در قــاب االســتیک و ميراگرهــا مــي باشــند‪ FEMA 273 .‬اســتفاده از تحليــل غيــر خطــي را بــراي‬
‫اجــراي مقــاوم ســازه اي بــا اســتفاده از تجهیــزات اتــاف انــرژي غيــر فعــال‪ ،‬ارتقــاء دارد‪.‬‬
‫‪ 2‬روش تحليــل غيــر خطــي االســتیک عرضــه شــدند‪ :‬روش ‪ ،1‬كــه بــه روش ضرايــب نيــز معــروف‬
‫اســت؛ روش ‪ 2‬كــه متغیــری از روش معــروف طيــف ظرفيــت‪ ،‬اســت‪ .‬ايــن روش هــاي غيــر خطــي‬
‫پاســخگوي اتــاف انــرژي هــم در ميراگرهــا و هــم در قــاب تســليم شــونده‪ ،‬مــي باشــند‪.‬‬

‫‪ 1.2.5‬شرایط پيشنهادي نيروي جانبي ‪SEAOC 1999‬‬

‫در ســال ‪ ،1999‬انجمــن مهندســي ســازه كاليفرنيــا(‪ )SEAOC‬راهنماهايــي بــراي اجــراي تجهیــزات‬
‫اتــاف انــرژي در ســاختمان هــا بــه عنــوان قســمت "تقاضاهــا يــا شــرايط نيــروي جانبــي و تفســير"‬
‫منتشــر نمــود‪ .‬راهنمــا از قالبــي مشــابه بــا ‪ UBC 1997‬پيــروي كــرده و از همــان روش هــاي‬
‫تحليل(خطــي) مشــابه ارائــه شــده در آييــن نامــه بــراي طراحــي ســاختمانهای متعــارف‪ ،‬بــراي مثــال‬
‫نيــروي جانبــي معــادل‪ ،‬طيــف پاســخ و تحليــل تاريخچــه زمانــي‪ ،‬پيــروي مــي كنــد‪ .‬تحليــل غيرخطــي‬
‫تاريخچــه زمانــي نيــز مجــاز بــوده ولــي هيــچ رهنمــودي عرضــه نمــي شــود‪ 2 .‬نــوع ميراگــر در پيــش‬
‫نيازهــا يــا تقاضــا‪ ،‬معرفــي مــي شــوند‪ .‬ميراگرهــاي وابســته بــه تغييــر مــكان و ميراگرهــاي وابســته بــه‬
‫ســرعت‪ .‬سيســتم قــاب بنــدي غیــر از ميراگرهــا مــي بايســت بــا شــرایط مقاومــت بــرش پايــه آييــن‬
‫نامــه ســاختماني متحــد‪ ،‬بــدون توجــه بــه نــوع تحليــل مــورد اســتفاده‪ ،‬ســازگار باشــد‪ .‬ميراگرهــاي‬
‫تســليم شــونده فلــزي (‪( )metallic yielding dampers‬وابســته بــه تغييــر مــكان) را مــي تــوان بــه‬
‫عنــوان بخشــي از سيســتم مقــاوم بــار جانبــي بــراي ارضــاء ايــن شــرايط مقاومتــي در سيســتم قــرار‬
‫داد‪ .‬اگــر هــم نيــروي جانبــي معــادل و هــم روش هــاي طيــف پاســخ اســتفاده شــوند‪ ،‬يــا اگــر تحليــل‬
‫تاريخچــه پاســخ اســتفاده شــود و نســبتهاي تقاضــا ‪ -‬ظرفيــت حاصــل از ‪ 2‬فراتــر رود‪ ،‬سيســتم قــاب‬
‫بنــدي غیــر از ميراگرهــا مــي بايســت شــرايط تغییرمــکان نســبي آييــن نامــه را ارضــاء نمايــد‪ .‬اگــر‬
‫تحليــل تاريخچــه پاســخ غيــر خطــي اســتفاده شــود‪ ،‬يــا اگــر تحليــل تاريخچــه پاســخ خطــي اســتفاده‬
‫شــود‪ ،‬نســبت هــاي تقاضــا – ظرفيــت كمتــر از ‪ 2‬باشــند‪ ،‬اتــاف انــرژي ايجــاد شــده بــه وســيله‬
‫سيســتم ميراگــر ممكــن اســت بــراي ارضــاء شــرايط تغییرمــکان نســبي آييــن نامــه‪ ،‬اســتفاده شــود‪.‬‬

‫‪ 1.2.6‬ضوابط پيشنهادي ‪ NEHRP 2000‬براي مقررات لرزه اي ساختمان هاي جديد‬

‫ضوابــط پيشــنهادي‪ NEHRP 2000‬بــراي مقــررات لــرزه اي ســاختمان هــاي جديــد و ســاير ســازه هــا‪،‬‬
‫ا بازنگــري شــده بــراي اجــراي تجهیــزات اتــاف انــرژي در ســاختمانهاي جديــد‪ ،‬ارائــه‬ ‫روش هــاي كامـ ً‬
‫مــي كنــد‪ .‬نســخه رای گیــری شــده دســامبر ‪ ، 1999‬ضوابــط اتــاف انــرژي (ضميمــه فصــل ‪ )13‬در ضميمه‬
‫الــف ايــن گــزارش ارائــه شــده اســت‪ .‬روش هــاي قدرتمنــد خطــي(روش هــاي نيــروي جانبــي معــادل و‬
‫طيــف پاســخ) بــراي اســتفاده در ميراگرهــاي وابســته بــه ســرعت و تغییرمــکان‪ ،‬ارائــه مــي شــوند‪.‬‬
‫‪233‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫[بخش‪]2‬‬

‫تشريح روش های تحليل استاتيكي غير خطي‬

‫‪2.1‬معرفی‬
‫مقصــد و هــدف طراحــی لــرزه ای مبتنــی بــر عملکــرد‪ ،‬تولیــد ســازه هایــی بــا ســطوح عملکــردی‬
‫قابــل پیــش بینــی اســت‪ .‬بــرای دســت یافتــن بــه ایــن هــدف‪ ،‬شــیوه هــای تحلیــل غیــر خطــی‬
‫اســتفاده مــی شــوند‪ .‬واقــع بینانــه تریــن شــیوه غیــر خطــی‪ ،‬تحلیــل تاریخچــه زمانــی پاســخ مــی‬
‫باشــد‪ .‬بــا ایــن حــال‪ ،‬ایــن روش تحلیــل نیــاز بــه شــرح پیچیــده سیســتم تحلیــل شــده داشــته و پاســخ‬
‫قوی ـ ًا نســبت بــه مــدل هــا و مشــخصات حرکــت زمیــن مــورد اســتفاده در تحلیــل‪ ،‬حســاس اســت‪.‬‬
‫روش هــای تحلیــل ســاده شــده غیــر خطــی براســاس اســتفاده از شــکلهای خطــی معــادل سیســتم‬
‫ســازه ای‪ ،‬ســاخته شــده انــد‪.‬‬
‫‪ FEMA1997‬دو روش اســتاتیکی غیــر خطــی ســاده شــده تحلیــل را تشــریح مــی نمایــد‪ :‬روش ‪1‬‬
‫و روش‪ .2‬هــر دو روش بــه طــور اجمالــی در اینجــا تشــریح و بعــدا ً بعضــی شــفاف ســازی هــا و‬
‫بهســازی هــا در خصــوص ایــن روش هــا‪ ،‬عرضــه مــی شــوند‪.‬‬
‫‪ 2.2‬شیوه استاتیکی غیر خطی‪ ،‬روش‪2‬‬
‫‪ 2.2.1‬شرح کلی‬
‫پاســخ لــرزه ای سیســتم هــای تســلیم شــونده ممکــن اســت بــا روش هــای ســاده شــده تحلیــل‬
‫کــه در آن سیســتم تســلیم شــونده بــا یــک سیســتم االســتیک خطــی ویســکوز معــادل جایگزیــن‬
‫مــی شــود‪ ،‬بــرآورد شــده شــود‪ Chopra .‬و ‪ )1999( Goel‬اخیــرا ً یــک بازبینــی اجمالــی تاریخــی از‬
‫ایــن روش هــا عرضــه نمــوده و ‪ Iwan‬و‪ )1979( Gates‬مجموعــه ای از چنیــن روشــها و مطالعــه ای‬
‫از دقــت آنهــا را ارائــه نمودنــد‪ .‬روش دوم ‪ FEMA 1997‬عمدتــ ًا براســاس روش طیــف ظرفیــت‬
‫اســت (‪ Freeman‬و دیگــران ‪ )1978 Freeman ،1975‬ولــی بــرای شــمول ســازه هــا بــا سیســتم هــای‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪234‬‬

‫میرایــی‪ ،‬گســترش یافــت‪ .‬روش ‪ 2‬حــاوی تعــدادی از گام هــا مطابــق شــرح زیــر بــرای ســازه هــا بــا‬
‫سیســتم هــای میرایــی بــوده و در شــکل ‪ 2-1‬نشــان داده شــده اســت‪.‬‬
‫‪ )1‬یــک مــدل ریاضــی از ســازه شــامل تمامــی مشــخصات سیســتم قــاب بنــدی و تجهیــزات‬
‫اتــاف انــرژی‪ ،‬ســاخته مــی شــود‪ .‬رابطــه ای بیــن نیــروی بــرش پایــه و تغییرمــکان پشــت بــام‬
‫(‪ ،)roof displacement‬برقــرار مــی شــود‪ .‬ایــن ارتبــاط بــه طــور مشــترک بــه عنــوان منحنــی پــوش آور‬
‫معــروف اســت‪ .‬بــا وجــود اینکــه منحنــی پــوش آور مــی بایســت تشــریحی از ظرفیــت یــک ســازه‬
‫معیــن باشــد‪ ،‬شــکل آن بــه عنــوان تابعــی از الگــوی بارهــای جانبــی مــورد اســتفاده بــرای فشــار دادن‬
‫یکنواخــت ســازه‪ ،‬تغییــر مــی کنــد‪.‬‬
‫‪ )2‬یک مقدار برای تغییرمکان پشت بام فرض شده و میرایی مؤثر از‬
‫‪WD‬‬ ‫(‪)2-1‬‬
‫=‪β‬‬
‫‪4πW s‬‬

‫تعییــن مــی شــود‪ .‬کــه در آن ‪ WD‬انــرژی مســتهلک شــده در یــک ســیکل حرکــت هارمونیــک تــا‬
‫تغییرمــکان مفــروض و ‪ Ws‬انــرژی کرنشــی در تغییرمــکان مفــروض اســت‪ .‬مقــدار ‪ WD‬شــامل اثــر‬
‫میرایــی تجهیــزات میرایــی الحاقــی‪ ،‬بواســطه تســلیم سیســتم قــاب بنــدی و بــه علــت میرایــی ســازه‬
‫‪ -‬ای ذاتــی در قــاب‪ ،‬مــی باشــد‪ .‬بــرای مقــدار مفــروض تغییرمــکان پشــت بــام‪ ،‬تحلیــل مقــدار ویــژه‬
‫(‪ )Eigen Value‬بــا اســتفاده از خــواص ســختی ســکانت (خــط متقاطــع) المانهــای ســازه ای‪ ،‬انجــام‬
‫مــی شــود‪ .‬بــا اســتفاده از خــواص مــود اصلــی‪ ،‬منحنــی پــوش آور بــه منحنــی ظرفیــت طیفــی تبدیــل‬
‫مــی شــود کــه نمــوداری از شــتاب طیفــی در مقابــل تغییرمــکان طیفــی اســت‪ ،‬شــتاب طیفــی بــرای‬
‫اولیــن مــود ســازه توســط‬
‫‪V‬‬
‫= ‪Sa‬‬ ‫‪g‬‬ ‫(‪)2-2‬‬
‫‪Wl‬‬

‫داده می شود که در آن ‪ V‬برش پایه ‪ WI‬اولین وزن مودی داده شده توسط‬
‫‪N‬‬
‫‪2‬‬
‫) ‪∑ (W i φil‬‬ ‫(‪)2-3‬‬
‫‪WI = i‬‬
‫‪N‬‬
‫‪∑W i φi2l‬‬
‫‪i =l‬‬

‫اســت کــه در آن‪ ф‬بــردار شــکل مــودی و ‪ Wi‬وزن عکــس العمــل درجــه ‪i‬ام آزادی‪ ،‬و ‪ N‬تعــداد‬
‫درجــات آزادی اســت‪.‬‬
‫به روش مشابه‪ ،‬تغییرمکان طیفی برای نمایش مدل سازه به وسیله‬
‫‪235‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪δr‬‬
‫= ‪Sd‬‬ ‫(‪)2-4‬‬
‫‪φ rl Γl‬‬

‫داده مــی شــود‪،‬که در آن ‪ δr‬تغییرمــکان پشــت بــام اســت‪ гl ،‬ضریــب مشــارکت مــودی مــود اول و ‪фrl‬‬
‫مختصــات شــکل مــود اول در پشــت بــام اســت‪.‬‬
‫‪ )3‬منحنــی ظرفیــت محاســبه شــده در گام ‪ 2‬بــا منحنــی تقاضــای طراحــی رویهــم گــذاری شــده‬
‫اســت(اصل اجتمــاع آثــار قــوا) کــه نمــودار شــتاب طیفــی در برابــر تغییرمــکان طیفــی بعــد از اصــاح‬
‫آن بــرای میرایــی مؤثــر اســت‪ .‬تقاضــای تغییرمــکان از نقطــه تقاطــع منحنــی ظرفیــت و منحنــی‬
‫تقاضــای طراحــی‪ ،‬تعییــن مــی شــود‪.‬‬
‫‪ )4‬مقادیــر مفــروض و محاســبه شــده تغییرمــکان مقایســه شــده و فرآینــد تــا همگرایــی مطلــوب‪،‬‬
‫تکــرار مــی شــود‪.‬‬
‫‪ )5‬ســهم مودهــای باالتــر بــه پاســخ نهایــی توســط اســتفاده از شــیوه هــای تحلیــل مــودی و فــرض‬
‫رفتــار االســتیک بــا خواصــي براســاس ســختي ســكانت در تغییرمــکان در گام (‪ )4‬محاســبه شــد‪ .‬بــراي‬
‫ايــن محاســبات‪ ،‬معــادالت (‪ )2-1‬تــا (‪ )2-4‬اســتفاده مــي شــوند ولــي ‪ Wl‬بــا‪ ،Wm‬جايگزيــن‪ фil ،‬بــا‬
‫‪ фim‬و ‪ фrl‬بــا ‪ фrm‬و ‪ гl‬بــا ‪ гm‬جایگزیــن مــی شــوند كــه انديــس ‪ m‬بــر مــود‪m‬ام ارتعــاش‪ ،‬داللــت‬
‫دارد‪ .‬بايــد خاطــر نشــان كــرد كــه در ايــن محاســبات تكــرار بــه دليــل فــرض رفتــار االســتیک‪ ،‬نيــاز‬
‫نيســت‪ .‬پاســخ نهايــي در آخــر از طريــق اســتفاده از تركيــب مناســب‪ ،‬محاســبه مــي شــود‪.‬‬

‫‪ 2.2.2‬منحني پوش آور(‪)pushover curve‬‬

‫منحنــي پــوش آور يــك گام عمــده را در روش ســاده شــده تحليــل تشــكيل مــي دهــد‪ .‬از نظــر‬
‫عملــي ايــن منحنــی ظرفيــت ســازه بــراي مقاومــت در برابــر بارهــاي جانبــي را نشــان مــي دهــد‪.‬‬
‫منحنــي پــوش آور از طريــق "فشــردن" يــك مــدل رياضــي ســازه بوســيله بارهــاي جانبــي در حــال‬
‫افزايــش يكنواخــت (از لحــاظ رياضــي) بــا نســبت هــاي ثابــت‪ ،‬ســاخته مــي شــود‪ .‬وقتــي مقــدار‬
‫بــار افزايــش يابــد‪ ،‬تســليم فزآينــده مــدل روي مــي دهــد كــه بــا يــك تغييــر در خــواص ديناميكــي‬
‫ســازه‪ ،‬همــراه اســت‪ .‬بــا شناســايي اينكــه ظرفيــت ســازه اي و بنابرايــن الگــوي از هــم پاشــيدگي‬
‫آن مســتقل از تقاضــا نيســت‪ ،‬مــي تــوان نتيجــه گرفــت كــه مختصــات منحنــي پــوش آور تابعــي از‬
‫الگــوي بارهــاي جانبــي مفــروض اســت‪ .‬الگــوی بارهــا مــي بايســت بــا توزيــع مــورد انتظــار نيروهــا‬
‫در ســازه در حــال تســليم‪ ،‬ســازگار باشــد‪ .‬بعضــي مطالعــات نشــان داده انــد كــه مناســب تريــن توزيــع‬
‫آن مــوردي اســت كــه بارهــا وقتــي ســازه جابجــا مــي شــوند‪ ،‬تغييــر مــي كننــد‪ .‬ايــن روش بــه الگــوي‬
‫بــار تطبيــق (‪ )adaptive load pattern‬موســوم اســت‪ .‬محققــان اســتفاده از يــك الگــوي جانبــي‬
‫ســازگار بــا شــكل تغییــر شــكل داده شــده ســازه (‪ Fajfar‬و ‪ ،)Fischinger1988‬اســتفاده از الگوهــاي‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪236‬‬

‫بــار براســاس اشــکال مــودی حاصــل از ســختي هــاي ســكانت (‪ Eberhard‬و ‪ )1993 Sozen‬و اســتفاده‬
‫از الگوهايــي كــه در آن نيروهــاي جانبــي بــه مقاومــت طبقــات در هــر پلــه افزايــش بارگــذاري مرتبــط‬
‫مــي باشــند را پیشــنهاد کــرده انــد‪ Reinhorn( .‬و ديگــران ‪ Bracci ،1995‬و ديگــران ‪.)1997‬‬
‫شــيوه تحليــل ســاده تشــریح شــده در(‪ FEMA)1997‬نيــاز بــه اســتفاده از حداقــل ‪ 2‬الگــوي متفــاوت‬
‫بارهــاي جانبــي بــراي توليــد حــدود يــا كرانــه هــاي پاســخ دارد‪ .‬مــورد اول‪ ،‬موســوم بــه الگــوي‬
‫متحــد يــا يكنواخــت‪ ،‬براســاس نيروهــاي جانبــي متناســب بــا جــرم كلــي در هــر تــراز اســت‪ .‬دوميــن‬
‫الگــو‪ ،‬موســوم بــه الگــوي مــودي‪ ،‬بــه طــور نزديكــي متناســب بــا شــكل مــود اول اســت‪ .‬از ايــن‬
‫گذشــته (‪ FEMA)1997‬پيشــنهاد مــي دهدكــه الگــوي بــار بوســيله تركيــب پاســخ هــاي مــودي بــا‬
‫اســتفاده از تحليــل طيــف پاســخ و در نظــر گرفتــن هــر تعــداد مــود ضــروري بــراي رســيدن بــه ‪90%‬‬
‫كل جــرم‪ ،‬محاســبه گــردد‪.‬‬

‫‪ 2.2.3‬منحني تقاضاي طراحي‬

‫خطــر لــرزه اي نوعـ ًا بوســيله طيــف پاســخ شــبه شــتابي ميرايــي ‪ 5‬درصــد نشــان داده مــي شــودكه‬
‫شــکلی از شــتاب طيفــي (شــتاب در زمــان تغييــر مــكان حداكثــر) يــك سيســتم االســتیک بــا یــک‬
‫درجــه آزادي و ميرايــي ویســکوز معــادل ‪ 5‬درصــد در برابــر پريــود ســازه اي اســت‪ .‬شــبه شــتاب‬
‫‪ Sa‬و تغييــر مــكان طيفــي ‪( Sd‬تغییرمــکان ماكزيمــم) يــك سيســتم بــا درجــه آزادي مطــرح از طريــق‬
‫(‪)2-5‬‬
‫‪T2‬‬
‫= ‪Sd‬‬ ‫‪Sa‬‬
‫‪4π2‬‬
‫مرتبــط هســتند كــه در آن ‪ T‬پريــود ســازه اســت‪ .‬نمــوداري از شــتاب طيفــي ‪ -‬تغييــر مــكان طيفــي‪،‬‬
‫منحنــي تقاضــاي طراحــي‪ ،‬خوانــده مــي شــود‪ .‬در ايــن شــكل‪ ،‬نقــاط بــا پريــود يكســان بــه مــوازات‬
‫خطــوط شــعاعي از مبــدأ مطابــق شــكل ‪ 2-2‬مــي باشــند‪.‬‬
‫ترســيمه هــا بــراي ســطوح مختلــف ميرايــي نيــز در شــكل ارائــه شــده انــد‪ .‬منحنــي هــاي تقاضــاي‬
‫طراحــي ميرايــي باالتــر از ‪ 5‬درصــد از طريــق تقســيم كــردن منحنــي ميرايــي ‪ 5‬درصــد بــه ضريــب‬
‫ميرايــي‪ ،B‬بدســت مــي آيــد‪ .‬مقاديــر ضريــب ميرايــي در ‪ FEMA 1997‬ارائــه شــده انــد‪ .‬مطابــق‬
‫جــدول ‪ FEMA ،2-1‬از ‪ 2‬ضريــب‪ ،‬يكــي بــراي ناحيــه شــتاب ثابــت طيــف پاســخ و ديگــري بــراي‬
‫ناحيــه ســرعت ثابــت طيفــي اســتفاده مــي كنــد‪ .‬بطــور جالبــي‪ ،‬مقاديــر در ناحيــه شــتاب ثابــت‬
‫بزرگتــر از مقاديــر ناحيــه ســرعت ثابــت هســتند كــه بــا ايــن حقيقــت كــه هيــچ يــا انــدك كاهشــي‬
‫در تغییرمــکان بــا ميرايــي در حــال افزايــش در ســازه هــاي بســيار ســخت وجــود دارد‪ ،‬در تناقــض‬
‫اســت‪ .‬همچنيــن مقاديــر ضريــب ميرايــي‪ ،‬در نســبت ميرايــي ‪ 5.0‬بــه شــيوه آشــكار محافظــه كارانــه‬
‫بــه علــت عــدم وجــود داده بــراي ســطوح باالتــر ميرايــي‪ ،‬خاتمــه مــي يابنــد‪ .‬مقاديــر جديــد ضريــب‬
‫ميرايــي كــه بــه درســتي مســئول كاهــش ضريــب ميرايــي بواســطه كاهــش پريــود بــوده و بــه سيســتم‬
‫‪237‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫هــاي بــه طــور بحرانــي ميــرا شــده گســترش مــی یابنــد‪ ،‬در بخــش ‪ 3‬اعمــال شــده انــد‪.‬‬
‫مــورد سيســتم هــاي ميــرا شــده فــوق بحرانــي و بحرانــي ممكــن اســت بــه واقــع در مودهــاي باالتــر‬
‫بــا تجهیــزات ميرايــي ویســکوز‪ ،‬بوجــود آيــد‪ .‬مقاديــر ايــن مطالعــه ممكــن اســت تــا انــدازه ای بــراي‬
‫نســبت ميرايــي باالتــر از ‪ 5.0‬در مقايســه بــا مقاديــر ‪ FEMA 1997‬بــزرگ بــه نظــر آيــد کــه در شــكل‬
‫‪ 2-3‬ارائــه شــده اســت‪ .‬بــا ايــن حــال مقاديــر ضريــب ميرايــي ايــن تحقيــق واقــع گرايانــه بــوده و‬
‫اســتفاده از آنهــا در ارزيابــي صحيــح مزايــاي سيســتم هــاي اتــاف انــرژی مهــم اســت‪ .‬مقاديــر ثبــت‬
‫شــده در ايــن مطالعــه بعــد از مقــداري ســاده ســازي جزئــي در ضوابــط پيشــنهادي‪NEHRP 2000‬‬
‫بــرای مقــررات لــرزه اي ســاختمان هــاي جديــد و ســاير ســازه ها‪ ،‬ضميمــه فهرســت (‪ ،)13‬ســازه هاي‬
‫بــا سيســتم هــاي ميرايــي ‪ ، NEHRP 2000‬اســتفاده شــده انــد‪ .‬مقاديــر ضريــب ميرايــي‪NEHRP 2000‬‬
‫در جــدول ‪ 2-1‬ارائــه شــده و بطــور تصويــري بــا ‪ FEMA 1997‬و مقاديــر ايــن تحقيــق در شــكل ‪،2-3‬‬
‫مقايســه شــدند‪ .‬بــه عنــوان مثــال‪ ،‬شــكل ‪ 2-4‬طيــف پاســخ محــرز شــده بواســطه اســتفاده از ضرايــب‬
‫ميرايــي توليــد شــده در ايــن تحقيــق را نشــان مــي دهــد‪ .‬طيــف ميــرا شــده ‪ 5‬درصــد‪ ،‬آن موردي اســت‬
‫كــه در ‪ NEHRP 2000‬بــراي پارامترهــاي‪ Sds=1‬و‪ SDI=0.6‬و ‪ Ts=0.6s‬شــرح داده شــد‪.‬‬

‫‪ .2.2.4‬محاسبه نيروهاي وابسته به سرعت‬

‫نيروهــاي وابســته بــه ســرعت در روش ‪ 2‬بــا ســود جســتن از شــبه ســرعت هــا بــه عنــوان مقاديــر‬
‫بــرآوردي ســرعت هــاي ماكزيمــم‪ ،‬محاســبه مــي شــوند‪ .‬ايــن روش ســاده اشــتباهات بيشــتري توليــد‬
‫ميكنــد ‪ ،‬زيــرا مشــخص شــده اســت كــه شــبه ســرعت بــه طــور كلــي ســرعت ماكزيمــم بــراي ســازه‬
‫هــاي بــا پريــود طوالنــی را كمتــر از حــد بــرآورد شــده و ســرعت ماكزيمــم بــراي ســازه هــاي بــا‬
‫پريــود کوتــاه را بيــش از حــد بــرآورد ميزنــد‪ .‬از ايــن گذشــته‪ ،‬درجــه خطــا بســتگي بــه مقــدار‬
‫ميرايــي مؤثــر دارد‪ Sadek .‬و ديگــران (‪ )1999‬اســتفاده از ضرايــب تصحيــح را بــراي ضــرب در شــبه‬
‫ســرعت بــراي بدســت آوردن بــرآوردي بهتــر از ســرعت ماكزيمــم‪ ،‬پيشــنهاد دادنــد‪ .‬روش ‪ Sadek‬در‬
‫ايــن تحقيــق مــورد بررســي قــرار گرفتــه و رضايــت بخــش بــوده اســت‪ .‬نتايــج در بخــش ‪ 4‬نشــان‬
‫داده شــده كــه در آن روشــن گرديــده ضرايــب تصحيــح پيشــنهادي روش ‪ Sadek‬و ديگــران(‪)1999‬‬
‫بــرآوردي خوبــي از ســرعت هــاي تغییرمــکان نســبي توليــد مــي نمايــد‪.‬‬

‫‪ 2.2.5‬محاسبه كنش های ماكزيمم‬

‫نيروهــاي طراحــي لــرزه اي در ســه مرحلــه محاســبه مــي شــوند‪( :‬الــف) تغییرمــکان نســبی عرضــی‬
‫بیــن طبقــه ای (‪ )Drift‬ماكزيمــم (ب) ســرعت ماكزيمــم (ج) شــتاب ماكزيمــم‪ .‬مراحــل ب و ج فقــط‬
‫بــراي ســازه هــاي بــا ســرعت وابســته بــه سيســتم هــاي ميرايــي مهــم هســتند زيــرا كنــش هــاي‬
‫ماكزيمــم در ســاختمان هايــي كــه در خــود سيســتم هــاي ميرايــي وابســته بــه تغييــر مــكان را جــاي‬
‫مــي دهنــد‪ ،‬در زمــان تغييــر مــكان حداكثرخواهــد داد‪ .‬نيروهــاي طراحــي در مرحلــه شــتاب ماكزيمــم‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪238‬‬

‫بــه عنــوان تركيــب خطــي نيروهــاي محاســبه شــده در مراحــل تغییرمــکان نســبي ماكزيمــم و ســرعت‬
‫ماكزيمــم بعــد از ضــرب نمــودن بترتيــب در ضرايــب تركيــب‪ CF1‬و‪ ،CF2‬محاســبه مــي شــوند‪ .‬ايــن‬
‫ضرايــب براســاس فرضيــه رفتــار خطــي‪ -‬االســتیک و خطــي‪ -‬ویســکوز ابــداع شــده انــد(‪ Tsopelas‬و‬
‫ديگــران ‪ Constantinou،1997‬و دیگــران ‪ .)1998‬اكنــون روشــن شــده اســت كــه ضرايــب تركيــب در‬
‫‪ FEMA1997‬بــراي ســازه هــاي تســليم شــونده و ســازه هايــي بــا سيســتم هــاي ميرايــي ویســکوز‪-‬‬
‫غيــر خطــي صحيــح نمــي باشــند‪ .‬در ايــن خصــوص بخــش ‪ 4‬ضرايــب تركيــب تصحيــح شــده را‬
‫ارائــه مــي نمايــد كــه در (‪ NEHRP(2000‬اجــرا شــده اســت‪.‬‬

‫‪ 2.3‬شيوه استاتيك غير خطي‪ ،‬روش ‪1‬‬

‫روش ‪ 1‬بوســيله يــك روش تحليــل ســاده تــك مرحلــه اي انجــام شــد كــه در آن تغييــر مــكان پشــت‬
‫بــام ســازه هــاي نمايانگــر رفتــار ‪ 2‬خطــی‪ ،‬بوســيله يــك معادلــه به شــكل‬

‫‪T2‬‬
‫= ‪δr‬‬‫‪C 0 .C1.C 2 .C 3.S a . e‬‬ ‫(‪)2-6‬‬
‫‪4π2‬‬

‫تعييــن مــي شــود ‪ ،‬كــه در آن ‪Te‬پريــود االســتیک ســازه‪ Sa ،‬شــتاب طيفــي بــراي پريــود‪ Te‬و ‪ Co‬يــك‬
‫ضريــب وابســته بــه تغييــر مــكان پشــت بــام يــا تغييــر مــكان طيفــي اســت‪ C1،‬ضريــب وابســته بــه‬
‫تغييــر مــكان هــاي غيــر االســتیک ماكزيمــم بــه تغييــر مــكان هــاي محاســبه شــده بــا فــرض پاســخ‬
‫خطــي االســتیک و ‪ C2‬و‪ C3‬بترتيــب ضرايبــی بــراي نشــان دادن اثــرات ســختي و كاهــش مقاومــت و‬
‫اثــرات ديناميكــي‪ ،‬مــي باشــند‪ .‬همانطــور كــه در ابتــدا دريافتــه شــد‪ ،‬روش ‪ 1‬مــي توانــد گام هــاي ‪2‬‬
‫تــا ‪ 5‬روش ‪ 2‬را دور زده و نيروهــاي طراحــي وتغييــر شــكل هــاي عضــو را فقــط بــا انجــام تحليــل‬
‫پــوش آور تــا زمانيكــه تغییرمــکان پشــت بــام مــورد نظــر بدســت آيــد‪ ،‬حصــول نمايــد‪ .‬بــا ايــن‬
‫حــال‪ ،‬كاربــرد روش ‪ 1‬وقتــي سيســتم هــاي ميرايــي وابســته بــه ســرعت مــورد اســتفاده قــرار گيرنــد‪،‬‬
‫پيچيــده اســت بويــژه‪ :‬الــف) اثــر ميرايــي اضافــه شــده مــي بايســت در ارزيابــي شــتاب طيفــي لحــاظ‬
‫شــود‪ .‬ايــن نيازمنــد آن اســت كــه گام ‪ 2‬روش ‪ 2‬انجــام شــود‪ .‬بــا ايــن حــال ســهم تســليم را در قــاب‬
‫ســاختماني در نظــر نمــي گيــرد‪ .‬بــراي سيســتم هــاي ميرايــي ویسکواالســتيك و ویســکوزخطي‪ ،‬ايــن‬
‫روش محاســبه ســاده ارائــه مــي دهــد‪ .‬بــراي سيســتم هــاي ميرايــي ویســکوز خطــي‪ ،‬يــك روش‬
‫تكــراري مشــابه بــا روش ‪ ،2‬مــي بايســت انجــام گــردد‪( .‬ب) اثــرات مودهــاي باالتــر مــي بايســت‬
‫لحــاظ گــردد‪ .‬ایــن اثــرات در محاســبه نيروهــاي وابســته بــه ســرعت‪ ،‬اهميــت دارنــد‪( .‬ج) ضريــب‬
‫‪ ، C1‬همانطــور كــه در‪ FEMA 1997‬تعريــف شــده اســت‪ ،‬جوابگــوي اثــر ميرايــي ویســکوز اضافــه‬
‫شــده روی نســبت تغييــر مــكان هــاي غيــر االســتیک بــه تغييــر مــكان محاســبه شــده بــا فــرض‬
‫پاســخ االســتیک‪ ،‬نيســت‪ .‬در بخــش ‪ 5‬نشــان داده خواهــد شــد کــه ميرايــي ویســکوز اضافــه شــده بــر‬
‫ضريــب‪ C1‬تاثیــر مــی گــذارد‪ .‬عبــارات جدیــدی کــه ضريــب‪ C1‬را تشــریح مــی نماینــد در بخــش‪5‬‬
‫‪239‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫اســتخراج و ارائــه میشــوند‪.‬‬

‫‪ 2.4‬محاسبه ميرايي مؤثر‬

‫معادلــه (‪ )2-1‬يــك روش كلــي بــراي محاســبه ميرايــي مؤثــر سيســتم ســازه اي شــرح مــي دهــد‪.‬‬
‫محاســبات نيازمنــد آن اســت كــه اطالعــات در خصــوص خــواص و پيكربنــدي سيســتم ميرايــي و‬
‫اطالعــات در خصــوص خــواص قــاب ســازه اي (پريــود‪ ،‬شــكل مــودي‪ ،‬وزن هــاي واكنشــي كــف)‬
‫موجــود باشــند‪ .‬جزئيــات محاســبه بســته بــه طبيعــت سيســتم ميرايــي تغييــر مــي نمايــد‪ .‬جزئيــات‬
‫در بخــش‪ 4‬كــه در آن روش هــاي ســاده شــده تحليــل سيســتم هــاي بــا يــك درجــه آزادي ارزيابــي‬
‫شــده و در بخــش ‪ 7.4‬كــه در آن محاســبات ميرايــي مؤثــر در سيســتم هــاي بــا چنــد درجــه آزادي‬
‫ارائــه مــي شــوند‪ ،‬عرضــه مــی شــود‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪240‬‬

‫جدول ‪ -2-1‬مقادير ضريب ميرايي ‪B‬‬

‫‪NEHRP‬‬ ‫این تحقیق (بخش‪)3‬‬ ‫‪FEMA 273‬‬

‫‪2000‬‬ ‫میرایی موثر‬
‫‪B‬‬ ‫‪Bs‬‬ ‫‪B1‬‬ ‫‪Bs‬‬ ‫‪B1‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪0.8‬‬ ‫‪0.80‬‬ ‫‪0.80‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪<0.02‬‬
‫‪1.0‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.0‬‬ ‫‪1.0‬‬ ‫‪0.05‬‬
‫‪1.2‬‬ ‫‪1.20‬‬ ‫‪1.20‬‬ ‫‪1.3‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪0.10‬‬
‫‪1.5‬‬ ‫‪1.50‬‬ ‫‪1.50‬‬ ‫‪1.8‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪0.20‬‬
‫‪1.8‬‬ ‫‪1.70‬‬ ‫‪1.70‬‬ ‫‪2.3‬‬ ‫‪1.7‬‬ ‫‪0.30‬‬
‫‪2.1‬‬ ‫‪1.90‬‬ ‫‪1.90‬‬ ‫‪2.7‬‬ ‫‪1.9‬‬ ‫‪0.40‬‬
‫‪2.4‬‬ ‫‪2.20‬‬ ‫‪2.20‬‬ ‫‪3.0‬‬ ‫‪2.0‬‬ ‫‪0.50‬‬
‫‪2.7‬‬ ‫‪2.30‬‬ ‫‪2.60‬‬ ‫‪3.0‬‬ ‫‪2.0‬‬ ‫‪0.60‬‬
‫‪3.0‬‬ ‫‪2.35‬‬ ‫‪2.90‬‬ ‫‪3.0‬‬ ‫‪2.0‬‬ ‫‪0.70‬‬
‫‪3.3‬‬ ‫‪2.40‬‬ ‫‪3.30‬‬ ‫‪3.0‬‬ ‫‪2.0‬‬ ‫‪0.80‬‬
‫‪3.6‬‬ ‫‪2.45‬‬ ‫‪3.70‬‬ ‫‪3.0‬‬ ‫‪2.0‬‬ ‫‪0.90‬‬
‫‪4.0‬‬ ‫‪2.50‬‬ ‫‪4.00‬‬ ‫‪3.0‬‬ ‫‪2.0‬‬ ‫‪1.00‬‬

‫‪ 1‬برای ‪ T ≤ TsBs/B 1‬معتبر است‪.‬‬

‫‪ .2‬برای ‪ 1‬برای ‪ T ≥ TsBs/B 1‬معتبر است‪.‬‬
‫‪ .3‬در‪ T=Ts /5‬بــرای‪ Ts /5> T > Ts‬معتبــر اســت‪ B ،‬از طریــق درونیابــی خطــی مقادیــر‬
‫‪ Bs‬و‪ B1‬تعیی�نـ م�یـ ش��ود‪ .‬ب��رای‪ B ، T=Ts /5‬از طریــق درونیابــی خطــی مقادیر‪(1‬معتبــر‬
‫بــرای‪ ) T=0.0‬و‪( Bs‬در‪ T=T s/5‬معتبــر اســت) تعییــن مــی شــود‪.‬‬
‫‪ .4‬برای ‪ T ≥Ts‬معتبر است‪.‬‬
‫‪ .5‬بــرای ‪ T ≥ Ts‬معتبــر اســت‪ ،‬همچنیــن‪ B=1‬و‪ . T=0‬مقادیــر‪ B‬بــرای ممکــن اســت از‬
‫طریــق درونیابــی خطــی بدســت آیــد‪.‬‬
‫‪ =T‬پريــود‪ Ts ،‬پریــودی كــه در آن شــتاب ثابــت و نواحــي ســرعت ثابــت طيــف پاســخ‪،‬‬
‫همديگــر را قطــع مــي كنــد‪.‬‬
‫‪241‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شكل ‪ 2-1‬نمایش روش استاتيكي غير خطي‪ ،‬روش دوم‬

‫گام ‪ )1‬تحليل پوش آور‬

‫‪δ3‬‬ ‫‪F3‬‬

‫‪δ2‬‬ ‫‪F2‬‬

‫‪δ1‬‬ ‫‪F1 δ 1‬‬

‫تغییر مکان فرضی‬

‫‪V=ƩFi‬‬

‫گام ‪ )2‬تحليل مقادير ويژه را با استفاده از سختي هاي مؤثر عضو در تغيير مكان مفروض انجام دهید‪.‬‬
‫منحني پوش آور را به منحني ظرفيت طيفي تبديل كنيد‪.‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪Sa‬‬

‫‪Sa = V G‬‬
‫‪w1‬‬

‫‪Sd = δ ʒ‬‬
‫‪Γ1‬‬

‫‪δ‬‬ ‫‪Sd‬‬
‫‪3‬‬

‫گام ‪ )3‬طیف تقاضای طراحی را با استفاده از میرایی موثر در مود اصلی رسم کنید‪.‬‬
‫منحنی ظرفیت طیفی را با طیف تقاضای طراحی قطع داده و پاسخ را حساب کنید‪.‬‬

‫‪Sa‬‬
‫‪A.W1‬‬
‫‪V= g‬‬

‫‪A‬‬
‫‪δ ʒ = Γ1 D‬‬

‫‪D‬‬ ‫‪Sd‬‬

‫گام ‪ )4‬اگر ‪ ϭ3‬محاسبه شده برابر با تغییرمکان مفروض نباشد‪ ،‬گام ‪ 2‬تا ‪ 5‬را تکرار کنید‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪242‬‬

‫گام‪ )5‬پاسخ مود باالتر را بدست آورید‪.‬‬

‫شكل ‪ 2-2‬مثالي ازمنحني هاي تقاضاي طراحي‬

‫‪1.2‬‬
‫‪T =0.6 sec‬‬

‫‪1.0‬‬

‫‪0.8‬‬ ‫‪T =1.0 sec‬‬

‫‪0.6‬‬
‫‪β=5%‬‬
‫‪10%‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪20%‬‬ ‫‪T = 2.0 sec‬‬
‫‪30%‬‬
‫‪T = 3.0 sec‬‬
‫‪0.2‬‬
‫‪100%‬‬
‫‪0.0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪243‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شكل ‪ 2-3‬ضريب ميرايي به عنوان تابعي ازپريود و ميرايي‬

‫‪4‬‬
‫ضریب میرایی‬

‫‪0.50‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪0.40‬‬
‫‪0.30‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪0.50‬‬
‫‪0.20‬‬ ‫‪0.40‬‬
‫‪0.3‬‬
‫‪0.10‬‬ ‫‪0.20‬‬
‫‪0.10‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪β=0.05‬‬

‫‪0‬‬
‫‪Bs‬‬
‫= ‪Ts‬‬
‫‪B1‬‬
‫‪5‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪>1.00‬‬
‫ ‪0.90‬‬
‫ضریب میرایی‬

‫ ‪0.80‬‬
‫‪3‬‬ ‫ ‪0.70‬‬
‫ ‪0.60‬‬
‫ ‪0.50‬‬
‫‪2‬‬ ‫ ‪0.40‬‬
‫ ‪0.3‬‬
‫ ‪0.20‬‬
‫ ‪0.10‬‬
‫‪1‬‬ ‫ ‪0.05‬‬
‫ ‪β=0.02‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪Ts‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Ts‬‬

‫‪5‬‬
‫ضریب میرایی‬

‫‪4‬‬ ‫‪>1.00‬‬
‫ ‪0.90‬‬
‫ ‪0.80‬‬
‫‪3‬‬ ‫ ‪0.70‬‬
‫ ‪0.60‬‬
‫ ‪0.50‬‬
‫‪2‬‬ ‫ ‪0.40‬‬
‫ ‪0.30‬‬
‫ ‪0.20‬‬
‫‪1‬‬ ‫ ‪0.10‬‬
‫ ‪β=0.05‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪Ts‬‬
‫‪5‬‬
‫پریود(دوره)‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪244‬‬

‫شــكل ‪ 2-4‬طيــف پاســخ شــتاب بــراي ســطوح مختلــف ميرايــي مؤثــر ثبــت شــده بااســتفاده ازضريــب‬
‫ميرايــي ارائــه شــده درايــن تحقيــق (مقاديرمحافظــه كارانــه درجــدول ‪ )3-3‬طيــف ‪ 5‬درصدحاكــي‬
‫ازطيــف طراحــي‬
‫‪1.2‬‬

‫‪1.0‬‬ ‫میرایی موثر‬

‫میدان موثر‬

‫‪0.8‬‬

‫‪0.6‬‬

‫‪0.4‬‬

‫‪0.2‬‬

‫‪0.0‬‬ ‫‪Ts/5=O.12 sec Ts=O.6 sec‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫زمان‬
‫‪245‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫]‬ ‫[بخش‪3‬‬

‫اصالح طیف پاسخ برای میرایی باالتر‬

‫‪ 3.1‬معرفی‬
‫طیــف پاســخ االســتیک بــا میرایــی‪ 5‬درصــد مشــخصات بارگــذاری لــرزه ای معمولــی را نشــان‬
‫مــی دهــد‪ .‬مــی بایســت طیــف بــرای میرایــی باالتــر بــه منظــور کاربــرد روشــهای ســاده شــده تحلیــل‬
‫ســازه هــا بــا سیســتم هــای میرایــی‪ ،‬ســاخته شــود‪ .‬طیف االســتیک ســاخته شــده بــرای میرایی ویســکوز‬
‫(‪ )viscous‬در تحلیــل ســازه هــای االســتیک خطــی بــا سیســتم هــای میرایــی خطــی ویســکوز مفیــد‬
‫اســت‪ .‬از ایــن گذشــته‪ ،‬در تحلیــل ســاده شــده ســازه هــای تســلیم شــونده اســتفاده مــی شــوند‪ ،‬زیــرا‬
‫روشــهای تســهیل شــده تحلیــل بــر اســاس ایــن فــرض قبلــی اســتوارند کــه ســازه هــای تســلیم شــونده‬
‫بــا سیســتم هــای میرایــی ممکــن اســت بــا اســتفاده از شــیوه هــای ویســکوز و معــادل خطــی تحلیــل‬
‫شــوند‪ .‬اعتبــار و دقــت چنیــن شــیوه هایــی مــورد بررســی تحقیــق گــزارش شــده در فصــل‪ 4‬اســت‪.‬‬
‫روش معمــول ســاختن یــک طیــف االســتیک بــرای میرایــی باالتــر از ‪5‬درصــد‪ ،‬تقســیم کــردن شــتاب‬
‫طیفــی میرایــی ‪ 5‬درصــد بــه ضریــب میرایــی ‪ B‬اســت‪:‬‬
‫) ‪S (T , 5%‬‬ ‫(‪)3-1‬‬
‫‪S a= (T , β )= a‬‬
‫‪B‬‬
‫کــه در آن (‪ )Sa T, β‬شــتاب طیفــی در پریــود ‪ T‬بــرای نســبت میرایــی ‪ β‬اســت‪ .‬توجــه کنیــم کــه‬
‫شــتاب طیفــی شــتاب در تغییرمــکان حداکثراســت (ایــن شــامل هیــچ ســهمی از نیــروی ویســکوز‬
‫نیســت) و بنابرایــن از طریــق معادلــه‪ 2-5‬مســتقیم ًا بــا تغییرمــکان طیفــی در ارتبــاط اســت‪ .‬ضریــب‬
‫میرایــی تابعــی از نســبت میرایــی اســت و ممکــن اســت تابعــی از پریــود زمــان نیــز باشــد‪.‬‬
‫انحــراف (اســتاندارد) ضرایــب میرایــی یــا معکــوس آنهــا (کــه ممکــن اســت از فاکتورهــای تقویــت‬
‫طیفــی اســتخراج شــود) ممکــن اســت بــه ‪ 30‬ســال پیــش برگــردد (بــرای مثــال ‪ Newmark‬و ‪Hall‬‬
‫‪ 1982‬و بعضــی مراجــع آنهــا)‪ .‬جــدول ‪ 3-1‬بــرای مقایســه ضرایــب میرایــی از منابــع مختلــف آمــاده‬
‫شــده اســت‪ .‬مقادیــر منتســب بــه ‪ Newmark‬و ‪ )1982( Hall‬از فاکتورهــای تقویــت طیفــی نشــات‬
‫گرفتــه اســت‪ ،‬بنابرایــن ضرایــب مــورد اســتفاده بــرای ضــرب اوج حرکــت زمیــن بــه منظــور بدســت‬
‫آوردن طیــف پاســخ مــی باشــند‪ .‬ایــن ضرایــب احتمــاالً از داده هــا یــا طیــف پاســخ زلزلــه هایــی‬
‫اســت کــه حــدود ســال ‪ 1973‬بوقــوع پیوســتند نشــات گرفتــه انــد‪ .‬بایــد خاطــر نشــان کــرد کــه‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪246‬‬

‫‪ Newmark‬و ‪ )1971( Rosenblueth‬و ‪ Newmark‬و ‪ )1969( Hall‬ضرايــب اصالحــي را گــزارش كردنــد‬

‫كــه در اينجــا مــورد اســتفاده قــرار نگرفتــه اســت‪ .‬اطالعــات ‪ Newmark‬و ‪ )1982( Hall‬محــدود بــه‬
‫نســبت ميرايــي ‪ 0.2‬مــي باشــند‪ .‬بــا ايــن حــال‪ ،‬معــادالت ارائــه شــده توســط ‪ Newmark‬و ‪)1982( Hall‬‬
‫بــراي ضريــب تقويــت در ناحيــه ســرعت ثابــت طیــف در اينجــا بــراي بدســت آوردن مقاديــر ضريــب‬
‫ميرايــي بــراي نســبت هــاي ميرايــي تــا ‪ 1‬اســتفاده شــده انــد‪ .‬آن مقاديــر در جــدول ‪ 3-1‬گــزارش‬
‫شــده انــد‪ .‬بــه ويــژه‪ ،‬نیومــارك و هــال (‪ )1982‬معادلــه‬
‫= ‪Aβ‬‬ ‫) ‪2.31 − 0.41 ln (100 β‬‬ ‫(‪)3-2‬‬

‫را بــراي ناحيــه ســرعت ثابــت طيفــی‪ ،‬ارائــه نمودنــد كــه در آن ‪ Aβ‬ضريــب تقويــت بــراي نســبت‬
‫ميرايــي‪ β‬اســت‪ .‬از آنجايــي كــه ضريــب ميرايــي‪ B‬برابــر بــا‬
‫‪A 0.05‬‬
‫=‪B‬‬ ‫(‪)3-3‬‬
‫‪Aβ‬‬

‫است؛ نتیجه می شود که در ناحیه سرعت ثابت‬

‫‪1.65‬‬
‫= ‪B‬‬ ‫(‪)3-4‬‬
‫) ‪2.31 − 0.41 ln (100 β‬‬

‫مقادیــر بــرای ضریــب میرایــی ‪ Newmark‬و ‪ )1982( Hall‬در ناحیــه ســرعت ثابــت طیــف اساسـ ًا‬
‫مشــابه (‪ NEHRP (2000‬مــی باشــند‪ .‬ایــن امــر تعجــب برانگیــز اســت ‪ ،‬زیــرا مقادیــر ‪NEHRP‬‬
‫براســاس تحقیــق گــزارش شــده در اینجــا بــوده کــه از داده هــای ثبــت شــده متفــاوت زلزلــه و روش‬
‫تحلیــل متفــاوت از ‪ Newmark‬و ‪ )1982( Hall‬اســتفاده نمــوده اســت‪ .‬بــا ایــن حــال‪ ،‬ایــن حقیقــت ممکن‬
‫اســت اعتمــاد مــا بــه مقادیــر ضریــب میرایــی در ‪ ،NEHRP‬را تقویــت نمایــد‪ .‬مقادیــر ضریــب میرایــی‬
‫کــه در ‪ NEHRP 1994‬ظاهــر شــدند‪ ،‬براســاس مطالعــات ‪ Wu‬و ‪ )1989( Hanson‬بودنــد‪ .‬بعدهــا‪،‬‬
‫راهنماهــای ‪ FEMA 273‬عرضــه شــدند کــه در آن ضرایــب میرایــی براســاس زحمــات ‪Newmark‬‬
‫و ‪ Hall‬بودنــد ‪ ،‬ولــی بــه مقادیــر باالتــر نســبت میرایــی نیــز تســری یافتنــد‪ .‬بســط بــه مقادیــر بزرگتــر‬
‫نســبت میرایــی ضــروری بــود زیــرا روشــهای ســاده شــده تحلیــل معرفــی شــده در ‪FEMA 273‬‬
‫مــی تــوان اســت بــه میرایــی مؤثــر بــاال بــه علــت اثــرات ترکیبــی تســلیم قــاب ســاختمانی و میرایــی‬
‫ویســکوز افــزوده‪ ،‬منجــر گــردد‪ 2 .‬شــکل بــرای ضرایــب میرایــی‪ FEMA 273‬وجــود دارد‪:‬‬
‫الــف) مقادیــر بــرای ناحیــه شــتاب ثابــت طیــف (ناحیــه پریــود هــای کوتــاه) بیشــتر از مقادیــر معتبــر‬
‫در ناحیــه ســرعت ثابــت مــی باشــد‪.‬این بــا ایــن حقیقــت کــه همــراه بــا میرایــی در حــال افزایــش در‬
‫ســازه هــای بســیار ســخت هیــچ یــا انــدک کاهشــی در تغییرمــکان وجــود دارد‪ ،‬در تناقــض اســت‪.‬‬
‫‪247‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫همچنیــن ایــن بــه عقیــده غلــط و باطــل اینکــه سیســتم هــای میرایــی وقتــی در ســازه هــای ســخت‬
‫اســتفاده مــی شــوند‪ ،‬بیشــترین تأثیــر را دارنــد‪ ،‬منتهــی مــی شــود‪.‬‬
‫ب ) اثــر میرایــی در کاســتن از تغییرمــکان وقتــی نســبت میرایــی از ‪ 50‬درصــد مقــدار بحرانــی فراتــر‬
‫رود مــورد غفلــت قــرار مــی گیــرد کــه بــه بــرآورد هــای محافظــه کارانــه از تغییرمــکان در ســاختمان‬
‫ا میــرا شــده منتهــی مــی گــردد‪ ،‬کــه ممکــن اســت بــرای قــاب هــای دارای رفتــار خــوب‪،‬‬ ‫هــای کامـ ً‬
‫تقویــت شــده بــا سیســتم هــای میرایــی ویســکوز وتحــت اثــر غیــر االســتیک قابــل مالحظــه باشــد‪.‬‬
‫مطالعــه گــزارش شــده در ایــن بخــش منجــر بــه مقادیــر ضریــب میرایــی در ناحیــه ســرعت ثابــت‬
‫گشــته کــه بزرگتــر از مقادیــر ‪ FEMA 273‬مــی باشــند‪( .‬ســتون نتایــج برچســب دار بــه خوبــی‬
‫بــا جــدول ‪ 3-1‬همخوانــی دارد)‪ .‬بــه ایــن دلیــل‪ ،‬مقادیــر محافظــه کارانــه ضریــب میرایــی در ایــن‬
‫تحقیــق‪ ،‬پیشــنهاد مــی شــوند‪ .‬مقادیــر پیشــنهادی ضریــب میرایــی‪ ،‬بعــد از مقــداری ســاده ســازی‪ ،‬در‬
‫ضوابــط پیشــنهادی ‪ ،NEHRP‬مــورد اســتفاده قــرار گرفتــه انــد(‪.)NEHRP 2000‬‬

‫‪ 3.2‬شیوه تعیین مقادیر ضریب میرایی‬

‫با استفاده از (‪ )3-1‬مقادیر ضریب ‪ B‬ممکن است بصورت‬
‫) ‪S (T , 5%‬‬
‫‪B= a‬‬ ‫(‪)3-5‬‬
‫) ‪S a (T , β‬‬

‫بدست آید‪.‬‬
‫معادلــه (‪ )3-5‬ممکــن اســت بــرای بدســت آوردن مقادیــر ضریــب ‪ B‬بــرای طیفــی از مقادیــر پریــود‬
‫‪ T‬و حرکــت هــای انتخــاب شــده زلزلــه‪ ،‬اســتفاده شــود‪ .‬نتایــج بــرای حــرکات منتخــب زلزلــه ممکــن‬
‫اســت بعــدا ً بــرای بدســت آوردن مقادیــر میانــه (از لحــاظ آمــاری) ‪ ،‬مــورد پــردازش قــرار گیرنــد‪.‬‬
‫شــیوه اتخــاذ شــده در اینجــا براســاس اســتفاده از زلزلــه هــای مقیــاس شــده کــه بــه طــور متوســط‬
‫یــک طیــف پاســخ طراحــی خــاص را بــه خوبــی نشــان مــی دهنــد‪ ،‬مــی باشــد‪ .‬فرآینــد مقیــاس بنــدی‬
‫کــردن ایــن زلزلــه هــا در (تحقیقــات) ‪ Tsopelas‬و دیگــران (‪ )1997‬ارائــه شــده اســت‪ .‬در اینجــا‬
‫کافــی اســت تــا ذکــر کنیــم کــه فرآینــد مقیــاس بنــدی مقــدار فرکانــس ثبــت شــده را حفــظ نمــوده‬
‫و از میــزان مشــارکت یکســان ایــن یافتــه هــای قبلــی در طیــف پاســخ میانگیــن‪ ،‬اطمینــان مــی دهــد‪.‬‬
‫‪ 20‬مؤلفــه منتخــب افقــی ‪ 10‬زلزلــه در جــدول ‪ 3-2‬بــا هــم بــه بهمــراه ضرایــب مقیــاس شــان عرضــه‬
‫شــده انــد‪ .‬هــر کــدام از یــک زلزلــه هــا بــه نحــوی انتخــاب شــده انــد کــه دارای مقــدار بزرگتــر از‬
‫‪ ،5.6‬فاصلــه بیــن ‪ 10‬تــا ‪ 20‬کیلومتــر از مرکــز زلزلــه و شــرایط محلــی مشــخص شــده توســط طبقــه‬
‫محــل‪ C‬تــا ‪ D‬بــا توجــه بــه (‪ NEHRP (2000‬داشــته باشــند‪ .‬بنابرایــن تاریخچــه هــای منتخــب ‪،‬‬
‫شــامل حــرکات ثبــت شــده ســایتهای بــا خــاک نــرم و حــرکات بــا مشــخصه هــای نزدیــک گســل‪،‬‬
‫نبودنــد‪ .‬طیــف پاســخ طراحــی قابــل کاربــرد دارای پارامترهــای ‪ SDS=1‬و ‪ SDl=0.1‬و‪ Ts=0.6s‬بــود‪.‬‬
‫شــکل ‪ ،3-1‬طیــف پاســخ میانگیــن ‪ 20‬حرکــت مقیــاس شــده را نشــان داده و آن را بــا طیــف پاســخ‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪248‬‬

‫طراحــی هــدف ‪ ،NEHRP‬مقایســه مــی کنــد‪ .‬میانگیــن ‪ 20‬حرکــت مقیــاس شــده بــه خوبــی طیــف‬
‫هــدف را نشــان مــی دهد‪.‬شــکل ‪ ،3-1‬نیــز مقادیــر شــتاب طبفــی ماکزیمــم و مینیمــم ‪ 20‬حرکــت‬
‫مقیــاس شــده را نشــان مــی دهــد‪ .‬ایــن طیــف‪ ،‬متغیــر بــودن مشــخصات حــرکات مقیــاس شــده را‬
‫نشــان مــی دهــد‪ .‬متغیــر بــودن در تعریــف خطــر لــرزه ای بــی قیــد و شــرط اســت‪.‬‬
‫‪ 20‬حرکــت مقیــاس شــده درســاخت طیــف پاســخ االســتیک بــرای میرایــی باالتــر اســتفاده شــده‬
‫انــد‪ .‬طیــف میانگیــن (میانگیــن مقادیــر شــتاب طیفــی ‪ 20‬حرکــت مقیــاس شــده) در شــکل ‪ 20‬بــرای‬
‫نســبت میرایــی در گســتره ‪ 2‬تــا ‪ 100‬درصــد نشــان داده میشــوند‪ .‬ضریــب میرایــی بــرای پریــود‬
‫خــاص بــه عنــوان نســبت شــتاب طیفــی طراحــی میرایــی ‪ 5‬درصــد بــه شــتاب طیفــی میانگیــن بــرای‬
‫میرایــی باالتــر‪ ،‬همانطــور کــه از طریــق (‪ )3-5‬گفتــه شــد‪ ،‬تعییــن گردیــد‪ .‬نمودارهــای نمایشــگر‬
‫ضریــب میرایــی در شــکل ‪ ،3-3‬نشــان داده شــده انــد‪ .‬براســاس چنیــن نمودارهایــی امــکان پیشــنهاد‬
‫یــک ارتبــاط ‪ 3‬خطــی (‪ ) trilinear relation‬بــرای ضریــب میرایــی مطابــق شــکل ‪ 3-4‬وجــود دارد‪.‬‬
‫در ایــن رابطــه‪ ،‬ضریــب میرایــی در ناحیــه ســرعت ثابــت طیــف ثابــت اســت و بتدریــج در صفــر بــه‬
‫ســمت واحــد میــل مــی کنــد‪ .‬مــدل پیشــنهادی نیــاز بــه ‪ 3‬پارامتــر ‪ Bs‬و ‪ Bl‬و‪ Ts‬بــرای هــر مقــدار‬
‫میرایــی مطابــق شــکل ‪ ،3-4‬دارد‪.‬‬
‫شــکل ‪ ،3-5‬نمودارهایــی از ضرایــب میرایــی محاســبه شــده بــرای نســبت میرایــی از ‪ 2‬تــا ‪100‬‬
‫درصــد بــه همــراه نمودارهــای ضرایــب تولیــد شــده توســط مــدل ‪ 3‬خطــی را نمایــش مــی دهــد‪.‬‬
‫پارامترهــای مــدل در جــدول ‪ 3-3‬نشــان داده شــده و براســاس بهتریــن تناســب بــوده انــد‪ .‬مقادیــر‬
‫پارامتــر ‪ B1‬بــر اســاس بهتریــن تناســب بــا ضریــب میرایــی محاســبه شــده‪ ،‬عمومـ ًا باالتــر از مقادیــر‬
‫پارامتــر مشــابه در راهنمــای ‪ FEMA 273‬هســتند (‪ .)FEMA1997‬بــا توجــه بــه ایــن موضــوع‪ ،‬مقادیــر‬
‫محافظــه کارانــه پارامتــر هــای ‪ Bs‬و‪ B1‬بــرای ســازگاری بــا مقادیــر‪ ، FEMA1997‬ثبــت شــده انــد‪.‬‬
‫فهرســت ایــن مقادیــر در جــدول ‪ ،3-3‬آمــده اســت‪ .‬مــدل ‪3‬خطــی محافظــه کارانــه پیشــنهادی بــرای‬
‫میرایــی بــرای تمامــی محاســبات مشــروح در ایــن گــزارش‪ ،‬اســتفاده مــی شــود‪ .‬داده هــای جــدول‬
‫‪ 3-3‬در زمــان نــگارش ضوابــط پیشــنهادی ‪ NEHRP 2000‬در دســترس بــوده و بــرای ســاختن مــدل‬
‫‪ 2‬پارامتــری ســاده تــر بــرای ضریــب میرایــی ای کــه در ‪ NEHRP 2000‬ارائــه شــده و در جــدول‬
‫‪ 3-1‬آمــده‪ ،‬اســتفاده گردیدنــد‪.‬‬
‫‪ 3.3‬نتایج‬
‫ایــن بخــش مقادیــر جدیــدی را بــرای ضریــب میرایــی ارائــه نمودکــه در محاســبه مقادیــر شــتاب‬
‫طیفــی بــرای میرایــی باالتــر از ‪ 5‬درصــد اســتفاده مــی شــود‪ .‬مقادیــر ضریــب میرایــی ارائــه شــده بــرای‬
‫هــر نســبت میرایــی ویســکوز در گســتره ‪ 2‬تــا ‪ 100‬درصــد مقــدار بحرانــی‪ ،‬اعتبــار دارنــد‪ .‬اســتخراج‬
‫ایــن مقادیــر براســاس تحلیــل پاســخ سیســتم هــا بــه حــرکات انتخــاب شــده زمیــن بودکــه شــامل داده‬
‫هــای ثبــت شــده در ســایت هــای بــا خــاک نــرم و نزدیــک محــل گســل نبــود‪ .‬مقادیــر عرضــه شــده‪،‬‬
‫بعــد از مقــداری ســاده ســازی‪ ،‬در ضوابــط پیشــنهادی ‪ ،NEHRP 2000‬مــورد اســتفاده قــرار گرفتــه انــد‪.‬‬
 ‫‪249‬‬
‫جدول ‪ 3-1‬ضریب میرایی از منابع مختلف‬
‫این تحقیق‬
‫‪NEHRP 2000‬‬ ‫نیومارک و هــال(‪)1997( FEMA 273 NEHRP 1994 )1982‬‬ ‫نسبت‬
‫بهتر یــن مقادیر‬
‫تنا ســب محافظه‬ ‫تمامی پریودها‬ ‫مقادیــر میانه‬ ‫میرایی‬
‫(تمامی پریودهای>‪)Ts/5‬‬
‫کارانه‬
‫ناحیه‬ ‫ناحیه‬ ‫سرعت‬ ‫شتاب ثابت‬ ‫ناحیه‬ ‫ناحیه‬
‫سرعت‬ ‫سرعت‬ ‫ثابت‬ ‫سرعت‬ ‫شتاب‬
‫‪0.8‬‬ ‫‪0.80‬‬ ‫‪0.80‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪0.78‬‬ ‫‪0.81‬‬ ‫‪0.02‬‬
‫‪1.0‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.0‬‬ ‫‪1.0‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.05‬‬
‫‪1.2‬‬ ‫‪1.20‬‬ ‫‪1.25‬‬ ‫‪1.3‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪1.19‬‬ ‫‪1.29‬‬ ‫‪1.21‬‬ ‫‪0.10‬‬
‫‪1.5‬‬ ‫‪1.50‬‬ ‫‪1.75‬‬ ‫‪1.8‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪1.56‬‬ ‫‪1.81‬‬ ‫‪1.53‬‬ ‫‪0.20‬‬
‫‪1.8‬‬ ‫‪1.70‬‬ ‫‪2.10‬‬ ‫‪2.3‬‬ ‫‪1.7‬‬ ‫‪1.89‬‬ ‫‪1.80‬‬ ‫‪0.30‬‬
‫‪2.1‬‬ ‫‪1.90‬‬ ‫‪2.45‬‬ ‫‪2.7‬‬ ‫‪1.9‬‬ ‫‪2.07‬‬ ‫‪0.40‬‬
‫‪2.4‬‬ ‫‪2.20‬‬ ‫‪2.90‬‬ ‫‪3.0‬‬ ‫‪2.0‬‬ ‫‪2.34‬‬ ‫‪0.50‬‬
‫‪2.7‬‬ ‫‪2.60‬‬ ‫‪3.30‬‬ ‫‪3.0‬‬ ‫‪2.0‬‬ ‫‪2.61‬‬ ‫‪0.60‬‬
‫‪3.0‬‬ ‫‪2.90‬‬ ‫‪3.60‬‬ ‫‪3.0‬‬ ‫‪2.0‬‬ ‫‪2.90‬‬ ‫‪0.70‬‬
‫‪3.3‬‬ ‫‪3.30‬‬ ‫‪4.00‬‬ ‫‪3.0‬‬ ‫‪2.0‬‬ ‫‪3.21‬‬ ‫‪0.80‬‬
‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪3.6‬‬ ‫‪3.70‬‬ ‫‪4.30‬‬ ‫‪3.0‬‬ ‫‪2.0‬‬ ‫‪3.55‬‬ ‫‪0.90‬‬

‫‪4.0‬‬ ‫‪4.00‬‬ ‫‪4.65‬‬ ‫‪3.0‬‬ ‫‪2.0‬‬ ‫‪3.91‬‬ ‫‪1.00‬‬
‫برای دامنه شتاب‪ B ،‬کمتر از مقدار جدول است‪.‬‬
‫‪ =T‬پریودی که در آن نواحی سرعت ثابت و شتاب ثابت طیف همدیگر را قطع می کنند‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪250‬‬

‫جدول ‪ 3-2‬حرکات استفاده شده در تحلیل و ضرایب مقیاس‬

‫مقادیر محافظه‬ ‫نسبت میرایی مقادیر بر اساس بهترین‬

‫کارانه(سازگار با‬ ‫تناسب(مطابق شکل‪)3-5‬‬
‫‪)FEMA 273‬‬
‫‪Bs‬‬ ‫‪B1‬‬ ‫‪Bs‬‬ ‫‪B1‬‬
‫‪0.80‬‬ ‫‪0.80‬‬ ‫‪0.80‬‬ ‫‪0.80‬‬ ‫‪0.02‬‬
‫‪1.00‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.05‬‬
‫‪1.20‬‬ ‫‪1.20‬‬ ‫‪1.25‬‬ ‫‪1.25‬‬ ‫‪0.10‬‬
‫‪1.50‬‬ ‫‪1.50‬‬ ‫‪1.75‬‬ ‫‪1.75‬‬ ‫‪0.20‬‬
‫‪1.70‬‬ ‫‪1.70‬‬ ‫‪2.10‬‬ ‫‪2.10‬‬ ‫‪0.30‬‬
‫‪1.90‬‬ ‫‪1.90‬‬ ‫‪2.20‬‬ ‫‪2.45‬‬ ‫‪0.40‬‬
‫‪2.20‬‬ ‫‪2.20‬‬ ‫‪2.30‬‬ ‫‪2.90‬‬ ‫‪0.50‬‬
‫‪2.30‬‬ ‫‪2.60‬‬ ‫‪2.40‬‬ ‫‪3.30‬‬ ‫‪0.60‬‬
‫‪2.35‬‬ ‫‪2.90‬‬ ‫‪2.50‬‬ ‫‪3.60‬‬ ‫‪0.70‬‬
‫‪2.40‬‬ ‫‪3.30‬‬ ‫‪2.60‬‬ ‫‪4.00‬‬ ‫‪0.80‬‬
‫‪2.45‬‬ ‫‪3.70‬‬ ‫‪2.70‬‬ ‫‪4.30‬‬ ‫‪0.90‬‬
‫‪2.50‬‬ ‫‪4.00‬‬ ‫‪2.75‬‬ ‫‪4.65‬‬ ‫‪1.00‬‬

‫شکل ‪ 3-1‬مقادیر شتاب طیفی ماکزیمم‪ ،‬میانگین و مینیمم حرکات مقیاس شده‬

‫‪2.6‬‬
‫‪2.4‬‬
‫‪2.2‬‬ ‫‪ %5‬میراشده‬
‫‪2.0‬‬
‫شتاب طیفی‬

‫میانگین ‪ 20‬مولفه مقیاس شده‬

‫‪1.8‬‬
‫ماکزیمم ‪ 20‬مولفه مقیاس شده‬
‫‪1.6‬‬
‫‪ ،NEHRP 2000‬مینیمم‬
‫‪1.4‬‬
‫‪ 20‬مولفه مقیاس شده‬
‫‪1.2‬‬
‫‪1.0‬‬
‫‪0.8‬‬
‫‪0.6‬‬
‫‪0.4‬‬
‫‪0.2‬‬
‫‪0.0‬‬
‫‪0.0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1.0‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2.0‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪3.0‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪4.0‬‬
‫پریود(ثانیه)‬
 ‫‪251‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شکل ‪ 3-2‬طیف میانگین شتاب برای میرایی در گستره ‪ 2‬تا ‪ 100‬درصد مقدار بحرانی‬

‫‪1.8‬‬ ‫‪2%‬‬ ‫میانگین ‪ 20‬مولفه پیشنهاد شده‬

‫‪1.6‬‬

‫‪1.4‬‬ ‫‪NEHRP (2000), 505=1.0, 501 =0.6, T5=0.6 sec‬‬

‫‪1.2‬‬ ‫‪5%‬‬
‫شتاب طیفی‬

‫‪1.0‬‬
‫‪10%‬‬
‫‪0.8‬‬
‫‪20%‬‬
‫‪0.6‬‬ ‫‪30%‬‬
‫‪40%‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪50%‬‬

‫‪0.2‬‬

‫‪0.0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫پریود(ثانیه)‬
‫‪0.5‬‬

‫میانگین ‪ 20‬مولفه پیشنهاد شده‬

‫‪0.4‬‬
‫شتاب طیفی‬

‫‪0.3‬‬

‫‪60%‬‬
‫‪0.2‬‬

‫‪100%‬‬

‫‪0.1‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫پریود(ثانیه)‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪252‬‬

‫شکل ‪ 3-4‬رابطه پیشنهادی ضریب میرایی و پریود‬

‫‪6‬‬

‫‪5‬‬
‫نسبت میرایی‬
‫ضریب میرایی‬

‫‪4‬‬

‫‪3‬‬

‫‪2‬‬

‫‪1‬‬

‫‪0‬‬
‫‪0 Ts 5‬‬ ‫‪Ts‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫پریود(ثانیه)‬

‫کل ‪ 3-3‬ضریب میرایی محاسب شده به عنوان تابعی از پریود‬

‫‪B1‬‬
‫‪1.0‬‬

‫‪Bs‬‬

‫‪Ts 5‬‬ ‫‪Ts‬‬

‫‪253‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شکل ‪ 3-5‬مقایسه ضریب میرایی محاسبه شده با مدل پیشنهادی (بهترین تناسب)‬

‫‪4‬‬

‫‪Bs=2.30; B1=2.90‬‬ ‫‪50%‬‬

‫‪3‬‬
‫‪Bs =2.2;B1=2.45‬‬ ‫‪40%‬‬

‫‪Bs =B1=2.10‬‬ ‫‪30%‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪20%‬‬
‫‪Bs =B1=2.75‬‬

‫‪Bs =B1=1.25‬‬ ‫‪10%‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪Bs =B1=1.0‬‬ ‫‪5%‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0.12 sec‬‬ ‫‪0.6 sec‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪Ts 5‬‬ ‫‪Ts‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪6‬‬

‫‪Bs=2.75,B1-4.65‬‬ ‫‪100%‬‬
‫‪Bs=2.70,B1=4.30‬‬ ‫‪90%‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪Bs=2.60,B1=4.0‬‬ ‫‪80%‬‬
‫‪Bs=2.50,B1=3.60‬‬ ‫‪70%‬‬
‫‪Bs=2.40,B1=3.30‬‬ ‫‪60%‬‬

‫‪2‬‬

‫محاسبه شده‬
‫مدل(بهترین تناسب)‬

‫‪0‬‬
‫‪0 Ts 5‬‬ ‫‪Ts‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪254‬‬

‫[بخش‪]4‬‬

‫ارزیابــی روش هــای ســاده شــده تحلیــل سیســتم هــای تســلیم شــونده بــا یــک‬
‫درجــه آزادی بــا تجهیــزات اتــاف انــرژی‬
‫‪ 401‬معرفی‬
‫روش هــای ســاده شــده تحلیــل ســازه هــا بــا سیســتم هــای اتــاف انــرژی براســاس بعضــی تقریــب‬
‫هــا مــی باشــد(تقریب ســازی)‪ .‬یــک تقریــب‪ ،‬نمایــش ســازه تســلیم شــونده توســط سیســتم االســتیک‬
‫خطــی میــرا شــده ویســکوز معــادل بــا یــک درجــه آزادی مــی باشــد‪ .‬توانایــی چنیــن تقریــب هایــی‬
‫بــرای تولیــد بــرآورد واقــع گرایانــه از پاســخ دینامیکــی اوج‪ ،‬موضــوع بســیاری از مطالعــات بــوده‬
‫اســت (بــرای مثــال ‪ Iwan‬و ‪ Gates1979‬و ‪ Tsopelas ، b1979‬و دیگــران ‪ Chopra ،1979‬و‬
‫‪ .)1999 Goel‬آنهــا روی مطالعــات ســازه هــای تســلیم شــونده بــدون سیســتم هــای میرایــی تمرکــز‬
‫نمــوده و دقــت روش هــای بــرآوردی متفــاوت را در بــرآورد پاســخ اوج تغییرمــکان‪ ،‬ارزیابــی نمودنــد‪.‬‬
‫در ایــن میــان اســتثناء تحقیــق ‪ Tsopelas‬و دیگــران (‪ )1997‬ایــن بــوده اســت کــه ســازه هــای بــا‬
‫سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی را نیــز لحــاظ نمــود‪.‬‬
‫تحقیــق گــزارش شــده در ایــن بخــش کار ‪ Tsopelas‬و دیگــران (‪ )1997‬را بــرای لحــاظ نمــودن‬
‫سیســتم هــای میرایــی هیســتریک و ویســکوز غیرخطــی و ارزیابــی روش دوم(‪ ،FEMA (1997‬در پیش‬
‫بینــی تغییرمــکان اوج‪ ،‬پاســخ هــای شــتاب و ســرعت سیســتم هــای بــا یــک درجــه آزادی گســترش‬
‫مــی دهــد‪ .‬توجــه کنیــم کــه بــا تمرکــز روی سیســتم هــای بــا یــک درجــه آزادی‪ ،‬کاربــرد روش‬
‫‪ 2‬نیــاز بــه انجــام تحلیــل پــوش آور و لحــاظ نمــودن مودهــای باالتــر پاســخ دینامیکــی نداشــت‪.‬‬
‫ایــن دو گام همچنیــن ممکــن اســت منبــع خطاهــای قابــل مالحظــه باشــند‪ .‬ســهم یــا مشــارکت‬
‫ایــن گام هــا (ســودمندی) تحلیــل بــرای خطــای کلــی در بخــش ‪ 8‬کــه در آن ســاختمان هــای چنــد‬
‫طبقــه بــا سیســتم هــای میرایــی تحلیــل مــی شــوند‪ ،‬مــورد تحقیــق و بررســی قــرار مــی گیــرد‪ .‬روش‬
‫‪ FEMA (1997( 2‬بــرای سیســتم هــای بــا یــک درجــه آزادی نیــاز بــه بــرآورد تغییرمــکان اوج‪ ،‬محاســبه‬
‫ســختی مؤثر(ســکانت) یــا بــه طــور معــادل پریــود مؤثــر و میرایــی مؤثــر در تغییرمــکان اوج و محاســبه‬
‫تغییرمــکان اوج بــه عنــوان محــل تقاطــع منحنــی هــای تقاضــا و تکــرار تــا همگرایــی دارد‪ .‬جزئیــات‬
‫محاســبات ســختی و میرایــی مؤثــر در بخــش ‪ 4‬بــرای ســازه هایــی بــا سیســتم هــای میرایــی متشــکل‬
‫از تجهیــزات میرایــی تســلیم شــونده و ویســکوز خطــی و غیــر خطــی‪ .‬جزئیــات بیشــتر در بخــش ‪7‬‬
‫‪255‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫کــه در آن محاســبات خــواص مؤثــر از سیســتم هــای بــا چنــد درجــه آزادی اســتخراج مــی شــود‪،‬‬
‫ارائــه مــی شــوند‪ .‬از ایــن گذشــته‪ ،‬ایــن بخــش ســبک شناســی (‪ (methodology‬بــرای پیــش بینــی‬
‫پیشــرفته ســرعت ماکزیمــم ارائــه نمــوده و منشــأ ضرایــب ترکیــب بــار بازبینــی شــده (ضرایــب‪CF1‬‬
‫و ‪ CF2‬در(‪ )FEMA (1997‬بــرای محاســبه شــتاب ماکزیمــم در ســازه هــای میرایــی ویســکوز را ارئــه‬
‫مــی دهــد‪ .‬ضرایــب ترکیــب بــار بازبینــی شــده‪ ،‬عمــل غیــر االســتیک را در سیســتم ســازه و رفتــار‬
‫ویســکوز غیــر خطــی لحــاظ مــی کننــد ‪ .‬در میــان مطالعــات ارزیابــی روش هــای ســاده شــده تحلیــل‪،‬‬
‫‪ Chora‬و ‪ )1999( Goel‬یــک دیــدگاه منســوخ از ایــن روش هــای ســاده شــده تحلیــل‪ ،‬علیرغــم‬
‫شــواهد متضــاد ارائــه شــده در مطالعــه یــا تحقیــق قبلــی ‪ Tsopelas‬و دیگــران (‪ )1997‬ارائــه کردنــد‪.‬‬
‫در اینجــا روش ‪ Tsopelas‬و دیگــران (‪ )1997‬بــرای گســترش دادن مطالعــه ارزیابــی بــه سیســتم های‬
‫میرایــی هیســترتیک و ویســکوز غیرخطــی‪ ،‬و بــرای ارزیابــی دقــت ســبک شناســی پیشــرفته بــرای‬
‫پیــش بینــی شــتاب هــای اوج و ســرعت اوج مــورد اســتفاده قــرار گرفتــه اســت‪ .‬نتایــج ایــن تحقیــق‬
‫بطــور گســترده ای در کارهــای ‪ )2000( Gomez‬ارائــه شــده اســت در حالــی کــه در اینجــا فقــط‬
‫نتایــج فشــرده و خالصــه‪ ،‬ارائــه مــی شــوند‪.‬‬

‫‪ 4.2‬تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‬

‫‪ 4.2.1‬شرح کلی‬
‫تحلیــل غیرخطــی تاریخچــه زمانــی سیســتم هــای غیراالســتیک بــا یــک درجــه آزادی بــا تجهیــزات‬
‫میرایــی توســط ادغــام عــددی معادلــه حرکــت بصــورت‬
‫) ‪4πβi mu (t‬‬ ‫(‪)4-1‬‬
‫‪mu (t ) + FD (t ) +‬‬ ‫= ) ‪+ FF (t‬‬ ‫) ‪−mag (t‬‬
‫‪Teff‬‬

‫انجــام شــد‪ ،‬کــه در آن ‪ ،m‬جــرم ‪ u‬ســرعت نســبی‪ u ،‬شــتاب نســبی‪ ag ،‬شــتاب زمیــن و ‪ Teff‬پریــود‬
‫مؤثــر (یــا ســکانت)‪ β I‬نســبت میرایــی ذاتــی‪ FD ،‬نیــروی ناشــی از تجهیــزات میرایــی و‪ FF‬نیــروی‬
‫حاصــل از سیســتم ســازه ای غیراالســتیک اســت‪.‬‬
‫معادلــه ‪ 4-1‬اساسـ ًا مبیــن معادلــه اســتفاده شــده توســط ‪ Tsopelas‬و دیگــران (‪ )1997‬اســت بــا ایــن‬
‫اســتثناء کــه شــکل نیــروی میرایــی ‪ FD‬و نیــروی سیســتم ســازه ای ‪ ، FF‬متفاوتند‪.‬کلیــد ایــن معادلــه‪،‬‬
‫تعریــف میرایــی ذاتــی اســت‪ ،‬کــه بــه عنــوان ویســکوز خطــی بــا نســبت میرایــی برابــر بــا ‪،β I‬‬
‫تعریــف مــی شــود‪ .‬ایــن نســبت بــا توجــه بــه ســختی مؤثــر ‪ Keff‬ســازه (برابــر بــا نیــروی اوج بازیابــی‬
‫شــده تقســیم برتغییرمــکان اوج) تعریــف مــی شــود‪ .‬پریــود مؤثر(ســکانت) در (‪ )4-1‬از طریــق معادلــه‬
‫(‪)4-2‬‬
‫‪m‬‬
‫‪Teff = 2π‬‬
‫‪K eff‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪256‬‬

‫بدست می آید‪.‬‬
‫تمامــی تحلیــل هــا بــا فــرض‪ βi= 0.05‬انجــام شــدند‪ .‬معادلــه (‪ )4-1‬بــه لحــاظ عــددی بــا اســتفاده‬
‫از یــک طــرح ادغــام پیــش بینــی کننده‪-‬تصحیــح کننــده تطبیقــی‪ ،‬و یــک درونیابــی خطــی بــرای‬
‫ورودی شــتاب زمیــن یکپارچــه شــده اســت(‪ Tsopelas‬و دیگــران ‪.)1997‬‬

‫‪ 4.2.2‬تشریح رفتار سیستم سازه ای‬

‫دو نــوع رفتــار سیســتم ســازه ای در نظــر گرفتــه شــد‪ .‬اولــی رفتــار هیســترتیک ‪ 2‬خطــی کامــل‬
‫نرم(بــدون هیــچ نــوع خرابــی یــا اثــرات ∆‪ )P-‬همانطــور کــه در شــکل ‪ 4-1‬نشــان داده شــده و‬
‫تشــریح شــده توســط(‪ 1997 Tsopelas‬و دیگــران) بــا اســتفاده از ‪:‬‬
‫‪Fy‬‬ ‫(‪)4-3‬‬
‫‪FF a‬‬
‫=‬ ‫‪u + (1 − α ) Fy Z F‬‬
‫‪Dy‬‬

‫‪η−1‬‬ ‫‪η‬‬
‫‪D y Z F + 0.5 u Z F Z F‬‬ ‫= ‪+ 0.5 Z F − u‬‬‫‪0‬‬ ‫(‪)4-4‬‬

‫کــه در آن ‪ І.І‬بــرای مقــدار مطلــق اســتفاده مــی شــود ‪ Zf‬یــک متغیــر بــی بعــد و ‪ η‬پارامتــر بــی بعــد‬
‫اســت‪ .‬در ایــن تحقیــق ‪ η‬برابــر بــا ‪ 5‬فــرض شــد‪ .‬سیســتم هیســترتیک ‪ 2‬خطــی کامــل‪ ،‬نمایانگــر‬
‫بهتریــن رفتــار ممکــن سیســتم تســلیم شــونده اســت‪ .‬برخــاف ایــن (ولــی هنــوز هــم بــدون خرابــی‬
‫یــا اختــال در مقاومــت یــا ســختی) سیســتمی اســت کــه فاقــد توانایــی بــرای تلــف کــردن انــرژی‬
‫اســت‪ .‬چنیــن سیســتمی از طریــق مدلســازی بــه عنــوان یــک سیســتم االســتیک ‪ 2‬خطــی دارای ارتبــاط‬
‫نیــرو‪ -‬تغییرمــکان نشــان داده شــده در شــکل ‪ ،1-4‬مــی باشــد‪ .‬ایــن ارتبــاط بــه لحــاظ ریاضــی‬
‫بصــورت‬
‫‪‬‬
‫‪K 1u , u < D1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫) ‪ ( K 2 − K 1 )(u − D1‬‬
‫‪FF ‬‬ ‫‪sgn (u ) + K 1u , D1 ≤ u ≤ D 2‬‬ ‫(‪)4-5‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫(‬ ‫‪D‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪1‬‬ ‫)‬
‫) ‪ ( K − K )( D + D‬‬
‫‪ 1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪+ sgn)u ( + K 2u , u ≥ D 2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫تعریــف مــی شــود‪ .‬توجــه کنیــم کــه ایــن رابطــه ریاضــی نــرم بــا نقــاط انتقالــی یــا گــذار(از رفتــار خطــی‬
‫بــه غیــر خطــی) در تغییرمــکان هــای‪ D1‬و‪ 2­D‬اســت کــه بــه ترتیــب بصــورت‪ 0/7 Dy .‬و ‪ 0/6 Dy‬انتخاب‬
‫شــدند‪ .‬نرمــی ارتبــاط نیــرو‪ -‬تغییرمــکان‪ ،‬بواســطه ایــن حقیقــت کــه مشــتق جزئی‪ FF‬نســبت به ‪ u‬پیوســته‬
‫اســت‪ ،‬انتگــرال گیــری عــددی را تســهیل مــی کند‪.‬‬
‫‪257‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪ 4.2.3‬تعریف سیستم میرایی ویسکوز‬

‫سیســتم هــای میرایــی ویســکوز هــم بــه خاطــر داشــتن رفتــار خطــی و هــم غیــر خطــی‪ ،‬مــدل شــدند‪.‬‬
‫بنابرایــن بــرای رفتــار ویســکوز خطــی داریم‬

‫‪FD = Cu‬‬ ‫(‪)4-6‬‬

‫و‬
‫‪a‬‬
‫) ‪FD = C N u sgn (u‬‬ ‫(‪)4-7‬‬
‫بــرای رفتــار ویســکوز غیــر خطــی‪ .‬در (‪ )6-4‬و (‪ C ،)7-4‬و ‪ CN‬ضرایــب‪ U ،‬ســرعت نســبی و ‪a‬‬
‫تــوان میرایــی اســت کــه در ایــن تحقیــق برابــر ‪ 0.5‬فــرض مــی شــود‪.‬‬

‫‪ 4.2.4‬تعریف سیستم میرایی تسلیم شونده‬

‫سیستم های میرایی تسلیم شونده با رفتار االستیک – پالستیک نرم توسط معادله‬
‫‪FD = Fd Z D‬‬ ‫(‪)4-8‬‬

‫‪η−1‬‬ ‫‪η‬‬ ‫(‪)4-9‬‬

‫‪D yd Z D + 0.5 u Z D ZD‬‬ ‫= ‪+ 0.5u Z D − u‬‬‫‪0‬‬

‫مــدل شــدند‪ ،‬کــه در آن‪ ZD‬یــک متغیــر بــی بعــد‪ η ،‬برابــر بــا ‪ 5‬و ‪ FyD‬و ‪ DyD‬بــه ترتیــب نیــروی‬
‫تســلیم و تغییرمــکان تســلیم سیســتم میرایــی‪ ،‬مــی باشــند‪.‬‬

‫‪ 4.2.5‬حرکات زمین مورد استفاده در تحلیل تاریخچه زمانی‬

‫‪ 20‬مؤلفــه افقــی مقیــاس شــده از ‪ 10‬زلزلــه در جــدول ‪ 3-2‬آورده شــده و در ایــن تحقیــق اســتفاده‬
‫شــدند‪ .‬انتخــاب و مقیــاس بنــدی ایــن حــرکات در ‪ Tsopelas‬و دیگــران(‪ )1997‬ارائــه شــده اســت‪.‬‬
‫‪ 4.3‬سیستم های تحلیل شده‬
‫فرمولبنــدی سیســتم هــای تحلیــل شــده در ایــن گــزارش در بخــش ‪ 4.2‬تشــریح گردیــد‪ .‬شــکل ‪4.2‬‬
‫روابــط تغییرمــکان – نیــروی سیســتم هــای تحلیــل شــده را بــه نمایــش گذاشــته و پارامترهایــی را در‬
‫تشــریح ایــن سیســتم هــا‪ ،‬شناســایی مــی نمایــد‪ .‬هــر کــدام از ایــن سیســتم هــا بواســطه رابطــه نیــرو‬
‫– تغییرمــکان قــاب ســازه ای غیــر از تجهیــزات میرایــی (کــه در ســمت چــپ ســتون ‪ 4-2‬نشــان داده‬
‫شــده ) متمایــز مــی باشــند‪.‬توجه کنیــد ‪ Ay‬شــتاب در نقطــه تســلیم سیســتم بــا یــک درجــه آزادی را‬
‫نشــان مــی دهــد‪.‬‬
‫مناسب است که رفتار قاب سازه ای را بر حسب پارامترهای زیر تعریف نماییم‪:‬‬
‫(‪)4-10‬‬
‫‪1/2‬‬
‫‪D‬‬
‫‪ y ‬‬
‫‪T e = 2π ‬‬
‫‪ A y ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪258‬‬

‫(‪ )a‬پریود االستیک ‪Te‬‬

‫(‪ )b‬نسبت پس تسلیم به سختی االستیک‪α :‬‬
‫(‪ )c‬نسبت مبتنی بر شکل پذیری ضریب ‪R‬‬

‫‪S‬‬
‫‪R µ = ae‬‬ ‫(‪)4-11‬‬
‫‪Ay‬‬

‫کــه در آن ‪ Sae‬شــتاب طیفــی در پریــود ‪ Te‬و نســبت میرایــی ‪ 5‬درصد(شــرایط االســتیک) اســت‪.‬‬
‫هــر سیســتم تحلیــل شــده در ایــن تحقیــق دارای میرایــی ویســکوز ذاتــی ‪ 5‬درصــد تحلیــل شــد ‪،‬‬
‫همانطــور کــه در بخــش ‪ 4.2.1‬تعریــف شــد‪ ،‬اســت‪.‬‬

‫‪ 4.3.1‬سیستم هیسترتیک ‪ 2‬خطی با تجهیزات میرایی خطی ویسکوز‬

‫سیســتم هیســترتیک ‪ 2‬خطــی بــا تجهیــزات میرایــی ویســکوز خطــی در ابتــدا توســط ‪ Tsopelas‬و‬
‫دیگــران تحلیــل شــد(‪ .)1997‬تحلیــل هــای اضافــه در ایــن تحقیــق بــرای طیــف وســیعی از مقادیــر‬
‫پریــود ‪ Te‬و بــرای محاســبه ســرعت هایــی کــه در مطالعــات اولیــه حــذف شــدند‪ ،‬انجــام گردیــد‪.‬‬
‫ایــن سیســتم بواســطه پارامترهــای عرضــه شــده در بخــش ‪ 4.3‬تعریــف شــده و نســبت میرایــی‬
‫ویســکوز افــزوده ‪ ، βv‬تحــت شــرایط االســتیک‬

‫‪CT‬‬
‫‪βv = e‬‬ ‫(‪)4-12‬‬
‫‪4πm‬‬

‫می باشد‪ .‬پارامترهای مورد استفاده در تحلیل این سیستم در جدول ‪ ،4-1‬ارائه شده اند‪.‬‬
‫‪a −2‬‬
‫‪C λ‬‬ ‫‪ 2π ‬‬
‫‪βv = N D a −1  ‬‬ ‫(‪)4-13‬‬
‫‪2πm‬‬ ‫‪ Te ‬‬

‫) ‪Γ 2 (1 + a/2‬‬
‫‪λ =4.2a‬‬ ‫(‪)4-14‬‬
‫)‪Γ (2 + a‬‬

‫‪ 4.3.2‬سیستم هیسترتیک با تجهیزات میرایی غیرخطی ویسکوز‬

‫سیســتم هیســترتیک ‪ 2‬خطــی بــا تجهیــزات میرایــی غیرخطــی ویســکوز توســط پارامترهــای عرضــه‬
‫شــده در بخــش ‪ 4.3‬و‪ 2‬پارامتــر اضافــی مبیــن تجهیــزات میرایــی ویســکوز غیرخطــی‪ ،‬متمایــز و‬
‫مشــخص مــی باشــند‪ :‬تــوان ‪ a‬و ضریــب ‪( CN‬بخــش ‪ 4.2.3‬و معادلــه ‪)4.7‬‬
‫اســتفاده از ضریــب ‪ CN‬و یــک پارامتــر بــی بعــد بــا اهمیــت فیزیکــی مشــابه بانســبت میرایــی بــرای‬
‫سیســتم هــای میرایــی ویســکوز خطــی‪ ،‬مناســب نیســت در عوض(معادلــه ‪ )4-12‬اســتفاده شــد‪ .‬ایــن‬
‫‪259‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫پارامتــر بــا عنــوان ضریــب میرایــی مؤثــر تحــت شــرایط االســتیک‪ ،‬تعریــف مــی شــود ‪.‬‬
‫کــه در آن ‪ D‬تغییرمــکان ماکزیمــم (تغییرمــکان نســبی) و ┌ تابــع گامــا اســت‪ .‬معادلــه (‪)4-13‬‬
‫براســاس نســبت میرایــی مؤثــر بشــرح‬
‫‪WD‬‬
‫‪β−‬‬
‫‪4πW s‬‬ ‫(‪)4-15‬‬

‫مــی باشــدکه در آن ‪ WD‬انــرژی مســتهلک شــده در هــر ســیکل در پریــود ‪ T‬و تغییرمــکان ‪ D‬اســت‬
‫و ‪ WS‬انــرژی کرنشــی در دامنــه ‪ D‬اســت‪ .‬عبارتــی بــرای ‪ WD‬از(تحقیقــات) ‪ Constantinou‬و‬
‫دیگــران اســتخراج (‪ )1998‬و در ‪ FEMA 1997‬اســتفاده شــد‪.‬‬
‫‪a‬‬
‫‪ 2π ‬‬
‫‪W D = λC N D 1+ a  ‬‬ ‫(‪)4-16‬‬
‫‪ Te ‬‬
‫مقادیــر پارامتــر ‪ λ‬در جــدول ‪ ،4-2‬نمایــش داده مــی شــوند‪ .‬ممکــن اســت مشــاهده شــود کــه بــرای‬
‫تجهیــزات میرایــی خطــی کــه بــرای آنهــا‪ )π( λ=3.142 ،α=1‬و(‪ )4-13‬بــه (‪ )4-12‬ســاده گــردد‪.‬‬
‫میرایــی مؤثــر در (‪ )4-13‬بســتگی بــه دامنــه تغییرمــکان ‪ D‬در نتیجــه رفتــار غیــر خطــی تجهیــزات‬
‫ویســکوز‪ ،‬دارد‪ .‬بــه طــور کلــی تکــرار بــرای دســتیابی بــه مقــدار میرایــی مؤثــر بــا خــواص معیــن قــاب‬
‫ســازه ای و تجهیــزات میرایــی و مشــخصات تحریــک نیــاز اســت‪.‬در هــر حــال در اینجــا مقــدار ‪βv‬‬
‫ا‪ )0.15‬و بــرای حســاب نمــودن مقــدار متناظــر ‪ ،CN‬اســتفاده شــد‪ .‬بــا داشــتن ‪Te‬‬ ‫انتخــاب شــده (مثـ ً‬
‫و میرایــی کل تحــت شــرایط االســتیک (‪ ،)βv+βi‬تغییرمــکان ‪ D‬محاســبه شــده وبعــدا ً در (‪ )4-15‬و‬
‫(‪ )4-14‬بــرای محاســبه ‪ CN‬بــه منظــور کاربــرد روش ســاده شــده تحلیــل و تحلیــل تاریخچــه‪ ،‬اســتفاده‬
‫شــد‪ .‬مقادیــر پارامترهــای مطالعــات مشــروح در ایــن گــزارش در جــدول (‪ )4-1‬ارائــه مــی شــود‪.‬‬
‫‪ 4.3.3‬سیستم االستیک ‪ 2‬خطی با تجهیزات میرایی ویسکوز خطی‬
‫سیســتم االســتیک ‪ 2‬خطــی بــا تجهیــزات میرایــی ویســکوز خطــی بواســطه پریــود االســتیک ‪( Te‬معادله‬
‫‪ ،)4-12‬فاکتــور ‪ R‬میتنــی بــر انعطــاف پذیــری ‪( Rµ‬معادلــه ‪ ،)4-11‬نســبت میرایــی ویســکوز ‪β v‬‬
‫(معادلــه ‪ ،)4-10‬نســبت ســختی ‪ )=0.05( α‬و نســبت میرایــی ذاتــی (‪ ) βi = 0.05‬متمایــز اســت‪ .‬مقادیــر‬
‫پارامترهــای مــورد اســتفاده بــرای مطالعــات مشــروح در ایــن گــزارش در جــدول ‪ ،4-3‬ارائــه شــده انــد‪.‬‬
‫‪ 4.3.4‬سیستم هیسترتیک ‪ 2‬خطی با تجهیزات میرایی تسلیم‬
‫سیســتم هیســترتیک ‪ 2‬خطــی بــا تجهیــزات میرایــی تســلیم بواســطه پریــود االســتیک ‪ ،Te‬در غیــاب‬
‫تجهیــزات میرایــی تســلیم (معادلــه ‪ ،)4-10‬نســبت مبتنــی برشــکل پذیــری فاکتــور ‪( Rµ ،R‬معادلــه ‪-11‬‬
‫‪ )4‬نســبت ســختی‪ ،)0.05( α‬نســبت میرایــی ذاتــی (‪ ) βi =0.05‬و ‪ 2‬پارامتــر اضافــی زیــر‪ ،‬متمایز اســت‪:‬‬
‫(‪ )1‬نســبت ســختی االســتیک ســازه غیــر از تجهیــزات میرایــی بــه ســختی االســتیک ســازه غیــر از‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪260‬‬

‫تجهیــزات میرایی(شــکل ‪ 4-3‬را ببینیــد)‬

‫‪Fd‬‬ ‫‪Fy‬‬
‫‪+‬‬
‫‪K t D yd D y‬‬ ‫‪Fd D y‬‬
‫=‬ ‫‪= 1+‬‬ ‫(‪)4-17‬‬
‫‪Kf‬‬ ‫‪Fy‬‬ ‫‪Fy D yd‬‬
‫‪Dy‬‬

‫کــه در آن ‪ Fy‬و ‪ Dy‬مقاومــت تســلیم و تغییرمــکان تســلیم قــاب ســاختمانی بــدون سیســتم میرایــی‪،‬‬
‫بــه ترتیــب‪ Kf ،‬ســختی االســتیک قــاب ســاختمانی بــدون سیســتم میرایــی و ‪ Fy‬و ‪ Dyd‬بــه ترتیــب‬
‫مقاومــت تســلیم و تغییرمــکان تســلیم سیســتم میرایــی و ‪ Kt‬ســختی االســتیک قــاب بــدون سیســتم‬
‫میرایــی اســت‪.‬‬
‫(‪ )2‬نسبت مقاومت تجهیزات میرایی ‪ Fd‬به مقاومت قاب سازه ای ‪. FD.Fy ،Fy‬‬
‫مقادیر پارامترهای مورد استفاده در این تحقیق در جدول ‪ ،4-4‬عرضه شده اند‪.‬‬

‫‪ 4.4‬کاربرد روش ساده شده تحلیل سیستم هیسترتیک ‪ 2‬خطی با تجهیزات میرایی ویسکوز خطی‬
‫بــا داشــتن مقادیــر پارامترهــای ‪( βv, βi, α ,Rμ, Te‬بخــش ‪ 4-3‬و جــد‪.‬ل ‪ 4-1‬را ببینیــد) و طیــف‬
‫ا معیــن و تعریــف شــده اســت‪ .‬در روش ســاده شــده تحلیــل‪ ،‬تغییرمــکان‬ ‫پاســخ‪ ،‬رفتــار سیســتم کامـ ً‬
‫اوج ‪ ، D‬مفــروض بــوده (بــزرگ تــر از ‪ Dy‬مفــروض اســت) و پریــود موثــر ‪ Teff‬و میرایــی مؤثــر ‪βeff‬‬
‫‪ ،‬محاســبه مــی شــوند‪:‬‬
‫‪1/ 2‬‬ ‫(‪)4-18‬‬
‫‪D ‬‬
‫‪Teff = 2π  ‬‬
‫‪A ‬‬
‫‪T‬‬ ‫) ‪2qH ( A y D − AD y‬‬ ‫(‪)4-19‬‬
‫‪βeff = βi + βv eff +‬‬
‫‪Te‬‬ ‫‪πAD‬‬ ‫که در آن‬
‫‪S T2‬‬ ‫(‪)4-20‬‬
‫‪D y = ae e‬‬
‫‪4π2 R µ‬‬

‫توجــه کنیــم کــه (‪ )4-19‬براســاس (‪ )4-15‬اســت و شــامل میرایــی ذاتــی‪ ،‬مؤلفــه ای مربــوط بــه عمــل‬
‫ا هیســترتیک) و مؤلفــه ویســکوز اســت‪ .‬از ایــن گذشــته کمیــت ‪ A‬در‬ ‫غیــر االســتیک (فرضــا کام ـ ً‬
‫شــکل ‪ 4-2‬تعریــف شــده و شــتاب در تغییرمــکان ماکزیمــم را نشــان مــی دهــد‪.‬‬

‫‪Ay‬‬
‫=‪A‬‬
‫‪Ay + a‬‬
‫‪Dy‬‬
‫) ‪(D − D y‬‬ ‫(‪)4-21‬‬

‫بایــد خاطــر نشــان کــرد کــه مؤلفــه میرایــی مؤثــر در(‪ )4-19‬بــه دلیــل تســلیم قــاب ســازه ای شــامل‬
‫‪261‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫ضریــب اصــاح حلقــه پســماند ‪ qH‬اســت کــه بــرای کاهــش ســطح تحــت حلقــه پســماند ‪ 2‬خطــی‬
‫کامــل بــرای نمایــش بهتــر رفتــار سیســتم هــای ســازه ای حقیقــی‪ ،‬اســتفاده مــی شــود‪ .‬بــا ایــن حــال‪،‬‬
‫سیســتم هــای مــورد مطالعــه در ایــن گــزارش دارای رفتــار هیســترتیک ‪ 2‬خطــی کامــل بــا مقــدار ‪qH‬‬
‫برابــر بــا ‪ ،1‬اســتفاده شــده انــد‪.‬‬

‫‪ 4.5‬استفاده ازروش ساده شده تحلیل سیستم هیسترتیک ‪ 2‬خطی با تجهیزات میرایی ویسکوز خطی‬
‫رفتــار ایــن سیســتم توســط پارامترهــای‪ βv, βi, α ,Rμ, Te‬و‪ a‬و طیــف پاســخ(بخش ‪ 4-3‬و جــدول‬
‫‪ 4-1‬را ببینیــد) تعریــف مــی شــود‪ .‬تغییرمــکان اوج‪ D‬مفــروض بــوده و پریــود مؤثــر بــا اســتفاه از‬
‫(‪ )4-20( )4-18‬و (‪ )4-21‬محاســبه مــی شــود‪ .‬میرایــی مؤثــر بــا اســتفاده از (‪ )4-15‬بصــورت‬

‫‪T‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2−a‬‬ ‫‪2qH ( A y D − AD y‬‬ ‫)‬
‫‪βeff = βi + βv  eff ‬‬ ‫‪+‬‬ ‫(‪)4-22‬‬
‫‪ Te ‬‬ ‫‪πAD‬‬

‫محاســبه مــی گــردد‪ .‬توجــه کنیــم کــه بــرای ‪ α‬برابــر بــا ‪( 1‬میرایــی ویســکوز خطــی) (‪ )4-22‬بــه‬
‫(‪ )4-19‬ســاده مــی شــود‪.‬‬
‫‪ 4.6‬کاربــرد روش هــای ســاده شــده تحلیــل بــرای سیســتم االســتیک ‪ 2‬خطــی بــا تجهیــزات میرایــی‬
‫ویســکوز خطــی‬

‫ایــن سیســتم تمامــی مشــخصه هــای سیســتم هیســترتیک ‪ 2‬خطــی بــا تجهیــزات میرایــی ویســکوز‬
‫خطــی را جــز مشــارکت میرایــی بعلــت عمــل غیــر االســتیک در ســازه‪ ،‬نشــان مــی دهــد‪.‬در نتیجــه‬
‫(‪ )4-18‬و (‪ )4-20‬و (‪ )4-21‬برقرارنــد ولــی میرایــی مؤثــر از فرمــول‬

‫‪T‬‬
‫‪βeff = βi + βv = eff‬‬ ‫(‪)4-23‬‬
‫‪Te‬‬

‫بدست می آید‪.‬‬

‫‪ 4.7‬کاربرد روش ساده شده تحلیل برای سیستم هیسترتیک ‪ 2‬خطی با تجهیزات میرایی تسلیم‬
‫و‪ Fd.Fy‬تشــریح‬ ‫رفتــار ایــن سیســتم توســط پارامترهــای‬
‫مــی شــود(بخش ‪ 4.3‬جــدول ‪ 4-4‬را ببینیــد)‪ .‬تغییرمــکان تســلیم قــاب ســازه ای‪ Dy‬از (‪ )4-20‬بدســت‬
‫آمــده و تغییرمــکان تســلیم تجهیــزات میرایی(شــکل ‪ 4-2‬را ببینیــد) از‬
‫‪Dy‬‬ ‫‪Fd‬‬ ‫(‪)4-24‬‬
‫= ‪D yd‬‬
‫‪ Kt‬‬ ‫‪ Fy‬‬
‫‪ K − 1‬‬
‫‪ f‬‬ ‫‪‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪262‬‬

‫تعییــن مــی شــود‪ .‬از ایــن بــه بعــد فــرض مــی شــود کــه‪ Fd≤ Fy‬و ‪ Dyd≤ Dy‬کــه هــر دو مفروضــات‬
‫منطقــی بــرای اجــرای سیســتم هــای میرایــی تســلیم در قــاب هــای ســاختمانی انعطــاف پذیرنــد‪.‬‬
‫رابطــه نیــرو – تغییرمــکان جانبــی تجهیــزات میرایــی تســلیم شــونده و قــاب ســازه ای ترکیبــی مطابــق‬
‫شــکل ‪ 3 ،4-3‬خطــی اســت‪ .‬اکنــون در نظــر بگیریــد کــه تغییرمــکان اوج ‪ D‬بزرگتــر از ‪ ، Dy‬مطابــق‬
‫شــکل ‪ ،4-3‬باشــد‪ .‬آنــگاه پریــود مؤثــر از طریــق‬
‫‪1/ 2‬‬
‫‪ D ‬‬
‫‪Teff = 2π ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)4-25‬‬
‫‪ A + Ad ‬‬
‫بدست می آید که در آن ‪ A‬از طریق (‪ )4-21‬بدست می آید‪ .‬میرایی مؤثر از طریق‬

‫‪ A ‬‬
‫‪1/ 2‬‬ ‫‪2qH ( A y D − AD y ) + 2Ad ( D − D yd‬‬ ‫)‬ ‫(‪)4-26‬‬
‫= ‪βeff‬‬
‫‪βi ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪ A + Ad ‬‬ ‫‪π ( A + Ad ) D‬‬

‫بدســت مــی آیــد‪ .‬توجــه کنیــم در ایــن فرمــول‪ ،‬میرایــی ذاتــی سیســتم ترکیبــی بــه علــت افزایــش‬
‫ســختی تحــت شــرایط غیــر االســتیک‪ ،‬کاهــش مــی یابــد‪ .‬در ایــن مــورد مســلم اســت کــه سیســتم‬
‫میرایــی بــرای تغییرمــکان هــای کوچکتــر از ‪ Dyd‬هیــچ انــرژی را مســتهلک نمــی کنــد ‪ ،‬بــه نحــوی که‬
‫‪ Teff‬در (‪ )4-1‬براســاس ایــن فــرض کــه ‪ Ad=0‬اســت‪ ،‬محاســبه مــی شــود‪ .‬همچنیــن واضــح اســت‬
‫کــه سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی دارای رفتــار هیســترتیک ‪ 2‬خطــی کامــل اســت‪.‬‬
‫‪ 4.8‬محاسبه سرعت و شتاب ماکزیمم در سیستم های با تجهیزات میرایی ویسکوز‬
‫روش تحلیــل ســاده شــده تشــریح شــده در بخــش هــای ‪ 4.4‬تــا ‪ 4.7‬تکــرار شــونده اســت ‪ ،‬زیــرا‬
‫براســاس یــک مقــدار فرضــی تغییرمــکان ‪ ،D‬محاســبه پریــود مؤثــر و میرایــی مؤثــر‪ ،‬محاســبه‬
‫تغییرمــکان بــا اســتفاده از طیــف پاســخ پــس از اصــاح آن بــرای میرایــی و مقایســه مقادیــر محاســبه‬
‫شــده و مفــروض تغییرمــکان مــی باشــد‪ .‬آنــگاه حــدی بــرای تغییرمــکان محاســبه شــده‪ ،‬کوچکتــر‬
‫نبــودن از تغییرمــکان محاســبه شــده بــرای شــرایط االســتیک‪ ،‬اجبــاری اســت‪ .‬نتایــج ایــن تحلیــل‬
‫مقادیــر تغییرمــکان ماکزیمــم ‪ D‬و شــتاب ‪( A‬یــا‪ ) A+Ad‬در تغییرمــکان حداکثــر اســت‪ .‬بــه عــاوه‪،‬‬
‫بــرای سیســتم هــای بــا تجهیــزات میرایــی ویســکوز خطــی‪ ،‬ســرعت ماکزیمــم بــرای محاســبه نیــروی‬
‫میرایــی اوج‪ ،‬مــورد نیــاز اســت‪ .‬از ایــن گذشــته‪ ،‬شــتاب ماکزیمــم‪ ،‬کــه بزرگتــر از ‪ A‬اســت و در‬
‫تغییرمکانــی کوچکتــر از ‪ D‬رخ مــی دهــد‪ ،‬مــی بایســت محاســبه گــردد‪ .‬بنابرایــن ســرعت ماکزیمــم‬
‫(کــه بــه عنــوان شــبه ســرعت در ایــن روش فــرض مــی شــود) عبــارت اســت از‪:‬‬

‫‪ 2π ‬‬
‫‪V =‬‬ ‫‪D‬‬ ‫(‪)4-27‬‬
‫‪ Teff ‬‬
 ‫‪263‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شــتاب ماکزیمــم مــی توانــد توســط روش مشــروح ‪ Tsopelas‬و دیگــران (‪ )1997‬و گنجانــده شــده‬
‫در ‪ )1997( FEMA‬محاســبه شــود‪ .‬یــک روش کلــی تــر بــرای تجهیــزات میرایــی ویســکوز خطــی‬
‫و ســازه هــای تســلیم شــونده در زیــر آمــده اســت‪ .‬روش مــورد نظــر بــرای ســازه االســتیک خطــی بــا‬
‫تجهیــزات میرایــی ویســکوز خطــی ابتــدا تشــریح مــی شــود‪ .‬فــرض مــی شــود کــه ســازه بــا ســختی‬
‫‪ K‬و جــرم ‪ m‬تحــت اثــر ارتعــاش هارمونیــک در فرکانــس طبیعــی خــود ‪ ωn‬و دامنــه ‪ ،D‬مــی باشــد‪:‬‬

‫=‬‫‪u D cos ωn t‬‬ ‫(‪)4-28‬‬

‫با سرعت‬

‫‪u =−D ωn sin ωn t‬‬ ‫(‪)4-29‬‬

‫نیروی بازگرداننده و میرایی ترکیبی از طریق‬

‫‪a‬‬ ‫(‪)4-30‬‬
‫) ‪= ku + C N u sgn (u‬‬
‫‪F‬‬

‫بدست می آید‪ .‬معادله(‪) 4-30‬را می توان به شکل‬

‫‪F‬‬ ‫‪2π‬‬
‫=‬‫‪−‬‬ ‫‪βv sina ωn t + cos ωn t‬‬ ‫(‪)4-31‬‬
‫‪m ωn2 D‬‬ ‫‪λ‬‬

‫نوشت که در آن ‪ λ‬از طریق (‪)4-14‬و ‪ β‬از طریق (‪ )4-13‬معین می گردد و‬

‫‪1/2‬‬
‫‪k ‬‬ ‫‪2π‬‬
‫=‬
‫= ‪ωn ‬‬‫‪‬‬ ‫(‪)4-32‬‬
‫‪m ‬‬ ‫‪Te‬‬

‫معادلــه (‪ )4-31‬بــا اســتفاده از (‪ )4-28‬و (‪ )4-29‬اســتخراج گردیــد‪ .‬در طــول ســیکل حرکــت در نظــر‬
‫گرفتــه شــده مطابــق شــکل ‪ ،4-4‬ســرعت منفــی اســت‪ .‬ماکزیمــم مقــدار ‪( F‬و شــتاب ) در زمــان ‪ t‬رخ‬
‫مــی دهــد وقتــی مشــتق جزئــی ســمت راســت (‪ )4-31‬نســبت بــه زمــان‪ ،‬صفــر باشــد‪ .‬ایــن امــر بــه‬
‫* ‪sin 2 −a ωn t‬‬ ‫‪2πaβv‬‬ ‫(‪)4-33‬‬
‫‪= −‬‬
‫* ‪cos ωn t‬‬ ‫‪λ‬‬

‫منتهــی مــی گــردد‪ .‬ایــن معادلــه را نمــی تــوان بــه طــور دقیــق بــرای زمــان ‪ t‬حــل کــرد ‪ ،‬بــه جــز در‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪264‬‬

‫مــورد تجهیــزات ویســکوز (‪.)α=1‬در هــر حــال یــک راه حــل تقریبــی را مــی تــوان بــا فــرض اینکــه‬
‫(شــکل ‪ 4-4‬را ببینیــد)‪.‬‬

‫‪ωn t * = π − δ‬‬ ‫(‪)4-34‬‬

‫کــه در آن‪ δ‬یــک تأخیــر فــازی کوچــک مطابــق شــکل ‪ 4-4‬اســت‪ .‬وقتــی ‪ α‬کوچــک باشــد (بــرای‬
‫مثــال‪ δ=0‬وقتــی ‪ )α=0‬فــرض خــوب اســت و تأخیــر فــازی را مــی تــوان بــه صــورت‪:‬‬
‫‪l‬‬
‫‪ 2πaβv  2 −a‬‬ ‫(‪)4-35‬‬
‫‪δ =‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ λ ‬‬
‫محاســبه کــرد‪ .‬بــرای تجهیــزات میرایــی ویســکوز خطــی‪ ،‬تأخیــر فــازی ‪ δ‬ممکــن اســت بطــور دقیــق‬
‫بــه صــورت‬

‫=‬‫‪δ tan −1 ( 2βv‬‬ ‫)‬ ‫(‪)4-36‬‬

‫محاســبه شــود‪ ،‬توجــه کنیــم کــه(‪ )4-35‬حتــی در مــورد تجهیــزات میرایــی میرایــی ویســکوز خطــی‪،‬‬
‫بــرآوردی خوبــی مــی دهــد‪ .‬بــرای چنیــن مــوردی ‪ 1=a،‬و ‪ λ=π‬کــه (‪ )4-35‬بــه=‪ δ 2βv‬مــی انجامــد‪.‬‬
‫بــا مقایســه بــا (‪ )4-36‬از نتایــج (‪ )4-35‬بــه خطایــی حــدود ‪ 3%‬بــرای ‪ βv=0.15‬و خطــای حــدود‬
‫‪ %7‬بــرای‪ βv= 0.25‬اســتفاده کنیــد‪ .‬شــتاب ماکزیمــم از قــرار دادن (‪ )4-34‬و (‪ )4-35‬در (‪)4-31‬‬
‫بدســت مــی آیــد‪.‬‬

‫‪‬‬ ‫‪2πβv‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)4-37‬‬

‫‪A max A CF1 +‬‬
‫=‬ ‫‪CF2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪λ‬‬ ‫‪‬‬
‫که در آن‬
‫‪CF‬‬
‫=‬‫‪1 cos δ‬‬ ‫(‪)4-38‬‬
‫و‬
‫‪a‬‬
‫‪CF‬‬
‫=‬‫) ‪2 ( sin δ‬‬ ‫(‪)4-39‬‬

‫پارامترهــای ‪ CF2‬و‪ CF1‬ضرایــب ترکیــب بــار مــورد اســتفاده بــرای محاســبه پاســخ در زمــان شــتاب‬
‫ماکزیمــم از طریــق ترکیــب اثــرات در لحظــات تغییرمــکان نســبی عرضــی و ســرعت ماکزیمم هســتند‪.‬‬
‫معادلــه (‪ ،)4-38‬مشــارکت نیــروی بازگرداننــده را در شــتاب ماکزیمــم‪ ،‬تشــریح مــی کنــد‪ .‬ایــن بــرای‬
‫رفتــار االســتیک بــا ارزش اســت‪ ،‬یعنــی بــرای ‪ .D<Dy‬وقتــی عمــل غیــر االســتیک رخ مــی دهــد‬
‫‪265‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫مقــدار ‪ CF1‬افزایــش یافتــه و بتدریــج مقــدار ماکزیمــم واحــد را اختیــار مــی کنــد‪ .‬ایــن امــر هنــگام‬
‫باشــد‪ ،‬مطابــق شــکل‪ 4-4‬رخ‬ ‫در نظــر گرفتــن اینکــه شــتاب ماکزیمــم وقتــی‬
‫مــی دهــد‪ .‬از ایــن گذشــته‪ ،‬نســبت میرایــی میرایــی ویســکوز خطــی بواســطه عمــل غیــر االســتیک‪،‬‬
‫افزایــش مــی یابــد‪ .‬بــا توجــه بــه ایــن امــر‪ ،‬مــی تــوان دیــد کــه‬
‫(‪)4-40‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2πβveff‬‬ ‫‪‬‬
‫=‬‫‪A max A CF1 +‬‬ ‫‪CF2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪λ‬‬ ‫‪‬‬

‫‪If D < D y‬‬ ‫= ‪CF1‬‬‫‪cos δ ‬‬ ‫که در آن‬

‫‪‬‬
‫=‪If D > D y and cos δ . µ < 1, CF‬‬
‫‪1 cos δ . µ ‬‬ ‫(‪)4-41‬‬
‫‪If D > D y and cos δ . µ ≥ 1, CF1 =1.0‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬

‫‪2−a‬‬ ‫(‪)4-42‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪‬‬
‫‪βveff = βi + βv  eff ‬‬
‫‪ Te ‬‬
‫‪D‬‬
‫=‪µ‬‬ ‫(‪)4-43‬‬
‫‪Dy‬‬

‫و ‪ CF1‬هنــوز از طریــق (‪ )4-39‬تعییــن مــی شــود‪ .‬پارامتــر ‪ δ‬از (‪ )4-3‬بــا جایگزیــن ‪ βv‬بــا ‪ ،β veff‬حاصــل‬
‫مــی شــود‪ .‬معــادالت (‪ )4-39‬و (‪ )4-41‬بــرای محاســب مقادیــر ضرایــب نیــرو کــه در ‪NEHRP 2000‬‬
‫جــدول بنــدی شــده انــد‪ ،‬مــورد اســتفاده قــرار گرفتــه اســت‪.‬‬

‫‪ 4.9‬نتایج روش ساده شده تحلیل و مقایسه با نتایج تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‬
‫پاســخ هــر سيســتم تحليــل شــده بــا اســتفاده از روش ســاده شــده تحليــل شــرح داده شــده در بخــش‬
‫هــاي ‪ 4-4‬تــا ‪ ،4-8‬تعييــن شــد‪ .‬طيــف پاســخ‪ ،‬بــا پارامترهــاي‪ SDS=1‬و‪ SDl= 0.6‬و‪ Ts= 0.6s‬بــا‬
‫مقاديــر محافظــه كارانــه از ضريــب ميرايــي جــدول ‪ ،3-3‬اســتفاده شــدند‪ .‬طيــف بــراي ايــن پارامترهــا‬
‫و بــراي نســبت ميرايــي تــا ‪ %100‬در شــكل ‪ 2-4‬نشــان داده شــده انــد‪ .‬شــكل هــاي ‪ 4-5‬تــا ‪4-12‬‬
‫مقايســه ای از نتايــج تحليــل تاريخچــه زماني(متوســط ‪ 20‬مقــدار) و نتايــج روش ســاده شــده تحلیــل‬
‫را نشــان مــی دهــد‪ .‬نمودارهــای شــکلی تغییرمــکان اوج محاســبه شــده‪ ،‬ســرعت اوج و شــتاب اوج‪،‬‬
‫(مــن جملــه مؤلفــه ویســکوز) را بــا رســم نتایــج تحلیــل تاریخچــه زمانــی روی محــور عمــودی و‬
‫نتایــج روش ســاده روی محــور افقــی‪ ،‬نشــان مــی دهــد‪ .‬نقــاط واقــع در زیــر خــط قطــری ‪ 45‬درجــه‬
‫نشــانگر محافظــه کاری در پیــش بینــی روش میرایــی ویســکوز خطــی اســت‪.‬‬
‫اشکال به وضوح نشان می دهند که‪:‬‬
‫الــف) روش هــای ســاده شــده تحلیــل بــرآورد هــای دقیــق یــا محافظــه کارانــه ای از شــتاب و‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪266‬‬

‫تغییرمــکان اوج مــی دهنــد‪.‬‬

‫ب) روش ســاده شــده تحلیــل ســرعت هــای اوج را بــرای ســازه هــای بــا پریــود مؤثــر بــزرگ (مثـ ً‬
‫ا‬
‫‪ ) Teff >1.5s‬کمتــر از حــد پیــش بینــی نمــوده ولــی ســرعت اوج را بــرای ســازه هــای بــا پریــود مؤثــر‬
‫ا ‪ )Teff <1.0 s‬بیــش از حــد پیــش بینــی مــی کنــد‪ .‬تفــاوت هــا بــرای پریــود مؤثــر‬
‫متوســط تــا کوتــاه (مثـ ً‬
‫بــزرگ تــا ‪ 50%‬و بــرای پریــود مؤثــر کوتــاه تــا ‪ 100‬درصــد اســت‪ .‬نتایــج‪ ،‬بــا اســتفاده از شــبه ســرعت‬
‫بــه عنــوان پیــش بینــی کننــده ســرعت نســبی ماکزیمــم ســازگارند (‪ Constantinou ،1995 Chopra‬و‬
‫دیگــران ‪ .)1998‬بیشــترین خطــای رخ داده بــرای سیســتم هــای قــاب بنــدی بــا نســبت پاییــن ســختی پس‬
‫االســتیک بــه ســختی االســتیک (‪ )α‬و نســبت بزرگتــر مبتنــی برشــکل پذیــری ضریــب ‪ )Rμ( R‬رخ داد‪.‬‬
‫بعــدا ً نشــان داده خواهــد شــدکه در اینجــا ســازه هایــی با سیســتم میرایــی طراحی شــده براســاس ‪NEHRP‬‬
‫‪ ، 2000‬نوعـ ًا رفتــار نزدیــک بــه االســتیک در زلزلــه مبنــای طــرح نشــان مــی دهنــد‪ .‬تحت چنین شــرایطی‪،‬‬
‫خطــا در پیــش بینی ســرعت نســبی توســط اســتفاده از شــبه ســرعت نســبت ًا پاییــن و بــرای اهــداف طراحی‬
‫مقبول اســت‪.‬‬

‫‪ 4.10‬ضرایب تصحیح سرعت‬

‫احتمــال اینکــه یــک روش ســاده بــرای دســتیابی بــه بــرآورد هــای بهتــر بــرای ســرعت نســبی ابــداع‬
‫شــود‪ ،‬ارزش تحقیــق را دارد‪ Sadek .‬و دیگــران (‪ )1992‬و ‪ Pekcan‬و دیگــران (‪ )1999‬پیشــنهاد‬
‫دادنــد کــه ســرعت نســبی بــه عنــوان حاصــل ضــرب شــبه ســرعت و ضریــب تصحیــح‪ ،‬تعییــن شــود‪.‬‬
‫ضریــب تصحیــح در ایــن مطالعــات بــه عنــوان نســبت ســرعت نســبی دقیــق بــا یــک درجــه آزادی‬
‫بــه شــبه ســرعت تعییــن شــدکه بــه عنــوان تغییرمــکان دقیــق در فرکانــس طبیعــی سیســتم‪ ،‬محاســبه‬
‫گردیــد‪ 2 .‬مطالعــه اساس ـ ًا در انتخــاب مــوارد ثبــت شــده زلزلــه مــورد اســتفاده در الــف) ‪ Sadek‬و‬
‫دیگــران بــا اســتفاده از ‪ 72‬مؤلفــه زلزلــه هــای کالیفرنیــا مــن جملــه بعضــی مشــخصه هــای نزدیــک‬
‫گســل و (ب) ‪ Pekcan‬و دیگــران بــا اســتفاده از ‪ 36‬مؤلفــه افقــی زلزلــه هــای کالیفرنیــا‪ ،‬ژاپــن کــه‬
‫اکثــر آنهــا مشــخصه هــای نزدیــک گســل بــا ســرعت اوج زمیــن در طیــف ‪ 1‬تــا ‪1.8‬متــر بــر ثانیــه‬
‫داشــتند‪ ،‬متمایــز بودنــد‪ .‬از ایــن گذشــته ‪ Pekcan‬و دیگــران(‪ )1999‬حــرکات زلزلــه را بــرای واجــد‬
‫شــرایط بــودن ســرعت اوج زمین‪1m.s‬مقیــاس بنــدی کردنــد کــه اندکــی مشــابه بــا مقیــاس بنــدی (‬
‫‪ (scaling‬مــورد اســتفاده توســط ‪ Tsopelas‬و دیگــران(‪ )1997‬و مطالعــات مــا اســت‪ .‬ایــن مقیــاس‬
‫بنــدی منجــر بــه مشــارکت متعــادل تــر مؤلفــه هــای مختلــف زلزلــه بــه پاســخ میانگیــن مــی گــردد‪.‬‬
‫مقادیــر ضریــب تصحیــح از مطالعــات ‪ Sadek‬و دیگــران(‪ )1999‬در جــدول ‪ 4-5‬عرضــه شــده‬
‫انــد‪ .‬مطالعــات ‪ Pekcan‬و دیگــران(‪ )1999‬از تحلیــل رگرســیون مربعــی حداقــل بــرای اســتخراج‬
‫معــادالت ضریــب تصحیــح‪ ،‬اســتفاده نمــود‪ .‬معــادل زیــر ضریــب تصحیــح‪ CFV‬را بــرای پریــود‪T،‬‬
‫مقادیــر در گســترده‪ Ts.5‬تــا ‪ 3‬ثانیــه و ضریــب میرایــی‪ ،β‬مقادیــر در گســتره ‪ 5‬تــا ‪ 40‬درصــد‪ ،‬کــه در‬
‫آن ‪Ts‬مقــدار پریــود در محــل تقاطــع نواحــی شــتاب ثابــت و ســرعت ثابــت طیــف پاســخ میباشــند‪.‬‬
‫‪267‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪0.455β+ 0.132‬‬
‫‪T ‬‬
‫‪CFV =  ‬‬ ‫(‪)4-44‬‬
‫‪Ts ‬‬
‫در دســترس بــودن تعــداد کافــی از نتایــج تحلیــل تاریخچــه زمانــی بــرای طیــف وســیعی از پارامترهــا‬
‫بــرای سیســتم تســلیم شــونده در ایــن مطالعــه‪ ،‬محاســبه ضرایــب تصحیــح ســرعت بهبــود یافتــه را‬
‫آســان نمــود‪ .‬بــا اســتفاده از نتایــج در خصــوص ســرعت نســبی دقیــق و شــبه ســرعت از مطالعــات‬
‫گــزارش شــده در بخــش ‪ ،4.9‬ضرایــب تصحیــح ســرعت بازنگــری شــده اســتخراج و در جــدول ‪4-6‬‬
‫ارائــه شــده انــد‪ .‬توجــه کنیــم کــه ایــن ضرایــب تصحیــح بــا مقادیــر ‪ Sadek‬و دیگــران و ‪Pekcan‬‬
‫و دیگــران‪ ،‬تفــاوت دارنــد‪ .‬در زیــر‪ :‬الف)حــرکات زلزلــه مــورد اســتفاده در اســتخراج مقادیــر شــامل‬
‫هیــچ یــک از مشــخصات نزدیــک بــه گســل نمــی گــردد‪ .‬ب) سیســتم هــای تحلیــل شــده غیرخطــی‬
‫هســتند‪ .‬ج) شــبه ســرعت بــه عنــوان حاصــل ضــرب تغییرمــکان اوج و فرکانــس مؤثــر‪ ،‬هــر دو بــا‬
‫روش هــای بــرآوردی محاســبه شــدند‪ .‬از میرایــی ‪ 5‬درصــد‪ ،‬ضریــب میرایــی‪ B‬و پریــود مؤثــر و‬
‫میرایــی اســتفاده کنیــد‪ .‬د) ضرایــب بــرای مقادیــر پریــود مؤثــر ‪ 4‬ثانیــه و میرایــی مؤثــر ‪ 100‬درصــد‪،‬‬
‫گســترش یافتنــد‪ .‬ســود جســتن از فاکتورهــای تصحیــح در جــداول ‪ 4-5‬و ‪ 4-6‬و معادلــه (‪)4-44‬‬
‫توســط محاســبه مجــدد ســرعت در تمامــی مــوارد مطالعــه حاضــر بــه عنــوان حاصــل ضــرب شــبه‬
‫ســرعت و فاکتــور تصحیــح و تفســیر پریــود در(‪ )4-44‬و در جــدول (‪ )4-5‬بــه عنــوان پریــود مؤثــر‬
‫و نســبت میرایــی ویســکوز در(‪ )4-44‬و جــدول (‪ )4-5‬بــه عنــوان میرایــی موثــر‪ ،‬مــورد تحقیــق‬
‫وبررســی قــرار گرفتــه اســت‪.‬‬
‫نتایــج در اشــکال ‪ 4-14‬تــا ‪ ،4-18‬کــه در آن‪ ،‬آنهــا بــا نتایــج تحلیــل تاریخچــه زمانــی مقایســه‬
‫مــی شــود‪ ،‬ارائــه مــی شــوند‪ .‬هــر یــک از ایــن اشــکال‪ ،‬حــاوی ‪ 4‬نمــودار اســت کــه در آن محــور‬
‫قائــم مقــدار میانگیــن نتایــج تحلیــل تاریخچــه زمانــی را روی ســرعت و محــور افقــی ســرعت‬
‫محاســبه شــده توســط روش هــای ســاده شــده و بــدون و بــا اســتفاده از ضرایــب تصحیــح را نشــان‬
‫مــی دهــد‪ .‬روشــن اســت کــه ضرایــب تصحیــح پراکندگــی داده هــا را کاهــش داده‪ ،‬یــا نتایــج بســیار‬
‫محافظــه کارانــه (ضرایــب ‪ Sadek‬و دیگــران ‪ )1999‬و یــا بــا دقــت قابــل قبــول (ضرایــب ‪Pekcan‬‬
‫و دیگــران ‪ 1999‬وضرایــب بازبینــی شــده جــدول‪ )4-6‬تولیــد مــی نمایــد‪.‬‬

‫‪ 4.11‬نتایج‬
‫روش ســاده شــده تحلیــل‪ ،‬کــه در اینجــا شــرح داده شــد شــامل ضریبــی بــرای پیــش بینــی ســرعت‬
‫هــم از ‪ Pekcan‬و دیگــران (‪ )1992‬در (‪ )4-44‬و هــم مــوارد بازنگــری شــده در جــدول ‪ ،4-6‬بــرآورد‬
‫هایــی از تغییرمــکان اوج‪ ،‬ســرعت وشــتاب اوج ارائــه مــی دهــد (مــن جملــه مؤلفــه ویســکوز) کــه یــا‬
‫محافظــه کارانــه بــوده یــا توافــق خوبــی بــا میانگیــن نتایــج تحلیــل تاریخچــه زمانــی غیرخطــی دارد‪.‬‬
‫روش ســاده شــده تحلیــل خالــی از خطــا نیســت‪ .‬در هــر حــال کاربــرد آن ســاده اســت‪ ،‬ایــن روش بــه‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪268‬‬

‫طــور سیســتماتیک همگــرا شــده و نتایــج بــا دقــت کافــی بــرای اهــداف طراحــی تولیــد مــی کنــد‪.‬‬
‫بایــد خاطــر نشــان کردکــه نتایــج ارائــه شــده براســاس اســتفاده از ضرایــب میرایــی بودنــد (جــدول‬
‫‪ ،3-3‬مقادیــر محافظــه کارانــه) کــه از تحلیــل هایــی بــا اســتفاده از حــرکات زلزلــه کــه شــامل یافتــه‬
‫هــای ثبــت شــده از خــاک هــای بســیار نــرم و اماکــن نزدیــک گســل نبودنــد‪ ،‬اســتخراج گردیدنــد‪.‬‬
‫بنابرایــن نتایــج ممکــن اســت در ایــن مــوارد اســتفاده نشــوند‪.‬‬

‫جدول ‪ 4-1‬مقادیر پارامترها در مطالعه سیستم هیسترتیک ‪ 2‬خطی با تجهیزات میرایی ویسکوز‬

‫‪1.5,2.0 ,1.0 ,0.3,0.5,0.7‬‬ ‫پریود االستیک‪( Te‬ثانیه)‬

‫‪2,3.33,5‬‬ ‫نسبت مبتنی بر شکل پذیری ضریب ‪R‬‬

‫)االستیک( ‪0.05,0.10,0.25,0.50,1.0‬‬ ‫نسبت سختی پس‪-‬االستیک به سختی االستیک‬

‫‪0.05‬‬ ‫نسیت میرایی ذاتی‬

‫ویسکوز خطی‬ ‫نسبت میرایی ویسکوز افزوده تحت شرایط االستیک‬

‫‪0.25 ,0,0.15‬‬
‫ویسکوز غیر خطی (‪)a=0.5‬‬
‫‪0.15,0.25‬‬

‫جدول‪ :4-2‬مقادیر پارامتر‪λ‬‬

‫اکسپونت‪a‬‬ ‫پارامتر‪λ‬‬

‫\\\\پارامتذ‬
‫‪269‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫جدول ‪ 4-3‬مقادیر پارامترها در مطالعه سیستم االستیک ‪ 2‬خطی با تجهیزات میرایی ویسکوز خطی‬

‫‪1.5,2.0 ,1.0 ,0.3,0.5,0.7‬‬ ‫پریود االستیک‪( Te‬ثانیه)‬

‫‪2,3.33,5‬‬ ‫نسبت مبتنی بر شکل پذیری ضریب ‪R‬‬
‫‪0.05,0.10,0.25,0.50,1.0‬‬ ‫نسبت سختی پس‪-‬االستیک به سختی االستیک‬
‫)‪(elastic‬‬
‫‪0.05‬‬ ‫نسیت میرایی ذاتی‬

‫‪0.05‬‬ ‫نسبت میرایی ویسکوز افزوده‬

‫‪0,0.15,0.25‬‬ ‫تحت شرایط االستیک‬

‫جدول ‪ 4-4‬مقادیر پارامترها در مطالعه سیستم هیسترتیک ‪ 2‬خطی با تجهیزات میرایی تسلیم شونده‬

‫‪1.5,2.0 ,1.0 ,0.5,0.7‬‬ ‫پریود االستیک‪( Te‬ثانیه)‬

‫‪2,3.33,5‬‬ ‫نسبت مبتنی بر شکل پذیری ضریب ‪R‬‬
‫‪0.05‬‬ ‫نسبت سختی پس‪ -‬االستیک به سختی االستیک‬
‫‪0.05‬‬ ‫نسیت میرایی ذاتی‬
‫‪2,6,10‬‬ ‫نسبت سختی‬
‫‪0.1,0.2,0.3,0.4,0.5‬‬ ‫نسبت مقاومت‬

‫جدول ‪ 4-5‬ضریب تصحیح سرعت (از ‪ Sadek‬و دیگران‪)1999 ،‬‬

‫پریود‬ ‫نسبت میرایی چسبنده‬

‫)ثانیه(‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪270‬‬

‫پریود به عنوان تناوب مؤثر و نسبت میرایی ویسکوز به عنوان میرایی مؤثر‪ ،‬تعبیر می گردد‪.‬‬

‫جدول ‪ 4-6‬فاکتور های تصحیح بازنگری شده‬

‫پریودموثر‬ ‫نسبت میرایی چسبندگی‬

‫)ثانیه(‬

‫شکل ‪ 4 -1‬رفتار سیستم سازه ای در نظر گرفته شده در این تحقیق‬

‫نیروی جانبی‬

‫نیروی جانبی‬

‫منحنی‬

‫تغییرمکان جانبی‬ ‫تغییرمکان جانبی‬

‫سیستم هیسترتیک دوخطی کامل نرم‬ ‫سیستم االستیک دوخطی‬

‫‪271‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شکل ‪ 4-2‬نمایش رفتار سیستم های تحلیل شده‬

‫ویسکوز غیر خطی‬

‫ویسکوز غیر خطی‬

‫ویسکوز خطی‬

‫االستوپالستیک‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪272‬‬

‫شکل ‪ 4-3‬رفتار سیستم هیسترتیک ‪ 2‬خطی با تجهیزات میرایی خطی تسلیم شونده‬

‫قاب سازه ای‬ ‫تجهیزات میرایی تسلیم‬

‫شونده‬

‫کل‬

‫معتبر برای‬
‫‪273‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شکل ‪ 4-4‬حرکت هارمونیک سازه با تجهیزات میرایی ویسکوز خطی و رابطه نیرو – تغییرمکان‬

‫زمان در شتاب ماکزیمم‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪274‬‬

‫سیستم هیسترتیک ‪ 2‬خطی کامل (‪) α=0.05,0.15,0.25,0.5,1,β =0.05‬‬

‫شــکل ‪ 4-5‬مقایســه نتایــج تحلیــل تاریخچــه زمانی(میانگیــن ‪ 20‬مقــدار) بــا نتایــج روش ســاده شــده‬
‫تغییر مکان‬ ‫تحلیــل بــرای سیســتم هیســترتیک ‪ 2‬خطــی بــا وغیــر از تجهیــزات میرایــی‬

‫روش ساده شده تحلیل‪-‬تغییر مکان‬

‫تحلیل تاریخچه زمانی غیرخطی‬

‫سرعت‬

‫روش ساده شده تحلیل‪ -‬سرعت‬

‫شتاب‬

‫روش ساده شده تحلیل‪-‬شتاب‬

‫‪275‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫سیســتم هیســترتیک ‪ 2‬خطــی کامــل (‪ ) α=0.05,0.15,0.25,0.5,1,βi=0.05‬بــا تجهیــزات میرایــی‬

‫خطــی ویســکوز‬
‫شــکل ‪ 4-6‬مقایســه نتایــج تحلیــل تاریخچــه زمانی(میانگیــن ‪ 20‬مقــدار) بــا نتایــج روش تحلیــل ســاده‬
‫شــده بــرای سیســتم هیســترتیک بــا تجهیــزات میرایــی خطــی ویســکوز ‪βv=0/15‬‬
‫تغییر مکان‬

‫روش ساده شده تحلیل‪-‬تغییر مکان‬

‫تحلیل تاریخچه زمانی غیرخطی‬

‫سرعت‬

‫روش ساده شده تحلیل‪ -‬سرعت‬

‫شتاب‬

‫روش ساده شده تحلیل‪-‬شتاب‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪276‬‬

‫سیســتم هیســترتیک ‪ 2‬خطــی کامــل (‪) α=0.05,0.15,0.25,0.5,1,βi=0.05‬بــا تجهیــزات میرایــی‬

‫خطــی ویســکوز‬

‫شــکل ‪ 4-7‬مقایســه نتایــج تحلیــل تاریخچــه زمانی(میانگیــن ‪ 20‬مقــدار) بــا نتایــج روش تحلیــل ســاده‬
‫شــده بــرای سیســتم هیســترتیک ‪ 2‬خطــی بــا تجهیــزات میرایــی خطــی ویســکوز ‪βv= 0.25‬‬
‫تغییر مکان‬

‫روش ساده شده تحلیل‪-‬تغییر مکان‬

‫تحلیل تاریخچه زمانی غیرخطی‬

‫سرعت‬

‫روش ساده شده تحلیل‪ -‬سرعت‬

‫شتاب‬

‫روش ساده شده تحلیل‪-‬شتاب‬

‫‪277‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫سیســتم هیســترتیک ‪ 2‬خطــی کامــل(‪) α=0.05,0.15,0.25,0.5,1,βi=0.05‬بــا تجهیــزات میرایــی‬

‫غیرخطــی ویســکوز(‪) a=0.5‬‬

‫شــکل ‪ 4-8‬مقایســه نتایــج تحلیــل تاریخچــه زمانی(میانگیــن ‪ 20‬مقــدار) بــا نتایــج روش تحلیــل ســاده‬
‫شــده بــرای سیســتم هیســترتیک ‪ 2‬خطــی بــا تجهیــزات میرایــی غیرخطــی ویســکوز ‪βv= 0.15‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪278‬‬

‫سیســتم هیســترتیک ‪ 2‬خطــی کامــل(‪ ) α = 0.05,0.15,0.25,0.5,1,βi = 0.05‬بــا تجهیــزات‬

‫میرایــی غیرخطــی ویســکوز(‪) a = 0.5‬‬
‫شــکل ‪ 4-9‬مقایســه نتایــج تحلیــل تاریخچــه زمانی(میانگیــن ‪ 20‬مقــدار) بــا نتایــج روش تحلیل ســاده شــده‬
‫بــرای سیســتم هیســترتیک ‪ 2‬خطی بــا تجهیــزات میرایــی غیرخطــی ویســکوز ‪βv= 0.25‬‬
‫تغییر مکان‬

‫روش ساده شده تحلیل‪-‬تغییر مکان‬

‫تحلیل تاریخچه زمانی غیرخطی‬
‫سرعت‬

‫روش ساده شده تحلیل‪ -‬سرعت‬

‫شتاب‬

‫روش ساده شده تحلیل‪-‬شتاب‬

‫‪279‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫سیستم ‪ 2‬خطی االستیک(‪ α = 0.05‬و ‪ )βi = 0.05‬غیر از تجهیزات میرایی‬

‫شــکل ‪ 4-10‬مقایســه نتایــج تحلیــل تاریخچــه زمانی(میانگیــن ‪ 20‬مقــدار) بــا نتایــج روش تحلیــل ســاده‬
‫شــده بــرای سیســتم االســتیک ‪ 2‬خطــی غیــر از تجهیــزات میرایــی‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪280‬‬

‫سیستم ‪ 2‬خطی االستیک(‪ α = 0.05‬و ‪ )βi = 0.05‬با تجهیزات میرایی ویسکوزخطی‬

‫شــکل ‪ 4-11‬مقایســه نتایــج تحلیــل تاریخچــه زمانی(میانگیــن ‪ 20‬مقــدار) بــا نتایــج روش تحلیــل ســاده‬
‫شــده بــرای سیســتم االســتیک ‪ 2‬خطــی بــا تجهیــزات میرایــی ویســکوز خطــی‪v= 0.15β ،‬‬
‫تغییر مکان‬

‫روش ساده شده تحلیل‪-‬تغییر مکان‬

‫تحلیل تاریخچه زمانی غیرخطی‬

‫سرعت‬

‫روش ساده شده تحلیل‪ -‬سرعت‬

‫شتاب‬

‫روش ساده شده تحلیل‪-‬شتاب‬

 ‫‪281‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫سیستم ‪ 2‬خطی االستیک (‪ α = 0.05‬و ‪ )βi = 0.05‬با تجهیزات میرایی ویسکوزخطی‬

‫شــکل ‪ 4-12‬مقایســه نتایــج تحلیــل تاریخچــه زمانی(میانگیــن ‪ 20‬مقــدار) بــا نتایــج روش تحلیــل ســاده‬
‫شــده بــرای سیســتم االســتیک ‪ 2‬خطــی بــا تجهیــزات میرایــی ویســکوز خطــی‪β v = 0.25 ،‬‬
‫تغییر مکان‬

‫روش ساده شده تحلیل‪-‬تغییر مکان‬

‫سرعت‬
‫تحلیل تاریخچه زمانی غیرخطی‬

‫روش ساده شده تحلیل‪ -‬سرعت‬

‫شتاب‬

‫روش ساده شده تحلیل‪-‬شتاب‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪282‬‬

‫سیستم ‪ 2‬خطی هیسترتیک (‪ α = 0.05‬و ‪ )βi = 0.05‬با تجهیزات میرایی تسلیم شونده‬

‫شــکل ‪4 -13‬مقایســه نتایــج تحلیــل تاریخچــه زمانی(میانگیــن ‪ 20‬مقــدار) بــا نتایــج روش تحلیــل ســاده‬
‫شــده بــرای سیســتم هیســترتیک بــا تجهیــزات میرایــی تســلیم شــونده‬
‫تغییر مکان‬

‫روش ساده شده تحلیل‪-‬تغییر مکان‬

‫تحلیل تاریخچه زمانی غیرخطی‬

‫سرعت‬

‫روش ساده شده تحلیل‪ -‬سرعت‬

‫شتاب‬

‫روش ساده شده تحلیل‪-‬شتاب‬

‫‪283‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫سیســتم ‪ 2‬خطــی هیســترتیک کامــل(‪ ) α=0.05,0.15,0.25,0.5,1,βi=0.05‬بــا تجهیــزات میرایــی‬

‫ویســکوز خطــی ‪βv=0.15‬‬

‫شــکل ‪ 4-14‬مقایســه پیــش بینــی هــای ســرعت بــدون و بــا ضرایــب تصحیــح برای سیســتم هیســترتیک‬
‫‪ 2‬خطــی بــا تجهیــزات میرایی خطــی ویســکوز ‪βv= 0.15‬‬

‫بدون ضریب تصحیح‬

‫با ضریب تصحیح از سادک و دیگران‬

‫تحلیل تاریخچه زمانی غیرخطی‬

‫سرعت‬

‫با ضریب تصحیح از پکان و دیگران‬

‫با ضریب تصحیح بازبینی شده‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪284‬‬

‫سیســتم ‪ 2‬خطــی هیســترتیک کامــل(‪) α=0.05,0.15,0.25,0.5,1,βi=0.05‬بــا تجهیــزات میرایــی‬

‫ویســکوز خطــی ‪βv= 0.15‬‬

‫شــکل ‪ 4-15‬مقایســه پیــش بینــی هــای ســرعت بــدون و بــا ضرایــب تصحیــح برای سیســتم هیســترتیک‬
‫‪ 2‬خطــی بــا تجهیــزات میرایی خطــی ویســکوز ‪βv= 0.25‬‬

‫بدون ضریب تصحیح‬

‫با ضریب تصحیح از سادک و دیگران‬

‫تحلیل تاریخچه زمانی غیرخطی‬

‫سرعت‬

‫با ضریب تصحیح از پکان و دیگران‬

‫با ضریب تصحیح بازبینی شده‬

‫‪285‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫سیســتم ‪ 2‬خطــی هیســترتیک کامــل(‪ ) α=0.05,0.15,0.25,0.5,1,βi=0.05‬بــا تجهیــزات میرایــی‬

‫ویســکوز غیرخطــی (‪βv=0.15)a=0.05‬‬

‫شکل ‪ 4-16‬مقایسه پیش بینی های سرعت بدون و با ضرایب تصحیح برای سیستم هیسترتیک ‪ 2‬خطی با‬
‫تجهیزات میرایی غیرخطی ویسکوز ‪βv= 0.15‬‬

‫بدون ضریب تصحیح‬

‫با ضریب تصحیح از سادک و دیگران‬

‫تحلیل تاریخچه زمانی غیرخطی‬

‫با ضریب تصحیح از پکان و دیگران‬

‫با ضریب تصحیح بازبینی شده‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪286‬‬

‫سیســتم ‪ 2‬خطــی هیســترتیک کامــل(‪ ) α=0.05,0.15,0.25,0.5,1,βi=0.05‬بــا تجهیــزات میرایــی‬

‫ویســکوز غیرخطــی(‪βv=0.05)a=0.5‬‬

‫شــکل‪ 4-17‬مقایســه پیــش بینــی هــای ســرعت بــدون و بــا ضرایــب تصحیــح بــرای سیســتم هیســترتیک‬
‫‪ 2‬خطــی بــا تجهیــزات میرایــی غیرخطــی ویســکوز ‪βv= 0.25‬‬

‫بدون ضریب تصحیح‬

‫با ضریب تصحیح از سادک و دیگران‬

‫تحلیل تاریخچه زمانی غیرخطی‬

‫سرعت‬

‫با ضریب تصحیح از پکان و دیگران‬

‫با ضریب تصحیح بازبینی شده‬

‫‪287‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫سیســتم االســتیک ‪ 2‬خطــی (‪ α = 0.05‬و ‪ )βi = 0.05‬بــا تجهیــزات میرایــی ویســکوز خطــی‬
‫‪β v=0,0.15,0.25‬‬
‫شــکل‪ 4-18‬مقایســه پیــش بینــی هــای ســرعت بــدون و بــا ضرایــب تصحیــح بــرای سیســتم االســتیک‬
‫‪ 2‬خطــی بــا تجهیــزات میرایــی خطــی ویســکوز‬

‫بدون ضریب تصحیح‬

‫با ضریب تصحیح از سادک و دیگران‬

‫تحلیل تاریخچه زمانی غیرخطی‬

‫سرعت‬

‫با ضریب تصحیح از پکان و دیگران‬

‫با ضریب تصحیح بازبینی شده‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪288‬‬

‫[بخش‪]5‬‬

‫نسبت تغییرمکان غیر االستیک به تغییرمکان محاسبه شده با فرض رفتار االستیک‬
‫‪ 5.1‬معرفی‬
‫نســبت تغییرمــکان ماکزیمــم غیراالســتیک بــه تغییــر ماکزیمــم محاســبه شــده تحــت شــرایط‬
‫االســتیک در (‪ )FEMA 1997‬بــه عنــوان ضریــب‪ C1‬معرفــی شــده تــا محاســبه تغییرمــکان هــا در‬
‫ســازه تســلیم شــونده را ســاده نمایــد‪ .‬بعضــی مطالعــات مشــکل اســتخراج عبــارات ســاده بــرای‪ C1‬را‬
‫در نظــر گرفتنــد‪ .‬نوعـ ًا‪ ،‬ایــن مطالعــات عباراتــی را پیشــنهاد کردندکــه ضریــب ‪ C1‬را بــه پارامترهــای‬
‫ســازه ای نظیــر پریــود االســتیک‪ ،‬پارامترهــای مرتبــط بــه تحریــک لــرزه ای (‪ )Seismic Excitation‬نظیــر‬
‫مقــدار پریــود در محــل تقاطــع ســرعت ثابــت و شــتاب ثابــت طیــف‪ ،‬پاســخ طراحــی و پارامترهــای‬
‫مرتبــط بــه پاســخ نظیــر نســبت تقاضــای مقاومتــی االســتیک بــه مقاومــت تســلیم مرتبــط مــی نمایــد‪.‬‬
‫ایــن مطالعــات پاســخ ســازه هــا بــا میرایــی ویســکوز افــزوده را در نظــر نگرفتنــد‪ .‬مجمــوع اطالعــات‬
‫عظیــم تحلیــل تاریخچــه زمانــی بــرای ســازه هــای تســلیم شــونده بــا سیســتم هــای میرایــی‪ ،‬بازبینــی‬
‫مجــدد ضریــب ‪ C1‬را مجــاز دانســت‪ .‬نتایــج ارائــه شــده در بخــش ‪ 4‬بــرای بدســت آوردن عباراتــی‬
‫وابســته بــه میرایــی بــرای ایــن ضریــب اســتفاده شــدند‪.‬‬
‫‪ 5.2‬ضریب ‪ C1‬و بازبینی مطالعات قبلی‬
‫شــکل ‪ 5.1‬رفتــار ایــده آل ســازه بــا یــک درجــه آزادی برحســب رابطــه تغییرمــکان نســبی عرضــی‪-‬‬
‫بــرش پایــه آن‪ ،‬را نشــان مــی دهــد‪ .‬تحــت شــرایط االســتیک‪ ،‬تقاضــای لــرزه ای از نیــروی اوج‬
‫‪ Fe‬و تغییرمــکان اوج ‪ Del‬تشــکیل مــی شــود‪ .‬تحــت شــرایط غیــر االســتیک تغییرمــکان اوج ‪Din‬‬
‫مــی باشــد‪ .‬بــا تعریــف‬
‫‪D in µ.D y‬‬ ‫‪µ‬‬
‫‪Cl‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫(‪)5-1‬‬
‫‪Del‬‬ ‫‪Del‬‬ ‫‪Rµ‬‬

‫‪D‬‬ ‫که در آن‬

‫‪µ = in‬‬
‫‪Dy‬‬ ‫(‪)5-2‬‬
‫نسبت شکل پذیری تغییرمکان و‬
‫‪Fe‬‬ ‫‪De‬‬
‫=‪R‬‬
‫‪µ‬‬ ‫=‬ ‫(‪)5-3‬‬
‫‪Fy D y‬‬
‫‪289‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫نســبت تقاضــای مقاومــت االســتیک بــه مقاومــت تســلیم اســت‪ ،Rμ .‬نســبت مبتنــی بــر شــکل پذیــری‬
‫ضریــب ‪ R‬مــی باشــد‪ .‬بــرای مطالعــات زیریــن‪ ،‬پریــود االســتیک ‪( Te‬براســاس ســختی‪ )Ke‬نســبت‬
‫ســختی پــس – االســتیک بــه ســختی االســتیک برابــر بــا ‪ Dy ،α‬تغییرمــکان تســلیم و‪ ،Fy‬مقاومــت‬
‫تســلیم اســت‪.‬‬
‫‪ Miranda‬و ‪ )1994( Bertero‬یــک ارزیابــی از مطالعــات در خصــوص نســبت مبتنــی برشــکل‬
‫پذیــری ضریــب ‪ ،R‬ارائــه نمودنــد‪ .‬داده هــای ‪ Miranda‬و ‪ Bertero‬بــرای ثبــت مقادیــر ضریــب‬
‫‪ C1‬در ‪ ،FEMA 273‬اســتفاده شــدند‪ .‬بعضــی از مطالعــات ارزیابــی شــده در ‪ Miranda‬و ‪Bertero‬‬
‫(‪ )1994‬در زیــر بــه همــراه یــک بازبینــی از ســایر مطالعــات‪ ،‬بازنگــری شــدند‪.‬‬

‫‪ 5.2.1‬مطالعات ‪ Mauder‬و دیگران(‪)1984‬‬

‫‪ Mauder‬و دیگران (‪ )1984‬رابطه زیر را پیشنهاد دادند‪:‬‬
‫‪ l ‬‬ ‫‪ T ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1 + ( R µ − 1)  0   ≥ 1‬‬
‫‪C l  Rµ ‬‬ ‫‪ T ‬‬ ‫(‪)5-4‬‬
‫‪‬‬
‫‪1 for Te ≥ T 0‬‬

‫کــه در آن‪ Te‬پریــودی اســت کــه ســازه هــای بــا پریــود طوالنــی را از پریــود متوســط‪ ،‬جــدا‬
‫مــی کنــد‪ Mauder .‬و دیگــران (‪ )1984‬مقادیــر ‪ To=1.0s‬را پیشــنهاد دادنــد‪ .‬اخیــراً‪ Chang ،‬و‬
‫‪ )1994( Mauder‬کارهــای ســال ‪ Mauder 1984‬را دیــده و معادلــه (‪ )4-5‬را از طریــق جایگزینــی‬
‫عبــارت (‪ ( To.Te‬بــا عبــارت‪ η‬کــه در آن ‪ η‬تــوان وابســته بــه ‪ Rμ‬بــا مقادیــر متغیــر از ‪ 1.2‬تــا حــدود‬
‫‪ 35.1‬مــی باشــد‪ .‬از ایــن گذشــته‪ To ،‬بــه عنــوان پریــودی کــه در آن پاســخ ســرعت طیفــی ماکزیمــم‬
‫رخ مــی دهــد تعبیــر شــده اســت‪ .‬بــرای یــک طیــف طراحــی نوعــی‪ ،‬هماننــد طیــف ‪ 5‬درصــد‬
‫میراشــده نشــان داده شــده در شــکل ‪ 3-1‬و بــا اســتفاده از شــبه ســرعت بــه عنــوان مقیاســی از ســرعت‬
‫ماکزیمــم‪ ،‬پریــود ‪ Te‬بــا ‪ To‬طالقــی کــرده‪ ،‬بنابرایــن پریــودی کــه در آن شــتاب ثابــت و ســرعت ثابــت‬
‫بــرای طیــف طراحــی‪ ،‬همدیگــر را قطــع مــی کننــد‪ .‬از آن جالبتــر (‪ )5-4‬در (‪ FEMA )1997‬کــه در آن‬
‫‪Te‬همــان پریــود فــوق الذکــر ‪ Ts‬اســت‪ ،‬اســتفاده مــی شــود‪.‬‬

‫‪ 5.2.2‬تحقیقات ‪ Riddell‬و دیگران(‪)1989‬‬

‫‪ Riddell‬و دیگــران (‪ )1989‬رابطــه ای بیــن قســمت مبتنــی برشــکل پذیــری ضریــب ‪ ،R‬شــکل‬
‫پذیــری و پریــود را برقــرار نمودنــد‪ .‬چنیــن روابطــی در انتخــاب ضرایــب اصــاح پاســخ مناســب کــه‬
‫وابســته بــه پریــود ســازه هســتند‪ ،‬مفیــد میباشــند‪ Riddell .‬ودیگــران رابطــه‬
‫‪‬‬ ‫‪Te‬‬
‫)‪1 + ( µ − 1‬‬ ‫‪, Te < T 0‬‬
‫(‪)5-5‬‬
‫‪Rµ ‬‬ ‫‪T0‬‬
‫‪µ‬‬ ‫‪, Te ≥ T 0‬‬
‫‪‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪290‬‬

‫را پیشــنهاد دادنــد کــه در آن‪ To‬بیــن ‪ 0.1‬تــا ‪ 0.4‬متغیــر اســت‪ .‬اســتفاده از (‪ )5-1‬و (‪ )5-5‬بــه معادلــه‬
‫(‪ )5-4‬منتهــی مــی گــردد‪.‬‬

‫‪ 5.2.3‬مطالعات ‪ Nassar‬و ‪)1991( Krawiukler‬‬

‫‪ Nassar‬و ‪ )1991( Krawiukler‬رابطــه ای مشــابه بــا رابطــه ‪ Riddell‬و دیگــران پیشــنهاد دادنــد‪.‬‬
‫روابــط آنهــا براســاس نتایــج تحلیــل سیســتم هــای بــا طیــف وســیعی از پارامترهــای ســازه ای و‬
‫تحریــکات لــرزه ای متفــاوت بــود‪ .‬رابطــه عبــارت اســت از‬
‫‪1/c‬‬
‫‪R µ= 1 + ( µ − 1) c ‬‬ ‫(‪)5-6‬‬

‫کــه درآن ‪ ،C‬یــک پارامتــر وابســته بــه پریــود االســتیک و نســبت ســختی پــس االســتیک بــه ســختی‬
‫االســتیک (‪ )α‬اســت‪ .‬بــرای مثــال بــا معکــوس کــردن (‪ )5-6‬و اســتفاده از نتایــج (‪ )5-1‬دریــک‬
‫عبــارت بــر ای ‪ C1‬داریــم‪:‬‬
‫‪c‬‬
‫‪1  Rµ −1 ‬‬ ‫(‪)5-7‬‬
‫‪C1‬‬
‫=‬ ‫‪1 +‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Rµ ‬‬ ‫‪c ‬‬

‫که همان شکل اساسی معادله (‪ )5-4‬را دارد‪.‬‬

‫‪ 5.2.4‬مطالعات ‪ Vidic‬و دیگران(‪)1992‬‬

‫‪ Vidic‬و دیگــران(‪ )1992‬بــه رابطــه ای هماننــد رابطــه ‪ Riddell‬و دیگــران (‪ )1989‬رســیدند بــا ایــن‬
‫تفــاوت کــه در آن پارامتــر ‪ To‬بســتگی بــه نســبت شــکل پذیری ‪ µ‬و مشــخصات تحریــک لــرزه ای‪ ،‬دارد‪.‬‬

‫‪ 5.2.5‬مطالعات ‪)1993( Miranda‬‬

‫‪ )1993( Miranda‬رابطــه (‪ )5-8‬را بــا اســتفاده از نتایــج تحلیــل در تعــداد بیشــتری (‪ )124‬از‬
‫حــرکات ثبــت شــده زمیــن پیشــنهاد داد‪:‬‬
‫‪µ −1‬‬
‫= ‪Rµ‬‬ ‫‪1+‬‬ ‫‪≥1‬‬ ‫(‪)5-8‬‬
‫‪Φ‬‬

‫که در آن‪ ф‬پارامتر وابسته به ‪ µ‬و‪ Te‬و پریود غالب حرکت زمین است‪.‬‬

‫‪ 5.2.6‬خالصه‬
‫روشــن اســت کــه بســیاری از محققیــن روابــط مشــابه ای عرضــه نمــوده انــد کــه یــا ضریــب ‪ C1‬را‬
‫بــه نســبت مبتنــی برشــکل پذیــری ضریــب ‪ R‬و پریــود االســتیک یــا ســهم مبتنــی برشــکل پذیــری‬
‫ضریــب‪ R‬بــه نســبت شــکل پذیــری و پریــود االســتیک‪ ،‬مرتبــط مــی نماینــد‪ .‬رابطــه آخــری در اوایــل‬
‫‪ 1973‬توســط ‪ Newmark‬و ‪ )1973( Hall‬مــورد مطالعــه قــرار گرفتــه و بعــدا ً توســط ‪ Riddell‬و‬
‫‪ )1979( Newmark‬کــه عــاوه بــر ســایر پارامترهــا‪ ،‬اثــر میرایــی ویســکوز را هــم در نظــر گرفتــه‪،‬‬
‫‪291‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫مطالعــه گردیــد‪ .‬متأســفانه روابــط پیشــنهادی بســیار پیچیــده از ایــن هســتند کــه بتــوان بــا معکــوس‬
‫کــردن آنهــا عباراتــی بــرای ضریــب‪ C1‬بدســت آورد‪ .‬بدســت آوردن رابطــه ای ســنجیده بیــن ضریــب‬
‫‪ C1‬و نســبت ســختی پــس – االســتیک بــه ســختی االســتیک ‪( α‬کوچکتــر از ‪ ،)0.5‬پریــود االســتیک‬
‫‪ ،Te‬نســبت میرایــی ویســکوز تحــت شــرایط االســتیک‪( βv‬بیــن ‪ 0.5‬تــا ‪ )0.3‬و پریــود ‪ Ts‬کــه طیــف‬
‫پاســخ طراحــی را متمایــز مــی نمایــد‪ ،‬در تحلیــل ســازه هــای بــا سیســتم میرایــی ویســکوز بســیار‬
‫جالــب اســت‪ .‬چنیــن رابطــه ای در ادبیــات (مهندســی) وجــود نداشــته و در ایــن تحقیقــات بــا‬
‫اســتفاده از نتایــج تحلیــل غیــر خطــی تاریخچــه زمانــی عرضــه شــده در بخــش ‪ 4‬برقــرار شــد‪.‬‬

‫‪ 5.3‬روش ایجاد ضریب‪ C1‬و نتایج‬

‫سیســتم ســازه ای ســاده هیســترتیک ‪ 2‬خطــی بــا تجهیــزات میرایــی خطــی شــرح داده شــده در‬
‫بخــش ‪ 4‬بــا پارامترهــای زیریــن‪ ،‬آمــاده شــد‪:‬‬
‫الف) پریود االستیک‪ Te‬از ‪ 0.2‬تا ‪ 0.3‬ثانیه و گام های ‪ 1.‬ثانیه ای‬
‫ب) نســبت ســختی پس‪-‬االســتیک بــه االســتیک ‪ α‬برابــر بــا ‪ 0.25،0.5 ،0.15 ،0.05‬و ‪ α=1( 1‬نمایانگر‬
‫رفتار االســتیک اســت)‬
‫ج) نسبت مبتنی بر شکل پذیری ضریب ‪ ،R‬برابر با ‪ 3.33 ،2‬و ‪5‬‬
‫د) نســبت میرایــی خطــی ویســکوز تحــت شــرایط االســتیک‪ βv‬برابــر بــا ‪ ،0.25 ،0.15 ، 0‬بــه اضافــه‬
‫میرایــی ویســکوز ذاتــی ‪ 0.05‬بــرای نســبت میرایــی ویســکوز کل تحــت شــرایط االســتیک ‪ βv‬برابــر‬
‫بــا ‪0.3 ،0.2 ،0.05‬‬
‫پارامتر ‪( Rμ‬معادله ‪ 5-3‬را ببینید) می تواند توسط ‪ 5-9‬تعریف شود‪:‬‬
‫) ‪mS a (Te , β =0.05‬‬ ‫(‪)5-9‬‬
‫= ‪Rµ‬‬
‫‪Fy B‬‬

‫کــه در آن ‪ m‬جــرم‪ Sa ،‬شــتاب طیفــی بــرای میرایــی ‪ 5‬درصــد و‪ B‬ضریــب میرایــی بــرای نســبت‬
‫میرایــی کل‪ ،‬اســت‪ .‬ضریــب میرایــی عرضــه شــده در بخــش ‪ 3‬و شــرح داده شــده بــا عنــوان مــدل‬
‫‪3‬خطــی محافظــه کارانــه در محاســبه مقاومــت تســلیم سیســتم هــای تحلیــل شــده‪ ،‬مــورد اســتفاده‬
‫قــرار گرفتــه اســت‪ .‬تحریــک لــرزه ای متشــکل از ‪ 20‬حرکــت مقیــاس شــده مشــروح در بخــش ‪3‬‬
‫و مــورد اســتفاده در تحلیــل‪ ،‬در بخــش ‪ 4‬گــزارش شــده انــد‪ .‬توجــه کنیــم کــه بــرای ایــن حــرکات‬
‫‪ Ts=0.6s‬ضریــب‪ C1‬بــه عنــوان نســبت تغییرمــکان غیراالســتیک اوج میانگیــن بــه تغییرمــکان‬
‫االســتیک اوج میانگیــن‪ ،‬بدســت آمــد‪ .‬نمودارهــای ایــن ضرایــب بــه ازای پریــود ‪ Te‬طبیعــت‬
‫اساســی رابطــه را آشــکار نمــود‪ .‬از ایــن گذشــته‪ ،‬چــون وقتــی ‪Rμ‬یــا ‪ α‬برابــر بــا واحــد باشــند ‪C1‬‬
‫مــی بایســت بــه ســمت واحــد همگــرا شــود‪ ،‬رابطــه بعــدی در نظــر گرفتــه شــد‪:‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪292‬‬

‫‪(1 − a ) ( R µ − 1)  T‬‬ ‫‪‬‬

‫‪b‬‬
‫‪C1 = 1 +‬‬ ‫‪s‬‬
‫‪Rµ‬‬ ‫‪aT‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)5-10‬‬
‫‪ e‬‬ ‫‪‬‬

‫کــه در آن پارامترهــای‪ a‬و‪ b‬توســط ســنجش مــدل براســاس نتایــج تحلیــل دینامیکــی‪ ،‬حاصــل‬
‫شــدند‪ .‬ســاده تریــن شــکل ایــن پارامترهــا بصــورت زیــر اســت‪:‬‬
‫=‬‫) ‪a a0 ( 2 + 0.45R µ‬‬ ‫(‪)5-11‬‬

‫‪b = 3.24 − 0.10R µ − 4.5βv‬‬ ‫(‪)5-12‬‬

‫کــه در آن‪ ao‬پارامتــر موجــود در جــدول ‪ 5-1‬اســت‪ .‬اشــکال ‪ 5-2‬تــا ‪ 5-4‬مقادیــر ضریــب ‪C1‬‬
‫بدســت آمــده توســط تحلیــل تاریخچــه زمانــی را بــا پیــش بینــی مــدل شــرح داده شــده توســط(‪-10‬‬
‫‪ )5‬مقایســه مــی کننــد‪ .‬از قــرار معلــوم‪ ،‬ارتبــاط پیشــنهادی شــرح داده شــده توســط(‪ )5-10‬بــه خوبــی‬
‫مقادیــر محاســبه شــده ضریــب را تشــریح کــرده و از رفتــار مطلــوب بــرای مقادیــر بــزرگ پریــود‪Te‬‬
‫تبعیــت مــی کنــد‪ .‬بنابرایــن(‪ )5-10‬مقــداری نزدیــک بــه واحــد بــرای‪ Te>Ts‬پیــش بینــی مــی کنــد‪.‬‬

‫‪ 5.4‬خالصه‬
‫در ایــن بخــش یــک رابطــه جدیــد شــرح دهنــده نســبت تغییرمــکان غیراالســتیک اوج بــه تغیــر مــکان‬
‫اوج بــا فــرض رفتــار االســتیک(ضریب ‪ )C1‬ارائــه شــده اســت‪ .‬مشــخصه جدیــد ایــن رابطــه گنجاندن‬
‫اثــر میرایــی ویســکوز افــزوده اســت‪ .‬ایــن رابطــه ممکــن اســت بــرای بدســت آوردن بــرآوردی ســریع‬
‫از تقاضــای تغییرمــکان در ســازه هــای بــا سیســتم هــای میرایــی بــدون نیــاز بــه اســتفاده از روش هــای‬
‫تحلیــل تکــراری‪ ،‬اســتفاده گــردد‪ .‬نتایــج عرضــه شــده در شــکل ‪ 5-2‬تــا ‪ 5-4‬اثــر میرایــی ویســکوز‬
‫روی ضریــب ‪ C1‬را نشــان میدهنــد‪ .‬مــی تــوان خاطــر نشــان کــرد کــه اثــر میرایــی در طیــف ‪ 5‬تــا ‪30‬‬
‫درصــد‪ ،‬مهــم نیســت‪.‬‬
‫جدول ‪ 5-1‬مقادیر پارامتر ‪ao‬‬

‫درونیابی خطی معتبر است‪.‬‬

‫‪293‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شکل ‪ 5-1‬رفتار االستیک و غیراالستیک ایده آل شده سازه‬

 ‫شکل ‪ 5-2‬مقایسه مقادیر ضریب ‪ C1‬بدست آمده از طریق تحلیل تاریخچه زمانی غیرخطی برای پیش بینی‬
‫معادله ‪ 5-10‬برای نسبت میرایی ویسکوز ‪05.‬‬
‫پریود بر حسب ثانیه‬ ‫پریود بر حسب ثانیه‬

‫ضریب ‪C1‬‬
‫ضریب ‪C1‬‬
‫پریود بر حسب ثانیه‬

‫پریود بر حسب ثانیه‬

‫ضریب ‪C1‬‬
‫ضریب ‪C1‬‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬

‫تحلیل تاریخچه زمانی‬

‫‪294‬‬

‫معادل ‪5-10‬‬
 ‫‪295‬‬
‫شــکل ‪ 5-3‬مقایســه مقادیــر ضریــب ‪ C1‬بدســت آمــده از طریــق تحلیــل تاریخچــه زمانــی غیرخطــی‬
‫بــرای پیــش ینــی معادلــه ‪ 5-10‬بــرای نســبت میرایــی ویســکوز‪2.‬‬

‫پریود بر حسب ثانیه‬ ‫پریود بر حسب ثانیه‬

‫ضریب ‪C1‬‬
‫ضریب ‪C1‬‬
‫پریود بر حسب ثانیه‬ ‫پریود بر حسب ثانیه‬

‫ضریب ‪C1‬‬
‫ضریب ‪C1‬‬
‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫تحلیل تاریخچه زمانی‬

‫معادل ‪5-10‬‬
 ‫شــکل ‪ 5-4‬مقایســه مقادیــر ضریــب ‪ C1‬بدســت آمــده از طریــق تحلیــل تاریخچــه زمانیغیرخطــی بــرای‬
‫پیــش بینــی معادلــه ‪ 5-10‬بــرای نســبت میرایــی ویســکوز‪3.‬‬

‫پریود بر حسب ثانیه‬

‫پریود بر حسب ثانیه‬

‫ضریب ‪C1‬‬
‫ضریب ‪C1‬‬
‫پریود بر حسب ثانیه‬
‫پریود بر حسب ثانیه‬

‫ضریب ‪C1‬‬
‫ضریب ‪C1‬‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬

‫تحلیل تاریخچه زمانی‬

‫معادل ‪5-10‬‬
‫‪296‬‬
‫‪297‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫آنــگاه یــک ســؤال پیــش مــی آیــد کــه آیــا دو ســازه دارای تقاضــای شــکل پذیــری تغییرمــکان قابــل‬
‫مقایســه خواهنــد بــود؟ ایــن مطلــب‪ ،‬بــه واســطه ایــن حقیقــت کــه ســازه میراشــده نیــز دارای ســختی‬

‫[بخش‪]6‬‬

‫تقاضای شکل پذیری تغییرمکان در سازه های با سیستم میرایی ویسکوز‬

‫‪ 6.1‬معرفی‬
‫یــک ســازه بــدون سیســتم میرایــی نوعـ ًا بــرای بارهــای جانبــی تشــریح شــده از طریــق آییــن نامــه‬
‫برابــر بــا نیروهــای االســتیک تقســیم بــر ضریــب اصــاح پاســخ(یا ضریــب ‪ ،)R‬طراحــی خواهــد‬
‫‪Elastic Demand‬‬ ‫شــد‪ .‬چنیــن ســازه ای دارای مقاومــت تســلیم واقعــی بشــرح‬
‫= ‪Fyu‬‬ ‫(‪)6-1‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪µ‬‬

‫خواهــد بــود کــه در آن ‪ Rµ‬نســبت مبتنــی برشــکل پذیــری فاکتــور ‪ R‬اســت‪ .‬در(‪ )6-1‬تقاضــای‬
‫االســتیک‪ ،‬بــرش اوج پایــه محاســبه شــده بــا فــرض اینکــه ســازه االســتیک بــا ضریــب میرایــی‬
‫مســاوی ‪ 5‬درصــد اســت‪ ،‬مــی باشــد‪ .‬ســازه طراحــی شــده براســاس(‪ )6-1‬تحــت اثــر تغییــر اشــکال‬
‫غیراالســتیک‪ ،‬هنگامــی کــه زلزلــه طــرح بــه آن وارد مــی شــود‪ ،‬قــرار مــی گیــرد‪ .‬اکنــون در نظــر‬
‫بگیریــم کــه یــک ســازه بــا تجهیــزات میرایــی خطــی ویســکوز بــا اســتفاده از یــک روش مشــابه‪،‬‬
‫طراحــی شــود‪ .‬ســازه طــوری طراحــی مــی شــودکه دارای مقاومــت تســلیم واقعــی بشــرح‬
‫(‪Elastic Demand )for 5% damping‬‬ ‫(‪)6-2‬‬
‫= ‪Fyd‬‬
‫‪R µ .B‬‬

‫باشــدکه در آن ‪ B‬ضریــب میرایــی بــرای نســبت میرایــی ویســکوز ســازه تحــت شــرایط االســتیک‬
‫ا‪ )βv‬اســت‪ .‬تقاضــای االســتیک (‪ )6-2‬اســت همانطــور کــه در (‪ )6-1‬شــرح داده شــد بــه نحــوی‬ ‫(مثـ ً‬
‫کــه نســبت تقاضــای االســتیک تقســیم بــر ‪ ،B‬بــرش پایــه ســازه میــرا شــده محاســبه شــده بــا فــرض‬
‫اینکــه ســازه االســتیک و بــا نســبت میرایــی برابــر بــا ‪ βv‬اســت‪ .‬اگــر یــک مقادیــر ‪ βv=0.2‬در نظــر‬
‫بگیریــم (میرایــی ذاتــی ‪ 0.05‬بــه اضافــه میرایــی ویســکوز اضافــه شــده ‪ )0.15‬و یــک ســازه نســبت ًا‬
‫انعطــاف پذیــر بــه نحــوی کــه پریــود االســتیک ‪ Te‬بزرگتــر از ‪ Ts‬باشــد‪ B ،‬برابــر بــا ‪ 1.5‬در هــر‬
‫بخــش اســت‪ .‬از ایــن رو‪ ،‬بــرای نســبت مشــابه مبتنــی برشــکل پذیــری فاکتــور‪ R‬مقاومــت ســازه میــرا‬
‫شــده اساسـ ًا کمتــر از ســازه میراشــده خواهــد بــود (یــا بــرای ایــن مثــال‪F <Fyu‬‬
‫‪.) yd‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪298‬‬

‫کمتــری نســبت بــه ســازه میــرا شــده اســت ‪ ،‬پیچیــده تــر مــی باشــد‪ .‬ایــن بخــش یــک مطالعــه‬
‫سیســتماتیک ارائــه داده کــه بــه ســؤال شــکل پذیــری تغییرمــکان‪ ،‬پاســخ مــی دهــد‪ .‬بــه عــاوه‬
‫ایــن بخــش نتایجــی ارائــه مــی دهــد کــه نشــان مــی دهــد ‪ 2‬ســازه دارای تقاضــای شــکل پذیــری‬
‫تغییرمــکان قابــل مقایســه مــی باشــند‪.‬‬

‫‪ 6.2‬شیوه ارزیابی تقاضای تجهیزات میرایی خطی ویسکوز‬

‫سیســتم هــای ‪ 2‬خطــی هیســترتیک بــا یــک درجــه آزادی بــدون و بــا تجهیــزات میرایــی خطــی‬
‫ویســکوز‪ ،‬در نظــر گرفتــه شــدند‪ .‬هــر سیســتمی غیــر از تجهیــزات میرایــی بواســطه پریــود االســتیک‬
‫‪ ،Te‬نســبت مبتنــی برشــکل پذیــری ‪ ،Rμ‬نســبت ســختی پــس – االســتیک بــه االســتیک ‪ α‬و نســبت‬
‫میرایــی ذاتــی ‪ βi= 0.05‬متمایزگردیــد‪ .‬مقادیــر ‪ Te= 0.2‬تــا ‪ 2‬ثانیــه و‪α = 0/05,0/15,0/25,0/5,‬‬
‫و‪ Rμ=2,2/33,5‬انتخــاب شــدند‪ .‬هــر سیســتم بــا تجهیــزات میرایــی بواســطه پارامترهــای مشــابه ‪βi‬‬
‫و‪ α‬و ‪ Rμ‬یــک مقــدار پریــود االســتیک ‪ Ted‬بزرگتــر از ‪ Te‬و نســبت میرایــی ویســکوز خطــی اضافــه‬
‫شــد ‪ β v = 0.15‬یــا‪ 0.25‬تحــت شــرایط االســتیک‪ ،‬متمایــز بــود‪.‬‬
‫از ایــن رو‪ ،‬نســبت میرایــی کل تحــت شــرایط االســتیک یــا ‪ 0.2‬یــا ‪ 0.3‬بــود‪ .‬سیســتم میــرا شــده‬
‫دارای یــک مقاومــت تســلیم کمتــر از سیســتم میرانشــده‪ ،‬مطابــق معادلــه (‪ )6-1‬و (‪ )6-2‬بــود ‪.‬‬
‫پریــود االســتیک ‪ Ted‬سیســتم میــرا شــده وابســته بــه پریــود ‪ Te‬سیســتم میــرا نشــده متناظر(‪5‬درصــد‬
‫میراشــده) براســاس معــادالت‬
‫‪Ted‬‬
‫‪=Bη‬‬ ‫(‪)6-3‬‬
‫‪Te‬‬

‫بودکــه در آن‪ η‬پارامتــر وابســته بــه پریــود اصلــی و شــکل تیــر و مقاطــع ســتون ســازه مــی باشــد‬
‫کــه بــه ترتیــب زیــر محاســبه گردیــد‪ .‬پریــود االســتیک ســازه بــه ممــان اینرســی تیرهــا و ســتون هــا‬
‫‪ .‬مقاومــت تســلیم ســازه بــه ممــان پالســتیک تیــر و‬ ‫‪ I‬وابســته اســت ‪ ،‬از ایــن رو‬
‫ســتون هــا وابســته بــوده کــه متناســب بــا مــدول مقطــع پالســتیک و تنــش تســلیم مصالــح مــی باشــند‪.‬‬
‫بــا فــرض اینکــه ســازه میراشــده و میــرا نشــده از مصالحــی مشــابه ســاخته شــده باشــند‪ ،‬الــزام مــی‬
‫دارد کــه ‪ Fye. Fyd= Ze. Zd‬کــه در آن ‪ Ze‬و ‪ Zd‬بــه ترتیــب مــدول مقطــع پالســتیک مقاطــع ســازه‬
‫هــای میراشــده و میرانشــده‪ ،‬مــی باشــند‪ .‬اکنــون در نظــر بگیریــد کــه هــر دو ســازه دارای پریــود هــای‬
‫االســتیکی هســتند کــه در دامنــه شــتاب ثابــت طیــف طراحــی قــرار مــی گیرنــد‪ .‬اســتفاده از (‪ )6-1‬و‬
‫(‪ )6-2‬نتیجــه مــی دهــد ‪ Fye. Fyd =B‬بنابرایــن‬
‫‪1/ 2‬‬ ‫(‪)6-4‬‬
‫‪Ted  I e ‬‬
‫‪=‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Te‬‬ ‫‪ Id ‬‬

‫‪Ze‬‬ ‫(‪)6-5‬‬
‫‪=B‬‬
‫‪Zd‬‬
 ‫‪299‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫کــه در آن‪ Ie‬و‪ Id‬بــه ترتیــب نمایانگــر ممــان اینرســی تیرهــا و ســتون هــای ســازه هــای میــرا شــده‬
‫و میرانشــده مــی باشــند‪ .‬بــرای یــک مقطــع مســتطیلی‪ T~h3، b×h‬و‪ ، Z~h2‬بنابرایــن‪ T~h3‬بــه‬
‫‪3/ 2‬‬ ‫‪3/ 4‬‬
‫عبــارت دیگــر‬
‫‪Ted  he ‬‬ ‫‪ Ze ‬‬
‫=‪= ‬‬ ‫‪‬‬ ‫=‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪B 3/ 4‬‬ ‫(‪)6-6‬‬
‫‪Te‬‬ ‫‪h‬‬
‫‪ d ‬‬ ‫‪Z‬‬
‫‪ d ‬‬
‫کــه در آن ‪ he‬و ‪ ،hd‬بــه ترتیــب وزن متقاطــع ســازه هــای میراشــده و نشــده مــی باشــند‪ .‬یــک عبــارت‬
‫مشــابه ولــی بــا نمــای مســاوی بــا ‪ 3.2‬در عــوض‪ 4.3‬بــرای مقاطــع مربعــی‪ ،‬بدســت مــی آیــد‪ .‬بطــور‬
‫مشــابه بــرای مقاطــع بــال پهــن‪ ،‬معادلــه (‪ )6-3‬بــرای‪ η=0.45‬تــا ‪ ،0.65‬اعتبــار دارد‪ .‬از ایــن گذشــته‪،‬‬
‫تحلیــل بــا فــرض اینکــه ‪Te‬و ‪ Ted‬در میــان ناحیــه ســرعت ثابــت طیــف طراحــی هســتند‪ ،‬بــار دیگــر‬
‫بــه‪ η‬ولــی بــا درجــه بزرگتــر از واحــد‪ ،‬منتهــی مــی گــردد‪ .‬از ایــن رو‪ ،‬تحلیــل بــا اســتفاده از (‪)6-3‬‬
‫بــا ‪ η = 0/05‬وقتــی‪ Te<Ts‬بــود و ‪ η = 1.0‬وقتــی‪ ،Te≥T‬انجــام گردیــد‪ .‬توجــه کنیــم کــه ‪Ts‬‬
‫پریــود در محــل تقاطــع شــتاب ثابــت و ســرعت ثابــت طیــف طــرح اســت‪.‬‬

‫‪ 6.3‬نتایج‬
‫تحلیــل بــا اســتفاده از ‪ 20‬حرکــت مقیــاس شــده مشــروح در بخــش ‪ ،3‬انجــام شــد‪ .‬در محاســبه‬
‫پریــود و مقاومــت تســلیم ســازه میــرا شــده‪ ،‬مقادیــر محافظــه کارانــه ضریــب میرایــی ‪ B‬مــورد‬
‫اســتفاده قــرار گرفتند(بخــش ‪ 3‬را ببینیــد)‪ .‬شــکل ‪ 6-1‬و‪ 6-2‬نســبت شــکل پذیــری میانگیــن تغییرمکان‬
‫محاســبه شــده بــرای ســازه هــای میــرا شــده و نشــده را مقایســه مــی کنــد (میانگیــن از ‪ 20‬مقــدار‬
‫محاســبه شــده بــرای هــر ترکیبــی از پارامترهــا)‪ .‬تقاضــای شــکل پذیــری در‪ 2‬ســازه تقریب ـ ًا یکــی‬
‫اســت‪ .‬از ایــن گذشــته شــکل ‪ 6-3‬یــک مقایســه دیگــر از نســبت شــکل پذیــری تغییرمــکان ســازه‬
‫هــای میرانشــده ومیراشــده‪20‬درصد بــا ‪ α= 0.50‬ارائــه مــی دهــد‪ .‬در ایــن شــکل‪ ،‬عــاوه بــر مقــدار‬
‫میانگیــن‪ ،‬مینیمــم و ماکزیمــم نســبت شــکل پذیــری تغییرمــکان ‪20‬مقــدار محاســبه شــده نیــز مقایســه‬
‫مــی شــوند‪ .‬چنیــن ترســیمه هایــی پراکندگــی ممکــن در تقاضــای شــکل پذیــری را آشــکار مــی‬
‫ســازد‪ .‬از ایــن جالــب تــر‪ ،‬پراکندگــی در تقاضــای شــکل پذیــری ســازه هــای میراشــده مشــابه بــا‬
‫ســازه میرانشــده اســت‪ .‬ثانی ـ ًا ایــن امــر اســتفاده از روش طراحــی تشــریح شــده در(‪ )6-3‬را توجیــه‬
‫مــی نمایــد‪.‬‬

‫‪ 6.4‬نتایج کلی‬
‫در ایــن بخــش مقایســه تقاضــای شــکل پذیــری در ســازه هــای میــرا شــده و نشــده ارائــه شــده‬
‫اســت‪ .‬ســازه طــوری طراحــی شــده اســت کــه دارای مقاومــت تســلیم شــرح داده شــده در (‪ )6-1‬تــا‬
‫(‪ )6-3‬باشــد‪ ،‬بنابرایــن‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪300‬‬

‫‪1‬‬
‫‪ B‬‬ ‫‪when Te , Ted < T s‬‬ ‫(‪)6-7‬‬
‫‪Fyd‬‬
‫‪=‬‬
‫‪Fyu  1‬‬
‫‪when Te , Ted ≥ T s‬‬
‫‪ B 2‬‬

‫بنابرایــن مقاومــت تســلیم سیســتم میراشــده بیــن ‪ 0.35‬و‪ 0.67‬برابــر مقاومــت ســازه میرانشــده بــود‪.‬‬
‫نســبت شــکل پذیــری محاســبه شــده تغییرمــکان میانگیــن‪ ،‬مینیمــم و ماکزیمــم در دو ســازه هــم بــرای‬
‫‪ Rμ‬وهــم ‪ α‬تقریبـ ًا مشــابه بودنــد‪ .‬بــر اســاس ایــن نتایــج‪ ،‬و نیــز نتایــج طیــف غیــر االســتیک ســازه‬
‫هــا بــا میرایــی ویســکوز افــزوده ارائــه شــده توســط ‪ Wu‬و ‪)NEHRP 2000( ،)1989( Hanson‬‬
‫اجــازه طراحــی ســازه هــای بــا سیســتم هــای میرایــی بــرای بــرش پایــه لــرزه ای کــه بزرگتــر از ‪V.B‬‬
‫یــا ‪ 0.75V‬اســت را مــی دهــد‪ ،‬کــه در آن ‪ V‬بــرش پایــه لــرزه ای حداقــل بــرای طراحــی ســازه‬
‫بــدون سیســتم میرایــی و‪ B‬ضریــب میرایــی بــرای میرایــی ویســکوز و ذاتــی ترکیــب شــده تحــت‬
‫شــرایط االســتیک اســت‪.‬‬
 ‫‪301‬‬
‫شــکل (‪ )6-1‬مقایســه نســبت شــکل پذیــری تغییرمــکان میانگیــن بــرای سیســتم هــای ‪ 5‬و ‪ %20‬درصــد‬
‫میر ا شد ه‪.‬‬
‫پریود االستیک ( ثانیه)‬ ‫پریود االستیک ( ثانیه)‬

‫نسبت شکل پذیری تغییر مکان‬

‫نسبت شکل پذیری تغییر مکان‬
‫پریود االستیک ( ثانیه)‬ ‫پریود االستیک ( ثانیه)‬
‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫نسبت شکل پذیری تغییر مکان‬

‫نسبت شکل پذیری تغییر مکان‬
 ‫شــکل (‪ )6-2‬مقایســه نســبت شــکل پذیــری میانگیــن تغییرمــکان بــرای سیســتم هــای ‪ 5‬و ‪%30‬‬
‫درصــد میراشــده‪.‬‬
‫پریود االستیک ( ثانیه)‬
‫پریود االستیک ( ثانیه)‬

‫نسبت شکل پذیری تغییر مکان‬

‫نسبت شکل پذیری تغییر مکان‬
‫پریود االستیک ( ثانیه)‬ ‫پریود االستیک ( ثانیه)‬

‫نسبت شکل پذیری تغییر مکان‬

‫نسبت شکل پذیری تغییر مکان‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪302‬‬
 ‫‪303‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شــکل (‪ )6-3‬مقایســه نســبت هــای شــکل پذیــری میانگیــن تغییرمــکان ماکزیمــم‪ ،‬میانگیــن‬
‫ومینیمــم سیســتم هــای ‪ 5‬درصــد و ‪ %20‬بــا ‪α=0.05‬‬
‫نسبت شکل پذیری تغییر مکان‬
‫نسبت شکل پذیری تغییر مکان‬
‫نسبت شکل پذیری تغییر مکان‬

‫پریود االستیک ( ثانیه)‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪304‬‬

‫[بخش‪]7‬‬

‫توســعه و ارزیابــی روش هــای تحلیــل مــودی و نیــروی جانبــی معــادل بــرای ســاختمان هــای‬
‫جدیــد بــا سیســتم هــای میرایــی‬
‫‪ 7.1‬معرفی‬
‫روش اســتاتیکی غیرخطــی جامــع تریــن راهنمــا بــرای ارزیابــی ســاختمان هــای باسیســتم هــای‬
‫میرایــی در زمــان نــگارش ایــن مطالب اســت (تــا ســال ‪ .)1997‬بــه ویــژه‪ ،‬روش دوم(‪)FEMA1997‬‬
‫بــرای تحلیــل ســاختمانهای بــا سیســتم هــای میرایــی وابســته بــه ســرعت (بــرای مثــال‪ ،‬ویســکوز و‬
‫ویســکو االســتیک) مفیــد اســت در حالــی کــه روش اول ‪ FEMA‬نیــاز بــه اصالحاتــی در روش ‪2‬‬
‫بــرای کاربــرد آن در سیســتم هــای وابســته بــه ســرعت‪ ،‬دارد‪ .‬کاربــرد روش دوم ‪ FEMA1997‬اندکــی‬
‫مایــه زحمــت اســت ‪ ،‬زیــرا نیــاز بــه انجــام حداقــل ‪ 2‬تحلیــل پــوش آور‪ ،‬هــر کــدام بــا تحلیــل مقادیــر‬
‫ویــژه تکــراری بــا اســتفاده از ســختی ســکانت عضــو‪ ،‬دارد‪ .‬از ایــن گذشــته‪ ،‬روش بــرای تحلیــل‬
‫ســاختمانهای موجــود مفیــد بــوده و رهنمــودی بــرای ســایز بنــدی اولیــه اعضــا‪ ،‬نمــی دهــد‪ .‬عالقــه‬
‫ای بــه توســعه روش هــای تحلیــل مــودی و نیــروی جانبــی معــادل بــرای ســاختمان هــای بــا سیســتم‬
‫میرایــی وجــود دارد کــه بمــوازات روش هــای متناظــر بــرای ســاختمان هــای بــدون سیســتم میرایــی‬
‫باشــد‪ ،‬مشــابه ‪ NEHRP‬ضوابــط پیشــنهادی بــرای مقــررات لــرزه ای ســاختمان هــای جدیــد و ســایر‬
‫ســازه هــا‪ ،‬مــی باشــد‪ .‬چنیــن روش هایــی مــی تــوان اســت طراحــی ســاختمان هــای بــا سیســتم هــای‬
‫میرایــی را تســهیل نمایــد‪ .‬یــک روش نیــروی معــادل جانبــی و روش تحلیــل مــودی بــرای ســاختمان‬
‫هــای میراشــده در ایــن بخــش ارائــه مــی شــوند‪ .‬آنهــا عمدتـ ًا براســاس روش دوم ‪ FEMA‬بــوده ولــی‬
‫بــه علــت انجــام فرضیــات زیــر ســاده تــر هســتند‪:‬‬
‫ســاختمان طــوری طراحــی مــی شــود کــه یــک مکانیســم شکســت مناســب داشــته باشــد ‪ ،‬بــه نحــوی‬
‫کــه توزیــع تغییرمــکان عرضــی بــه طــور منطقــی براســاس تحلیــل مقادیــر ویــژه تحــت شــرایط‬
‫االســتیک یــا براســاس فرضیــات‪ ،‬انجــام گــردد (بــرای مثــال توزیــع تغییرمــکان عرضــی دارای یــک‬
‫شــکل مثلــث معکــوس اســت)‪.‬‬
‫سازه در هر جهت اصلی به عنوان مدلی با یک درجه آزادی در هر طبقه‪ ،‬تحلیل می شود‪.‬‬
‫رفتار ساختمان می تواند توسط یک مدل االستوپالستیک نمایش داده شد‪.‬‬
‫‪305‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫مقاومــت تســلیم ســاختمان هــم مــی توانــد توســط الف)تحلیــل پالســتیک بــرآورد شــده شــود‬
‫چــون مکانیســم معیــن و مشــخص اســت یــا ب) بــا اســتفاده حداقــل بــرش پایــه لــرزه ای مشــخص‬
‫شــده و مقادیــر اصــاح طیــف (‪ ،)R‬اضافــه مقاومــت سیســتم(‪ ) oΩ‬و ضریــب خیــز ‪ Cd‬ارائــه شــده‬
‫‪ NEHRP 2000‬بــرآورد شــده شــود‪.‬‬

‫‪ 7.2‬ضرایب ‪ Cd,Ωo,Rμ,R‬و شکل پذیری مؤثر ماکزیمم‬

‫تعریــف ضریــب اصــاح طیــف‪ ، R ،‬نســبت مبتنــی برشــکل پذیــری ضریــب ‪( Rµ ،R‬یــا ‪Rd‬‬
‫در ‪ ،)NEHRP 1997‬ضریــب اضافــه مقاومــت سیســتم‪ oΩ‬و ضریــب تقویــت خیــز ‪Cd‬ممکــن‬
‫اســت ‪ )NEHRP 1997‬یافتــه شــود‪ .‬مــروری بــر مقادیــر بعضــی از ایــن فاکتورهــا ممکــن اســت در‬
‫‪ )1991( Uang‬یافتــه شــود‪ .‬شــرح اجمالــی از ایــن پارامترهــا در زیــر ارائــه شــده اســت‪.‬‬
‫مــورد نشــان داده شــده در شــکل ‪ 7.1‬پاســخ ســازه ای ســاختمان ‪ 1‬طبقــه اســت‪ .‬روابــط بــرش –‬
‫تغییرمــکان نســبی عرضــی پایــه ایــن ســاختمان منحنــی هــای ظرفیــت (‪ ، (capacity curves‬خوانــده‬
‫مــی شــوند‪ .‬منحنــی ظرفیــت واقعــی نشــان داده شــده بــه صــورت خــط چیــن در شــکل بــا منحنــی‬
‫ظرفیــت االســتو پالســتیک ایــده آل شــده کــه بــا خطــوط پــر نشــان داده‪ ،‬جایگزیــن مــی شــود‪ .‬پاســخ‬
‫هــای االســتیک و غیراالســتیک ایــن ســاختمان بــه عنــوان نقــاط تقاطــع منحنــی ظرفیــت و طیــف‬
‫تقاضــا‪ ،‬بدســت مــی آیند(مــورد آخــری در وزن عکــس العمــل ‪ W‬ضــرب مــی شــود تــا نیــرو بدســت‬
‫آیــد)‪ .‬مقاومــت تســلیم ســاختمان ایــده آل شــده ‪ Vy‬و تقاضــای االســتیک(یا مقاومــت االســتیک مــورد‬
‫نیــاز)‪ Fe‬اســت‪ .‬تغییرمــکان غیراالســتیک‪ DI‬اســت و در شــکل ‪ 7.1‬نشــان داده شــده کــه بایســت از‬
‫تغییرمــکان االســتیک‪ De‬بزرگتــر باشــد‪.‬‬
‫تغییرمــکان موثــر تســلیم ‪ Dy‬اســت‪ ،‬نیــرو و تغییرمــکان در تشــکیل مفصــل پالســتیک یــا پالســتیک‬
‫اول بــه ترتیــب ‪ Vs‬و‪ Ds‬هســتند‪ .‬نســبت شــکل پذیــری تغییرمــکان (یــا تقاضــای شــکل پذیــری‬
‫مؤثــر) برابــر ‪ μ =Di.Dy‬اســت‪ .‬تعریــف ضرایــب بشــرح زیــر اســت‪:‬‬
‫‪F‬‬ ‫(‪)7-1‬‬
‫‪Rµ = e‬‬
‫‪Vy‬‬

‫‪Vy‬‬
‫= ‪Ω0‬‬
‫‪Vs‬‬ ‫(‪)7-2‬‬
‫‪Fe‬‬
‫‪R‬‬
‫=‬ ‫‪= R µ . Ω0‬‬
‫‪Vs‬‬ ‫(‪)7-3‬‬
‫(‪)7-4‬‬
‫‪Di‬‬
‫= ‪Cd‬‬ ‫‪= µ. Ω0‬‬
‫‪Ds‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪306‬‬

‫توجــه کنیــم کــه معیــار طراحــی ســازه ای نمونــه‪ ،‬بــرش پایــه لــرزه ای ‪( Vs‬یــا‪ V‬در ضوابط پیشــنهادی‬
‫‪ )NEHRP‬و توزیــع آن روی ارتفــاع ســاختمان را تعییــن مــی کنــد‪ .‬تحلیــل ســاختمان بــرای ایــن‬
‫نیروهــا بــا فــرض رفتــار االســتیک منجــر بــه تغییرمــکان عرضــی االســتیک‪ ،Ds‬مــی گــردد‪ .‬تغییرمــکان‬
‫عرضــی طراحــی بــه صــورت‪ CdDs‬محاســبه مــی شــود کــه تصــور مــی شــود یــک بــرآورد از‬
‫تغییرمــکان واقعــی غیــر االســتیک باشــد‪.‬در هــر حــال مقادیــر نســبی ‪ Cd‬و‪ R‬ناســازگارند‪ ،‬بــه نحــوی‬
‫کــه تغییرمــکان نســبی عرضــی طراحــی ‪ CdDs‬کمتــر از تغییرمــکان ‪ Di‬اســت‪ ،‬جــز بــرای سیســتم‬
‫ســازه ای کــه در آن‪ R/Cd=1‬اســت‪ .‬ایــن حقیقــت دارای مفاهیمــی در اســتفاده از حــدود خــاص‬
‫مجــاز تغییرمــکان نســبی عرضــی طبقــه وقتــی روش تحلیــل تغییرمــکان واقعــی را پیــش بینــی میکنــد‪،‬‬
‫اســت (همانطــور کــه در روش دوم جــای بحــث بــوده و در روش ارائــه شــده در ایــن قســمت)‪.‬‬
‫نســبت شــکل پذیــری تغییرمــکان ‪ µ‬ممکــن اســت بــا ضرایــب ‪ R‬و‪ Ωo‬بشــرح زیــر در ارتبــاط باشــد‪.‬‬
‫در ناحیــه ســرعت ثابــت طیــف(‪ )T1≥Ts‬فــرض تغییرمــکان یکســان ممکــن اســت اســتفاده شــود‪،‬‬
‫پــس ‪ Di=De‬ایــن امــر ایجــاب مــی کنــد کــه‬

‫=‬‫‪µ Rµ , T l ≥ Ts‬‬ ‫(‪)7-5‬‬

‫در ناحیه شتاب طیفی(‪ ،)Ts<T1‬فرض انرژی برابر نیز ممکن است استفاده شود‪ ،‬یعنی‬
‫(‪)7-6‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫=‬‫‪µ‬‬ ‫‪R µ + 1 , T1 < T s‬‬
‫‪2‬‬

‫بــا اســتفاده از (‪ )7-3‬و معرفــی ضریــب اهمیــت‪ ،)NEHRP,1997( I‬تقاضــای شــکل پذیــری مؤثــر‬
‫ماکزیمــم بشــرح‬

‫‪R‬‬
‫‪µ‬‬
‫=‬ ‫‪max‬‬ ‫‪, Tl ≥Ts‬‬ ‫(‪)7-7‬‬
‫‪Ω0 . I‬‬

‫(‪)7-8‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1  R‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫=‬
‫‪µ max‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪1‬‬‫‪ , T1 < T s‬‬
‫‪2  Ω0 . I‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫است‪.‬‬
‫توجــه کنیــم کــه در(‪ )7-7‬و (‪ T1)7-8‬پریــود مــود اصلــی ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر تحــت‬
‫شــرایط االســتیک اســت‪ .‬معــادالت ‪ 7-7‬و ‪ 7-8‬در(‪ NEHRP( 2000‬اســتفاده شــده انــد جــز اینکــه‪T1‬‬
‫‪307‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫بــا پریــود مؤثــر ‪ Teff‬در (‪ )7-7‬جایگزیــن شــده تــا از گسســتگی ‪ μ max‬در پریــود‪ ،Ts‬جلوگیــری شــود‪.‬‬

‫‪ 7.3‬المانهای دینامیک سازه‬

‫نتایــج خــاص تئــوری دینامیــک ســازه هــا در توســعه روش تحلیــل ســاده شــده مــورد اســتفاده قــرار‬
‫مــی گیرنــد‪ .‬نتایــج از ‪ Clough‬و ‪ )1975( Penzien‬اســتخراج شــده انــد‪ .‬تحلیــل پاســخ زلزلــه یــک‬
‫ســاختمان االســتیک را در نظــر بگیریــد‪ .‬ســاختمان بــه عنــوان یــک سیســتم ‪ 2‬بعــدی بــا چنــد درجــه‬
‫آزادی و یــک درجــه آزادی در هــر طبقــه‪ ،‬مــدل مــی شــود‪ .‬وزن هــای عکــس العمــل ‪ Wi‬در تــراز‬
‫طبقــات متمرکــز مــی شــود‪ .‬درجــه آزادی تغییرمــکان هــای افقــی هــر وزن عکــس العمــل تــا زمیــن‬
‫‪ ui‬اســت‪ .‬تحریــک ســازه ای توســط تاریخچــه زمانــی شــتاب افقــی زمیــن ‪ ag‬تشــریح مــی شــود‪ .‬بــا‬
‫چشــم پوشــی از میرایــی‪ ،‬معادلــه حرکــت‬
‫= } ‪[ M ]{u} + [ K ]{u‬‬ ‫‪− [ M ]{1} ag‬‬ ‫(‪)7-9‬‬

‫اســت کــه در آن [‪ ]M‬ماتریــس جرم(قطــری بــا اعضــای‪ ]K[ )Wi.g‬ماتری��س س��ختی و [‪ ]1‬یــک‬
‫بــردار واحــد اســت‪ }u{ ،‬بــردار حــاوی تغییرمــکان هــای ‪ ui‬و {‪ }Ü‬بــردار شــتاب هاســت ‪. Üi،‬‬
‫حــل مســئله مقادیــر ویــژه (‪ )7-9‬بــه فرکانــس هــای مــدی ‪( ωm‬پریــود متناظــر ‪ Tm‬برابراســت‬
‫بــا‪ ).2πωm‬و اشــکال مــودی‪ }Ф{m‬کــه در آن ‪ m‬بیــن‪ 1‬و تعــداد درجــات آزادی‪ N‬تغییــر‬
‫مــی کنــد‪ ،‬منتهــی مــی گــردد‪ .‬پاســخ دینامیکــی ســاختمان مــی توانــد از طریــق تحلیــل مــودی بــا‬
‫رویهــم گــذاری آثــار پاســخ هــای مــدی بــا جایگزیــن کــردن در (‪ )7-9‬بدســت آیــد‬
‫} ‪{ u } = Φ ]{ y‬‬
‫[‬ ‫(‪)7-10‬‬

‫کــه در آن{‪}y‬بــردار تغییرمــکان هــای مــودی‪ ]Ф[ ،‬ماتریــس دارای بردارهــای‪ }Ф{m‬بــه عنــوان‬
‫ســتون‪ ،‬مــی باشــد‪ .‬توجــه کنیــم کــه در (‪]Ф[)7-10‬بــدون بعــد مــی باشــد ‪ ،‬پــس{‪ }y‬دارای ابعــاد‬
‫تغییرمــکان اســت‪ .‬اســتفاده از شــرایط تعامــدی منجــر بــه تجزبــه (‪ )7-9‬بــه معــادالت مجــزای ‪ N‬بــه‬
‫شــکل‬
‫‪2‬‬
‫‪ym + ωm y m = −Γ m ag‬‬ ‫(‪)7-11‬‬

‫‪N‬‬ ‫که در آن‪ Γm‬فاکتور مشارکت مودی بصورت‬

‫‪∑ w i . φim‬‬ ‫(‪)7-12‬‬
‫= ‪Γm‬‬‫‪i =1‬‬
‫‪N‬‬
‫‪∑ w i . φim‬‬
‫‪2‬‬
‫‪i =1‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪308‬‬

‫اســت‪ .‬کــه در آن‪ Фim‬المــان شــکل مــودی ‪ m‬متناظــر بــا درجــه آزادی‪ ui‬اســت‪ .‬معادلــه (‪)7-11‬‬
‫بــرای محاســبه مقادیــر حداکثــر ‪ ym‬از طیــف پاســخ بــا میرایــی ‪ 5‬درصــد حرکــت‪ ag‬اســتفاده‬
‫ا میراشــده بعــدا ً بحــث مــی شــود)‪.‬‬
‫مــی شــود(موضوع اعتبــار ایــن روش بــرای ســازه هــای کام ـ ً‬
‫فــرض کنیــد تغییرمــکان طیفــی حرکــت ‪( ag‬میرایــی ‪ 5‬درصــد‪ ،‬فرکانــس‪ Sd )ωm‬بــوده و طیــف‬
‫شــتاب متناظــر ‪ Sa‬باشــد(توجه کنیــم کــه‪ )Sa=ω2m .Sd‬از (‪ )7-10‬و (‪ )7-11‬الــزام مــی دارد کــه‬
‫ســهم بــردار تغییرمــکان از مــد ‪ m‬باشــد‪.‬‬
‫‪Sa‬‬ ‫(‪)7-13‬‬
‫= ‪Γ m {φ}m S d‬‬
‫= ‪{u }m‬‬ ‫‪Γ m {φ}m‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ωm‬‬
‫از ایــن گذشــته نیروهــای اینرســی جانبــی حداکثــر روی ســاختمان کــه در مــود ‪ m‬مشــارکت دارنــد‪،‬‬
‫بصو ر ت‬

‫‪{F }m= [ M ]{φ} Γ m S a‬‬ ‫(‪)7-14‬‬

‫‪m‬‬

‫می باشد و برآیند این نیروها (برش پایه) بصورت‬

‫‪W mSa‬‬
‫= ‪Vm‬‬ ‫(‪)7-15‬‬
‫‪g‬‬

‫است که در آن‪ ،Wm‬وزن مودی‪m‬ام است(یا بار مؤثر مودی)‬

‫‪2‬‬ ‫(‪)7-16‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ∑ w i φim ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ i =1‬‬
‫= ‪Wm‬‬ ‫= ‪‬‬
‫‪Γ m  ∑ w i φim‬‬ ‫‪‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ i =1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪∑ i im‬‬
‫‪w‬‬ ‫‪φ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪i =1‬‬

‫می توان مشاهده نمود‬

‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬
‫∑‬
‫=‬‫‪Wm‬‬ ‫=‬ ‫‪wi‬‬ ‫∑‬ ‫‪W‬‬
‫=‬‫=‪i 1‬‬ ‫‪i 1‬‬ ‫(‪)7-17‬‬
‫بدیــن معنــی کــه جمــع وزن هــای مــودی برابــر بــا وزن کل‪ W‬ســاختمان اســت‪ .‬بعــاوه‪ ،‬ممکن اســت‬
‫بــرای هــر‪ i=1‬تــا ‪ ،N‬دیــده شــود کــه‬
‫‪N‬‬
‫= ‪∑ φim Γm‬‬
‫‪1‬‬ ‫(‪)7-18‬‬
‫‪i =1‬‬
‫‪309‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫از ایــن بــه بعــد اشــکال مودی‪}Ф{m‬نرمــال ســازی مــی شــوند ‪ ،‬بــه نحــوی کــه ‪ Фim‬برابــر بــا ‪ 1‬در‬
‫تــراز پشــت بــام باشــد‪ .‬تحــت ایــن شــرایط‪ ،‬مــی تــوان مشــاهده کــرد کــه‬
‫‪N‬‬
‫= ‪∑ Γm‬‬
‫‪1‬‬ ‫(‪)7-19‬‬
‫‪m =1‬‬

‫معــادالت (‪ )7-17‬تــا (‪ )7-19‬امــکان تعریــف ســاده ســازگار از لحــاظ تئوریکــی مــود پســماند را کــه‬
‫مــی توانــد بــه طــور تقریبــی پاســخگوی ســهم مودهــای باالتــر ارتعــاش باشــد‪ ،‬را بدهــد‪ .‬بــه ویــژه‬
‫روش نیــروی جانبــی معــادل مشــروح در اینجــا از مشــارکت مــود اول و مــود پســماندی کــه فرکانــس‬
‫مرتبــط خــود ‪ ،‬بــه طــور دلخــواه انتخــاب شــد‪ ،‬اســتفاده خواهــد نمــود ولــی وزن و ضریــب مشــارکت‬
‫و شــکل مــودی براســاس (‪ )7-17‬تــا (‪ )7-19‬تعییــن مــی شــوند‪:‬‬

‫‪W R= W −W l‬‬ ‫(‪)7-20‬‬

‫(‪)7-21‬‬
‫‪Γ R = 1 − Γ1‬‬

‫(‪)7-22‬‬
‫‪1 { } Γ1‬‬
‫=}‪{φ‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪1 −‬‬ ‫‪{φ}1‬‬
‫‪ΓR‬‬ ‫‪ΓR‬‬

‫ممکــن اســت بــه ســهولت مشــاهده شــود کــه شــکل مــودی پســماند ‪ }Ф{R‬مطابــق بــا تعریــف‬
‫(‪ ،)7-22‬شــرایط تعامــد را ارضــاء مــی کنــد‪.‬‬

‫‪ 7.4‬نسبت میرایی ویسکوز ساختمان االستیک‬

‫یــک ســاختمان االســتیک بــا تجهیــزات میرایــی ویســکوز خطــی را در نظــر بگیریــد‪ .‬سیســتم‬
‫میراشــده بــه طــور غیرکالســیکی میراشــده و فرکانــس هــای آن(مقادیــر ویــژه) و اشــکال مــودی‬
‫(بردارهــای ویــژه) آنهایــی نیســتند کــه توســط تحلیــل مقادیــر ویــژه سیســتم میرانشــده‪ ،‬تعییــن شــدند‪.‬‬
‫در هــر حــال اســتفاده از فرکانــس هــای میرانشــده و اشــکال مــودی بــا هــم بهمــراه محاســبه مبتنــی‬
‫بــر انــرژی نســبت هــای میرایــی ممکــن اســت بــرآورد هــای خوبــی از پاســخ لــرزه ای ســازه هــای‬
‫میراشــده‪ ،‬فراهــم کنــد‪ .‬ایــن امــر بویــژه بــرای ســاختمان هایــی بــا توزیــع کامــل قائــم تجهیــزات‬
‫سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی‪ ،‬صحیــح اســت (‪ Constantinou‬و ‪ .)1992 ،Symans‬همچنیــن‬
‫در مــورد توزیــع غیرکامــل قائــم یــا تمرکــز تجهیــزات میرایــی‪ ،‬ایــن ممکــن اســت صحیــح باشــد‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪310‬‬

‫مــوردی از اعتبــار ایــن روش در تحلیــل تقریبــی اثــرات اندرکنــش خــاک – ســازه (‪ Veletsos‬و ‪)1973 Meek‬‬
‫(‪ Novak‬و ‪ ،)Hifnawy 1983‬اســت در حالــی کــه ‪ Constantinou‬و ‪ )1992( Symans‬اعتبــار روش را در‬
‫بعضــی مــوارد توزیــع غیــر کامــل تجهیــزات میرایــی ویســکوز خطــی نشــان دادنــد‪ .‬رابطــه نیــرو – ســرعت هر‬
‫دســتگاه میرایــی ویســکوز خطی توســط‬

‫‪FDj = C j uDj‬‬
‫(‪)7-23‬‬
‫تعریف می شود که در آن‪ Cj‬ضریب میراگر ‪ uDJ ،‬تغییرمکان نسبی وسیله و ‪ ůDJ‬تغییرمکان‬
‫نسبی بین انتهای تجهیزات در طول محور عضو است‪ .‬بنابراین‪ ،‬ارتباط بین تغییرمکان نسبی وسیله و‬
‫تغییرمکان نسبی بین طبقه ای ‪Δrj‬‬

‫‪u Dj= f j ∆ rj‬‬

‫(‪)7-24‬‬
‫کــه در آن ‪ fi‬ضریــب بزرگنمایــی تغییرمــکان اســت‪ .‬بــرای پیکربنــدی بادبنــد جناقــی (‪)Chevron‬‬
‫ایــن ضریــب برابــر واحــد‪ ،‬بــرای شــکل قطــری برابــر ‪ cosФj‬اســت کــه در آن‪ Фj‬زاویــه انحــراف‬
‫وســیله ‪ Constantinou ،FEMA 1997 ( j‬ودیگــران ‪ )1998‬اســت‪ .‬شــکل ‪ 7-2‬نشــانگر حــاالت‬
‫نصــب متفــاوت تجهیــزات میرایــی اســت کــه بــرای آنهــا ضرایــب بزرگنمایــی تغییرمــکان مــی توانــد‬
‫بزرگتــر از واحــد باشــد(‪ Constantinou‬و ‪.)2000 Sigaher‬‬
‫نســبت هــای میرایــی مــودی در یــک ســاختمان بــا اســتفاده از(‪ )4-15‬محاســبه مــی گــردد‪ .‬اگــر‬
‫فــرض شــود کــه یــک ســاختمان تحــت ارتعــاش هارمونیــک باشــد بــه نحــوی کــه‬
‫‪2πt‬‬ ‫(‪)7-25‬‬
‫‪{ u } D roof {φ}m sin  ‬‬
‫=‬
‫‪ Tm ‬‬

‫کــه در ‪ }Ф{m‬آن ‪ Droof‬دامنــه تغییرمــکان پشــت بــام اســت؛ ‪ Tm‬پریــود ‪m‬ام میرانشــده ارتعــاش‬
‫اســت؛ و ‪ m ،‬امیــن شــکل مــودی میرانشــده اســت (بــه نحــوی نرمــال ســازه شــده کــه بــرای‪ i‬متناظــر‬
‫بــا تغییرمــکان پشــت بــام ‪ ،)Фim=1‬انــرژی اتــاف شــده توســط سیســتم میرایــی در هــر ســیکل‬
‫حرکــت در مــد‪ m‬عبارتســت از‬
‫‪2π2‬‬
‫‪WD‬‬
‫‪Tm j‬‬
‫‪∑C j f j2D roof‬‬ ‫‪2 φ2‬‬
‫‪rj‬‬ ‫(‪)7-26‬‬

‫که در آن‬
‫‪φrj = φ jm − φ( j −1) m‬‬ ‫(‪)7-27‬‬

‫تفاضل بین مختصات مدی‪m‬ام مرتبط با درجات آزادی‪ j‬و(‪ )1-j‬است‪ .‬توجه کنیم که براساس‬
‫‪311‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪∆ rj D‬‬ ‫‪Ф‬‬ ‫(‪)7-26‬‬

‫‪= roof‬‬ ‫‪rj‬‬

‫است‪ .‬انرژی کرنشی ماکزیمم ‪ Ws‬برابر با انرژی سینماتیکی ماکزیمم است‬

‫‪2π2‬‬ ‫‪w i‬‬ ‫‪ 2‬‬

‫‪Ws‬‬ ‫‪∑‬‬
‫‪T m2 i  g‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ D roof φim‬‬ ‫(‪)7-28‬‬
‫‪‬‬

‫و نسبت میرایی ویسکوز در مود ‪ m‬توسط معادله‬

‫‪∑C j f 2j φrj2‬‬
‫‪T m  j‬‬
‫= ‪βvm‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 4π   w i  2‬‬
‫‪∑  g  φim‬‬ ‫(‪)7-29‬‬
‫‪i ‬‬ ‫‪‬‬

‫تعریــف مــی شــود کــه در آن حاصــل در روی‪ i‬تمامــی وزن هــای عکــس العمــل روی‪ j‬بــر تمامــی‬
‫تجهیــزات انــرژی‪ ،‬بســط پیــدا مــی کنــد‪ .‬معادلــه (‪ )7-29‬مشــابه معادلــه ‪ Constantinou‬و دیگــران‬
‫اســت(‪ )1998‬جــز آنکــه ضریــب بزرگنمایــی ‪ fj‬در عــوض ‪ cosФj‬اســتفاده مــی شــود‪ .‬اکنــون مــورد‬
‫تجهیــزات میرایــی ویســکوز غیرخطــی را در نظــر بگیریــد کــه بــرای آن‬

‫‪aj‬‬
‫‪FDj = C Nj uDj sgn (uDj‬‬ ‫)‬ ‫(‪)7-30‬‬

‫کــه در آن ‪ CNj‬ضریــب میراگــر و‪ ،aj‬تــوان میراگــر اســت‪ .‬معادلــه (‪ )4-15‬ممکــن اســت هنــوز بــرای‬
‫محاســبه نســبت میرایــی اســتفاده شــود ‪ ،‬ولــی نســبت وابســته بــه دامنــه خواهــد بــود‪ .‬بــا فــرض‬
‫ارتعــاش بــا توجــه بــه (‪ )7-25‬داریــم‬
‫‪aj‬‬
‫‪ 2π ‬‬ ‫‪1+ aj‬‬
‫=‪W‬‬
‫‪D‬‬ ‫) ‪∑  T  C Nj λ j ( D roof f j φrj‬‬ ‫(‪)7-31‬‬
‫‪j  m ‬‬

‫کــه در آن ‪ λj‬از طریــق(‪ )4-14‬بــه عنــوان تابعــی از تــوان ‪ ،aj‬تعییــن مــی شــود(جدول ‪ 4-2‬را ببینیــد)‬
‫بــا اســتفاده از (‪ )7-28‬کــه هنــوز معتبــر اســت‪ ،‬نســبت میرایــی بــرای مــود‪ m‬برابــر بــا ‪ 1‬از طریــق‬

‫‪aj‬‬
‫) ‪∑ ( 2π‬‬ ‫‪.T I2 −aj . λ j C Nj f j1+aj D roof‬‬
‫‪aj −1 1+ aj‬‬
‫‪φrj‬‬ ‫(‪)7-32‬‬
‫‪j‬‬
‫= ‪βvl‬‬
‫‪w‬‬ ‫‪ 2‬‬
‫‪8π3 ∑  i‬‬ ‫‪ φil‬‬
‫‪i ‬‬
‫‪g‬‬ ‫‪‬‬

‫تعییــن مــی شــود‪ ،‬معادلــه (‪ )7-32‬وقتــی‪ aj=1‬باشــد بــه (‪ )7-29‬ســاده مــی شــود(تجهیزات سیســتم‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪312‬‬

‫میرایــی ویســکوز خطــی کــه بــرای آن ‪ λ j=Π‬اســت)‪ .‬معــادالت (‪ )7-29‬و (‪ )7-32‬بــرای تحلیــل‬
‫ســاده شــده ســاختمان هــای میــرا شــده تســلیم شــونده از طریــق جایگزینــی پریــود‪ T1‬بــا پریــود مؤثــر‬
‫‪ ، Teff‬اســتفاده مــی شــوند‪ .‬جزئیــات در بخــش بعــدی ارائــه مــی شــوند‪.‬‬
‫‪ 7.5‬پریود و میرایی مؤثر ساختمان های تسلیم شونده با سیستم های میرایی‬

‫‪ 7.5.1‬ساختمان های با سیستم های میرایی ویسکوز خطی‬

‫بــرای ســاختمان بــا چنــد درجــه آزادی‪ ،‬تبدیــل منحنــی پــوش آور بــه یــک منحنــی ظرفیــت طیفــی‬
‫االستوپالســتیک (شــکل ‪ 2-1‬را ببینیــد)‪ ،‬منجــر مــی شــود بــه‬
‫‪Vyg‬‬
‫=‪A A‬‬
‫=‬ ‫‪y‬‬
‫‪Wl‬‬ ‫(‪)7-33‬‬

‫‪A y T12 D yR‬‬

‫‪Dy‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫(‪)7-34‬‬
‫‪4π2‬‬ ‫‪Γl‬‬

‫کــه در آن ‪ Vy‬مقاومــت تســلیم تعییــن شــده توســط تحلیــل پالســتیک یــا پــوش آور بــا اســتفاده‬
‫از الگــوی بارهــای جانبــی متناســب بــا شــکل مــود اول ســاختمان بــرای شــرایط االســتیک‪Dy ،‬‬
‫تغییرمــکان تســلیم در منحنــی ظرفیــت طیفــی االستوپالســتیک و ‪ DyR‬تغییرمــکان تســلیم در منحنــی‬
‫االستوپالســتیک پــوش آور (اندیــس‪ R‬داللــت بــر تغییرمــکان پشــت بــام دارد) و ‪ Γl‬ضریب مشــارکت‬
‫مــود اول اســت‪ .‬پریــود مؤثــر(در مــدل اول ارتعــاش) توســط (‪ )4-18‬داده مــی شــود کــه براســاس‬
‫(‪ )7-33‬و (‪ )7-34‬تبدیــل مــی شــود بــه‬

‫‪Teff‬‬
‫‪= T1 µ‬‬ ‫(‪)7-35‬‬

‫که در آن‪ T1‬پریود مود اول برای شرایط االستیک و ‪ µ‬نسبت شکل پذیری تغییرمکان است‪.‬‬
‫‪D‬‬
‫=‪µ‬‬ ‫(‪)7-36‬‬
‫‪Dy‬‬

‫بطور مشابه‪ ،‬میرایی مؤثر به صورت (‪ )4-19‬داده می شود ولی به‬

‫‪2qH  1 ‬‬
‫‪βeff = βi + βv 1 µ +‬‬ ‫‪1−‬‬
‫‪π  µ ‬‬
‫(‪)7-37‬‬

‫ســاده مــی شــودکه در آن ‪ βvl‬نســبت میرایــی تحــت شــرایط االســتیک داده شــده توســط (‪)7-29‬‬
‫بــرای‪ m‬برابــر بــا ‪ 1‬اســت‪ )NEHRP 2000( .‬از (‪ )7-37‬اســتفاده مــی نمایــد ولــی) ‪( Л/2‬را بــا‪-64‬‬
‫‪( )βi‬بــرای اجتنــاب از بــرآورد اضافــه ســهم میرایــی ذاتــی‪ ،‬جایگزیــن مــی کنــد‪ .‬متغیــر هــای‪Teff‬و‬
‫‪313‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪ βeff‬پریــود و میرایــی مؤثــر در مــود اول مــی باشــند‪ .‬ممکــن اســت بطــور محافظــه کارانــه فــرض‬
‫شــود مودهــای باالتــر ســاختمان تســلیم شــونده دارای خــواص مودهــای باالتــر ســاختمان االســتیک‬
‫مــی باشــند‪ .‬از ایــن رو پریــود هــا برابــر بــا ‪ Tm‬و نســبت میرایــی توســط‬

‫‪βm = βi + βvm‬‬ ‫(‪)7-38‬‬

‫بدســت مــی آیندکــه در آن‪ m‬از ‪2‬تــا‪ N‬متغیــر اســت و ‪ βvm‬توســط (‪ )7-29‬بدســت مــی آیــد‪.‬‬
‫ایــن روش در (‪ )NEHRP 2000‬مــورد اســتفاده قــرار مــی گیــرد‪ .‬بعضــی بهســازی هــا ممکــن اســت‬
‫بــا احتســاب تقریبــی نــرم شــدگی ســاختمان بــه علــت عمــل غیراالســتیک از طریــق اســتفاده از‬
‫‪ T m µ‬بــه عنــوان تقریبــی از پریــود مودهــای باالتــر‪ ،‬تحقــق یابــد‪ .‬وقتــی یــک مــود پســماند بــه‬
‫همــراه مــود اول ارتعــاش اســتفاده مــی شــود‪ ،‬پریــود مؤثــر مــود پســماند ممکــن اســت بــه دلخــواه‬
‫برابــر بــا و ‪ ,T2T2 µ‬یــا مضربــی از ‪ ،T1‬فــرض شــود‪ .‬در (‪ )NEHRP 2000‬مــی بایســت‪TR‬برابر‬
‫با‪ 0.4T1‬قرار داده شود‪ .‬میرایی مؤثر در مود پسماند ممکن است بطور محافظه بصورت‬

‫‪βR = βi + βvR‬‬
‫(‪)7-39‬‬
‫مفروض باشد‪ .‬که در آن ‪ βvR‬از طریق (‪ )7-29‬با قرار دادن ‪ m=R‬تعیین گردد‪.‬‬

‫‪ 7.5.2‬ساختمان ها با سیستم های میرایی ویسکوز غیرخطی‬

‫بــا اســتفاده از اطالعــات بخــش ‪ ،4.5‬پریــود و میرایــی مؤثــر ســاختمان هــای دارای سیســتم میرایــی‬
‫ویســکوز بــه ترتیــب توســط معــادالت (‪ )7-35‬و (‪ )7-36‬تعریــف مــی شــود‪ ،‬کــه در آن ‪ βeff‬برابــر بــا‬

‫‪a‬‬ ‫‪2qH  1 ‬‬

‫‪1−‬‬
‫‪βeff = βi + βv1 ( µ ) 2 +‬‬ ‫‪1−‬‬ ‫(‪)7-40‬‬
‫‪π  µ ‬‬

‫اســت‪ βvl .‬نســبت میرایــی تعییــن شــده از(‪ )7-32‬بــرای ‪ m = 1‬اســت‪).‬توجه کنیــم کــه محاســبه‬
‫‪ βvl‬نیــاز بــه دانــش در خصــوص تغییرمــکان نســبی عرضــی پشــت بــام دارد) و ســایر عبــارات ســابق ًا‬
‫تعریــف شــدند‪ .‬معادلــه (‪ )7-40‬نیــز فــرض مــی کنــد کــه تمامــی تجهیــزات دارای تــوان مشــابه‬
‫هســتند ‪.aj=a‬‬
‫محاســبه نســبت میرایــی در مودهــای باالتــر یــا در مــدل پســماند بــه خاطر ایــن واقعیــت کــه (‪ )7-22‬برای‬
‫مودهــای باالتــر قابــل کاربــرد نیســت‪ ،‬پیچیــده اســت‪ .‬بــرای چیرگــی بــر ایــن مشــکل‪ Seleemah ،‬و‬
‫‪ )1997( Constantinou‬بــه یــک تعبیــر فیزیکــی از پاســخ مــود باالتــر‪ ،‬روی آوردنــد‪ .‬آنهــا بــه پاســخ‬
‫مــود باالتــر بــه عنــوان حرکــت فرکانــس بــاالی دامنــه کوتــاه متمرکــز در اطــراف پاســخ مــود اول‪،‬‬
‫نگریســتند‪ .‬از ایــن رو‪ ،‬طــراح مــی تــوان اســت یــک ثابــت میرایــی مؤثــر ‪ Ceffj‬را بــرای هــر وســیله‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪314‬‬

‫ویســکوز غیرخطــی (همانطــور کــه در شــکل ‪ 7-3‬نشــان داده شــده) تعریــف نمایــد‪ .‬ایــن ثابــت بــه‬
‫عنــوان شــیب منحنــی ســرعت ‪ -‬نیــروی وســیله در ســرعت محاســبه شــده وســیله در مــود اول ‪ů1‬‬
‫در نظــر گرفتــه مــی شــود‪:‬‬

‫‪C effj = a j C Nj u1aj −1‬‬

‫(‪)7-41‬‬
‫از این رو‪ ،‬میرایی مؤثر در مودهای باالتر از طریق‬

‫‪βR = βi + βvR‬‬
‫و‬ ‫(‪)7-42‬‬
‫‪βm = βi + βvm‬‬

‫داده مــی شــود کــه در آن‪ βvm‬و‪ βVR‬بــا اســتفاده از (‪ )7-29‬و اســتفاده از‪ Ceffj‬بــه جــای‪ ، Cj‬محاســبه‬
‫مــی شــوند‪.‬‬
‫‪ 7.5.3‬ساختمان با سیستم های میرایی ویسکواالستیک‬
‫سیســتم هــای میرایــی ویسکواالســتیک ســختی و میرایــی از خــود نشــان مــی دهنــد کــه وابســته بــه‬
‫فرکانــس یــا بســامد اســت (‪ Soong‬و ‪ Constantinou ، 1997 ،Dargush‬و دیگــران‪ .)1998‬بــا‬
‫در نظــر گرفتــن تجهیــزات ســخت(جامد‪ )solid /‬ویسکواالســتیک و مســاحت منحنــی ‪ A b‬و ضخامت‬
‫کلــی‪ ،h‬ســختی ذخیــره ‪ K j‬و ثابــت میرایــی ‪ Cj‬یــک وســیله عبارتنــد از‬

‫‪G ′Ab‬‬ ‫‪G ′′Ab‬‬

‫=‬‫‪Kj‬‬ ‫=‬ ‫‪, Cj‬‬ ‫(‪)7-43‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪ωh‬‬

‫کــه در آن’‪ G‬و”‪ G‬بــه ترتیــب مــدول برشــی افــت و ذخیــره مصالــح ویسکواالســتیک و‪ ω‬فرکانــس‬
‫تحریــک مــی باشــند‪ .‬هــر دو مــدول قوی ـ ًا وابســته بــه فرکانــس بــوده ولــی نســبت آنهــا‪ ،η‬فاکتــور‬
‫افــت‪ ،‬فقــط اندکــی وابســته بــه فرکانــس اســت‪:‬‬
‫‪G′′‬‬
‫=‪η‬‬ ‫(‪)7-44‬‬
‫‪G′‬‬

‫تقریبــ ًا‪ ،‬و بــرای اهــداف محاســباتی تحلیــل ســاده شــده‪ η،‬ممکــن اســت برابــر بــا واحــد فــرض‬
‫شــود‪ .‬یــک پایــگاه داده جامــع خــواص مصالــح بــرای یــک مــاده معمــول ویسکواالســتیک بــا ارزش‬
‫بــرای طیفــی از دماهــا‪ ،‬کرنــش برشــی و فرکانــس ممکــن اســت در(مطالعــات) ‪)1999( Zimmer‬‬
‫یافتــه شــود‪ .‬ظاهــراً‪ ،‬تحلیــل ســاده شــده ســاختمان هــای بــا سیســتم هــای میرایــی ویسکواالســتیک‬
‫نیازمنــد آن اســت کــه‪ )1( :‬فرکانــس ارتعــاش در هــر مــود بــرای محاســبه ســختی ذخیــره و ثابــت‬
‫میرایــی هــر وســیله مشــخص باشــد و (‪ )2‬ســختی ذخیــره هــر وســیله در مــدل ریاضــی ســاختمان‬
‫‪315‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫گنجانــده شــود‪ .‬ســختی اضافــی فراهــم شــده توســط سیســتم هــای میرایــی ویسکواالســتیک منحنــی‬
‫پــوش آور ســاختمان را بــه لحــاظ شــماتیکی مطابــق شــکل ‪ ،7-4‬تغییــر مــی دهــد‪ .‬ضمیمــه د مثالــی از‬
‫تحلیــل ســاختمانی بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی کــه در آن روشــی ســاده بــرای ســاختن مــدل‬
‫ایــده آل پــوش آور ســازه میراشــده عرضــه مــی شــود‪ ،‬ارائــه مــی کنــد‪ .‬کاربــرد روش تحلیــل ســاده‬
‫شــده نیــاز بــه تحلیــل تکــراری دارد (حتــی تحــت شــرایط االســتیک) چــون مقــدار ســختی ذخیــره‬
‫و ثابــت میرایــی وابســته بــه فرکانــس هســتند‪ .‬یــک بــرآورد منطقــی از پریــود مــود اول ســاختمان‬
‫میراشــده تحــت شــرایط االســتیک ممکــن اســت بشــرح زیــر بدســت آیــد‪ :‬فــرض کنیــد پریــود مــود‬
‫اول ســاختمان بــدون سیســتم میرایــی برابــر ‪ T ’1‬و پریــود بــا سیســتم میرایــی برابــر ‪ T1‬باشــد‪ .‬مــود‬
‫اول ارتعــاش را برابــر ‪}Ф{1‬گرفتــه و فــرض نماییــد کــه مــود بعــد از افــزودن سیســتم میرایــی‪،‬‬
‫یکســان مــی مانــد‪ .‬ایــن فــرض تقریبـ ًا در سیســتم هــای میرایــی بــا توزیــع قائــم کامــل تجهیــزات کــه‬
‫دارای ســختی ذخیــره توزیــع شــده متناســب بــا ســختی برشــی طبقــات میباشــند‪ ،‬ارزشــمند خواهــد‬
‫بــود‪ .‬ایــن امــر الــزام مــی دارد کــه‬
‫‪1/ 2‬‬
‫‪ ∑w i φ2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ i‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)7-45‬‬
‫‪T1′= 2π ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ g ∑ K ′j φrj‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬
‫‪ i‬‬ ‫‪‬‬

‫‪1/2‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫∑‬ ‫‪w i φi2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪T1 = 2π ‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪‬‬ ‫(‪)7-46‬‬
‫(‬
‫‪ g ∑ K ′j + K j cos 2 θ j φ2rj ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫)‬
‫‪ i‬‬ ‫‪‬‬

‫کــه در آن ‪ wi‬و ‪ Фi‬و ‪ Фrj‬در بخــش ‪ 7.3‬تعریــف مــی شــود‪ K’j .‬ســختی برشــی طبقــه ‪ Kj ،j‬ســختی‬
‫ذخیــره تجهیــزات در طبقــه ‪ θj ، j‬زاویــه انحــراف تجهیــزات در طبقــه ‪ j‬اســت‪ .‬ســختی ‪ Kj‬ممکــن‬
‫اســت براســاس (‪ )7-43‬و بصــورت‬
‫‪2πC j‬‬
‫‪Kj‬‬
‫‪ηT1‬‬ ‫(‪)7-47‬‬
‫نوشته شود‪ .‬استفاده از (‪ )7-45‬و (‪ )7-46‬و (‪ )7-47‬منجر می شود به‬

‫‪ ∑C j cos 2 θ j φ2‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)7-48‬‬

‫‪rj‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2  T1 j‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪T1 T1′2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪T12η  4π‬‬ ‫‪w i  2‬‬
‫‪‬‬
‫∑‬ ‫‪ g  φi‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪i ‬‬ ‫‪‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪316‬‬

‫کمیــت داخــل کروشــه در (‪ )7-48‬نســبت میرایــی تحــت شــرایط االســتیک ‪ βvl‬مــی باشــد‪( .‬معادلــه‬
‫‪1/2‬‬ ‫‪ 7-29‬را ببینیــد)‪ .‬از ایــن رو‬
‫‪ 2βv 1 ‬‬
‫‪T1 T1′1 −‬‬
‫=‬ ‫(‪)7-49‬‬
‫‪‬‬ ‫‪η ‬‬

‫معادلــه(‪ )7-49‬بــه طــور ویــژه در بدســت آوردن بــرآوردی ســریع از پریــود ســازه هــای میــرا‬
‫شــده ویسکواالســتیکی‪ ،‬مفیــد اســت(با فــرض اینکــه‪ η≈1‬باشــد)‪ .‬زمانیکــه ســاختمان میراشــده‬
‫ویسکواالســتیکی تحــت عمــل غیراالســتیک باشــد‪ ،‬منحنــی ظرفیــت طیفــی ایــده آل شــده مطابــق‬
‫شــکل ‪ 7-4‬اســت‪ .‬پریــود مؤثــر از طریــق (‪ )4-18‬داده مــی شــود کــه بــرای نمایــش ‪ 2‬خطــی منحنــی‬
‫ظرفیــت طیــف بــه شــکل‬
‫‪1/2‬‬ ‫(‪)7-50‬‬
‫‪ 2βv 1  ‬‬ ‫‪µ‬‬ ‫‪‬‬
‫=‪T‬‬ ‫‪T1′1 −‬‬
‫‪η   1 + aµ − a ‬‬
‫‪eff‬‬
‫‪‬‬

‫در مــی آیــد‪ μ= D/Dy .‬نســبت شــکل پذیــری تغییرمــکان و ‪ α‬نســبت ســختی پــس‪ -‬االســتیک بــه‬
‫ســختی االســتیک ســاختمان میراشــده ویسکواالســتیکی اســت‪ .‬بــه طــور مشــابهی‪ ،‬میرایــی مؤثــر از‬
‫طریــق (‪ )4-19‬معیــن مــی شــود کــه بــه شــکل‬

‫‪1/2‬‬ ‫‪2qH ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪µ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫(‪)7-51‬‬
‫‪βeff = βi + βv1 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪− ‬‬
‫‪ 1 + αµ − α ‬‬ ‫‪π  1 + αµ − α µ ‬‬

‫در مــی آیــد‪ .‬بــه طــور نمونــه ‪ µ‬کمتــر از ‪ 5.1‬و ‪ α‬کمتــر از ‪ 2.0‬خواهــد بــود و کمیــت (‪)1+ αµ-α‬‬
‫مــی توانــد بــا مقــدار واحــد بــا انــدک خطایــی‪ ،‬جایگزیــن شــود‪ .‬ایــن امــر امــکان اســتفاده از معادالتــی‬
‫را کــه بــرای نمایــش االستوپالســتیک منحنــی پــوش آور بــا ارزش انــد‪ ،‬همانطــور کــه بــرای سیســتم‬
‫هــای میرایــی ویســکوز انجــام شــد‪ ،‬را مــی دهــد‪ .‬بدســت آوردن یــک بــرآورد بــرای نســبت ســختی‬
‫‪ ،α‬جالــب اســت‪ .‬براســاس شــکل ‪( 7-4‬در نظــر بگیریــد منحنــی هــای ظرفیــت طیفــی از منحنــی‬
‫هــای پــوش آور بدســت مــی آینــد کــه توســط فشــردن بارهــا متناســب بــا شــکل مــودی اول‪ ،‬رســم‬
‫مــی شــوند)‬
‫‪1/ 2‬‬ ‫‪1/ 2‬‬
‫‪T1  K e′ ‬‬ ‫‪ K e − αK e ‬‬
‫=‬ ‫‪‬‬‫=‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪T1′  K e ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪Ke‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)7-52‬‬

‫توجــه کنیــم کــه(‪ )7-52‬براســاس مشــاهده اینکــه ســختی افــزوده شــده بواســطه سیســتم میرایــی‪Keα‬‬
‫‪317‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫اســت‪ ،‬اســتخراج شــد‪ .‬اســتفاده از (‪ )7-49‬و (‪ )7-52‬منجــر بــه‬

‫‪2βv1‬‬ ‫(‪)7-53‬‬
‫=‪α‬‬
‫‪η‬‬
‫می گردد‪.‬‬
‫‪ NEHRP 2000‬حــاوی روش خاصــی بــرای سیســتم هــای میرایــی ویسکواالســتیک نیســت‪ .‬در‬
‫عــوض امــکان اســتفاده از روش هایــی کــه بــرای سیســتم هــای میرایــی ویســکوز خطــی معتبرنــد را‬
‫مــی دهــد‪ .‬همانطــور کــه در ایــن بخــش شــرح داده شــده‪ ،‬و بــه طــور دقیــق تــر در ضمیمــه ‪ ،‬روش‬
‫‪ NEHRP 2000‬ممکــن اســت بــرای سیســتم میرایــی ویسکواالســتیک اســتفاده شــود مشــروط بــر‬
‫آنکــه اثــر سیســتم میرایــی روی ســختی و مقاومــت ســاختمان‪ ،‬لحــاظ گــردد‪.‬‬

‫‪ 7.5.4‬ساختمان های با سیستم میرایی تسلیم شونده‬

‫منحنــی پــوش آور ســاختمان بــا سیســتم میرایــی تســلیم شــونده‪ ،‬مطابــق شــکل ‪ ،4-3‬تقریبـ ًا ‪ 3‬خطــی‬
‫اســت‪ .‬منحنــی ظرفیــت طیفــی ایــده آل شــده ســاختمان در شــکل ‪ 7-5‬نشــان داده شــده اســت‪ .‬در‬
‫ایــن شــکل ‪ Vy‬مقاومــت تســلیم (یــا مقاومــت بــرش پایــه) ســاختمان باســتثناء سیســتم میرایــی در‬
‫حــال تســلیم و ‪ Vd‬مقاومــت تســلیم افــزوده شــده بــه علــت سیســتم میرایــی در حــال تســلیم اســت‪.‬‬
‫شــکل منحنــی ظرفیــت طیفــی ‪ 3‬خطــی ایــده آل شــده براســاس ایــن فــرض اســت کــه سیســتم‬
‫میرایــی متناظــر بــا تســلیم قــاب ســاختمانی‪ ،‬تســلیم مــی شــود(برای مثــال ‪ Vd<Vy‬و ‪.)Dyd<Dyf‬‬
‫توجــه کنیــم کــه مقاومــت ‪ Vd‬بــه علــت تجهیــزات میرایــی تســلیم در طبقــه اول اســت‪ ،‬در حالــی‬
‫کــه مشــارکت ســایر تجهیــزات میرایــی در منحنــی هــای ظرفیــت طیفــی و پــوش آور در شــاخه اول‬
‫منحنــی ‪3‬خطــی‪ ،‬منعکــس گشــته اســت‪ .‬پریــود مؤثــر و میرایــی مؤثــر بواســطه فرمــول هــای زیــر داده‬
‫مــی شــوند کــه بــرای تغییرمــکان ‪ D‬بزرگتــر از ‪ ،Dyf‬معتبرنــد (شــکل ‪ 7-5‬را ببینیــد)‪:‬‬

‫‪1/ 2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)7-54‬‬
‫‪Teff = 2π ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ A y + Ad ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1   Ad  ‬‬ ‫‪1 ‬‬

‫‪1/ 2‬‬
‫‪2qH 1 −‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪+ 2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1−‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)7-55‬‬
‫‪ 1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ µf   A y   µd ‬‬
‫= ‪βeff‬‬
‫‪βi ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪ A ‬‬
‫‪ 1+ d‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪π 1 + d ‬‬
‫‪ Ay‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ Ay ‬‬
‫‪ μF‬و ‪ μR‬بــه ترتیــب نســبت شــکل پذیــری تغییرمــکان بــرای قــاب و سیســتم میرایــی‪ ،‬مــی باشــند‬
‫کــه بشــرح زیــر تعریــف مــی شــوند‪:‬‬
‫‪D‬‬
‫= ‪µf‬‬ ‫(‪)7-56‬‬
‫‪D yf‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪318‬‬

‫‪D‬‬
‫= ‪µd‬‬
‫‪D yd‬‬
‫اســتفاده از (‪ )7-54‬و (‪ )7-55‬نیــاز بــه ســاخت شــکلی ‪3‬خطــی از منحنــی پــوش آور ســاختمان غیــر‬
‫از سیســتم میرایــی تســلیم شــونده‪ ،‬دارد‪ .‬بــرای سیســتم هــای قــاب بنــدی بــا رفتــار خــوب‪ ،‬تحلیــل‬
‫پالســتیک مــی توانــد بــرای ســاخت منحنــی پــوش آور‪ ،‬مطابــق شــرح ضمیمــه ج‪ ،‬مــورد اســتفاده‬
‫قــرار گیــرد‪ .‬مناســب اســت کــه شــکلی االستوپالســتیک از منحنــی ظرفیــت طیفــی مطابــق شــکل ‪7.5‬‬
‫‪ ،‬تعریــف نماییــم‪ .‬از ایــن رو‬

‫‪Teff‬‬
‫‪= T1 µ‬‬ ‫(‪)7-57‬‬

‫‪2qH  1 ‬‬ ‫(‪)7-58‬‬

‫‪βeff =βi +‬‬ ‫‪1−‬‬
‫‪π  µ ‬‬
‫‪D‬‬
‫=‪µ‬‬
‫‪Dy‬‬ ‫(‪)7-59‬‬

‫‪ T1‬پریــود مؤثــر اولیــه محاســبه شــده بــا اســتفاده از شــیب اولیــه منحنــی ظرفیــت طیفــی االســتو‬
‫پالســتیک اســت‪:‬‬
‫‪1/2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Do‬‬ ‫‪‬‬
‫‪T1 = 2π ‬‬
‫‪b A + Ad ) ‬‬
‫‪ ( y‬‬
‫(‪)7-60‬‬
‫‪‬‬

‫‪ b‬مقــداری پارامتــری اســت ‪ ،‬بــه طوریکــه منحنــی االستوپالســتیک بــه خوبــی منحنــی ‪3‬خطــی را‬
‫نمایــش مــی دهــد‪ Do ،‬تغییرمــکان طیفــی در محــل تقاطــع شــکل االستوپالســتیک و‪ 3‬خطــی منحنــی‬
‫پــوش آور اســت و ســایر عبــارات پیشــتر تعریــف شــده انــد‪ .‬بعــاوه‪ ،‬تغییرمــکان تســلیم از طریــق‬
‫(‪)7-61‬‬
‫‪g .)A y + Ad (. T12‬‬
‫= ‪Dy‬‬
‫‪4π2‬‬

‫بدســت مــی آیــد‪ .‬پارامتــر‪ b‬ممکــن اســت بــرای ســازگاری بــا روش مشــابه دنبــال شــده‬
‫در(‪ )FEMA1997‬برابــر بــا ‪ 0.6‬یــا بواســطه کاربــرد روش انــرژی معــادل‪ ،‬بدســت آیــد‪.‬‬

‫‪ 7.6‬ضریب کیفیت‪qH ,‬‬

‫طبــق تعریــف‪ ،‬ضریــب کیفیــت ‪( qH‬کــه در‪ ،NEHRP 2000‬ضریــب تنظیــم حلقــه پســماند نامیــده می‬
 ‫‪319‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شــود) برابــر بــا مســاحت واقعــی حلقــه پســماند (ایــن را حلقــه تغییرمــکان بــرش پایــه پشــت بــام‬
‫تبدیــل شــده بــه شــکل ظرفیــت طیفــی در نظــر بگیریــد) تقســیم بــر مســاحت شــکل االستوپالســتیک‬
‫فرضــی حلقــه‪ ،‬اســت‪ .‬مســاحت واقعــی حلقــه پســماند معلــوم نیســت ‪ ،‬ولــی براســاس کیفیــت‬
‫سیســتم ســازه ای مــی تــوان آن را فــرض نمــود‪ .‬احتمــاالً یــک قــاب خمشــی ویــژه فــوالدی طراحــی و‬
‫ســاخته شــده بــا اســتفاده از تدابیــر لــرزه ای حــال حاضــر‪ ،‬مشــخصات هیســترتیک بســیار خوبــی خواهــد‬
‫داشــت ‪ ،‬بــه نحــوی کــه ‪ qH‬مــی بایســت نزدیــک بــه واحــد ‪ 1‬باشــد‪ .‬بــا ایــن حــال‪ ،‬یــک ســاختمان‬
‫ا ‪ 0.2‬کــه در(‪ ،)FEMA 1997‬پیشــنهاد‬ ‫شــکل پذیرقدیمــی تــر مقــدار کوچکتــر ‪ qH‬خواهــد داشــت (مث ـ ً‬
‫شــده اســت)‪ .‬روش دیگــر بــرای انتخــاب مقادیــر بــرای ضریــب کیفیــت اســتفاده از ایــن فاکتــور بــرای هم‬
‫پایــه کــردن روش تحلیــل ســاده شــده بــرای پیــش بینــی بــرش پایــه لــرزه ای تشــریح شــده توســط روش‬
‫نیــروی جانبــی معــادل بــرای ســاختمان های بــدون سیســتم هــای میرایــی اســت (‪ .)NEHRP 1997‬تصور‬
‫کنیــد کــه حرکــت زمین توســط طیــف پاســخ طراحــی بــا پارامترهــای ‪ SDS,SDl‬و ‪ Ts‬در ‪NEHRP 1997‬‬
‫تعریــف شــود‪ .‬اکنــون فــرض کنیــد یــک ســاختمان بــدون سیســتم میرایــی تحــت شــرایط االســتیک‬
‫دارای پریــود‪ ،T1‬پریــود مؤثــر ‪ Teff‬و میرایــی مؤثــر‪ βeff‬تحــت شــرایط غیراالســتیک وقتــی تحــت‬
‫اثــر حرکــت طــرح زمیــن‪ ،‬باشــد‪ .‬فــرض کنیــد کــه هــر دوی‪ T1‬و ‪Teff‬بزرگتــر از ‪ Ts‬باشــند(پریود‬
‫در ناحیــه ســرعت ثابــت طیــف قــرار مــی گیــرد) و اینکــه مــود پســماند دارای پریــود ‪ TR‬بــوده کــه‬
‫کمتــر از ‪ Ts‬مــی باشــد و نســبت میرایــی برابــر بــا ‪ 0.05‬اســت‪ .‬بعــاوه‪ ،‬فــرض کنیــد کــه ســاختمان‬
‫رفتــار االستوپالســتیک‪ ،‬نشــان مــی دهــد‪ .‬بــرش پایــه مــی تواند بــا اســتفاده از قانــون ترکیــب ‪SRSS‬‬
‫(مجمــوع مجــذور مربعــات) بصــورت زیــر محاســبه گــردد‪:‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪1/ 2‬‬

‫‪‬‬
‫‪W 1S D 1 ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫(‪)7-62‬‬
‫=‬‫‪V ‬‬ ‫‪ + (W R S DS ) ‬‬
‫‪ Teff B ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬

‫کــه در آن ‪W1‬و ‪ WR‬بــه ترتیــب از طریــق (‪ )7-16‬و(‪ )7-20‬تعییــن مــی شــوند و‪ B‬ضریــب میرایــی‬
‫مرتبــط بــا نســبت میرایــی مؤثــر ‪ βeff‬اســت‪ .‬مــورد آخــر از طریــق‬
‫‪2qH  1 ‬‬ ‫(‪)7-63‬‬
‫‪βeff‬‬
‫=‬ ‫‪1‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪π  µ ‬‬

‫تعییــن مــی شــود‪ .‬کــه در آن‪ μ‬نســبت شــکل پذیــری تغییرمــکان اســت‪ .‬پریــود مؤثــر از رابطــه (‪)7-35‬‬
‫بدســت مــی آیــد‪.‬‬
‫معادلــه (‪ )7-62‬مقاومــت بــرش پایــه ســاختمان ‪ Vy‬را پیــش بینــی مــی کنــد‪ .‬مقاومــت بــرش پایــه‬
‫ممکــن اســت از طریــق ضــرب بــرش پایــه لــرزه ای شــرح داده شــده طبــق(‪ )NEHRP 2000‬در‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪320‬‬

‫ضریــب اضافــه مقاومــت سیســتم ‪ Ωo‬پیــش بینــی گــردد‪:‬‬

‫‪S D 1W‬‬
‫‪Vy‬‬
‫=‬ ‫‪Ω0‬‬ ‫(‪)7-64‬‬
‫‪T1R‬‬

‫کــه در آن از ضریــب اهمیــت چشــم پوشــی شــده اســت‪ .‬بــا هــم ارز نمــودن (‪ )7-62‬و (‪ )7-64‬بــا‬
‫اســتفاده از (‪ )7-35‬و دآن اســتن اینکــه ‪ .μ=Rμ=R/Ωo‬چــون‪ T1‬و ‪ Ts> Teff‬معادلــه بعــدی را بــرای‬
‫‪ B‬نتیجــه مــی دهــد‪:‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪−1/ 2‬‬ ‫(‪)7-65‬‬

‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪W‬‬ ‫‪  Ω0  W R   S DS‬‬ ‫‪  R  2‬‬
‫=‬‫‪B ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪ 1 ‬‬
‫‪  R   W 1   S D 1‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪W‬‬ ‫‪  Ω0  ‬‬

‫‪B = 0.73 + 3.27 βeff‬‬

‫(‪)7-66‬‬
‫ضریــب میرایــی ‪ B‬ممکــن اســت بــه میرایــی مؤثــر از طریق معــادالت تجربــی از نــوع (‪ )3-4‬مرتبط باشــد‪.‬‬
‫بــا ایــن حــال‪ ،‬معادلــه ســاده بعــدی بــه نحــو بســیار مطلوبــی رابطــه بیــن‪ B‬و ‪ βeff‬را در(‪)NEHRP 2000‬‬
‫بــرآورد شــده و در اینجــا مــورد اســتفاده قــرار مــی گیــرد‪:‬‬
‫بــا جایگزینــی (‪ )7-64‬و (‪ )7-63‬بــا‪ μ=Rμ=R/Ωo‬در (‪ )7-65‬و دآن اســتن اینکــه ‪ SDS/SDl=Ts‬بــه‬
‫معادلــه زیــر بــرای ‪ qH‬منتهــی مــی شــود‪:‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪−1/ 2‬‬

‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪W‬‬ ‫‪  Ω0  W R   T1   R  ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪− 0.73‬‬
‫‪W‬‬ ‫‪  R   W 1   T s   Ω0  ‬‬ ‫(‪)7-67‬‬
‫‪qH = ‬‬
‫‪ Ω ‬‬
‫‪2.08 1 − 0 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪R ‬‬

‫معادلــه (‪ )7-67‬یــک رابطــه پیچیــده بیــن ‪ q H‬ونســبت مبتنــی بــر شــکل پذیــری ضریــب‪Rμ=R/Ωo ،‬‬
‫‪ ،‬نســبت پریــود‪ Ts/T1‬و بعضــی مشــخصات دینامیکــی کلــی ســازه مــی باشــد‪ .‬بــه عنــوان یــک‬
‫تقریــب ‪ 1.33≈W/W1‬و ‪( 33.≈W/WR‬بنگریــد بــه ‪ )1998 Constantinou‬بــه نحــوی کــه ‪qH‬‬
‫عمدتــ ًا بــه ‪T/T1‬و ‪R/Ωo‬مرتبــط مــی باشــد‪ .‬بعــاوه (‪ )7-67‬برخــی اوقــات مقادیــر پیچیــده یــا‬
‫مقادیــر بزرگتــر واحــد را پیــش بینــی مــی کنــد‪ .‬بــرای چنیــن مــواردی ‪ qH‬مــی بایســت برابــر واحــد‬
‫قــرار داده شــود‪ .‬بــا توجــه بــه ایــن امــر‪،‬‬
‫‪321‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪2‬‬ ‫‪−1/2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ Ω0 ‬‬ ‫‪ T1   R  ‬‬
‫‪1.77 ‬‬ ‫‪ − 0.11  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪− 0.73‬‬ ‫(‪)7-68‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ R ‬‬ ‫‪ T s   Ω0  ‬‬
‫≈ ‪qH‬‬ ‫‪≤ 1.0 for T1 ≥ T s‬‬
‫‪ Ω ‬‬
‫‪2.08 1 − 0 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪R ‬‬

‫معادلــه (‪ )7-68‬مقادیــر ‪ qH‬را کــه بــا افزایــش مقادیــر ‪ R/Ωo‬افزایــش مــی یابنــد پیــش بینــی مــی‬
‫کنــد‪ ،‬کــه مناســب اســت‪ .‬بــا ایــن حــال‪ ،‬وابســتگی ‪ qH‬بــه نســبت پریــود‪ Ts/T1‬بواســطه ایــن‬
‫حقیقــت کــه مقادیــر بــزرگ ایــن نســبت منجربــه مقادیــر مختلــط و پیچیــده ضریــب میرایــی ‪B‬‬
‫مــی گــردد‪ ،‬دشــوار اســت‪ .‬مســئله ممکــن اســت بــه (‪ )7-62‬برگــردد کــه در آن مشــارکت مــود‬
‫پســماند ‪ W R S DS‬بزرگتــر از مقاومــت بــرش پایــه حاصــل از (‪ )7-64‬اســت‪ .‬بنابرایــن‪ ،‬روش ســاده‬
‫شده تحلیل نیروی برش پایه را اضافه تر برآورد می زند‪.‬‬
‫معادلــه مشــابه بــا (‪ )7-68‬ممکــن اســت بــرای ‪ T1‬و ‪ Teff‬و ‪ TR‬کوچکتــر از ‪ TS‬اســتخراج گــردد‪ .‬در‬
‫ایــن مــورد نســبت شــکل پذیــری تغییرمــکان توســط ( ‪ ) 6-7‬داده مــی شــود بــه نحــوی کــه‬

‫‪−1/2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Ω ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1.77  0  − 0.11‬‬ ‫‪− 0.73‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ R ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)7-69‬‬
‫≈ ‪qH‬‬ ‫‪≤ 1.0 for T1 < T s‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪−1/2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ R ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2.08 1 − 2 1 + 2 ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ Ω ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0‬‬

‫معــادالت (‪ )7-68‬و (‪ )7-69‬بــرای آمــاده ســازی جــدول ‪ ، 7-1‬اســتفاده شــده کــه در آن) ‪( R/ΩoI‬در‬
‫عــوض‪ R/Ωo‬اســتفاده شــده اســت‪ .‬مســلم اســت کــه یــک قانــون ســاده بــرای پیــش بینــی وابســتگی‬
‫ا تقریبــی ســاده کــه‪qH‬‬
‫‪ qH‬بــه پارامترهــای مختلــف آســان نیســت‪ NEHRP 2000 .‬از یــک قانــون کامـ ً‬
‫را بــه ‪ Ts/T1‬مرتبــط مــی کنــد‪ ،‬بــه ترتیــب زیــر اســتفاده مــی نمایــد‪:‬‬

‫‪Ts‬‬
‫=‪0.5 ≤ q‬‬
‫‪H 0.67‬‬ ‫‪≤ 1.0‬‬ ‫(‪)7-70‬‬
‫‪T1‬‬

‫رابطــه بــه طــور صحیــح تمایــل بــرای ‪ qH=1‬را در دامنــه شــتاب ثابــت طیفــی پیــش بینــی مــی کنــد‬
‫ولــی بــرای ســازه هــای انعطــاف پذیــر‪ ،‬محافظــه کارانــه اســت‪.‬‬

‫‪ 7.7‬حداقل برش پایه مجاز‬

‫کاربــرد روش ســاده شــده تحلیــل نیــاز بــه مشــخص کــردن حداقــل بــرش پایــه مجــاز دارد‪.‬‬
‫براســاس نتایــج ارائــه شــده در بخــش ‪ 6‬ایــن گــزارش کــه پیوســت ‪ NEHRP 2000‬شــد‪ ،‬حداقــل‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪322‬‬

‫بــرش پایــه مجــاز‪ Vmin‬بــرای طراحــی سیســتم مقــاوم برابــر نیــروی لــرزه ای عبارتســت از‬

‫‪V‬‬
‫=‪V min‬‬ ‫‪≥ 0.75 V‬‬ ‫(‪)7-71‬‬
‫‪B‬‬

‫کــه در آن‪ V‬بــرش پایــه لــرزه ای مشــخص شــده بــرای یــک ســاختمان بــدون سیســتم میرایــی‬
‫اســت و ‪ B‬ضریــب میرایــی بــرای نســبت میرایــی ‪ β1‬ســاختمان االســتیک در مــود اصلی است(نســبت‬
‫میرایــی ‪ β1‬شــامل میرایــی ذاتــی و میرایــی افــزوده شــده اســت)‪ .‬حــد ‪V 0.75‬نوعــ ًا مقاومــت‬
‫حداقــل را بــرای ســاختمان هــای بــا سیســتم میرایــی ویســکوز یــا ویسکواالســتیک دیکتــه مــی کنــد‬
‫‪ ،‬زیــرا ‪ β1 ≤ 0.15‬و ‪ B≥1/35‬وبنابرایــن ‪ B/1≤.74‬در ســاختمان هــای بــا سیســتم هــای میرایــی‬
‫هیســترتیک یــا تســلیم شــونده‪ ،‬حــد ‪ V/B‬ممکــن اســت طراحــی وابســته بــه مقاومــت و مشــخصه‬
‫هــای تغییرمــکان تســلیم قــاب (غیــر ازسیســتم میرایــی) و تجهیــزات میرایــی‪ ،‬را دیکتــه نمایــد‪ .‬طــراح‬
‫ممکــن اســت از مؤثــر بــودن یــک سیســتم میرایــی هیســترتیک ســؤال کنــد ‪ ،‬چــون هــدف کاســتن‬
‫تغییرمــکان نســبی عرضــی صرفـ ًا ممکــن اســت بواســطه افزایــش مقاطــع سیســتم مقــاوم در برابــر بــار‬
‫جانبــی باشــند حاصــل گــردد‪ ،‬روشــی کــه عمومـ ًا امــروزه اســتفاده مــی شــود‪ .‬اضافــه کــردن سیســتم‬
‫میرایــی هیســترتیک تغییرمــکان هــا را کاهــش و مقاومــت ســاختمان را افزایــش خواهــد داد در حالــی‬
‫کــه عمــل غیــر االســتیک قابــل مالحظــه را بــه سیســتم میرایــی محــدود مــی کنــد کــه قســمتی از‬
‫سیســتم قــاب بنــدی گرانشــی را تشــکیل نمــی دهــد‪ .‬در صــورت وقــوع یــک زلزلــه عمــده‪ ،‬فقــط‬
‫میراگرهــا مــی بایســت خــراب شــوند(به علــت عمــل غیراالســتیک)‪ .‬ایــن میراگرهــا مــی تواننــد‬
‫بــه آســانی بعــد از زلزلــه بــا انــدک یــا بــدون اثــری روی قــاب بنــدی گرانشــی‪ ،‬تعویــض شــوند‪.‬‬
‫معادلــه(‪ )7-71‬بــرش پایــه لــرزه ای فراهــم مــی کنــد‪ ،‬بــه عبــارت دیگــر برآینــد نیــروی جانبــی مؤثــر‬
‫بــر ســاختمان وقتــی اولیــن مفصــل پالســتیک تشــکیل مــی شــود‪ .‬وقتــی طراحــی سیســتم مقــاوم‬
‫در برابــر نیــروی جانبــی براســاس اصــول تحلیــل پالســتیک باشــد‪ ،‬مقاومــت برشــی پایــه‪ ،Vy‬نیــاز‬
‫اســت‪ .‬براســاس بخــش ‪( 7-2‬شــکل ‪ 7.1‬را ببینیــد)‪ .Ωo Vy=Vmin‬بــا ایــن حــال‪ ،‬ایــن معادلــه اگــر‬
‫ضرایــب‪R‬و‪ Cd‬بــه طــور صحیحــی برابــر مشــخص گردنــد‪ ،‬ارزش خواهــد داشــت‪ .‬تــا زمانــی کــه‬
‫چنیــن ناســازگاری در مقادیــر‪R‬و‪ Cd‬حــذف شــود‪ )NEHRP 2000( ،‬معادالتــی ارائــه مــی کنــد‬
‫کــه اشــاره دارد‬
‫‪Cd‬‬
‫=‪V‬‬
‫‪y V min Ω0‬‬
‫‪R‬‬ ‫(‪)7-72‬‬

‫معادلــه (‪ )7-72‬در مثــال هــای ارائــه شــده در بخــش ‪ 8‬بــرای رســیدن بــه مقاومــت بــرش پایــه مــورد‬
‫نیــاز ســاختمان‪ ،‬اســتفاده مــی شــود‪ .‬آنــگاه اصــول تحلیــل پالســتیک بــرای تعییــن انــدازه سیســتم‬
‫‪323‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫مقــاوم در برابــر بــار جانبــی بــرای داشــتن مقاومــت بــرش پایــه‪ Vy‬و یــک مکانیســم گســیختگی قابــل‬
‫قبــول‪ ،‬اســتفاده مــی شــود‪.‬‬

‫(‪ ، )NEHRP 2000‬ضمیمه فصل ‪ ،13‬سازه های با سیستم های میرایی‬

‫ضمیمــه الــف شــامل ضمیمــه فصــل ســیزده ‪ NEHRP 2000‬بــرای تحلیــل و طراحــی ســاختمان هــا‬
‫بــا سیسـ�تم میرایـ�ی مـ�ی گـ�ردد‪ .‬ایـ�ن نسـ�خه ویرایـ�ش از ضمیمـ�ه توسـ�ط کمیتـ�ه بـ�روز رسـ�انی ضوابـ�ط‬
‫)‪ (privisions update committee‬در اواخــر ســال ‪ ،1999‬تأییــد شــد‪ .‬ضمیمــه الــف دو روش تحلیــل‬
‫ســاده شــده را تشــریح مــی کنــد‪ :‬روش تحلیــل نیــروی جانبــی معــادل (‪lateral force analysis‬‬
‫‪ )procedure/ LEF‬و روش تحلیــل طیــف پاســخ (‪.) spectrum-analysis procedure/ RSA‬‬
‫ایــن روش هــا عمدتـ ًا براســاس نمایــش هــای بخــش ‪ 7‬و‪ 4‬جــز مــوارد توضیــح داده شــده زیــر اســت‪:‬‬
‫بــرش پایــه محاســبه شــده در(‪ )NEHRP 2000‬بــرش پایــه در تشــکیل اولیــن مفصــل پالســتیک‬
‫اســت‪ ،‬در حالــی کــه معادلــه (‪ )7-15‬مقاومــت بــرش پایــه بــرای ســاختمان تســلیم شــونده‪ ،‬را شــرح‬
‫مــی دهــد‪ .‬توجــه کنیــم کــه بــرش پایــه طراحــی برابــر بــا مقاومــت بــرش پایــه تقســیم بــر ضریــب‬
‫اضافــه مقاومــت تســلیم ‪ Ωo‬مــی باشــد‪.‬در هــر حــال (‪ )NEHRP 2000‬در ضریــب ‪Ω oCd/R‬‬
‫تقســیم مــی شــود(معادالت‪1-A13.4.3.4‬و‪ 2-A13.4.3.4‬را ببینیــد) تــا بــه یــک بــرآورد محافظــه‬
‫کارانــه از بــرش پایــه برســد‪ .‬ایــن محافظــه کاری وقتــی ‪ Cd‬برابــر بــا‪ R‬باشــد از بیــن مــی رود‪.‬‬
‫(‪ )NEHRP 2000‬از معادالتــی بــرای پریــود اصلــی) (‪ Fundamental Period‬و میرایــی‬
‫مؤثــر اســتفاده مــی کنــد‪ ،‬اگــر بخواهیــم دقیــق صحبــت کنیــم‪ ،‬بــرا ی ســاختمان هــای بــا رفتــار‬
‫االستوپالســتیک و سیســتم هــای میرایــی خطــی ویســکوز‪ ،‬اعتبــار دارنــد‪ .‬معــادالت معتبــر برای سیســتم‬
‫هــای میرایــی ویســکوز غیرخطــی در بخــش ‪ ،7.5.4‬سیســتم هــای میرایــی ویسکواالســتیک در بخــش‬
‫‪ 7.5.3‬و سیســتم هــای میرایــی در حــال تســلیم در بخــش ‪ 7.5.4‬و ضمیمــهج عرضــه مــی شــوند‪.‬‬
‫(‪ )NEHRP 2000‬معادالتــی بــرای محاســبه تغییرمــکان پشــت بــام ارائــه مــی دهــد (بــرای مثــال‬
‫‪ )1-A13.4.3.4‬و بــا توجــه بــه آن شــکل پذیــری مؤثــر را بعنــوان نســبت تغییرمــکان ماکزیمــم پشــت‬
‫بــام بــه تغییرمــکان پشــت بــام در تســلیم مؤثــر سیســتم مقــاوم در برابــر نیــروی جانبــی‪ ،‬تعریــف مــی‬
‫کنــد‪ .‬در ایــن خصــوص تقاضــای شــکل پذیــری مؤثــر (یــا نســبت شــکل پذیــری تغییرمــکان ) بــه‬
‫عنــوان نســبت تغییرمــکان ماکزیمــم بــه تغییرمــکان مؤثــر تســلیم در مــود اول طیفــی معــرف ســاختمان‪،‬‬
‫تعریــف مــی شــود‪ 2 .‬تقاضــای شــکل پذیــری مؤثــر‪ ،‬برابــر هســتند‪.‬‬
‫(‪ ، )NEHRP 2000‬باجایگزینــی (‪ )βi-64.‬بجــای‪ Л.2‬معادلــه (‪ )7-37‬در معادلــه ‪1-A13.3.2.2‬‬
‫امــکان اضافــه کــردن مســتقیم نســبت میرایــی ذاتــی‪ iβ‬بــه معادلــه‪ A13.3.2‬را مــی دهــد‪.‬‬
‫(‪ )NEHRP 2000‬از شــبه ســرعت بــرای محاســبه ســرعت ماکزیمــم‪ ،‬ســود مــی بــرد‪ .‬باتوجــه بــه‬
‫ایــن امــر‪ ،‬ســرعت هــا در مــود اصلــی بــه ســمت بــرآورد کمتــر از حــد‪ ،‬میــل مــی کننــد در حالــی‬
‫کــه در مودهــای باالتــر بــه ســمت پیــش تخمیــن تمایــل مــی یابنــد (بخــش ‪ 4.9‬و جــدول ‪ 4.6‬را‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪324‬‬

‫ببینیــد)‪ .‬مثــال هــای ارائــه شــده در بخــش ‪ 8‬نشــان مــی دهــد کــه بعــد از ترکیــب ســرعت هــای‬
‫مــدی تغییرمــکان نســبی عرضــی‪ ،‬خطــا در ســرعت تغییرمــکان نســبی برآینــد بطــور قابــل مالحظــه‬
‫ای کاهــش مــی یابــد‪ .‬تحلیــل بــا اســتفاده از فاکتورهــای تصحیــح جــدول ‪ ،4-6‬فقــط بهبــود جزئــی‬
‫در پیــش بینــی نیروهــای وابســته بــه ســرعت‪ ،‬نشــان مــی دهــد‪.‬‬

‫(‪ )NEHRP 2000‬از فاکتورهــای ترکیــب بــار‪ CF1‬و ‪ CF2‬ارائــه شــده در اینجــا و تشــریح شــده‬
‫در (‪ )4-41( )4-39( )4-35‬و (‪ )4-42‬ســود مــی بــرد ‪ ،‬ولــی آنهــا را بــه ترتیــب بــه عنــوان ضرایــب‬
‫‪ CmFD‬و‪ CmFV‬تعریــف مــی کنــد و بــه شــکل فهرســت وار‪ ،‬ارائــه مــی دهــد‪.‬‬
‫(‪ )NEHRP 2000‬تقاضــای شــکل پذیــری مؤثــر ماکزیممــی را مشــخص مــی کنــد (معــادالت‬
‫‪1-A13.3.5‬و‪ )2-A13.3.5‬کــه بــا (‪ )7-7‬و (‪ )7-8‬ســازگارند ‪ ،‬ولــی در عــوض(‪ R/Ωo‬از‪R/ΩoI‬‬
‫اســتفاده مــی کنــد کــه در آن‪ I‬ضریــب اهمیــت کاربــری (‪ (occupancy importance factor‬اســت‪ .‬بــه‬
‫عبــارت دیگــر‪ ،‬نســبت مبتنــی برشــکل پذیــری ضریــب ‪ R‬و تقاضــای شــکل پذیــری ماکزیمــم بــرای‬
‫ســازه هــای مهــم کاهــش مــی یابنــد‪.‬‬

‫(‪ )NEHRP 2000‬حــاوی معیــاری بــرای ارزیابــی ایمنــی ســاختمان اســت کــه شــامل حــدود‬
‫مجــاز تغییرمــکان نســبی عرضــی طبقــه مــی باشــد (بخــش ‪ .)A13.7.2‬ایــن حــدود برابــر بــا‪R/Cd‬‬
‫برابــر تغییرمــکان نســبی مجــاز طبقــه بــرای ســاختمان هــای بــدون سیســتم میرایــی اســت‪ .‬دلیــل ایــن‬
‫تفــاوت ایــن اســت کــه مقادیــر‪ R‬و‪ Cd‬برابــر نیســتند‪ .‬بــا توجــه بــه ایــن امــر‪ ،‬روش هــای تشــریح‬
‫شــده در (‪ )NEHRP 2000‬بــرای ســاختمان هــای بــا سیســتم هــای میرایــی‪ ،‬پاســخ تغییرمــکان‬
‫حقیقــی ســاختمان را پیــش بینــی مــی کنــد‪ ،‬در حالــی کــه روش هــای متناظــر بــرای ســاختمان هــای‬
‫بــدون سیســتم هــای میرایــی یــک تغییرمــکان کوچکتــر را پیــش بینــی مــی کننــد ‪ ،‬چــون ‪ Cd‬نوع ـ ًا‬
‫کمتــر از ‪ R‬اســت‪ .‬از ایــن رو‪ ،‬حــدود تغییرمــکان نســبی عرضــی بــرای ســاختمان هــا ‪ R/Cd‬برابــر‬
‫کمتــر از چیــزی هســتند کــه حــدود مــی بایســت باشــند تــا پیــش بینــی تغییرمــکان صحیــح باشــد‪.‬‬
‫(‪ )NEHRP 2000‬ایــن اختــاف را بــا افزایــش حــدود تغییرمــکان عرضــی توســط ضریــب (‪)R/Cd‬‬
‫تصحیــح مــی کنــد‪.‬‬
‫‪ 7.9‬نتایج‬
‫مبنــای تئوریــک روش هــای نیــروی جانبــی معــادل و تحلیــل طیــف پاســخ (‪ )NEHRP 2000‬ارائــه‬
‫شــده انــد‪ .‬بعــاوه روش هایــی بــرای محاســبه میرایــی و پریــود مؤثــر و نســبت میرایــی مــود باالتــر‬
‫در سیســتم هــای میرایــی ویســکوز غیــر خطــی‪ ،‬سیســتم هــای میرایــی ویسکواالســتیک و سیســتم‬
‫هــای میرایــی تســلیم شــونده‪ ،‬ابــداع شــده انــد‪ .‬ایــن روش هــا در (‪ )NEHRP 2000‬ارائــه نشــده‬
‫ولــی بــرای کاربــرد روش هــای تحلیــل(‪ ، )NEHRP 2000‬مــورد نیــاز مــی باشــند‪.‬‬
‫‪325‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫جدول ‪ 7-1‬مقادیر ضریب کیفیت ‪ qH‬پیش بینی شده توسط معادالت (‪ )7-68‬و (‪)7-69‬‬

‫شکل ‪ 7-1‬پاسخ سازه ای و رابطه بین کمیت های پاسخ‬

‫برش پایه‬

‫منحنی ظرفیت برای رفتار االستیک‬

‫طیف پاسخ برای میرایی‪5‬درصد‬

‫منحنی ظرفیت واقعی‬

‫منحنی ظرفیت‬
‫االستوپالستیک‬
‫ایده آل شده‬
‫تشکیل اولین مفصل‬ ‫طیف پاسخ برای میرایی موثر‬
‫پالستیک‬
‫تغییر مکان واقعی‬

‫تغییر مکان نسبی عرضی‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪326‬‬

‫شکل ‪ 7-2‬ضرایب تقویت تغییرمکان برای انواع ساختارهای سیستم میرایی ویسکوز‬

‫ضریب تقویت تغییر مکان‬ ‫پیکره بندی‬

‫قطری‬
‫جناقی‬
‫قالب پایینی‬
‫قالب باالیی‬
‫قالب معکوس‬
‫جک قیچی‬
‫‪327‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شکل ‪ 7-3‬ثابت میرایی مؤثر تجهیزات میرایی غیرخطی ویسکوز برای محاسبه پاسخ مود باالتر‬

‫مماس بر منحنی‬
‫نیروی وسیله‬

‫سرعت محاسبه شده در مد اول‬

‫سرعت وسیله‬

‫شکل ‪ 7-4‬منحنی های ظرفیت طیفی ایده آل شده ساختمان بدون و با سیستم میرایی ویسکواالستیک‬
‫شتاب طیفی‬

‫ساختمان باسیستم میرایی ویسکو االستیک‬

‫ساختمان بدون سیستم ویسکو االستیک‬

‫سیستم میرایی ویسکو االستیک‬

‫تغییر مکان پشت بام‬ ‫تغییر مکان طیفی‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪328‬‬

‫شــکل ‪ 7-5‬منحنــی هــای ظرفیــت طیفــی معــادل االستوپالســتیک و ‪3‬خطــی ایــده آل شــده ســاختمان‬
‫بــا میرایــی تســلیم شــونده‬
‫شتاب طیفی=برش پایه‬

‫نمایش االستوپالستیک معادل‬

‫نمایش سه خطی‬

‫تغییر مکان طیفی‬

‫تغییر مکان پشت بام‬
‫‪329‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫[بخش‪]8‬‬

‫ارزیابی روش های تحلیل و طراحی ساختمان های با سیستم میرایی‬

‫‪ 8.1‬معرفی‬
‫ایــن بخــش مثــال هایــی از طراحــی و تحلیــل ســاختمان هــا بــا سیســتم هــای میرایــی را ارائــه‬
‫مــی دهــد‪ .‬تحلیــل بــا اســتفاده از روش هــای نیــروی جانبــی معــادل (‪ )NEHRP 2000‬و طیــف‬
‫پاســخ و و روش دوم (‪ )FEMA 1997‬جــزو مــوارد اصــاح شــده در زیــر انجــام گردیــد‪:‬‬
‫در کاربــرد (‪ )NEHRP 2000‬و (‪ )FEMA 1997‬روش دوم‪ ،‬ضرایــب ترکیــب بــار ‪ CF1‬و ‪ CF2‬تشــریح‬
‫شــده توســط (‪ )4-41( )4-39( )4-35‬و (‪ )4-42‬در عــوض ضرایــب متناظــردر (‪ )FEMA 1997‬و‬
‫ضرایــب نیــروی ‪ CmFD‬و ‪ CmFV‬فهرســت شــده در (‪ ، )NEHRP 2000‬اســتفاده شــدند‪ .‬ایــن اصــاح از‬
‫اهمیــت اندکــی در کاربــرد روش هــای تحلیــل (‪ )NEHRP 2000‬برخــوردار اســت وبــرای ســهولت انجــام‬
‫شــد ‪ ،‬زیــرا اســتفاده از معــادالت نســبت بــه جــداول وقتــی تحلیــل در یــک صفحــه گســترده انجــام‬
‫مــی شــود‪ ،‬آســانتر اســت‪ .‬بــا ایــن حــال‪ ،‬اصــاح اهمیــت اندکــی بــرا ی محاســبه شــتاب ماکزیمــم بــا‬
‫اســتفاده از روش دوم (‪ ، )FEMA 1997‬دارد‪.‬‬
‫در کاربــرد روش هــای تحلیــل(‪ ،)NEHRP 2000‬روش هــای تشــریح شــده در بخــش ‪ 7‬بــرای‬
‫محاســبه میرایــی مؤثــر‪ ،‬پریــود مؤثــر و مقاومــت و ســختی افــزوده شــده‪ ،‬مجــاز بودنــد‪ .‬روش هــای‬
‫شــرح داده شــده در (‪ )NEHRP 2000‬بــرای سیســتم هــای میرایــی ویســکوز خطــی و سیســتم هــای‬
‫میرایــی تســلیم شــونده بــا شــرط اینکــه مقاومــت و ســختی افــزوده شــده بواســطه سیســتم میرایــی‬
‫در مــدل ریاضــی گنجانــده شــوند معتبرنــد ‪ ،‬ولــی بــرای سیســتم هــای میرایــی ویســکوز غیرخطــی‬
‫تقریبــی مــی باشــند‪.‬‬
‫ضرایــب تصحیــح ســرعت در بخــش ‪ 4-9‬در مثــال هــای انتخــاب شــده بــرای نشــان دادن اهمیــت‬
‫روش تصحیــح بــرای سیســتم هــای بــا چنــد درجــه آزادی‪ ،‬مــورد اســتفاده قــرار گرفتنــد‪.‬‬
‫تحلیــل پــوش آور مــورد نیــاز در روش دوم (‪ )FEMA 1997‬بــا اســتفاده از مــدل پیشــنهادی و توزیــع‬
‫یکنواخــت بــار جانبــی و توزیــع هــای اضافــی براســاس مــود اول و الگوهــای تطبیقــی‪ ،‬انجــام شــدند‪.‬‬
‫مثــال هــای ارائــه شــده در زیــر شــامل ســاختمان هــای ‪3‬و‪ 4‬طبقــه بــا قــاب خمشــی فــوالدی ویــژه‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪330‬‬

‫بــا سیســتم هــای میرایــی ویســکوز خطــی‪ ،‬ویســکوز غیرخطــی‪ ،‬ویسکواالســتیک وتســلیم شــونده‬
‫نصــب شــده بــا پیکربنــدی بادبنــد جناقــی( ‪ k‬معکــوس شــکل‪) chevron brace configuration/‬‬
‫بودنــد‪ .‬هــر یــک از ایــن قــاب هــا براســاس روش هــای (‪ )NEHRP 2000‬بــرای بــرش پایــه‪ V‬در‬
‫گســتره ‪ 6Vmin.‬تــا‪ Vmin‬طراحـ�ی شـ�ده و بعـ�دا ً بـ�ا اسـ�تفاده از روشـ�های(‪ )NEHRP 2000‬و روش‬
‫دوم (‪ ،)FEMA 1997‬تحلیــل شــدند‪ .‬در تمامــی تحلیــل هــا‪ ،‬تحریــک لــرزه ای توســط طیــف پاســخ‬
‫(‪ )NEHRP 1997‬و (‪ ،)FEMA 1997‬بــا پارامترهــای ‪ SDS=1‬و‪ Sd1= 0.6‬و ‪ Ts= 0.6s‬تعریــف‬
‫شــدند‪ .‬هــر ســاختمان نمونــه نیــز بــا اســتفاده از تحلیــل تاریخچــه زمانــی غیرخطــی بــا اســتفاده از‬
‫‪ 20‬حرکــت مقیــاس شــده ارائــه شــده در بخــش ‪ 3.2‬تحلیــل شــد‪ .‬داده هــای تحلیــل غیــر خطــی‬
‫تاریخچــه زمانــی بــرای بررســی مفیــد بــودن و دقــت روش هــای تقریبــی تحلیــل‪ ،‬اســتفاده شــدند‪.‬‬

‫‪ 8.2‬طراحی قاب های مرجع ‪ 3‬و ‪ 6‬طبقه‬

‫قــاب هــای مرجــع‪ ،‬قــاب هــای خمشــی فــوالدی ویــژه‪ 3 ،‬و‪ 6‬طبقــه بــدون سیســتم هــای میرایــی‪،‬‬
‫بودنــد‪ .‬ایــن قــاب هــا بــرای بــرآوردن حداقــل حــدود بــرش پایــه و تغییرمــکان نســبی‬
‫عرضــی(‪ ،)NEHRP 1997‬بخــش ‪ ،3 /5‬طراحــی شــدند‪ .‬بعــدا ً در ایــن بخــش‪ ،‬ایــن قــاب هــا ‪ ،‬بــا‬
‫قــاب هــای متناظــر بــا سیســتم هــای میرایــی بــرای قضــاوت مزایــا و معایــب موجــود در سیســتم‬
‫هــای میرایــی‪ ،‬مقایســه میشــوند‪ .‬ضمیمــه ب ‪ ،‬شــرحی از هندســه‪ ،‬پارامترهــای طراحــی و بارهــا بــرای‬
‫ســاختمان نمونــه‪ ،‬فراهــم میکنــد‪ .‬شــکلب‪ ،1-‬نمــای پــان و تــراز ســاختمان را نشــان مــی دهــد‪.‬‬
‫سیســتم مقــاوم بــار جانبــی از ‪ 2‬قــاب خمشــی فــوالدی ویــژه در هــر جهــت‪ ،‬تشــکیل مــی شــود‪.‬‬
‫بــرای چنیــن قــاب هایــی‪ )NEHRP1997( ،‬مقادیــر ‪ R=8‬و ‪ Cd=5.5‬و ‪ Ωo=3‬را تخصیــص‬
‫مــی دهــد‪ .‬مــوارد دیگــری کــه در ضمیمــه ب عرضــه شــده انــد‪ ،‬طراحــی قــاب هــای مرجــع ‪ 3‬و ‪6‬‬
‫طبقــه اســت کــه حــد تغییرمــکان نســبی عرضــی ‪ ∆a=0.02hsx‬رادر (‪ )NEHRP 1997‬ارضــاء مــی‬
‫نماینــد کــه در آن ‪ hsx‬ارتفــاع طبقــه اســت‪ .‬اثــرات پیچــش در ایــن تحقیــق وارد نشــدند‪ .‬طــرح هــای‬
‫نهایــی بــه ترتیــب در اشــکال ب‪ 2-‬وب‪ 3-‬بــرای قــاب هــای مرجــع ‪3‬و‪ 6‬طبقــه نشــان داده شــده انــد‪.‬‬
‫وزن قــاب مرجــع ‪ Wo ، 3‬تقریبــ ًا ‪ 215KN‬اســت و پریــود اصلــی ارتعــاش‪ To‬برابــر ‪ 1.07‬ثانیــه‬
‫اســت‪(.‬با اســتفاده از تحلیــل مقادیــر ویــژه نســخه پنجــم نــرم افــزار‪ ،IDARC2D‬بدســت آمــد‪.‬‬
‫(‪ Valles‬و دیگــران ‪ )1996‬بــه عبــارت دیگرحداقــل مقاومــت بــرش پایــه مــورد نیــاز ایــن قــاب‬
‫‪ Vy,min‬بــرش پایــه طراحــی بــا توجــه بــه(‪ Cd Ωo/R ،)NEHRP 1997‬برابریعنــی‪ 1626KN‬اســت‪.‬‬
‫مقاومــت برشــی پایــه واقعــی‪ Vy,o‬بیــن ‪ 2223KN‬و‪( 2775KN‬بســته بــه توزیــع بــار جانبــی) متغیر اســت(‬
‫بــا اســتفاده از روش تحلیــل پالســتیک ضمیمــه ‪ ،C‬تثبیــت و توســط تحلیل پــوش آور بــا اســتفاده از برنامه‬
‫‪ SAP2000-NL‬تأییــد شــد)‪ .‬بــه عبــارت دیگــر یــک نســبت اضافــه مقاومــت بیــن ‪ 1.37‬و ‪ 1.7‬در نتیجــه‬
‫معیــار حــد تغییرمــکان نســبی بیــن طبقــات بدســت مــی آیــد‪ .‬وزن قــاب مرجــع ‪ 6‬طبقــه‪ Wo ،‬تقریب ًاســت‬
‫‪331‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪ KN504‬اســت و دارای پریــود اصلــی ‪ To=1.90s‬مــی باشــد‪ .‬حداقــل مقاومــت مــورد نیــاز ‪ Vy,min‬برابــر‬
‫‪ 2108 KN‬و مقاومــت واقعــی ‪ Vyo‬بیــن ‪ 2748 KN‬و ‪ 3646 KN‬بســته بــه توزیــع بــار جانبــی‪ ،‬متغیــر‬
‫است که نسبت اضافه مقاومت بین ‪ 1.3‬و ‪ 1.73‬را نمایش می دهد‪.‬‬

‫‪ 8.3‬طراحی قاب های ‪3‬و ‪ 6‬طبقه با سیستم های میرایی‬

‫قــاب هــای بــا سیســتم میرایــی ممکــن اســت طبــق (‪ )NEHRP 2000‬بــرای بــرش پایــه ای کــه‬
‫کمتــر از‪ 0.75V‬نیســت‪ ،‬طراحــی شــوند کــه در آن ‪ V‬بــرش پایــه لــرزه ای بــرای قــاب بــدون یــک‬
‫سیســتم میرایــی اســت‪ .‬بطــور معــادل‪ ،‬قــاب هــای بــا سیســتم میرایــی ممکــن اســت بــرای یــک‬
‫مقاومــت بــرش پایــه غیــر ازسیســتم میرایــی کــه کمتــر از‪ 0.75Vy‬نیســت‪ ،‬طراحــی شــوند کــه در‬
‫آن‪ Vy‬مقاومــت بــرش پایــه قــاب بــدون سیســتم میرایــی طراحــی شــده بــرای بــرش‪ V‬بــا توجــه‬
‫بــه ‪ )1997(NEHRP‬مــی باشــد‪ .‬قــاب هــای نشــان داده شــده در شــکل ‪ 8-1‬بــرای ســاختمان بــا‬
‫ارتفــاع ‪ 3‬و‪ 6‬طبقــه طراحــی شــدند‪ .‬ایــن قــاب هــا دارای مقاومــت بــرش پایــه در گســتره ی ‪ 60‬تــا‬
‫‪ 100‬درصــد‪ Vy‬مــی باشــند‪ .‬بعــداً‪ ،‬سیســتم هــای میرایــی بــه ایــن قــاب هــا افــزوده شــده و بــا توجــه‬
‫بــه ‪)2000(NEHRP‬بــرای ارضــاء معیــار تغییرمــکان جانبــی بیــن طبقــه ای‪ ،‬متناســب مــی گردنــد‪.‬‬
‫‪ 6‬قــاب طراحــی شــدند‪ 5 :‬قــاب ‪ 3‬طبقــه بــا مقاومــت بــرش پایــه تقریبــی ‪100 ،90 ،80 ،75 ،60‬‬
‫درصــد‪ Vy‬و یــک قــاب ‪6‬طبقــه بــا مقاومــت بــرش پایــه ‪ 75‬درصــد‪ .Vy‬ایــن قــاب هــا بــه ترتیــب‬
‫بصــورت‪60-3S‬و‪75-3S‬و‪80-3S‬و‪ 90-3S‬و‪ 100-3S‬و‪ 75-6S‬طبقــه بنــدی مــی شــوند کــه عــدد‬
‫اول داللــت بــر تعــداد طبقــات و عــدد دوم داللــت بــر نســبت درصــد مقاومــت بــرش پایــه واقعــی‬
‫قــاب میراشــده غیــر ازسیســتم میرایــی ‪ Vya‬بــه مقاومــت بــرش پایــه بــدون سیســتم میرایــی طراحــی‬
‫شــده بــرای بــرش پایــه لــرزه ای‪ V‬طبــق ‪ )2000(NEHRP‬و‪ ،Vy‬اســت‪ .‬در هــر مــورد‪ ،‬مقاومــت‬
‫برشــی پایــه قــاب بــا اســتفاده از روش تحلیــل پالســتیک شــرح داده شــده در ضمیمــه ‪ ،C‬محاســبه‬
‫گردیــد‪.‬‬
‫جــدول ‪ ،8-1‬خالصــه ای از مشــخصات ‪ 6‬قــاب را نشــان مــی دهــد‪ .‬اطالعــات برحســب نســبت‬
‫مقاومــت(‪Vya.Vy‬و‪ )Vya.Vyo‬نســبت وزن (وزن قــاب میراشــده بــه قــاب مرجــع‪ ،)W.Wo ،‬نســبت‬
‫تغییرمــکان جانبــی قــاب بــدون سیســتم میرایــی ( تغییرمــکان عرضــی واقعــی ماکزیمــم بــه تغییرمــکان‬
‫عرضــی مجــاز‪ ) ∆max.∆a‬و نســبت پریــود ( پریــود اصلــی قــاب میراشــده بــه پریــود قــاب مرجــع‬
‫‪ )T.To‬را ارائــه مــی دهــد‪ .‬تغییرمــکان نســبی عرضــی ماکزیمــم طبقــات ‪ ∆max‬توســط روش هــای‬
‫شــرح داده شــده در‪ ،1997NEHRP‬بدســت آمــد‪ .‬داده هــای جــدول ‪ 8-1‬نشــان مــی دهــد کــه‬
‫مقاومــت هــای برشــی پایــه قــاب هــای بــا سیســتم میرایــی‪ ،Vya‬بــه طــور قابــل مالحظــه ای کمتــر از‬
‫مقاومــت قــاب هــای مرجعــی هســتند کــه بــرای ارضــاء معیــار تغییرمــکان نســبی عرضــی‪،NEHRP‬‬
‫طراحــی شــدند‪ .‬نســبت های‪Vya.Vyo‬بیــن ‪ 44.0‬بــرای قــاب‪ 60-3S‬و ‪ 0.73‬بــرای قــاب‪،100-3S‬‬
‫متغیرنــد‪ .‬قــاب هــای غیــر ازسیســتم هــای میرایــی معیــار تغییرمــکان نســبی عرضــی ‪1997NEHRP‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪332‬‬

‫را بــرآورده نمــی ســازد (کمتــر یــا مســاوی بــا‪ .) 0.02hsx‬سیســتم هــای میرایــی بــرای ایــن قــاب هــا‬
‫بــه منظــور کاهــش تغییرمــکان نســبی عرضــی تــا ســطح قابــل قبــول‪ ،‬طراحــی شــدند‪ .‬بــرای مثــال‪،‬‬
‫قــاب ‪ 3S-75‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی کــه یــک نســبت میرایــی افــزوده ‪ 0.1‬در مــود اول‬
‫تحــت شــرایط االســتیک ارائــه مــی دهــد‪ ،‬معیــار تغییرمــکان عرضــی در ‪ NEHRP 2000‬را بــرآورده‬
‫مــی ســازد‪ .‬مزایــای عرضــه شــده بواســطه سیســتم میرایــی شــامل الــف) کاهــش قابــل مالحظــه‬
‫مقاومــت مــورد نیــاز قــاب ب) بــه طــور میانگیــن طبقــه کوتــاه تــر و پایــه هــای کوچکتــر‪.‬‬
‫در کل ‪ 9‬مثــال بــا اســتفاده از ‪ 6‬قــاب جــدول ‪ ،8-1‬تحلیــل شــدند‪ .‬قــاب هــای بــا سیســتم میرایــی در‬
‫ایــن مثــال هــا در شــکل ‪ 8-1‬تــا ‪ 8-9‬نشــان داده شــده و بطــور خالصــه در زیــر تشــریح شــده انــد‪:‬‬

‫‪ )1‬مثــال شــماره ‪ :1‬قــاب ‪ 3S-60‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی بــرای فراهــم نمــودن نســبت‬
‫میرایــی ویســکوز ‪ 10‬درصــد بــا فــرض رفتــار االســتیک قــاب (شــکل ‪ .)8-1‬محاســبات دقیــق در‬
‫ضمیمــه ‪ E‬ارائــه مــی شــوند‪.‬‬
‫‪ )2‬شــماره ‪ :2‬قــاب ‪ 3S-75‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی بــرای فراهــم نمــودن نســبت میرایــی‬
‫ویســکوز ‪ 10‬درصــد بــا فــرض رفتــار االســتیک قــاب (شــکل ‪ .)8-2‬محاســبات دقیــق در ضمیمــه ‪E‬‬
‫و‪ I‬ارائــه مــی شــوند‪.‬‬
‫‪ )3‬شــماره ‪ :3‬قــاب ‪ 3S-90‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی بــرای فراهــم نمــودن نســبت میرایــی‬
‫ویســکوز ‪ 10‬درصــد بــا فــرض رفتــار االســتیک قاب(شــکل ‪ )8-3‬محاســبات دقیــق در ضمیمــه ‪E‬‬
‫ارائــه مــی شــوند‬
‫‪ )4‬مثــال شــماره ‪ :4‬قــاب ‪ 3S-100‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی بــرای فراهــم نمــودن نســبت‬
‫میرایــی ویســکوز ‪ 20‬درصــد بــا فــرض رفتــار االســتیک قــاب (شــکل ‪ .)8-4‬محاســبات دقیــق بــرای‬
‫ایــن مثــال ارائــه نمــی شــوند‪.‬‬
‫‪ )5‬مثــال شــماره ‪ :5‬قــاب ‪ 6S-75‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی بــرای فراهــم نمــودن نســبت‬
‫میرایــی ویســکوز ‪ 10‬درصــد بــا فــرض رفتــار االســتیک قــاب (شــکل ‪ .)8-5‬محاســبات دقیــق در‬
‫ضمیمــه ‪ E‬ارائــه مــی شــوند‪.‬‬
‫‪ )6‬مثــال شــماره ‪ :6‬قــاب ‪ 3S-80‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی بــرای فراهــم نمــودن‬
‫نســبت میرایــی ویســکوز ‪ 10‬درصــد بــا فــرض رفتــار االســتیک قــاب در زلزلــه مبتنــی بــر طــرح‬
‫‪( (design basis earthquake) DBE‬شــکل ‪ .)8-6‬محاســبات دقیــق در ضمیمــه ‪ F‬ارائــه مــی شــوند‪.‬‬

‫‪ )7‬مثــال شــماره ‪ :7‬قــاب ‪ 3S-80‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی بــرای فراهــم نمــودن نســبت‬
‫میرایــی ویســکوز ‪ 10‬درصــد بــا فــرض رفتــار االســتیک قــاب در زلزلــه حداکثــر لحــاظ شــده‪MCE‬‬
‫)‪( (maximum considered earthquake‬شــکل ‪ .)8-6‬محاســبات دقیــق در ضمیمــه ‪ F‬ارائــه می شــوند‪.‬‬
‫‪ )8‬مثــال شــماره ‪ :8‬قــاب ‪ 3S-75‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی بــرای فراهــم نمــودن نســبت‬
‫‪333‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫میرایــی ویســکوز ‪ 8.5‬درصــد بــا فــرض رفتــار االســتیک قاب(شــکل ‪ .)8-6‬محاســبات دقیــق در‬
‫ضمیمــه ‪ G‬ارائــه مــی شــوند‪.‬‬
‫‪ )9‬مثــال شــماره ‪ :9‬قــاب ‪ 3S-75‬بــا سیســتم میرایــی فلــزی تســلیم شــونده (شــکل ‪ .)8-9‬محاســبات‬
‫دقیــق در ضمیمــه ‪ G‬ارائــه مــی شــوند‪.‬‬
‫ضمایــم ج تــا و‪ ،‬محاســبات دقیــق بــرای روش هــای ســاده شــده تحلیــل(‪ ، )NEHRP 2000‬فراهــم‬
‫مــی کننــد‪ .‬ضمیمــه ‪ I‬محاســبات دقیــق بــرای ‪ FEMA‬روش دوم (بــه عنــوان اصــاح شــده در اینجــا)‬
‫مثــال شــماره ‪ 3S-75( 2‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی) ارائــه مــی دهــد‪.‬‬

‫‪ 8.4‬تحلیل غیرخطی تاریخچه زمانی‬

‫تحلیــل غیرخطــی تاریخچــه زمانــی بــا اســتفاده از نســخه ‪ 5‬برنامــه‪ Valles( IDARC2D‬و دیگــران‬
‫‪ )1996‬انجــام شــد‪ .‬ســوای از قابلیــت هــای شــناخته شــده ایــن برنامــه بــرای تحلیــل سیســتم‬
‫هــای تســلیم شــونده‪ ،‬نســخه هــای ‪ 4‬و ‪ 5‬ایــن برنامــه قابلیــت هایــی بــرای تحلیــل پــوش آور‬
‫و المــان هایــی بــرای مدلســازی رفتــار سیســتم هــای میرایــی‪ ،‬دارد‪ .‬ایــن المــان هــا شــامل یــک‬
‫المــان هیســترتیک بــرای مدلســازی المــان هــای تســلیم شــونده فلــزی‪ ،‬اصطکاکــی‪ ،‬ویســکوزخطی‪،‬‬
‫غیرخطــی‪ Maxwell ،‬و ‪ ،Kelvin‬مــی گــردد‪ .‬تجهیــزات میرایــی ویســکوز بطــور مســتقیم در برنامــه‬
‫‪ IDARC2D‬نســخه ‪ 5‬در پیکربنــدی قطــری‪ ،‬شــامل اثــر انعطــاف پذیــری بادبنــدی بــه چیــزی کــه‬
‫ایــن تجهیــزات بــه آن متصــل بودنــد‪ ،‬مــدل شــدند‪ .‬بــا ایــن حــال‪ ،‬پیچیدگــی هایــی در مدلســازی‬
‫میراگرهــای تســلیم شــونده فلــزی و ویسکواالســتیک پیــش مــی آیــد بویــژه‪:‬‬
‫رفتــار تجهیــزات میرایــی ویسکواالســتیک ســخت نمــی تــوان اســت بــه طــور مســتقیم توســط مــدل‬
‫‪ 3‬پارامتــری‪ ،‬ســاخته شــود‪ .‬ایــن مــدل بــا ســختی فنــری ‪ K1‬و یــک المــان ‪ Maxwell‬بــا فنــر بــه‬
‫ســختی ‪ K2‬و ضربــه گیــر (میراگــر) بــا ثابــت‪ C2‬بــه طــور مــوازی ‪ ،‬مطابــق شــکل ج‪ 5-‬بــود‪ .‬بــا ایــن‬
‫حــال‪ ،‬برنامــه المــان هــای متصــل بــه گــره هــای یکســان را نپذیرفــت‪ .‬مســئله بــا ترفنــدی مطابــق‬
‫شــکل ‪ ،8-10‬حــل گردیــد‪ .‬مــدل اســتفاده شــده بــه طــور صحیحــی رفتــار تجهیــزات میرایــی را در‬
‫جهــت افقــی بدســت آورد ‪ ،‬ولــی بطــور صحیحــی پاســخگوی انتقــال بــار از تجهیــزات بــه قــاب‪،‬‬
‫نبــود‪ .‬مــورد آخــری فقــط بــرای ارزیابــی ایمنــی قــاب قابــل مالحظــه تلقــی شــد‪ .‬بــا ایــن حــال‪،‬‬
‫مــدل اســتفاده شــده امــکان محاســبه مســتقیم نیــروی حداکثــر در تجهیــزات میرایــی را نمــی داد‪ .‬از‬
‫ایــن رو‪ ،‬تاریخچــه نیــرو در هــر یــک از دو شــاخه المــان مــی بایســت بــه صفحــه گســتره ارســال و‬
‫ســپس اضافــه مــی شــدند‪.‬‬
‫شــکل بادبنــدی جناقــی را بــه علــت نتایــج همــراه بــا خطــای تولیــد شــده از برنامــه‪ ،‬نمــی تــوان در‬
‫‪ IDARC2D‬مدلســازی کــرد‪ .‬از ایــن رو‪ ،‬سیســتم میرایــی تســلیم شــونده فلــزی مطابــق شــکل ‪8-11‬‬
‫مــدل شــد‪ ،‬کــه رفتــار جانبــی صحیــح را تولیــد نمــود ولــی بطــور صحیحــی پاســخگوی انتقــال بــار‬
‫از تجهیــزات بــه قــاب بــود‪ .‬بــار دیگــر ایــن امــر فقــط بــه لحــاظ ارزیابــی ایمنــی ســازه‪ ،‬جــدی تلقــی‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪334‬‬

‫گر د ید ‪.‬‬
‫قاب های مثال شماره ‪ 1‬تا ‪ 9‬به شرح زیر تحلیل شدند‪:‬‬
‫(‪ )1‬مثــال هــای او‪ 2‬و‪ 3‬و‪ 4‬و‪ 5‬و‪ 6‬و ‪ 8‬و ‪ ،9‬بــرای زلزلــه مبتنــی بــر طــرح (‪ )DBE‬و زلزلــه حداکثــر‬
‫در نظــر گرفتــه شــده (‪ )MCE‬تحلیــل شــدند‪ DBE .‬از ‪ 20‬حرکــت مقیــاس شــده تشــریح شــده‬
‫در بخــش ‪ 3‬و ارائــه شــده در جــدول ‪ ،3-2‬تشــکیل شــد‪ MCE .‬از تاریخچــه شــتاب هــای ‪DBE‬‬
‫ضربــدر دامنــه ‪ 1.5‬تشــکیل شــد‪ .‬کمیــت هــای اوج پاســخ بــرای هــر حرکتــی بدســت آمدنــد و‬
‫مقادیــر بــرای پاســخ هــای ماکزیمــم‪ ،‬مینیمــم‪ ،‬میانگیــن و میانگیــن بــه اضافــه انحــراف اســتاندارد(‪)б1‬‬
‫ارائــه مــی شــوند‪.‬‬
‫(‪ )2‬مثــال هــای شــماره ‪ 2‬و شــماره ‪ 4‬بــا حــرکات زمیــن نزدیــک محــل گســل انتخــاب شــده بــرای‬
‫ارزیابــی اعتبــار روش هــای تحلیــل‪ ،NEHRP 2000‬تحلیــل شــدند‪ .‬حــرکات‪ 90 Sylmar ،‬درجــه‪،‬‬
‫‪ 360 Newhall‬درجــه از زلزلــه ســال ‪ Northridge 1994‬و ‪ S16E Pacoima Dam‬از زلزلــه‬
‫ســال ‪ ، San Fernando 1971‬بودنــد‪ .‬ایــن حــرکات دارای مشــخصه هــای نزدیــک بــه گســل قــوی با‬
‫ســرعت حداکثــر زمیــن بالــغ بــر ‪ ،1.1m/s ،0.95m/s ،0.77m/s‬بــه ترتیــب بودنــد‪ .‬شــتاب هــای‬
‫اوج یــا حداکثــر زمیــن بــه ترتیــب یــک رکــورد ‪ 1.17 g ،0.599 ،0.69 ،‬بودنــد‪ .‬مثــال هــای شــماره‬
‫‪2‬و ‪ 4‬بــه همــراه قــاب ‪ 3‬طبقــه مرجــع (کــه در شــکل ‪ 3-B‬نشــان داده شــده اســت)‪ ،‬بــرای مطالعــه‬
‫گســتره عمــل غیراالســتیک و خرابــی در قــاب هــا بــا و بــدون سیســتم میرایــی اســتفاده شــدند‪.‬‬
‫(‪ )3‬مثــال شــماره ‪ 7‬بــرای لــرزش ‪ MCE‬تحلیــل شــد چــون طراحــی سیســتم میرایــی براســاس فراهــم‬
‫نمــودن نســبت میرایــی مؤثــر ‪ %20‬در ایــن زلزلــه وحتــی بــرای قــاب رفتــار االســتیک‪ ،‬مفــروض اســت‪.‬‬

‫‪ 8.5‬مقایسه نتایج روش های ساده شده تحلیل با نتایج تحلیل تاریخچه زمانی‬
‫مقایســه نتایــج روش ســاده شــده تحلیــل بــا نتایــج تحلیــل تارخچــه زمانــی غیــر خطــی در جــداول‬
‫‪ 8-2‬تــا ‪ ،8-19‬ارائــه مــی شــوند‪ .‬ایــن جــداول نتایــج بدســت آمــده بــا اســتفاده از روش هــای زیــر‬
‫را ارائــه مــی دهنــد‪:‬‬
‫روشــهای نیــروی جانبــی معــادل (‪ NEHRP)2000( )ELF‬و تحلیــل طیــف پاســخ (‪ .)RSA‬هــر‬
‫کــدام از ایــن روش هــا در بخــش ‪ 8.1‬بــه کار بــرده شــده و بــار دیگــر بــا اصــاح پریودهــای مــود‬
‫باالتــر بــه صــورت ‪ ، Tm‬کــه در آن‪ µ‬تقاضــای شــکل پذیــری محاســبه شــده از تحلیــل پاســخ مــود‬
‫اول اســت ‪ ،‬محاســبه شــدند‪.‬‬
‫روش ‪ ،FEMA 2‬همانطــور کــه در بخــش ‪ 8.1‬تشــریح شــد‪ ،‬بــا اســتفاده از ‪ 4‬الگــوی بــار جانبــی‬
‫متفــاوت‪ .‬از ایــن الگوهــا‪ 2 ،‬تــا در‪ ، FEMA 1997‬تشــریح مــی شــوند‪ 2 .‬تــای دیگــر‪ ،‬یکــی متناســب‬
‫بــا مــود اول و دیگــری یــک الگــوی تطبیقــی اســت کــه در آن بارهــای جانبــی در طــول تحلیــل پــوش‬
‫آور براســاس مقاومــت محاســبه شــده المــان هــای ســازه ای مختلــف‪ ،‬تنظیــم مــی شــوند‪ .‬اصــرار‬
‫شــده اســت کــه الگــوی تطبیقــی بارهــا بــه بهتریــن درجــه‪ ،‬رفتــار ســازه تســلیم شــونده را بدســت‬
‫‪335‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫مــی آورد‪ Valles( .‬و دیگــران ‪ .)1996‬نتایــج ارائــه شــده شــامل‪:‬‬

‫(‪ )1‬تغییرمکان نسبی عرضی بین طبقاتی حداکثر‪.‬‬
‫(‪ )2‬سرعت های حداکثر بین طبقه ای‪.‬‬
‫(‪ )3‬نیروی های حداکثر میراگر‪.‬‬
‫(‪ )4‬نیروهای برشی طبقه در لحظه تغییرمکان ماکزیمم (وقتی سرعت ها صفر هستند)‪.‬‬
‫(‪ )5‬برش های ماکزیمم طبقه (شامل مؤلفه ویسکوز) ‪.‬‬
‫(‪ )6‬شتاب های ماکزیمم کف‪.‬‬
‫فایــل هــای ورودی ‪ IDARC2D‬بــرای تحلیــل پــوش آور و تاریخچــه زمانــی غیرخطــی در ضمیمــه‬
‫‪ ،K‬ارائــه مــی شــوند‪ .‬مطالعــه ای برنتایــج جــداول ‪ 8-2‬تــا ‪ ،8-9‬مــوارد زیــر را روشــن مــی کنــد‪:‬‬
‫(‪ )1‬اســتفاده از پریــود‪ ، Tm‬در عــوض ‪ Tm‬بــرای مودهــای باالتــر در روش هــای(‪)NEHRP 2000‬‬
‫تحلیــل پیــش بینــی هــای پاســخ را در مقایســه بــا میانگیــن تحلیــل غیرخطــی تاریخچــه زمانــی اندکــی‬
‫بهبــود داد‪ .‬ایــن بهبــود در پیــش بینــی نیــروی برشــی دیــده مــی شــود‪ .‬بــرای مثــال‪ ،‬جــدول ‪ 8-3‬نتایــج‬
‫روش تحلیــل طیــف پاســخ بــرای نیروهــای بــرش طبقــه در تغییرمــکان ماکزیمــم را بصــورت ‪،869‬‬
‫‪1435 ،917‬کیلونیوتــن وقتــی از پریــود ‪ Tm‬اســتفاده مــی کنیــم‪ ،‬ارائــه مــی دهــد‪ .‬پیــش بینــی هنــگام‬
‫اســتفاده از پریــود ‪ Tm‬عبارتســت از ‪ .1214 ،894 ،627‬مقادیــر میانگیــن نیــروی برشــی در تحلیــل‬
‫تاریخچــه غیرخطــی ‪ 1212 ،985 ،547‬کیلونیوتــن ‪ ،‬بــرای ‪ 3‬طبقــه مــی باشــند‪.‬‬
‫(‪ )2‬روش هــای ســاده شــده‪ ،‬بــرآورد هــای محافظــه کارانــه از تغییرمــکان عرضــی طبقــه پیــش بینــی‬
‫مــی کننــد کــه بــدون تناقــض بیــن نتایــج میانگیــن و میانگیــن بــه اضافــه ‪ δ1‬تحلیــل غیرخطــی‬
‫تاریخچــه زمانــی‪ ،‬قــرار مــی گیــرد‪.‬‬
‫(‪ )3‬تصحیــح شــبه ســرعت از طریــق اســتفاده از فاکتورهــای جــدول ‪ ،4-6‬پیــش بینــی ســرعت بیــن‬
‫طبقــه ای و نیــروی میراگــر را بهبــود مــی بخشــد (جــداول ‪ 8-2‬و ‪ 8-3‬را ببینیــد)‪ .‬بــا وجــود اینکــه‬
‫بهبــود پیــش بینــی کافــی نیســت‪ ،‬بــه نظــر مــی رســد کــه انجــام تصحیــح بــه انــدازه کافــی آســان‬
‫اســت ‪ ،‬بــه نحــوی کــه اســتفاده از آن تضمیــن شــده اســت‪ .‬ایــن امــر در جــداول ‪ 8-2‬و ‪ 8-3‬کــه در‬
‫آن مقادیــر داخــل پرانتــز توســط اســتفاده از ضرایــب تصحیــح ســرعت بازبینــی شــده جــدول ‪،4-6‬‬
‫نمایــش داده مــی شــوند‪.‬‬
‫(‪ )4‬اســتفاده از الگــوی بــار تطبیقــی در کاربــرد و روش ‪ ،FEMA 2‬هیــچ بهبــود خاصــی در پیــش‬
‫بینــی پاســخ اوج‪ ،‬متجــاوز بــر اســتفاده از ماکزیمــم در بیــن پاســخ هــای پیــش بینــی شــده بواســطه‬
‫اســتفاده از الگوهــای بــار یکنواخــت و مــدی‪ ،‬تولیــد نکــرد‪ .‬بــه واقــع اســتفاده از الگــوی تطبیقــی بــه‬
‫بــرآورد کمتــر از انــدازه سیســتماتیک بــرش ماکزیمــم پایــه (شــامل مؤلفــه ویســکوز) منجــر گردیــد‪.‬‬
‫ایــن امــر بــه خوبــی در جــدول ‪ 8-17‬کــه در آن پارامترهــای کلیــدی طراحــی خالصــه شــده انــد‪،‬‬
‫قابــل رؤیــت اســت‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪336‬‬

‫(‪ )5‬پیــش بینــی پارامترهــای کلیــدی طراحــی‪ ،‬نظیــر نیــروی حداکثــر میراگــر و نیــروی برشــی پایــه‬
‫ماکزیمــم بطــور قابــل مالحظــه ای بیــن روش هــای مختلــف ســاده شــده تحلیــل‪ ،‬تفــاوت مــی کنــد‪.‬‬
‫جــدول ‪ ،8-17‬یــک خالصــه از ایــن پیــش بینــی هــا بــرای ‪ MCE‬را ارائــه مــی دهــد‪ .‬بــا ایــن‬
‫حــال‪ ،‬علیرغــم ایــن تفــاوت هــا‪ ،‬پیــش بینــی عمومـ ًا حــدود ‪ %30‬میانگیــن تحلیــل تاریخچــه زمانــی‬
‫غیرخطــی اســت‪ .‬چنیــن دقتــی بــرای روش هــای ســاده شــده تحلیــل‪ ،‬قابــل قبــول تریــن اســت‪.‬‬
‫(‪ )6‬روش نیــروی معــادل جانبــی(‪ NEHRP) 2000‬تمایــل بــه بــرآورد اضافــه نیــروی میراگــر و‬
‫حرکــت هــای عضــو قابــی در طبقــات پاییــن تــر دارد‪ .‬ایــن پیــش تخمیــن ‪ ،‬عمدتــ ًا بــه علــت‬
‫مشــارکت مــود پســماند در پاســخ نهایــی اســت‪ .‬شــکل مــود پســماند (معادلــه ‪ 7-29‬را ببینیــد) دارای‬
‫یــک مؤلفــه اساســی مرتبــط بــا تغییرمــکان هــای کــف هــای پایینــی ســاختمان اســت (بــرای مثــال‬
‫مقادیــر بــرای یکــی از ســاختمان هــای تحلیــل شــده ‪ 3‬طبقــه را در جــدول د ‪ 7-‬و بــرای ســاختمان‬
‫هــای ‪ 6‬طبقــه تحلیــل شــده در جــدول د ‪ 16-‬ضمیمــه د را ببینیــد)‪ .‬همانطــور کــه در جــدول د ‪ 7-‬و‬
‫د ‪ ،10-‬هویداســت‪ ،‬مــود پســماند بــه مــود دوم ارتعــاش شــباهت دارد ‪ ،‬ولــی دارای تغییرمــکان هــای‬
‫مــودی بزرگتــر قابــل مقایســه در کــف هــای پایینــی و وزن مــودی بزرگتــر‪ ،‬اســت‪ .‬در حالــی کــه ایــن‬
‫نتایــج یــک پیــش تخمیــن از پاســخ در قســمت باالیــی ســاختمان اســت‪.‬‬
‫(‪ )7‬روش هــای ســاده شــده تحلیــل(‪ NEHRP) 2000‬بــه طــور سیســتماتیک نتایــج محافظــه کارانــه‬
‫بــرای تغییرمــکان نســبی عرضــی طبقــه و نتایــج بــا دقــت قابــل قبــول بــرای نیروهــای میراگــر و‬
‫نیروهــای برشــی طبقــه (‪ ) %30‬در حــرکات نزدیــک بــه گســل زمیــن‪ ،‬تولیــد مــی کنــد‪ .‬همانطــور کــه‬
‫از جــدول ‪4-18‬و‪ 4-19‬پیداســت‪ ،‬هیــچ بهســازی یــا بهبــود قابــل مالحظــه پیــش بینــی در روشــهای‬
‫ســاده شــده تحلیــل وقتــی طیــف واقعــی میراشــده حــرکات نزدیــک بــه گســل اســتفاده شــوند‪،‬‬
‫وجــود نــدارد‪ .‬ایــن امــر شــواهدی فراهــم مــی کنــد کــه ضرایــب میرایــی در (‪ NEHRP) 2000‬بــرای‬
‫حــرکات نزدیــک بــه گســل بــکار مــی رود‪.‬در هــر حــال حــرکات نزدیــک بــه گســل مــورد اســتفاده‬
‫و ســازه هــای تحلیــل شــده کمتــر ازآن هســتند کــه شــواهد توصیفــی بــرای اعتبــار روشــهای ســاده‬
‫شــده تحلیــل در حــرکات نزدیــک بــه گســل فراهــم نماینــد‪.‬‬

‫‪ 8.6‬معانی خطا در محاسبه مقاومت برشی پایه‬

‫مقاومــت برشــی پایــه ســازه بــرای یــک الگــو از بارهــای جانبــی متناســب بــا مــود اول بــرای محاســبه‬
‫صحیــح مشــارکت در پاســخ توســط مــود اول ارتعــاش‪ ،‬نیــاز اســت‪ .‬خطاهــا در محاســبه مقاومــت‬
‫برشــی پایــه اثراتــی دارد کــه توســط تحلیــل ســازه هــای مثــال شــماره ‪ 1‬و شــماره ‪ 3‬بــا مقاومــت برشــی‬
‫پایــه ای کــه بطــور غلــط بــه شــرح زیــر فــرض شــده اســت‪ ،‬مــورد تحقیــق و بررســی قــرار گرفتنــد‪:‬‬
‫مثــال شــماره (‪ )1‬بــا مقاومــت برشــی پایــه مفــروض‪ 1310K N‬بــه جــای مقاومــت صحیــح ‪.991KN‬‬
‫مقاومــت صحیــح توســط روش هــای ضمیمــه ج محاســبه و در ضمیمــه د ‪ ،‬جــدول د ‪ ، 5-‬ارائــه شــد‪.‬‬
‫مثــال شــماره (‪ )3‬بــا مقاومــت برشــی پایــه مفــروض ‪ 991KN‬در عــوض مقاومــت صحیــح ‪KN 1465‬‬
‫‪337‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫( ضمیمــه د ‪ ،‬جــدول د ‪ 5-‬را ببینیــد)‪.‬‬

‫نتایــج بــرای مشــارکت مــود اول در جــدول (‪ ،)8-20‬عرضــه شــده انــد‪ .‬از قــرار معلــوم‪ ،‬پیــش بینــی‬
‫تغییرمــکان بــه خاطــر اینکــه توســط حــد پایینــی تغییرمــکان االســتیک‪ ،‬در کنتــرل اســت‪ ،‬بــی تأثیــر مــی‬
‫باشــد‪ .‬بعــاوه‪ ،‬پیــش تخمیــن نتایــج مقاومــت بــه بــرآورد کمتــر از حــد تقاضــای شــکل پذیــری منجــر‬
‫مــی گــردد‪ ،‬ولــی ایــن بــه طــور غیــر محتملــی قابــل مالحظــه خواهــد بــود‪ ،‬زیــرا تقاضــای شــکل‬
‫پذیــری نوعـ ًا بــه انــدازه کافــی کمتــر از حــد اســت‪ NEHRP 2000( .‬بخــش الف‪13.3.5.‬وبخــش‪7.2‬‬
‫در اینجــا)‪ .‬همچنیــن ایــن بــه پیــش تخمیــن نیروهــای برشــی پایــه‪ ،‬کــه محافظــه کارانــه اســت‪ ،‬منتهــی‬
‫مــی گــردد‪ .‬بــا ایــن حــال‪ ،‬بــرآورد کمتــر از میــزان نتایــج مقاومــت بــه بــرآورد کمتــر از میــزان نیروهــای‬
‫برشــی طبقــه‪ ،‬و عمومـ ًا نیروهــای اعضــا‪ ،‬و پیــش تخمیــن تقاضــای شــکل پذیــری‪ ،‬منتهــی مــی گــردد‪.‬‬

‫‪ 8.7‬اثر نیروهای میرایی ویسکوز روی منحنی پوش آور‬

‫در تحلیــل پیــش رو مســلم فــرض شــده اســت کــه منحنــی هــای پــوش آور قــاب هــای بــا سیســتم‬
‫هــای میرایــی ویســکوز مشــابه قــاب هــای بــدون سیســتم میرایــی مــی باشــد‪ .‬ایــن یــک بــرآورد‬
‫اســت کــه احتمــاالً خطاهایــی در پیــش بینــی پاســخ توســط روش هــای ســاده تحلیــل‪ ،‬ایجــاد مــی‬
‫کنــد‪ .‬بــرای مثــال شــکل ‪ 8-12‬و ‪ ، 8-13‬نیــروی برشــی پایــه – حلقــه هــای تغییرمــکان نســبی‬
‫عرضــی طبقــه اول محاســبه شــده بــرای مثــال هــای شــماره ‪1‬و ‪ 2‬بــا اســتفاده از ‪ 20‬حرکــت مقیــاس‬
‫شــده تحلیــل تاریخچــه زمانــی‪ ،‬تطبیــق داشــتند‪ .‬حلقــه هــای نیــروی برشــی بــدون در نظــر گرفتــن‬
‫مؤلفــه میرایــی (خــط چیــن در اشــکال ‪ 8-12‬و ‪ )8-13‬شــکل هیســترتیک ‪2‬خطــی مــورد انتظــار را‬
‫نشــان نمــی دهــد‪ .‬در عــوض آنهــا شــکلی را نشــان مــی دهنــد کــه بــه طــور نزدیکــی بــه حلقــه هــای‬
‫بــرش کل‪ ،‬شــباهت دارد‪ .‬ایــن امــر نشــان مــی دهــد کــه منحنــی پــوش آور تحــت تأثیــر نیروهــای‬
‫میرایــی ویســکوز‪ ،‬احتمــاالً از طریــق ایجــاد چرخــش در انتهــای ســتون هــا‪ ،‬مــی باشــد‪ .‬ایــن پدیــده‬
‫کــه نمــی تــوان توســط روش کنونــی تحلیــل پــوش آور‪ ،‬پاســخگوی آن بــود مقــدار ماکزیمــم نیــروی‬
‫اعضــا را کــه بطــور قابــل مالحظــه ای مــی توانــد کمتــر از حــد بــرآورد شــده شــود‪ ،‬را تحــت تأثیــر‬
‫قــرار مــی دهــد‪.‬‬

‫‪ 8.8‬مقایسه الگو وگسترش خرابی در قاب های بدون و با سیستم های میرایی‬
‫روش هــای (‪ )NEHRP 2000‬امــکان کاهــش مقاومــت ســاختمان‪ ،‬پاییــن از ســاختمان بــا اجــرای‬
‫متــداول را اگــر سیســتم هــای میرایــی بــه قــاب افــزوده شــوند‪ ،‬را مــی دهــد‪ .‬بــرای مثــال‪ ،‬قــاب‬
‫شــکل ب ‪( 3-‬غیــر از تجهیــزات میرایــی) را بــا قــاب شــکل ‪( 8-20‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز‬
‫خطــی) مقایســه کنیــد‪ 2 .‬قــاب معیــار تغییرمــکان نســبی عرضــی و ایمنــی‪ NEHR 1997‬و‬
‫(‪ )NEHRP 2000‬را بــه ترتیــب‪ ،‬ارضــاء مــی نماینــد‪ .‬همانطــور کــه در جــدول ‪ ،8-1‬مشــهود‬
‫اســت‪ ،‬قــاب بــا سیســتم میرایــی دارای مقاومــت برشــی پایــه ( بــرای الگــو بارهــای جانبــی متناســب‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪338‬‬

‫بــا مــود اول) ای اســت کــه برابــر ‪ 55‬درصــد قــاب بــدون سیســتم میرایــی اســت (موســوم بــه قــاب‬
‫مرجــع)‪ .‬الگــوی تشــکیل مفصــل پالســتیک و بعضــی کمیــت هــای کلیــدی پاســخ در الــف) قــاب‬
‫مرجــع ‪ 3‬طبقــه (شــکل ب ‪)3-‬ب) قــاب ‪ 3‬طبقــه ‪ 3S-75‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی (مثــال‬
‫شــماره ‪ ،2‬شــکل ‪ ( 8-2‬و ج) قــاب ‪ 3‬طبقــه ‪ 3S-100 3‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی بررســی‬
‫شــدند (مثــال شــماره ‪ ، 4‬شــکل ‪ .)4-8‬بایــد خاطــر نشــان کــرد کــه مــورد (ب) آن قــاب میــرا شــده‬
‫اســت کــه فقــط معیارتغییرمــکان نســبی عرضــی و ایمنــی(‪ NEHRP )2000‬را ارضــاء مــی کنــد در‬
‫حالــی کــه (ج) یــک قــاب قــوی تــر و کام ـ ً‬
‫ا میراشــده اســت‪ .‬ایــن قــاب بیشــتر نمایانگــر طراحــی‬
‫بــرای بهبــود عملکــرد اســت‪ .‬قــاب هــا بــا اســتفاده از مؤلفــه ‪ 360‬درجــه مقیــاس شــده ‪Northridge‬‬
‫‪ ، Century‬جــدول ‪ ،3-2‬تحلیــل شــدند‪ .‬ایــن حرکــت پاســخ هایــی را در قــاب تولیــد نمــود کــه از لحــاظ‬
‫مقــداری بــه پاســخ هــای میانگیــن محاســبه شــده بــا اســتفاده از ‪ 20‬حرکــت مقیــاس شــده‪ ،‬مشــابه بودنــد‪.‬‬
‫تحلیــل بــرای ‪( DBE‬رکــورد مقیــاس شــده نــورث ریج) و ســپس بعــد از آن بــرای ‪( MCE‬همــان حرکت‬
‫ضــرب در ضریــب ‪ )5.1‬انجــام شــد‪ .‬آنــگاه ســه قــاب بــا اســتفاده از ‪ 3‬حرکــت نزدیــک گســل‪ ،‬تحلیــل‬
‫شــدند‪ 90 Sylmar :‬درجــه‪ 360 Newhall ،‬درجــه و ‪.S16E Pacoima Dam‬‬

‫اشــکال ‪ 8-14‬تــا ‪ ،8-19‬نتایــج ایــن تحلیــل هــا را نشــان مــی دهنــد‪ .‬هــر نمــودار در ایــن شــکل هــا‪،‬‬
‫تحریــک لــرزه ای را شناســایی کــرده و کمیــت هــای کلیــدی پاســخ نظیــر نســبت هــای تغییرمــکان‬
‫عرضــی بیــن طبقــه ای (‪ ،)Drift Ratios‬تغییرمــکان هــای حداکثــر پشــت بــام‪ ،‬نیروهــای بــرش پایــه‬
‫(مــن جملــه مؤلفــه میرایــی و چــرخ هــای حداکثــر مفصــل پالســتیک) و موقعیــت زنجیــره تشــکیل‬
‫مفاصــل پالســتیک را ارائــه مــی دهــد‪ .‬در ابتــدا بــا تمرکــز روی عملکــرد قــاب هــا در ‪ DBE‬و ‪MCE‬‬
‫مشــاهده مــی شــود کــه ‪:‬‬

‫قــاب ‪( 75-3S‬شــکل ‪ )8-15‬بــا سیســتم میرایــی (کــه فقــط معیــار تغییرمکان نســبی عرضــی‪NEHRP‬‬
‫را ارضــاء مــی کنــد)‪ ،‬تغییرمــکان نســبی عرضــی کمتــر‪ ،‬چرخــش کمتــر مفصــل پالســتیک و اساس ـ ًا‬
‫نیــروی بــرش پایــه کمتــری نســبت بــه قــاب مرجــع بــدون یــک سیســتم میرایــی‪ ،‬نشــان مــی دهــد‪.‬‬
‫ا میراشــده هــم در ‪ DBE‬و هــم ‪ MCE‬عملکــرد‬ ‫قــاب ‪( 3S-100‬شــکل ‪ .)8-16‬بــا سیســتم کام ـ ً‬
‫ا میراشــده ‪ 3S-75‬نشــان مــی دهــد‪.‬در هــر حــال عملکــرد برحســب‬ ‫بهتــری را نســبت بــه قــاب کامـ ً‬
‫نســبت تغییرمــکان نســبی عرضــی و چرخــش ماکزیمــم مفصــل پالســتیک‪ ،‬تنهــا بطــور حاشــیه ای در‬
‫‪ MCE‬بهتــر اســت‪.‬‬

‫ماکزیمــم نســبت تغییرمــکان عرضــی ‪ DBE‬بــا مقــدار ‪( 0.028‬شــکل ‪ 8-14‬را ببینیــد) از حــد ‪0.02‬‬
‫فراتــر مــی رود‪ .‬ایــن قــاب بــا اســتفاده از روش نیــروی جانبــی معــادل (‪ ، )NEHRP 1997‬کــه در‬
‫آن تغییرمــکان نســبی عرضــی بــه عنــوان تغییرمــکان االســتیک بــرای نیروهــای جانبــی کاهــش یافتــه‬
‫ضربــدر فاکتــور ‪ Cd‬محاســبه مــی شــود‪ ،‬طراحــی شــد‪ .‬تغییرمــکان نســبی عرضــی واقعــی‪R/Cd ،‬‬
‫‪339‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫برابــر بزرگتــر اســت‪ ،‬یعنــی ‪029хR.Cd=.02 .02х.=8.5.5‬‬

‫ا میراشــده ‪75-3S‬‬ ‫بــرای حــرکات نزدیــک بــه گســل زلزلــه‪ ،‬مشــاهده کردیــم کــه (قــاب) کامــ ً‬
‫اساس ـ ًا نســبت بــه قــاب مرجــع در لــرزش ‪ ،Pacoima‬بطــور حاشــیه ای بهتــر از قــاب مرجــع در‬
‫ا میراشــده ‪ 3S-100‬اساســ ًا نســبت بــه‬ ‫‪ Newhall‬و بدتــر از ‪ Sylmar‬عملکــرد دارد‪ .‬قــاب کامــ ً‬
‫قــاب مرجــع در لــرزش ‪ ، Pacoima‬بطــور حاشــیه ای بهتــر از قــاب مرجــع در ‪ Newhall‬و بدتــر‬
‫ا میراشــده ‪ ، 3S-100‬از ‪ 2‬قــاب دیگــر برحســب تغییرمــکان‬ ‫از ‪ Sylmar‬عملکــرد دارد‪ .‬قــاب کامـ ً‬
‫هــای ماکزیمــم و چرخــش مفاصــل پالســتیک‪ ،‬از لحــاظ عملکــردی‪ ،‬تجــاوز مــی کنــد‪.‬‬
‫ســاختمان هــای طراحــی شــده بــا سیســتم هــای میرایــی بــرای ارضــاء معیــار حداقــل‬
‫(‪ ، )NEHRP 2000‬نســبت بــه ســاختمان هــای طراحــی شــده بــا سیســتم هــای میرایــی بــرای معیــار‬
‫حداقــل (‪ NEHRP )1997‬قابــل مقایســه بــوده یــا از آنهــا بهترعمــل مــی کننــد‪ .‬بعــاوه‪ ،‬ســاختمان‬
‫هــای بــا سیســتم هــای میرایــی ویســکوز مزیــت نیــروی برشــی پایــه کمتــر را نســبت بــه ســاختمان‬
‫هــای رایــج بــدون سیســتم هــای میرایــی‪ ،‬ارائــه مــی دهنــد‪.‬‬

‫‪ 8.9‬نتایج‬
‫روش ســاده تحلیــل (‪ NEHRP(2000‬و ســبک دوم (‪ ،FEMA(1997‬کــه در اینجــا اصــاح گردیــد‪،‬‬
‫پیــش بینــی هــای سیســتماتیک محافظــه کارانــه از تغییرمــکان نســبی عرضــی و پیــش بینــی هــای‬
‫بــا دقــت قابــل قبــول بــرای نیروهــای میراگــر و نیروهــای اعضــا ارائــه مــی دهــد‪ .‬ایــن پیــش بینــی‬
‫نیروهــا ممکــن اســت بــه انــدازه‪ ±30‬درصــد از نیرووهــای میانگیــن محاســبه شــده توســط تحلیــل‬
‫دینامیکــی‪ ،‬تفــاوت کنــد‪ .‬جالبتــر اینکــه روش هــای ســاده شــده نتایــج بــا دقــت قابــل قبولــی در‬
‫تحریــکات نزدیــک گســل‪ ،‬تولیــد نمودنــد‪ .‬بــا ایــن حــال‪ ،‬حــرکات نزدیــک گســل اســتفاده شــده‬
‫و ســازه هــای تحلیــل شــده بــرای ارائــه شــواهد قاطــع کــم بودنــد‪ .‬مطالعــات بیشــتر در خصــوص‬
‫حــرکات نزدیــک گســل‪ ،‬گــواه ایــن امــر مــی باشــند‪ .‬ســاختمان هــای بــا سیســتم هــای میرایــی‬
‫طراحــی شــده بــرای ارضــاء حداقــل تغییرمــکان نســبی عرضــی و معیــار مقاومــت (‪،NEHRP)2000‬‬
‫در قیــاس بــا ســاختمان هــای بــدون سیســتم هــای میرایــی قابــل مقایســه بــوده یــا عملکــرد بهتــری‬
‫نســبت بــه آنهــا دارنــد‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪340‬‬

‫جدول‪ 1-8‬مشخصات قاب های نمونه غیر از سیستم میرایی‬

‫نسبت وزن نسبت تغییر مکان نسبت پریود‬ ‫نسبت مقاومت‬ ‫تعداد طبقات‬ ‫قاب‬
‫نسبی عرضی‬
‫‪Vya/Vy Vya/Vyo‬‬
‫‪T/To‬‬ ‫‪W/Wo‬‬
‫‪∆max./∆a‬‬
‫‪1.66‬‬ ‫‪1.69‬‬ ‫‪0.52‬‬ ‫‪0.60‬‬ ‫‪0.44‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3S-60‬‬

‫‪1.48‬‬ ‫‪1.50‬‬ ‫‪0.57‬‬ ‫‪0.75‬‬ ‫‪0.55‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3S-75‬‬

‫‪1.42‬‬ ‫‪1.45‬‬ ‫‪0.57‬‬ ‫‪0.80‬‬ ‫‪0.59‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3S-80‬‬

‫‪1.29‬‬ ‫‪1.27‬‬ ‫‪0.70‬‬ ‫‪0.90‬‬ ‫‪0.66‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3S-90‬‬

‫‪1.24‬‬ ‫‪1.24‬‬ ‫‪0.76‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.73‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3S-100‬‬

‫‪1.37‬‬ ‫‪1.35‬‬ ‫‪0.60‬‬ ‫‪0.75‬‬ ‫‪0.58‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪6S-75‬‬

‫زیرنویس‪ o‬بر خواص قاب مرجع بخش‪ 8.2‬داللت دارد‬

‫خواص قاب مرجع بخش ‪:8.2‬‬

‫طبقه ‪3 -‬‬
‫طبقه ‪6 -‬‬

‫قاب های غیر از سیستم میرایی معیار تغیر مکان عرضی را ارضاء نمی کنند‪.‬‬
‫سیستم های میرایی برای ارضاء معیار تغیر مکان عرضی اضافه شده اند‪.‬‬
‫تغییرمکان عرضی مجاز طبقه عبارتست از‪. a=0.02hsx∆:‬‬
‫‪ V­yo‬مقاومت برش پایه قاب مرجع‪.‬‬
‫‪ Vya‬مقاومت برش پایه قاب میراشده غیر ازسیستم میرایی‪.‬‬
‫‪ Vy‬مقاومــت بــرش پایــه قــاب بــدون یــک سیســتم میرایــی طراحــی شــده بــرای بــرش پایــه‪ V‬بــا‬
‫توجــه بــه(‪. )NEHRP 1997‬‬
‫‪ T‬پریود قاب میراشده غیر ازسیستم میرایی‪.‬‬
 ‫‪341‬‬

‫جدول‪ 8-2‬مقایسه نتایج روشهای ساده شده تحلیل با نتایج تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‪.‬‬
‫مورد مثال شماره ‪1:3‬طبقه(‪ )6Vy.‬با سیستم میرایی ویسکوز خطی‪ .‬تحلیل برای‪DBE‬‬

‫تحلیــل‬ ‫شــده‬ ‫ســاده‬ ‫روش‬

‫تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‬
‫‪NEHRP2000‬‬ ‫روش دوم ‪FEMA‬‬
‫مدهای باالتر با‬ ‫مدهای باالتر با‬
‫کمیت پاسخ‬ ‫الگوی نیروی جانبی‬
‫استفاده از‬ ‫استفاده از‬
‫میانگین مینیمم‬ ‫ماکزیمم‬

‫تغییر مکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫طبقه‬
‫سرعت بین‬
‫طبقه ای‬

‫نیروی میراگر‬

‫برش پایه در‬

‫تغییر مکان‬
‫ماکزیمم‬

‫برش ماکزیمم‬
‫طبقه‬
‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شتاب کف‬

‫مقادیــر داخــل پرانتــز نشــانگر نتایــج بــا اســتفاده از ضرایــب تصحیــح ســرعت بازبینــی شــده در‬
‫جــدول‪ 4-6‬اســت‪.‬‬
 ‫جدول‪ 8-3‬مقایسه نتایج روشهای ساده شده تحلیل با نتایج تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‪.‬‬
‫مورد مثال شماره ‪3:1‬طبقه(‪ )6Vy.‬با سیستم میرایی ویسکوز خطی‪ .‬تحلیل برای‪MCE‬‬
‫تحلیــل‬ ‫شــده‬ ‫ســاده‬ ‫روش‬
‫تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‬
‫‪NEHRP2000‬‬ ‫روش دوم ‪FEMA‬‬

‫مدهای باالتر با‬ ‫مدهای باالتر با‬

‫الگوی نیروی جانبی‬
‫کمیت پاسخ‬ ‫استفاده از‬ ‫استفاده از‬
‫میانگین مینیمم‬ ‫ماکزیمم‬

‫تغییر مکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫طبقه‬
‫سرعت بین‬
‫طبقه ای‬

‫نیروی میراگر‬

‫برش پایه در‬

‫تغییر مکان‬
‫ماکزیمم‬

‫برش ماکزیمم‬
‫طبقه‬

‫شتاب کف‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬

‫مقادیر داخل پرانتز نشانگر نتایج با استفاده از ضرایب تصحیح سرعت بازبینی شده در جدول‪ 4-6‬است‪.‬‬
‫‪342‬‬
 ‫‪343‬‬
‫جــدول‪ 8-4‬مقایســه نتایــج روشــهای ســاده شــده تحلیــل بــا نتایــج تحلیــل غیــر خطــی تاریخچــه‬
‫زمانــی‪ .‬مــورد مثــال شــماره ‪3:2‬طبقــه(‪ )75Vy.‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی‪ .‬تحلیــل بــرای‬
‫‪DBE‬‬
‫تحلیــل‬ ‫شــده‬ ‫ســاده‬ ‫روش‬
‫تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‬
‫‪NEHRP2000‬‬ ‫روش دوم ‪FEMA‬‬
‫مدهای باالتر با‬ ‫مدهای باالتر با‬ ‫الگوی نیروی جانبی‬
‫کمیت پاسخ‬ ‫استفاده از‬ ‫استفاده از‬
‫مینیمم‬ ‫میانگین‬ ‫ماکزیمم‬

‫تغییر مکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫طبقه‬
‫سرعت بین‬
‫طبقه ای‬

‫نیروی میراگر‬

‫برش پایه در‬

‫تغییر مکان‬
‫ماکزیمم‬

‫برش ماکزیمم‬
‫طبقه‬
‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شتاب کف‬
 ‫جــدول‪ 8-5‬مقایســه نتایــج روشــهای ســاده شــده تحلیــل بــا نتایــج تحلیــل غیــر خطــی تاریخچــه‬
‫زمانــی‪ .‬مــورد مثــال شــماره ‪3:2‬طبقــه (‪ )0/75Vy‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی‪ .‬تحلیــل بــرای‬
‫‪MCE‬‬
‫تحلیــل‬ ‫شــده‬ ‫ســاده‬ ‫روش‬
‫‪NEHRP2000‬‬ ‫روش دوم ‪FEMA‬‬ ‫تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‬
‫مدهای باالتر با استفاده از مدهای باالتر با استفاده از‬ ‫الگوی نیروی جانبی‬
‫کمیت پاسخ‬
‫مینیمم‬ ‫میانگین‬ ‫ماکزیمم‬

‫تغییر مکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫طبقه‬
‫سرعت بین‬
‫طبقه ای‬

‫نیروی میراگر‬

‫برش پایه در‬

‫تغییر مکان‬
‫ماکزیمم‬

‫برش ماکزیمم‬
‫طبقه‬

‫شتاب کف‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪344‬‬
 ‫‪345‬‬

‫جــدول‪ 8-6‬مقایســه نتایــج روشــهای ســاده شــده تحلیــل بــا نتایــج تحلیــل غیــر خطــی تاریخچــه‬
‫زمانــی‪ .‬مــورد مثــال شــماره ‪3:3‬طبقــه(‪ )0.9Vy‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی‪ .‬تحلیــل بــرای‬
‫‪DBE‬‬
‫تحلیــل‬ ‫شــده‬ ‫ســاده‬ ‫روش‬
‫تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‬
‫‪NEHRP2000‬‬ ‫روش دوم ‪FEMA‬‬
‫کمیت پاسخ‬ ‫مدهای باالتر با‬ ‫مدهای باالتر با‬
‫استفاده از‬ ‫الگوی نیروی جانبی‬
‫استفاده از‬
‫مینیمم‬ ‫میانگین‬ ‫ماکزیمم‬

‫تغییر مکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫طبقه‬

‫سرعت بین‬
‫طبقه ای‬

‫نیروی میراگر‬

‫برش پایه در‬

‫تغییر مکان‬
‫ماکزیمم‬

‫برش ماکزیمم‬
‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫طبقه‬

‫شتاب کف‬
 ‫جــدول‪ 8-7‬مقایســه نتایــج روشــهای ســاده شــده تحلیــل بــا نتایــج تحلیــل غیــر خطــی تاریخچــه‬
‫زمانــی‪ .‬مــورد مثــال شــماره ‪3:3‬طبقــه(‪ )0/9Vy‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی‪ .‬تحلیــل بــرای‬
‫‪MCE‬‬
‫تحلیــل‬ ‫شــده‬ ‫ســاده‬ ‫روش‬
‫تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‬
‫‪NEHRP2000‬‬ ‫روش دوم ‪FEMA‬‬

‫مدهای باالتر با‬ ‫مدهای باالتر با‬ ‫الگوی نیروی جانبی‬

‫کمیت پاسخ‬
‫استفاده از ‪T m‬‬ ‫‪Tm‬‬ ‫استفاده از‬
‫مینیمم‬ ‫میانگین‬ ‫ماکزیمم‬

‫تغییر مکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫طبقه‬
‫سرعت بین‬
‫طبقه ای‬

‫نیروی میراگر‬

‫برش پایه در‬

‫تغییر مکان‬
‫ماکزیمم‬

‫برش ماکزیمم‬
‫طبقه‬

‫شتاب کف‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪346‬‬
 ‫‪347‬‬
‫جــدول‪ 8-8‬مقایســه نتایــج روشــهای ســاده شــده تحلیــل بــا نتایــج تحلیــل غیــر خطــی تاریخچــه‬
‫زمانــی‪ .‬مــورد مثــال شــماره‪6 :5‬طبقــه (‪ )0/75Vy‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی‪ .‬تحلیــل بــرای‬
‫‪DBE‬‬
‫تحلیــل‬ ‫شــده‬ ‫ســاده‬ ‫روش‬
‫تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‬
‫‪NEHRP2000‬‬ ‫روش دوم ‪FEMA‬‬
‫مدهای باالتر با‬ ‫مدهای باالتر‬
‫کمیت پاسخ‬ ‫استفاده از ‪T m‬‬ ‫‪Tm‬‬ ‫با استفاده از‬ ‫الگوی نیروی جانبی‬
‫مینیمم‬ ‫میانگین‬ ‫ماکزیمم‬

‫تغییر مکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫طبقه‬

‫سرعت بین‬
‫طبقه ای‬

‫نیروی میراگر‬
‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫برش پایه در‬

‫تغییر مکان‬
‫ماکزیمم‬
 ‫ادامه جدول ‪8‬‬

‫تحلیــل‬ ‫شــده‬ ‫ســاده‬ ‫روش‬

‫‪NEHRP2000‬‬ ‫روش دوم ‪FEMA‬‬ ‫تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‬

‫مدهای باالتر با‬ ‫مدهای باالتر با‬ ‫الگوی نیروی جانبی‬

‫کمیت پاسخ‬
‫استفاده از ‪T m‬‬ ‫‪Tm‬‬ ‫استفاده از‬
‫مینیمم‬ ‫میانگین‬ ‫ماکزیمم‬

‫برش ماکزیمم‬
‫طبقه‬

‫شتاب کف‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪348‬‬
 ‫‪349‬‬
‫جدول‪ 8-9‬مقایسه نتایج روشهای ساده شده تحلیل با نتایج تحلیل غیر خطی‬
‫تاریخچــه زمانــی‪ .‬مــورد مثــال شــماره‪6 :5‬طبقــه (‪ )0/75Vy‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز‬
‫خطــی‪ .‬تحلیــل بــرای‪MCE‬‬
‫تحلیــل‬ ‫شــده‬ ‫ســاده‬ ‫روش‬
‫روش دوم ‪FEMA‬‬ ‫تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‬
‫‪NEHRP2000‬‬
‫کمیت پاسخ‬ ‫مدهای باالتر با‬ ‫مدهای باالتر با‬
‫استفاده از‬ ‫استفاده از‬ ‫الگوی نیروی جانبی‬
‫مینیمم‬ ‫میانگین‬ ‫ماکزیمم‬

‫تغییر مکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫طبقه‬

‫سرعت بین‬
‫طبقه ای‬

‫نیروی میراگر‬
‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫برش پایه در‬

‫تغییر مکان‬
‫ماکزیمم‬
 ‫ادامه جدول ‪9‬‬

‫تحلیــل‬ ‫شــده‬ ‫ســاده‬ ‫روش‬

‫تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‬
‫‪NEHRP2000‬‬ ‫روش دوم ‪FEMA‬‬
‫کمیت پاسخ‬ ‫مدهای باالتر با‬ ‫مدهای باالتر با‬
‫الگوی نیروی جانبی‬
‫استفاده از‬ ‫استفاده از‬
‫مینیمم‬ ‫میانگین‬ ‫ماکزیمم‬

‫برش ماکزیمم‬
‫طبقه‬

‫شتاب کف‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪350‬‬
 ‫‪351‬‬

‫جــدول‪ 8-10‬مقایســه نتایــج روشــهای ســاده شــده تحلیــل بــا نتایــج تحلیــل غیــر خطــی تاریخچــه‬
‫زمانــی‪ .‬مــورد مثــال شــماره‪3 :5‬طبقــه (‪ )0/8Vy‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز غیرخطــی طراحــی شــده‬
‫بــرای نســبت میرایــی ‪ 10‬درصــد در ‪ .DBE‬تحلیــل بــرای ‪DBE‬‬
‫تحلیــل‬ ‫شــده‬ ‫ســاده‬ ‫روش‬
‫تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‬
‫‪NEHRP2000‬‬ ‫روش دوم ‪FEMA‬‬
‫مدهای باالتر با‬ ‫مدهای باالتر با‬
‫استفاده از ‪T m‬‬ ‫استفاده از‬ ‫الگوی نیروی جانبی‬
‫کمیت پاسخ‬ ‫مینیمم‬ ‫ماکزیمم‬
‫میانگین‬

‫تغییر مکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫طبقه‬
‫سرعت بین‬
‫طبقه ای‬

‫نیروی میراگر‬

‫برش پایه در‬

‫تغییر مکان‬
‫ماکزیمم‬

‫برش ماکزیمم‬
‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫طبقه‬

‫شتاب کف‬
 ‫جــدول‪ 8-11‬مقایســه نتایــج روشــهای ســاده شــده تحلیــل بــا نتایــج تحلیــل غیــر خطــی تاریخچــه‬
‫زمانــی‪ .‬مــورد مثــال شــماره‪3 : 6‬طبقــه (‪ )0/8Vy‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز غیرخطــی طراحــی‬
‫شــده بــرای نســبت میرایــی ‪ 10‬درصــد در ‪ .DBE‬تحلیــل بــرای‪MCE‬‬
‫تحلیــل‬ ‫شــده‬ ‫ســاده‬ ‫روش‬
‫‪NEHRP2000‬‬ ‫روش دوم ‪FEMA‬‬ ‫تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‬

‫مدهای باالتر با‬ ‫مدهای باالتر با‬

‫کمیت پاسخ‬ ‫الگوی نیروی جانبی‬
‫استفاده از ‪T m‬‬ ‫استفاده از‬
‫مینیمم‬ ‫میانگین‬ ‫ماکزیمم‬

‫تغییر مکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫طبقه‬
‫سرعت بین‬
‫طبقه ای‬

‫نیروی میراگر‬

‫برش پایه در‬

‫تغییر مکان‬
‫ماکزیمم‬

‫برش ماکزیمم‬
‫طبقه‬

‫شتاب کف‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪352‬‬
 ‫‪353‬‬
‫جــدول‪ 8-12‬مقایســه نتایــج روشــهای ســاده شــده تحلیــل بــا نتایــج تحلیــل غیــر خطــی‬
‫تاریخچــه زمانــی‪ .‬مــورد مثــال شــماره‪3 :7‬طبقــه (‪ )0/8Vy‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز‬
‫غیرخطــی طراحــی شــده بــرای نســبت میرایــی ‪ 20‬درصــد در ‪ .MCE‬تحلیــل بــرای ‪MCE‬‬

‫تحلیــل‬ ‫شــده‬ ‫ســاده‬ ‫روش‬

‫تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‬
‫‪NEHRP2000‬‬ ‫روش دوم ‪FEMA‬‬
‫کمیت پاسخ‬ ‫مدهای باالتر با‬ ‫مدهای باالتر با‬ ‫الگوی نیروی جانبی‬
‫استفاده از ‪T m‬‬ ‫استفاده از‬
‫مینیمم‬ ‫میانگین‬ ‫ماکزیمم‬

‫تغییر مکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫طبقه‬
‫سرعت بین‬
‫طبقه ای‬

‫نیروی میراگر‬

‫برش پایه در‬

‫تغییر مکان‬
‫ماکزیمم‬

‫برش ماکزیمم‬
‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫طبقه‬

‫شتاب کف‬
 ‫جــدول‪ 8-13‬مقایســه نتایــج روشــهای ســاده شــده تحلیــل بــا نتایــج تحلیــل غیــر خطــی تاریخچــه‬
‫زمانــی‪ .‬مــورد مثــال شــماره‪3 :8‬طبقــه (‪ )0/75Vy‬بــا سیســتم میرایــی ویســکو االســتیک‪ ،‬تحلیــل‬
‫بــرای‪DBE‬‬
‫تحلیــل‬ ‫شــده‬ ‫ســاده‬ ‫روش‬
‫‪NEHRP2000‬‬ ‫روش دوم ‪FEMA‬‬
‫تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‬
‫مدهای باالتر با‬ ‫مدهای باالتر با‬
‫کمیت پاسخ‬ ‫الگوی نیروی جانبی‬
‫استفاده از ‪T m‬‬ ‫استفاده از‬
‫مینیمم‬ ‫میانگین‬ ‫ماکزیمم‬

‫تغییر مکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫طبقه‬

‫سرعت بین‬
‫طبقه ای‬

‫نیروی میراگر‬

‫برش پایه در‬

‫تغییر مکان‬
‫ماکزیمم‬

‫برش ماکزیمم‬
‫طبقه‬

‫شتاب کف‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪354‬‬
 ‫‪355‬‬
‫جــدول‪ 8-14‬مقایســه نتایــج روشــهای ســاده شــده تحلیــل بــا نتایــج تحلیــل غیــر خطــی‬
‫تاریخچــه زمانــی‪ .‬مــورد مثــال شــماره‪3 :8‬طبقــه (‪ )0/75Vy‬بــا سیســتم میرایــی ویســکو‬
‫االســتیک‪ ،‬تحلیــل بــرای‪MCE‬‬
‫تحلیــل‬ ‫شــده‬ ‫ســاده‬ ‫روش‬
‫تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‬
‫‪NEHRP2000‬‬ ‫روش دوم ‪FEMA‬‬
‫مدهای باالتر با‬ ‫مدهای باالتر با‬ ‫الگوی نیروی جانبی‬
‫کمیت پاسخ‬ ‫استفاده از ‪T m‬‬ ‫استفاده از‬
‫مینیمم‬ ‫میانگین‬ ‫ماکزیمم‬

‫تغییر مکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫طبقه‬

‫سرعت بین‬
‫طبقه ای‬

‫نیروی میراگر‬

‫برش پایه در‬

‫تغییر مکان‬
‫ماکزیمم‬

‫برش ماکزیمم‬
‫طبقه‬
‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شتاب کف‬
 ‫جــدول‪ 8-15‬مقایســه نتایــج روشــهای ســاده شــده تحلیــل بــا نتایــج تحلیــل غیــر خطــی تاریخچــه زمانــی‪.‬‬
‫مــورد مثــال شــماره‪3 :8‬طبقــه (‪ )0/75Vy‬بــا سیســتم میرایــی ویســکو االســتیک‪ ،‬تحلیــل بــرای ‪MCE‬‬

‫تحلیــل‬ ‫شــده‬ ‫ســاده‬ ‫روش‬

‫‪NEHRP2000‬‬ ‫روش دوم ‪FEMA‬‬ ‫تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‬
‫کمیت پاسخ‬ ‫مدهای باالتر با‬ ‫مدهای باالتر با‬ ‫الگوی نیروی جانبی‬
‫استفاده از ‪T m‬‬ ‫استفاده از‬

‫مینیمم‬ ‫میانگین‬ ‫ماکزیمم‬

‫تغییر مکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫طبقه‬

‫برش ماکزیمم‬
‫طبقه‬

‫شتاب کف‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪356‬‬
 ‫‪357‬‬

‫جــدول‪ 8-16‬مقایســه نتایــج روشــهای ســاده شــده تحلیــل بــا نتایــج تحلیــل غیــر خطــی تاریخچــه‬
‫زمانــی‪ .‬مــورد مثــال شــماره‪3 :9‬طبقــه (‪ )0/75Vy‬بــا سیســتم میرایــی تســلیم شــونده فلــزی‪ ،‬تحلیــل‬
‫بــرای ‪MCE‬‬

‫تحلیــل‬ ‫شــده‬ ‫ســاده‬ ‫روش‬

‫‪NEHRP2000‬‬ ‫روش دوم ‪FEMA‬‬ ‫تحلیل غیر خطی تاریخچه زمانی‬

‫کمیت پاسخ‬ ‫مدهای باالتر با‬ ‫مدهای باالتر با‬ ‫الگوی نیروی جانبی‬
‫استفاده از ‪T m‬‬ ‫استفاده از‬
‫مینیمم‬ ‫میانگین‬ ‫ماکزیمم‬

‫تغییر مکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫طبقه‬

‫برش ماکزیمم‬
‫طبقه‬

‫شتاب کف‬
‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬
 ‫جدول‪ 8-17‬خالصه نتایج کلیدی تولید شده توسط روشهای مختلف تحلیل‬
‫(‪ :)FEMA 1997‬پاسخ ماکزیمم بین دو مقدار محاسبه شده الگوهای بار مدی و یکنواخت‬
‫مقادیر داخل پرانتز پاسخ حداکثر محاسبه شده توسط الگوی بار تطبیقی‬

‫‪3‬طبقه‬ ‫‪6‬طبقه‬ ‫‪3‬طبقه‬ ‫‪3‬طبقه‬ ‫‪3‬طبقه‬

‫ویسکوز خطی‬ ‫ویسکوز خطی‬ ‫ویسکوز غیر خطی‬ ‫ویسکواالستیک‬ ‫وسایل فلزی‬
‫کمیت‬

‫تغییر مکان‬
‫نسبی عرضی‬

‫نیروی‬
‫میراگر‬

‫برش پایه‬
‫ماکزیمم‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪358‬‬
 ‫‪359‬‬

‫جــدول‪ 8-18‬مقایســه نتایــج روشــهای ســاده شــده تحلیــل بــا نتایــج تحلیــل غیــر خطــی تاریخچــه‬
‫زمانــی‪ .‬مــورد مثــال شــماره‪3 :2‬طبقــه (‪ )0/75Vy‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی طراحــی شــده بــرای‬
‫نســبت میرایــی ‪ 10‬درصــد‪ ،‬تحلیــل بــرای حرکتهــای نزدیــک بــه گســل زمیــن‬

‫اسلیمار‪ 90‬درجه‬ ‫نیوهال‪360‬درجه‬ ‫سد پاکومیا‪S16E‬‬

‫با استفاده از‬ ‫با استفاده از‬ ‫با استفاده از‬
‫کمیت پاسخ‬ ‫با استفاده از‪B‬‬ ‫با استفاده از‪B‬‬
‫با استفاده از‪ B‬میرایی واقعی‬ ‫میرایی واقعی‬ ‫میرایی واقعی‬

‫تغییر مکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫طبقه‬

‫نیروی میراگر‬

‫برش ماکزیمم‬
‫طبقه‬

‫بــا اســتفاده از ‪ :B‬روشــهای ســاده شــده تحلیــل بــا اســتفاده از طیــف ‪5‬درصــد میــرا شــده هــر حرکــت زلزلــه و ضریــب‬
‫میرایــی ‪ B‬طبــق ‪ NEHRP 2000‬بــکار بــرده شــدند‪.‬‬
‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫با استفاده از طیف واقعی‪ :‬روشهای ساده شده با استفاده از طیف میرا شده واقعی هر زلزله بکار برده شدند‪.‬‬
 ‫جــدول‪ 8-19‬مقایســه نتایــج روشــهای ســاده شــده تحلیــل بــا نتایــج تحلیــل غیــر خطــی تاریخچــه‬
‫زمانــی‪ .‬مــورد مثــال شــماره‪3 :4‬طبقــه (‪ )1Vy‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی طراحــی شــده بــرای نســبت‬
‫میرایــی ‪ 20‬درصــد‪ ،‬تحلیــل بــرای حرکتهــای نزدیــک بــه گســل زمیــن‬

‫اسلیمار‪ 90‬درجه‬ ‫نیوهال‪360‬درجه‬ ‫سد پاکومیا‪S16E‬‬

‫با استفاده از‬ ‫با استفاده از‬ ‫با استفاده از‬
‫کمیت پاسخ‬ ‫با استفاده از‪B‬‬ ‫با استفاده از‪B‬‬ ‫با استفاده از‪B‬‬
‫میرایی واقعی‬ ‫میرایی واقعی‬ ‫میرایی واقعی‬

‫تغییر مکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫طبقه‬

‫نیروی میراگر‬

‫برش ماکزیمم‬
‫طبقه‬

‫بــا اســتفاده از ‪ :B‬روشــهای ســاده شــده تحلیــل بــا اســتفاده از طیــف ‪5‬درصــد میــرا شــده هــر حرکــت زلزلــه و ضریــب‬
‫میرایــی ‪ B‬طبــق ‪ NEHRP 2000‬بــکار بــرده شــدند‪.‬‬
‫با استفاده از طیف واقعی‪ :‬روشهای ساده شده با استفاده از طیف میرا شده واقعی هر زلزله بکار برده شدند‪.‬‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪360‬‬
‫‪361‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫جــدول‪ 8-20‬نتایــج تحلیــل مثــال شــماره‪ 1‬وشــماره‪ 3‬بــا اســتفاده از مقاومــت بــرش پایــه واقعــی و‬
‫فرضــی بــرای ‪DBE‬‬

‫مثال شماره ‪1‬‬ ‫مثال شماره ‪3‬‬

‫کمیت‬ ‫با استفاده از‬ ‫با استفاده از‬ ‫با استفاده از‬ ‫با استفاده از‬
‫مقاومت فرضی واحدها‬ ‫مقاومت واقعی‬ ‫مقاومت فرضی‬ ‫مقاومت واقعی‬

‫‪ .1‬پاسخ االستیک‬
‫نسبت میرایی کل‬ ‫میلی‬
‫ضریب میرایی‬ ‫متر‬
‫تغییر مکان االستیک‬
‫‪.2‬تغییر مکان پشت بام و برش پایه‬
‫شکل پذیری فرضی‬
‫پریود موثر‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫میرایی هیسترتیک‬
‫میرایی موثر‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان‬
‫تغییر مکان اصالح شده‬
‫ضریب لرزه ای‬
‫برش پایه لرزه ای‬
‫تغییر مکان تسلیم‬
‫شکل پذیری محاسبه شده‬
‫‪ .3‬پاسخ در مرحله تغییر مکان ماکزیمم‬

‫تغییر مکان جانبی کف‬

‫تغییر مکان نسبی عرضی طبقه‬

‫نیروهای جانبی طراحی‬

‫نیروهای واقعی برش طبقه‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪362‬‬

‫شکل‪ 8-1‬مثال شماره‪ 3S-60 :1‬با سیستم میرایی ویسکوز خطی برای فراهم نمودن نسبت میرایی ‪10‬‬
‫درصد با فرض رفتار االستیک برای قاب‬

‫شکل‪ 8-2‬مثال شماره‪ 3S-75 :2‬با سیستم میرایی ویسکوز خطی برای فراهم نمودن نسبت میرایی ‪10‬‬
‫درصد با فرض رفتار االستیک برای قاب‬

‫شکل‪ 8-3‬مثال شماره‪ 3S-90 :3‬با سیستم میرایی ویسکوز خطی برای فراهم نمودن نسبت میرایی ‪10‬‬
‫درصد با فرض رفتار االستیک برای قاب‬
‫‪363‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شکل‪ 8-4‬مثال شماره‪ 3S-100 :4‬با سیستم میرایی ویسکوز خطی برای فراهم نمودن نسبت میرایی ‪20‬‬
‫درصد با فرض رفتار االستیک برای قاب‬

‫شکل‪ 8-5‬مثال شماره‪ 6S-75 :5‬با میراگرهای ویسکوز خطی برای فراهم نمودن نسبت میرایی ‪ 10‬درصد با‬
‫فرض رفتار االستیک برای قاب‬

‫شــکل‪ 8-6‬مثــال شــماره‪ 3S-80 :6‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز غیرخطــی بــرای فراهــم نمــودن نســبت‬
‫میرایــی ‪ 10‬درصــد بــا فــرض رفتــار االســتیک بــرای قــاب در ‪DBE‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪364‬‬

‫شــکل‪ 8-7‬مثــال شــماره‪ 3S-80 :7‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز غیرخطــی بــرای فراهــم نمــودن نســبت‬
‫میرایــی ‪ 20‬درصــد بــا فــرض رفتــار االســتیک بــرای قــاب در ‪MCE‬‬

‫شــکل‪ 8-8‬مثــال شــماره‪ 3S-75 :8‬بــا سیســتم میرایــی ویسکواالســتیک ســخت بــرای فراهــم نمــودن‬
‫نســبت میرایــی ‪ 8.5‬درصــد بــا فــرض رفتــار االســتیک بــرای قــاب‬

‫شکل‪ 8-9‬مثال شماره‪ :9‬قاب ‪ 3S-75‬با سیستم میرایی تسلیم شونده فلزی‬
‫‪365‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شکل‪ :8-10‬مدلسازی دستگاه میرایی ویسکواالستیک سخت در برنامه ‪IDARC2D‬‬

‫مهاربند‬

‫مدل مطلوب‬

‫مدل استفاده نشده‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪366‬‬

‫شکل‪ :8-11‬مدلسازی دستگاه میرایی تسلیم شونده فلزی در برنامه ‪IDARC2D‬‬

‫وسیله تسلیم فلزی‪ ،‬سختی‬
‫االستوپالستیک‪ ،‬مقاومت‬
‫مقاومت‪ ،‬سختی‬

‫بادبند جناقی سختی قائم‬

‫سختی افقی‬

‫مدل مطلوب‬

‫مدل استفاده نشده‬

‫المان االستوپالستیک‪ ،‬سختی‪ ،‬مقاومت‬
‫‪367‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شکل‪ :8-12‬حلقه های برش پایه‪ -‬تغییرمکان نسبی عرضی طبقه اول قاب‬
‫مثال شماره‪3 :1‬طبقه(‪ )0/6Vy‬با سیستم میرایی ویسکوز خطی در سان فرناندوی مقیاس شده‪،‬‬
‫ایستگاه‪ 458‬مولفه ‪ SOOW‬زلزله (جدول‪ 3-2‬راببینید)‬

‫زلزله ‪ 1971‬سن فرناندو‪-‬ایستگاه‪458‬‬

‫‪(USGS) SOOW‬‬
‫مقیاس شده برای‬
‫‪.g387‬‬
‫برش پایه کل‬

‫برش طبقه کل‬

‫برش طبقه‬
‫برش طبقه(غیر از نیروی میرایی)‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪368‬‬

‫شکل‪ :8-13‬حلقه های برش پایه‪ -‬تغییرمکان نسبی عرضی طبقه اول قاب‬
‫مثال شماره‪3 :2‬طبقه(‪ )0/75Vy‬با سیستم میرایی ویسکوز خطی در سان فرناندوی مقیاس شده‪،‬‬
‫ایستگاه‪ 458‬مولفه ‪ SOOW‬زلزله(جدول‪ 3-2‬راببینید)‬

‫زلزله ‪ 1971‬سن فرناندو‪-‬ایستگاه‪458‬‬

‫برش پایه کل‬

‫‪(USGS) SOOW‬‬
‫مقیاس شده برای‬
‫‪.g387‬‬

‫برش طبقه کل‬

‫برش طبقه‬
‫برش طبقه(غیر از نیروی میرایی)‬
‫‪369‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شــکل‪ 8-14‬تشــکیل مفصــل پالســتیک و کمیــت هــای کلیــدی پاســخ قــاب بــدون سیســتم‬
‫میرایــی در ‪ DBE‬و‪MCE‬‬
‫‪DBE‬‬
‫نسبت تغییرمکان جانبی‬

‫اوج‬

‫نسبت تغییرمکان جانبی‬

‫اوج‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪370‬‬

‫شــکل‪ 8-15‬تشــکیل مفصــل پالســتیک و کمیــت هــای کلیــدی پاســخ قــاب ‪ 75-3S‬با سیســتم‬
‫میرایــی میرایی ویســکوز خطی(نســبت میرایــی ‪ 10‬درصــد) در ‪ DBE‬و‪MCE‬‬

‫نسبت تغییرمکان جانبی‬

‫اوج‬

‫نسبت تغییرمکان جانبی‬

‫اوج‬
‫‪371‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شــکل‪ 8-16‬تشــکیل مفصــل پالســتیک و کمیــت هــای کلیــدی پاســخ قــاب ‪ 3S-100‬بــا‬
‫سیســتم میرایــی میرایــی ویســکوز خطــی (نســبت میرایــی ‪ 20‬درصــد) در ‪ DBE‬و‪MCE‬‬

‫نسبت تغییرمکان جانبی‬

‫اوج‬

‫نسبت تغییرمکان جانبی‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪372‬‬

‫شــکل‪ 8-17‬تشــکیل مفصــل پالســتیک و کمیــت هــای کلیــدی پاســخ قــاب بــدون سیســتم‬
‫میرایــی درتحریــک لــرزه ای نزدیــک گســل‬

‫نسبت تغییرمکان جانبی‬

‫نسبت تغییرمکان جانبی‬ ‫اوج‬

‫نسبت تغییرمکان جانبی‬ ‫اوج‬

‫‪373‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شکل‪ 8-18‬تشکیل مفصل پالستیک و کمیت های کلیدی پاسخ قاب ‪ 75-3S‬با سیستم میرایی‬
‫ویسکوز خطی (نسبت میرایی ‪ 10‬درصد) درتحریک لرزه ای نزدیک گسل‬

‫نسبت تغییرمکان جانبی‬

‫نسبت تغییرمکان جانبی‬ ‫اوج‬

‫نسبت تغییرمکان جانبی‬ ‫اوج‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪374‬‬

‫شــکل ‪ 8-19‬تشــکیل مفصــل پالســتیک و کمیــت هــای کلیــدی پاســخ قــاب ‪ 100-3S‬با سیســتم‬
‫میرایــی ویســکوز خطــی (نســبت میرایــی ‪ 20‬درصــد) درتحریــک لــرزه ای نزدیک گســل‬

‫نسبت تغییرمکان جانبی‬

‫نسبت تغییرمکان جانبی‬ ‫اوج‬

‫نسبت تغییرمکان جانبی‬ ‫اوج‬

‫‪375‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫[بخش‪]9‬‬
‫خالصه‪ ،‬نتایج و پیشنهادات‬
‫‪ 9.1‬خالصه‬
‫ایــن گــزارش توســعه و ارزیابــی شــیوه هــای ســاده شــده تحلیــل و طراحــی ســازه هــا بــا سیســتم‬
‫هــای غیرفعــال اتــاف انــرژی را ارائــه نمــود‪ .‬ایــن تحقیــق روی ارزیابــی پاســخ غیــر االســتیک‬
‫ســاختمان هــا بــا سیســتم هــای اتــاف انــرژی ویســکوز‪ ،‬ویســکو االســتیک (خطــی و غیرخطــی)‬
‫و تســلیم شــونده – فلــزی غیرفعــال‪ ،‬تمرکــز داشــت‪ .‬ایــن گــزارش بــرای اعتبــار ســنجی و روش‬
‫هــای قدرتمنــد خطــی (روش هــای طیــف پاســخ و نیــروی جانبــی معــادل) بــرای تحلیــل و طراحــی‬
‫ســاختمان هــای جدیــد بــا سیســتم هــای اتــاف انــرژی غیــر فعــال کــه در (‪NEHRP(2000‬‬
‫ضوابــط پیشــنهادی بــرای مقــررات لــرزه ای ســاختمان هــای جدیــد‪ ،‬ضمائــم فصــل ‪ ،13‬بــکار گرفتــه‬
‫شــد‪ .‬اولیــن وظیفــه ایــن تحقیــق تمرکــز روی اصــاح طیــف پاســخ بــرای ســطوح میرایــی فراتــر از‬
‫‪ 5‬درصــد مقــدار بحرانــی بــود‪ .‬براســاس تحلیــل پاســخ سیســتم هــای ســازه ای بــه حــرکات انتخــاب‬
‫شــده زمیــن‪ ،‬کــه شــامل رکوردهــا در خصــوص ســایت هــای بــا خــاک نــرم یــا رکوردهــای بــا‬
‫مشــخصات نزدیــک گســل نبــود‪ ،‬مقادیــر جدیــد ضریــب میرایــی ‪ B‬اینگونــه بودنــد‪ .‬ایــن مقادیــر‬
‫جدیــد ضریــب میرایــی بــرای میرایــی ویســکوز در گســتره ‪ 2‬تــا ‪ 100‬درصــد مقــدار بحرانــی ‪ ،‬معتبــر‬
‫بــوده و بــرای ارزیابــی روش هــای ســاده شــده تحلیــل سیســتم هــای تســلیم شــونده بــا یــک درجــه‬
‫آزادی بــا تجهیــزات اتــاف انــرژی‪ ،‬اســتفاده شــدند‪ .‬نتایــج ایــن تحقیــق بــا نتایــج تحلیــل غیــر خطــی‬
‫تاریخچــه زمانــی‪ ،‬همخوانــی خوبــی داشــتند‪ .‬یــک رابطــه کالیبــره شــده بــرای نســبت تغییرمــکان غیــر‬
‫االســتیک ماکزیمــم بــه تغییرمــکان االســتیک ماکزیمــم‪ C1،‬برقــرار شــد‪ .‬ضریــب ‪ C1‬بــه عنــوان تابعــی‬
‫از ســختی پــس‪ -‬االســتیک بــه ســختی االســتیک ‪( α‬کوچکتــر از‪ ).50‬پریــود االســتیک ‪ Te‬نســبت‬
‫میرایــی ویســکوز تحــت شــرایط االســتیک ‪( βv‬بیــن ‪ 0.05‬تــا ‪ ،)0.3‬نســبت شــکل پذیــری فاکتــور ‪،R‬‬
‫‪ Rμ‬و پریــود ‪ Ts‬کــه نقطــه گوشــه را طیــف پاســخ طــرح مشــخص مــی کنــد‪ ،‬بیــان شــد‪.‬‬
‫یــک مطالعــه سیســتماتیک تقاضــای شــکل پذیــری در ســازه های میراشــده و نشــده بــرای تعییــن اینکه‬
‫آیــا اضافــه کــردن میرایــی ویســکوز بــه یــک ســاختمان منجــر بــه تقاضــای شــکل پذیــری تغییرمــکان‬
‫قابــل مقایســه میگــردد‪ ،‬ارائــه شــد‪ .‬ســازه هــای سیســتم هــای میراشــده و نشــده هیســترتیک ‪2‬خطــی‬
‫بــا یــک درجــه آزادی نیــز در نظــر گرفتــه شــدند‪ .‬ســازه هــای میرانشــده از طریــق پریــود االســتیک‬
‫‪ ، Te‬نســبت مبتنــی برشــکل پــذیری فاکتــور ‪Rµ ،R‬؛ نســبت ســختی پــس االســتیک بــه االســتیک ‪ α‬و‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪376‬‬

‫نســبت میرایــی ذاتــی ‪ ، βi=0.05‬متمایــز هســتند‪ .‬مقادیــر ‪ Te=0.2‬تــا ‪ 2‬ثانیــه‪ α = 0.05,0.15,0.25 ،‬و‬
‫‪ Rµ =2,3.33,5‬در نظــر گرفتــه شــدند‪ .‬ســازه هــای میراشــده توســط پارامترهــای ‪ βi‬و ‪ α‬و ‪ Rµ‬یــک مقدار‬
‫پریــود االســتیک ‪ Ted‬بزرگتــر از ‪ Te‬و نســبت میرایــی ویســکوز خطی افــزوده شــده ‪ βv‬برابــر ‪0.15‬و‪0.25‬‬
‫تحــت شــرایط االســتیک ‪ ،‬متمایــز گشــتند‪ .‬میانگیــن محاســبه شــده‪ ،‬نســبت شــکل پذیــری ماکزیمــم‬
‫و مینیمــم تغییرمــکان در ســازه هــای میراشــده و نشــده بطــور نزدیکــی بــرای مقادیــر مشــابه ‪ Rµ‬و‬
‫‪ ،α‬یکســان بودنــد‪ .‬هســته ایــن پــروژه تحقیقاتــی تمرکــز روی توســعه و ارزیابــی و روش هــای ســاده‬
‫شــده بــرای تحلیــل ســاختمان هــا بــا سیســتم هــای میرایــی بــود‪ .‬مبنــای تئوریکــی روش هــای تحلیــل‬
‫طیــف پاســخ و نیــروی جانبــی معــادل (‪ ، NEHRP(2000‬عرضــه شــد‪ .‬یــک اصــاح روش دوم‬
‫(‪ FEMA )1997‬نیــز ارائــه شــد‪ .‬روش هایــی بــرای محاســبه میرایــی مؤثــر‪ ،‬پریــود مؤثــر و نســبت‬
‫هــای میرایــی مــود باالتــر بــرای ســاختمان هــای بــا سیســتم هــای میرایــی ویســکوز غیــر خطــی‪،‬‬
‫سیســتم هــای ویسکواالســتیک و سیســتم هــای میرایــی در حــال تســلیم‪ ،‬توســعه یافــت‪ .‬کاربــرد‬
‫ایــن روش هــا یــا راهکارهــا از طریــق تحلیــل قــاب هــای خمشــی ویــژه فــوالدی ‪ 3‬و ‪ 6‬طبقــه بــا‬
‫تجهیــزات غیرفعــال اتــاف انــرژی‪ ،‬نشــان داده شــد (ویســکوز‪ ،‬ویسکواالســتیک و میراگرهــای تســلیم‬
‫شــونده فلــزی)‪ .‬بعضــی مثــال هــا بــا اســتفاده از طیــف واقعــی میراشــده حــرکات نزدیــک بــه گســل‬
‫از قبــل انتخــاب شــده‪ ،‬تحلیــل شــدند‪ .‬نتایــج ارائــه شــده توســط روش هــای ســاده شــده از طریــق‬
‫مقایســه بــا تحلیــل غیــر خطــی تاریخچــه زمانــی انجــام شــده بــا اســتفاده از ‪ ،IDARC2D‬انجــام‬
‫شــد‪(.‬نرم افــزار در ‪ DVD‬همــراه کتــاب موجــود اســت‪.‬گردآورنده)‬
‫بعــاوه‪ ،‬روش هــای تقریبــی بــرای ارزیابــی منحنــی پــوش آور ســازه هــای بــا چنــد درجــه آزادی‪ ،‬بــا‬
‫میراگرهــای تســلیم شــونده فلــزی ویســکوز و ویسکواالســتیک در ایــن تحقیــق ارائــه شــد‪ .‬مالحظــات‬
‫مهــم در طراحــی تجهیــزات میرایــی جامــد ویسکواالســتیک و تســلیم شــونده فلــزی شناســایی شــده‪،‬‬
‫یــک محاســبات ســاده بــرای تحلیــل ســازه هــا بــا سیســتم هــای میرایــی غیرفعــال‪ ،‬ارائــه شــد‪.‬‬
‫‪ 2.9‬نتایج‬
‫نتایج کلیدی این تحقیق عبارتند از‪:‬‬
‫مقادیــر پیشــنهادی ضریــب میرایــی‪ B‬بــرای اصــاح طیــف پاســخ بــرای ســطوح میرایــی بزرگتــر از ‪5‬‬
‫درصــد مقــدار بحرانــی نتایجــی فراهــم نمــود کــه توافــق خوبــی بــا نتایــج تحلیــل تاریخچــه زمانــی‬
‫سیســتم هــای بــا یــک درجــه آزادی داشــتند‪.‬‬
‫معادلــه پیشــنهادی بــرای ضریــب ‪ C1‬بــه طــور منطقــی مناســب نســبت تغییرمــکان غیــر االســتیک‬
‫ماکزیمــم بــه تغییرمــکان ماکزیمــم را تحــت شــرایط سیســتم بــا طیــف وســیعی از مقادیــر نســبت‬
‫ســختی پــس االســتیک – بــه االســتیک‪ ،)α( ،‬نســبت میرایــی ویســکوز تحــت شــرایط االســتیک ‪، βv‬‬
‫ســهم مبتنــی برشــکل پذیــری فاکتــور ‪ Rµ‬و پریــود االســتیک ‪ Te‬پیــش بینــی مــی کنــد‪.‬‬
‫نســبت هــای تغییرمــکان مینیمــم‪ ،‬ماکزیمــم و میانگیــن محاســبه شــده در ســازه هــای میرا شــده و نشــده به‬
‫‪377‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫طــور نزدیکــی مشــابه بــا مقادیــر ‪ Rµ‬و ‪ α‬بودنــد‪ .‬براســاس ایــن نتایــج و نتایــج ارائــه شــده توســط ‪Wu‬و‬
‫‪ NEHRP(2000( )1989( Hanson‬طراحــی ســازه بــا سیســتم هــای میرایــی بــرای بــرش پایــه ای را‬
‫کــه کوچکتــر از مقــدار مــورد نیــاز بــرای ســازه هــای (رایــج) میرانشــده اســت‪ ،‬مجــاز مــی دانــد‪.‬‬
‫روش هــای ســاده شــده تحلیــل سیســتم هــای تســلیم شــونده بــا یــک درجــه آزادی بــا تجهیــزات‬
‫اتــاف انــرژی شــامل تصحیــح پیــش بینــی ســرعت‪ ،‬بــرآورد هایــی از تغییرمــکان اوج‪ ،‬ســرعت اوج‬
‫و شــتاب اوج (مــن جملــه مؤلفــه ویســکوز) تولیــد نمودنــد کــه توافــق خوبــی بــا نتایــج میانگیــن‬
‫تحلیــل تاریخچــه زمانــی غیرخطــی داشــتند‪ .‬روش ســاده شــده تحلیــل خالــی از خطــا نمــی باشــد‪ .‬بــا‬
‫ایــن حــال‪ ،‬کاربــرد آن ســاده اســت‪ ،‬بــه طــور سیســتماتیک همگــرا شــده و نتایجــی بــا دقــت کافــی‬
‫بــرای اهــداف طراحــی‪ ،‬تولیــد مــی کنــد‪.‬‬
‫کاربــرد روش هــای ســاده شــده تحلیــل (‪ NEHRP(2000‬و روش دوم (‪ ،FEMA 274(1997‬کــه‬
‫در ایــن تحقیــق اصــاح شــد‪ ،‬بــرای قــاب هــای خمشــی فــوالدی ویــژه بــا سیســتم هــای میرایــی‪،‬‬
‫پیــش بینــی هــای سیســتماتیک محافظــه کارانــه از تغییرمــکان نســبی عرضــی ارائــه داده و پیــش بینــی‬
‫هــای بــا دقــت قابــل قبــول بــرای نیروهــا و اثــرات اعضــا‪ ،‬فراهــم نمــود‪ .‬ایــن پیــش بینــی نیــرو‬
‫ممکــن اســت بــه انــدازه‪ ±30‬درصــد از نیروهــای میانگیــن محاســبه شــده توســط تحلیــل دینامیکــی‪،‬‬
‫تفــاوت داشــته باشــد‪.‬‬
‫روش هــای ســاده شــده نتایــج بــا دقــت مقبولــی بــرای تحریــکات نواحــی لــرزه ای نزدیــک بــه‬
‫گســل‪ ،‬تولیــد کردنــد‪ .‬بــا ایــن حــال‪ ،‬تعــداد حــرکات نزدیــک گســل و ســازه هــای تحلیــل شــده‬
‫بســیار انــدک بــوده و نتایــج وســیعی‪ ،‬رســم نشــدند‪ .‬مطالعــات بیشــتر در خصــوص حــرکات نزدیــک‬
‫گســل متضمــن ایــن امــر اســت‪.‬‬
‫ســاختمان هــای بــا سیســتم هــای میرایــی طراحــی شــده بــرای ارضــاء معیــار مقاومــت و تغییرمــکان‬
‫نســبی عرضــی حداقــل (‪ NEHRP(2000‬در مقایســه ‪ ،‬یــا بطــور بهتــر‪ ،‬از ســاختمان هــای رایــج‬
‫بــدون سیســتم هــای میرایــی عمــل مــی کننــد‪ .‬ســاختمان هــای میرایــی ویســکوز میتواننــد بــرای یــک‬
‫نیــروی برشــی پایــه کمتــر از ســاختمان هــای رایــج بــدون سیســتم هــای میرایــی بــرای عملکــرد‬
‫مشــابه‪ ،‬طراحــی مــی شــوند‪.‬‬
‫روش هــای تقریبــی ارائــه شــده بــرای رســم منحنــی هــای پــوش آور ســاختمان بــا و بــدون سیســتم هــای‬
‫میرایــی براســاس تحلیــل پالســتیک را مــی تــوان بــا اطمینــان بکاربــرد‪ .‬روش ابــداع شــده یــک روش‬
‫جایگزیــن بــرای تعییــن مقاومــت برشــی پایــه ســاختمان هــا بــا اجتنــاب ازتحلیــل پــوش آور ‪ ،‬اســت‪.‬‬
‫منحنــی پــوش آور ســاختمان هــای بــا سیســتم میرایــی ویســکوز تحتــت اثــر نیروهــای میرایــی‬
‫ویســکوز‪ ،‬احتمــاالً بــه علــت وادار نمــودن انتهــای ســتون هــا بــه چرخــش بیشــتر‪ ،‬تحــت تأثیــر‬
‫اســت‪ .‬ایــن پدیــده کــه نمــی تــوان توســط روش هــای رایــج تحلیــل پــوش آور‪ ،‬جوابــی بــرای آن‬
‫یافــت‪ ،‬مــی توانــد بــه بــرآورد کــم مقــدار ماکزیمــم نیروهــای اعضــاء ‪ ،‬منتهــی گــردد‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪378‬‬

‫روش هــای ابــداع و ارزیابــی شــده در ایــن تحقیــق‪ ،‬دقــت روشــهای ســاده شــده تحلیــل ســاختمان‬
‫هــا بــا سیســتم هــای غیرفعــال اتــاف انــرژی را اعتبارســنجی‪ ،‬مــی نمایــد‪ .‬ایــن روش هــا‪ ،‬مبنایــی‬
‫بــرای اجــرای روش هــای خطــی قدرتمنــد (روش هــای نیــروی جانبــی معــادل و طیــف پاســخ)‬
‫بــرای توســعه اســتاندارد هــای ملــی آمریــکا بــرای اجــرای سیســتم هــای غیرفعــال اتــاف انــرژی در‬
‫ســاختمان هــا‪ ،‬ارائــه نمودنــد‪.‬‬
‫‪ 3.9‬توصیه هایی برای تحقیقات آینده‬
‫مهــم اســت تأکیــد نماییــم کــه روش هــای ارائــه شــده در ایــن تحقیــق بــرای تحلیــل ســاختمان‬
‫‪-‬هــا بــا تجهیــزات غیرفعــال اتــاف انــرژی بــا در نظــر گرفتــن یــا لحــاظ نمــودن یــک تقاضــای لــرزه‬
‫ای ســازگار بــا طیــف ‪ NEHRP 1997‬بــرا ی خــاک نــوع ‪ C‬و‪ ،D‬عرضــه شــده انــد‪ .‬هیــچ کــدام از‬
‫مشــخصه هــای نزدیــک بــه گســل و اثــرات خــاک هــای نــرم‪ ،‬در نظــر گرفتــه نشــده اســت‪ .‬همچنیــن‬
‫ارزیابــی روش هــا ‪ ،‬محــدود بــه چنــد مثــال انــدک‪ ،‬قــاب هــای خمشــی ویــژه فــوالدی ‪ 6‬و ‪ 3‬طبقــه‬
‫بــوده اســت‪ .‬در حالــی کــه نتایــج ایــن مثــال هــا نشــان مــی دهــد کــه بــرای پیــش بینــی پاســخ کلــی‬
‫(سراســری) دقیــق انــد‪ ،‬منصفانــه اســت بگوییــم کــه مطالعــات بیشــتری بــرای محــدود کــردن کاربــرد‬
‫آن‪ ،‬نیــاز اســت‪ .‬در نتیجــه‪ ،‬پیشــنهادات زیــر عرضــه مــی شــوند‪:‬‬
‫تعــداد مثــال هــای ارائــه شــده در ایــن تحقیــق محــدود اســت‪ .‬کاربــرد روش هــای ســاده شــده بــه‬
‫انــواع وســیع تــری از ســازه هــا بــا شــرایط متفــاوت وزن و توزیــع تجهیــزات اســتهالک انــرژی‬
‫غیرفعــال مــورد تشــویق قــرار مــی گیــرد تــا نتایــج ایــن مطالعــه را تأئیــد نمایــد‪.‬‬
‫مطالعــات بیشــتر ســازه هــا دارای سیســتم میرایــی بــا حــرکات نزدیک گســل برای جســتجوی شــواهد‬
‫قاطــع اعتبارســنجی‪ ،‬یــا نیــاز بــه اصالحــات بــرای روش هــای ســاده شــده‪ ،‬پیشــنهاد مــی شــود‪.‬‬
‫مطلــوب اســت کــه قابلیــت کاربــرد ایــن روش هــا را بــرای تحلیــل پاســخ ســاختمان هــا در محــل‬
‫هــای دارای خــاک نــرم‪ ،‬ارزیابــی نماییــم‪.‬‬
‫‪379‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫[ضمیمه الف]‬

‫(‪ - NEHRP(2000‬ضمیمه فصل ‪ :13‬سازه ها با سیستم های میرایی‬

‫هدف‪ :‬ضمیمه ضوابط ‪ 1997‬به فصل ‪ 13‬و ضوابط و تفاسیر فصل ‪2‬‬

‫طرح پیشنهادی برای تغییرات‬

‫ضوابط‪ 1997‬ضمیمه فصل ‪ 13‬را بشرح زیر بازبینی نمایید‪.‬‬
‫ضمیمه فصل ‪13‬‬
‫سیستم های غیرفعال اتالف انرژی‬
‫سازه های با سیستم میرایی‬
‫سیســتم هــای غیرفعــال اتــاف انــرژی ممکــن اســت بــه عنــوان بخشــی از سیســتم باربــر لــرزه ای‬
‫یــک ســازه وقتــی جزئیــات ویــژه بــرای فراهــم نمــودن نتایــج معــادل بــا نتایــج بدســت آمــده بــا‬
‫اســتفاده از سیســتم هــای ســازه ای رایــج‪ ،‬اســتفاده شــوند‪ .‬معیــار طراحــی بــرای ســازه هایــی کــه از‬
‫سیســتم هــای غیــر فعــال اتــاف انــرژی اســتفاده مــی کننــد‪ ،‬بــا حداقــل شــرایط یــک ســازه رایــج‬
‫معــادل بــر اســاس ایــن ضوابــط‪ ،‬ســازگار خواهــد بــود‪ .‬طراحــی بــرای ســازه هایــی کــه از سیســتم‬
‫هــای غیــر فعــال اتــاف انــرژی اســتفاده مــی کننــد بــر اســاس روشــهای عقالنــی‪ ،‬مــن جملــه‬
‫مناســب تریــن روشــهای تحلیــل غیــر خطــی دینامیکــی تاریخچــه زمانــی خواهــد بــود‪ .‬خــواص‬
‫میرایــی و ســختی تجهیــزات میرایــی بدقــت در تحلیــل مــدل شــده و بــر اســاس داده ای مســتقل تائیــد‬
‫شــده وآزمایــش شــده ایــن تجهیــزات خواهــد بــود‪ .‬چنینــی آزمایشــاتی وســیله را در معــرض بارهــا‪،‬‬
‫تغییرمــکان هــا و سایرشــرایط تحمیلــی کــه بــا شــرایط طراحــی ســازگارند‪ ،‬قــرار خواهــد داد‪ .‬مــرور‬
‫طراحــی سیســتم هــای غیرفعــال اتــاف انــرژی و برنامــه هــای آزمایــش مرتبــط بــا اســتفاده از یــک‬
‫تیــم مســتقل کارشناســان یــا شــرکتهای خبــره دارای صالحیــت حرفــه ای در زمینــه هــای مناســب و‬
‫ســایر افــراد بــا تجربــه در امــر روشــهای تحلیــل لــرزه ای و تئــوری و کاربــرد سیســتم هــای اتــاف‬
‫انــرژی‪ ،‬انجــام خواهــد شــد‪ .‬قلمــرو ایــن بازبینــی طراحــی بــا ضوابــط مــورد نیــاز بــرای سیســتم‬
‫جداســازی ســازه هــای جداشــده لــرزه ای‪ ،‬ســازگار خواهــد بــود‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪380‬‬

‫الــف ‪ 13.1.‬کلیــات‪ :‬هــر ســازه ای بــا یــک سیســتم میرایــی و هــر قســمت متعلــق بــه آن بایــد بــا‬
‫توجــه بــه شــرایط ایــن ضمیمــه و شــرایط کاربــردی فصــل ‪ 1‬طراحــی و اجــرا شــود‪.‬‬
‫اســتثناء‪ :‬حرکــت و شــتاب ســازه هــای بــه لحــاظ لــرزه ای جــدا شــده کــه شــامل تجهیــزات میرایــی‬
‫مــی باشــد در راســتای صفحــه جداســازی‪ ،‬بــا توجــه بــه ضوابــط فصــل ‪ ،13‬تعییــن خواهــد شــد‪.‬‬
‫آزمایــش و شــرایط مقاومتــی تجهیــزات میرایــی و ســایر المــان هــای سیســتم میرایــی بایــد بــا توجــه‬
‫بــه ضوابــط کاربــردی ایــن ضمیمــه تعییــن شــود‪.‬‬
‫الف ‪ 3.2.‬انتخاب معیار‬
‫الــف‪ 13.2.1.‬مبنــای طراحــی‪ :‬روش و محدودیــت هــای طراحــی ســازه بــا سیســتم میرایــی بــا در‬
‫نظــر گرفتــن منطقــه بنــدی‪ ،‬مشــخصات ســایت‪ ،‬شــتاب قائــم‪ ،‬خــواص بخــش تــرک خــورده بتــن و‬
‫اعضــای بنایــی‪ ،‬گــروه کاربــردی لــرزه ای‪ ،‬پیکربنــدی‪ ،‬سیســتم ســازه ای و وزن بایــد بــا توجــه بــه‬
‫بخــش‪ ،5 ،‬جــز مــوارد زیــر‪ ،‬تعییــن شــود‪.‬‬
‫الــف‪ :13.2.2.‬گــروه کاربــردی لــرزه ای‪ :‬بــه تمامــی قســمت هــای ســازه یــک گــروه کاربــردی‬
‫لــرزه ای بــا توجــه بــه شــرایط بخــش ‪ 1.3‬تخصیــص داده خواهــد شــد‪.‬‬
‫الــف‪ :13.2.3.‬نــوع طراحــی لــرزه ای‪ :‬بــه هــر ســازه یــک نــوع یــا گونــه طراحــی لــرزه ای براســاس گروه‬
‫کاربــردی لــرزه ای و یــک شــتاب طیفــی طراحــی بــا توجه بــه بخــش ‪ ،4.2‬تخصیــص داده خواهد شــد‪.‬‬
‫اســتثناء‪ :‬ســازه هــای گــروه طراحــی ‪ A‬بــا یــک سیســتم میرایــی بــا اســتفاده از شــتاب طیــف پاســخ‬
‫طراحــی تعییــن شــده بــا توجــه بــه بخــش ‪ 4.1.2.5‬و روش هــای تحلیــل و ضوابــط طراحــی مــورد‬
‫نیــاز بــرای طراحــی لــرزه ای ســازه هــای نــوع ‪B‬‬
‫الــف ‪ 13.2.4‬شــرایط حداکثــر رده بنــدی‪ :‬طراحــی ســازه هــر ترکیــب نیروهایــی را کــه در سیســتم‬
‫مقــاوم در برابــر بــار لــرزه ای اساســی و سیســتم میرایــی رخ مــی دهنــد‪ ،‬مطابــق بــا بخــش هــای‬
‫بعــدی‪ ،‬در نظــر خواهــد گرفــت‪.‬‬
‫الــف‪ 13.2.4.1.‬سیســتم مقــاوم در برابــر نیــروی جانبــی‪ :‬ســازه هایــی کــه شــامل یــک سیســتم‬
‫میرایــی هســتند نیــاز اســت کــه دارای یــک سیســتم مقــاوم در برابــر نیــروی لــرزه ای اساســی در هــر‬
‫جهــت جانبــی باشــند‪ ،‬از یکــی از انــواع نشــان داده شــده در جــدول ‪ 5.2.2‬پیــروی خواهنــد کــرد‪.‬‬
‫طراحــی سیســتم مقــاوم در برابــر نیــروی جانبــی در هــر جهــت اصلــی بــا شــرایط بخــش ‪A13.7.1‬‬
‫و بخــش زیریــن‪ ،‬ســازگار خواهــد بــود‪.‬‬
‫‪ .1‬مصالــح‪ ،‬ارائــه جزئیــات‪ ،‬اجــرا و بازرســی سیســتم مقــاوم در برابــر نیــروی جانبــی شــرایط تمــام‬
‫کاربــردی تشــریح شــده توســط گونــه طراحــی لــرزه ای را ارضــاء خواهــد کــرد‪.‬‬
‫‪ .2‬ســختی جانبــی سیســتم مقــاوم در برابــر نیــروی جانبــی مــورد اســتفاده بــرای تعییــن پریودهــای‬
‫االســتیک و تغییرمــکان هــا شــامل شــرایط مدلســازی بخــش هــای ‪ 5.3.7‬و ‪ 5.4.2‬خواهــد بــود‪.‬‬
‫‪ .3‬بــرش پایــه لــرزه ای مــورد اســتفاده بــرای طراحــی سیســتم مقــاوم در برابــر نیــروی جانبــی کمتــر‬
‫از ‪ Vmin‬نخواهــد بودکــه ‪ ، Vmin‬بزرگتــر از مقادیــر زیــر‪ ،‬اختیــار مــی شــود‪.‬‬
‫‪381‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪Cd‬‬
‫=‪V‬‬
‫‪y V min Ω0‬‬
‫‪R‬‬ ‫(‪)A13.2.4.1-1‬‬
‫‪V‬‬
‫= ‪V min‬‬
‫‪Bv +1‬‬ ‫(‪)A13.2.4.1-1‬‬

‫که در آن ‪:‬‬
‫‪ =V‬بــرش طراحــی کل در کــف ســازه در جهــت مــورد نظــر‪ ،‬کــه بــا اســتفاده از روش بخــش ‪،5.3‬‬
‫شــامل ‪ 5.3.3‬تعییــن شــد (کیلوپونــد یــا کیلونیوتــن) و‬
‫‪ = Bv+l‬ضریــب عــددی کــه در جدولالــف‪ 13.3.1.‬بــرای میرایــی برابــر بــا مجمــوع میرایــی ویســکوز‬
‫در مــود اصلــی ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر ‪ )m=1( βvm‬بــه اضافــه میرایــی ذاتــی ‪ βl‬و‬
‫پریــود ســازه برابــر بــا ‪T‬‬
‫‪. L‬‬

‫اســتثناء‪ :‬بــرش پایــه لــرزه ای مــورد اســتفاده بــرای طراحــی سیســتم مقــاوم در برابــر نیــروی لــرزه ای‬
‫کوچکتــر از ‪ V1.0‬اختیــار نخواهــد شــد‪ ،‬در غیــر اینصــورت شــرایط زیــر بــکار مــی رود‪:‬‬
‫‪ - i‬در جهــت مــورد نظــر‪ ،‬سیســتم میرایــی دارای کمتــر از ‪ 2‬دســتگاه میرایــی در هــر تــراز طبقــه اســت‬
‫کــه بــرای مقابلــه بــا پیچــش‪ ،‬حداکثــر ربنــدی شــده اند‪.‬‬
‫‪ - ii‬سیســتم مقــاوم در برابــر نیــروی لــرزه ای دارای یــک نظــم قائــم از نــوع ‪( b1‬جــدول‪) 5.2.3.3‬‬
‫یــا منظــم بــودن در پــان از نــوع ‪( b1‬جــدول‪ ) 5.2.3.2‬اســت‪.‬‬
‫‪ .4‬حداقــل شــرایط مقاومــت بــرای المــان هــای سیســتم مقــاوم در برابــر نیــروی لــرزه ای کــه نیــز‬
‫المــان هــای سیســتم میرایــی بــوده یــا بــه نحــوی بــرای مقاومــت در برابــر نیروهــای وارده از تجهیزات‬
‫میرایــی نیازنــد‪ ،‬شــرایط اضافــی بخــش الــف‪ 13.7.3.‬را ارضــاء خواهنــد کــرد‪.‬‬
‫الــف‪ 13.2.4.2.‬سیســتم میرایــی‪ :‬المــان هــای سیســتم میرایــی بــرای االســتیک باقــی مانــدن در برابــر‬
‫بارهــای طراحــی مــن جملــه نیروهــای لــرزه ای کاهــش نیافتــه تجهیــزات طراحــی (همانطــور کــه در‬
‫بخــش ‪ A.B‬مــورد نیازنــد) طراحــی خواهنــد شــد ‪ ،‬جــز اینکــه توســط تحلیــل یــا آزمایــش نشــان‬
‫داده مــی شــود کــه پاســخ غیــر االســتیک المانهــا بــه طــرز شــدیدی کارکــرد سیســتم میرایــی را تحــت‬
‫تأثیــر قــرار نخواهــد داد و پاســخ غیرارتجاعــی بــا توجــه بــه شــرایط بخــش الــف‪ 13.7.3.4.‬محــدود‬
‫مــی باشــد‪.‬‬
‫الف‪ 13.2.5.‬معیار لرزه ای‬
‫الــف‪ 13.2.5.1.‬طیــف طراحــی‪ :‬طیــف بــرای زلزلــه طــرح و حداکثــر زلزلــه لحــاظ شــده بــا توجــه‬
‫بــه بخش‪13.4.4.1‬بــرای طراحــی و تحلیــل تمامــی ســازه هــا بــا سیســتم میرایــی‪ ،‬بایــد اســتفاده شــود‪.‬‬
‫طیــف طراحــی خــاص ســایت ســاخته شــده و بــرای طراحــی ســازه هــا بــا سیســتم میرایــی اگــر هــر‬
‫یــک از شــرایط زیــر صــادق باشــند‪ ،‬اســتفاده مــی شــود‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪382‬‬

‫ســازه در ســایت طبقــه یــا نــوع ‪ F‬قــرار گرفتــه باشــد ‪ ،‬یــا ســازه در یــک ســایت بــا ‪ S1‬بزرگتــر از‬
‫‪ 0.06g‬قــرار گرفتــه باشــد‪.‬‬
‫الــف‪ 13.2.5.2.‬تاریخچــه هــای زمانــی‪ :‬تاریخچــه هــای زمانــی حرکــت زمیــن در زلزلــه طــرح‬
‫و حرکــت حداکثــر زلزلــه لحــاظ شــده بــا توجــه بــه بخــش‪( 13.4.4.2‬مطابــق بــاال) بــرای طراحــی‬
‫و تحلیــل تمامــی ســازه هــا بــا سیســتم میرایــی‪ ،‬بایــد اســتفاده شــود‪ .‬طیــف طراحــی خــاص ســایت‬
‫ســاخته شــده و بــرای طراحــی ســازه هــا بــا سیســتم میرایــی اگــر هــر یــک از شــرایط زیــر صــادق‬
‫باشــند‪ ،‬اســتفاده مــی شــود‪.‬‬
‫سازه در یک سایت با ‪ S1‬بزرگتر از ‪ 0.06g‬قرار گرفته باشد‪.‬‬
‫سیستم میرایی صراحت ًا با استفاده از روش تحلیل تاریخجه زمانی مدلسازی و تحلیل گردد‪.‬‬
‫الف‪ 13.2.6.‬انتخاب روش تحلیل‬
‫الف‪13.2.6.1.‬کلیــات‪ :‬تحلیــل ســازه ای بــرای تمامــی ســازه هــا بــا سیســتم میرایــی‪ ،‬بایــد بــا توجــه‬
‫بــه شــرایط ایــن بخــش‪ ،‬انجــام شــود‪ .‬تحلیــل ســازه ای از روش هــای خطــی‪ ،‬غیرخطــی یــا ترکیبــی‬
‫از روش خطــی و غیرخطــی بشــرح زیــر‪ ،‬اســتفاده خواهــد نمــود‪ .‬سیســتم سیســتم مقــاوم در برابــر‬
‫نیــروی لــرزه ای بــا اســتفاده از روش هــای بخشالــف‪ 13.2.6.2.‬یــا الــف‪ ، 13.2.6.3.‬بایــد طراحــی‬
‫شــود‪ .‬سیســتم میرایــی ممکن اســت بــا اســتفاده از روش هــای بخشالــف‪ 13.2.6.2.‬یــا الــف‪13.2.6.3.‬‬
‫تحــت محدودیــت هــای بیــان شــده در ایــن بخــش هــا‪ ،‬طراحــی شــود‪ .‬سیســتم هــای میرایــی کــه‬
‫محدودیــت هــای ایــن بخــش را ارضــاء نمــی کننــد بــا اســتفاده از روش هــای تحلیــل غیرخطــی‪،‬‬
‫مطابــق بخــش الــف ‪ ،13.6‬بایــد طراحــی شــوند‪.‬‬
‫الــف ‪ 13.2.6.2.‬روش تحلیــل نیــروی جانبــی معــادل‪ :‬ســازه هــای بــا سیســتم میرایــی طراحــی شــده‬
‫بــا اســتفاده از روش تحلیــل نیــروی معــادل جانبــی بخــش الــف‪ 13.4‬تحــت اثــر محدودیــت هــای‬
‫زیــر خواهنــد بــود‪:‬‬
‫در جهــت مــورد نظــر سیســتم هــای میرایــی بایســت حداقــل ‪ 2‬دســتگاه میرایــی در هــر طبقــه‪ ،‬بــرای‬
‫مقابلــه بــا پیچــش داشــته باشــد‪.‬‬
‫میرایــی مؤثــر کل مــود اصلــی ‪ )m=1( βmD‬ســازه در جهــت مــورد نظــر بزرگتــر از ‪ 35‬درصــد مقــدار‬
‫بحرانی نیســت‪.‬‬
‫سیســتم مقابــل در برابــر بــار لــرزه ای دارای نظــم قائــم از نــوع‪ a1,b1‬و ‪a‬یــا ‪( ،b‬جــدول‪ )5.2.3.3‬یــا‬
‫منظــم بــودن در پــان از نــوع‪ a1‬یــا ‪( b1‬جــدول‪ )5.2.3.2‬نیســت‪.‬‬
‫دیافراگم های کف‪ ،‬صلب هستند (بخش ‪)5.2.3.1‬‬
‫ارتفاع سازه باالی پایه از ‪ 100‬فوت (‪ 30‬متر) تجاوز نمی کند‪.‬‬
‫پاســخ دینامیکــی اوج ســازه و المــان هــای سیســتم میرایــی توســط تحلیــل تارخچــه زمانــی غیرخطــی‪،‬‬
‫وقتــی مــورد نیــاز بخــش الــف ‪ 13.2.‬باشــند‪ ،‬تأییــد مــی شــود‪.‬‬
‫‪383‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫الــف‪ 13.2.6.3.‬تحلیــل طیــف پاســخ‪ :‬ســازه هــای بــا سیســتم میرایــی کــه محدودیــت هــای بخــش‬
‫الــف‪ 13.2.6.2.‬را بــرآورده مــی کننــد ممکــن اســت بــا اســتفاده از روش تحلیــل طیــف پاســخ بخــش‬
‫الــف‪ 13.5.‬و ســازه هایــی کــه محدودیــت هــای بخشالــف‪ 13.2.6.2.‬را بــرآورده نمــی کننــد با اســتفاده‬
‫از روش تحلیــل طیــف پاســخ بخشالــف‪ 13.5.‬تحــت محدودیــت هــای زیــر بایــد طراحــی شــوند‪:‬‬
‫در جهــت مــورد نظــر‪ ،‬سیســتم میرایــی حداقــل دارای ‪ 2‬دســتگاه میرایــی در هــر طبقــه‪ ،‬بــرای مقابلــه‬
‫بــا پیچــش اســت‬
‫میرایــی مؤثــر کل مــود اصلــی یــا اساســی ‪ )m=1( βmD‬ســازه در جهــت مــورد نظــر بزرگتــر از ‪35‬‬
‫درصــد مقــدار بحرانــی نیســت و پاســخ اوج دینامیکــی ســازه و المــان هــای سیســتم میرایــی توســط‬
‫تحلیــل غیرخطــی تاریخچــه زمانــی‪ ،‬وقتــی مــورد نیــاز بخشالــف‪ 13.2.6.4.3.‬باشــند‪ ،‬تأییــد مــی گردند‪.‬‬
‫الف‪ 13.2.6.4.‬تحلیل غیرخطی‪:‬‬
‫الــف‪ 13.2.6.4.1.‬کلیــات‪ :‬روش هــای تحلیــل غیرخطــی بخشالــف‪ 13.6.‬بــرای طراحــی تمامــی انواع‬
‫ســازه هــا بــا سیســتم میرایــی مجــاز بــوده و بــرا ی طراحــی ســازه هــا بــا سیســتم هــای میرایــی کــه‬
‫معیــار تحلیــل تحلیــل خطــی بخــش الــف ‪ 13.2.6.3‬را بــرآورده نمــی کننــد‪ ،‬بایــد اســتفاده شــوند‪.‬‬
‫تحلیــل غیرخطــی تاریخچــه زمانــی بــرای تأییــد پاســخ اوج دینامیکــی ســازه و المــان هــای سیســتم‬
‫میرایــی اگــر ســازه در محلــی واقــع شــده اســت کــه در آن ‪ S1‬بزرگتــر از ‪ 0.6g‬اســت‪ ،‬بایــد اســتفاده‬
‫شــود‪ .‬مشــخصات خیــز – نیــروی غیرخطــی المــان هــای سیســتم باربــر لــرزه ای هــر جــا نیــاز باشــد‬
‫توســط بخــش ‪ 5.7.1‬و بخــش ‪ ، 5.8.1‬مــدل خواهــد شــد‪ .‬مشــخصات خیــز – نیــروی غیرخطــی‬
‫تجهیــزات میرایــی هرجــا نیــاز باشــد بایــد مــدل شــود تــا صراحتـ ًا پاســخگوی وابســتگی تجهیــزات‬
‫میرایــی بــه فرکانــس‪ ،‬دامنــه و دوره بــار گــذاری لــرزه ای باشــد‪.‬‬
‫الــف‪ 13.2.6.4.2.‬تحلیــل اســتاتیکی غیرخطــی‪ :‬ســازه هــای بــا سیســتم میرایــی طراحــی شــده با اســتفاده‬
‫از روش تحلیــل اســتاتیکی غیرخطــی بخــش الــف ‪ 13.6‬تحــت محدودیــت هــای زیــر باید باشــد‪:‬‬
‫پاســخ اوج دینامیکــی ســازه و المــان هــای سیســتم میرایــی‪ ،‬وقتــی مورد نیــاز بخــش الــف‪13.2.6.4.3.‬‬
‫باشــد‪ ،‬توســط تحلیــل غیرخطــی تاریخچــه زمانــی‪ ،‬تأییــد مــی گردد‪.‬‬
‫الــف‪ 13.2.6.4.3.‬تحلیــل غیرخطــی تاریخچــه زمانــی‪ :‬ســازه هــای بــا یــک سیســتم میرایــی ممکــن‬
‫اســت بــا اســتفاده از روش تحلیــل غیرخطــی تاریخچــه زمانــی بخــش ‪ 13.6‬الــف‪ .‬بــدون محدودیــت‪،‬‬
‫طراحــی گردنــد‪ .‬تحلیــل تحلیــل غیرخطــی تاریخچــه زمانــی بــرای تأییــد پاســخ اوج دینامیکــی ســازه‬
‫و المــان هــای سیســتم میرایــی بــرای ســازه هــای بــا سیســتم میرایــی‪ ،‬اگــر شــرایط زیــر اعمــال شــود‪،‬‬
‫بایــد اســتفاده شــود‪:‬‬
‫‪ .1‬سازه در محلی واقع است که در آن ‪ S1‬بزرگتر از ‪ 0.6g‬است‪.‬‬
‫الف‪ 13.3.‬اصالح پاسخ میراشده‪:‬‬
‫الف‪13.3.1.‬کلیــات‪ :‬همانطــور کــه در بخــش هایالف‪13.4.‬والــف‪ 13.5.‬نیــاز بود‪ ،‬پاســخ ســازه بــرای اثرات‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪384‬‬

‫سیســتم میرایــی بــا اســتفاده از ضرایــب شــرح داده شــده در جــدول الــف‪ ،13.3.1.‬بایــد اصالح شــود‪.‬‬

‫جدول الف‪ – 13.3.1.‬ضریب میرایی ‪,Bvl ,BlD ,BR ,BlM,BmD‬یا ‪BMm‬‬

‫میرایی موثر‪β‬‬ ‫پریود ساختمان‪≤Ts/5‬‬

‫‪≤2%‬‬ ‫‪0.8‬‬
‫‪5%‬‬ ‫‪1.0‬‬
‫‪10%‬‬ ‫‪1.2‬‬
‫‪30%‬‬ ‫‪1.5‬‬
‫‪1.8‬‬
‫‪40%‬‬
‫‪2.1‬‬
‫‪50%‬‬
‫‪2.4‬‬
‫‪60%‬‬
‫‪2.7‬‬
‫‪70%‬‬ ‫‪3.0‬‬
‫‪80%‬‬ ‫‪3.3‬‬
‫‪90%‬‬ ‫‪3.6‬‬
‫‪≤100%‬‬ ‫‪4.0‬‬

‫ضریــب میرایــی برابــر بــا ‪ 1‬در پریــود ســازه ای برابــر بــا ‪ 0‬ثانیــه بــرای تمامــی مقادیــر میرایــی مؤثــر‬
‫اســت‪ .‬درونیابــی ممکــن اســت بــرای مقادیــر میانــه میرایــی مؤثــر در پریــود هــای ســازه ای بیــن ‪0‬‬
‫ثانیــه و ‪ Ts 0.5‬ثانیــه‪ ،‬اســتفاده شــود‪.‬‬
‫الــف‪ 13.3.2.‬میرایــی مؤثــر‪ :‬میرایــی مؤثــر در تغییرمــکان طــرح ‪ βmD‬و در تغییرمــکان ماکزیمــم ‪βmM‬‬
‫از مــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر بصــورت زیــر بایــد محاســبه شــود‪:‬‬

‫‪βmD = β1 + βvm µ D + βHD‬‬ ‫(‪)A13.2.3.2-1‬‬

‫‪βmM = β1 + βvm µ M + βHM‬‬ ‫(‪)A13.2.3.2-2‬‬

‫که در آن‪:‬‬
‫‪ =βHD‬مؤلفــه میرایــی مؤثــر ســازه در جهــت مــورد نظــر بــه علــت رفتــار هیســترتیک پــس – تســلیم‬
‫سیســتم باربــر لــرزه ای و المــان هــای سیســتم میرایــی در تقاضــای شــکل پذیــری مؤثــر ‪. μD‬‬
‫‪ = βHM‬مؤلفــه میرایــی مؤثــر ســازه در جهــت مــورد نظــر بــه علــت رفتــار هیســترتیک پــس – تســلیم‬
‫سیســتم باربــر لــرزه ای و المــان هــای سیســتم میرایــی در تقاضــای شــکل پذیــری مؤثــر ‪. μM‬‬
‫‪ βl‬مؤلفــه میرایــی مؤثــر ســازه در جهــت مــورد نظــر بــه علــت اســتهالک ذاتــی انــرژی المانهــای‬
‫ســازه در یــا درســت زیــر تغییرمــکان موثــر تســلیم سیســتم باربــر لــرزه ای ‪.‬‬
‫‪ μD‬تقاضــای شــکل پذیــری مؤثــر سیســتم باربــر لــرزه ای در جهــت مــورد نظــر بــه علــت زلزلــه‬
‫طــرح و‬
 ‫‪385‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪ μM‬تقاضــای شــکل پذیــری مؤثــر سیســتم باربــر لــرزه ای در جهــت مــورد نظــر بــه علــت حداکثــر‬
‫زلزلــه لحــاظ شــده‪.‬‬
‫تقاضــای شــکل پذیــری مودهــای باالتــر ارتعــاش در جهــت مــورد نظــر ‪ 1‬فــرض میشــود‪ ،‬مگــر اینکــه‬
‫تحلیــل یــا داده هــای آزمایشــی ســایر مقادیــر را پیشــنهاد دهنــد‪.‬‬
‫الــف‪ 13.3.2.1.‬میرایــی ذاتــی‪ :‬میرایــی ذاتــی ‪ βl‬براســاس نــوع مصالــح‪ ،‬پیکربنــدی و رفتــار مؤلفــه‬
‫هــای ســازه ای و غیرســازه ای پاســخ دهنــده دینامیکــی در یــا کمــی پاییــن تــر از جــاری شــدن‬
‫سیســتم باربــر لــرزه ای میرایــی ذاتــی بیــش از ‪ 5‬درصــد مقــدار بحرانــی بــرای تمــام مدهــای ارتعــاش‬
‫فــرض نخواهــد شــد‪ ،‬مگــر اینکــه تحلیــل یــا داده هــای آزمایشــی ســایر مقادیــر را پیشــنهاد دهنــد‪.‬‬

‫الف‪ 13.3.2.2.‬میرایی هیسترتیک‬

‫میرایــی هیســترتیک سیســتم باربــر لــرزه ای و المــان هــای سیســتم میرایــی هــم براســاس آزمایــش و‬
‫تحلیــل و هــم بــا توجــه بــه معــادالت زیــر بایــد باشــد‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1 ‬‬

‫‪βHD q H ( 0.64 − β1 ) 1 −‬‬
‫=‬ ‫‪‬‬
‫(‪)A13.2.3.2-1‬‬
‫‪ µD ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1 ‬‬

‫‪βHM q H ( 0.64 − β1 ) 1 −‬‬
‫=‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)A13.2.3.2-2‬‬
‫‪ µM ‬‬
‫که در آن‬
‫‪ = qH‬ضریب تعدیل حلقه پسماند‪ ،‬که در بخش الف‪ 13.3.3.‬شرح داده شد‪.‬‬
‫‪ = μD‬تقاضــای شــکل پذیــری مؤثــر سیســتم باربــر لــرزه ای در جهــت مــورد نظــر بــه واســطه زلزلــه‬
‫طــرح‪ ،‬مطابــق بخشالــف‪. 13.3.4.‬‬
‫‪ = μM‬تقاضــای شــکل پذیــری مؤثــر سیســتم باربــر لــرزه ای در جهــت مــورد نظــر بــه واســطه‬
‫حداکثــر زلزلــه لحــاظ شــده‪ ،‬مطابــق بخــش الــف‪.13.3.4.‬‬
‫میرایــی هیســترتیک مودهــای باالتــر ارتعــاش در جهــت مــورد نظــر صفــر فــرض خواهــد شــد‪ ،‬مگــر‬
‫اینکــه تحلیــل یــا داده هــای آزمایشــی ســایر مقادیــر را پیشــنهاد دهنــد‪.‬‬
‫الــف‪ 13.3.2.3‬میرایــی ویســکوز‪ :‬میرایــی ویســکوز مــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه ‪ βVm‬بشــرح زیــر بایــد‬
‫محاســبه شــود‪:‬‬

‫‪∑W mj‬‬ ‫(‪)A13.3.2.3-1‬‬

‫‪j‬‬
‫= ‪βV m‬‬
‫‪4πW m‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪386‬‬

‫‪1‬‬ ‫(‪)A13.3.2.3-2‬‬
‫‪Wm‬‬
‫=‬ ‫‪∑ Fim δim‬‬
‫‪2 i‬‬
‫که در آن‪:‬‬
‫‪ Wmj‬کار انجــام شــده توســط تجهیــزات میرایــی ‪ j‬ام در یــک ســیکل کامــل پاســخ دینامیکــی متناظــر‬
‫بــا مــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر در تغییرمــکان مــودی ‪ δim‬اســت‪.‬‬
‫‪ Wm‬حداکثــر انــرژی کرنشــی در مــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر در تغییرمــکان‬
‫مــودی ‪.δim‬‬
‫‪ Fim‬نیروی مود ‪m‬ام در تراز ‪( i‬یا نقطه جرمی یا جرم)‪.‬‬
‫‪ δim‬خیز تراز ‪( i‬یا نقطه جرم) در مود ‪m‬ام ارتعاش در مرکز صلبیب سازه در جهت مورد نظر‪.‬‬
‫میرایــی مــودی ویســکوز تجهیــزات میرایــی وابســته بــه تغییرمــکان براســاس دامنــه پاســخ برابــر بــا‬
‫تغییرمــکان مؤثــر تســلیم ســازه بایــد باشــد‪ .‬در محاســبه کار انجــام شــده توســط تجهیــزات میرایــی‬
‫خــاص‪ ،‬جهــت قرارگیــری و مشــارکت هــر یــک از تجهیــزات را بــا توجــه بــه مــود ارتعــاش‪ ،‬در‬
‫نظــر خواهــد بــود‪ .‬کار انجــام شــده توســط تجهیــزات میرایــی خــاص بــرای پاســخگویی بــه انعطــاف‬
‫پذیــری المــان هــا‪ ،‬شــامل پــرچ هــا‪ ،‬پیــچ و مهــره هــا‪ ،‬صفحــات اتصــال بادبنــد (‪)Gusset Plate‬‬
‫‪ ،‬بادبنــد الحاقــی و ســایر مؤلفــه هایــی کــه تجهیــزات میرایــی را بــه ســایر المــان هــای ســازه متصــل‬
‫مــی کننــد‪ ،‬بایــد کاهــش یابنــد‪.‬‬
‫الف‪ 13.3.3.‬ضریب تعدیل حلقه پسماند‬
‫میرایـ�ی هیسـ�ترتیک سیسـ�تم باربـ�ر لـ�رزه ای و المـ�ان هـ�ای سیسـ�تم میرایی‪ ،‬اعمـ�ال فشـ�ار(‪)pinching‬‬
‫و ســایر اثراتــی را کــه ســطح حلقــه پســماند را در طــول ســیکلهای تکــراری تقاضــای زلزلــه کاهــش‬
‫مــی دهنــد‪ ،‬در نظــر خواهــد داشــت‪ .‬کســری از مســاحت حلقــه پســماند کامــل سیســتم باربــر لــرزه‬
‫ای مــورد اســتفاده در طراحــی برابــر بــا ضریــب ‪ qH‬بشــرح زیــر خواهــد بــود‪ ،‬مگــر اینکــه داده هــای‬
‫آزمایشــی یــا تحلیــل مقادیــر دیگــری را نشــان دهنــد‪:‬‬
‫‪Ts‬‬
‫‪q H = 0.67‬‬ ‫(‪)A13.3.3.3-1‬‬
‫‪T1‬‬
‫که در آن ‪:‬‬
‫‪= Ts‬پریود برحسب ثانیه که توسط نسبت‪ SDl.SDS‬تعریف می شود‪.‬‬
‫‪ =T1‬پریود برحسب ثانیه مود اصلی ارتعاش سازه در جهت مورد نظر‪.‬‬
‫مقدار ‪ qH‬بزرگتر از ‪ 1‬نخواهد بود و نیازی نیست که کمتر از ‪ 0.5‬نیز باشد‪.‬‬
‫الــف‪ 13.3.4.‬تقاضــای شــکل پذیــری مؤثــر‪ :‬تقاضــای شــکل پذیــری مؤثرسیســتم باربــر لــرزه ای‬
‫بــه علــت زلزلــه طــرح ‪ μD‬و بــه علــت حداکثــر زلزلــه لحــاظ شــده ‪ ،μM‬بایــد بــه عنــوان نســبت‬
‫تغییرمــکان مــود اصلــی‪ D1D‬یــا‪ D1M‬بــه تغییرمــکان مؤثــر تســلیم ‪ Dγ‬محاســبه گــردد‪:‬‬
 ‫‪387‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪D1D‬‬ ‫(‪)A13.3.4-1‬‬
‫=‪µ D‬‬ ‫‪≥ 1.0‬‬
‫‪Dγ‬‬

‫‪D1M‬‬
‫=‪µ M‬‬ ‫‪≥ 1.0‬‬ ‫(‪)A13.3.4-2‬‬
‫‪Dγ‬‬
‫‪ g   ΩoC d‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫=‬‫‪Dγ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ Γ1C S 1T1‬‬ ‫(‪)A13.3.4-3‬‬
‫‪ 4π2   R‬‬ ‫‪‬‬

‫که در آن‪:‬‬
‫‪ =DID‬تغییرمــکان طــرح مــود اصلــی در مرکــز صلبیــت تــراز پشــت بــام ســازه در جهــت مــورد نظــر‪،‬‬
‫بخشالــف‪ 13.4.4.3.‬را ببینیــد (اینــچ یــا میلیمتــر)‪.‬‬
‫‪ =DIM‬تغییرمــکان ماکزیمــم مــود اصلــی در مرکــز صلبیــت تــراز پشــت بــام ســازه در جهــت مــورد‬
‫نظــر ‪ ،‬بخشالــف‪ 13.4.4.6.‬را ببینیــد (اینــچ یــا میلیمتــر)‪.‬‬
‫‪ =Dγ‬تغییرمــکان مرکــز صلبیــت تــراز پشــت بــام ســازه در نقطــه تســلیم موثرسیســتم باربــر نیــروی‬
‫لــرزه ای‪ ،‬بخشالــف‪ 13.3.4.‬را ببینیــد (اینــچ یــا میلیمتــر)‪.‬‬
‫‪ =R‬ضریب اصالح پاسخ از جدول‪.5.2.2‬‬
‫‪ =Cd‬ضریب تقویت خیز از جدول‪.5.2.2‬‬
‫‪ =Ωo‬ضریب اضافه مقاومت سیستم از جدول‪.5.2.2‬‬
‫‪ =Γl‬ضریــب مشــارکت مــود اصلــی ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر‪ ،‬الــف‪13.4.3.3.‬‬
‫یاالــف‪ 13.5.3.3‬را ببینیــد (‪.)m=1‬‬
‫‪ = Csl‬ضریــب پاســخ لــرزه ای (بــی بعــد) مــود اصلــی ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر‪،‬‬
‫الــف‪ 13.4.3.4.‬یــا الــف‪ 13.5.3.4.‬را ببینیــد (‪.)m=1‬‬
‫‪ = Tl‬پریود بر حسب ثانیه مود اصلی ارتعاش سازه در جهت مورد نظر‪.‬‬
‫تقاضــای شــکل پذیــری زلزلــه طــرح ‪ ،μD‬نبایــد از مقــدار ماکزیمــم تقاضــای شــکل پذیــری مؤثــر ‪μ max‬‬
‫کــه در بخــش الــف‪ 13.3.5.‬داده شــده فراتــر بــرود‪.‬‬
‫الــف‪ 13.3.5.‬تقاضــای شــکل پذیــری مؤثــر ماکزیمــم‪ :‬بــرای تعییــن ضریــب تعدیــل حلقــه پســماند‪،‬‬
‫میرایــی هیســترتیک و ســایر پارامترهــا‪ ،‬تقاضــای شــکل پذیــری مــورد اســتفاده بــرای طراحــی ســازه‬
‫نبایــد از مقــدار ماکزیمــم شــکل پذیــری مؤثــر ‪ ،μ max‬بشــرح زیــر‪ ،‬فراتــر رود‪:‬‬

‫‪ T � > TS‬برای‬
‫‪1‬‬
‫=‬ ‫‪µ‬‬ ‫‪R µ2 + 1 , T1 < T s‬‬ ‫(‪)A13.3.5-1‬‬
‫‪2‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪388‬‬

‫‪ T ID≤ TS‬برای‬
‫‪R‬‬
‫‪µ‬‬
‫=‬ ‫‪max‬‬ ‫‪, Tl ≥Ts‬‬ ‫(‪)A13.3.5-2‬‬
‫‪Ω0 . I‬‬

‫که در آن ‪:‬‬
‫‪ =I‬ضریــب اهمیــت کاربــری (کــه در آییــن نامــه ‪ 2800‬ایــران ‪ ،‬ضریــب اهمیــت نــام دارد) کــه بــا‬
‫توجــه بــه بخــش ‪ 1.4‬تعییــن مــی شــود‪.‬‬
‫‪ =TID‬پریــود مؤثــر‪ ،‬برحســب ثانیــه مــود اصلــی ارتعــاش ســازه در تغییرمــکان طراحــی در جهــت در‬
‫نظــر گرفتــه شــده‪.‬‬
‫برای پریود های‪ ،Ts≤TlD≤T1‬می بایست از درونیابی برای تعیین ‪ μmax‬استفاده کرد‪.‬‬

‫الف‪ 13.4.‬روش تحلیل نیروی جانبی معادل‪:‬‬

‫الــف‪ 13.4.1.‬کلیــات‪ :‬ایــن بخــش حداقــل اســتانداردهای مــورد نیــاز بــرای تحلیــل نیــروی جانبــی‬
‫معــادل ســازه هــا بــا یــک سیســتم میرایــی را فراهــم مــی کنــد‪ .‬بــرای اهــداف تحلیــل‪ ،‬فــرض‬
‫مــی شــود ســازه در پــی‪ ،‬گیــردار اســت‪ .‬بخــش الــف‪ 13.2.6.‬را بــرای محدودیــت هــا در خصــوص‬
‫اســتفاده از ایــن روش‪ ،‬را ببینیــد‪ .‬نیروهــای بــرش پایــه لــرزه ای و جانبــی در کــف هــای مــورد‬
‫اســتفاده بــرای طراحــی سیســتم باربــر نیــروی لــرزه ای براســاس روش هــای بخــش ‪ 13.4.3‬بایــد‬
‫باشــد‪ .‬نیروهــای لــرزه ای‪ ،‬تغییرمــکان هــا و ســرعت هــای مــورد اســتفاده بــرای طراحــی سیســتم‬
‫میرایــی براســاس روش هــای بخــش الــف‪ 13.4.4.‬بایــد باشــد‪ .‬ترکیبــات بــار و معیــار قبــول بخــش‬
‫الــف‪ 13.7.‬بــرای کنتــرل پاســخ هــای طراحــی سیســتم هــای میرایــی و باربــر لــرزه ای‪ ،‬بــه ترتیــب‬
‫بایــد اســتفاده شــود‪.‬‬

‫الــف‪ 13.4.2.‬شــرایط مدلســازی‪ :‬المــان هــای سیســتم باربــر لــرزه ای در حالتــی ســازگار بــا شــرایط‬
‫بخــش ‪ 5.3‬بایــد مــدل شــود‪ .‬المــان هــای سیســتم میرایــی هــر جــا نیــاز باشــد بــرای تعییــن نیروهــای‬
‫طراحــی منتقــل شــده از تجهیــزات میرایــی بــه زمیــن و سیســتم باربــر نیــروی لــرزه ای‪ ،‬بایــد مــدل‬
‫شــود‪ .‬ســختی مؤثــر تجهیــزات میرایــی وابســته بــه ســرعت بایــد مــدل شــود‪ .‬تجهیــزات میرایــی‬
‫نیازبــه مدلســازی صریــح نــدارد‪ ،‬بــه شــرطی کــه میرایــی بــا توجــه بــه روش هــای بخــش الــف‬
‫‪ 13.3‬محاســبه شــده و بــرای اصــاح طیــف‪ ،‬هــر جــا در بخــش الــف‪ 13.4.3.‬و ‪ 4‬مــورد نیــاز باشــد‪،‬‬
‫اســتفاده شــود‪ .‬خــواص میرایــی و ســختی تجهیــزات میرایــی مــورد اســتفاده در مدلهــا براســاس‬
‫آزمایــش تجهیــزات میرایــی کــه در بخشالــف‪ 13.10‬مشــخص شــده اســت‪ ،‬بایــد باشــد یــا تأییــد‬
‫خواهــد شــد‪.‬‬
‫الف ‪ 13.4.3‬پاسخ طراحی سیستم باربر لرزه ای‬
‫الــف‪ 13.4.3.1.‬بــرش پایــه لــرزه ای‪ :‬بــرش پایــه لــرزه ای ‪ V‬سیســتم باربــر لــرزه ای در یــک جهــت‬
‫معیــن بــه عنــوان ترکیــب ‪ 2‬مؤلفــه مــودی ‪VI‬و ‪ VR‬بــا توجــه بــه معادلــه زیــر بایــد تعییــن گــردد‪:‬‬
‫‪389‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫(‪)A13.4.3.1-1‬‬
‫= ‪V‬‬ ‫‪V12 + VR2 ≥V min‬‬
‫که در آن ‪:‬‬
‫‪ =VI‬مقدار طراحی برش پایه لرزه ای مود اصلی در یک جهت معین پاسخ (کیلونیوتن)‪.‬‬
‫‪ = VR‬مقدار طراحی برش پایه لرزه ای مود پسماند در جهتی معین (کیلونیوتن) ‪ ،‬و‬
‫‪ = Vmin‬مقــدار حداقــل مجــاز بــرش پایــه کــه بــرای طراحــی سیســتم باربــر لــرزه ای ســازه در جهــت‬
‫مــورد توجــه‪ ،‬مجــاز اســت (کیلونیوتن)‪.‬‬
‫الف‪ 13.4.3.2.‬برش پایه مود اصلی‪ :‬برش پایه مود اصلی ‪ ،VI‬با توجه به معادله‬
‫(‪)A13.4.3.2-1‬‬
‫‪V 1 = C S 1W 1‬‬
‫تعیین خواهد شدکه در آن ‪:‬‬
‫‪ =WI‬بــار ثقلــی مــود اصلــی (اساســی) شــامل ســهمی از بــار زنــده بشــرح معادلــه ‪ 5.4.5.2‬بــرای‬
‫‪( m=1‬کیلــو نیوتــن)‪.‬‬
‫الــف‪ 13.4.3.3.‬خــواص مــود اصلــی (یــا اساســی)‪ :‬شــکل مــود اصلــی یــا ‪ Φil‬و ضریــب مشــارکت‬
‫‪ Γl‬هــم توســط تحلیــل دینامیکــی خــواص االســتیکی ســازه و مشــخصات تغییــر شــکلی المــان هــای‬
‫مقــاوم و هــم بــا توجــه بــه معادلــه زیــر بایــد تعییــن شــود‪:‬‬
‫‪hi‬‬ ‫(‪)A13.4.3.3-1‬‬
‫= ‪φil‬‬
‫‪hr‬‬

‫‪W1‬‬
‫= ‪Γ1‬‬ ‫(‪)A13.4.3.3-2‬‬
‫‪n‬‬
‫‪∑ w i φil‬‬
‫‪i =1‬‬ ‫که در آن ‪:‬‬
‫‪ =hi‬ارتفاع سازه باالی پایه تا تراز ‪(i‬فوت یا متر)‪.‬‬
‫‪ =hr‬ارتفاع سازه باالی پایه تا تراز پشت بام (فوت یا متر)‪.‬‬
‫‪ = Wi‬سهم بار ثقلی کل‪ w ،‬واقع شده یا تخصیص داده شده به تراز ‪. i‬‬
‫پریــود اصلــی ‪ Tl‬هــم توســط تحلیــل دینامیکــی خــواص ســازه ای االســتیک و خــواص تغییــر شــکل‬
‫المــان هــای مقــاوم و هــم بــا توجــه بــه معادلــه زیــر‪ ،‬بایــد تعییــن گــردد‪:‬‬
‫‪n‬‬
‫‪∑ w i δi2‬‬
‫= ‪T1‬‬ ‫‪i =1‬‬
‫‪n‬‬ ‫(‪)A13.4.3.3-3‬‬
‫‪g ∑ f i δi‬‬
‫‪i =1‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪390‬‬

‫که در آن ‪:‬‬
‫‪ =fi‬نیروی جانبی در تراز ‪ i‬سازه توزیع شده با توجه به فرمول ‪ 5.3.4.2‬و‬
‫‪ = δi‬خیز االستیک در تراز ‪ i‬سازه به علت نیروهای جانبی اعمال شده ‪fi‬‬

‫الــف‪ 13.4.3.4.‬ضریــب پاســخ لــرزه ای مــود اصلــی‪ :‬ضریــب پاســخ لــرزه ای مــود اصلــی ‪ Csl‬بــا‬
‫توجــه بــه معــادالت زیــر بایــد تعییــن شــود‪:‬‬

‫‪ R  S DS‬‬ ‫برای‪Tld<Ts‬‬

‫‪CS 1 = ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ C d  Ωoβ1D‬‬ ‫(‪)A13.4.3.4-1‬‬

‫برای‪Tld≥Ts‬‬
‫‪ R‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪S D1‬‬
‫‪CS 1 = ‬‬ ‫) ‪T (Ω β‬‬ ‫(‪)A13.4.3.4-2‬‬
‫‪ Cd‬‬ ‫‪ 1D‬‬ ‫‪o 1D‬‬

‫که در آن ‪:‬‬
‫‪ =SDS‬شتاب پاسخ طیفی طرح در گستره پریود کوتاه‪ ،‬مطابق بخش ‪4.1.2.5‬‬
‫‪ =SDI‬شتاب پاسخ طیفی طرح در گستره پریود ‪ 1‬ثانیه مطابق بخش ‪4.1.2.5‬‬
‫‪ =BID‬ضریــب عــددی کــه در جــدول الــف‪ 13.3.1.‬بــرای میرایــی مؤثــر برابــر بــا ‪ )m=1( βmD‬در‬
‫پریــود ســازه ای برابــر بــا ‪TlD‬بیــان مــی شــود‪.‬‬

‫الف‪ 13.4.3.5.‬تعیین پریود مؤثر مود اصلی‬

‫پریــود مؤثــر مــود اصلــی در زلزلــه طــرح‪ TlD ،‬و حراکثــر زلزلــه لحــاظ شــده ‪ ،Tlm‬هــم براســاس‬
‫مالحظــات آشــکار مشــخصات خیــز نیــروی پــس – تســلیم (‪ )Post-Yielding‬ســازه و هــم بــا‬
‫توجــه بــه معــادالت زیــر بایــد باشــد‪:‬‬
‫=‪T1‬‬ ‫‪D T1 µ D‬‬
‫(‪)A13.4.3.5-1‬‬
‫‪T1M‬‬ ‫‪= T1 µ M‬‬ ‫(‪)A13.4.3.5-2‬‬

‫که در آن ‪:‬‬
‫‪ =Tlm‬پریــود مؤثــر‪ ،‬برحســب ثانیــه‪ ،‬مــود اصلــی یــا عمــده ارتعــاش ســازه در تغییرمــکان حداکثــر در‬
‫جهــت تحــت بررســی‪.‬‬

‫الف‪13.4.3.6.‬بــرش پایــه مــود پســماند‪ :‬بــرش پایــه مــود پســماند ‪ VR‬بــا توجــه بــه معادلــه زیــر‬
‫بایــد تعییــن شــود‪:‬‬
‫‪V R = C SR W R‬‬ ‫(‪)A13.4.3.6-1‬‬
‫‪391‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫که در آن ‪:‬‬
‫‪ = CSR‬ضریب پاسخ لرزه ای مود پسماند مطابق بخش تعیین ‪. 13.4.3.8.A‬‬
‫‪ =WR‬بار ثقلی مؤثر مود پسماند سازه که با توجه به معادله ‪( 3-13.4.3.7.A‬کیلونیوتن) ‪.‬‬
‫الــف‪ 13.4.3.7.‬خــواص مــود پســماند‪ :‬شــکل مــود پســماند ‪ ،Φil‬فاکتــور مشــارکت‪ ،)ΓR( ،‬بــار‬
‫ثقلــی مؤثــر ســازه ‪ ، WR‬پریــود مؤثــر‪ ، )TR( ،‬بــا توجــه بــه معــادالت زیــر بایــد تعییــن شــود‪:‬‬

‫‪1− Γ φ‬‬
‫‪φiR = 1 i1‬‬ ‫(‪)A13.4.3.7-1‬‬
‫‪1 − Γ1‬‬

‫‪Γ R = 1 − Γ1‬‬
‫(‪)A13.4.3.7-2‬‬

‫‪W R= W −W 1‬‬ ‫(‪)A13.4.3.7-3‬‬

‫(‪)A13.4.3.7-4‬‬
‫‪T R = 0.4T1‬‬

‫الــف‪ 13.4.3.8.‬ضریــب پاســخ لــرزه ای مــود پســماند‪ :‬ضریــب پاســخ لــرزه ای مــود پســماند‪CSR،‬‬
‫بــا توجــه بــه معادلــه زیــر بایــد تعییــن شــود‪:‬‬

‫‪ R  S DS‬‬
‫‪C SR = ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)A13.4.3.8-1‬‬
‫‪ C d  Ωo B R‬‬
‫که در آن ‪:‬‬
‫‪ =BR‬ضریــب عــددی کــه در جــدول الــف‪ 13.3.1.‬بــرای میرایــی مؤثــر برابــر بــا‪ βR‬و پریــود ســازه‬
‫ای برابــر بــا ‪ TR‬بیــان شــد‪.‬‬

‫الــف‪ 13.4.3.4.‬نیــروی جانبــی طراحــی (طــرح)‪ :‬نیــروی جانبــی طــرح در المــان هــای سیســتم باربــر‬
‫لــرزه ای در تــراز ‪ i‬بــه علــت پاســخ مــود اصلــی ‪ Fil‬و پاســخ مــود پســماند ‪ FiR‬ســازه در جهــت‬
‫مــورد نظــر بــا توجــه بــه معــادالت زیربایــد تعییــن شــود‪:‬‬

‫‪Γ1‬‬
‫=‪Fi‬‬
‫‪1 w i φi 1‬‬ ‫‪V1‬‬ ‫(‪)A13.4.3.9-1‬‬
‫‪W1‬‬

‫‪ΓR‬‬
‫= ‪FiR = w i φiR‬‬ ‫‪VR‬‬
‫‪WR‬‬ ‫(‪)A13.4.3.9-2‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪392‬‬

‫نیروهــای طراحــی در المــان هــای سیســتم باربــر لــرزه ای بــه صــورت مجمــوع مجــذور مربعــات‬
‫نیروهــا بــه علــت مدهــای پســماند و اصلــی‪ ،‬بایــد تعییــن شــود‪.‬‬
‫الف ‪ 13.4.4.‬پاسخ طراحی سیستم میرایی‪:‬‬
‫الــف‪ 13.4.4.1.‬کلیــات‪ :‬نیروهــای طراحــی در تجهیــزات میرایــی و ســایر المــان هــای سیســتم‬
‫میرایــی براســاس خیــز کــف‪ ،‬تغییرمــکان نســبی عرضــی طبقــه و پارامترهــای پاســخ ســرعت طبقــه‬
‫تشــریح شــده در معــادالت زیــر‪ ،‬بایــد تعییــن شــود‪.‬‬
‫تغییرمــکان هــا و ســرعت هــای مــورد اســتفاده بــرای تعییــن نیروهــای ماکزیمــم در تجهیــزات میرایــی‬
‫در هــر طبقــه پاســخ گــوی زاویــه جهــت گیــری ازافــق بــوده و اثــرات پاســخ افزایــش یافتــه بــه دلیــل‬
‫پیچــش مــورد نیــاز بــرای طراحــی سیســتم باربــر لــرزه ای را لحــاظ مــی کنــد‪.‬‬
‫خیــز کــف در تــراز‪ δ iD i,‬و ‪ δiM‬تغییرمــکان نســبی عرضــی طراحــی طبقــه ‪ ∆D‬و ‪ ∆M‬و ســرعت‬
‫هــای طراحــی طبقــه ‪ D‬و ‪ M‬هــم بــرای زلزلــه طــرح وهــم حداکثــر زلزلــه درنظــر گرفتــه شــده‪ ،‬بــه‬
‫ترتیــب بــا توجــه بــه بخــش هــای زیــر بایــد تعییــن شــود‪.‬‬
‫الــف‪ 13.4.4.2.‬خیــز طراحــی کــف زلزلــه‪ :‬خیــز هــای مــود پســماند و اصلــی بــرای زلزلــه طــرح‬
‫‪ δ ilD‬و ‪( δiRD‬برحســب اینــچ یــا میلیمتــر) در مرکــز صلبیــت تــراز ‪ i‬ســازه در جهــت مــورد نظــر بــا‬
‫توجــه بــه معــادالت زیــر بایــد تعییــن شــود‪:‬‬
‫‪δi 1D = D1D φi 1‬‬ ‫(‪)A13.4.4.2-1‬‬

‫(‪)A13.4.4.2-2‬‬
‫‪δiRD = D RD φiR‬‬

‫که در آن ‪:‬‬
‫‪ =DRD‬تغییرمــکان طــرح مــود پســماند در مرکــز صلبیــت تــراز پشــت بــام ســازه در جهــت مــورد‬
‫نظــر‪ ،‬بخشالــف‪ 13.4.4.3.‬را ببینیــد‪.‬‬
‫خیــز کل زلزلــه طــرح در هــر کــف ســازه در جهــت مــورد نظــر بــه عنــوان مجمــوع مجــذور مربعــات‬
‫خیزهــای کــف مــود پســماند و اصلــی‪ ،‬بایــد محاســبه شــود‪.‬‬

‫الــف‪ 13.4.4.3.‬تغییرمــکان زلزلــه طــرح پشــت بــام‪ :‬تغییرمــکان هــای مــود پســماند و اصلــی بــه علــت‬
‫زلزلــه طــرح‪ ،‬در مرکــز صلبیــت تــراز پشــت بــام ســازه درجهــت مــورد نظــر بــا توجــه بــه معــادالت‬
‫‪2‬‬ ‫زیــر بایــد تعییــن شــود‪:‬‬
‫‪ g  S D 1T1D  g  S DS T1D‬‬
‫‪D1D = ‬‬ ‫‪ Γ1 B‬‬ ‫‪≤‬‬ ‫‪ Γ1 B‬‬ ‫(‪)A13.4.4.3-1‬‬
‫‪ 4π2 ‬‬ ‫‪1D‬‬ ‫‪ 4π2 ‬‬ ‫‪1D‬‬
‫‪ g ‬‬ ‫‪S D 1T R  g ‬‬ ‫‪S DS T R2‬‬
‫‪D RD = ‬‬ ‫‪Γ‬‬
‫‪ R B‬‬ ‫≤‬ ‫‪Γ‬‬
‫‪ 2 R B‬‬ ‫(‪)A13.4.4.3-2‬‬
‫‪ 4π2 ‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪ 4π ‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪393‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫الــف‪ 13.4.4.4.‬زلزلــه طــرح طبقــه‪ :‬تغییرمــکان نســبی عرضــی زلزلــه طــرح طبقــه ‪ ∆D‬در جهــت‬
‫مــورد نظــر بــا توجــه بــه معادلــه زیــر بایــد محاســبه شــود‪:‬‬

‫= ‪∆D‬‬ ‫‪∆ 2ID + ∆ RD‬‬

‫‪2‬‬
‫(‪)A13.4.4.4-1‬‬

‫که در آن ‪:‬‬
‫‪ = ∆lD‬تغییرمــکان نســبی عرضــی زلزلــه طــرح طبقــه بــه مــود اصلــی ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد‬
‫نظــر (برحســب اینــچ یــا میلیمتــر) ‪ ،‬و‬
‫‪ = ∆RD‬تغییرمــکان نســبی عرضــی زلزلــه طــرح طبقــه مــود پســماند ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد‬
‫نظــر (برحســب اینــچ یــا میلیمتــر)‪.‬‬
‫تغییرمــکان هــای نســبی عرضــی مــودی زلزلــه طــرح طبقــه ‪ ∆lD ،‬و ‪ ∆RD‬بــا توجــه بــه بخــش ‪5.3.1.1‬‬
‫بــا اســتفاده از خیــز کــف هــا بخــش الــف‪ 13.4.4.2.‬بایــد تعییــن شــود‪.‬‬

‫در جهــت مــورد‬ ‫الــف‪ 13.4.4.5.‬ســرعت زلزلــه طــرح طبقــه‪ :‬ســرعت زلزلــه طــرح طبقــه ســازه‬
‫‪D‬‬

‫بررســی بــا توجــه بــه معــادالت زیــر بایــد محاســبه گــردد‪:‬‬

‫= ‪∇D‬‬ ‫‪∇ 2ID + ∇ RD‬‬
‫‪2‬‬
‫(‪)A13.4.4.5-1‬‬
‫∆‬
‫‪∇ ID =2π ID‬‬
‫‪T ID‬‬ ‫(‪)A13.4.4.5-2‬‬

‫∆‬ ‫(‪)A13.4.4.5-3‬‬
‫‪2 RD‬‬
‫‪∇ RD =π‬‬
‫‪TR‬‬

‫که درآن ‪:‬‬

‫‪ = lD‬ســرعت زلزلــه طــرح طبقــه بــه علــت مــود اصلــی ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظر(میلیمتر‬
‫برثانیه) و‬
‫‪ = RD‬ســرعت زلزلــه طــرح طبقــه بــه علــت مــود پســماند ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر‬
‫(میلیمتــر بــر ثانیــه)‪.‬‬

‫الــف‪ 13.4.4.6.‬پاســخ ماکزیمــم زلزلــه‪ :‬خیزهــای نهایــی و مــودی ماکزیمــم زلزلــه کــف در تــراز ‪،i‬‬
‫مقادیــر تغییرمــکان نســبی عرضــی طراحــی طبقــه و مقادیــر ســرعت طــرح طبقــه بــه ترتیــب براســاس‬
‫فرمولهــای بخــش هــای الــف ‪ ,13.4.2.‬الــف‪ 13.4.4‬و الــف‪ 13.4.5.‬بایــد باشــد‪ ،‬جــز اینکــه تغییرمــکان‬
‫هــای زلزلــه طــرح پشــت بــام بــا تغییرمــکان هــای ماکزیمــم زلزلــه پشــت بــام‪ ،‬جایگزیــن خواهــد‬
‫شــد‪ .‬تغییرمکانهــای ماکزیمــم زلزلــه پشــت بــام بــا توجــه بــه معــادالت زیــر بایــد محاســبه شــود‪:‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪394‬‬
‫‪2‬‬ ‫(‪)A13.4.4.6-1‬‬
‫‪ g  S MI T IM  g  S MS T IM‬‬
‫‪D IM = ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪Γ‬‬‫‪1‬‬ ‫≤‬ ‫‪ 2‬‬ ‫‪Γ‬‬‫‪1‬‬
‫‪ 4π2 ‬‬ ‫‪B IM‬‬ ‫‪ 4π ‬‬ ‫‪B IM‬‬

‫‪2‬‬ ‫(‪)A13.4.4.6-2‬‬
‫‪ g  S MI T IM  g  S MS T IM‬‬
‫‪D IM = ‬‬ ‫‪Γ‬‬
‫‪ 1 B‬‬ ‫≤‬ ‫‪Γ‬‬
‫‪ 2 1 B‬‬
‫‪ 4π2 ‬‬ ‫‪IM‬‬ ‫‪ 4π ‬‬ ‫‪IM‬‬

‫که در آن ‪:‬‬
‫‪ = SMl‬حداکثــر زلزلــه لحــاظ شــده‪ 5 ،‬درصــد میراشــده‪ ،‬شــتاب پاســخ طیفــی در پریــود ‪ 1‬ثانیــه‬
‫تعدیــل شــده بــرای اثــرات نــوع زمیــن یــا ســایت‪ ،‬مطابــق بخــش ‪. 4.1.2‬‬
‫‪ = SMS‬حداکثــر زلزلــه لحــاظ شــده‪ 5 ،‬درصــد میراشــده‪ ،‬شــتاب پاســخ طیفــی در پریودهــای کوتــاه‬
‫تعدیــل شــده بــرای اثــرات نــوع زمیــن یــا ســایت‪ ،‬مطابــق بخــش ‪. 4.1.2‬‬
‫‪ = SlM‬ضریــب عــددی کــه در جــدول الــف‪ 13.3.1.‬بــرای میرایــی مؤثــر برابــر بــا ‪ )m=1( βmM‬و‬
‫پریــود ســازه ای برابــر بــا ‪TlM‬بیــان مــی شــود‪.‬‬

‫الف‪ 13.5.‬روش تحلیل طیف پاسخ‬

‫الــف‪ 13.5.1.‬کلیــات‪ :‬ایــن بخــش اســتانداردهای مــورد نیــاز بــرای تحلیــل طیــف پاســخ ســازه هــا بــا‬
‫سیســتم میرایــی را فراهــم مــی کنــد‪ .‬بخــش الــف‪ 13.2.6.‬را بــرای محدودیــت هــای اســتفاده از ایــن‬
‫روش‪ ،‬ببینیــد‪ .‬بــرش پایــه لــرزه ای و نیروهــای جانبــی در کــف هــا بــرای طراحــی سیســتم باربــر‬
‫نیــروی لــرزه ای براســاس روش هــای بخــش الــف‪ 13.3.2.‬بایــد باشــد‪ .‬نیروهــای لــرزه ای‪ ،‬ســرعت‬
‫هــا و تغییرمــکان هــای مــورد اســتفاده بــرای طراحــی سیســتم میرایــی براســاس روش هــای بخــش‬
‫الــف‪ 13.3.‬بایــد باشــد‪ .‬ترکیبــات بــار و طیــف پذیــرش بخــش ‪ 13.7‬بــرای کنتــرل کــردن پاســخ هــای‬
‫طراحــی سیســتم باربــر نیــروی لــرزه ای و سیســتم میرایــی‪ ،‬بایــد اســتفاده گــردد‪.‬‬
‫الف‪ 13.5.2.‬شرایط تحلیل و مدلسازی‬
‫الــف‪ 13.5.2.1.‬کلیــات‪ :‬یــک مــدل ریاضــی سیســتم باربــر نیــروی لــرزه ای و سیســتم میرایــی ســاخته‬
‫خواهــد شــد کــه توزیــع نقطــه ای جــرم‪ ،‬ســختی و میرایــی در سراســر ســازه را نشــان مــی دهــد‪.‬‬
‫مــدل و تحلیــل بــا شــرایط بخــش ‪5.4.2‬و‪ 5.4.3‬وبخــش‪ 5.4.4‬بــرای سیســتم باربــر نیــروی لــرزه ای‬
‫در شــرایط بخشالــف‪ 13.5.2.2.‬بــرای سیســتم میرایــی‪ ،‬بایــد تطابــق داشــته باشــد‪ .‬خــواص ســختی‬
‫و میرایــی تجهیــزات میرایــی مــورد اســتفاده در مــدل هــا براســاس آزمایــش تجهیــزات میرایــی طبــق‬
‫بخــش الــف‪ 13.10.‬بــوده یــا تحقــق خواهــد یافــت‪.‬‬
‫الف‪13.5.2.2.‬سیســتم میرایــی‪ :‬ســختی االســتیک المــان هــای سیســتم میرایــی جــدای از تجهیــزات‬
‫میرایــی بــه طــور واضــح بایــد مــدل شــود‪ .‬ســختی تجهیــزات میرایــی بســته بــه نــوع دســتگاه میرایــی‬
‫بایــد مــدل گــردد‪:‬‬
‫‪395‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪ .1‬تجهیــزات میرایــی وابســته بــه تغییرمــکان‪ :‬تجهیــزات میرایــی وابســته بــه تغییرمــکان بــا ســختی‬
‫مؤثــری کــه نیــروی دســتگاه میرایــی را در تغییرمــکان پاســخ مــورد نظرنشــان مــی دهــد‪ ،‬بایــد مــدل‬
‫شــود‪( .‬بــرای مثــال تغییرمــکان نســبی عرضــی طــرح طبقــه) بــه طــور متنــاوب‪ ،‬ســختی هیســترتیک‬
‫و تجهیــزات میرایــی اصطکاکــی ممکــن اســت از نیروهــای طراحــی عرضــه شــده از تحلیــل طیــف‬
‫پاســخ در تجهیــزات میرایــی وابســته بــه تغییرمــکان‪ ،QDSD‬مســتثنی شــوند بشــرط آنکــه بــرای مــدل‬
‫بــه عنــوان بارهــای خارجــی بایــد اعمــال شــوند‪( .‬الــف‪ 13.7.3.2.‬را ببینیــد)‬
‫‪ .2‬تجهیــزات میرایــی وابســته بــه ســرعت‪ :‬تجهیــزات میرایــی وابســته بــه ســرعت کــه دارای یــک‬
‫مؤلفــه ســختی اســت (بــرای مثــال تجهیــزات میرایــی ویسکواالســتیک) بــا یــک ســختی مؤثــر متناظــر‬
‫بــا دامنــه و فرکانــس مــورد نظــر بایــد مــدل شــوند‪.‬‬

‫الف‪ 13.5.3.‬پاسخ طراحی سیستم باربر لرزه ای‬

‫بــرش پایــه لــرزه ای ‪ V‬ســازه در یــک جهــت معیــن بــه عنــوان ترکیــب مؤلفــه هــای مــودی‪Vm ،‬‬
‫تحــت محدودیــت هــای معادلــه زیــر‪ ،‬بایــد تعییــن شــوند‪:‬‬

‫‪V ≥V min‬‬ ‫(‪)A13.5.3.1-1‬‬

‫بــرش پایــه لــرزه ای ‪ V‬ســازه توســط روش ‪ SRSS‬یــا ترکیــب کامــل درجــه دوم مؤلفــه هــای‬
‫بــرش پایــه مــودی‪ ، V‬بایــد تعییــن گــردد‪.‬‬

‫الــف‪ 13.5.‬بــرش پایــه مــودی‪ :‬بــرش پایــه مــودی مــود ‪m‬ام ارتعــاش‪ Vm‬ســازه در جهــت مــورد‬
‫نظــر بــا توجــه بــه معادلــه زیــر بایــد تعییــن گــردد‪:‬‬
‫‪V m = C smW m‬‬ ‫(‪)A13.5.3.2-1‬‬
‫که در آن ‪:‬‬
‫‪ = Csm‬ضریــب پاســخ لــرزه ای مــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظربخــش ‪13.5.3.4.A‬‬
‫(‪ )1=m‬یــا بخشالــف ‪ )m>1( 13.5.3.6‬را ببینیــد‪.‬‬
‫‪ =Wm‬بار ثقلی مؤثر مود ‪m‬ام ارتعاش سازه با توجه به معادله‪ 2-5.4.5‬تعیین شد (نیوتن)‪.‬‬

‫الــف‪ 13.5.3.3.‬ضریــب مشــارکت مــودی‪ :‬ضریــب مشــارکت مــودی ‪ ،‬مــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه‪Γm‬‬
‫در جهــت مــورد نظــر بــا توجــه بــه معادلــه زیــر بایــد تعییــن شــود‪:‬‬
‫‪W‬‬
‫‪Γm = m‬‬
‫‪n‬‬
‫(‪)A13.5.3.3-1‬‬
‫‪∑ w i φim‬‬
‫‪i =1‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪396‬‬

‫که در آن‪:‬‬
‫‪ =Φim‬دامنــه تغییرمــکان در تــراز ‪i‬ام ســازه بــرای شــرایط پایــه گیــردار در مــود ‪m‬ام ارتعــاش در‬
‫جهــت مــورد نظــر‪ ،‬در تــراز پشــت بــام برابــر بــا واحــد‪ ،‬نرمــال شــده اســت‪.‬‬

‫الــف‪ 13.5.3.4.‬ضریــب پاســخ لــرزه ای مــود اصلــی‪ :‬ضریــب پاســخ لــرزه ای‪ Csl‬مــود اصلــی‬
‫(‪ )m=1‬بــا توجــه بــه معــادالت زیــر بایــد تعییــن شــود‪:‬‬
‫‪ R  S DS‬‬
‫‪C SI = ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ T ID> TS‬برای‬ ‫(‪)A13.5.3.4-1‬‬
‫‪ C d  Ωo B ID‬‬

‫‪ R  S DS‬‬
‫‪C SI = ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ T ID≤ TS‬برای‬ ‫(‪)A13.5.3.4-2‬‬
‫‪ C d  Ωo B ID‬‬

‫تعییــن پریــود مؤثــر مــود اصلــی‪ :‬پریــود مؤثــر مــود اصلــی (‪ ) m=1‬در زلزلــه طــرح ‪ TlD‬و ماکزیمــم‬
‫زلزلــه لحــاظ شــده ‪ TlM‬هــم براســاس لحــاظ نمــودن آشــکار مشــخصات خیــز نیــروی غیرخطــی‬
‫پــس ‪ -‬تســلیم ســازه(‪)post-yield nonlinear force‬و هــم بــا توجــه بــه معــادالت زیــر بایــد باشــد‪:‬‬

‫=‪T‬‬
‫‪ID T f‬‬ ‫‪µD‬‬ ‫(‪)A13.4.3.5-1‬‬

‫(‪)A13.4.3.5-2‬‬
‫‪Tf M‬‬
‫‪= T1 µ M‬‬

‫الــف‪ 13.5.3.6.‬ضریــب پاســخ لــرزه ای مــود باالتــر‪ :‬ضریــب پاســخ لــرزه ای ‪ Csm‬مــود باالتــر‬
‫(‪ )m>1‬مــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه(‪ )m>1‬در جهــت مــورد نظــر بــا توجــه بــه معــادالت زیــر بایــد‬
‫تعییــن شــود‪:‬‬

‫‪ R‬‬ ‫‪ S DS‬‬

‫‪ T m > TY :‬برای‬ ‫‪C sm = ‬‬ ‫‪Ω B‬‬ ‫(‪)A13.4.3.6-1‬‬
‫‪ Cd‬‬ ‫‪ o mD‬‬
‫‪ R‬‬ ‫‪ S DS‬‬
‫‪ T m ≤ Ts :‬برای‬ ‫‪C sm = ‬‬ ‫‪Ω B‬‬ ‫(‪)A13.4.3.6-2‬‬
‫‪ Cd‬‬ ‫‪ o mD‬‬
‫که در آن ‪:‬‬
‫‪ =Tm‬پریود برحسب ثانیه مود ‪m‬ام ارتعاش سازه در جهت مورد نظر‪.‬‬
‫‪ =BmD‬ضریــب عــددی کــه در جدولالــف‪ 13.3.1‬بــرای میرایــی موثــر برابــر ‪ βmD‬وپریــود ســازه برابــر‬
‫‪397‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫بــا‪ Tm‬قــرار داده شــد‪.‬‬

‫الف‪ 13.5.3.7.‬نیروی جانبی طراحی‪ .‬طرح‬
‫نیــروی جانبــی طراحــی‪ .‬طــرح در تــراز ‪ i‬بــه علــت مــود ‪m‬ام ارتعــاش‪ Fim ،‬ســازه در جهــت مــورد‬
‫نظــر بــا توجــه بــه معادلــه زیــر بایــد تعییــن شــود‪:‬‬
‫‪Γm‬‬
‫‪Fim= w i φim‬‬ ‫‪Vm‬‬ ‫(‪)A13.5.3.7-1‬‬
‫‪Wm‬‬
‫نیروهــای طراحــی در المــان هــای سیســتم باربــر نیــروی لــرزه ای توســط جمــع مجــذور مربعــات‬
‫یــا روش ترکیــب کامــل درجــه دوم نیروهــای طراحــی مــودی‪ ،‬خواهــد بــود‪.‬‬

‫الف‪ 4. 13.5.‬پاسخ طراحی سیستم میرایی‪:‬‬

‫کلیــات‪ :‬نیروهــای طراحــی در تجهیــزات میرایــی و ســایر المــان هــای سیســتم میرایــی براســاس‬
‫خیــز کــف‪ ،‬تغییرمــکان نســبی عرضــی طبقــه و پارامترهــای پاســخ ســرعت طبقــه تشــریح شــده‪ ،‬در‬
‫بخــش بعــد بایــد تعییــن شــود‪.‬‬
‫تغییرمــکان هــا و ســرعت هــای مــورد اســتفاده بــرای تعییــن ماکزیمــم نیروهــا در تجهیــزات میرایــی‬
‫در هــر طبقــه مــی بایســتی راســتای زاویــه را نســبت از افــق بــه حســاب آورد‪ .‬اثــرات پاســخ افزایــش‬
‫یافتــه بــه دلیــل پیچــش مــورد نیــاز بــرای طراحــی سیســتم باربــر لــرزه ای را نیــز مــی بایســتی بــه‬
‫حســاب آورد‪.‬‬
‫تغییرمــکان هــای کــف در تــراز ‪ ،δ id ، i‬و‪ δ im‬تغییرمــکان نســبی عرضــی طــرح طبقــه ‪ ∆D‬و ‪∆M‬‬
‫ســرعت هــای طراحــی ‪ D‬و ‪ M‬هــم بــرای زلزلــه طــرح و هــم ماکزیمــم زلزلــه لحــاظ شــده بــه‬
‫ترتیــب‪ ،‬بــا توجــه بــه بخــش هــای بعــدی بایــد محاســبه شــود‪.‬‬

‫الــف‪ 13.5.4.2.‬خیــز زلزلــه طــرح طبقــه‪ :‬خیــز ســازه بــه دلیــل زلزلــه طــرح در تــراز ‪ i‬در مــود ‪m‬‬
‫ام ارتعــاش ســازه ‪( δ imD‬برحســب اینــچ یــا میلیمتــر) در جهــت مــورد نظــر بــا توجــه بــه معادلــه‬
‫زیــر بایــد تعییــن شــود‪:‬‬
‫‪δimD = D mD φim‬‬ ‫(‪)A13.5.3.7-1‬‬
‫خیــز کل زلزلــه طــرح در هــر طبقــه ســازه توســط مجمــوع مجــذور مربعــات یــا ترکیــب کامــل درجــه‬
‫دوم خیزهــای مــودی زلزلــه طــرح‪ ،‬بایــد محاســبه شــود‪.‬‬

‫تغییرمــکان زلزلــه طــرح پشــت بــام‪ :‬تغییرمــکان هــای مــود باالتــر و اصلــی (‪ ) m=1‬بــه دلیــل‬
‫زلزلــه طــرح‪ DID ،‬و ‪( DMD‬میلیمتــر) ســازه در جهــت مــورد نظــر بــا توجــه بــه معــادالت زیــر‪ ،‬بایــد‬
‫تعییــن شــود‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ g  S DI T ID  g  S DS T ID‬‬ ‫(‪)A13.5.4.3-1‬‬
‫‪D ID = ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪Γ1‬‬ ‫‪≤‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪Γ1‬‬
‫‪ 4π2 ‬‬ ‫‪B ID‬‬ ‫‪ 4π2 ‬‬ ‫‪B ID‬‬
‫(‪)A13.5.4.3-2‬‬
‫‪ g ‬‬ ‫‪S DI T m  g ‬‬ ‫‪S DS T m2‬‬
‫‪D mD = ‬‬ ‫‪ Γm B‬‬ ‫‪≤‬‬ ‫‪ Γm B‬‬
‫‪ 4π2 ‬‬ ‫‪mD‬‬ ‫‪ 4π2 ‬‬ ‫‪mD‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪398‬‬

‫الــف‪ 13.5.4.4.‬تغییرمــکان نســبی عرضــی زلزلــه طــرح طبقــه‪ :‬تغییرمــکان نســبی عرضــی زلزلــه طــرح‬
‫طبقــه مــود اصلــی و مودهــای باالتــر ‪ ∆lD‬و ‪ )m>1( ∆mD‬ســازه در جهــت مــورد نظــر بــا توجــه‬
‫بــه بخــش ‪ 5.3.7.1‬بــا اســتفاده از تغییرمــکان هــای مــودی پشــت بــام بخــش‪ 5.3.7.1‬بایــد محاســبه‬
‫شــود‪ .‬تغییرمــکان نســبی عرضــی کل زلزلــه طــرح طبقــه ‪( ∆D‬اینــچ یــا میلیمتــر) توســط روش مجمــوع‬
‫مجــذور مربعــات یــا ترکیــب کامــل درجــه دوم تغییرمــکان نســبی عرضــی مــودی زلزلــه طــرح‪ ،‬بایــد‬
‫تعییــن شــود‪.‬‬
‫الــف‪ 13.5.4.5.‬ســرعت زلزلــه طــرح طبقــه‪ :‬ســرعت زلزلــه طــرح طبقــه مــود اصلــی ‪ lD‬و‬
‫(‪ )m>1‬ســازه در جهــت مــورد نظــر بــا توجــه بــه معــادالت زیــر بایــد تعییــن‬ ‫‪mD‬‬
‫مودهــای باالتــر‬
‫شــود‪:‬‬

‫∆‬ ‫(‪)A13.5.4.5-1‬‬
‫‪∇ ID =2π ID‬‬
‫‪T ID‬‬

‫∆‬
‫= ‪∇ mD‬‬‫‪2π mD‬‬ ‫(‪)A13.5.4.5-1‬‬
‫‪Tm‬‬

‫ســرعت کل زلزلــه طــرح طبقــه ســازه ‪( D‬اینــچ بــر ثانیــه یــا میلیمتربــر ثانیــه) توســط مجمــوع‬
‫مجــذور مربعــات یــا ترکیــب کامــل درجــه دوم زلزلــه طــرح مــودی‪ ،‬بایــد محاســبه شــود‪.‬‬

‫الــف‪ 13.5.4.6.‬پاســخ ماکزیمــم زلزلــه‪ :‬خیــز کل مــدی کــف در تــراز ‪ ،i‬مقادیــر تغییرمــکان نســبی‬
‫عرضــی طــرح طبقــه و مقادیــر ســرعت طــرح طبقــه بایــد بــه ترتیــب براســاس فرمــول هــای بخــش‬
‫هــای الــف‪ 13.5.4.2‬و الــف‪ 13.5.4.4‬و الــف‪ 13.5.4.5‬باشــد‪ ،‬جــز اینکــه تغییرمــکان زلزلــه طــرح‬
‫پشــت بــام ســازه بــا تغییرمــکان حداکثــر زلزلــه پشــت بــام جایگزیــن خواهــد شــد‪ .‬حداکثرتغییرمــکان‬
‫زلزلــه پشــت بــام در جهــت مــورد توجــه بــا توجــه بــه معــادالت زیــر‪ ،‬بایــد محاســبه شــود‪:‬‬

‫∆‬
‫‪ m=1 :‬برای‬ ‫‪∇ ID =2π ID‬‬ ‫(‪)A13.5.4.6-1‬‬
‫‪T ID‬‬
‫∆‬
‫‪ m˃1 :‬برای‬ ‫‪∇ ID =2π ID‬‬ ‫(‪)A13.5.4.6-1‬‬
‫‪T ID‬‬

‫که در آن ‪:‬‬
‫‪ =BmM‬ضریــب عــددی کــه در جــدول الــف‪ 13.3.1.‬بــرای میرایــی مؤثــر برابــر بــا ‪ βmM‬و پریــود‬
‫ســازه ای برابــر بــا ‪ Tm‬قــرار داده شــد‪.‬‬
‫‪399‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫الف‪ 13.6.‬روش های تحلیل غیرخطی‬

‫الــف‪ 13.6.1.‬کلیــات‪ :‬روش هــای غیرخطــی ارائــه شــده در بخشالــف ‪ ،13.6‬مکمــل روش هــای‬
‫غیرخطــی بخــش هــای ‪ 5.7‬و ‪ 5.8‬بــرای تطبیــق دادن بــا سیســتمهای میرایــی اســت‪ .‬خــواص ســختی‬
‫و میرایــی تجهیــزات میرایــی مــورد اســتفاده در مــدل هــا براســاس آزمایــش تجهیــزات میرایــی طبــق‬
‫الــف‪ 13.10.‬بایــد باشــد یــا اثبــات خواهــد شــد‪.‬‬

‫الــف‪ 13.6.2.‬تحلیــل اســتاتیکی غیرخطــی‪ :‬مدلســازی غیرخطــی تشــریح شــده در بخــش ‪ 5.7.1‬و‬
‫بارهــای جانبــی تشــریح شــده در بخــش ‪ 5.7.2‬بــرای سیســتم باربــر نیــروی لــرزه ای‪ ،‬بکارخواهــد‬
‫رفــت‪ .‬منحنــی نیــرو – تغییرمــکان حاصــل در عــوض تغییرمــکان مؤثــر فرضــی تســلیم ‪ Dγ‬معادلــه‬
‫‪ 3-A13.3.4‬بــرای محاســبه تقاضــای شــکل پذیــری مؤثــر بــه علــت زلزلــه طــرح ‪ μD‬و بــه علــت‬
‫ماکزیمــم زلزلــه لحــاظ شــده ‪ μM‬در معــادالت ‪ 1-13.3.4.A‬و ‪ 2-13.3.4.A‬بایــد اســتفاده شــود‪.‬‬
‫مقــدار (‪ )R/Cd‬در معــادالت ‪1-13.4.3.4.A‬و ‪2-13.4.3.4.A‬و ‪ 1-13.4.3.8.A‬بــرای روش تحلیــل‬
‫نیــروی جانبــی معــادل و در معــادالت‪ 1-A13.5.3.4‬و ‪ 2-A13.5.3.4‬و ‪1-A13.5.3.6‬و ‪-A13.5.3.6‬‬
‫‪ 2‬روش تحلیــل طیــف پاســخ برابــر ‪ 1‬خواهــد بــود‪.‬‬
‫الــف‪ 13.6.3.‬تحلیــل غیرخطــی تاریخچــه زمانــی‪ :‬تحلیــل غیرخطــی پاســخ (تاریخچــه زمانــی) از‬
‫مــدل ریاضــی ســازه ای و سیســتم میرایــی مطابــق بخــش ‪ 5.8‬و ایــن قســمت‪ ،‬بایــد اســتفاده شــود‪.‬‬
‫مــدل مســتقیم ًا پاســخگوی رفتــار هیســترتیک غیرخطــی المــان هــای ســازه و تجهیــزات میرایــی بــرای‬
‫تعییــن پاســخ آن‪ ،‬از طریــق انتگــرال گیــری عــددی بــرای ســازگار کــردن حــرکات زمیــن ســازگار‬
‫بــا طیــف پاســخ طــرح بــرای ســایت تحلیــل بــا توجــه بــه بخــش ‪ 5.8‬بهمــراه شــرایط ایــن بخــش‬
‫بایــد انجــام شــود‪.‬‬

‫الــف‪ 13.6.3.1.‬مدلســازی ابــزار میرایــی‪ :‬مدلهــای ریاضــی تجهیــزات میرایــی وابســته بــه تغییرمــکان‬
‫شــامل رفتــار هیســترتیک تجهیــزات ســازگار بــا داده هــای آزمایشــی و پاســخگوی تمامــی تغییــرات‬
‫مقاومــت‪ ،‬ســختی و شــکل حلقــه هیســترتیک اســت‪ .‬مدلهــای ریاضــی تجهیــزات میرایــی وابســته بــه‬
‫تغییــر ســرعت شــامل ضریــب ســرعت ســازگار بــا داده هــای آزمایشــی اســت‪ .‬اگــر ایــن ضریــب بــا‬
‫زمــان‪ .‬دمــا‪ ،‬تغییــر کنــد چنیــن رفتــاری بــه ســادگی و آشــکارا‪ ،‬بایــد مــدل گــردد‪ .‬المــان هــای تجهیزات‬
‫میرایــی کــه قطعــات میراگــر را بــه ســازه وصــل مــی کنــد در ایــن مــود گنجانــده خواهنــد شــد‪.‬‬

‫اســتثناء‪ :‬اگــر انتظــار داشــته باشــیم خــواص تجهیــزات میرایــی در طــول دوره تحلیــل تاریخچــه‬
‫زمانــی تغییــر کنــد‪ ،‬پاســخ دینامیکــی ممکــن اســت توســط حــدود باالیــی و پایینــی خــواص وســیله‪،‬‬
‫بــه صــورت پــوش درآیــد‪ .‬ایــن مــوارد حــدی بــرای تغییــر خــواص تجهیــزات مــی بایســت همــان‬
‫شــرایط را ارضــاء کنــد ‪ ،‬اگــر رفتــار وابســته بــه زمــان تجهیــزات بــه طــور ســاده مــدل شــود‪.‬‬

‫الــف‪ 13.6.3.2.‬پارامترهــای پاســخ‪ :‬عــاوه بــر پارامترهــای پاســخ داده شــده در بخــش ‪ 5.8.3‬تغییرمکان‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪400‬‬

‫هــای زلزلــه طــرح و ماکزیمــم زلزلــه لحــاظ شــده‪ ،‬ســرعت هــا و نیروهــای تجهیــزات میرایــی‪ ،‬بایــد‬
‫تعییــن شــود‪.‬‬

‫الف‪ 13.7.‬شرایط بار لرزه ای و معیار پذیرش‪:‬‬

‫کلیــات‪ :‬نیروهــای طراحــی و تغییرمــکان هــای تعییــن شــده بــا توجــه بــه روش هــای تحلیــل نیــروی‬
‫جانبــی معــادل بخــش ‪ 13.4‬یــا روش تحلیــل طیــف پاســخ بخــش ‪ 13.5‬بــا اســتفاده از معیــار طراحــی‬
‫مقاومــت ایــن ضوابــط و شــرایط بارگــذاری لــرزه ای بخــش هــای بعــدی‪ ،‬بایدکنتــرل شــود‪.‬‬

‫الــف‪ 13.7.2.‬سیســتم باربــر نیــروی لــرزه ای‪ :‬سیســتم باربــر نیــروی لــرزه ای ضوابــط طراحــی‬
‫بخــش ‪ 5.2.2‬را بــا اســتفاده از بــرش پایــه لــرزه ای و نیروهــای طراحــی تعییــن شــده بــا توجــه بــه‬
‫بخشــالف ‪ 13.4.3‬یــا الــف ‪ ،13.5.3‬ارضــاء خواهــد کــرد‪ .‬تغییرمــکان نســبی عرضــی زلزلــه طــرح‬
‫طبقــه ‪ ،∆D‬آنچنانکــه هــم در بخــش الــف ‪ 13.4.4‬و هــم الــف ‪ 13.5.4.4‬تعییــن شــد‪ ،‬از‪ R/Cd‬ام برابــر‬
‫تغییرمــکان نســبی عرضــی مجــاز طبقــه نبایــد فراتربــرود‪ ،‬همانطــور کــه از جــدول ‪ ، 5.2.8‬بــا لحــاظ‬
‫نمــودن اثــرات پیچــش مطابــق بخــش ‪ 5.2.8‬بدســت آمــد‪.‬‬
‫الــف‪ 13.7.3.‬سیســتم میرایــی‪ :‬سیســتم میرایــی ضوابــط بخــش‪ 5.2.2‬بــرای نیروهــای طراحــی لــرزه ای‬
‫تعییــن شــده بــا توجــه بــه بخشالــف‪ 13.7.3.1‬و شــرایط بارگــذاری لــرزه ای بخشالــف ‪ 13.7.3.2‬و‬
‫الــف‪ 13.5.4‬را بایــد ارضــاء کنــد‪.‬‬
‫الــف‪ 13.7.3.1.‬سیســتم نیروهــای طراحــی سیســتم میرایــی مــودی‪ :‬نیروهــای طراحــی سیســتم میرایــی‬
‫مــودی براســاس نــوع تجهیــزات میرایــی و تغییرمــکان هــای مــودی طــرح طبقــه و ســرعت هــای مــودی‬
‫طــرح طبقــه محاســبه شــده‪ ،‬بــا توجــه بــه بخشالــف‪ 13.4.4‬و یــا الــف‪ 13.5.4‬بایدتعییــن شــود‪.‬‬

‫اســتثناء‪ :‬ســرعت هــا و تغییرمــکان هــای مــودی طــرح طبقــه تعییــن شــده بــا توجــه هــم بــه‬
‫بخشالــف‪ 13.4.4‬و همالــف‪ 13.5.4‬بــرای دربرگرفتــن کل تغییرمــکان هــای طراحــی طبقــه و ســرعت‬
‫هــا تعییــن شــده درالــف ‪ 13.6‬وقتــی بخشالــف‪ 13.2.6.4.3‬نیــاز بــه پاســخ اوج بــرای تطبیــق بــا‬
‫تحلیــل تاریخچــه زمانــی داشــته باشــد‪ ،‬اگــر نیــاز باشــد افزایــش خواهــد یافــت‪.‬‬

‫‪ .1‬تجهیــزات میرایــی وابســته بــه تغییرمــکان‪ :‬نیــروی لــرزه ای طراحــی در تجهیــزات میرایــی وابســته‬
‫بــه تغییرمــکان براســاس نیــروی ماکزیمــم در وســیله تــا تغییرمکانــی کــه شــامل تغییرمــکان نســبی‬
‫عرضــی زلزلــه طــرح طبقــه ‪ ، ∆D‬اســت خواهــد بــود‪.‬‬
‫‪ .2‬تجهیــزات میرایــی وابســته بــه ســرعت‪ :‬نیــروی لــرزه ای طراحــی در هــر مــود ارتعــاش تجهیــزات‬
‫میرایــی وابســته بــه ســرعت براســاس نیــروی ماکزیمــم در وســیله در ســرعتی برابــر و شــامل ســرعت‬
‫زلزلــه طــرح طبقــه مــود مــورد نظــر‪ ،‬بایــد باشــد‪.‬‬
‫تغییرمــکان هــا و ســرعت هــای مــورد اســتفاده بــرای تعییــن نیروهــای طراحــی در تجهیــزات میرایــی‬
‫در هــر طبقــه پاســخگوی زاویــه جهــت گیــری از افــق بــوده و اثــرات پاســخ افزایــش یافتــه طبقــه بــه‬
‫‪401‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫دلیــل حــرکات پیچشــی را در نظــر مــی گیــرد‪.‬‬

‫الــف‪ 13.7.3.2.‬شــرایط بــار لــرزه ای و ترکیــب پاســخ هــای مــودی‪ :‬نیــروی طراحــی لــرزه ای‪QE ،‬‬
‫در هــر المــان سیســتم میرایــی بــه علــت بــار افقــی زلزلــه بــه عنــوان ماکزیمــم نیــروی ‪ 3‬شــرط‬
‫بارگــذاری زیــر‪ ،‬لحــاظ مــی گــردد‪:‬‬
‫‪ .1‬مرحلــه تغییرمــکان ماکزیمــم‪ :‬نیــروی طراحــی لــرزه ای در مرحلــه تغییرمــکان ماکزیمــم بــا توجــه‬
‫بــه معادلــه زیــر بایــد محاســبه شــود‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫‪Ωo ∑ (Q mSFRS ) ± Q DSD‬‬
‫= ‪QE‬‬ ‫(‪)A13.7.3.2-1‬‬
‫‪m‬‬

‫که در آن‪:‬‬
‫‪ = QmSFRS‬نیــرو در یــک المــان سیســتم میرایــی برابــر بــا نیــروی طراحــی لــرزه ای مــود ‪m‬ام‬
‫ارتعــاش سیســتم باربــر نیــروی لــرزه ای در جهــت مــورد توجــه‪.‬‬
‫‪ = QDSD‬نیــرو در یــک المــان سیســتم میرایــی مــورد نیــاز بــرای مقابلــه بــا نیــروی طراحــی لــرزه ای‬
‫تجهیــزات میرایــی وابســته بــه تغییرمــکان‪.‬‬
‫نیروهــای لــرزه ای در المــان هــای سیســتم میرایــی ‪ QDSD‬از طریــق اعمــال نیروهــای طراحــی‬
‫تجهیــزات میرایــی وابســته بــه تغییرمــکان روی سیســتم میرایــی بــه عنــوان نیروهــای شــبه اســتاتیکی‬
‫بایــد محاســبه شــود‪ .‬نیروهــای طراحــی لــرزه ای تجهیــزات میرایــی وابســته بــه تغییرمــکان هــم در‬
‫جهــات مثبــت و هــم منفــی تغییرمــکان اوج ســازه‪ ،‬بایــد اعمــال شــود‪.‬‬

‫‪ .2‬مرحلــه ســرعت ماکزیمــم‪ :‬نیــروی طراحــی لــرزه ای در مرحلــه ســرعت ماکزیمــم‪ ،‬بــا توجــه بــه‬
‫معادلــه زیــر‪ ،‬بایــد محاســبه شــود‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫) ‪Q E = ∑ (Q mDSV‬‬ ‫(‪)A13.7.3.2-2‬‬
‫‪m‬‬

‫که در آن‪:‬‬
‫‪ = QmDSV‬نیــرو در یــک المــان سیســتم میرایــی مــورد نیــاز بــرای مقاومــت در برابــر نیروهــای طراحــی‬
‫لــرزه ای تجهیــزات میرایــی وابســته بــه ســرعت بــه علــت مــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر‪.‬‬
‫نیروهــای طراحــی لــرزه ای مــدی در المــان هــای سیســتم میرایــی ‪ QmDSV‬توســط تحلیــل نیروهــای‬
‫اعمــال شــده طراحــی مــودی تجهیــزات وابســته بــه ســرعت روی سیســتم میرایــی تغییــر شــکل نــداده‬
‫بــه عنــوان نیروهــای شــبه اســتاتیک بایــد محاســبه شــود‪ .‬نیروهــای طراحــی لــرزه ای مــدی در جهــات‬
‫ســازگار بــا شــکل تغییــر یافتــه مــود مــورد نظــر بایــد اعمــال شــود‪ .‬نیروهــای مقــاوم (‪restraint‬‬
‫‪ )forces‬افقــی در هــر تــراز طبقــه ‪ i‬سیســتم میرایــی تغییــر شــکل نیافتــه متقــارن بــا نیروهــای‬
‫طراحــی و سیســتم هــای میرایــی وابســته بــه ســرعت چنانکــه تغییرمــکان افقــی در هــر تــراز ســازه‪،‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪402‬‬

‫صفــر اســت‪ .‬در هــر تــراز طبقــه ‪ ،i‬نیروهــای مهــاری بــا نقطــه جــرم متناســب بــوده و در موقعیــت‬
‫آن اعمــال مــی شــوند‪.‬‬
‫‪ .3‬مرحلــه شــتاب ماکزیمــم‪ :‬نیروهــای طراحــی لــرزه ای در مرحلــه شــتاب ماکزیمــم بــا توجــه بــه‬
‫معادلــه زیــر بایــد محاســبه شــود‪:‬‬

‫‪2‬‬ ‫(‪)A13.7.3.2-3‬‬
‫= ‪QE‬‬ ‫‪∑ (C mFD ΩoQ mSFRS + C mFV Q mDSV ) ± Q DSD‬‬
‫‪m‬‬

‫ضرایــب نیــرو‪ CmFD‬و‪ CmFV‬بــه ترتیــب از جــداول الــف‪ 13.7.3.2.1‬و الــف‪ 13.7.3.2.2‬بــا اســتفاده‬
‫از میرایــی مؤثــر تعییــن شــده بــا توجــه بــه شــرایط زیــر‪ ،‬بایــد تعییــن شــود‪:‬‬
‫‪ C‬براســاس‬ ‫الــف) بــرای پاســخ مــود اصلــی (‪ )m=1‬در جهــت مــورد توجــه‪ ،‬ضرایــب‪ ClFD‬و‪­ lFV‬‬
‫عبــارت تــوان ســرعت ‪ α‬خواهــد بــود کــه نیــروی وســیله را بســرعت دســتگاه میرایــی‪ ،‬مرتبــط مــی کنــد‪.‬‬
‫میرایــی مؤثــر مــود اصلــی برابــر بــا میرایــی مؤثــر مــود اصلــی منهــای مولفــه هیســترتیک میرایی مــورد نظر‬
‫(بــرای مثــال‪ )βHD-βID‬در پاســخ مــورد نظــر‪ ،‬قــرار خواهــد داشــت(برای مثــال ‪ μM= μ‬یــا ‪.)μD= μ‬‬
‫ب) بــرای تعییــن مــود پســماند یــا مــود باالتــر(‪ )m>1‬در جهــت مــورد توجــه‪ ،‬ضرایــب‪ CmFD‬و‬
‫‪ C‬براســاس مقــدار ‪ α‬برابــر بــا ‪ 1‬خواهــد بــود‪ .‬میرایــی مؤثــر مــودی برابــر بــا میرایــی مؤثــر کل‬ ‫‪­ mFV‬‬
‫مــود مــورد نظر(بــرای مثــال ‪ )βmD‬قــرار خواهــد داشــت‪ .‬بــرای تعییــن ضریــب ‪ CmFD‬تقاضــای شــکل‬
‫پذیــری برابــر بــا آن مــود اصلــی قــرار خواهــد داشــت(برای مثــال ‪.)μD=μ‬‬

‫جدول الف‪ 13.7.3.2.1‬ضریب نیرو‪CmFDa,b‬‬

‫میرایی موثر‬
‫‪μ≥0.25‬‬ ‫‪μ≥0.5‬‬
‫‪μ≥1.0‬‬
‫‪μ≥0.75‬‬ ‫‪μ≥1.0‬‬
‫‪cmfd=1.0‬‬
‫‪≤0.05‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪μ≥1.0‬‬
‫‪0.1‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪μ≥1.0‬‬
‫‪0.2‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.95‬‬ ‫‪0.94‬‬ ‫‪0.93‬‬ ‫‪μ≥1.1‬‬
‫‪0.3‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.92‬‬ ‫‪0.88‬‬ ‫‪0.86‬‬ ‫‪μ≥1.2‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.88‬‬ ‫‪0.81‬‬ ‫‪0.78‬‬ ‫‪μ≥1.3‬‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.84‬‬ ‫‪0.73‬‬ ‫‪0.71‬‬ ‫‪μ≥1.4‬‬
‫‪0.6‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.79‬‬ ‫‪0.64‬‬ ‫‪0.64‬‬ ‫‪μ≥1.6‬‬
‫‪0.7‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.75‬‬ ‫‪0.55‬‬ ‫‪0.58‬‬ ‫‪μ≥1.7‬‬
‫‪0.8‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.70‬‬ ‫‪0.50‬‬ ‫‪0.53‬‬ ‫‪μ≥1.9‬‬
‫‪0.9‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.66‬‬ ‫‪0.50‬‬ ‫‪0.50‬‬ ‫‪μ≥2.1‬‬
‫‪≥1.0‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.62‬‬ ‫‪0.50‬‬ ‫‪0.50‬‬ ‫‪μ≥2.2‬‬
‫‪403‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪ a‬ضریــب نیــروی ‪ CmFD‬بــرای سیســتم هــای ویسکواالســتیک برابــر بــا ‪ 1‬خواهــد بــود‪ ،‬مگــر داده‬
‫هــای آزمایــش یــا تحلیــل ســایر مقادیــر را پشــتیبانی کننــد‪.‬‬
‫‪ b‬برای مقادیر میانه میرایی مؤثر ‪ α‬و‪ ،µ‬درونیابی نیاز خواهد بود‪.‬‬
‫‪ c‬برای مقادیر ‪ µ‬بزرگتر یا مساوی با مقادیر نشان داده شده‪ CmFD ،‬برابر با ‪ 1‬خواهد بود‪.‬‬

‫جدولالف‪ 13.7.3.2.2‬ضریب نیرو ‪CmFVa,b‬‬

‫میرایی موثر‬ ‫‪α ≤0.025‬‬ ‫‪α = 0.05‬‬ ‫‪α = 0.75‬‬ ‫‪α ≥1.0‬‬
‫‪≤0.05‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.35‬‬ ‫‪0.20‬‬ ‫‪0.10‬‬
‫‪0.1‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.44‬‬ ‫‪0.31‬‬ ‫‪0.20‬‬
‫‪0.2‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.56‬‬ ‫‪0.46‬‬ ‫‪0.37‬‬
‫‪0.3‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.64‬‬ ‫‪0.58‬‬ ‫‪0.51‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.70‬‬ ‫‪0.69‬‬ ‫‪0.62‬‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.75‬‬ ‫‪0.77‬‬ ‫‪0.71‬‬
‫‪0.6‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.80‬‬ ‫‪0.84‬‬ ‫‪0.77‬‬
‫‪0.7‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.83‬‬ ‫‪0.90‬‬ ‫‪0.81‬‬
‫‪0.8‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪0.90‬‬ ‫‪0.94‬‬ ‫‪0.90‬‬
‫‪0.9‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.00‬‬
‫‪≥1.0‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫‪1.00‬‬

‫‪ a‬ضریــب نیــروی ‪ CmFD‬بــرای سیســتم هــای ویسکواالســتیک برابــر بــا ‪ 1‬خواهــد بــود‪ ،‬مگــر داده‬
‫هــای آزمایــش یــا تحلیــل ســایر مقادیــر را پشــتیبانی کننــد‪.‬‬
‫‪ b‬برای مقادیر میانه میرایی مؤثر ‪α‬و‪ ،µ‬درونیابی نیاز خواهد بود‪.‬‬

‫الــف‪ 13.7.3.3.‬ترکیــب اثــرات بــار‪ :‬اثــرات سیســتم میرایــی و مؤلفــه هــای آن بدلیــل بارهــای‬
‫گرانشــی (ثقلــی) و نیروهــای لــرزه ای بــا توجــه بــه بخــش ‪ 5.2.7‬بــا توجــه بــه نیروهــای افقــی لــرزه‬
‫‪ -‬ای تعییــن خواهــد شــد‪ QE ،‬بــا توجــه بــه بخــش الــف ‪ 13.7.3.2‬تعییــن شــد‪.‬‬

‫اســتثناء‪ :‬ضریــب اطمینــان ‪ ، ρ‬در تمامــی مــوارد برابــر بــا ‪ 1‬خواهــد بــود و ترکیبــات بــار ویــژه‬

‫بخــش ‪ 5.2.7.1‬نیــاز بــه اعمــال بــرای طراحــی سیســتم میرایــی نــدارد‪.‬‬

‫الــف‪ 13.7.3.4.‬حــدود پاســخ غیــر االســتیک‪ :‬المــان هــای سیســتم میرایــی ممکــن اســت از حــدود‬
‫مقاومــت‪ ،‬بــرای بارهــای طراحــی فراتــر رونــد‪ ،‬مشــروط برآنکــه از طریــق تحلیــل یــا آزمایــش نشــان‬
‫داده شــود کــه‪:‬‬
‫‪ .1‬پاسخ غیراالستیک به طرز شدیدی کارکرد سیستم میرایی را تحت تأثیر قرار نمی دهند‪.‬‬
‫‪ .2‬نیروهــای محاســبه شــده المــان بــا توجــه بــه بخشالــف‪ 13.7.3.2‬بــا اســتفاده از یــک مقــدار‪Ωo‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪404‬‬

‫برابــر بــا ‪ ،1‬از مقاومــت مــورد نیــاز بــرای ارضــاء ترکیبــات بــار بخــش ‪ 5.2.7‬فراتــر نرونــد‪.‬‬

‫الف‪ 13.8.‬شرایط تفصیلی سیستم‪:‬‬

‫الــف‪ 13.8.1.‬طراحــی سیســتم میرایــی‪ :‬طراحــی‪ ،‬اجــرا و نصــب تجهیــزات میرایــی براســاس پاســخ‬
‫ماکزیمــم زلزلــه و شــرایط بــار زیــر بایــد باشــد‪:‬‬
‫‪ .1‬تنزل بزرگ تغییرمکان با سیکل کوتاه به علت بارهای لرزه ای؛‬
‫‪ .2‬تنــزل بــزرگ تغییرمــکان بــا ســیکل کوتــاه بــه علــت بارهــای بــاد‪ ،‬حرارتــی یــا ســایر بارهــای‬
‫ســیکلی‪.‬‬
‫‪ .3‬نیروها یا تغییرمکان به علت بارهای گرانشی؛‬
‫‪ .4‬چســبندگی(‪ (adhesion‬اجــزاء وســیله بــه علــت خوردگــی یــا ســاییدگی‪ ،‬زیســت‬
‫فروپاشــی(‪ ،)biodegradation‬رطوبــت یــا آشــکاری یــا ظهــور شــیمیایی ‪ ،‬و‬
‫‪ .5‬در معــرض شــرایط محیطــی قــرار گرفتــن‪ ،‬شــامل ولــی نــه محــدود بــه درجــه حــرارت‪ ،‬رطوبــت‪،‬‬
‫نــم‪ ،‬تشعشــع (بــرای مثــال نــور فرابنفــش) و اجســانم خورنــده و واکنــش پذیــر (بــرای مثــال آب شــور)‪.‬‬
‫تجهیــزات میرایــی تحــت اثــر "خســتگی ســیکل کوتــاه" (‪ /low cycle fatigue‬خســتگى ناشــى از‬
‫لرزشـ�هايى بـ�ا فرکانـ�س کـ�م ناشـ�ى از تغييـ�ر سـ�رعت دوران دسـ�تگاه)در برابــر نیروهــای بــاد بــدون لغــزش‪،‬‬
‫حرکــت یــا حرکــت پاندولــی غیــر االســتیک‪ ،‬مقاومــت خواهنــد کــرد‪ .‬طــرح تجهیــزات میرایــی طیفــی‬
‫از شــرایط حرارتــی‪ ،‬پوشــش تجهیــزات‪ ،‬رواداری هــای تولیــد و ســایر اثراتــی کــه باعــث تغییــرات در‬
‫خــواص تجهیــزات در طــول عمــر وســیله مــی شــود‪ ،‬را منســجم مــی نمایــد‪.‬‬

‫الــف‪ 13.8.2.‬حرکــت چنــد محــوری‪ :‬نقــاط اتصــال تجهیــزات میرایــی مفصــل کافــی بــرای تطبیــق‬
‫دادن تغییرمــکان هــای طولــی‪ ،‬عرضــی جانبــی همزمــان سیســتم میرایــی بایــد فراهــم شــود‪.‬‬

‫الــف‪ 13.8.3.‬بازرســی و آزمایــش دوره ای‪ :‬روش هــای دسترســی بــرای بازرســی و برداشــتن‬
‫تمامــی تجهیــزات میرایــی‪ ،‬بایــد ارائــه شــوند شــد‪.‬‬
‫مهنــدس طــراح بــا تجربــه مســئول طراحــی ســازه‪ ،‬یــک زمــان بنــدی مناســب بازرســی و آزمایــش‬
‫بــرای هــر یــک از تجهیــزات میرایــی بــه منظــور تضمیــن اینکــه وســیله حالتــی قابــل اطمینــان در‬
‫سراســر عمرطراحــی وســیله‪ ،‬پاســخ مــی دهــد بایــد تدویــن کنــد‪ .‬درجــه بازرســی و آزمایــش‪،‬‬
‫تاریخچــه ثبــت شــده تحــت ســرویس خــواص تجهیــزات میرایــی و احتمــال تغییــر خــواص در‬
‫طــول عمــر تجهیــزات را منعکــس میکنــد‪.‬‬

‫الــف‪ 13.8.4.‬کنتــرل کیفیــت تولیــد‪ :‬مهنــدس طــراح بــا تجربــه مســئول طراحــی ســازه یــک برنامــه‬
‫کنتــرل کیفیــت بــرای تولیــد تجهیــزات میرایــی‪ ،‬برقــرار خواهنــد نمــود‪ .‬بــه عنــوان یــک حداقــل‪ ،‬ایــن‬
‫برنامــه شــامل شــرایط آزمایــش بخــش الــف‪ 13.10.3.‬خواهــد بــود‪.‬‬
‫‪405‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫الف‪ 13.9.‬مرور طراحی‪:‬‬

‫الــف‪ 13.9.1.‬کلیــات‪ :‬مــرور طراحــی سیســتم طراحــی و برنامــه هــای آزمایشــی مرتبــط توســط یــک‬
‫پانــل مســتقل مهندســی مــن جملــه افــراد صالحیــت دار در زمینــه هــای مختلــف و مجــرب درتحلیــل‬
‫لــرزه ای شــامل تئــوری و کاربــرد روش هــای اتــاف انــرژی بایــد انجــام شــود‪.‬‬

‫الف‪ 13.9.2.‬هدف بررسی‪ :‬بررسی طرح شامل موارد زیر باید باشد‪:‬‬
‫بررسی حرکات زلزله زمین مورد استفاده برای طراحی‪.‬‬
‫بررســی پارامترهــای طراحــی تجهیــزات میرایــی‪ ،‬مــن جملــه شــرایط آزمایــش تجهیــزات‪ ،‬کنتــرل‬
‫کیفیــت تولیــد تجهیــزات و ضمانــت و نگــه داری زمانبنــدی شــده و شــرایط بازرســی‪.‬‬
‫بررسی روش های تحلیل غیر خطی بهمراه بخش ‪.5.8.4‬‬
‫بررسی طرح اولیه سیستم باربر نیروی لرزه ای و سیستم میرایی‪.‬‬
‫بررسی طرح نهایی سیستم باربرلرزه ای و سیستم میرایی و تمامی تحلیل های پشتیبانی کننده‪.‬‬

‫الف‪ 13.10.‬آزمایش های مورد نیاز تجهیزات میرایی‬

‫الف‪13.10.1.‬کلیــات‪ :‬خــواص میرایــی و تغییرمــکان – ســرعت – نیــروی مــورد اســتفاده بــرای‬
‫طراحــی سیســتم میرایــی براســاس آزمایــش هــای نمونــه اولیــه تعــدادی از تجهیــزات میرایــی‪ ،‬مطابــق‬
‫بخــش الــف‪ 13.10.2.1.‬بایــد باشــد‪.‬‬

‫الف‪ 13.10.2.‬آزمایشات نمونه اولیه‪:‬‬

‫کلیــات‪ :‬آزمایشــات ذیــل بــه طــور مجزایــی بــر روی ‪ 2‬نمونــه تجهیــزات میرایــی بــا انــدازه کامــل از‬
‫هــر نــوع و انــدازه مــورد اســتفاده در تحلیــل و شــرح دســتورات زیــر‪ ،‬انجــام خواهــد شــد‪ .‬انــدازه‬
‫هــای نماینــده و معــرف هــر نــوع وســیله ممکــن اســت بــرای آزمایــش نمونــه اولیــه‪ ،‬بــه شــرط اینکــه‬
‫هــر دو شــرط زیــر ارضــاء شــوند‪ ،‬اســتفاده گــردد‪:‬‬
‫روش هــای نصــب و کنتــرل کیفیــت بــرای هــر نــوع و انــدازه تجهیــزات مــورد اســتفاده در ســازه‪،‬‬
‫یکســان هســتند‪.‬‬
‫آزمایــش نمونــه اولیــه انــدازه هــای شــاهد توســط مهنــدس طــراح بــا تجربــه مســئول طــرح ســازه‪،‬‬
‫مــورد قبــول قــرار مــی گیــرد‪.‬‬
‫نمونــه هــای آزمایــش بــرای اجــرا اســتفاده نخواهنــد شــد‪ ،‬مگــر آنکــه توســط مهنــدس طــراح بــا تجربه‬
‫مســئول طــرح ســازه پذیرفتــه شــده و شــرایط بخشالــف‪ 13.10.2.‬و الــف‪ 13.10.3.‬را ارضــاء نماید‪.‬‬

‫الــف‪ 13.10.2.2.‬ثبــت و ضبــط داده هــا‪ :‬رابطــه نیــرو – خیــز بــرای هــر ســیکل یــا دوره از هــر‬
‫آزمایــش‪ ،‬بایــد ثبــت و ضبــط شــود‪.‬‬
‫الــف‪ 13.10.2.3.‬توالــی و ســیکل هــای آزمایــش‪ :‬بــرای توالــی آزمایــش زیــر‪ ،‬هــر دســتگاه میرایــی‬
‫تحــت اثــر بــار ثقلــی و شــرایط حرارتــی معــرف شــرایط نصــب‪ ،‬مــی باشــد‪ .‬بــرای آزمایــش لــرزه‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪406‬‬

‫ای‪ ،‬تغییرمــکان در تجهیــزات محاســبه شــده بــرای ماکزیمــم زلزلــه لحــاظ شــده‪ ،‬بایــد اســتفاده شــود‪.‬‬
‫هــر دســتگاه میرایــی تحــت اثــر تعــدادی از ســیکل هــای مــورد اســتفاده در طراحــی طوفــان بــاد‬
‫(‪ ،)Windstorm‬ولــی نــه کمتــر از ‪ 2000‬ســیکل ممتــد کامــل معکــوس بــار بــاد‪ ،‬خواهــد بــود‪ .‬بــار‬
‫بــاد در دامنــه مــورد انتظــار در طوفــان طــرح‪ ،‬و یــک فرکانــس اعمــال شــده برابــر بــا معکــوس پریــود‬
‫اصلــی ســاختمان‪ )fI=1.TI( ،‬باشــد‪.‬‬
‫اســتثناء‪ :‬اگــر تجهیــزات میرایــی تحــت نیروهــای ناشــی از بــاد یــا تغییرمــکان نیســتند یــا اگــر نیــروی بــاد‬
‫طراحــی کمتــر از تســلیم وســیله یــا نیــروی لغزشــی اســت‪ ،‬نیاز نیســت تحــت اثــر این آزمایشــات باشــند‪.‬‬
‫ا معکــوس در تغییرمــکان ماکزیمــم زلزلــه وســیله‬ ‫هــر دســتگاه میرایــی بــا ‪ 5‬ســیکل سینوســی کام ـ ً‬
‫در فرکانــس برابــر بــا ‪ 10 TIM‬مطابــق محاســبات بخــش الــف‪ 13.4.3.5.‬بارگــذاری خواهــد شــد‪.‬‬
‫جایــی کــه مشــخصات دســتگاه میرایــی بــا درجــه حــرارت اعمالــی تغییــر مــی کنــد‪ ،‬ایــن آزمایشــات‬
‫حداقــل در ‪ 3‬دمــا‪ ،‬هدایــت خواهنــد شــد (مینیمــم‪ ،‬شــرایط محیطــی و ماکزیمــم) کــه گســتره ی‬
‫درجــه حــرارت هــای راه انــدازی را داخــل پرانتــز قــرار مــی دهــد‪.‬‬

‫اســتثناء‪ :‬تجهیــزات میرایــی ممکــن اســت توســط روش هــای جایگزیــن بشــرط اینکــه هــر یــک از‬
‫شــروط زیــر ارضــاء شــوند‪ ،‬آزمایــش گردنــد‪:‬‬

‫الــف) روش هــای جایگزیــن آزمایــش‪ ،‬معــادل بــا شــرایط آزمایــش تناوبــی یــا ســیکلی ایــن بخــش‬
‫مــی باشــند‪.‬‬
‫ب) روش هــای جایگزیــن‪ ،‬وابســتگی پاســخ تجهیــزات میرایــی بــه درجــه حــرارت محیطــی‪ ،‬فرکانس‬
‫بارگــذاری و افزایــش درجــه حــرارت در طــول آزمایــش را بدســت مــی دهنــد‪.‬‬
‫ج) روش های جایگزین توسط مهندس طراح با تجربه مسئول طرح سازه پذیرفته شوند‪.‬‬

‫‪ )3‬اگرخــواص نیــرو – تغییرمــکان دســتگاه میرایــی در هــر تغییرمــکان کوچکتــر یا مســاوی بــا تغییرمکان‬
‫ماکزیمــم زلزلــه وســیله‪ ،‬بیــش از ‪ 15‬درصــد بــرای تغییــرات فرکانــس آزمایــش از ‪ 10 TIM‬تــا ‪Tl.2/5‬‬
‫تغییــر نمایــد‪ ،‬آنــگاه آزمایشــات ســابق نیــز در فرکانــس برابــر بــا‪ 10 Tl‬تــا ‪ Tl.2/5‬بایــد انجــام شــوند‪.‬‬
‫اگــر نمونــه هــای اولیــه بــا مقیــاس کاهــش یافتــه بــرای کیفیــت ســنجی خــواص وابســته بــه ســرعت‬
‫تجهیــزات میرایــی‪ ،‬اســتفاده شــوند نمونــه هــای بــا مقیــاس کوچــک بایــد از همــان نــوع و مصالــح‬
‫بــوده و بــا همــان فرآیندهــا و روش هــای کنتــرل کیفیــت‪ ،‬بــا عنــوان نمونــه هایــی بــا انــدازه واقعــی‬
‫و در فرکانــس مشــابه مقیــاس شــده ای کــه نســبت هــای بــار گــذاری بــا مقیــاس واقعــی را نشــان‬
‫مــی دهــد آزمایــش شــوند‪.‬‬

‫الــف ‪ 13.10.2.4‬تجهیــزات مشــابه آزمایــش‪ :‬نیــاز نیســت تجهیــزات میرایــی آزمایــش نمونــه اولیــه‬
‫گردنــد بــه شــرط آنکــه هــر دو شــرط زیــر ارضــاء شــوند‪:‬‬
‫تولید کننده تجهیزات میرایی تشابه تجهیزات آزمایش شده قبلی را با دلیل و مدرک اثبات می کند‪.‬‬
‫‪407‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫تمامــی آزمایــش مربوطــه و ســایر داده هــای تجهیــزات میرایــی در دســترس بــوده و توســط مهنــدس‬
‫طــراح بــا تجربــه مســئول طراحــی ســازه‪ ،‬پذیــرش مــی شــوند‪.‬‬

‫الف ‪ 13.10.2.5.‬تعیین مشخصات نیرو – سرعت‪-‬تغییرمکان‬

‫تعییــن مشــخصات نیــرو – ســرعت‪-‬تغییرمکان دســتگاه میرایــی براســاس بــار ســیکل ای و آزمایشــات‬
‫تغییرمــکان تجهیــزات نمونــه اولیــه مشــخص شــده در بــاال‪ ،‬خواهــد بــود‪ .‬ســختی مؤثــر یــک دســتگاه‬
‫میرایــی بــرای هــر ســیکل تغییــر شــکل بــا اســتفاده از معادلــه ‪1-13.9.3‬بایــد محاســبه شــوند‪.‬‬
‫الــف‪ 13.10.2.6.‬کفایــت وســیله )‪ (device adequacy‬عملکــرد یــک دســتگاه میرایــی نمونــه اولیــه‬
‫کفایــت کننــده تلقــی مــی گــردد ‪ ،‬اگــر تمامــی شــرایط فهرســت شــده در زیــر‪ ،‬ارضــاء گردنــد‪.‬‬
‫حــدود ‪ 15‬درصــدی مشــخص شــده در زیــر ممکــن اســت توســط مهنــدس طــراح بــا تجربــه مســئول‬
‫طراحــی ســازه افزایــش داده شــوند بشــرط آنکــه توســط تحلیــل نشــان داده شــده باشــد کــه حــد‬
‫افزایــش یافتــه اثــر زیــان آوری روی پاســخ ســازه نــدارد‪.‬‬

‫الف‪ 13.10.2.6.1.‬تجهیزات وابسته به تغییرمکان‪:‬‬

‫بــرای بخشالــف‪ 13.10.2.3‬آزمایــش ‪ ،1‬بــدون نشــانه ای از خرابــی مــن جملــه نشــتی(‪،)leakage‬‬
‫تســلیم یــا شکســت )‪. (leakage‬‬
‫بــرای بخــش الــف‪ 13.10.2.3.‬آزمایشــات ‪ 2‬و ‪ ،3‬نیــروی ماکزیمــم و مینیمــم در تغییرمــکان صفــر‬
‫بــرای یــک دســتگاه میرایــی بــرای هــر ســیکل ای بیــش از‪ ±15‬درصــد از نیروهــای میانگیــن ماکزیمــم‬
‫و مینیمــم در تغییرمــکان صفــر‪ ،‬همچنانکــه در یــک فرکانــس و درجــه حــرارت خــاص از تمامــی‬
‫ســیکل هــا محاســبه شــد‪ ،‬تغییــر نکنــد‪.‬‬
‫بــرای بخــش الــف‪ 13.10.2.3.‬آزمایشــات ‪ 2‬و ‪ ،3‬نیــروی مینیمــم و ماکزیمــم در تغییرمــکان حداکثــر‬
‫زلزلــه وســیله بــرای یــک دســتگاه میرایــی هــر ســیکل بیشــتر از ‪ ±15‬درصــد از نیروهــای مینیمــم‬
‫و ماکزیمــم میانگیــن در تغییرمــکان حداکثــر زلزلــه وســیله همچنانکــه در یــک فرکانــس و درجــه‬
‫حــرارت خــاص از تمامــی ســیکل هــا محاســبه شــد‪ ،‬تغییــر نکنــد‪.‬‬
‫بــرای بخــش الــف‪ 13.10.2.3.‬آزمایشــات ‪ 2‬و ‪ ،3‬مســاحت حلقه پســماند یک دســتگاه میرایــی(‪)Eloop‬‬
‫بــرای هــر ســیکل بیــش از ‪ ±15‬درصــد از ســطح میانگیــن زیــر حلقــه پســماند (ســیکل) همچنانکــه در‬
‫یــک فرکانــس و درجــه حــرارت خــاص از تمامــی ســیکل هــا محاســبه شــد‪ ،‬تفاوت نــدارد‪.‬‬
‫نیروهــای ماکزیمــم و مینیمــم میانگیــن در تغییرمــکان صفــر و ماکزیمــم زلزلــه و ســطح میانگیــن حلقــه‬
‫پســماند(‪ )Eloop‬محاســبه شــده بــرای هرآزمایــش در زنجیــره بخشالــف ‪ 13.10.2.3‬آزمایشــات ‪2‬و‪3‬‬
‫از ‪ ±15‬درصــد مقادیــر هــدف مشــخص شــده توســط مهنــدس طــراح بــا تجربــه در امــر محاســبات‬
‫ســازه‪ ،‬تفــاوت ندارنــد‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪408‬‬

‫الف‪ 13.10.2.6.2.‬تجهیزات وابسته به سرعت‪:‬‬

‫بــرای بخــش الــف ‪ 13.10.2.3‬آزمایــش ‪ ،1‬بــدون نشــانه ای از خرابــی مــن جملــه نقــص‪ ،‬تســلیم یــا‬
‫شکســت‪.‬‬
‫بــرای تجهیــزات میرایــی وابســته بســرعت دارای ســختی‪ ،‬ســختی موثــر یــک دســتگاه میرایــی در هــر‬
‫ســیکل از آزمایشــات‪ 2‬و ‪ 3‬بخــش الــف‪ ،13.10.2.3.‬بیــش از ‪ ±15‬درصــد از ســختی موثــر میانگیــن‪،‬‬
‫همچنانکــه در یــک فرکانــس و درجــه حــرارت خــاص از تمامــی ســیکل هــا محاســبه شــد‪ ،‬تغییــر نکند‪.‬‬
‫بــرای بخــش الــف‪ 13.10.2.3.‬آزمایشــات ‪ 2‬و ‪ ،3‬نیــروی مینیمــم و ماکزیمــم در تغییرمــکان صفــر‬
‫بــرای یــک دســتگاه میرایــی در هــر ســیکل بیشــتر از ‪ ±15‬درصــد از نیروهــای مینیمــم و ماکزیمــم‬
‫میانگیــن در تغییرمــکان صفــر‪ ،‬همچنانکــه در یــک فرکانــس و درجــه حــرارت خــاص از تمامــی‬
‫ســیکل هــا محاســبه شــد‪ ،‬تغییــر نکنــد‪.‬‬
‫بــرای بخــش الــف‪ 13.10.2.3.‬آزمایشــات ‪2‬و‪ ،3‬مســاحت حلقــه پســماند یک دســتگاه میرایــی (‪)Eloop‬‬
‫بــرای هــر ســیکل بیــش از ‪ ±15‬درصــد از ســطح میانگیــن زیــر حلقــه پســماند (ســیکل) همچنانکــه در‬
‫یــک فرکانــس و درجــه حــرارت خــاص از تمامــی ســیکل هــا محاســبه شــد‪ ،‬تفــاوت نــدارد‪.‬‬
‫نیروهــای ماکزیمــم و مینیمــم میانگیــن در تغییرمــکان صفــر و تغییرمــکان ماکزیمــم‪ ،‬ســختی موثــر‬
‫( بــرای تجهیــزات میرایــی فقــط دارای ســختی) ســطح میانگیــن حلقــه پســماند (‪ )Eloop‬محاســبه‬
‫شــده بــرای هرآزمایــش در زنجیــره بخشالــف‪ 13.10.2.3‬آزمایشــات ‪ 2‬و ‪ 3‬از ‪ ±15‬درصــد مقادیــر‬
‫هــدف مشــخص شــده توســط مهنــدس طــراح بــا تجربــه در امــر محاســبات ســازه‪ ،‬تفــاوت ندارنــد‪.‬‬

‫الف‪13.10.3.‬آزمایش محصول‪:‬‬
‫متناســب بــا نصــب در یــک ســاختمان‪ ،‬تجهیــزات میرایــی بــرای اطمینــان از اینکــه خــوص نیــرو‪-‬‬
‫تغییرمــکان‪ -‬ســرعت آنهــا در محــدوده مشــخص شــده توســط مهنــدس طــراح بــا تجربــه در امــر‬
‫طراحــی ســازه قــرار میگیــرد بایــد آزمایــش شــوند‪ .‬نیــاز بــه آزمایــش تمامــی تجهیــزات نیســت‪.‬‬
‫هــدف و فراوانــی برنامــه آزمایــش محصــول توســط مهنــدس طــراح بــا تجربــه در امــر طراحــی ســازه‬
‫بایــد تعییــن شــوند‪.‬‬
‫تعریفات زیر را به ضوابط وتفاسیر بخش ‪ 2.1‬اضافه کنید‪:‬‬

‫دســتگاه میرایــی‪ :‬یــک المــان ســازه ای انعطــاف پذیــر سیســتم میرایــی کــه انــرژی را بــه علــت‬
‫حرکــت نســبت بــه ‪ 2‬انتهــای وســیله‪ ،‬مســتهلک میکنــد‪ .‬تجهیــزات میرایــی شــامل تمامــی پینهــا‪،‬‬
‫پیــچ هــای صفحــه بادبنــد(‪ ،)gusset plate bolts‬ملحقــات بادبنــد و ســایر اجــزای مــورد نیــاز بــرای‬
‫متصــل کــردن تجهیــزات میرایــی بــه ســایر المــان هــای ســازه‪ ،‬مــی گردنــد‪ .‬تجهیــزات میرایــی ممکــن‬
‫اســت بــه صــورت وابســته بــه تغییرمــکان یــا وابســته بــه ســرعت‪ ،‬طبقــه بنــدی شــوند یــا ترکیبــی‬
‫از ایــن دو‪ ،‬و ممکــن اســت بــه حالتــی حداکثــر دره بنــدی شــده کــه هــم بــه حالــت خطــی و هــم‬
‫غیرخطــی‪ ،‬عمــل کننــد‪.‬‬
‫‪409‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫سیســتم میرایــی‪ :‬مجموعــه المــان هــای ســازه ای کــه حــاوی تمامــی تجهیــزات میرایــی خــاص‪،‬‬
‫تمامــی المــان هــای ســازه ای یــا بادبنــدی مــورد نیــاز بــرای انتقــال نیروهــا از تجهیــزات میرایــی بــه‬
‫پایــه ســازه و تمامــی المــان هــای ســازه ای بــرای انتقــال نیروهــا از تجهیــزات میرایــی بــه سیســتم‬
‫باربــر نیــروی لــرزه ای مــی گردنــد‪.‬‬

‫تجهیــزات میرایــی وابســته بــه تغییرمــکان‪ :‬پاســخ نیــروی یــک دســتگاه میرایــی وابســته بــه‬
‫تغییرمــکان عمدتـ ًا تابعــی از تغییرمــکان نســبی‪ ،‬بیــن هــر دو انتهــای وســیله اســت‪ .‬پاســخ بطــور قابــل‬
‫مالحظــه ای مســتقل از ســرعت نســبی بیــن ‪ 2‬انتهــای وســیله و یــا فرکانــس تهییــج اســت‪.‬‬
‫میرایــی وابســته بــه ســرعت‪ :‬رابطــه نیــرو – تغییرمــکان بــرای یــک دســتگاه میرایــی وابســته ســرعت‬
‫عمدتـ ًا تابعــی از ســرعت نســبی بیــن هــر دو انتهــای وســیله بــوده‪ ،‬ممکــن اســت تابعــی از تغییرمــکان‬
‫هــر دو انتهــای وســیله نیــز باشــد‪.‬‬
‫تعاریف زیر را در ضوابط و تفاسیر بخش ‪ 2.2‬بازبینی نمایید‪.‬‬
‫‪ QE‬اثــر نیروهــای لــرزه ای افقــی نیروهــای ســاختمان (کیلــو پونــد یــا کیلونیوتــن)؛ بخــش ‪ 5.2.6‬یــا‬
‫بخــش الــف ‪ 13.7.2‬راببینیــد‪.‬‬
‫‪ T‬پریــود اصلی(ثانیــه) مــود اصلــی ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر‪ ،‬ســاختمان همانطــور کــه‬
‫در ‪ 5.3.3‬تعییــن شــد‪ ،‬یــا پریــود مودی(ثانیــه) ســاختمان کــه بطــور مناســبی بــرای پاســخگویی بــه‬
‫ســختی موثــر سیســتم اتــاف انــرژی اصــاح شــد(بخش‪ xx.A13‬را ببینیــد)‪.‬‬
‫‪ Tm‬پریــود مــودی ارتعاش(ثانیــه) مــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد توجــه‪ ،‬ســاختمانها‬
‫همانطــور کــه در بخــش ‪ 5.4.5‬یــا بخــش ‪ A13.5‬تعییــن شــد‪.‬‬
‫‪ V‬بــرش نهایــی طــرح در پایــه ســازه در جهــت مــورد توجــه همانطــور کــه بــا اســتفاده از بخــش ‪5.3‬‬
‫‪ ،‬بــه اســتثنای ‪ 5.3.3‬تعییــن شــد(کیلونیوتن)‪.‬‬
‫‪ W‬بــار ثقلــی کل ســازه ســاختمان تعریــف شــده در بخــش ‪( 5.2.3‬کیلــو پونــد یــا کیلونیوتــن)‪ .‬بــرای‬
‫محاســبه پریــود ســازه ای ســاختمان جداســازی شــده از لحــاظ لــرزه ای‪ W،‬وزن بــارکل لــرزه ای‬
‫ســازه‪ ،‬ســازه ســاختمان مطابــق بخــش‪5.5.4‬و‪ 5.5.3‬بــاالی سیســتم جداســازی اســت( کیلونیوتــن)‪.‬‬
‫بار ثقلی مؤثر سازه ساختمان که در بخش ‪ 5.5.2‬و ‪( 5.5.3‬کیلونیوتن) تعیین شد‪.‬‬
‫‪ Wm‬بــار ثقلــی مؤثــر مــودی مــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه کــه بــا توجــه بــه معادلــه ‪( 5.4.5.1‬کیلونیوتــن)‬
‫تعییین شــد‪.‬‬
‫‪ Vl‬مقــدار طراحــی بــرش پایــه لــرزه ای مــود اصلــی در یــک جهــت معیــن‪ ،‬همانطــور کــه در‬
‫بخــش‪ 5.4.8‬ویــا بخــش‪ A13.4.3.2‬تعییــن شــد‪.‬‬
‫‪ imΦ‬دامنــه تغییرمــکان در تــراز ‪i‬ام ســازه ســاختمان بــرای شــرایط تکیــه گاه گیــردار وقتــی ارتعــاش‬
‫در مــود ‪m‬ام خــود اســت ‪ ،‬در مــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر‪ ،‬در تــراز پشــت بــام‬
‫برابــر واحــد‪ ،‬نرمــال شــده اســت بخــش‪ 5.4.5‬و ‪.A13.5‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪410‬‬

‫تعاریف زیر را به ضوابط و تفاسیر بخش ‪ 2.2‬اضافه کنید‪:‬‬

‫‪ BID‬ضریــب عــددی کــه پیــش از ایــن در جــدول الــف‪ 13.3.1.‬بــرای میرایــی مؤثــر برابــر بــا ‪βmD‬‬
‫(‪ )m=1‬وپریــود ســازه ای برابــر بــا ‪ TID‬بیــان شــد‪.‬‬
‫‪ BIM‬ضریــب عــددی کــه پیــش از ایــن در جــدول الــف‪ 13.3.1.‬بــرای میرایــی مؤثــر برابــر بــا ‪)m=1( β mD‬‬
‫وپریــود ســازه ای برابــر بــا ‪ TIM‬بیان شــد‪.‬‬
‫‪ BmD‬ضریــب عــددی کــه پیــش از ایــن در جــدول الــف‪ 13.3.1.‬بــرای میرایــی مؤثــر برابــر بــا ‪βmD‬‬
‫و پریــود ســازه ای برابــر بــا ‪ Tm‬بیــان شــد‪.‬‬
‫‪ BmM‬ضریــب عــددی کــه پیــش از ایــن در جــدول الــف‪ 13.3.1.‬بــرای میرایــی مؤثــر برابــر بــا ‪βmD‬‬
‫و پریــود ســازه ای برابــر بــا ‪ Tm‬بیــان شــد‪.‬‬
‫‪ BR‬ضریــب عــددی کــه پیــش از ایــن در جــدول الــف‪ 13.3.1.‬بــرای میرایــی مؤثــر برابــر بــا ‪βR‬‬
‫وپریــود ســازه ای برابــر بــا ‪ TR‬بیــان شــد‪.‬‬
‫‪ BV+1‬ضریــب عــددی کــه پیــش از ایــن در جدولالــف‪ 13.3.1.‬بــرای میرایــی مؤثــر برابــر مجمــوع‬
‫میرایــی ویســکوز در مــود اصلــی ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر ‪ ) m=1( βVM‬بــه اضافــه‬
‫میرایــی ذاتــی ‪ βl‬و پریــود ســازه ای برابــر بــا ‪ ،Tl‬بیــان گردیــد‪.‬‬
‫‪ CMFD‬ضریب نیرو که پیش از این در جدولالف‪ 13.7.3.2.1.‬بیان شد‪.‬‬
‫‪ CmFV‬ضریب نیرو که پیش از این در جدولالف‪ 13.7.3.2.2.‬بیان شد‪.‬‬
‫‪ CSI‬ضریــب پاســخ لــرزه ای (بــی بعــد) مــود اصلــی ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر‪ ،‬بخــش‬
‫الــف‪ 13.5.4.3.‬یــا الــف ‪.)m=1( 13.5.3.4‬‬
‫‪ CSm‬ضریــب پاســخ لــرزه ای (بــی بعــد) مــود اصلــی ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر‪،‬‬
‫بخشالــف‪ )m=1( 13.5.3.4.‬یــا ‪.)m>1( A13.5.3.6‬‬
‫‪ CSR‬ضریــب پاســخ لــرزه ای (بــی بعــد) مــود پســماند ســازه (‪ )Structural Residual Mode‬در‬
‫جهــت مــورد نظــر‪ ،‬بخــش الــف ‪. 13.4.3.8‬‬
‫‪ DlD‬تغییرمــکان طــرح مــود اصلــی در مرکــز صلبیــت تــراز پشــت بــام ســازه در جهــت مــورد نظــر‪،‬‬
‫بخــش الف‪(13.4.4.3‬میلیمتر)‪.‬‬
‫‪ DlM‬تغییرمــکان طــرح مــود اصلــی در مرکــز صلبیــت تــراز پشــت بــام ســازه در جهــت مــورد نظــر‪،‬‬
‫بخــش الــف ‪( 13.4.4.6‬میلیمتــر)‪.‬‬
‫‪ DmD‬تغییرمــکان طــرح مــود اصلــی در مرکــز صلبیــت تــراز پشــت بــام ســازه بــه علــت مــود ‪m‬ام‬
‫ارتعــاش در جهــت مــورد نظــر‪ ،‬بخــش الــف ‪ 13.5.4.3‬میلیمتــر)‪.‬‬
‫‪ DmM‬تغییرمــکان ماکزیمــم در مرکــز صلبیــت تــراز پشــت بــام ســازه بــه علــت مــود ‪m‬ام ارتعــاش در‬
‫جهــت مــورد نظــر بخــش الــف‪( 13.5.4.6‬میلیمتــر)‪.‬‬
‫‪ DRD‬تغییرمــکان ماکزیمــم مــود پســماند در مرکــز صلبیــت تــراز پشــت بــام ســازه بــه علــت مــود ‪m‬‬
‫‪411‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫ام ارتعــاش در جهــت مــورد نظــر بخشالــف‪( 13.4.4.6‬میلیمتــر)‪.‬‬

‫‪ Dγ‬تغییرمــکان در مرکــز صلبیــت تــراز پشــت بــام ســازه بــه علــت مــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه در نقطــه‬
‫تســلیم موثــر سیســتم باربــر لــرزه ای‪ ،‬بخشالــف‪( 13.3.4‬میلیمتــر)‪.‬‬
‫‪ fi‬نیــروی جانبــی در تــراز ‪ i‬ســازه کــه بــه طور تقریبی بــا توجه بــه معادلــه‪ 2-5.3.4‬بخشالــف‪13.4.3.3‬‬
‫توزیــع مــی گردد‪.‬‬
‫‪ Fil‬نیــروی اینرســی در تــراز ‪( i‬یــا نقطــه جرمــی‪ ) i‬در مــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد‬
‫نظــر‪ ،‬بخشالــف‪.13.4.3.9‬‬
‫‪ Fim‬نیــروی اینرســی در تــراز ‪( i‬یــا نقطــه جرمــی‪ )i‬در مــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد‬
‫نظــر‪ ،‬بخشالــف‪.13.5.3.7‬‬
‫‪ FiR‬نیــروی اینرســی در تــراز ‪( i‬یــا مرکــز جــرم ‪ )i‬در مــود پســماند ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد‬
‫نظــر‪ ،‬بخشالــف‪.13.4.3.9‬‬
‫‪ hr‬ارتفاع سازه باالی پایه تا تراز پشت بام (متر) الف‪.13.4.3.3‬‬
‫‪ qH‬ضریب تعدیل حلقه هیسترتیک همانطور که در بخش الف‪ 13.3.3.‬تعیین گردید‪.‬‬
‫‪ QDSD‬نیــرو در یــک المــان سیســتم میرایــی‪ ،‬مــورد نیــاز بــرای مقاومــت در برابــر نیروهــای لــرزه ای‬
‫طراحــی تجهیــزات میرایــی وابســته بــه تغییرمــکان‪ ،‬بخــش الــف‪. 13.7.3.2‬‬
‫‪ QmDSV‬نیــرو در یــک المــان سیســتم میرایــی‪ ،‬مــورد نیــاز بــرای مقاومــت در برابــر نیروهــای لــرزه‬
‫ای طراحــی تجهیــزات میرایــی وابســته بــه ســرعت بــه علــت مــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه در جهــت‬
‫مــورد نظــر‪ ،‬بخــش الــف‪. 13.7.3.2‬‬
‫‪ QmSFRS‬نیــرو در یــک المــان سیســتم میرایــی برابــر بــا نیــروی طراحــی لــرزه ای مــود ‪m‬ام ارتعــاش‬
‫سیســتم باربــر لــرزه ای ســازه در جهــت مــورد نظــر‪ ،‬بخــش الــف‪. 13.7.3.2‬‬
‫‪ Tl‬پریود برحسب ثانیه‪ ،‬مود اصلی ارتعاش سازه در جهت مورد نظر‪ ،‬بخشالف‪.13.4.3.3‬‬
‫‪ TlD‬پریــود برحســب ثانیــه‪ ،‬مــود اصلــی ارتعــاش ســازه در تغییرمــکان طــرح در جهــت مــورد نظــر‪،‬‬
‫کــه پیــش از ایــن در بخــش الــف‪ 13.4.3.5‬یــا الــف‪ 13.5.3.5‬تشــریح شــد‪.‬‬
‫‪ TlM‬پریــود برحســب ثانیــه‪ ،‬مــود اصلــی ارتعــاش ســازه در تغییرمــکان ماکزیمــم در جهــت مــورد‬
‫نظــر‪ ،‬کــه پیــش از ایــن در بخــش الــف‪ 13.4.3.5‬یــا الــف ‪13.5.3.5‬تشــریح شــد‪.‬‬
‫‪ TM‬پریود برحسب ثانیه‪ ،‬مود ‪m‬ام ارتعاش سازه در جهت مورد نظر‪ .‬بخش الف ‪. 13.5.3.6‬‬
‫‪ TR‬پریود برحسب ثانیه‪ ،‬مود پسماند ارتعاش سازه در جهت مورد نظر‪ ،‬بخش الف ‪. 13.4.3.7‬‬
‫‪ Vm‬مقــدار طراحــی بــرش پایــه لــرزه ای مــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظر‪ ،‬بخــش‪5.4.5‬‬
‫یــا‪( 13.5.3.2.A‬کیلونیوتن)‪.‬‬
‫‪ Vmin‬حداقــل مقــدار مجــاز بــرش پایــه بــرای طراحــی سیســتم باربــر لــرزه ای ســازه در جهــت مــورد‬
‫نظــر‪ ،‬یــا‪( 13.2.4.1.A‬کیلونیوتــن)‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪412‬‬

‫‪ VR‬مقــدار طراحــی بــرش پایــه لــرزه ای مــود پســماند ارتعــاش ســازه در جهــت معیــن‪ ،‬مطابــق‬
‫‪( 13.4.3.6.A‬کیلونیوتــن)‪.‬‬
‫‪ W1‬بــار ثقلــی مؤثــر مــود اصلــی ســازه مــن جملــه ســهمی از بــار زنــده تعییــن شــده بــا توجــه بــه‬
‫معادلــه‪ 2-5.4.5‬بــرای ‪(m=1‬کیلونیوتــن)‪.‬‬
‫‪ WR‬بــار ثقلــی مؤثــر مــود پســماند ســازه کــه بــا توجــه بــه معادلــه‪ 3-A13.4.3.7‬تعییــن‬
‫شــد(کیلونیوتن)‪.‬‬
‫‪ α‬عبارت توان سرعت که نیروی دستگاه میرایی را به سرعت دستگاه میرایی‪ ،‬مرتبط می کند‪.‬‬
‫‪ βmD‬میرایــی مؤثــر کل مــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر در تغییرمــکان طــرح‪ ،‬بخــش‬
‫الــف‪. 13.3.2.‬‬
‫‪ βmM‬میرایــی مؤثــر کل مــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر در تغییرمــکان ماکزیمــم‪،‬‬
‫بخــش الــف‪ βHD 13.3.2.‬مؤلفــه میرایــی مؤثــر ســازه در جهــت مــورد نظــر بــه دلیــل رفتار هیســترتیک‬
‫پس‪-‬تســلیم سیســتم باربــر لــرزه ای و المــان هــای سیســتم میرایــی در تقاضــای شــکل پذیــری مؤثــر‬
‫‪ ،µD‬بخــش الــف‪13.3.3.2.‬‬
‫‪ βHM‬مؤلفــه میرایــی مؤثــر ســازه در جهــت مــورد نظــر بــه دلیــل رفتــار هیســترتیک پس‪-‬تســلیم‬
‫سیســتم باربــر لــرزه ای و المــان هــای سیســتم میرایــی در تقاضــای شــکل پذیــری مؤثــر ‪ ، µM‬بخــش‬
‫الــف‪.13.3.3.2.‬‬
‫‪ βl‬مؤلفــه میرایــی مؤثــر ســازه بــه علــت اتــاف ذاتــی انــرژی توســط المــان هــای ســازه در محــل یــا‬
‫دقیقـ ًا زیــر تغییرمــکان مؤثــر تســلیم سیســتم باربــر نیــروی لــرزه ای‪ ،‬بخــش الــف‪.13.3.3.1.‬‬
‫‪ βR‬میرایــی مؤثــرکل در مــود پســماند ارتعــاش در جهــت مــورد نظــر‪ ،‬بــا توجه به بخــش الــف‪13.3.2.‬‬
‫محاســبه شد(‪ µD=1‬و‪.)µM= 1‬‬
‫‪ βVm‬مؤلفــه میرایــی مؤثرمــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر بــه دلیــل اتــاف ویســکوز‬
‫انــرژی توســط سیســتم میرایــی در محــل یــا دقیقــ ًا زیــر تغییرمــکان مؤثــر تســلیم سیســتم باربــر‬
‫نیــروی لــرزه ای‪ ،‬بخــش الــف‪.13.3.2.3.‬‬
‫‪ δi‬خیز االستیک تراز ‪ i‬سازه به علت نیروهای جانبی اعمال شده‪ ، fi‬بخش الف‪(13.4.3.3.‬میلیمتر)‪.‬‬
‫‪ δilD‬خیــز زلزلــه طــرح مــود اصلــی تــراز ‪ i‬در مرکــز صلبیــت ســازه در جهــت تحــت بررســی‪ ،‬بخــش‬
‫الف‪(13.4.4.2.‬میلیمتر)‪.‬‬
‫‪ δiD‬خیــز کل زلزلــه طــرح تــراز ‪ i‬در مرکــز صلبیــت ســازه در جهــت تحــت بررســی‪ ،‬بخــش‬
‫الف‪(13.4.4.2.‬میلیمتــر)‪.‬‬
‫‪ δim‬خیــز ماکزیمــم کل زلزلــه تــراز ‪ i‬در مرکــز صلبیــت ســازه در جهــت تحــت بررســی‪ ،‬بخــش‬
‫الف‪(13.4.4.2.‬میلیمتــر)‪.‬‬
‫‪ δiRD‬خیــز زلزلــه طــرح مــود پســماند تــراز ‪ i‬در مرکــز صلبیــت ســازه در جهــت تحــت بررســی‪،‬‬
‫‪413‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫بخــش الــف ‪(13.4.4.2.‬میلیمتــر)‪.‬‬

‫‪ δim‬خیــز تــراز ‪ i‬در مــود ‪m‬ام ارتعــاش در مرکــز صلبیــت ســازه در جهــت تحــت بررســی‪ ،‬بخــش‬
‫الف‪(13.5.‬اینــچ یــا میلیمتــر)‪.‬‬
‫‪ ∆lD‬تغییرمــکان نســبی عرضــی طبقــه در زلزلــه طــرح بــه علــت مــود اصلــی ارتعــاش ســازه در جهــت‬
‫تحــت بررســی‪ ،‬بخــش الــف‪( 13.4.4.4.‬میلیمتر)‪.‬‬
‫‪ ∆D‬تغییرمــکان نســبی عرضــی کل زلزلــه طــرح طبقــه ســازه در جهــت تحــت بررســی‪ ،‬بخــش‬
‫الــف‪( 13.4.4.4.‬میلیمتــر)‪.‬‬
‫‪ ∆M‬تغییرمــکان نســبی عرضــی ماکزیمــم کل زلزلــه طبقــه ســازه در جهــت تحــت بررســی‪ ،‬بخــش‬
‫الــف‪( 13.4.4.6.‬میلیمتــر)‪.‬‬
‫‪ ∆mD‬تغییرمــکان نســبی عرضــی زلزلــه طــرح طبقــه بعلــت مــود ‪ m‬ام ارتعــاش ســازه در جهــت تحــت‬
‫بررســی‪ ،‬بخــش الــف‪( 13.4.4.4.‬میلیمتر)‪.‬‬
‫‪ ∆RD‬تغییرمــکان نســبی عرضــی زلزلــه طــرح طبقــه بعلــت مــود پســماند ارتعــاش ســازه در جهــت‬
‫تحــت بررســی‪ ،‬بخــش الــف‪( 13.4.4.4.‬میلیمتــر)‪.‬‬
‫‪ µ‬تقاضای شکل پذیری مؤثر در سیستم باربر نیروی لرزه ای در جهت تحت بررسی‪.‬‬
‫‪ µD‬تقاضــای شــکل پذیــری مؤثــر در سیســتم باربــر نیــروی لــرزه ای در جهــت تحــت بررســی بــه‬
‫علــت زلزلــه طــرح‪ ،‬بخــش الــف‪. 13.4.‬‬
‫‪ µM‬تقاضــای شــکل پذیــری مؤثــر در سیســتم باربــر نیــروی لــرزه ای در جهــت تحــت بررســی بــه‬
‫علــت حداکثــر زلزلــه لحــاظ شــده‪ ،‬بخــش الــف‪. 13.4.‬‬
‫‪ µmax‬حداکثــر تقاضــای شــکل پذیــری مؤثــر مجــاز در سیســتم باربــر نیــروی لــرزه ای در جهــت‬
‫تحــت بررســی بــه علــت زلزلــه طــرح‪ ،‬بخــش الــف‪. 13.3.5.‬‬
‫‪ Фil‬دامنــه تغییرمــکان در تــراز ‪ i‬مــود اصلــی ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر‪ ،‬در تــراز پشــت‬
‫بــام برابــر واحــد فــرض مــی شــود بخــش الــف‪.13.4.3.3.‬‬
‫‪ ФiR‬دامنــه تغییرمــکان در تــراز ‪ i‬مــود پســماند ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر‪ ،‬در تــراز پشــت‬
‫بــام برابــر واحــد فــرض مــی شــود بخــش الــف‪.13.4.3.7.‬‬
‫‪ Γ l‬ضریــب مشــارکت مــود اصلــی ســازه در جهــت مــورد نظــر‪ ،‬بخــش الــف‪ 13.4.3.3.‬یــا‬
‫الــف‪.)m=1( 13.4.3.7.‬‬
‫‪ Γm‬ضریب مشارکت مود ‪m‬ام ارتعاش سازه در جهت مورد نظر‪ ،‬بخش الف‪. 13.5.3.3.‬‬
‫‪ ΓR‬ضریب مشارکت مود پسماند ارتعاش سازه در جهت مورد نظر‪ ،‬بخش الف‪. 13.4.3.7.‬‬
‫‪ lD‬ســرعت زلزلــه طــرح طبقــه بــه علــت مــود اصلــی ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر‪ ،‬بخــش‬
‫الــف‪( 13.4.4.5.‬میلیمتــر بــر ثانیــه)‬
‫‪ D‬سرعت کل زلزله طرح طبقه سازه در جهت مورد نظر‪ ،‬بخش الف‪( 13.4.4.5.‬میلیمتر بر ثانیه)‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪414‬‬

‫‪ m‬ســرعت ماکزیمــم کل زلزلــه طبقــه ســازه در جهــت مــورد نظــر‪ ،‬بخــش الــف‪( 13.4.4.6.‬میلیمتــر بــر‬
‫ثا نیه )‬
‫‪ mD‬ســرعت زلزلــه طــرح طبقــه بــه علــت مــود ‪m‬ام ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر‪ ،‬بخــش‬
‫الــف‪( 13.4.4.5.‬میلیمتــر بــر ثانیــه)‬
‫‪ RD‬ســرعت زلزلــه طــرح طبقــه بــه علــت مــود پســماند ارتعــاش ســازه در جهــت مــورد نظــر‪،‬‬
‫بخــش الــف‪( 13.4.4.5.‬میلیمتــر بــر ثانیــه)‬
‫‪415‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫[ضمیمه ب]‬

‫تشــریح ســاختمان هــای نمونــه بــدون سیســتم هــای میرایــی و طراحــی سیســتم هــای باربــر‬
‫نیــروی جانبــی توســط (‪NEHRP (1997‬‬
‫ب‪ 1-‬معرفی‬
‫ایــن ضمیمــه‪ ،‬شــرحی از ســاختمان هــای ‪ 6‬و ‪ 3‬طبقــه کــه در توســعه مثــال هــای طراحــی بــرای‬
‫سیســتم هــای میرایــی اســتفاده شــده انــد‪ ،‬بــا کاربــرد روش هــای تحلیــل(‪ NEHRP(2000‬و‬
‫(‪ FEMA (1997‬و ارزیابــی دقــت ایــن روش هــا‪ ،‬ارائــه مــی نمایــد‪ .‬بعــاوه ایــن ضمیمــه طراحــی‬
‫قــاب هــای خمشــی فــوالدی ویــژه بــرای ایــن ســاختمان هــا بــدون سیســتم هــای میرایــی را بــرای‬
‫ارضــاء معیــار مقاومــت و تغییرمــکان نســبی عرضــی(‪ NEHRP (1997‬ارائــه مــی نمایــد‪ .‬مقایســه ای از‬
‫ایــن قــاب هــا بــا ســاختمان هــای مشــابه بهمــراه سیســتم هــای میرایــی‪ ،‬مزایــا و معایــب حاصــل از‬
‫سیســتم هــای میرایــی را نشــان مــی دهــد‪.‬‬
‫ب‪ 2-‬تشریح ساختمان ‪ 3‬طبقه‬
‫ایــن ســاختمان مســکونی دارای شــکل منظــم‪ ،‬ســاخته شــده از فــوالد‪ ،‬دارای ابعــاد ‪4.15x 4.15‬‬
‫متــردر پــان و ‪ 13.028‬متــر ارتفــاع اســت‪ .‬یــک نمونــه پــان کــف و پــان نمــا درشــکلب‪ 1-‬نشــان‬
‫داده شــده اســت‪ .‬ســتون هــا در فواصــل ‪ 8.32‬متــری از هــم قــرار دارنــد‪ .‬مقاومــت در برابــر بــاد و‬
‫زلزلــه در هرجهــت توســط ‪ 2‬قــاب خمشــی ‪ 3‬دهانــه‪ ،‬کــه در پیرامــون ســاختمان قــرار داشــته و در‬
‫شــکل ب‪ 1-‬بــا خطــوط پررنــگ مشــخص شــده انــد‪ ،‬تامیــن مــی شــوند‪ .‬فــرض مــی شــود کــه کــف‬
‫هــا بصــورت دیافراگــم صلــب عمــل نمــوده و از اثــرات پیچپشــی صرفنظــر مــی شــود‪ .‬بعــاوه فــرض‬
‫مــی شــود کــه ســاختمان در محلــی بــا مشــخصات طیــف پاســخ طراحــی بــا پارامترهــای ‪SD1= 0.6s‬‬
‫و‪ SDS=1s‬و‪ Ts=0.6 s‬مطابــق (‪ NEHRP (1997‬واقــع شــده اســت‪.‬‬

‫پارامترهای طراحی‬
‫ســاختمان طــوری طراحــی شــده اســت کــه ضوابــط پیشــنهادی (‪ NEHRP(1997‬بــرای مقــررات لــرزه‬
‫‪ -‬ای ســاختمانهای جدیــد و ســایر ســازه هــا را بــرآورده ســازد‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪416‬‬

‫بارها‬
‫‪35psf (1.68)kN.m2‬‬ ‫بار مرده پشت بام‪:‬‬
‫‪20psf .96kN.m‬‬ ‫‪2‬‬
‫بار زنده پشت بام‪ :‬‬
‫( ‪3.35kN.m2 )70psf‬‬ ‫بار مرده کف‪ :‬‬
‫(‪1.68kN.m )35psf‬‬
‫‪2‬‬
‫بار زنده کف‪ :‬‬
‫(‪1.2kN.m2)25psf‬‬ ‫وزن اندود نازک کاری‪:‬‬
‫بــرای ســهولت بــار زنــده کاهــش یافتــه کــف بــه مقــدار‪ 35psf‬بــرای تمامــی کــف هــا فــرض‬
‫مــی شــود‪ .‬بــار زنــده کاهــش نیافتــه برابــر‪ 40psf‬اســت‪.‬‬
‫مصالح‬
‫(‪fy= 0.345KN.m2(50ksi‬‬ ‫فوالدبامقاومت تسلیم‪:‬‬
‫وزن ساختمان‬
‫‪w3=3134kN‬‬ ‫کف سوم(پشت بام)‪ :‬‬
‫‪w2=5800kN‬‬ ‫کف دوم‪ :‬‬
‫‪w1=5800kN‬‬ ‫کف اول‪ :‬‬
‫‪WT=14734kN‬‬ ‫جمع کل ‪:‬‬
‫ضرایب طراحی طبق جدول ‪NEHRP(1997( ،5.2.8‬‬
‫برای قاب خمشی ویژه فوالدی‬
‫‪R=8.0‬‬ ‫ضریب اصالح پاسخ‪:‬‬
‫‪Ωo=3.0‬‬ ‫ضریب اضافه مقاومت سیستم‪:‬‬
‫‪Cd=5.5‬‬ ‫ضریب تقویت خیز‪:‬‬
‫تغییرمکان نسبی عرضی مجاز طبقه طبق جدول ‪NEHRP 1997 ،5.2.8‬‬

‫= ‪∆e‬‬‫برای گروه لرزه ای‪0.02hsx : I‬‬

‫ارزیابی بارهای ثقلی طراحی‬

‫بارهــای گرانشــی وارد بــر تیرهــا در جــدول ب‪ 1-‬بــا اســتفاده از بارهــای تشــریح شــده در ب‪3.1.‬‬
‫وعــرض دلخــواه بــرای هــر تیرقــاب خمشــی ویــژه فــوالدی خالصــه شــده اســت‪.‬‬

‫جدول ب‪ 1-‬بارهای ثقلی گسترده بر روی تیرهای قاب خمشی ویژه فوالدی نمونه‬

‫وزن انشعابی‬ ‫بار مرده کف‬ ‫نازک کاری‬ ‫کل بار مرده‬ ‫بار زنده‬ ‫‪1.2D+1.6L‬‬
‫کف‬
‫)‪(m‬‬ ‫)‪(kN/m‬‬ ‫)‪(kN/m‬‬ ‫)‪(kN/m‬‬ ‫)‪(kN/m‬‬ ‫)‪(kN/m‬‬
‫‪i‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪4.725‬‬ ‫‪7.9‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪10.5‬‬ ‫‪4.5‬‬ ‫‪19.8‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪4.725‬‬ ‫‪7.9‬‬ ‫‪5.2‬‬ ‫‪21.0‬‬ ‫‪8.0‬‬ ‫‪38.0‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪4.725‬‬ ‫‪7.9‬‬ ‫‪5.2‬‬ ‫‪21.0‬‬ ‫‪8.0‬‬ ‫‪38.0‬‬
‫‪417‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫طراحی قاب خمشی ویژه قوالدی نمونه ‪ 3‬طبقه‬

‫برش پایه لرزه ای‪ V‬و حداقل مقاومت برشی پایه مورد نیاز ‪Vy‬‬
‫پریود اصلی سازه‪( T‬طبق فصل‪)NEHRP 1997 5.3.3‬‬
‫پریود اصلی تقریبی‪( Ta‬معادله‪)1-5.3.3.1‬‬
‫‪3/4‬‬
‫) ‪T 0 = C 1 ( hn‬‬
‫‪C1 = 0.035‬‬
‫‪3/ 4‬‬
‫) ‪T 0 = 0.035 ( 42.74‬‬ ‫= ‪∴T 0‬‬
‫‪0.585sec‬‬
‫‪T ≤ C u .T a‬‬
‫‪C u = 1.2‬‬ ‫(‪(For S D 1 > 0.4, table 5.5.3‬‬

‫= ‪T ≤ 1.2 × 0.585‬‬
‫‪0.702‬‬ ‫= ‪∴T 0‬‬
‫‪0.70sec‬‬

‫ضریب پاسخ لرزه ای‪( Cs‬معادله‪)2-5.3.2.1‬‬

‫‪S D1‬‬ ‫‪0.6‬‬

‫‪Cs‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪= 0.107‬‬
‫‪RT 8 × 0.70‬‬
‫برش پایه لرزه ای‪( V‬معادله‪)5.3.2‬‬
‫‪V= C s. WT‬‬
‫‪V=0.107x14,734‬‬ ‫)‪V= 1,577 KN (355 kips‬؞‬

‫بــرش پایــه طــرح هــر قــاب ‪ V=788.5kN‬اســت‪ .‬ایــن شــامل مولفــه اضافــی پیچشــی‪ ،‬کــه از آن‬
‫در ایــن مثــال صرفنظــر مــی شــود‪ ،‬نمــی گــردد‪ .‬بــا توجــه بــه ایــن امــر حداقــل مقاومــت بــرش پایــه‬
‫مــورد نیــاز قــاب ‪( Vy‬بــه بخــش ‪ 7‬بنگریــد) عبارتســت از‬

‫‪C .Ω‬‬ ‫‪5.5 × 3.0‬‬

‫= ‪V. d o‬‬
‫= ‪Vy‬‬ ‫× ‪788.5‬‬ ‫(‪1, 626 kN (366 kips‬‬
‫=‬
‫‪R‬‬ ‫‪8‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪418‬‬

‫توزیع قائم نیروهای لرزه ای‬

‫توزیع قائم نیروهای لرزه ای در بخش‪ 5.3.4‬تشریح می شود (‪NEHRP (1997‬‬

‫‪W i hik‬‬ ‫‪T= 0.70 sec‬‬ ‫‪K=1.10‬‬

‫= ‪CV x i‬‬
‫‪n‬‬
‫‪∑ W i h kj‬‬
‫‪j =1‬‬

‫بــا توجــه بــه چیــزی کــه در معادلــه(‪ )1-5.2.7‬گفتــه شــده‪ ،‬ارزیابــی بــار لــرزه ای‪ E‬نیــاز بــه محاســبه‬
‫ضریــب اطمینــان اضافــه مقاومــت ‪ ρ‬دارد‪ .‬بــا اســتفاده از معادلــه(‪ )5.2.4.2‬و یــک مســاحت طبقــه‬
‫‪ 1693m2‬و مقــدار ‪ rmax= 0.10‬ضریــب ‪ ρ‬بصــورت زیــر محاســبه مــی شــود‪:‬‬

‫‪20‬‬
‫‪ρ= 2 −‬‬ ‫‪= 1.26‬‬
‫‪0.10. 18225‬‬

‫نیروهای لرزه ای جانبی در جدول ب‪ 2-‬ارائه شده اند‪.‬‬

‫جدول ب‪ 2-‬نیروهای لرزه ای جانبی برای قاب‪ 3‬طبقه‬

‫کف‬ ‫‪Wi‬‬ ‫‪hi‬‬ ‫‪wi. hi‬‬ ‫‪Cvxi‬‬ ‫‪Fxi‬‬ ‫‪pFXi‬‬

‫)‪(kN‬‬ ‫)‪(m‬‬ ‫)‪(kN‬‬ ‫)‪(kN‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1567‬‬ ‫‪13.03‬‬ ‫‪5.27E+04‬‬ ‫‪0.363‬‬ ‫‪286‬‬ ‫‪360‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪8.72‬‬ ‫‪6.27E+04‬‬ ‫‪0.432‬‬ ‫‪341‬‬ ‫‪430‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪4.42‬‬ ‫‪2.97E+04‬‬ ‫‪0.204‬‬ ‫‪161‬‬ ‫‪203‬‬

‫‪N‬‬
‫‪∑ w i hik‬‬ ‫‪= 145,100‬‬
‫‪i =1‬‬ ‫* وزن عکس العمل هر قاب‬
‫طراحی اولیه تیرها‬
‫تیرهــا بــرای حداکثــر ممــان هــای خمشــی بدســت آمــده از بارهــای گرانشــی وترکیبــات بــار‬
‫‪ U=1.2D+0.5L±E‬طراحــی میشــوند‪ .‬ممــان هــای خمشــی متناظــر بصــورت زیــر بــرآورد شــده‬
‫مــی شــوند‪:‬‬
‫‪419‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪qu = 1.2D-1.6 L‬‬

‫‪q‬‬ ‫‪l2‬‬
‫‪M uG = u‬‬
‫‪12‬‬ ‫برای بارهای گرانشی‬

‫‪L2‬‬
‫‪M u (G‬‬
‫=‬ ‫( ‪+E‬‬ ‫‪(1.2q D + 0.5q L‬‬ ‫‪) 12 + ρM E‬‬
‫برای بارهای گرانشی‪+‬لرزه ای‬

‫محاسبات ممان خمشی طراحی برای تیرها در جدولب‪ 3-‬ارائه شده اند‬

‫در جدول ب‪ 3-‬محاسبات ممان خمشی طراحی تیرها‬

‫طبقه‬ ‫‪1.2D +1.6L I.2D+0.5L‬‬ ‫‪MUG‬‬ ‫‪pME‬‬ ‫‪MG+E‬‬

‫)‪(kN/m‬‬ ‫)‪(kN/m‬‬ ‫)‪(kN/m‬‬ ‫)‪(kN/m‬‬ ‫)‪(kN/m‬‬
‫سقف‬ ‫‪19.8‬‬ ‫‪14.9‬‬ ‫‪102.3‬‬ ‫‪129.1‬‬ ‫‪205.8‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪38.0‬‬ ‫‪29.2‬‬ ‫‪196.3‬‬ ‫‪420.1‬‬ ‫‪571.3‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪38.0‬‬ ‫‪29.2‬‬ ‫‪196.3‬‬ ‫‪758.9‬‬ ‫‪937.1‬‬
‫بایــد خاطــر نشــان گــردد کــه ممــان هــای طراحــی حاکــم بــر تیرهــا از ترکیــب بارهــای گرانشــی‬
‫ولــرزه ای در تمامــی کــف هــا حاصــل مــی گــردد‪ .‬بــا توجــه بــه ایــن امــر مقاطــع زیــر انتخــاب‬
‫مــی شــوند‪:‬‬
‫طبقه سوم‪:‬‬
‫‪W14x26 , ØMp = 205 kN.m‬‬
‫طبقه دوم‪:‬‬
‫= ‪W 21x50 , φM p‬‬
‫‪560 kN .m‬‬
‫طبقه اول‪:‬‬
‫= ‪W 24x76 , φM p‬‬
‫‪1016 kN .m‬‬
‫طراحی اولیه ستون ها‬
‫ســتون هــا طــوری طراحــی مــی شــوند کــه شــرط تیــر ضعیــف ســتون قــوی را ارضــاء نماینــد‪،‬‬
‫بنابرایــن مجمــوع ظرفیــت ممــان خمشــی ســتون هــا بایــد بزرگتــر از مجمــوع ظرفیــت ممــان خمشــی‬
‫تیرهــا در هــر مفصــل باشــد‪ .‬مقاطــع ‪ W14‬مفــروض مــی باشــند‪ .‬فــرض مــی شــود مفاصل پالســتیک‬
‫در تیرهــا در فاصلــه (‪ )d­c/2+db‬تشــکیل مــی شــوند کــه‪ dc‬و ‪ db‬عمــق مقاطــع ســتون و تیــر بــه‬
‫ترتیــب در هــر مفصــل مــی باشــند‪ .‬بعــاوه فــرض مــی شــود کــه تمامــی ســتون هــا در کل ارتفــاع‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪420‬‬

‫ســاختمان ‪ 3‬طبقــه دارای مقطــع مشــابه مــی یاشــند‪.‬‬

‫مقاطــع داخلــی در طبقــه اول بحرانــی تریــن موقعیــت بــرای طراحــی ســتون را نشــان مــی دهنــد‪ .‬یــک‬
‫ضریــب ‪ 1.25‬بــه مجمــوع تمامــی ممــان هــای تیرهــا بــرای اطمینــان از مکانیســم تیــر ضعیــف‪ .‬ســتون‬
‫قــوی‪ ،‬اعمــال مــی گــردد‪ .‬بــا ارجــاع بــه شــکل ب‪ 2-‬داریــم‪:‬‬

‫مقطع تیر‪w24x76:‬‬

‫( ‪M pb = 1129 kN .m (833′− k‬‬

‫موقعیت مفصل پالستیک‪:‬‬

‫‪d‬‬ ‫‪356‬‬
‫= ‪L ′ = c + db‬‬ ‫(‪+ 610 = 788 mm (2.6′‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫طول موثر تیر‪:‬‬
‫(‪L p =8230 − 2.799 =6654 mm =6.654 m (21.8′‬‬
‫برش در مفصل پالستیک‪:‬‬

‫‪2M p 2x 1129‬‬
‫‪Vp‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫( ‪= 340 kN (76.5 kips‬‬
‫‪Lp‬‬ ‫‪6.654‬‬
‫ممان کل ستون‪:‬‬
‫‪= 2 (1129 + 340 × 0.788 ) ×1.25‬‬
‫‪c 2( M Pb +V p L ′( × 1.25‬‬
‫=‪M‬‬
‫) ‪= 3492 kN . m ( 2576′− k‬‬
‫ممان در ستون طبقه اول (فرضی)‪:‬‬
‫‪M pc = 0.6 M c‬‬

‫= ‪M pc‬‬‫= ‪0.6 × 3492‬‬‫) ‪2095 kN . m (1545′− k‬‬

‫مدول مقطع پالستیک مورد نیاز‪:‬‬

‫‪2095.1000‬‬
‫=‬‫‪Zx‬‬ ‫) ‪= 6, 072, 464 mm3 ( 371 in 3‬‬
‫‪0.345‬‬

‫مقطع ‪ W14x211‬را امتحان کنید‪:‬‬

‫( ‪Z x = 6,390,955 mm 3 (390 in 3‬‬

‫پریــود اصلــی قــاب پیســنهادی بــا اســتفاده از تحلیــل مقادیــر ویــژه ‪ T1=1.12‬ثانیــه بــود‪ .‬نیروهــای‬
‫لــرزه ای ارزیابــی شــده بــر اســاس ایــن بــرای انجــام تحلیــل پالســتیک قــاب بــا اســتفاده از برنامــه‬
 ‫‪421‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪ SAP-NL 2000‬اســتفاده شــدند‪ .‬تغییرمــکان نســبی عرضــی بدســت آمــده در طبقــه ســوم از حــد‬
‫مجــاز ‪ 10‬درصــد فراتــر رفــت‪ .‬طراحــی قــاب از طربــق اصــاح مقاطع بــرای ارضــاء معیــار تغییرمکان‬
‫نســبی عرضــی‪ ،‬تغییــر یافــت‪ .‬شــکل ب‪ 3-‬طراحــی اولیــه قــاب را نشــان مــی دهــد‪ .‬توجــه کنیــم کــه‬
‫مقاطــه بــا توجــه مقاطــع بدســت آمــده بــا اســتفاده از معیــار مقاومــت تغییــر یافتــه انــد‪.‬‬

‫محاسبه تغییرمکان نسبی عرضی طبقات‬

‫بــرای محاســبه تغییرمــکان نســبی عرضــی طبقــات‪ ،‬پریــود واقعــی ســاختمان اســتفاده شــد (بخــش‬
‫‪ 5.3.7.1‬و‪ )NEHRP 1997‬و نیروهــای جانبــی محاســبه شــدند‪.‬‬
‫پریود قاب بازبینی شده‪( T1=1.07s :‬بر اساس تحلیل مقادیر ویژه در برنامه ‪)SAP-NL 2000‬‬
‫ضریب پاسخ لرزه ای‪:‬‬

‫‪0.6‬‬
‫‪Cs‬‬
‫=‬ ‫‪= 0.07‬‬
‫‪8 ×1.07‬‬
‫برش پایه لرزه ای‪:‬‬

‫‪14734‬‬
‫= ‪V‬‬‫× ‪0.07‬‬ ‫=‬‫) ‪516 kN (116.0 kips‬‬
‫‪2‬‬

‫جــدول ب‪ 4-‬خالصــه ای از محاســبات انجــام شــده بــرای ارزیابــی تغییرمــکان نســبی عرضــی طبقــه‬
‫‪ ∆i‬قــاب را نشــان مــی دهــد‪.‬‬
‫تغییرمکانهــای جانبــی کــف هــا ‪ δxe‬از تحلیــل االســتیک قــاب انجــام شــده در برنامــه ‪،SAP-NL 2000‬‬
‫بدســت مــی آینــد‪ .‬توجــه کنیــم کــه بــرای ‪ ،T1=1.07s‬تــوان ‪ k‬برابــر ‪ 1.285‬بدســت مــی آیــد‪.‬‬

‫طبقه‬ ‫‪hi‬‬ ‫‪Wi‬‬ ‫‪Wi. hi‬‬ ‫‪Cvx‬‬ ‫‪Fxe‬‬ ‫‪δxe Cdδxe ∆i ∆/hsx‬‬
‫)‪(m‬‬ ‫)‪(kN‬‬ ‫)‪(kN/m) (kN/m) (mm) (mm) (mm‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪13.03‬‬ ‫‪1567‬‬ ‫‪42440‬‬ ‫‪0.3897 201‬‬ ‫‪36 198 66 0.015‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪8.72‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪46877‬‬ ‫‪0.4305 222‬‬ ‫‪24 132 82 0.019‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪4.42‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪19578‬‬ ‫‪0.1798‬‬ ‫‪93‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪50 0.011‬‬

‫‪∑w i hik‬‬ ‫‪= 108,895‬‬

‫محاسبه تغییرمکان نسبی عرضی طبقه قاب ‪3‬طبقه‬

‫همانطــور کــه در جــدول ب‪ 4-‬نشــان داده شــده اســت‪ ،‬مقــدار تغییرمــکان نســبی عرضــی طبقــه حــد‬
‫‪ NEHRP (1997( 0.02hsx‬را ارضــاء مــی نمایــد‪ ،‬بنابرایــن طراحــی اولیــه قــاب مطلــوب اســت‪ .‬وزن‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪422‬‬

‫قــاب طراحــی شــده ‪ 215kN‬اســت‪.‬‬

‫ب‪ 4-‬طراحی قاب خمشی ویژه فوالدی ‪6‬طبقه‬
‫در نظــر بگیریــد کــه ســاختمان ب‪ 1-‬دارای ‪ 6‬طبقــه باشــد‪ .‬فــرض کنیــد تعــداد و توزیــع قــاب هــای‬
‫خمشــی ویــژه فــوالدی همانطــور کــه نشــان داده شــده باقــی بمانــد‪ .‬بعــاوه فــرض کنیــد کــه ارتفــاع‬
‫بیــن طبقــه ای و وزنهــای کــف هــا بــدون تغییــر باقــی بماننــد‪ .‬ایــن بخــش طراحــی قــاب خمشــی‬
‫ویــژه فــوالدی ‪ 6‬طبقــه بــا تبعیــت از روش مثــال ‪ 3‬طبقــه‪ ،‬را ارائــه مــی دهــد‪.‬‬

‫برش پایه لرزه ای‪ V‬و حداقل مقاومت مورد نیاز‪Vy‬‬

‫پریود اصلی ساختمان‪( T‬طبق بخش‪),NEHRP 1997 5.3.3‬‬
‫ارتفاع سازه‪:‬‬
‫=‪h‬‬‫‪n 4420 + 5 × 4304‬‬ ‫(‬
‫‪= 25940 mm 85.1′‬‬ ‫)‬
‫پریود تقریبی‪:‬‬
‫(‬ ‫)‬‫‪3/4‬‬
‫=‬‫‪T a 0.035‬‬
‫=‬ ‫‪85.10‬‬ ‫‪0.98 sec‬‬

‫‪T1 =1.2 × 0.98 =1.18 sec‬‬ ‫حد باالیی پریود‪:‬‬

‫ضریب پاسخ لرزه ای‪Cs‬‬

‫‪0.6‬‬
‫‪Cs‬‬
‫=‬ ‫‪= 0.0636‬‬
‫‪8 ×1.18‬‬
‫برش پایه لرزه ای‬
‫وزن کل ساختمان‪:‬‬
‫=‪W‬‬
‫‪T‬‬ ‫( ‪= 32,134 kN (7, 227 kips‬‬
‫‪3134 + 5 × 5800‬‬

‫وزن لرزه ای هر قاب‪:‬‬

‫( ‪W = 16, 067 kN (3, 614 kips‬‬

‫برش پایه لرزه ای‪:‬‬

‫( ‪V = 0.0636 ×16067 = 1, 022 kN (230 kips‬‬

‫حداقل مقاومت برش پایه مورد نیاز‪:‬‬

‫‪5.5 × 3‬‬
‫= ‪Vy‬‬‫× ‪1022‬‬ ‫) ‪=2,108 kN ( 474 kips‬‬
‫‪8‬‬

‫توزیع قائم بارهای لرزه ای‬

‫توان‪( K‬برای ‪K=1.34 :)T=1.18s‬‬
‫ضریب اطمینان اضافه مقاومت‪ρ= 1.26 :‬‬
‫‪423‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫محاسبات توزیع قائم بارهای لرزه ای در هر قاب در جدولب‪ 5-‬ارائه شده است‪.‬‬

‫جدول ب‪ 5-‬نیروهای لرزه ای جانبی برای قاب ‪6‬طبقه‬

‫طبقه‬ ‫‪Wi‬‬ ‫‪hi‬‬ ‫‪wi. hi‬‬ ‫‪Cvxi‬‬ ‫‪Fxi‬‬ ‫‪pFXi‬‬

‫)‪(kN‬‬ ‫)‪(m‬‬ ‫)‪(kN‬‬ ‫)‪(kN‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪1567‬‬ ‫‪25.94‬‬ ‫‪1.23E+05‬‬ ‫‪0.2054‬‬ ‫‪210‬‬ ‫‪265‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪21.63‬‬ ‫‪1.78E+05‬‬ ‫‪0.2982‬‬ ‫‪305‬‬ ‫‪384‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪17.33‬‬ ‫‪1.33E+05‬‬ ‫‪0.2215‬‬ ‫‪226‬‬ ‫‪285‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪13.03‬‬ ‫‪0.94E+05‬‬ ‫‪0.1511‬‬ ‫‪154‬‬ ‫‪194‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪8.72‬‬ ‫‪0.53E+05‬‬ ‫‪0.0883‬‬ ‫‪91‬‬ ‫‪115‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪4.42‬‬ ‫‪0.21E+05‬‬ ‫‪0.0355‬‬ ‫‪36‬‬ ‫‪45‬‬

‫‪N‬‬
‫‪∑ w i hik‬‬ ‫‪= 602, 000‬‬
‫‪i =1‬‬

‫طراحی اولیه طراحی‬

‫تیرهــا بــرای حداکثــر ممــان هــای خمشــی بدســت آمــده از بارهــای گرانشــی وترکیبــات بــار‬
‫‪ U=1.2D+1.6L‬وترکیبــات بارهــای ثقلــی و لرزه ای بــا توجه به ترکیب بــار ‪U=1.2D+1.6L±E‬‬
‫طراحــی میشــوند‪ .‬ممــان هــای خمشــی بــر اســاس معــادالت عرضــه شــده بخــش ب‪ 5.3-‬محاســبه‬
‫شــده و مقاطــع منتخــب تیرهــا در جــدولب‪ 6-‬ارائــه شــده انــد‪.‬‬

‫جدول خالصه ای از ممان های طراحی و مقاطع منتخب تیرها‬

‫طبقه‬ ‫‪MuG‬‬ ‫‪M1.2D+O.5L‬‬ ‫‪pME‬‬ ‫)‪Mu(G+E‬‬ ‫مقطع‬ ‫‪Ǿb.Mp‬‬

‫)‪(kN.m‬‬ ‫)‪(m‬‬ ‫)‪(kN.m‬‬ ‫)‪(kN.m‬‬ ‫)‪(kN.m‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪102.3‬‬ ‫‪76.7‬‬ ‫‪76.7‬‬ ‫‪171.8‬‬ ‫‪W14x26‬‬ ‫‪204.6‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪196.3‬‬ ‫‪151.2‬‬ ‫‪327.8‬‬ ‫‪479.1‬‬ ‫‪W21x44‬‬ ‫‪485.2‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪196.3‬‬ ‫‪151.2‬‬ ‫‪567.8‬‬ ‫‪719.0‬‬ ‫‪W21x62‬‬ ‫‪731.9‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪196.3‬‬ ‫‪151.2‬‬ ‫‪739.6‬‬ ‫‪890.8‬‬ ‫‪W24x68‬‬ ‫‪900.0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪196.3‬‬ ‫‪151.2‬‬ ‫‪850.4‬‬ ‫‪1001.2‬‬ ‫‪W24x76‬‬ ‫‪1016.5‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪196.3‬‬ ‫‪151.2‬‬ ‫‪907.8‬‬ ‫‪1059.0‬‬ ‫‪W24x84‬‬ ‫‪1138.4‬‬

‫طراحی اولیه ستون ها‬

‫ســتون هــا طــوری طراحــی مــی شــوند کــه شــرط تیــر ضعیف‪.‬ســتون قــوی را ارضــاء نماینــد‪ .‬ســتون‬
‫هــای دارای وصلــه هایــی در فواصــل ‪ 2‬طبقــه هســتند‪ .‬فــرض مــی شــود کــه ممــان طراحــی ســتون‬
‫همکــف‪ 60‬درصــد مجمــوع ظرفیــت ممــان تیرهــا در مفاصــل داخلــی‪ ،‬مــن جملــه ممــان اضافــی‬
‫تولیــد شــده بواســطه بــرش در مفاصــل پالســتیک را مــی گیــرد‪ .‬اثــر بــار محــوری در کاســتن ازظرفیــت‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪424‬‬

‫خمشــی ســتون هــا بــا توجــه بــه (‪ Mpc=Zx(Fy-Pu.Ac‬لحــاظ مــی گــردد‪ .‬بــار محــوری نهایــی در‬
‫ســتون هــا بــا اســتفاده از ترکیــب بــار ‪( U=1.2D±E+.5L‬معادلــه‪ )AISC LRFD,1995 ,4-5‬بدســت‬
‫مــی آیــد کــه ‪ E‬از طریــق معادلــه‪ )NEHRP 1997( 1-5.2.7‬حاصــل مــی شــود‪ .‬بارهــای ثقلــی محــوری‬
‫از طریــق جــدول ب‪ 1-‬وقتــی‪( ρ =1.26‬معادلــه ‪ )NEHRP(1997( 5.2.4.2‬بدســت مــی آیــد‪.‬‬
‫جــدول ب‪ 7-‬خالصــه ای از محاســبات و مقاطــع منتخــب ســتون هــا را ارائــه مــی نمایــد‪ .‬پریــود‬
‫طبیعــی قــاب پیشــنهادی ‪ T1‬از طریــق تحلیــل مقادیــر ویــژه بصــورت ‪ T1=2.16s‬بدســت آمــد‪.‬‬
‫نیروهــای لــرزه ای ارزیابــی شــده بــر اســاس ایــن پریــود بــرای انجــام تحلیــل االســتیک قــاب بــا‬
‫اســتفاده از نــرم افــزار ‪ SAP-2000NL‬اســتفاده شــدند‪.‬تغییرمکان نســبی عرضــی بدســت آمــده از‬
‫حــد مجــاز بــه میــزان ‪ 40‬درصــد تجــاوز کــرد‪ .‬بنابرایــن در طراحــی قــاب خمشــی (بــدون سیســتم‬
‫میرایــی) حــدود تغییرمــکان نســبی عرضــی در عــوض معیــار مقاومــت‪ ،‬حاکــم اســت‪.‬‬

‫جدول ب‪ 7-‬خالصه ای از ممان های طراحی و مقاطع منتخب ســتون ها‬

‫‪Mpb‬‬ ‫'‪L‬‬ ‫‪Lp‬‬ ‫‪Vp‬‬ ‫‪∑Mpb‬‬ ‫‪O.6Mc‬‬
‫مقطع تیر طبقات‬ ‫طبقات‬
‫)‪(KN.m) (KN.m) (KN.m) (KN.m) (KN.m) (KN.m‬‬
‫‪1-2‬‬ ‫‪W24x84‬‬ ‫‪1264.4‬‬ ‫‪7.88‬‬ ‫‪6.65‬‬ ‫‪380‬‬ ‫‪3910.9‬‬ ‫‪2346.6‬‬ ‫‪Wl4x257‬‬
‫‪3-4‬‬ ‫‪W24x68‬‬ ‫‪999.9‬‬ ‫‪7.88‬‬ ‫‪6.65‬‬ ‫‪301‬‬ ‫‪3092.7‬‬ ‫‪1855.6‬‬ ‫‪W14x211‬‬
‫‪5-6‬‬ ‫‪W21x44‬‬ ‫‪539.1‬‬ ‫‪7.11‬‬ ‫‪6.81‬‬ ‫‪158‬‬ ‫‪1628.6‬‬ ‫‪977.0‬‬ ‫‪W14xI09‬‬

‫طراحــی قــاب بــا تنظیــم مقاطــع بــرای ارضــاء معیــار تغییرمــکان نســبی عرضــی‪ ،‬تغییــر یافــت‪ .‬شــکل‬
‫ب‪ 4-‬طراحــی اولیــه قــاب را نشــان مــی دهــد‪ .‬مشــاهده نمائیــد کــه انــدازه مقاطــع نســبت بــه‬
‫مقاطعــی کــه بــرای ارضــاء شــرایط مقاومــت نیــاز بودنــد‪ ،‬افزایــش یافتــه اســت‪.‬‬

‫محاسبه تغییرمکان نسبی عرضی طبقه‬

‫نیروهــای لــرزه ای بــا اســتفاده از پریــود اصلــی بدســت آمــد از تحلیــل مقادیــر ویــژه طــرح‬
‫پیشــنهادی قــاب نشــان داده شــده در شــکل ب‪ 4-‬ارزیابــی مــی شــوند‪:‬‬
‫پریود اصلی‪:‬‬

‫‪0.6‬‬
‫‪Cs‬‬
‫=‬ ‫‪= 0.0395‬‬
‫‪8x 1.90‬‬
‫‪T1 = 1.90 sec‬‬
‫ضریب لرزه ای‪:‬‬
‫برش پایه لرزه ای‪:‬‬
‫( ‪V = 0.0395 ×16067 = 634 kN (142.8 kips‬‬
‫توان‪k=1.70 :‬‬
‫جــدول ب‪ 8-‬خالصــه ای از محاســبات انجــام شــده بــرای قــاب ‪ 6‬طبقــه نشــان داده شــده در‬
‫‪425‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شــکل ب‪ 4-‬را ارائــه مــی نمایــد‪ .‬تحلیــل اســتاتیکی بــرای بدســت آوردن تغییرمکانهــای االســتیک بــا‬
‫اســتفاده از نــرم افــزار ‪ SAP-NL 2000‬انجــام گردیــد‪ .‬همانطــور کــه در جــدول ب‪ 8-‬نشــان داده شــده‪،‬‬
‫تغییرمــکان نســبی عرضــی در تمامــی طبقــات معیــار ‪ 0.02hsx‬را بــرآورده مــی ســازد‪ .‬وزن قــاب در‬
‫مقایســه بــا طــرح اولیــه ‪ 504kN‬کــه معیــار تغییرمــکان نســبی عرضــی کــه درآن وزن ‪ 370 kN‬بــود را‬
‫ارضــاء نکــرد‪.‬‬

‫جدول ب‪8-‬محاسبه تغییرمکان نسبی عرضی طبقات قاب ‪ 6‬طبقه‬

‫طبقه‬ ‫‪Wi‬‬ ‫‪hi‬‬ ‫‪wi. hi‬‬ ‫‪Cvxi‬‬ ‫‪Fxi‬‬ ‫‪δxe‬‬ ‫‪Cdδxe‬‬ ‫‪∆i ∆i/hsx‬‬
‫)‪(kN‬‬ ‫)‪(m‬‬ ‫)‪(kN‬‬ ‫)‪(mm‬‬ ‫)‪(mm‬‬ ‫)‪(mm‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪1567‬‬ ‫‪25.94‬‬ ‫‪3.97E+05‬‬ ‫‪0.2355‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪385‬‬ ‫‪49‬‬ ‫‪0.014‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪21.64‬‬ ‫‪5.40E+05‬‬ ‫‪0.3200‬‬ ‫‪203‬‬ ‫‪61‬‬ ‫‪336‬‬ ‫‪77‬‬ ‫‪0.018‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪17.33‬‬ ‫‪3.70E+05‬‬ ‫‪0.2195‬‬ ‫‪139‬‬ ‫‪47‬‬ ‫‪259‬‬ ‫‪77‬‬ ‫‪0.018‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪13.03‬‬ ‫‪2.28E+05‬‬ ‫‪0.1251‬‬ ‫‪86‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪182‬‬ ‫‪77‬‬ ‫‪0.018‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪8.72‬‬ ‫‪1. 15E+05‬‬ ‫‪0.0683‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪105‬‬ ‫‪66‬‬ ‫‪0.015‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪4.42‬‬ ‫‪0.36E+05‬‬ ‫‪0.0216‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪39‬‬ ‫‪39‬‬ ‫‪0.009‬‬

‫‪N‬‬
‫‪∑ w i hik :16.86E + 0.5‬‬
‫‪i =1‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪426‬‬

‫شکل ب‪ 1-‬پالن نما و تراز ساختمان نمونه ‪ 3‬طبقه‬

‫اتصال برشی‬

‫قاب خمشی‬
‫ویژه‬

‫تیر مسطحه‬
‫زمین‬
‫‪427‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شکل ب‪ 2-‬هندسه و تعادل در مفصل تیر به ستون داخلی در کف اول‬

‫مفصل‬
‫پالستیک‬

‫(از اثر نیروهای برشی بدلیل بارهای گرانشی چشم پوشی شده است)‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪428‬‬

‫شکلب‪ 3-‬قاب خمشی ویژه فوالدی ‪3‬طبقه طراحی شده برای ارضاء معیار(‪ NEHRP(1997‬بدون‬
‫یک سیستم میرایی‬

‫بار کف‬

‫تمامی ستون ها‬ ‫تمامی فوالدها‬

‫شکلب‪ 4-‬قاب خمشی ویژه فوالدی ‪6‬طبقه طراحی شده برای ارضاء معیار(‪ NEHRP(1997‬بدون‬
‫یک سیستم میرایی‬

‫تمامی فوالدها‬
‫‪429‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫[ضمیمه ج]‬

‫اجــرای تقریبــی منحنــی پــوش آور ســاختمانهای بــدون و بــا سیســتم هــای میرایــی بــر‬
‫اســاس تحلیــل پالســتیک‬
‫ج‪ 1.‬معرفی‬
‫ایــن ضمیمــه یــک روش مبتنــی بــر تحلیــل پالســتیک بــرای ســاختن منحنی پــوش آور ســاختمانهای‬
‫قــاب خمشــی سیســتم هــای میرایــی ویســکوز‪ ،‬ویسکواالســتیک و تســلیم شــونده فلــزی ارائــه‬
‫مــی دهــد‪ .‬یــک روش ســاده بــرای تعییــن مقاومــت بــرش پایــه ایــن ســاختمانها ابــداع شــده اســت‬
‫کــه تحــت فرضیــات زیــر بــکار مــی رود‪ )1 :‬یــک مکانیســم مناســب گســیختگی‪ ،‬متشــکل از مفاصــل‬
‫پالســتیک در انتهــای تیرهــا و کــف ســتون هــا تشــکیل شــود ‪ )2‬الگــوی بارهــای جانبــی در طــول‬
‫پــوش آور ثابــت باقــی بمانــد ‪ )3‬مفاصــل پالســتیک در انتهــای تیــر هــا در فواصلــی برابــر از آکــس‬
‫(محــور) ســتون هــا تشــکیل شــود و‪ )3‬قــاب رفتــار االستوپالســتیک از خــود نشــان دهــد‪ .‬روش‬
‫ابداعــی در اینجــا بــه عنــوان یــک روش جایگزیــن بــرای تعییــن مقاومــت بــرش پایــه ســاختمانها بــا‬
‫اجتنــاب از بــکار بــردن تحلیــل پــوش آور مــی باشــد‪ .‬بایــد خاطــر نشــان گــردد کــه منحنــی پــوش‬
‫آور ممکــن اســت بطــور تقریبــی وقتــی مقاومــت بــرش پایــه معلــوم اســت‪ ،‬بشــرح زیــر تعییــن‬
‫گــردد‪ :‬رفتــار ســازه ای قــاب‪ ،‬غیــر از سیســتم میرایــی‪ ،‬االستوپالســتیک فــرض شــده و شــاخه نزولــی‬
‫منحنــی پــوش آور االستوپالســتیک بــر اســاس ســختی االســتیک قــاب تعییــن شــود‪ .‬وقتــی الگــوی‬
‫بــار جانبــی متناســب بــا مــود اول قــاب باشــد‪ ،‬ســختی بطــور مســتقیم بــه پریــود اصلــی االســتیک‬
‫قــاب ارتبــاط پیــدا مــی کنــد‪.‬‬

‫ج‪ 2.‬مقاومت برش پایه بدون سیستم های میرایی‬

‫روش شــرح داده شــده در ایــن قســمت بــرای قــاب هــای خمشــی بــدون سیســتم هــای میرایــی‬
‫بــکار مــی رود‪.‬در هــر حــال روش بــرای قــاب هــای بــا سیســتم هــای میرایــی ویســکوز خالــص نیــز‬
‫بــکار مــی رود ‪ ،‬زیــرا چنیــن سیســتم هایــی هیــچ ســختی یــا مقاومتــی از خــود نشــان نمــی دهنــد‪.‬‬
‫ترجیحـ ًا فــرض مــی شــود کــه نیروهــای میرایــی صرفـ ًا تقاضــای شــکل پذیــری را بــه دلیــل میرایــی‬
‫ویســکوز افزوده‪،‬کاهــش مــی دهنــد‪.‬در هــر حــال همانطــور کــه در بخــش ‪ 8‬بحــث شــد‪ ،‬وضعیــت‬
‫پیچیــده تــر بــوده و میرایــی ویســکوز خالــص ممکــن اســت منحنــی پــوش آور را تغییــر دهــد‪.‬‬
‫قــاب خمشــی ‪ N‬طبقــه ‪ n‬دهانــه تحــت اثــر توزیــع دلخــواه بــار جانبــی‪ ،‬مطابــق شــکل ج ‪ )a(1-‬را‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪430‬‬

‫در نظــر بگیریــد‪ .‬طــول دهانــه‪ ،‬ارتفــاع طبقــه و ظرفیــت هــای خمشــی نهایــی متناظــر تیــر و ســتون‬
‫مختلــف در هــر تــرازی مفــروض مــی باشــند‪ .‬مقاومــت بــرش پایــه قــاب‪ Vy‬بــه عنــوان بــرش پایــه‬
‫قــاب در مرحلــه گســیختگی تعریــف مــی شــود (شــکلج‪.))b(1-‬‬
‫بــر اســاس فرضیــات مطــرح شــده در بــاال‪ ،‬کار انجــام شــده توســط نیروهــای موثــر بــر ســازه‬
‫مــی بایســت برابــر بــا انــرژی تلــف شــده در هــر موقعیــت مفصــل پالســتیک باشــد‪ ،‬بنابرایــن‬

‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪n‬‬

‫=∑‬
‫‪Fi .D i‬‬ ‫∑ ‪∑ M pck . θ + 2‬‬ ‫‪∑ M pbij .βij‬‬ ‫(‪-1‬ج)‬
‫‪i 1‬‬
‫=‬ ‫‪i 1‬‬
‫=‬ ‫=‪i 1‬‬
‫=‬ ‫‪j 1‬‬

‫کــه در آن‪ Fi‬بــار جانبــی اعمــال شــده در تــراز‪ Di،i‬تغییرمــکان جانبــی تــراز ‪ Mpck ،i‬ممــان پالســتیک‬
‫در پایــه ســتون طبقــه اول در خــط ســتون ‪ Mpbij،k‬ممــان پالســتیک در تــراز‪ i‬و دهانــه‪ βij ،j‬چرخــش‬
‫مفصــل پالســتیک تیــر در تــراز‪ i‬و دهانــه ‪ j‬و ‪ θ‬چرخــش مفصــل پالســتیک در کــف ســتون هــا‬
‫میباشــد‪ .‬از شــکل ‪ βij ،)c(1-C‬مــی توانــد بصــورت زیــر محاســبه شــود‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪βij =θ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪-2‬ج)‬
‫‪ 1 − 2αij ‬‬
‫کــه در آن ‪ αij‬ضریــب طــول موقعیــت مفصــل تیــر در تــراز‪ i‬و دهانــه‪ j‬مــی باشــد (شــکلج‪)c(1-‬‬
‫راببینیــد)‬
‫تعــادل نیروهــا در جهــت افقــی کل ســازه در مرحلــه گســیختگی نیازمنــد آن اســت کــه مجمــوع‬
‫نیروهــای جانبــی برابــر بــا مقاومــت بــرش پایــه ‪ Vy‬بنابرایــن‬

‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬
‫‪∑ Fi =∑ λiV y‬‬ ‫‪=V y‬‬ ‫(‪-3‬ج)‬
‫=‬‫=‪i 1‬‬‫‪i 1‬‬

‫کــه در آن نیــروی جانبــی در هــر تــرازی‪ Fi‬بــه عنــوان کســری از مقاومــت بــرش پایــه‪ Fi=λiVy‬بیــان‬
‫مــی شــود‪ .‬پارامتــر‪ λi‬یــک ضریــب توزیــع نیــرو اســت کــه بســتگی بــه الگــوی بــار جانبی(مــود‬
‫اول‪ ،‬مــدی‪ ،‬یکنواخــت و‪ )..‬مــورد اســتفاده بــرای پــوش آور کــردن ســازه دارد(بخــش‪ 8‬را ببینیــد)‪.‬‬
‫جایگزینــی(ج‪ )2-‬و(ج‪ )3-‬در (ج‪ )1-‬نتیجــه مــی دهــد‪:‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪K‬‬ ‫‪ N n‬‬ ‫‪‬‬

‫‪Vy‬‬ ‫‪.  ∑ M pck +  2∑ ∑ ( M pbij . X ij )  ‬‬
‫‪N‬‬
‫‪ =i 1 =j 1‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪∑ ( λi .hi ) k= 1‬‬ ‫(‪-4‬ج)‬
‫‪i =1‬‬
 ‫‪431‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫که درآن ‪ hi‬ارتفاع تراز‪ i‬باالی مفصل در پایه سازه مطابق شکل ج‪ )b(1-‬است و‬

‫‪1‬‬
‫= ‪X ij‬‬ ‫(‪-5‬ج)‬
‫‪1 − 2aij‬‬

‫معادلــه ج‪ 4-‬بــرای قــاب بــا هــر هندســه ای بــکار میــرود بشــرط آنکــه مکانیســم گســیختگی مطابــق‬
‫شــکل ج‪ )b(1-‬باشــد‪.‬در هــر حــال در کاربردهــای عملــی معمــول اســت کــه ســتون هــای طبقــه اول‬
‫بــا انــدازه یکســان بــه نحــوی کــه‪ Mpck=Mpc‬و نیــز تیرهــای بــا انــدازه مشــابه‪ Mpbij=Mpbi‬در تمامــی‬
‫دهانــه هــای یــک تــراز داشــته باشــیم‪ .‬بــا توجــه بــه ایــن امــر(‪ χ ij=χi=1/(1-2αi‬و ج‪ 4-‬بــه شــکل‬
‫ســاده تــر زیــر در مــی آیــد‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪‬‬

‫‪1‬‬
‫=‬‫‪Vy‬‬ ‫‪. ( n + 1) M pc + 2n . ∑ ( M pbi . X i ) ‬‬
‫‪N‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪-6‬ج)‬
‫) ‪∑ ( λi . hi‬‬ ‫‪i =1‬‬
‫‪i =1‬‬

‫یــک نمایــش ایــده آل شــده االستوپالســتیک از منحنــی پــوش آور یــک ســاختمان بواســطه مقاومــت‬
‫بــرش پایــه ‪ Vy‬و تغییرمــکان تســلیم ‪ Dy‬مطابــق شــکل ج‪ 2-‬متمایــز اســت‪ .‬ایــن کمیتهــا بســته بــه‬
‫الگــوی بــار جانبــی اعمــال شــده روی سیســتم تغییــر مــی کنــد‪ .‬در نظــر بگیریــد کــه الگــوی بــار‬
‫جانبــی متناســب بــا مــود اول قــاب تحــت شــرایط االســتیک باشــد‪ .‬تغییرمــکان تســلیم مــی توانــد‬
‫از رابطــه بیــن مقاومــت بــرش پایــه ‪ Vy‬و مــود اصلــی ســاختمان تحــت شــرایط االســتیک ‪ T1‬بشــرح‬
‫زیــر بدســت آیــد‪:‬‬
‫‪ g ‬‬ ‫‪V y  2‬‬
‫=‬ ‫‪Dy ‬‬ ‫‪ . Γ1 . ‬‬ ‫‪ . T1‬‬ ‫(‪-7‬ج)‬
‫‪‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪π‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪W‬‬
‫‪ 1‬‬
‫‪ g ‬‬ ‫‪V y  2‬‬
‫=‬ ‫‪Dy ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪. Γ1 . ‬‬ ‫‪ . T1‬‬
‫اول‪ W ،‬وزن ‪2 ‬‬
‫اول‪ ‬است‪.‬‬‫مودی‪4π‬‬ ‫که در آن ‪ Γ1‬ضریب مشارکت مودی ‪ 1 ‬‬
‫ج‪ 2.1.‬مثال ج‪1-‬‬
‫قــاب نشــان داده شــده در شــکل ج‪ )a(3-‬را در نظــر بگیریــد‪ .‬فــرض کنیــد کــه مفاصــل پالســتیک‬
‫در تیرهــا در فاصلــه ای برابــر بــا نصــف عمــق مقطــع ســتون بــه اضافــه یــک برابــر عمــق مقطــع تیــر‬
‫‪ dc/2+db‬و در ســتون هــا در فاصلــه ای برابــر عمــق مقطــع ســتون (‪ )dc‬از پایــه قــاب‪ ،‬تشــکیل گــردد‪.‬‬
‫همچنیــن یــک الگــوی بــار جانبــی متناســب بــا مــود اول‪ ،‬در نظــر بگیریــد‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪432‬‬

‫اطالعات کلی‬
‫تعداد و طول دهانه ها‪:‬‬
‫‪ Lb=8230mm‬و‪n=3‬‬
‫تعداد طبقات‪ :‬‬
‫‪N=3‬‬
‫مشخصات مصالح‪:‬‬
‫)‪Fy=345mpa(50ksi‬‬
‫مشخصات ستون‪:‬‬
‫)‪W14x109(dc=356mm,Mpc=1084kN-m‬‬
‫خواص تیر‪:‬‬
‫طبقه سوم‬
‫)‪W14x26(dc=356mm,Mpb3=227kN-m‬‬
‫طبقه دوم‬
‫)‪W16x40(dc=406mm, Mpb3=412kN-m‬‬
‫طبقه اول‬
‫)‪W16x45(dc=406mm, Mpb3=465kN-m‬‬
‫وزن کف ها‪:‬‬
‫‪w3=1567kN, w2=w1=2900kN‬‬
‫ارتفاع طبقه‪:‬‬
‫=‬‫‪h 3 12,928‬‬
‫=‬ ‫=‪mm ; h 2 8,‬‬
‫‪624 mm ; h 1 4,320 mm‬‬
‫تحلیل مقادیر ویژه‪:‬‬
‫‪T‬‬
‫=‬ ‫}‪; {φ1‬‬
‫= ‪T1 1.58 sec.‬‬ ‫]‪[1.000, 0.657, 0.250‬‬
‫=‬ ‫= ‪; W 1 5871‬‬
‫‪kN ; Γ1 1.399‬‬

‫ارزیابــی پارامترهای ‪ αi‬و ‪ χi‬و ‪.χi Mpbi‬‬

‫پارامتر ‪ αi‬با توجه به ‪ αi =(dc/2+db)/Lb‬و ‪ χi‬با توجه به(ج‪ )5-‬محاسبه می شود‪.‬‬

‫طبقه‬ ‫)‪Mpbi(kN-m‬‬ ‫‪αi‬‬ ‫‪Xi‬‬ ‫)‪Mpbi Xi(kN-m‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪227‬‬ ‫‪0.065‬‬ ‫‪1.149‬‬ ‫‪261‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪412‬‬ ‫‪0.071‬‬ ‫‪1.166‬‬ ‫‪480‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪465‬‬ ‫‪0.071‬‬ ‫‪1.166‬‬ ‫‪542‬‬
‫‪433‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪N‬‬
‫‪∑ M pbi . X i‬‬ ‫‪= 1283 kN.m‬‬
‫‪i =1‬‬

‫‪‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫(‬ ‫‪n‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪1‬‬‫)‬ ‫‪M‬‬ ‫‪pc‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪2n‬‬ ‫‪∑ M pbi . X i ‬‬ ‫ارزیابی عبارت‬
‫‪‬‬ ‫‪i =1‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪‬‬

‫= ‪( n + 1) M pc + 2n ∑ M pbi . X i ‬‬‫= ‪( 3 + l ) .1084 + 2.3.1283‬‬
‫‪12034 kN.m‬‬
‫‪‬‬ ‫‪i =1‬‬ ‫‪‬‬

‫الگوی مود اول مقاومت برش پایه و تغییرمکان تسلیم ‪hi.λi‬‬

‫دارد کــه‬ ‫محاســبه مقاومــت بــرش پایــه بــا اســتفاده از (ج‪ )6-‬نیــاز بــه ارزیابــی عبــارت‬
‫در آن ‪ λi‬الگــوی بــار جانبــی مــود اول اســت‪.‬‬

‫‪w i φil‬‬
‫= ‪λi‬‬
‫‪N‬‬
‫این الگو توسط‬
‫‪∑ w m φml‬‬
‫‪m =1‬‬

‫تعریف می شود‪ .‬محاسبات در زیر خالصه شده اند‪:‬‬

‫طبقه‬ ‫‪Wi‬‬ ‫‪Øil‬‬ ‫‪hi‬‬ ‫‪Wi.Øil‬‬ ‫‪λi‬‬ ‫‪λi.‬‬ ‫‪hi‬‬

‫)‪(kN‬‬ ‫)‪(m‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1567‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪12670‬‬ ‫‪1567‬‬ ‫‪0.3734‬‬ ‫‪4731‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪0.657‬‬ ‫‪8367‬‬ ‫‪1907‬‬ ‫‪0.4539‬‬ ‫‪3798‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪0.250‬‬ ‫‪4063‬‬ ‫‪725‬‬ ‫‪0.1727‬‬ ‫‪702‬‬

‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬
‫‪∑ w i . φil =4197 kN‬‬ ‫‪∑ λi . hi‬‬ ‫‪9231 mm‬‬
‫=‬
‫‪i =1‬‬ ‫‪i =1‬‬

‫توجــه کنیــم کــه در محاســبه ‪ hi‬فــرض شــد کــه مفاصــل پالســتیک در فاصلــه ‪ 356‬میلیمتــری از پایــه‬
‫ســازه تشــکیل مــی شــوند‪ .‬معادلــه (ج‪ )6-‬مقاومــت بــرش پایــه را مــی دهــد‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪434‬‬

‫‪ 1 ‬‬
‫‪Vy‬‬ ‫=‪‬‬ ‫‪ . (12034.1000 ) 1304 kN‬‬
‫‪ 9229 ‬‬

‫از این گذشته تغغیر مکان تسلیم با استفاده از(ج‪ )7-‬محاسبه می شود‪:‬‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪ 1304 ‬‬ ‫‪2 192 mm‬‬

‫‪D‬‬
‫=‬ ‫‪y‬‬ ‫‪ 2  ×1.4 ×  5871  ×1.58‬‬
‫=‬
‫‪ 4π ‬‬

‫مقاومت برش پایه الگوی مودی(‪)Cvx‬‬

‫دارد کــه‬ ‫محاســبه مقاومــت بــرش پایــه بــا اســتفاده از(ج‪ )6-‬نیــاز بــه ارزیابــی عبــارت‬
‫در آن بــرای الگــوی بــار جانبــی مــودی(‪ )Cvx‬توســط‬

‫‪w i hik‬‬
‫= ‪λi‬‬ ‫‪. In‬‬
‫‪N‬‬
‫‪∑ w m hmk‬‬
‫‪i =1‬‬
‫محاســبه مــی شــود‪ .‬در ایــن مــورد پریــود ‪ T=1.58s‬تــوان (‪ NEHRP(1997‬برابــر ‪ 1.54‬اســت‪.‬‬
‫محاســبات در زیــر خالصــه شــده انــد‪:‬‬

‫طبقه‬ ‫‪Wi‬‬ ‫‪hi‬‬ ‫‪hi‬‬ ‫‪Wi. hi‬‬ ‫‪×10‬‬ ‫‪λi‬‬ ‫‪λi. hi‬‬
‫)‪(kN‬‬ ‫)‪(mm‬‬ ‫)‪(mm‬‬ ‫)‪(mm‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1567‬‬ ‫‪13028‬‬ ‫‪12670‬‬ ‫‪3404‬‬ ‫‪0.4259‬‬ ‫‪5396‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪8724‬‬ ‫‪8367‬‬ ‫‪3397‬‬ ‫‪0.4250‬‬ ‫‪3556‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪4420‬‬ ‫‪4063‬‬ ‫‪1192‬‬ ‫‪0.1491‬‬ ‫‪606‬‬

‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬
‫‪∑ w i . hik = 7993‬‬ ‫‪∑ λi . hi‬‬ ‫‪9558‬‬
‫=‬
‫‪i =1‬‬ ‫‪i =1‬‬

‫مقاومت برش پایه قاب برای الگوی نیروی جانبی مدی(‪ )Cvx‬از (ج‪ )6-‬بشرح‬

‫‪ 1 ‬‬
‫‪Vy‬‬ ‫=‪‬‬ ‫‪ . (12034.1000 ) 1259 kN‬‬
‫‪ 9558 ‬‬
‫بدست می آید‪.‬‬
‫‪435‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫مقاومت برش پایه الگوی یکنواخت‬

‫محاســبه مقاومــت بــرش پایــه بــا اســتفاده از (ج‪ )6-‬نیــاز بــه ارزیابــی عبــارت‬
‫بــرای الگــوی نیــروی جانبــی یکنواخــت توســط‬ ‫دارد‪ .‬پارامتــر‬

‫‪wi‬‬
‫= ‪λi‬‬
‫‪N‬‬
‫‪∑w i‬‬
‫‪i =1‬‬ ‫تعریف می شود‪ .‬محاسبات در زیر خالصه شده اند‪:‬‬

‫طبقه‬ ‫‪Wi‬‬ ‫‪λi‬‬ ‫‪hi‬‬ ‫‪λi. hi‬‬

‫)‪(kN‬‬ ‫)‪(mm‬‬ ‫)‪(mm‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1567‬‬ ‫‪0.2127‬‬ ‫‪12670‬‬ ‫‪2695‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪0.3936‬‬ ‫‪8367‬‬ ‫‪3294‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪0.3936‬‬ ‫‪4063‬‬ ‫‪1600‬‬

‫‪N‬‬
‫= * ‪∑ λi . hi‬‬
‫‪7589 mm‬‬
‫‪i =1‬‬
‫‪ 1 ‬‬
‫= بــرش پایــه قــاب بــرای‬‫=‪ V y ‬بنابرایــن مقاومــت‬ ‫‪ . (12034.1000 ) 1586 kN‬‬
‫‪7589 ‬‬
‫الگــوی نیــروی جانبــی یکنواخــت از (ج‪ )6-‬بشــرح زیــر بدســت مــی آیــد‪:‬‬

‫تحلیل پوش آور‬

‫تحلیــل پــوش آور قــاب بــا اســتفاده از برنامــه ‪ SAP-NL 2000‬نســخه‪ 7.11‬انجــام گردیــد‪ .‬نتایــج‬
‫تحلیــل پــوش آور بــا پیــش بینــی هــای تحلیــل ســاده مقایســه مــی شــوند‪ .‬دو مــورد بــرای ایــن مثــال‬
‫آزمایــش مــی شــوند‪.‬الف) تحلیــل پــوش آور بــدون بارهــای گرانشــی و تحلیــل ∆‪ P-‬ب) تحلیــل‬
‫پــوش آور بــا بارهــای گرانشــی برابــر بــا ‪ 14kN.m‬در کــف باالیــی و ‪ 28kN.m‬در کــف هــای پایینــی‬
‫و اثــرات ∆‪ P-‬نیــز لحــاظ شــدند‪ .‬مضاف ـ ًا اینکــه فــرض مــی شــود اتصــاالت بــا طولــی برابرنصــف‬
‫ارتفــاع عمــق ســتون در جهــت افقــی‪ ،‬و نصــف عمــق تیــر در جهــت قائــم ســخت شــده انــد‪ .‬فــرض‬
‫مــی شــود کــه طــول قســمت ســخت شــده برابــر بــا عمــق مقطــع ســتون در پایــه اســت‪ .‬در ایــن‬
‫مثــال مفاصــل در تیرهــا و ســتون هــا بــرای داشــتن رفتــار االستوپالســتیک بــدون در نظــر گرفتــن‬
‫اثــرات بــار محــوری‪ ،‬مــدل مــی شــوند‪ .‬بــار جانبــی متناســب بــا مــود اول اســت‪ .‬نتایــج در جــدول‬
‫ج‪ 1-‬وج‪ 2-‬خالصــه شــده و در شــکل ج‪ 4-‬بــه نمایــش در آمــده انــد‪ .‬ممکــن اســت مشــاهده شــود‬
‫کــه نتایــج تحلیــل پالســتیک بــه خوبــی بــا نتایــج تحلیــل پــوش آور بــرای تمامــی الگوهــای بارهــای‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪436‬‬

‫جانبــی آزمایــش شــده‪ ،‬قابــل مقایســه اســت‪.‬‬

‫ج‪ 2.2.‬مثال هایج‪ ,2-‬ج‪ ,3-‬ج‪4-‬و ج‪5-‬‬

‫اشــکال‪ )d( ,‬ج‪ )b),(c( 3-‬و(‪ )e‬قــاب هــای تحلیــل شــده در مثــال هــایج‪ 2-‬تــاج‪ 5-‬را بــه‬
‫ترتیــب نشــان مــی دهــد‪ .‬بدنبــال روش مشــابه ارائــه شــده در مثــالج‪ ، 1-‬مقاومــت بــرش پایــه ‪Vy‬‬
‫هــر یــک از ایــن مثالهــا بــا اســتفاده از روش تحلیــل پالســتیک بــرای الگــوی بارهــای جانبــی قبــا‬
‫ذکــر شــده‪ ،‬بدســت آمــد‪ .‬مشــاهد مــی کنیــم ‪ ،‬در حالــی کــه قــاب هــای مثــال ج‪1-‬وج‪ 2-‬وج‪ 3-‬بــا‬
‫انــدازه تیرهــای مســاوی مقاطــع ثابــت ســتون هــا و طــول دهانــه هــای مســاوی در تمامــی ترازهــا‪،‬‬
‫متقــارن هســتند‪ ،‬قــاب مثــال ج‪ 4-‬دارای طــول دهانــه هــا (نامتقــارن) و انــدازه ســتون هــای مختلــف‬
‫در هــر طبقــه اســت‪ .‬در ایــن مــورد عبــارت کلــی تــر بدســت آمــده از (ج‪ )4-‬بــرای ارزیابــی مقاومــت‬
‫بــرش پایــه اســتفاده شــد‪ .‬از ایــن گذشــته‪ ،‬قــاب ‪ 6‬طبقــه ‪3‬دهانــه مثــالج‪ 5-‬بــرای تاییــد دقــت روش‬
‫تحلیــل پالســتیک بــرای پیــش بینــی مقاومــت بــرش پایــه سیســتم هــای کــه در آن اثــرات بارهــای‬
‫محــوری ممکــن اســت قابــل مالحظــه باشــند‪ ،‬لحــاظ شــدند‪ .‬تحلیــل پــوش آور بــا اســتفاده از‬
‫برنامــه ‪ SAP-NL 2000‬نســخه‪ 7.11‬بــا تبعیــت از روش مثــال ج‪ 1-‬انجــام گردیــد‪.‬در هــر حــال‬
‫در مثــال ج‪5-‬مفاصــل پالســتیک بــا لحــاظ نمــودن رابطــه اندرکنــش ‪ ،P-M‬مدلســازی شــدند‪.‬‬

‫ج‪ 2.3.‬تحلیل نتایج مثال های ج‪ 1-‬تا ج‪5-‬‬

‫جــدولج‪ 1-‬خالصــه ای از نتایــج بدســت آمــده از روش تحلیــل پالســتیک و تحلیــل هــای پوش آور‬
‫انجــام شــده توســط برنامــه ‪ SAP-NL 2000‬نســخه‪ ،7.11‬را ارئــه مــی دهــد‪ .‬ممکــن اســت مشــاهده‬
‫شــود کــه مقاومــت بــرش پایــه پیــش بینــی شــده توســط تحلیــل پالســتیک بخوبــی بــا نتایــج بدســت‬
‫آمــد از برنامــه ‪ SAP-NL 2000‬بــرای مــوردی کــه در آن اثــرات ∆‪ P-‬و بــار گرانشــی لحــاظ نمــی‬
‫شــوند‪ ،‬قابــل مقایســه اســت‪ .‬از ایــن گذشــته تحلیــل پالســتیک مقاومــت بــرش پایــه بدســت آمــده‬
‫ازبرنامــه‪ SAP-NL 2000‬بــرای مــوردی کــه در آن اثــرات ∆‪ P-‬و بــار گرانشــی لحــاظ مــی شــوند‪،‬‬
‫اندکــی بیشــتر پیــش بینــی مــی کنــد‪ .‬همچنیــن روشــن اســت کــه لحــاظ نمــودن اثــرات ∆‪ P-‬و بــار‬
‫گرانشــی‪ ،‬ظرفیــت قــاب را کاهــش مــی دهــد‪ .‬بــه عــاوه لحــاظ نمــودن رابطــه اندرکنــش ‪ ،P-M‬در‬
‫مدلســازی مفاصــل پالســتیک در ســتون هــا مثــال ج‪( 5-‬قاب‪6‬طبقــه) منجــر بــه افزایــش ظرفیــت‬
‫قــاب گــردد‪ ،‬ولــی هنــوز پیــش بینــی روش تحلیــل پالســتیک بــرای اهــداف عملــی قابــل قبــول‬
‫اســت‪ .‬روش تقریبــی ارائــه شــده در اینجــا‪ ،‬بــر اســاس ایــن فــرض کــه مفاصــل پالســتیک در تمامــی‬
‫تیرهــا بــه مــوازات ارتفــاع ســاختمان تشــکیل مــی شــوند‪ ،‬اســتخراج شــده اســت‪ .‬امــکان اینکــه یــک‬
‫قــاب خــاص‪ ،‬بــدون تشــکیل شــدن مفاصــل پالســتیک در تمامــی تیرهــا‪ ،‬بــه ظرفیــت خــود برســد‬
‫وجــود دارد‪ .‬احتمــاالً ایــن اتفــاق وقتــی کــه الگــوی بــار جانبــی یکنواخــت در قــاب هــای بلنــد بــکار‬
‫رفتــه و بســته بــه ســختی نســبی تیر‪.‬ســتون و ظرفیــت هــای پالســتیک رخ مــی دهــد‪ .‬بــرای نمونــه‬
‫مثــال ج‪6( 5-‬طبقــه) تحــت الگــوی یکنواخــت بــه مقاومــت بــرش پایــه‪ ،‬پیــش از مفصلــی شــدن‬
‫‪437‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫(‪ ) Hinging‬تیرهــای طبقــه بــاال مــی رســد‪.‬در هــر حــال پیــش بینــی مقاومــت بــرش پایــه توســط‬
‫روش تحلیــل پالســتیک هنــوز بــرای اهــداف عملــی قابــل قبــول بــود‪ .‬بــر اســاس نتایــج ارائــه شــده‬
‫در ایــن بخــش‪ ،‬مــی تــوان بیــان کــرد کــه روش تحلیــل پالســتیک مــی توانــد بــا اطمینــان در پیــش‬
‫بینــی مقاومــت بــرش پایــه قــاب هــای خمشــی بــا (یــا بــدون) سیســتم هــای میرایــی ویســکوز‬
‫اســتفاده شــود بشــرط آنکــه قــاب دارای هندســه منظــم و توزیــع یکنواخــت مقاومــت و ســختی‬
‫باشــد‪ ،‬مــورد اســتفاده قــرار گیــرد‪.‬‬
‫ج‪ 3.‬منحنی های پوش آور ساختمان با سیستم های میرایی تسلیم شونده‬
‫در ایــن بخــش تحلیــل پالســتیک بــرای ترســیم تقریبــی منحنــی پــوش آور ســاختمانها بــا تجهیــزات‬
‫میرایــی تســلیم شــونده اســتفاده مــی شــود‪ .‬فــرض مــی شــود کــه کلیــه تجهیــزات میرایــی متناســب‬
‫بــا تســلیم سیســتم قــاب بنــدی‪ ،‬تســلیم مــی شــوند‪ .‬قابــی بــا تجهیــزات میرایــی بــا پیکربنــدی جناقــی‬
‫شــکل تحــت اثــر الگــوی بــار جانبــی قبــا ذکــر شــده مطابــق شــکل ج‪ 5a-‬را در نظــر بگیریــد‪ .‬وقتــی‬
‫بــار جانبــی افزایــش مــی یابــد‪ ،‬تســلیم تجهیــزات میرایــی در یــک طبقــه خــاص مطابــق شــکل ج‪5b-‬‬
‫رخ مــی دهــد‪ .‬وقتــی بــار جانبــی بیشــتر افزایــش مــی یابــد‪ ،‬تمامــی تجهیــزات میرایــی در حالــی کــه‬
‫قــاب هنــوز االســتیک اســت‪ ،‬مطابــق شــکلج‪ )c(5-‬جــاری مــی شــوند (بــه تســلیم مــی رســند)‪ .‬بــه‬
‫تدریــج مطابــق شــکلج‪ )d(5-‬یــک مکانیســم گســیختگی پالســتیک شــکل مــی گیــرد‪.‬‬
‫شــکلج‪ 6-‬منحنــی پــوش آور و نمایــش ‪ 3‬خطــی منحنــی پــوش آور یــک ســاختمان بــا یــک سیســتم‬
‫میرایــی تســلیم شــونده را نشــان مــی دهــد‪ .‬مراحــل مختلــف پــوش آور در شــکلج‪ 5-‬بــا نقــاط‬
‫‪ a,b,c,d‬روی منحنــی پــوش آور نمایــش داده شــده انــد‪ .‬قطعــات‪ OA ,AB‬و‪ BC‬نمایــش ‪ 3‬خطــی‬
‫(‪ ) trilinear representation‬منحنــی پــوش آور مــی باشــند‪ .‬قطعــه ‪ OA‬رفتــار سیســتم ترکیبــی‬
‫متناســب بــا تســلیم تجهیــزات میرایــی را نشــان مــی دهــد‪ .‬ســختی سیســتم در ایــن قســمت از منحنــی‬
‫‪ Kt‬برابرمجمــوع ســختی کل قــاب ‪ Kf‬و تجهیــزات ‪ Kd‬مــی باشــد‪ .‬قطعــه ‪ AB‬رفتــار سیســتم بعــد از‬
‫تســلیم تجهیــزات را نشــان مــی دهــد‪ .‬ســختی سیســتم در ایــن قســمت برابرســختی قــاب ‪ Kf‬اســت‪.‬‬
‫در نظــر بگیریــد کــه یــک قــاب بــا میراگرهــای تســلیم شــونده فلــزی بطــور جانبــی توســط بارهایــی‬
‫کــه متناســب بــا مــود اول فشــرده مــی شــود کــه منجــر بــه تغییرمــکان‪ Di‬مــی گــردد‪ .‬تغییرمــکان کــف‬
‫‪ Di ،i‬مــی توانــد بــه تغییرمــکان پشــت بــام از طریــق معادلــه ‪ Di = Φil.Droof‬مرتبــط گــردد‪ .‬بــا توجــه‬
‫بــه ایــن امــر تغییرمــکان نســبی عرضــی بیــن طبقــه ای بیــن ترازهــای ‪ i‬و ‪ j‬مــی توانــد بصــورت‬
‫‪ ∆j=Dj-Di‬یــا ‪ ∆ j=(Φjl-Φil). Droof‬یــا ‪ ∆ j=Φrj. Droof‬نوشــته شــود کــه در آن ‪ Φrj‬تغییرمــکان‬
‫نســبی عرضــی مــودی اســت‪ .‬وقتــی تســلیم تجهیــزات میرایــی در طبقــه ‪ j‬رخ مــی دهــد‪ ،‬تغییرمــکان‬
‫نســبی عرضــی بیــن طبقــه ای مــی توانــد بــه شــکل ‪ ∆ y j=Φrj. Droof.yj‬کــه از آن تغییرمــکان پشــت‬
‫بــام وقتــی تســلیم تجهیــزات در تــراز ‪ j‬رخ مــی دهــد مــی توانــد بصــورت‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪438‬‬

‫‪∆ yj‬‬
‫= ‪D roof yj‬‬ ‫(‪-8‬ج)‬
‫‪φrj‬‬

‫نوشــته شــود‪ .‬تغییرمــکان پشــت بــام وقتــی تمــام تجهیــزات میرایــی بــه تســلیم مــی رســند(نقطه ‪ A‬در‬
‫شــکل ج‪ Dyd)6-‬مــی توانــد بــه عنــوان مقــدار ماکزیمــم تغییرمــکان بدســت آمــده از(ج‪ )8-‬بصــورت‬

‫‪ ∆ yj ‬‬
‫‪D yd = max ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪j  φrj ‬‬ ‫(‪-9‬ج)‬
‫تعریــف شــود‪ .‬بــا اســتفاده از خــواص مــودی سیســتم ترکیبــی‪ ،‬مــی تــوان نشــان داد کــه مقاومــت‬
‫بــرش ســاختمان وقتــی تمــام تجهیــزات میرایــی بــه تســلیم مــی رســند ‪( Vd+Kf.Dyd‬شــکل ج‪ 6-‬را‬
‫ببینیــد) از‬

‫‪ 4π2   D yd‬‬ ‫‪‬‬

‫= ‪V d + K f D yd‬‬
‫‪‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪ .W 1‬‬ ‫(‪-10‬ج)‬
‫‪ gT 2   Γ1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 1c ‬‬
‫بدســت مــی آیــد کــه در آن ‪=T1c‬پریــود عمــده سیســتم ترکیبــی‪ Γ1،‬ضریــب مشــارکت اول مــدی‬
‫سیســتم ترکیبــی‪ =W1 ،‬وزن اول مــودی سیســتم ترکیبــی مــی باشــد‪.‬‬
‫مقاومــت بــرش پایــه سیســتم‪ V ،‬برابــر بــا مجمــوع مقاومــت تســلیم قــاب‪ Vy ،‬و مقاومــت تجهیــزات‬
‫در طبقــه اول‪ ، Vd1‬وقتــی تســلیم شــدگی قــاب و تجهیــزات رخ مــی دهــد‪ ،‬اســت بنابرایــن‬
‫(‪-11‬ج)‬
‫‪V = Vy + Vd = Vy + Vd1‬‬
‫توجــه بــه اینکــه مقاومــت ‪ Vd‬بواســطه تجهیــزات میرایــی تســلیم شــونده در طبقــه اول مشــارکت داده‬
‫مــی شــود‪ ،‬بســیار مــورد توجــه اســت‪ ،‬در حالــی کــه ســهم تجهیــزات میرایــی در منحنــی پــوش آور‬
‫در شــاخه ابتدایــی منحنــی پــوش آور ‪ 3‬خطــی‪ ،‬انعــکاس مــی یایــد‪ .‬بــا ایــن حــال‪ ،‬فرضیــات بــاال‬
‫اگــر تســلیم تجهیــزات میرایــی مکانیســم گســیختگی پالســتیک قــاب را کــه اغلــب رخ مــی دهــد‬
‫تغییــر بدهــد‪ ،‬صحیــح مــی باشــد‪ .‬معــادالت(ج‪)9-‬و(ج‪ )10-‬و(ج‪ )11-‬بــرای مشــخص کــردن نمایــش‬
‫‪ 3‬بعــدی رفتــار سیســتم ترکیبــی‪ ،‬کفایــت مــی کننــد‪ .‬توجــه کنیــم کــه تغییرمــکان تســلیم قــاب‬
‫(غیــر از تجهیــزات میرایــی) ‪ ،Dyf‬معلــوم فــرض مــی شــود‪ .‬از ایــن گذشــته‪ ،‬تعریــف یــک بازنمایــی‬
‫االستوپالســتیک از منحنــی پــوش آور مطابــق شــکل ج‪ 7-‬بــرای کاربــرد روش هــای تحلیــل ســاده‬
‫شــده‪ ،‬مطلــوب اســت‪ .‬ســختی مؤثــر اولیــه ‪ k1‬بازنمایــی االستوپالســتیک مــی توانــد بــه عنــوان شــیب‬
‫خــط مســتقیمی کــه بــا منحنــی ‪ 3‬خطــی در یــک بــرش پایــه برابــر بــا ‪ bV‬تالقــی مــی کنــد‪ ،‬تعریــف‬
 ‫‪439‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شــود کــه در آن پارامتــر ‪ ،b‬بــه نحــوی انتخــاب شــده اســت کــه‪ ،‬منحنــی االستوپالســتیک بــه نحــو‬
‫احســن منحنــی ‪ 3‬خطــی را بــه نمایــش بگــذارد‪ .‬در اینجــا یــک مقــدار از ‪ b‬برابــر بــا ‪ 0.6‬برابــی بــا‬
‫ســازگاری بــا روش مشــابه پیــروی شــده در(‪ FEMA(1997‬اســتفاده مــی شــود‪ .‬مقــدار تغییرمــکان‬
‫پشــت بــام در محــل تقاطــع‪ Do،‬مــی توانــد بــه آســانی براســاس شــکل ج‪ 7-‬وخــواص مــودی قــاب‬
‫(بــدون تجهیــزات میرایــی) بصــورت‬

‫‪ g ‬‬ ‫‪ 0.6V −V d ‬‬

‫‪Do ‬‬
‫=‬ ‫‪ . Γlf‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪-12‬ج)‬
‫‪ 4π2 ‬‬ ‫‪ W If‬‬ ‫‪‬‬
‫درآیــد کــه در آن ‪ Γ1f‬ضریــب مشــارکت مــودی اول قاب(بــدون تجهیــزات میرایــی) ‪ T1f‬پریــود‬
‫اصلــی قاب(بــدون تجهیــزات میرایــی) و ‪ W1f‬وزن مــودی اول(بــدون تجهیــزات میرایــی) اســت‪.‬‬
‫پریود(ســکانت) مؤثــر اولیــه‪ T1 ،‬ســازه بــدون سیســتم میرایــی در بازنمایــی االســتو پالســتیک‬
‫معــادل اش مــی توانــد بــه صــورت‬

‫‪Do‬‬
‫‪Γ1‬‬
‫‪T1 = 2π .‬‬
‫‪ 0.6V ‬‬ ‫(‪-13‬ج)‬
‫‪ W . g‬‬
‫‪ 1 ‬‬
‫بیــان شــود‪ .‬بــا توجــه بــه ایــن امــر‪ ،‬تغییرمــکان تســلیم بازنمایــی االســتو پالســتیک معــادل‬
‫(‪ )equivalent elastoplastic representation‬توســط‬

‫‪ g ‬‬ ‫‪2 V ‬‬

‫‪Dy ‬‬
‫=‬ ‫‪ . Γ1.T1 . ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪-14‬ج)‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬ ‫‪W 1 ‬‬
‫داده مــی شــود‪ .‬معــادالت(ج‪(,)11-‬ج‪(,)13-‬ج‪ )14-‬بهمــراه خــواص مــودی سیســتم ترکیبــی ( تحــت‬
‫شــرایط االســتیک) مــی توانــد بطــور مســتقیم در کاربــرد روش هــای تحلیــل ســاده شــده اســتفاده‬
‫شــود‪ .‬بایــد خاطــر نشــان کــرد کــه پارامترهــای ‪ Dy‬و‪ Do‬در اینجــا بــه عنــوان مقادیــر تغییرمــکان‬
‫پشــت بــام تعریــف مــی شــود کــه در آنهــا بــه ترتیــب تســلیم رخ داده و بــرش پایــه برابــر بــا ‪0/6V‬‬
‫مــی گــردد‪ .‬در هــر حــال در بخــش ‪ 7.5.4‬نمادهــای مشــابه بــرای اشــاره بــه کمیــت هــای متناظــر در‬
‫بازنمایــی طیــف منحنــی پــوش آور اســتفاده مــی شــوند‪ .‬بنابرایــن ‪ 2‬کمیــت بــه انــدازه ضریــب ‪،Γ1‬‬
‫مطابــق شــکل ‪ ،7-4‬تفــاوت دارنــد‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪440‬‬

‫ج‪ 3.1.‬مثالج‪6-‬‬
‫قــاب ‪ 3‬طبقــه خمشــی فــوالدی ویــژه بــا میراگرهــای تســلیم شــونده فلــزی مثلثــی ( ‪ Tsai‬و‬
‫دیگــران ‪ )1993‬را مطابــق شــکل ج‪ )a(8-‬در نظــر بگیریــد‪ .‬تجهیــزات از فــوالد ســاخته شــده بــا‬
‫مقاومــت تســلیم(‪ Fy=248mp(36ksi‬و ابعــاد هماننــد شــکل (‪ )C-b‬مــی باشــند‪ .‬آنهــا روی‬
‫بادبندهــای لولــه ای منظــم‪ TS8x8x1.2‬بــا پیکربنــدی جناقــی‪ ،‬تکیــه دارنــد‪ .‬مقاومــت بــرش پایــه‬
‫قــاب غیــر از تجهیــزات میرایــی و بــرای یــک الگــوی بــار جانبــی متناســب بــا مــود اول برابــر‬
‫(‪ Vy=1220kN(275kips‬و تغییرمــکان متناظــر تســلیم برابــر ‪ Dyf=182mm‬اســت‪ .‬مقاومــت‬
‫بــرش پایــه و تغییرمــکان تســلیم قــاب بــدون تجهیــزات میرایــی تســلیم شــونده توســط روش هــای‬
‫شــرح داده شــده در بخــش ج ‪ ،2.‬تعییــن گردیــد‪ .‬تحلیــل مقادیــر ویــژه قــاب غیــر از تجهیــزات‬
‫میرایــی جــواب هــای زیــر را داد‪ ، T1f=1.58s, W1f=5871KN, Γ1f=1.399:‬تحلیــل مقادیــر‬
‫ویــژه قــاب شــامل تجهیــزات میرایــی جــواب هــای زیــر را داد‪:‬‬
‫‪T‬‬
‫=‪T1c 1.133 sec , {φ‬‬
‫=‬ ‫} ‪1c‬‬ ‫]‪[1.000 0.708 0.296‬‬

‫‪T‬‬
‫=‬‫} ‪, {φrj‬‬ ‫=‪[0.292‬‬
‫‪0.412 0.296] , W 1‬‬ ‫‪6125 kN‬‬

‫‪Γ1 =1.3676‬‬
‫محاسبات برای ساختن منحنی پوش آور ساختمان‪ ،‬در پایه می آید‪.‬‬
‫اطالعات کلی‬
‫تعداد تجهیزات فلزی تسلیم شونده در هر طبقه عبارتست از ‪:‬‬
‫‪N1=12‬‬ ‫ ‬ ‫طبقه اول‪ :‬‬
‫‪N2=9‬‬ ‫ ‬ ‫طبقه دوم‪:‬‬
‫‪N3=7‬‬ ‫طبقه سوم‪ :‬‬
‫ابعــاد تجهیــزات فلــزی تســلیم شــونده ‪( b=305mm,h=457mm, t=25.4mm‬شــکلج‪8-‬‬
‫راببینیــد)‬
‫مقاومت تسلیم تجهیزات فلزی تسلیم شونده‬
‫)‪Fy=248mp(36ksi‬‬
‫‪E=200kN.mm2‬‬ ‫ ‬ ‫مدول ‪:Young‬‬
‫مقاومت تسلیم و سختی تجهیزات میرایی‬
‫مقاومــت تســلیم ‪ Vd‬و ســختی تجهیــزات ‪ Kd‬توســط (‪ )29-E‬و(‪ )30-E‬در ضمیمــه ‪ ،E‬محاســبه‬
‫مــی شــود‪.‬‬
 ‫‪441‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪Fy bt 2‬‬ ‫‪0.248 × 305 × 25.42‬‬

‫=‬‫=‪V di N‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪Ni‬‬ ‫‪= 26.70 N i‬‬
‫‪4h‬‬ ‫‪4 × 457‬‬
‫‪V d 1= 26.7 ×12= 320 kN‬‬
‫‪V d 2= 26.7 × 9‬‬
‫‪= 240 kN‬‬
‫‪V d 3= 26.7 × 7= 187 kN‬‬

‫‪Ebt 3‬‬ ‫‪200 × 305 × 25.43‬‬

‫=‪K‬‬
‫‪di‬‬ ‫=‪N‬‬
‫‪i‬‬ ‫=‪= N‬‬‫‪i‬‬ ‫‪= 1.746 N i‬‬
‫‪6h 3‬‬ ‫‪6 × 4573‬‬
‫‪K d 1= 1.746 ×12= 21.0 kN /mm‬‬
‫=‪∴ K d‬‬ ‫‪9 15.7 kN /mm‬‬
‫=× ‪2 1.746‬‬
‫‪.‬‬ ‫=‪K d‬‬ ‫‪7 12.2 kN /mm‬‬
‫=× ‪3 1.746‬‬

‫تغییرمکان تسلیم تجهیزات میرایی‬

‫تغییرمــکان تســلیم تجهیــزات توســط (‪ )18-E‬بصــورت ‪ ∆ yi=3.2.(Fy.E.h .t)i‬بدســت مــی آیــد‪.‬‬
‫‪2‬‬

‫بــا توجــه بــه ایــن امــر‪،‬‬

‫‪3  0.248 457 2 ‬‬

‫‪∆ yi = × ‬‬ ‫×‬ ‫‪‬‬
‫‪2  200 25.4 i = 15.3 mm‬‬

‫بایــد خاطــر نشــان گــردد کــه چــون تجهیــزات در تمامــی طبقــات دارای ابعــاد مشــابه‪ t‬و ‪ h‬بــوده و از‬
‫مصالحــی مشــابه ســاخته شــده انــد‪ ،‬تغییرمــکان تســلیم در تمامــی طبقــات یکســان اســت‪.‬‬

‫ارزیابی ‪Dyd‬‬
‫بــا توجــه بــه(ج‪ Dyd )9-‬برابــر بــا مقــدار ماکزیمــم نســبت ‪ ∆yi.Φrj‬بــرای ‪ j=1‬تــا تعــداد طبقــات‬
‫اســت‪ .‬چــون تغییرمــکان تســلیم در ایــن مــورد ثابــت اســت‪ ،‬روشــن اســت کــه حداکثــر نســبت در‬
‫طبقــه ای روی مــی دهــد کــه درآن ‪ ،Φrj‬حداقــل اســت‪ .‬بنابرایــن‬

‫‪15.3‬‬
‫‪D yd‬‬
‫=‬ ‫‪= 52.4 mm‬‬
‫‪0.292‬‬

‫ارزیابی ‪Vd+Kf.Dyd‬‬
‫‪ Vd+Kf.Dyd‬از (ج‪ )10-‬بدست می آید‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪442‬‬

‫‪‬‬ ‫‪4π2‬‬ ‫‪  52.4 ‬‬

‫=‪V d +‬‬
‫‪K f D yd ‬‬ ‫‪×‬‬ ‫=‬ ‫‪ × 6125 736.5 kN‬‬
‫‪ 9810 ×1.1332   1.3676 ‬‬

‫مقاومت برش پایه قاب غیر از سیستم میرایی ‪V‬‬

‫بــا توجــه (ج‪ )11-‬مقاومــت بــرش پایــه‪ V‬برابــر بــا مجمــوع مقاومــت بــرش پایــه قــاب ‪( Vy‬غیــر‬
‫از تجهیــزات میرایــی) و مقاومــت تســلیم تجهیــزات در طبقــه اول ‪ Vdl‬اســت‪ ،‬بــا توجــه بــه ایــن امــر‬

‫‪V =V y +V d 1 =1220 + 320 =1540 kN‬‬

‫مقادیــر‪ Dyd‬و ‪ Vd+Kf.Dyd‬بهمــراه تغییرمــکان تســلیم قــاب‪ Dyf‬بــرای تعریــف کــردن بازنمایــی ‪3‬‬
‫خطــی از منحنــی پــوش آور سیســتم‪ ،‬کافــی اســت‪.‬‬

‫ارزیابی تغییرمکان ‪Do‬‬

‫با استفاده از (ج‪)12-‬‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪ 0.6 ×1540 − 320 ‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪Do= ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪×1.399 × ‬‬ ‫‪ ×1.58 = 89.3 mm‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪5871‬‬ ‫‪‬‬

‫پریود اولیه (سکانت) مؤثر‪T1‬‬

‫با استفاده از ( ج‪) 13-‬‬

‫‪90.3‬‬
‫= ‪T1‬‬
‫‪2π‬‬ ‫‪1.3676‬‬ ‫‪1.327 sec‬‬
‫=‬
‫‪ 0.6 ×1540 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ × 9810‬‬
‫‪ 6125 ‬‬

‫تغییرمکان تسلیم‪Dy‬‬
‫با استفاده از ( ج‪)14-‬‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪ 1540 ‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪Dy = ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪×1.3676 × ‬‬ ‫‪ ×1.327 = 150.5 mm‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪6125‬‬ ‫‪‬‬

‫مقاومــت بــرش پایــه ‪ V‬و تغییرمــکان تســلیم متناظــر ‪ Dy‬بــرای مشــخص کــردن بازنمایــی‬
‫‪443‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫االستوپالســتیک منحنــی ‪ 3‬خطــی قــاب‪ ،‬کفایــت مــی کنــد‪.‬‬

‫منحنی پوش آور‬
‫تحلیــل پــوش آور ســازه غیــر از تجهیــزات میرایــی بــا اســتفاده از برنامــه ‪ SAP-NL 2000‬انجــام‬
‫گردیــد‪ .‬ســازه بــا بارهــای متناســب بــا مــود اول‪ ،‬هــل داده شــد (‪ .)Pushed‬مفاصــل در تیر و ســتون‬
‫هــا بــا اســتفاده از مــدل هــای رفتــار االستوپالســتیک‪ ،‬مــدل شــدند‪ .‬فــرض شــد کــه مفاصــل در تیرهــا‬
‫در ســطح ســتون هــا شــکل مــی گیــرد ‪ ،‬در حالــی کــه مفاصــل در ارتفــاع ‪ 356mm‬ســتون از پایــه‬
‫تشــکیل شــد‪ .‬مفاصــل در فاصلــه ای برابــر بــا نصــف عمــق مقطــع تیــر (یــا ســتون)‪ ،‬ســخت مــی‬
‫باشــند‪ .‬یــک مــدل مشــابه بــرای انجــام تحلیــل پــوش آور قــاب بــدون تجهیــزات میرایــی‪ ،‬اســتفاده‬
‫شــد‪ .‬شــکلج‪ 9-‬منحنــی هــای پــوش آور بدســت آمــده توســط برنامــه ‪ SAP-NL 2000‬بــرای قــاب‬
‫بــا و بــدون تجهیــزات میرایــی‪ ،‬را نشــان مــی دهــد‪ .‬بازنمایــی هــای ‪ 3‬خطــی و االستوپالســتیک منحنی‬
‫پــوش آور وقتــی بــا اســتفاده از روش هــای تقریبــی ارائــه شــده در ایــن بخــش ســاخته شــدنیز نشــان‬
‫داده شــدند‪ .‬از قــرار معلــوم روش ســاده تحلیــل ارائــه شــده‪ ،‬منحنــی پــوش آور قــاب بــا سیســتم‬
‫میرایــی تســلیم شــونده را بســیار خــوب‪ ،‬پیــش بینــی مــی کنــد‪.‬‬

‫ج‪ 4-‬منحنی پوش آور ساختمان هایی با سیستم های میرایی ویسکواالستیک‬

‫سیســتم هــای میرایــی ویسکواالســتیک هــم ســختی و هــم مقاومــت ســاختمان نشــان داده شــده در‬
‫شــکل ج‪ 10-‬را افزایــش مــی دهنــد‪ .‬بازنمایــی ‪ 2‬خطــی منحنــی پــوش آور در ایــن مــورد توســط‬
‫تغییرمــکان تســلیم ‪ ،Dy‬مقاومــت برشــی پایــه ‪ Vy‬و نســبت ســختی پــس – الســتیک بــه االســتیک‪،‬‬
‫‪ ،α‬متمایــز مــی گــردد‪ .‬پارامترهــا بــه خــواص و هندســه سیســتم میرایــی و مقاومــت بــرش پایــه ‪Vyf‬‬
‫و تغییرمــکان تســلیم ‪ Dyf‬قــاب غیــر از سیســتم میرایــی‪ ،‬مرتبــط مــی باشــند‪ .‬مــورد آخــری ممکــن‬
‫اســت توســط روش هــای تشــریح شــده در بخــش ‪ 2.2‬تعییــن گــردد‪ .‬یــک قــاب بــا تجهیــزات‬
‫ویسکواالســتیک ســخت (ثابــت‪ ،‬فضایــی) تحــت اثــر الگــوی از پیــش گفتــه بارهــای جانبــی مطابــق‬
‫شــکلج‪ )a(11-‬را در نظــر بگیریــد‪ .‬هــر وســیله ویسکواالســتیک بواســطه ســختی مؤثــر ‪ Kj‬و ثابــت‬
‫میرایــی مؤثــر ‪ ،Cj‬متمایــز اســت‪.‬در هــر حــال بــرای تحلیــل پــوش آور فقــط قســمت ســختی همانطور‬
‫کــه در شــکلج‪ )b(11-‬نشــان داده شــده در نظــر گرفتــه مــی شــود‪ .‬ایــن ســختی هــا‪ ،‬ســختی ذخیــره‬
‫هــر وســیله ارزیابــی شــده در فرکانــس اصلــی سیســتم را ارائــه مــی نمایــد (‪ Constantinou‬و‬
‫دیگــران)‪.‬‬
‫ســختی کلــی اولیــه ‪ Kt‬سیســتم ترکیبــی برابــر بــا مجمــوع ســختی هــای قــاب (غیــر از تجهیــزات)‬
‫و ســختی فراهــم شــده توســط تجهیــزات اســت‪ .‬مــی تــوان نشــان داد کــه ‪ Kt‬مــی توانــد بــه عنــوان‬
‫تابعــی از پریــود عمــده قــاب غیــر از تجهیــزات میرایــی‪ ،T1‬ضریــب مشــارکت مــود اول‪ Γ1 ،‬و وزن‬
‫مــودی اول ‪ W1‬سیســتم ترکیبــی ( ج‪ ) 15-‬بیــان شــود‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪444‬‬

‫‪2‬‬
‫‪ 2π ‬‬ ‫‪W‬‬
‫‪Kt   × 1‬‬
‫=‬ ‫(‪-15‬ج)‬
‫‪ T1  Γ1.g‬‬
‫پریــود ‪ T1‬و خــواص مــودی قــاب غیــر از تجهیــزات میرایــی مــی توانــد بــا اســتفاده از تحلیــل مقادیــر‬
‫ویــژه تعییــن گــردد ‪،‬در هــر حــال وقتــی توزیــع قائــم کامــل تجهیــزات میرایــی اســتفاده شــود‪ ،‬اشــکال‬
‫مــودی اصلــی قــاب بــا و بــدون سیســتم میرایــی تفــاوت اندکــی دارنــد ‪ ،‬بــه نحــوی کــه ممکــن اســت‬
‫شــکل مــودی قــاب بــدون سیســتم میرایــی اســتفاده شــود‪ .‬بــا توجــه بــه ایــن امــر ممکــن اســت‬
‫(‪ )7-49‬و(‪ )7-53‬بــرای تعییــن پریــود ‪T1‬و پارامتــر ‪ ،α‬اســتفاده شــوند‪.‬‬
‫رســم منحنــی پــوش آور نیــاز بــه اطالعــات در خصــوص تغییرمــکان تســلیم ‪ Dy‬دارد‪ .‬فــرض‬
‫مــی شــود ایــن تغییرمــکان‪ ،‬تغییرمــکان یــک قــاب غیــر از سیســتم هــای میرایــی باشــد کــه مــی‬
‫توانــد بــا روش هــای بخــش ج ‪ 2.‬تعییــن گــردد‪ .‬ایــن امــر الــزام مــی دارد کــه مقاومــت بــرش پایــه‬
‫سیســتم ترکیبــی از‬

‫‪ 4π2  W 1 ‬‬

‫‪V y= ‬‬ ‫×‪‬‬ ‫‪×Dy‬‬
‫‪ g .T 2   Γ1 ‬‬
‫(‪-16‬ج)‬
‫‪ 1 ‬‬
‫بدست آید‪.‬‬

‫ج‪ 4.1.‬مثال ج‪7-‬‬

‫قــاب خمشــی ویــژه فــوالدی ‪ 3‬طبقــه بــا توزیــع یکنواخــت قائــم تجهیــزات ویسکواالســتیک‬
‫مطابــق شــکلج‪ )a(12-‬را در نظــر بگیریــد‪ .‬هــر یــک از ایــن تجهیــزات ویسکواالســتیک دارای‬
‫مســاحت محــدود بــه‪ 4( Ab=626,330m2‬مســاحت ‪15.5‬در‪ 15.5‬اینچــی) و ضخامــت‪h=150mm‬‬
‫ســاخته شــده از مصالــح‪ )Zimmer 1999( 3M ISD110‬بــا مــدول برشــی افــت و ذخیــره تقریبــی‬
‫‪ G′≈G″=0.83Mpa‬در درجــه حــرارت‪ 20°‬و فرکانــس حــدودا ً ‪ 0.7Hz‬مــی باشــند‪ .‬توجــه کنیــم‬
‫کــه ســختی ‪ K‬ســختی ذخیــره و ثابــت میرایــی ‪ C‬ســختی افــت یــا اتــاف تقســیم بــر فرکانــس‪،‬‬
‫مطابــق معادلــه(‪ )7-43‬مــی باشــد‪ .‬توجــه کنیــم کــه فرکانــس‪ ،‬فرکانــس مــود مــورد نظــر اســت‪ .‬در‬
‫ایــن مــورد فرکانــس‪ ،‬فرکانــس مــود اول قــاب غیــر از سیســتم میرایــی بــرآورد شــده شــده توســط‬
‫(‪ )7-49‬وقتــی‪ ،η=1.0‬اســت‪ .‬بایــد خاطــر نشــان گــردد کــه ابعــاد تجهیــزات ویسکواالســتیک‪،‬‬
‫بــزرگ بــه نظــر مــی آیــد‪ .‬ابعــاد بــزرگ ناشــی از محدودیــت دامنــه کرنشــی برشــی در مصالــح‬
‫ویسکواالســتیک ‪ %100‬در حداکثــر زلزلــه لحــاظ شــده (‪ 1.5‬برابــر زلزلــه مبنــای طــرح) مــی باشــد‪.‬‬
‫چنیــن محدودیتــی‪ ،‬اآلن منطقــی بــه نظــر مــی رســد ‪ ،‬ولــی بهبــود مصالــح و فرآیندهــای اتصــال و‬
‫‪445‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫چســبندگی ممکــن اســت حــدود باالتــری را تنظیــم نمایــد‪ .‬ایــن تجهیــزات نســبت میرایــی ویســکوز‬
‫اضافــی‪ 0.086‬تحــت شــرایط االســتیک‪ ،‬فراهــم مــی نماینــد‪ .‬نســبت میرایــی ‪ βv1‬براســاس(‪)29-7‬‬
‫وقتــی ‪ fi=cosθi‬و بــا اســتفاده از شــکل مــودی پریــود ‪ T1‬قــاب بــدون تجهیــزات میرایــی حســاب‬
‫شــد (مــن جملــه ســختی ذخیــره تجهیــزات میرایــی)‪ .‬بــا ایــن حــال‪ ،‬هنــگام اســتفاده از شــکل مــودی‬
‫قــاب غیــر از سیســتم میرایــی و پریــود براســاس (‪ )7-49‬نتایــج مشــابهی بدســت آمــد‪ .‬مقاومــت‬
‫بــرش پایــه قــاب (غیــر از تجهیــزات میرایــی) برابــر(‪ 1220kN(275kips‬و تغییرمــکان تســلیم متناظــر‬
‫برابــر ‪ 182mm‬اســت‪ .‬تحلیــل مقادیــر ویــژه قــاب (غیــر از تجهیــزات ) نتایــج زیــر را مــی دهــد‪:‬‬

‫‪, W1f=5871kN,Γ1F=1.399(.250 .657 1.000( T= (Φil(T1f=1.58sec,‬‬

‫تحلیل مقادیر ویژه قاب شامل تجهیزات میرایی نتایج زیر را می دهد‪:‬‬

‫‪, W1f=6013kN,Γ1F=1.389(.275 .684 1.000( T=(Φil(T1c=1.473sec,‬‬

‫نتایــج تحلیــل مقادیــر ویــژه قــاب بــا تجهیــزات میرایــی بــرای اهــداف زیــر‪ ،‬ارائــه مــی شــوند الــف)‬
‫مؤثــر بــودن (‪ )7-49‬در پیــش بینــی پریــود و ب) اینکــه خــواص مــودی قــاب بــا تجهیــزات میرایــی‬
‫اساسـ ًا بــا قــاب غیــر از سیســتم میرایــی‪ ،‬یکســان اســت‪.‬‬

‫اطالعات کلی‬
‫مقاومت برش پایه قاب(‪ w.o‬تجهیزات)‪:‬‬
‫‪Vyf=1220kN‬‬
‫تغییرمکان تسلیم قاب(‪ w.o‬تجهیزات)‪:‬‬
‫‪mm281=fyD‬‬
‫ثابت میرایی تجهیزات‪:‬‬
‫‪mm.s-Nk678.=jC‬‬
‫سختی ذخیره تجهیزات‪:‬‬
‫‪mm.s-Nk7.3=jK‬‬

‫محاسبه سختی‬ ‫اولیه‪Kt‬‬

‫ســختی ‪ Kt‬توســط(ج‪ )15-‬بــا اســتفاده از پریــود تقریبــی بدســت آمــده از (‪ )7-9‬وقتــی‪ η = 0.1‬اســت‬
‫ارزیابــی شــده و خــواص مــودی قــاب بــدون تجهیــزات میرایــی عبارتنــد از‪:‬‬

‫‪2 × 0.086‬‬
‫‪T1 ≈ 1.58 × 1 −‬‬ ‫‪1.44 sec‬‬
‫=‬
‫‪1.0‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 2π ‬‬ ‫‪5871‬‬
‫= ‪Kt‬‬
‫‪‬‬ ‫× ‪‬‬ ‫‪8.1 kN/mm‬‬
‫=‬
‫‪ 1.44  1.399 × 9810‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪446‬‬

‫همچنین استفاده از(ج‪ )15-‬با خواص مودی قاب غیر از سیستم میرایی بدست می دهد‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫‪ 2π ‬‬ ‫‪6013‬‬
‫= ‪Kt‬‬‫‪‬‬ ‫× ‪‬‬ ‫=‬‫‪8.1 kN/mm‬‬
‫‪ 1.473  1.38 × 9810‬‬

‫‪Vy‬‬ ‫مقاومت برش پایه سیستم ترکیبی‬

‫با استفاده از (ج‪)16-‬‬

‫‪‬‬ ‫‪4π2‬‬ ‫‪  5871 ‬‬

‫=‬‫‪Vy ‬‬ ‫= ‪×‬‬ ‫‪ ×182 1482 kN‬‬
‫‪ 98.10 ×1.442   1.399 ‬‬

‫نسبت سختی پس – االستیک به االستیک ‪α‬‬

‫‪2 × 0.086‬‬
‫=‬‫‪α‬‬ ‫‪= 0.172‬‬ ‫با استفاده از(‪)7-53‬‬
‫‪1.0‬‬

‫تحلیل پوش آور‬

‫تحلیــل پــوش آور قــاب بــا تجهیــزات میرایــی مطابــق شــکلج‪ )b(11-‬در برنامــه‪SAP-NL 2000‬‬
‫اجــرا گردیــد‪ .‬ســازه توســط نیروهــای متناســب بــا مــود اول بــا اســتفاده از خــواص مــودی سیســتم‬
‫ترکیبــی تحــت شــرایط االســتیک‪ ،‬فشــرده گردیــد‪ .‬مفاصــل در تیرهــا و ســتون هــا بــه عنــوان المــان‬
‫هــای االستوپالســتیک مــدل شــدند‪ .‬فــرض مــی شــودکه مفاصــل در تیرهــا در ســطوح ســتون هــا‬
‫تشــکیل مــی شــوند ‪ ،‬در حالــی کــه مفاصــل در پایــه ســازه در ارتفــاع ‪ 356mm‬بــاالی پایــه (‪)Base‬‬
‫تشــکیل مــی شــوند‪ .‬فــرض مــی شــود کــه اتصــاالت ســخت بــوده و در فاصلــه برابــر نصــف عمــق‬
‫مقطــع تیــر (یــا ســتون) قــرار دارنــد‪ .‬شــکل(ج‪ )13-‬برنامــه ‪ SAP-NL 2000‬را ارئــه نمــوده و آنهــا‬
‫را بــا نتایــج تحلیــل تقریبــی مقایســه مــی کنــد‪ .‬از قــرار معلــوم‪ ،‬تحلیــل تقریبــی بــه خوبــی منحنــی‬
‫پــوش آور را پیــش بینــی مــی کنــد‪ .‬مشــاهده اینکــه اســتفاده کــردن تجهیــزات ویسکواالســتیک باعــث‬
‫افزایــش ‪ 20‬درصــدی هــم در مقاومــت و هــم ســختی قــاب گشــته‪ ،‬شــایان توجــه اســت‪.‬‬

‫مثال های ج‪ 8-‬و ج‪9-‬‬

‫مثــالج‪ 8-‬نیــز یــک قــاب ‪ 3‬طبقــه مطابــق شــکل ج‪ )b(12-‬ولــی ســخت تــر و قــوی تــر از قــاب‬
‫مثــال ج‪ 7-‬اســت‪ .‬تجهیــزات میرایــی یــک نســبت میرایــی ویســکوز اضافــی ‪ β v1‬برابــر بــا ‪0.06‬‬
‫تحــت شــرایط االســتیک فراهــم مــی نمایــد‪ .‬مقاومــت بــرش پایــه قــاب (غیــر از تجهیــزات ) برابــر‬
‫‪ 3210kN‬و تغییرمــکان تســلیم برابــر ‪ 173 mm‬اســت‪ .‬تحلیــل مقادیــر ویــژه سیســتم ترکیبــی (قــاب‬
 ‫‪447‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫بــا تجهیــزات میرایــی) مــی دهــد‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫‪ 2π ‬‬ ‫‪11955‬‬
‫= ‪Kt‬‬‫‪‬‬ ‫× ‪‬‬ ‫=‬‫‪19.7 kN/mm‬‬
‫‪ 1.365  1.31× 9810‬‬
‫‪‬‬ ‫‪4π2‬‬ ‫‪  11955 ‬‬
‫=‬‫‪Vy ‬‬ ‫= ‪×‬‬ ‫‪ ×173 3410 kN‬‬
‫‪ 98.10 ×1.3652   1.31 ‬‬

‫‪2 × 0.06‬‬
‫=‬‫‪α‬‬ ‫‪= 0.12‬‬
‫‪1.0‬‬

‫‪T‬‬
‫‪T1c 1.365 sec , {φ‬‬
‫=‬ ‫=‬‫}‪i 1‬‬ ‫]‪[1.000 0.792 0.413‬‬

‫=‬‫=‪, W 1 11955‬‬
‫‪kN and Γ1 1.31‬‬

‫با استفاده از این خواص مودی داریم‪:‬‬

‫منحنــی پــوش آور در ایــن مــورد نیــز بــا اســتفاده از برنامــه ‪ SAP-NL 2000‬و ســود جســتن از توزیــع‬
‫بــار جانبــی مــود اول و خــواص مــودی سیســتم ترکیبــی تحــت شــرایط االســتیک‪ ،‬ســاخته مــی شــود‪.‬‬
‫مفاصــل پالســتیک در تیرهــا بــا اســتفاده از یــک مــدل االســتو پالســتیک‪ ،‬مدلســازی شــدند در حالــی‬
‫کــه مفاصــل پالســتیک در ســتون هــا بــا اســتفاده از رابطــه اندرکنــش ‪ ،M-P‬مــدل شــدند‪ .‬بارهــای‬
‫گرانشــی و اثــرات ∆‪ P-‬نیــز در تحلیــل گنجانــده شــدند‪ .‬مطابــق شــکل ج‪)c(13-‬منحنــی پــوش آور‬
‫تقریبــی بــه خوبــی بــا منحنــی بدســت آمــده از برنامــه ‪ SAP-NL 2000‬قابــل مقایســه اســت بــا وجــود‬
‫آنکــه ممکــن اســت مشــاهده شــود کــه مقاومــت پیــش بینــی شــده حــدود ‪ %7‬بزرگتــر از مقاومــت‬
‫واقعــی اســت‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪448‬‬

‫جــدول ج‪1-‬مقایســه بــرش پایــه مبنــای محاســبه شــده از طریــق تحلیــل پالســتیک و تحلیــل‬
‫بــا اســتفاده از برنامــه‪SAP-NL 2000‬‬

‫مثال‬ ‫الگوی بار جانبی‬ ‫تحلیل‬ ‫‪ SAP2000-NL‬تحلیل پوش آور‬

‫پالستیک‬
‫)‪V y(kN‬‬
‫)‪V y(kN‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪-1‬ج‬ ‫مود اول مودی‪Cvx‬‬ ‫‪1304‬‬ ‫‪1312‬‬ ‫‪1272‬‬
‫یکنواخت‬ ‫‪1259‬‬ ‫‪1263‬‬ ‫‪1227‬‬
‫‪1585‬‬ ‫‪1592‬‬ ‫‪1530‬‬

‫‪-2‬ج‬ ‫مود اول مودی‪Cvx‬‬ ‫‪1744‬‬ ‫‪1765‬‬ ‫‪1734‬‬

‫یکنواخت‬ ‫‪1718‬‬ ‫‪1734‬‬ ‫‪1707‬‬
‫‪2133‬‬ ‫‪2161‬‬ ‫‪2112‬‬

‫‪-3‬ج‬ ‫مود اول مودی‪Cvx‬‬ ‫‪2435‬‬ ‫‪2450‬‬ ‫‪2419‬‬

‫یکنواخت‬ ‫‪2421‬‬ ‫‪2454‬‬ ‫‪2423‬‬
‫‪2990‬‬ ‫‪3015‬‬ ‫‪2970‬‬

‫‪-4‬ج‬ ‫مود اول مودی‪Cvx‬‬ ‫‪3314‬‬ ‫‪3295‬‬ ‫‪3210‬‬

‫یکنواخت‬ ‫‪3130‬‬ ‫‪3068‬‬ ‫‪2992‬‬
‫‪3698‬‬ ‫‪3695‬‬ ‫‪3584‬‬

‫‪-5‬ج‬ ‫مود اول مودی‪Cvx‬‬ ‫‪1848‬‬ ‫‪1881‬‬ ‫‪1730‬‬

‫یکنواخت‬ ‫‪1666‬‬ ‫‪1690‬‬ ‫‪1574‬‬
‫‪2375‬‬ ‫‪2410‬‬ ‫‪2188‬‬

‫‪ =A‬تحلیل پوش آور بدون بار ثقلی و اثرات ∆‪P-‬‬

‫‪ =B‬تحلیل پوش آور با بار ثقلی و اثرات ∆‪P-‬‬
 ‫‪449‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫جدول ج‪ :2-‬مقایسه تغییرمکان تسلیم محاسبه شده از طریق تحلیل پالستیک و تحلیل با استفاده‬
‫از برنامه ‪SAP-NL 2000‬‬

‫مثال‬ ‫خواص مود اول‬ ‫تحلیل پالستیک‬ ‫تحلیل پوش آور‬

‫‪SAP2000-NL‬‬

‫تحلیل با ‪ ∆-p‬واثرات بارهای گرانشی‬

‫‪ g ‬‬ ‫‪ 0.6V −V d‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Do ‬‬
‫=‬ ‫‪ . ΓlfT1. ‬‬ ‫‪‬‬ ‫وزن‬ ‫‪Vy‬‬ ‫‪ِDy‬‬ ‫‪Vy‬‬ ‫‪ِDy‬‬
‫‪2‬‬
‫‪) W If1‬ثانیه( ‪ 4π ‬‬ ‫‪Γ1‬‬
‫‪‬‬ ‫)‪(kN‬‬ ‫)‪(kN‬‬ ‫)‪(mm‬‬ ‫)‪(kN‬‬ ‫)‪(mm‬‬
‫)‪(kN‬‬
‫‪-1‬ج‬ ‫‪1.580‬‬ ‫‪5871‬‬ ‫‪1.40‬‬ ‫‪7368‬‬ ‫‪1304‬‬ ‫‪192‬‬ ‫‪1272‬‬ ‫‪188‬‬
‫‪-2‬ج‬ ‫‪1.331‬‬ ‫‪5803‬‬ ‫‪1.41‬‬ ‫‪7367‬‬ ‫‪1744‬‬ ‫‪186‬‬ ‫‪1734‬‬ ‫‪185‬‬
‫‪-3‬ج‬ ‫‪1.119‬‬ ‫‪5749‬‬ ‫‪1.41‬‬ ‫‪7367‬‬ ‫‪2435‬‬ ‫‪186‬‬ ‫‪2419‬‬ ‫‪185‬‬
‫‪-4‬ج‬ ‫‪1.403‬‬ ‫‪11934‬‬ ‫‪1.32‬‬ ‫‪13339‬‬ ‫‪3314‬‬ ‫‪179‬‬ ‫‪3210‬‬ ‫‪173‬‬
‫‪-5‬ج‬ ‫‪2.678‬‬ ‫‪12081‬‬ ‫‪1.41‬‬ ‫‪16067‬‬ ‫‪1848‬‬ ‫‪385‬‬ ‫‪1730‬‬ ‫‪360‬‬

‫الگوی بار جانبی متناسب با مداول ‪:‬‬

‫شکل ج‪ 1-‬قاب خمشی ‪ N‬طبقه ‪ n‬دهانه و مکانیسم گسیختگی مفروض‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪450‬‬

‫شــکل ج‪ 2-‬نمایــش ‪ 2‬خطــی منحنــی پــوش آور ســاختمان بــدون یــک سیســتم میرایــی (یــا‬
‫بــا یــک سیســتم میرایــی ویســکوز)‬

‫منحنی پوش آور االستوپالستیک ایده آل شده‬

‫برش پایه‬

‫منحنی پوش آور واقعی‬

‫تغییرمکان سقف (بام)‬

‫‪451‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شکل ج‪ :3-‬قاب های خمشی فوالدی تحلیل شده‬

‫وزن کف‬

‫مثال‬

‫مثال‬

‫مثال‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪452‬‬

‫شکل ج‪ 3-‬ادامه‬

‫وزن کف‬

‫مثال‬

‫مثال‬
‫‪453‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شــکل ج‪ : 4-‬مقایســه منحنــی هــای ایــده آل شــده پــوش آور االستوپالســتیک براســاس تحلیــل‬
‫پالســتیک و منحنــی هــای محاســبه شــده توســط برنامــه ‪SAP-NL 2000‬‬
‫برش پایه‬
‫برش پایه‬

‫منحنی پوش آور االستو پالستیک ایده آل شده‬

‫بر اساس تحلیل پالستیک‬
‫منحنی پوش آور بر اساس ‪SAP- 2000NL‬‬
‫بدون اثرات ∆‪ P -‬و بارهای ثقلی‬
‫منحنی پوش آور بر اساس ‪SAP- 2000NL‬‬
‫با اثرات ∆‪ P -‬و بارهای ثقلی‬

‫تغییرمکان بام‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪454‬‬

‫شکل ج‪ 5-‬قاب با تجهیزات میرایی فلزی تسلیم شونده‬

‫تسلیم اول در دستگاه میرایی‬

‫رفتار االستیک‬
‫بام‬

‫تسلیم در تمامی دستگاه های میرایی‪ ،‬قاب همچنان‬

‫مکانیسم گسیختگی‬
‫االستیک مانده است‪.‬‬ ‫بام‬
‫بام‬
‫‪455‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شکل ج‪ 6-‬نمایش ‪ 3‬خطی منحنی پوش آور ساختمان با سیستم میرایی تسلیم شونده‬

‫برش پایه‬

‫تغییرمکان بام‬

‫شکل ج‪ 7-‬نمایش االستوپالستیک ‪ 3‬خطی و معادل منحنی پوش آور ساختمان با سیستم میرایی تسلیم شونده‬
‫برش پایه‬

‫تغییرمکان بام‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪456‬‬

‫شکل ج‪ 8-‬قاب مثال ج‪ 6-‬با میراگرهای تسلیم شونده فلزی‬

‫شــکل ج‪ 9-‬مقایســه منحنــی پــوش آور قــاب بــا و بــدون سیســتم میرایــی تســلیم شــونده‪،‬‬
‫بدســت آمــده از طریــق تحلیــل ســاده شــده و تحلیــل کامپیوتــری‬

‫نمایش االستوپالستیک معادل‬

‫(تحلیل ساده شده)‬

‫منحنی پوش آور قاب با احتساب سیستم‬

‫میرایی (تحلیل با ‪)SAP2000‬‬
‫برش پایه‬

‫منحنی پوش آور قاب بدون سیستم‬

‫میرایی (تحلیل با ‪)SAP-NL 2000‬‬

‫نمایش ‪ 3‬خطی (تحلیل ساده شده)‬

‫تغییرمکان بام‬
‫‪457‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شکل ج‪ 10-‬منحنی پوش آور قاب با تجهیزات میرایی ویسکواالستیک‬

‫منحنی پوش آور ایده آل سازی‬

‫شده قاب با تجهیزات میرایی‬
‫ویسکواالستیک‬
‫برش پایه‬

‫منحنی پوش آور‬

‫منحنی پوش آور قاب بدون‬

‫تجهیزات میرایی‬

‫تغییرمکان بام‬

‫شکل ج‪11-‬قاب با سیستم میرایی ویسکواالستیک‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪458‬‬

‫شکل ج‪ 12-‬مثال های قاب خمشی فوالدی با تجهیزات جامد ویسکواالستیک‪.‬‬

‫دستگاه میرایی ویسکواالستیک (تیپ)‬

‫تمامی‬
‫مهاربندها‬

‫تمامی ستون ها‬ ‫تمامی فوالدها‬

‫(تیپ)‬

‫دستگاه میرایی ویسکواالستیک (تیپ)‬

‫تمامی بادبندها‬
‫تمامی فوالدها‬
‫‪459‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شکل ج‪ 12-‬مثال های قاب خمشی فوالدی با تجهیزات جامد ویسکواالستیک (ادامه)‪.‬‬

‫دستگاه میرایی ویسکواالستیک‬

‫دستگاه میرایی ویسکواالستیک‬

‫دستگاه میرایی ویسکواالستیک‬

‫تمامی فوالدها‬ ‫تمام بادبندها‬

‫تیپ‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪460‬‬

‫شــکل ج‪ 13-‬مقایســه منحنــی هــای پــوش آور ســاختمان هــای بــا سیســتم هــای میرایــی‬
‫ویسکواالســتیک‬

‫مثال‬ ‫قاب با سیستم میرایی‬

‫(تحلیل تقریبی)‬
‫‪3‬طبقه‬
‫برش پایه‬

‫قاب بدون سیستم میرایی‬

‫قاب با سیستم میرایی‬ ‫(تحلیل با ‪)SAP2000 NL‬‬
‫(تحلیل با ‪)SAP2000 NL‬‬

‫مثال‬
‫‪3‬طبقه‬ ‫قاب با سیستم میرایی‬
‫برش پایه‬

‫‪)SAP2000 NL‬‬‫(تحلیل با‬

‫قاب بدون سیستم میرایی‬
‫قاب با سیستم میرایی (تحلیل تقریبی)‬ ‫(تحلیل با ‪)SAP2000 NL‬‬

‫مثال‬ ‫قاب با سیستم میرایی‬

‫(تحلیل تقریبی)‬
‫‪ 6‬طبقه‬
‫برش پایه‬

‫قاب با سیستم میرایی‬ ‫قاب بدون سیستم میرایی‬

‫(تحلیل با ‪)SAP2000 NL‬‬ ‫(تحلیل با ‪)SAP2000 NL‬‬

‫تغییرمکان بام‬
‫‪461‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫[ضمیمه د]‬

‫مالحظاتی در طراحی تجهیزات میرایی تسلیم شونده فلزی ویسکواالستیک سخت‬

‫د‪ 1.‬معرفی‬
‫ایــن ضمیمــه بعضــی اطالعــات در خصــوص میراگرهــای تســلیم شــونده فلــزی و تجهیــزات میرایــی‬
‫ویسکواالســتیک ســخت کــه در طراحــی آنهــا قابــل توجــه اســت‪ ،‬را ارئــه مــی نماینــد‪ .‬در مــورد‬
‫تجهیــزات میرایــی فلــزی تســلیم شــونده‪ ،‬ایــن بحــث روی تجهیــزات بــا ورق هــای مثلثــی (‪Tsai‬‬
‫و دیگــران ‪ )1993‬تمرکــز دارد زیــر ایــن نــوع از وســیله در مثــال هــای ارائــه شــده در ایــن تحقیــق‬
‫اســتفاده مــی گــردد‪ .‬اطالعــات عرضــه شــده در ضمیمــه همچنیــن مــی توانــد بــرای ســایر انــواع‬
‫تجهیــزات فلــزی تســلیم شــونده هماننــد بادبندهــای فــوالدی غیــر متصــل ( ‪ Watanabe‬و دیگــران‬
‫‪ )1998‬بــکار بــرده شــود‪ .‬در مــورد تجهیــزات میرایــی ویسکواالســتیک‪ ،‬اطالعــات در مــورد خــواص‬
‫مکانیکــی یــک نــوع مصالــح معمــوال در دســترس و مــورد اســتفاده (‪ Soong‬و ‪ )Dargush‬ارائــه‬
‫مــی گــردد‪ .‬داده هــای ‪ )1999( Zimmer‬کــه یــک تحقیــق آزمایشــگاهی را بــرای ارزیابــی خــواص‬
‫ایــن مصالــح بــرای طیــف وســیعی از فرکانــس‪ ،‬درجــه حــرارت و کرنــش را هدایــت نمــود‪ ،‬ارائــه‬
‫مــی گردنــد‪.‬‬
‫د‪ 2-‬میراگرهای تسلیم شونده فلزی‬
‫تجهیــزات میرایــی ورق مثلثــی‪ ،‬یــا تجهیــزات ‪ Tsai( T-ADAS‬و دیگــران ‪ Soong ،1993‬و‬
‫‪ Constantinou ،1997 Dargush‬و دیگــران ‪ )1998‬مطابــق شــکل د‪ 1-‬شــکل بنــدی و بارگــذاری‬
‫مــی شــوند‪ .‬شــکل مثلثــی ‪ ،‬از تســلیم در کل ارتفــاع وســیله‪ ،‬اطمینــان حاصــل مــی نمایــد‪ .‬المــان هــای‬
‫ورق مثلثــی در اصــل بــه عنــوان تجهیــزات میرایــی در سیســتم هــای جداســازی لــرزه ای‪ ،‬تصــور‬
‫شــدند(‪ a 1978 Tyler‬و ‪ .)1978b Tyler‬کار اولیــه ‪ Tyler‬از آزمایشــات و روش هــای طراحــی‬
‫بــرای طیفــی از تجهیــزات فــوالدی تســلیم شــونده‪ ،‬مــن جملــه تجهیــزات مثلثــی و گــرد‪ ،‬تشــکیل‬
‫مــی شــد‪ .‬یــک نکتــه قابــل توجــه در طراحــی ایــن تجهیــزات خســتگی بــا ســیکل کوتــاه‪ ،‬بــود‪ .‬روش‬
‫پایــه گرفتــه شــده در اینجــا در طراحــی ایــن تجهیــزات بــرای مشــخص کــردن تعــداد ســیکل هایــی‬
‫اســت کــه وســیله مــی بایســت قــادر بــه تحمــل آن هــم در زلزلــه مبنــای طــرح و هــم حداکثــر زلزلــه‬
‫لحــاظ شــده‪ ،‬باشــد‪ .‬مطالعــات متعــدد روی خســتگی بــا ســیکل کوتــاه‪ ،‬کرنــش ماکزیمــم یــا کرنــش‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪462‬‬

‫پالســتیک را بــه ســایر ســیکل هــا ‪ Nf‬در خســتگی‪ ،‬مرتبــط مــی نمایــد‪Coffin ،1953 Manson( .‬‬
‫‪ Koh ،1954‬و ‪ Mauder ،1991 Stephens‬و دیگــران ‪ )1994‬بــه طــور کل‪ ،‬رابطــه بیــن دامنــه‬
‫کرنــش (نصــف گســتره یــا طیــف کرنــش) و تعــداد ســیکل هــا در خســتگی ‪ N‬ممکــن اســت بــه‬
‫شکل زیر نوشته شود‪.‬‬
‫‪AN f−b‬‬
‫= ‪ε max‬‬ ‫(د‪)1-‬‬

‫مقادیــر ‪ A=0.08‬و ‪ b=0.3‬منجــر بــه معادلــه ای مــی گــردد کــه بــه طــور منطقــی رفتــار خســتگی‬
‫بــا ســیکل کوتــاه تجهیــزات فــوالدی کــم مقاومــت را نشــان مــی دهــد‪ .‬توجــه کنیــم کــه ایــن رفتــار‬
‫نوعــ ًا از نمونــه هــای فــوالدی مــورد اســتفاده در ایــن تجهیــزات متفــاوت اســت‪( .‬بــرای مثــال‪،‬‬
‫‪ 1978 ،Tyler‬را ببینیــد)‪.‬‬
‫بــا اســتفاده از ایــن رابطــه و شــرط اینکــه ‪ Nf=100‬در زلزلــه مبتنــی بــر طــرح‪ ،‬کرنــش مجــاز‬
‫ماکزیمــم در ورق بــه صــورت ‪ ε xam = 0.02‬بــه محاســبه مــی گــردد‪ .‬از ایــن گذشــته‪ ،‬شــکل پذیــری‬
‫ماکزیمــم تغییرمــکان در وســیله ‪ μD‬کــه بــه عنــوان نســبت تغییرمــکان هــای ماکزیمــم و تســلیم در‬
‫نقطــه اعمــال بــار محاســبه شــد‪ Dmax ،‬و‪ Dy‬بــه ترتیــب‪ ،‬ممکــن اســت بــرای وســیله ورق مثلثــی‬
‫شــکل بــه زیــر نشــان داده شــود‪.‬‬

‫‪D max 2  ε max ‬‬

‫=‬
‫‪µd‬‬ ‫=‬
‫‪Dy‬‬ ‫‪3  ε y ‬‬ ‫(د‪)2-‬‬

‫کــه در آن ‪ εy‬کرنــش تســلیم مصالــح اســت‪ .‬توجــه کنیــم کــه بــرای یــک بادبنــد بــدون قیــد‬
‫(بادبنــد تحــت پیچــش تــک محــوری و فشــار بــدون مشــکالت ناپایــداری) ‪ μ d=εmax/εy‬بــا‬
‫توجــه بــه ایــن امــر‪ ،‬اســتفاده از فــوالد ‪( A36‬تنــش تســلیم حداقــل‪ )250Mpa=36ksi‬وقتــی‬
‫‪ εy = 0.001250‬بــه کرنــش مجــاز ماکزیمــم ‪ ε xam= 0.02‬و تقاضــای شــکل پذیــری مجــاز‪=10.7‬‬
‫‪ μd‬بــرای تجهیــزات ورق مثلثــی منتهــی مــی گــردد‪ .‬بــرای فهمیــدن مفاهیــم ایــن محدودیــت هــا بــر‬
‫کرنــش و شــکل پذیــری تجهیــزات ورق مثلثــی‪ ،‬طــراح مــی بایســت بیــن تغییرمــکان تســلیم ‪Dy‬‬
‫و تغییرمــکان ماکزیمــم وســیله ‪ Dmax‬را بــه کرنــش تســلیم ‪ ،εy‬کرنــش ماکزیمــم ‪ εmax‬و هندســه‬
‫دســتگاه میرایــی‪ ،‬ارتبــاط برقــرار کنــد‪ .‬بــه آســانی بدســت مــی آیــد‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫‪3  εy h ‬‬
‫‪Dy = ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(د‪)3-‬‬
‫‪2 t ‬‬
‫‪ε‬‬ ‫‪h2 ‬‬
‫‪D max =  max‬‬ ‫‪‬‬ ‫(د‪)4-‬‬
‫‪‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪‬‬
‫‪463‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫براســاس (‪ ، NEHRP (2000‬حــد تغییرمــکان نســبی عرضــی در زلزلــه مبتنــی بــر طــرح ‪ R/Cd‬برابــر‬
‫تغییرمــکان نســبی عرضــی مجــاز طبقــه اســت‪ .‬بــرای یــک قــاب خمشــی فــوالدی ویــژه‪ ،‬گــروه لــرزه ای‬
‫‪ ،I‬حــد تغییرمــکان نســبی عرضــی برابــر( ‪ )R/Cd).(0.02hsx‬یــا حــدود ‪)0.02x4000mm)=116mm‬‬
‫(‪ )8.5.5‬اســت‪ .‬طرحــی را در نظــر بگیریــد کــه در آن تجهیــزات ورق لچکــی بــا پیکربنــدی جناقــی‬
‫بــرای تحمــل تغییرمکانــی کــه کمتــر از ‪ 116mn‬در زلزلــه مبتنــی بــر طــرح نیســت‪ ،‬طراحــی مــی‬
‫شــوند‪ .‬بــرای فــوالد ‪ A36‬وقتــی‪ ε xam = 0.02‬و بــا اســتفاده از نتایــج (د‪ ) 4-‬بــه ایــن شــرط منجــر‬
‫مــی گــردد کــه ‪ .h.t2=5800mm‬بــا اختیــار ‪ .h=384mm ،t=25.4mm‬عــرض‪( b‬نوع ـ ًا کمتــر از ‪ )h‬و‬
‫تعــداد ورق هــای مثلثــی بــرای رســیدن بــه مقاومــت تســلیم مطلــوب‪ ،‬انتخــاب مــی شــوند‪ .‬بــرای‬
‫ایــن محاســبات‪ ،‬مقاومــت تســلیم ‪ Vd‬یــک ورق مثلثــی تــک بــه صــورت زیــر محاســبه مــی گــردد‪.‬‬

‫‪ Fy bt 2 ‬‬
‫‪Vd = ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(د‪)5-‬‬
‫‪ 4h ‬‬

‫که در آن ‪= Fy‬تنش تسلیم فوالد است‪.‬‬

‫بــه عنــوان مثــال‪ ،‬یــک وســیله مثلثــی منحصــر بطــراح بــا ابعــاد ‪ b=305 mm‬و ‪ h= 457m‬و ‪FY=250‬‬
‫(فــوالد ‪ ) A36‬را در نظــر بگیریــد‪ .‬ایــن دارای مقاومــت تســلیم ‪ Vd=26.9‬وتغییرمــکان ماکزیمــم مجاز‬
‫‪ Dmax=165mm‬در زلزلــه مبتنــی بــر طــرح (بــرای ‪ )NF=100‬اســت‪ .‬بــرای ایــن تغییرمــکان ‪ ،‬کرنــش‬
‫ماکزیمــم در وســیله برابــر ‪ ε xam =0.02‬اســت‪ .‬بــا مقایســه‪ ،‬در نظــر بگیریــد کــه در عــوض تجهیــزات‬
‫مثلثــی‪ ،‬بادبندهــای فــوالدی بــدون بعــد اســتفاده مــی شــوند‪ .‬بادبندهــا بــه صــورت قطــری بــا زاویــه‬
‫‪ 28‬و طــول مؤثــر‪ 9300mm‬نصــب مــی شــوند‪ .‬بــرای یــک تغییرمــکان نســبی عرضــی ‪ 165‬میلیمتری‬
‫در زلزلــه مبتنــی بــر طــرح‪ ،‬تغییــر شــکل محــوری بادبنــد ‪ 146mm‬بــوده و بنابرایــن کرنــش ماکزیمــم‬
‫برابــر ‪ 0.016=146.9300‬اســت‪ .‬در ایــن کرنــش تعــداد پیــش بینــی شــده ســیکل هــا تــا خســتگی‬
‫برابــر ‪ 213‬اســت کــه بســیار خــوب مــی باشــد‪ .‬بــرای زلزلــه حداکثــر لحــاظ شــده‪ ،‬تغییرمــکان تقریبـ ًا‬
‫‪ 1.75‬برابــر بزرگتــر اســت‪ .‬بنابرایــن بــرای تجهیــزات مثلثــی ‪ Dmax=289mm‬و‪ εmax =0.035‬و ‪Nf=16‬‬
‫کــه تقریبــی‪ ،‬کافــی اســت‪ .‬بــرای تجهیــزات بادبنــد فــوالدی بــدون قیــد‪ Dmax=256mm،‬و‪=0.027‬‬
‫‪ εmax‬و ‪ Nf=37‬کــه بســیار خــوب اســت‪.‬‬
‫د ‪ 3.‬تجهیزات جامد ویسکواالستیک‬
‫اطالعــات در خصــوص تجهیــزات جامــد ویسکواالســتیک ممکــن اســت در ‪ Soong‬و ‪Dargush‬‬
‫(‪ Constantinou ، )1997‬و دیگــران (‪ )1998‬و (‪ FEMA(1997‬یافتــه شــود‪ .‬در اینجــا‪ ،‬مــا شــرح‬
‫مختصــری از رفتــار ایــن تجهیــزات‪ ،‬داده هــای مکانیکــی بــرای مصالــح ویسکواالســتیک‬
‫‪ 3M ISD110‬و یــک شــیوه ســاده بــرای مدلســازی ریاضــی ایــن تجهیــزات بــرای تحلیــل دینامیکــی‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪464‬‬

‫تاریخچــه پاســخ‪ ،‬ارائــه مــی دهیــم‪ .‬شــکل د‪ ،2-‬حلقــه هــای نیــرو – تغییرمــکان یــک وســیله بــا‬
‫انــدازه واقعــی بــا مســاحت محــدود ‪ Ab=92903m2‬و ضخامــت ‪ )1999 Zimmer( h=88.9mm‬را ارئــه‬
‫مــی دهــد‪ .‬ایــن تحــت اثــر ‪ 10‬حلقــه تغییرمــکان بــا دامنــه برابــر بــا ضخامــت بــود (یعنــی کرنــش‬
‫برشــی‪ .)uo = γ/h=1.0‬کاهــش قابــل مالحظــه ســختی مؤثــر و انــرژی تلــف شــده در هــر ســیکل‬
‫نتیجــه افزایــش درجــه حــرارت وســیله از ‪ 20‬تــا ‪ 26.9‬در طــول آزمایــش اســت‪.‬‬
‫اثــر دمــا‪ ،‬چــه بــه صــورت محــدود و چــه بــه دلیــل گرمایــش‪ ،‬یــک نکتــه مهــم در طراحــی ســاختمان‬
‫بــا ایــن تجهیــزات اســت‪ .‬شــکل د‪ 3-‬یــک حلقــه ایــده آل شــده از وســیله ویسکواالســتیک را نشــان‬
‫مــی دهــد کــه در آن اهمیــت فیزیکــی ســختی ذخیــره ‪ K′‬و ســختی افــت ‪ ،K″‬نمایــش داده مــی‬
‫شــود‪ .‬ایــن خــواص از داده هــای آزمایشــگاهی اســتخراج شــده و بــه مقادیــر مــدول ذخیــره – برشــی‬
‫‪ G′=K′h.Ab‬و مــدل افــت برشــی‪ ، G″=K″h.Ab‬تبدیــل مــی شــوند‪.‬‬
‫‪ )1999( Zimmer‬یــک مطالعــه آزمایشــگاهی گســترده را روی مصالــح ‪ 3M ISD110‬انجــام داده و‬
‫نتیجــه گرفــت کــه کرنــش برشــی در گســتره ی ‪ 25‬تــا ‪ %100‬اثــر قابــل مالحظــه ای روی خــواص‬
‫مکانیکــی مصالــح نــدارد‪ .‬در عــوض‪ ،‬دمــا و فرکانــس اثــرات مهمــی روی ایــن خــواص دارنــد کــه‬
‫در گســتره ‪ 10‬تــا ‪ 50‬درجــه ســانتیگراد و ‪ 0.1‬تــا ‪ 3‬هرتــز‪ ،‬بــه ترتیــب‪ ،‬کمیــت گــذاری شــدند‪ .‬شــکل‬
‫د‪ 4-‬داده هــا در خصــوص مــدول افــت بــرش ایــن مصالــح را بــه عنــوان تابعــی از دمــا و فرکانــس‪،‬‬
‫ارائــه مــی دهــد‪ .‬گرایشــات مشــاهده شــده در ایــن شــکل مشــابه مــوارد شناســایی شــده در ‪Soong‬‬
‫و ‪ )1997( Dargush‬مــی باشــند ‪ ،‬ولــی مقادیــر مــدول در شــکل د ‪ 4-‬پاییــن تــر از مــوارد گــزارش‬
‫شــده در ‪ Soong‬و ‪ )1997( Dargush‬هســتند کــه از آزمایشــات در کرنــش هــای پاییــن بدســت‬
‫آمدنــد‪ ،‬عمــده ایــن آزمایشــات در تــراز کرنشــی ‪ %5‬انجــام گردیــد‪.‬‬
‫مــدل هــای گوناگــون بــرای مدلســازی رفتــار دینامیکــی تجهیــزات جامــد ویسکواالســتیک در‬
‫‪ Soong‬و ‪ Dargush‬و ‪ Constantinou‬و دیگــران پیشــنهاد و تشــریح شــده اســت‪ .‬یکــی از‬
‫اینهــا‪ ،‬ســاده تریــن مــدل ‪ Kelvin‬اســت کــه از یــک فنــر بــا ســختی ‪ K‬و یــک میراکننــده ضربــه‬
‫(وســیله ویســکوز خطــی) بــا ثابــت ‪ C‬بصــورت مــوازی تشــکیل مــی شــود ( شــکلج‪ )a(11-‬را‬
‫ببینیــد)‪ .‬ایــن پارامتــر بــه شــرح‪:‬‬

‫‪ G ′Ab ‬‬

‫‪K =‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ h ‬‬ ‫(د‪)6-‬‬

‫‪ G ′′Ab ‬‬

‫‪C =‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ hω ‬‬ ‫(د‪)7-‬‬

‫تعریــف مــی شــوند‪ ω .‬فرکانــس ارتعــاش اســت کــه نوعـ ًا برابــر بــا فرکانــس اصلــی ســازه اختیــار‬
 ‫‪465‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫مــی شــود‪ .‬مــدل ‪ Kelvin‬بــرای تحلیــل ســاده شــده کــه در آن فرکانــس مفــروض بــوده و بعــدا ً تأییــد‬
‫مــی گــردد‪ ،‬مناســب اســت‪ .‬از ایــن روش بــرای کاربــرد روش هــای ســاده شــده تحلیــل بــا اســتفاده‬
‫از داده هــای شــکل د‪ 4-‬و داده هــای مشــابه در مقیــاس غیــر لگاریتمــی در ‪ )1999( Zimmer‬پیــروی‬
‫شــد‪ .‬ســاده تریــن مــدل هایــی کــه قــادر بــه بدســت آوردن فرکانــس وابســته ایــن تجهیــزات هســتند‬
‫‪ ،‬هــم در مــدل اســتاندارد خطــی جامــد مشــروح در (‪ ،FEMA(1997‬و هــم مــدل ‪ 3‬پارامتــری نشــان‬
‫داده شــده در شــکل د‪ 5-‬کــه بــرای آنهــا پیــش بینــی هــا مشــابه مــدل اســتاندارد خطــی جامــد هســتند‪،‬‬
‫مــی باشــند‪ .‬مــدل ‪ 3‬پارامتــری در اینجــا بــرای انجــام تحلیــل دینامیکــی تاریخچــه پاســخ‪ ،‬اســتفاده‬
‫شــده اســت‪ .‬پارامترهــای ایــن مــدل از‬

‫‪A‬‬ ‫‪‬‬
‫‪K1 =  b‬‬ ‫‪ Go‬‬
‫‪ h‬‬ ‫‪‬‬ ‫(د‪)8-‬‬

‫‪A ‬‬
‫=‬‫) ‪K 2  b  (G ∞ − G 0‬‬
‫‪ h ‬‬ ‫(د‪)9-‬‬

‫‪ G − G 0  Ab ‬‬
‫∞ ‪C1 = ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ωm   h ‬‬ ‫(د‪)10-‬‬

‫بدســت مــی آینــد کــه ‪ Go‬در آن مــدول بــرش – ذخیــره در فرکانــس صفــر ∞‪ G‬مــدول برشــی ذخیــره‬
‫در فرکانــس هــای بســیار بــزرگ و ‪ ωm‬فرکانســی اســت کــه در آن مــدول بــرش‪ -‬افــت ماکزیمــم‬
‫اســت‪ .‬مقادیــر پارامترهــای‪ Go‬و ∞‪ G‬و ‪ ωm‬در‪ )1999(Zimmer‬بــه عنــوان تابعــی از دمــا‪ ،‬ارائــه شــده‬
‫انــد‪ .‬جــدول د‪1-‬مقادیــر کالیبــره شــده ایــن پارامترهــای مــورد اســتفاده در تحلیــل ضمیمــه ج را‬
‫عرضــه مــی کننــد‪ .‬بایــد خاطــر نشــان گــردد کــه اثرافزایــش دمــا بــه علــت گــرم کــردن وســیله را‬
‫نمــی تــوان بــا ایــن مــدل بدســت آورد‪ .‬در عــوض تحلیــل اتصــال بعــد از محاســبه تحلیلــی افزایــش‬
‫دمــا‪ ،‬نیــاز بــه اجــرا دارد‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪466‬‬

‫پارامتری (‪)Zimmer 1999‬‬ ‫جدول د‪ 1-‬مقادیر پارامترها در مدل ‪3‬‬

‫‪467‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شکل د‪ 1-‬نمایی از دستگاه میرایی با ورق مثلثی و رفتار مفروض(‪)ADAS‬‬

‫بار‬

‫بار‬

‫تغییرمکان در نقطه مورد نظر‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪468‬‬

‫شکل د‪ 2-‬حلقه های تغییرمکان– نیروی وسیله جامد ویسکواالستیک (‪)1999 Zimmer‬‬
‫نیرو‬

‫تغییرمکان‬

‫شــکل د ‪ 3-‬حلقــه ایــده آل تغییرمــکان– نیــروی مصالــح ویســکو االســتیک و نمایــی از خواص‬
‫مکا نیکی‬
‫‪469‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شکل د ‪ 4-‬وابستگی مدول ذخیره و برش افت به فرکانس و دما‬

‫مدول ذخیره‬
‫مدول ذخیره‬

‫دما‬

‫مدول کاهش‬
‫مدول برشی کاهش‬

‫دما‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪470‬‬

‫شکل د ‪ 5-‬مدل ‪ 3‬پارامتری‬

‫‪471‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫[ضمیمه م]‬

‫محاســبات دقیــق بــرای روش ســاده شــده تحلیــل قــاب هــای ‪ 3‬و ‪ 6‬طبقــه بــا سیســتم میرایــی‬
‫ویســکوز خطــی‬
‫م‪ 1-‬معرفی‬
‫ایــن ضمیمــه محاســبات دقیــق را در کاربــرد روش هــای نیــروی جانبــی معــادل (‪ )ELF‬و‬
‫تحلیــل طیــف پاســخ (‪ NEHRP (2000( )RSA‬بــرای تحلیــل ســاختمان هــا بــا سیســتم هــای میرایــی‬
‫ویســکوز خطــی‪ ،‬ارائــه مــی دهــد‪ .‬ایــن روش هــا ( همانطــور کــه در ضمیمــه الــف شــرح داده شــده)‬
‫تحــت اثــر اصالحــات شــرح داده شــده (موضــوع) در بخــش ‪ 8.1‬هســتند‪ .‬ارائــه در ایــن ضمیمــه‬
‫تشــکیل مــی شــود از ‪:‬‬
‫محاســبات دقیــق بــرای قــاب خمشــی ویــژه فــوالدی ‪ 3‬طبقــه ‪ 75-3S‬نشــان داده شــده در شــکل ‪8-2‬‬
‫و مشــخص شــده بــه عنــوان مثــال ‪ 2‬در بخــش ‪.8‬‬
‫محاســبات اجمالــی بــرای قــاب خمشــی ویــژه فــوالدی ‪ 3‬طبقــه ‪ 60-3S‬نشــان داده شــده در شــکل‬
‫‪ 8-1‬و ‪ 8-3‬و مشــخص شــده بــه ترتیــب بــه عنــوان مثــال هــای شــماره ‪1‬و ‪ 2‬در بخــش ‪.8‬‬
‫محاســبات اجمالــی بــرای قــاب خمشــی ویــژه فــوالدی ‪ 3‬طبقــه ‪ 75-6S‬نشــان داده شــده در شــکل‬
‫‪ 8-5‬و مشــخص شــده عنــوان مثــال شــماره ‪5‬در بخــش ‪.8‬‬

‫م‪ 2-‬محاسبات دقیق برای قاب ‪ 3‬طبقه ‪ 75-3S‬با سیستم میرایی ویسکوز خطی‬
‫پارامترها‬
‫وزن فرعی (وزن انشعابی) ‬
‫‪ W3= kN1567‬‬ ‫ ‬ ‫طبقه سوم (پشت بام)‬
‫‪W2=2900kN‬‬ ‫طبقه دوم‬
‫‪W1=2900kN‬‬ ‫طبقه اول ‬
‫ضرایب طراحی طبق جدول ‪NEHRP 1997 ، 5.2.2‬‬
‫برای قاب خمشی ویژه فوالدی‬
‫‪R=8‬‬ ‫ضریب اصالح پاسخ‪:‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪472‬‬

‫‪Ω o =3.0‬‬ ‫ضریب اضافه مقاومت سیستم‪:‬‬

‫‪Cd=5.5‬‬ ‫ضریب تقویت خیز‪:‬‬
‫‪I=1.0‬‬ ‫ضریب اهمیت‪:‬‬
‫تشریح سیستم‬
‫قــاب تحلیــل شــده یــک قــاب خمشــی فــوالدی بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی مطابــق شــکل‬
‫‪ 8-2‬اســت‪ .‬ایــن قــاب یکــی از ‪ 2‬قابــی اســت کــه در هــر جهــت اصلــی ســاختمان بــا پــان و نمــای‬
‫نشــان داده شــده در شــکل ب‪1-‬و ضمیمــه ب آمــده اســت‪.‬‬
‫در تحلیــل ســاختمان‪ ،‬از اثــرات پیچشــی بــرای ســهولت‪ ،‬چشــم پوشــی مــی شــود‪ .‬ســاختمان در محلــی‬
‫بــا مشــخصات طیــف پاســخ طراحــی زیــر واقــع شــده اســت‪ Sd1= 6.0 ،‬و‪ SSD= 0.1‬و ‪Ts = s 6.0‬‬
‫مطابــق (‪ .NEHRP(1997‬ایــن توصیــف خصوصیــات از زلزلــه مبتنــی بــر طــرح (‪ ،)DBE‬مــی باشــد‪.‬‬
‫حداکثــر زلزلــه لحــاظ شــده (‪ )MCE‬توســط طیــف پاســخ بــا مختصــات ‪ 1.5‬برابــر ‪ ،DBE‬متمایــز‬
‫مــی گــردد‪ .‬سیســتم میرایــی قــاب (بعــاوه هــر یــک از ‪ 4‬قــاب مشــابه ســاختمانی در شــکل ب‪)1-‬‬
‫از تجهیــزات میرایــی ویســکوز خطــی نصــب شــده بــه صــورت قطــری مطابــق شــکل ‪ 8-2‬تشــکیل‬
‫مــی شــود‪ .‬نســبت میرایــی در مــود اصلــی ارتعــاش قــاب تحــت شــرایط االســتیک برابــر‪βv1=0.10‬‬
‫(میرایــی فراهــم شــده بواســطه سیســتم میرایــی) بــه اضافــه یــک نســبت میرایــی ذاتــی مفــروض‬
‫‪ βI =0.05‬بــرای یــک نســبت میرایــی کل ‪ . βI +βv1=0.15‬ضریــب میرایــی متناظــر‪( Bv+I‬جــدول‬
‫الــف‪ 13.3.1.‬و جــدول ‪ ،3.3‬ســتون بــرای ‪ ،B1‬مقادیــر محافظــه کارانــه)‪ .‬براســاس (‪NEHRP(2000‬‬
‫بخــش الــف‪ .13.2.1.1.‬بــرش پایــه لــرزه ای بــرای طراحــی ایــن قــاب برابــر ‪ Vmin=0.75V‬اســت‬
‫کــه ‪ V‬توســط روش هــای (‪ NEHRP(1997‬بخــش ‪ 5.3‬تعییــن مــی گــردد‪ .‬بــرش پایــه لــرزه ای ‪V‬‬
‫در بخــش ب‪ 3.‬برابــر‪ 788.5kN‬تعییــن شــد‪ ،‬بنابرایــن‬
‫‪V min=0.75V=0.75x788.5=591.4 KN‬‬
‫روش دنبــال شــده در اینجــا بــرای طراحــی قــاب بــا محاســبه مقاومــت برشــی مــورد نیــاز قــاب ‪Vy‬‬
‫از (‪ )7-72‬شــروع شــد‪ .‬بنابرایــن‬

‫‪Ω ×C d‬‬ ‫‪3 × 5.5‬‬

‫‪V min × o‬‬
‫= ‪Vy‬‬ ‫× ‪=591.4‬‬ ‫‪=1220 kN‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪8‬‬

‫آنــگاه قــاب بــرای داشــتن مکانیســم خرابــی مناســب (تیــر ضعیــف‪ .‬ســتون قــوی) و بــرای مقاومــت‬
‫بــرش پایــه تقریب ـ ًا برابــر ‪ KN 1220‬وقتــی توســط بارهــای جانبــی متناســب بــا مــود اول قــاب‪،‬‬
‫تحــت شــرایط االســتیک فشــرده مــی شــود‪ ،‬طراحــی گردیــد‪ .‬بعــدا ً قــاب بــا روش تحلیــل پالســتیک‬
‫ضمیمــه ج‪ 2-‬تحلیــل شــده و ‪ Vy‬برابــر ‪ 1220‬محاســبه گردیــد‪ .‬مــدل مــورد اســتفاده بــرای تحلیــل‬
‫پالســتیک مطابــق شــکل ج‪ 1-‬بــا فاصلــه‪ aijLj‬برابــر بــا ‪ dc/2‬بــود کــه ‪ = dc‬عمــق ســتون اســت‪.‬‬
 ‫‪3‬‬
‫‪473‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬
‫‪Ebt 3‬‬ ‫‪200  305  25.43‬‬
‫‪K‬‬
‫‪di‬‬ ‫‪N‬‬
‫‪i‬‬ ‫‪ Ni‬‬ ‫‪ 1.746 N i‬‬
‫ـر و ســتون شـ‪hi3‬‬
‫ـکل‪ 6‬مــی گیــرد‪ .‬توجــه‬ ‫‪457‬تی‪‬ـ‪6‬‬ ‫‪3‬‬
‫ـترک‬ ‫بنابرایــن فــرض مــی شــد کــه مفاصــل در ســطح مشـ‬
‫براســاس یــک موقعیــت متفــاوت مفصــل پالســتیک بــود‪.‬‬ ‫‪1.746‬ـه ج‬
‫‪K d 1‬‬ ‫ـال هـ‪12‬‬
‫ـای‪‬ضمیمـ‬ ‫‪21.0‬‬ ‫ـل‪kN‬‬
‫در مثـ‬ ‫‪mm‬ـ‪/‬‬
‫کنیــم کــه تحلی‬
‫‪‬ـاس محدودیــت متناظــر بــرای موقعیــت مفاصــل‬ ‫‪Kdd‬براسـ‬ ‫ـه ‪/2‬‬
‫‪c2‬‬
‫‪1.746‬‬
‫‪‬فاصلـ‬‫ـل ‪9‬‬
‫در‬ ‫‪kN‬مفاصـ‬
‫‪15.7‬‬ ‫‪mm‬ـ‪/‬ـت‬
‫انتخــاب موقعی‬
‫بــود‪ .‬بعــدا ً از ایــن برنامــه در تحلیــل تاریخچــه‬
‫نســخه ‪. ،5‬‬‫‪K d‬‬ ‫‪3 IDARC2D‬‬
‫‪1.746 ‬‬ ‫برنامــه ‪7‬‬
‫‪12.2 kN‬‬ ‫تیــر‪ /‬در‬
‫پالســتیک ‪mm‬‬
‫ـدل س‪V‬ــاده‬
‫ـن م‪y‬ـ‪V‬‬
‫ـتن‪d 1‬بیـ‪V‬‬
‫‪1220‬ـ‪‬‬
‫ـازگاری داش‬
‫‪‬ـ ‪ 320‬‬
‫‪1540‬س‬
‫دینامیکــی قــاب اســتفاده شــده و ایــن امــر بــه‪kN‬خاطــر‬
‫پاســخ ‪11‬‬
‫شــده و مــدل در ایــن برنامــه کامپیوتــری مطلــوب بــوده اســت‪ .‬تحلیــل‪T‬مقادیــر ویــژه قــاب در برنامــه‬
‫‪‬‬ ‫‪T1c 1.365 sec , ‬‬ ‫‪i 1‬‬ ‫‪1.000 0.792 0.413‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪ IDARC2D‬نســخه ‪ ،5‬نتایــج زیــر را بدســت داد‪T­1=1.58 :‬‬
‫‪‬‬‫‪, W 1 11955‬‬
‫‪kN and 1 1.31‬‬
‫‪T‬‬
‫‪‬‬‫‪i 1 1.000‬‬
‫‪0.657 0.250 , T 2 0.49 sec‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪T‬‬
‫‪, i 2  1.000  0.560  0.690 and T 3 0.24‬‬
‫‪T‬‬
‫‪, i 3  1.000  1.618  2.096.‬‬
‫‪V 1  0.102  5871  599 kN‬‬ ‫‪ A13.4.3.1  1‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪Fd i 1D ‬‬
‫‪C i .i 1D .cos i‬‬ ‫(‪(7-32‬‬‫خواص ‪11‬‬
‫مودی قاب‬
‫مــی‪2‬آینــد‬
‫بدســت ‪D‬‬
‫(‪0.205 )7-16‬‬ ‫‪0.255 Wm‬‬
‫توســط ‪0.05‬‬ ‫مــودی)‬
‫مؤثــر ‪B2D‬‬ ‫‪ Table‬‬
‫گرانشــی‪1.665‬‬ ‫باراهــای‬ ‫‪‬‬
‫مــودی (یــا‬
‫‪A13.3.1‬‬ ‫‪11‬‬
‫وزن هــای‬
‫(‪  ) 2-13.4.3.3.A‬می ‪i‬باش‪‬ــند‪.‬‬
‫‪D3D .i 3‬‬ ‫ـارکت مــودی متناظــر ‪ ، Γm‬توســط (‪ )7-12‬یــا‬ ‫ضری‪‬ــب مشـ‬
‫‪ A13.54.2‬‬ ‫‪1 11‬‬‫درحالــی کــه‬
‫‪3D‬‬
‫مود اول‬
‫‪ 1.000   1 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪  ‬‬
‫‪i 3D  1.0  1.618  2 mm‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪(1567 ×1.000 + 2900‬‬
‫‪2.096‬‬ ‫×‪2‬‬‫) ‪ 0.657 + 2900 × 0.250‬‬ ‫‪4197.32‬‬
‫=‬‫‪W1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  ‬‬ ‫‪= = 5871 kN‬‬
‫‪(1567 ×3 1.000‬‬
‫‪‬‬
‫) ‪2 + 2900 × 0.657 2 + 2900 × 0.2502‬‬ ‫‪3000.0‬‬
‫‪4197.3‬‬
‫‪ ‬‬
‫=‬‫= ‪Γ1 i 3D‬‬‫‪‬‬ ‫‪4 1.3991‬‬
‫‪mm‬‬
‫‪3000.0‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ ‬‬ ‫مود دوم‬
‫‪RD 0.228  0.05 0.278‬‬ ‫‪ BRD 1.734‬‬ ‫‪ Table A13.3.1‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪2‬‬
‫‪V [1567‬‬ ‫‪. 1.000‬‬
‫× ‪V min‬‬ ‫‪+ 2900‬‬
‫‪0 .C d /R‬‬ ‫×‪= 473‬‬ ‫‪( −0.560‬‬
‫‪ 3.0‬‬ ‫‪ 5.5 / )8+ 2900‬‬ ‫]) ‪× ( −0.690‬‬
‫‪976 kN‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪W 2 =y‬‬
‫‪(T 1.000‬‬ ‫) ‪2 + 2900 × −0.5602 + 2900 × −0.6902‬‬
‫‪‬‬‫‪i 11567‬‬ ‫‪×1.000‬‬
‫‪0.655‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.248 , T 2 0.48 sec ,‬‬ ‫‪12‬‬
‫(‬ ‫‪)2‬‬
‫‪−2058‬‬
‫=‬ ‫‪= 1089 kN‬‬
‫‪3857.1‬‬
‫‪−2058‬‬
‫= ‪Γ2‬‬ ‫‪=−0.5336‬‬
‫‪3857.1‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪474‬‬

‫‪[1567 ×1.000 + 2900 × ( −1.618) + 2900 × ( 2.069 )]2‬‬

‫= ‪W3‬‬ ‫مود سوم‬
‫‪1567 ×1.0002 + 2900 × ( −1.618 )2 + 2900 × 2.0692 ‬‬
‫‪2953.22‬‬
‫‪= = 398 kN‬‬
‫‪21899.31‬‬
‫‪2953.2‬‬
‫=‬‫‪Γ3‬‬ ‫‪= 0.1348‬‬
‫‪21899.31‬‬

‫مود پسماند‬

‫با استفاده از ( ‪)A.13.4.3-7-1‬‬

‫‪W R = 7367 − 5872 = 1495 kN‬‬

‫با استفاده از ( ‪)A.13.4.3-7-2‬‬

‫‪ΓR=1-1.399= -0.3991‬‬
‫شکل مود پسماند با استفاده از ( ‪ )A.13.4.3-7-1‬بشرح‬

‫‪1.0 ‬‬ ‫‪1.000 ‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1.0  − 1.3991 0.657 ‬‬
‫‪1.0 ‬‬ ‫‪0.250   1.0000 ‬‬
‫= ‪φR‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ = −0.2024‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪−0.3991‬‬ ‫‪−1.6292 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫محاسبه شد‪.‬‬
‫نسبت های میرایی ویسکوز تحت شرایط االستیک‬
‫معادلــه ‪ 7-29‬بــرای محاســبه نســبت میرایــی در هــر مــد بــا اســتفاده از ‪ Cj=0.9kN.s / mm‬و‬
‫‪ fj=cosθj‬کــه در آن ‪ θj‬برابــر ‪ 27.6‬درجــه مــی باشــد ( شــکل ‪ 8-2‬را ببینیــد)‪.‬‬

‫‪∑C j cos2 θ j φ2rj‬‬

‫‪T m  j‬‬
‫= ‪βvm‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 4π ‬‬ ‫‪w i‬‬ ‫‪ 2‬‬
‫‪∑‬‬ ‫‪g‬‬ ‫‪ φim‬‬
‫‪j ‬‬ ‫‪‬‬
 ‫‪475‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫مود اول (‪) T1=1.58 Sec‬‬

‫تغییرمکان نسبی عرضی مودی‬

‫‪ 1 − 0.657 ‬‬ ‫‪ 0.343‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪{φr‬‬
‫=‪}1 0.657 − 0.25‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.407 ‬‬ ‫= ‪∑w i φi2 l‬‬
‫‪3000.0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0.250 ‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.25‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫) ‪ 1.58  0.9 × cos 2 27.6°× 9810 × ( 0.3432 + 0.407 2 + 0.252‬‬
‫‪,‬‬
‫‪βv 1‬‬ ‫= ‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0.10‬‬
‫‪ 4π ‬‬ ‫‪3000‬‬
‫مود دوم (‪)0.49 sec =T2‬‬
‫تغییرمکان نسبی عرضی مودی‬

‫‪ 1 − ( −0.5600 )   1.560 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪ 0.130  ∑w i φi 2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪{φr }2 =−‬‬
‫= ‪ 0.5600 − ( 0.6900 ) ‬‬ ‫‪3857.1 kN‬‬
‫‪‬‬ ‫‪−0.6900‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ −0.690 ‬‬
‫‪ 0.49 ‬‬ ‫(‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2 27.6°× 9810 × 1.560 + 0.130 + 0.690‬‬
‫)‪2‬‬
‫=‬
‫‪βV 2 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫×‬ ‫‪0.90‬‬ ‫×‬ ‫‪cos‬‬ ‫=‬ ‫‪0.205‬‬
‫‪ 4π ‬‬ ‫‪3857.10‬‬

‫مود سوم (‪)0.24 sec=T3‬‬

‫تغییرمکان نسبی عرضی مودی‬

‫‪ 1 − ( −1.6180 )   2.6180 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪ 3.7140  ∑w i φi3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪{φr }3 =−‬‬
‫‪ 1.6180 − 2.0960  =−‬‬ ‫‪21899.31 kN‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2.0960‬‬ ‫‪  2.0960  i‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 0.24 ‬‬ ‫‪2‬‬

‫) ‪( 2.6182 + 3.7142 + 2.0962‬‬
‫=‬
‫‪βV 3 ‬‬ ‫× ‪ × 0.90 × cos 27.6°× 9810‬‬ ‫‪= 0.151‬‬
‫‪ 4π ‬‬ ‫‪21899.31‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪476‬‬

‫مود پسماند( ‪)TR= 0.4 T 1=0.623 sec,A 13.4.3.7-4‬‬

‫تغییرمکان نسبی عرضی مودی‬

‫‪‬‬ ‫) ‪1 − ( 0.2024‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 1.2024 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪{φr }R = −0.2024 − ( −1.6292 )‬‬ ‫‪ 1.4268 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪−1.6292‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪−1.6292 ‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫(‬ ‫)‬ ‫‪2‬‬ ‫(‬ ‫)‬ ‫‪2‬‬

‫=‪w i φ‬‬
‫‪rj 1567 × 1.000 + 2900 × −0.2024 + 2900 × −1.6292= 9383.25‬‬

‫‪ 0.632 ‬‬ ‫‪2‬‬ ‫) ‪(1.20242 + 1.42682 + 1.6922‬‬

‫=‬
‫‪βVR ‬‬ ‫× ‪ × 0.90 × cos 27.6° × 9810‬‬ ‫‪= 0.228‬‬
‫‪ 4π ‬‬ ‫‪9383.25‬‬

‫محاسبه پاسخ در زلزله مبتنی بر طرح‬

‫پاسخ مود اول( ‪)T1=1.58sec>Ts‬‬

‫تغییرمکان غیر االستیک پشت بام‬
‫شکل پذیری مؤثر مفروض‪μ D = 1.29 :‬‬
‫پریود مؤثر‪:‬‬
‫(‪)A13.4.3.5-1‬‬
‫‪T1 = T1 µ‬‬
‫‪= 1.58 1.29‬‬
‫‪= 1.735 sec‬‬
‫نسبت میرایی مؤثر‪:‬‬
‫ضریب کیفیت‪:‬‬
‫(‪)A13.3.3.3-1‬‬

‫‪T‬‬ ‫‪0.60‬‬
‫× ‪q H = 0.67 s = 0.67‬‬ ‫‪= 0.254 < 0.50‬‬
‫‪T1‬‬ ‫‪1.58‬‬

‫‪use q H = 0.50‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1 ‬‬

‫‪βHD = 0.50 × ( 0.64 − 0.05 ) 1 −‬‬ ‫‪ = 0.066‬‬ ‫میرایی هیسترتیک‬
‫‪ 1.29 ‬‬
‫‪477‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫میرایی مؤثر‪:‬‬
‫(‪)A13.3.2-1‬‬
‫‪β1D = 0.05 + 0.10 1.29 + 0.066= 0.23‬‬
‫ضریب میرایی‪B1D=1.59 :‬‬
‫تغییرمکان پشت بام‪DID ،‬‬
‫برای‪T1D>Ts‬‬
‫(‪)A13.4.4.3-1‬‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪1.795‬‬

‫=‪D1‬‬
‫‪D ‬‬ ‫‪ ×1.3991× 0.6 × 1.59‬‬
‫‪= 235 mm‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬

‫نسبت میرایی ویسکوز کل تحت شرایط االستیک‪βv+I= 0.10+0.05=0.15 :‬‬

‫ضریب میرایی‪B=1.35 :‬‬
‫تغییرمکان پشت بام برای رفتاراالستیک قاب برابر‪:‬‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪1.58‬‬

‫‪D ‬‬
‫=‬ ‫‪‬‬ ‫‪×1.3991× 0.6 × = 244 mm‬‬
‫‪ 4π2 ‬‬ ‫‪1.35‬‬
‫چون‪ D1D<D‬از‪ D1D‬استفاده کنید‪.‬‬
‫برش پایه‬
‫ضریب لرزه ای‬

‫‪ 8 ‬‬ ‫‪0.6‬‬

‫‪‬‬ ‫×‪‬‬ ‫‪0.102‬‬
‫=‬
‫) ‪ 5.5  1.795 × ( 3 × 1.59‬‬
‫برش پایه‬
‫‪V 1 = 0.102 × 5871 = 599 kN‬‬ ‫)‪( A13.4.3.1 − 1‬‬

‫سهم مود اول در مقاومت برش پایه قاب از (‪ )7-72‬بدست می آید‪.‬‬

‫‪ΩC‬‬ ‫‪3 × 5.5‬‬

‫= ‪Vy‬‬ ‫= ‪V1 o d‬‬ ‫× ‪599‬‬ ‫=‬ ‫‪1235 kN‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪8‬‬
‫ســهم محاســبه شــده بــرای مقاومــت بــرش پایــه برابــر ‪ ،KN 1235‬تقریبـ ًا مشــابه بــا مقاومــت بــرش‬
‫پایــه واقعــی‪ KN 1220‬اســت‪ .‬بــا داشــتن ‪ 2‬مقــدار متفــاوت‪ ،‬تقاضــای شــکل پذیــری مفــروض اشــتباه‬
‫بــوده اســت و فرآینــد مــی بایســت بــا یــک تقاضــای شــکل پذیــری مفــروض جدیــد‪ ،‬تکــرار گــردد‪.‬‬
‫تغییرمکان در تسلیم مؤثر (تغییرمکان تسلیم) ‪D‬‬
‫‪: y‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪478‬‬

‫(‪)A13.3.4-3‬‬

‫‪ g   Ωo .C d ‬‬ ‫‪2‬‬

‫=‬‫‪Dy ‬‬ ‫‪  R  Γ I .C S .T1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬
‫‪ 9810   3 × 5.5 ‬‬
‫=‬‫‪Dy ‬‬ ‫‪  8  ×1.399 × 0.102‬‬
‫=‬ ‫‪×1.582 183 mm‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬

‫تقاضای شکل پذیری مؤثر ‪μD‬‬

‫(‪)A13.3.4-1‬‬

‫‪D‬‬
‫‪µ D =ID‬‬
‫‪Dy‬‬

‫‪244‬‬
‫=‪µ D‬‬ ‫‪= 1.33 ≈ 1.29‬‬
‫‪183‬‬
‫تکرار اضافی دیگری نیاز نیست‪.‬‬
‫(‪)A13.5-2‬‬

‫‪R‬‬
‫= ‪µ max‬‬
‫‪Ωo I‬‬

‫‪8‬‬
‫=‪µ max‬‬ ‫‪= 2.667‬‬ ‫‪µ D < µ max‬‬
‫‪3 ×1.0‬‬

‫تفــاوت بیــن تقاضــای شــکل پذیــری مفــروض و بــرآورد شــده شــده بــه علــت اصــاح تغییرمــکان‬
‫غیــر االســتیک بــرای ارضــاء ایــن شــرط اســت کــه ایــن‪ ،‬کمتــر از تغییرمــکان االســتیک نیســت‪.‬‬

‫پاسخ در مرحله تغییرمکان ماکزیمم‬

‫تغییرمکان های جانبی کف‪ δi1D ،‬و تغییرمکان نسبی عرضی طبقات ‪∆i1D‬‬
‫(‪)A13.4.4.2-1‬‬
‫‪δi ID = D ID . φil‬‬

‫‪1.0000 ‬‬ ‫‪244 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪δi ID‬‬ ‫= ‪= 244 × 0.6570 ‬‬ ‫‪160  mm‬‬
‫‪0.2500 ‬‬ ‫‪ 61 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
 ‫‪479‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪84 ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪∆i ID‬‬ ‫‪99  mm‬‬
‫=‬
‫‪ 61‬‬
‫‪ ‬‬
‫نیروهای جانبی طراحی ‪ Fi1‬نیروهای برش طراحی طبقه‪ Vi1 ،‬و شتاب های کف ‪Ai1‬‬
‫(‪)A13.4.3.9-1‬‬

‫‪Γ‬‬
‫=‪Fi‬‬
‫‪l‬‬
‫‪w i .φi l . i .V lD‬‬
‫‪W Dl‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1.3991‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 1567 ×1.0 × 5872 × 599 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪224 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1.3991‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫× ‪Fi l = 2900 × 0.657‬‬ ‫= ‪× 599 ‬‬ ‫‪272  kN‬‬
‫‪‬‬ ‫‪5872‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪104 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1.3991‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2900 × 0.250 × 5872 × 599 ‬‬

‫‪ Fi   C . Ω ‬‬
‫‪Ai 1  l  ×  d o ‬‬
‫=‬
‫‪wi   R ‬‬

‫‪ 224‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1567 ‬‬ ‫‪0.295‬‬
‫‪‬‬ ‫‪  5.5 × 3 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Ai 1= 272‬‬ ‫×‬ ‫=‬ ‫‪0.193 g‬‬
‫‪2900   8 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0.075‬‬
‫‪104 2900 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫توجه کنیم که نیروهای واقعی برش طبقه ( = مقاومت) برابر با‪:‬‬

‫‪Ωo C d‬‬
‫‪Vi 1‬‬
‫‪R‬‬
‫می باشند‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 480

‫پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬

i1D
‫سرعت طبقه‬
)A13.4.4.5-2(

2π
∇i lD = . ∆i lD
TlD

84  294 
2π    
=
∇i lD =. 99  347  mm/sec
1.795   214 
 61  
Fdi1D ‫نیرو در تجهیزات میرایی‬
)7-23(

Fd i 1D =
C i .∇i 1D .cos θi

294   235 
   
Fd i =0.90 × 347  × cos 27.6 =277  kN
lD
   
214  171 

‫مؤلفه افقی نیروهای میرایی‬

 235  208
   
V di lD =277  × cos 27.6 =245 kN
171  151 
   
 ‫‪481‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫نیروهای طراحی لرزه ای‬

‫نیروهای نشان داده شده در زیر نیروهای طراحی لرزه ای هستند‪.‬‬

‫فلش ها نیروهای لرزه ای می باشند‬

‫نیروهای کاهش یافته‬ ‫نیروهای واقعی‬

‫مرحله در تغییرمکان ماکزیمم‬ ‫مرحله در سرعت ماکزیمم‬

‫پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫ضرایب نیرو‬
‫میرایی مؤثر ویسکوز‬
‫‪βeff=βi + βv1 √μ=0.05+0.10√1.33=0.165‬‬

‫=‬‫‪CF1 cos  tan −1 ( 2βeff ) ‬‬ ‫(‪)4-41‬‬

‫‪CF‬‬
‫=‬ ‫‪ −1‬‬ ‫‪)  0.951‬‬
‫=‪1 cos  tan ( 2 × 0.165‬‬
‫‪CF1µ = 0.95 ×1.33 = 1.264 > 1.0‬‬
‫‪CF1 =1.0‬‬
‫=‬‫‪CF 2 sin  tan −1 ( 2βeff ) ‬‬ ‫(‪)4-39‬‬

‫‪ −1‬‬ ‫‪)  0.313‬‬

‫=‪2 sin  tan ( 2 × 0.165‬‬
‫=‪CF‬‬

‫توجــه کنیــم کــه ضرایــب ‪ CF1‬و ‪ CF2‬مشــابه با ضرایــب ‪ C1FD‬و ‪ C1FV‬در جــداول الــف‪13.7.3.2.1.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪482‬‬

‫و الــف‪ NEHRP(2000( 13.7.3.2.2.‬مــی باشــند‪ .‬بــا اســتفاده از میرایــی مؤثــر ‪ 0.165‬در ایــن جــداول‬
‫‪ C1FD=1.0‬و ‪ C1FV=0.311‬بنابرایــن‪ ،‬تقریبــ ًا بــه دقــت مقادیــر بــا اســتفاده از (‪ )4-39‬و (‪)4-41‬‬
‫اســتخراج مــی شــوند‪.‬‬

‫نیروهای اینرسی جانبی ماکزیمم‬

‫نیروهای اینرسی جانبی ماکزیمم واقعی در هر طبقه با توجه به‬

‫‪C Ω‬‬
‫‪Fi l, max‬‬ ‫‪CF1 . Fi 1 Max Disp . d o + CF2 . F1D‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪Max Velocity‬‬

‫‪224 ‬‬ ‫‪ 208  527 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪  3 × 5.5 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Fi 1, max‬‬ ‫‪1.0 × 272  × ‬‬
‫=‬ ‫= ‪ + 0.313 ×  37 ‬‬‫‪573 kN‬‬
‫‪104   8 ‬‬ ‫‪−94  186 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫محاسبه می شوند‪.‬‬

‫شتاب ماکزیمم‬
‫شتاب های ماکزیمم کف بشرح زیر محاسبه می شوند ‪:‬‬

‫‪Fi 2‬‬
‫= ‪Ai 1 , max‬‬
‫‪wi‬‬

‫‪520‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1567 ‬‬ ‫‪0.332 ‬‬
‫‪−572‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫=‬‫=‪Ai 2 ‬‬ ‫‪0.197 ‬‬
‫‪2900 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0.084 ‬‬
‫‪−243 2900 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫برش ماکزیمم طبقه ‪Vi1 max‬‬

‫‪C Ω‬‬
‫‪V i 1, max‬‬ ‫‪CF1 .V i 1 Max Disp . d o + CF2 .V i 1‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪Max Velocity‬‬

‫‪V i 2, max Max‬‬

‫=‬ ‫‪Disp‬‬
‫‪Fd i1.cos θi‬‬

‫‪224 ‬‬ ‫‪ 238  528 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪  3 × 5.5 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Vi 1 , max‬‬ ‫‪= 1.000 × 496  × ‬‬ ‫‪ + 0.313 × cos 27.6 × 282  = 1101 kN‬‬
‫‪600   8 ‬‬ ‫‪173  1285‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪483‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫برش ماکزیمم طبقه نیز می تواند توسط استفاده از نیروهای جانبی ماکزیمم محاسبه گردد‪.‬‬

‫پاسخ مود دوم‬

‫(‪)T2=0.49 sec <Ts‬‬
‫نسبت میرایی مؤثر‬
‫‪β2D= 0.205 + 0.05= 0.255‬‬ ‫‪∴ B2D= 1.665‬‬ ‫)‪( Table A13.3.1‬‬

‫تغییرمکان پشت بام‪D2D :‬‬

‫(‪)A13.5.4.3-2‬‬

‫‪ g ‬‬ ‫‪S DS T 22‬‬

‫‪D 2D ‬‬
‫=‬ ‫×‬ ‫‪Γ‬‬
‫‪ 2 B‬‬ ‫×‬
‫‪ 4π2 ‬‬ ‫‪2D‬‬
‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪1.0 × 0.492‬‬
‫‪D 2D = ‬‬ ‫‪‬‬ ‫×‬ ‫‪0.5336‬‬ ‫×‬ ‫‪= 19 mm‬‬
‫‪ 4π2 ‬‬ ‫‪1.665‬‬

‫برش پایه لرزه ای‪V2 :‬‬

‫‪V 2 = C S 2 .W 2‬‬ ‫(‪)A13.5.4.2-1‬‬

‫‪ R  S DS‬‬
‫‪CS 2 = ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)A13.5.3.6-1‬‬
‫‪ C d  Ωo B 2D‬‬

‫پاسخ در مرحله تغییرمکان ماکزیمم‬

‫تغییرمکان جانبی کف و تغییرمکان نسبی عرضی طبقات‬
‫‪δi 2 D = D 2D . φi‬‬ ‫‪2‬‬
‫(‪)A13.5.4.2-1‬‬

‫‪ 1.000 ‬‬ ‫‪ 19 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪δi‬‬ ‫‪2D‬‬
‫= ‪= 19 × −0.560 ‬‬ ‫‪ −11 mm‬‬
‫‪−0.690 ‬‬ ‫‪−13‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 484

 30 
 
∆i 2D  2  mm
=
−13
 
Ai2 ‫ و شتاب ها‬،Vi2 ،‫ برش های طراحی طبقه‬،Fi2 ،‫نیروهای جانبی طراحی‬

Γ
Fi=
2
w i . φi 2 . 2 .V 2D )A13.5.3.7-1(
W 2

 0.5336 
 1567 ×1.0 × 1098 × 320 
   244 
 0.5336   
Fi 2 = 2900 × −0.560 × × 320  = −253 kN
 1098   −311
 0.5336   
2900 × −0.690 × 1098 × 320 
F   Cd . Ω o 
=Ai 2  i 2 × 
 w i   R 

 244 
 1567   0.321 
−253   5.5 × 3   
Ai 2 =
  ×  =
 −0.180  g
2900  8 
   −0.221
 −311 2900   
 

 244 
 
V i 2=  −9  kN
−320 
 
i2D
‫سرعت طبقه‬

2π
∇i 2 D = . ∆i 2 )A13.5.4.5-2(
T2
‫‪485‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪ 30 ‬‬ ‫‪ 385 ‬‬

‫‪2π ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪∇i 2 D‬‬ ‫=‬ ‫= ‪× 2 ‬‬ ‫‪ 26  mm/sec‬‬
‫‪0.49 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪−167 ‬‬
‫‪−13‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫نیروها در تجهیزات میرایی ‪Fdi2D‬‬
‫‪Fd i‬‬ ‫‪2D‬‬
‫‪C i . ∇i 2 . cos θi‬‬
‫=‬ ‫(‪)7-23‬‬

‫‪ 30 ‬‬ ‫‪ 385 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Fd i 2D‬‬
‫‪= 0.90 ×  2  × cos 27.6‬‬
‫=‬ ‫‪°‬‬ ‫‪ 26  kN‬‬
‫‪−13‬‬ ‫‪−167 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫نیروهای طراحی لرزه ای‬

‫نیروهای لرزه ای طرح‬

‫نیروهای کاهش یافته‬ ‫نیروهای واقعی‬

‫مرحله در تغییرمکان ماکزیمم‬ ‫مرحله در سرعت ماکزیمم‬

‫پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫ضرایب نیرو‬
‫‪βV 2= 0.205 + 0.05= 0.255‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 486

=CF1 cos  tan −1 ( 2βV 2 )  )4-41(

 
 −1 )  0.891
CF
= 1 cos  tan ( 2 × 0.255 =

=CF2 sin  tan −1 ( 2βV 2 )  )4-39(

 
 −1 )  0.454
CF
=2 sin  tan ( 2 × 0.255=
‫شتاب ماکزیمم‬

Ai 2, max
= (CF1 + 2βV 2 ×CF 2 ) . Ai 2 )4-40(

 0.321   0.360 
   
Ai 2, max
= ( 0.891 + 2 × 0.255 × 0.454 ) . −0.180  = −0.202  g
 −0.221  −0.248
   
Vi2 max‫برش ماکزیمم طبقه‬

C Ω
V i 2, max CF1 .V i 2 Max Disp . d o + CF2 .V i 2
R Max Velocity

 244   272   572 

   3 × 5.5     
V i 2 , max = 0.891×  −9  ×   + 0.454 ×  19  =  −8  kN
   8     
−320  −118 −642 
‫پاسخ مود سوم‬
)T3=.24sec< Ts(
‫نسبت میرایی مؤثر تغییر‬
β2D= 0.205 + 0.05= 0.255 ∴ B2D= 1.665 ( Table A13.3.1)
D3D ‫تغییرمکان پشت بام‬

 g  S DS T 32
D 3D 
= × Γ
 3 B × )A13.5.4.3-2(
 4π2  3D
 9810  1.0 × 0.242
D 3D =   × 0.1348 × = 1 mm
 4π2  1.503
 ‫‪487‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫برش پایه لرزه ای‪V3 ،‬‬

‫‪V 3 = C S 3.W 3‬‬ ‫(‪)A13.5.3.2-1‬‬

‫‪ R  S DS‬‬
‫‪CS 3 = ‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)A13.5.3.6-1‬‬
‫‪ C d  Ωo B 3D‬‬
‫‪ 8  1.0‬‬
‫=‬‫=‪C S 3 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0.323‬‬
‫‪ 5.5  3 × 1.503‬‬
‫‪V 3 = 0.323 × 398 = 129 kN‬‬
‫پاسخ در مرحله تغییرمکان ماکزیمم‬
‫تغییرمکان جانبی کف و تغییرمکان نسبی عرضی طبقات‬

‫‪ 1.000 ‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪δi‬‬ ‫‪3D‬‬
‫= ‪= 1.0 × −1.618‬‬ ‫‪−2  mm‬‬ ‫(‪)A13.5.4.2-1‬‬
‫‪ 2.096 ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪∆ i 3D‬‬ ‫‪−4  mm‬‬
‫=‬
‫‪2‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪δi 3D = D 3D .φi 3‬‬ ‫)‪( A13.54.2 − 1‬‬

‫‪ 1.000 ‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪δi 3D‬‬ ‫= ‪= 1.0 × −1.618‬‬ ‫‪−2  mm‬‬
‫‪ 2.096 ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪∆ i 3D‬‬ ‫‪−4  mm‬‬
‫=‬
‫‪2‬‬
‫‪ ‬‬
‫نیروهای جانبی طرح‪ Fi3 ،‬برش طراحی طبقه‪ Vi3 ،‬شتاب های کف ‪Ai3‬‬

‫‪Γ‬‬
‫=‪Fi‬‬
‫‪3‬‬
‫‪w i . φi 3 . 3 .V 3D‬‬ ‫(‪)A13.5.3.7-1‬‬
‫‪W3‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 488

 0.1348 
 1567 × 1.0 × × 129 
398  69 
 
 0.1348   
Fi 3 = 2900 × −1.618 × × 129  = −205 kN
 398   266 
 0.1348   
 2900 × 2.096 × 398 × 129 

 Fi 3   C .Ω 
Ai 3 
=  ×  d o 
wi   R 

 69 
 1567   0.091 
−205   5.5 × 3   
Ai = × = −0.146  g
3  2900   8  
   0.189 
 266 2900   
 
 69 
 
V i 3 = −136  kN
 130 
 
‫پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬
i3D
‫سرعت طبقه‬

2π
∇ i 3D = . ∆i 3
)A13.5.4.5-2(
T3

3  79 
2π    
∇i 3D
= × −4  = −105 mm/sec
0.24    52 
2  

Fdi3D ،‫نیروها در تجهیزات میرایی‬

Fd i 3D
C i . ∇i
= 3D
. cos θi )7-23(
 ‫‪489‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪ 79 ‬‬ ‫‪ 63 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Fd i‬‬ ‫‪3D‬‬
‫= ‪= 0.90 × −105 × cos 27.6°‬‬ ‫‪−84  kN‬‬
‫‪ 52 ‬‬ ‫‪ 42 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫نیروهای طراحی لرزه ای‬

‫نیروهای لرزه ای طرح‬

‫نیروهای کاهش یافته‬ ‫نیروهای واقعی‬

‫مرحله در تغییرمکان ماکزیمم‬ ‫مرحله در سرعت ماکزیمم‬

‫=‬‫‪CF1 cos  tan −1 2βV 3 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‬ ‫)‬ ‫(‪)4-41‬‬

‫‪CF‬‬
‫=‬ ‫‪ −1‬‬
‫‪1 cos  tan ( 2 × 0.201‬‬‫=‬‫‪)  0.928‬‬

‫=‬‫‪CF 2 sin  tan −1 2βV 3 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‬ ‫)‬ ‫(‪)4-39‬‬

‫‪CF‬‬
‫=‬ ‫‪ −1‬‬
‫=‪2 sin  tan ( 2 × 0.201‬‬‫‪)  0.373‬‬
‫پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬
‫ضرایب نیرو‬
‫شتاب ماکزیمم‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 490

Ai =
3, max (CF1 + 2βV 3 ×CF 2 ) . Ai 3 )4-40(

 0.091   0.098 
   
Ai 3, max
= ( 0.928 + 2 × 0.201× 0.373) . −0.146  = −0.157  g
 0.189   0.204 
   

Vi3 max ‫برش ماکزیمم طبقه‬

C Ω
Vi 3, max
CF1 .V i 3 Max Disp . d o + CF2 .V i 3
R Max Velocity

 69   56   153 
   3 × 5.5     
Vi 3, max
= 0.928 × −136  ×   + 0.373 × −74  = −288 kN
 130   8   37   263 
     
‫پاسخ مود پسماند‬
)TR=.632sec>Ts(
‫نسبت میرایی مؤثر‬

βRD= 0.228 + 0.05= 0.278 ∴ BRD= 1.734 ( Table A13.3.1)

DRD ‫تغییرمکان پشت بام‬
)A13.4.4.3-2(

 g  S D 1T R
D
= RD   × ΓR × B
2
 4π  RD
 9810  0.6 × 0.632
D RD =   × 0.3991× = 22 mm
 4π2  1.734 TR >To
VR ‫برش پایه لرزه ای‬
V R = C SR . W R )A13.4.3.6-1(

 R  S DS
C SR =   )A13.4.3.8-1(
 C d  Ωo . B RD
 ‫‪491‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪ 8  1.0‬‬
‫=‬‫=‪C SR ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0.28‬‬
‫‪ 5.5  3 × 1.734‬‬

‫‪V R =0.28 ×1495 = 419 kN‬‬

‫پاسخ در مرحله تغییرمکان ماکزیمم‬
‫تغییرمکان جانبی کف و تغییرمکان نسبی عرضی طبقات‬

‫‪δi R= D RD . φ i‬‬ ‫(‪)A13.4.4.2-2‬‬

‫‪R‬‬

‫‪ 1.000 ‬‬ ‫‪ 22 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪δi R‬‬ ‫= ‪= 22 × −0.2024 ‬‬ ‫‪ −4  mm‬‬
‫‪−1.6292 ‬‬ ‫‪−36 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 26 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪∆i R‬‬ ‫‪ 32  mm‬‬
‫=‬
‫‪−36 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫نیروهای جانبی اینرسی طرح‪ FiR ،‬نیروهای برشی طراحی طبقه ‪ ViR‬و شتاب های کف ‪AiR‬‬
‫(‪)A13.5.3.7-1‬‬
‫‪Γ3‬‬
‫=‪Fi‬‬
‫‪R‬‬
‫‪w i . φi 2 .‬‬ ‫‪.V RD‬‬
‫‪WR‬‬

‫‪‬‬ ‫‪0.3991‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 1567 ×1.0 × 1495 × 419 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 175 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.3991‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫× ‪Fi R = 2900 × −0.2024‬‬ ‫=‪× 419 ‬‬ ‫‪ −66  kN‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1495‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪−528‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.3991‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2900 × −1.6292 × 1495 × 419 ‬‬

‫‪ Fi   C . Ω ‬‬
‫‪Ai R  R  ×  d o ‬‬
‫=‬
‫‪ wi   R ‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 492

 175 
 1567   0.230 
 −66   5.5 × 3   
Ai R =
  ×  =
 −0.047  g
2900  8 
   −0.376 
−528 2900   
 
 175 
 
V iR =  109  kN
−419 
  ‫پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬
iRD
‫سرعت طبقه‬

2π
∇i R = . ∆i R )A13.5.4.5-2(
TR

 26   259 
2π    
∇i R= ×  32 =
  318  mm/sec
0.632   −358
−36   
FdiRD ‫نیروها در تجهیزات میرایی‬
Fd i R =
C i . ∇i R .cos θi )7-23(

 259   207 
   
Fd i=
R
0.90 ×  318  × cos 27.6
= °  254  kN
−358 −286 
   
 ‫‪493‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫نیروهای طراحی لرزه ای‬

‫نیروهای لرزه ای طرح‬

‫نیروهای کاهش یافته‬ ‫نیروهای واقعی‬

‫مرحله در تغییرمکان ماکزیمم‬ ‫مرحله در سرعت ماکزیمم‬

‫پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫ضرایب نیرو‬
‫‪βV R= 0.228 + 0.05= 0.278‬‬

‫=‬‫‪CF1 cos  tan −1 ( 2βV R ) ‬‬ ‫(‪)4-41‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪)  0.874‬‬
‫‪CF‬‬
‫=‬ ‫‪1 cos  tan ( 2 × 0.278‬‬ ‫=‬

‫‪CF‬‬
‫=‬ ‫‪ −1‬‬ ‫‪)  0.486‬‬
‫=‪2 sin  tan ( 2 × 0.278‬‬

‫شتاب ماکزیمم‬

‫‪Ai R , max‬‬
‫=‬ ‫‪(CF1 + 2βV R ×CF 2 ) . Ai R‬‬ ‫(‪)4-40‬‬

‫‪ 0.230 ‬‬ ‫‪ 0.263 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Ai R , max‬‬ ‫= ‪= ( 0.874 + 2 × 0.278 × 0.486 ) × −0.047 ‬‬ ‫‪−0.054  g‬‬
‫‪ −0.376 ‬‬ ‫‪−0.430 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪494‬‬

‫برش ماکزیمم طبقه ‪ViRmax‬‬

‫‪C Ω‬‬
‫‪V i R , max‬‬ ‫‪CF1 .V i R Max Disp . d o + CF2 .V i R‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪Max Velocity‬‬

‫‪ 175 ‬‬ ‫‪ 183  404 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪  3 × 5.5 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V i R , max‬‬ ‫‪= 0.874 ×  109  × ‬‬ ‫‪ + 0.486 ×  225  = 306  kN‬‬
‫‪−419   8 ‬‬ ‫‪−254  879 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫پاســخ کل حاصــل از ترکیــب هــای مــدی بــا اســتفاده از قانــون ترکیــب ‪ SRSS‬محاســبه گردیــد‪.‬‬
‫جــدول م‪ 1-‬خالصــه ای از خــواص مــودی قــاب و جــداول م‪ 2-‬و م‪ ، 3-‬خالصــه ای از نتایــج تحلیــل‬
‫بــرای دو مــود و پاســخ کلــی محاســبه شــده هــم توســط ‪ ELF‬و هــم روش ‪ RSA‬بــرای ‪ DBE‬و‬
‫‪ MCE‬را بــه ترتیــب‪ ،‬ارائــه مــی دهــد‪.‬‬

‫م‪ 3-‬محاسبات اجمالی برای قاب های ‪ 3‬طبقه ‪ 60-3S‬و ‪ 90-3S‬با سیستم های میرایی ویسکوز خطی‬
‫قــاب ‪ 60-3S‬در شــکل ‪ 8-1‬نشــان داده شــده و بــه عنــوان مثــال ‪ 1‬در بخــش ‪ ،8‬تشــریح گردیــد‪.‬‬
‫ایــن قــاب خمشــی ویــژه شــرایط حداقــل بــرش پایــه لــرزه ای (‪ NEHRP (2000‬را ارضــاء نمــی کنــد‬
‫چــون بــرای ‪ Vmin=0.6V=0.6x788.5=473kN‬یــا طــوری طراحــی شــده اســت کــه بــه طــور‬
‫معــادل یــک مقاومــت بــرش پایــه برابــر بــا‬
‫‪V y = V min . Ω0 .C d /R = 473 × 3.0 × 5.5 / 8= 976 kN‬‬

‫بــرای الگــوی بــار جانبــی متناســب بــا مــود اول‪ ،‬داشــته باشــد‪ .‬مقادیرمقاومــت بــرش پایــه واقعــی آن‬
‫بــرای ایــن الگــوی بارهــا توســط روش هــای ضمیمــه ج‪ 2.‬مــی باشــد (مفصــل تیرهــا در فصــل مشــترک‬
‫تیــر بــه ســتون)‪ .‬محاســبات خالصــه بــرای ایــن قــاب در جــداول م‪ ,6-‬م‪ ,5-‬م‪ 4-‬عرضــه شــدند‪.‬‬
‫قــاب ‪ 3S-90‬در شــکل ‪ 8-3‬نشــان داده شــده و قبــا در مثــال شــماره ‪ 3‬بخــش ‪ 8‬تشــریح گردیــد‪.‬‬
‫قــاب بــرای بــرش پایــه لــرزه ای برابــر بــا ‪ Vmin=0.9V=0.9x788.5=709.7kN‬یــا بطــور معــادل‬
‫بــرای داشــتن مقاومــت بــرش پایــه برابــر بــا‬
‫‪Vy=Vmin.Ωo.Cd.R=709.7x3x5.5.8=1464kN‬‬

‫بــرای الگــوی بارهــای جانبــی متناســب بــا مــود اول‪ ،‬طراحــی شــده اســت‪ .‬مقاومــت بــرش پایــه‬
‫قــاب بــرای ایــن الگــوی بارهــا توســط روش هــای ضمیمــه ج‪ Vy=1468kN ،2.‬محاســبه گردیــد‪.‬‬
‫محاســبات اجمالــی بــرای ایــن قــاب در جــداول م‪ , 9-‬م‪ ,8-‬م‪ ، 9-‬ارائــه مــی شــوند‪.‬‬
 ‫‪495‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫م‪ 4-‬محاسبات اجمالی برای قاب ‪ 6‬طبقه ‪ 6S-75‬با سیستم میرایی ویسکوز خطی‬

‫قــاب ‪ 6S-75‬یــک قــاب ‪ 6‬طبقــه نشــان داده شــده در شــکل ‪ 8-5‬و تشــریح شــده بــه عنــوان مثــال‬
‫شــماره ‪ 5‬در بخــش ‪ 8‬اســت‪ .‬ایــن قــاب بــرای بــرش پایــه لــرزه ای برابــر بــا‪Vmin= 0.75V‬طراحــی‬
‫شــده اســت کــه‪ V‬بــا توجــه بــه بخــش ‪ 5.3‬از (‪ NEHRP(1997‬محاســبه گردیــد‪ .‬بنابرایــن‬
‫ثانیه ‪ T=1.2x.035x(85.1).75 = 1.18‬پریود‬

‫‪S D1‬‬
‫=‬‫‪Cs‬‬ ‫‪= 0.6‬‬ ‫‪= 0.0636‬‬
‫‪T R‬‬ ‫) (‬
‫‪I‬‬ ‫‪1.18 8‬‬
‫‪1‬‬ ‫) (‬
‫=‬‫‪V C sW = 0.0636 ×16,‬‬ ‫=‬ ‫‪067 1022 kN‬‬
‫بواقــع‪ ،‬قــاب بــرای داشــتن مقاومــت بــرش پایــه الگــوی بارهــای جانبــی متناســب بــا مــود اول‬
‫‪.Vy=Vmin. =Ωo.Cd /R=767x3.0x5.5/8=1582kN‬قــاب بــا اســتفاده از روش هــای ضمیمــه‬
‫ج ‪ 2‬و مقاومــت بــرش واقعــی آن برابــر بــا ‪ Vy=1597kN‬بــود‪ .‬محاســبات اجمالــی بــرای ایــن قــاب‬
‫در جــداول م‪ 10،11-‬و ‪ ،12‬ارائــه مــی شــوند‪.‬‬

‫جدول م‪ 1-‬خواص مودی قاب ‪75-3S‬‬

‫کمیت‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود پسماند‬

‫‪Tm , sec‬‬ ‫‪1.58‬‬ ‫‪0.49‬‬ ‫‪0.24‬‬ ‫‪0.632‬‬
‫}‪{Øim‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪1.0000‬‬
‫‪0.657‬‬ ‫‪-0.657‬‬ ‫‪-0.618‬‬ ‫‪-0.2024‬‬
‫‪0.250‬‬ ‫‪-0.250‬‬ ‫‪-2.096‬‬ ‫‪-1.6292‬‬
‫‪Wm,kN‬‬ ‫‪5871‬‬ ‫‪1098‬‬ ‫‪398‬‬ ‫‪1496‬‬
‫‪Γm‬‬ ‫‪1.3991‬‬ ‫‪-0.5334‬‬ ‫‪0.1348‬‬ ‫‪-0.3991‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪496‬‬

‫جــدول م‪ 2-‬محاســبات پاســخ مــودی مثــال شــماره ‪ : 2‬قــاب ‪ 3‬طبقــه(‪ )Vmin=0.75V‬بــا‬

‫سیســتم میرایــی ویســکوزخطی‪ .‬تحلیــل بــرای ‪DBE‬‬

‫کمیت‬ ‫واحدها‬ ‫مود‪1‬‬ ‫مود‪2‬‬ ‫مود‪3‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪.1‬پاسخ االستیک‬
‫نسبت میرایی‬
‫نسبت میرایی کل‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان االستیک‬

‫‪.2‬تغییر مکان پشت بام و برش پایه‬

‫شکل پذیری فرضی‬
‫پریود موثر‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫میرایی هیسترتیک‬
‫میرایی موثر‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان‬
‫تغییر مکان اصالح شده‬
‫ضریب لرزه ای‬
‫برش پایه لرزه ای‬
‫تغییر مکان تسلیم‬
‫شکل پذیری محاسبه شده‬

‫‪ .3‬پاسخ در مرحله تغییر مکان ماکزیمم‬

‫تغییر مکان جانبی کف‬

‫تغییر مکان نسبی‬

‫عرضی طبقه‬

‫نیروهای جانبی طراحی‬

‫شتاب کف‬

‫شتاب کف‬

‫نیروهای واقعی برش طبقه‬

‫‪497‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫جدول م‪ 3-‬محاسبات پاسخ مودی مثال شماره ‪ : 2‬قاب ‪ 3‬طبقه(‪ )Vmin=0.75V‬با سیستم میرایی‬
‫ویسکوزخطی‪ .‬تحلیل برای ‪MCE‬‬

‫کمیت‬

‫‪.1‬پاسخ االستیک‬
‫نسبت میرایی‬
‫نسبت میرایی کل‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان االستیک‬
‫‪.2‬تغییر مکان پشت بام و برش پایه‬
‫شکل پذیری فرضی‬
‫پریود موثر‬
‫نسبت میرایی موثر‬
‫ویسکوز‬
‫میرایی هیسترتیک‬
‫میرایی موثر‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان‬
‫تغییر مکان اصالح شده‬
‫ضریب لرزه ای‬
‫برش پایه لرزه ای‬
‫تغییر مکان تسلیم‬
‫شکل پذیری محاسبه شده‬
‫‪ .3‬پاسخ در مرحله تغییر مکان ماکزیمم‬

‫تغییر مکان جانبی کف‬

‫تغییر مکان نسبی‬

‫عرضی طبقه‬

‫نیروهای جانبی طراحی‬

‫شتاب کف‬

‫شتاب کف‬

‫نیروهای واقعی برش طبقه‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪498‬‬

‫جدولم‪ 3-‬ادامه‬

‫‪ .4‬پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬

‫سرعت تغییر مکان‬

‫نسبی عرضی‬

‫نیرو در وسایل میرایی‬

‫نیروی افقی میراگر‬

‫‪.5‬پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫شکل پذیری‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫پارامتر‬
‫ضریب‬
‫حاصلضرب‬
‫ضریب نیروی‬
‫ضریب نیروی‬
‫شتاب حداکثر کف‬

‫ماکزیمم طبقه‬

‫ماکزیمم برش‬
‫‪499‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪60-3S‬‬ ‫جدول م ‪ 4-‬خواص مودی قاب‬

‫کمیت‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود‪2‬‬ ‫مود‪3‬‬ ‫مود پسماند‬

‫‪Tm , sec‬‬ ‫‪1.78‬‬ ‫‪0.54‬‬ ‫‪0.27‬‬ ‫‪0.712‬‬
‫}‪{Øim‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪1.000‬‬
‫‪0.667‬‬ ‫‪-0.543‬‬ ‫‪-1.550‬‬ ‫‪-0.184‬‬
‫‪0.252‬‬ ‫‪-0.760‬‬ ‫‪-0.957‬‬ ‫‪-1.658‬‬
‫‪W m,kN‬‬ ‫‪5889‬‬ ‫‪1095‬‬ ‫‪383‬‬ ‫‪1478‬‬
‫‪гm‬‬ ‫‪1.3915‬‬ ‫‪-0.5308‬‬ ‫‪0.1393‬‬ ‫‪-0.3915‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪500‬‬

‫جدول م ‪ 5-‬محاسبات پاسخ مودی مثال شماره ‪ : 1‬قاب ‪ 3‬طبقه(‪ )Vmin= 0.60V‬با سیستم‬
‫میرایی ویسکوزخطی‪ .‬تحلیل برای ‪DBE‬‬

‫کمیت‬ ‫واحدها‬ ‫مود‪1‬‬ ‫مود‪2‬‬ ‫مود‪3‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪.1‬پاسخ االستیک‬
‫نسبت میرایی‬
‫نسبت میرایی کل‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان االستیک‬

‫‪.2‬تغییر مکان پشت بام و برش پایه‬

‫شکل پذیری فرضی‬
‫پریود موثر‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫میرایی هیسترتیک‬
‫میرایی موثر‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان‬
‫تغییر مکان اصالح شده‬
‫ضریب لرزه ای‬
‫برش پایه لرزه ای‬
‫تغییر مکان تسلیم‬
‫شکل پذیری محاسبه شده‬

‫‪ .3‬پاسخ در مرحله تغییر مکان ماکزیمم‬

‫تغییر مکان جانبی کف‬

‫تغییر مکان نسبی‬

‫عرضی طبقه‬

‫نیروهای جانبی طراحی‬

‫شتاب کف‬

‫شتاب کف‬

‫نیروهای واقعی برش طبقه‬

‫‪501‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫ادامه جدول م‪5-‬‬

‫‪ .4‬پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬

‫سرعت تغییر مکان‬

‫نسبی عرضی‬

‫نیرو در وسایل میرایی‬

‫نیروی افقی میراگر‬

‫‪.5‬پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫شکل پذیری‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫پارامتر‬
‫ضریب‬
‫حاصلضرب‬
‫ضریب نیروی‬
‫ضریب نیروی‬
‫شتاب حداکثر کف‬

‫ماکزیمم طبقه‬

‫ماکزیمم برش‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪502‬‬

‫جــدول م‪ 6-‬محاســبات پاســخ مــودی مثــال شــماره ‪ : 1‬قــاب ‪ 3‬طبقــه (‪ )Vmin= 0.60V‬بــا‬
‫سیســتم میرایــی ویســکوزخطی‪ .‬تحلیــل بــرای ‪MCE‬‬

‫واحدها‬ ‫مود‪1‬‬ ‫مود‪2‬‬ ‫مود‪3‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫کمیت‬

‫‪.1‬پاسخ االستیک‬
‫نسبت میرایی‬
‫نسبت میرایی کل‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان االستیک‬

‫‪.2‬تغییر مکان پشت بام و برش پایه‬

‫شکل پذیری فرضی‬

‫پریود موثر‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫میرایی هیسترتیک‬
‫میرایی موثر‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان‬
‫تغییر مکان اصالح شده‬
‫ضریب لرزه ای‬
‫برش پایه لرزه ای‬
‫تغییر مکان تسلیم‬
‫شکل پذیری محاسبه شده‬

‫‪ .3‬پاسخ در مرحله تغییر مکان ماکزیمم‬

‫تغییر مکان جانبی کف‬

‫تغییر مکان نسبی‬

‫عرضی طبقه‬

‫نیروهای جانبی طراحی‬

‫شتاب کف‬

‫شتاب کف‬

‫نیروهای واقعی برش طبقه‬

‫‪503‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫جدولم‪ 6-‬ادامه‬

‫‪ .4‬پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬

‫سرعت تغییر مکان‬

‫نسبی عرضی‬

‫نیرو در وسایل میرایی‬

‫نیروی افقی میراگر‬

‫‪.5‬پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫شکل پذیری‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫پارامتر‬
‫ضریب‬
‫حاصلضرب‬
‫ضریب نیروی‬
‫ضریب نیروی‬
‫شتاب حداکثر کف‬

‫ماکزیمم طبقه‬

‫ماکزیمم برش‬

‫جدول م‪ 7-‬خواص مودی قاب ‪90-3S‬‬

‫کمیت‬ ‫مد ‪1‬‬ ‫مد‪2‬‬ ‫مد‪3‬‬ ‫مد پسماند‬
‫‪Tm , sec‬‬ ‫‪1.38‬‬ ‫‪0.43‬‬ ‫‪0.21‬‬ ‫‪0.552‬‬
‫}‪{Øim‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪1.0000‬‬
‫‪0.639‬‬ ‫‪-0.586‬‬ ‫‪-1.648‬‬ ‫‪-0.2405‬‬
‫‪0.237‬‬ ‫‪-0.697‬‬ ‫‪-2.146‬‬ ‫‪-1.6518‬‬
‫‪W m,kN‬‬ ‫‪5799‬‬ ‫‪1170‬‬ ‫‪398‬‬ ‫‪1568‬‬
‫‪гm‬‬ ‫‪1.4105‬‬ ‫‪-0.5426‬‬ ‫‪0.1322‬‬ ‫‪-0.4105‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪504‬‬

‫جدول م‪ 8-‬محاسبات پاسخ مودی مثال شماره‪ : 3‬قاب ‪ 3‬طبقه (‪ )Vmin= 0.90V‬با سیستم میرایی‬
‫ویسکوزخطی‪ .‬تحلیل برای ‪DBE‬‬

‫کمیت‬ ‫واحدها‬ ‫مود‪1‬‬ ‫مود‪2‬‬ ‫مود‪3‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪.1‬پاسخ االستیک‬
‫نسبت میرایی‬
‫نسبت میرایی کل‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان االستیک‬

‫‪.2‬تغییر مکان پشت بام و برش پایه‬

‫شکل پذیری فرضی‬

‫پریود موثر‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫میرایی هیسترتیک‬
‫میرایی موثر‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان‬
‫تغییر مکان اصالح شده‬
‫ضریب لرزه ای‬
‫برش پایه لرزه ای‬
‫تغییر مکان تسلیم‬
‫شکل پذیری محاسبه شده‬

‫‪ .3‬پاسخ در مرحله تغییر مکان ماکزیمم‬

‫تغییر مکان جانبی کف‬

‫تغییر مکان نسبی‬

‫عرضی طبقه‬

‫نیروهای جانبی طراحی‬

‫شتاب کف‬

‫شتاب کف‬

‫نیروهای واقعی برش طبقه‬

‫‪505‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫ادامه جدول م‪8-‬‬

‫‪ .4‬پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬

‫سرعت تغییر مکان‬

‫نسبی عرضی‬

‫نیرو در وسایل میرایی‬

‫نیروی افقی میراگر‬

‫‪.5‬پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫شکل پذیری‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫پارامتر‬
‫ضریب‬
‫حاصلضرب‬
‫ضریب نیروی‬
‫ضریب نیروی‬
‫شتاب حداکثر کف‬

‫ماکزیمم طبقه‬

‫ماکزیمم برش‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪506‬‬

‫جــدولم‪ 9-‬محاســبات پاســخ مــودی مثــال شــماره‪ : 3‬قــاب ‪ 3‬طبقــه(‪ )Vmin=0.90V‬بــا‬

‫سیســتم میرایــی ویســکوزخطی‪ .‬تحلیــل بــرای ‪MCE‬‬

‫کمیت‬ ‫واحدها‬ ‫مود‪1‬‬ ‫مود‪2‬‬ ‫مود‪3‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪.1‬پاسخ االستیک‬
‫نسبت میرایی‬
‫نسبت میرایی کل‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان االستیک‬

‫‪.2‬تغییر مکان پشت بام و برش پایه‬

‫شکل پذیری فرضی‬
‫پریود موثر‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫میرایی هیسترتیک‬
‫میرایی موثر‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان‬
‫تغییر مکان اصالح شده‬
‫ضریب لرزه ای‬
‫برش پایه لرزه ای‬
‫تغییر مکان تسلیم‬
‫شکل پذیری محاسبه شده‬

‫‪ .3‬پاسخ در مرحله تغییر مکان ماکزیمم‬

‫تغییر مکان جانبی کف‬

‫تغییر مکان نسبی‬

‫عرضی طبقه‬

‫نیروهای جانبی طراحی‬

‫شتاب کف‬

‫شتاب کف‬

‫نیروهای واقعی برش طبقه‬

‫‪507‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫ادامه جدول م‪9-‬‬

‫‪ .4‬پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬

‫سرعت تغییر مکان‬

‫نسبی عرضی‬

‫نیرو در وسایل میرایی‬

‫نیروی افقی میراگر‬

‫‪.5‬پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫شکل پذیری‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫پارامتر‬
‫ضریب‬
‫حاصلضرب‬
‫ضریب نیروی‬
‫ضریب نیروی‬
‫شتاب حداکثر کف‬

‫ماکزیمم طبقه‬
 ‫جدول م‪ 10-‬خواص مودی قاب ‪6S-75‬‬

‫کمیت‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود ‪4‬‬ ‫مود ‪5‬‬ ‫مود ‪6‬‬ ‫مود پسماند‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪508‬‬
 ‫‪509‬‬

‫جدولم‪ 11-‬محاسبات پاسخ مودی مثال شماره‪ : 5‬قاب‪ 6‬طبقه (‪ )Vmin=0.75V‬با سیستم میرایی ویسکوزخطی‪ .‬تحلیل برای ‪DBE‬‬

‫کمیت‬ ‫واحد‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود ‪4‬‬ ‫مود ‪5‬‬ ‫مود ‪6‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪.1‬پاسخ االستیک‬
‫نسبت میرایی‬
‫نسبت میرایی کل‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان االستیک‬

‫‪.2‬تغییر مکان پشت بام و برش پایه‬

‫شکل پذیری فرضی‬
‫پریود موثر‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫میرایی هیسترتیک‬
‫میرایی موثر‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان‬
‫تغییر مکان اصالح شده‬
‫ضریب لرزه ای‬
‫برش پایه لرزه ای‬
‫تغییر مکان تسلیم‬
‫شکل پذیری محاسبه شده‬
‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬
 ‫جدول م ‪ 11-‬ادامه‬

‫کمیت‬ ‫واحد‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود ‪4‬‬ ‫مود ‪5‬‬ ‫مود ‪6‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪ .3‬پاسخ در مرحله تغییر مکان ماکزیمم‬

‫تغییر مکان جانبی کف‬

‫تغییر مکان نسبی‬

‫عرضی طبقه‬

‫نیروهای جانبی طراحی‬

‫شتاب کفف‬

‫نیروهای واقعی‬
‫برش طبقه‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪510‬‬
 ‫‪511‬‬

‫جدول م ‪ 11-‬ادامه‬

‫کمیت‬ ‫واحد‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود ‪4‬‬ ‫مود ‪5‬‬ ‫مود ‪6‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪ .4‬پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬

‫سرعت تغییر مکان‬

‫نسبی عرضی‬

‫نیرو در وسایل میرایی‬

‫نیروی افقی میراگر‬

‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬
 ‫جدول م ‪ 11-‬ادامه‬

‫کمیت‬ ‫واحد‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود ‪4‬‬ ‫مود ‪5‬‬ ‫مود ‪6‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪.5‬پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫شکل پذیری‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫پارامتر‬
‫ضریب‬
‫حاصلضرب‬
‫ضریب نیروی‬
‫ضریب نیروی‬
‫شتاب حداکثر کف‬

‫ماکزیمم طبقه‬

‫ماکزیمم برش‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪512‬‬
 ‫‪513‬‬
‫جدول م‪ 12-‬محاسبات پاسخ مودی مثال شماره‪ : 5‬قاب‪ 6‬طبقه (‪ )Vmin=0.75V‬با سیستم میرایی ویسکوزخطی‪ .‬تحلیل برای ‪MCE‬‬

‫کمیت‬ ‫واحد‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود ‪4‬‬ ‫مود ‪5‬‬ ‫مود ‪6‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪.1‬پاسخ االستیک‬
‫نسبت میرایی‬
‫نسبت میرایی کل‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان االستیک‬

‫‪.2‬تغییر مکان پشت بام و برش پایه‬

‫شکل پذیری فرضی‬
‫پریود موثر‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫میرایی هیسترتیک‬
‫میرایی موثر‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان‬
‫تغییر مکان اصالح شده‬
‫ضریب لرزه ای‬
‫برش پایه لرزه ای‬
‫تغییر مکان تسلیم‬
‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫شکل پذیری محاسبه شده‬

 ‫جدول م ‪ 12-‬ادامه‬

‫کمیت‬ ‫واحد‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود ‪4‬‬ ‫مود ‪5‬‬ ‫مود ‪6‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪ .3‬پاسخ در مرحله تغییر مکان ماکزیمم‬

‫تغییر مکان جانبی کف‬

‫تغییر مکان نسبی‬

‫عرضی طبقه‬

‫نیروهای جانبی طراحی‬

‫شتاب کفف‬

‫نیروهای واقعی‬
‫برش طبقه‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪514‬‬
 ‫‪515‬‬

‫جدول م ‪ 12-‬ادامه‬

‫کمیت‬ ‫واحد‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود ‪4‬‬ ‫مود ‪5‬‬ ‫مود ‪6‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪ .4‬پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬

‫سرعت تغییر مکان‬

‫نسبی عرضی‬

‫نیرو در وسایل میرایی‬

‫نیروی افقی میراگر‬

‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬
 ‫جدول م ‪ 12-‬ادامه‬

‫کمیت‬ ‫واحد‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود ‪4‬‬ ‫مود ‪5‬‬ ‫مود ‪6‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪.5‬پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫شکل پذیری‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫پارامتر‬
‫ضریب‬
‫حاصلضرب‬
‫ضریب نیروی‬
‫ضریب نیروی‬
‫شتاب حداکثر کف‬

‫ماکزیمم طبقه‬

‫ماکزیمم برش‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪516‬‬
‫‪517‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫[ضمیمه ن]‬

‫محاسبات دقیق برای تحلیل ساده شده قاب ‪ 3‬طبقه با سیستم میرایی ویسکوز غیرخطی‬
‫ن‪ 1-‬معرفی‬
‫ایــن ضمیمــه محاســبات دقیــق در کاربــرد نیــروی جانبــی معــادل (‪ )ELF‬و تحلیــل طیــف پاســخ‬
‫(‪ )RSA‬طبــق (‪ NEHRP (2000‬بــرای تحلیــل ســاختمان هــا بــا سیســتم هــای میرایــی ویســکوز‬
‫غیرخطــی را ارئــه مــی دهــد‪ .‬ایــن روش هــا همانطــور کــه در بخــش ضمیمــه الــف شــرح داده شــده‬
‫تحــت اصالحــات مشــروح در بخــش ‪ 8.1‬و بخــش ‪ ،7.5.2‬بــکار مــی رونــد‪ .‬ایــن ارائــه در ضمیمــه‬
‫از بخــش هــای زیــر تشــکیل مــی شــود‪:‬‬
‫محاســبات دقیــق بــرای قــاب خمشــی ویــژه فــوالدی ‪ 3‬طبقــه ‪ 80-3S‬نشــان داده شــده در شــکل ‪8-6‬‬
‫و بــه عنــوان مثــال شــماره ‪ 6‬در بخــش ‪ ،8‬اشــاره گردیــد‪.‬‬
‫محاســبات دقیــق بــرای قــاب خمشــی ویــژه فــوالدی ‪ 3‬طبقــه ‪ 80-3S‬نشــان داده شــده در شــکل ‪8-6‬‬
‫و بــه عنــوان مثــال شــماره ‪ 7‬در بخــش ‪ ،8‬اشــاره گردیــد‪.‬‬

‫ن‪ 2-‬محاسبات دقیق برای قاب ‪ 3‬طبقه ‪ 80-3S‬با سیستم میرایی غیرخطی (مثال شماره ‪)6‬‬
‫پارامترها‬
‫وزن هــای فرعــی لــرزه ای عبارتنــد از‪ :‬طبقــه ســوم ‪ KN 1567‬و‪ KN 29000‬بــرای طبقــات دوم و اول‪.‬‬
‫ضرایــب طراحــی در جــدول ‪ 5.2.2‬ضوابــط پیشــنهادی(‪ NEHRP(2000‬بــرای قــاب هــای خمشــی‬
‫ویــژه فــوالدی عبــارت اســت از ‪R=8,Ωo=3.0,Cd=5.5, I=1.0:‬‬

‫شرح سیستم‬
‫قــاب تحلیــل شــده‪ ،‬یــک قــاب خمشــی ویــژه فــوالدی بــا سیســتم میرایــی ویســکوز غیرخطــی‪،‬‬
‫مطابــق شــکل ‪ 8-6‬اســت‪ .‬ایــن قــاب یکــی از ‪ 2‬قابــی مــی باشــدکه در جهــت هــر اصلــی ســاختمان‬
‫بــا پــان و تــراز نمــای نشــان داده شــده در شــکل ب‪ 1-‬اســت‪ .‬از اثــرات پیچشــی در تحلیــل صرفنظــر‬
‫شــده اســت‪ .‬ســاختمان در محلــی واقــع اســت کــه بــا طیــف پاســخ طــرح بــا پارامترهــای زیــر متمایــز‬
‫مــی باشــد‪ Sd1=0.6, Sds=1.0 :‬و ‪ Ts=0.6s‬طبــق ‪ . )NEHRP(2000‬ایــن تعییــن خصوصیــات از‬
‫زلزلــه مبتنــی بــر طــرح(‪ )DBE‬مــی باشــد‪ .‬حداکثــر زلزلــه لحــاظ شــده (‪ )MCE‬توســط طیــف پاســخ‬
‫بــا مختصاتــی ‪ 1.5‬برابــر بزرگتــر از ‪ ،DBE‬متمایــز مــی گــردد‪ .‬سیســتم میرایــی در قــاب (عــاوه بــر‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪518‬‬

‫هــر ‪ 4‬قــاب مشــابه دیگــر ســاختمان در شــکل ب ‪ ) 1-‬از تجهیــزات میرایــی ویســکوز غیرخطــی بــا‬
‫تــوان ســرعت ‪ ، a=0.5‬نصــب شــده بــه صــورت قطــری در شــکل ‪ ،8.6‬تشــکیل مــی شــود‪ .‬نســبت‬
‫میرایــی در مــود اصلــی ارتعــاش قــاب تحــت شــرایط االســتیک بــرای زلزلــه مبتنــی بــر طــرح برابــر‬
‫‪( βv1=0.10‬میرایــی فراهــم شــده توســط سیســتم میرایــی) بــه اضافــه یــک نســبت میرایــی ذاتــی‬
‫مفــروض بــرای نســبت میرایــی کل ‪ .βv1+βI=0.15 ،βI=0.05‬ضریــب میرایــی متناظــر برابــر ‪βV+I‬‬
‫‪ =1.35‬اســت‪( .‬جــدول الــف‪ 13.3.1.‬و جــدول ‪ ،3-3‬ســتون بــرای ‪ ،B1‬مقادیــر محافظــه کارانــه)‪.‬‬
‫مقاومــت بــرش پایــه لــرزه ای بــرای طراحــی ایــن قــاب‪ 08V.‬انتخــاب گردیــد‪ ،‬کــه بزرگتــر از مینیمــم‬
‫مــورد نیــاز براســاس(‪ NEHRP(2000‬بخــش الــف‪ ،13.2.4.1.‬اســت‪ Vmin=0.75V‬کــه ‪ V‬توســط‬
‫روش هــای (‪ NEHRP(1997‬بخــش ‪ ،5.3‬تعییــن مــی شــود‪ .‬بــرش پایــه لــرزه ای ‪ V‬در بخــش ب‪3.‬‬
‫برابــر ‪ KN 788.5‬تعییــن شــده‪ ،‬بنابرایــن‪0.80V=0.08x788.5kN=630.8kN.‬‬
‫روش پیگیــری شــده بــرای طراحــی قــاب بــا محاســبه مقاومــت بــرش پایــه مــورد نیــاز قــاب ‪ Vy‬از‬
‫طریــق ( ‪ .)7-72‬وقتــی‪ 0/80 V‬بــه حــای ‪ Vmin‬باشــد‪ ،‬شــروع گردیــد‪.‬‬

‫‪Ω .C‬‬ ‫‪3 × 5.5‬‬

‫× ‪V y =( 0.80V ) . o d =630.8‬‬ ‫‪=1301 kN‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪8‬‬

‫وقتــی توســط نیروهــای جانبــی متناســب بــا مــود اول قــاب تحــت شــرایط االســتیک فشــرده‬
‫مــی گــردد ‪ ،‬قــاب بــه نحــوی طراحــی شــد کــه دارای مقاومــت برشــی پایــه برابــر بــا تقریبــ ًا‬
‫‪ 1310kN‬باشــد‪ .‬ســپس قــاب توســط روش تحلیــل پالســتیک ضمیمــه ج‪ 2.‬تحلیل شــد و ‪Vy=1260‬‬
‫‪ .)≈78V.(KN‬توجــه کنیــم تحلیــل پــوش آور قــاب بــا برنامــه ‪ IDARC2D‬نســخه ‪ ،5‬نتایــج زیــر‬
‫را داد‪Vy=1262 KN :‬‬
‫مــدل اســتفاده شــده بــرای تحلیــل پالســتیک در شــکل ج‪ 1-‬بــا فاصلــه ‪ aijLj‬برابــر بــا ‪ 2.dc‬کــه در‬
‫آن ‪ cd‬عمــق ســتون اســت‪ .‬بنابرایــن فــرض مــی شــد کــه مفاصــل در فصــل مشــترک تیــر بــه ســتون‪،‬‬
‫شــکل مــی گیرنــد‪ .‬تحلیــل مقادیــر ویــژه قــاب کــه در برنامــه ‪ IDRAC2D‬نســخه ‪ 5‬انجــام گردیــد‪،‬‬

‫‪T‬‬ ‫نتایــج زیــر را داد‪:‬‬

‫={ ‪T1 1.52sec ,‬‬
‫=‬ ‫}‪φ1‬‬ ‫‪[1.000‬‬ ‫=]‪0.655 0.248‬‬‫‪T‬‬
‫‪e 2‬‬
‫‪0.48 sec ,‬‬

‫‪{φa }T= [1.000‬‬ ‫‪− 0.555 − 0.7111] and‬‬

‫‪T 3 = 0.24‬‬
‫‪T‬‬
‫]‪sec , {φa } = [1.000 − 1.578 1.992‬‬
‫خواص مودی قاب در جدول ن‪ 1-‬خالصه شده اند‪.‬‬
‫‪519‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫محاسبه پاسخ در طراحی زلزله مبتنی بر طرح‬

‫پاسخ مود اول (‪) T1=1.52sec‬‬

‫نسبت میرایی تحت شرایط االستیک‬
‫معادله (‪ )7-32‬نسبت میرایی را می دهد‪ .‬برای‪ a=0.5‬و‪ )7-32( λ =3.496‬می شود‬

‫‪3/ 2‬‬
‫‪2/3‬‬ ‫) ‪∑C N 1. ( cos θ j .φrj‬‬
‫‪T ‬‬ ‫‪j‬‬
‫‪βV 1= 0.556 ×  ‬‬
‫‪ 2π ‬‬ ‫‪wi  2‬‬
‫‪( D roof )1/ 2 . ∑ ‬‬ ‫‪φ‬‬
‫‪g  iI‬‬
‫‪i ‬‬
‫مالحظــه کنیــد کــه بکارگیــری (‪ )7-32‬نیــاز بــه بــرآورد تغییرمــکان پشــت بــام بــرای رفتــار االســتیک‬
‫دارد‪ .‬فــرض کنیــد کــه یــک ثابــت میرایــی‬
‫‪0.5‬‬
‫) ‪C N 1 = 14.47 kN . ( s /mm‬‬
‫نسبت میرایی ویسکوز ‪ β v1=0.10‬فراهم کند‪ .‬شیوه ارزیابی ‪ βv1‬بشرح زیر است‪:‬‬
‫‪β V+I =0.05+0.1=0.15‬‬ ‫نسبت میرایی ویسکوز مؤثر (تحت شرایط االستیک)‪:‬‬
‫‪BV+I=1.35‬‬ ‫ضریب میرایی‪:‬‬
‫تغییرمکان پشت بام برای رفتار االستیک قاب برابر است با‪:‬‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪0.6‬‬

‫‪D ‬‬
‫=‬ ‫‪ ×1.4 × 1.36 ×1.52‬‬
‫‪= 235 mm‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬
‫نسبت میرایی ویسکوز (تحت شرایط االستیک)‬
‫تغییرمکان نسبی عرضی مودی‬

‫‪ 1 − 0.655 ‬‬ ‫‪0.345 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫=} ‪{ φr‬‬
‫‪1 ‬‬
‫=‪0.655 − 0.248‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.407 ‬‬ ‫‪∑w i φil2‬‬ ‫=‬‫‪2989.5‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.248‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0.248 ‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2/3‬‬
‫‪ 1.52 ‬‬
‫‪1 0.556 × ‬‬
‫= ‪βV‬‬ ‫‪‬‬ ‫) ‪× 9810 ×14.47 × ( cos1.5 27.6°‬‬
‫‪ 2π ‬‬

‫) ‪( 0.3451.5 + 0.4071.5 + 0.2481.5‬‬

‫×‬
‫‪235 × 2989.5‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪520‬‬

‫‪0.10‬‬
‫= ‪βv 1‬‬

‫بــا داشــتن ‪ 3‬مقــدار متفــاوت نســبت میرایــی ویســکوز‪ ،‬محاســبات بــرای یــک مقــدار جدیــد ‪CN1‬‬
‫مــی بایســت تکــرار گردنــد‪.‬‬

‫تغییرمکان پشت بام‬

‫‪μD= 1.27‬‬ ‫شکل پذیری مژثر مفروض‪:‬‬
‫پریود مؤثر‬

‫‪Ai R , max‬‬
‫=‬ ‫‪(CF1 + 2βV R ×CF 2 ) . Ai R‬‬ ‫(‪)A13.4.3.5-1‬‬

‫‪T1D = 1.52 )1.27( = 1.713 sec‬‬

‫نسبت میرایی مؤثر‬
‫ضریب کیفیت‬

‫‪0.6‬‬
‫= ‪qH‬‬
‫× ‪0.67‬‬ ‫‪0.26 < 0.50‬‬ ‫(‪)A13.3.3-1‬‬
‫‪1.52‬‬
‫میرایی هیسترتیک‬

‫‪‬‬ ‫‪1 ‬‬

‫‪βHD = 0.50 × ( 0.64 − 0.05 ) × 1 −‬‬ ‫‪= 0.0627‬‬ ‫(‪)A13.3.2.2-1‬‬
‫‪ 1.27 ‬‬
‫میرایی مؤثر‬
‫‪3/4‬‬
‫) ‪β1D = 0.05 + 0.10 × (1.27‬‬ ‫‪+ 0.0627= 0.233‬‬ ‫(‪)7-40‬‬
‫جدول‪A13.3.1‬‬ ‫ضریب میرایی‪ B1D=1.596 :‬‬

‫تغییرمکان پشت بام‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪0.6x 1.713‬‬

‫‪D1D‬‬
‫‪= ‬‬ ‫‪ ×1.40 × 1.60 = 223 mm‬‬ ‫(‪)A13.4.4.3-1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬
‫تغییرمکان اصالح شده‪:‬‬
‫چون‪ D1D<D‬از‪ D1D‬برابر با ‪ 235‬میلیمتر استفاده کنید‪.‬‬

‫برش پایه‬
‫ضریب لرزه ای‪:‬‬

‫‪ 8 ‬‬ ‫‪0.6‬‬

‫= ‪C s1‬‬
‫‪‬‬ ‫×‪‬‬ ‫‪0.106‬‬
‫=‬ ‫(‪)A13.4.3.4-2‬‬
‫) ‪ 5.5  1.713 × ( 3 × 1.60‬‬
‫‪521‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫برش پایه‬
‫سهم مود اول در مقاومت برش پایه قاب از (‪ )7-72‬بدست می آید‪.‬‬

‫‪Ω .C‬‬ ‫‪3 × 5.5‬‬

‫= ‪V1 o d‬‬
‫= ‪Vy‬‬ ‫×‪621‬‬ ‫‪1281 kN‬‬
‫=‬
‫‪R‬‬ ‫‪8‬‬

‫ســهم محاســبه شــده بــرای مقاومــت بــرش پایــه برابــر ‪ ،1281 KN‬تقریبـ ًا مشــابه بــا مقاومــت بــرش‬
‫پایــه واقعــی‪ KN 1260‬اســت‪.‬‬
‫تغییرمکان در تسلیم مؤثر (تغییرمکان تسلیم) ‪Dy‬‬

‫‪ 9810   3 × 5.5 ‬‬ ‫‪2‬‬

‫=‪D‬‬
‫‪y ‬‬ ‫‪ ×  8  ×1.40 × 0.106 ×1.52= 176 mm‬‬ ‫(‪)A13.4.3.4-3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬

‫تقاضای شکل پذیری مؤثر ‪μD‬‬

‫‪235‬‬
‫=‪µ D‬‬ ‫‪= 1.33 ≈ 1.27‬‬ ‫(‪)A13.3.4-1‬‬
‫‪176‬‬
‫(‪)A13.5-2‬‬
‫‪µ D < µ max‬‬

‫‪8‬‬
‫= ‪µ max‬‬ ‫‪= 2.667‬‬ ‫ ‬
‫‪3x 1‬‬

‫تفــاوت بیــن تقاضــای شــکل پذیــری مفــروض و بــرآورد شــده شــده بــه علــت اصــاح تغییرمــکان‬
‫غیــر االســتیک بــرای ارضــاء ایــن شــرط اســت کــه ایــن‪ ،‬کمتــر از تغییرمــکان االســتیک نیســت‪.‬‬
‫پاسخ در مرحله تغییرمکان ماکزیمم‬
‫تغییرمکان های جانبی کف‪ δi1D ،‬و تغییرمکان نسبی عرضی طبقات ‪∆j1D‬‬

‫‪1.000  235‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪δi 1D = 235 × 0.655 = 154  mm‬‬ ‫(‪)A13.4.4.2-1‬‬
‫‪0.248  58 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪81‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪96  mm‬‬
‫= ‪∆ j 1D‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪58‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪522‬‬

‫نیروهای جانبی طراحی ‪ Fi1‬نیروهای برش طراحی طبقه‪ Vj1 ،‬و شتاب های کف ‪Ai1‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1.40‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 1567 ×1.0 × 5860 × 621 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪232 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1.40‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫× ‪Fi 1 = 2900 × 0.655‬‬ ‫= ‪× 621‬‬ ‫‪282  kN‬‬
‫‪‬‬ ‫‪5860‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪107 ‬‬ ‫(‪)A13.4.3.9-1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1.40‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2900 × 0.248 × 5860 × 621‬‬

‫‪ 232‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1567 ‬‬ ‫‪0.305‬‬
‫‪F  C .Ω  ‬‬ ‫‪  5.5 × 3 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Ai 1= i 1 .  d o = 282‬‬ ‫‪×‬‬ ‫=‪‬‬ ‫‪0.200  g‬‬
‫‪wi  R  ‬‬ ‫‪2900‬‬
‫‪  8 ‬‬ ‫‪0.076 ‬‬
‫‪107 2900 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫مشــاهده کنیــد بــرای محاســبه ‪ Ai1‬نیروهــای اینرســی جانبــی در ‪ CdΩo.R‬بــرای تبدیــل آنهــا بــه‬
‫نیروهــای واقعــی ضــرب مــی شــوند‪.‬‬

‫‪232 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫) ‪V i 1D = 514  ( kN‬‬
‫‪ 621‬‬ ‫پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫سرعت طبقه‬

‫‪81‬‬ ‫‪297 ‬‬

‫‪2π  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪V i 1D‬‬ ‫= ‪× 96 ‬‬ ‫‪352  mm/sec‬‬ ‫(‪)A13.4.4.5-2‬‬
‫‪1.713  ‬‬ ‫‪ 213‬‬
‫‪58‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫نیرو در تجهیزات میرایی‬

‫‪2971/ 2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 235‬‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ) ‪Fdi 1 = 14.47 × 3521/ 2  × ( cos 27.6°‬‬ ‫‪256  kN‬‬ ‫(‪)7-30‬‬
‫‪ 1/ 2 ‬‬ ‫‪199 ‬‬
‫‪ 213 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
 ‫‪523‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫ضرایب نیرو‬
‫میرایی مؤثر ویسکوز‬
‫‪0.75‬‬
‫) ‪βv +1 = 0.05 + 0.10 × (1.27‬‬ ‫‪= 0.17‬‬
‫پارامتر ‪:δ‬‬

‫‪2/3‬‬
‫‪ 2π× 0.5‬‬ ‫‪‬‬
‫=‬‫‪δ ‬‬ ‫‪× 0.17‬‬
‫=‬ ‫‪‬‬ ‫‪0.286 rads‬‬
‫‪ 3.496‬‬ ‫‪‬‬ ‫)‪(4-35‬‬

‫ضریب نیرو ‪CF1‬‬

‫=‪CF‬‬ ‫=‪δ cos ( 0.286‬‬
‫=‪1 cos‬‬ ‫‪) 0.959‬‬
‫)‪(4-41‬‬
‫=‪CF‬‬
‫‪1. µ 0.959 × 1.33‬‬
‫‪= 1.279 > 1.0‬‬ ‫‪CF1 = 1.000‬‬

‫ضریب نیرو ‪CF2‬‬

‫=‬‫‪CF2‬‬ ‫‪[sin‬‬
‫=‬ ‫‪( 0.286 )]1/2 0.531‬‬
‫)‪(4-39‬‬

‫نیروهای اینرسی جانبی ماکزیمم‬

‫‪C Ω‬‬
‫‪Fi 1 , max‬‬ ‫‪CF1 . Fi l Max Disp . d o + CF2 . Fi D‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪Max Velocity‬‬

‫‪ 232 ‬‬ ‫‪208 589 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪  3 × 5.5 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪Fi 1 , max‬‬
‫‪1.0 × 287  × ‬‬ ‫= ‪ + 0.531×  19 ‬‬‫‪602  kN‬‬
‫‪‬‬ ‫‪  8 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪107 ‬‬ ‫‪ −51 194 ‬‬

‫شتاب ماکزیمم کف ها‬

‫‪ 589 /1567 ‬‬ ‫‪0.378 ‬‬

‫‪Fi 1 , max ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫=‪A‬‬
‫‪i 1 , max‬‬ ‫= ‪= 602‬‬ ‫‪/ 2900 ‬‬ ‫‪0.206  g‬‬
‫‪wi‬‬ ‫‪194 / 2900 ‬‬ ‫‪0.067 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪524‬‬

‫برش ماکزیمم طبقه‬

‫‪ 479 ‬‬ ‫‪ 208   589 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪V i , max‬‬
‫= ‪1.0 × 1060  + 0.531× 227 ‬‬‫) ‪1181 ( kN‬‬
‫‪1281‬‬ ‫‪176  1374 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫پاسخ مود دوم (‪)T2=0.48sec<Ts‬‬

‫نسبت میرایی مؤثر‬
‫ثابت میرایی در مودهای باالتر‬
‫(‪)7-49‬‬
‫‪( 297 × cos 29.6 )−1/2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 0.444 ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪−‬‬‫‪1/2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪−‬‬‫‪1/2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪C i =C Ni ∇i 1‬‬ ‫) ‪=× 14.4 × ( 352 × cos 27.6‬‬ ‫=‪‬‬‫‪0.408 kN.s/mm‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪( 213 × cos 27.6 )−1/2  0.524 ‬‬

‫نسبت میرایی ویسکوز تحت شرایط الستیک‬

‫(‪)7-29‬‬

‫‪2‬‬
‫‪ 0.48   cos 2 27.6°   0.444 ×1.5552 + 0.408 × 0.1562 + 0.524 × ( −0.711) ‬‬
‫=‪βV‬‬
‫‪2 ‬‬ ‫‪×‬‬ ‫‪× ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 4π   1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪9810   1567 ×1.0 + 2900 × ( −0.555 ) + 2900 × ( −0.711) ‬‬
‫‪0.10‬‬
‫= ‪βV 2‬‬
‫نسبت میرایی مؤثر‬
‫‪β2D = 0.10 + 0.05 = 0.15‬‬

‫ضریب میرایی‬
‫‪B 2D = 1.35‬‬ ‫(‪(Table A13.3.1‬‬
‫تغییرمکان پشت بام‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪1.0‬‬ ‫‪2 23 mm‬‬

‫‪D 2D= ‬‬ ‫‪‬‬ ‫× ‪× 0.536‬‬ ‫=‪× 0.48‬‬ ‫(‪)A13.5.4.3-2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬ ‫‪1.35‬‬
‫‪525‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫برش پایه لرزه ای‬

‫ضریب لرزه ای‪:‬‬

‫‪ 8 ‬‬ ‫‪1.0‬‬

‫= ‪Cs 2‬‬‫‪‬‬ ‫×‪‬‬ ‫‪=0.359‬‬ ‫(‪)A13.5.3.6-1‬‬
‫‪ 5.5  3 × 1.35‬‬
‫برش پایه‪:‬‬
‫‪V2 = 0.359×1128 = 405 kN‬‬ ‫(‪)A13.5.3.2-1‬‬

‫پاسخ در مرحله تغییرمکان ماکزیمم‬

‫تغییرمکان جانبی کف ها‪ δi2D ،‬و تغییرمکان نسبی عرضی طبقات ‪∆j2D‬‬

‫‪ 1.000 ‬‬ ‫‪ 23 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪δi 2D = 23 × −0.555‬‬ ‫‪ −13 mm‬‬ ‫(‪)A13.5.4.2-1‬‬
‫‪ −0.711‬‬ ‫‪−16 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 36 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 3 ‬‬
‫= ‪∆i 2D‬‬
‫‪−16 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫نیروهای جانبی طبقه‪ Fi2 ،‬برش های طرح طبقه‪ V­i2 ،‬و شتاب های کف ‪Ai2‬‬

‫‪‬‬ ‫‪0.536‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 1567 ×1.0 × 1128 × 405 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 302 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.536‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫× ) ‪Fi 2 = 2900 × ( −0.555‬‬ ‫= ‪× 405‬‬ ‫‪ −310  kN‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1128‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪−397 ‬‬ ‫(‪)A13.5.3.7-1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.536‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2900 × ( −0.711) × 1128 × 405 ‬‬

‫‪ 302‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1567 ‬‬ ‫‪ 0.397 ‬‬
‫‪Fi 2  C d . Ωo   −310‬‬ ‫‪ 3 × 5.5 ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Ai 2 =. ‬‬ ‫=‪‬‬‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫×‬ ‫=‬‫‪‬‬ ‫‪−0.220  g‬‬
‫‪wi  R  ‬‬ ‫‪2900‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪‬‬ ‫‪−0.282 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪−‬‬‫‪397‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2900 ‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪526‬‬

‫‪ 302 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V i 2=  −8  kN‬‬
‫‪−405‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬
‫سرعت طبقه‬

‫‪ 36   471 ‬‬

‫‪ 2π  ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪∇i 2 D‬‬‫‪‬‬ ‫‪ ×  3  =−‬‬
‫‪ 39  mm/sec‬‬ ‫(‪)A13.5.4.5-2‬‬
‫‪ 0.48  ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪−16  −209 ‬‬
‫نیروها در تجهیزات میرایی‬

‫‪ 0.44 × 471 ‬‬ ‫‪184 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫=‪Fdi 2  0.408 × ( −39 )  × cos‬‬
‫=‬ ‫‪27.6°‬‬ ‫‪ 14  kN‬‬ ‫(‪)7-23‬‬
‫‪0.524 × ( −209 ) ‬‬ ‫‪−97 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬
‫ضرایب نیرو‬

‫‪βv2= 0/05+0.10=0.15‬‬
‫‪CF1 = cos[tan (2 x 0.15)] = 0.958‬‬

‫‪CF2 = sin[tan (2 x 0.15)] = 0.287‬‬

‫شتاب ماکزیمم کف‬
‫(‪)7-40‬‬

‫‪ 0.397 ‬‬ ‫‪ 0.415 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪Ai 2 , max = [ 0.958 + 2 × 0.15 × 0.287 ] × −0.230 ‬‬ ‫‪−0.230  g‬‬
‫‪−0.282 ‬‬ ‫‪−0.294 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪527‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫برش ماکزیمم طبقه‬

‫‪C Ω‬‬
‫‪V i 2 , max‬‬ ‫‪CF1 .V i 2 Max Disp . d o + CF2 .V i 2‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪Max Velocity‬‬

‫‪ 623 ‬‬ ‫‪163 ‬‬ ‫‪ 644 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪V i 2 , max = 0.958 ×  −17  + 0.287 ×  12 ‬‬ ‫‪ −13  kN‬‬
‫‪−835‬‬ ‫‪−86 ‬‬ ‫‪−825‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫پاسخ مود سوم ( ‪)T3=0.24sec<Ts‬‬

‫نسبت میرایی مؤثر‬
‫نسبت میرایی ویسکوز تحت شرایط االستیک‬
‫(‪)7-40‬‬

‫] ‪ 0.24  cos 2 27.6°× [ 0.444 × 2.5782 + 0.408 × 3.57 2 + 0.524 ×1.9922‬‬

‫=‪βV‬‬
‫‪3 ‬‬ ‫×‪‬‬
‫[ ‪ 1 ‬‬
‫] ‪ × 1567 ×1.0 + 2900 ×1.578 + 2900 ×1.992‬‬
‫‪ 4π ‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 9800 ‬‬
‫‪0.074‬‬
‫= ‪βV 3‬‬
‫نسبت میرایی مؤثر‬
‫‪β3= 0/074+0.05=0.124‬‬

‫ضریب میرایی‬

‫‪β3= 1/272‬‬ ‫)‪A13.3.1‬جدول(‬

‫تغییرمکان پشت بام‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪1.0‬‬

‫‪D 3D = ‬‬ ‫‪‬‬ ‫× ‪× 0.136‬‬ ‫‪× 0.242= 1.50 mm‬‬ ‫(‪)A13.5.4.3-2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬ ‫‪1.272‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪528‬‬

‫برش پایه لرزه ای‬

‫ضریب لرزه ای‬

‫‪8‬‬ ‫‪1.0‬‬
‫×= ‪C s 3‬‬ ‫‪0.381‬‬
‫=‬
‫‪5.5 3 ×1.272‬‬
‫برش پایه‬

‫‪V3 = 0.381×378 = 144 kN‬‬ ‫(‪)A13.5.4.2-1‬‬

‫پاسخ در مرحله تغییرمکان ماکزیمم‬

‫تغییرمکان های جانبی کف ‪ δi3D‬و تغییرمکان نسبی عرضی طبقات ‪∆j3D‬‬

‫‪ 1.0 ‬‬ ‫‪ 1.5 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪δi 3D = 1.5 × −1.578‬‬ ‫‪−2.4  mm‬‬
‫‪ 1.992 ‬‬ ‫‪ 3.0 ‬‬ ‫(‪)A13.5.4-2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 36 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 3 ‬‬
‫= ‪∆i 2D‬‬
‫‪−16 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫نیروهای جانبی طراحی ‪ Fi3‬برش های طراحی طبقه ‪ Vi3‬شتاب های کف ‪Ai3‬‬
‫(‪)A13.5.3.7-2‬‬

‫‪‬‬ ‫‪0.136‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 1567 ×1.0 × 378 ×144 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 81 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.136‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫× ) ‪Fi 3 = 2900 × ( −1.578‬‬ ‫= ‪×144 ‬‬ ‫‪−237  kN‬‬
‫‪‬‬ ‫‪378‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 299 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.136‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2900 ×1.992 × 378 ×144 ‬‬
‫‪529‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪ 81‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1567 ‬‬ ‫‪ 0.107 ‬‬
‫‪Fi 3  C d . Ωo  −237‬‬ ‫‪  3 × 5.5  ‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪Ai 3‬‬ ‫‪.‬‬ ‫=‪‬‬‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪×‬‬ ‫‪‬‬ ‫=‬
‫‪‬‬ ‫‪−0.168 g‬‬
‫‪wi  R  ‬‬ ‫‪2900  3 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 0.213 ‬‬
‫‪ 299 2900 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 81 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V i 3 = −156  kN‬‬
‫‪ 143 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬
‫سرعت طبقه‬

‫‪ 3.9 ‬‬ ‫‪ 102 ‬‬

‫‪ 2π  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪∇i 3 = ‬‬ ‫= ‪ × −5.4 ‬‬ ‫‪−141 mm/sec‬‬ ‫(‪)A13.5.4.5-2‬‬
‫‪ 0.24  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 79 ‬‬
‫‪ 3.0 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫نیرو در تجهیزات میرایی‬

‫‪ 0.44 ×102 ‬‬ ‫‪ 40 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪Fdi 3 = 0.408 × ( −141)  × cos 27.6°‬‬ ‫‪−51 kN‬‬ ‫(‪)7-23‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 0.524 × 79 ‬‬ ‫‪ 37 ‬‬
‫پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬
‫ضرایب نیرو‬
‫‪3 0.074 + 0.05‬‬
‫=‪βv‬‬ ‫‪= 0.124‬‬

‫‪CF‬‬
‫=‬ ‫‪ −1‬‬ ‫‪)  0.971‬‬
‫=‪1 cos  tan ( 2 × 0.124‬‬ ‫)‪(4-41‬‬
‫‪CF‬‬
‫=‬ ‫‪ −1‬‬ ‫‪)  0.241‬‬
‫=‪2 sin  tan ( 2 × 0.124‬‬
‫حداکثر شتاب طبقات‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 530

 0.107   0.110 
   
Ai 3 , max = [ 0.971 + 2 × 0.124 × 0.241] × −0.168 = −0.173 g
 0.213   0.220  )4-40(
   

‫حداقل برش طبقات‬

C Ω
V i 2 , max CF1 .V i 2 Max Disp . d o + CF2 .V i 2
R Max Velocity

 167   35   171 
     
V i 3 , max = 0.971× −322  + 0.241× −45 = −324  kN
 295   33   294 
     

)TR=0.4x 1.52=0.608 sec <Ts( ‫پاسخ مود پسماند‬

‫نسبت میرایی مؤثر‬
‫نسبت میرایی ویسکوز تحت شرایط االستیک‬
)7-29(

 0.608  cos 2 27.6°× [ 0.444 ×1.20752 + 0.408 ×1.42452 + 0.524 ×1.63202 ]

β=
VR  ×
 4π   1   2 2
 × 1567 ×1.0 + 2900 × ( −0.2094 ) + 2900 × ( −1.6320 ) 
2

 9810 

0.114
βV R =

‫نسبت میرایی مؤثر‬

R 0.114 + 0.05
β= = 0.164

‫ضریب میرایی‬
BR = 1.392 ( Table A13.3.1)
‫‪531‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫تغییرمکان پشت بام‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪0.6‬‬

‫‪D RD= ‬‬ ‫‪‬‬ ‫× ‪× 0.40‬‬ ‫‪× 0.608‬‬
‫‪= 26 mm‬‬
‫‪ 4π2 ‬‬ ‫‪1.392‬‬

‫ضریب لرزه ای‬

‫‪ 8 ‬‬ ‫‪1.0‬‬

‫= ‪C sR‬‬
‫‪‬‬ ‫×‪‬‬ ‫‪0.348‬‬
‫=‬ ‫(‪)A13.4.3.8-1‬‬
‫‪ 5.5  3 × 1.392‬‬
‫برش پایه‬
‫‪VR = 0.348 × 1507 = 524 kN‬‬ ‫(‪)A13.4.3.6-1‬‬

‫پاسخ در مرحله تغییرمکان ماکزیمم‬

‫تغییرمکان جانبی کف ‪ δiRD‬تغییرمکان نسبی عرضی ‪∆iRD‬‬

‫‪ 1.000 ‬‬ ‫‪ 26 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪δIRD = 26 ×  −0.2075‬‬ ‫‪ −5  mm‬‬ ‫(‪)A13.4.4.2-2‬‬
‫‪−1.6320 ‬‬ ‫‪−42 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 31 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 37  mm‬‬
‫= ‪∆iRD‬‬
‫‪−42 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫نیروهای جانبی طراحی ‪ FiR‬برش طراحی طبقات ‪ ViR‬وشتاب کف ها ‪AiR‬‬

‫‪‬‬ ‫‪0.40‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 1567 × 1.0 × 1507 × 524‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 218 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.40‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫× ) ‪FiR = 2900 × ( −0.2075‬‬ ‫= ‪× 524 ‬‬ ‫‪ −84  kN‬‬ ‫(‪)A13.4.3.8-1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1507‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪−658‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.40‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2900 × ( −1.632 ) × 1507 × 524 ‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 532

 218 
 1567   0.287 
FiR  C d . Ωo   −84   3 × 5.5   
AiR =  =  ×  = −0.060  g
wi  R   2900
  8   −0.468
−658 2900   
 
 218 
 
V iR =  134  kN
−524  ‫پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬
 
‫سرعت طبقه‬

 31   320 
 2π     
∇
= iR   ×  37
=   382  mm/sec )A13.4.4.5-3(
 0.608    −434 
−42   
‫نیروها در تجهیزات میرایی‬

 0.44 × 320   125 

   
FdiR  0.408 × 382  × cos=
= 27.6°  138  kN
0.524 × ( −434 )   
  −202 
‫پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫ضرایب نیرو‬
βV R= 0.114 + 0.05= 0.164

CF
=  −1 )  0.950
1 cos  tan ( 2 × 0.164= (4-41)
CF
=  −1 )  0.312
2 sin  tan ( 2 × 0.164= (4-39)

:‫شتاب ماکزیمم کف‬

‫‪533‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪ 0.287 ‬‬ ‫‪ 0.302 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪AiR , max = [ 0.95 + 2 × 0.164 × 0.312] × −0.060 ‬‬ ‫‪−0.063 g‬‬ ‫(‪)4-40‬‬
‫‪ −0.468‬‬ ‫‪ 0.493 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫برش ماکزیمم طبقه‪:‬‬

‫‪C Ω‬‬
‫‪V iR , max‬‬ ‫‪CF1 .V i 2 Max Disp . d o + CF2 .V i 2‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪Max Velocity‬‬

‫‪ 450 ‬‬ ‫‪ 111   462 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V iR , max =0.95 ×  276  + 0.312 ×  122  = 300  kN‬‬
‫‪−1081‬‬ ‫‪−179  −1083‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫پاســخ هــای نهایــی حاصــل از ترکیبــات مــودی بــا اســتفاده از قانــون ترکیــب ‪ ،SRSS‬محاســبه‬
‫شــدند‪ .‬جــدول م‪ 1-‬خالصــه ای از خــواص مــودی قــاب و جــداول ن‪2-‬و ن‪ 3-‬خالصــه ای از نتایــج‬
‫تحلیــل بــرای هــر مــود و پاســخ نهایــی محاســبه شــده توســط روش هــای ‪ ELF‬و ‪ ، RSA‬بــه ترتیــب‬
‫بــرای ‪ DBE‬و ‪ MCE‬را مــی دهــد‪.‬‬

‫م‪ 3-‬محاسبات اجمالی برای قاب‪ 3‬طبقه‪ 80-3S‬با میرایی ویسکوز غیرخطی (مثال شماره‪)7‬‬
‫قــاب ‪ 80-3S‬بــا سیســتم میرایــی ویســکوز غیرخطــی بــرای فراهــم نمــودن یــک نســبت میرایــی‬
‫ویســکوز تحــت شــرایط االســتیک برابــر ‪ βv1 =0.2‬در ‪ ، MCE‬مثــل مثــال شــماره ‪ 7‬در بخــش ‪8‬‬
‫تشــریح شــده و در شــکل ‪ 8-7‬نشــان داده مــی شــود‪ .‬بایــد خاطــر نشــان گــردد کــه ایــن قــاب همــان‬
‫قــاب مثــال شــماره ‪ 6‬بــا میرایــی باالتــر اســت‪ .‬محاســبات اجمالــی بــرای ایــن قــاب در جــدول ن‪4-‬‬
‫بــرای حداکثــر زلزلــه لحــاظ شــده ارائــه مــی شــوند‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪534‬‬

‫جدول ن‪ 1-‬خواص مودی قاب ‪80-3S‬‬

‫کیفیت‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود پسماند‬

‫‪Tm , sec‬‬ ‫‪1.52‬‬ ‫‪0.48‬‬ ‫‪0.24‬‬ ‫‪0.608‬‬
‫}‪{Øim‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪1.000‬‬
‫‪0.655‬‬ ‫‪-0.555‬‬ ‫‪-1.578‬‬ ‫‪-0.2087‬‬
‫‪0.248‬‬ ‫‪-0.711‬‬ ‫‪-1.992‬‬ ‫‪-1.6346‬‬
‫‪W m,kN‬‬ ‫‪5861‬‬ ‫‪1128‬‬ ‫‪378‬‬ ‫‪1506‬‬
‫‪гm‬‬ ‫‪1.3994‬‬ ‫‪-0.5357‬‬ ‫‪0.1363‬‬ ‫‪-0.3994‬‬
‫‪535‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫جــدول ن‪ 2-‬محاســبات پاســخ مــودی بــرای مثــال شــماره ‪ :6‬قــاب ‪ 3‬طبقــه ( ‪Vmin=0.80V‬‬
‫) بــا میرایــی ویســکوز غیرخطــی در ‪ ،DBE‬تحلیــل بــرای ‪DBE‬‬

‫کمیت‬ ‫واحدها‬
‫مود‪1‬‬ ‫مود‪2‬‬ ‫مود‪3‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪.1‬پاسخ االستیک‬
‫نسبت میرایی‬
‫نسبت میرایی کل‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان االستیک‬
‫‪.2‬تغییر مکان پشت بام و برش پایه‬
‫شکل پذیری فرضی‬
‫پریود موثر‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫میرایی هیسترتیک‬
‫میرایی موثر‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان‬
‫تغییر مکان اصالح شده‬
‫ضریب لرزه ای‬
‫برش پایه لرزه ای‬
‫تغییر مکان تسلیم‬
‫شکل پذیری محاسبه شده‬
‫‪ .3‬پاسخ در مرحله تغییر مکان ماکزیمم‬

‫تغییر مکان جانبی کف‬

‫تغییر مکان نسبی‬

‫عرضی طبقه‬
‫نیروهای جانبی طراحی‬
‫شتاب کف‬

‫شتاب کف‬

‫نیروهای واقعی‬
‫برش طبقه‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪536‬‬

‫جدول ن‪ 2-‬ادامه‬

‫‪ .4‬پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬

‫سرعت تغییر مکان‬

‫نسبی عرضی‬

‫نیرو در وسایل میرایی‬

‫نیروی افقی میراگر‬

‫‪.5‬پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫شکل پذیری‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫پارامتر‬
‫ضریب‬
‫حاصلضرب‬
‫ضریب نیروی‬
‫ضریب نیروی‬
‫شتاب حداکثر کف‬

‫ماکزیمم طبقه‬

‫ماکزیمم برش‬
‫‪537‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫جــدول ن‪ 3-‬محاســبات پاســخ مــودی بــرای مثــال شــماره ‪ :6‬قــاب ‪ 3‬طبقــه ( ‪) Vmin=0.80V‬‬
‫بــا میرایــی ویســکوز غیرخطــی در ‪ ،MCE‬تحلیــل بــرای ‪MCE‬‬

‫کمیت‬ ‫مود‪ 1‬واحدها‬ ‫مود‪2‬‬ ‫مود‪3‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪.1‬پاسخ االستیک‬
‫نسبت میرایی‬
‫نسبت میرایی کل‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان االستیک‬
‫‪.2‬تغییر مکان پشت بام و برش پایه‬
‫شکل پذیری فرضی‬
‫پریود موثر‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫میرایی هیسترتیک‬
‫میرایی موثر‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان‬
‫تغییر مکان اصالح شده‬
‫ضریب لرزه ای‬
‫برش پایه لرزه ای‬
‫تغییر مکان تسلیم‬
‫شکل پذیری محاسبه شده‬
‫‪ .3‬پاسخ در مرحله تغییر مکان ماکزیمم‬

‫تغییر مکان جانبی کف‬

‫تغییر مکان نسبی‬

‫عرضی طبقه‬
‫نیروهای جانبی طراحی‬
‫شتاب کف‬

‫شتاب کف‬

‫نیروهای واقعی‬
‫برش طبقه‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪538‬‬

‫جدول ن‪ 3-‬ادامه‬

‫‪ .4‬پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬

‫سرعت تغییر مکان‬

‫نسبی عرضی‬

‫نیرو در وسایل میرایی‬

‫نیروی افقی میراگر‬

‫‪.5‬پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫شکل پذیری‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫پارامتر‬
‫ضریب‬
‫حاصلضرب‬
‫ضریب نیروی‬
‫ضریب نیروی‬
‫شتاب حداکثر کف‬

‫ماکزیمم طبقه‬

‫ماکزیمم برش‬
‫‪539‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫جدول ن‪ 4-‬محاسبات پاسخ مودی برای مثال شماره ‪ :6‬قاب ‪ 3‬طبقه ( ‪ ) Vmin= 0.80V‬با میرایی‬
‫ویسکوز غیرخطی‪ 20‬درصد در ‪ ،MCE‬تحلیل برای ‪MCE‬‬

‫کمیت‬ ‫واحدها‬ ‫مود‪1‬‬ ‫مود‪2‬‬ ‫مود‪3‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪.1‬پاسخ االستیک‬
‫نسبت میرایی‬
‫نسبت میرایی کل‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان االستیک‬
‫‪.2‬تغییر مکان پشت بام و برش پایه‬
‫شکل پذیری فرضی‬
‫پریود موثر‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫میرایی هیسترتیک‬
‫میرایی موثر‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان‬
‫تغییر مکان اصالح شده‬
‫ضریب لرزه ای‬
‫برش پایه لرزه ای‬
‫تغییر مکان تسلیم‬
‫شکل پذیری محاسبه شده‬
‫‪ .3‬پاسخ در مرحله تغییر مکان ماکزیمم‬

‫تغییر مکان جانبی کف‬

‫تغییر مکان نسبی‬

‫عرضی طبقه‬

‫نیروهای جانبی طراحی‬

‫شتاب کف‬

‫شتاب کف‬

‫نیروهای واقعی‬
‫برش طبقه‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪540‬‬

‫جدول ن‪ 4-‬ادامه‬

‫‪ .4‬پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬

‫سرعت تغییر مکان‬

‫نسبی عرضی‬

‫نیرو در وسایل میرایی‬

‫نیروی افقی میراگر‬

‫‪.5‬پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫شکل پذیری‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫پارامتر‬
‫ضریب‬
‫حاصلضرب‬
‫ضریب نیروی‬
‫ضریب نیروی‬
‫شتاب حداکثر کف‬

‫ماکزیمم طبقه‬

‫ماکزیمم برش‬
‫‪541‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫[ضمیمه ه ]‬

‫محاســبات دقیــق بــرای تحلیــل ســاده شــده قــاب ‪ 3‬طبقــه بــا سیســتم میرایــی‬
‫ویسکواالســتیک‬
‫ه‪ 1-‬معرفی‬
‫ایــن ضمیمــه محاســبات دقیــق در کاربــرد نیــروی جانبــی معــادل (‪ )ELF‬و تحلیــل طیــف پاســخ‬
‫(‪ )RSA‬طبــق (‪ NEHRP (2000‬بــرای تحلیــل ســاختمان هــا بــا سیســتم هــای میرایــی ویســکوز‬
‫ویسکواالســتیک را ارئــه مــی دهــد‪ .‬ایــن روش هــا همانطــور کــه در بخــش ضمیمــه الــف شــرح‬
‫داده شــده تحــت اصالحــات مشــروح در بخــش ‪ 8.1‬و بخــش ‪ ،7.5.3‬بــکار مــی رونــد‪ .‬ارائــه درایــن‬
‫ضمیمــه از محاســبات دقیــق بــرای قــاب خمشــی ویــژه فــوالدی ‪ 3‬طبقــه ‪ 3S-75‬نشــان داده شــده در‬
‫شــکل ‪ 8-8‬و بــه عنــوان مثــال شــماره ‪ 86‬در بخــش ‪ ،8‬اشــاره گردیــد‪ ،‬تشــکیل مــی شــود‪.‬‬

‫ه‪ 2.‬محاسبات دقیق برای قاب ‪ 3‬طبقه ‪ 80-3S‬با سیستم میرایی غیرخطی (مثال شماره ‪)6‬‬

‫پارامترها‬
‫وزن هــای فرعــی لــرزه ای عبارتنــد از‪ :‬طبقــه ســوم ‪ KN 1567‬و‪ 2900KN‬بــرای طبقــات دوم و‬
‫اول‪ .‬ضرایــب طراحــی طبــق جــدول ‪ 5.2.2‬ضوابــط پیشــنهادی (‪ NEHRP(1997‬بــرای قــاب هــای‬
‫خمشــی ویــژه فــوالدی عبــارت اســت از ‪R=8,Ωo=3.0,Cd=5.5, I=1.0:‬‬
‫شرح سیستم‬
‫قــاب تحلیــل شــده‪ ،‬یــک قــاب خمشــی ویــژه فــوالدی بــا سیســتم میرایــی ویسکواالســتیک‪ ،‬مطابــق‬
‫شــکل ‪ 8-8‬اســت سیســتم میرایــی در قــاب ازتجهیــزات میرایــی ویسکواالســتیک نصــب شــده بــه‬
‫صــورت قطــری و ســاخته شــده از مصالــح ‪ ) Zimmer 1999( SM ISD110‬و طراحــی شــده بــرای‬
‫تحمــل ‪ 100‬درصــد کرنــش در‪ ،MCE‬تشــکیل مــی شــود‪.‬‬
‫هــر کــدام از ایــن تجهیــزات دارای مســاحت محــدود‪ Ab=626330mm2‬و ضخامــت ‪h=140mm‬‬
‫بــا مــدول افــت ذخیــره‪ -‬بــرش ‪ G′≈G″=0.83mpa‬در درجــه حــرارت ‪ 20‬درجــه سلســیوس‬
‫و فرکانــس حــدودا ً ‪ 0. 7‬هرتــز در مــود اول مــی باشــد‪ .‬ســختی و ثابــت میرایــی متناظــر بــه ترتیــب‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪542‬‬

‫‪ K=3.70KN.mm‬و ‪ C=0.871kN.s.mm‬مــی باشــند‪ .‬نســبت میرایــی در مــود اصلــی ارتعــاش‬

‫قــاب‪( βv1=0.086‬میرایــی فراهــم شــده توســط سیســتم میرایــی) بــه اضافــه نســبت میرایــی ذاتــی‬
‫فرضــی‪ β 1 =0.52‬بــرای نســبت میرایــی کل‪ βv1 + β 1 =0.136‬مــی باشــد‪ .‬ضریــب میرایــی‬
‫متناظــر برابــر‪ Bv+1=1.308‬اســت (جــدول الــف‪ .)13.3.1.‬بــا اســتفاده از (‪ NEHRP(2000‬بخــش‬
‫الــف‪ ،13.2.4.1.‬مقاومــت بــرش پایــه لــرزه ای بــرای طراحــی ایــن قــاب توســط ‪Vmin=V/BV+I‬‬
‫کنتــرل مــی گــردد‪ ،‬کــه در آن بــرش پایــه لــرزه ای ‪ V‬در بخــش ب‪ 3.‬برابــر ‪ KN 788.5‬تعییــن شــده‪،‬‬
‫بنابراین‪ Vmin=602.8x3x5.5/8=1243.3 kN‬مقاومــت بــرش پایــه مــورد نیــاز قاب(غیــر‬
‫از تجهیــزات میرایــی) ‪ Vy‬برابــر‪ 1482‬کیلونیوتــن اســت کــه بزرگتــر از مقاومــت بــرش پایــه مــورد‬
‫نیــاز مــی باشــد‪ .‬مثــالج ‪ 7-‬همچنیــن تغییرمــکان تســلیم سیســتم برابــر‪ ،Dy=182mm‬ســختی اولیــه‬
‫‪ ،Ke=8.10kN.mm‬و ســختی پس‪-‬االســتیک ‪ αKe= 1.39kN.mm‬را مــی دهــد‪.‬‬
‫تحلیــل مقادیــر ویــژه قــاب کــه در برنامــه ‪ SAP-2000NL‬انجــام گردیــد‪ ،‬بــا انتخــاب ســختی فنــر ‪K‬‬
‫بــرای مــدل مشــارکت ســختی تجهیــزات در هــر طبقــه نتایــج زیــر را داد‪:‬‬
‫‪T‬‬
‫‪[1.000‬‬ ‫]‪0.684 0.275] , T 2= 0.475 sec , {φi 2 } = [1.000 − 0.498 − 0.689‬‬
‫‪T‬‬
‫= ‪T3‬‬‫= } ‪0.253 sec , {φi 3‬‬
‫= ‪T1‬‬
‫‪1.473 sec‬‬
‫و‬
‫‪T‬‬
‫]‪, {φi 1} = [1.000 − 1.484 1.874‬‬
‫خواص مودی قاب در جدول ه‪ 1-‬خالصه شده اند‪.‬‬

‫نسبت میرایی ویسکوز تحت شرایط االستیک‬

‫معادلــه‪ 7-29‬بــرای محاســبه میرایــی در هــر مــود وقتــی‪ fj=cosθj‬کــه در آن ‪ θj‬برابــر‪ 27.6‬درجــه‬
‫مــی باشد(شــکل‪ 2-8‬را ببینیــد) اســتفاده شــد‪ .‬بــرای مــود اول نســبت میرایــی تحــت شــرایط االســتیک‬
‫بــا اســتفاده از ‪ C=0.876kN.s/mm‬عبــارت بــود از ‪ .βv 1 =0.086‬بــه علــت وابســته بــودن ایــن‬
‫خــواص بــه فرکانــس‪ ،‬خــواص بــرای مــود باالتــر مجــددا ارزیابــی شــدند‪.‬‬
‫روش بــا فــرض اینکــه فرکانــس مــود باالتــر برابربــا فرکانــس محاســبه شــده توســط تحلیــل مقادیــر‬
‫ویــژه بــا اســتفاده ازاز خــواص محاســبه شــده بــرای یــک فرکانــس برابــر بــا فرکانــس مــود اول‪ ،‬آغــاز‬
‫شــد‪.‬با اســتفاده از فرکانــس محاســبه شــده مــود باالتــر‪ ،‬مــدول زخیــره و بــرش افــت ‪ G′‬و‪ G″‬بــه‬
‫ترتیــب از شــکله‪ 1-‬بدســت امدنــد‪ .‬ســختی زخیــره ‪ Kj‬وثابــت میرایــی ‪ Cj‬بــا اســتفاده از(‪)7-43‬‬
‫محاســبه شــدند‪ .‬ســپس فرکانــس مــود باالتــر‪ ،‬توســط تحلیــل مقادیــر ویــژه قــاب بــا ســختی فنــر ‪Kj‬‬
‫در هــر طبقــه محاســبه گردیــد‪ .‬ایــن فرآینــد تــا زمانــی کــه فرکانــس هــای محاســبه شــده و فرضــی‬
‫همگــرا شــوند‪ ،‬تکــرار شــد‪ .‬ایــن روش در هــر مــود بــرای رســیدن بــه فرکانــس و ثابــت میرایــی‬
‫صحیــح تجهیــزات بــکار بــرده شــد‪ .‬بــرای مــود پســماند‪ ،‬ثابــت میرایــی تجهیــزات بطــور مســتقیم بــا‬
‫اســتفاده از فرکانــس متناظــر بــا‪ TR= 0.4T1‬ارزیابــی شــد‪ .‬جــدول ه ‪ 2-‬محاســبات پریــود االســتیک‬
 ‫‪543‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪ Tm‬ثابــت میرایــی ‪ Cj‬و نســبت میرایــی ویســکوز ‪ βvm‬تحــت شــرایط االســتیک بــرای هــر مــود را‬
‫خالصــه مــی نمایــد‪.‬‬

‫پاسخ مود اول (‪) T1=1.473sec‬‬

‫تغییرمکان پشت بام‬
‫شکل پذیری موثر مفروض‪μ D= 1.21 :‬‬
‫=‬‫‪T1D 1.473‬‬
‫=‬ ‫‪1.21 1.618 sec‬‬ ‫(‪)A13.4.3.5-1‬‬
‫پریود مؤثر‬

‫نسبت میرایی مؤثر‪:‬‬

‫ضریب کیفیت‬

‫‪0.6‬‬
‫× ‪q H =0.67‬‬ ‫‪=0.25 < 0.50‬‬ ‫‪use q H = 0.50‬‬ ‫(‪)A13.4.3.5-1‬‬
‫‪1.618‬‬
‫میرایی هیسترتیک‬

‫‪‬‬ ‫‪1 ‬‬

‫‪βHD= ( 0.64 − 0.05 ) × 0.5 × 1 −‬‬ ‫‪ 0.051‬‬
‫=‬ ‫(‪)A13.3.2.2-1‬‬
‫‪ 1.21 ‬‬
‫میرایی مؤثر‬
‫‪β1D = 0.05 + 0.086 1.21 + 0.051= 0.196‬‬ ‫(‪)A13.3.2-1‬‬
‫‪ B1D=1.488‬‬ ‫ضریب میرایی‪:‬‬
‫تغییرمکان پشت بام‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪0.6‬‬

‫‪D1D‬‬
‫‪= ‬‬ ‫‪‬‬ ‫× ‪×1.38‬‬ ‫‪×1.618‬‬
‫‪= 223 mm‬‬ ‫(‪)A13.3.2-1‬‬
‫‪ 4π2 ‬‬ ‫‪1.488‬‬

‫تغییرمکان اصالح شده‪:‬‬

‫نســبت میرایــی موثــر ویســکوز ‪ βV+I=0.086+0.05=0.135‬وضریــب میرایــی متناظــر ازجــدول‬
‫(الــف‪ )13.3.1.‬عبــارت اســت از ‪ .βV+I=1.308‬بــا توجــه بــه ایــن امــر تغییرمــکان پشــت بــام بــرای‬
‫رفتــار االســتیک عبارتســت از‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪0.6‬‬

‫‪D‬‬
‫‪= ‬‬ ‫‪ ×1.38 × 1.308 ×1.473‬‬
‫‪= 232 mm‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬

‫چون‪ D1D<D‬از ‪ D1D‬برابر با ‪ 235‬میلیمتر استفاده کنید‪.‬‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪544‬‬

‫برش پایه‬
‫ضریب لرزه ای‪:‬‬

‫‪ 8 ‬‬ ‫‪0.6‬‬

‫= ‪C s1‬‬
‫‪‬‬ ‫×‪‬‬ ‫‪0.121‬‬
‫=‬ ‫(‪)A13.4.3.4-2‬‬
‫‪ 5.5  1.618 × 3 ×1.488‬‬

‫برش پایه‬

‫‪ 8 ‬‬ ‫‪0.6‬‬

‫= ‪C s1‬‬
‫‪‬‬ ‫×‪‬‬ ‫‪0.121‬‬
‫=‬ ‫(‪)A13.4.3.2-1‬‬
‫‪ 5.5  1.618 × 3 ×1.488‬‬

‫‪V 1 = 0.121× 6013 = 728 kN‬‬

‫تغییرمکان در تسلیم مؤثر (تغییرمکان تسلیم)‬

‫‪ 9810   3 × 5.5 ‬‬ ‫‪2‬‬

‫=‪D‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪ 2  ×  8  ×1.38 × 0.121×1.473= 186 mm‬‬ ‫(‪)A13.3.4-3‬‬
‫‪ 4π ‬‬
‫تقاضای شکل پذیری مؤثر ‪μ D‬‬

‫‪235‬‬
‫=‪µ D‬‬ ‫‪= 1.25‬‬ ‫(‪)A13.3.4-1‬‬
‫‪186‬‬
‫‪8‬‬
‫= ‪µD‬‬‫= ‪µ max‬‬ ‫=‬‫‪2.67‬‬
‫‪3 ×1.0‬‬
‫باید خاط نشان گردد که ‪ V1=728kN‬به مقاومت برش پایه قاب با فرض رفتار االستوپالستیک همگرا‬
‫می شود‪ .‬مشارکت نیروی بازگرداننده (‪ )restoring force‬از تجهیزات میرایی بایست برای بدست‬
‫آوردن برش پایه واقعی همانطور که در شکل زیر نشان داده شده است‪ ،‬اضافه شود‪.‬‬
‫‪545‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫مشارکت نیروی بازگرداننده در برش پایه‬

‫‪ 3 × 5.5 ‬‬

‫‪V 1 = 728 × ‬‬ ‫‪ + 64 = 1565 kN‬‬
‫‪ 8 ‬‬
‫برش پایه واقعی برابر است با‬
‫‪V 1 = 728 + 64 = 792 kN‬‬
‫مشارکت مود اول در مقاومت برش پایه قاب توسط(‪ )7-72‬بدست می آید‬

‫‪ 3 × 5.5 ‬‬

‫‪V 1 = 728 × ‬‬ ‫‪ + 64 = 1565 kN‬‬
‫‪ 8 ‬‬
‫پاسخ در مرحله تغییرمکان ماکزیمم‬

‫تغییرمکان های جانبی کف‪ δi1D،‬و تغییرمکان نسبی عرضی طبقات ‪∆j1D‬‬

‫‪1.000  232 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪δi 1D = 232 × 0.684  = 159  mm‬‬ ‫(‪)A13.4.4.2-1‬‬
‫‪0.275  64 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪73‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪95  mm‬‬
‫= ‪∆i 1D‬‬
‫‪64 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫نیروهای جانبی طراحی‪ Fi1‬نیروهای برش طراحی طبقه‪ Vj1 ،‬و شتاب های کف ‪Ai1‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1.38‬‬ ‫‪‬‬

‫‪1567 ×1.000 × 6013 × 792 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪285‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1.38‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫× ‪Fi 1 = 2900 × 0.684‬‬ ‫= ‪× 792 ‬‬ ‫‪ 361 kN‬‬ ‫(‪)A13.4.3.9-1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪6013‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪145 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1.38‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2900 × 0.275 × 6013 × 792 ‬‬

‫‪285‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1567 ‬‬ ‫‪0.375 ‬‬
‫‪F  C .Ω  ‬‬ ‫‪  3 × 5.5 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Ai 1= i 1 .  d o = 361‬‬ ‫‪×‬‬ ‫=‪‬‬ ‫‪0.257  g‬‬
‫‪wi  R  ‬‬ ‫‪2900‬‬
‫‪  8 ‬‬ ‫‪ 0.103‬‬
‫‪145 2900 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪546‬‬

‫‪285‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V i 1 = 646  kN‬‬
‫‪ 791‬‬ ‫پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪i1D‬‬
‫سرعت طبقه‬

‫‪73‬‬ ‫‪284 ‬‬

‫‪2π  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪V i 1D‬‬ ‫= ‪× 95 ‬‬ ‫‪369  mm/sec‬‬ ‫(‪)A13.4.5-1‬‬
‫‪1.618  ‬‬ ‫‪249 ‬‬
‫‪64 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫نیرو در تجهیزات میرایی ‪FdDi‬‬

‫‪284 ‬‬ ‫‪ 221‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫=‪F‬‬
‫‪dDi‬‬ ‫‪0.876 × 369  cos 27.6‬‬
‫=‬ ‫‪°‬‬ ‫‪287  kN‬‬ ‫(‪)7-23‬‬
‫‪249 ‬‬ ‫‪193 ‬‬ ‫مولفه افقی نیروهای میرایی‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 221‬‬ ‫‪196 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫=‬‫‪V di 1 287‬‬
‫=‬ ‫‪ cos 27.6°‬‬ ‫‪254  kN‬‬
‫‪193 ‬‬ ‫‪171 ‬‬ ‫نیروی جانبی از میراگرها‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 196 ‬‬ ‫‪196 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪Fdi 1 = 254 − 196 ‬‬ ‫‪ 58  kN‬‬
‫‪171 − 254 ‬‬ ‫‪−83‬‬ ‫نیروی بازگرداننده محوری میراگر ‪FiR‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Fir =k di . ∆i . cos θi‬‬

‫‪73‬‬ ‫‪239 ‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫=‪F‬‬
‫‪ir 3.70 × 95  cos 27.6‬‬
‫=‬ ‫‪°‬‬ ‫‪312  kN‬‬
‫‪64 ‬‬ ‫‪210 ‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫نیروی محوری ماکزیمم میراگر ‪FiD1‬‬
‫پاســخ در ســرعت ماکزیمــم بــه عنــوان مشــارکت مولفــه هــای نیــروی ویســکوز و بازگرداننــده‬
‫میراگــر بشــرح زیربدســت مــی آیــد‪:‬‬
‫مدول ذخیره و برش افت‪:‬‬
 ‫‪547‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫=‪′(ω( G‬‬
‫=‪G‬‬ ‫‪′′( ω) 0.83 MPa‬‬ ‫(‪ G-2‬جدول)‬
‫ضریب افت‪:‬‬

‫) ‪G′′ (w‬‬
‫=‬‫‪η‬‬ ‫‪= 1.0‬‬ ‫(‪)7-44‬‬
‫) ‪G′ (w‬‬
‫نیروی محوری ماکزیمم میراگر ‪FDil‬‬
‫‪tan −1 η tan‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪−1 (1.0 ) 0.785‬‬

‫=( ‪cos‬‬
‫=‪tan −1 η) cos‬‬
‫‪( 0.785 ) 0.707‬‬

‫=( ‪sin‬‬
‫=‪tan −1 η) sin‬‬
‫‪( 0.785 ) 0.707‬‬

‫‪239 ‬‬ ‫‪ 221 325 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪FDi 1 = 0.707 × 312  + 0.707 × 287  =  423 kN‬‬
‫‪210 ‬‬ ‫‪193  285‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫ضرایب نیرو‬
‫تقاضای شکل پذیری‪µD=1.25 :‬‬
‫میرایی مؤثر ویسکوز‬
‫‪βeff = 0.05 + 0.095 = 0.145‬‬
‫پارامتر ‪:δ‬‬
‫=‬‫‪δ tan −1 ( 2 × 0.145‬‬
‫=‬ ‫‪) 0.282‬‬ ‫(‪)4-36‬‬

‫ضریب نیرو ‪: CF1‬‬

‫=‬‫‪CF1 cos‬‬
‫=‬ ‫‪( 0.282 ) 0.961‬‬
‫‪CF1µ = 0.961×1.25 = 1.20 > 1.000‬‬ ‫‪use CF1 = 1.0‬‬
‫)‪(4-41‬‬

‫ضریب نیرو ‪:CF2‬‬

‫=‬‫‪CF2 sin‬‬
‫=‬ ‫‪( 0.282 ) 0.278‬‬ ‫(‪)4-39‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 548

‫نیروهای اینرسی جانبی ماکزیمم‬

C Ω
Fi 1 , max CF1 . Fi1 Max Disp . d o + CF2 . Fd i
R Max Velocity

285 196  642 

  5.5 × 3    
Fi 1 , max =
1.0 ×  361 × + 0.278 ×  58  =
 761 kN
145  8 −83 276 
     

Ail,max ‫شتاب ماکزیمم کف ها‬

 642 /1567  0.410 

Fi 1 , max    
A=
i 1 , max =  761/= 2900  0.262  g
wi 276 / 2900  0.095
   
Vi1,max ‫برش ماکزیمم طبقه‬

 588  196   643 

     
V i 1, max =
1.0 × 1332  + 0.278 × 254  =
1403 kN
1631 171  1679 
     
 588  196   643 
     
V i 1, max =
1.0 × 1332  + 0.278 × 254  =
1403 kN
1631 171  1679 
     

)T2 =446sec( ‫پاسخ مود دوم‬

‫پاسخ االستیک‬
‫نسبت میرایی ویسکوز‬
0.176
βV 2 =
‫‪549‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫نسبت میرایی مؤثر‬

‫‪β2D = 0.05 + 0.176 = 0.226‬‬
‫ضریب میرایی‬
‫‪B1D = 1.578‬‬

‫تغییرمکان پشت بام‬

‫‪ 9800 ‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪2 17 mm‬‬

‫‪D 2D= ‬‬ ‫‪‬‬ ‫× ‪× 0.53‬‬ ‫=‪× 0.446‬‬ ‫(‪)A13.5.4.3-2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬ ‫‪1.578‬‬

‫برش پایه‬
‫ضریب لرزه ای‪:‬‬

‫‪ 8 ‬‬ ‫‪1.0‬‬

‫= ‪CS 2‬‬
‫‪‬‬ ‫×‪‬‬ ‫‪0.307‬‬
‫=‬ ‫(‪)A13.5.3.6-2‬‬
‫‪ 5.5  3 ×1.578‬‬

‫برش پایه‪:‬‬
‫‪V 2 = 0.307 × 956= 293 kN‬‬ ‫(‪)A13.5.3.2-1‬‬
‫مقاومت برش پایه مورد نیاز‬

‫‪ 3 × 5.5 ‬‬

‫= ‪V2‬‬
‫‪293 × ‬‬ ‫=‪‬‬‫‪604 kN‬‬
‫‪ 8 ‬‬

‫پاسخ در مرحله تغییرمکان ماکزیمم‬

‫تغییرمکان جانبی کف ها‪ δ i2D ،‬و تغییرمکان نسبی عرضی طبقات ‪∆j2D‬‬

‫‪ 1.000 ‬‬ ‫‪ 17 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪δi 2 = 17 ×  −0.458 ‬‬ ‫‪ −8  mm‬‬ ‫(‪)A13.5.3.2-1‬‬
‫‪−0.6801‬‬ ‫‪−12 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 25 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 4  mm‬‬
‫= ‪∆i 2‬‬
‫‪−12 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 550

Fi2 ‫نیروهای اینرسی جانبی‬

 0.53 
 1567 ×1.0 × 956 × 293 
   254 
 0.53    )A13.5.3.7-1(
Fi 2 =  2900 × ( −0.458 ) × × 293  = −216  kN
 956  −320 
 0.53   
2900 × ( −0.6801) × 956 × 293
use
 254 
 
Fi 2 = −216  kN
−320 
 
Ai2 ‫شتاب کف‬

 C .Ω 
Fi 2 .  d o   254 /1567   0.334 
 R     3 × 5.5   
Ai 2 = −216 / 2900  × 
= =−0.154  g
wi −320 / 2900   8   −0.228
   

Vi2 ‫برش طبقات‬

 254 
 
V i 2 =  38  kN
−282 
 
‫پاسخ در مرحله سرعت ماکزیم‬
i2D
‫سرعت طبقات‬

 25   352 
 2π     
∇i 2=
D   ×  4=   56  mm/sec )A13.5.4.5-2(
 0.446    −169 
−12   
 ‫‪551‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫نیروها در تجهیزات میرایی ‪Fd­i2D‬‬

‫‪ 352 ‬‬ ‫‪ 267 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫=‪Fd i‬‬
‫‪2 D 0.857 ×  56  cos 27.6‬‬
‫=‬ ‫‪°‬‬ ‫‪ 43  kN‬‬ ‫(‪)7-23‬‬
‫‪−169 ‬‬ ‫‪−128‬‬ ‫بنابراین‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 237 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V d i 2D =  38  kN‬‬
‫‪−113‬‬ ‫نیروی محوری بازگرداننده میراگر ‪Fri2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪Fri 2‬‬‫‪K 2 . ∆i 2 .cos θi‬‬

‫‪G ′ (w ) ∆b 1.90 ×10−3 × 626330‬‬

‫=‬‫‪K2‬‬ ‫=‬ ‫‪= 8.5 kN /mm‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪140‬‬

‫‪ 25 ‬‬ ‫‪188 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪∴ FRi‬‬
‫=‪2 8.5 ×  4  cos 27.6‬‬
‫‪°‬‬ ‫‪ 30  kN‬‬
‫‪−12 ‬‬ ‫‪−90 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫نیروی میرایی محوری ماکزیمم ‪FDi2‬‬

‫مدول ذخیره و برش افت‪:‬‬
‫(‪ G-2‬جدول)‬
‫=‬‫‪G′ ( ω) 1.90 MPa‬‬
‫=‬ ‫‪; G′′ ( ω) 2.32 MPa‬‬ ‫(‪(Table G − 2‬‬

‫ضریب افت‪:‬‬

‫‪G′′ (w ) 2.32‬‬
‫=‬‫‪η‬‬ ‫‪= = 1.22‬‬ ‫(‪)7-44‬‬
‫‪G′ (w ) 1.90‬‬
‫نیروی میرایی محوری ماکزیمم‪:‬‬
‫‪tan −1 η tan‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪−1 (1.22 ) 0.884‬‬

‫=( ‪cos‬‬
‫=‪tan −1 η) cos‬‬
‫‪( 0.884 ) 0.634‬‬

‫=( ‪sin‬‬
‫=‪tan −1 η) sin‬‬
‫‪( 0.884 ) 0.773‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 552

188   267   326 

     
FDi 2 = 0.634 ×  30  + 0.773 ×  43  =  52  kN
−90  −128 −156 
     

‫پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫نسبت میرایی مؤثر ویسکوز‬
βV 0.076 (Table G − 2(
δ‫پارامتر‬
=δ tan −1 (2 × 0.226(
= 0.424 )4-36(

CF1‫ضریب نیرو‬
=CF1 cos(0.424(
= 0.911 )4-41(
CF2‫ضریب نیرو‬
=CF2 sin(0.424(
= 0.411 )4-39(
‫شتاب ماکزیمم‬

 0.33   0.362 
   
Ai 2 = [ 0.911 + 2 × 0.226 × 0.411] × −0.156  =  −0.171 g )4-40(
 −0.231 −0.253
   

Vi2,max ‫برش ماکزیمم طبقات‬

V i 2 , max CF1 .V i 2 Max Disp +CF2 .V i 2

=
Max Velocity

 518   237   569 

     
= 0.911×  66  + 0.411×  38  =  76  kN
−604  −113 −597 
     
 ‫‪553‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫پاسخ مود سوم (‪) T3=0.732 sec‬‬

‫پاسخ االستیک‬

‫نسبت میرایی ویسکوز‬

‫=‬‫‪βV 0.076‬‬ ‫(‪(Table G − 2‬‬ ‫(‪ G-2‬جدول)‬

‫نسبت میرایی مؤثر‬

‫‪β3D = 0.05 + 0.076 = 0.126‬‬ ‫(‪(A13.3.3 − 1‬‬ ‫(‪)A13.3.3-1‬‬

‫ضریب میرایی‬

‫‪1.278‬‬
‫= ‪β3D‬‬ ‫(‪(Table A13.3.1‬‬ ‫(‪)A13.3.1‬‬

‫تغییرمکان پشت بام ‪D3D‬‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪2 1.64 mm ≈ 2 mm‬‬
‫‪D 3D= ‬‬ ‫‪‬‬ ‫× ‪× 0.15‬‬ ‫=‪× 0.237‬‬ ‫(‪)A13.3.4.3-2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬ ‫‪1.278‬‬
‫برش پایه‬

‫ضریب لرزه ای‬

‫‪ 8 ‬‬ ‫‪1.0‬‬

‫= ‪Cs 3‬‬
‫‪‬‬ ‫×‪‬‬ ‫‪0.38‬‬
‫=‬ ‫(‪)A13.5.3.6-2‬‬
‫‪ 5.5  3 × 1.278‬‬

‫برش پایه‬
‫‪V3 = 0.38 × 398 = 151 kN‬‬ ‫(‪)A13.5.3.2-1‬‬

‫مقاومت برش پایه مورد نیاز‪:‬‬

‫‪ 3 × 5.5 ‬‬

‫‪V3 ‬‬
‫=‬ ‫‪151 311 kN‬‬
‫=× ‪‬‬
‫‪ 8 ‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪554‬‬

‫پاسخ در مرحله تغییرمکان ماکزیمم‬

‫تغییرمکان های جانبی کف ‪ δi3‬و تغییرمکان نسبی عرضی طبقات ‪∆i3‬‬

‫‪ 1.000 ‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫= ‪δi 3 = 2 × −1.2237 ‬‬ ‫‪−2  mm‬‬ ‫(‪)A13.5.4.2-1‬‬
‫‪ 1.6536 ‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪4‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪∆i 3 =−5 mm‬‬
‫‪3‬‬ ‫نیروهای اینرسی جانبی ‪Fi3‬‬
‫‪ ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪0.15‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1567‬‬ ‫×‬ ‫‪1.0‬‬ ‫×‬ ‫‪×151 ‬‬
‫‪398‬‬ ‫‪ 89 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.15‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫× ) ‪Fi 3 = 2900 × ( −1.2237‬‬ ‫= ‪×151‬‬ ‫‪−202  kN‬‬
‫‪‬‬ ‫‪398‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 273 ‬‬ ‫(‪)A13.5.3.7-1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.15‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2900 ×1.6536 × 398 ×151 ‬‬
‫شتاب های کف ‪Ai3‬‬

‫‪ 87 /1567 ‬‬ ‫‪ 0.115 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪  3 × 5.5  ‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪Ai 3‬‬
‫‪−206 / 2900  × ‬‬ ‫=‪‬‬‫‪−0.147  g‬‬
‫‪ 270 / 2900   8   0.192 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫برش طبقه‪Vi3‬‬

‫‪ 87 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V i 3 = −119  kN‬‬
‫‪ 151 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬
‫‪i3D‬‬
‫سرعت طبقه‬
 ‫‪555‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪ 4   106 ‬‬

‫‪2π   ‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪∇ i 3D‬‬ ‫‪−5 =−133 mm/sec‬‬ ‫(‪)A13.5.4.5.-1‬‬
‫‪0.237   ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 3   80 ‬‬

‫نیرو در تجهیزات میرایی ‪Fd i3D‬‬

‫‪ 106 ‬‬ ‫‪ 43 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Fd i 3D‬‬ ‫= ‪= −133 cos 27.6°‬‬ ‫‪−54  kN‬‬ ‫(‪)7-23‬‬
‫‪ 80 ‬‬ ‫‪ 32 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫مولفه افقی نیروی میرایی ویسکوز‬

‫‪ 43 ‬‬ ‫‪ 38 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V d i 3D‬‬ ‫= ‪= −54  cos 27.6°‬‬ ‫‪−48 kN‬‬
‫‪ 32 ‬‬ ‫‪ 28 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫نیروی محوری بازگرداننده میراگر ‪FRi3‬‬
‫سختی ذخیره‪:‬‬

‫‪3.2 ×10−3 × 626330‬‬

‫‪K3‬‬ ‫‪= 14.32 kN/mm‬‬ ‫(‪)7-43‬‬
‫‪140‬‬
‫نیروی محوری بازگرداننده میراگر‪:‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪ 51 ‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪FRi 3 = 14.32 × −5 cos 27.6°‬‬ ‫‪−64  kN‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪ 38 ‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫نیروی محوری ماکزیمم میرایی ‪FDi3‬‬

‫مدول ذخیره و برش‬

‫=‬‫‪G′ ( ω) 3.20 MPa‬‬
‫=‬ ‫‪; G′′ ( ω) 2.70 MPa‬‬ ‫(‪(Table G − 2‬‬ ‫(‪ G-2‬جدول)‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪556‬‬

‫ضریب افت‬

‫‪G′′ (w ) 2.70‬‬
‫=‬‫‪η‬‬ ‫‪= = 0.844‬‬ ‫(‪)7-44‬‬
‫‪G′ (w ) 3.20‬‬

‫نیروی محوری ماکزیمم میرایی‬

‫‪tan −1 η tan‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪−1 (0.844( 0.701‬‬

‫‪cos(tan‬‬
‫=‬ ‫(‪−1 η( cos(0.701‬‬
‫‪= 0.764‬‬
‫‪sin(tan‬‬
‫=‬ ‫(‪−1 η( sin(0.701‬‬
‫‪= 0.645‬‬

‫‪ 51 ‬‬ ‫‪ 43 ‬‬ ‫‪ 67 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪FDi 3‬‬ ‫= ‪= 0.764 × −63 + 0.645 × −54 ‬‬ ‫‪−83 kN‬‬
‫‪ 38 ‬‬ ‫‪ 32 ‬‬ ‫‪ 50 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫نسبت میرایی مؤثر ویسکوز‬
‫‪βveff = 0.05 + 0.076 = 0.126‬‬
‫پارامتر‪δ‬‬
‫=‬‫(‪δ tan −1 (2 × 0.126‬‬
‫‪= 0.252‬‬ ‫)‪(4-36‬‬

‫مولفه افقی نیروی میرایی ویسکوز‬

‫‪ 43 ‬‬ ‫‪ 38 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V d i 3D‬‬ ‫= ‪= −54  cos 27.6°‬‬ ‫‪−48 kN‬‬
‫‪ 32 ‬‬ ‫‪ 28 ‬‬ ‫نیروی محوری بازگرداننده میراگر‪FRi3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫سختی ذخیره‪:‬‬

‫‪3.2 ×10−3 × 626330‬‬

‫‪K3‬‬ ‫‪= 14.32 kN /mm‬‬
‫‪140‬‬ ‫)‪(7-43‬‬
 ‫‪557‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫نیروی بازگرداننده محوری میراگر‬

‫‪4‬‬ ‫‪ 51 ‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪FRi 3 = 14.32 × −5 cos 27.6°‬‬ ‫‪−63 kN‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪ 38 ‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫نیروی محوری ماکزیمم میرایی‪FDi3‬‬
‫مدول ذخیره و برش‪:‬‬
‫‪G ′ ( ω) 3.20MPa‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪; G ′′ ( ω) 2.70MPa‬‬
‫(‪ G-2‬جدول)‬
‫ضریب افت‪:‬‬

‫‪G ′′ ( ω) 2.70‬‬
‫=‬‫‪η‬‬ ‫‪= = 0.844‬‬
‫‪G ′ ( ω) 3.20‬‬ ‫)‪(7-44‬‬
‫نیروی محوری ماکزیمم میرایی‬
‫‪tan −1 η tan‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪−1 (0.844( 0.701‬‬

‫‪cos(tan‬‬
‫=‬ ‫(‪−1 η( cos(0.701‬‬
‫‪= 0.764‬‬
‫‪sin(tan‬‬
‫=‬ ‫(‪−1 η( sin(0.701‬‬
‫‪= 0.645‬‬

‫‪ 51 ‬‬ ‫‪ 43 ‬‬ ‫‪ 67 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪FDi3‬‬ ‫= ‪= 0.764 × −63 + 0.645 × −54 ‬‬ ‫‪−83 kN‬‬
‫‪ 38 ‬‬ ‫‪ 32 ‬‬ ‫‪ 50 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫ضرایب نیرو‬
‫‪βveff = 0.05 + 0.076 = 0.126‬‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‪:‬‬
‫=‬‫(‪δ tan −1 (2 × 0.126‬‬
‫‪= 0.252‬‬ ‫)‪(4-36‬‬

‫پارامتر‪:δ‬‬
‫ضریب نیروی ‪CF1‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 558

=CF1 cos(0.252(
= 0.968 (4-41)

CF2 ‫ضریب نیروی‬

CF 2 sin(0.252(
= = 0.249 (4-39)

Ai3 ‫شتاب ماکزیمم‬

CF 2 sin(0.252(
= = 0.249 (4-39)

 0.115   0.119 
   
Ai 3 = [ 0.968 + 2 × 0.126 × 0.249] × −0.147  = −0.152  g (4-40)
 0.192   0.198 
   

Vi3,max ‫برش ماکزیمم طبقه‬

V i 3, max CFV
= 1 i 3 Max Disp +CF2V i 3 Max Velocity

 179   38   179 
     
V i 3, max = 0.968 −245 + 0.249 × −48 = −249  kN
 311   28   308 
     
 ‫‪559‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫پاسخ مود پسماند (‪)TR= 0.589sec<Ts‬‬

‫پاسخ االستیک‬

‫نسبت میرایی ویسکوز‬

‫=‬‫‪βvR 0.198‬‬ ‫(‪(Table G − 2‬‬
‫نسبت میرایی مؤثر‬
‫‪B R =0.05 + 0.198 =0.248‬‬ ‫‪B R =1.644‬‬ ‫(‪)A13.3.3.3-1‬‬
‫ضریب میرایی‬
‫‪0.198 =0.248‬‬ ‫‪B R =1.644‬‬
‫(‪13.3.3.1‬جدول)‬
‫تغییرمکان پشت بام‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪2 20 mm‬‬

‫‪D RD= ‬‬ ‫‪‬‬ ‫× ‪× 0.38‬‬ ‫=‪× 0.589‬‬ ‫(‪)A13.4.4.3-2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬ ‫‪1.644‬‬
‫برش پایه‬
‫ضریب لرزه ای‬

‫‪ 8 ‬‬ ‫‪1.0‬‬

‫= ‪C sR‬‬
‫‪‬‬ ‫×‪‬‬ ‫‪0.295‬‬
‫=‬ ‫(‪)A13.4.3.8-1‬‬
‫‪ 5.5  3 × 1.644‬‬
‫برش پایه‬

‫‪ 3 × 5.5 ‬‬

‫=‪V‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ × 399‬‬
‫‪= 823 kN‬‬ ‫(‪)A13.4.3.6-1‬‬
‫‪ 8 ‬‬
‫مقاومت برش پایه مورد نیاز‬

‫‪ 3 × 5.5 ‬‬

‫=‪V‬‬
‫‪R ‬‬ ‫‪= 823 kN‬‬
‫‪ × 399‬‬
‫‪ 8 ‬‬
‫پاسخ در مرحله تغییرمکان ماکزیمم‬
‫تغییرمکان جانبی کف ‪ δiR‬تغییرمکان نسبی عرضی ‪∆i3‬‬

‫‪ 1.000 ‬‬ ‫‪ 20 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪δiR = 20 × −0.1458‬‬ ‫‪ −3  mm‬‬ ‫(‪)A13.4.4.2-2‬‬
‫‪ −1.6343‬‬ ‫‪−33‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 23 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 30  mm‬‬
‫= ‪∆iR‬‬
‫‪−33‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 560

F­iR ‫نیروهای اینرسی جانبی‬

 0.38 
 1567 ×1.000 × 1354 × 399 
   176 
 0.38   
FiR = 2900 × ( −0.146 ) × × 399  =  −47  kN
 1354  −531 )A13.4.3.9-2(
 0.38   
2900 × ( −1.634 ) × 1354 × 399 
AiR ‫شتاب کف‬

 177 /1567   0.233 

   3 × 5.5   
AiR =
 −47 / 2900  ×  = −0.033 g
−529 / 2900   8  −0.376 
   
ViR ‫برش طبقات‬

 177 
 
V iR =  130  kN
−399 
 
‫پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬
iRD
‫سرعت طبقات‬

 23   245 
2π    
∇iRD = ×  30 =  320  mm/sec )A13.4.4-5.-3(
0.589   −352 
−33  

Fd­iRD ‫نیروها در تجهیزات میرایی‬

 245   180 
   
Fd iRD
= 0.83 ×  320  cos 27.6
= °  235  kN )7-23(
−352  −259 
   
 ‫‪561‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫مولفه افقی نیروی میرایی ویسکوز‬

‫‪ 180 ‬‬ ‫‪ 160 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V d iRD  235‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪ cos 27.6°‬‬ ‫‪ 208  kN‬‬
‫‪−259 ‬‬ ‫‪−230 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫نیروی محوری بازگرداننده میراگر ‪FRi3‬‬
‫سختی ذخیره‬

‫‪1.4 ×10−3 × 626330‬‬

‫‪KR‬‬ ‫‪= 6.26 kN/mm‬‬ ‫(‪)7-43‬‬
‫‪140‬‬
‫نیروی محوری بازگرداننده میراگر‬

‫‪ 23 ‬‬ ‫‪ 128 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪FRiR‬‬
‫‪= 6.26 ×  30  cos 27.6‬‬
‫=‬ ‫‪°‬‬ ‫‪ 166  kN‬‬
‫‪−33‬‬ ‫‪−183‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫نیروی میرایی محوری ماکزیمم ‪FDiR‬‬

‫مدول ذخیره و برش افت‪:‬‬

‫‪G′ ( ω) 1.4 MPa‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪; G′′ ( ω) 1.98 MPa‬‬ ‫(‪(Table G − 2‬‬ ‫(‪ G-2‬جدول)‬

‫ضریب افت‪:‬‬

‫‪1.98‬‬
‫=‬
‫‪η‬‬ ‫‪= 1.414‬‬ ‫(‪)7-44‬‬
‫‪1.40‬‬
‫نیروی میرایی محوری ماکزیمم‪:‬‬
‫‪tan −1 η tan‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪−1 (1.414( 0.955‬‬

‫‪cos(tan‬‬
‫=‬ ‫(‪−1 η( cos(0.955‬‬
‫‪= 0.578‬‬
‫‪sin(tan‬‬
‫=‬ ‫(‪−1 η( sin(0.955‬‬
‫‪= 0.816‬‬

‫‪ 128 ‬‬ ‫‪ 180   221 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪FDiR = 0.578 ×  166  + 0.816 ×  235  =  288  kN‬‬
‫‪−183‬‬ ‫‪−259  −317 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪562‬‬

‫پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫ضرایب نیرو‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‪:‬‬
‫‪βveff = 0.05 + 0.198 = 0.248‬‬

‫پارامتر‪δ‬‬
‫=‬‫‪δ tan −1 ( 2 × 0.185‬‬
‫=‬ ‫‪) 0.354‬‬ ‫)‪(4-36‬‬

‫ضرایب نیرو ‪CF1‬‬

‫=‬‫‪CF1 cos‬‬
‫=‬ ‫‪( 0.3543) 0.938‬‬ ‫)‪(4-41‬‬

‫ضرایب نیرو ‪CF2‬‬

‫‪CF2 = sin )0.460( = 0.444 kN‬‬ ‫)‪(4-39‬‬

‫شتاب ماکزیمم ‪AiR,max‬‬

‫‪ 0.233 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪= [ 0.896 + 2 × 0.248 × 0.444] ×  −0.033 g‬‬
‫‪AiR , max‬‬ ‫(‪)4-40‬‬
‫‪−0.376 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫برش ماکزیمم طبقه ‪ViR,max‬‬

‫‪V iR , max CF1 .V iR Max Disp +CF2V iR‬‬

‫=‬
‫‪Max Velocity‬‬

‫‪ 365 ‬‬ ‫‪ 160 ‬‬ ‫‪ 398 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫=‪V iR‬‬
‫= ‪, max 0.896  268  + 0.444 × ‬‬
‫‪208 ‬‬ ‫‪ 332  kN‬‬
‫‪−823‬‬ ‫‪−230 ‬‬ ‫‪−840 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪563‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫پاســخ هــای نهایــی حاصــل از ترکیبــات مــودی بــا اســتفاده از قانــون ترکیــب ‪ ،SRSS‬محاســبه‬
‫شــدند‪ .‬جــدول ن‪ 1-‬خالصــه ای از خــواص مــودی قــاب (غیــر از تجهیــزات میرایــی) و جــداولن‪2-‬‬
‫خالصــه ای از محاســبات ســختی ذخیــره وســختی افــت ونســبت میرایــی موثــر تحــت شــرایط‬
‫االســتیک سیســتم هــر قــاب را ارائــه مــی دهــد‪ .‬جــداولن‪ 3-‬ون‪ 4-‬خالصــه ای از نتایــج تحلیــل هــر‬
‫مــدل و پاســخ نهایــی محاســبه شــده توســط روش هــای ‪ ELF‬و‪ RSA‬بــه ترتیــب بــرای ‪ DBE‬و‬
‫‪ MCE‬را مــی دهــد‪.‬‬

‫جدول ن‪ 1-‬خواص مودی قاب ‪ 3S-75‬با تجهیزات میرایی ویسکو االستیک‬

‫کیفیت‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود پسماند‬

‫‪Tm , sec‬‬ ‫‪1.473‬‬ ‫‪0.446‬‬ ‫‪0.237‬‬ ‫‪0.589‬‬
‫}‪{Øim‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪1.000‬‬
‫‪0.684‬‬ ‫‪-0.458‬‬ ‫‪-1.224‬‬ ‫‪-0.2087‬‬
‫‪0.275‬‬ ‫‪-0.680‬‬ ‫‪-1.654‬‬ ‫‪-1.6346‬‬
‫‪W m,kN‬‬ ‫‪6013‬‬ ‫‪956‬‬ ‫‪398‬‬ ‫‪1354‬‬
‫‪гm‬‬ ‫‪1.38‬‬ ‫‪-0.53‬‬ ‫‪0.15‬‬ ‫‪-0.38‬‬

‫جــدول ن‪ 2-‬محاســبه ســختی ذخیــره‪ ،‬ســختی افــت تجهیــزات میرایــی ویســکو االســتیک و‬
‫نســبت میرایــی ویســکوز تحــت شــرایط االســتیک‬
‫‪Period‬‬ ‫‪Frequency‬‬ ‫'‪G‬‬ ‫"‪G‬‬ ‫‪Kj‬‬ ‫‪Cj‬‬ ‫‪Period‬‬ ‫‪fJv‬‬
‫مد‬ ‫)‪(assumed‬‬ ‫‪f‬‬ ‫‪kN/mm‬‬ ‫‪kN.s/‬‬ ‫)‪(actual‬‬
‫‪sec‬‬ ‫‪Hz‬‬ ‫‪MPa‬‬ ‫‪MPa‬‬ ‫)‪(7-29‬‬
‫)‪(7-43‬‬ ‫‪mm‬‬ ‫‪sec‬‬
‫)‪(7-43‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1.44‬‬ ‫‪0.70‬‬ ‫‪0.83‬‬ ‫‪0.83‬‬ ‫‪3.70‬‬ ‫‪0.876‬‬ ‫‪0.473‬‬ ‫‪0.086‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪0.475‬‬ ‫‪2.11‬‬ ‫‪1.82‬‬ ‫‪2.23‬‬ ‫‪8.14‬‬ ‫‪0.857‬‬ ‫‪0.446‬‬ ‫‪0.176‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪0.253‬‬ ‫‪3.95‬‬ ‫‪3.20‬‬ ‫‪2.70‬‬ ‫‪14.3‬‬ ‫‪0.456‬‬ ‫‪0.237‬‬ ‫‪0.076‬‬
‫پسامند‬ ‫‪0.589‬‬ ‫‪0.70‬‬ ‫‪1.40‬‬ ‫‪1.98‬‬ ‫‪6.26‬‬ ‫‪0.830‬‬ ‫‪0.589‬‬ ‫‪0.198‬‬

‫مقادیر‪ G′‬و‪ G″‬در فرکانس های معین از شکل ن‪ 1-‬بدست می آیند‪.‬‬

‫جدول ن‪ 3-‬محاسبات پاسخ مودی برای مثال شماره‪ :8‬قاب ‪3‬طبقه (‪ )Vmin=0.75Vy‬با سیستم میرایی‬
‫ویسکو االستیک‪ .‬تحلیل برای ‪DBE‬‬

‫کمیت‬ ‫واحد‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪.1‬پاسخ االستیک‬
‫نسبت میرایی‬
‫نسبت میرایی کل‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان االستیک‬
‫‪.2‬تغییر مکان پشت بام و برش پایه‬
‫شکل پذیری فرضی‬
‫پریود موثر‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫میرایی هیسترتیک‬
‫میرایی موثر‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان‬
‫تغییر مکان اصالح شده‬
‫ضریب لرزه ای‬
‫برش پایه لرزه ای‬
‫تغییر مکان تسلیم‬
‫شکل پذیری محاسبه شده‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪564‬‬
 ‫‪565‬‬

‫ادامه جدول ن‪3-‬‬

‫کمیت‬ ‫واحد‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود ‪4‬‬ ‫مود ‪5‬‬ ‫مود ‪6‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪ .3‬پاسخ در مرحله تغییر مکان ماکزیمم‬

‫تغییر مکان جانبی کف‬

‫تغییر مکان نسبی‬

‫عرضی طبقه‬

‫نیروهای جانبی طراحی‬

‫شتاب کفف‬
‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫نیروهای واقعی‬
‫برش طبقه‬
 ‫ادامه جدول ن‪3-‬‬

‫کمیت‬ ‫واحد‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود ‪4‬‬ ‫مود ‪5‬‬ ‫مود ‪6‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪ .4‬پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬

‫سرعت تغییر مکان‬

‫نسبی عرضی‬

‫نیرو در وسایل میرایی‬

‫نیروی افقی میراگر‬

‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪566‬‬
 ‫‪567‬‬

‫ادامه جدول ن‪3-‬‬

‫کمیت‬ ‫واحد‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود ‪4‬‬ ‫مود ‪5‬‬ ‫مود ‪6‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪.5‬پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫شکل پذیری‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫پارامتر‬
‫ضریب‬
‫حاصلضرب‬
‫ضریب نیروی‬
‫ضریب نیروی‬
‫شتاب حداکثر کف‬

‫ماکزیمم طبقه‬
‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫ماکزیمم برش‬
 ‫جدول ن‪ 4-‬محاسبات پاسخ مودی برای مثال شماره‪ :8‬قاب ‪3‬طبقه (‪ )Vmin=0.75Vy‬با سیستم میرایی‬
‫ویسکو االستیک‪ .‬تحلیل برای‪MCE‬‬

‫کمیت‬ ‫واحد‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود ‪4‬‬ ‫مود ‪5‬‬ ‫مود ‪6‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪.1‬پاسخ االستیک‬

‫نسبت میرایی‬
‫نسبت میرایی کل‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان االستیک‬
‫‪.2‬تغییر مکان پشت بام و برش پایه‬

‫شکل پذیری فرضی‬

‫پریود موثر‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫میرایی هیسترتیک‬
‫میرایی موثر‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان‬
‫تغییر مکان اصالح شده‬
‫ضریب لرزه ای‬
‫برش پایه لرزه ای‬
‫تغییر مکان تسلیم‬
‫شکل پذیری محاسبه شده‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪568‬‬
 ‫‪569‬‬

‫جدول ن‪ 4-‬ادامه‬

‫کمیت‬ ‫واحد‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود ‪4‬‬ ‫مود ‪5‬‬ ‫مود ‪6‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪ .3‬پاسخ در مرحله تغییر مکان ماکزیمم‬

‫تغییر مکان جانبی کف‬

‫تغییر مکان نسبی‬

‫عرضی طبقه‬

‫نیروهای جانبی طراحی‬

‫شتاب کفف‬

‫نیروهای واقعی‬
‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫برش طبقه‬
 ‫جدول ن‪ 4-‬ادامه‬

‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود ‪4‬‬ ‫مود ‪5‬‬ ‫مود ‪6‬‬ ‫مود ‪R‬‬
‫کمیت‬ ‫واحد‬

‫‪ .4‬پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬

‫سرعت تغییر مکان‬

‫نسبی عرضی‬

‫نیرو در وسایل میرایی‬

‫نیروی افقی میراگر‬

‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬
‫‪570‬‬
 ‫‪571‬‬

‫جدول ن‪ 4-‬ادامه‬

‫کمیت‬ ‫واحد‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود ‪4‬‬ ‫مود ‪5‬‬ ‫مود ‪6‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪.5‬پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫شکل پذیری‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫پارامتر‬
‫ضریب‬
‫حاصلضرب‬
‫ضریب نیروی‬
‫ضریب نیروی‬
‫شتاب حداکثر کف‬

‫ماکزیمم طبقه‬

‫ماکزیمم برش‬
‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪572‬‬

‫شــکلن‪ 1-‬مــدول ذخیــره و افــت دســتگاه میرایــی ویسکواالســتیک در دمــای‪T=20oc‬‬

‫(‪)Zimmer,2000‬‬

‫مدول ذخیره‬
‫مدول ذخیره‬

‫فرکانس‬

‫‪...‬‬ ‫مدول‬
‫مدول ذخیره‬

‫فرکانس‬
‫‪573‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫[ضمیمه و ]‬

‫محاســبات دقیــق بــرای تحلیــل ســاده شــده قــاب ‪ 3‬طبقــه بــا سیســتم میرایــی‬
‫تســلیم شــونده‬
‫و‪ 1-‬معرفی‬
‫ایــن ضمیمــه محاســبات دقیــق در کاربــرد نیــروی جانبــی معــادل (‪ )ELF‬و تحلیــل طیــف پاســخ‬
‫(‪ )RSA‬طبــق (‪ NEHRP (2000‬بــرای تحلیــل ســاختمان هــا بــا سیســتم هــای میرایــی ویســکوز‬
‫تســلیم شــونده را ارئــه مــی دهــد‪ .‬ایــن روش هــا همانطــور کــه در بخــش ضمیمــه الــف شــرح داده‬
‫شــده تحــت اصالحــات مشــروح در بخــش ‪ 8.1‬و بخــش ‪ ،7.5.4‬بــکار مــی رونــد‪ .‬ارائــه درایــن‬
‫ضمیمــه از محاســبات دقیــق بــرای قــاب خمشــی ویــژه فــوالدی ‪ 3‬طبقــه ‪ 75-3S‬نشــان داده شــده در‬
‫شــکل ‪ 8-9‬و بــه عنــوان مثــال شــماره ‪ 9‬در بخــش ‪ ،8‬اشــاره گردیــد‪ ،‬تشــکیل مــی شــود‪.‬‬

‫و‪ 2.‬محاسبات دقیق برای قاب ‪ 3‬طبقه ‪ 3S -75‬با تجهیزات میرایی تسلیم شونده فلزی‬
‫پارامترها‬
‫وزن هــای فرعــی لــرزه ای عبارتنــد از‪ :‬طبقــه ســوم ‪ KN 1567‬و طبقــه دوم و اول ‪ .2900KN‬ضرایــب‬
‫طراحــی طبــق جــدول ‪ 5.2.2‬ضوابــط پیشــنهادی (‪ NEHRP(1997‬بــرای قــاب هــای خمشــی ویــژه‬
‫فــوالدی عبــارت اســت از ‪ . R=8 ,Ωo=3.0 ,Cd=5.5, I=1.0 :‬تجهیــزات از فــوالد (‪ )Fy=248mpa‬بــا‬
‫ابعــاد کــف در ارتفــاع در ضخامــت ‪ )12″x18″x1″( 305mmx457mmx25.4mm‬تشــکیل مــی شــوند‪.‬‬
‫شرح سیستم‬
‫قــاب تحلیــل شــده‪ ،‬یــک قــاب خمشــی ویــژه فــوالدی بــا سیســتم میرایــی تســلیم شــونده‪ ،‬مطابــق‬
‫شــکل ‪ 8-9‬اســت سیســتم میرایــی در قــاب ازتجهیــزات میرایــی تســلیم شــونده فلــزی مثلثــی(‪Tsai‬‬
‫و دیگــران‪ )1993 ،‬مطابــق شــکلج‪ )a(8-‬مــی باشــد‪ .‬بخــش ج‪ 3.1.‬محســابات بــرای مقاومــت تســلیم‬
‫و تغییرمــکان تســلیم ایــن تجهیــزات در طبقــه اول ایــن قــاب ‪ Vd=320kN‬و‪ Dyd=52.4mm‬را بــه‬
‫ترتیــب ارائــه مــی دهــد‪ .‬مقاومــت بــرش پایــه و تغییرمــکان تســلیم قــاب غیــر از تجهیــزات میرایــی‬
‫‪ Vyf=1220kN‬و ‪ Dyf=182mm‬مــی باشــد‪ .‬مقاومــت بــرش پایــه قــاب شــامل سیســتم میرایــی‬
‫عبارتســت از‪ . V=1220+320=1540kN :‬از ایــن گذشــته‪ ،‬بخــشج‪ 3.1.‬تغییرمــکان تســلیم و پریــود‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪574‬‬

‫موثــر اولیــه (ســکانت) بازنمایــی معــادل ‪ 2‬خطــی سیســتم ترکیبــی را (قــاب بــه اضافــه تجهیــزات‬
‫تســلیم شــونده) بصــورت‪ Dy=150.5mm :‬و‪ T1=1.327s‬بــه ترتیــب مــی دهــد (شــکل ج‪ 7-‬را‬
‫ببینیــد)‪ .‬مقاومــت بــرش پایــه مــورد نیــاز قــاب بــا اســتفاده از(‪ Vmin.Ωo.Cd.R)7-72‬مــی باشــد‬
‫کــه ‪ Vmin‬بزرگتــر از ‪( V.BV+I‬معادلــه‪ )1-A13.2.4‬و‪( 75V.‬معادلــه‪ )2-13.2.4.1.A‬مــی باشــد‪ .‬بــرش‬
‫پایــه لــرزه ای ‪ V‬در بخــش ب‪ 3.‬برابــر ‪ 788/5 KN‬محاســبه شــد‪ .‬ضریــب ‪ BV+I‬بــه عنــوان ضریــب‬
‫میرایــی متناظربــا میرایــی موثــر قــاب شــامل سیســتم میرایــی تســلیم شــونده درســت در تغییرمــکان‬
‫موثــر تســلیم کمتــر ازقــاب غیــر از سیســتم میرایــی تفســیر گردیــد‪ .‬بنابرایــن در ایــن تــراز یــا ســطح از‬
‫تغغیــر مــکان‪ ،‬عمــل غیراالســتیک در سیســتم میرایــی وجــود دارد‪ .‬بنابرایــن میرایــی موثــر با اســتفاده از‬
‫(‪ )7-55‬وقتــی ‪ µ f =1.0‬و ‪ Ad.Ay=320.1220=0.26‬و‪ µd=182.52.4=3.47‬محاســبه گردیــد‪.‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1 ‬‬

‫‪1/ 2‬‬ ‫‪2 × 0.26 × 1 −‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 1 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3.47‬‬ ‫‪‬‬
‫=‬‫‪βI 0.05 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪= 0.138‬‬
‫‪ 1 + 0.26 ‬‬ ‫) ‪π (1 + 0.26‬‬

‫ضریــب میرایــی متناظــر عبارتســت از‪( BV+I=1.314‬جــدول الــف‪ 13.3.1‬راببینید)‪ .‬بنابرایــن ‪Vmin=V.‬‬
‫‪( BV+I=788.5.1314=600kN‬کــه بزرگتــر اســت از‪ .)0.75V=591kN‬مقاومــت بــرش پایــه‬
‫مــورد نیــاز قــاب(‪ )7-72‬برابــر‪ . Vy=600x3x5.5.8=1237.5kN‬مقاومــت بــرش پایــه قــاب (غیــر‬
‫از سیســتم میرایــی) برابــر‪ Vyf=1220kN‬کــه نزدیــک بــه مقاومــت بــرش پایــه مــورد نیــاز مــی باشــد‪.‬‬
‫کاربــرد روش تحلیــل ‪ ELF‬در(‪ NEHRP(2000‬نیازمنــد آن اســت کــه پریــود و شــکل مــودی مــود‬
‫اول ارتعــاش قــاب شــامل سیســتم میرایــی‪ ،‬معیــن باشــد‪ .‬تحلیــل مــودی قــاب شــامل تجهیــزات‬
‫فلــزی نتیجــه مــی دهــد‪:‬‬

‫= ‪{φi 1}T‬‬
‫‪[1.0 0.657‬‬ ‫]‪0.250‬‬
‫در هــر حــال اســتفاده مســتقیم از روش تحلیــل (‪ NEHRP(2000‬نیازمنــد آن اســت کــه پریــود مــوث‬
‫اولیــه (ســکانت) بــرای نمایــش االستوپالســتیک قــاب شــامل سیســتم میرایــی اســتفاده گــردد‪ .‬پریــود‬
‫در بخــش ج‪ 3.1.‬بــا اســتفاده از (ج‪ )13-‬برابــر ‪ T1=1.327sec‬محاســبه شــد‪ .‬از آنجایــی کــه ایــن‬
‫پریــود بــا اســتفاده از روشــهای ســاده بــدون اســتفاد از مــدل کامپیوتــری قــاب محاســبه شــد‪ ،‬فــرض‬
‫گردیــد کــه شــکل مــودی اول همــان شــکل قــاب غیــر از سیســتم میرایــی بــود‪:‬‬

‫= ‪{φi 1}T‬‬
‫‪[1.0 0.657‬‬ ‫]‪0.250‬‬
‫توجــه کنیــم کــه ایــن شــکل مــودی بســیار نزدیــک بــه شــکل مــودی قــاب شــامل سیســتم میرایــی‬
‫بــود و اینکــه هــر دو شــکل مــودی بــرآورد هایــی بــرای شــکل مــودی بــرآوردی تــری کــه مــی‬
‫‪575‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫بایســت بــا اســتفاده از ســختی هــای موثــر اعضــاء محاســبه شــده باشــد‪ ،‬ارائــه مــی دهــد‪ .‬هنــگام‬
‫اســتفاده از روش‪ RSA‬در(‪ NEHRP(2000‬پیچیدگــی مشــابهی بوجــود مــی آیــد‪ .‬محاســبه خــواص‬
‫مــودی قــاب شــامل سیســتم میرایــی بــه اســتفاده از ســختی هــای موثــر بــرای تجهیــزات میرایــی‬
‫تســلیم شــونده‪ ،‬نیــاز خواهــد داشــت‪ .‬بــرای اجتنــاب از چنیــن تحلیلــی و در حیطــه مفهــوم تحلیــل‬
‫تقریبــی‪ ،‬خــواص مــودی بشــرح زیــر محاســبه شــدند‪:‬‬

‫پریود اولیه موثر(سکانت) ‪ T1=1.327s‬برای مود اول استفاده شد‪.‬‬

‫پریودهــای ‪ T2=0.49s‬و ‪ T3=0.24s‬قــاب غیــر از تجهیــزات میرایــی بــه ترتیــب بــرای مودهــای‬
‫دوم وســوم اســتفاده شــدند‪.‬‬
‫توجــه کنیــم کــه پریودهــای دوم و ســوم قــاب شــامل تجهیــزات میرایی (بــرای شــرایط االســتیک تجهیزات‬
‫میرایــی فلــزی) بــه ترتیــب‪ 0.4‬و‪ 0.23‬ثانیــه بودنــد‪ .‬اســتفاده از ســختی هــای موثــر بــرای تجهیــزات فلــزی‬
‫در تحلیــل کامپیوتــری بــه مقادیــر ‪ T2‬و ‪ T3‬بــه ترتیــب بیــن‪ 0.49‬و‪ 0.4‬و‪ 0.24‬و‪ 0.23‬منتهــی خواهــد شــد‪.‬‬
‫ظاهــرا ً چنیــن دقتــی در یــک تحلیــل تقریبــی از اهمیــت چندانــی برخوردار نیســت‪.‬‬
‫اشکال مودی قاب غیر از سیستم میرایی استفاده شدند‪ .‬بنابراین‪:‬‬

‫‪{φi 1}T = [1.0‬‬ ‫‪T‬‬

‫]‪0.657 0.250] , {φi 2 } = [1.0 − 0.560 − 0.690‬‬
‫‪T‬‬
‫]‪, and {φi 3 } = [1.0 − 1.618 2.096‬‬
‫بــا مقایســه‪ ،‬اشــکال مــودی قــاب شــامل میراگرهــای تســلیم شــونده فلــزی‪( ،‬بــرای شــرایط االســتیک‬
‫ایــن تجهیــزات) عبارتنــد از‬
‫]‪and [1.0 − 1.548 1.840] [1.0 0.708 0.296] , [1.0 − 0.472 0.675‬‬
‫بــار دیگــر مقادیــر تغییرمــکان هــای مــودی بیــن ایــن دو مــورد مــرزی اســتفاده شــده اســت ‪ ،‬ولــی‬
‫روشــن اســت کــه در یــک تحلیــل تقریبــی ایــن از اهمیــت چندانــی برخوردارنخواهــد بــود‪.‬‬
‫خــواص مــودی مــورد اســتفاده قــاب در جــدول ‪ 1-H‬خالصــه شــده انــد‪ .‬تغییرمــکان تســلیم بازنمایی‬
‫معــادل ‪ 3‬خطــی(‪ )Dy=150.5mm‬بــرای محاســبه تقاضــای شــکل پذیــری موثر اســتفاده شــد‪.‬‬

‫محاسبه پاسخ در زلزله مبتنی بر طرح‬

‫پاسخ مود اول (‪) T1=1.327 sec‬‬
‫معــادالت(‪ )7-54‬و (‪ )7-55‬بــرای محاســبه پریــود موثــر و نســبت میرایــی موثــر در مــود اول اســتفاده‬
‫شــدند‪2 .‬معادلــه زیــر کــه در شــکل‪ 7-5‬تعریــف شــدند‪ ،‬مــورد نیــاز بودنــد‪:‬‬

‫‪Vd‬‬ ‫‪320‬‬
‫‪Ad‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪g‬‬ ‫=‬ ‫‪g 0.054 g‬‬
‫‪W1‬‬ ‫‪5871‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪576‬‬

‫‪V yf‬‬ ‫‪1220‬‬

‫‪Ay‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪g‬‬ ‫=‬ ‫‪g 0.208 g‬‬
‫‪W1‬‬ ‫‪5871‬‬

‫تغییرمکان غیر االستیک پشت بام‬

‫شکل پذیری موثر مفروض‪μD= 1.46 :‬‬

‫تغییرمکان مفروض پشت بام‪:‬‬
‫= ‪D1D‬‬
‫= ‪µD . D y‬‬ ‫‪220 mm‬‬
‫= ‪1.46 ×150.5‬‬ ‫(‪)A13.3.4-1‬‬
‫تغییرمکان طیفی پشت بام‪:‬‬

‫‪D ID‬‬ ‫‪220‬‬

‫‪D‬‬
‫=‬ ‫‪= = 157 mm‬‬
‫‪Γ1‬‬ ‫‪1.399‬‬
‫پریود مؤثر‪:‬‬

‫‪1/ 2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪157‬‬ ‫‪‬‬
‫‪T1D = 2 × π× ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪= 1.55 sec‬‬ ‫(‪)7-54‬‬
‫‪ 0.264 × 9810 ‬‬
‫نسبت میرایی مؤثر‪:‬‬

‫نسبت شکل پذیری برای قاب‪:‬‬

‫‪220‬‬
‫= ‪µf‬‬ ‫‪= 1.209‬‬ ‫(‪)7-56‬‬
‫‪182‬‬
‫نسبت شکل پذیری برای سیستم میرایی‪:‬‬

‫‪220‬‬
‫=‪µd‬‬ ‫‪= 4.20‬‬ ‫(‪)7-56‬‬
‫‪52.4‬‬
‫‪0.6‬‬
‫× ‪q H =0.67‬‬ ‫‪=0.30 < 0.50‬‬ ‫(‪)A13.3.3-1‬‬
‫‪1.327‬‬
‫ضریب کیفیت‪:‬‬

‫از ‪ qH=.50‬استفاده کنید‪.‬‬

‫میرایی هیسترتیک (مولفه هیسترتیک در‪)7-55‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1 ‬‬

‫‪2 × 0.5 × 1 −‬‬ ‫‪ + 2 × 0.26 × 1 −‬‬ ‫‪‬‬
‫‪βHD‬‬ ‫=‬ ‫‪ 1.209 ‬‬ ‫‪ 4.20  0.144‬‬
‫) ‪π (1 + 0.26‬‬
‫‪577‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫میرایی مؤثر‬

‫‪1/ 2‬‬
‫‪ 1 ‬‬
‫‪βID = 0.05 × ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪+ 0.144 = 0.188‬‬ ‫(‪)7-55‬‬
‫‪ 1 + 0.26 ‬‬

‫ضریب میرایی‪ B1D=1.464 :‬جدول الف ‪13.3.1.‬‬

‫تغییرمکان پشت بام‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪0.6‬‬

‫‪D ID= ‬‬ ‫‪‬‬ ‫× ‪×1.399‬‬ ‫‪×1.55‬‬
‫‪= 221 mm‬‬ ‫(‪)A13.4.4.3-1‬‬
‫‪ 4π2 ‬‬ ‫‪1.464‬‬
‫تغییرمکان اصالح شده‬
‫تغییرمکان اصالح شده برای رفتار االستیک قاب عبارتست از‪:‬‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪0.6‬‬

‫‪D ‬‬
‫=‬ ‫‪‬‬ ‫× ‪×1.399‬‬ ‫‪×1.327‬‬
‫‪= 277 mm‬‬
‫‪ 4π2 ‬‬ ‫‪1.0‬‬

‫چون‪ D1D<D‬از‪ D1D‬برابر با ‪ 277‬میلیمتر استفاده کنید‪.‬‬

‫برش پایه‬
‫ضریب لرزه ای‪:‬‬

‫‪ 8 ‬‬ ‫‪0.6‬‬

‫= ‪C s1‬‬
‫‪‬‬ ‫×‪‬‬ ‫‪0.128‬‬
‫=‬ ‫(‪)A13.4.3.4-1‬‬
‫) ‪ 5.5  1.55 × ( 3 × 1.464‬‬

‫برش پایه‬
‫‪V 1 = 0.128 × 5871 = 751 kN‬‬ ‫(‪)A13.4.3.1-1‬‬

‫مشارکت مود اول در مقاومت برش پایه قاب توسط (‪ )7-72‬بدست می آید‪:‬‬

‫‪3 × 5.5‬‬
‫= ‪V1‬‬ ‫×‪751‬‬ ‫=‬ ‫‪1549 kN‬‬
‫‪8‬‬
‫مشــارکت محاســبه شــده در مقاومــت بــرش پایــه ‪ 1549kN‬بســیار نزدیــک بــه مقاومــت بــرش پایــه‬
‫‪ 1540kN‬اســت‪.‬‬
‫تغییرمکان در تسلیم مؤثر (‪( )Displacement at Effective Yield‬تغییرمکان تسلیم)‪Dy‬‬

‫‪ 9810   3 × 5.5 ‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪D y= ‬‬ ‫‪ ×  8  ×1.399 × 0.128 ×1.327 = 162 mm‬‬ ‫(‪)A13.3.4-3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪578‬‬

‫‪:‬‬
‫تقاضای شکل پذیری مؤثر‬

‫‪277‬‬
‫=‪µ D‬‬ ‫‪= 1.71‬‬
‫‪162‬‬ ‫(‪)A13.3.4-1‬‬
‫‪µ D < µ Max = 2.67‬‬

‫تفــاوت بیــن مقادیــر فرضــی و محاســبه شــده تقاضــای شــکل پذیــری بعلــت اصــاح تغییرمــکان‬
‫غیــر االســتیک بــرای ارضــاء ایــن شــرط (کــه ایــن کمتــر از تغییرمــکان االســتیک نمــی باشــد)‪ ،‬اســت‪.‬‬

‫پاسخ در مرحله تغییرمکان ماکزیمم‬

‫تغییرمکان های جانبی کف‪ δi1D ،‬و تغییرمکان نسبی عرضی طبقات ‪∆j1D‬‬

‫‪1.000 ‬‬ ‫‪277 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪δi 1D = 277 × 0.657 ‬‬ ‫‪182  mm‬‬ ‫(‪)A13.4.4.2-1‬‬
‫‪0.250 ‬‬ ‫‪ 69 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 95 ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪113 mm‬‬
‫= ‪∆i 1D‬‬
‫‪ 69 ‬‬
‫‪ ‬‬
‫نیروهای جانبی طراحی ‪ Fi1‬نیروهای برش طراحی طبقه‪ Vj1 ،‬و شتاب های کف ‪Ai1‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1.399‬‬ ‫‪‬‬

‫‪1567 ×1.000 × 5871 × 751 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪280 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1.399‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫× ‪Fi 1 = 2900 × 0.659‬‬ ‫= ‪× 751‬‬ ‫‪342  kN‬‬ ‫(‪)A13.4.3.9-1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪5871‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪130 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1.399‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2900 × 0.250 × 5871 × 751‬‬

‫‪ 280 /1567 ‬‬ ‫‪0.369 ‬‬

‫‪Fi 1  C d . Ωo‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  3 × 5.5 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫=‬‫‪Ai 1‬‬ ‫‪.‬‬ ‫= ‪ 342 /‬‬
‫‪2900  × ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0.243 g‬‬
‫‪wi  R‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 8 ‬‬ ‫‪0.092 ‬‬
‫‪130 / 2900 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪280 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V i 1 = 622  kN‬‬
‫‪752 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
 ‫‪579‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫پاسخ مود دوم (‪)T2= 0.49>Ts‬‬

‫نسبت میرایی مؤثر‬
‫=‬ ‫‪B 2D 1.0‬‬
‫= ‪β2D 0.05‬‬
‫تغییرمکان پشت بام‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪1.0‬‬ ‫‪2 32 mm‬‬

‫=‪D 2‬‬
‫‪D ‬‬ ‫‪‬‬ ‫× ‪× 0.533‬‬ ‫‪× 0.49‬‬
‫=‬ ‫(‪)A13.4.4.3-2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬ ‫‪1.0‬‬

‫برش پایه لرزه ای‪:‬‬

‫ضریب لرزه ای‪:‬‬

‫‪ 8  1.0‬‬
‫‪C s 2 =‬‬ ‫×‪‬‬ ‫‪=0.485‬‬ ‫(‪)A13.5.3.6-1‬‬
‫‪ 5.5  3 × 1.0‬‬
‫برش پایه‪:‬‬
‫‪533 kN‬‬
‫= ‪V 2 = 0.485 × 1098‬‬ ‫(‪(A13.5.3.2 -1‬‬ ‫(‪)A13.5.3.2-1‬‬

‫پاسخ در مرحله تغییرمکان ماکزیمم‬

‫تغییرمکان جانبی کف ها‪ δi2D ،‬و تغییرمکان نسبی عرضی طبقات ‪∆j2D‬‬

‫‪ 1.000 ‬‬ ‫‪ 32 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪δi 2D = 32 × −0.560 ‬‬ ‫‪ −18 mm‬‬ ‫(‪)A13.5.4.2-1‬‬
‫‪−0.690 ‬‬ ‫‪−22 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 50 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 4  mm‬‬
‫= ‪∆i 2D‬‬
‫‪−22 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫نیروهای اینرسی جانبی ‪ Fi2‬برش طراحی طبقات ‪ Vi2‬وشتاب کف ها ‪Ai2‬‬

‫‪‬‬ ‫‪0.533‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 1567 ×1.0 × 1098 × 533 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 405 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.533‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫× ) ‪Fi 2 = 2900 × ( −0.560‬‬ ‫= ‪× 533‬‬ ‫‪−420  kN‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1098‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ −518 ‬‬ ‫(‪)A13.5.3.7-1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.533‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2900 × ( −0.690 ) × 1098 × 533‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪580‬‬

‫‪ 405 /1567 ‬‬ ‫‪ 0.533 ‬‬

‫‪Fi 2  C d . Ωo  ‬‬ ‫‪  3 × 5.5  ‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪Ai 2‬‬ ‫‪.‬‬ ‫=‪‬‬‫‪−420 / 2900  × ‬‬ ‫=‪‬‬‫‪−0.299  g‬‬
‫‪wi  R  ‬‬ ‫‪  8   −0.368‬‬
‫‪ −518 / 2900 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 405 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V i 2=  −15  kN‬‬
‫‪−533‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫پاسخ مود سوم ( ‪) Ts=0.24 sec>T3‬‬

‫نسبت میرایی مؤثر‬
‫=‬ ‫‪B 3D 1.0‬‬
‫= ‪β3D 0.05‬‬
‫تغییرمکان پشت بام‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪1.0‬‬ ‫‪2 2 mm‬‬

‫=‪D 3‬‬
‫‪D ‬‬ ‫‪ × 0.135 × 1.0 × 0.24‬‬
‫=‬ ‫(‪)A13.5.4.3-2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬

‫برش پایه لرزه ای‬

‫ضریب لرزه ای‬

‫‪ 8  1.0‬‬
‫‪C s 3 =‬‬ ‫×‪‬‬ ‫‪=0.485‬‬ ‫(‪)A13.5.3.6-1‬‬
‫‪ 5.5  3 × 1.0‬‬
‫برش پایه‬
‫‪193 kN‬‬
‫= ‪V 3 = 0.485 × 398‬‬ ‫(‪)A13.5.3.2-1‬‬
‫پاسخ در مرحله تغییرمکان ماکزیمم‬
‫تغییرمکان های جانبی کف ‪ δi3D‬و تغییرمکان نسبی عرضی طبقات ‪∆j3D‬‬

‫‪ 1.000 ‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫= ‪δi 3D = 2 × −1.618‬‬ ‫‪−3 mm‬‬ ‫(‪)A13.5.4.2-1‬‬
‫‪ 2.096 ‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
 ‫‪581‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪5‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪−7  mm‬‬
‫= ‪∆ i 3D‬‬
‫‪4‬‬
‫‪ ‬‬
‫نیروهای اینرسی جانبی ‪ Fi3‬برش طراحی طبقات ‪ Vi3‬وشتاب کف ها ‪Ai3‬‬

‫‪‬‬ ‫‪0.135‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 1567 ×1.0 × 398 ×193 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 103 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.135‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫(‬
‫× ‪Fi 3 = 2900 × −1.618‬‬ ‫)‬ ‫= ‪×193‬‬ ‫‪−307  kN‬‬
‫‪‬‬ ‫‪398‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 398 ‬‬ ‫(‪)A13.5.3.7-1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.135‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2900 × ( 2.096 ) × 398 × 193 ‬‬

‫‪ 103 /1567 ‬‬ ‫‪ 0.136 ‬‬

‫‪Fi 2  C d . Ωo  ‬‬ ‫‪  3 × 5.5  ‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪Ai 3‬‬ ‫‪.‬‬ ‫=‪‬‬‫‪−307 / 2900  × ‬‬ ‫=‪‬‬‫‪−0.218 g‬‬
‫‪wi  R  ‬‬ ‫‪  8   0.283 ‬‬
‫‪ 398 / 2900 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 103 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V i 3 = −204  kN‬‬
‫‪ 194 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫(‪)TR=4.0x1.320 = 0.528sec >sT‬‬ ‫پاسخ مود پسماند‬

‫نسبت میرایی مؤثر‬
‫‪B RD 1.0‬‬
‫= ‪βRD 0.05‬‬
‫=‬
‫تغییرمکان پشت بام‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪1.0‬‬ ‫‪2 28 mm‬‬

‫‪D RD‬‬
‫‪= ‬‬ ‫‪ × 0.399 × 1.0 × 0.531‬‬
‫=‬ ‫(‪)A13.4.4.3-2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬
‫برش پایه لرزه ای‬
‫ضریب لرزه ای‬

‫‪ 8  1.0‬‬
‫‪C sR =‬‬ ‫×‪‬‬ ‫‪=0.485‬‬ ‫(‪)A13.4.3.8-1‬‬
‫‪ 5.5  3 × 1.0‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪582‬‬

‫برش پایه‬
‫‪V R = 0.485 ×1496 = 725 kN‬‬ ‫(‪)A13.4.3.6-1‬‬

‫پاسخ در مرحله تغییرمکان ماکزیمم‬

‫تغییرمکان جانبی کف‪ δiRD‬تغییرمکان نسبی عرضی‪∆iRD‬‬

‫‪ 1.000 ‬‬ ‫‪ 28 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪δiRD = 28 × −0.2024 ‬‬ ‫‪ −6  mm‬‬ ‫(‪)A13.4.4.2-2‬‬
‫‪−1.6292 ‬‬ ‫‪−46 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 34 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 40  mm‬‬
‫= ‪∆iRD‬‬
‫‪−46 ‬‬ ‫نیروهای اینرسی جانبی ‪ FiR‬برش طراحی طبقات ‪ ViR‬وشتاب کف ها ‪AiR‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪0.399‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 1567 ×1.0 × 1496 × 725‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 303 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.399‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫× ) ‪FiR = 2900 × ( −0.2024‬‬ ‫= ‪× 725‬‬ ‫‪−113 kN‬‬ ‫(‪)A13.5.3.7-1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1496‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪−913‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.399‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2900 × ( −1.6292 ) × 1496 × 725‬‬

‫‪ 303 /1567 ‬‬ ‫‪ 0.399 ‬‬

‫‪FiR  C d . Ωo  ‬‬ ‫‪  3 × 5.5  ‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪AiR‬‬ ‫‪.‬‬ ‫=‪‬‬‫‪−113 / 2900  × ‬‬ ‫=‪‬‬‫‪−0.080  g‬‬
‫‪wi  R  ‬‬ ‫‪  8   0.649 ‬‬
‫‪−913 / 2900 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 303 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V iR =  190  kN‬‬
‫‪−723‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫پاســخ هــای نهایــی حاصــل از ترکیبــات مــودی بــا اســتفاده از قانــون ترکیــب ‪ ،SRSS‬محاســبه‬
‫شــدند‪ .‬جــداول و‪ 2-‬و و‪ 3-‬خالصــه ای ازنتایــج تحلیــل بــرای هــر مدپاســخ نهایــی محاســبه شــده‬
‫توســط روش هــای ‪ ELF‬و ‪ RSA‬بــه ترتیــب بــرای ‪ DBE‬و ‪ MCE‬را مــی دهــد‪.‬‬
‫‪583‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫جدول و ‪ 1-‬خواص مودی قاب ‪3S-75‬‬

‫خواص دینامیکی‬
‫کمیت‬ ‫مود ‪1‬‬ ‫مود ‪2‬‬ ‫مود ‪3‬‬ ‫مود پسماند‬
‫‪Tm , sec‬‬ ‫‪1.327‬‬ ‫‪0.49‬‬ ‫‪0.24‬‬ ‫‪0.531‬‬
‫}‪{Øim‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪1.000‬‬ ‫‪1.0000‬‬
‫‪0.657‬‬ ‫‪-0.560‬‬ ‫‪-1.618‬‬ ‫‪-0.2024‬‬
‫‪0.250‬‬ ‫‪-0.690‬‬ ‫‪2.096‬‬ ‫‪-1.6346‬‬
‫)‪W m,kN (7-12‬‬ ‫‪5871‬‬ ‫‪1098‬‬ ‫‪398‬‬ ‫‪1496‬‬
‫(‪гm)7-16‬‬ ‫‪1.3991‬‬ ‫‪-0.5334‬‬ ‫‪0.1348‬‬ ‫‪-0.3991‬‬

‫توجــه کنیــم کــه پریــود‪ T1‬پریــود موثــر اولیه(ســکانت) نمایــش ‪ 3‬خطــی معــادل منحنــی پــوش آور‬
‫قــاب اســت (بخــشج‪ 3.1.‬را ببینیــد)‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪584‬‬

‫جــدول و ‪ 2-‬پاســخ مــودی مثــال شــماره‪ 3S-75 :2‬میراگرهــای تســلیم شــونده فلــزی مثلثــی‪.‬‬
‫تحلیــل بــرای ‪DBE‬‬

‫کمیت‬ ‫واحدها‬ ‫مود‪1‬‬ ‫مود‪2‬‬ ‫مود‪3‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪.1‬پاسخ االستیک‬
‫نسبت میرایی‬
‫نسبت میرایی کل‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان االستیک‬
‫‪.2‬تغییر مکان پشت بام و برش پایه‬
‫شکل پذیری فرضی‬
‫پریود موثر‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫میرایی هیسترتیک‬
‫میرایی موثر‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان‬
‫تغییر مکان اصالح شده‬
‫ضریب لرزه ای‬
‫برش پایه لرزه ای‬
‫تغییر مکان تسلیم‬
‫شکل پذیری محاسبه شده‬
‫‪ .3‬پاسخ در مرحله تغییر مکان ماکزیمم‬
‫تغییر مکان جانبی کف‬

‫تغییر مکان نسبی‬

‫عرضی طبقه‬

‫نیروهای جانبی طراحی‬

‫شتاب کف‬

‫شتاب کف‬

‫نیروهای واقعی برش طبقه‬

‫‪585‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫جــدول و‪ 3-‬پاســخ مــودی مثــال شــماره‪ 3S-75 :2‬بــا میراگرهــای تســلیم شــونده فلــزی‬
‫مثلثــی‪ .‬تحلیــل بــرای ‪MCE‬‬

‫کمیت‬ ‫واحدها‬ ‫مود‪1‬‬ ‫مود‪2‬‬ ‫مود‪3‬‬ ‫مود ‪R‬‬

‫‪.1‬پاسخ االستیک‬
‫نسبت میرایی‬
‫نسبت میرایی کل‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان االستیک‬

‫‪.2‬تغییر مکان پشت بام و برش پایه‬

‫شکل پذیری فرضی‬

‫پریود موثر‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫میرایی هیسترتیک‬
‫میرایی موثر‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان‬
‫تغییر مکان اصالح شده‬
‫ضریب لرزه ای‬
‫برش پایه لرزه ای‬
‫تغییر مکان تسلیم‬
‫شکل پذیری محاسبه شده‬

‫‪ .3‬پاسخ در مرحله تغییر مکان ماکزیمم‬

‫تغییر مکان جانبی کف‬

‫تغییر مکان نسبی‬

‫عرضی طبقه‬

‫نیروهای جانبی طراحی‬

‫شتاب کف‬

‫شتاب کف‬

‫نیروهای واقعی برش طبقه‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪586‬‬

‫[ضمیمه ز ]‬

‫محاســبات دقیــق بــرای تحلیــل یــک قــاب ‪ 3‬طبقــه بــا سیســتم میرایــی ویســکوز‬
‫خطــی بــا اســتفاده از روش دوم اســتاتیکی غیرخطــی ‪FEMA 274‬‬
‫ز‪ 1.‬معرفی‬
‫ایــن ضمیمــه‪ ،‬محاســبات دقیــق در خصــوص کاربــرد روش دوم (‪ FEMA(1997‬بــرای تحلیــل یــک‬
‫ســاختمان بــا سیســتم میرایــی ویســکوز خطــی را ارئــه مــی دهــد‪ .‬ایــن روش همانطــور کــه در بخــش‬
‫‪ 2‬موضــوع اصالحــات شــرح داده شــده در بخــش ‪ ،8.1‬تشــریح گردیــد‪ ،‬بــکار مــی رود‪ .‬کاربــرد ایــن‬
‫روش در شــکل ‪ 2-1‬نشــان داده شــده اســت‪.‬‬
‫ارائه در این ضمیمه از موارد زیر تشکیل می شود‪:‬‬
‫محاســبات دقیــق بــرای قــاب خمشــی ویــژه فــوالدی‪ 3 ،‬طبقــه ‪ 75-3S‬نشــان داده شــده در شــکل‬
‫‪ 8-2‬کــه در مثــال شــماره ‪ 2‬بخــش ‪ 8‬نیــز بــدان اشــاره شــده اســت‪ ،‬بــا اســتفاده از توزیــع بارجانبــی‬
‫براســاس الگــوی مــود اول‪.‬‬
‫محاســبات اجمالــی محاســبات دقیــق بــرای قــاب خمشــی ویــژه فــوالدی‪ 3 ،‬طبقــه ‪ 75-3S‬نشــان‬
‫داده شــده در شــکل ‪ 8-2‬کــه در مثــال شــماره ‪ 2‬بخــش ‪ 8‬نیــز بــدان اشــاره شــده اســت‪ ،‬بــا اســتفاده‬
‫از توزیــع بارجانبــی براســاس الگوهایــی مــودی‪ ،‬یکنواخــت و تطبیقــی‪.‬‬

‫ز‪ .2.‬محاسبات دقیق برای قاب ‪ 3‬طبقه ‪ 75-3S‬با سیستم میرایی ویسکوز خطی‬
‫پارامترهای طراحی و خواص مودی‬
‫پارامترهــای طراحــی و شــرحی از قــاب خمشــی ویــژه فــوالدی ‪ 3‬طبقــه ‪75-3S‬مثــال شــماره‪ ،2‬در‬
‫بخــش م‪ 2-‬ارائــه شــده انــد‪ .‬خــواص مــودی قــاب در جــدول ز‪ 1-‬ارائــه شــده انــد‪.‬‬

‫تحلیل پوش آور‬

‫تحلیــل پــوش آور در برنامــه ‪ Valles( IDARC2D‬و دیگــران ‪ )1996‬بــا اســتفاده از توزیــع بــار جانبــی‬
‫ســازگار بــا الگــوی مــود اول‪ ،‬انجــام مــی گــردد‪ .‬جــدول ز‪ ،1-‬الگوهــای توزیــع بــار جانبــی مــورد‬
‫اســتفاده در ایــن تحلیــل را نشــان مــی دهــد‪ .‬رفتــار االستوپالســتیک در مدلســازی مفاصــل پالســتیک‪،‬‬
‫مفــروض اســت‪ .‬پارامترهــای مــورد اســتفاده بــرای مدلســازی مفاصــل پالســتیک در جــدول ‪I-1‬‬
‫خالصــه شــده انــد‪ .‬بــه عــاوه‪ ،‬فــرض شــده اســت کــه مفاصــل در طولــی برابــر بــا نصــف عمــق تیــر‬
‫‪587‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫(‪ ) dc/2‬مقطــع در جهــت قائــم و نصــف عمــق ســتون (‪ )dc/2‬درجهــت افقــی‪ ،‬ســخت گشــته انــد‪ .‬در‬
‫ســتون هــای طبقــه اول‪ ،‬افســت یــا تصویــر صلــب بــاالی کــف ســتون‪ ،‬برابــر عمــق ســتون ‪ dc‬فــرض‬
‫مــی شــود‪ .‬از بــار ثقلــی و اثــرات∆‪ ،P-‬در ایــن تحلیــل‪ ،‬صرفنظــر مــی شــود‪ .‬جــدول ‪ ،2-I‬مقادیــر‬
‫بــرش پایــه ‪ V1‬را در فواصــل ‪ 50mm.‬تغییرمــکان پشــت بــام ‪ ، Droof‬نشــان مــی دهــد‪ .‬همچنیــن‪،‬‬
‫مقادیــر متناظــر بــرش و تغییرمــکان نســبی عرضــی هــر طبقــه را نشــان مــی دهــد‪ .‬شــکل ‪، )a(1-I‬‬
‫منحنــی پــوش آور ســاختمان و توالــی یــا زنجیــره تســلیم در گام هــای متعــدد تحلیــل را نشــان مــی‬
‫دهــد‪ .‬همچنیــن نمایــش تقریبــی ‪ 2‬خطــی منحنــی پــوش آور‪ ،‬یــک مقاومــت بــرش پایــه تقریبــی ‪Vy‬‬
‫برابــر بــا ‪ 1232 kN‬و تغییرمــکان تســلیم ‪ Dy‬برابــر ‪ 182mm‬را نشــان مــی دهــد‪ .‬شــکل (‪ I-1 (b‬رابطــه‬
‫تغییرمــکان نیــروی هــر طبقــه و نمایــش ‪ 2‬خطــی آن را نشــان مــی دهــد‪.‬‬

‫خواص مودی قاب در گام های متعدد تحلیل پوش آور‬

‫ایــن بخــش گنجانــده شــده تــا تغییــرات خــواص مــودی قــاب تحــت عمــل االســتیک را نشــان دهــد‪.‬‬
‫خــواص مــودی قــاب توســط تحلیــل مقادیــر ویــژه انجــام شــده در برنامــه ‪ IDARC2D‬بــا اســتفاده از‬
‫ســختی مؤثــر هــر طبقــه بــا ‪ 3‬مقــدار مقاومــت تغییرمــکان مفــروض پشــت بــام انجــام گردیــد‪ .‬در هــر‬
‫تغییرمــکان مفــروض پشــت بــام‪ ،‬تغییرمــکان نســبی عرضــی طبقــه ‪ ∆j‬و بــرش طبقــه‪ Vj‬از جــدول ‪I-2‬‬
‫بدســت آمــد‪ .‬ســختی مؤثــر در هــر طبقــه بــه عنــوان ‪ .Keffi=Vj∆j‬بدســت آمــد‪ .‬تحلیــل مقادیــر ویــژه‬
‫قــاب در تغییرمــکان مفــروض بــا اســتفاده از نوعــی نمایــش ســاختمان بــرش‪ ،‬انجــام گردیــد‪ .‬مــدل‬
‫هایــی اســتفاده شــدندکه در آنهــا مقاطــع تیــر و ســتون هــا بــرای نمایــش تقریبــی کاهــش ســختی بدلیــل‬
‫تســلیم شــدگی اصــاح شــده بودنــد‪ .‬شــکل ‪ I-2‬نــوع بــرش و مــدل قــاب اصــاح شــده ســازه ای را‬
‫کــه بــرای تحلیــل پــوش آور بــه ازای مقادیــر مختلــف تغییرمــکان مفروض پشــت بام اســتفاده شــدند را‬
‫نشــان مــی دهــد‪ .‬در هــر دو مــدل‪ ،‬ســختی جانبــی در هــر طبقــه بطــور نزدیکــی برابــر بــا ســختی مؤثــر‬
‫متناظربــا تغییرمــکان پشــت بــام‪ ،‬همانطــور کــه در تحلیــل پــوش آور محاســبه گردیــد‪ ،‬بــود‪.‬‬
‫جــدول ‪ I-3‬خالصــه ای از خــواص مــودی قــاب در هــر مقــدار مفــروض تغییرمــکان پشــت بــام‬
‫را ارائــه مــی دهــد‪ .‬تفــاوت قابــل مالحظــه در مقادیــر خــواص مــودی و میرایــی ویســکوز مؤثــر بــا‬
‫اســتفاده از هــر دو ســاختمان بــرش و نمایــش مــودی اصــاح شــده از قــاب هــا‪ ،‬مشــاهده مــی شــوند‪.‬‬
‫آشــکار اســت کــه خــواص مــودی قــاب در مراحــل مختلــف تحلیــل پــوش آور آزمایــش شــده قویـ ًا‬
‫بــه مــدل ریاضــی‪ ،‬بویــژه بــرای مودهــای باالتــر‪ ،‬بســتگی دارد‪ .‬ایــن یــک مســئله مهــم هنــگام روبــرو‬
‫شــدن بــا سیســتم هــای بــا تجهیــزات میرایــی وابســته بــه نســبت (ســرعت) مــی باشــد‪ .‬مقــدار توزیــع‬
‫نیروهــای میرایــی بطــور قابــل مالحظــه ای تحــت تأثیــر خــواص مــودی ســاختمان اســت‪ .‬نتیجت ـ ًا‪،‬‬
‫مــدل قــاب مــی بایســت رفتــار واقعــی ســاختمان را تــا حــد ممکــن نزدیــک‪ ،‬نشــان دهــد‪ .‬بــه نظــر‬
‫مــی رســد مــدل اصــاح شــده یــک روش منطقــی تــر باشــد‪ .‬در اینجــا نتایــج بدســت آمــده توســط‬
‫تحلیــل مقادیــر ویــژه قــاب اصــاح شــده بــرای بکاربــردن روش ‪ ،2‬اســتفاده مــی شــوند‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪588‬‬

‫محاسبه پاسخ در طراحی زلزله مبتنی بر طرح‬

‫پاسخ مود اول (‪) T1=1.58‬‬

‫تغییرمکان پشت بام برای رفتار االستیک‬
‫نسبت میرایی ویسکوز (شرایط االستیک)‪β v1 =.10 :‬‬
‫نسبت میرایی مؤثر ویسکوز‪:‬‬
‫‪βV +1 = 0.10 + 0.05 = 0.15‬‬
‫ضریب میرایی‪ Bv+I=1.35 :‬جدول (الف‪)13.3.1‬‬
‫تغییرمکان پشت بام‪:‬‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪0.6‬‬

‫‪D‬‬
‫‪= ‬‬ ‫‪‬‬ ‫× ‪×1.399‬‬ ‫‪×1.58‬‬
‫‪= 244 mm‬‬
‫‪ 4π2 ‬‬ ‫‪1.35‬‬
‫تغییرمکان مفروض پشت بام‪D1D=144mm :‬‬
‫برای سهولت‪ ،‬تغییرمکان پشت بام برابر با تغییرمکان االستیک‪ ،‬می باشد‪.‬‬
‫خواص مودی درتغییرمکان مفروض پشت بام‬
‫جدول ‪ ،3-I‬نتایج تحلیل مقادیر ویژه برای تغییرمکان مفروض پشت بام را نشان می دهد‪.‬‬
‫نسبت شکل پذیری تغییرمکان‬

‫‪244‬‬
‫=‪µ D‬‬ ‫‪= 1.34‬‬ ‫(‪)7-36‬‬
‫‪182‬‬
‫پریود مؤثر‪ :‬از تحلیل مقادیر ویژه ‪ Teff=1.808sec‬جدول (‪)3-I‬‬
‫توجه کنیم که (‪ )7-35‬بدست می دهد‪:‬‬
‫‪Teff= T1 µ‬‬
‫‪= 1.58 1.34‬‬
‫‪= 1.829 sec‬‬
‫نسبت میرایی مؤثر‪:‬‬
‫میرایی ویسکوز مؤثر‪:‬‬
‫‪βv1 = 0.135‬‬ ‫(‪ I-3‬جدول)‬
‫از معادله (‪ )7-29‬با پریود مؤثر و شکل مودی طبق جدول‪ 3-I‬استفاده کنید‪.‬‬
‫ضریب کیفیت‪:‬‬

‫‪0.6‬‬
‫× ‪q H =0.67‬‬ ‫‪=0.222 < 0.5‬‬
‫‪1.808‬‬ ‫استفاده کنید از‪qH =0/5 :‬‬
‫(از ‪ qH‬در(‪ NEHRP(2000‬برای سازگاری و هماهنگی استفاده کنید)‪.‬‬
 ‫‪589‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫نسبت میرایی هیسترتیک‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1 ‬‬

‫‪βHD= ( 0.64 − 0.05 ) × 0.5 × 1 −‬‬ ‫‪ 0.075‬‬
‫=‬
‫‪ 1.34 ‬‬

‫توجه کنید استفاده از عبارت ‪ /2-βi‬در عوض‪ /2‬برای هماهنگی با (‪ NEHRP(2000‬است‪.‬‬

‫نسبت میرایی مؤثر‪:‬‬
‫‪βeff = 0.05 + 0.135 + 0.075 = 0.26‬‬ ‫(‪)7-37‬‬
‫ضریب میرایی ‪B=1.68 :‬‬
‫(از ضریب میرایی در (‪ NEHRP(2000‬برای هماهنگی استفاده کنید)‬

‫منحنی ظرفیت ظیفی‬

‫بــرای تبدیــل نمایــش ‪ 3‬خطــی منحنــی پــوش آور بــه منحنــی ظرفیــت طیفــی‪ ،‬ضــروری اســت کــه‬
‫مختصــات طیفــی در تســلیم شــدگی قــاب و در ســایر مراحــل پــوش آور را تعییــن نماییــم‪ .‬در اینجــا‬
‫مــا از ‪ 3‬نقطــه بــرای تعریــف منحنــی ظرفیــت طیفــی بــا اســتفاده از (‪ )2-2‬و (‪ )2-4‬و خــواص ارائــه‬
‫شــده در جــدول ‪1-I,3-I‬و شــکل ‪ 1-I‬در تغییرمــکان هــای مفــروض متفــاوت پشــت بــام‪ ،‬بشــرح‬
‫زیــر اســتفاده مــی کنیــم‪:‬‬

‫در تسلیم(‪:)Dy=182mm‬‬

‫‪1232 g‬‬ ‫‪δr‬‬ ‫‪182‬‬

‫‪S ay‬‬
‫=‬ ‫= ‪= 0.21 g‬‬
‫‪S dy‬‬ ‫=‬ ‫‪= 130 mm‬‬
‫‪5871‬‬ ‫‪φr 1Γ1 1.0 ×1.399‬‬

‫در ‪ Droof= 244mm‬مفروض‪:‬‬

‫‪1232 g‬‬ ‫‪δr‬‬ ‫‪244‬‬

‫=‬‫‪Sa‬‬ ‫= ‪= 0.22 g‬‬ ‫‪Sd‬‬ ‫=‬ ‫‪= 168 mm‬‬
‫‪5599‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪φr 1Γ1 1.0 ×1.449‬‬

‫در ‪ Droof =419mm‬مفروض‪:‬‬

‫‪1232 g‬‬ ‫‪δr‬‬ ‫‪419‬‬

‫=‬‫‪Sa‬‬ ‫= ‪= 0.21 g‬‬ ‫‪Sd‬‬ ‫=‬ ‫‪= 292 mm‬‬
‫‪5852‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪φr 1Γ1 1.0 ×1.437‬‬

‫توجــه کنیــم کــه شــتاب طیفــی آنگونــه کــه مــی بایســت در مــدل االستوپالســتیک باشــد‪ ،‬ثابــت‬
‫نیســت‪ .‬تفــاوت‪ ،‬نتیجــه طبیعــت تقریبــی تحلیــل مــی باشــد‪ .‬بــا ایــن حــال‪ ،‬تفــاوت کوچــک اســت و‬
‫بــا اســتفاده از ‪ ،Sa=0.22g‬ادامــه مــی دهیــم‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪590‬‬

‫منحنی تقاضای طراحی‬

‫منحنــی تقاضــای طراحــی بــا اســتفاده از (‪ )2-5‬و(‪ )3-1‬و ضرایــب میرایــی از جــدول (الــف‪)13.3.1.‬‬
‫رســم مــی شــود‪ .‬شــکل ‪ 2-2‬منحنــی هــای تقاضــای طراحــی بــرای نســبت میرایــی از‪50‬درصــد تا‪100‬‬
‫درصــد بــرای زلزلــه مبتنــی بــر طــرح را نشــان مــی دهــد‪.‬‬

‫تغییرمکان محاسبه شده پشت بام‬

‫شــکل‪ )a) I-3‬منحنــی ظرفیــت طیفــی قــاب و منحنــی هــای تقاضــای طراحــی بــرای نســبت میرایــی‬
‫‪ 0.15‬و‪ 0.26‬مــی باشــد‪ .‬تغییرمــکان طیفــی‪ Sd ،‬در نقطــه تقاطــع منحنــی ظرفیــت طیفــی و منحنــی تقاضای‬
‫طراحــی بــرای ‪ β eff=0.26‬بدســت مــی آیــد‪ .‬توجــه کنیــم نقطــه ای مشــابه نیــز در نقطــه تقاطــع خــط‬
‫مســتقیم متناظــر بــا پریــود مؤثــر در تغییرمــکان مفــروض ‪ Teff=1.808‬و منحنــی تقاضــای طراحــی برای ‪β‬‬
‫‪ eff=0.26‬تعریــف مــی شــود‪ .‬تغییرمــکان طیفــی در محــل تقاطــع برابــر ‪ Sd=161mm‬اســت‪ .‬بــا توجه به‬
‫ایــن امــر‪ ،‬تغییرمــکان محاســبه شــده پشــت بــام از (‪ )2-4‬بصــورت ذیــل بدســت مــی آیــد‪:‬‬
‫‪233 mm‬‬
‫= ‪D1D = 161 × 1.449‬‬
‫تغییرمکان اصالح شده پشت بام‬

‫چــون ‪ DID= 233 mm‬کمتــر از تغییرمــکان االســتیک ‪ ،D=244 mm‬آنــگاه ‪.DID=244mm‬‬

‫تغییرمــکان طیفــی بــرای رفتــار االســتیک قــاب در شــکل ‪ )a(3-I‬در محــل تقاطــع خــط مســتقیم‬
‫متناظــر بــا پریــود اصلــی قــاب (‪ )T1= 1.58S‬و منحنــی تقاضــای طراحــی بــرای‪ β V+I=.15‬نشــان‬
‫داده شــده اســت‪ .‬همچنیــن شــتاب طیفــی متناظــر بــا تغییرمــکان طیفــی رفتــار االســتیک عبــارت‬
‫اســت از ‪Sd= 0.22‬‬

‫برش پایه‬
‫برش پایه را می توان از (‪ )2-2‬بصورت‬

‫‪V 1 =S a .W 1 =0.22 × 5599 =1232 kN‬‬

‫بدست آورد‪.‬‬

‫پاسخ در مرحله تغییرمکان ماکزیمم‬

‫تغییرمکان جانبی کف‪ δi1D ،‬و تغییرمکان نسبی عرضی طبقات ‪∆ i1D‬‬

‫‪1.000  244 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪δi 1D = 244 × 0.574  = 140  mm‬‬
‫‪0.210   51 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪591‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫توجــه کنیــم در اینجــا از شــکل مــودی قــاب اصــاح شــده در تغییرمــکان پشــت بــام برابــر بــا ‪244‬‬
‫‪( mm‬تغییرمــکان االســتیک) اســتفاده شــده ‪ ،‬نــه از شــکل مــودی االســتیک (جــدول ز‪ 1-‬را ببینیــد)‪.‬‬
‫طــراح مــی توانــد از شــکل مــودی االســتیک اســتفاده نمایــد‪.‬‬

‫‪104 ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪ 89  mm‬‬
‫= ‪∆i 1D‬‬
‫‪ 51 ‬‬
‫‪ ‬‬
‫نیروهای اینرسی جانبی ‪ Fil‬برش طبقات ‪ Vil‬و شتاب کف ها ‪Ail‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1.449‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 1567 ×1.0 × 5599 ×1232 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪500 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1.449‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫× ‪Fi 1 = 2900 × 0.574‬‬ ‫= ‪×1232 ‬‬ ‫‪ 531 kN‬‬
‫‪‬‬ ‫‪5599‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪194 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1.449‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2900 × 0.210 × 5599 ×1232 ‬‬

‫‪500 /1567 ‬‬ ‫‪0.319 ‬‬

‫‪Fi 1 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫=‪A‬‬
‫‪i1‬‬ ‫‪= 531/ 2900‬‬ ‫=‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 0.183 g‬‬
‫‪wi ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪0.067 ‬‬
‫‪194 / 2900 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 500 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V i 1 = 1031 kN‬‬
‫‪1225‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬

‫سرعت طبقه‬
‫‪i1‬‬

‫محاسبه شده به عنوان شبه سرعت‬

‫‪104 ‬‬ ‫‪ 361‬‬

‫‪ 2π   ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫=‬
‫‪∇i 1 ‬‬ ‫‪89 ‬‬
‫= ‪× ‬‬ ‫‪309  mm/sec‬‬
‫‪ 1.808   ‬‬ ‫‪177 ‬‬
‫‪ 51 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪592‬‬

‫نیرو در تجهیزات میرایی ‪Fdi1D‬‬

‫‪ 361‬‬ ‫‪287 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫=‪Fdi 1‬‬
‫‪D 0.90 × 309  cos 27.6‬‬
‫=‬ ‫‪°‬‬ ‫‪ 246  kN‬‬ ‫(‪)7-23‬‬
‫‪177 ‬‬ ‫‪141 ‬‬ ‫مؤلفه افقی نیروی میرایی‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪287 ‬‬ ‫‪254 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V di 1D  246‬‬
‫=‬ ‫=‬ ‫‪ cos 27.6°‬‬ ‫‪ 218 kN‬‬
‫‪141 ‬‬ ‫‪125 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬
‫ضرایب نیرو‬
‫میرایی ویسکوز مؤثر‪:‬‬
‫‪βv1 = 0.05 + 0.135 = 0.185‬‬

‫پارامتر ‪:δ‬‬
‫‪δ = tan )2×0.185(= 0.354‬‬

‫ضریب ‪CF1‬‬
‫=‬‫‪CF1 cos‬‬
‫=‬ ‫‪( 0.3543) 0.938‬‬
‫‪CF1µ = 0.938 ×1.34 = 1.26 > 1.00‬‬ ‫‪use CF1 = 1.0‬‬
‫)‪(4-41‬‬

‫ضریب ‪CF2‬‬

‫‪βv1 = 0.05 + 0.135 = 0.185‬‬ ‫(‪)4-39‬‬

‫شتاب ماکزیمم کف ‪Ai1,max‬‬

‫‪593‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪0.319 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪Ai 1, max= (CF1 + 2βeff CF2 ) Ai‬‬
‫‪1 (1.0 + 2 × 0.185 × 0.347 ) ×  0.183 ‬‬
‫‪0.067 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪0.360 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪= 0.206  g‬‬
‫‪0.076 ‬‬ ‫برش ماکزیمم طبقات ‪Vi1,max‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪V i 1, max = CF1 .V i 1 Max Disp +CF2V i 1‬‬

‫‪Max Velocity‬‬

‫‪ 500 ‬‬ ‫‪254   588 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V i 1, max‬‬ ‫= ‪= 1.0 × 1031 + 0.347 ×  218‬‬
‫‪1107  kN‬‬
‫‪1225‬‬ ‫‪125  1268 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫پاسخ مود دوم (‪)T2= 0.732sec>Ts‬‬

‫پاســخ مودهــای باالتــر بــدون ســاختن منحنــی هــای ظرفیــت طیفــی و تقاضــا طراحــی بــه علــت‬
‫فــرض رفتــار االســتیک‪ ،‬محاســبه مــی گردنــد‪ .‬راه حــل نمــوداری نیــز ارائــه مــی گــردد‪.‬‬

‫تغییرمکان پشت بام‬

‫نسبت میرایی ویسکوز‬
‫(جدول ‪-3‬ز)‬
‫‪βv2 = 0.343‬‬

‫نسبت میرایی مؤثر‬

‫‪βv2 = 0.343+0.05 = 0.393‬‬

‫ضریب میرایی‬
‫‪βv2 = 0.343+0.05 = 0.393‬‬ ‫(جدول ‪)A13.3.1‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪594‬‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪0.6‬‬

‫‪D 2 D= ‬‬ ‫‪‬‬ ‫× ‪× 0.528‬‬ ‫‪× 0.732= 28 mm‬‬
‫‪ 4π2 ‬‬ ‫‪2.079‬‬

‫تغییرمکان پشت بام‬

‫برش پایه لرزه ای‬
‫‪ β2D‬و منحنــی ظرفیــت طیفــی مــود دوم‬ ‫شــکل ‪ )b(3-I‬منحنــی تقاضــای طراحــی بــرای‪=0.393‬‬
‫اشـ�اره شـ�ده توسـ�ط خـ�ط مسـ�تقیم متناظـ�ر بـ�ا پریـ�ود ‪ T2= 732S‬را نشــان مــی دهــد‪ .‬شــتاب طیفــی‬
‫متناظــر از نقطــه تقاطــع ‪ Sa= 0.394 g‬بدســت مــی آیــد‪ .‬از ایــن رو‪ ،‬بــرش پایــه از (‪ )2-2‬بشــرح‬
‫زیــر بدســت مــی آیــد‪:‬‬
‫‪V 2 = 0.394 ×1098 = 433 kN‬‬

‫پاسخ در مرحله تغییرمکان ماکزیمم‬

‫تغییرمکان های جانبی کف ‪ δ i2D‬و تغییرمکان نسبی عرضی طبقات ‪∆ i2D‬‬

‫‪ 1.000 ‬‬ ‫‪ 28 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪δi 2D = 28 × −0.737 ‬‬ ‫‪ −21 mm‬‬
‫‪ −0.516 ‬‬ ‫‪−14 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫نیروهای اینرسی جانبی ‪ Fi2‬برش طبقات ‪ Vi2‬وشتاب کف ها ‪Ai2‬‬

‫‪‬‬ ‫‪0.528‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 1567 ×1.0 × 1098 × 433 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 326 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.528‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫× ) ‪Fi 2 = 2900 × ( −0.737‬‬ ‫= ‪× 433‬‬ ‫‪ −445 kN‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1098‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪−312 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪0.528‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2900 × ( −0.516 ) × 1098 × 433‬‬
‫‪595‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫‪ 326 /1567   0.208 ‬‬

‫‪Fi 2 ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪Ai 2‬‬ ‫=‬ ‫‪ −0.153 g‬‬
‫= ‪ −445 / 2900 ‬‬
‫‪wi ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪−312 / 2900  −0.108‬‬
‫‪ 326 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V i 2 = −119  kN‬‬
‫‪ −431‬‬ ‫پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫سرعت طبقه‪:‬‬

‫‪ 49 ‬‬ ‫‪ 421 ‬‬

‫‪ 2π   ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪∇i 2 D = ‬‬ ‫= ‪ × −7 ‬‬ ‫‪ −60  mm/sec‬‬
‫‪ 0.732   ‬‬ ‫‪−120 ‬‬
‫‪14 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫نیروها در تجهیزات میرایی‪:‬‬

‫‪ 421 ‬‬ ‫‪ 336 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪Fdi 2 = 0.90 ×  −60  × cos 27.6°‬‬ ‫‪ −48 kN‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪)7-23‬‬
‫‪−120 ‬‬ ‫‪−96 ‬‬
‫پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬
‫ضرایب نیرو‬

‫‪CF‬‬
‫=‬ ‫‪ −1‬‬
‫(‪1 cos  tan (2 × 0.393‬‬
‫=‬ ‫‪ 0.786‬‬

‫‪CF‬‬
‫=‬ ‫‪ −1‬‬
‫(‪2 sin  tan (2 × 0.393‬‬
‫=‬ ‫‪ 0.618‬‬
‫شتاب ماکزیمم کف‬

‫‪ 0.208 ‬‬ ‫‪ 0.265 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪Ai 2, max = [ 0.786 + 2 × 0.393 × 0.618] ×  −0.154 ‬‬ ‫‪−0.196  g‬‬ ‫(‪)4-40‬‬
‫‪−0.107 ‬‬ ‫‪−0.136 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫برش ماکزیمم طبقات‬

‫‪V i 2, max = CF1 .V i 2 Max Disp +CF2V i 2‬‬

‫‪Max Velocity‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪596‬‬

‫‪ 500 ‬‬ ‫‪254   588 ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪V i 1, max‬‬ ‫= ‪= 1.0 × 1031 + 0.347 ×  218‬‬
‫‪1107  kN‬‬
‫‪1225‬‬ ‫‪125  1268 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫پاسخ مود سوم (‪)T3= 0.349sec<Ts‬‬

‫تغییرمکان پشت بام‬
‫نسبت میرایی ویسکوز‪:‬‬
‫=‬‫‪βv 3 0.199‬‬ ‫(‪(Table 1 − 3‬‬

‫نسبت میرایی مؤثر‪:‬‬

‫‪β3D= 0.199 + 0.05= 0.249‬‬
‫ضریب میرایی‬

‫‪B 3D = 1.647‬‬ ‫(‪(Table A13.3.1‬‬

‫تغییرمکان پشت بام‬

‫‪ 9810 ‬‬ ‫‪1.0‬‬

‫‪D 3D= ‬‬ ‫‪‬‬ ‫× ‪× 0.085‬‬ ‫‪× 0.3492= 2 mm‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 4π ‬‬ ‫‪1.647‬‬

‫برش پایه لرزه ای‬

‫شــکل ‪ ،)b( 3-I‬منحنــی تقاضــای طراحــی بــرای ‪ β 3D=0.249‬و منحنــی ظرفیــت طیفــی مــود دوم‬
‫نشــان داده شــده توســط خــط مســتقیم متناظــر بــا پریــود ‪ T3=0.349sec‬را نشــان مــی دهــد‪ .‬شــتاب‬
‫طیفــی متناظــر در نقطــه تقاطــع بــه صــورت ‪ Sa=0.607g‬بدســت مــی آیــد‪ .‬از ایــن رو‪ ،‬بــرش پایــه‬
‫از (‪ )2-2‬بشــرح زیــر بدســت مــی آیــد‪:‬‬
‫‪407 kN‬‬
‫= ‪V 3 = 0.607 × 670‬‬

‫پاسخ در مرحله تغییرمکان ماکزیمم‬

‫تغییرمکان جانبی کف ها ‪ δi3D‬تغییرمکان نسبی عرضی طبقات ‪∆i3D‬‬
597 ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

 1.000  2
   
δi 3D = 2 × −2.733 = −5 mm
 4.909  10 
   
 7 
 
−15 mm
∆ i 3D =
 10  Ai3 ‫ وشتاب کف ها‬Vi3 ‫ برش طبقات‬Fi3 ‫نیروهای اینرسی جانبی‬
 

 0.085 
 1567 ×1.0 × 670 × 407 
   81 
 0.085   
(
Fi 3 = 2900 × −2.733 × ) × 407  = −409  kN
 670   735 
 0.805   
 2900 × ( 4.909 ) × 670 × 407 

 81/1567   0.051 
Fi 2    
Ai 3 = = −0.141 g
−409 / 2900  =
wi    
 735 / 2900   0.253 

 81 
 
V i 3 = −328 kN
 407  ‫پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬
 
:‫سرعت طبقه‬

 7   126 
 2π     
∇ i 3D =   × −15 = −270  mm/sec
 0.349     180 
 10   
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 598

:‫نیروها در تجهیزات میرایی‬

 126   101 
   
Fdi 3 = 0.90 × −270  × cos 27.6° = −191 kN )7-23(
 180   128  ‫پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬
   
‫ضرایب نیرو‬
βV 3 = 0.05 + 0.199= 0.249 )4-41(

CF
=  −1
1 cos  tan (2 × 0.249(
=  0.895

CF
=  −1
2 sin  tan (2 × 0.249(
=  0.446
‫شتاب ماکزیمم کف‬

 0.051   0.057 
   
Ai 3, max = [ 0.895 + 2 × 0.3249 × 0.446] × −0.141 = −0.158 g )4-40(
 0.253   0.283 
   
‫برش ماکزیمم طبقات‬

V i 3, max = CF1 .V i 2 Max Disp +CF2V i 2

Max Velocity

 81   90   112 
     
V i 3, max = 0.895 ×  −328  + 0.446 × −191 = −379  kN
−407   128   421 
     
‫‪599‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫جــدول ز‪ 1-‬خــواص مــودی و اطالعــات مدلســازی قــاب ‪ 70-3S‬بــرای تحلیــل پــوش آور در‬
‫‪IDARC2D‬‬

‫خواص مودی(تحت شرایط االستیک)‬

‫کمیت‬ ‫مود‪1‬‬ ‫مود‪2‬‬ ‫مود‪3‬‬

‫توزیع نیروی جانبی برای پوش آور‬

‫ضریب نیروی جانبی در‬
‫هرطبقه‬ ‫مود‪1‬‬ ‫مودی‬ ‫یکنواخت‬ ‫تطبیقی‬

‫پارامترهای مدلسازی برای تحلیل تاریخچه زمانی‬

‫المان‬ ‫مقطع‬

‫تیر‪ -‬طبقه سوم‬

‫تیر‪-‬طبقه دوم‬

‫تیر‪-‬طبقه اول‬

‫ستون‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪600‬‬

‫جــدول ز‪ 2-‬بــرش پایــه‪ -‬تغییرمــکان پشــت بــام و روابــط تغییرمــکان نســبی عرضــی طبقــه ‪-‬‬
‫بــرش طبقــه قــاب مثــال شــماره ‪ 2‬بــرای الگــوی نیــروی جانبــی مــود اول‬

‫پوش آور‬ ‫طبقه سوم‬ ‫طبقه دوم‬ ‫طبقه اول‬

‫‪Droof‬‬ ‫برش پایه‬ ‫تغییرمکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫برش‬ ‫تغییرمکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫برش‬ ‫تغییرمکان‬
‫نسبی عرضی‬
‫برش‬
‫‪601‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫جدول ز‪ 3-‬خواص مودی قاب مثال در مراحل مختلف تحلیل پوش آور برای الگوی نیروی‬
‫جانبی مود اول‬

‫تغییر مکان‬ ‫کمیت های‬ ‫مدل ساختمان برش‬ ‫مدل اصالح شده قاب‬
‫فرضی‬ ‫موثر مودی‬
‫پشت بام‬ ‫مود اول‬ ‫مود دوم‬ ‫مود سوم‬ ‫مود اول‬ ‫مود دوم‬ ‫مود سوم‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪602‬‬

‫جدول ز‪ 4-‬محاسبات پاسخ مودی برای مثال شماره ‪ :2‬قاب ‪3‬طبقه ( ‪ )Vmin=0.75V‬با سیستم‬
‫میرایی ویسکوز خطی با استفاده از روش دوم (‪ )FEMA 1997‬برای الگوی نیروی جانبی مود‬
‫اول‪ .‬تحلیل برای ‪DBE‬‬

‫مود‪1‬‬ ‫مود‪2‬‬ ‫مود‪3‬‬

‫کمیت‬ ‫واحدها‬

‫‪.1‬پاسخ االستیک‬
‫نسبت میرایی‬
‫نسبت میرایی کل‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان االستیک‬

‫‪.2‬تغییر مکان پشت بام و برش پایه‬

‫شکل پذیری فرضی‬
‫پریود موثر‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫میرایی هیسترتیک‬
‫میرایی موثر‬
‫ضریب میرایی‬
‫تغییر مکان‬
‫تغییر مکان اصالح شده‬
‫ضریب لرزه ای‬
‫برش پایه لرزه ای‬
‫تغییر مکان تسلیم‬
‫شکل پذیری محاسبه شده‬

‫‪ .3‬پاسخ در مرحله تغییر مکان ماکزیمم‬

‫تغییر مکان جانبی کف‬

‫تغییر مکان نسبی‬

‫عرضی طبقه‬

‫نیروهای جانبی طراحی‬

‫شتاب کف‬

‫شتاب کف‬

‫نیروهای واقعی برش طبقه‬

‫‪603‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫جدول ز‪ 4-‬ادامه‬

‫‪ .4‬پاسخ در مرحله سرعت ماکزیمم‬

‫سرعت تغییر مکان‬

‫نسبی عرضی‬

‫نیرو در وسایل میرایی‬

‫نیروی افقی میراگر‬

‫‪.5‬پاسخ در مرحله شتاب ماکزیمم‬

‫شکل پذیری‬
‫نسبت میرایی موثر ویسکوز‬
‫پارامتر‬
‫ضریب‬
‫حاصلضرب‬
‫ضریب نیروی‬
‫ضریب نیروی‬
‫شتاب حداکثر کف‬

‫ماکزیمم طبقه‬

‫ماکزیمم برش‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪604‬‬

‫برش پایه‬

‫تغییرمکان بام‬

‫طبقه اول‬

‫طبقه دوم‬

‫طبقه سوم‬
‫برش پایه‬

‫تغییرمکان جانبی طبقه‬

‫‪75-3S‬‬ ‫شــکل ز‪ 1-‬منحنــی پــوش آور و روابــط تغییرمــکان نســبی عرضــی‪ -‬بــرش طبقــه قــاب‬
‫بــرای الگــوی نیــروی جانبــی مــود اول‬
‫‪605‬‬ ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

‫مدل اصالح شده قاب‬

‫(تمامی المان های مقاطع فوالدی مستطیلی می باشند)‬

‫الف) در تغییرمکان سقف فرض شده‬

‫ب) در تغییرمکان سقف فرض شده‬

‫ج) در تغییرمکان بام فرض شده‬

‫شــکل ‪ 2-I‬نمایــش ســاختار برشــی و مــودی اصــاح شــده قــاب ‪ 75-3S‬بــرای تحلیــل مقادیــر‬
‫ویــژه در مقادیــر مختلــف تغییرمــکان مفــروض پشــت بام‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪606‬‬

‫پاسخ مود اول‬

‫(شرایط قاب االستیک)‬

‫شتاب طیفی‬

‫منحنی ظرفیت طیفی‬

‫شتاب طیفی‬

‫تغییرمکان طیفی‬

‫شکل ز ‪ 3-‬تعیین پاسخ طیفی مودی قاب ‪ 75-3S‬با استفاده از روش ‪) FEMA.1997 ( 2‬‬
607 ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

)10(‫بخش‬
‫منابع و مآخذ‬
1. Bracci, J.M” Kunnath, S.K. and Reinhorn, A.M. (1997), “Seismic Performance and Ret-
rofit Evaluation of Rein‫بــرای‬ced Concrete Structures”, Journal of Structural Engineering,
ASCE, 123(1), 3-10.
2. Chang, G.A and Mander, J.B. (1994), “Seismic Energy Based Fatigue Damage Analysis
of Bridge Columns: Part II - Evaluation of Seismic Demand” Technical Report NCEER-
9400I3, National Center for Earthquake Engineering Research, University at Buffalo, State
University ofNew York, Buffalo, N.Y.
3. Chopra, AX. And Gael, R.K. (1999), “Evaluation ofNSP to Estimate Seismic Defonna-
tion: SDF Systems”, Journal of Structural Engineering, American Society of Civil Engineers,
126(4), 482-490.
4. Chopra, A.K. (1995), “Dynamics of Structures”, Prentice Hall, Englewood Cliffs, N.J.
5. Clough, R.W and Penzien, J. (1975), “Dynamics of Structures”, McGraw-Hill, New York, N.Y.
6. Coffin, L. F. Jr. (1954), “A Study of Effects of Cyclic Thennal Stresses on a Ductile Metal”,
Trans., American Society of Mechanical Engineers, New York, 76, 931-950.
7. Computers and Structures Inc. (1998), “SAP-2000NL V7.11: Integrated Finite Element
Analysis and Design of Structures”, Computers and Structures Inc., Berkeley, CA.
8. Constantinou, M.E. and Sigaher, N. (2000), «Energy Dissipation System Configurations
for Improved Performance”, Proceedings of the 2000 Structures Congress & Exposition,
ASCE, Philadelphia, PA.
9. Constantinou, M.E. and Symans, M.D. (1992), “Experimental and Analytical Investigation
of Structures with Supplemental Fluid Viscous Dampers”, Technical Report NCEER-920032,
National Center for Earthquake Engineering Research, University at Buffalo, State Univer-
sity ofNew York, Buffalo, N.Y.
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 608

10. Constantinou, M.C., Soong, T.T. and Dargush, G.F. (1998), “Passive Energy Dissipa-
tion Systems for StruchJ.ral Design and Retrofit”, Monograph Series No.1, Multidisciplinary
Center for Earthquake Engineering Research, University at Buffalo, State University of New
York at Buffalo, Buffalo, N.Y.
11. Constantinou, M.E. (1998), “An Introduction to Passive Energy Dissipation”, Spring
Seminar, Structural Engineers Association of Northern California (SEAONC), San Fran-
cisco, CA
12. Eberhard, M.D. and Sozen, M.A. (1993), “Behavior-Based Method to Detennine Design
Shear in Earthquake-Resistant Walls”, Journal of Structural Engineering, ASCE, 119: (2)
619-640.
13. Fajfar, P. and Fischinger, M. (1988), “N2 - A Method for Non-Linear Seismic Analysis of
Regular Structures”, Proceedings of the Ninth World Conference on Earthquake Engineer-
ing, Tokyo-Kyoto, Japan.
14. FEMA - Federal Emergency Management Agency (1997), “NEHRP Guidelines for the
Seismic Rehabilitation of Buildings” and “NEHRP Commentary on the Guidelines for the Seis-
mic Rehabilitation of Buildings”, Reports No. FEMA-273 and FEMA-274, Washington, D.C.
15. Freeman, S.A., Nicoletti, J.P., and Tyrell, J.Y. (1975), “Evaluation of Existing Buildings
for Seismic Risk - A Case Study of Puget Sound Naval Shipyard, Bremerton, Washington”,
Proceedings of the First U.S. National Conference on Earthquake Engineering, Earthquake
Engineering Research Institute, Oakland, California.
16. Freeman, S.A. (1978), “Prediction of Response of Concrete Buildings to”Severe Earth-
quake Motion”, Douglas McHenry International Symposium on Concrete and Concrete
Structures, SP-66, American Concrete Institute, Detroit, MI, 589-605.
17. Gomez, J.D. (2000), “Evaluation of Simplified Methods of Analysis of Yielding Struc-
tures with Energy Dissipation Systems”, Master of Science Thesis, Department of Civil,
Structural and Environmental Engineering, University at Buffalo, State University of New
York, Buffalo, N.Y.
18. Iwan, W.D. and Gates, N.C. (1979a), “The Effective Period and Damping of a Class of
Hysteretic Structures”, Earthquake Engineering and Structural Dynamics, 7(3), 199-211.
19. Iwan, W.D. and Gates, N.C. (1979b), “Estimating Earthquake Response of Simple Hys-
609 ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

teretic Structures”, Journal of Engineering Mechanics Division, ASCE, 105 (EM3), 391-405.
20. Kelly, J.M., Skinner, M.S. and Beucke, K.E. (1980). “Experimental Testing of an Energy
Absorbing Base [solation System”, Technical Report No.UCB.EERC-80.35, Earthquake En-
gineering Research Center, University of California, Berkeley, CA.
21. Koh, S. K. and Stephens, R.I. (1991), “Mean Stress Effects on Low Cycle Fatiguefor High
Strength Steel”, Fatigue Fracture of Engineering Materials and Structures, 14(4), 413-428.
22. Mander, J.B., Priestley, M.J.N. and Park, R. (1984), “Seismic Design of Bridge Piers”,
Department of Civil Engineering, University of Canterbury, Report 84-2, February.
23. Mander, 1. 8., Panthaki, F. D. and Kasalanati, A. (1994),”Low-Cycle Fatigue Behavior of
Rein‫برای‬cing Steel”, Journal of Materials in Civil Engineering, 6 (4), 453-467
24. Manson, S. S. (1953), “Behavior of Materials Under Conditions of Thennal Stress”, Heat
Transfer Symposium, Engineering Research Institute, University of Michigan, Ann Arbor, 975.
25. Miranda, E. and Bertero, V.V. (1994), “Evaluation of Strength Reduction Factors for
Earthquake-Resistant Design”, Earthquake Spectra, 10(2), 357-379.
26. Miranda, E. (1993), “Site-Dependent Strength Reduction Factors”, Journal of Structural
Engineering, ASCE, Vol. 119, No.12, 3503-3519.
27. Nassar, A.A. and Krawinkler, H. (1991). “Seismic demands for SDOF and MDOF Sys-
tems”, Report No. 95, John Blume Earthquake Engineering Research Center, Stanford Uni-
versity, Stanford, California.
28. NEHRP - National Earthquake Hazard Reduction Program (1994), “NEHRP Recom-
mended Provisions for Seismic Regulations for New Buildings and Other Structures”, Fed-
eral Emergency Management Agency, Report No. FEMA 222A, Washington, D.C.
29. NEHRP - National Earthquake Hazard Reduction Program (1997), “NEHRP Recom-
mended Provisions for Seismic Regulations for New Buildings and Other Structures”, Fed-
eral Emergency Management Agency, Report No. FEMA 302, Washington, D.C.
30. NEHRP. National Earthquake Hazard Reduction Program (2000), “NEHRP Recom-
mended Provisions for Seismic Regulations for New Buildings and Other Structures”, Ap-
pendix to Chapter 13, Structures with Damping Systems, Federal Emergency Management
Agency, Washington, D.C., to be published.
31. Newmark, N.M and Hall, W.J. (1969), “Seismic Design Criteria for Nuclear Reactor Fa-
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 610

cilities”, Proceedings Fourth World Conference on Earthquake Engineering, Santiago, Chile,

2, 8-4, 37-50.
32. Newmark, N.M. and Hall, W.J. (1973), “Seismic Design Criteria for Nuclear Reactor
Facilities”, Report No.46, Building Practices for Disaster Mitigation, National Bureau of
Standards, U.S. Department of Commerce, pp. 209-236.
33. Newmark, N.M. and Hall, W.J. (1982), “Earthquake Spectra and Design”, Earthquake
Engineering Research Institute, Oakland, California.
34. Newmark, N.M and Rosenblueth, E. (1971), “Fundamentals of Earthquake Engineering”,
Prentice-Hall, Englewood Cliffs, N.J.
35. Novak, M. and EI Hifnawy, L. (1983), “Effect of Soil-Structure Interaction on Damping
of Structures”. Earthquake Engi.neering and Structural Dynamics, 11(5),595-621
36. Pekhan, G., Mander J.B., and Chen S.S. (1999), “Design and Retrofit Methodology for
Buildings Structures with Supplemental Energy Dissipating Systems”, Technical Report
MCEER-99-002I, Multidisciplinary Center for Earthquake Engineering Research, Univer-
sity at Buffalo, State University of New York, Buffalo, N.Y.
37. Reinhom, A.M., Li, e., and Constantinou, M.E. (1995), “Experimental and Analytical In-
vestigation of Seismic Retrofit of Structures with Supplemental Damping Part I: Fluid Viscous
Damping Devices”, Technical Report NCEER-95-0001, National Center for Earthquake Engi-
neering Research, University at Buffalo, State University of New York, Buffalo, N.Y.
38. Riddell, R. and Newmark, N.M. (1979), “Statistical Analysis of the Response of Nonlin-
ear Systems Subjected to Earthquakes”, Structural Research Series No.468, Department of
Civil Engineering, University of Illinois, Urbana.
39. Riddell, R., Hidalgo, P., and Cruz, E. (1989), “Response Modification Factors for Earth-
quake Resistant design of Short Period Structures, Earthquake Spectra, 5(3), 571-590.
40. Sadek, F., Mohraz, B. and Riley, M.A. (1999), “Linear Static and Dynamic Procedures
for Structures with Velocity-Dependent Supplemental Dampers,” Building and Fire Research
Laboratory, National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg, MD.
41. SEAOC- Structural Engineers Association of California (1999), “Recommended Lateral
force Requirements and Commentary”, Sacramento, CA.
42. Seleemah, A.A., and Constantinou, M.E. (1997), “Investigation of Seismic Response
611 ‫گسترش و ارزیابی روش های ساده سازی شده برای تحلیل و طراحی ساختمان ها با سیستم های اتالف انرژی غیر فعال‬

of Buildings with Linear and Nonlinear Fluid Viscous Dampers”, Technical Report
NCEER-97004, National Center for Earthquake Engineering Research, University at Buf-
falo, Slate University ofNew York, Buffalo, N.V.
43. Soong, T.T. and Dargush, G.F. (1997), “Passive Energy Dissipation Systems in Structural
Engineering”, John Wiley & Sons Ltd., London (UK) and New York (USA).
44. Tsai, K.e., Cheng, H.W., Hong, C.P. and Su, Y.F. (1993), “Design of Steel Triangular Plate
Energy Absorhers for Seismic-Resistant Construction”, Earthquake Spectra, 9(3), 505-528.
45. Tsopelas, P., Constantinou, M.C., Kircher, e.A. and Whittaker, A.S. (1997), “Evaluation
of Simplified Methods of Analysis for Yielding Structures”. Technical Report No. NCEER
970012, National Center for Earthquake Engineering Research, University at Buffalo, State
University ofNew York. Buffalo, N.Y.
46. Tyler, R.O. (1978a), “A Tenacious Base Isolation System Using Round Steel Bars”, Bullet-
ing of the New Zealand National Society for Earthquake Engineering, II (4),273-281.
47. Tyler, R.G. (I 978b), “Tapered Steel Energy Dissipators for Earthquake Resistant Struc-
tures”.Bulletin of the New Zealand National Society for Earthquake Engineering 11(4),282-294
48. Uang, C. and Bertero, V.V. (1990), “Evaluation of Seismic Energy III Structures”, Earth-
quake Engineering and Structural Dynamics, 19(1),77·90.
49. Valles, R.E., Reinhom, A.M., Kunnath, S.K., Li, C. and Madan, A. (1996), “IDARC2D
Version 4.0: A Computer Program for the Inelastic Damage Analysis of Buildings”, Techni-
cal Report NCEER-96-001O, National Center for Earthquake Engineering Research, Uni-
versity at Buffalo, State University ofNew York, Buffalo, N.Y. Information on Version 5.0 of
IDARC2D can be found at http:..civil.eng.buffalo.edu.idarc2d501.
50. Veletsos, A.S. and Meek, l.W. (1974), “Dynamic Behavior of Building.Foundation Sys-
tems”, Earthquake Engineering and Structural Dynamics, 3(2), 121-138.
51. Vidic, T., Fajfar, P. and Fischinger, M. (1992), “A procedure for Determining Consistent
Inelastic Design Spectra”, Proc. Workshop on Nonlinear Seismic Analysis of RC Structures,
Bled, Slovenia.
52. Watanabe A., Hitomi, Y., Saeki, E., Wada, A., and Fujimoto, M. (1988), “Properties of
Brace Encased in Buckling-Restraining Concrete and Steel Tube”, Proceedings of Ninth
World Conference on Earthquake Engineering, Tokyo-Kyoto, Japan, Paper No.6·7-4, Vol.
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 612

IV, pp.719-724.
53. Whittaker, A. S., Aiken, I., Bergman, D., Clark, P., Kelly, J. and Scholl, R. (1993), “Code
Requirements for the Design and Implementation of Passive Energy Dissipation Systems”.
Proceedings, ATC-17-1, Seminar on Seismic Isolation, Passive Energy Dissipation, and Ac-
tive Control, Applied Technology Council, Redwood City, California.
54. Wu, J., and Hanson, R.D. (1989), “Study of Inelastic Spectra with High Damping”, Jour-
nal of Structural Engineering, ASCE, 115(6), 1412-1431.
55. Zimmer, M. (1999) “Characterization of Viscoelastic Materials for use in Seismic Energy
Dissipation Systems”, Master of Science Thesis, Department of Civil, Structural and Envi-
ronmental Engineering, University at Buffalo, State University of New York, Buffalo, N.Y.
‫‪613‬‬ ‫مدلسازی و تحلیل میراگرها در ‪ ETABS‬و ‪SAP 2000‬‬

‫بخش ‪ -4‬مدلسازی و تحلیل میراگرها در ‪ ETABS‬و ‪SAP2000‬‬

‫مدلسازی قاب مسطح با میراگر ‪ ADAS‬در ‪: ETABS‬‬

‫هندسه میراگر ‪ ADAS‬در یک قاب فرضی ‪ 3‬طبقه مسطح همراه با بادبند جناقی (‪ )Chevron‬بدین‬
‫صورت خواهد بود‪:‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪614‬‬

‫مدل قاب مسطح با المان (میراگر هیستریتیسی) ‪ADAS‬‬

‫جهت مدلسازی المان ‪ ADAS‬از یک لینک غیرخطی در نقطه میانی دهانه (در واقع وسط تقاطع تیر‬
‫و بادبند جناقی (‪ )Chevron‬می باشد) استفاده می کنیم‪.‬مشخصات لینک از مشخصه فنر هیستریتیس‬
‫تک محوره (‪ )Plastic1‬استفاده کرده و اتصال تیر – مهاربند را با رفتار غیرخطی در راستای ‪U2‬‬
‫(برش در صفحه ‪ 2(-1‬برقرار می کند‪.‬بنابراین تحت این اتصال ‪ ،‬تغییرمکان ها بین قاب و مهاربند‬
‫جناقی از طریق تغییرشکل برشی لینک المان تحمل می شود‪.‬‬

‫مدلسازی قاب مسطح با میراگر ویسکوز در ‪: ETABS‬‬

‫همانند مثال پیشین چیدمان قاب مورد نظر (یک قاب مسطح ‪ 3‬طبقه) به صورت زیر می باشد‪:‬‬
‫‪615‬‬ ‫مدلسازی و تحلیل میراگرها در ‪ ETABS‬و ‪SAP 2000‬‬

‫در قاب فوق نیز از بادبند جناقی (‪ )Chevron‬جهت اتصال میراگر ویسکوز از باالی بادبند به زیر‬
‫تیر استفاده شده است‪.‬در این برنامه از المان (‪ )Damper‬جهت معرفی المان میراگر ویسکوز استفاده‬
‫می نماییم‪ .‬این المان یک دستگاه میرایی تک محوره با یک رابطه نیرو – سرعت خطی یا غیر خطی به‬
‫صورت ‪ F=CVα‬می باشد‪.‬‬

‫جهت مدلسازی المان ویسکوز از یک لینک غیرخطی در نقطه میانی دهانه (در واقع وسط تقاطع تیر‬
‫و بادبند جناقی (‪ )Chevron‬می باشد) استفاده می کنیم‪ .‬مشخصات لینک از مشخصه فنر هیستریتیس‬
‫تک محوره (‪ )Damper‬استفاده کرده و اتصال تیر – مهاربند را با رفتار غیرخطی در راستای ‪U2‬‬
‫(برش در صفحه ‪ 2(-1‬برقرار می کند‪.‬بنابراین تحت این اتصال ‪ ،‬تغییرمکان ها بین قاب و مهاربند‬
‫جناقی از طریق تغییرشکل برشی اتصال المان تحمل می شود‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪616‬‬

‫در نرم افزار ‪ ETABS‬خواص میراگر ویسکوز بر اساس درجه آزادی تغییرشکل یابنده ‪ ،‬بر اساس‬
‫مشخصات میرایی مدل ویسکواالستیک ‪ )Malvern 1969( Maxwell‬به صورت فنرهای سری‬
‫مدلسازی می شود‪( .‬به شکل ذیل توجه فرمایید‪).‬‬

‫شکل ‪ 1-4‬المان های مختلف‬

‫رابطه نیرو – تغییرشکل غیرخطی بدین صورت می باشد‪:‬‬

‫که در آن ‪ k‬ثابت فنر ‪ c ،‬ضریب میرایی ‪ cexp ،‬توان میرایی ‪ dk ،‬تغییرشکل در راستای فنر و‬
‫درجه تغییرشکل در راستای میراگر می باشد‪.‬توان میرایی می بایستی عددی مثبت باشد‪.‬دامنه عملی این‬
‫توان بین ‪ 0.2‬تا ‪ 2.0‬می باشد‪.‬‬

‫مدلسازی و تحلیل میراگرها در ‪SAP2000‬‬

‫در این نرم افزار ابزارهای بیشتری جهت مدلسازی انواع میراگرهای صنعتی ‪ /‬تحقیقاتی وجود دارد‪.‬‬
‫تمامی این ابزار در قالب اتصاالت (‪ )Links‬قرار می گیرند و موارد کاربردی تر به شرح ذیل می باشند‪:‬‬

‫‪ -1‬لینک االستیک چند خطی (‪)Multi-Linear Elastic Link‬‬

‫‪ -2‬المان میراگر تحت بارگذاری هارمونیک (‪)Damper Element Under Harmonic Loading‬‬
‫‪617‬‬ ‫مدلسازی و تحلیل میراگرها در ‪ ETABS‬و ‪SAP 2000‬‬

‫‪ -3‬لینک پالستیک ‪)Plastic Wen Link( Wen‬‬

‫‪ -4‬لینک پالستیک کینماتیکی (‪)Plastic Kinematic Link‬‬

‫مدل های قرار گیری میرایی جهت تحلیل های خطی و غیر خطی بدین صورت می باشد‪:‬‬

‫شکل ‪2-4‬مشخصات میراگر در تحلیل های خطی و غیر خطی‬

‫به طور به انواع و اقسام مختلفی می توان یک لینک را در المان سازه ای میراگر تعریف نمود‪.‬بعضی از‬
‫اشکال مرسوم میراگرها را در شکل زیر مالحضه می کنیم (برگرفته از کتاب ‪Structural Damping‬‬
‫‪:), Liang and Lee 2012‬‬

‫در مثــال صفحــه بعــد ‪ ،‬مراحــل مدلســازی و تحلیــل یــک ســازه ‪ 3‬طبقــه بــا میراگرهــای الحاقــی را‬
‫بررســی خواهیــم کــرد ‪:‬‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪618‬‬
‫‪619‬‬ ‫مدلسازی و تحلیل میراگرها در ‪ ETABS‬و ‪SAP 2000‬‬

‫‪���� -8-7‬‬
‫��������‪�� ����� ���� �� .‬‬ ‫���� ���� ��� ���� ���� �� ����)�� ������ �� ����(‬
‫������ ����)������ �� ���������( ���� ������ ������ ������� ��� ���‪.��� ��� ����� �� ����� � ����� ���� ����� �� .‬‬
‫�� �� ���� �� ������� ������ � ������ �� ��� ���� ����� ��� ���‪��� ����� � ��� �� ������ ����� ��� �� �������� .‬‬
‫��� ����� � �� ���� ����� ����� ��� ������ )��� ‪.(28-7‬‬

‫��� ‪���� �� ������ � ������ ������ ��� ���-28-7‬‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪620‬‬

‫‪������ ����� �� ��� �������� ��� -1-8-7‬‬

‫�� ��� ���� ��� ��� ��� ������ ������ ����� ��� ����� ���� ������ ����� ����‪.‬‬
‫‪.����� ����� ���� ������ ��� ������ ���������� ����� (1‬‬
‫�� ��� ���� ��� ����� �� �� ����� ����� ������� �� �� �� ����� ��� ���� �� �� �� ���� ���� ����‪.‬‬
‫‪.360 ����� 8 ��� ����� �� ���� �� ���� �������� �� ������ ������� � ������ ��� (2‬‬
‫��� ������ ���� �� ��� ���� ��� � �� ���� �� ������ ���� ����� �������� ������� ������ ������ ����� � ������‬
‫��� ‪.��� ��� ������ 28-7‬‬
‫‪�� �� ������ ������ ������ �� ������ ��� ����� ���� �� �� ������ ����� ����� ���������� �� ������� ���� ���� ����� (3‬‬
‫���� )������ ‪.(������ ����)����� ���� �� ���� �� ���� ���� ����� � (���� 30‬‬

‫��� ‪���� ������ �� ������ ���� ����� ����� ����� ����� -29-7‬‬

‫�� ���� �� ���� ���� ���� ��� ���� ��� ����� ‪.����� ���� ���� �� ������ �� ���� �� �� ����� ����� %30‬‬
‫����� ����� ���� �� �������� �� ���� ‪.��� ��� ����� 4-7‬‬

‫���� ‪������ �� ���� ����� ����� -4-7‬‬

‫����‬ ‫��� ����‬ ‫‪���� ��� %30‬‬ ‫����� ����� ������‬

‫)‪(ton‬‬ ‫‪ton‬‬ ‫‪ton‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪70.1‬‬ ‫‪21.03‬‬ ‫‪24.28‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪120.3‬‬ ‫‪36.1‬‬ ‫‪41.68‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪153‬‬ ‫‪45.9‬‬ ‫‪57.47‬‬
621 SAP 2000 ‫ و‬ETABS ‫مدلسازی و تحلیل میراگرها در‬

.�������� ������� ������ ����� ������� �� ������ ���� �� �� ����� �� �������� ������� ����� �� ���� ��
���� ��� ����� �� �������� �� ���� ��������� ����� ����� ����� �� ��� ����� �� ��� ������ ���� �� ������� �������
:�����
F max  K eff  D max
������ �����: F max
���� ����: Keff
������ ���������: D max

����� ����� � SAP ����� ��� �� ������ ����� (4

����� Link/Support Properties ���� �� ��� ��� �� ��� �� ���� �� �� ��� ������ ����� ��� 10 ����� ��� ��� ��
� ����� ����� ��� �� �� ���������� ������ � ������ ����� ������ ������ �� �� ������ ��� �� ���� �� ������� ��� .��� ���
���� Plastic(Wen) ����� �� ���� ��� �� .����� ���� ���� ����� ����� ���� ���� ����� ����� ��� � ��� ����� �� ���
.(30-7 ���)��� ��� ������� ������ �����
.��� ��� ������ ����� ��� �� �������� ���� ���� ������� ������ 5-7 ���� ��

����� ��� �� �������� ���� ���� -5-7 ����

������ ����� ����� ������ ��������� ���� ����

���� ton
(Ton) (cm) (
cm
)

3 24.28 9.71� 2.5

2 41.68 10.42� 4
1 57.47 9.58� 6

SAP2000 ������ �� ������ ���� ���� ����� -30-7 ���

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪622‬‬

‫��������� ��� � ���� ����� � ����� ����� �� �������� �� �� ����� ������ ��� �� ������� � ����� ��� ������‬
‫���� ��� ����� �� ���� ‪.��� ��� ����� 7-7 ���� � 6-7‬‬

‫���� ‪����� ����� ��� ����� ��������� -6-7‬‬

‫��������� ����‬
‫����‬ ‫������� ��‬
‫�����‬
‫‪Text‬‬ ‫‪cm‬‬ ‫‪cm‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪25.01‬‬ ‫‪7.17‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪17.84‬‬ ‫‪9.81‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪8.03‬‬ ‫‪8.03‬‬

‫������� ����� �� ��������‪:‬‬

‫���� ‪����� ����� ��� �������� �� ����� ����� -7-7‬‬

‫������‬ ‫)‪P (ton‬‬

‫���� ‪3‬‬ ‫‪13.97‬‬
‫���� ‪2‬‬ ‫‪29.27‬‬
‫���� ‪1‬‬ ‫‪32.8‬‬

‫��� ����� ����� ������ �� ���� ‪������ ������ ������ ��� ���� �� ������� ������ 5-7 ���� ��� ���� �� �� 7-7‬‬
‫���� ���� ���� ���� ���� �� ����� ‪��� ����� �� �� ��� ��� � �������� ����� ������ ����� ���� �� 7-7 � 6-7‬‬
‫������ ����� ����� � ��������� ������ �� ������ ��� ���� ����� ������‪.‬‬
‫����� ����� ���� �� ��� ‪.��� ��� ����� 8-7 ���� � 31-7‬‬

‫��� ‪������� ���� ����� �������� -31-7‬‬

623 SAP 2000 ‫ و‬ETABS ‫مدلسازی و تحلیل میراگرها در‬

�������� ����� �������� -8-7 ����

����� ��������
������
(cm)
3 ���� 5.35
2 ���� 7.32
1 ���� 5.59

���� �� ���� ������ ���� ������ (5

���� ��������� ����� ������� �� ������ �� ��� ����� ������� �� ���� ����� ���� �� ���� ��� � ��� �� ���� �� �������
.��� ���� ���� ������� ���� ����� ����� 11-7 ���� �� 9-7 ���� �� .���� ���� ���� ����� ���� �����

�������� ���� ������ � ���� -9-7 ����

������ ����� ����� ������ ���� ���� ��������� (Keff) ���� ����
���� ton
(Ton) (cm) (
cm
)

3 15 5 3
2 30 7 4.28
1 35 5 7

:�������� �� ����� �������

��� �������� ����� ��� ��� ����� ��� �� ���������� ���� ����� ������� -10-7 ����

������ P (ton)
3 ���� 17.24
2 ���� 33.6
1 ���� 42.16

��� �������� ����� ��� ��� ����� ��� �� �������� ����� �������� -11-7 ����

����� ��������
������
(cm)
3 ���� 5.75
2 ���� 7.85
1 ���� 6.02
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 624

��� ���� �� ��� ����� ������ ���� ������ ���� .������ ���� �� �������� ���� ���� �� ��� ����� ������ ����� ���
:����� ������ ��� ������ �� �������

W j
j

 eff   
4W K
  5%
:������ ��� ��� �� ��� ����� ����������
.���� ��� ���� ����� ������ �������� ��� ��� %5 ����� ���� �� ������� ������� ����� ������ = �
��� ��� ���) ������ ����� �i ������������ ��� ���� ���� �� �� j ����� ���� ��� ����� ��� �� ������� = Wj
(.������ ����� j ����� ���� ���
:����� ��� �� ��� ������ �� �� ��� ��� ����� ����� ������ = WK
1
WK  Fii
2 i
.������ ����� i ����� ���� ��� ��� ��� � ���� �� i ���� �� �� ������ ����� = Fi
.��� ��� ������ 12-7 ���� �� ���� �� ��� ����� ������ ����� ���� ����� �� ���� ��

�������� ���� ��� ������ ������ -12-7 ����

Damping of Total Structure

Story Fi �i WK Fj �j Wj Damping

ton cm ton.cm ton cm ton.cm %

3 70.1 22.34 783.017 17.24 5.75 396.52
2 50.2 15.78 396.078 33.60 7.85 1055.04
1 32.7 7.04 115.104 42.16 6.02 1015.2
Total 153 -- 1294.199 93.00 17.73 2466.76 15.17

:������ ����� 
�� �� ���� ����� ���� ���� ������ ������ ����� ���� ����� ��� �� ������ �� ������� � ���� 360 ����� ����� �����
����� ������ ������ ������� ����� ����� �������� .������ ���� ��� ������� ���� �� ������ �� ����� ������� ����
.������� ���� ��������
.��� ��� ����� 13-7 ���� �� ������ ����� ������ ������ �� ��� ����� ������� ������
625 SAP 2000 ‫ و‬ETABS ‫مدلسازی و تحلیل میراگرها در‬

��� ����� ��� ��� ������ �� ���� ����� -13-7 ����

������ Pu (ton)
3 ���� 17.24
2 ���� 33.60
1 ���� 42.16

:������ ����� �� ������� ��� ������ �� (32-7 ���) ���� ���� ����� ��� �� ��

����� R=14.335
����� R=14.925
����� R=10.450
�=28.670
����� R=10.950
�=20.900

2 � 1 ����� ������ ���� 3 ���� �� ������ ����

��� ����� ��� �� ���� ��������� ���� -32-7 ���

:��� ���� ������ ������ �������

2
A=33.63(cm )
I22=I33=1928(cm4)
r22=r33=7.57(cm)
Lu=550(cm)
K=1.00
�=kL/r=1×550/7.57=72.65 Fa=1093(kg/cm2)
P= Fa×A=1093×33.63=36.7 ton>17.24 (ton) O.K

:��� � ��� ����� ������ ���� ������ �������

2
A=54.23(cm )
I22=I33=5806(cm4)
r22=r33=10.34(cm)
Lu=600(cm)
K=1.00
�=kL/r=1×600/10.34=58 Fa=1189(kg/cm2)
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 626

P= Fa×A=1189×54.23=64.5 ton>42.16 (ton)

������ �� ���� ������� -2-8-7

����� ������ ���� ���� ���� ���� 360 ����� (6-3) ����� �� ���� ����� �������� ����� ��� ����� ������� ���� ���
��� .��� ���� �� (��������)����� ���� ����� ���� ��� ����� (������)����� ���� �� ��� ���� ���� (1-8) ���� ��
:�� �������� ��� ������ ������

  5%
W
j
j

 15.17%
4WK
W
j
j

 eff     5  15.17  20.17% T  0.44  TS  0.5 B1  1.5, BS  1.8

4WK

V  C1C2C3Cm SaW  0.85180  153 ton

V 153
VDamped    85 ton
BS 1.8

���� ���� ����� ����� ������ ���� ��������� �� ������ ��������� ����� ���� ��� ������ ������� ����� �������
.���� ������ ������ ���� ����� ��� ���� ���� ��� �� 360 ����� (10-3) ����� �� �� �������
W i hik
Fi  n
V
W
j 1
j h kj

T=0.44 k=1.0

������� ���� �� ����� ���� �����-33-7 ���

627 SAP 2000 ‫ و‬ETABS ‫مدلسازی و تحلیل میراگرها در‬

����� ����� ����� 

������ ����� �������� ���� �� ��� ������ ���� �� ����� ��� ���� ������ �������� ����� ���� ����� �� �� ���� ��� ��
.������
m  1 .0 ���� �� ��� ����� ��� ���������� � ������ ���� ���� ������ �� ��� ������ ������� ����� ��� ��� ��
:���� �����
mkQ CE  Q UD �������� ���� ����� �����
kQ CL  Q UF ���� ���� ����� �����

�������� ���� ���������� ������ 

:����� ���� ��� �������� ������� ���� �������� ���� ���������� ������
1)QUD1  1.1QD  1.1QL  QE
2)QUD 2  1.1QD  1.1QL  QE
3)QUD 3  0.9QD  QE
4)QUD 4  0.9QD  QE
:����� ����� ��� ����� ������ ����� �������� ������ ����� �� ��
mkQ CE  Q UD
.������ ��� ������ ����� ����� �� ���� ���� m � ������ ���� ����� Q CE ��� ����� ��
�� ����� ���� ��� ���� ���� �� m ���� � ����� ���� �������� ���� ����� ����� ��� ������ ����� �� ���
.������ �� ����� ����� ��  ����� ���� .����� �������� ��
.������ 14-7 ���� ��� �� ��� �� ������ ��� ����� ������ ����� �� ��� ����� ����� ����� �����

1-��� ��� �� ����� �� ��� ����� ����� ����� -14-7 ����

��� ������
����� M UD M CE m k M CE
M UD
��� (ton.m) (ton .m ) (ton.m)
m k M CE
6 -34.9 34.3 34.3 1.02
5 -34.9 34.3 34.3 1.02
4 -49.46 42.8 42.8 1.16
3 -49.46 42.8 42.8 1.16
2 -52.36 42.8 42.8 1.22
1 -52.36 42. 8 42. 8 1.22

���� ���� ����� ����� ������ 

:����� ���� ��� �������� ������� ���� ���� ���� ����� ����� ������
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 628


QE
QUF  QG 
C1C2 C3 J
:�� ������� J ���� � C3 � C2 � C1 �����
C1=1.0, C2=C3=1.0, J=1.0
1)QUD1  1.1QD  1.1QL  1.0QE
2)QUD 2  1.1QD  1.1QL  1.0QE
3)QUD 3  0.9QD  1.0QE
4)QUD 4  0.9QD  1.0QE
:����� ����� ��� ����� ������ ����� �������� ������ ����� �� ��
kQ CL  Q UF
����� ����� ��� ������ ������ � ����� �� ��� .������ ����� ����  � ����� ����� ����� QCL ����� �����
��� ����� ������ ��� ����� ������ ������ � ����� �� ��� ����� ����� ����� ����� ����� �� .������ ���� ���� ����
.���
����� ��� �� ������ �� ��� �� ������ ��� ����� ������ ������ � ����� �� ���� ����� ���� ����� ����� ����� �����
.������ 16-7 � 15-7

����� �� ��� ����� ����� ����� -15-7 ����

VUF
��� ����� V UF (ton ) k V CL (ton ) ��� ������
kV CL
6 24.78 41.8 0.59
5 24.87 41. 8 0.59
4 23.33 41.8 0.56
3 28 41.8 0.67
2 28.42 41.8 0.68
1 29.4 41.8 0.7

������ �� ��� ����� ����� ����� -16-7 ����

VUF
��� ����� V UF (ton ) k V CL (ton ) ��� ������
kV CL
7 23.94 58.9 0.41
10 18.54 43.1 0.43
13 14.58 43.1 0.34
8 26.65 58.9 0.45
11 22.97 43.1 0.53
14 16.58 43.1 0.38
9 24 58.9 0.41
12 18.61 43.1 0.43
15 14.72 43.1 0.34
629 SAP 2000 ‫ و‬ETABS ‫مدلسازی و تحلیل میراگرها در‬

������ �� ���� ���� � ����� ����� ������� ����� 

��� ��� ����� ��� �� �� ���� ������ ������ ���� ����� �� ���� ���� � ����� ����� ���� ��� ��� �� ���� ������� ����
������ ����� ������ ���� �PUF ����� ����� ����� ���� ������� ��� ������ �� ����� �� .��� ��� �� �������
����� ������ ����� ������ ���� ���� �� ��� ���� ��� MUD ����� ������� .���� ������ ���� ���� ����� �����
:��� ��� ������ ������ ����� ��� .��� ���� �������� ���� �����
2 2
 M UD X   M UD y 
     1 .0
m
 x M CE X 
  m y M CE y 

:��� ������ �� ��
PUF ����� ����� ���� x ���� ��� ����� ���� ���� : MUDx

PUF ����� ����� ���� y ���� ��� ����� ���� ���� : MUDy

PUF ����� ����� ���� x ���� ��� ������ ���� ���� ������ : M CEx

PUF ����� ����� ���� y ���� ��� ������ ���� ���� ������ : M CEy

����� ���� : 
x ���� ��� ��� ���� ���� m ���� :mx
y ���� ��� ��� ���� ���� m ���� :my
:����� ����� ��� ����� �� ��� ����� ����� ������� ���� �� ��� ���� ��� �� ���� ��
 M UDy 
   1.0
 m yM CE y 
�� ������ �� ��� �� ������ ��� ����� ������ ������ �� ��� � ����� ����� ������� ����� ����� ����� ����� �� ��
.������ 17-7 ���� ���

������ �� ��� � ����� ����� ������� ����� ����� ����� -17-7 ����

��� ������
PUF M UD m k M CE
��� ����� M UD
(ton ) (ton .m ) (ton.m)
m k M CE
7 101 87.55 67.8 1.29
10 59.76 33.37 55.18 0.60
13 25.18 35 50.53 0.69
8 141.6 91.7 67.8 1.35
11 89.54 41.25 56.23 0.73
14 43.2 37 51.69 0.72
9 87.74 87.83 67.8 1.30
12 55.3 33.51 40.41 0.83
15 25.28 35.23 48.07 0.73
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪630‬‬
‫‪631‬‬ ‫عکس های اجرایی و انواع مدل های میراگرها‬

‫عکس های اجرایی و انواع مدل های میراگرها‬

‫‪ -1‬میراگرهای اصطکاکی‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪632‬‬
‫‪633‬‬ ‫عکس های اجرایی و انواع مدل های میراگرها‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪634‬‬

‫میراگرهای )‪ADAS (Added Damping and Stiffness System‬‬

‫میراگر ‪X-ADAS‬‬ ‫میراگر ‪T-ADAS‬‬

‫نحوه اسقرار میراگر ‪ADAS‬‬

‫‪635‬‬ ‫عکس های اجرایی و انواع مدل های میراگرها‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪636‬‬
‫‪637‬‬ ‫عکس های اجرایی و انواع مدل های میراگرها‬

‫‪ -2‬میراگرهای ویسکوز مایع‬

‫میراگــر ‪( Scissor Jack Damper‬میراگره��ای ج��ک قیچ��ی) و ‪Toggle Bracing Damper‬‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪638‬‬
‫‪639‬‬ ‫عکس های اجرایی و انواع مدل های میراگرها‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪640‬‬
‫‪641‬‬ ‫عکس های اجرایی و انواع مدل های میراگرها‬

‫(میراگرهـ�ای بادبنـ�د زانویـ�ی)‬

‫‪ -3‬میراگرهای ویسکواالستیک‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪642‬‬

‫درزگیر‬ ‫سوراخ‬
‫سرب‬
‫‪643‬‬ ‫عکس های اجرایی و انواع مدل های میراگرها‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪644‬‬

‫‪ -4‬میراگرهای تسلیم شونده و هوشمند )‪(SMA‬‬

‫‪645‬‬ ‫عکس های اجرایی و انواع مدل های میراگرها‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪646‬‬
‫‪647‬‬

‫بخش استانداردها‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪648‬‬

‫ضوابط ‪ FEMA 356‬مربوط به سیستم های غیرفعال استهالک انرژی‬

‫‪ -3-9‬سیستم های غیرفعال استهالک انرژی‬

‫‪ -1-3-9‬ضوابط کلی‬

‫سیســتم هــای غیرفعــال اســتهالک انــرژی کــه بــه صــورت وابســته بــه تغییرمــکان‪ ،‬وابســته بــه سـ�رعت‬
‫و یــا ســایر صــورت هــای دیگــر ‪ ،‬مطابــق بنــد (‪ )3-3-9‬دســته بنــدی شــده و بایــد بــا ضوابــط ایـ�ن‬
‫بخــش ســازگار باشــند‪.‬در صورتــی کــه اســتفاده از تحلیل‪ ‬هــای خطــی و غیرخطــی مــورد نیــاز باشــد‬
‫‪ ،‬ایــن تحلیــل هــا بایــد بــه ترتیــب بــا ضوابــط مربــوط بــه بندهــای (‪ )4-3-9‬و (‪ )5-3-9‬منطبــق‬
‫باشــند‪.‬همچنین ضوابــط تکمیلــی مربــوط بــه سیســتم هــای غیرفعــال اســتهالک انــرژی کــه در بنـ�د‬
‫(‪ )6-3-9‬تعریــف شــده انــد ‪ ،‬بایــد رعایــت شــوند‪.‬برای سیســتم‪ ‬های اســتهالک انــرژی مــی بایســتی‬
‫بازبینی‪ ‬هــا و آزمایشــات تعریــف شــده در بندهــای (‪ )7-3-9‬و (‪ )8-3-9‬صـ�ورت گیرند‪.‬تجهیـ�زات‬
‫اســتهالک انــرژی بایــد بــا درنظرگرفتــن شــرایط محیطــی شــامل بــاد‪ ،‬اثــرات گذشــت زمــان (اثــرات‬
‫ســالخوردگی) ‪ ،‬خــزش‪ ،‬خســتگی‪ ،‬دمــای محیــط‪ ،‬دمــای حیــن بهــره بــرداری و مجــاورت بــا رطوبـ�ت‬
‫یــا مــواد مضــر طراحــی شــوند‪.‬در مــدل ریاضــی ســاختمان بهســازی شــده (مقــاوم ســازی شــده)‬
‫بایــد توزیــع تجهیــزات اســتهالک انــرژی در پــان و در ارتفــاع ســاختمان درنظرگرفتــه شـ�ود‪.‬در‬
‫تحلیــل مــی باســتی وابســتگی ایــن تجهیــزات بــه فرکانــس ارتعــاش‪ ،‬دمــای محیطــی و بهــره بـ�رداری‪،‬‬
‫ســرعت‪ ،‬بارهــای وارده و دوجهتــه بــودن بارهــا بــه حســاب آورده شــود‪.‬با انجــام چندیــن تحلیـ�ل‬
‫روی ســاختمان بایــد حــدود اثــرات تغییــرات هــر یــک از مشــخصات مکانیکــی ایــن تجهیـ�زات‬
‫تعییــن شــود‪.‬‬

‫تجهیــزات اســتهالک انــرژی بایــد قــادر بــه تحمــل تغییرمــکان هــای بــزرگ تــر (بــرای تجهیـ�زات‬
‫وابســته بــه تغییرمــکان) و ســرعت هــای بــزرگ تــر (بــرای تجهیــزات وابســته بــه ســرعت) از حداکثـ�ر‬
‫مقــدار محاســبه شــده تحــت زلزلــه ی ســطح خطــر ‪- 2‬طبــق معیارهــای زیــر باشــند‪.‬‬

‫‪ -1‬اگــر تعــداد تجهیــزات اســتهالک انــرژی در یــک طبقــه ی مفــروض ســاختمان در یــک جهـ�ت‬
‫اصلــی چهــار یــا بیــش تــر بــوده و حداقــل دو دســتگاه در هــر ســمت مرکــز صلبیــت طبقــه در جهـ�ت‬
‫موردنظــر قــرار داشــته باشــد‪ ،‬کلیــه ی تجهیــزات اســتهالک انــرژی بایــد قــادر بــه تحمــل تغییرمــکان‬
‫‪649‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای آیین نامه ‪FEMA‬‬

‫هایــی برابــر بــا ‪ 130 %‬حداکثــر تغییرمــکان محاســبه شــده بــرای آن دســتگاه تحــت زلزلــه "سـ�طح‬
‫خطــر‪ " 2‬باشــند‪.‬هر دســتگاه وابســته بــه ســرعت بایــد قــادر بــه تحمــل نیــروی متناظــر بــا سـ�رعتی‬
‫برابــر بــا ‪ 130 %‬حداکثــر ســرعت محاســبه شــده بــرای ایــن دســتگاه تحــت زلزلــه ی ســطح خطــر‬
‫‪ 2‬باشــد‪.‬‬

‫‪ -2‬اگــر کمتــر از چهــار عــدد دســتگاه اســتهالک انــرژی در یــک طبقــه ی مفــروض از ســاختمان و در‬
‫یــک جهــت اصلــی آن موجــود باشــد ‪ ،‬یــا کمتــر از دو دســتگاه در هــر ســمت مرکــز صلبیــت طبقـ�ه‬
‫در امتــداد مــورد بررســی واقــع باشــد‪ ،‬کلیــه ی تجهیــزات اســتهالک انــرژی مــی بایســتی قــادر بـ�ه‬
‫تحمــل تغییرمــکان هایــی برابــر بــا ‪ 200 %‬حداکثــر تغییرمــکان محاســبه شــده در آن دســتگاه تحـ�ت‬
‫زلزلــه ی ســطح خطــر ‪ 2‬باشــند‪.‬اگر دســتگاه وابســته به‪ ‬ســرعت باشــد‪ ،‬بایــد قــادر بــه تحمــل نیـ�روی‬
‫متناظــر بــا ســرعتی برابــر بــا ‪ 200 %‬حداکثــر ســرعت محاســبه شــده بــرای ایــن دســتگاه تحــت زلزلـ�ه‬
‫ی ســطح خطــر ‪ 2‬باشــد‪.‬اجزاء و اتصاالتــی کــه نیروهــا را بیــن تجهیــزات اســتهالک انــرژی انتقــال می‬
‫دهنــد بایــد طــوری طراحــی شــوند کــه بــه جــای نیروهــای توصیــف شــده در ردیــف هــای‪ 1‬و ‪ 2‬در‬
‫بــاال بــه شــکل ارتجاعــی خطــی باقــی بماننــد‪.‬‬

‫ضوابط کلی‪C9.3.1‬‬

‫افزایــش ظرفیــت تغییرمــکان (و ســرعت) بــه درجــه‪ ‬ی نامعینــی در سیســتم میرایــی مکمــل بســتگی‬
‫دارد‪ .‬اســتهالک انــرژی غیرفعــال یــک تکنولــوژی نوظهــور بــوده کــه عملکــرد ســازه را توســط افزودن‬
‫میرایــی (و در برخــی مــوارد افــزودن ســختی) بــه ســازه ارتقــاء می‪ ‬بخشــد‪ .‬کاربــردی اصلــی اســتفاده‬
‫از تجهیــزات اســتهالک انــرژی منجــر بــه کاهــش تغییرمکان‪ ‬هــای ســازه تحــت اثــر زلزلــه مــی شــود‪.‬‬
‫تجهیــزات اســتهالک انــرژی همچنیــن نیــروی ســازه را کاهــش خواهنــد داد (بــه شــرطی کــه پاســخ‬
‫ســازه بــه صــورت ارتجاعــی باشــد) امــا در صورتــی کــه ســازه فراتــر از حــد تســلیم رفتــار کنــد ‪،‬‬
‫انتظــار کاهــش نیــرو در ســازه را نخواهیــم داشــت‪ .‬در بیشــتر کاربردهــا‪ ،‬اســتهالک انــرژی روشــی‬
‫جایگزیــن بــرای الگوهــای ســنتی ســخت کــردن و تقویــت ســازه ارائــه داده و انتظــار مــی‪ ‬رود‬
‫عملکــرد بهتــری را از خــود نشــان دهنــد‪ .‬بــه طــور کلــی انتظــار مــی‪ ‬رود ایــن تجهیــزات گزینــه‪ ‬ی‬
‫مناســبی بــرای پروژه‪ ‬هایــی باشــند کــه تــراز عملکــردی مــورد هــدف آنهــا ایمنــی جانــی یــا اســکان‬
‫ســریع باشــد ‪ ،‬امــا انتظــار مــی‪ ‬رود بــرای پروژه‪ ‬هایــی کــه تــراز عملکــرد آنهــا "جلوگیــری از‬
‫فــرو ریــزش" اســت اثــر محــدودی داشــته باشــند‪ .‬همچنیــن اهــداف دیگــری می‪ ‬تواننــد موجــب‬
‫اســتفاده از میراگرهــای اســتهالک انــرژی شــوند ‪ ،‬زیــرا ایــن تجهیــزات را مــی تــوان جهــت کنتــرل‬
‫پاســخ ســازه در مقابــل زلزله‪ ‬هــای کوچــک‪ ،‬بــاد و بارهــای مکانیکــی مــورد اســتفاده قــرار داد‪.‬‬
‫فرآیندهــای تحلیلــی بیان‪ ‬شــده در ایــن آیین‪ ‬نامــه تقریبــی هســتند‪ .‬تغییرمکان‪ ‬هــای پشــت بامــی‬
‫کــه بــا اســتفاده از تحلیل‪ ‬هــای خطــی و غیرخطــی بــه دســت می‪ ‬آیــد ‪ ،‬احتمــاالً نســبت بــه مقــدار‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪650‬‬

‫بــرآوردی بــرای تغییرمکان‪ ‬هــای نســبی و ســرعت نســبی بیــن طبقــات‪ ،‬دقیق‪ ‬تــر خواهنــد بــود‪.‬‬
‫بدیــن ترتیــب ایــن آیین‪ ‬نامــه الزم‪ ‬داشــته کــه میراگرهــا قــادر بــه تخمــل تغییرمکان‪ ‬هــای بزرگتــر‬
‫(و بــرای میراگرهــای وابسته‪ ‬به‪ ‬ســرعت‪ ،‬ســرعت هــای بیشــتر) از مقادیــر محاســبه شــده توســط‬
‫تحلیــل بــرای ســطح خطــر ‪ 2‬را داشــته باشــد‪.‬‬

‫بــا درک ایــن مســئله کــه پاســخ یــک قــاب ســازه ای شــامل چهــار یــا تعــداد بیشــتری از تجهیــزات در‬
‫هــر جهــت اصلــی نســبت بــه قابــی کــه دارای تعــداد کمتــری از میراگــر (حتــی بــا ظرفیــت یبشــتر)‬
‫در هــر طبقــه قابــل اعتمادتــر خواهــد بــود‪ ،‬افزایــش ظرفیــت تغییرمــکان و ســرعت بــه افزایــش درجــه‬
‫نامعینــی (بــا افزایــش تعــداد میرگراهــا) بســتگی دارد‪ .‬بایــد از نیــروی افزوده‪ ‬شــده بــرای طراحــی‬
‫سیســتم قاب‪ ‬بنــدی کــه میراگرهــا را تحمــل می‪ ‬کنــد اســتفاده شــود (کــه ایــن منعکس‪ ‬کننــده‬
‫هــدف مــا یعنــی حفــظ قــاب تحمل‪ ‬کننــده‪ ‬ی میراگــر در ناحیــه‪ ‬ی ارتجاعــی در ســطح خطــر‬
‫‪ 2‬می‪ ‬باشــد)‪ .‬افزایــش ظرفیــت در نیــرو و تغییرمــکان کــه در ایــن اســتاندارد ذکر‪ ‬شــده مبنــای‬
‫قضــاوت نویســندگان قــرار دارنــد‪.‬‬

‫‪ -2-3-9‬به کارگیری تجهیزات استهالک انرژی‬

‫تجهیــزات اســتهالک انــرژی بایــد طبــق ضوابــط فصل‪ ‬هــای ‪ 1‬تــا ‪ 3‬بــا درنظرگرفتــن اصالحـ�ات‬
‫ذکرشــده در بخش‪ ‬هــای بعــدی ایــن فصــل بــه کار گرفتــه شــوند‪.‬‬

‫‪ 3-3-9‬مدلسازی تجهیزات استهالک انرژی‬

‫تجهیــزات وابســته بــه تغییرمــکان بایــد شــامل تجهیزاتــی باشــد کــه رفتــار چرخــه ای صلب‪-‬خمیـ�ری‬
‫(تجهیــزات اصطکاکــی) ‪ ،‬دوخطــی (تجهیــزات فلــزی جــاری شــونده) ‪ ،‬یــا ســه خطــی از خـ�ود‬
‫نشــان دهند‪.‬واکنــش تجهیــزات وابســته بــه تغییرمــکان مــی بایســتی مســتقل از ســرعت و فرکانـ�س‬
‫ارتعــاش باشــد‪.‬تجهیزات وابســته بــه ســرعت بایــد شــامل تجهیــزات االستوپالســتیک جامــد و مایـ�ع و‬
‫تجهیــزات ویســکوز مایــع درنظرگرفتــه شــوند‪.‬تجهیزاتی کــه در ایــن دســته‪ ‬ها جــای نگیرنــد ‪ ،‬تحــت‬
‫عنــوان "ســایر تجهیــزات" دســته‪ ‬بندی می‪ ‬شــوند‪.‬‬

‫در مدل‪ ‬هــای سیســتم اســتهالک انــرژی بایــد ســختی اجــزاء ســازه ای کــه بخشــی از مســیر انتقـ�ال‬
‫بــار بیــن تجهیــزات اســتهالک انــرژی و زمیــن بــوده و انعطــاف پذیــری آنهــا بــر عملکــرد سیسـ�تم‬
‫اســتهالک انــرژی تاثیــر می‪ ‬گــذارد‪ ( ،‬شــامل اجــزاء پــی‪ ،‬مهاربندهایــی کــه بــا تجهیــزات اســتهالک‬
‫انــرژی بــه صــورت ســری کار مــی کننــد و اتصــاالت بیــن مهاربندهــا و تجهیــزات اســتهالک انـ�رژی)‬
‫درنظرگرفتــه شــود‪.‬‬
‫‪651‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای آیین نامه ‪FEMA‬‬

‫تجهیــزات اســتهالک انــرژی بایــد بــه صورتــی کــه در بندهــای آتــی ذکــر می‪ ‬شــود مــدل شـ�وند‪،‬‬
‫مگــر آنکــه از روش‪ ‬هــای تأیید‪ ‬شــده‪ ‬ی دیگــر اســتفاده شــود‪.‬‬

‫‪ C9.3.3‬مدلسازی میراگر‬

‫انــواع میراگرهــا شــامل میراگرهــای آلیــاژ مغــز هندســی (آثــار سوپراالســتیک) و مجموعه‪ ‬فنرهــای‬
‫اصطکاکــی بــا قابلیــت بازیابــی )‪ (re-centering‬و نیروهــای ســیال بازیابنــده )‪(restoring‬‬
‫مثال‪ ‬هایــی از ســایر انــواع میراگرهــا هســتند‪.‬‬

‫‪ -1-3-3-9‬تجهیزات وابسته به تغییرمکان‬

‫یــک دســتگاه (میراگــر) وابســته بــه تغییرمــکان بایــد شــکلی از رابطــه‪ ‬ی نیرو‪-‬تغییرمکانــی را از خـ�ود‬
‫نشــان داده کــه تابعــی از تغییرمــکان نســبی بیــن دو انتهــای دســتگاه باشــد‪.‬واکنش یــک دسـ�تگاه‬
‫وابســته بــه تغییرمــکان بایــد مســتقل از ســرعت نســبی بیــن دو انتهــای دســتگاه و فرکانــس ارتعـ�اش‬
‫باشــد‪.‬‬

‫تجهیــزات وابســته بــه تغییرمــکان بایــد بــا جزئیــات کافــی مدلســازی شــوند ‪ ،‬بــه طــوری کــه منحنـ�ی‬
‫نیرو‪-‬تغییرمــکان آنهــا بــه طــور کامــل در نظرگرفتــه شــود‪ .‬در صــورت وجــود اندرکنــش نیـ�روی‬
‫محــوری بــا بــرش و خمــش یــا وجــود تغییرشــکل دوطرفــه ایــن مــوارد نیــز بــه حســاب آینــد‪.‬‬

‫بــرای ارزیابــی و اکنــش یــک دســتگاه وابســته بــه تغییرمــکان بــر اســاس اطالعــات آزمایشـ�گاهی‪،‬‬
‫نیــروی موجــود در آن بایــد از معادلــه ی (‪ )20-9‬محاســبه شــود‪:‬‬

‫کــه در ایــن رابطــه عبــارت ‪ keff‬بیانگــر ســختی مؤثــر بــوده کــه بایــد از رابطــه‪ ‬ی (‪ )21-9‬محاســبه‬
‫شــود‪:‬‬

‫کــه در ایــن رابطــه نیروهــای موجــود در میراگــر (‪ )F- , F+‬بایــد بــه ترتیــب در تغییرمــکان هــای‬
‫‪ D-‬و ‪ D+‬ارزیابــی شــوند‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪652‬‬

‫‪ -2-3-3-9‬تجهیزات وابسته به سرعت‬

‫‪ -1-2-3-3-9‬تجهیزات ویسکو‪ ‬االستیک جامد‬

‫تجهیــزات ویسکو‪ ‬االســتیک جامــد بایــد بــا اســتفاده از یــک فنــر و میراگــر مــوازی (مــدل کلویــن)‬
‫مدلســازی شــوند‪.‬در انتخــاب ثابــت هــای میراگــر و فنــر دســتگاه بایســتی آثــار ناشــی از دمــا و‬
‫فرکانـ�س مطابـ�ق بـ�ا فرکانـ�س پایـ�ه‪ ‬ای سـ�اختمان بهسازی‪ ‬شـ�ده دیـ�ده در نظـ�ر گرفتـ�ه شـ�ود‪.‬اگر‬
‫واکنــش چرخــه‪ ‬ای یــک دســتگاه ویسکو‪ ‬االســتیک جامــد را نتــوان بــا بــرآورد منحصــر بــه فـ�ردی‬
‫از ثابــت هــای فنــر و میراگــر بــه دســت آورد‪ ،‬واکنــش ســاختمان بهســازی شــده را بایــد بــا چنـ�د‬
‫بــار تحلیــل قــاب ســاختمان ‪ ،‬بــا اســتفاده از مقادیــر حــدی بــاال دســت و پاییــن دســت ثابــت هـ�ای‬
‫فنــر و میراگــر بــرآورد زد‪.‬‬

‫نیروی موجود در میراگر ویسکو‪ ‬االستیک را می‪ ‬توان از رابطه‪ ‬ی (‪ )22-9‬به دست آورد‪:‬‬

‫در ایــن رابطــه ‪ C‬ضریــب میرایــی دســتگاه ویسکو‪ ‬االســتیک‪ D ،‬تغییرمــکان نســبی بیــن دو انتهــای‬
‫دســتگاه‪ ،‬ســرعت نســبی دو انتهــای دســتگاه و ‪ Keff‬ســختی مؤثــر میراگــر بــوده کــه از رابطــه‪ ‬ی‬
‫(‪ )23-9‬بــه دســت می‪ ‬آیــد‪:‬‬

‫که در این رابطه ’‪ K‬سختی ذخیره شده نامیده می شود‪.‬‬

‫سختی مؤثر دستگاه باید مطابق با رابطه‪ ‬ی (‪ )24-9‬به دست آید‪:‬‬

‫کــه در ایــن رابطــه ”‪ K‬ســختی مستلهک‪ ‬شــده اســت و ‪ ω1‬فرکانــس زاویــه‪ ‬ای بــوده کــه مقــدار آن‬
‫‪.‬همچنیــن ‪ Dave‬برابــر متوســط مقادیــر مطلــق ‪ D+‬و ‪ D-‬می‪ ‬باشــد‪ WD.‬نیــز‬ ‫برابــر اســت بــا‬
‫برابــر مســاحت احاطه‪ ‬شــده توســط یــک ســیکل کامــل پاســخ نیرو‪-‬تغییرمــکان دســتگاه می‪ ‬باشــد‪.‬‬

‫‪ C9.3.3.2.1‬میراگرهای ویسکو‪ ‬االستیک جامد‬

‫پاســخ چرخــه‪ ‬ای جامدهــای ویسکو‪ ‬االســتیک عمومــ ًا بــه فرکانــس و دامنــه‪ ‬ی حرکــت و دمــای‬
‫‪653‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای آیین نامه ‪FEMA‬‬

‫محیــط اجرایــی (شــامل افزایــش حــرارت ناشــی از تحریــکات) بســتگی دارد‪.‬‬

‫‪ -2-2-3-3-9‬تجهیزات ویسکواالستیک مایع‬

‫تجهیــزات ویسکو‪ ‬االســتیک مایــع بایــد بــا اســتفاده از یــک فنــر و میراگــر ســری (مــدل ماکسـ�ول)‬
‫مدلســازی شــوند‪.‬در انتخــاب ثابــت هــای میراگــر و فنــر دســتگاه بایــد آثــار ناشــی از دمــا و فرکانــس‬
‫مطابــق بــا فرکانــس پایــه‪ ‬ی ســاختمان بهسازی‪ ‬شــده دیــده شــود‪.‬‬

‫اگــر رفتــار چرخــه ای یــک دســتگاه ویسکو‪ ‬االســتیک مایــع را نتــوان بــا بــرآورد منحصــر بــه فـ�ردی‬
‫از ثابــت هــای فنــر و میراگــر بــه دســت آورد‪ ،‬پاســخ ســازه‪ ‬ی بهســازی شــده را بایــد بــا چنــد بـ�ار‬
‫تحلیــل قــاب ســازه‪ ‬ای بــا اســتفاده از مقادیــر حــدی باالدســت و پاییــن دســت ثابــت فنــرو میراگــر‬
‫بــرآورد زد‪.‬‬

‫‪ C9.3.3.2‬میراگرهای ویسکو‪ ‬االستیک سیال‬

‫رفتــار چرخــه‪ ‬ای میراگرهــای چرخــه‪ ‬ای ســیال عمومــ ًا بــه فرکانــس و دامنــه‪ ‬ی حرکــت و دمــای‬
‫محیــط اجرایــی بســتگی دارد‪.‬‬

‫‪ 3-2-3-3-9‬تجهیزات ویسکوز مایع‬

‫میراگرهایــی ویســکوز ســیال خطــی کــه در محــدوده‪ ‬ی فرکانســی بیــن ‪ 0.5f1‬و ‪ 2.0f1‬سـ�ختی از‬
‫خــود نشــان می‪ ‬دهنــد‪ ،‬بایــد بــه صــورت میراگــر ویسکو‪ ‬االســتیک مدلســازی شــوند‪.‬‬

‫امــا اگــر میراگرهــا در ایــن بــازه فاقــد ســختی باشــند ‪ ،‬نیــروی موجــود در میراگــر ویســکوز بایــد‬
‫مطابــق بــا رابطــه‪ ‬ی (‪ )25-9‬در نظــر گرفتــه شــود‪.‬‬

‫کــه در ایــن رابطــه ‪ C0‬ضریــب میرایــی میراگــر‪ α ،‬تــوان ســرعت دســتگاه‪ ،‬ســرعت نســبی بیــن دو‬
‫انتهــای دســتگاه و ‪ sgn‬تابــع عالمــت می‪ ‬باشــد (کــه در اینجــا عالمــت ســرعت نســبی دو انتهــای‬
‫میراگــر را نشــان می‪ ‬دهــد)‪.‬‬

‫‪ 3-3-3-9‬سایر انواع تجهیزات‬

‫تجهیــزات اســتهالک انــرژی ای کــه نــه در رده ی تجهیــزات وابســته بــه تغییرمــکان و نــه در رده ی‬
‫تجهیــزات وابســته بــه ســرعت قــرار گیرنــد را بایــد بــا اســتفاده از روش هــای مــورد تاییــد مدلسـ�ازی‬
‫نمــود‪ ،‬در چنیــن مدل‪ ‬هایــی بایــد منحنی‪ ‬هــای نیــرو‪ -‬ســرعت ‪ -‬تغییرمــکان دســتگاه در اثــر کلیـ�ه‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪654‬‬

‫‪-‬ی عوامــل بارگــذاری شــامل اثــرات ثقلــی‪ ،‬لــرزه ای و حرارتــی بــه دقــت تعریــف شــود‪.‬‬

‫‪ C9.3.3.3‬سایر انواع میراگرها‬

‫ســایر میراگرهــای مســتهلک‪ ‬کننده‪ ‬ی انــرژی نظیــر مــواردی کــه از نــوع هیســترتیک هســتند و در‬
‫شــکل ‪ C3.9.8‬نشــان داده‪ ‬شــده‪ ‬اند ‪ ،‬بایــد بــه لحــاظ فنــی متفــاوت از مــوارد توضیح‪ ‬داده‪ ‬شــده در‬
‫بــاال مــدل شــوند‪ Tsopelas .‬و ‪ Nims ،Constantinou1994‬و همــکاران ‪ 1993‬و ‪ Pekcan‬و همــکاران‬
‫‪) Tsopelas and Constantinou (1994a), Nims et al.(1993(1995‬مــدل تحلیلــی مربــوط بــه برخــی از ایــن‬
‫میراگرهــا را توضیــح داده‪ ‬انــد‪.‬‬

‫شکل ‪ C.9.8‬چرخه‪ ‬های نیرو‪-‬تغییرمکان استهالک برای میراگرهای با قابلیت بازیابی‬

‫)‪(re-centering‬‬

‫‪-4-3-9‬روش های خطی‬

‫استفاده از روش‪ ‬های خطی تنها در صورت برآورده شدن معیارهای زیر مجاز است‪:‬‬

‫‪ -1‬کل سیســتم قــاب بنــدی ســاختمان بــه جــز تجهیــزات اســتهالک انــرژی تحت ســطح خطــر انتخابی‬
‫زلزلــه بــا بــه حســاب آوردن اثــرات میرایــی اضافــه شــده بــه صــورت ارتجاعــی خطــی باقــی بماند‪.‬‬

‫‪ -2‬میرایــی موثــر تامیــن شــده توســط عمــل اســتهالک انــرژی در مــود اصلــی از ‪ 30 %‬مقــدار بحرانـ�ی‬
‫تجــاوز ننماید‪.‬‬

‫‪ -3‬ســختی هــر دســتگاه اســتهالک انــرژی در مــدل تحلیلــی ســاختمان بهســازی شــده‪ ،‬برابــر سـ�ختی‬
‫ســکانت در تغییرمــکان حداکثــر دســتگاه منظــور شــود‪.‬‬

‫‪ -4‬در هنــگام ارزیابــی وضعیــت ســاختمان از نظــر منظــم بــودن‪ ،‬تجهیــزات اســتهالک انــرژی نیــز در‬
‫‪655‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای آیین نامه ‪FEMA‬‬

‫مــدل تحلیلــی در نظــر گرفتــه شــده باشــند‪.‬‬

‫‪ -1-4-3-9‬روش استاتیکی خطی‬

‫‪ -1-1-4-3-9‬تجهیزات وابسته به تغییرمکان‬

‫اســتفاده از روش اســتاتیکی خطــی بــرای تحلیــل تجهیــزات اســتهالک انــرژی وابســته بــه تغییرمـ�کان‬
‫بــه شــرطی مجــاز بــوده کــه عــاوه بــر ضوابــط بخــش (‪ ، )4-3-9‬ضوابــط زیــر نیــز بــرآورده شــوند‪:‬‬

‫‪1‬نســبت بیشــینه‪ ‬ی مقاومــت در هــر طبقــه و در جهــت مــورد بررســی بــه بــرش طبقــه‬ ‫‪-1‬‬
‫کــه از روابــط (‪ )11-3‬و (‪ )12-3‬بــه دســت می‪ ‬آیــد ‪ ،‬بایــد در بــازه‪ ‬ی بیــن ‪ 80‬تــا ‪% 120‬‬
‫مقــدار متوســط ایــن نســبت بــرای ســایر طبقــات باشد‪.‬بیشــینه‪ ‬ی مقاومــت طبقــه بایســتی شــامل‬
‫مشــارکت تمــام اجــزاء‪ ،‬المــان هــا و تجهیــزات اســتهالک انــرژی باشــد‪.‬‬

‫‪2‬حداکثــر مقاومــت کلیــه تجهیــزات اســتهالک انــرژی در یــک طبقــه و در جهــت مـ�ورد‬ ‫‪-2‬‬
‫بررســی‪ ،‬نبایــد از ‪ 50 %‬مقاومــت بقیــه‪ ‬ی قــاب (بــدون ایــن تجهیــزات) در طبقــه بیشــتر باشــد‪.‬‬
‫ایــن مقاومــت بایــد بــه جــای تغییرمــکان هــای مــورد انتظــار تحــت زلزلــه ی ســطح خطــر‪2‬‬
‫محاســبه شــود‪.‬اثرات ســن و محیــط بایــد در محاســبه ی حداکثــر مقاومــت تجهیــزات اسـ�تهالک‬
‫انــرژی محســوب شــود‪.‬‬

‫بــار اســتاتیکی معــادل از رابطــه‪ ‬ی (‪ )10-3‬بایــد بــا اســتفاده از ضرایــب کاهــش میرایــی موجــود در‬
‫جــدول (‪ )6-1‬اصــاح شــود تــا اســتهالک انــرژی (میرایــی) تامیــن شــده توســط تجهیــزات اسـ�تهالک‬
‫انــرژی بــه حســاب آید‪.‬اثــر میرایــی بایــد توســط معادلــه‪ ‬ی (‪ )26-9‬حســاب شــود‪:‬‬

‫کــه در ایــن رابطــه ‪ β‬عبــارت اســت از میرایــی سیســتم قــاب بنــدی ســاختمان کــه بایــد مسـ�اوی‬
‫‪ 5%‬فــرض شــود‪ ،‬مگــر آنکــه میرایــی دیگــری موردنظــر باشــد‪ Wj.‬برابــر کار انجــام شــده توســط‬
‫میراگرهــای طبقــه ‪ j‬در یــک چرخــه کامــل و در تغییرمکان‪ ‬برابــر ‪ δi‬می‪ ‬باشــد‪ Wk.‬نیــز برابــر‬
‫بیشــینه‪ ‬ی انــرژی کرنشــی در قــاب بــوده کــه از رابطــه‪ ‬ی (‪ )27-9‬بــه دســت می‪ ‬ایــد‪.‬‬

‫کــه در ایــن رابطــه ‪ Fi‬برابــر نیــروی اینرســی طبقــه در تــراز ‪ i‬می‪ ‬باشــد و عملیــات جمــع بایــد بــرای‬
‫کل طبقــات انجــام شــود‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪656‬‬

‫‪ 2-1-4-3-9‬تجهیزات وابسته به سرعت‬

‫اســتفاده از روش اســتاتیکی خطــی بــرای تحلیــل تجهیــزات اســتهالک انــرژی وابســته بــه سـ�رعت‬
‫مجــاز اســت بــه شــرط آنکــه عــاوه بــر ضوابــط بنــد (‪ ، )4-3-9‬ضوابــط زیــر نیــز بــرآورد شــوند‪:‬‬

‫‪ -1‬حداکثــر مقاومــت کلیــه تجهیــزات اســتهالک انــرژی در یــک ط بقــه و در جهــت مــورد بررسـ�ی‬
‫نبایــد از ‪ 50 %‬مقاومــت بقیــه ی قــاب بیشــتر باشــد‪.‬این مقاومــت بایــد بــه جــای تغییرمـ�کان هـ�ای‬
‫مــورد انتظــار تحــت زلزلــه ی ســطح خطــر ‪2‬محاســبه شــود‪.‬اثرات ســن و محیــط بایــد در محاسـ�به‬
‫ی حداکثــر مقاومــت تجهیــزات اســتهالک انــرژی درنظرگرفتــه شــود‪.‬‬

‫‪ -2‬نیــروی اســتاتیکی معــادل رابطــه‪ ‬ی (‪ )10-3‬بایــد توســط ضرایــب اصــاح میرایــی جــدول (‪)1-6‬‬
‫کاهــش یافتــه تــا اســتهالک انــرژی (میرایــی) تامیــن شــده توســط تجهیــزات اســتهالک انــرژی بـ�ه‬
‫حســاب آید‪.‬اثــر میرایــی بایــد از معادلــه ی (‪ )28-9‬حســاب شــود‪:‬‬

‫کــه در ایــن رابطــه ‪ β‬میرایــی قــاب ســازه‪ ‬ای بــوده کــه بایــد برابــر ‪ 0.05‬در نظـ�ر گرفتـ�ه شـ�ود‪.‬مگر‬
‫آنکــه میرایــی دیگــری موردنظــر باشــد‪.‬همچنین ‪ Wj‬برابــر کار انجــام شــده توســط دســتگاه‪ ‬طی یــک‬
‫چرخــه‪ ‬ی کامــل بارگــذاری بــوده کــه بــر تغییرمــکان طبقــه ی ‪ δi‬منطــق اســت‪.‬عمل جمــع بایــد بــرای‬
‫کل طبقــات انجــام شــود‪.‬همچنین ‪ Wk‬برابــر بیشــینه‪ ‬ی کرنشــی در قــاب بــوده کــه بایــد از رابطــه‪ ‬ی‬
‫(‪ )27-9‬محاســبه شــود‪.‬‬

‫کار انجام‪ ‬شــده توســط میراگــر ویســکوز خطــی ‪ j‬در یــک حلقــه‪ ‬ی کامــل بارگــذاری بایــد توســط‬
‫رابطــه‪ ‬ی (‪ )29-9‬محاســبه شــود‪:‬‬

‫کــه در ایــن رابطــه ‪ T‬برابــر زمــان تنــاوب اصلــی ســاختمان بهســازی شــده اســت کــه در محاســبه ی آن‬
‫ســختی تجهیــزات وابســته بــه ســرعت نیــز محســوب شــده اســت‪ Cj.‬نیــز ثابــت میرایــی بــرای دســتگاه‬
‫‪ j‬اُم و ‪ δrj‬برابــر تغییرمــکان نســبی بیــن دو انتهــای میراگــر ‪ j‬و در راســتای محــور آن می‪ ‬باشــد‪.‬‬

‫محاســبه‪ ‬ی میرایــی مؤثــر در اینجــا بــه جــای رابطــه‪ ‬ی (‪ )28-9‬بایــد مطابــق بــا رابطــه‪ ‬ی (‪)30-9‬‬
‫صــورت گیــرد‪:‬‬
‫‪657‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای آیین نامه ‪FEMA‬‬

‫کــه در ایــن رابطــه زاویــه‪ ‬ی تمایــل میراگــر ‪ j‬نســبت بــه افــق‪ Фrj ،‬تصویــر تغییرمــکان نســبی مــد‬
‫اول میراگــر ‪ j‬در راســتای افقــی‪ wi،‬وزن مؤثرتــراز طبقــه‪ ‬ی ‪ i‬و ‪ Фi‬نیــز تغییرمــکان مــد اول در تــراز‬
‫طبقــه ی ‪ i‬می‪ ‬باشــد و ســایر عبــارات نیــز در بــاال تعریــف شــدند‪.‬‬

‫‪ -3-1-4-3-9‬کنش‪ ‬های طراحی‬

‫نیروهــای داخلــی بــرای طراحــی ســاختمان بهســازی شــده باید در ســه مرحلــه ی مجزای تغییرشـ�کلی‬
‫بــه ترتیــب زیــر محاســبه شــوند‪.‬از بیــن ایــن مقادیــر‪ ،‬حداکثــر را بایــد بــرای طراحــی بــه کار برد‪.‬‬

‫‪1‬در مرحلــه‪ ‬ی حداکثــر تغییرمــکان نســبی نیروهــای جانبــی در هــر تــراز طبقــه بایــد‬ ‫‪-1‬‬
‫بــا اســتفاده از معادلــه‪ ‬ی (‪ )11-3‬محاســبه شــود ‪ ،‬کــه در آن ‪ v‬بیانگــر بــرش پایــه‪ ‬ی معــادل‬
‫اصالح‪ ‬شــده می‪ ‬باشــد‪.‬‬

‫‪ -2‬در مرحلــه ی ســرعت حداکثــر و تغییرمــکان نســبی صفــر جــزء ویســکوز نیــرو در هــر دسـ�تگاه‬
‫اســتهالک انــرژی بایــد توســط معــادالت (‪ )22-9‬یــا (‪ )25-9‬محاســبه شــوند ‪ ،‬کــه در آن بیانگــر‬
‫محاســبه می‪ ‬شــود ‪.‬در‬ ‫ســرعت نســبی بیــن دو انتهــای میراگــر بــوده کــه از رابطــه‪ ‬ی‬
‫ایــن رابطــه ‪ D‬برابــر تغییرمــکان نســبی بیــن دو انتهــای دســتگاه بــوده کــه در هــر مرحلــه حداکثـ�ر‬
‫تغییرمــکان نســبی محاســبه شــده اســت‪.‬نیروهای ویســکوز محاســبه شــده بایــد بــه مــدل تحلیلـ�ی‬
‫ســاختمان در نقــاط اتصــال تجهیــزات و در جهــات ســازگار بــا فــرم تغییرشــکل یافتــه ی ســاختمان در‬
‫هنــگام حداکثــر تغییرمــکان نســبی اعمــال شــود‪.‬نیروهای افقــی اینرســی در تــراز هــر کــف سـ�اختمان‬
‫بایــد هم‪ ‬زمــان بــا نیروهــای ویســکوز اعمــال شــوند بــه طــور ی کــه تغییرمــکان افقــی هــر یــک از‬
‫کف‪ ‬هــا برابــر صفــر شــود‪.‬‬

‫‪ -3‬در مرحلــه ی ایجــاد حداکثــر شــتاب در کــف طبقــه‪ :‬نیروهــای داخلــی طراحــی اجــزاء سـ�اختمان‬
‫بهســازی شــده بایــد بــا جمــع زدن نیروهــا و نیروهــای داخلــی محاســبه شــده در مرحلــه ی حداکثـ�ر‬
‫تغییرمــکان نســبی ضــرب در ضریــب ‪ CF1‬بــا مقادیــر بــه دســت آمــده در مرحلــه ی حداکثر سـ�رعت‬
‫ضــرب در ضریــب ‪ CF2‬بــه دســت آینــد کــه ضرایــب‪ CF‬از روابــط زیــر محاســبه می‪ ‬شــوند‪:‬‬

‫طبق رابطه‪ ‬ی (‪ )28-9‬یا (‪ )30-9‬تعریف می‪ ‬شود‪.‬‬ ‫که در این روابط‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪658‬‬

‫‪ -2-4-3-9‬روش دینامیکی خطی‬

‫اگــر بــر اســاس ملزومــات بنــد (‪ )3-3-2-9‬و بنــد (‪ )4-2‬از تحلیــل دینامیکــی خطــی )‪(LDP‬‬
‫اســتفاده شــود‪ ،‬بایــد از روش قیــد شــده در بنــد (‪ )2-2-3-3‬اســتفاده شــود ‪ ،‬مگــر آنکــه در اینجــا‬
‫صراحتــ ًا اصالحاتــی بــرای آن ذکــر شــود‪.‬‬

‫اســتفاده از روش پاســخ طیفــی هنگامــی کــه میرایــی مؤثــر در مــود اصلــی ســاختمان بهســازی شـ�ده‬
‫در هــر جهــت اصلــی از ‪ 30 %‬مقــدار بحرانــی تجــاوز نمــی کنــد مجــاز مــی باشــد‪.‬‬

‫‪ -1-2-4-3-9‬تجهیزات وابسته به تغییرمکان‬

‫بــه کارگیــری روش دینامیکــی خطــی بــرای تحلیل ســاختمان هــای بهســازی شــده‪ ‬ی دارای تجهیزات‬
‫وابســته بــه تغییرمــکان بایــد بــا محدودیــت های منــدرج در بنــد (‪ )1-1-4-3-9‬ســازگار باشــد‪.‬‬

‫بــرای تحلیــل بــه روش طیــف پاســخ‪ ،‬اصــاح طیــف پاســخ بــا میرایــی‪ 5%‬بــرای احتســاب میرایـ�ی‬
‫تأمیــن شــده توســط تجهیــزات اســتهالک انــرژی مجــاز خواهــد بود‪.‬مقادیــر شــتاب طیفــی بــا میرایــی‬
‫‪ % 5‬بــا اســتفاده از ضرایــب اصــاح میرایــی مــودی ‪ B1 ( B‬یــا ‪ )Bs‬بــرای دوره‪ ‬تناوب‪ ‬هایــی کــه‬
‫در مجــاورت مــود (‪ )Mode‬مــورد بررســی قــرار دارنــد‪ ،‬کاهــش یابد‪.‬مقــدار ‪ B‬بــرای مودهــای‬
‫ارتعاشــی مختلــف متغیــر می‪ ‬باشــد‪.‬مقادیر ضرایــب اصــاح ‪ B‬بــرای مودهــای تأثیرگــذار بایــد بــا‬
‫اســتفاده از جــدول (‪ )6-1‬بــه دســت آینــد و میرایــی مؤثــر در آن مــود مــورد محاســبه قــرار گیــرد‪.‬‬
‫میرایــی مؤثــر بایــد بــا اســتفاده از روشــی مشــابه بــا مطلبــی کــه در بنــد (‪ )1-1-4-3-9‬ذکــر شــده تعیین‬
‫شــود‪ .‬اگــر حداکثــر نیــروی بــرش پایــه محاســبه شــده توســط تحلیــل دینامیکــی کمتــر از ‪ 90 %‬بـ�رش‬
‫پایــه‪ ‬ی اصــاح شــده‪ ‬ی معــادل ذکــر شــده در بنــد (‪ )1-4-3-9‬باشــد‪ ،‬نیروهــای داخلــی و تغییرشـ�کل‬
‫هــای اعضــاء بایــد همگــی بــه یــک نســبت افزایــش داده شــده تــا بــرش پایــه ی حاصــل برابــر ‪% 90‬‬
‫بــرش پایــه اصــاح شــده ی معــادل شــود‪.‬‬

‫‪ -2-2-4-3-9‬تجهیزات وابسته به سرعت‬

‫بــرای تحلیــل بــه روش طیــف پاســخ‪ ،‬اصــاح طیــف پاســخ بــا میرایــی ‪ %5‬بــه منظــور احتسـ�اب‬
‫میرایــی تأمیــن شــده توســط تجهیــزات اســتهالک انــرژی وابسته‪ ‬به‪ ‬ســرعت مجــاز خواهــد بــود‪.‬‬
‫مقادیــر شــتاب طیفــی بــا میرایــی ‪ %5‬بــا اســتفاده از ضرایــب اصــاح میرایــی مــدی ‪ B1 ( B‬یــا ‪)Bs‬‬
‫بــرای دوره‪ ‬تناوب‪ ‬هایــی کــه در مجــاورت مــود مــورد بررســی قــرار دارنــد‪ ،‬کاهــش می‪ ‬یابد‪.‬مقــدار‬
‫‪ B‬بــرای مودهــای ارتعاشــی مختلــف متغیــر می‪ ‬باشــد‪ .‬مقادیــر ضرایــب اصــاح ‪ B‬بــرای مودهــای‬
‫تأثیرگــذار بایــد بــا اســتفاده از جــدول (‪ )6-1‬بــه دســت آینــد و میرایــی مؤثــر در آن مــود مــورد‬
‫‪659‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای آیین نامه ‪FEMA‬‬

‫بــرای مــود ارتعاشــی ‪m‬ام بایــد بــا اســتفاده از رابطــه‪ ‬ی‬ ‫محاســبه قــرار گیرد‪.‬میرایــی مؤثــر‬
‫(‪ )33-9‬محاســبه شــود‪:‬‬

‫میرایــی قــاب ســاختمانی در مــود ‪ Wmj ،m‬کار انجام‪ ‬شــده توســط میراگــر‬ ‫کــه در ایــن رابطــه‬
‫و ‪ Wmk‬برابــر بیشــینه‪ ‬ی انــرژی‬ ‫‪ j‬در یــک چرخــه‪ ‬ی کامــل تغییرمــکان هــای مــدی طبقــه برابــر‬
‫کرنشــی قــاب در مــود ‪ m‬می‪ ‬باشــد ‪ ،‬کــه از رابطــه‪ ‬ی (‪ )34-9‬بــه دســت می‪ ‬آیــد‪:‬‬

‫کــه در ایــن رابطــه ‪ Fmi‬اینرســی افقــی مــود ‪m‬ام در تــراز طبقــه‪ i ‬را نشــان داده و ‪ δmi‬نشــانگر‬
‫تغییرمــکان افقــی در مــود ‪m‬ام در تــراز‪ i‬مــی باشــد‪.‬کار انجام‪ ‬شــده توســط میراگــر ویســکوز خطــی ‪j‬‬
‫در یــک چرخــه‪ ‬ی کامــل بارگــذاری در مــود ‪ m‬می‪ ‬توانــد توســط رابطــه‪ ‬ی (‪ )35-9‬بــه دســت آیــد‪:‬‬

‫کــه در ایــن رابطــه ‪ Tm‬پریــود ســاختمان بهســازی شــده در مــود ‪m‬ام می‪ ‬باشــد ‪ ،‬کــه شــامل ســختی‬
‫میراگرهــای وابسته‪ ‬به‪ ‬ســرعت نیــز می‪ ‬شــود‪ Cj ،‬نیــز ضریــب میرایــی دســتگاه ‪ j‬و ‪ δmrj‬تغییرمــکان‬
‫نســبی بیــن دو انتهــای میراگــر ‪ j‬در راســتای محــور آن و در مــود ‪m‬ام می‪ ‬باشــد‪.‬عالوه بــر اعمـ�ال‬
‫مســتقیم روش طیــف پاســخ مطابــق بــا ایــن بخــش بــرای دســتیابی بــه نیروهــای داخلــی اعضـ�اء در‬
‫نقــاط حداکثــر تغییرمــکان نســبی‪ ،‬حداکثــر ســرعت و حداکثــر شــتاب بایــد بــا اســتفاده از روش ذکـ�ر‬
‫شــده در بنــد (‪ )2-1-4-3-9‬ایــن نیروهــا در هــر مــد تأثیرگــذار محاســبه شــوند‪.‬ضرایب ترکیــب‬
‫‪ CF1‬و ‪ CF2‬بایــد بــا اســتفاده از ‪ βeff-m‬بــرای مــود ‪m‬ام از طریــق معــادالت (‪ )31-9‬و (‪ )32-9‬تعییـ�ن‬
‫شــود‪.‬اگر حداکثــر نیــروی بــرش پایــه ی محاســبه شــده توســط تحلیــل دینامیکــی کمتــر از‪ 80%‬بـ�رش‬
‫پایــه ی اصــاح شــده ی معــادل طبــق بنــد (‪ )1-4-3-9‬باشــد‪ ،‬نیروهــای داخلــی و تغییرشــکل هـ�ای‬
‫اعضــاء بایــد همگــی بــه یــک نســبت افزایــش داده شــوند‪ ،‬بــه طــوری کــه بــرش پایــه‪ ‬ی حاصــل بـ�ه‬
‫‪ 80 %‬بــرش پایــه ی اصــاح شــده ی معــادل برســد‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪660‬‬

‫‪ -5-3-9‬روش های غیرخطی‬

‫‪ -1-5-3-9‬روش استاتیکی غیرخطی‬

‫اگــر روش اســتاتیکی غیرخطــی طبــق ملزومــات بخــش (‪ )3-3-2-9‬و (‪ )4-2‬انتخــاب شــود‪ ،‬بایــد‬
‫بــه جــز اصالحاتــی کــه در ایــن بخــش انجــام شــده روش ‪ NSP‬بخــش (‪ )3-3-3‬را دنبــال کــرد‪.‬‬
‫مــدل ریاضــی غیرخطــی ســاختمان بایــد دربرگیرنــده ی مشــخصات منحنــی هــای غیرخطــی نیــرو ‪-‬‬
‫ســرعت ‪ -‬تغییرمــکان تجهیــزات اســتهالک انــرژی و مشــخصات مکانیکــی اجــزاء تکیــه گاهــی ایـ�ن‬
‫تجهیــزات باشد‪.‬مشــخصات ســختی مربــوط بایــد ســازگار بــا تغییرشــکل‪ ‬های موجــود در تغییرمـ�کان‬
‫هــدف و فرکانســی برابــر بــا معکــوس زمــان تنــاوب تعریــف شــده در بنــد (‪ (Te) )2-3-3-3‬باشــد‪.‬‬

‫مــدل تحلیلــی غیرخطــی ســاختمان بهســازی شــده مــی بایســتی دربرگیرنــده ی مشـ�خصات‬
‫منحنی‪ ‬هــای غیرخطــی نیــرو‪ -‬ســرعت ‪ -‬تغییرمــکان تجهیــزات اســتهالک انــرژی و مشـ�خصات‬
‫مکانیکــی اجــزاء تکیــه گاهــی ایــن تجهیــزات باشــد‪.‬تجهیزات اســتهالک انــرژی بــا ســختی و میرایـ�ی‬
‫وابســته بــه فرکانــس ارتعــاش و درجــه حــرارت بایــد بــا مشــخصاتی مــدل شــوند کــه آن مشـ�خصات‬
‫بــا شــرایط زیــر ســازگار باشــد‪:‬‬

‫‪ -1‬تغییرشکل های مورد انتظار در تغییرمکان هدف‪.‬‬

‫‪ -2‬فرکانس برابر با عکس زمان تناوب موثر‪.‬‬

‫برای محاسبه‪ ‬ی تغییرمکان هدف باید از معادله‪ ‬ی (‪ )15-3‬استفاده شود‪.‬‬

‫‪ C9.3.5.1‬روش استاتیکی غیرخطی‬

‫ســودمندی افــزودن میراگرهــای وابســته‪ ‬به‪ ‬تغییرمکان در ایــن اســتاندارد بــه صــورت افزایــش ســختی‬
‫ســازه ناشــی از نصــب میراگــر و کاهــش تغییرمــکان هــدف (از طریــق کاهــش ‪ )Te‬در نظــر گرفتــه‬
‫می‪ ‬شــود‪ .‬در روش دیگــر ‪ NSP‬از روش دیگــری بــرای محاســبه‪ ‬ی تغییرمــکان هــدف اســتفاده‬
‫می‪ ‬شــود و اثــر میرایــی افزوده‪ ‬شــده توســط میراگــر بــه شــکل صریح‪ ‬تــر بــه حســاب می‪ ‬آیــد‪.‬‬

‫ســودمندی افزایــش تجهیــزات اســتهالک انــرژی وابسته‪ ‬به‪ ‬ســرعت بــه صــورت افزایــش‬

‫ســختی و میرایــی ویســکوز معــادل در قــاب ســازه‪ ‬ای لحــاظ می‪ ‬شــود‪ .‬بــرای بیشــتر میراگرهــای‬
‫وابسته‪ ‬به‪ ‬ســرعت ســودمندی اصلــی از افــزوده شــدن میرایــی ویســکوز نتیجــه می‪ ‬شــود (نیــروی‬
‫میرایــی مدهــای باالتــر در وســیله‪ ‬ی اســتهالک انــرژی بایــد بــدون توجــه بــه روش ‪ NSP‬اســتفاده‬
‫شــده‪ ،‬ارزیابــی شــود)‪.‬‬
‫‪661‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای آیین نامه ‪FEMA‬‬

‫‪ 1-1-5-3-9‬میراگرهای وابسته‪ ‬به‪ ‬تغییرمکان‬

‫مشخصات سختی میراگر باید در مدل تحلیلی وارد شود‪.‬‬

‫‪ 2-1-5-3-9‬میراگرهای وابسته به تغییرمکان‬

‫بــه منظــور احتســاب میرایــی اضافــه شــده توســط تجهیــزات اســتهالک انــرژی وابســته‪ ‬به‪ ‬تغییرمکان‬
‫بایــد تغییرمــکان هــدف و شــتاب طیفــی معادلــه‪ ‬ی (‪ )15-3‬کاهــش یابد‪.‬لحــاظ اثــر میرایــی بایــد بــر‬
‫اســاس رابطــه‪ ‬ی (‪ )36-9‬انجــام شــود‪:‬‬

‫برابــر میرایــی قــاب ســازه‪ ‬ای بــوده کــه بایــد برابــر ‪ % 5‬در نظــر گرفتــه شــود‬ ‫کــه در ایــن رابطــه‬
‫‪ ،‬مگــر آنکــه مقــدار دیگــری مــورد نظــر باشــد‪.‬همچنین ‪ Wj‬برابــر کار انجام‪ ‬شــده توســط میراگــر‬
‫‪ j‬در یــک چرخــه‪ ‬ی کامــل و در تغییرمــکان طبقــه برابــر ‪ δj‬می‪ ‬باشــد‪.‬عمل جمــع بایــد بــرای کل‬
‫میراگرهــای ‪ j‬انجــام شــود‪ Wk.‬برابــر حداکثــر انــرژی کرنشــی در قــاب بــوده کــه از رابطــه‪ ‬ی (‪)27-9‬‬
‫محاســبه می‪ ‬شــود‪.‬‬

‫کار انجــام شــده توســط دســتگاه ‪ j‬در یــک چرخــه‪ ‬ی کامــل بارگــذاری بایــد از رابطــه‪ ‬ی (‪)37-9‬‬
‫محاســبه شــود‪.‬‬

‫کــه در ایــن رابطــه ‪ TSS‬پریــود پایــه‪ ‬ی ســکانت ســاختمان بهسازی‪ ‬شــده بــوده کــه شــامل‬
‫ســختی‪ ‬های میراگرهــای وابسته‪ ‬به‪ ‬ســرعت نیــز بــوده کــه بــا جایگزینــی ســختی ســکانت )‪(Ks‬‬
‫در نقطــه‪ ‬ی تغییرمــکان هــدف (شــکل ‪ )1-9‬بــا مقــدار ســختی مؤثــر از رابطــه‪ ‬ی (‪ )14-3‬محاســبه‬
‫می‪ ‬شــود‪ Cj.‬ثابــت میرایــی بــرای میراگــر ‪ j‬و ‪ δrj‬برابــر تغییرمــکان نســبی بیــن دو انتهــای میراگــر ‪j‬‬
‫در راســتای محــور طولــی آن و در تغییرمــکان بــام برابــر تغییرمــکان هــدف می‪ ‬باشــد‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪662‬‬

‫شکل (‪ )1-9‬محاسبه‪ ‬ی ضریب سختی سکانت )‪(Ks‬‬

‫معیارهــای پذیــرش بخــش (‪ )3-4-3‬بایــد بــرای ســاختمان هایــی کــه دارای تجهیــزات اســتهالک‬
‫انــرژی بــوده بــه کار رود‪.‬بــرای کنتــرل کنش‪ ‬هــای داخلــی اعضــای کنتــرل شــونده توســط تغییرمــکان‬
‫می‪ ‬بایســت از تغییرشــکل‪ ‬های منطبــق بــر تغییرمکان‪ ‬هــدف اســتفاده شــود‪.‬همچنین بــرای بررســی‬
‫کــردن المــان هــای کنترل‪ ‬نیرویــی می‪ ‬بایســت از نیروهــای داخلــی (کنش‪ ‬هــا) محاسبه‪ ‬شــده بــرای‬
‫ســه حالــت حــدی اســتفاده شــود‪ :‬حداکثــر تغییرمــکان نســبی‪ ،‬حداکثــر ســرعت و حداکثــر شــتاب‪.‬‬
‫بــرای طراحــی بایســتی از نیروهــای داخلــی بیشــینه اســتفاده شــود‪.‬همچنین آثــار مودهــای باالتــر بایــد‬
‫بــه صــورت شــفاف ارزیابــی شــود‪.‬‬

‫‪ C.9.3.5.1.2‬میراگرهای وابسته‪ ‬به سرعت‬

‫به طور کلی استفاده از رابطه‪ ‬ی (‪ )9.36‬بیشینه‪ ‬ی تغییرمکان سازه را در نظر می‪ ‬گیرد )‪.(capture‬‬

‫‪ 2-5-3-9‬روش دینامیکی غیرخطی‬

‫اگــر بــر اســاس ضوابــط بخش‪ ‬هــای (‪ )3-3-2-9‬و (‪ )4-2‬اســتفاده از روش تحلیلــی‪ NDP‬انتخــاب‬
‫شــود ‪ ،‬بایــد مطابــق بنــد (‪ )2-4-3-3‬از تحلیــل تاریخچــه ی زمانــی غیرخطــی اســتفاده کــرد‪ ،‬بــه جـ�ز‬
‫مــواردی کــه در ایــن بنــد اصــاح می‪ ‬شــود‪.‬‬

‫در مــدل تحلیلــی بایــد توزیــع تجهیــزات اســتهالک انــرژی هــم در پــان و هــم در ارتفــاع سـ�اختمان‬
‫بهســازی شــده در نظــر گرفتــه شــود‪.‬اگر مشــخصات تجهیــزات اســتهالک انــرژی بــه فرکانـ�س‬
‫ارتعــاش‪ ،‬دمــای محیــط اجرایــی (شــامل افزایــش حــرارت ناشــی از ارتعـ�اش)‪ ،‬تغییرشـ�کل (یـ�ا‬
‫‪663‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای آیین نامه ‪FEMA‬‬

‫کرنــش)‪ ،‬ســرعت‪ ،‬بارهــای وارده و دوجهتــه بــودن بارهــا بســتگی داشــته باشــد‪ ،‬ایــن وابســتگی بایـ�د‬
‫بــا فــرض مقادیــر حــدی باالدســت و پایین‪ ‬دســت مشــخصات مربوطــه بــرای یافتــن حــدود نتایـ�ج‬
‫در تحلیــل درنظرگرفتــه شــود‪.‬نیروهای ویســکوز در تجهیــزات اســتهالک انــرژی وابســته بــه سـ�رعت‬
‫بایــد در محاســبه‪ ‬ی نیروهــای داخلــی و تغییرشــکل‪ ‬های طراحــی درنظرگرفتـ�ه شـ�ود‪.‬جایگزینی‬
‫اثــرات ویســکوزیته در تجهیــزات اســتهالک انــرژی بــا میرایــی کلــی ســازه ای بــرای تحلیــل تاریخچــه‬
‫زمانــی غیرخطــی اجــازه داده نمــی شــود‪.‬‬

‫‪ C9.3.5.2‬روش دینامیکی غیرخطی‬

‫اگــر میراگرهــای مســتهلک‪ ‬کننده‪ ‬ی انــرژی وابســته بــه فرکانــس بارگــذاری‪ ،‬دمــای محیــط اجرایــی‬
‫(شــامل دمــای افزوده‪ ‬شــده توســط تحریــک)‪ ،‬تغییرشــکل )یــا کرنــش) ‪ ،‬ســرعت‪ ،‬بارهــای مانــدگار و‬
‫بارگذاری‪ ‬هــای دوجهتــی باشــد‪ ،‬ایــن عوامــل بایــد در روشــهای تحلیــل تاریخچه‪ ‬زمانــی غیرخطــی‬
‫لحــاظ شــوند‪ .‬یکــی از روش‪ ‬هــا بــرای احتســاب تغییــرات در پاســخ نیرو‪-‬تغییرمــکان تجهیــزات‬
‫اســتهالک انــرژی انجــام تحلیــل بــا اســتفاده از مشــخصات (بــه احتمــال زیــاد) دربرگیرنــده‪ ‬ی پاســخ‬
‫ســازه‪ ‬ی بهسازی‪ ‬شــده می‪ ‬باشــد‪ .‬طراحــی ســاختمان بهسازی‪ ‬شــده شــامل تجهیــزات اســتهالک‬
‫انــرژی‪ ،‬بایــد بــر مبنــای بیشــینه‪ ‬ی پاســخ محاسبه‪ ‬شــده از ایــن مجموعــه تحلیل‪ ‬هــا باشــد‪.‬‬

‫نیروهــای ویســکوز (در صــورت وجــود) کــه در سیســتم قــاب لــرزه ای توســعه می‪ ‬یابنــد‪ ،‬بایــد‬
‫در تحلیــل و طراحــی سیســتم قــاب لــرزه‪ ‬ای لحــاظ شــوند‪ .‬ارزیابــی تاریخچه‪ ‬زمانــی کنش‪ ‬هــای‬
‫المان‪ ‬هــا بایــد بــر مبنــای تغییرمکان‪ ‬هــای گرهــی (کــه بــر ماتریــس ســختی المان‪ ‬هــا عمــل‬
‫می‪ ‬کننــد) و ســرعت‪ ‬های مــودی (کــه روی ماتریــس میرایــی المان‪ ‬هــا عمــل می‪ ‬کننــد) قــرار‬
‫داشــته باشــد‪.‬‬

‫شــاه‪ ‬کلید پاســخ مطلــوب بــرای یــک ســازه‪ ‬ی بهسازی‪ ‬شــده (شــامل میراگرهــای مســتهلک‪ ‬کننده‪ ‬ی‬
‫انــرژی) پاســخ پایــدار تجهیــزات اســتهالک انــرژی می‪ ‬باشــد‪ .‬نیروهــا و تغییرشــکل‪ ‬ها در میراگرهــا‬
‫کــه طــی رخــداد زلزلــه طــرح ایجــاد مــی شــوند زمانــی می‪ ‬تواننــد کافــی دانســته شــوند کــه‬
‫آزمایشــهای نمونــه‪ ‬ی آزمایشــیمطابق بخــش (‪ )8-3-9‬انجــام شــوند‪.‬‬

‫‪ -6-3-9‬ضوابط تفصیلی سیستم‪ ‬ها‬

‫‪ -1-6-3-9‬کلیات‬

‫سیســتم اســتهالک انــرژی و بقیــه ی سیســتم باربــر جانبــی بایــد بــا ضوابــط تکمیلــی داده شــده در‬
‫ایــن بنــد ســازگار باشــند‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪664‬‬

‫‪ -2-6-3-9‬دمای محیط اجرایی‬

‫در تحلیــل یــک ســاختمان بهســازی شــده بایــد تغییــرات منحنــی نیــرو ‪ -‬تغییرمــکان تجهیـ�زات‬
‫اســتهالک انــرژی ناشــی از تغییــر دمــای محیــط و افزایــش دمــای حاصــل از ارتعاشــات چرخـ�ه‪ ‬ای‬
‫در زلزلــه درنظرگرفتــه شــود‪.‬عمل تحلیــل بایــد چنــد بــار انجــام شــود تــا حــدود باالیــی و پایینــی‬
‫مقادیــر واکنــش ســاختمان در طــی زلزلــه‪ ‬ی طــرح مشــخص شــده و نیــز حــدود واکنــش قابــل قبـ�ول‬
‫تجهیــزات و نمونــه هــای آزمایشــی آنهــا تعریــف شــود‪.‬‬

‫‪ C9.3.6.2‬دمای محیط اجرایی‬

‫بــه طــور کلــی پاســخ نیــرو‪ -‬تغییرمــکان یــک وســیله‪ ‬ی اســتهالک انــرژی بــه دمــای محیــط و‬
‫افزایــش دمــای ناشــی از تحریــکات چرخــه‪ ‬ای یــا زلزلــه بســتگی دارد‪.‬‬

‫‪ -3-6-3-9‬شرایط محیطی‬

‫عــاوه بــر درنظرگرفتــن ضوابــط مربــوط بــه بارهــای قائــم و جانبــی ناشــی از بــاد و زلزلــه در‬
‫طراحــی تجهیــزات اســتهالک انــرژی‪ ،‬ســایر شــرایط محیطــی شــامل اثــرات ســن‪ ،‬خــزش‪ ،‬خسـ�تگی‪،‬‬
‫دمــای محیطــی و قرارگرفتــن در معــرض رطوبــت و مــواد مضــر را نیــز بایــد بــه حســاب آورد‪.‬‬

‫‪4 -6-3-9‬نیروی باد‬

‫عمــر خســتگی تجهیــزات اســتهالک انــرژی و اجــزاء آنهــا شــامل آب بندهــا در یــک میراگــر ویسـ�کوز‬
‫مایــع‪ ،‬بایــد بررســی شــده و نشــان داده شــود کــه حداقــل بــه میــزان عمــر مفیــد طراحــی تجهیـ�زات‬
‫مــی باشــد‪.‬تجهیزاتی کــه در معــرض خرابــی در اثــر خســتگی بــا دامنــه ی کــم هســتند بایــد نیروهـ�ای‬
‫بــاد را بــا رفتــار ارتجاعــی خطــی تحمــل نماینــد‪.‬‬

‫‪ -5-6-3-9‬بازرسی و جایگزینی‬

‫امکان دسترسی برای بازرسی و جایگزینی تجهیزات استهالک انرژی باید فراهم باشد‪.‬‬

‫‪ -8-3-9‬آزمایش های الزم برای تجهیزات استهالک انرژی‬

‫‪ 1-8-3-9‬کلیات‬

‫روابــط نیــرو ‪ -‬تغییرمــکان و مقادیــر میرایــی فــرض شــده در طراحــی سیســتم اســتهالک انــرژی بایـ�د‬
‫توســط آزمایــش هــای تشــریح شــده در ایــن بنــد پیــش از تولیــد تجهیــزات ‪ ،‬بــه منظــور نصــب در‬
‫ســاختمان تأییــد شــود‪.‬اگر آزمایــش هــای تجویــز شــده در ایــن بنــد پیــش از مرحلــه‪ ‬ی طراحـ�ی‬
‫‪665‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای آیین نامه ‪FEMA‬‬

‫پــروژه انجــام گیرنــد‪ ،‬مــی بایســتی نتایــج آن را در طراحــی بــه کار بــرد‪.‬‬

‫آزمایش های مشخص شده در این بند باید به این منظور انجام شود که‪:‬‬

‫‪ -1‬منحنــی نیــرو ‪ -‬تغییرمــکان فــرض شــده بــرای تجهیــزات اســتهالک انــرژی در طراحــی را تاییـ�د‬
‫نمایــد؛‬

‫‪ -2‬توانایی هریک از تجهیزات را در تحمل ارتعاشات شدید ناشی از زلزله نشان دهد‪.‬‬

‫مهنــدس مربوطــه بایــد معیارهــای پذیــرش مشــخصی را بــرای مقادیــر ســختی و میرایــی مؤثــر نتیجـ�ه‬
‫شــده از آزمایــش نمونــه هــا تهیــه نمایــد‪ .‬ایــن معیارهــا بایــد منعکس‪ ‬کننــده ی مقادیــر مفــروض در‬
‫طراحــی بــوده و تغییــرات احتمالــی در خــواص مصالــح را لحــاظ نمایــد و مقادیــر حــدی واکنــش را‬
‫کــه در ورای آنهــا تجهیــزات مربــوط مــردود اعــام می‪ ‬شــوند مشــخص کننــد‪.‬‬

‫مهنــدس مربوطــه بایــد معیارهــای پذیــرش مشــخصی را بــرای مقادیــر ســختی و میرایــی مؤثــر نتیجـ�ه‬
‫شــده از آزمایــش نمونــه هــا طبــق بنــد (‪ )6-6-3-9‬تهیــه نماید‪.‬نتایــج آزمایــش نمونه‪ ‬هــا بایـ�د‬
‫مبنــای معیارهــای پذیــرش مربــوط بــه آزمایــش نمونه‪ ‬هــای تولیــدی قــرار گیــرد ‪ ،‬مگــر آنکـ�ه‬
‫مبنــای جایگزینــی توســط مهنــدس مربوطــه در مشــخصات فنــی طــرح قیــد شــود‪.‬در ایــن معیارهـ�ای‬
‫پذیــرش مــی بایــد تأثیــر تاریخچــه‪ ‬ی بارگــذاری بــر رفتــار هریــک از تجهیــزات بــا مقـ�رر داشـ�تن‬
‫انجــام آزمایــش تولیــد روی تجهیــزات پیــش از تولیــد نمونه‪ ‬هــای آزمایشــی درنظرگرفته‪ ‬شــود‪.‬‬

‫روش هــای ســاخت و کنتــرل کیفیــت بــه کار گرفتــه شــده بــرای کلیــه ی نمونــه هــای آزمایشــی‬
‫تجهیــزات و تجهیــزات تولید‪ ‬شــده بایــد یکســان باشــد‪.‬این روش هــا بایــد توســط مهنــدس مربوطــه‬
‫پیــش از ســاخت نمونــه هــای تجهیــزات تصویــب شــود‪.‬‬

‫‪ -2-8-3-9‬آزمایش نمونه‪ ‬ها‬

‫‪ -1-2-8-3-9‬کلیات‬

‫آزمایــش هــای زیــر روی نمونــه هــا بایــد بــه طــور جداگانــه روی دو دســتگاه در ابعــاد واقعــی از هـ�ر‬
‫نــوع و انــدازه‪ ‬ای کــه در طــرح بــه کار رفتــه انجــام گیرد‪.‬بــه شــرط تأییــد مهنــدس مربوطــه‪ ،‬برگزیـ�دن‬
‫نمونه‪ ‬هایــی بــا ابعــاد و انــدازه هایــی کــه نماینــده‪ ‬ی ابعــاد و انــدازه‪ ‬ی هــر نــوع از تجهیــزات اســت‬
‫بــرای انجــام آزمایــش روی نمونه‪ ‬هــا مجــاز می‪ ‬باشــد‪.‬این کار می‪ ‬توانــد جایگزیــن انجــام آزمایـ�ش‬
‫روی تجهیزاتــی از هــر نــوع و انــدازه شــود بــه ایــن شــرط کــه روش‪ ‬هــای ســاخت و کنتــرل کیفیـ�ت‬
‫بــرای هــر نــوع و انــدازه از تجهیــزات کــه در ســاختمان بهسازی‪ ‬شــده بــه کار رفتــه یکســان باشــد‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪666‬‬

‫نمونــه هــای آزمایــش شــده را نبایــد در ســاختمان بــه کار بــرد مگــر آنکــه توســط مهنــدس‬
‫مربوطــه بــه طــور کتبــی تاییــد شــود‪.‬‬

‫‪ -2-2-8-3-9‬ثبت داده‪ ‬ها‬

‫رابطه‪ ‬ی نیرو‪ -‬تغییرمکان در هر چرخه از هر آزمایش باید به صورت الکترونیکی ثبت شود‪.‬‬

‫‪ -3-2-8-3-9‬ترتیب و دوره‪ ‬های آزمایش‬

‫آزمایــش هــای ذکــر شــده در زیــر حداقــل تعــداد الزم بــوده کــه در آنهــا هــر دســتگاه اسـ�تهالک‬
‫انــرژی بایــد بــه منظــور شبیه‪ ‬ســازی بارهــای ثقلــی وارد بــر دســتگاه در هنگامــی کــه در سـ�اختمان‬
‫نصــب شــده اســت و حداکثــر درجــه‪ ‬ی حــرارت محیطــی مــورد انتظــار بارگــذاری شــود‪.‬‬

‫‪ -1‬هــر یــک از تجهیــزات بایــد بــه تعــداد چرخــه ای بارگــذاری شــده کــه در هنــگام وقــوع طوفــان‬
‫(بــاد شــدید) طــرح مــورد انتظــار اســت‪ ،‬امــا نــه کمتــر از‪ 2000‬چرخــه ی معکــوس کامــل بـ�ار (در‬
‫مــورد تجهیــزات وابســته بــه تغییرمــکان و ویسکواالســتیک) یــا تغییرمــکان (در مــورد تجهیـ�زات‬
‫ویســکوز) تحــت دامنــه‪ ‬ی مــورد انتظــار در طوفــان طــرح و بــا فرکانســی برابــر بــا عکــس زمـ�ان‬
‫تنــاوب اصلــی ســاختمان بهســازی شــده باشــد‪.‬‬

‫استثناء ‪:‬‬

‫تجهیزاتــی کــه در معــرض نیروهــا یــا تغییرمــکان هــای برآمــده از بــاد هســتند ‪ ،‬نیــازی نیســت کــه در‬
‫معــرض ایــن آزمایشــات قــرار گیرنــد‪.‬‬

‫‪ -2‬هــر دســتگاه بایــد تحــت ‪ 20‬چرخــه‪ ‬ی معکــوس کامــل تغییرمکانــی برابــر بــا تغییرمــکان دسـ�تگاه‬
‫اســتهالک انــرژی در زلزلــه‪ ‬ی ســطح خطــر‪ 2‬و فرکانســی برابــر بــا عکــس زمــان تنــاوب اصلـ�ی‬
‫ســاختمان بهســازی شــده قــرار داده شــود‪.‬‬

‫استثناء ‪:‬‬

‫انجــام آزمایــش روی تجهیــزات اســتهالک انــرژی بــه روش‪ ‬هایــی بــه جــز آنچــه در بــاال ذکرشــده بـ�ا‬
‫حفــظ شــرایط زیــر مجــاز می‪ ‬باشــد‪:‬‬

‫‪ -1‬معادل بودن روش پیشنهادی با روش آزمایش چرخه ای نشان داده شود‪.‬‬

‫‪ -2‬روش پیشــنهادی وابســتگی رفتــار دســتگاه اســتهالک انــرژی را بــه دمــای محیــط‪ ،‬فرکانـ�س‬
‫بارگــذاری و افزایــش درجــه حــرارت در حیــن آزمایــش را دربرگیــرد‪.‬‬
‫‪667‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای آیین نامه ‪FEMA‬‬

‫‪ -3‬روش پیشنهادی توسط مهندس مربوطه تایید شود‪.‬‬

‫‪ C9.3.8.2.3‬ترتیب و چرخه‪ ‬های بارگذاری‬

‫میراگــر مســتهلک‪ ‬کننده‪ ‬ی انــرژی نبایــد بخشــی از سیســتم باربــر ثقلــی باشــد ‪ ،‬امــا ممکــن اســت‬
‫الزم باشــد بخشــی از بــار گرانشــی را حمــل کنــد‪.‬‬

‫‪ -4-2-8-3-9‬تجهیزات وابسته به سرعت و یا فرکانس ارتعاش‬

‫اگــر مشــخصات نیــرو‪ -‬تغییرشــکل تجهیــزات اســتهالک انــرژی در هــر تغییرمــکان کوچک‪ ‬تــر یـ�ا‬
‫مســاوی تغییرمــکان کل طــرح بــا تغییــر فرکانــس بارگــذاری از ‪ 0.5f1‬تــا ‪ 2.0f2‬بیــش از ‪ 15 %‬تغییـ�ر‬
‫نمایــد‪ ،‬بایــد آزمایــش هــای متوالــی بــه جــای فرکانس‪ ‬هایــی برابربــا ‪ 0.5f1‬و ‪ f1‬و ‪ 2.0f1‬صــورت‬
‫گیــرد‪.‬‬

‫استثناء ‪:‬‬

‫اگــر از نمونــه هایــی بــا مقیــاس کاهش‪ ‬یافتــه بــرای تعییــن کمیــت خــواص وابســته بــه نـ�رخ‬
‫بارگــذاری تجهیــزات اســتهالک انــرژی اســتفاده شــوند‪ ،‬نمونــه هــای بــا مقیــاس کاهــش یافتــه بایـ�د‬
‫از همــان نــوع و مصالــح و تولیــد شــده بــا همــان رونــد تولیــد و روش کنتــرل کیفیتــی بــوده کــه در‬
‫مــورد نمونــه هــای بــا مقیــاس واقعــی بکاررفتــه و بایــد تحــت فرکانــس مقیــاس شــده ای آزمایـ�ش‬
‫شــوند کــه نماینــده‪ ‬ی نــرخ بارگــذاری نمونــه ی بــا انــدازه ی واقعــی باشــد‪.‬‬

‫‪ -5-2-8-3-9‬تجهیزات وابسته به تغییرمکان دو جهته‬

‫اگــر تجهیــزات اســتهالک انــرژی تحــت تغییرشــکل دو جهتــه قــرار داشــته باشــد‪ ،‬آزمایش‪ ‬هـ�ای‬
‫متوالــی بایــد هــم در تغییرمــکان دو جهتــه برابــر صفــر و هــم در تغییرمــکان جانبــی حداکثــری تحـ�ت‬
‫زلزلــه ی ســطح خطــر ‪ 2‬انجــام گیــرد‪.‬‬

‫استثناء ‪:‬‬

‫اگــر نمونــه هــای بــا مقیــاس کاهش‪ ‬یافتــه بــرای تعییــن کمیــت خــواص تجهیــزات اســتهالک انـ�رژی‬
‫در تغییرمــکان دو جهتــه بــه کار گرفتــه شــوند‪ ،‬ایــن نمونــه هــا بایــد از همــان نــوع و مصالــح و تولیـ�د‬
‫شــده بــا همــان رونــد تولیــد و روش کنتــرل کیفیتــی باشــند کــه در مــورد نمونــه هــای بــا مقیــاس‬
‫واقعــی بــه کاررفتــه اســت و نیــز تحــت تغییرمــکان هــای مقیاس‪ ‬شــده ای آزمایــش شــوند کـ�ه‬
‫نماینــده ی تغییرمــکان هــا در مقیــاس واقعــی باشــند‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪668‬‬

‫‪ -6-2-8-3-9‬آزمایش تجهیزات مشابه‬

‫تجهیــزات اســتهالک انــرژی کــه دارای انــدازه ی مشــابه هســتند و از مصالــح‪ ،‬ســاختار داخلــی و‬
‫فشــارهای داخلــی اســتاتیکی و دینامیکــی (در صــورت وجــود) یکســان بــوده و نیــز تحــت رونـ�د‬
‫ــا توســط آزمایشــگاه مســتقلی تحـ�ت‬ ‫تولیــد و روش کنتــرل کیفیــت یکســانی ســاخته شــوند و قب ً‬
‫سلســله مراتــب ذکــر شــده در بــاال آزمایــش شــده باشــند‪ ،‬نیــازی بــه آزمایــش شــدن ندارنــد ‪ ،‬بـ�ه‬
‫شــرطی که‪:‬‬

‫‪ -1‬کلیــه ی اطالعــات آزمایــش هــای مربــوط در دســترس مهنــدس مربوطــه قــرار داده شــده و توسـ�ط‬
‫وی تایید شــوند‪.‬‬

‫‪ -2‬ســازنده بتوانــد مشــابهت تجهیــزات آزمایــش شــده‪ ‬ی قبلــی را بــا تجهیــزات موردنظــر فعلـ�ی‬
‫بــرای مهنــدس مربوطــه اثبــات نمایــد‪.‬‬

‫‪ -3‬اســتفاده از اطالعــات مربــوط بــه آزمایــش هــای قبلــی بــه صــورت کتبــی توســط مهنــدس‬
‫مربوطــه تاییــد شــود‪.‬‬

‫‪ -3-8-3-9‬تعیین مشخصات منحنی نیرو ‪-‬تغییرمکان‬

‫مشــخصات منحنــی نیــرو‪ -‬تغییرمــکان یــک دســتگاه اســتهالک انــرژی بایــد براســاس آزمایش‪ ‬هـ�ای‬
‫بــار چرخــه ای و تغییرمــکان نمونه‪ ‬هــای آزمایشــی کــه در بنــد (‪ )2-8-3-9‬ذکرشــده باشــد‪.‬‬

‫ســختی مؤثــر )‪ (keff‬یــک دســتگاه اســتهالک انــرژی دارای ســختی‪،‬هر جــا نیــاز باشــد بایــد بــرای هــر‬
‫چرخــه از تغییرشــکل بایــد از رابطــه‪ ‬ی (‪ )38-9‬محاســبه شــود‪.‬‬

‫محاســبه شوند‪.‬ســختی مؤثــر یــک‬ ‫و‬ ‫کــه در ایــن رابطــه ‪ F+‬و ‪ F-‬بایــد در تغییرمــکان هــای‬
‫دســتگاه اســتهالک انــرژی بایــد در تغییرمــکان هــای آزمایشــی کــه در بنــد (‪ )3-2-8-3-9‬ارائــه شــده‬
‫بــه دســت آینــد‪.‬‬

‫( کــه ســختی از خــود نشــان‬ ‫میرایــی ویســکوز معــادل یــک دســتگاه اســتهالک انــرژی )‬
‫می‪ ‬دهــد بــرای هــر چرخــه از بارگــذاری بایــد از رابطــه‪ ‬ی (‪ )39-9‬بــه دســت آیــد‪.‬‬
‫‪669‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای آیین نامه ‪FEMA‬‬

‫کــه در ایــن رابطــه ‪ keff‬بایــد مطابــق رابطــه‪ ‬ی (‪ )38-9‬محاســبه شــود و ‪ WD‬برابــر ناحیــه‪ ‬ی‬
‫محصورشــده توســط یــک چرخــه‪ ‬ی کامــل منحنــی پاســخ نیرو‪ ‬تغییرمــکان بــرای یــک دســتگاه‬
‫اســتهالک انــرژی در یــک تغییرمــکان آزمایــش نمونــه اولیــه برابــر ‪( Δave‬کــه برابــر متوســط مقادیــر‬
‫مطلــق ‪ Δ+‬و ‪ Δ-‬اســت) می‪ ‬باشــد‪.‬‬

‫‪ -4-8-3-9‬کفایت سیستم‬

‫اگر کلیه‪ ‬ی شرایط زیر برآورده شوند‪ ،‬عملکرد یک دستگاه نمونه را می توان مناسب دانست‪:‬‬

‫منحنی‪ ‬هــای نیــرو‪ -‬تغییرمــکان آزمایش‪ ‬هــای بنــد (‪ )3-2-8-3-9‬دارای ظرفیــت تحمــل بــار‬

‫افزایشــی بــا نمــو غیــر منفــی باشــند‪.‬‬

‫استثناء‪:‬‬

‫تجهیــزات اســتهالک انــرژی کــه رفتــار وابسته‪ ‬به‪ ‬ســرعت از خــود نشــان می‪ ‬دهنــد نیــازی بــه‬
‫تطابــق بــا ایــن ضابطــه ندارنــد‪.‬‬

‫‪2‬طــی هــر یــک از آزمایش‪ ‬هــای مربــوط بــه بنــد (‪ )3-2-8-3-9‬ســختی مؤثــر )‪(keff‬‬ ‫‪-2‬‬
‫یــک دســتگاه اســتهالک انــرژی نمونــه در هــر چرخــه از متوســط ســختی مؤثــر مربــوط بــه ســایر‬
‫چرخه‪ ‬هــا در آن آزمایــش بــه میزانــی بیــش از ‪ 15 %‬تفــاوت ننمایــد‪.‬‬

‫استثناء‪:‬‬

‫(‪ )1‬حــد ‪ 15 %‬توســط مهنــدس مربوطــه در مشــخصات فنــی طــرح قابــل افزایــش اســت‪ ،‬به‬
‫ایــن شــرط کــه توســط تحلیــل نشــان داده شــود ‪ ،‬کــه ایــن حــد افزایــش یافتــه اثــر حـ�ذف‬
‫کننــده ای بــر رفتــار ســاختمان بهســازی شــده نــدارد‪.‬‬

‫(‪ )2‬تجهیــزات اســتهالک انــرژی ویســکوز مایــع و ســایر تجهیزاتــی کــه دارای سـ�ختی‬
‫مؤثــر نیســتند‪ ،‬الزم نیســت کــه از ایــن ضابطــه پیــروی نماینــد‪.‬‬

‫‪3‬در هــر یــک از آزمایش‪ ‬هــای بخــش (‪ )3-2-8-3-9‬حداکثــر و حداقــل نیــرو در‬ ‫‪-3‬‬
‫تغییرمــکان صفــر در یــک دســتگاه نمونــه بــرای هــر چرخــه بــه میزانــی بیــش از بــه‪15 %‬‬
‫نســبت بــه نیروهــای میانگیــن حداکثــر و حداقلــی کــه بیــن کلیــه ی چرخــه هــای آن آزمایــش‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪670‬‬

‫محاســبه شــده تفــاوت ننمایــد‪.‬‬

‫استثناء‪:‬‬

‫حــد ‪ 15 %‬می‪ ‬توانــد توســط مهنــدس مربوطــه در مشــخصات فنــی طــرح افزایــش یابــد‪ ،‬بــه ایـ�ن‬
‫شــرط کــه توســط تحلیــل نشــان داده شــود کــه ایــن حــد افزایش‪ ‬یافتــه اثــر حــذف کننــده ای روی‬
‫رفتــار ســاختمان بهســازی شــده نــدارد‪.‬‬

‫‪4‬در هــر یــک از آزمایش‪ ‬هــای مربــوط بــه بنــد (‪ )3-2-8-3-9‬مســاحت چرخــه‪ ‬ی‬ ‫‪-4‬‬
‫هیسترســیس یــک دســتگاه اســتهالک انــرژی نمونــه (‪ )WD‬بــه میزانــی بیــش از بــه عــاوه و‬
‫منهــای ‪ 15 %‬نســبت بــه میانگیــن مســاحت زیــر منحنــی چرخــه‪ ‬ی محاســبه شــده بیــن کلیــه ی‬
‫چرخــه هــای آن آزمایــش تفــاوت ننمایــد‪.‬‬

‫استثناء‪:‬‬

‫حــد ‪ 15 %‬توســط مهنــدس مربوطــه در مشــخصات فنــی طــرح قابــل افزایــش اســت‪ ،‬بــه ایــن شـ�رط‬
‫کــه توســط تحلیــل نشــان داده شــود کــه ایــن حــد افزایش‪ ‬یافتــه اثــر حــذف کننــده ای بـ�ر پاسـ�خ‬
‫ســاختمان بهســازی شــده نــدارد‪.‬‬

‫‪5‬در مــورد تجهیــزات وابســته بــه تغییرمــکان‪ ،‬ســختی مؤثــر میانگیــن‪ ،‬میانگیــن حداکثـ�ر‬ ‫‪-5‬‬
‫و حداقــل نیــرو در تغییرمــکان صفــر و میانگیــن مســاحت حلقــه‪ ‬ی هیسترســیس )‪ (WD‬کــه‬
‫بــرای هــر آزمایــش بــه ترتیبــی کــه در بنــد (‪ )3-2-8-3-9‬بیان‪ ‬شــده محاســبه می‪ ‬شــود‪ ،‬بایــد‬
‫در محــدوده‪ ‬ای کــه توســط مهنــدس مربوطــه در مشــخصات فنــی طــرح ارائــه شــده قــرار گیــرد‪.‬‬
‫مســاحت چرخــه در انتهــای آزمایــش چرخــه‪ ‬ای نبایــد بــه میزانــی بیــش از‪ 15 %‬نســبت بـ�ه‬
‫مســاحت میانگیــن ‪ 20‬چرخــه ی آزمایــش تفــاوت داشــته باشــد‪.‬‬

‫‪ -6‬در مــورد تجهیــزات وابســته بــه ســرعت‪ ،‬نیــروی میانگیــن حداکثــر و حداقــل نیــرو در تغییرمـ�کان‬
‫صفــر‪ ،‬ســختی مؤثــر (فقــط در مــورد تجهیــزات ویســکوز) و متوســط مســاحت حلقــه‪ ‬ی هیسترســیس‬
‫)‪ ،(WD‬کــه مطابــق سلســله‪ ‬مراتب بیان‪ ‬شــده در بنــد (‪ )3-2-8-3-9‬تعییــن می‪ ‬شــود‪ ،‬در‬
‫محــدوده‪ ‬ی تعییــن شــده توســط مهنــدس مربوطــه در مشــخصات فنــی طــرح قــرار گیــرد‪.‬‬
‫‪671‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای راهنمای ‪SEAOC‬‬

‫سیستم‪ ‬های غیر فعال مستهلک کننده‪ ‬ی انرژی‬

‫ضمیمه ی کتاب آبی ‪SEAOC‬‬

‫راهنمایی‪ ‬های تجربی در رابطه با سیستم‪ ‬های غیرفعال استهالک انرژی‬

‫فرآیندهــای تحلیــل و طراحــی کــه در ایــن ضمیمــه آمــده انــد بــه صــورت ابتدایــی و قابــل تغییــر‬
‫می‪ ‬باشــند و بــه همیــن دلیــل بایســتی بــا دقــت و احتیــاط مــورد اســتفاده قــرار گیرنــد‪ .‬هنــگام نــگارش‬
‫ایــن مطالــب ‪ ،‬آزمایــش هــای مــوردی بــرای ارزیابــی اعتبــار ایــن فرآیندهــا انجــام نشــده اســت‪.‬‬

‫‪1‬کلیات‬ ‫‪-1‬‬

‫بــه منظــور ارائــه‪ ‬ی ملزوماتــی کــه در اینجــا بــرای اجــرای سیســتم‪ ‬های کنتــرل غیرفعــال انــرژی‬
‫(کــه بــا عنــوان میراگــر شــناخته می‪ ‬شــوند) ارائــه شــده اســت ‪ ،‬اینطــور فــرض شــده اســت کــه‬
‫میراگرهــا عمدتـ ًا بــا هــدف کاهــش تغییرمــکان هــای ناشــی از بارهــای زلزلــه بــه سیســتم باربــر‬
‫جانبــی افــزوده می‪ ‬شــوند‪ .‬سیســتم باربــر جانبــی مســتقل از میراگرهــا می‪ ‬باشــد‪ .‬الزم اســت‬
‫سیســتم باربــر جانبــی مســتقل از میراگرهــا و قــاب تکیه‪ ‬گاهــی میراگــر از نظــر ‪UBC §1629.6‬‬
‫کامــل بــوده و نیــز بــا تمــام ضوابــط مربــوط بــه جزئیــات تغییرمــکان نســبی طبقــات (‪، )Drift‬‬
‫مقاومــت و غیــره کــه در ‪ UBC‬آمــده منطبــق باشــد‪.‬‬

‫دلیــل اصلــی قــرار دادن میراگرهــا در قاب‪ ‬هــای ســاختمانی کاهــش تغییرمــکان هــای‬
‫ناشــی از لرزه‪ ‬هــای زلزلــه می‪ ‬باشــد‪ .‬کاهــش تغییرمــکان هــا بــا افــزودن ســختی‬
‫یــا مســتهلک کــردن انــرژی (میرایــی) قــاب ســازه‪ ‬ای صــورت می‪ ‬گیــرد‪ .‬میراگرهــای‬
‫تسلیم‪ ‬شــونده‪ ‬ی فلــزی‪ ،‬اصطکاکــی و ویسکو‪ ‬االســتیک بــه طــور هم‪ ‬زمــان ســختی‬
‫و میرایــی ســازه را افزایــش می‪ ‬دهنــد ‪ ،‬امــا میراگرهــای ویســکوز تنهــا میرایــی ســازه‬
‫را افزایــش داده و اثــر اندکــی بــر ســختی ســازه دارنــد‪ .‬روابــط نیرو‪ ‬تغییرمــکان شــکل ‪1‬‬
‫بــه صــورت شــماتیک اثــر افــزودن انــواع مختلــف میراگــر بــه یــک قــاب ســاختمانی را نشــان‬
‫می‪ ‬دهــد‪ .‬قــرار دادن میراگــر ویســکوز در قــاب ســازه‪ ‬ای رابطــه‪ ‬ی نیــرو‪ -‬تغییرمــکان‬
‫شبه‪ ‬اســتاتیکی ســازه را تغییــر نمی‪ ‬دهــد‪ .‬افــزودن میرایــی یــا ســختی بــه یــک قــاب‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪672‬‬

‫ســاختمانی تسلیم‪ ‬شــونده منجــر بــه کاهــش تغییرمــکان هــا در ســاختمان می‪ ‬شــود ‪ ،‬امــا‬
‫در عیــن حــال منجــر بــه افزایــش شــتاب‪ ‬های بیشــینه در ســازه می‪ ‬گــردد‪ .‬اگــر خرابــی‬
‫وارده بــه محتویــات ســازه طــی فرآینــد زلزلــه مــورد نظــر باشــد ‪ ،‬در ایــن صــورت افــزودن‬
‫میراگرهــا ممکــن اســت از نقطه‪ ‬نظــر پاســخ شــتاب‪ ‬ها مخــرب باشــد‪ .‬هــر چنــد بایــد‬
‫بــه ایــن نکتــه اشــاره داشــت کــه بــه طــور کلــی افــزودن میراگرهــا بــه قــاب ســازه‪ ‬ای‬
‫می‪ ‬توانــد منجــر بــه کاهــش درجــه‪ ‬ی خرابــی وارده بــه ســازه بــرای زلزلــه‪ ‬ی طــرح و‬
‫نیــز جلوگیــری کامــل از خرابی‪ ‬المان‪ ‬هــای ســازه‪ ‬ای و غیرســازه‪ ‬ای طــی زلزله‪ ‬هــای‬
‫خفیف‪ ‬تــر از زلزلــه‪ ‬ی طراحــی شــود‪.‬‬

‫پیــش از بــه کارگیــری ایــن ملزومــات بــرای اجــرای میراگرهــا در ســازه ‪ ،‬مهنــدس طــراح‬
‫مــی بایســتی از روابــط بیــن شــتاب و تغییرمــکان در قاب‪ ‬هــای بــا تسلیم‪ ‬شــدگی زیــاد آگاهــی‬
‫کافــی داشــته باشــد‪.‬‬

‫در قاب‪ ‬هــای لــرزه‪ ‬ای ســنتی سیســتم باربــر جانبــی دارای اجزایــی بــوده کــه بارهــای ثقلــی را‬
‫ا تیرهــا و ســتون‪ ‬های قــاب خمشــی)‪ .‬در زلزلــه‪ ‬ی طــرح اجــزاء سیســتم‪ ‬های‬ ‫تحمــل می‪ ‬کننــد (مثـ ً‬
‫باربــر ثقلــی انــرژی را از طریــق پاســخ غیراالســتیک مســتهلک می‪ ‬کننــد‪ .‬ایــن پاســخ غیرارتجاعــی‬
‫المان‪ ‬هــا منجــر بــه تولیــد خرابــی پایــدار در ســازه می‪ ‬شــود (ایــن خرابــی بــه لحــاظ تعمیــرات‬
‫بســیار گــران تمــام می‪ ‬شــود)‪ .‬ایــن مشــاهده ســبب شــد نویســندگان پیش‪ ‬نویــس ‪ SEAOC‬در‬
‫بخــش اجــرای سیســتم‪ ‬های اســتهالک انــرژی (ویتاکــر و همــکاران)‪)Whittake et al 1993( /‬‬
‫بــا سیســتم‪ ‬های اســتهالک انــرژی نظیــر اجــزاء ســازه‪ ‬ای یک‪ ‬بار‪ ‬مصرفــی برخــورد کننــد کــه‬
‫در سیســتم باربــر ثقلــی جــای ندارنــد‪ .‬ایــن اســتراتژی بــه منظــور جداســازی بارهــای گرانشــی از‬
‫سیســتم‪ ‬های باربــر ثقلــی و به‪ ‬حداقــل رســاندن خرابــی ناشــی از زلزلــه در سیســتم‪ ‬های باربــر‬
‫گرانیشــی اتخــاذ گردیــد‪.‬‬

‫ایــن ملزومــات بــرای سیســتم‪ ‬های مســتهلک‪ ‬کننده‪ ‬ی انــرژی بــه شــکل جداســازهای لــرزه‪ ‬ای‬
‫بــه کار نمی‪ ‬رونــد ‪ ،‬زیــرا فرآیندهــای محاســبات تغییرمــکان بــرای ســاختمان‪ ‬های بــا مقاومــت‬
‫تســلیم پاییــن (معــادل مقاومــت تســلیم سیســتم هــای جداســازی موجــود) قابــل اســتفاده نیســتد‪.‬‬

‫‪2‬تعاریف‬ ‫‪-2‬‬

‫اصطالحــات استفاده‪ ‬شــده در ایــن بخــش در شــکل (‪ )2‬آمــده اســت‪ .‬خط‪ ‬چینــی کــه یــک طبقــه‬
‫و یــک دهانــه از قــاب ســازه‪ ‬ای را در بــر می‪ ‬گیــرد بخشــی از سیســتم اســتهالک انــرژی را تعریــف‬
‫می‪ ‬کنــد‪ .‬ســایر دهانه‪ ‬هــای قــاب کــه میراگرهــا در آنهــا نصــب شــده‪ ‬اند و یــا قاب‪ ‬هــای‬
‫ســازه‪ ‬ای کــه نیروهــا را بیــن میراگــر و سیســتم باربــر جانبــی انتقــال می‪ ‬دهنــد بخــش دیگــر‬
‫‪673‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای راهنمای ‪SEAOC‬‬

‫سیســتم اســتهالک انــرژی را تشــکیل می‪ ‬دهنــد‪.‬‬

‫‪3‬عالئم و عبارات‬ ‫‪-3‬‬

‫موردی وجود ندارد‪.‬‬

‫‪4‬ملزومات کلی‬ ‫‪-4‬‬

‫‪ 1-4‬طبقه بندی رفتار اجزاء‬

‫در اینجــا تجهیــزات میراکننــده‪ ‬ی انــرژی بــه دو دســته‪ ‬ی خطــی و غیرخطــی دســته‪ ‬بندی‬
‫می‪ ‬شــوند‪ .‬میراگرهــای وابســته‪ ‬به‪ ‬تغییرمکان کــه بــر مبنــای رفتــار اصطکاکــی یــا‬
‫تسلیم‪ ‬شــوندگی فلــزات عمــل می‪ ‬کننــد ‪ ،‬همــواره بــه صــورت غیرخطــی در نظــر گرفتــه‬
‫می‪ ‬شــوند‪ .‬تنهــا بــرای میراگرهــای ویســکوز یــا ویسکو‪ ‬االســتیک رفتــار خطــی یــا تقریب ـ ًا‬
‫خطــی می‪ ‬توانــد لحــاظ شــود‪.‬‬

‫‪ 2-4‬انتخاب روش تحلیل‬

‫دو روش تحلیلــی در اینجــا بیــان شــده اســت‪ )1 :‬روش تحلیــل اســتاتیکی نیرویــی و ‪ )2‬تحلیــل‬
‫تاریخچه‪ ‬زمانــی‪.‬‬

‫بــرای اســتفاده از روش تحلیــل اســتاتیکی محدودیت‪ ‬هایــی وجــود دارنــد‪ .‬ایــن محدودیت‪ ‬هــا‬
‫کــه اساس ـ ًا بــر مبنــای قضــاوت مهندســی قــرار دارنــد کــه در بخــش ‪ 1-2-4‬مــورد اشــاره‬
‫قــرار گرفته‪ ‬انــد‪ .‬مطالعــه‪ ‬ی مــوردی خاصــی جهــت ارزیابــی اعتبــار ایــن محدودیت‪ ‬هــا صــورت‬
‫نگرفتــه اســت‪ .‬مــورد ‪ 1‬بــه ارتفــاع قــاب مربــوط می‪ ‬شــود‪ .‬ســاختمان‪ ‬هایی کــه دارای‬
‫تعــداد طبقــات ‪ 5‬و بیشــتر یــا دارای ارتفــاع بیــش از ‪ 65‬فــوت هســتند اثــر مودهــای بــاال‬
‫را تجربــه می‪ ‬کننــد و ایــن آثــار در روش اســتاتیکی قابــل ارائــه نیســتند‪.‬هدف مــوارد ‪ 2‬و‪3‬‬
‫قــرار دادن میراگرهــا بــه طبقــات مختلــف ســازه و زدودن تمرکــز میراگرهــا در یــک طبقــه از ســازه‬
‫می‪ ‬باشــد‪ .‬مــورد ‪ 4‬یــک حــد تقریبــ ًا اختیــاری اســت کــه از طراحــی میراگرهــای تسلیم‪ ‬شــونده‬
‫بــا میرایــی زیــاد توســط مهنــدس طراحــی ممانعــت می‪ ‬کنــد ‪ ،‬زیــرا بــرای ایــن حالــت نیــز تحلیــل‬
‫اســتاتیکی نیرویــی مناســب نیســت (‪ .)FEMA 1997‬از آنجــا کــه فرآیندهــای اســتاتیکی قــادر‬
‫نیســتند مشــخصات میراگرهــای غیرخطــی وابسته‪ ‬به‪ ‬ســرعت را بــه درســتی مدلســازی‬
‫نماینــد ‪ ،‬در مــورد ‪ 5‬اســتفاده از روش اســتاتیکی نیرویــی بــرای ایــن میراگرهــا ممنــوع شــده‬
‫اســت‪ .‬مــورد ‪ 6‬بــه لــزوم وارد کــردن ســختی االســتیک میراگرهــا در مــدل قــاب ســازه‪ ‬ای اشــاره‬
‫دارد‪ .‬مــورد ‪ 7‬بــه بازخوانــی ملزومــات مطــرح شــده در اینجــا می‪ ‬پــردازد‪ ،‬بــه عبــارت دیگــر در‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪674‬‬

‫ایــن مــورد عنــوان شــده اســت کــه سیســتم‪ ‬های باربــر جانبــی می‪ ‬بایســت شــرایط مربــوط بــه‬
‫مقاومــت و ســختی ایین‪ ‬نامــه‪ ‬ی ‪ UBC‬ارضــاء کننــد‪.‬‬

‫بــرای اســتفاده از روش‪ ‬هــای تاریخچه‪ ‬زمانــی در اجــرای تجهیزاتــی مســتهلک‪ ‬کننده‪ ‬ی‬

‫انــرژی محدودیت‪ ‬هــای کمتــری وجــود دارد‪ .‬اســتفاده از تحلیــل تاریخچه‪ ‬زمانــی خطــی‬
‫تنهــا زمانــی مجــاز اســت کــه پاســخ قــاب ســازه‪ ‬ای در زلزلــه‪ ‬ی طراحــی اساســ ًا در‬
‫محــدوده‪ ‬ی خطــی باقــی بمانــد‪ .‬بــه طــور کلــی می‪ ‬تــوان ابــراز داشــت ‪ ،‬زمانــی پاســخ‬
‫ســازه در محــدوده‪ ‬ی االســتیک باقــی می‪ ‬مانــد کــه نســبت تقاضــا بــه ظرفیــت در هــر‬
‫یــک از اجــزاء ســازه‪ ‬ای کمتــر از ‪ 2‬باشــد‪ .‬عــدد ‪ 2‬بــه دالیــل مختلــف انتخــاب شــده اســت‪.‬‬
‫از ایــن جملــه‪:‬‬

‫‪1‬مقاومــت نهایــی اجــزاء ســازه‪ ‬ای تــا حــد زیــادی بیــش از مقاومــت حاصلــه از‬ ‫‪-1‬‬
‫تحلیــل می‪ ‬باشــد‪.‬‬

‫‪2‬بــرای بــه دســت آوردن مقاومــت طراحــی‪ ،‬مقاومت‪ ‬اســمی توســط ضریــب‬ ‫‪-2‬‬
‫کاهــش ظرفیــت کاهــش داده می‪ ‬شــوند‪( .‬حاصــل ضــرب نســبت مقاومــت نهایــی بــه‬
‫مقاومــت مــورد نیــاز حاصلــه از تحلیــل در عکــس مقــدار ضریــب کاهــش ظرفیــت عمومـ ًا‬
‫از ‪ 2‬تجــاوز می‪ ‬کنــد‪ .‬بــرای اطالعــات بیشــتر بــه ‪ ATC 1995‬مراجعــه نماییــد)‪.‬‬

‫اگــر قــاب ســاختمانی بــه شــکل االســتیک رفتــار نمایــد ‪ ،‬می‪ ‬تــوان از روش‪ ‬هــای تحلیــل نیرویــی‬
‫موجــود در ‪ UBC‬بــرای کنتــرل تقاضــای ســازه در مقابــل مقاومــت مــورد انتظــار المــان اســتفاده‬
‫نمــود‪( .‬بــرای آشــنایی بــا فرآیندهــای تعییــن مقاومــت مــورد انتظــار ســازه بــه ‪ FEMA 273‬مراجعــه‬
‫نماییــد‪).‬‬

‫بــدون توجــه بــه میــزان غیرخطــی بــودن رفتــار قاب‪ ‬ســازه‪ ‬ای می‪ ‬تــوان بــرای اجــرای‬
‫میراگرهــا در ســازه از روش‪ ‬هــای تحلیــل تاریخچه‪ ‬زمانــی غیرخطــی اســتفاده نمــود‪ .‬اگــر از‬
‫روش غیرخطــی بــرای تحلیــل اســتفاده شــود ‪ ،‬بایــد تغییرمــکان تقاضــای المان‪ ‬هــا بــا مقــدار ظرفیــت‬
‫تغییرمکانــی آنهــا بررســی شــود و نیــز بــرای المان‪ ‬هــای کنتــرل نیرویــی کنش‪ ‬هــای تقاضــا یــا مــرز‬
‫پایینــی )‪ (lower bound‬تخمیــن مقاومــت المــان کنتــرل شــود‪.‬‬

‫بــرای دریافــت اطالعــات بیشــتر در زمینــه ی کنــش هــای کنتــرل نیرویــی و کنتــرل تغییرشــکلی‪،‬‬
‫تعییــن ظرفیــت تغییرشــکل المان‪ ‬هــا و نیــز تخمیــن مــرز پایینــی کنش‪ ‬هــای کنترل‪ ‬نیرویــی بــه‬
‫‪ FEMA 273‬مراجعــه نماییــد‪.‬‬
‫‪675‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای راهنمای ‪SEAOC‬‬

‫‪ 3-4‬سیستم‪ ‬های مقاوم باربر جانبی‬

‫در ارائــه ی ایــن ملزومــات فلســفه‪ ‬ی اســتفاده از میراگرهــا بــه صــورت کاهــش در تغییرمــکان‬
‫هــای پاســخ ســازه تعریــف شــده اســت‪ .‬بــه همیــن دلیــل ملزومــات مطرح‪ ‬شــده در اینجــا‬
‫مقــرر می‪ ‬دارنــد کــه ســاختمان بایســتی مســتقل از میراگرهــای نصب‪ ‬شــده در آن دارای یــک‬
‫سیســتم مقــاوم باربــر جانبــی باشــد ‪ ،‬بــه طوری کــه این سیســتم بتوانــد تمــام ملزومــات مربوط‬
‫بــه جزئیــات ســازه‪ ‬ای و مقاومــت آیین‪ ‬نامــه‪ ‬ی ‪ UBC‬را ارضــاء نمایــد‪ .‬تنهــا مــورد اســتثناء‬
‫بــرای ایــن قاعــده بــه میراگرهــای تسلیم‪ ‬شــونده‪ ‬فلزی مربــوط می‪ ‬شــود و(‪Whittaker et‬‬
‫‪ .))al., 1991; Tsai et al. 1993‬میراگرهــای فلــزی تسلیم‪ ‬شــونده عملکــردی مشــابه بــا اتصــاالت‬
‫برشــی قاب‪ ‬هــای مهاربنــدی واگــرا دارنــد‪ .‬بــر همیــن اســاس میراگرهــای تسلیم‪ ‬شــونده‪ ‬ی‬
‫فلــزی می‪ ‬تواننــد بــه صــورت اجــزاء ســازه ‪-‬ای فــوالدی ســنتی مــدل شــوند (یعنــی بــر‬
‫اســاس مشــخصات اســمی مصالــح و ســختی االســتیک) و می‪ ‬تواننــد بخشــی از سیســتم‬
‫باربــر جانبــی باشــند‪ .‬هماننــد ســایر اجــزاء قــاب فــوالدی‪ ،‬در طراحــی مقابــل بارهــای بــاد نیــرو در‬
‫میراگرهــای تسلیم‪ ‬شــونده‪ ‬ی فلــزی بایــد از ظرفیــت مقاومــت تســلیم آن (برابــر مقاومــت تســلیم‬
‫اســمی ضــرب در ضریــب کاهــش ظرفیتــی برابــر ‪ )0.75‬باشــد‪ .‬در طراحــی ســازه‪ ‬هایی کــه دارای‬
‫میراگرهــای تسلیم‪ ‬شــونده‪ ‬ی فلــزی در سیســتم باربــر جانبــی خــود می‪ ‬باشــند ‪ ،‬بــه طــور‬
‫محافظه‪ ‬کارانــه بایــد بــرای محاســبه‪ ‬ی نیروهــا از حداکثــر مقــدار ‪ 6‬بــرای ضریــب ‪ R‬اســتفاده‬
‫شــود‪( .‬مقــدار ‪ 6.0‬کمتــر از ‪ 7.0‬اســت کــه بــرای سیســتم‪ ‬های قــاب مهاربنــدی واگــرا مــورد اســتفاده‬
‫قــرار می‪ ‬گیــرد)‪ .‬اگــر میراگرهــای تسلیم‪ ‬شــونده‪ ‬ی فلــزی بــه شــکل مــوازی بــا یــک سیســتم‬
‫باربــر جانبــی کــه دارای ضریــب رفتــار کمتــر از ‪ 6‬می‪ ‬باشــد بــه کار رود ‪ ،‬در آن صــورت بــرای‬
‫تحلیــل و طراحــی سیســتم باربــر جانبــی میراشــده بایــد مقــدار ‪( R‬ضریــب رفتــار) برابــر مقــدار‬
‫کوچکتــر در نظــر گرفتــه شــود‪.‬‬

‫‪ 4-4‬محدودیت‪ ‬های ارتفاع سازه‬

‫هیچ توضیح خاصی وجود ندارد‪.‬‬

‫‪ 5-4‬میرایی ذاتی و کلی سازه‬

‫میرایــی مؤثــر کلــی ســازه شــامل اثــرات میراگرهــا توســط رابطــه‪ ‬ی ‪ 1-4‬بــه دســت می‪ ‬آیــد‪ .‬در‬
‫ایــن رابطــه میرایــی ذاتــی قــاب ســازه‪ ‬ای پیــش از تســلیم قابل‪ ‬مالظــه در آن می‪ ‬باشــد‪ .‬مقــدار‬
‫میرایــی تأمین‪ ‬شــده‬ ‫نبایــد بیــش از ‪ 5‬درصــد میرایــی بحرانــی لحــاظ گــردد‪ .‬عبــارت‬
‫توســط تجهیزاتــی اســتهالک انــرژی در نقطــه‪ ‬ی تغییرمــکان بیشــینه را نشــان می‪ ‬دهــد‪ .‬مقادیــر‬
‫بــرای میراگرهــای‬ ‫بــرای میراگرهــای وابسته‪ ‬به‪ ‬ســرعت در بخــش ‪ 6‬محاسبه‪ ‬شــده‪ ‬اند‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪676‬‬

‫وابســته‪ ‬به‪ ‬تغییرمکان برابــر صفــر می‪ ‬باشــد‪ .‬اگــر از تحلیــل تاریخچه‪ ‬زمانــی غیرخطــی‬

‫بــرای اجــزای میراگرهــای مســتهلک‪ ‬کننده‪ ‬ی انــرژی در قــاب ســازه‪ ‬ای اســتفاده شــود ‪ ،‬بایــد‬
‫نســبت بــه تخمیــن دســت بــاالی میرایــی ذاتــی در نقطــه‪ ‬ی بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان توجــه ویــژه‬
‫داشــت‪ .‬اگــر فــرض شــود میرایــی ذاتــی در نقطــه‪ ‬ی بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان برابــر ‪ 5‬درصــد میرایــی‬
‫بحرانــی باشــد ‪ ،‬بایــد مقــدار کمتــری بــه مــدل ریاضــی آن اختصــاص داده شــود (زیــرا میرایــی‬
‫ســازه‪ ‬ای بــا ضریبــی )‪ (TS/T1‬برابــر افزایــش خواهــد یافــت کــه در اینجــا ‪ TS‬برابــر پریــود‬
‫ســکانتی در نقطــه‪ ‬ی بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان و ‪ T1‬پریــود ارتعــاش ســازه می‪ ‬باشــد کــه از تحلیــل‬
‫مقادیــر ویــژه بــه دســت می‪ ‬آیــد)‪.‬‬

‫‪ -5‬نمایش ریاضی میراگرها‬

‫در ایــن ملزومــات ســه نــوع از سیســتم‪ ‬های اســتهالک انــرژی تعریــف می‪ ‬شــوند‪ :‬میراگرهــای‬
‫وابســته‪ ‬به تغییرمــکان‪ ،‬میراگرهــای وابسته‪ ‬به‪ ‬ســرعت و ســایر میراگرهــا‪ .‬میراگرهــای فلــزی‬
‫تسلیم‪ ‬شــونده و اصطکاکــی در دســته‪ ‬ی میراگرهــای وابســته‪ ‬به‪ ‬تغییرمکان طبقه‪ ‬بنــدی‬
‫می‪ ‬شــوند‪ .‬رابطــه‪ ‬ی نیرو‪ ‬تغییرمــکان بــرای میراگرهــای وابســته‪ ‬به‪ ‬تغییرمکان در شــکل (‪)3‬‬
‫نشــان داده شــده اســت (اشــکال در آخــر همیــن فصــل موجــود مــی باشــد)‪ .‬میراگرهــای وابســته‪ ‬به‬
‫ســرعت شــامل میراگرهــای ویســکو االســتیک ســیال و جامــد و نیــز میراگرهــای ویســکوز ســیال‬
‫می‪ ‬باشــد‪ .‬نمونــه‪ ‬ای از رابطــه‪ ‬ی نیرو‪-‬تغییرمــکان بــرای میراگرهــای وابسته‪ ‬به‪ ‬ســرعت در شــکل‬
‫(‪ )4‬نشــان داده شــده اســت‪ .‬ســایر تجهیــزات دارای مشــخصاتی می‪ ‬باشــند کــه در دو دســته‪ ‬ی بــاال‬
‫( کــه در بخش‪ ‬هــای (‪ )3‬و (‪ )4‬توضیــح داده شــدند ) جــای نمی‪ ‬گیرنــد‪ .‬بــه عنــوان مثالــی از ایــن‬
‫نــوع میراگرهــا می‪ ‬تــوان بــه میراگرهــای ساخته‪ ‬شــده از آلیاژهــای سوپراالســتیک مغــز هندســی‪،‬‬
‫مجموعه‪ ‬هــای فنــر اصطکاکــی بــا قابلیــت برگشــتی مجــدد و میراگرهــای ســیال بــا نیــروی بازیابنــده‬
‫اشــاره کــرد‪ .‬بــرای اطالعــات بیشــتر در رابطــه بــا ایــن نــوع از میراگرهــا می‪ ‬توانیــد بــه ‪ATC‬‬
‫‪ EERI 1993 ،1993‬و نیــز ســونگ و کونســتانتینو(‪ )SOONG & CONSTANTINDIOU 1993‬مراجعــه‬
‫نماییــد‪ .‬اشــاره‪ ‬ی ایــن ملزومــات تنهــا بــه میراگرهــای وابســته‪ ‬به تغییرمــکان و وابسته‪ ‬به‪ ‬ســرعت‬
‫می‪ ‬باشــد‪.‬‬

‫بــرای میراگرهــای وابســته‪ ‬به‪ ‬تغییرمکان رفتــار دوخطــی یــا ســه‪ ‬خطی هیســترتیک بــه‬

‫صــورت االستیک‪-‬پالســتیک یــا رفتــار پالســتیک کامــل نشــان داده می‪ ‬شــود‪ .‬جزئیــات رفتــار‬
‫میراگرهــای وابســته‪ ‬به‪ ‬تغییرمکان در کارهــای "‪ ، "Alken et all 1993"،" Whittaker et all 1991‬ســونگ‬
‫و کونســتانتینو و نیــز آیین‪ ‬نامــه‪ ‬ی ‪ ATC 1993‬آمــده اســت‪.‬‬

‫میراگرهــای ویسکو‪ ‬االســتیک نوعــ ًا شــامل الیه‪ ‬هــای مقید‪ ‬شــده ای از پلیمرهــای اکریلیــک‬

‫‪677‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای راهنمای ‪SEAOC‬‬

‫می‪ ‬باشــند‪ .‬ایــن میراگرهــا دارای مشــخصات مکانیکــی وابســته بــه فرکانــس‪ ،‬حــرارت و‬
‫دامنــه‪ ‬ی بارگــذاری اعمال‪ ‬شــده می‪ ‬باشــند‪ .‬رفتــار صلــب ویسکو‪ ‬االســتیک می‪ ‬توانــد بــا‬
‫مــدل خطــی اســتاندارد شــکل (‪ )5‬و بــا اســتفاده از معــادالت (‪ )1-5‬تــا (‪ )3-5‬مــدل شــود‪ .‬میراگرهای‬
‫ویسکو‪ ‬االســتیک ســیال بــه صــورت ســیال‪ ‬های ویسکو‪ ‬االســتیک برشــی عمــل می‪ ‬کننــد‪.‬‬
‫همچنیــن مشــخصات پاســخ آنهــا مشــابه میراگرهــای ویسکو‪ ‬االســتیک جامــد می‪ ‬باشــد ‪،‬‬
‫بــا ایــن تفــاوت کــه تحــت بــار اســتاتیکی ســختی االســتیک میراگرهــای ســیال برابــر صفــر‬
‫می‪ ‬باشــد‪.‬‬

‫می‪ ‬تــوان رفتــار میراگرهــای ویسکو‪ ‬االســتیک ســیال را بــا مــدل ‪ Maxwell‬شــکل (‪ )6‬مدلســازی‬

‫نمــود‪ .‬رفتــار ویســکوز خالــص را مــی تــوان بــا اعمــال نیــروی ســیال از طریــق یــک دریچــه‬
‫تولیــد نمــود‪ .‬میراگرهــای ویســکوز ســیال ممکــن اســت در صورتــی کــه فرکانــس تحریــک‬
‫ا بیــش از ‪ 4‬هرتــز) مقــداری ســختی از خــود نشــان دهنــد‪ .‬در غیــاب ســختی‬ ‫بــاال باشــد ( مثـ ً‬
‫نیــروی میراگرهــای ویســکوز مــی توانــد بــا اســتفاده از معادلــه‪ ‬ی (‪ )4-5‬محاســبه شــود‪ .‬اســتخراج‬
‫معــادالت (‪ )1-5‬تــا (‪ )4-5‬در ‪ ATC 1993‬و کار ســونگ و کنســتانتینو آمــده اســت‪.‬‬

‫‪ -6‬روش‪ ‬های تحلیل استاتیکی نیرویی‬

‫‪ 1-6‬کلیات‬

‫ایــن ملزومــات طراحــی بــر مبنــای کنتــرل مقاومــت اجــزاء ســازه‪ ‬ای در مقابــل کنش‪ ‬هــای محاســباتی‬
‫حاصلــه از بــرش طراحــی‪ ،‬ارائــه شــده‪ ‬اند‪ .‬بــرش طراحــی کــه در ‪ UBC‬تعریــف شــده اســت ‪ ،‬از‬
‫تقســیم مقــدار حاصلــه از طیــف االســتیک بــه ضریــب اصــاح پاســخ )‪ (R‬بــه دســت می‪ ‬آیــد‪.‬‬
‫تغییرمــکان هــای طراحــی بــا اســتفاده از تحلیــل ارتجاعــی و تحــت نیروهــای جانبــی بــر‬
‫مبنــای بــرش پایــه‪ ‬ی طراحــی محاســبه مــی شــوند‪ .‬بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان هــای غیرارتجاعــی‬
‫بــا ضــرب تغییرمــکان هــای طراحــی در ضریــب ‪ 0.7R‬بــه دســت می‪ ‬آینــد‪ .‬بیشــینه‪ ‬ی‬
‫تغییرمــکان هــای غیرارتجاعــی بــرای کنتــرل تغییرشــکل‪ ‬های المان‪ ‬هــا و مقایســه بــا مقادیــر‬
‫مجــاز تغییرشــکل‪ ‬ها بــه کار نمی‪ ‬رونــد‪ .‬بلکــه بــه جــای آن بــه جزئیــات توصیــه شــده (مثــ ً‬
‫ا‬
‫محصورشــدگی جانبــی تیرهــا و ســتون‪ ‬های مســلح‪ ،‬نســبت‪ ‬های فشــردگی بــال و جــان در تیرهــا‬
‫و ســتون‪ ‬های فــوالدی) تأکیــد می‪ ‬شــود و ســپس فــرض بــر ایــن می‪ ‬شــود کــه المان‪ ‬هــا دارای‬
‫ظرفیــت تغییرشــکل کافــی هســتند‪ .‬بیشــینه‪ ‬ی تغییرشــکل‪ ‬های غیراالســتیک صرفـ ًا جهــت کنتــرل‬
‫تغییرمــکان نســبی طبقــات (‪ )Drift‬و تعییــن درز انقطــاع ســازه‪ ‬ها بــه کار می‪ ‬رونــد‪.‬‬

‫بــا اســتفاده از ضریــب بزرگنمایــی ‪ R‬تخمین‪ ‬هــای دســت‪ ‬باال از مقادیــر بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان را‬
‫ارائــه خواهــد داد‪ .‬زیــرا تغییرمــکان هــای غیرخطــی محاسبه‪ ‬شــده بــه روش بــاال کمتــر از تغییرمــکان‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪678‬‬

‫هــای االســتیک (تغییرمــکان هــای محاسبه‪ ‬شــده بــا اســتفاده از نیروهــای االســتیک بــدون لحــاظ ضریــب‬
‫کاهــش ‪ )R‬خواهنــد بــود‪ .‬مقادیــر تغییرمــکان ها بــا اســتفاده از فرآیندهایی کــه در نشــریه‪ ‬ی ‪FEMA 273‬‬
‫آمده‪ ‬انــد ‪ ،‬بســیار بهتــر تخمیــن‪ ‬زده می‪ ‬شــوند‪ .‬در روش تعییــن تغییرمــکان مطرح‪ ‬شــده در ‪،FEMA‬‬
‫تغییرمــکان غیرارتجاعــی ســازه برابــر یــا متجــاوز از تغییرمــکان هــای االســتیک می‪ ‬باشــد‪.‬‬

‫عمدتــ ًا از تجهیــزات اســتهالک انــرژی (میراگرهــا) جهــت کاهــش تغییرمــکان هــا (و خرابی‪ ‬هــای‬
‫ناشــی از آنهــا) اســتفاده می‪ ‬شــود ‪ ،‬بــه صورتــی کــه مقادیــر تغییرمــکان هــا از حــدود تعیین‪ ‬شــده در‬
‫‪ FEMA‬تجــاوز ننمایــد‪ .‬از آنجــا کــه هــدف از تنظیــم ملزومــات مربــوط بــه میراگرهــا تســهیل اجــرای‬
‫صحیــح آنهــا می‪ ‬باشــد‪ ،‬ایــن ملزومــات بایــد فرآیندهایــی را ارائــه نمــوده کــه مهنــدس طــراح را قــادر‬
‫بســازند تخمین‪ ‬هــای بهتــری از بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان هــای غیراالســتیک را بــه دســت آورد‪ .‬بدیــن‬
‫ترتیــب فراینــد اســتاتیک نیرویــی مطرح‪ ‬شــده در بخــش ‪ 6‬بــر مبنــای یکــی از فرایندهــای طراحــی‬
‫تغییرشــکلی موجــود در ‪( FEMA 273‬فرآیندهــای اســتاتیکی غیرخطــی) قــرار داده‪ ‬شــده اســت‪.‬‬

‫معادلــه‪ ‬ای کــه بــرای محاســبه‪ ‬ی بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان غیرارتجاعــی تحــت اثــر نیروهــای اســتاتیکی‬
‫جانبــی اســتفاده می‪ ‬شــود ‪ ،‬بــر مبنــای ایــن فــرض قــرار دارد کــه تغییرمــکان هــای متوســط ارتجاعــی‬
‫معــادل متوســط تغییرمــکان هــای غیرارتجاعــی سیســتم‪ ‬های قاب‪ ‬نانزولــی بــا پریــود بزرگتــر از ‪0.5‬‬
‫ثانیــه و ســختی پس‪ ‬از‪ ‬تســلیم قابل‪ ‬مالحظــه می‪ ‬باشــند‪ FEMA 273 .‬بیــان مــی‪ ‬دارد بیشــینه‪ ‬ی‬
‫تغییرمــکان غیرارتجاعــی ( ) می‪ ‬توانــد از رابطــه‪ ‬ی زیــر بــه دســت آیــد‪:‬‬

‫در ایــن رابطــه ‪ Ci‬ضریبــی اســت کــه تغییرمــکان غیراالســتیک مورد‪ ‬انتظــار را بــه تغییرمــکان االســتیک‬
‫مربــوط می‪ ‬کنــد (ایــن ضریــب همــواره بزرگتــر از ‪ 1‬اســت) ‪ ،‬و ‪ Te‬پریــود مؤثــر پایــه‪ ‬ی ســازه‬
‫(پریــود ارتعــاش ســازه پیــش از تســلیم قابــل مالحظــه) می‪ ‬باشــد‪ Sa .‬شــتاب طیفــی بــا میرایــی ‪5‬‬
‫درصــد بــرای پریــود ‪ Te‬و ‪ B‬ضریــب کاهــش مقادیــر میرایــی ویســکوز می‪ ‬باشــد‪ .‬پریــود مؤثــر بــر‬
‫مبنــای مقــدار تخمینــی ســختی االســتیک مؤثــر )‪ (Ke‬محاســبه می‪ ‬شــود‪ .‬ســختی مؤثــر در شــکل (‪)7‬‬
‫تعریــف شــده اســت‪.‬‬

‫رابطــه‪ ‬ی چندخطــی نیــرو‪ -‬تغییرمــکان (بــه صــورت خــط پــر رنــگ) کــه توســط یــک رابطــه‪ ‬ی‬
‫دوخطــی (خــط نقطه‪ ‬چیــن) تخمیــن‪ ‬زده شــده در شــکل (‪ )7‬آمــده اســت‪ .‬ســختی االســتیک مربــوط‬
‫بــه رابطــه‪ ‬ی دوخطــی تحــت عنــوان ســختی مؤثــر شــناخته می‪ ‬شــود‪.‬‬
‫‪679‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای راهنمای ‪SEAOC‬‬

‫‪ FEMA 273‬بــه ایــن نکتــه اشــاره دارد کــه فایــده‪ ‬ی اصلــی افــزودن میراگرهــای‬
‫وابســته‪ ‬به‪ ‬تغییرمکان بــه یــک قــاب ســازه ای افزایــش ســختی ســازه می‪ ‬باشــد‪ .‬بنابرایــن‬
‫بــرای میرایــی افزوده‪ ‬شــده توســط ایــن میراگرهــا بــه سیســتم هیــچ محاســبه‪ ‬ای صــورت‬
‫نمی‪ ‬گیــرد‪ .‬افزایــش ســختی ســازه منجــر بــه کاهــش پریــود مؤثــر و تغییرمــکان هــای قــاب‬
‫ســازه‪ ‬ای می‪ ‬شــود‪ .‬معادلــه‪ ‬ی (‪ )1-6‬را مالحظــه فرمائیــد‪ .‬در ایــن معادلــه کاهــش پریــود مؤثــر‬
‫ســبب کاهــش تغییرمــکان غیراالســتیک بیشــینه (کــه در ‪ FEMA 273‬تغییرمــکان هــدف خوانــده می‬
‫شــود) می‪ ‬گــردد‪.‬‬

‫افــزودن میراگرهــای وابســته‪ ‬به ســرعت بــه یــک قــاب ســازه‪ ‬ای منجــر بــه کاهــش تغییرمــکان هــا‬
‫از طریــق ترکیبــی از میرایــی و ســختی افزوده‪ ‬شــده بــه ســازه می‪ ‬شــود‪ .‬برخــی از میراگرهــای‬
‫وابســته‪ ‬به ســرعت (نظیــر میراگرهــای ویســکوز ســیال کــه در فرکانــس کمتــر از ‪ 5‬هرتــز عمــل‬
‫می‪ ‬کننــد) ســختی بســیار کمــی را بــه ســازه اضافــه مــی کننــد‪ .‬مزیــت اصلــی ایــن میراگرهــا افــزودن‬
‫میرایــی بــه ســازه می‪ ‬باشــد‪.‬‬

‫مطالــب کتــاب آبــی جهــت محاســبه‪ ‬ی تغییرمــکان هــای سیســتم‪ ‬های قــاب ســازه‪ ‬ای کــه دارای‬
‫میراگرهــای مســتهلک‪ ‬کننده‪ ‬ی انــرژی می‪ ‬باشــند ‪ ،‬منعکس‪ ‬کننــده‪ ‬ی مــوارد مطــرح شــده در‬
‫‪ FEMA 273‬بــرای روش‪ ‬هــای اســتاتیکی غیرخطــی می‪ ‬باشــد‪ .‬بــه ایــن معنــا کــه کاهــش‬
‫تغییرمــکان هــا توســط میراگرهــای وابســته‪ ‬به‪ ‬تغییرمکان و وابسته‪ ‬به‪ ‬ســرعت بــه ترتیــب‬
‫از طریــق افزایــش ســختی و افــزودن تــوآم ســختی (در صــورت وجــود) و میرایــی صــورت‬
‫می‪ ‬گیــرد‪.‬‬

‫محاســبات مربــوط بــه بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان غیرارتجاعــی بــرای یــک قــاب ســاختمانی کــه دارای‬
‫میراگرهــای وابســته‪ ‬به‪ ‬تغییرمکان می‪ ‬باشــد در کتــاب آبــی بــه شــکل صریــح آمــده اســت‪ .‬بــرای‬
‫انجــام ایــن محاســبات الزم اســت مهنــدس طــراح بــا اســتفاده از نتایــج حاصلــه از تحلیــل‬
‫مقادیــر ویــژه بــرای مــدل ســازه‪ ‬ای کــه شــامل میراگرهــا می‪ ‬باشــد‪ ،‬تخمینــی از پریــود‬
‫مؤثــر االســتیک قاب‪ ‬ســازه‪ ‬ای در اختیــار داشــته باشــد‪ .‬از آنجــا کــه ایــن ملزومــات بــر مبنــای‬
‫تحلیــل االســتیک قــرار دارنــد ‪ ،‬امــکان ارائــه‪ ‬ی رابطــه‪ ‬ی نیــرو‪ -‬تغییرمــکان چندخطــی و دوخطــی‬
‫شــکل (‪ )1‬وجــود نــدارد‪ .‬بنابرایــن فــرض می‪ ‬شــود ‪ Te = 1.15T1‬می‪ ‬باشــد کــه در اینجــا ‪T1‬‬
‫پریــود پایــه‪ ‬ی مدل‪ ‬ریاضــی قــاب ســازه‪ ‬ای بــوده کــه شــامل ســختی افزوده‪ ‬شــده توســط‬
‫میراگرهــا نیــز می‪ ‬شــود‪.‬‬

‫میرایــی ویســکوز تأمین‪ ‬شــده توســط میراگرهــای وابسته‪ ‬به‪ ‬ســرعت در ایــن ملزومــات بــا اســتفاده‬
‫از معادلــه‪ ‬ی (‪ )2-6‬محاســبه می‪ ‬شــود‪ .‬همچنیــن کاهــش هــای تغییرمــکان منطبــق بــر آنهــا بــا‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪680‬‬

‫اســتفاده از نســبت میرایــی مؤثــر قــاب ســازه‪ ‬ای (شــامل میراگرهــا) تخمیــن زده می‪ ‬شــود‪( .‬نســخه‬
‫کامــل ایــن راهنمــا در ‪ DVD‬همــراه کتــاب موجــود مــی باشــد‪ .‬گردآورنــده)‬

‫نســبت میرایــی مؤثــر بــه یــک ضریــب کاهــش تغییرمــکان (‪ B‬در معادلــه‪ ‬ی ‪ )1-6‬تبدیــل می‪ ‬شــود‪.‬‬
‫ضریبــی کــه بــرای کاهــش بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان غیرخطــی زیــر مقــدار مربــوط بــه میرایــی ‪ 5‬درصــد‬
‫(کــه بــه طــور کلــی بــه قــاب ســازه‪ ‬ای بــدون میراگــر اختصــاص داده می‪ ‬شــود) اســتفاده می‪ ‬شــود‪.‬‬
‫محاســبه‪ ‬ی بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان غیراالســتیک بــه صــورت تکــرار شــونده (ســعی و خطــا)‬
‫می‪ ‬باشــد ‪ ،‬زیــرا تخمیــن پریــود ســکانت در نقطــه‪ ‬ی بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان و نســبت میرایــی‬
‫مؤثــر بــه یــک آگاهــی قبلــی از بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان غیرارتجاعــی نیــاز دارنــد‪ .‬وقتــی بــرای‬
‫یــک مــورد خــاص مقادیــر مفــروض و محاســباتی بــرای بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان غیراالســتیک بــه قــدر‬
‫کافــی بــه هــم نزدیــک باشــند ‪ ،‬در ایــن صــورت راه‪ ‬حــل همگــرا شــده اســت‪.‬‬

‫‪ 2-6‬میرایی تأمین‪ ‬شده توسط میراگرها‬

‫در ایــن بخــش روابطــی بــرای محاســبه ی میرایــی تأمین‪ ‬شــده توســط میراگرهــای وابسته‪ ‬به‪ ‬ســرعت‬
‫ارائــه می‪ ‬گــردد‪ .‬رابطــه‪ ‬ی (‪ )1-6‬معادلــه‪ ‬ای مناســب بــرای میراگرهــای وابسته‪ ‬به‪ ‬ســرعت‬
‫می‪ ‬باشــد (کنســتانتینو و ســیمنز‪ ،1993‬کنســتانتینو و همکارانــش ‪ .)1996‬در ایــن رابطــه‬
‫مجموعــه انــرژی مستهلک‪ ‬شــده در ســازه توســط میراگرهــا در تغییرمــکان منطبــق بــر بیشــینه‪ ‬ی‬
‫تغییرمــکان غیرارتجاعــی ســاختمان را نشــان می‪ ‬دهــد‪ .‬تغییرمــکان هــای مربــوط بــه هــر یــک از‬
‫میراگرهــا را می‪ ‬تــوان بــا تخمیــن تغییرمــکان نســبی طبقــات منطبــق بــر بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان‬
‫غیرارتجاعــی ســازه بــه دســت آورد‪ .‬ایــن تغییرمــکان هــا بایــد روی محــور میراگــر تصویــر‬
‫شــوند و همچنیــن تغییرشــکل‪ ‬های مربــوط بــه قــاب حمل‪ ‬کننــده میراگرهــا بایــد لحــاظ‬
‫شــود‪ .‬کاری انجــام شــده توســط یــک میراگــر طــی یــک ســیکل ‪ ،‬توســط رابطــه‪ ‬ی زیــر بــه دســت‬
‫می‪ ‬آیــد‪:‬‬

‫در ایــن رابطــه نیــروی میراگــر )‪ (FD‬برابــر بــا ‪ C‬می‪ ‬باشــد کــه ‪ C‬برابــر ضریــب میرایــی میراگــر‬
‫برابــر ســرعت نســبی بیــن دو انتهــای میراگــر می‪ ‬باشــد‪ .‬بــا فــرض اینکــه تغییرمــکان میراگــر‬ ‫و‬
‫باشــد‪ ،‬بیشــینه‪ ‬ی ســرعت نســبی میراگــر‬ ‫و فرکانــس‬ ‫بــه صــورت هارمونیــک و بــا دامنــه‪ ‬ی‬
‫برابــر خواهــد بــود بــا‪:‬‬

‫(‪)2-3‬‬
‫‪681‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای راهنمای ‪SEAOC‬‬

‫در رابطــه‪ ‬ی (‪ )1-6‬عبــارت ‪ Es‬انــرژی کرنشــی ارتجاعــی (االســتیک) قــاب ســاختمانی در بیشــینه‪ ‬ی‬
‫تغییرمــکان غیرارتجاعــی بــوده کــه می‪ ‬تــوان آن را از رابطــه‪ ‬ی (‪ )3-6‬محاســبه نمــود‪.‬‬

‫رابطــه‪ ‬ی (‪ )4-6‬تخمینــی از نیــروی اینرســی در تــراز ‪ i‬را ارائــه می‪ ‬دهــد ‪ ،‬کــه در آن ‪ FMi‬نیــروی‬
‫تخمینــی از نســبت بیشــینه‪ ‬ی مقاومــت برشــی طبقــه در تــراز ‪i‬‬ ‫جانبــی طراحــی در تــراز ‪ i‬و‬
‫بــه نیــروی طراحــی جانبــی تــراز ‪ i‬را ارائــه می‪ ‬دهد‪.‬عبــارت دوم در ســمت راســت معادلــه نیــروی‬
‫اینرســی افزوده‪ ‬شــده توســط میراگــر در تــراز طبقــه‪ ‬ی ‪ i‬را نشــان می‪ ‬دهــد‪.‬‬

‫‪ 3-6‬حداقل تغییرمکان های جانبی‬

‫رابطــه‪ ‬ی (‪ )5-6‬ارائــه دهنــده تخمینــی از بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان یــک سیســتم تسلیم‪ ‬شــونده کــه‬
‫تحــت بــار زلزلــه‪ ‬ی مشــخصی قــرار دارد مــی باشــد‪ .‬در ایــن رابطــه لرزه‪ ‬هــای زلزلــه توســط‬
‫شــتاب طیفــی بــا میرایــی ‪ 5‬درصــد و بــرای پریــود االســتیک مؤثــر ســازه )‪ (Te‬مشــخص می‪ ‬گردنــد‪.‬‬
‫ال بیشــترین تغییرمــکان بــه نقطــه‪ ‬ی کنتــرل مربــوط می‪ ‬شــود ‪ ،‬زیــرا نقطــه‪ ‬ی کنتــرل‬ ‫معمــو ً‬
‫ال در مرکــز ثقــل طبقــه‪ ‬ی بــام در نظــر گرفتــه می‪ ‬شــود‪ .‬در ایــن معادلــه رابطــه‪ ‬ای بیــن‬ ‫معمــو ً‬
‫متوســط تغییرمــکان االســتیک و متوســط تغییرمــکان غیرارتجاعــی فــرض می‪ ‬شــود‪ .‬ضریــب ‪ C0‬بــه‬
‫جهــت بــرون یابــی تغییرمــکان جــرم تعمیم‪ ‬یافتــه‪ ‬ی مــد اول بــه تــراز بــام بــه کار مــی‪ ‬رود‪.‬‬
‫مقــدار ایــن ضریــب را می‪ ‬تــوان برابــر ضریــب مشــارکت مــد اول در نظــر گرفتــه یــا مقــدار‬
‫تقریبــی آن را از جــدول (‪ )1‬بــه دســت آورد‪ .‬ضریــب ‪ C1‬بــه جهــت لحــاظ نمــودن اختــاف‬
‫بیــن بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان ارتجاعــی و غیرارتجاعــی در ســاختمان‪ ‬هایی کــه دارای چرخه‪ ‬هــای‬
‫هیسترســیس کامــل و پایــدار هســتند ‪ ،‬بــه کار مــی‪ ‬رود‪ .‬مقادیــر ارائه‪ ‬شــده بــرای ایــن ضریــب تــا‬
‫حــدی بــر مبنــای تحقیقــات )‪ Miranda (1991‬و ‪ Nassar‬و‪ Krawinkler‬قــرار دارد‪ .‬بــرای‬
‫ســاختمان‪ ‬هایی کــه بــا ضریــب بــزرگ ‪( R‬بیــش از ‪ )5‬طراحــی شــده‪ ‬اند یــا در کنــار گســل‬
‫فعــال قــرار دارنــد‪ ،‬مقادیــر اختصــاص داده‪ ‬شــده بــه ‪ C1‬ممکــن اســت دســت‪ ‬پایین باشــد‬
‫(‪ Whittaker‬و دیگــران ‪.)1998‬‬

‫تخمیــن تغییرمــکان نســبی طبقــات طبقــات بــا اســتفاده از تخمیــن تغییرمــکان غیرارتجاعــی ( کــه‬
‫در اینجــا بــا عبــارت ‪ DDn‬شــناخته می‪ ‬شــود) بــه دســت می‪ ‬آیــد‪ .‬تغییرمــکان هــای طبقــات بــا‬
‫ضــرب بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان غیرارتجاعــی در مقادیــر نرمال‪ ‬شــده‪ ‬ی شــکل مــود اول بــه‬
‫دســت می‪ ‬ایــد‪ .‬تغییرمــکان نســبی طبقــات طبقــات بــه صــورت اختــاف بیــن تغییرمــکان‬
‫هــای طبقــات تخمیــن زده می‪ ‬شــوند‪ .‬ایــن فرآینــد در بهتریــن حالــت نیــز تنهــا یــک‬
‫مقــدار تقریبــی می‪ ‬باشــد ‪ ،‬زیــرا بــرای تخمیــن تغییرمــکان نســبی طبقــات طبقــات در یــک‬
‫سیســتم تسلیم‪ ‬شــونده از شــکل مــودی االســتیک اســتفاده می‪ ‬شــود (در حالــی کــه در‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪682‬‬

‫ایــن سیســتم‪ ‬ها تغییرمــکان هــا تمایــل دارنــد در یــک یــا دو طبقــه متمرکــز شــوند)‪ .‬مقادیــر‬
‫محاســباتی بــرای تغییرمــکان نســبی طبقــات طبقــات را می‪ ‬تــوان بــه عنــوان حــد پایینــی در‬
‫نظــر گرفــت‪.‬‬

‫معــادالت (‪ )6-6‬و (‪ )7-6‬ارائــه دهنــده ابــزار تخمینــی ‪ ،‬جهــت محاســبه‪ ‬ی پریود ســکانت در نقطه‪ ‬ی‬
‫بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان غیرخطــی ســاختمان مــی باشــند‪ .‬بــا اســتفاده از روابــط نیــرو‪ -‬تغییرمــکان‬
‫شــکل (‪ )1‬پریــود ســکانت در نقطــه‪ ‬ی بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان غیراالســتیک مــی توانــد بــه شــکل زیــر‬
‫محاســبه شــود‪:‬‬

‫(‪)2-4‬‬

‫از آنجــا کــه امــکان اندازه‪ ‬گیــری مســتقیم برش‪ ‬پایــه‪ ‬ی منطبــق بــر بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان غیراالســتیک‬
‫وجــود نــدارد ‪ ،‬از معادلــه‪ ‬ی (‪ )7‬اســتفاده شــد‪ .‬ایــن تخمیــن بــرای ‪ VM‬در بهتریــن حالــت یــک‬
‫مقــدار تقریبــی می‪ ‬باشــد‪ .‬الزم اســت مهندســین طــراح مســائل مرتبــط بــا طراحــی و عملکــرد‬
‫را بــرای اســتفاده از مقادیــر مختلــف ‪ VM‬مــورد ارزیابــی قــرار دهنــد‪.‬‬

‫همان‪ ‬طــوری کــه در بــاال ذکــر شــد ‪ ،‬جهــت تعییــن نســبت میرایــی مؤثــر یــک قــاب ســازه‪ ‬ای‬
‫(شــامل میراگرهــای وابســته‪ ‬به‪ ‬تغییرمکان) ‪ ،‬تخمیــن پریــود ســکانت در تغییرمــکان بیشــینه‬
‫مــورد نیــاز اســت‪ .‬محاســبه‪ ‬ی نســبت میرایــی مؤثــر بــر مبنــای انــرژی مستهلک‪ ‬شــده توســط‬
‫تمــام میراگرهــای وابسته‪ ‬به‪ ‬ســرعت و بــا ایــن فــرض کــه ســاختمان تحــت تأثیــر نیروهــای‬
‫هارمونیــک بــا بیشــینه‪ ‬ی دامنه‪ ‬تغییرمــکان برابــر ‪ DDn‬و پریــود ‪ TD‬قــرار دارد‪ ،‬صــورت‬
‫می‪ ‬گیــرد‪ .‬اگــر تغییرشــکل قــاب حمل‪ ‬کننــده‪ ‬ی میراگــر انــدک باشــد ‪ ،‬می‪ ‬تــوان در‬
‫محاســبه‪ ‬ی تغییرمــکان نســبی طبقــات بیــن دو انتهــای میراگــر (کــه بــا اســتفاده از تغییرمــکان‬
‫نســبی طبقــات تخمیــن زده می‪ ‬شــود) و نیــز محاســبه‪ ‬ی ســرعت‪ ‬های نســبی بیــن دو انتهــای‬
‫میراگــر (کــه بــا فــرض حرکــت هارمونیــک بــا دامنــه‪ ‬ی برابــر تغییرمــکان نســبی ‪ DDn‬و پریــود‬
‫‪ TD‬تخمیــن زده می‪ ‬شــود) از آن صرف‪ ‬نظــر کــرد‪.‬‬

‫‪ -7‬تحلیل تاریخچه‪ ‬زمانی‬

‫‪ 1-7‬تاریخچه‪ ‬زمانی‪ ‬ها‬

‫تاریخچه‪ ‬زمانی‪ ‬هــا (رکوردهــای زلزلــه) کــه بــرای تحلیــل قاب‪ ‬هــای ســازه‪ ‬ای (شــامل میراگرهــا)‬
‫انتخــاب می‪ ‬شــوند بایســتی بــا معیارهایــی کــه در ‪ UBC §1631.6.3‬آمــده اســت تطابــق داشــته‬
‫‪683‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای راهنمای ‪SEAOC‬‬

‫باشــند‪ .‬ایــن ضوابــط الزم مــی‪ ‬دارد تاریخچه‪ ‬زمانی‪ ‬هــا از لحــاظ دامنــه و فرکانــس بــه نحــوی‬
‫مقیــاس شــوند کــه مقادیــر منحنــی طیــف ‪ SRSS‬آنهــا زیــر ‪ 130‬درصــد مقادیــر مربــوط بــه طیــف‬
‫هــدف قــرار نگیرنــد‪ .‬ایــن ملزومــات اساسـ ًا بــر مقادیــر مربــوط بــه ملزومــات مربــوط به جداســازهای‬
‫پایــه در ‪ UBC‬منطبــق هســتند‪ .‬فــرض می‪ ‬شــود پریــود ارتعــاش مــد االســتیک دوم و پریــود ســکانت‬
‫در بیشــترین تغییرمــکان در بــازه‪ ‬ی پریــود بیــن ‪ 0.2T1‬و ‪ 1.1TD‬قــرار بگیرنــد‪.‬‬

‫‪ 2-7‬فرآیندهای تحلیل‬

‫فرآیندهــای مربــوط بــه تحلیــل تاریخچــه زمانــی در بخــش ‪ UBC §1631.6.3‬ارائــه شــده‪ ‬اند‪ .‬در‬
‫صورتــی کــه رفتــار غیرخطــی در ســازه مــورد انتظــار باشــد ‪ ،‬بایــد از تحلیــل تاریخچه‪ ‬زمانــی‬
‫غیرخطــی اســتفاده شــود‪ .‬در اینجــا تســلیم قابل‪ ‬توجــه معــادل نســبت تقاضا‪ ‬بــه تغییرمــکان بیــش‬
‫از ‪ 2‬می‪ ‬باشــد‪ .‬راهنمایی‪ ‬هــای بیشــتر و معیارهــای پذیــرش بــرای تحلیل‪ ‬هــای تاریخچه‪ ‬زمانــی‬
‫غیرخطــی در ‪ FEMA 273‬ارائــه شــده اســت‪.‬‬

‫اطالعات بیشتر برای تحلیل های تاریخچه‪ ‬زمانی غیرخطی در بخش (‪ )2-4‬ارائه شده است‪.‬‬

‫‪ -8‬ملزومات مربوط به جزئیات طراحی‬

‫‪ 1-8‬شرایط محیطی‬

‫در مهندســی ســنتی هنــگام قــرار دادن مصالــح ســازه‪ ‬ای (نظیــر بتــن مســلح و فــوالد) در اســکلت‬
‫ســازه غیــر از بحــث خوردگــی توجــه کمــی بــه ســایر مســائل محیطــی شــده اســت‪ .‬مصالــح غیــر‬
‫ســنتی (نظیــر پلیمرهــای اکریلیــک) و تجهیزاتــی مکانیکــی (نظیــر میراگرهــای ویســکوز ســیال‪،‬‬
‫میراگرهــای اصطکاکــی و ‪ )...‬کــه اساس ـ ًا تحــت تأثیــر عواملــی نظیــر حــرارت‪ ،‬خــزش‪ ،‬خوردگــی‬
‫و اشــعه‪ ‬ی فرابنفــش قــرار دارنــد ‪ ،‬مهندســین را بــا مســائل جدیــد روبــه‪ ‬رو کــرده اســت‪ .‬پیــش از‬
‫تعییــن میراگــر مناســب بــرای اجــرای پــروژه بایــد تأثیــر عوامــل محیطــی مطرح‪ ‬شــده در‬
‫بخــش (‪ )1-8‬بــر پاســخ ســازه و میراگــر طــی عمــر طراحــی آنهــا مــد نظــر قــرار گیرنــد و یــا‬
‫اقدامــات الزم بــرای کاهــش ایــن آثــار انجــام شــود‪.‬‬

‫میراگرهــا بــه منظــور اســتهالک انــرژی ناشــی از زلزلــه در ســازه بــه کار می‪ ‬رونــد و نبایــد‬
‫بخشــی از سیســتم باربــر ثقلــی باشــند‪( .‬چنیــن میراگرهایــی می‪ ‬تواننــد بــرای کاهــش آثــار نیــروی‬
‫بــاد نیــز بــه کار رونــد امــا ایــن موضــوع خــارج از حیطــه‪ ‬ی ایــن ضوابــط می‪ ‬شــود)‪ .‬اگرچــه‬
‫عمدت ـ ًا طراحــی میراگرهــا بــر اســاس نیروهــا و تغییرمــکان هــای ناشــی از زلزلــه انجــام می‪ ‬شــود‪،‬‬
‫امــا در کنــار آن بایــد بــه آثــار ناشــی از بارهــای بــاد بــر میراگــر نیــز توجــه ویــژه داشــت‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪684‬‬

‫دو مثــال را در نظــر بگیریــد‪ :‬میراگــر فلــزی تســلیم شــونده و میراگــر ویســکوز ســیال‪ .‬بــرای یــک‬
‫میراگــر فــوالدی تسلیم‪ ‬شــونده کــه در معــرض گســیختگی‪ ‬های ناشــی از ســیکل هــای کوتــاه قــرار‬
‫می‪ ‬گیــرد‪ ،‬نیروهــای ایجــاد شــده توســط بــار بــاد در میراگــر اساسـ ًا بایــد کمتــر از مقاومــت تســلیم‬
‫میراگــر باشــد‪ .‬بــرای یــک میراگــر ویســکوز ســیال بارهــای بــاد وارده بــه ســازه موجــب تولیــد‬
‫تغییرمــکان هایــی در سیســتم‪ ‬های انــرژی غیرفعــال می‪ ‬شــوند‪ .‬درزبندهــای میراگــر بایــد بــرای‬
‫تمــام عمــر طراحــی دارای زمــان ســیری (‪ )Travel Life‬متجــاوز از زمــان ســیر مــورد انتظــار‬
‫پیســتون میراگــر ناشــی از تمامــی آثــار بــاد باشــد‪.‬‬

‫مهنــدس طــراح می‪ ‬بایســتی تغییــرات محتمــل در پاســخ میراگــر ناشــی از آثــار محیطــی طــی‬
‫عمــر طراحــی آن را مشــخص نمایــد‪ .‬بیشــترین و کمتریــن مقادیــر پاســخ میراگــر مــی بایســتی‬
‫پیــش از تحلیــل و طراحــی نهایــی بــه طــور دقیــق مــورد بررســی و ارزیابــی قــرار گیرنــد‪.‬‬
‫تغییــر در پاســخ ســازه بایــد در قالــب مقادیــر بیشــینه‪ ،‬هــدف و مقادیــر حداقــل پاســخ میراگــر پیــش‬
‫از طراحــی نهایــی بــه صــورت تحلیــل مــورد ارزیابــی قــرار گیرنــد‪ .‬پاســخ ایــده‪ ‬آل نیــرو‪ -‬ســرعت‬
‫یــک میراگــر ویســکوز خطــی در شــکل (‪ )8‬را در نظــر بگیریــد‪ .‬خــط ‪ C‬رابطــه‪ ‬ی فرض‪ ‬شــده‬
‫در طراحــی را نشــان می‪ ‬دهــد‪ .‬خــط ‪ B‬و ‪ D‬مقادیــر حــدی رابطــه‪ ‬ی اصلــی بــرای میراگــر (کــه‬
‫توســط آزمایشــات نمونــه آزمایشــی حاصلــه شــده انــد) را نشــان می‪ ‬دهــد (کــه معمــوالً آنــرا در‬
‫حــدود ‪ %15‬رابطــه طراحــی در نظــر مــی گیرنــد)‪ .‬خــط ‪ A‬و‪ E‬مقادیــر محــدود کننــده‪ ‬ی رابطــه‪ ‬ی‬
‫اصلــی پــس از لحــاظ ســالخوردگی ‪ ،‬حــرارت ‪ ،‬خوردگــی و ‪ ...‬را نشــان می‪ ‬دهنــد‪ .‬عــاوه بــر‬
‫طراحــی بــرای رابطــه‪ ‬ی نیــرو‪ -‬ســرعت خــط ‪ ،C‬مهنــدس طــراح بایــد پاســخ ســازه را بــرای رابطه‪ ‬ی‬
‫نیــرو‪ -‬ســرعت ارائه‪ ‬شــده توســط خطــوط ‪ A‬و ‪ E‬را ارزیابــی نمایــد‪ .‬خــط ‪ A‬حداقــل انــرژی‬
‫مستهلک‪ ‬شــده توســط میراگــر (بــرای یــک تغییرمــکان مشــخص) را تعییــن می‪ ‬کنــد و خــط ‪E‬‬
‫بیشــترین نیــروی منتقل‪ ‬شــده بــه سیســتم اســتهالک انــرژی را نشــان می‪ ‬دهــد‪.‬‬

‫‪ 2-8‬حرکت چند‪ ‬محوری‬

‫بعضــی از سیســتم‪ ‬های مســتهلک‪ ‬کننده‪ ‬ی انــرژی قــادر بــه حفــظ تغییرمــکان هــای عمــده بــه‬
‫صــورت قائــم بــر محــور عمــود نیســتند‪ .‬بــرای ایــن نــوع از میراگرهــا بایــد در هــر دو انتهــا از‬
‫اتصــاالت لــوالدار )‪( (articulated‬نظیــر تکیه‪ ‬گاه‪ ‬هــای کــروی) اســتفاده شــود‪.‬‬

‫‪ 3-8‬محدودیت تغییرمکان طبقه‬

‫توضیحی وجود ندارد‪.‬‬

‫‪685‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای راهنمای ‪SEAOC‬‬

‫‪ 4-8‬حداقل مقاومت ‪ EDD‬ها و اجزاء ‪ EDS‬مربوطه‬

‫‪ 1-4-8‬قابلیت اعتماد و ضرایب ایمنی‬

‫در صورتــی کــه در هــر تــراز طبقــه کمتــر از ‪ 4‬میراگــر مــورد اســتفاده قــرار گیــرد‪ ،‬ضریــب‬
‫و ضریــب ایمنــی برابــر ‪ 1.4‬فــرض شــوند‪ .‬اگــر از ســه یــا تعــداد کمتــری از‬ ‫اعتمــاد‬
‫صرف‪ ‬نظــر از تعــداد و موقعیــت‬ ‫میراگرهــا در طبقــات ســاختمان اســتفاده شــود ‪ ،‬ضریــب‬
‫میراگرهــا در طبقــات دیگــر بایــد برابــر ‪ 1.4‬قــرار داده شــود‪ .‬عــدد ‪ 1.4‬تخمینــی اولیــه بــر‬
‫مبنــای قضــاوت مهندســی بــوده و ممکــن اســت در آینــده تغییــر کنــد‪ .‬هــدف از وضــع‬
‫ایــن ضوابــط آن اســت کــه مهندســین تشــویق شــوند بــه جــای اســتفاده از تعــداد کــم از‬
‫میراگرهــای بــزرگ یــا ظرفیــت بــاال از میراگرهایــی بــا ظرفیــت نیرویــی کــم امــا تعــداد زیــاد‬
‫اســتفاده کننــد‪.‬‬

‫میراگرهــای وابســته‪ ‬به ســرعت در کاهــش حرکــت هــای پیچشــی تــا حــد زیــادی مؤثرنــد‬
‫‪ ،‬زیــرا بــه شــرط اســتفاده از تعــداد زیــاد میراگرهــا در ســازه ایــن میراگرهــا (فــارغ از اثــر‬
‫افــزودن میرایــی) کمتریــن اثــر را بــر شــکل مــودی و پریــود ارتعــاش ســازه می‪ ‬گذارنــد‪.‬‬
‫بنابرایــن متــوازن کــردن دقیــق نیــرو ‪ x‬فاصلــه‪ ‬ی میراگرهــا نســبت بــه مرکــز گرانشــی طبقــه‬
‫ضــروری بــه نظــر نمی‪ ‬رســد‪ .‬اگرچــه بهتــر اســت حداقــل تــوازن تعــداد میراگرهــا حــول‬
‫مرکــز ثقــل طبقــه ایجــاد شــود‪.‬‬

‫میراگرهــای وابســته‪ ‬به‪ ‬تغییرمکان اثــر ملموس‪ ‬تــری بــر ارتعــاش در مــود پیچشــی دارنــد ‪ ،‬امــا‬
‫ایــن آثــار توســط ضوابــط معمــول طراحــی سیســتم‪ ‬های مقــاوم جانبــی لحــاظ گردیــده اســت‪.‬‬

‫‪ 2-4-8‬تعیین نیروهای طراحی در ‪EDS‬‬

‫کنش‪ ‬هــا و تغییرشــکل‪ ‬های اجــزاء می‪ ‬تواننــد بــه روش تحلیــل اســتاتیکی نیروهــای جانبــی‬
‫(بخــش ‪ )1-2-4‬یــا بــه روش تحلیــل تاریخچه‪ ‬زمانــی (بخــش ‪ )2-2-4‬بــه دســت آینــد‪ .‬اگــر از‬
‫تحلیــل تاریخچه‪ ‬زمانــی اســتفاده شــود‪ ،‬نیروهــا و تغییرمــکان هــای اجــزاء در هــر گام زمانــی بایــد‬
‫بــا مقادیــر حــدی تعیین‪ ‬شــده توســط مهنــدس طــراح کنتــرل شــوند‪ .‬امــا اگــر از روش تحلیــل‬
‫اســتاتیکی نیروهــای جانبــی اســتفاده شــود ‪ ،‬جهــت بررســی نمــودن المان‪ ‬هــا بایــد بــه شــکل زیــر‬
‫عمــل شــود‪:‬‬

‫در ســاختمانی کــه شــامل میراگرهــای وابســته‪ ‬به‪ ‬تغییرمکان می‪ ‬باشــد ‪ ،‬بیشــینه‪ ‬ی‪ ‬نیروها در‬

‫قــاب ســازه‪ ‬ای و میراگرهــا در نقطــه‪ ‬ی بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان بــه دســت می‪ ‬آیــد‪ .‬در ایــن‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪686‬‬

‫مــورد الزم اســت اجــزاء ســازه‪ ‬ای و میراگرهــا نظیــر قاب‪ ‬هــای ســازه‪ ‬ای ســنتی صرفـ ًا در نقطــه‪ ‬ی‬
‫بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان کنتــرل شــوند‪.‬‬

‫ســاختمانی کــه شــامل میراگرهــای وابسته‪ ‬به‪ ‬ســرعت می‪ ‬باشــد ‪ ،‬نیروهــای ویســکوز‬

‫میراگرهــا می‪ ‬بایســت مــورد بررســی و ارزیابــی قــرار گیرنــد‪ .‬بیشــینه‪ ‬ی نیروهــا در هــر یــک از‬
‫اجــزاء می‪ ‬توانــد در یکــی از ایــن ســه مرحلــه رخ دهــد‪ :‬بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان‪ ،‬بیشــینه‪ ‬ی ســرعت‬
‫یــا بیشــینه‪ ‬ی شــتاب‪ .‬رابطــه‪ ‬ی بــرش و تغییرمــکان بــام (شــکل ‪ )9‬را در نظــر بگیریــد‪ .‬ایــن شــکل‬
‫تقریبــی از رفتــار یــک ســازه همــراه بــا میراگرهــای ویسکو‪ ‬االســتیک را ارائــه می‪ ‬دهــد‪.‬‬

‫برش‪ ‬پایــه‪ ‬ی مربــوط بــه ‪ FD‬بــر بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان منطبــق اســت‪ .‬ایــن مقــدار بــرای‬
‫‪ FA‬بــر نقطــه‪ ‬ی بیشــینه‪ ‬ی شــتاب و بــرای ‪ FV‬بــر نقطــه‪ ‬ی بیشــینه‪ ‬ی ســرعت منطبــق اســت‪.‬‬
‫کنتــرل نیروهــا در نقطــه‪ ‬ی بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان بــرای میراگرهــای وابســته‪ ‬به تغییرمــکان و‬
‫وابسته‪ ‬به‪ ‬ســرعت تفاوتــی نــدارد‪.‬‬

‫مقــدار حداکثــر نیروهــای ویســکوز در ســرعت بیشــینه حاصــل می‪ ‬شــود‪ .‬ســرعت بیشــینه‬
‫ال در زمــان تغییرمــکان صفــر رخ می‪ ‬دهــد‪ .‬در ایــن زمــان نیروهــای اینرســی در هــر‬ ‫معمــو ً‬
‫تــراز طبقــه مؤلفه‪ ‬هــای افقــی نیروهــای ویســکوز را متــوازن می‪ ‬نماینــد ‪ ،‬بــه طــوری کــه‬
‫تغییرمــکان هــای جانبــی در هــر تــراز کــف برابــر صفــر می‪ ‬گــردد‪ .‬نیروهــای میرایــی منجــر‬
‫بــه اعمــال نیروهــای محــوری در جمع‪ ‬کننده‪ ‬هــا و دســتکهای کششــی در هــر تــراز طبقــه ‪،‬‬
‫و نیــز تولیــد نیروهــای محــوری در ســتون‪ ‬هایی می‪ ‬شــود کــه میراگرهــا را حمــل می‪ ‬کننــد‬
‫(شــکل ‪ 2‬را ببینیــد)‪ .‬بزرگــی ایــن نیروهــا بــه میــزان میرایــی افزوده‪ ‬شــده بــه قــاب‪ ‬و نیــز‬
‫انــدازه و موقعیــت میراگرهــا در قــاب ســازه‪ ‬ای بســتگی دارد‪ .‬می‪ ‬تــوان بــا اســتفاده از اطالعــات‬
‫مربــوط بــه نیروهــا در نقطــه‪ ‬ی بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان )‪ (FD‬و بیشــینه‪ ‬ی ســرعت )‪ ،(FV‬کنش‪ ‬هــای‬
‫اجــزاء در نقطــه‪ ‬ی بیشــینه‪ ‬ی شــتاب را بــه دســت آورد‪ .‬بــا فــرض اینکــه قــاب ســازه‪ ‬ای سیســتم‬
‫ویسکو‪ ‬االســتیکی بــوده کــه تحــت تغییرمــکان هــای هارمونیــک بــا فرکانــس ‪ fD=1/TD‬قــرار دارد‬
‫(کــه ‪ TD‬برابــر پریــود ســکانتی در نقطــه‪ ‬ی بیشــینه‪ ‬ی تغییرمــکان می‪ ‬باشــد)‪ ،‬نیــرو در لحظــه‪ ‬ی‬
‫شــتاب بیشــینه )‪ (FA‬می‪ ‬توانــد از رابطــه‪ ‬ی زیــر محاســبه شــود‪:‬‬

‫(‪)2-5‬‬

‫مقــدار نیــرو در نقطــه‪ ‬ی بیشــینه ی شــتاب را می‪ ‬تــوان بــه صــورت محافظه‪ ‬کارانــه بــا قــرار دادن‬
‫‪ CF1‬و ‪ CF2‬برابــر مقــدار ‪ 1‬بــه دســت آورد‪.‬‬
‫‪687‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای راهنمای ‪SEAOC‬‬

‫‪ 3-4-8‬حداقل مقاومت و سختی اجزاء ‪EDS‬‬

‫در اینجــا ضوابــط ترکیــب نیروهــای مربــوط بــه المان‪ ‬هــای ســازه‪ ‬ای ‪( LFRS‬سیســتم مقــاوم در‬
‫برابــر نیــروی عرضــی) کــه بــا اســتفاده از ضریــب کاهــش ‪ R‬بــه دســت می‪ ‬آینــد بــا مؤلفه‪ ‬هــای‬
‫نیــروی ناشــی از میراگرهــا تعریــف می‪ ‬شــوند‪ .‬اجــزاء ســازه‪ ‬ای ‪( EDS‬سیســتم اتــاف انــرژی)‬
‫بایــد نیروهــا را در محــدوده‪ ‬ی رفتــار االســتیک تحمــل نماینــد ‪ ،‬بــه طــوری کــه تغییرمــکان‬
‫هــای ایجــاد شــده در میراگرهــا بــه شــکل پایــدار و قابل‪ ‬پیش‪ ‬بینــی باشــند‪ .‬بدیــن منظــور‪،‬‬
‫نبایــد ‪EDD‬هــا (تجهیــزات اتــاف انــرژی) را بــه طــور مســتقیم بــه المان‪ ‬هــای ‪( LFRS‬نظیــر‬
‫تیرهــا در قــاب خمشــی) کــه بــرای پاســخ در محــدوده‪ ‬ی غیرارتجاعــی طراحــی می‪ ‬شــوند‪،‬‬
‫متصــل نمــود‪ .‬تیرهایــی کــه بــرای رفتــار غیراالســتیک در نظــر گرفتــه می‪ ‬شــوند ‪ ،‬احتمــاالً بایســتی‬
‫برخــی نیروهــای ثانویــه‪ ‬ی ‪EDS‬هــا نظیــر نیــروی المان‪ ‬هــای جمع‪ ‬کننــده را انتقــال دهنــد‪ .‬در‬
‫نتیجــه محدودیت‪ ‬هایــی بــرای تنش‪ ‬هــای اجــزاء ‪ EDS‬نیــز در نظــر گرفتــه شــده اســت‪ .‬ســایر‬
‫تیرهــا‪ ،‬ســتون‪ ‬ها‪ ،‬مهارهــا‪ ،‬دیافراگم‪ ‬هــا‪ ،‬قیدهــا و پی‪ ‬هــا بایــد بــرای نیروهــای زلزله‪ ‬بــا ضرایــب‬
‫تعیین‪ ‬شــده طراحــی شــوند‪ .‬مقــدار مقاومــت خاکــی کــه بــرای تعییــن مقاومــت پــی و یــا مقاومــت‬
‫لغزشــی بــه کار مــی‪ ‬رود ‪ ،‬مــی بایســتی نشــانگر تنــش نهایــی خــاک ( و نــه تنش‪ ‬هــای بهره‪ ‬بــرداری‬
‫خــاک) باشــد‪.‬‬

‫بــا توجــه بــه اینکــه المان‪ ‬هــای مهــاری کــه تنهــا نیروهــای ‪ EDS‬را انتقــال می‪ ‬دهنــد بــرای مقابلــه‬
‫بــا نیروهــای طراحــی در بــازه‪ ‬ی تنش‪ ‬هــای االســتیک طراحــی می‪ ‬شــوند ‪ ،‬ضرایــب آیین‪ ‬نامــه‪ ‬ای‬
‫معمــول کــه بــه جهــت تصحیــح عملکردهــای بــا شــکل‪ ‬پذیری کــم اســتفاده می‪ ‬شــوند ( ودر اینجــا‬
‫قابــل کاربــرد نیســتند)‪.‬‬

‫‪ 5-8‬آزمایش‪ ‬های دوره‪ ‬ای و بازرسی‪ ‬ها‬

‫اجــزاء ســازه‪ ‬ای ساخته‪ ‬شــده از فــوالد معمولــی‪ ،‬بتــن مســلح و چــوب معمــوالً پــس از عملیــات‬
‫ســاخت بــه نــدرت بازرســی می‪ ‬شــوند‪ .‬هــر چنــد بیشــتر مســتهلک‪ ‬کننده‪ ‬های انــرژی در بــازار‬
‫(زمــان نــگارش ایــن متــن) بــه شــکل مکانیکــی هســتند و نــه بــه صــورت المان‪ ‬هــای ســازه‪ ‬ای‪.‬‬
‫ا صنایــع دفاعــی‪،‬‬ ‫ا از میراگرهــای مکانیکــی در آنهــا اســتفاده شــده اســت (مث ـ ً‬
‫در صنایعــی کــه قب ـ ً‬
‫تولیــد نیــرو و صنایــع هوافضــا) بــه منظــور اطمینــان از عملکــرد صحیــح‪ ،‬میراگرهــا را مرتب ـ ًا مــورد‬
‫بازرســی و آزمایشــات دوره‪ ‬ای قــرار می‪ ‬گیرنــد‪ .‬بــرای میراگرهــای مکانیکــی نیــز همیــن فلســفه‬
‫قابــل تعریــف اســت‪.‬‬

‫ا مــواردی کــه دارای هیــچ بخــش‬‫میراگرهایــی کــه بــه شــکل اجــزاء مکانیکــی نیســتند (مث ـ ً‬
‫متحرکــی نیســتند‪ ،‬قیــود و ســیال درونــی و ‪ )...‬نظیــر میراگرهایــی کــه بــر اســاس تســلیم‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪688‬‬

‫فلــزی کار می‪ ‬کننــد‪ ،‬بایــد بــه دالیــل معمــول مــورد بازرســی قــرار گیرنــد (مثـ ً‬
‫ا بــه منظــور‬
‫ال بــه بازرســی‪ ‬های دوره ای احتیاجــی ندارنــد‪ .‬میراگرهایــی‬ ‫حفاظــت از خوردگــی) امــا معمــو ً‬
‫کــه انــرژی را از طریــق تغییرشــکل‪ ‬های میراگرهــای ویسکو‪ ‬االســتیک صلــب و مایــع مســتهلک‬
‫می‪ ‬کننــد ‪ ،‬در صورتــی کــه رفتــار مصالــح آنهــا بــه گذشــت زمــان و شــرایط محیطــی حســاس‬
‫باشــد ‪ ،‬بایــد در دوره‪ ‬هــای زمانــی منظــم مــورد بازرســی و آزمایــش قــرار گیرنــد‪.‬‬

‫وظیفــه‪ ‬ی تعییــن دوره‪ ‬هــای بازرســی و آزمایــش بــر عهــده‪ ‬ی مهنــدس مربوطــه می‪ ‬باشــد (ایــن‬
‫وظیفــه بــر اســاس مراجــع ‪ ،‬مــدارک و همچنیــن آزمایشــات و مشــاهدات پیشــین ‪ ،‬تحــت نظــر‬
‫تولیــد کننــده محصــول مــی باشــد و امــری ســلیقه ای نیســت‪ ،‬گردآورنــده)‪ .‬ایــن دوره‪ ‬هــای زمانــی‬
‫بایــد بــه نحــوی تنظیــم گردنــد کــه از رفتــار مناســب میراگرهــا در تمــام طــول عمــر طراحــی‬
‫آن اطمینــان حاصــل شــود‪ .‬دامنــه و محــدوده برنامــه‪ ‬ی بازرســی و آزمایشــات بایســتی بــر‬
‫مبنــای تاریخچــه‪ ‬ی ســرویس‪ ‬دهی میراگرهــای تحــت بررســی و میــزان احتمــال تغییــر در‬
‫ویژگی‪ ‬هــای میراگــر ناشــی از گذشــت زمــان و شــرایط محیطــی قــرار داشــته باشــد‪.‬‬

‫‪ 6-8‬کنترل کیفیت ساخت‬

‫بــرای اطمینــان کنتــرل مؤثــر کیفیــت محصــول‪ ،‬فروشــنده بایــد یــک سیســتم کنتــرل تولیــد را ایجــاد‬
‫کــرده کــه شــامل مشــخصات فنــی مکتــوب فرآینــد و روش‪ ‬هــای کنتــرل باشــد‪ .‬اکیــداً توصیــه‬
‫می‪ ‬گــردد برنامــه‪ ‬ی کنتــرل کیفیــت بــه نحــوی طراحــی شــود تــا از لحــاظ ســاخت‪ ،‬فرآینــد‬
‫بازرســی و آزمایشــات مطابــق بــا یکــی از سیســتم‪ ‬های بیمــه ای شناخته‪ ‬شــده (نظیــر‬
‫ســازمان اســتانداردهای بین‪ ‬المللــی‪ )ISO 9001 ،‬باشــد‪.‬‬

‫جزئیــات و دامنــه‪ ‬ی کاربــرد یــک برنامــه‪ ‬ی کنتــرل کیفیــت مناســب بــه پیچیدگــی میراگــر‬
‫مورد‪ ‬اســتفاده بســتگی دارد‪ .‬بــرای مثــال میراگرهــای فلــزی تسلیم‪ ‬شــونده (کــه نســبت ًا ســاده هســتند)‬
‫ممکــن اســت تنهــا بــه چنــد کنتــرل مربــوط بــه متالــورژی‪ ،‬بــرش و جوشــکاری نیــاز داشته‪ ‬باشــند‪.‬‬
‫در حالــی کــه بــرای میراگرهایــی کــه از مجموعه‪ ‬هــای پیچیــده‪ ‬ای از اجــزاء تشــکیل شــده‪ ‬اند ‪،‬‬
‫برنامه‪ ‬هــای دقیق‪ ‬تــر همــراه بــا جزئیــات بیشــتر مــورد نیــاز اســت‪.‬‬

‫‪5‬بازنگری طراحی‬ ‫‪-5‬‬

‫مباحــث تحلیــل‪ ،‬طراحــی و ســاخت ســازه‪ ‬های شــامل میراگرهــای مســتهلک‪ ‬کننده‪ ‬ی‬

‫انــرژی بــرای بســیاری از افــراد حرفــه‪ ‬ای در صنعــت ســاختمان نیــز شــناخته شــده نیســتند‬
‫(در زمــان نــگارش ایــن متــن)‪ .‬بــه همیــن دلیــل تمــام فازهــای تحلیــل‪ ،‬طراحی و ســاخت‬
‫ســازه‪ ‬های دارای میراگــر بایــد توســط یــک گــروه مهندســی مســتقل (کــه متشــکل از‬
‫‪689‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای راهنمای ‪SEAOC‬‬

‫افــراد مجــرب در زمینــه‪ ‬ی تحلیــل لــرزه‪ ‬ای و تئــوری و کاربــرد تجهیزاتــی اســتهالک‬

‫انــرژی می‪ ‬باشــند) مــورد ارزیابــی قــرار گیــرد‪( .‬ایــن بازنگــری بــرای تحلیــل‪ ،‬طراحــی‬
‫و ســاخت سیســتم‪ ‬های جداســاز پایــه نیــز الزم اســت)‪.‬‬

‫بایــد بازنگریهــای طراحــی طــی فازهــای اولیــه‪ ‬ی طراحــی صــورت گیــرد و نیــز طــی مراحــل‬
‫آزمایــش و نصــب تجهیزاتــی مســتهلک‪ ‬کننده‪ ‬ی انــرژی در ســاختمان ادامــه یابــد‪.‬‬

‫‪ -10‬آزمایش تجهیزاتی استهالک انرژی‬

‫‪ 1-10‬کلیات‬

‫بــرای هــر نــوع از میراگرهــای مصرفــی بایــد دو برنامــه‪ ‬ی مجــزا بــرای آزمایــش تدویــن شــود‪.‬‬
‫اولــی آزمایــش نمونــه‪ ‬ی آزمایشــی (‪ )Prototype‬بــوده کــه هــدف از آن کنتــرل تطابــق‬
‫بیــن مشــخصات عملکــردی سیســتم بــا مفروضــات طراحــی می‪ ‬باشــد‪ .‬آزمایــش دوم تحــت‬
‫عنــوان آزمایــش ســاخت وســیله بــه منظــور ارزیابــی نحــوه‪ ‬ی نصــب میراگــر در ســازه انجــام‬
‫می‪ ‬شــود‪ .‬ایــن آزمایــش ممکــن اســت بــرای اطمینــان از عملکــرد صحیــح میراگــر الزم باشــد‪.‬‬
‫الزم بــه ذکــر اســت کــه آزمایــش ســاخت‪/‬تولید جایگزینــی بــرای آزمایــش کیفیــت ســاخت توســط‬
‫ســازنده نمی‪ ‬باشــد‪.‬‬

‫‪ 2-10‬آزمایش‪ ‬های نمونه‪ ‬ی اولیه‬

‫‪ 1-2-10‬کلیات‬

‫اگرچــه اســتفاده از میراگرهــای بــا مقیــاس کوچــک بــرای انجــام آزمایش‪ ‬هــای اولیــه نمونــه‬
‫مجــاز می‪ ‬باشــد ‪ ،‬در صــورت امــکان اســتفاده از میراگرهــا در مقیــاس واقعی‪ ‬شــان الزم‬
‫اســت‪ .‬مشــخصات بــار گســیختگی یــا بــار نهایــی میراگرهــا توســط آزمایش‪ ‬هــای مقیــاس‬
‫کوچــک قابــل تعییــن نیســت‪(.‬بدین مفهــوم کــه روابــط پیــش بینــی مقاومــت خطــی نبیســتند‪.‬‬
‫گردآورنــده)‬

‫‪ 2-2-10‬ثبت داده‪ ‬ها‬

‫بــرای اینکــه مشــخصات پاســخ نیــرو‪ -‬تغییرمــکان یــا نیــرو‪ -‬ســرعت میراگرهــا بــه طــور‬
‫کامــل پــردازش شــود‪ ،‬بــرای هــر ســیکل از بارگــذاری حداقــل ‪ 100‬داده‪ ‬ی ثبت‪ ‬شــده مــورد‬
‫نیــاز اســت‪.‬‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪690‬‬

‫‪ 3-2-10‬ترتیب و سیکل‪ ‬های بارگذاری‬

‫حمــل بارهــای گرانشــی ســازه توســط میراگرهــای مســتهلک‪ ‬کننده‪ ‬ی انــرژی مجــاز نیســت‬
‫ال الزم اســت ایــن میراگرهــا‪ ،‬وزن خودشــان و تجهیــزات الصاقــی‬ ‫‪ ،‬امــا بــا ایــن حــال معمــو ً‬
‫بــه آن‪ ‬هــا را تحمــل کننــد‪ .‬ایــن بارهــا در برخــی مــوارد ممکــن اســت دارای اثــر تعیین‪ ‬کننــده‪ ‬ای‬
‫بــر عملکــرد میراگــر باشــند‪.‬‬

‫‪1‬بــرای ســازه‪ ‬هایی کــه پریــود کــم دارنــد ‪ ،‬الزم اســت تعــداد ســیکل‪ ‬های‬ ‫‪.1‬‬
‫آزمایــش دامنــه‪ ‬ی کــم بــه قــدر کافــی افزایــش یابــد تــا آنکــه آزمایــش بتوانــد بــه طــور‬
‫کامــل تعــداد ســیکل‪ ‬های ممکــن حــرکات بــاد طــی عمــر ســازه را نشــان دهــد‪ .‬تجهیزاتــی‬
‫کــه دارای جــزء ســختی قابــل مالحظــه‪ ‬ای نیســتند ‪ ،‬در معــرض تغییرمــکان هــای ســیکلی‬
‫ناشــی از کنش‪ ‬هایــی قــرار دارنــد کــه بــه شــکل آرام بــه ســازه وارد می‪ ‬شــوند (نظیــر‬
‫بــار بــاد یــا حرکــت هــای ناشــی از حــرارت)‪ .‬بــرای ایــن نــوع از میراگرهــا اطمینــان یافتــن‬
‫از مقاومــت در برابــر ســایش و زوال ناشــی از ایــن بارهــا‪ ،‬انجــام آزمایشــات دامنه‪ ‬کــم بــا‬
‫تعــداد ســیکل زیــاد ضــروری اســت‪ .‬در مــورد تجهیزاتــی کــه ســختی قابل‪ ‬توجــه دارنــد و‬
‫در برابــر بارهــای بــاد‪ ،‬حــرارت و کنش‪ ‬هــای مشــابه بــه صــورت بــدون تســلیم و لغــزش‬
‫طراحــی می‪ ‬شــوند یــا اینکــه نصــب آن‪ ‬هــا طــوری طراحــی شــده کــه میراگرهــا تحــت‬
‫تأثیــر چنیــن کنش‪ ‬هایــی قــرار نمی‪ ‬گیرنــد‪ ،‬انجــام آزمایــش هــای فوق‪ ‬الذکــر ضــروری‬
‫نیســت‪.‬‬

‫‪2‬تمــام آزمایش‪ ‬هــا بــرای تأمیــن رفتــار قابــل پذیــرش تحــت بارگــذاری زلزلــه‬ ‫‪.2‬‬
‫بایــد مــورد آزمایــش قــرار گیرنــد‪ .‬محدودیت‪ ‬هــای فیزیکــی تجهیــزات آزمایــش ممکــن‬
‫اســت از آزمایــش میراگرهــای بــزرگ تحــت بارهــای ســیکلی بــا نــرخ بارگــذاری واقعــی‬
‫جلوگیــری کنــد‪ .‬بــرای چنیــن میراگرهایــی (بــه ویــژه میراگرهــای ویســکوز ســیال)‬
‫آزمایش‪ ‬هــای ضربــه در مقیــاس بــزرگ در ترکیــب بــا آزمایش‪ ‬هــای ســیکلی و آزمایــش‬
‫ضربــه در مقیــاس کوچــک می‪ ‬توانــد جایگزیــن قابــل قبولــی باشــد‪.‬‬

‫تقاضــای انــرژی در میراگــری کــه تحــت آزمایشــات "زمــان واقعــی" قــرار می‪ ‬گیــرد بایــد‬
‫بــه دقــت ارزیابــی شــود‪ .‬آزمایــش ‪ 20‬ســیکلی می‪ ‬توانــد میراگــر را در معــرض انــرژی‬
‫بســیار بیشــتر از مقــداری کــه طــی یــک زلزلــه‪ ‬ی بــزرگ واقعــی وارد می‪ ‬شــود‪ ،‬قــرار دهــد‬
‫و حتــی ممکــن اســت میراگــر را بــه حالــت بیش‪ ‬بارگــذاری برســاند‪ .‬در چنیــن مــواردی‬
‫تعــداد ســیکل‪ ‬ها و یــا دامنــه‪ ‬ی آزمایــش بایــد بــه دقــت و طــوری تعییــن شــود کــه‬
‫میراگــر تحــت اثــر تقاضــای انــرژی واقعــی و نــه غیرمعقــول قــرار گیــرد‪.‬‬
‫‪691‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای راهنمای ‪SEAOC‬‬

‫‪3‬ضوابــط ارائه‪ ‬شــده جهــت ارزیابــی وابســتگی بــه فرکانــس بــر مبنــای ضوابــط‬ ‫‪.3‬‬
‫مشــابه ارائه‪ ‬شــده بــرای سیســتم‪ ‬های جداســاز لــرزه‪ ‬ای قــرار دارنــد‪ .‬بــازه‪ ‬ی فرکانــس‬
‫‪ 0.5f1‬تــا ‪ 0.2f1‬می‪ ‬توانــد پاســخ فرکانســی ســازه را پوشــش دهــد‪ .‬فرکانــس ‪ 0.2f1‬بــر‬
‫افزایــش چهــار برابــر ســختی ســازه (ناشــی از آثــار المان‪ ‬هــای غیرســازه‪ ‬ای و غیــره)‬
‫منطبــق اســت و مقــدار ‪ 0.5f1‬بــه کاهــش چهــار برابــری ســختی ناشــی از لرزه‪ ‬هــای‬
‫زلزلــه اشــاره دارد کــه بــه احتمــال زیــاد پاســخ غیرارتجاعــی ســازه را بــه طــور کامــل در‬
‫بــر می‪ ‬گیــرد‪.‬‬

‫‪4‬اگــر ویژگی‪ ‬هــای میراگــر تحــت تأثیــر تغییرمــکان هــای ســاختمان در جهــت‬ ‫‪.4‬‬
‫عمــود بــر محــور طولــی میراگــر قــرار گیــرد (تحــت عوامــل تغییرمــکان دوجانبــه‬
‫(‪ ))bilateral displacement‬چنیــن اثــری بایــد در آزمایش‪ ‬هــا مــورد تحقیــق قــرار‬
‫گیــرد‪ .‬اهمیــت تغییرمــکان هــای دوجانبــه می‪ ‬توانــد ناشــی از پیامــد هــای هــر یــک از‬
‫مــوارد ‪ 1‬یعنــی ویژگی‪ ‬هــای طراحــی اساســی ســازه ‪ ،‬یــا مــورد ‪ 2‬یعنــی پیکربنــدی نصــب‬
‫میراگــر مطابــق بــا طراحــی باشــد‪.‬‬

‫‪ 4-2-10‬آزمایش تجهیزاتی مشابه‬

‫در طراحــی مطلــوب یــک وســیله‪ ‬ی اســتهالک انــرژی بــا رفتــار ریاضــی خــاص‪ ،‬بــرای هــر نــوع از‬
‫میراگــر بــه آزمایش‪ ‬هــای نمونــه‪ ‬ی اولیــه ی مخصــوص نیــاز خواهــد بــود‪ .‬هــر چنــد ســازنده‪ ‬ها‬
‫قادرنــد میراگرهــای اســتاندارد بــر حســب پارامترهــای طراحــی نظیــر مقاومــت تســلیم و رفتــار‬
‫عملکــردی آنهــا تولیــد نماینــد‪.‬‬

‫ســپس می‪ ‬تــوان از یــک مجموعــه‪ ‬از آزمایش‪ ‬هــای نمونــه‪ ‬ی اولیــه‪ ‬ی اســتاندارد جهــت ارضــاء‬
‫ملزومــات آزمایش‪ ‬هــای اولیــه اســتفاده نمــود‪ .‬کفایــت چنیــن مجموعــه‪ ‬ی اســتانداردی از آزمایش‪ ‬هــا‬
‫بــرای هــر پــروژه‪ ‬ی خــاص بایــد توســط مهنــدس پــروژه )‪ (Engineer of Record‬تعییــن گــردد‪.‬‬

‫‪ 5-2-10‬تعیین مشخصات نیرو ‪ -‬سرعت ‪ -‬تغییرمکان‬

‫بــرای تعییــن مشــخصات مربــوط بــه میراگرهــای مســتهلک‪ ‬کننده‪ ‬ی انــرژی و ارزیابــی کافــی بــودن‬
‫آن‪ ‬هــا بایــد از تعاریــف ســازگار بــا پارامترهــا و ویژگی‪ ‬هــای میراگــر اســتفاده شــود‪.‬‬

‫‪ 6-2-10‬کفایت سیستم‬

‫بــه طــور معمــول از فــرض ســختی منفــی افزایشــی جهــت نشــان دادن رفتــار ناپایــدار میراگرهــای‬
‫وابســته‪ ‬به‪ ‬تغییرمکان اســتفاده می‪ ‬شــود‪ .‬بایــد بــه یــاد داشــته باشــیم در برخــی مــوارد بــرای ایــن‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪692‬‬

‫میراگرهــا ( و نیــز تمــام میراگرهــای وابســته بــه ســرعت) ســختی منفــی افزایشــی بخشــی ضمنــی از‬
‫رفتــار آنهــا بــوده و زیــان‪ ‬آور و مخــرب نیســت‪.‬‬

‫بــه طــور کلــی بــازه‪ ‬ی رواداری ‪ 15%‬بعنــوان بیشــینه‪ ‬ی بــازه ی قابــل قبــول جهــت ارضــاء مفروضات‬
‫طراحــی (بــدون اختــاف قابــل مالحظه‪ ‬بیــن رفتــار واقعــی و رفتــار مــدل) در نظــر گرفتــه می‪ ‬شــود‪.‬‬
‫ممکــن اســت بــرای نــوع خاصــی از میراگــر بــازه‪ ‬ی رواداری دیگــری مطلوب‪ ‬تــر باشــد یــا ممکــن‬
‫اســت در یــک پــروژه‪ ‬ی خــاص بــازه‪ ‬ی قابل‪ ‬قبــول متفــاوت باشــد‪ .‬در چنیــن مــواردی بــازه‪ ‬ی قابــل‬
‫قبــول بــرای ویژگی‪ ‬هــای میراگــر بایــد بــه شــکل مناســب در فرآینــد طراحــی لحــاظ شــود‪ .‬بــرای در‬
‫نظــر گرفتــن بــازه‪ ‬ی واقعــی مشــخصات میراگــر می‪ ‬تــوان از تکنیک‪ ‬هــای قوی‪ ‬تــر مدلســازی یــا‬
‫انجــام تعــداد بیشــتری از تحلیل‪ ‬هــا اســتفاده کــرد‪.‬‬

‫‪ 3-10‬آزمایش محصول‬

‫بــه عنــوان بخشــی از فرآیندهــای کنتــرل کیفیــت میراگرهــا هــر محصــول میراگــر بایــد در معــرض‬
‫آزمایــش و بازرســی قــرار گیــرد‪ .‬بــرای تکمیــل فرآینــد ســاخت یــک میراگــر ممکــن اســت بــرای‬
‫بررســی و تأییــد رفتــار محصــول نهایــی مونتاژ‪ ‬شــده آزمایش‪ ‬هــای بیشــتری نیــز مــورد نیــاز باشــد‪.‬‬
‫میــزان نیــاز و محــدوده‪ ‬ی الزم بســط بــرای آزمایــش محصــول نهایــی بایــد توســط مهنــدس پــروژه‬
‫بازنگــری و تعییــن شــود‪.‬‬
‫‪693‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای راهنمای ‪SEAOC‬‬

‫با میراگر های تسلیم شونده فلزی‬ ‫با میراگرهای‬

‫اصطکاکی‬
‫برش پایه جانبی‬

‫برش پایه جانبی‬

‫بدون میراگر‬ ‫بدون میراگر‬
‫نیروی اصطکاکی‬

‫تغییر شکل جانبی‬ ‫تغییر شکل جانبی‬

‫با میراگرهای‬
‫ویسکواالستیک‬
‫برش پایه جانبی‬

‫شیب بستگی به‬

‫فرکانس و تغییر شکل دارد‪.‬‬
‫بدون میراگر‬

‫تغییر شکل جانبی‬

‫تاثیر نیروگرها بر پاسخ نیرو ‪-‬تغییر مکان یک ساختمان (‪)Fema 1977‬‬

‫مفهوم اعضا در یک سیستم اتالف انرژی (‪)Fema 1977‬‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪694‬‬

‫حلقه های تغییر مکان‪ -‬نیرو ایده آل شده برای میراگرهای وابسته به تغییر مکان‬

‫حلقه های نیرو‪ -‬تغییر مکان ایده آل شده برای میراگرهای وابسته به سرعت‬

‫رابطه نیرو ‪ -‬تغییر مکان برای یک ساختمان (‪)Fema 1977‬‬

‫‪695‬‬ ‫ترجمه بخش میراگرهای راهنمای ‪SEAOC‬‬

‫تغییرات در پاسخ میراگر‬

‫رابطه برش پایه ‪/‬تغییر مکان بام برای یک ساختمان‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 696

‫مراجع‬

Aiken, I.D., D.K. Nims, A.S. Whittaker, and J.M. Kelly, 1993. “Testing of passive energy
dissipation systems, “Earthquake Spectra, Vol. 9, No. 3. Earthquake Engineering Research
Institute, Oakland, CA

ATC, 1993. Proceedings of Seminar on Seismic Isolation, Passive Energy Dissipation, and
Active Control, Report No. ATC-17-1. Applied Technology Council, Redwood City, CA

ATC, 1995. A Critical Review of Current Approaches ToEarthquake Resistant Design, Report
No. ATC-34.Applied Technology Council, Redwood City, CA

Constantinou, M.C. and M. D. Symans, 1993.“Experimental Study of Seismic Response of

Buildings With Supplemental Fluid Dampers,” The Structural Design of Tall Buildings. John
Wiley & Sons, London

Constantinou, M.C., T.T. Soong, and G.F. Dargush, 1996.Passive Energy Dissipation Systems
for Structural Design and Retrofit. NCEER Monograph, National Center for Earthquake
Engineering Research, Buffalo,N.Y

EERI, 1993. “Theme Issue: Passive Energy Dissipation, ”Earthquake Spectra, Vol. 9, No. 3.
Earthquake Engineering Research Institute, Oakland, CA

FEMA, 1997. NEHRP Guidelines for the Seismic Rehabilitation of Buildings, Report No.
FEMA 273.Federal Emergency Management Agency, Washington, D.C

Miranda, E., 1991. Seismic Evaluation and Upgrading of Existing Buildings, Ph.D. diss.,
Department of Civil Engineering, University of California, Berkeley, CA

Nassar, A. and H. Krawinkler, 1991. Seismic Demands for SDOF and MDOF Systems, Report
No. 95. John A.Blume Earthquake Engineering Center, Stanford University, Stanford, CA
697 SEAOC ‫ترجمه بخش میراگرهای راهنمای‬

Soong, T.T. and M.C. Constantinou, 1994. Passive and Active Structural Vibration Control in
Civil Engineering. Springer-Verlag, Wien, New York

Tsai, K-C, H-W. Chen, C-P. Hong, and Y-F. Su, 1993.“Design of Steel Triangular Plate
Energy Absorbers for Seismic-Resistant Construction,” Earthquake Spectra. Earthquake
Engineering Research Institute, Oakland, CA

Whittaker, A.S., M.C. Constantinou, and P. Tsopelas,1998. “Displacement Estimates for

Performance-Based Seismic Design,” paper accepted for publication, Journal of the Structural
Division ,ASCE, Washington, D.C

Whittaker, A.S., et al., 1993. “Code Requirements for the Design and Implementation of
Passive Energy Dissipation Systems,” Proceedings of Seminar on Seismic Isolation, Passive
Energy Dissipation, and Active Control, Report No. ATC-17-1. Applied Technology Council,
Redwood City, CA

Whittaker, A.S., V.V. Bertero, J. Alonso, and C. Thompson, 1991. “Seismic Testing of Steel-
Plate Energy Dissipating Devices,” Earthquake Spectra, Vol. 7, no. 4. Earthquake Engineering
Research Institute, Oakland, CA
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪698‬‬
‫‪699‬‬

‫منابع‬
‫( منابع مورد استفاده برای گردآوری کتاب)‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 700

1-Development and evaluation of simplified procedures for analysis and design of

Buildings with Passive Energy Dissipation Systems, Oscar M. Ramirez , Michael
C. Constantinou, Charles A. Kircher, Andrew S. Whittaker, Martin W. Johnson and
Juan D. Gomez , Technical Report MCEER-00-0010,2000

2-Earthquake engineering Handbook, wai fah chen and Charles Scawthorn, CRC
Press, 2003

3-CSI-Software Verification Examples - Berkeley,

4-FEMA 356 –Pre-standard and Commentary for the Seismic Rehabilitation of

Buildings, Chapter 9: Seismic Isolation and Energy Dissipation, 2000

5-In-Structure Damping and Energy Dissipation, Design Guidelines, Trevor E

Kelly, S.E., Holmes Consulting Group, 2001

6-Seismic Isolation for Designers and Engineers, R. Ivan Skinner, Trevor E. Kelly
and Bill (W.H.) Robinson, Robinson Seismic and Holmes Consulting Group
Companies, 2010

7-Scissor-Jack-Damper Energy Dissipation System, Ani N. Sigaher-Boyle and

Michael C. Constantinou, MCEER-04-0010, 2004

8-Experimental Study of a RC Structure with Toglle-Brace-Dampers, Jenn-

Shin Hwang, Shiang-Jung Wang, Yin-Nan Huang and Chun-Hsiang Tsai, 4th
International Conference on Earthquake Engineering, Taipei, Taiwan, 2006

9-Seismic Design of Structure with Improved Toggle-Brace-Damper System, Li Bo

and Liang Xingwen, 14WCEE, 2011

10-Taylor Devices Toggle Brace Damping System for Seismic Protection of

Building and Bridge Structures Catalogue

11-Toggle-Brace-Damper Seismic Energy Dissipation Systems, Michael C.

Constantinou, , Panos Tsopelas, Wilhelm Hammel and Ani N. Sigaher, Journal of
Structural Engineering, 2001
701 )‫( منابع مورد استفاده برای گردآوری کتاب‬

12-SEAOC BlueBook , Passive Energy Dissipation Systems—Appendix H, 1999

13- A Hybrid Control of Seismic Response by Passive and Semi-active Control

Strategies, Res.Asist. Gökçe KINAY, Asist.Prof. Gürsoy TURAN

14- Active control of the seismic response of structures by combined use of base
isolation and absorbing boundaries, j.e. juco , h.l. wong , a. mita

15- Pounding force response spectrum under earthquake excitation, Robert

Jankowski

16- Response of seismically isolated buildings considering poundings, Petros

Komodromos,C. Panayiotis C. Polycarpou, Loizos Papaloizou and Marios C.
Phocas

17- Smart Base Isolation Strategies Employing Magnetorheological Dampers, H.

Yoshioka; J. C. Ramallo; and B. F. Spencer Jr.

18- Evaluation, Preventation and Mitigation Pounding Effects in Building

Structures , R.E. Valles and A.M. Reinhorn, MCEER 97-0001, 1999

‫ راهنماي روش ها و شيوه هاي بهسازي لرزه اي ساختمان‬- ‫ سازمان برنامه و بودجه‬524 ‫ نشریه‬-19
‫هاي موجود وجزئيات اجرايي‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪702‬‬
‫‪703‬‬

‫لغت نامه‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 704

‫لغت نامه‬
American Association of States Highways
and Transportation Officials (AASHTO) )‫(فارسی به انگلیسی‬ AASHTO
federal Emergency Management Agency
(FEMA) FEMA
Pacific Earthquake Engineering Reasearch
Center (PEER) PEER
Structural Engineers Association Of
California (SEAOC) SEAOC
Connection, joint ‫اتصال‬

energy dissipation ‫اتالف اًطغی‬

P-Δ effect P-Δ ‫اثط‬

period shift effect ‫اثط اًتمال پطیَز‬

Near Fault Effect ‫اثط ًعزیىی تِ گؿل‬

vibration ‫اضتؼاـ‬

free vibration ‫اضتؼاـ آظاز‬

assessment ‫اضظیاتی‬

NewZealand Standard (NZS) NZS ‫اؾتاًساضز‬

threated ُ‫اصالح قس‬

original ِ‫ اٍلی‬، ‫اصلی‬

validity ‫اػتثاض‬

members ‫اػضاء‬

distortion ‫ پیچیسگی‬، ‫اػَخاخح‬

elongation ‫افعایف طَل زازى‬

elasto-plastic ‫االؾتَپالؾتیه‬

algorithm ‫الگَضیتن‬

adaptive load pattern ‫الگَی تاض تطثیمی‬

element ‫الواى‬

massless element ‫الواى تی ٍظى‬

strengthening element ُ‫الواى هماٍم وٌٌس‬

disposable element ‫الواى یىثاض هصطف‬

Life Safety ‫اهٌیت خاًی‬

Japan Roadway Association (JRA) ‫اًدوي ضاُ غاپي‬

Structural Engineers Association of
Northern California (SEAONC) ‫اًدوي هٌْسؾی ؾاظُ ایالت والیفطًیای قوالی آهطیىا‬
705 ‫لغت نامه‬

Interaction ‫اًسضوٌف‬

soil-structure interaction (SSI) ُ‫اًسضوٌف ذان ٍ ؾاظ‬

strain energy ‫اًطغی وطًكی‬

kinetic energy ‫اًطغی ویٌواتیىی‬

Ductility, flexibility ‫اًؼطاف پصیطی‬

peak ‫ حساوثط‬، ‫اٍج‬

preliminary ِ‫اٍلی‬

Idealized ُ‫ایسُ آل قس‬

laboratory ُ‫آظهایكگا‬

anvil ‫آًَیل‬

iron ‫آّي‬

Uniform Building Code (UBC) ‫آییي ًاهِ ؾاذتواًی یىٌَاذت‬

wind ‫تاز‬

load ‫تاض‬

isolation bearing ‫تاضتط خساؾاظ‬

sliding bearing ُ‫تاضتط لغعًس‬

fixed hinge bearing ‫تاضتط هفصلی صلة‬

loading ‫تاضگصاضی‬

inertia loads ‫تاضّای ثملی‬

Necked ُ‫تاضیه قس‬

recovery ‫تاظیاتی‬

web )‫تال (تیط یا ؾتَى‬

upper ‫ فَلاًی‬، ‫تاالیی‬

critical ‫تحطاًی‬

bulge ‫تطآهسگی‬

tower ‫تطج‬

shear ‫تطـ‬

base shear ِ‫تطـ پای‬

National Earthquake Hazard Reduction
Program (NEHRP) ِ‫تطًاهِ هلی واّف ذططات ظلعل‬

clamp ‫تؿت‬

benchmark ‫تٌچ هاضن‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 706

implementation ‫تِ واضگیطی‬

OPTIMUM ٌِ‫تْی‬

dimensionless ‫تی تؼس‬

extrusion ‫تیطٍى آهسى‬

ellipse ‫تیضی‬

pier ِ‫پای‬

lower ‫ تحتاًی‬، ‫پاییٌی‬

brake pad ُ‫پس تطهع وٌٌس‬

Period ‫پطیَز‬

fundamental period ‫ پطیَز اؾاؾی‬- ِ‫پطیَز اٍلی‬

rebound ‫پؽ خْف‬

roof ‫پكت تام‬

bridge ‫پل‬

cable stayed bridge ‫پل واتلی‬

polycrystalline ‫پلی ولیؿتاضیي‬

foundation ‫پی‬

configuration ‫پیىطتٌسی‬

very slight effect ‫تاثیط تؿیاض ًاچیع‬

Fourier transform ِ‫تثسیل فَضی‬

Velocity-Dependent Devices ‫تدْیعات ٍاتؿتِ تِ تغییطهىاى‬

Displacement-Dependent Devices ‫تدْیعات ٍاتؿتِ تِ ؾطػت‬

Experimental and analytical investigations ‫تحمیمات آظهایكگاّی ٍ تحلیلی‬

pushover analysis ‫تحلیل پَـ آٍض‬

response history analysis (RHA) ‫تحلیل تاضیرچِ پاؾد‬

Time history analysis ‫تحلیل تاضیرچِ ظهاًی‬

Non-linear Dynamic Procedure (NDP) ‫تحلیل زیٌاهیىی غیطذطی‬

response spectrum analysis ‫تحلیل طیف پاؾد‬

numerical analysis ‫تحلیل ػسزی‬

earthquake damage mitigation ِ‫ترفیف صسهات ظلعل‬

hysteretic yielding )‫تؿلین قسگی ّیؿتطیتیؽ (پؽ هاًس‬

paradox ‫تضاز‬

deformation ‫تغییطقىل‬
707 ‫لغت نامه‬

plastic deformation )‫تغییطقىل پالؾتیه (هاًسگاض‬

Displacement ‫تغییطهىاى‬

instantaneous displacement ‫تغییطهىاى آًی‬

roof displacement ‫تغییطهىاى پكت تام‬

drift ‫تغییطهىاى ػطضی‬

floor displacement ‫تغییطهىاى وف‬

interstory drift ‫تغییطهىاى ًؿثی ػطضی تیي طثمِ ای‬

Commentary, Commentary ‫تفؿیط‬

Demand ‫تماضا‬

iterative ُ‫تىطاضقًَس‬

pinned support ‫تىیِ گاُ هفصلی‬

stress concentration ‫توطوع تٌف‬

nominal stress ‫تٌف اؾوی‬

constriction ‫تٌگ قسگی‬

vacancy ‫تْی قسگی‬

excitation ‫ تحطیه‬، ‫تْییح‬

Damper exponent ‫تَاى هیطاگط‬

exponential ‫تَاًی‬

recommended ُ‫تَصیِ قس‬

fabrication ‫ ؾاذت‬، ‫تَلیس‬

soil type ‫تیپ ذان‬

beam ‫تیط‬

girder ‫تیط اصلی‬

shock absorber ِ‫خاشب ضطت‬

flange )‫خاى (تیط یا ؾتَى‬

alternative ‫خایگصیي‬

Derivation of ‫خسا وطزى‬

base isolation ِ‫خساؾاظی پای‬

seismic isolation ‫خساؾاظی لطظُ ای‬

welding ‫خَقىاضی‬

maximum plastic rotation ‫چطذف پالؾتیه هاوعیون‬

Scotch ‫چطذف گیط‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 708

rockling motion ‫حطوت گَْاضُ ای‬

sway motion ‫حطوت ًَؾاًی‬

sensitivity ‫حؿاؾیت‬

force-displacement loop ‫ تغییطهىاى‬- ٍ‫حلمِ ًیط‬

stress-strain loops ‫ وطًف‬- ‫حلمِ ّای تٌف‬

hysteresis loop ‫حلمِ ّیؿتطیتیؽ‬

truss ‫ذطپا‬

creep ‫ذعـ‬

linearity ‫ذطی تَزى‬

circumflex ‫ذواى زاض‬

flexural ‫ذوكی‬

deflection ‫ تغییطقىل اًحطافی‬، ‫ذیع‬

slab ‫زال‬

Amplitute ٌِ‫زاه‬

degrees of freedom ‫زضخِ آظازی‬

interpolation ‫زضٍى یاتی‬

interpretation ‫زضٍى یاتی‬

underestimated ‫زؾت پاییي گطفتي‬

energy absorbing device ‫زؾتگاُ خصب اًطغی‬

operating temperature ‫زهای اخطایی‬

ambient temperature ‫زهای هحیطی‬

span )‫زّاًِ (پل‬

bilateral ِ‫زٍ ؾَی‬

detailing ‫زیتیل وطزى‬

moment-curvture relationship ‫قیة‬-‫ضاتطِ هواى‬

principal direction ‫ضاؾتای اصلی‬

guideline ‫ضاٌّوا‬

Resonance ‫ضظًاًؽ‬

grain growth ًِ‫ضقس زا‬

earthquake record ِ‫ضوَضز ظلعل‬

river ًِ‫ضٍزذا‬

orifice ‫ ؾَضاخ‬- ًِ‫ضٍظ‬

709 ‫لغت نامه‬

superstructure ُ‫ضٍؾاظ‬

snap back method snap back ‫ضٍـ‬

finite elemets method ‫ضٍـ اخعاء هحسٍز‬

Linear Static Procedure (LSP) ‫ضٍـ اؾتاتیىی ذطی‬

Non-linear Static Procedure (NSP) ‫ضٍـ اؾتاتیىی غیط ذطی‬

Linear Dynamic Procedure (LDP) ‫ضٍـ زیٌاهیىی ذطی‬

capacity spectrum method ‫ضٍـ طیف ظطفیت‬

lubrication ‫ضٍغي واضی‬

Nonlinear Static Procedure (NSP) ‫ضًٍس اؾتاتیىی غیط ذطی‬

inclination angle ‫ظاٍیِ قیة‬

soffit ‫ظیط طاق تالىي‬

substructure ُ‫ظیطؾاظ‬

building ‫ؾاذتواى‬

tall building ‫ؾاذتواى تلٌس‬

existing buildings ‫ؾاذتواى ّای هَخَز‬

Aging ‫ؾالرَضزگی‬

column ‫ؾتَى‬

strain hardening ‫ؾرت قسگی وطًكی‬

elastic stiffness ‫ؾرتی االؾتیه‬

initial elastic stiffness ِ‫ؾرتی االؾتیه اٍلی‬

lead ‫ؾطب‬

interstory velocity ‫ؾطػت ًؿثی تیي طثمِ ای‬

conventional ‫ لسیوی‬، ‫ؾٌتی‬

mounting ‫ؾَاض وطزى‬

slot ‫ؾَضاخ‬

cylinder ًِ‫ اؾتَا‬، ‫ؾیلٌسض‬

silo َ‫ؾیل‬

Spectural response acceleration ‫قتاب پاؾد طیفی‬

acceleration spectrum ‫قتاب طیفی‬

Floor acceleration ‫قتاب وف‬

environmental conditions ‫قطایط هحیطی‬

Robinson Seismic Ltd Robinson Seismic ‫قطوت هؿَلیت هحسٍز‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 710

billet ‫قوف اؾتَاًِ ای قىل‬

pile ‫قوغ‬

Tapered ‫قیة زاض‬

damage ِ‫صسه‬

plate ِ‫صفح‬

rigid ‫صلة‬

tortional rigidity ‫صلثیت پیچكی‬

near fault factors of unity ‫ضطایة یىٌَاذتی ًعزیىی تِ گؿل‬

ram ‫ضطتِ ظى‬

Absorbing Boundary ‫ضطتِ گیط اططاف ؾاذتواى‬

Reduction Factor ‫ضطیة واّف‬

participation factor ‫ضطیة هكاضوت‬

regulations ‫ضَاتط‬

story ِ‫طثم‬

preliminary design ِ‫ططاحی اٍلی‬

performance based design ‫ططاحی تط اؾاؼ واضایی‬

practical design ‫ططاحی ػولی‬

cantilever ُ‫طط‬

period lengthening ‫طَالًی قسى پطیَز‬

spectrum ‫طیف‬

Reduced Demand Spectrum ِ‫طیف تماضای واّف یافت‬

equivalent non-linear spectra ‫طیف غیطذطی هؼازل‬

spectral ‫طیفی‬

Capacity ‫ظطفیت‬

seal ‫ػایك‬

deck )‫ػطقِ (پل‬

Generic ‫ػوَهی‬

defects ‫ػیَب‬

bush ‫غالف‬

inelastic ‫غیط االؾتیه‬

non-linearity ‫غیط ذطی تَزى‬

phase ‫فاظ‬
711 ‫لغت نامه‬

assumption ‫فطض‬

frequency ‫فطواًؽ‬

redundancy ‫فعًٍی‬

compression ‫فكاض‬

elastic half space ‫فصای ًیوِ تیٌْایت االؾتیه‬

spring ‫فٌط‬

superelastic ‫فَق االؾتیه‬

steel ‫فَالز‬

mild steel )‫فَالز ًطم (ؾاذتواًی‬

frame ‫لاب‬

plane frame ‫لاب هؿطح‬

reliability ‫لاتلیت اػتواز‬

work hardening ‫واض ؾرت قسگی‬

cold work ‫واض ؾطز‬

Immediate Occupancy ‫واضتطی تسٍى تَلف‬

Decay ‫واّف‬

response reduction ‫واّف پاؾد‬

logarithmic decay ‫واّف لگاضیتوی‬

strain ‫وطًف‬

cyclic strain ‫وطًف ؾیىلی‬

plane-strain ِ‫وطًف هؿطح‬

spherical ‫وطٍؼ‬

crystallise ‫وطیؿتالِ قسى‬

recrystallisation ‫ تثلَض هدسز‬، ‫وطیؿتالِ قسى هدسز‬

tension ‫وكف‬

buckling ‫وواًف‬

passive protection ‫وٌتطل غیطفؼال‬

active control ‫وٌتطل فؼال‬

semiactive control ‫وٌتطل ًیوِ فؼال‬

Applied Technology Council (ATC) ‫وٌؿَل تىٌَلَغی واضتطزی‬

Coupling )‫وَپلیٌگ (هحفظِ ذاى زاض وِ پیچ ضا زضٍى آى هی پیچاًٌس‬

abutment )‫وَلِ (پل‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 712

fatigue failure ‫گؿیرتگی ذؿتگی‬

moment ‫ هواى‬- ‫گكتاٍض‬

wedge َُ‫گ‬

seismic ‫لطظُ ای‬

sliding ُ‫لغعًس‬

tube ِ‫لَل‬

concrete filled tube ‫لَلِ پط قسُ تا تتي‬

symmetric ‫هتماضى‬

parallelogram ‫هتَاظی االضالع‬

Moderate ‫هتَؾط‬

conservative ًِ‫هحافظِ واضا‬

restrained ُ‫هحسٍز قس‬

vector ‫هحَض‬

axial ‫هحَضی‬

conical ‫هرطٍطی‬

bilinear model ‫هسل زٍذطی‬

mathematical model ‫هسل ضیاضی‬

simplified model ُ‫هسل ؾازُ ؾاظی قس‬

Kelvin model ‫هسل ولَیي‬

bulk modulus ‫هسٍل حدوی‬

Storage modulus ُ‫هسٍل شذیط‬

shear loss modulus ‫هسٍل واّف تطقی‬

boundary ‫ حس‬، ‫هطظ‬

circumscribe ‫هطظتٌسی‬

Center of Mass (CM) ‫هطوع خطم‬

epicenter )‫هطوع ظلعلِ (اپی ؾٌتط‬

Centre of Stiffness (CS) ‫هطوع ؾرتی‬

copper ‫هؽ‬

rectangle ‫هؿتطیل‬

readily ً‫هكرصا‬

Characterisations, specifications ‫هكرصات‬

hinge ‫هفصل‬
713 ‫لغت نامه‬

retrofit ‫هماٍم ؾاظی‬

seismic rehabilitation ‫هماٍم ؾاظی لطظُ ای‬

aseismic ‫ ضس لطظُ ای‬، ‫هماٍم لطظُ ای‬

shear strength ‫هماٍهت تطقی‬

ultimate strength ‫هماٍهت ًْایی‬

eigenvalue ُ‫همساض ٍیػ‬

section ‫همطغ‬

compact section ُ‫همطغ فكطز‬

Scaled ُ‫همیاؼ قس‬

mechanism ‫هىاًیعم‬

prismatic ‫هٌكَضی‬

seismic zone ‫هٌطمِ لطظُ ای‬

symmetrical ‫هٌظن‬

diagonal brace ‫هْاضتٌس لططی‬

shear wave ‫هَج تطقی‬

modal ‫هَزال‬

higher modes ‫هَزّای تاالتط‬

temporary ‫هَلت‬

component َ‫ ػض‬- ِ‫هَلف‬

N-S component ‫ خٌَتی‬- ‫هَلفِ قوالی‬

Coulomb damper Coulomb ‫هیطاگط‬

yielding brace damper ُ‫هیطاگط تازتٌسی تؿلین قًَس‬

toggle brace damper (TBD) ‫هیطاگط تازتٌسی هفصلی‬

improved TBD )ِ‫هیطاگط تازتٌسی هفصلی تْثَز زازُ قسُ (پیكطفت‬

Shear Yielding Damper ‫هیطاگط تؿلین قًَسُ تطقی‬

Twisting-beam damper ‫پیچكی‬-‫هیطاگط تیط‬

tuned mass damper )TMD( ُ‫هیطاگط خطهی تٌظین قس‬

Scissor-Jack Damper ‫هیطاگط خه لیچی‬

Yielding Steel Cantilever ُ‫هیطاگط ططُ فَالزی تؿلین قًَس‬

Uniform-moment steel damper ‫یىٌَاذت‬-‫هیطاگط فَالزی هواى‬

bulged-shaft damper ُ‫ تطآهس‬- ِ‫هیطاگط هیل‬

steel hystretic damper ‫هیطاگط ّیؿتطتیؿی فَالزی‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 714

visco-elastic damper ‫هیطاگط ٍیؿىَاالؾتیه‬

fluid damper, Viscous damper/device (VD) ‫هیطاگط ٍیؿىَظ‬

Friction devices ‫هیطاگطّای اصطىاوی‬

lead extrusion damper (LED) ‫هیطاگطّای حاٍی ؾطب هیاًی‬

hysteretic devices (HD) ‫هیطاگطّای ّیؿتطیتیؿی‬

in-structural damping ‫هیطایی زضٍى ؾاظُ ای‬

Rayleigh damping )Rayleigh( ‫هیطایی ضیلی‬

nonclassically damping ‫هیطایی غیط والؾیه‬

supplemental damping ‫هیطایی هىول‬

Effective Damping ‫هیطایی هَثط‬

equivalent viscous damping ‫هیطایی ٍیؿىَظ هؼازل‬

shaking table ‫هیع لطظاى‬

rod ِ‫هیل‬

assymmetrical ‫ًا هٌظن‬

dislocation ‫ًاتدایی‬

annihilation ‫ًاتَزی‬

instability ‫ًاپایساضی‬

panel zone ‫ًاحیِ پاًل‬

normalised ‫ًطهالیعُ قسى‬

inversely proportional ‫ًؿثت هؼىَؼ‬

effective damping ratio ‫ًؿثت هیطایی هَثط‬

maintenance ‫ًگِ زاضی‬

cladding ‫ًواؾاظی‬

prototype ‫ًوًَِ ّای آظهایكی‬

Deficiencies ‫ًَالص‬

oscillation ‫ًَؾاى‬

restoring force ُ‫ًیطٍی تاظگطزاًٌس‬

yield force ‫ًیطٍی تؿلین‬

velocity dependent force ‫ًیطٍی ٍاتؿتِ تِ ؾطػت‬

nucleate ‫ّؿتِ زاض قسى‬

Geometric ‫ٌّسؾی‬

frictional hysteresis ‫ّیؿتطیتیؽ اصطىاوی‬

715 ‫لغت نامه‬

Dependence ‫ٍاتؿتگی‬

interrelated ‫ٍاتؿتِ تِ ّن‬

fluid viscosity ‫ٍیؿىَظیتِ هایغ‬

Monotonic, uniform ‫یىٌَاذت‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 716

‫لغت نامه‬
)‫(انگلیسی به فارسی‬

Absorbing Boundary ‫ضطتِ گیط اططاف ؾاذتواى‬

abutment )‫وَلِ (پل‬

acceleration spectrum ‫قتاب طیفی‬

active control ‫وٌتطل فؼال‬

adaptive load pattern ‫الگَی تاض تطثیمی‬

Aging ‫ؾالرَضزگی‬

algorithm ‫الگَضیتن‬

alternative ‫خایگصیي‬

ambient temperature ‫زهای هحیطی‬

American Association of States Highways and
Transportation Officials (AASHTO) AASHTO
Amplitute ٌِ‫زاه‬

annihilation ‫ًاتَزی‬

anvil ‫آًَیل‬

Applied Technology Council (ATC) ‫وٌؿَل تىٌَلَغی واضتطزی‬

aseismic ‫ ضس لطظُ ای‬، ‫هماٍم لطظُ ای‬

assessment ‫اضظیاتی‬

assumption ‫فطض‬

assymmetrical ‫ًا هٌظن‬

axial ‫هحَضی‬

base isolation ِ‫خساؾاظی پای‬

base shear ِ‫تطـ پای‬

beam ‫تیط‬

benchmark ‫تٌچ هاضن‬

bilateral ِ‫زٍ ؾَی‬

bilinear model ‫هسل زٍذطی‬

billet ‫قوف اؾتَاًِ ای قىل‬

boundary ‫ حس‬، ‫هطظ‬

brake pad ُ‫پس تطهع وٌٌس‬

bridge ‫پل‬

buckling ‫وواًف‬

building ‫ؾاذتواى‬
717 ‫لغت نامه‬

bulge ‫تطآهسگی‬

bulged-shaft damper ُ‫ تطآهس‬- ِ‫هیطاگط هیل‬

bulk modulus ‫هسٍل حدوی‬

bush ‫غالف‬

cable stayed bridge ‫پل واتلی‬

cantilever ُ‫طط‬

Capacity ‫ظطفیت‬

capacity spectrum method ‫ضٍـ طیف ظطفیت‬

Center of Mass (CM) ‫هطوع خطم‬

Centre of Stiffness (CS) ‫هطوع ؾرتی‬

characterisations ‫هكرصات‬

circumflex ‫ذواى زاض‬

circumscribe ‫هطظتٌسی‬

cladding ‫ًواؾاظی‬

clamp ‫تؿت‬

cold work ‫واض ؾطز‬

column ‫ؾتَى‬

Commentary ‫تفؿیط‬

Commentary ‫تفؿیط‬

compact section ُ‫همطغ فكطز‬

component َ‫ ػض‬- ِ‫هَلف‬

compression ‫فكاض‬

concrete filled tube ‫لَلِ پط قسُ تا تتي‬

configuration ‫پیىطتٌسی‬

conical ‫هرطٍطی‬

connection ‫اتصال‬

conservative ًِ‫هحافظِ واضا‬

constriction ‫تٌگ قسگی‬

conventional ‫ لسیوی‬، ‫ؾٌتی‬

copper ‫هؽ‬

Coulomb damper Coulomb ‫هیطاگط‬

Coupling ‫وَپلیٌگ (هحفظِ ذاى زاض وِ پیچ ضا زضٍى‬

 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 718

Absorbing Boundary ‫ضطتِ گیط اططاف ؾاذتواى‬

abutment )‫وَلِ (پل‬

acceleration spectrum ‫قتاب طیفی‬

active control ‫وٌتطل فؼال‬

adaptive load pattern ‫الگَی تاض تطثیمی‬

Aging ‫ؾالرَضزگی‬

algorithm ‫الگَضیتن‬

alternative ‫خایگصیي‬

ambient temperature ‫زهای هحیطی‬

American Association of States Highways and
Transportation Officials (AASHTO) AASHTO
Amplitute ٌِ‫زاه‬

annihilation ‫ًاتَزی‬

anvil ‫آًَیل‬

Applied Technology Council (ATC) ‫وٌؿَل تىٌَلَغی واضتطزی‬

aseismic ‫ ضس لطظُ ای‬، ‫هماٍم لطظُ ای‬

assessment ‫اضظیاتی‬

assumption ‫فطض‬

assymmetrical ‫ًا هٌظن‬

axial ‫هحَضی‬

base isolation ِ‫خساؾاظی پای‬

base shear ِ‫تطـ پای‬

beam ‫تیط‬

benchmark ‫تٌچ هاضن‬

bilateral ِ‫زٍ ؾَی‬

bilinear model ‫هسل زٍذطی‬

billet ‫قوف اؾتَاًِ ای قىل‬

boundary ‫ حس‬، ‫هطظ‬

brake pad ُ‫پس تطهع وٌٌس‬

bridge ‫پل‬

buckling ‫وواًف‬

building ‫ؾاذتواى‬
719 ‫لغت نامه‬

eigenvalue ُ‫همساض ٍیػ‬

elastic half space ‫فصای ًیوِ تیٌْایت االؾتیه‬

elastic stiffness ‫ؾرتی االؾتیه‬

elasto-plastic ‫االؾتَپالؾتیه‬

element ‫الواى‬

ellipse ‫تیضی‬

elongation ‫افعایف طَل زازى‬

energy absorbing device ‫زؾتگاُ خصب اًطغی‬

energy dissipation ‫اتالف اًطغی‬

environmental conditions ‫قطایط هحیطی‬

epicenter )‫هطوع ظلعلِ (اپی ؾٌتط‬

equivalent non-linear spectra ‫طیف غیطذطی هؼازل‬

equivalent viscous damping ‫هیطایی ٍیؿىَظ هؼازل‬

excitation ‫ تحطیه‬، ‫تْییح‬

existing buildings ‫ؾاذتواى ّای هَخَز‬

Experimental and analytical investigations ‫تحمیمات آظهایكگاّی ٍ تحلیلی‬

exponential ‫تَاًی‬

extrusion ‫تیطٍى آهسى‬

fabrication ‫ ؾاذت‬، ‫تَلیس‬

fatigue failure ‫گؿیرتگی ذؿتگی‬

federal Emergency Management Agency (FEMA) FEMA
finite elemets method ‫ضٍـ اخعاء هحسٍز‬

fixed hinge bearing ‫تاضتط هفصلی صلة‬

flange )‫خاى (تیط یا ؾتَى‬

flexibility ‫اًؼطاف پصیطی‬

flexural ‫ذوكی‬

Floor acceleration ‫قتاب وف‬

floor displacement ‫تغییطهىاى وف‬

fluid damper ‫هیطاگط ٍیؿىَظ‬

fluid viscosity ‫ٍیؿىَظیتِ هایغ‬

force-displacement loop ‫ تغییطهىاى‬- ٍ‫حلمِ ًیط‬

foundation ‫پی‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 720

Fourier transform ِ‫تثسیل فَضی‬

frame ‫لاب‬

free vibration ‫اضتؼاـ آظاز‬

frequency ‫فطواًؽ‬

Friction devices ‫هیطاگطّای اصطىاوی‬

frictional hysteresis ‫ّیؿتطیتیؽ اصطىاوی‬

fundamental period ‫ پطیَز اؾاؾی‬- ِ‫پطیَز اٍلی‬

Generic ‫ػوَهی‬

Geometric ‫ٌّسؾی‬

girder ‫تیط اصلی‬

grain growth ًِ‫ضقس زا‬

guideline ‫ضاٌّوا‬

higher modes ‫هَزّای تاالتط‬

hinge ‫هفصل‬

hysteresis loop ‫حلمِ ّیؿتطیتیؽ‬

hysteretic devices (HD) ‫هیطاگطّای ّیؿتطیتیؿی‬

hysteretic yielding )‫تؿلین قسگی ّیؿتطیتیؽ (پؽ هاًس‬

Idealized ُ‫ایسُ آل قس‬

Immediate Occupancy ‫واضتطی تسٍى تَلف‬

implementation ‫تِ واضگیطی‬

ُ‫هیطاگط تازتٌسی هفصلی تْثَز زازُ قس‬

improved TBD )ِ‫(پیكطفت‬

inclination angle ‫ظاٍیِ قیة‬

inelastic ‫غیط االؾتیه‬

inertia loads ‫تاضّای ثملی‬

initial elastic stiffness ِ‫ؾرتی االؾتیه اٍلی‬

instability ‫ًاپایساضی‬

instantaneous displacement ‫تغییطهىاى آًی‬

in-structural damping ‫هیطایی زضٍى ؾاظُ ای‬

Interaction ‫اًسضوٌف‬

interpolation ‫زضٍى یاتی‬

interpretation ‫زضٍى یاتی‬

721 ‫لغت نامه‬

interrelated ‫ٍاتؿتِ تِ ّن‬

interstory drift ‫تغییطهىاى ًؿثی ػطضی تیي طثمِ ای‬

interstory velocity ‫ؾطػت ًؿثی تیي طثمِ ای‬

inversely proportional ‫ًؿثت هؼىَؼ‬

iron ‫آّي‬

isolation bearing ‫تاضتط خساؾاظ‬

iterative ُ‫تىطاضقًَس‬

Japan Roadway Association (JRA) ‫اًدوي ضاُ غاپي‬

joint ‫اتصال‬

Kelvin model ‫هسل ولَیي‬

kinetic energy ‫اًطغی ویٌواتیىی‬

laboratory ُ‫آظهایكگا‬

lead ‫ؾطب‬

lead extrusion damper (LED) ‫هیطاگطّای حاٍی ؾطب هیاًی‬

Life Safety ‫اهٌیت خاًی‬

Linear Dynamic Procedure (LDP) ‫ضٍـ زیٌاهیىی ذطی‬

Linear Static Procedure (LSP) ‫ضٍـ اؾتاتیىی ذطی‬

linearity ‫ذطی تَزى‬

load ‫تاض‬

loading ‫تاضگصاضی‬

logarithmic decay ‫واّف لگاضیتوی‬

lower ‫ تحتاًی‬، ‫پاییٌی‬

lubrication ‫ضٍغي واضی‬

maintenance ‫ًگِ زاضی‬

massless element ‫الواى تی ٍظى‬

mathematical model ‫هسل ضیاضی‬

maximum plastic rotation ‫چطذف پالؾتیه هاوعیون‬

mechanism ‫هىاًیعم‬

members ‫اػضاء‬

mild steel )‫فَالز ًطم (ؾاذتواًی‬

modal ‫هَزال‬

Moderate ‫هتَؾط‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 722

moment ‫ هواى‬- ‫گكتاٍض‬

moment-curvture relationship ‫قیة‬-‫ضاتطِ هواى‬

monotonic ‫یىٌَاذت‬

mounting ‫ؾَاض وطزى‬

National Earthquake Hazard Reduction Program (NEHRP) ِ‫تطًاهِ هلی واّف ذططات ظلعل‬

Near Fault Effect ‫اثط ًعزیىی تِ گؿل‬

near fault factors of unity ‫ضطایة یىٌَاذتی ًعزیىی تِ گؿل‬

Necked ُ‫تاضیه قس‬

NewZealand Standard (NZS) NZS ‫اؾتاًساضز‬

nominal stress ‫تٌف اؾوی‬

nonclassically damping ‫هیطایی غیط والؾیه‬

Non-linear Dynamic Procedure (NDP) ‫تحلیل زیٌاهیىی غیطذطی‬

Nonlinear Static Procedure (NSP) ‫ضًٍس اؾتاتیىی غیط ذطی‬

Non-linear Static Procedure (NSP) ‫ضٍـ اؾتاتیىی غیط ذطی‬

non-linearity ‫غیط ذطی تَزى‬

normalised ‫ًطهالیعُ قسى‬

N-S component ‫ خٌَتی‬- ‫هَلفِ قوالی‬

nucleate ‫ّؿتِ زاض قسى‬

numerical analysis ‫تحلیل ػسزی‬

operating temperature ‫زهای اخطایی‬

OPTIMUM ٌِ‫تْی‬

orifice ‫ ؾَضاخ‬- ًِ‫ضٍظ‬

original ِ‫ اٍلی‬، ‫اصلی‬

oscillation ‫ًَؾاى‬
Pacific Earthquake Engineering Reasearch Center (PEER) PEER
panel zone ‫ًاحیِ پاًل‬

paradox ‫تضاز‬

parallelogram ‫هتَاظی االضالع‬

participation factor ‫ضطیة هكاضوت‬

passive protection ‫وٌتطل غیطفؼال‬

peak ‫ حساوثط‬، ‫اٍج‬

performance based design ‫ططاحی تط اؾاؼ واضایی‬

723 ‫لغت نامه‬

Period ‫پطیَز‬

period lengthening ‫طَالًی قسى پطیَز‬

period shift effect ‫اثط اًتمال پطیَز‬

phase ‫فاظ‬

pier ِ‫پای‬

pile ‫قوغ‬

pinned support ‫تىیِ گاُ هفصلی‬

plane frame ‫لاب هؿطح‬

plane-strain ِ‫وطًف هؿطح‬

plastic deformation )‫تغییطقىل پالؾتیه (هاًسگاض‬

plate ِ‫صفح‬

polycrystalline ‫پلی ولیؿتاضیي‬

practical design ‫ططاحی ػولی‬

preliminary ِ‫اٍلی‬

preliminary design ِ‫ططاحی اٍلی‬

principal direction ‫ضاؾتای اصلی‬

prismatic ‫هٌكَضی‬

prototype ‫ًوًَِ ّای آظهایكی‬

pushover analysis ‫تحلیل پَـ آٍض‬

P-Δ effect P-Δ ‫اثط‬

ram ‫ضطتِ ظى‬

Rayleigh damping )Rayleigh( ‫هیطایی ضیلی‬

readily ً‫هكرصا‬

rebound ‫پؽ خْف‬

recommended ُ‫تَصیِ قس‬

recovery ‫تاظیاتی‬

recrystallisation ‫ تثلَض هدسز‬، ‫وطیؿتالِ قسى هدسز‬

rectangle ‫هؿتطیل‬

Reduced Demand Spectrum ِ‫طیف تماضای واّف یافت‬

Reduction Factor ‫ضطیة واّف‬

redundancy ‫فعًٍی‬

regulations ‫ضَاتط‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 724

reliability ‫لاتلیت اػتواز‬

Resonance ‫ضظًاًؽ‬

response history analysis (RHA) ‫تحلیل تاضیرچِ پاؾد‬

response reduction ‫واّف پاؾد‬

response spectrum analysis ‫تحلیل طیف پاؾد‬

restoring force ُ‫ًیطٍی تاظگطزاًٌس‬

restrained ُ‫هحسٍز قس‬

retrofit ‫هماٍم ؾاظی‬

rigid ‫صلة‬

river ًِ‫ضٍزذا‬
Robinson ‫قطوت هؿَلیت هحسٍز‬
Robinson Seismic Ltd Seismic
rockling motion ‫حطوت گَْاضُ ای‬

rod ِ‫هیل‬

roof ‫پكت تام‬

roof displacement ‫تغییطهىاى پكت تام‬

Scaled ُ‫همیاؼ قس‬

Scissor-Jack Damper ‫هیطاگط خه لیچی‬

Scotch ‫چطذف گیط‬

seal ‫ػایك‬

section ‫همطغ‬

seismic ‫لطظُ ای‬

seismic isolation ‫خساؾاظی لطظُ ای‬

seismic rehabilitation ‫هماٍم ؾاظی لطظُ ای‬

seismic zone ‫هٌطمِ لطظُ ای‬

semiactive control ‫وٌتطل ًیوِ فؼال‬

sensitivity ‫حؿاؾیت‬

shaking table ‫هیع لطظاى‬

shear ‫تطـ‬

shear loss modulus ‫هسٍل واّف تطقی‬

shear strength ‫هماٍهت تطقی‬

shear wave ‫هَج تطقی‬

725 ‫لغت نامه‬

Shear Yielding Damper ‫هیطاگط تؿلین قًَسُ تطقی‬

shock absorber ِ‫خاشب ضطت‬

silo َ‫ؾیل‬

simplified model ُ‫هسل ؾازُ ؾاظی قس‬

slab ‫زال‬

sliding ُ‫لغعًس‬

sliding bearing ُ‫تاضتط لغعًس‬

slot ‫ؾَضاخ‬

snap back method snap back ‫ضٍـ‬

soffit ‫ظیط طاق تالىي‬

soil type ‫تیپ ذان‬

soil-structure interaction (SSI) ُ‫اًسضوٌف ذان ٍ ؾاظ‬

span )‫زّاًِ (پل‬

specifications ‫هكرصات‬

spectral ‫طیفی‬

spectrum ‫طیف‬

Spectural response acceleration ‫قتاب پاؾد طیفی‬

spherical ‫وطٍؼ‬

spring ‫فٌط‬

steel ‫فَالز‬

steel hystretic damper ‫هیطاگط ّیؿتطتیؿی فَالزی‬

Storage modulus ُ‫هسٍل شذیط‬

story ِ‫طثم‬

strain ‫وطًف‬

strain energy ‫اًطغی وطًكی‬

strain hardening ‫ؾرت قسگی وطًكی‬

strengthening element ُ‫الواى هماٍم وٌٌس‬

stress concentration ‫توطوع تٌف‬

stress-strain loops ‫ وطًف‬- ‫حلمِ ّای تٌف‬

Structural Engineers Association Of California (SEAOC) SEAOC
‫اًدوي هٌْسؾی ؾاظُ ایالت والیفطًیای‬
Structural Engineers Association of Northern California
(SEAONC) ‫قوالی آهطیىا‬
 ‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ 726

substructure ُ‫ظیطؾاظ‬

superelastic ‫فَق االؾتیه‬

superstructure ُ‫ضٍؾاظ‬

supplemental damping ‫هیطایی هىول‬

sway motion ‫حطوت ًَؾاًی‬

symmetric ‫هتماضى‬

symmetrical ‫هٌظن‬

tall building ‫ؾاذتواى تلٌس‬

Tapered ‫قیة زاض‬

temporary ‫هَلت‬

tension ‫وكف‬

threated ُ‫اصالح قس‬

Time history analysis ‫تحلیل تاضیرچِ ظهاًی‬

toggle brace damper (TBD) ‫هیطاگط تازتٌسی هفصلی‬

tortional rigidity ‫صلثیت پیچكی‬

tower ‫تطج‬

truss ‫ذطپا‬

tube ِ‫لَل‬

tuned mass damper )TMD( ُ‫هیطاگط خطهی تٌظین قس‬

Twisting-beam damper ‫پیچكی‬-‫هیطاگط تیط‬

ultimate strength ‫هماٍهت ًْایی‬

underestimated ‫زؾت پاییي گطفتي‬

uniform ‫یىٌَاذت‬

Uniform Building Code (UBC) ‫آییي ًاهِ ؾاذتواًی یىٌَاذت‬

Uniform-moment steel damper ‫یىٌَاذت‬-‫هیطاگط فَالزی هواى‬

upper ‫ فَلاًی‬، ‫تاالیی‬

vacancy ‫تْی قسگی‬

validity ‫اػتثاض‬

vector ‫هحَض‬

velocity dependent force ‫ًیطٍی ٍاتؿتِ تِ ؾطػت‬

Velocity-Dependent Devices ‫تدْیعات ٍاتؿتِ تِ تغییطهىاى‬

very slight effect ‫تاثیط تؿیاض ًاچیع‬

727 ‫لغت نامه‬

vibration ‫اضتؼاـ‬

visco-elastic damper ‫هیطاگط ٍیؿىَاالؾتیه‬

Viscous damper/device (VD) ‫هیطاگط ٍیؿىَظ‬

web )‫تال (تیط یا ؾتَى‬

wedge َُ‫گ‬

welding ‫خَقىاضی‬

wind ‫تاز‬

work hardening ‫واض ؾرت قسگی‬

yield force ‫ًیطٍی تؿلین‬

yielding brace damper ُ‫هیطاگط تازتٌسی تؿلین قًَس‬

Yielding Steel Cantilever ُ‫هیطاگط ططُ فَالزی تؿلین قًَس‬

‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪728‬‬
‫‪729‬‬

‫معرفی نامه‬
‫(شرکت های هلمز و رابینسن)‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪730‬‬
‫‪731‬‬ ‫معرفی نامه(شرکت های هلمز و رابینسن)‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪732‬‬
‫‪733‬‬ ‫معرفی نامه(شرکت های هلمز و رابینسن)‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪734‬‬
‫‪735‬‬ ‫معرفی نامه(شرکت های هلمز و رابینسن)‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪736‬‬
‫‪737‬‬ ‫معرفی نامه(شرکت های هلمز و رابینسن)‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪738‬‬
‫‪739‬‬ ‫معرفی نامه(شرکت های هلمز و رابینسن)‬
‫طراحی میراگرهای غیر فعال در برابر زلزله‬ ‫‪740‬‬