FRANČESKO PETRARKA (1304.-1374.

35
Solo et pensoso i piú deserti campi
vo mesurando a passi tardi et lenti,
et gli occhi porto, per fuggir, intenti
ove vestigio human l'arena stampi.

Altro schermo non trovo che mi scampi

dal manifesto accorger de le genti,
perché negli atti d'alegrezza spenti
di fuor si legge com'io dentro avampi:

si ch'io mi credo omai che monti et piagge

et fiumi et selve sappian di che tempre
sia la mia vita, ch'e celata altrui.

Ma pur si aspre vie né si selvagge

cercar non so ch'Amor non venga sempre
ragionando con meco, et io co lui.

XXXV (doslovni prevod)

Sam i zamišljen, najpustija polja
Mjerim koracima sporim i oklijevajućim;
I, da bih pobjegao, oči pažljivo odvraćam
(Tamo) gdje je trag ljudski utisnut u pijesku.

Drugog zaklona ne nalazim da bi me čuvao

Od oštrovidog zapažanja ljudi;
Jer po držanju u kojem radost zgasnu
Spolja se čita da iznutra gorim:

Tako mislim da već brda i žali

I rijeke i šume znaju kakvog je kova
Moj život koji skrivam od drugih.

Ali ipak ne umijem da nađem tako strme ni divlje puteve

A da Amor ne dođe uvijek
Da sa mnom raspravlja, i ja sa njim.

XXXV
Sam i zamišljen; kraje najpustije
Krok mi spor mjeri, pun oklijevanja;
I, da pobjegnem, oči s mjesta sklanjam
Gdje u pijesku otisak ljudski je.

Ne nađoh drugi zaklon da me skrije

Od oštrovidog ljudskog zapažanja;
Jer da unutra gorim, iz držanja
Gdje zgasnu radost, izvana se štije.
Tako rijeke, šume, žali, ova
Brda već, mislim, znaju: život što ga
Krijem od drugih kakvoga je kova;

Al ne znam tako divljeg i strmoga

Puta da Amor uvijek ne dođe
Raspravljat sa mnom, ja sa njim takođe.

61
Benedetto sia 'l giorno, et 'l mese, et l'anno,
et la stagione, e 'l tempo, et l'ora, e 'l punto,
e 'l bel paese, e 'l loco ov'io fui giunto
da'duo begli occhi che legato m'anno;

et benedetto il primo dolce affanno

ch'i' ebbi ad esser con Amor congiunto,
et l'arco, et le saette ond'i' fui punto,
et le piaghe che 'nfin al cor mi vanno.

Benedette le voci tante ch'io

chiamando il nome de mia donna o sparte,
e i sospiri, et le lagrime, e 'l desio;

et benedette sian tutte le carte

ov'io fama l'acquisto, e 'l pensier mio,
ch'e sol di lei, si ch'altra non v'a parte.

LXI
Nek blažen dan je, mjesec, ljeto, doba
Godišnje, ura, trenutak, vrijeme,
Lijep kraj, mjesto, gdje pogodiše me
Dva divna oka, sputaše me oba;

Nek blažena je slast jada prvoga

Kojim s Amorom povezan sam bio,
Strijela i luk što me pogodio,
I najzad rana usred srca moga.

Blaženi nek su svi glasovi koje

Prosuh, zovući svoje gospe ime,
Uzdasi, i plač, i čezunuća s njime,

I nek blažen je svaki papir sada

Gdje stičem slavu, i sve misli moje:
Ni jedna nikom, sem njoj, ne pripada.

132
S'amor non e, che dunque e quel ch'io sento?
Ma s'egli e amor, perdio, che cosa et quale?
Se bona, onde l'effecto aspro mortale?
 Se ria, onde si dolce ogni tormento?

S'a mia voglia ardo, onde 'l pianto e lamento?

S'a mal mio grado, il lamentar che vale?
O viva morte, o dilectoso male,
come puoi tanto in me, s'io no 'l consento?

Et s'io 'l consento, a gran torto mi doglio.

Fra si contrari venti in frale barca
mi trovo in alto mar senza governo,

si lieve di saver, d'error si carca

ch'i' medesmo non so quel ch'io mi voglio,
et tremo a mezza state, ardendo il verno.

CXXXII
Nije li ljubav, šta je to što ćutim?
Ako jest, šta je i kakva je, Bože?
Ako je dobra, što me smrću prože,
Što, ako zla je, slast u muci slutim?

Čemu, plamtim li sam, plač i žal ljuti?

Volim li to zlo, šta tu žalba može?
O živa smrti, zbog čega zla množe
Tvoja u meni čar, ne nametnuti?

A želim li ih, s nepravom se jadam,

U krkhku čamcu bez krme vjetrima
Suprotnim gnan sam na pučini sada.

Znanje ga izda, bludnja optereti,

Da ni sam ne znam šta željeti imam,
I plamtim zimi i cvokoćem ljeti.

134
Pace non trovo, et non o da far guerra;
e temo, et spero; et ardo, et son un ghiaccio;
et volo sopra 'l cielo, et giaccio in terra;
et nulla stringo, et tutto 'l mondo abbraccio.

Tal m'a in pregion, che non m'apre ne serra,

ne per suo mi riten ne scioglie il laccio;
et non m'ancide Amore, et non mi sferra,
ne mi vuol vivo, ne mi trae d'impaccio.

Veggio senza occhi, et non o lingua et grido;

et bramo di perir, et cheggio aita;
et o in odio me stesso, et amo altrui.

Pascomi di dolor, piangendo rido;

egualmente mi spiace morte et vita:
in questo stato son, donna, per voi.

CXXXIV
Mir ne nalazim, mada rat mi nije,
Gorim a led sam; plašim se i nadam,
I k nebu letim, i na zemlju padam,
Ništa ne stišćem, a grlim sav svijet.

Ni da otvori Amor moj haps, ni da

Omču driješi, međ svoje ne stavlja,
Neće me živog, iz zla ne izbavlja,
Ne ubija me, potkove ne skida.

Bez vida gledam, bez jezika vičem

I pomoć zovem, i pogibelj žudim,
I mrzim sebe, i za drugim ludim,

Hranim se bolom, smijem se plakanjem,

Odbojnošću mi život i smrt sliče,
Vi razlog, gospo, za ovo ste stanje.

180
Po, ben puo' tu portartene la scorza
di me con tue possenti et rapide onde,
ma lo spirto ch'iv'entro si nasconde
non cura ne di tua ne d'altrui forza;

lo qual senz'alternar poggia con orza

dritto per l'aure suo desir seconde,
battendo l'ali verso l'aurea fronde,
l'acqua e 'l vento e la vela e i remi sforza.

Re degli altri, superbo altero fiume,

che 'ncontri 'l sol quando e'ne mena 'l giorno,
e 'n ponente abandoni un piu bel lume,

tu te ne vai col mio mortal sul corno;

l'altro coverto d'amorose piume
torna volando al suo dolce soggiorno.

CLXXX (doslovni prevod)

Po, lako možeš nositi ljusku
Moju na svojim moćim i brzim talasima,
Ali duh koji se tamo, unutra krije
Ne haje ni za tvoju ni za snagu drugih.

On koji ne zna bordižati*,

Pravo kroz vazduh svoju želju slijedi,
Bijući krilom prema grani lovora
Vodu i vjetar i jedro i veslo pobjeđuje.

Gordi i oholi kralju drugih rijeka

Koji srećeš sunce kad (do)vodi dan
A na zapadu ostavljaš ljepšu svjetlost,

Ti odlaziš sa mojim tijelom (onim što je smrtno) na rogu;

Ostalo, pokriveno ljubavnim perjem,
Vraća se leteći svom slatkom boravištu.

*Bordižati – jedriti u cik-caku (“ševuljicom”) protiv vjetra; metaforično: okolišiti.

CLXXX
Po, lako možeš ljusku mi, koja je
Na tvojim moćnim, brzim talasima,
Nositi, al duh kog unutra ima,
Za snagu tvoju, ni tuđu ne haje.

On pravo kroz zrak želju si slijedi,

Jerbo ploviti cik-cak ne umije,
Ka lovorovoj grani krilom bije
I vodu, jedro, veslo pobijedi.

Kralju rijeka drugih, gord i nadut,

Što sunce koje dovodi dan srećeš,
A ljepše svjetlo osta na zapadu,

Ideš s tijelom mojim na vrh roga;

Ljubavnim perjem pokrit duh lijeće
Natrag, put milog boravišta svoga.

203
Lasso, ch'i' ardo, et altri non me 'l crede;
si crede ogni uom, se non sola colei
che sovr'ogni altra, et ch'i' sola, vorrei
ella non par che 'l creda, et si sel vede.

Infinita bellezza et poca fede

non vedete voi 'l cor nelli occhi mei?
Se non fusse mia stella, i' pur devrei
al fonte di pieta trovar mercede.

Quest'arder mio, di che vi cal si poco,

e i vostri honori, in mie rime diffusi,
ne porian infiammar fors'anchor mille:

ch'i' veggio nel penser, dolce mio foco,

fredda una lingua et duo belli occhi chiusi
rimaner, dopo noi, pien' di faville.
CCIII (bukvalni prevod)
Jadnik, što izgaram, a drugi u to ne vjeruje;
U to vjeruju svi ljudi, samo ne ona koja
Iznad svih je drugih, i koju jedino bih htio:
Ona kao da u to ne vjeruje, a tako to vidi.

Beskrajna ljepoto, malo povjerljiva,

Zar ne vidite srce u mojim očima?
I kad mi ne bi bilo suđeno, ipak bi trebalo
Na vrelu sažaljenja da nađem milost.

Ovo moje izgaranje, do kojeg vam je tako malo stalo,

I počasti kojima vas slavim u svojim rimama,
Mogle bi možda da raspale još hiljadu:

Jer vidim u mislima, slatki moj plamene,

Jedan hladan jezik, dva oka sklopljena
Kako ostaju poslije nas, puni varnica.

CCIII
Jadnik, plamtim, u to drugi vjere nema;
U to svi vjeruju, sem nje, što nad inim
Svim je, tek nju hoću: u to, bar se čini,
Ne vjeruje, prem je njoj vidno posvema.

Zar mi ne vidite srce u očima,

Beskrajna ljepoto, povjerljiva malo?
Premda nesuđenu, milost bi trebalo,
Ipak, da od vrela sažaljenja imam.

Taj moj plam do koga nije stalo vama,

Počasti kojim vas slavim u rimama,
Možda bi još tisuć mogli da zažgaju:

Jer vidim u duhu, slatki moj plamene,

Hladni jezik, divne oči zaklopljene,
Kako, puni iskri, iza nas ostaju.

310
Zephiro torna, e 'l bel tempo rimena,
e i fiori et l'erbe, sua dolce famiglia,
et garrir Progne et pianger Philomena,
et primavera candida et vermiglia.

Ridono i prati, e 'l ciel si rasserena;

Giove s'allegra di mirar sua figlia;
l'aria et l'acqua et la terra e d'amor piena;
ogni animal d'amar si riconsiglia.

Ma per me, lasso, tornano i piu gravi

sospiri, che del cor profondo tragge
quella ch'al ciel se ne porto le chiavi;

et cantar augelletti, et fiorir piagge,

e 'n belle donne honeste atti soavi
sono un deserto, et fere aspre et selvagge.

CCCX (bukvalni prevod)

Zefir se vraća, i lijepo vrijeme opet nosi,
I cvijeće i travu, svoju milu obitelj,
I cvrkutanje Prokne, i plač Filomene,
I proljeće rumeno i bijelo.

Livade kipte, nebo se razvedrava,

Jupitera veseli da gleda svoju kćer,
Vazduh i vode i zemlja puni su ljubavi,
Svaka životinja voljeti opet odlučuje.

Ali za mene, avaj, vraćaju se preteški

Uzdasi što ih iz dubina srca izvlači
Ona koja na nebo odnijela mu je ključ

A pjesma ptičica, i cvjetne obale,

I lijepih žena dične kretnje ljupke
Pustinja su, i zvijeri surove i divlje.

CCCX
Zefir se vraća, nosi divne dane,
Cvijet i travu, obitelj mu milu,
Plač Filomene, Prokne cvrkutanje,
Proljet bijelu i u rumenilu.

Nebo se vedri, i kipti livada,

Gledati kćerku Jupitra veseli;
Zrak, vodu, zemlju puni ljubav sada,
Voljeti svaka životinja želi.

Vaj, vraćaju se uzdasi, za mene,

Teški, što s dna ih srca ona vuče
Koja na nebo odnese mu ključe,

A žali cvjetni, ptičja pjesma, žene,

Krasne, s kretnjama što ljupkošću love,
Pustoš su, zvjerke divlje i surove.