5. Kelam tartışmaya uygun olduğu için ve mutezile ( Kelamullah) yüzünden bu isim verilmiştir.

Akaid, Bunlar kesin olarak iman etmemiz gereken tartışmaya açık olmayan konular.

İlmi kelam niye gleişmedi. Çünkü Peygamber hayatta. Direk ona soruyolar. Peygamber olduğu için
tartışaya gerek yok . İkinci sebepte Peygamberimiz bazı konularda insanları tartışmatan nehyediyor.
Tartışılıcak konulardan çoğuda daha sonraları ortaya çıktı.

Tartışmalar daha çok asabiye konusunda. Hilafet meseleleri. Özellikle Hz. Osman döneminde. Sad bin
ubade Hz Ömer ve Hz Ebubekire biat etmemiş.

İlk çıkan ihtilaflar, Mürtekebil kebira, imamet, kaza ve kader.

Hilafet konusunda iki temel görüş var. Ehli sünnet, Müslümanlardan ehil olan kimse, Halifemiz
olabilir. Şia Hz Ali’den sonra on iki tane imam geldi, sadece bunlar halife olabilirdi. 12. İmam
kayboldu. O gelene kadar kimsenin halife olmaya hakkı yok. İranda İslam devleti nasıl kuruldu,
içtihad, velayeti fakih, buna göre biz son mehdi gelene kadar iranı onun gelişine hazırlıyoruz ve bu
şekilde kendi içlerinde imam seçmeyi meşru hale getirdiler.

Kelam okullarının oluşması,

Büyük günah işleyenler hakkında görüşler.

3 görüş var,

1 mürciye: İnsan büyük günah işlese bile, affetcek, İman eden kimse cehenneme girmicek,
Müslümanın cehenneme girmesi diye bir şey yok.

Ehli sünnet: Ortada.

Hariciler, büyük günah işleyen kafir olur. Şirk, sihir, riba, insan öldürkmek, yetim malı yemek, zina,
namuslu kadına iftira atmak.

Ebedi cehennemlik.

Harici ismini Hz. Aliye karşı çıktıkları için alıyorlar. Haruriye, Allah’tan başkasının hükmünü
tanımadıkları için Hz. Ali’nin hakem meselesini reddettiler. İbadiye ehli sünnete el yakın olanı. En
şedid olanıda ezerika. İbadiler ehli sğnnete fasık diyolar. Muhalif olanları öldürmek caiz değil. Ehli
sünnet kişilerin şahitlikleri kabul edilir. Bunlar hala varlıklarını sürdüyorlar. Cezayir, ve Libya bazı
kısımları, Ummanın çoğu ibadi imiş.

12. soru: akıl ve nasları kullanma durumları, müteşabih ayetleri yorumlama durumları.

14: mutezilenin 5 tane usulü var. 1- tevhid

Allahın en özel sıfatı ezeliyye sıfatıdır. Allah teala görünmez, sadece Zatullah var. Sıfatları yok.

2- Adl

3- El- menzil beynel menzileteyn

4- Emir bil maruf neyhi anil munker

5- El vadu vel vaid.

Eşari ve maturudi akamı

Hanbeli , kuran ezelidir,

İstdilal, akıl nakilden önce gelir.

Kader hakkında 4 görüş:

Kaderiyye : kader diye bir şey yok. Allah’ta bilemez geleceği.

Mutezile: İnsan fiilini kendi yaratır ama Allah bilir.

Ehli sünnet: Yüzde yüz irade yok, külli irade , cüzzi irade.

CEbriyye: Rüzgarın karşısında sallanan bir yaptak gibi. İrade yok.