TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI

KHOA CÔNG TRÌNH

BỘ MÔN ĐỊA KỸ THUẬT

BÀI GIẢNG TIN HỌC ỨNG DỤNG

(Geostudio in engineering practice)

GV : Hoàng Thị Lụa

Email: hoangthilua@wru.edu.vn
 Nhiệm vụ môn học

Ứng dụng Ứng dụng Ứng dụng

Seep tính Slope tính ổn Sigma phân
toán thấm định mái dốc tích ứng suất,
biến dạng
PHẦN III: Ứng dụng SIGMA/W phân
tích ứng suất, biến dạng đất nền
 Néi dung giíi thiÖu SIGMAW V.5
• Một số khái niệm chung trong thiết kế ĐKT
• Tính năng chung của SIGMA/W đối với bài toán
địa kỹ thuật
• Cơ sở lý luận của SIGMA/W
• Ứng dụng SIGMA/W phân tích ứng suất – biến
dạng trong môi trường đất đá
• TÝch hîp cña SIGMAW víi c¸c phÇn mÒm kh¸c
trong GEO-SLOPE OFFICE;
• Kết luận chung
4
 Mét sè kh¸I niÖm chung trong thiÕt kÕ §KT
• Khi thiÕt kÕ §Þa kü thuËt, yªu cÇu ph¶i ®¸nh gi¸
®­îc c¸c øng suÊt, biến dạng trong khèi ®Êt cũng
như trong kÕt cÊu c«ng tr×nh ë c¸c ®iÒu kiÖn t¶i
träng giíi h¹n (ultimate) & t¶i trọng lµm viÖc binh
th­êng (serviceable).
• Theo PP luËn thiÕt kÕ §KT hiÖn nay, điều đã øng
víi 2 tr¹ng th¸i GH:
1. Tr¹ng th¸i GH thø nhÊt – Ultimate State;
2.Tr¹ng th¸i GH thø hai – Serviceable State.
• SIGMA/W cã thÓ cho dù tÝnh c¸c tr¹ng th¸i øng
suÊt & øng biÕn trong khèi ®Êt dïng cho viÖc tÝnh
to¸n nÒn & c«ng tr×nh theo c¸c tr¹ng th¸i GH ®ã.
5
 Mét sè kh¸I niÖm chung trong thiÕt kÕ §KT

Kiểm tra mÊt æn ®Þnh tổng thể của tường §µo tunen sau khi ®· cã CT
chắn trªn nền đất - TT GH thø nhÊt TT GH thø hai

6
 Phương trình ứng suất
σ = σ0 + ∆ σ Trong ®ã:
σ : Lµ tæng øng suÊt
t¨ng thªm do t¶I träng
c«ng tr×nh vµ øng suÊt b¶n
th©n ®Êt nÒn g©y ra
σ0 : Lµ øng suÊt do
b¶n th©n ®Êt nÒn g©y ra,
cã liªn quan ®Õn lÞch sö
∆σ øng suÊt hiÖn tr­êng.
σ0 Trọng lượng PT chuyển về
lực nót.
∆ σ: Lµ øng suÊt
σ t¨ng thªm do t¶i träng
c«ng tr×nh g©y ra.
7
 VÝ dô vÒ kÕt qu¶ ph©n tÝch øng suÊt theo SIGMA/W

BÓ chøa
chÊt láng
BÓ chøa chÊt láng

kPa

σ0
∆σ
∆ σ = f(y)
kPa

Các đường đẳng ưs bản thân

Ph©n bè ưs t¨ng
th¼ng ®øng & đường phân bố ưs C¸c đường ®¼ng
thªm th¼ng ®øng
bản thân theo chiều sâu Ưs t¨ng thªm
theo chiÒu s©u
th¼ng ®øng
8
 TÝnh n¨ng chung cña SIGMAW
• SIGMAW lµ phÇn mÒm dïng ®Ó ph©n tÝch ƯS - BD
trong môi trường đất đá theo PP phần tử hữu hạn.
• SIGMAW cã thÓ ph©n tÝch ®­îc c¸c BT BD ph¼ng,
®èi xøng trôc theo L.thuyết chuyÓn vÞ-bd nhá vÒ nÒn
mãng, khèi ®¾p, hè mãng, tunnen – Xem minh ho¹.
• QH ƯS & BD cã thÓ lµ tuyÕn tÝnh hoÆc phi tuyÕn;
• §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh gia t¨ng U khi chÊt t¶i & qu¸ tr×nh
tiªu tan cña nã theo thêi gian;
• TÝch hîp víi SEEPW ®Ó gi¶i bµi to¸n cè kÕt thÊm,
víi SLOPEW ®Ó ®¸nh gi¸ æn ®Þnh tæng thÓ & côc bé
cña m¸i dèc theo øng suÊt ph©n tè, víi CTRAN/W ®Ó
ph©n tÝch « nhiÔm nø¬c dưới đất
9
 Mét sè vÝ dô minh ho¹

Tường trọng lực

Mãng bÌ

®Ëp ®Êt Mãng cäc

10
 Mét sè vÝ dô minh ho¹

Ctr ngoài khơi Tunen

Tường cừ 11
 C¬ së lý luËn cña SIGMAW
• HÖ ph­¬ng tr×nh c©n b»ng tÜnh:

ΣX = 0
ΣY = 0
ΣZ = 0

σy
• C¸c ®iÒu kiÖn biªn:
τyz
τyx
Y
τxz
X
σx
τzx
τxy
Z
τzy Uj = uj
σz

Trong ®ã : σx,σy, . . . ,τxz: c¸c thµnh phÇn øng suÊt;

Chó ý: SIGMA/W lËp Uj: c¸c thµnh phÇn chuyÓn vÞ t¹i c¸c ®Çu mót;
¦.S - BD t¨ng thªm X, Y, Z: c¸c thµnh phÇn ngo¹i lùc;
l, m, n: c¸c cosin chØ ph­¬ng cña ph¸p tuyÕn ngoµi;
12
 • Quan hÖ chuyÓn vÞ - biÕn d¹ng:
∂U x
Y Ux + dy
∂U x ∂U x ∂U y
∂y

εx = γ xy = +
Uy +
∂U y
∂y
dy
∂x ∂y ∂x
∂U y ∂U y ∂U z
εy = γ yz = +
∂y ∂z ∂y
dy
β ∂U z ∂U x ∂U z
O2 ∂U y εz = γ xz = +
∂z ∂z ∂x
Uy + dx
∂x
Uy Ux

O X
dx Ux +
∂U x
dx
• Quan hÖ øng suÊt - biÕn d¹ng:
∂x

∆Η
εx =
E
1
[ ]
σ x − µ (σ y + σ z )
τ
γ xy = xy
G
Η τ
σ1 - σ3 1
E
[ ]
ε y = σ y − µ (σ z + σ x ) γ yz = yz
σ3 G
τ
ε z = [σ z − µ (σ x + σ y )]
1
γ xz = xz
ε1 =
σ1 − σ 3 ∆Η E G
E ε1 = G=
E
VL đồng chất, đẳng hướng
Η 2(1 + µ )

• §Ó gi¶i hÖ thèng ph­¬ng tr×nh trªn SIGMAW sö dông ph­¬ng ph¸p

phÇn tö h÷u h¹n. 13
 Thiết kế mạng lưới PTHH
Chän d¹ng hîp lý c¸c Dïng PT v« h¹n trong SIGMA/W
phÇn tö tø gi¸c vµ tam gi¸c

Cùc

Tèt

PhÇn tö
§¹t v« h¹n
PhÇn tö
h÷u h¹n

KÐm

Kh«ng chÊp nhËn

PhÇn tö
v« h¹n
14
 C¸c m« h×nh quan hÖ øng suÊt - biÕn d¹ng
dïng trong SIGMAW

• Đàn hồi tuyến tính (Linear elastic)

• Đàn hồi tuyến tính bất đẳng hướng
(Anisotropic elastic)
• §µn håi phi tuyÕn (Non-Linear elastic)
• Đan dẻo (Elastic plastic)
• Ho¸ mÒm - biÕn d¹ng (strain softening)
• Cam-Clay vµ Cam-Clay c¶i tiÕn;
• MÆt tr­ợt (slip surface)
15
§µn håi tuyÕn tÝnh – Linear Elastic Model

Material Properties- Thông số

VL cần khai báo
- E Modulus: Modun đàn hồi
- Poisson’s Ratio: Hệ số
Poisson
- Cohesion: Lực dính của đất
- Phi: Góc ma sát trong (độ)

16
§µn håi tuyÕn tÝnh & tuyÕn tÝnh bÊt ®¼ng h­ướng
§µn håi tuyÕn tÝnh ®¼ng h­ớng

§µn håi tuyÕn tÝnh bÊt ®¼ng h­ớng

17
 §µn håi phi tuyÕn – Duncan & Chang, 1970
σ Et
B σ1
A
Eur

σ1 - σ3
§­êng cong hyperbolic
C σ3
Ei σ3
ε
O
BiÕn d¹ng däc trôc

§Ó tuyÕn tÝnh ho¸ ®­êng cong, SIGMA dïng 3 lo¹i m« ®un biÕn d¹ng: Ei, Et vµ Eur
M« ®un thÓ tÝch Bm

 R f (σ 1 − σ 3 )(1 − sin Φ )
n n
σ  σ 
Ei = K l pa  3  Et = 1 −  Ei Eur = K ur pa  3 
 pa   2c(cos Φ ) + 2σ 3 sin Φ   pa 
m
E Trong ®ã: Ei – m«®un tiÕp ban ®Çu;
σ 3 
Bm = K b pa   Bm = Et – m«®un tiÕp;
 pa  3(1 − 2µ ) Eur – m«®un gia-gi¶m t¶i;
Bm – m«®un thÓ tÝch 18
 σ
§µn håi DÎo
§µn - DÎo
(Tresca & Mohr-Coulomb)
A
øng suÊt

§iÓm ch¶y (yield point)

Theo LT ®é dÎo gia t¨ng (Hill,1950):
E
{dε} = {dεe}+ {dεp} hay:
1
ε {dεe} = {dε} - {dεp};
øng biÕn

ChØ l­îng t¨ng dεe g©y biÕn thiªn øng suÊt:

PhÇn ®µn håi: {dσ}= [Ce] {dεe} = [Ce] ({dε} - {dεp});

PhÇn dÎo: F = F(σx, σy, σz, τxy). T¹i A: F = 0 ⇒ ∂F

dF = {d σ } = 0
∂σ

MÆt kh¸c: {dε }= λ  ∂∂σG  Trong ®ã: G - hµm thÕ dÎo; λ - nh©n sè dÎo
p

    ∂G  ∂F
Ce  ∂σ  ∂σ [Ce ]
Cuèi cïng: {dσ}=( [Ce] - [Cp] ){dε}; víi: [ ]
Cp = 
 
∂F
[Ce ] ∂G 
∂σ  ∂σ  19
 MH cam-clay⇒ MH ®µn dÎo ho¸ cøng
v
BiÕn thiªn thÓ tÝch

Cè kÕt
th«ng th­êng Quay ng­îc chiÒu
kim ®ång hå 90 ®é
Qu¸ cè kÕt

O ¸p suÊt p
Quan hÖ biÕn thiªn
thÓ tÝch ¸p suÊt DÎo ho¸ cøng
VËy c¸c ®­êng qu¸ cè kÕt vµ
®­êng cè kÕt th«ng th­êng cho
øng suÊt

thÊy ®Æc tÝnh cña mét ®­êng

cong øng suÊt - biÕn d¹ng cña
§µn håi mét vËt liÖu ®µn dÎo ho¸ cøng.
MH Cam-clay lµ mét lo¹i MH
O øng biÕn
®µn dÎo - ho¸ cøng
Quan hÖ øng suÊt – øng biÕn
20
ỨNG DỤNG SIGMA/W PHÂN TÍCH
BT ỨNG SUẤT- BIẾN DẠNG

21
• Bể tròn chứa chất lỏng có đường kính 10 m; Cao 4 m;
trên nền gồm 2 lớp đất như Hình

22
Yêu cầu:
1. Vẽ các đường đẳng ứng suất theo phương đứng:
Giá trị bắt đầu – Starting contour value: 10 kPa
Increments - 10 đến 90 kPa
2. Hiển thị kết quả đẳng chuyển vị của nền do tải
trọng
3. Làm lại bài toán trên nhưng thay E = 3000 kPa và
E = 10,000 kPa. Kết quả tính với ứng suất và lún có
gì thay đổi không? Cho nhận xét.
4. Làm bài toán với các thông sô trên trong TH đáy
móng hình vuông

23
• NX: Bài toán với áp lực phân bố phía trên giống như
bài toán tính ứng suất tăng thêm của Boussinesq.

24
 Các bước giải bài toán
X¸c ®Þnh bµi to¸n - DEFINE
X¸c ®Þnh ph¹m vi lµm viÖc
X¸c ®Þnh tû lÖ
X¸c ®Þnh kho¶ng l­ưới
L­u gi÷ bµi to¸n
Ph¸c ho¹ bµi to¸n
NhËn d¹ng bµi to¸n
X¸c ®Þnh lo¹i ph©n tÝch
Nhập đk vật liệu
Ph¸t triÓn l­íi phÇn tö h÷u
h¹n
Gán các đk biên
KiÓm tra d÷ liÖu
Gi¶i bµi to¸n - SOLVE
B¾t ®Çu gi¶i
KÕt thóc SOLVE
Xem kÕt qu¶ - CONTOUR
Xem biÕn d¹ng
VÏ c¸c ®­êng ®¼ng trÞ
§iÒn c¸c gi¸ trÞ cña ®­êng ®¼ng
trÞ
VÏ c¸c vßng trßn MOHR
In h×nh
HiÓn thÞ th«ng tin nót vµ phÇn tö
VÏ ®å thÞ c¸c kÕt qu¶
25
 CÊu tróc lÖnh cña DEFINE
SIGMA/W dïng thanh thùc ®¬n vµ c¸c thanh c«ng cô ®Ó ®iÒu khiÓn
• Thanh thùc ®¬n bu«ng (Menu Bar): File, Edit, Set, View, KeyIn,
Draw, Sketch, Modify, tools vµ help;

•Thanh c«ng cô (Toolbar) gåm 5 lo¹i:

- Thanh c«ng cô chÝnh (Standard Toolbar);
- Thanh c«ng cô chÕ ®é (Mode Toolbar);
- Thanh c«ng cô xem ­u tiªn (View Preferences Toolbar);
- Thanh c«ng cô l­íi (Grid Toolbar) vµ Thanh c«ng cô Zoom.

Standard Toolbar
Gåm c¸c nót ®Ó
thao t¸c tÖp, in, sao
chÐp...

26
 CÊu tróc lÖnh cña DEFINE
Thanh c«ng cô chÕ ®é (Mode Toolbar)
Gåm c¸c nót nhËp c¸c chÕ ®é thao t¸c ®Ó hiÓn thÞ vµ so¹n th¶o
®èi t­îng v¨n b¶n vµ ®å thÞ

27
 CÊu tróc lÖnh cña DEFINE
Thanh c«ng cô xem ­u tiªn (View Preferences Toolbar)
Gåm nh÷ng nót dïng ®Ó hiÖn – t¾t nh÷ng ­u tiªn hiÓn thÞ

28
 CÊu tróc lÖnh cña DEFINE
Thanh c«ng cô l­íi (Grid Toolbar): ®iÒu khiÓn hiÓn thÞ « l­íi

Thanh c«ng cô Zoom (Grid Toolbar): ®iÒu khiÓn phãng to – thu nhá

29
1. X¸c ®Þnh bµi to¸n

X¸c ®Þnh vïng lµm viÖc X¸c ®Þnh tØ lÖ

Set → Scale X¸c ®Þnh ®iÓm l­íi
Set → page
Set → Grid

L­u tr÷ bµi to¸n: File → Save

30
2. Phác thảo mô hình tính

31
2.Phác thảo mô hình tính

Ph¸c ho¹ bµi to¸n

Sketch → Lines

32
 X¸c ®Þnh bµi to¸n

X¸c ®Þnh lo¹i bµi to¸n M« t¶ tÝnh chÊt vËt liÖu

KeyIn → Analysis Settings
KeyIn → Material Properties

33
 X¸c ®Þnh bµi to¸n
Control Tab: Thiết lập loại phân tích và lực bản thân
2-Dimensional: Bài toán phẳng, mô hình tính toán là
mặt cắt đứng
Axisymmetric: Bài toán đối xứng trục (Bề chứa
nước tròn hoặc mô hình thí nghiệm 3 trục)

34
 X¸c ®Þnh bµi to¸n
Load/ Deformation: Lựa chon này được dùng khi ta
đặt tải trọng ngoài trên nền công trình và cần XĐ những
thay đổi về ứng suất, chuyển vị, bao gồm cả sự thay
đổi khi đào, đắp trong nền trong quá trình thi công.
Trong bài toán đắp, trọng lượng của khối đắp thêm đc
thêm vào mô hình. Trong TH bài toán đào, Sigma/w
tính toán ảnh hưởng gây ra do việc giảm tải và tính ứng
suất trên mặt đào.

35
 Gán điều kiện biên
Draw boundaries conditions: Xác định các đk dọc theo biên
của bài toán:
Các đk biên được gán tại các nút biên của mô hình gồm:
Chuyển vị, lực hoặc dưới dạng độ cứng như các lò xo. Ta
cũng có thể gán các đk biên dọc theo các dải phần tử.

36
 Gán điều kiện biên
Điều kiện biên cho bài toán đc gán như sau
1. ĐK biên do tách mô hình ra khỏi nền đất
+ Chuyển vị bằng không (zero) theo cả 2 phương x và
y dọc theo biên đứng bên phải và biên đáy ngang của
mô hình
+ Dọc biên đứng bên trái, đất không thể chuyển vị theo
phương x nhưng có thể chuyển vị theo phương y
2. ĐK biên do bể áp lực phía trên
Chú ý: Các phần tử trên mặt đất có thể tự do dịch
chuyển theo cả phương x và y.

37
 Gán điều kiện biên
a. Gán đk biên do bể áp lực gây ra
1. ĐK biên do tách mô hình ra khỏi nền đất
+ Chuyển vị bằng không (zero) theo cả 2 phương x và
y dọc theo biên đứng bên phải và biên đáy ngang của
mô hình
+ Dọc biên đứng bên trái, đất không thể chuyển vị theo
phương x nhưng có thể chuyển vị theo phương y
2. ĐK biên do bể áp lực phía trên
Chú ý: Các phần tử trên mặt đất có thể tự do dịch
chuyển theo cả phương x và y.

38
 X¸c ®Þnh bµi to¸n

Chia l­íi phÇn tö

Draw → Multiple Elements

39
 X¸c ®Þnh bµi to¸n
NhËp ®iÒu kiÖn biªn
Draw → Edge Boundary conditions.

Draw → Node Boundary conditions

40
 X¸c ®Þnh bµi to¸n

X¸c ®Þnh hÖ trôc to¹ ®é

Sketch → Axes

41
 X¸c ®Þnh bµi to¸n
KiÓm tra sè liÖu
Tools → Verify/Sort

42
Gi¶i bµi to¸n - SOLVE

43
 Xem kÕt qu¶ - CONTOUR
• HiÓn thÞ l­íi biÕn d¹ng
• HiÓn thÞ c¸c ®­êng ®¼ng trÞ
• HiÓn thÞ c¸c th«ng tin sè t¹i c¸c nót,
phÇn tö, c¹nh,...
• T¹o c¸c ®å thÞ kÕt qu¶ tÝnh to¸n
• HiÓn thÞ c¸c vßng Mohr t¹i c¸c nót
hay miÒn Gauss bÊt kú
• T« mµu c¸c phÇn tö bÞ ph¸ ho¹i

44
 HiÓn thÞ c¸c ®­êng ®¼ng øng suÊt

Draw → Contours

45
 D¸n gi¸ trÞ cña c¸c ®­êng ®¼ng trÞ

Draw → Contour Labels

46
In c¸c h×nh vÏ
File → Print

47
KẾT THÚC
Sigma/W