KABUL ÖRNEKLEMESİ

Hammadde, yarı mamul veya bitmiş (son) ürünün kabul / red

kararının verilebilmesi için kullanılan bir yaklaşımdır.
Kabul örneklemesi sadece partinin kabul / red kararı için kullanılır,
partinin kalite seviyesini tespit etmek için kullanılmaz. Süreç
kontrol tekniği değildir. MIL STD 105D askeri standardında verilen
kurallar şeklinde tarif ediliyor.
ANSI / ASQC 𝑍1 . 𝑐1 ise sivil standarttır.
 Parti Bazında Kabul Örneklemesi

Örnekleme önem taşımaktadır. Tedarikçinin kalitesi

hakkında bilgiye sahip olunabilir. Örnekleme adedi
tedarikçinin kalitesi iyi ise daha az, kötü ise daha fazla
şeklinde değiştirilebilir.
Partiden alınan örnekler, önceden tespit edilen kalite
karakteristiklerine göre kontrol edilir, red edilen parça
sayısına bağlı olarak partinin kabul / red kararı verilir.
Kabul örneklemesinde 3 önemli konu mevcuttur.

1. Kabul örneklemesinin amacı parti kalitesini tespit etmek değildir.

2. Kabul örneklemesi kalite kontrol metodu değildir. Aynı (alınan
örneğe bağlı olarak) kalitede olan iki partiden biri kabul diğeri red
edilebilir, kalite pekiştirme aracı olarak kullanılmaz.
3. Kabul örneklemesi, ürün kalitesini muayene etmek değil, süreç
çıktılarının gereklere uygunluğunun denetlenmesini sağlayan bir
araçtır.
Parti kabul edilmesinde 3 yaklaşım söz konusudur.

1.Herhangi bir kontrol işlemi yapılmadan kabul

2.% 100 muayene
3.Kabul örneklemesi
 Avantajları

 Tamamen kontrole göre daha ucuzdur.

 Ürünler daha az ele alındığı için, hasarda daha az olmaktadır.
 Hasarlı test metodu kullanılıyorsa,
 Daha az test elemanı
 Test hatalarının miktarlarında da azalış
 Tedarikçileri kalite geliştirme açısından motive etmektedir.
 Dezavantajları

 Kötü kalitede partiyi kabul etme, iyi kalitede

partiyi red etme riski vardır.
 Ürün veya süreç hakkında az bilgiye sahip
olunur.( Süreçten veri toplamak daha fazla
bilgiyi getirir.)
 Kabul örneklemesinin bilinmesi, öğretilmesi,
dokümante edilmesi gerekir.
TEK KATLI KABUL ÖRNEKLEME PLANI

N= 10000 (ana kütle, parti büyülüğü)

n: örnek büyüklüğü = 89
c: kabul edilebilir kusurlu sayısı = 2
d: mevcut kusurlu sayısı
Eğer d > c ise parti red edilir, d≤ c ise parti kabul edilir.
Parti tanımı önemlidir!
(Şartlı kabul kavramı)
1. Parti homojen olmalıdır.
2. Küçük küçük partiden ziyade büyük parti
tercih edilir.
3. Tek seferde üretilen miktar
 OC Eğrisi ( Operating Curve )

Kusurlu oranına bağlı olarak partinin kabul edilme olasılığını

gösterir. OC eğrisi kabul örnekleme planının gücünü gösterir.
p = partinin kusurlu oranı (ana kütle)
n = örnek büyüklüğü olmak üzere;
d= mevcut kusurlu oranının dağılımı N Binom (n, p)

N teorik olarak sınırsız olduğu düşünülürse

𝑛!
P { d kusurlu } = f(d) = 𝑝𝑑 (1 − 𝑝)𝑛−𝑑 ( kesikli dağılım)
𝑑! 𝑛−𝑑 !

𝑐 𝑛!
𝑃𝑄 = P ( d ≤ c)= 𝑑=0 𝑑! 𝑛−𝑑 ! 𝑝𝑑 (1 − 𝑝)𝑛−𝑑
ÖRNEK:
P = 0,01, n= 89, c = 2 olsun.

𝑐 89!
𝑃𝑄 = P ( d ≤ 2)= 𝑑=0 𝑑! 89−𝑑 ! 0,01𝑑 (1 − 0,01)89−𝑑

89! 89! 89!

= 0,010 (0,99)89 + 0,011 (0,99)88 + 0,012 (0,99)87
0! 89 ! 1! 88 ! 2! 89 !

= 0,9397
 Kusurlu 𝑃𝑄 (partinin kabul
oranı edilme olasılığı)
0,005 0,9897
0,01 0,9397
0,02 0,7366
0,03 0,4985
0,04 0,3042
0,05 0,1721
0,06 0,0919
0,07 0,0468
0,08 0,0230
0,09 0,0109

Tüketici riski = β= P (Partinin kabul edilmesi / parti kökü)

Genel olarak tedarikçi (yan sanayi) % 95 olasılık ile partisinin
kabul edilmesini ister.
 AQL (Acceptable Qualiy Level )

Kullanan / satın alanın kabul edebileceği tedarikçinin üretim

kalitesinin en kötü kalite düzeyidir.

AQL sadece partinin bir karşılaştırmasını / yargısını yapmak için

kullanılır. Ana sanayi 0,01 kabul edilebilir kalite seviyesi
istiyorum dediğinde bu, partideki kusurlu oranı en fazla % 1
olsun veya daha iyi olsun demektir.
 p1 : partinin kusurlu oranı

c: kabul edilebilir kusurlu sayısı

n: örnek büyüklüğü

d: mevcut kusurlu sayısı iken,

𝑐 𝑛!
𝑑=0 𝑑! 𝑛−𝑑 ! 𝑝1 𝑑 (1 − 𝑝1 )𝑛−𝑑 = 1-α (partinin kabul edilme olasılığı)

p2 : partinin kusurlu oranı (istenmeyen, kabul edilemeyen kusurlu oranı)

𝑐 𝑛!
β= 𝑑=0 𝑑! 𝑛−𝑑 ! 𝑝2 𝑑 (1 − 𝑝2 )𝑛−𝑑
β: P (partinin kabul edilmesi / parti kötü)

Tüketici riski

𝛼 = P (partinin red edilmesi / parti iyi)

Üretici riski

1-β = kabul örneklemesinin gücü

 Çıkan Ortalama Kalite(AOQ)

AOQ genellikle örnekleme planının değerlendirilmesinde

kullanılır. Partinin kalitesi hakkında yorum yapılmasına
çalışılır. Çeşitli p’ lere göre, uygulanan kabul örneklemesi
planına göre kabul olasılıkları 𝑃𝑎 ‘ lar hesaplanır.

AOQ = 𝑃𝑎 .p ( N yeterince büyük ise)

𝑃𝑎 .p (N−n)
AOQ =
𝑁
ÖRNEK:
N: 10000
n: 89
c =2
p= 0,01 𝑃𝑎 = 0,9397 idi.

0,9397.0,01 (10000−89)
AOQ = = 0,0093
10000
“ Çıkan ortalama kalite % 0,93 kusurlu” şekline yorumlanır.
AOQ eğrisinin tepe noktası, çıkan ortalama kalitenin kabul edilebilir en
kötü değeridir. Burada AOQL (average outgoing quality level) denir.
Eğer p > 0,03 olursa zaten partinin kabul edilme olasılığı da azalacaktır.
Örnek alma şimdiye kadar tek parti için düşünüldü.
Oysa aynı tedarikçiden pek çok kez partiler halinde
hammadde veya yarı mamul alınmaktadır.
Bu durumda MIL STD 105D veya ANSI / ASQC
𝑍1 . 𝑐1 ‘ de yapılabilecekler tartışılmıştır.
Tüm kabul örneklemelerinde Normal örneklem,
Gevşek muayene veya Sıkı muayene durumları söz
konusudur.
Kabul örneklemesi ilk önce Normal örnekleme ile başlar.
Yöntem (Adımlar)
 AQL seviyesini seç.
 Örnekleme düzeyini seç.
 Parti büyüklüğünü belirle.
 Tablo 13-7 ‘ den uygun örnek büyüklüğü kodunu bul.
 Kabul örneklemesi plan tipini seç.
 Uygun örnekleme düzeyini seç.
 Tablolardan karar ver.
 Çift Katlı Kabul Örnekleme Planı

n1 = 50 br
c1 = 1
n2 = 100 br
c2 = 3
OC Eğrisi
 Çok Katlı Örnekleme Planı

Bir partiyi red etmeden önce ikiden fazla örnekleme Birikimli örnek Kabul sayısı Red sayısı
büyüklüğü
kullanılarak oluşturulur ve ikili örnekleme sisteminin
bir uzantısıdır. 20 0 3

İki katlı örnekleme planına benzer şekilde çalışır. 5 40 1 4

60 3 5
tane örnekleme alınıncaya kadar devam eder. Yandaki
80 5 7
tabloda alınan örnek büyüklükleri, kabul / red sayıları 100 8 9
verilmiştir.
Çift Katlı Örnekleme Planının Tek Katlı Kabul
Örnekleme Planına Göre Avantajı

b. Kontrol için gerekli toplam miktar

azalır.
a. Parti ilk örnekte ( örnek büyüklüğü
daha az) kabul / red edilebilir.
c. Kontrol maliyeti azalır.
n1 = 50 c1 = 1 n2 = 100 c2 = 3

𝑃𝑄 = 𝑃𝑄 𝐼 + 𝑃𝑄 𝐼𝐼

1-) n1 = 50 c1 = 1 için p = 0,05 için; d1 ≤ c1 ise

50!
𝑃𝑄 𝐼 = 1
𝑑1=0 𝑑 ! 50−𝑑 ! 𝑝𝑑1 (1 − 𝑝)50−𝑑1 = 0,279
1 1
 50!
i) P(d1 = 2, d2 ≤ 1) = P(d1 = 2). P(d2 ≤ 1) = 0,052 (0,95)48
2! 48 !

1
c1 ≤ d1 ≤ c2 ise 100!
0,05𝑑2 (0,95)100−𝑑2
𝑑2 ! 100 − 𝑑2 !
𝑑2=0

= (0,261)(0,037) = 0,0097

ii) P(d1 = 3, d2 = 0) = P(d1 = 3). P(d2 = 0)

P 𝑃𝑄
50! 100!
= 0,053 (0,95)47 . 0,050 (0,95)100 0,05 0,2897
3! 47 ! 0! 100 ! . .
. .
. .
= (0,22) (0,0059)=0,001
PQ II = 0,0097+0,001=0,0107
PQ = PQ I + PQ II = 0,279 + 0,0107 =0,2897