KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH

GEOGRAFI
TINGKATAN 2

BUKU TEKS

PENULIS
KANG CHAI YOENG
ZULKIPLI BIN ISMAIL
RAJANDERAN SUBRAMANIAM

EDITOR
PUNITHA SUPPIAH
NURUL AININ SOFIYA BINTI TERMIZI

PEREKA BENTUK ILUSTRATOR

ATHIRAH BINTI ABDUL KADIR JILANY ANIZASANI BINTI AHMAD
EZUL FARHAN BIN ELIAS MUHAMMAD AYUB BIN ROSLAN

IMS BOOKS TRADING SDN. BHD.

2017
 No. Siri Buku: 0061
KPM2017 ISBN 978-967-0463-47-6
Cetakan Pertama 2017
© Kementerian Pendidikan Malaysia
Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan
dalam buku ini tidak dibenarkan
diterbitkan semula, disimpan dalam cara
yang boleh dipergunakan lagi, ataupun
dipindahkan dalam sebarang bentuk atau
cara, baik dengan cara elektronik,
mekanik, penggambaran semula
mahupun dengan cara perakaman tanpa
kebenaran terlebih dahulu daripada
Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia,
Kementerian Pendidikan Malaysia.
Perundingan tertakluk kepada perkiraan
royalti atau honorarium.
Diterbitkan untuk Kementerian
Pendidikan Malaysia oleh:
IMS BOOKS TRADING SDN. BHD.
No. 52A, Jalan Padi 2,
Bandar Baru Uda,
81200 Johor Bahru,
Johor Darul Takzim.
Tel: 07-2348236
Faks: 07-2348237
E-mel: ims_trading@yahoo.com
Reka Letak dan Atur Huruf:
IMS BOOKS TRADING SDN. BHD.
Muka Taip Teks: Avenir
Saiz Muka Taip Teks: 11 poin
Dicetak oleh:
MY BOOKPAL SDN. BHD.
No. 22 − 25, Jalan Taming Jaya 10,
Taman Taming Jaya,
43300 Balakong,
Selangor Darul Ehsan.
Penghargaan
Penerbitan buku teks ini melibatkan
kerjasama banyak pihak. Sekalung
penghargaan dan terima kasih ditujukan
kepada semua pihak yang terlibat:
• Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf
Muka Surat, Bahagian Buku Teks,
Kementerian Pendidikan Malaysia
• Jawatankuasa Penyemakan
Pembetulan Pruf Muka Surat,
Bahagian Buku Teks,
Kementerian Pendidikan Malaysia
• Jawatankuasa Penyemakan Naskhah
Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks,
Kementerian Pendidikan Malaysia
• Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks
dan Bahagian Pembangunan Kurikulum,
Kementerian Pendidikan Malaysia
• Jawatankuasa Peningkatan Mutu,
IMS Books Trading Sdn. Bhd.
• Jabatan Alam Sekitar Malaysia
• Jabatan Meteorologi Malaysia
• Jabatan Penerangan Malaysia
• Kementerian Pengangkutan Malaysia
• Kementerian Tenaga, Teknologi Hijau
dan Air
• Lembaga Penggalakan Pelancongan
Malaysia
• MEASAT Satellite Systems Sdn. Bhd.
• SMK Parit Bunga, Tangkak, Johor
• SMK Pesisiran Perdana, Tangkak, Johor
• Semua pihak yang terlibat secara
langsung atau tidak langsung dalam
menjayakan penerbitan buku ini
 K andungan
Penghargaan ii
Kandungan iii
Pendahuluan vi

KEMAHIRAN GEOGRAFI

BAB Skala dan Jarak 2 – 15

1
1.1 Skala
1.2 Jarak
1.3 Menentukan Jarak Sebenar Menggunakan Skala
1.4 Menentukan Jarak Sebenar Berpandukan Skala pada Peta
Imbas Kembali
Cabaran Minda

BAB Peta Topografi 16 – 30

2
2.1 Maksud Peta Topografi
2.2 Garisan Timuran dan Garisan Utaraan
2.3 Rujukan Grid
2.4 Ciri Pandang Darat Fizikal dan Ciri Pandang Darat Budaya
2.5 Mentafsir Peta Topografi
Imbas Kembali
Cabaran Minda

GEOGRAFI FIZIKAL: Cuaca dan Iklim

BAB Pengaruh Pergerakan Bumi terhadap Cuaca dan Iklim 32 – 47

3
3.1 Pergerakan Bumi
3.2 Putaran Bumi
3.3 Peredaran Bumi
Imbas Kembali
Cabaran Minda

BAB Cuaca dan Iklim di Malaysia 48 – 68

4
4.1 Jenis dan Ciri Iklim di Malaysia
4.2 Pengaruh Cuaca dan Iklim terhadap Kegiatan Manusia di Malaysia
4.3 Kesan Kegiatan Manusia terhadap Cuaca dan Iklim di Malaysia
Kandungan

4.4 Perubahan Cuaca dan Iklim di Malaysia

Imbas Kembali
Cabaran Minda
iii
 GEOGRAFI MANUSIA: Pengangkutan dan Telekomunikasi

BAB Pengangkutan di Malaysia 70 – 89

5
5.1 Pengangkutan Darat di Malaysia
5.2 Pengangkutan Udara dan Air di Malaysia
5.3 Pengangkutan Awam di Malaysia
5.4 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Jaringan Pengangkutan
di Malaysia
5.5 Kepentingan Pengangkutan Darat, Udara dan Air di Malaysia
5.6 Kepentingan Pengangkutan Awam di Malaysia
5.7 Amalan Pengangkutan Lestari
Imbas Kembali
Cabaran Minda

BAB Telekomunikasi di Malaysia 90 – 102

6
6.1 Alat Telekomunikasi di Malaysia
6.2 Kemajuan Alat Telekomunikasi di Malaysia
6.3 Kepentingan Telekomunikasi di Malaysia
6.4 Kesan Telekomunikasi terhadap Pembangunan Negara
6.5 Penggunaan Alat Telekomunikasi Secara Beretika
Imbas Kembali
Cabaran Minda

GEOGRAFI KAWASAN: Asia

BAB Kepelbagaian Iklim dan Pengaruhnya terhadap

7 Kegiatan Manusia di Asia
7.1 Kepelbagaian Iklim di Asia
104– 119

7.2 Ciri Iklim Mengikut Zon di Asia

7.3 Zon Iklim Sejuk
7.4 Zon Iklim Sejuk Sederhana
7.5 Zon Iklim Panas Sederhana
7.6 Zon Iklim Panas
Imbas Kembali
Cabaran Minda

BAB Jenis dan Kemajuan Pengangkutan di Asia 120 – 134

8
8.1 Jenis Pengangkutan di Asia
8.2 Kemajuan Pengangkutan di Asia
8.3 Kesan Pengangkutan terhadap Masyarakat, Ekonomi dan
Kandungan

Alam Sekitar di Asia

Imbas Kembali
Cabaran Minda
iv
ISU DAN PENGURUSAN ALAM SEKITAR

BAB Pemanasan Global 136 – 147

9
9.1 Maksud Pemanasan Global
9.2 Faktor-faktor Pemanasan Global
9.3 Kesan-kesan Pemanasan Global
9.4 Langkah-langkah Mengurangkan Kesan Pemanasan Global
Imbas Kembali
Cabaran Minda

BAB Teknologi Hijau 148 – 158

10
10.1 Konsep Teknologi Hijau
10.2 Ciri-ciri Produk Teknologi Hijau
10.3 Contoh Produk Teknologi Hijau
10.4 Kepentingan Teknologi Hijau
10.5 Amalan Berkonsepkan Teknologi Hijau
Imbas Kembali
Cabaran Minda

KERJA LAPANGAN

BAB Panduan Kerja Lapangan 160 – 167

11
11.1 Pemilihan Isu dan Tajuk
11.2 Menentukan Objektif
11.3 Penentuan Kaedah Kajian
11.4 Cara Merekod, Mengumpul dan Menganalisis Data atau Maklumat
11.5 Merumus dan Menulis Laporan Kajian

Senarai Rujukan 168

Imbas Saya
Layari laman web berikut untuk merujuk
jawapan:
http://bukutekskssm.my/Geografi/
Jawapan.pdf
Kandungan

v
 Pendahuluan
Buku teks Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM) Geografi Tingkatan 2 ini ditulis
berdasarkan Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran Geografi Tingkatan 2 yang
disediakan oleh Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia.
KSSM digubal bagi memenuhi keperluan dasar baharu di bawah Pelan Pembangunan
Pendidikan Malaysia (PPPM) 2013 – 2025. KSSM juga bertujuan menyediakan murid
untuk menghadapi globalisasi berasaskan ilmu pengetahuan abad ke-21. Buku teks ini
dilengkapkan dengan elemen-elemen istimewa sebagai nilai tambah dalam menarik minat
murid untuk mendekati ilmu geografi dan menerapkannya dalam kehidupan seharian.

Elemen istimewa

Mari kita terokai

Memberikan
pendedahan awal
tentang tajuk-tajuk
yang akan dipelajari
dalam setiap bab. Induksi Bab
Menghuraikan
pengenalan umum
Apakah yang tentang kandungan
akan anda yang akan dipelajari
pelajari? dalam bab berkenaan.
Menyenaraikan
standard
pembelajaran yang
akan dicapai oleh
murid dalam setiap
bab.

Info Geografi Tahukah Anda?

Memaparkan Memberikan maklumat
Pendahuluan

maklumat tambahan mengagumkan tentang

berkaitan topik topik yang dipelajari.
yang dipelajari.

vi
 Memuatkan soalan yang
mencabar daya fikir ke
arah kemahiran berfikir
aras tinggi (KBAT) murid.
Glosari
Menerangkan maksud
yang lebih jelas dan
tepat bagi perkataan
yang berwarna magenta.

Kemahiran Abad Ke-21

Kemahiran Berfikir dan
Menyelesaikan Masalah
Kemahiran Maklumat dan
Aktiviti Komunikasi
Memuatkan aktiviti Kemahiran Interpersonal dan
yang memerlukan murid Arah Kendiri
membuat sesuatu projek,
simulasi, folio dan forum
sama ada secara

individu

atau

berkumpulan

Uji Diri Cabaran Minda

Memuatkan soalan Memuatkan soalan
untuk menguji untuk menguji
pemahaman murid pada pemahaman murid
akhir sesuatu subtopik. pada akhir setiap bab.
Pendahuluan

vii
 Imbas Kembali
Mengingat kembali topik
yang telah dipelajari.

Cara-cara untuk mengimbas animasi

tiga dimensi:
Muat turun aplikasi AR BT Geografi dengan
mengimbas QR Code di bawah untuk melihat
animasi tiga dimensi.

Imbas QR Code ini dengan peranti mudah alih

pintar anda untuk mendapatkan pelbagai bahan
tambahan yang dimuatkan di dalam pelayan
(server).

PETUNJUK
Maklumat tambahan
dalam bentuk nota, rajah,
gambar dan peta

Video dengan naratif

dalam Bahasa Melayu Imbas
Gambar

Latihan tambahan
Pendahuluan

Kuiz interaktif

viii
Kemahiran
Geografi
• Skala dan Jarak
• Peta Topografi

Kemahiran Geografi
merangkumi kemahiran
memerhati, mengukur, merekod,
menyampaikan maklumat dan
mentafsir peta. Bahagian ini
memberi tumpuan kepada
pemerolehan kemahiran
menggunakan alat
ukur dan pentaksiran
peta topografi.
 BAB
1 Skala dan Jarak
Mari kita terokai:

1 Jenis-jenis skala

0 1 2 3 km
• Skala lurus

• Skala penyata 1 cm mewakili 1 km

• Pecahan wakilan 1 : 100 000

3 Cara menentukan jarak sebenar

Apakah yang akan berpandukan skala
anda pelajari? Bagaimanakah untuk
mengira jarak sebenar
✓ Menyatakan jarak di antara dua tempat
mutlak, jarak relatif, skala berpandukan skala
penyata, skala lurus dan pada peta?
pecahan wakilan.
✓ Menerangkan jarak
mutlak, jarak relatif, skala
penyata, skala lurus dan
pecahan wakilan.
✓ Menggunakan skala
penyata, skala lurus dan
pecahan wakilan untuk
menentukan jarak sebenar.
✓ Menentukan jarak sebenar
berpandukan skala
Bab 1

pada peta.

2
 Induksi Bab
Aktiviti seharian anda memerlukan pergerakan dari satu tempat ke tempat
yang lain. Oleh yang demi
kian, pengetahuan tentan
penting untuk memudahk g skala dan jarak adalah
an anda membuat peran
terutamanya yang melibatk cangan yang tepat,
an kos dan masa.

Jenis-jenis jarak
2
Jarak mutlak Jarak relatif
Jenis Kos Masa
kenderaan (RM) (Minit)

Teksi 35.00 18

Bas 2.10 30

Komuter 2.80 7

U PETUNJUK
Sungai
Getah
Kelapa sawit
Rumah Faiz
Padi sawah
Jalan raya
Sek. Jambatan
Petempatan
Sun

Sek. Sekolah
gai Se
dili

Skala
1 cm mewakili 1 km
Bab 1

3
 1.1 Skala
Apakah yang anda faham tentang skala?

Skala
Skala ialah nisbah jarak di atas peta berbanding
dengan jarak sebenar di atas permukaan bumi.

Jenis-jenis skala

Skala lurus Contoh:

Skala yang berbentuk satu garisan lurus Skala lurus mudah
1 000kepada
yang dibahagikan m 0 beberapa
1 2 3 km 0 1 2 3 4 km
bahagian yang sama jaraknya.
Skala lurus penuh
Setiap bahagian tersebut mewakili jarak 1 000 m 0 1 2 3 km 0 1 2
sebenar di atas permukaan bumi.
Terdapat skala lurus mudah dan skala 1 cm di atas peta mewakili 1 km
lurus penuh. di atas permukaan bumi

Skala penyata Contoh:

Skala yang dinyatakan dalam bentuk 1 cm mewakili 1 km

ayat atau pernyataan.
1 cm di atas peta mewakili 1 km
di atas permukaan bumi

Pecahan wakilan Contoh:

Skala yang dinyatakan 1 : 100 000
dalam bentuk nisbah (disebut sebagai
atau pecahan. 1 nisbah 100 000)
1 km = 100 000 cm
1 km = 1 000 m
1 cm di atas peta 1 m = 100 cm
bersamaan dengan 1 cm = 10 mm
100 000 cm atau
1 km di atas
permukaan bumi

Skala yang manakah lebih besar, 1 : 30 000 atau Glosari

Bab 1

1 : 300 000? Berikan alasan anda. Nisbah: Perbandingan ukuran,

perimbangan atau kadar.
4
Aktiviti 1.1
Tajuk: Jenis-jenis skala
Objektif: Membina peta pemikiran tentang jenis-jenis skala.
Alatan: Kad manila, pen penanda pelbagai warna, pembaris
Langkah-langkah:
1. Bahagikan kelas kepada empat hingga lima orang dalam satu kumpulan.
2. Setiap kumpulan perlu menghasilkan satu peta pemikiran yang menunjukkan
jenis-jenis skala.
3. Gunakan pen penanda yang berlainan warna untuk menjelaskan jenis-jenis skala
dan contohnya.
4. Tampalkan hasil terbaik kumpulan di Sudut Geografi di dalam kelas anda.

Imbas Saya
Uji Diri 1.1
1. Apakah yang dimaksudkan dengan skala?
2. Lengkapkan jadual di bawah dengan memberi contoh skala
yang betul.
Jenis skala Contoh 1 Contoh 2
(a) Skala lurus Layari laman web berikut
untuk menonton video
(b) Skala penyata tentang skala lurus:
http://bukutekskssm.my/
(c) Pecahan wakilan Geografi/Video1.html

1.2 Jarak
Sejauh manakah pemahaman anda tentang jarak?

Jarak

Ukuran jauh di antara satu tempat

dengan tempat yang lain

Jarak mutlak Jarak relatif

• Jarak yang dinyatakan dalam unit
seperti meter atau kilometer
• Tetap dan tidak berubah
• Contoh:
Jarak dari Ipoh ke Bidor
= 66 km
• Jarak berdasarkan kos dan masa
• Tidak tetap dan berubah-ubah
berdasarkan jenis pengangkutan
• Contoh:
Tambang bas dari Ipoh ke Bidor
= RM6.60
Bab 1

Masa perjalanan dari Ipoh ke Bidor

dengan kereta = 1 jam 10 minit
5
 Bagaimanakah jarak mutlak dan jarak relatif dapat ditentukan?

Rumah
Rumah
Adeline
Kavitha

5.0 km

m
Sekolah 8.0 k

2.5 km

Rumah
Yusrita
0 1 2 3 km

Rajah 1.1 Jarak mutlak rumah Yusrita, Adeline dan Kavitha dari sekolah

Perhatikan Jadual 1.1 yang menunjukkan perbezaan antara jarak relatif berdasarkan
jarak mutlak yang berbeza dari segi kos dan masa.
Jadual 1.1 Jarak mutlak dan jarak relatif di antara rumah murid dengan sekolah

Perkara/Nama murid Yusrita Adeline Kavitha

Jarak mutlak 2.5 km 5.0 km 8.0 km
Jarak relatif
Jarak berdasarkan kos:
• Teksi RM5.00 RM10.00 RM16.00
• Bas RM1.50 RM 3.00 RM 4.80
• Basikal RM0.00 RM 0.00 RM 0.00
Jarak berdasarkan masa:
• Teksi 5 minit 10 minit 16 minit
• Bas 10 minit 20 minit 32 minit
• Basikal 20 minit 40 minit 1 jam 4 minit
Bab 1

6
 Glosari
Jarak relatif berdasarkan kos Masa: Tempoh untuk
dan masa bagi ketiga-tiga murid sampai ke tempat yang
tersebut adalah berbeza. Bolehkah dituju diukur dalam unit
minit dan jam.
anda terangkan mengapa?
Kos: Tambang
perjalanan ke tempat
yang dituju diukur dalam
unit sen dan ringgit.

Uji Diri 1.2

1. Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul.
(a) Jarak yang diukur dalam unit meter atau kilometer dikenali sebagai .
(b) Jarak relatif diukur berdasarkan dan .
2. Apakah perbezaan antara jarak mutlak dengan jarak relatif?

Aktiviti 1.2
Tajuk: Jarak mutlak dan jarak relatif dari rumah ke sekolah
Objektif: Mencari jarak mutlak dan jarak relatif dari rumah murid ke sekolah.
Alatan: Buku catatan, pen, buku latihan
Langkah-langkah:
1. Bahagikan kelas kepada empat hingga lima orang dalam satu kumpulan.
2. Kumpulkan maklumat daripada ahli dalam kumpulan tentang jarak mutlak dan jarak
relatif dari rumah mereka ke sekolah.
3. Isi maklumat yang diperoleh dalam jadual seperti contoh di bawah.
Jarak dari rumah Masa yang diambil
No. Nama murid Cara datang ke sekolah
ke sekolah untuk ke sekolah
1.
2.
3.
4.
5.

4. Merujuk maklumat yang dikumpulkan, bincangkan hasil dapatan yang berikut:

(a) Siapakah yang mengambil masa paling lama untuk ke sekolah? Mengapa?
(b) Sekiranya semua murid dalam kumpulan anda menggunakan jenis pengangkutan
yang sama untuk ke sekolah, siapakah yang akan sampai paling awal ke
sekolah? Mengapa?
(c) Pada pendapat anda, adakah murid yang tinggal paling hampir dengan sekolah
akan mengambil masa yang paling singkat untuk tiba di sekolah? Berikan alasan
anda.
Bab 1

7
 1.3 Menentukan Jarak Sebenar Menggunakan Skala

1.3.1 Mengukur jarak sebenar menggunakan skala penyata

Bagaimanakah jarak
sebenar di antara
sekolah dengan rumah Berapakah jarak sebenar
Faiz dapat ditentukan? di antara kedua-dua
tempat tersebut?

Langkah 1 Langkah 2
Tandakan × di sekolah Lukiskan satu garisan lurus
dan di rumah Faiz. yang menyambungkan
kedua-dua tanda × tersebut.

Rumah Faiz

Sek.

dili

• Jarak di antara kedua-dua tempat tersebut ialah 11 cm.

• Skala peta ialah 1 cm mewakili 1 km.
• Jarak sebenar di antara sekolah dengan rumah Faiz ialah 11 × 1 km = 11 km.
Bab 1

8
 Jarak di antara dua
tempat pada peta dapat
diukur secara lurus atau
melengkung
Bagaimanakah cara
untuk mengukur
jarak di atas peta?
Apakah alat yang
dapat digunakan
untuk mengukur Jarak lurus
jarak pada peta?
• Diukur menggunakan:

1 Pembaris

Langkah 3
Letakkan pembaris pada 2 Jangka tolok
garisan yang telah dilukis
dan ukur jaraknya.

U PETUNJUK
3 Jalur kertas
Sungai
Getah
Kelapa sawit
Padi sawah
Jalan raya
Jarak melengkung
Jambatan
• Sungai atau jalan raya
Petempatan
yang berliku
Sek. Sekolah • Diukur menggunakan:

1 Benang
putih
Sun
gai
S

2 Jalur kertas

Skala
1 cm mewakili 1 km
3 Pembaris
Imbas Saya
Ketahui maklumat lanjut berkaitan cara
mengukur jarak pada peta melalui video
dalam laman web berikut:
Bab 1

http://bukutekskssm.my/Geografi/
Video2.html
9
 1.3.2 Mengukur jarak lurus menggunakan skala lurus
Mari kita mengukur jarak sebenar di antara sekolah dengan pejabat pos menggunakan
jangka tolok.

Sek. U PETUNJUK
Langkah 1
Jalan raya
Tandakan × pada Sek. Sekolah
sekolah dan
P.P. Pejabat pos
pejabat pos.

Skala
0 2 4 6 km
P.P.

Sek. U PETUNJUK
Langkah 2 Jalan raya
Letakkan kedua-dua Sek. Sekolah
hujung jangka tolok P.P. Pejabat pos
pada kedua-dua
tanda × tersebut.

Skala
0 2 4 6 km
P.P.

Langkah 3
Pindahkan jangka tolok ke atas skala
lurus peta dan lihat ukurannya.

• Jarak di antara sekolah dengan

pejabat pos ialah 6 cm.
• Skala peta ialah 1 cm mewakili 2 km.
• Jarak sebenar di antara sekolah
dengan pejabat pos ialah
Bab 1

6 × 2 km = 12 km. 2 000 m 0 2 4 6 8 10 12 14 km

10
1.3.3 Mengukur jarak melengkung menggunakan pecahan wakilan
Mari kita mengukur jarak sebenar Sungai Jernih di antara titik C dengan titik D
mengikut sungai.
U
PETUNJUK
Langkah 1 Sungai

Tandakan × di Getah
titik C dan titik D. D
Kelapa sawit
Petempatan

h
e rni
ai J
Sung

Skala 1 : 100 000

U
PETUNJUK
Langkah 2 Sungai
• Letakkan benang Getah
di titik C dan D
Kelapa sawit
tandakan benang
tersebut. Petempatan
• Letakkan benang
mengikut
lengkungan rni
h
e
sungai dari titik ai J
Sung
C ke titik D.
• Tandakan titik D
C
pada benang.

Skala 1 : 100 000

Langkah 3 C D

• Rentangkan benang
di atas pembaris dan 0 cm 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
ukur jaraknya.

• Jarak dari titik C ke titik D ialah 8 cm.

• Skala peta ialah 1 : 100 000, bermakna 1 cm mewakili 1 km.
Bab 1

• Jarak sebenar Sungai Jernih dari titik C ke titik D ialah 8 × 1 km = 8 km.

11
 1.4 Menentukan Jarak Sebenar Berpandukan Skala
pada Peta
Bagaimanakah kita boleh menukarkan jarak tempat di atas peta kepada
jarak sebenar di atas permukaan bumi?
Perhatikan peta dan skala peta yang diberikan. Cuba anda ukur jarak di antara rumah
Khairul dengan balai polis mengikut langkah mengukur jarak yang telah dipelajari.
Tukarkan jarak tersebut kepada jarak sebenar di atas permukaan bumi.

Contoh cara P
pengiraan B.P.
U
Jarak lurus di antara
rumah Khairul Rumah
dengan balai polis Khairul Sun
ga
ialah 9 cm. iM
e
Skala:
ra
nti
1 cm mewakili 1 km
Jarak sebenar: Hosp.
Jarak sebenar Sek.
di antara rumah
Khairul dengan balai
polis ialah
9 × 1 km = 9 km Q

PETUNJUK
Sungai Petempatan B.P. Balai polis
Jalan raya Sek. Sekolah Skala
Jambatan Hosp. Hospital 0 1 2 3 km

Peta 1.2 Kedudukan rumah Khairul dan beberapa tempat lain

Uji Diri 1.3

Berdasarkan Peta 1.2, kira jarak sebenar tempat yang berikut menggunakan skala
pecahan wakilan 1 : 100 000.

Soalan Jarak pada peta (cm) Jarak sebenar (km)

1. Jarak dari balai polis ke sekolah melalui
jalan raya menggunakan pembaris
2. Jarak lurus dari hospital ke rumah Khairul
menggunakan jangka tolok
3. Jarak Sungai Meranti dari titik P ke titik Q
Bab 1

mengikut sungai menggunakan benang

12
 IMBAS KEMBALI
Skala dan Jarak

Skala Jarak

Nisbah jarak di atas peta Ukuran jauh di antara

berbanding dengan jarak sebenar dua tempat
di atas permukaan bumi

Jenis-jenis jarak
Mengukur jarak pada peta

Jarak mutlak
Menentukan jarak sebenar
di atas permukaan bumi
Diukur dalam unit
meter atau kilometer
Jenis-jenis skala Contoh:

Pecahan wakilan Skala penyata

1 : 100 000 1 cm mewakili 1 km

Jarak relatif
Skala lurus
Diukur berdasarkan
kos dan masa
Skala lurus mudah Skala lurus penuh
Contoh:
Jenis Kos Masa
0 1 2 3 km 1 000 m 0 1 2 km kenderaan (RM) (Minit)
Teksi 35.00 18
Bas 2.10 30
Komuter 2.80 7

Imbas Saya

Cara mengukur

Layari laman web berikut Jarak lurus Jarak melengkung

untuk mengetahui cara
mengukur jarak melengkung Diukur menggunakan Diukur menggunakan
menggunakan jalur kertas: pembaris, jangka tolok benang, jalur kertas
http://bukutekskssm.my/ dan jalur kertas dan pembaris
Geografi/Nota1.html
Bab 1

13
 Cabaran Minda
1. Berdasarkan jadual di bawah, jawab soalan yang berikut.

Nama murid Jarak rumah ke sekolah (km) Cara ke sekolah Masa (minit)
Suhaida 2 Berjalan kaki 30
Lomas 6 Kereta 20
Jeevan 2 Berbasikal 15
Amirul 4 Bas 15
Kok Ann 2 Kereta 5

(a) Jika tambang bas ialah RM0.50 bagi setiap 1 km (RM0.50/km), berapakah jumlah
tambang sehari yang perlu dibayar oleh Kok Ann?
(b) Jika semua murid menaiki kereta ke sekolah, siapakah yang akan sampai paling
lewat? Berikan alasan anda.
(c) Mengapakah jarak relatif dari segi masa yang diambil oleh Suhaida, Jeevan dan
Kok Ann adalah berbeza walaupun jarak mutlak di antara rumah mereka dengan
sekolah adalah sama, iaitu 2 km?

2. Jawab soalan yang berikut berdasarkan peta di bawah.

Rumah Steven U
PETUNJUK
Getah
Rumah Lisa
Kelapa sawit
Jalan raya
Petempatan
Sek. Sekolah
Sek.

Rumah Hazita
Skala
0 1 2 3 km

(a) Apakah jenis skala yang digunakan dalam peta di atas?

(b) Berapakah jarak sebenar dari rumah Steven ke rumah Lisa Imbas Saya
mengikut jalan raya?
(c) Jika Steven berbasikal dengan kelajuan 5 minit bagi setiap
1 km, pada pukul berapakah dia akan sampai ke sekolah jika dia
bertolak dari rumahnya pada pukul 6.40 pagi?
Kuiz Interaktif 1
Bab 1

14
3. Johan dan rakan-rakannya ingin menjelajah ke Pulau Impiana untuk mencari harta karun.
Berpandukan maklumat dalam jadual di bawah, anda dikehendaki menandakan laluan
pada peta Pulau Impiana dari tapak permulaan hingga lokasi terakhir harta karun itu
disembunyikan. Perjalanan dari stesen A ke stesen B telah ditandakan.

Dari stesen Ke stesen Arah Jarak pada peta (cm)

A B Barat daya 2.0

B C Timur 1.0

C D Barat daya 3.0

D E Barat laut 4.0

E F Selatan 2.5

F G Barat laut 3.0

G Selatan 5.0

Peta Pulau Impiana

A
Air Terjun
Ceria Gunung Raya
Kampung
B Permai

Ladang tebu

Hutan
Kampung Mesra

Ladang
Kelapa

Gua Cempaka

Skala 0 0.5 1 1.5 2 km

Dapatkah anda mencari lokasi harta karun itu? Bulatkan jawapan anda pada peta Pulau
Impiana. Berapakah jarak sebenar perjalanan yang akan dilalui oleh Johan dan
Bab 1

rakan-rakannya?

15
 BAB
2 Peta Topografi

Mari kita terokai:

1
54
Peta topografi Kg. Raya

Bukit Kelang
859
53

Apakah yang
Kg. Jambu
dimaksudkan dengan Kg.
Sek.

peta topografi? 52
Timbau

Kg.

ua
Terengging

ai D
Sung
51
28 29 30 31 32

Apakah yang akan

anda pelajari? 4 Perbezaan kegunaan rujukan grid 4 angka
dan rujukan grid 6 angka
✓ Menyatakan maksud
peta topografi. Rujukan grid Rujukan grid
✓ Mengenal pasti garisan 4 angka 6 angka
timuran dan garisan utaraan Menentukan Menentukan
dalam peta topografi. kedudukan kawasan kedudukan objek
yang luas dalam satu tertentu secara
✓ Menyatakan rujukan grid.
segi empat grid lebih spesifik
✓ Menerangkan perbezaan
kegunaan rujukan grid
4 angka dan 6 angka.
✓ Menunjuk cara membaca 6 Hubung kait antara ciri pandang darat
rujukan grid 4 angka dan fizikal dengan ciri pandang darat budaya
6 angka untuk menentukan
kedudukan dalam • 816
peta topografi.
✓ Menganalisis hubung kait
ciri pandang darat fizikal dan
ciri pandang darat budaya
Apakah perkaitan antara ciri pandang darat fizikal dengan
dalam peta topografi.
ciri pandang darat budaya dalam peta topografi?
Bab 2
1

✓ Mentafsir peta topografi

secara keseluruhan.
16
Induksi Bab
Penentuan sesuatu lokasi dalam peta topografi memerlu kan pengetahuan
asas seperti garisan timuran,
garisan utaraan dan rujukan
sesebuah peta topografi pu grid. Pentafsiran
la memerlukan anda untuk
antara ciri pandang darat fizik me mb uat perkaitan
al dengan ciri pandang darat
bab ini, kedua-dua penentua bu daya. Dalam
n lokasi dan pentafsiran bakal
lebih jelas dan mendalam unt dirungkai dengan
uk memantapkan kemahiran
anda.

2 Garisan timuran dan 3 Rujukan grid (RG)

garisan utaraan 54 5410
859
9
53 8
7
Kg. Raya Kg. Raya
6
5
4
Garisan 3
52 2
utaraan Kg. 1

Terengging 53 53 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
31 32 31 32

51 Rujukan grid Rujukan grid

28 29 30 4 angka 6 angka
Garisan timuran (RG 3153) (RG 314533)

5 Cara membaca rujukan grid 4 angka dan rujukan grid 6 angka

54 5410
9
8
7
Kg. Raya Kg. Raya
Garisan 6
5
utaraan 53 4
Garisan 3
utaraan 533 2
1
53 53 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
31 32 31 32
Garisan Garisan
timuran 31 timuran 314

7 Cara mentafsir peta topografi

Perhatikan peta secara keseluruhan Kenal pasti ciri pandang darat fizikal
untuk mendapatkan gambaran umum dan ciri pandang darat budaya yang
tentang kawasan kajian. terdapat dalam peta.

Kaitkan ciri pandang darat fizikal Tafsirkan peta topografi tersebut

dengan ciri pandang darat budaya. menggunakan maklumat dan bukti
yang terdapat dalam peta.
Bab 2

17
 2.1 Maksud Peta Topografi

Peta topografi

Menunjukkan keadaan bentuk Mempunyai garisan grid secara

muka bumi sesebuah kawasan melintang dan menegak

Ini ialah peta 55

Peta Kuala Krau

topografi. Bolehkah W.P.

PETUNJUK
Kontur
anda nyatakan ciri Kg. Paloh Sungai
sebuah peta topografi? 54 Hutan
Peta topografi ialah peta
Getah
Padi sawah
yang menggambarkan ciri
Jalan raya pandang darat fizikal dan
53 Jambatan
ciri pandang darat budaya
Peta topografi Jalan kereta api
sesuatu kawasan.
perlu mempunyai
Petempatan

tajuk, petunjuk 52
Stesen trigonometri
dan skala. Sekolah
Wakil pos
Skala 1: 50 000
51
28 29 30 31 32

Peta ini dilukis menggunakan skala

dan simbol-simbol tertentu.

Uji Diri 2.1 Glosari

Bab 2

Senaraikan ciri peta topografi yang lengkap. Topografi: Bentuk muka

bumi sesuatu kawasan.
18
 2.2 Garisan Timuran dan Garisan Utaraan
Garisan grid merupakan garisan-garisan dalam peta topografi yang dilukis secara
menegak dan melintang.
Garisan grid

Garisan timuran Garisan utaraan

• Garisan grid yang dilukis secara • Garisan grid yang dilukis secara
menegak. melintang.
• Garisan yang menunjukkan • Garisan yang menunjukkan
kedudukan sesuatu tempat kedudukan sesuatu tempat
ke arah timur. ke arah utara.
• Garisan grid dinomborkan dan • Garisan grid dinomborkan dan
nilainya semakin bertambah nilainya semakin bertambah
ke arah timur. ke arah utara.

Peta Kuala Krau

55
PETUNJUK
W.P.
Kontur
Kg. Paloh Sungai

54 Hutan
Getah
Kg. Raya
Padi sawah
Bukit Kelang Jalan raya
Garisan 859
53 Jambatan
utaraan
Jalan kereta api
Sek.
Kg. Jambu
Petempatan
Kg.
Timbau Kilang
52
Stesen trigonometri
Kg.
ua

Terengging Sek. Sekolah

ai D

W.P. Wakil pos

Sung

Skala 1: 50 000
51
28 29 30 31 32

Garisan timuran

Peta 2.1 Garisan timuran dan garisan utaraan dalam peta topografi

Uji Diri 2.2

Bab 2

Apakah yang dimaksudkan dengan garisan timuran dan garisan utaraan?

19
 2.3 Rujukan Grid
Apakah yang dimaksudkan dengan rujukan grid?

Kombinasi antara nilai Kita dapat menentukan kedudukan

garisan timuran dengan sesuatu tempat (lokasi) atau objek
nilai garisan utaraan pada peta topografi dengan cepat
pada titik persilangan. dan mudah dengan menggunakan
kaedah rujukan grid.

Rujukan
Grid

Terdapat dua cara untuk Nilai garisan timuran

menyatakan rujukan grid, hendaklah dibaca
iaitu rujukan grid 4 angka dahulu, diikuti dengan
dan rujukan grid 6 angka. nilai garisan utaraan.

Rujukan grid 4 angka dan rujukan grid 6 angka

Apakah perbezaan dalam penggunaan rujukan grid 4 angka dengan
rujukan grid 6 angka?

Rujukan grid 4 angka lebih sesuai

digunakan untuk menentukan Rujukan grid 6 angka pula
kedudukan sesuatu kawasan digunakan untuk menentukan
yang luas dalam segi empat grid. kedudukan sesuatu objek atau ciri
Contohnya, kawasan hutan, pertanian geografi yang lebih kecil dengan
dan perlombongan. spesifik. Contohnya, sekolah,
masjid, puncak bukit dan kilang.

54
54 10
Kg. Raya 9
8
7
6
Kg. Raya
5
4
3
53 2
31 32 1
53 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Rujukan grid 4 angka 31 32
bagi Kg. Raya ialah
RG 3153. Rujukan grid 6 angka
Bab 2

bagi kilang ialah

RG 314533.
20
Membaca rujukan grid 4 angka

Membaca rujukan grid 4 angka bagi Kampung Raya

Langkah-langkah membaca rujukan grid 4 angka:
1. Tentukan segi empat grid bagi kedudukan Kg. Raya dalam peta topografi.
2. Rujuk nilai garisan timuran dan nilai garisan utaraan.
3. Baca nilai garisan timuran dan garisan utaraan yang berkenaan.

54

Kg. Raya

53

Kg. Jambu

52
30 31 32 33

54

Nilai rujukan grid merujuk

penjuru barat daya segi Kg. Raya
empat grid kedudukan
Kg. Raya.

53
31 32

Rujukan grid 4 angka

Kg. Raya ialah RG 3153.
• Garisan timuran 31
• Garisan utaraan 53

Rajah 2.1 Kedudukan Kg. Raya berpandukan rujukan grid 4 angka

Bab 2

21
 Membaca rujukan grid 6 angka

54 Membaca rujukan grid 6 angka bagi kilang

Langkah-langkah membaca rujukan grid 6 angka:
53 Perhatikan kedudukan kilang dalam segi
empat grid 3153.
Bahagikan jarak di antara garisan timuran 31
52
30 31 32 33 dan 32 kepada 10 bahagian yang sekata dan
nomborkannya dari 0 hingga 10.
Bahagikan pula jarak di antara garisan utaraan
53 dan 54 kepada 10 bahagian yang sekata
dan nomborkannya dari 0 hingga 10.
Dapatkan titik persilangan garisan timuran
dengan garisan utaraan yang merentas kilang.

54 5410
9
8
Kg. Raya 7 Kg. Raya
6
5
4
3
2
1
53 53 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
31 32 31 32

5410
9 • Nilai garisan timuran ialah
8 314 dan nilai garisan
7 Kg. Raya
6 utaraan ialah 533.
5
4
3 • Oleh itu, kedudukan kilang
2 dalam peta di atas ialah
1
53 0
RG 314533.
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
31 32

Rajah 2.2 Kedudukan kilang berpandukan rujukan grid 6 angka

Uji Diri 2.3

Bina peta pemikiran untuk menunjukkan persamaan dan perbezaan penggunaan rujukan
Bab 2

grid 4 angka dengan rujukan grid 6 angka.

22
 2.4 Ciri Pandang Darat Fizikal dan Ciri Pandang
Darat Budaya
Apakah yang membezakan ciri pandang darat fizikal dengan ciri pandang
darat budaya?

Ciri pandang darat fizikal dan ciri pandang darat budaya

Ciri pandang darat fizikal Ciri pandang darat budaya

Merujuk pelbagai ciri semula Merujuk ciri buatan manusia

jadi seperti bentuk muka bumi, seperti guna tanah, kegiatan
saliran dan tumbuh-tumbuhan ekonomi penduduk, petempatan,
semula jadi. kemudahan sosial serta
pengangkutan dan perhubungan.

Belukar Kontur Jalan raya Jambatan

Tasik Sungai Jalan kereta Getah

api

Rumput Hutan Masjid Kelapa

sawit

Paya nipah Paya bakau Kuil Padi

sawah

Tg. Bt.
Tanjung Bukit Tokong Gereja
Bab 2

Rajah 2.3 Contoh simbol pada peta topografi yang mewakili ciri pandang darat fizikal dan ciri pandang darat budaya

23
 Pada umumnya, ciri pandang darat fizikal akan mempengaruhi
kewujudan ciri pandang darat budaya di sesuatu kawasan.
Lihat rajah di bawah untuk memahami saling kaitan tersebut.

Ciri pandang darat fizikal Ciri pandang darat budaya yang diwujudkan

• Pertanian: Tanaman padi sawah, nanas

• Pengangkutan: Jalan raya, jalan kereta api,
Tanah pamah lapangan terbang
• Petempatan: Rumah
• Kemudahan sosial: Sekolah, hospital, tempat ibadat

• Pertanian: Tanaman getah dan kelapa sawit

Tanah beralun • Petempatan: Rumah

• Pertanian: Tanaman teh dan sayur-sayuran

hawa sederhana
Tanah tinggi • Pelancongan: Kemudahan penginapan
• Kuasa hidroelektrik: Empangan

• Perikanan: Petempatan nelayan, pelabuhan

Pinggir laut • Pelancongan: Tempat berkelah, jeti

• Sumber air: Paip saluran air

Saliran • Pengangkutan: Jeti, pangkalan bot

Tumbuhan • Pembalakan: Kem pembalakan, petempatan

semula jadi • Pelancongan: Laluan pejalan kaki

Rajah 2.4 Hubung kait antara pandang darat fizikal dengan pandang darat budaya

Imbas Saya
Jabatan Ukur dan Pemetaan Malaysia (JUPEM) berfungsi menerbitkan peta
topografi untuk tujuan perancangan, pengurusan sumber asli, pemuliharaan
alam sekitar, pembangunan, pemantauan dan keselamatan. Layari laman web
berikut untuk maklumat lanjut tentang JUPEM:
Bab 2

http://bukutekskssm.my/Geografi/Nota2.html

24
 Uji Diri 2.4
Berdasarkan peta topografi di bawah, senaraikan saling kaitan antara ciri pandang darat
fizikal dengan ciri pandang darat budaya. Isi jawapan anda dalam jadual yang berikut.
Peta Batu Karang
19 P.P.
Sek. B.P.
PETUNJUK
Sek. Kontur
Kg. Sungai
Batu
Padi sawah
18 Kayu
Jalan raya
Kg. Jujur Petempatan
Getah
Sek. Sekolah
17
B.P. Balai polis
Su
ng

P.P. Pejabat pos

ai T

Kg. Selesa
ima
h

16
Kg. Hijau
Kuda Kg. Bangau

Skala 1: 50 000
15
10 11 12 13 14

Ciri pandang darat fizikal Kepentingan Ciri pandang darat budaya

Tanah pamah (i) Pertanian (i) Sawah padi
(ii) (ii)
Tanah beralun (i) Pertanian (i)
(ii) (ii)

Aktiviti 2.1
Tajuk: Pandang darat fizikal dan pandang darat budaya
Objektif: (i) Mengenal pasti pelbagai ciri pandang darat fizikal dan ciri pandang darat
budaya yang terdapat di sekitar tempat tinggal murid.
(ii)Melukis simbol-simbol yang sesuai bagi mewakili ciri tersebut.
Alatan: Pen, buku latihan, pensel warna, pembaris
Langkah-langkah:
1. Lihat sekeliling kawasan tempat tinggal anda.
2. Kenal pasti ciri pandang darat fizikal dan ciri pandang darat budaya yang terdapat
di kawasan tersebut.
3. Lukiskan simbol-simbol yang sesuai untuk mewakili ciri tersebut di dalam buku
Bab 2

latihan anda.

25
 2.5 Mentafsir Peta Topografi
Bagaimanakah anda mentafsir sebuah peta topografi?

Kita mentafsir peta topografi untuk mengenal pasti dan menghubungkaitkan ciri
pandang darat fizikal dengan ciri pandang darat budaya. Selain itu, melalui peta
tersebut kita dapat menentukan taburan penduduk, kedudukan dan pola petempatan.
Tafsirkan Peta 2.2 untuk mengetahui saling kaitan antara ciri pandang darat
fizikal dengan ciri pandang darat budaya.

Peta Jerteh
08
PETUNJUK
Kontur
Sungai
Kg. Gelang
07 Hutan
Paya nipah
Padi sawah
Getah
06
Kg. Sawah Jalan raya
Jambatan
Petempatan

05 Su Stesen trigonometri
ng Ladang
rin ai Bukit Oh Sek. Sekolah
Ne

g
P.P. Pejabat pos
B.P. Balai polis
P. D.
04 P.D. Pejabat daerah
P.P.
B.P.

Bukit Oh Pekan Sek. Klinik

666 Jabir

03
Ladang
Baharu

02

Sek.

Skala 1 : 50 000
01
64 65 66 67 68 69
Bab 2

Peta 2.2 Peta Jerteh

26
 Langkah-langkah mentafsir peta topografi

Perhatikan peta secara keseluruhan Kenal pasti ciri pandang darat fizikal
untuk mendapatkan gambaran dan ciri pandang darat budaya yang
umum tentang kawasan kajian. terdapat dalam peta.

Kaitkan ciri pandang darat fizikal Tafsirkan peta topografi tersebut

dengan ciri pandang darat budaya. menggunakan maklumat dan bukti
yang terdapat dalam peta.

Contoh tafsiran

Peta topografi menunjukkan kawasan Jerteh. Ciri pandang darat fizikal yang
terdapat di kawasan peta ialah sungai, hutan dan paya nipah. Manakala ciri
pandang darat budaya di kawasan peta pula adalah terdiri daripada jalan
raya, ladang getah, sawah padi, petempatan, jambatan, pejabat daerah,
sekolah, pejabat pos dan balai polis.
Sebahagian besar bentuk muka bumi di kawasan peta adalah terdiri
daripada kawasan tanah pamah yang rata kecuali di sebelah barat dayanya
yang merupakan kawasan tanah tinggi. Kawasan tanah pamah digunakan
untuk petempatan, pengangkutan dan pertanian. Manakala kawasan tanah
beralun yang bersaliran baik pula digunakan untuk penanaman getah. Saliran
utama ialah Sungai Nering.
Berdasarkan peta, kegiatan ekonomi utama penduduk ialah pertanian.
Tanaman yang diusahakan ialah padi sawah dan getah. Padi sawah ditanam
di kawasan lembah sungai dan tanah pamah seperti di sekitar Kg. Sawah dan
Kg. Gelang. Tanaman getah pula diusahakan di kawasan kaki bukit dan tanah
pamah secara kebun kecil dan ladang, misalnya, Ladang Bukit Oh.
Pekan Jabir menjadi kawasan tumpuan penduduk dan mempunyai pola
petempatan berpusat. Kawasan ini mempunyai kemudahan sosial seperti
sekolah, klinik, balai polis dan pejabat pos. Petempatan berkelompok
terdapat di Ladang Baharu. Petempatan berjajar pula terdapat di segi empat
grid 6605.
Bab 2

27
 Uji Diri 2.5
Peta Ulu Pendang
40
PETUNJUK
Bukit Jenkol Kontur
874
Kg.
Rumbia Sungai
Hutan
39
Padi sawah
Kelapa sawit
B.P. Getah
Sek. Jalan raya
38
Jambatan
Petempatan
Stesen trigonometri
Benteng
37 Sek. Sekolah
l
B.P. Balai polis
ka
ng
Je
gai
Sun

36

Ldg. Kg.
Batu Mesra
Tiga Skala 1: 50 000
35
15 16 17 18 19
1. Senaraikan tiga kegiatan ekonomi yang dijalankan oleh penduduk dalam peta di atas.
2. Pada pendapat anda, mengapakah tiada petempatan dibina di kawasan timur laut peta?

Aktiviti 2.2
Tajuk: Mentafsir peta topografi
Objektif: (i) Mengenal pasti ciri pandang darat fizikal dan ciri pandang darat budaya.
(ii) Menghubungkaitkan ciri pandang darat fizikal dengan ciri pandang darat
budaya.
(iii)Mentafsir peta topografi.
Alatan: Pen penanda, pen, peta topografi, buku catatan, kertas mahjung
Langkah-langkah:
1. Bahagikan kelas kepada empat hingga lima orang dalam satu kumpulan.
2. Setiap kumpulan akan diberikan satu peta topografi.
3. Kenal pasti ciri pandang darat fizikal dan ciri pandang darat budaya yang terdapat
dalam peta topografi masing-masing.
4. Kaitkan ciri pandang darat fizikal dengan ciri pandang darat budaya.
5. Tafsirkan peta topografi tersebut.
Bab 2

6. Persembahkan hasil setiap kumpulan di hadapan kelas.

28
 IMBAS KEMBALI
Peta Topografi

Peta yang menggambarkan ciri pandang

darat fizikal dan ciri pandang darat budaya
sesuatu kawasan yang dilukis menggunakan
skala dan simbol-simbol tertentu

Pandang darat Pandang darat

Rujukan grid
fizikal budaya

Nilai garisan timuran Ciri semula jadi: Ciri buatan manusia:

dengan • Saliran • Petempatan
garisan utaraan pada • Bentuk muka bumi • Kegiatan ekonomi
titik persilangan • Tumbuh-tumbuhan • Kemudahan sosial
semula jadi • Pengangkutan
dan perhubungan

Rujukan grid Rujukan grid Saling kaitan antara

4 angka 6 angka ciri pandang darat fizikal
dengan
ciri pandang darat budaya
Menentukan Menentukan
kedudukan sesuatu kedudukan objek
kawasan dalam segi tertentu secara
empat grid lebih spesifik Mentafsir peta topografi

54 54 10 • Perhatikan peta secara keseluruhan

9
8
• Kenal pasti ciri pandang darat fizikal
Kg. Raya 7 Kg. Raya dan ciri pandang darat budaya
6
5 • Kaitkan ciri pandang darat fizikal
4
3
dengan ciri pandang darat budaya
2
1
• Tafsirkan peta
53 53 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
31 32 31 32
RG 3153 RG 314533
Bab 2

29
 Cabaran Minda
Berdasarkan peta topografi Kuala Sedili, jawab soalan yang berikut.
Peta Kuala Sedili
34
PETUNJUK
Kg.
Sawah Kg. Kontur
B.P.
Nibung
Sungai
Sek.
Getah
33
Padi sawah
Paya bakau
Sek. Jalan raya
un Jambatan

g
32 N ib
Kg. g ai Petempatan
Sun
Ayu Ladang Sek. Sekolah
Balau
B.P. Balai polis

31
Sek.

Kg.
Pulau
Skala 1: 50 000
30
60 61 62 63 64 65

1. (a) Nyatakan rujukan grid 4 angka bagi ciri yang berikut.

Tempat Rujukan Grid 4 angka
(i) Kg. Sawah
(ii) Ladang Balau

(b) Nyatakan rujukan grid 6 angka bagi ciri yang berikut.

Tempat Rujukan Grid 6 angka
(i) Balai polis
(ii) Sekolah di Kg. Pulau

2. Nyatakan dua ciri pandang darat fizikal dalam peta topografi di atas.
3. Apakah pekerjaan utama penduduk di Ladang Balau (RG 6331)?
4. Mengapakah tanaman padi banyak diusahakan di bahagian barat laut peta?
5. Kawasan yang manakah menjadi tumpuan penduduk? Mengapa?
6. Sekiranya anda seorang pegawai perancang bandar, kemukakan Imbas Saya
cadangan yang dapat anda lakukan untuk membangunkan kawasan
segi empat grid 6130 supaya menjadi kawasan tumpuan penduduk.

Kuiz Interaktif 2
Bab 2

30
Geografi
Fizikal
• Pengaruh Pergerakan Bumi terhadap
Cuaca dan Iklim
• Cuaca dan Iklim di Malaysia

Geografi Fizikal
dalam bahagian ini
membincangkan keadaan fizikal
bumi dan membolehkan murid
mengetahui tentang pengaruh
pergerakan bumi terhadap cuaca
dan iklim serta ciri-ciri cuaca dan
iklim di Malaysia.
 BAB
3
Pengaruh Pergerakan
Bumi terhadap Cuaca
dan Iklim

Mari kita terokai:

1 Cara pergerakan bumi

Orbit bulan Bulan

Matahari

Pergerakan bumi terdiri daripada putaran bumi

dan peredaran bumi.

4 Kesan-kesan peredaran bumi

Apakah yang akan

anda pelajari?

✓ Mengenal pasti dua cara

pergerakan bumi.
✓ Menerangkan tentang Musim panas Musim bunga
putaran bumi dan
peredaran bumi.
✓ Menunjukkan kesan
putaran bumi.
✓ Menunjukkan kesan
peredaran bumi.
✓ Membahaskan kesan Musim luruh Musim sejuk
pergerakan bumi terhadap
Bab 3

cuaca dan iklim. Apakah kesan-kesan peredaran bumi mengelilingi

matahari?
32
 Induksi Bab
Bumi berputar di atas paksinya sambil beredar mengelilingi matahari.
Pergerakan bumi ini telah
mewujudkan pelbagai kesan
iklim. Peredaran bumi me terhadap cuaca dan
ngelilingi matahari telah me
kejadian empat musim da nyebabkan berlakunya
lam setahun di kawasan be
riklim sederhana.

2 Putaran bumi dan peredaran bumi 3 Kesan-kesan putaran bumi

Kutub
Utara Satah tegak Kutub Utara
Satah tegak
Barat Paksi bumi
condong 23
23½° Cahaya
matahari
Timur
Matahari

Kutub
Selatan
Kutub Selatan
Bumi berputar pada paksinya sambil Bolehkah anda nyatakan kesan-kesan
beredar mengelilingi matahari. putaran bumi?

5 Kesan-kesan pergerakan bumi terhadap cuaca dan iklim

23
½° KU
U
Ekuinoks Musim Bunga
21 Mac GS
GK
GJ

23
KS ½°
S

23
½° KU 23
½°
U
U KU
GS

Solstis Musim Panas GK Matahari GS Solstis Musim Sejuk

GK
21 Jun GJ
GJ
22 Disember
KS 23
½° 23
S KS ½°
S

23
½° KU
U
Bab 3

GS
GK
GJ Ekuinoks Musim Luruh
23
KS ½° 23 September
S
33
 3.1 Pergerakan Bumi
Sistem suria terdiri daripada matahari dan lapan buah planet yang utama. Kesemua
planet ini beredar mengelilingi matahari mengikut orbit masing-masing.

Matahari
Utarid
Zuhrah Bumi Marikh Uranus Neptun
Zuhal
Musytari

Rajah 3.1 Sistem suria

Glosari
• Pergerakan bumi dalam sistem suria berlaku melalui dua
Orbit: Laluan yang
cara, iaitu putaran bumi dan peredaran bumi. diikuti oleh sesuatu
• Bumi berputar pada paksinya sambil beredar mengelilingi planet dan satelit
dalam pergerakan
matahari mengikut orbitnya yang berbentuk elips (bujur). mengelilingi matahari.

PETUNJUK
Putaran bumi Bulan
Orbit bulan
Peredaran bumi
Bumi

Matahari

Orbit bumi

Rajah 3.2 Putaran dan peredaran bumi

Imbas Saya
Layari laman web berikut untuk Uji Diri 3.1
maklumat tentang penemuan
planet baharu mirip bumi: 1. Nyatakan dua cara pergerakan bumi.
Bab 3

http://bukutekskssm.my/ 2. Bumi beredar mengelilingi .

Geografi/Nota3.html

34
 3.2 Putaran Bumi

Bumi berputar pada paksinya yang Kutub

mempunyai kecondongan sudut 23½° Utara
Satah tegak
pada satah tegak.
Paksi bumi
condong 23½°
Barat
Putaran bumi adalah dari arah barat
ke timur atau mengikut arah lawan
pusingan jam. Timur

Satu putaran yang lengkap mengambil Kutub

masa 24 jam atau satu hari. Selatan
Rajah 3.3 Putaran bumi pada paksinya

Kesan-kesan putaran bumi

Kejadian siang dan malam

Imbas Kutub Utara

Satah tegak
Gambar

Bahagian yang
tidak menerima
pancaran matahari
akan mengalami
waktu malam

Cahaya
Matahari matahari

Bahagian yang
menghadap
matahari akan
mengalami
waktu siang
Bab 3

Kutub Selatan
Rajah 3.4 Kejadian siang dan malam
35
 Perbezaan waktu tempatan
Bumi mengambil masa 24 jam untuk melengkapkan satu Kesan putaran bumi
putaran (360º). Dalam setiap jam, bumi akan berputar dalam tempoh 24 jam
sebanyak 15º longitud atau 4 minit bagi setiap 1º longitud. telah mewujudkan 24
zon waktu, iaitu satu jam
Perlawanan bola sepak bagi setiap satu zon.
semasa Sukan Olimpik Putaran bumi dari barat
Rio, Brazil (2016) disiarkan ke timur menyebabkan
secara langsung pada kawasan di timur
Satelit
waktu yang berbeza di angkasa Garisan Meridian
tempat yang berlainan. Pangkal menerima
Satelit cahaya matahari terlebih
Stadium Rio de Janeiro, bumi dahulu berbanding
Brazil (45°B) dengan kawasan di
8:30 malam, Rabu
sebelah barat.

Imbas Saya

Layari laman web berikut

untuk mengetahui cara
mengira waktu tempatan:
Alaska, 150°B London, 0° Lahore, 75°T
1:30 petang, 11:30 malam, 4:30 pagi, http://bukutekskssm.my/
Rabu Rabu Khamis Geografi/Nota4.html

Rajah 3.5 Perbezaan waktu antara tempat

165°B150°B 135°B 120°B 90°B 75°B 60°B 45°B 30°B 15°B 0° 15°T 30°T 45°T 60°T 75°T 90°T 105°T 120°T 135°T 150°T 165°T 180°T
105°B

Garisan Meridian
Pangkal (GMP)

Ahad
Isnin

San
Garisan Tarikh Antarabangsa (GTA)

Francisco
Tokyo 23½°U

Kuala Lumpur
Garisan Khatulistiwa
0°
Isnin tengah hari

23½°S
Ahad

1:00 2:00 3:00 4:00 5:00 6:00 7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 1:00 2:00 3:00 4:00 5:00 6:00 7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00
Bab 3

Pagi Petang Malam

Peta 3.1 Zon-zon waktu

36
 Pembiasan angin lazim
• Putaran bumi dari barat ke timur menghasilkan
daya graviti bumi yang dinamakan daya koriolis.
Hemisfera utara
• Daya koriolis ini boleh menyebabkan
pemesongan arah tiupan angin lazim dunia.

• Di hemisfera utara, tarikan graviti

menyebabkan pergerakan angin terbias ke
arah kanan daripada arah tiupannya. Hemisfera
selatan
• Di hemisfera selatan pula, tiupan
angin adalah terbias ke arah kiri.
Rajah 3.6 Pembiasan angin lazim

Kejadian pasang surut

Glosari
Fenomena pasang surut berlaku Daya koriolis: Daya
sebanyak dua kali dalam tempoh pesongan aliran udara
24 jam disebabkan oleh tarikan yang terhasil kesan
graviti antara bumi dengan bulan putaran bumi
atau bumi dengan matahari. pada paksinya.
Graviti: Daya tarikan
yang menggerakkan
jasad ke arah pusat
Air surut bulan atau bumi.
A

GEOGRAFI

Air Air Terdapat dua jenis

pasang pasang pasang surut:
Bumi
Tarikan Bulan • Pasang perbani atau
D B
graviti bulan air pasang besar
berlaku apabila
bulan, bumi dan
matahari berada
dalam kedudukan
C garis lurus.
Air surut • Pasang anak berlaku
apabila bulan,
Rajah 3.7 Kejadian air pasang dan air surut matahari dan bumi
berada pada
Daya tarikan graviti bulan yang kuat akan menarik air laut sudut tegak.
di permukaan bumi yang menghadap bulan. (Sumber: National Ocean
Service, 2016)
• Kawasan B dan D akan • Pada masa yang sama,
mengalami peningkatan kawasan A dan C akan
paras air laut atau mengalami air surut
terjadinya air pasang. kerana air laut tertarik ke
http://bukutekskssm.my/
Bab 3

kawasan B dan D. Geografi/Rajah1.html

37
 Uji Diri 3.2
Satah Jawab soalan yang berikut berdasarkan rajah.
tegak
Kutub 1. Nyatakan cara pergerakan bumi tersebut.
Arah Utara
putaran 2. Berapa lamakah tempoh yang diperlukan oleh
bumi untuk melengkapkan satu pusingan?
3. Nyatakan arah putaran bumi.
4. Berapakah kecondongan paksi bumi pada
satah tegak?
Kutub
Selatan

3.3 Peredaran Bumi

Bumi beredar mengelilingi mahatari mengikut arah lawan jam. Satu peredaran
yang lengkap mengambil masa selama 365¼ hari atau satu tahun. Imbas
Gambar

Orbit bumi Bulan

Bumi

Matahari

Rajah 3.8 Peredaran bumi

GEOGRAFI

• Perihelion merupakan jarak bumi yang

paling hampir dengan matahari dan Julai Januari
Matahari
berlaku kira-kira dua minggu selepas 152 juta km 147 juta km
solstis musim sejuk.
Afelion Perihelion Bumi
• Afelion, iaitu jarak bumi yang paling jauh Bumi
dari matahari pula berlaku kira-kira dua
Bab 3

minggu selepas solstis musim panas.

(Sumber: timeanddate.com, 2017)

38
Kesan-kesan peredaran bumi
Kejadian empat musim di kawasan beriklim sederhana

Musim panas Musim bunga

Musim luruh Musim sejuk

GEOGRAFI
Kejadian empat musim di hemisfera utara dan hemisfera selatan:
Musim Hemisfera utara Hemisfera selatan
Mengapakah bulan
Bunga Mac – Mei September – November Disember sering
Panas Jun – Ogos Disember – Februari dirujuk sebagai
musim sejuk?
Luruh September – November Mac – Mei
Bab 3

Sejuk Disember – Februari Jun – Ogos

39
 Peredaran bumi mengelilingi matahari dan kecondongan paksi bumi menyebabkan
kedudukan matahari tengah hari berubah-ubah seiring dengan perubahan musim.

23
A ½°
U KU

Ekuinoks Musim Bunga

21 Mac GS

GK

GJ

KS 23
½°
S

23
½° KU 23
U ½°
U KU

GS
GS
GK
GK
GJ
GJ
KS 23
½° 23
S KS ½°
S
Solstis Solstis
Musim Panas Musim Sejuk
21 Jun 22 Disember

B 23 D
½° KU
U
PETUNJUK
GS Garisan Sartan GS

GK Garisan Khatulistiwa GK
Ekuinoks Musim Luruh
GJ Garisan Jadi GJ 23 September
KU Kutub Utara 23
KS ½°
KS Kutub Selatan S
C
Rajah 3.9 Kejadian empat musim akibat peredaran bumi mengelilingi matahari

Imbas Saya GEOGRAFI

Lihat video tentang

Contoh negara yang mengalami empat
ekuinoks dalam laman
musim mengikut benua:
web berikut: Benua Negara
http://buku tekskssm. Asia Jepun, Korea Selatan, China
my/Geografi/Video3. Kanada, Amerika Syarikat
Amerika Utara
html
Eropah Perancis, Itali, Jerman, Belanda
Bab 3

Australia Australia
(Sumber: Planet Science, 2016)
40
A Ekuinoks musim bunga (21 Mac)
Matahari tengah hari tegak di atas
kepala di Garisan Khatulistiwa (0°).
Hemisfera utara mengalami musim
bunga dan hemisfera selatan
mengalami musim luruh.
Hampir semua kawasan di permukaan
bumi mengalami tempoh siang dan
malam yang sama panjang.
B Solstis musim panas (21 Jun)
Matahari tengah hari tegak di atas
kepala di Garisan Sartan (23½°U).
Hemisfera utara mengalami musim
panas dan hemisfera selatan
mengalami musim sejuk.
Kawasan di hemisfera utara
mengalami waktu siang yang lebih
panjang berbanding dengan
waktu malam.
Kawasan di hemisfera selatan pula
waktu malamnya lebih panjang
berbanding dengan waktu siang.
Kutub Utara mengalami 24 jam siang,
manakala Kutub Selatan mengalami
24 jam malam (Mei – Oktober).
John menyambut hari Krismas pada musim
panas di Perth, Australia. Bagaimana pula
dengan Andrew yang tinggal di London?
Apakah musim yang dialaminya pada hari
Krismas tersebut? Pada pendapat anda,
mengapakah wujudnya perbezaan musim
antara kedua-dua kawasan tersebut?
D Solstis musim sejuk (22 Disember)
Matahari tengah hari tegak di atas
kepala di Garisan Jadi (23½°S).
Hemisfera utara mengalami musim
sejuk dan hemisfera selatan
mengalami musim panas.
Waktu siang di kawasan hemisfera
selatan lebih panjang berbanding
dengan waktu malam.
Waktu malam di hemisfera utara
lebih panjang berbanding dengan
waktu siang.
Kutub Selatan mengalami 24 jam
siang manakala Kutub Utara
mengalami 24 jam malam
(November – April).
C Ekuinoks musim luruh (23 September)
Matahari tengah hari tegak di atas
kepala di Garisan Khatulistiwa (0°).
Hemisfera utara mengalami musim
luruh dan hemisfera selatan
mengalami musim bunga.
Hampir semua kawasan di permukaan
bumi mengalami tempoh siang dan
malam yang sama panjang.
Imbas Saya
Layari laman web berikut untuk latihan
tentang peredaran bumi:
http://bukutekskssm.my/Geografi/
Bab 3
Latihan1.pdf
41
 Fenomena gerhana
Gerhana bulan

Matahari Bumi
Bulan

Rajah 3.11 Gerhana bulan

Fenomena ini berlaku apabila matahari, bumi dan bulan berada dalam satu garisan
lurus. Pada ketika ini, bumi akan melindungi cahaya matahari daripada terpancar ke
bulan. Keadaan ini menyebabkan bulan akan ditutupi oleh bayang-bayang bumi dan
menyebabkan berlakunya gerhana bulan.

Gerhana matahari

Penumbra
Bulan

Matahari Bumi

Umbra

Rajah 3.12 Gerhana matahari

Gerhana matahari berlaku apabila kedudukan bulan menghalang cahaya matahari

ke bumi yang menyebabkan bayang-bayang bulan melindungi bumi. Pada ketika
ini, kedudukan matahari, bulan dan bumi berada dalam satu garisan lurus. Gerhana
matahari tidak meliputi seluruh permukaan bumi kerana bulan adalah lebih kecil
daripada bumi. Gerhana penuh berlaku di zon umbra yang kecil, manakala gerhana
separa terjadi di zon penumbra yang lebih besar.

GEOGRAFI
Gerhana matahari lebih singkat masanya berbanding dengan gerhana bulan.
Semasa berlaku gerhana penuh matahari, keadaan bumi menjadi hampir gelap.
Pada masa ini, hanya terdapat sedikit jalur cahaya yang terang di sekeliling
matahari yang dikenali sebagai Korona.
Layari laman web berikut untuk animasi gerhana matahari pada 9 Mac 2016:
http://bukutekskssm.my/Geografi/Nota6.html
Bab 3

(Sumber: Solar Eclipse, 2016)

42
Aktiviti 3.1
Tajuk: Putaran bumi dan perubahan arah bayang-bayang
Objektif: Mengkaji kesan putaran bumi dan perubahan arah bayang-bayang.
Alatan: Sebatang kayu, kompas, kertas saiz A3, pemberat, jam dan pen penanda
Langkah-langkah:
1. Pacakkan sebatang kayu di tempat lapang seperti rajah di bawah.
Kayu

Pemberat
Pemberat

Kertas
2. Tandakan bayang-bayang setiap dua jam menggunakan pen penanda.
3. Kemudian, tandakan perubahan arah bayang-bayang pada kertas tersebut.
4. Lengkapkan borang pemerhatian di bawah.
Masa Kedudukan arah bayang-bayang
8:00 pagi Barat
10:00 pagi
12:00 tengah hari
2:00 petang
4:00 petang
6:00 petang

5. Apakah kesimpulan yang dapat anda buat berdasarkan kajian di atas?

Aktiviti 3.2
Tajuk: Penanda buku empat musim
Objektif: (i) Mengumpulkan gambar suasana kawasan yang mengalami kejadian empat
musim.
(ii) Menambah dana kelas dengan menjual penanda buku tersebut.
Alatan: Kad manila, pensel warna, gam, gunting, bahan-bahan media seperti majalah,
surat khabar, buku dan Internet
Langkah-langkah:
1. Bahagikan kelas kepada empat hingga lima orang dalam satu kumpulan.
2. Setiap kumpulan dikehendaki memilih sebuah negara yang mengalami kejadian
empat musim.
3. Kumpulkan gambar suasana empat musim di negara berkenaan.
4. Berdasarkan bahan-bahan yang dikumpulkan, hasilkan penanda buku empat musim
yang kreatif dan inovatif.
Bab 3

5. Jual penanda buku tersebut di sekolah anda pada Hari Usahawan.

43
 Uji Diri 3.3
Berdasarkan petikan di bawah, jawab soalan yang diberikan.

Fenomena Ekuinoks dan Kaitannya dengan Perubahan Iklim

Beberapa hari selepas berlaku gerhana matahari pada 9 Mac 2016, rantau Asia
Tenggara dikejutkan dengan isu gelombang panas matahari. Kejadian ini dikaitkan
dengan fenomena ekuinoks yang umumnya berlaku dua kali dalam setahun.
Secara asasnya, fenomena ekuinoks berlaku apabila matahari tengah hari
berada tepat di atas Garisan Khatulistiwa. Fenomena ekuinoks menyebabkan masa
siang dan malam adalah sama. Penduduk yang tinggal di sekitar Khatulistiwa tidak
dapat merasakan perbezaan panjang siang dan malam kerana kawasan ini menerima
sinaran matahari penuh setiap hari.
Ekuinoks Mac tahun 2016 membawa spekulasi kenaikan suhu daripada aras
normal. Beberapa kawasan di Asia Tenggara, iaitu Kuala Lumpur, Singapura dan Jakarta,
suhu dilaporkan telah mencecah lebih daripada 36°C, terutamanya kawasan yang
berada tepat pada Garisan Khatulistiwa dan kawasan pantai. Ramai yang mengatakan
bahawa musim ekuinoks tersebut berkait rapat dengan kejadian panas matahari yang
melampau, iaitu matahari menghasilkan kepanasan lebih tinggi berbanding dengan
hari biasa.
Walaupun tiada kaitan langsung antara ekuinoks dengan peningkatan suhu
di bumi, ekuinoks yang berlaku pada Mac 2016 membawa perubahan yang ketara
daripada musim hujan kepada musim panas. Semasa matahari melintas di hemisfera
selatan, musim hujan banyak berlaku di kawasan ini. Semasa kedudukan matahari pada
arah utara, suhu di bumi akan meningkat dan tekanan udara menjadi rendah. Ramai
juga yang mengaitkan fenomena ekuinoks ini dengan pemanasan global. Sebenarnya,
pemanasan global adalah kesan daripada perubahan iklim.
Kesimpulannya, fenomena ekuinoks Mac 2016 memberi petanda yang semakin
jelas bahawa musim kemarau akan berlaku di rantau Asia Tenggara.

(Sumber: Diubah suai daripada http://www.utusan.com.my/rencana, 22 Mac 2016)

1. Berapa kali ekuinoks berlaku dalam setahun?

2. Apakah kesan fenomena ekuinoks?
3. Adakah anda setuju dengan pendapat yang menyatakan bahawa spekulasi
kenaikan suhu berlaku di rantau Asia Tenggara adalah berkait rapat dengan
fenomena ekuinoks Mac 2016? Berikan alasan anda.
4. Fenomena ekuinoks adalah berkait rapat dengan pemanasan global. Bahaskan.

Imbas Saya
Layari laman web berikut
untuk maklumat tambahan
tentang kesan-kesan
peredaran bumi:
http://bukutekskssm.my/
Geografi/Nota5.html
Bab 3

44
 IMBAS KEMBALI
Pengaruh Pergerakan Bumi
terhadap Cuaca dan Iklim

Pergerakan bumi

Putaran bumi Peredaran bumi

Bumi

Matahari

• Berputar pada paksinya dari barat • Beredar mengelilingi matahari mengikut

ke timur arah lawan pusingan jam dalam orbit elips
• Satu putaran lengkap mengambil • Satu peredaran lengkap mengambil masa
masa selama satu hari atau 24 jam selama 365¼ hari atau satu tahun

Kesan-kesan Kesan-kesan

• Kejadian siang dan malam • Kejadian empat musim

• Perbezaan waktu tempatan • Fenomena gerhana:
• Pembiasan angin lazim - Gerhana bulan
• Kejadian pasang surut - Gerhana matahari

Anda berpeluang merasai
suasana empat musim di
Rumah Iklim Sederhana
Empat Musim (RISEM)
di Taman Botani Negara
Shah Alam (Selangor).
Glosari
Iklim sederhana: Iklim yang tidak terlalu
panas atau sejuk (berhawa sederhana).
Imbas Saya
Layari laman web berikut
untuk maklumat tentang
RISEM:
http://bukutekskssm.my/
Geografi/Nota7.html
Bab 3

45
 Cabaran Minda
1. Lengkapkan teka silang kata di bawah berdasarkan pembayang yang diberi.

(a)

(b) (c)
(d) R
(e) K
P
(f) I (g)
N
T
(h) R

Menegak Melintang

(a) Matahari tegak di Garisan (d) terjadi apabila bulan

semasa ekuinoks atau bumi tidak mendapat cahaya
musim luruh. matahari.
(b) Peredaran bumi menyebabkan (e) Kejadian pasang surut berlaku
kejadian musim disebabkan oleh graviti
dalam setahun. antara bumi dengan bulan atau bumi
(c) Daya koriolis boleh menyebabkan dengan matahari.
pemesongan arah tiupan (f) Pada 22 Disember, matahari tengah
lazim dunia. hari tegak di Garisan .
(g) Bahagian sebelah atas dari Garisan (h) Pergerakan bumi pada paksinya
Khatulistiwa hingga ke Kutub dari barat ke timur dikenali sebagai
Utara dikenali sebagai hemisfera bumi.
.
Bab 3

46
2. Rajah di bawah menunjukkan salah satu kesan pergerakan bumi.
Satah tegak KU
23½
°U

23½ 90°
°S Cahaya
matahari

KS

(a) Kedudukan bumi seperti dalam rajah di atas berlaku pada .

(b) Fenomena tersebut dikenali sebagai .
(c) Pada masa ini, kawasan X mengalami musim , manakala kawasan Y
mengalami musim .
(d) Waktu siang lebih di hemisfera utara dan waktu malam lebih
di hemisfera selatan.

3. Jawab soalan yang berikut berdasarkan rajah di bawah.

KU
I

KS

II K
U KU

Matahari
KS KS
IV
KU

III
KS
Imbas Saya
(a) Fenomena dalam rajah di atas berlaku kesan daripada .
(b) Bumi mengambil masa selama untuk melengkapkan satu
peredaran seperti dalam rajah di atas.
(c) Panjang siang dan malam adalah sama apabila bumi berada pada
kedudukan dan . Kuiz Interaktif 3
Bab 3

47
 BAB
4 Cuaca dan Iklim
di Malaysia

Mari kita terokai:

1 Jenis dan ciri iklim di Malaysia

Iklim Khatulistiwa

Panas dan lembap

sepanjang tahun

Suhu Hujan Angin

Apakah ciri iklim di Malaysia?

3 Kesan aktiviti manusia terhadap

Apakah yang akan cuaca dan iklim di Malaysia
anda pelajari?

✓ Mengenal pasti jenis dan Pancaran matahari

ciri iklim di Malaysia.

Karbon dioksida
✓ Menjelaskan ciri iklim memerangkap
kebanyakan haba Sesetengah haba
Khatulistiwa di Malaysia. yang dipantulkan dipantulkan ke
oleh bumi angkasa oleh bumi
✓ Menghuraikan pengaruh
cuaca dan iklim terhadap CO 2
CH4
N2 O
an
kegiatan manusia Lapis fera
s
CFC
atmo
di Malaysia.
✓ Menilai kesan kegiatan Haba dipantulkan
balik ke bumi Bumi
manusia terhadap cuaca
dan iklim di Malaysia.
✓ Merumuskan perubahan
Bab 4

Bagaimanakah aktiviti manusia memberi kesan

cuaca dan iklim di Malaysia. terhadap cuaca dan iklim di Malaysia?
48
 Induksi Bab
Malaysia mengalami iklim Khatulistiwa yang panas dan lem bap sepanjang
tahun. Ciri iklim ini mempeng
aruhi pelbagai kegiatan manus
Dalam bab ini, kita akan me ia di Malaysia.
mpelajari hubung kait antara
dengan kegiatan manusia ser cua ca dan iklim
ta kesan kegiatan manusia ter
iklim di Malaysia. hadap cuaca dan

2 Pengaruh cuaca dan iklim terhadap kegiatan manusia di Malaysia

Jelaskan melalui contoh yang sesuai hubung kait antara iklim Khatulistiwa dengan
kegiatan manusia di Malaysia.

4 Perubahan cuaca dan iklim di Malaysia

PETUNJUK
Semasa El Nino L Tekanan udara rendah
H Tekanan udara tinggi
Permukaan lautan yang panas

Amerika
Angin Utara
Asia
Baratan

Garisan Khatulistiwa H 0°

Amerika
Lautan Hindi
Selatan
Australia Lautan Pasifik
L

Bolehkah anda terangkan tentang perubahan cuaca dan iklim di Malaysia?

Bab 4

49
 4.1 Jenis dan Ciri Iklim di Malaysia
Apakah jenis iklim di Malaysia? Glosari
Malaysia mengalami iklim Khatulistiwa Iklim: Purata suhu, hujan, tekanan udara
yang panas dan lembap sepanjang tahun. dan angin sesuatu tempat selama 30 tahun.
Iklim jenis ini dialami oleh kawasan yang
terletak di antara garisan lintang
0° hingga 10°U dan 0° hingga 10°S
Garisan Khatulistiwa. Min suhu Jumlah min suhu bulanan dalam setahun
tahunan =
12

Julat suhu Min suhu Min suhu

= –
tahunan
Ciri iklim di Malaysia bulanan tertinggi bulanan terendah

Julat suhu Suhu maksimum – Suhu minimum

harian =
1
harian harian
Suhu
Suhu tinggi dan hampir sekata sepanjang tahun.
Min suhu tahunan tinggi, iaitu 27ºC.
Julat suhu tahunan kecil, iaitu 1ºC hingga 3ºC.
Julat suhu harian besar, iaitu 5ºC hingga 10ºC bagi stesen berhampiran pantai,
8ºC hingga 12ºC bagi stesen di pedalaman.
Jadual 4.1 Min suhu bulanan Malaysia, 2016

Min suhu
Bulan J F M A M J J O S O N D
tahunan

Suhu (ºC) 27.9 27.7 28.6 29.1 28.6 27.8 27.6 28.0 27.5 27.4 27.0 26.9 27.8

(Sumber: Jabatan Meteorologi Malaysia, 2017)

2 Hujan
Negara kita menerima hujan sepanjang tahun.
Jumlah hujan tahunan di Malaysia adalah kira-kira 2 600 mm.
Taburan hujan adalah tidak sekata kerana dipengaruhi oleh bentuk muka bumi dan
tiupan angin monsun.
Hujan maksimum diterima semasa peralihan monsun, iaitu pada hujung bulan Mac
hingga awal Mei dan Oktober hingga pertengahan November.
Jadual 4.2 Jumlah hujan bulanan Malaysia, 2016

Jumlah
Bulan J F M A M J J O S O N D hujan
tahunan
Hujan (mm) 136.1 155.8 94.8 127.4 227.1 180.6 200.2 150.5 234.4 250.7 331.3 313.9 2 402.8
Bab 4

(Sumber: Jabatan Meteorologi Malaysia, 2017)

50
 Min suhu dan hujan bulanan Malaysia tahun 2016
Hujan (mm) Suhu (°C)

30 Sebagai sebuah negara

28 yang dikelilingi laut dan
26
terletak berhampiran
24
Garisan Khatulistiwa,
22
350 20
Malaysia secara semula
300 18 jadi menerima cahaya
250 16 matahari yang banyak.
200 Secara purata, Malaysia
PETUNJUK
150 menerima sebanyak
100 Suhu enam jam sinaran
50 matahari sehari.
Hujan
0
J FM AM J J OS O ND (Sumber: Jabatan Meteorologi
Bulan Malaysia, 2017)

Graf 4.1 Min suhu dan hujan bulanan Malaysia, 2016

Jenis hujan di Malaysia

(a) Hujan perolakan (b) Hujan bukit

Awan
Awan kumulonimbus
Udara kering
Hujan dan panas
Petir turun
Hujan
Udara lembap Bukit
Udara panas Udara panas naik

Ka
naik naik

wa hu
p
in da

sa ja
ha

n n
ru ang du

lin
Permukaan bumi Ce ng
an
Laut

Rajah 4.1 Pembentukan hujan perolakan Rajah 4.2 Pembentukan hujan bukit

• Permukaan bumi dipanaskan oleh • Hujan bukit turun di kawasan tanah

pancaran matahari.
• Air tersejat dan membentuk wap air.
• Udara panas bersama-sama wap air
naik ke atmosfera sehingga sampai di
paras yang tinggi.
• Udara menjadi sejuk dan wap air
mengalami proses pemeluwapan
menjadi titisan air lalu membentuk
awan kumulonimbus.
• Kebiasaannya, hujan lebat turun pada
lewat petang disertai kilat dan petir.
tinggi yang menghadap udara lembap.
• Udara lembap dari laut dipaksa naik ke
cerun bukit kerana dihalang oleh tanah
tinggi.
• Udara menjadi sejuk dan wap air
mengalami proses pemeluwapan menjadi
titisan air lalu membentuk awan.
• Hujan lebat turun di bahagian cerun
bukit yang menghadap udara lembap.
• Bahagian cerun yang terlindung
menerima hujan yang sedikit dan dikenali
sebagai kawasan lindungan hujan.
Bab 4

51
 Menurut Jabatan Meteorologi Malaysia, hujan
tahunan tertinggi di Malaysia berlaku di cerun
bukit kawasan pedalaman Sarawak. Purata hujan
tahunannya melebihi 5 000 mm kerana terletak di
cerun bukit yang menghadap angin lembap.

Kawasan yang menerima hujan paling sedikit di

Malaysia ialah Kuala Pilah di Negeri Sembilan.
Purata hujan tahunannya kurang daripada 1 500 mm
kerana terletak di kawasan lindungan hujan.

100°T 105°T 110°T 115°T

U

Chuping
Kota Bharu Sandakan
Kota Kinabalu
Laut China Selatan
5°U
Gua Musang

Mulu

Bintulu
Petaling Jaya
Kuala Pilah

Kapit

PETUNJUK

1800 2200 2400 2600 2800 3000 3200 3400 3600 3800 4000 4200 4400 (mm)

Peta 4.1 Taburan hujan tahunan di Malaysia, 2016

(Sumber: Jabatan Meteorologi Malaysia, 2017)

GEOGRAFI
• Ribut petir merupakan satu fenomena yang Imbas Saya
berlaku sepanjang tahun di Malaysia. Layari laman web berikut
• Ribut petir lazimnya terjadi pada waktu untuk melihat peta
petang dan awal senja di daratan, manakala taburan hujan tahunan di
di lautan berlaku pada sebelah malam. beberapa stesen terpilih di
• Subang (Selangor) merekodkan jumlah Malaysia pada tahun 2016:
berlaku ribut petir paling kerap di Malaysia. http://bukutekskssm.my/
Geografi/Peta1.html
Bab 4

(Sumber: Jabatan Meteorologi Malaysia, 2017)

52
3 Angin

Terdapat dua jenis angin monsun, iaitu Glosari

Monsun Timur Laut dan Monsun Barat
Daya. Selain itu, Malaysia juga menerima
tiupan angin Sumatera dan angin tempatan
(bayu laut dan bayu darat).
Angin tempatan: Angin yang bertiup di
sebuah kawasan kecil, berbeza dengan
taburan tekanan umum yang terdapat
pada persekitaran tersebut.

(a) Angin monsun

Angin Monsun Timur Laut Angin Monsun Barat Daya

Bertiup dari awal bulan November
hingga Mac.
Bermula dari pedalaman Benua Asia.
Bertiup merentasi Laut China Selatan dan
sampai di Malaysia sebagai angin
Monsun Timur Laut.
Membawa hujan lebat ke pantai timur
Semenanjung Malaysia, kawasan barat
Sarawak serta pantai utara dan timur Sabah.
Bertiup dari pertengahan bulan Mei
hingga akhir bulan September.
Berasal dari Benua Australia.
Bertiup merentasi Lautan Hindi dan
sampai di Malaysia sebagai angin
Monsun Barat Daya.
Membawa hujan yang sederhana lebat ke
Malaysia kerana dihalang oleh tanah tinggi
di Sumatera (Indonesia).

U U
Musim sejuk dan Musim panas dan
tekanan tinggi tekanan rendah
Asia Lautan Pasifik Asia Lautan Pasifik
Garisan Sartan Garisan Sartan
23½°U 23½°U

Garisan Khatulistiwa Garisan Khatulistiwa

0° 0°

Lautan Lautan
Hindi Hindi

Garisan Jadi Garisan Jadi

Musim panas dan 23½°S Musim sejuk dan 23½°S
PETUNJUK tekanan rendah PETUNJUK tekanan tinggi
Australia Australia
Arah tiupan Arah tiupan
angin monsun angin monsun

Peta 4.2 Pembentukan angin Monsun Timur Laut Peta 4.3 Pembentukan angin Monsun Barat Daya

Imbas Saya
Ketahui maklumat lanjut berkaitan ciri-ciri iklim di Malaysia melalui laman web berikut:
http://bukutekskssm.my/Geografi/Nota8.html
Bab 4

Buat catatan dalam buku nota anda dan hasilkan peta minda yang sesuai.

53
 (b) Angin Sumatera

Bertiup dari bulan April hingga Mei dan Laut U

September hingga Oktober. China
Selatan
Berasal dari Sumatera (Indonesia).
Dikenali sebagai ‘skual’.
Bertiup dengan kencang secara Se
la
tiba-tiba pada waktu malam hingga subuh tM Pelabuhan
ke pantai barat Semenanjung Malaysia, el
ak Klang
terutamanya dari Pelabuhan Klang hingga a
ke Johor Bahru. Johor
Bahru
Membawa hujan lebat yang disertai kilat Sumatera
dan petir. Peta 4.4 Angin Sumatera

(c) Angin tempatan

Bayu laut Bayu darat

Bayu darat
Bayu laut
Tekanan
rendah Tekanan
Tekanan tinggi
tinggi Tekanan
rendah

Darat Laut Darat Laut

Rajah 4.3 Bayu laut
Angin tempatan yang berlaku pada waktu
siang di kawasan berhampiran pantai.
Berlaku kerana tekanan udara di
permukaan laut adalah lebih tinggi
daripada tekanan udara di daratan.
Udara bergerak dari laut yang bertekanan
tinggi ke daratan yang bertekanan
rendah.
Rajah 4.4 Bayu darat
Angin tempatan yang berlaku pada waktu
malam di kawasan berhampiran pantai.
Berlaku kerana tekanan udara di daratan
adalah lebih tinggi daripada tekanan udara
di permukaan laut.
Udara bergerak dari daratan yang
bertekanan tinggi ke laut yang bertekanan
rendah.

Uji Diri 4.1

Lengkapkan rajah di bawah.
Jenis iklim di Malaysia

Suhu Hujan Angin

Min suhu Julat suhu Jenis Jumlah hujan Jenis angin Jenis angin
tahunan tahunan hujan tahunan monsun tempatan
Bab 4

54
 4.2 Pengaruh Cuaca dan Iklim terhadap Kegiatan
Manusia di Malaysia
Pertanian
• Iklim Khatulistiwa yang panas dan lembap sepanjang tahun menggalakkan
penanaman pelbagai jenis tanaman seperti padi sawah, getah, kelapa sawit, koko
dan lada hitam.

• Kawasan pertanian utama di Malaysia:

Padi Kelapa sawit Lada hitam

Dataran Kedah–Perlis Segi Tiga Jengka (Pahang) Sekitar Kuching dan

Dataran Kelantan Lahad Datu (Sabah) Sri Aman (Sarawak)

Padi Kelapa sawit Lada hitam

• Di kawasan tanah tinggi yang mengalami suhu antara 18ºC hingga 21ºC, sesuai
untuk penanaman teh, sayur-sayuran, bunga-bungaan dan buah-buahan hawa
sederhana. Contohnya, Cameron Highlands di Pahang dan Kundasang di Sabah.

Strawberi Bunga ros

Bab 4

Teh

55
 Pembalakan
• Suhu yang tinggi dan jumlah hujan yang banyak Aktiviti pembalakan sukar
dijalankan pada musim
di Malaysia menggalakkan pertumbuhan
tengkujuh kerana jalan
hutan hujan tropika, terutamanya di kawasan licin dan terdedah kepada
pedalaman Semenanjung Malaysia serta bahaya tanah runtuh.
pedalaman Sabah dan Sarawak.
• Pelbagai pokok kayu keras seperti cengal,
meranti, nyatuh dan keruing yang terdapat
di hutan hujan tropika telah menggalakkan
kegiatan pembalakan.

Perikanan
• Pada musim tengkujuh, iaitu semasa tiupan
angin Monsun Timur Laut, nelayan di pantai
timur Semenanjung Malaysia tidak dapat turun
ke laut kerana keadaan Laut China Selatan
yang bergelora.
• Oleh sebab itu, mereka melakukan pelbagai
aktiviti lain di darat seperti membaiki jala dan
pukat yang rosak.
• Nelayan di pantai barat Semenanjung Malaysia
dapat menangkap ikan sepanjang tahun.
• Hal ini disebabkan oleh kawasan perairan
Nelayan membaiki pukat semasa tidak
Selat Melaka terlindung daripada tiupan angin turun ke laut
kencang semasa Monsun Timur Laut oleh
Banjaran Titiwangsa dan Monsun Barat Daya
oleh Sumatera (Indonesia).
• Aktiviti menjemur ikan di kawasan pinggir pantai
dilakukan semasa keadaan cuaca panas.

Menangkap ikan di laut

Glosari
Musim tengkujuh: Musim
Bab 4

Aktiviti menjemur ikan semasa cuaca panas hujan (lebat).

56
 Pelancongan
• Keadaan iklim Khatulistiwa yang panas dan lembap sepanjang tahun menarik minat
ramai pelancong antarabangsa berkunjung ke Malaysia.
• Kawasan tanah tinggi yang bersuhu sederhana dan udara nyaman menarik
kedatangan pelancong.
• Suhu air laut antara 20ºC hingga 30ºC menggalakkan pertumbuhan batu karang
dan aktiviti menyelam skuba.

Kawasan peranginan pantai dan pulau di Malaysia

Pantai Damai (Sarawak) Pulau Sipadan (Sabah)

Pulau Redang (Terengganu)

Kawasan peranginan tanah tinggi di Malaysia

Cameron Highlands (Pahang) Bukit Larut (Perak)

Kundasang (Sabah)

Uji Diri 4.2

1. Nyatakan tiga jenis kegiatan manusia di Malaysia yang dipengaruhi oleh cuaca dan iklim.
2. Pada pendapat anda, mengapakah kegiatan pertanian di Malaysia dapat dijalankan
sepanjang tahun?
Bab 4

57
 4.3 Kesan Kegiatan Manusia terhadap Cuaca dan
Iklim di Malaysia
Kesan Rumah Hijau
Kesan rumah hijau merujuk fenomena peningkatan suhu bumi akibat banyak haba
yang terperangkap dalam atmosfera bumi.
Sebahagian daripada haba akan dipantulkan ke angkasa lepas.
Gas rumah hijau penting untuk mengekalkan suhu bumi, tetapi aktiviti manusia
telah meningkatkan pelepasan gas-gas ini ke atmosfera.
Fenomena kesan rumah hijau menyebabkan peningkatan suhu bumi yang boleh
mengakibatkan berlakunya perubahan iklim.

Pelupusan
sampah Glosari
Pembakaran Pembakaran sisa Gas rumah hijau:
bahan api fosil pertanian Karbon dioksida (CO2)
Metana (CH4)
Klorofluorokarbon (CFC)
Punca-punca Nitrus oksida (N2O)
peningkatan
pelepasan gas-gas
rumah hijau
ke atmosfera

Pembakaran Kegiatan
hutan pembalakan

Pancaran matahari

Karbon dioksida
memerangkap
kebanyakan haba Sesetengah haba
yang dipantulkan dipantulkan ke
oleh bumi angkasa oleh bumi

CH4
CO 2 N2 O
san CFC
Lapi fera
s
atmo

Haba dipantulkan
balik ke bumi Bumi
Bab 4

Rajah 4.5 Kesan rumah hijau

58
 Pulau Haba
Pulau haba merujuk fenomena suhu kawasan tepu bina di dalam bandar lebih
panas daripada kawasan di sekitarnya.
Fenomena pulau haba menyebabkan keselesaan penduduk di bandar terjejas
kerana keadaan suhu yang tinggi.

Bangunan konkrit dan Kesesakan jalan raya

permukaan berturap menyebabkan pelepasan
menyerap dan menyimpan asap dan haba yang tinggi
banyak bahang matahari. oleh kenderaan.
Punca-punca
fenomena
pulau haba

Kekurangan Bahan pencemar seperti

tumbuh-tumbuhan debu dan habuk yang
menyebabkan proses dibebaskan oleh kenderaan
perpeluhan kurang berlaku bermotor dan kilang banyak
bagi menyederhanakan suhu. memerangkap haba.

Glosari
Tepu bina: Padat
Evaporasi: Penyejatan

Bahan konkrit, simen, besi dan Kekurangan tumbuh-tumbuhan

batu bata mempunyai keupayaan menyebabkan kadar evaporasi
menyerap haba yang tinggi. rendah di kawasan bandar.
Udara panas

Aliran angin Aliran angin

Luar bandar Pinggir bandar Pusat bandar Pinggir bandar Luar bandar
Bab 4

Rajah 4.6 Pembangunan dan pertambahan penduduk yang pesat menyebabkan kejadian pulau haba
59
 Hujan Asid
Hujan asid ialah hujan yang mengandungi kandungan asid lemah dengan nilai pH
kurang daripada 5.6.
Hujan asid berlaku apabila udara di sesuatu kawasan tercemar dengan teruk,
terutamanya di kawasan perindustrian.
Pembakaran bahan api fosil seperti arang batu dan petroleum oleh kilang, stesen
jana kuasa dan kenderaan menyebabkan pembebasan gas sulfur dioksida, karbon
dioksida dan nitrogen oksida yang banyak ke atmosfera.
Gas-gas ini terlarut dalam wap air dan menghasilkan asid sulfurik dan asid nitrik.
Wap air yang mengandungi asid ini akan membentuk awan dan apabila
terpeluwap, hujan akan turun sebagai hujan asid.

Memusnahkan tanaman dan tumbuh-tumbuhan

Melunturkan cat dan menghakis dinding bangunan

Kesan-kesan
hujan asid
Menjejaskan kualiti air dan kepupusan hidupan akuatik

Mengancam kesihatan manusia

Gas-gas berasid terlarut dalam wap air

dan membentuk asid lemah

Arah tiupan Awan

angin

Pemeluwapan
berlaku dan hujan
Sejatan asid terbentuk
Bab 4

Rajah 4.7 Kejadian hujan asid

60
Jerebu
Jerebu yang kelihatan di ruang udara kita adalah disebabkan Glosari
oleh zarah-zarah halus yang tidak nampak oleh mata kasar
Zarah: Habuk yang
terampai di atmosfera dalam kepekatan yang tinggi.
paling halus.

Letusan
gunung berapi Pembakaran
yang berlaku hutan
di negara jiran
Punca-punca
jerebu
Pembakaran
Pembakaran bahan terbuka (sampah
api fosil (kenderaan sarap dan sisa
dan kilang) tumbuhan)

Kesan-kesan jerebu

Mengurangkan jarak penglihatan

Mengganggu pertumbuhan tanaman

Masalah kesihatan (kulit, mata, paru-paru)

Fenomena jerebu di Kuala Lumpur pada Menjejaskan aktiviti pengangkutan

tahun 2015

Uji Diri 4.3

1. Senaraikan punca dan kesan hujan asid di Malaysia.
2. Cadangkan dua langkah untuk mengurangkan kesan fenomena jerebu.

GEOGRAFI Imbas Saya

Indeks Pencemaran Udara (IPU) melibatkan
pengukuran habuk yang halus (10 mikron
ke bawah) dan beberapa gas lain seperti
karbon monoksida, sulfur dioksida dan
nitrogen dioksida.
(Sumber: Jabatan Alam Sekitar Malaysia, 2016)
Layari laman web berikut untuk
maklumat nasihat kesihatan ketika
jerebu:
http://bukutekskssm.my/Geografi/
Nota9.html
Apakah langkah-langkah pencegahan
dan kawalan yang perlu dipatuhi?
Bab 4

61
 4.4 Perubahan Cuaca dan Iklim di Malaysia
Fenomena El Nino
1 2
Fenomena El Nino dapat dikaitkan
dengan pemanasan suhu di
Lautan Pasifik yang luar biasa
sehingga menyebabkan perubahan
tekanan udara dan pola tiupan angin.
Dalam keadaan normal, angin Timuran
yang biasanya bertiup dari timur
Lautan Pasifik ke barat Lautan Pasifik
akan membawa hujan yang lebat
ke Asia Tenggara, Australia dan
Papua New Guinea.

PETUNJUK
Keadaan normal L Tekanan udara rendah
H Tekanan udara tinggi
Permukaan lautan yang sejuk

U
Amerika
Utara
Asia Angin
Timuran

0°
Garisan Khatulistiwa
L
Lautan Hindi Amerika

Australia
H Selatan
Lautan Pasifik

Peta 4.5 Keadaan normal

El Nino menyebabkan
berlakunya peningkatan
suhu antara 0.5°C hingga
2°C berbanding dengan
keadaan biasa.
Bab 4
El Nino dalam Bahasa Sepanyol
bermakna “anak lelaki” manakala La
Nina pula bermakna “anak gadis”
atau “kanak-kanak perempuan”.
Gangguan atmosfera kesan fenomena
El Nino merujuk kejadian kemarau
yang berpanjangan dan La Nina
merujuk kejadian banjir besar.

(Sumber: National Ocean Service, 2016)

62
3 4
Namun, semasa El Nino,
tiupan angin Timuran menjadi
lemah disebabkan oleh
tekanan udara yang rendah.
Angin Timuran digantikan
dengan angin Baratan yang
bertiup ke timur Lautan Pasifik.
Keadaan ini mengakibatkan negara-negara
di barat Lautan Pasifik, termasuk Malaysia
mengalami kemarau, walaupun sepatutnya
menerima hujan lebat ketika ini. Negara di
timur Lautan Pasifik pula mengalami keadaan
hujan lebat, walaupun sepatutnya mengalami
musim kemarau.

PETUNJUK
Semasa El Nino L Tekanan udara rendah
H Tekanan udara tinggi
Permukaan lautan yang panas

Amerika
Angin Utara
Asia
Baratan

Garisan Khatulistiwa H 0°

Amerika
Lautan Hindi
Selatan
Australia Lautan Pasifik
L

Peta 4.6 Keadaan semasa El Nino

GEOGRAFI
• El Nino berlaku dalam tempoh 6 hingga 18 bulan. El Nino terbentuk pada pertengahan
tahun, berada di kemuncak pada akhir tahun dan menjadi lemah menjelang awal tahun
berikutnya.
• Negara-negara yang pernah mengalami El Nino: Malaysia, Indonesia, Filipina, Brazil, India,
Australia dan Ethiopia.
(Sumber: Jabatan Meteorologi Malaysia, 2017)

Imbas Saya
Layari laman web berikut untuk maklumat tentang El Nino:
http://bukutekskssm.my/Geografi/Nota10.html
Berdasarkan maklumat tersebut, hasilkan peta pemikiran yang sesuai untuk
menunjukkan kesan fenomena tersebut.
Bab 4

63
 Fenomena La Nina
1 2
La Nina ialah gejala gangguan iklim
yang disebabkan oleh penurunan suhu
permukaan laut di bahagian tengah dan
timur Lautan Pasifik. Penurunan suhu
adalah lebih rendah daripada biasa
berbanding dengan kawasan sekitarnya.
Fenomena La Nina akan
mengakibatkan pembentukan awan
yang tebal dan hujan lebat yang
luar biasa serta kebarangkalian
berlakunya banjir besar.

PETUNJUK
Keadaan normal
Permukaan lautan yang sejuk
Permukaan lautan yang panas

Amerika
Asia Utara
Lautan
Pasifik

Tiupan angin lemah

Garisan Khatulistiwa 0°

Pergerakan arus panas Amerika

Selatan
Australia

Peta 4.7 Keadaan normal

Aktiviti 4.1
Tajuk: Kesan kegiatan manusia terhadap cuaca dan iklim di Malaysia
Objektif: Menghasilkan folio bergambar tentang salah satu kesan kegiatan manusia
terhadap cuaca dan iklim.
Alatan: Kertas A4, pen pelbagai warna, gam, gunting, bahan rujukan
Langkah-langkah:
1. Bahagikan kelas anda kepada empat hingga lima orang dalam satu kumpulan.
2. Setiap kumpulan dikehendaki mengumpul maklumat dan gambar yang berkaitan
dengan salah satu kesan kegiatan manusia terhadap cuaca dan iklim di Malaysia.
Bab 4

3. Hasilkan folio bergambar berdasarkan maklumat yang dikumpul.

4. Letakkan folio yang terbaik di Sudut Geografi di dalam kelas anda.
64
3 4
Di Malaysia, La Nina biasanya akan
memberi kesan kepada negeri-negeri
di pantai timur Semenanjung Malaysia,
Sabah dan Sarawak, terutamanya
ketika Monsun Timur Laut.
Keadaan ini akan meningkatkan jumlah
hujan yang turun di kawasan berkenaan
dan seterusnya menyebabkan
berlakunya kejadian banjir besar seperti
yang pernah berlaku di negara kita
pada tahun 2014.

Semasa La Nina PETUNJUK

Permukaan lautan yang sejuk
Permukaan lautan yang panas

Amerika
Asia Utara
Lautan
Pasifik

Tiupan angin
kencang
Garisan Khatulistiwa 0°

Pergerakan arus panas Amerika

Selatan
Australia

Peta 4.8 Keadaan semasa La Nina

GEOGRAFI
Uji Diri 4.4
Contoh negara-negara yang
1. Apakah yang anda faham tentang konsep
pernah mengalami La Nina:
• Australia El Nino?
• Indonesia 2. Apakah kesan El Nino terhadap negeri-negeri
• Filipina di pantai timur Semenanjung Malaysia?
• Afrika Selatan 3. Senaraikan kesan La Nina terhadap alam
• Brazil sekitar fizikal.
• Malaysia 4. Bagaimanakah La Nina mempengaruhi
• India aktiviti manusia di negeri-negeri pantai timur
Bab 4

(Sumber: Earth Observatory, 2017)

Semenanjung Malaysia?

65
 IMBAS K
Cuaca dan Iklim di Malaysia

Jenis iklim Pengaruh Kesan kegiatan

cuaca dan manusia Perubahan
iklim terhadap terhadap cuaca cuaca dan iklim
Iklim Khatulistiwa kegiatan dan iklim di Malaysia
manusia di Malaysia
di Malaysia

Kegiatan ekonomi • Kesan rumah • Berlaku

yang dapat hijau peningkatan suhu
Keadaan iklim dijalankan: • Pulau haba dan pengurangan
• Pertanian • Hujan asid hujan kesan
Panas dan lembap • Pembalakan • Jerebu daripada
sepanjang tahun • Perikanan fenomena El Nino
• Pelancongan • Mengalami
hujan lebat yang
luar biasa dan
Halangan cuaca terhadap kegiatan banjir besar
manusia: kesan daripada
• Kerja menoreh getah tidak dapat fenomena
dijalankan semasa musim hujan La Nina
• Kegiatan pembalakan tergendala
semasa musim hujan
• Kegiatan perikanan terjejas semasa
Monsun Timur Laut

Suhu Hujan Angin

• Panas dan sekata • Menerima hujan • Angin Monsun

sepanjang tahun sepanjang tahun Timur Laut
• Min suhu tahunan • Kira-kira 2 600 mm • Angin Monsun
27°C setahun Barat Daya
• Julat suhu tahunan • Tidak sekata • Angin Sumatera
kecil (1°C – 3°C) • Angin tempatan
Bab 4

66
Cabaran Minda
1. Jawab soalan berdasarkan graf di bawah.

Min suhu dan hujan bulanan Malaysia tahun 2016

Hujan (mm) Suhu (°C)

30
28
26
24
22
350 20
300 18
250 16
200 PETUNJUK
150
100 Suhu
50 Hujan
0
J FM AM J J OS O ND
Bulan

(a) Nyatakan tiga ciri utama iklim Khatulistiwa berdasarkan graf.

(b) Kemukakan tiga sebab Malaysia dianggap bertuah kerana mengalami keadaan iklim
seperti yang ditunjukkan dalam graf.

2. Berdasarkan peta yang diberi, jawab soalan yang berikut.

U (a) Namakan angin X.

Musim sejuk dan (b) Nyatakan tempoh tiupan
tekanan tinggi angin X.
Asia Lautan Pasifik (c) Jelaskan proses pembentukan
Garisan Sartan
23½°U angin X dalam peta.
(d) Pada pendapat anda, apakah
kesan tiupan angin X kepada
X nelayan yang tinggal di pantai
Garisan Khatulistiwa
0° timur Semenanjung Malaysia?

Lautan
Hindi

Garisan Jadi
Musim panas dan 23½°S
PETUNJUK tekanan rendah Imbas Saya
Australia
Arah tiupan
angin monsun

Kuiz Interaktif 4
Bab 4

67
 3. Lengkapkan rajah di bawah tentang punca dan kesan jerebu di Malaysia.

Punca Kesan

(a) (a)

(b) (b)
Jerebu
di Malaysia
(c) (c)

(d) (d)

4. Jawab soalan yang berikut berdasarkan rajah di bawah.

Hujan Y

(a) Apakah nama hujan Y?

(b) Senaraikan tiga kegiatan manusia yang menyebabkan berlakunya fenomena dalam
rajah di atas.
(c) Pada pendapat anda, apakah kesan fenomena hujan Y terhadap alam sekitar di
negara kita?

(d) Berikan dua cadangan untuk mengurangkan kejadian hujan Y seperti dalam rajah
di atas.

5. Sekiranya anda seorang pegawai perancang bandar, apakah cara yang akan anda lakukan
untuk mengelakkan kejadian pulau haba di kawasan yang ingin dibangunkan?
Bab 4

68
Geografi
Manusia
• Pengangkutan di Malaysia
• Telekomunikasi di Malaysia

Geografi Manusia
mengkaji tentang corak
dan kedinamikan aktiviti
manusia serta hubung kaitnya
dengan alam sekitar fizikal.
Bahagian ini terdiri
daripada tema Pengangkutan
dan Telekomunikasi
di Malaysia.
 BAB
5 Pengangkutan
di Malaysia
Mari kita terokai:

1 Jaringan pengangkutan di Malaysia

Jalan raya/lebuh raya

Jaringan Landasan kereta api

pengangkutan
di Malaysia Lapangan terbang antarabangsa

Pelabuhan utama
Apakah yang akan
anda pelajari?

✓ Mengenal pasti jaringan jalan

raya dan jaringan landasan 4 Kepentingan pengangkutan di Malaysia
kereta api di Malaysia.
✓ Mengenal pasti lapangan
terbang antarabangsa dan
pelabuhan utama di Malaysia.
✓ Memberi contoh pengangkutan
awam di Malaysia.
✓ Menghuraikan faktor-faktor
yang mempengaruhi jaringan
pengangkutan di Malaysia.
✓ Membezakan kepentingan
pengangkutan darat, udara
dan air di Malaysia.
✓ Menilai kepentingan
pengangkutan awam
di Malaysia.
✓ Mencadangkan amalan Jelaskan kepentingan pengangkutan darat,
udara dan air di Malaysia.
Bab 5

pengangkutan dan
perjalanan lestari.
70
 Induksi Bab
Kepesatan jaringan pengangkutan di Malaysia adalah seiring
kemajuan ekonomi negara. dengan
Kita tidak dapat lari daripa
pengangkutan dalam aktivit da menggunakan
i seharian. Pengangkutan jug
yang menggerakkan aktiviti a merupakan nadi
serta merancakkan lagi pemb
negara. Oleh yang demikian angunan ekonomi
, kita seharusnya peka deng
pengangkutan serta berga an perkembangan
nding bahu dalam menja
menjadikan sistem pengangkut yakan matlamat
an negara yang lestari.

2 Pengangkutan awam 3 Faktor-faktor yang mempengaruhi

di Malaysia jaringan pengangkutan di Malaysia

Dasar kerajaan

Bentuk muka bumi

Faktor
Kemajuan teknologi

Pernahkah anda menggunakan Kegiatan ekonomi

pengangkutan awam?

5 Kepentingan pengangkutan 6 Amalan pengangkutan

awam di Malaysia lestari

Apakah kepentingan Bolehkah anda cadangkan amalan

pengangkutan awam? pengangkutan dan perjalanan lestari?
Bab 5

71
 5.1 Pengangkutan Darat di Malaysia
Jaringan jalan raya di Malaysia
• Malaysia mempunyai jaringan jalan raya yang
maju dan cekap. Jaringan jalan raya lebih
tertumpu di pantai barat berbanding dengan
pantai timur Semenanjung Malaysia.
• Lebuh raya pula dibina untuk mempercepat
dan memudahkan perjalanan.

100°T 105°T
Lebuhraya Utara-Selatan
• Menganjur dari Bukit Kayu Hitam di
Kedah ke Johor Bahru di Johor.
Bukit • Lebuh raya terpanjang (847.7 km).
Kayu Hitam
Kota Bharu
Lebuh raya utama di Malaysia: Jeli
Kuala
Lebuhraya Utara-Selatan Grik Krai Kuala Terengganu Laut
China Selatan
Lebuhraya Persekutuan Butterworth

Lebuhraya Kuala Lumpur-Karak

Lebuhraya Pantai Timur Kuala
Lipis
Lebuhraya Timur-Barat Kuantan
Karak Gambang
Lebuhraya Kuala Krai-
Gua Musang-Kuala Lipis
Kuala
Lebuhraya Tun Razak Pelabuhan Lumpur
Klang
Lebuhraya Pan Borneo Segamat
Se
(dalam pembinaan) lat
Me
lak
a
Johor Bahru

Peta 5.1 Jaringan lebuh raya utama di Malaysia

GEOGRAFI

Layari laman web berikut

untuk maklumat lanjut:
http://bukutekskssm.my/
Geografi/Nota11.html
Organisasi yang bertanggungjawab
terhadap jalan raya dan jalan kereta api di Kenal pasti fungsi agensi
Malaysia ialah Suruhanjaya Pengangkutan tersebut. Bentangkan
Bab 5

Awam Darat Malaysia (SPAD). hasil dapatan anda.

72
 Terdapat beberapa jenis jalan
di negara kita, iaitu:
• Jalan raya persekutuan
• Jalan bandaran
• Jalan berturap
• Jalan tidak berturap

Lebuhraya Pan Borneo

• Salah satu projek infrastruktur terbesar
negara yang menghubungkan kawasan
pedalaman dengan bandar-bandar di
Sabah dan Sarawak.
110°T 115°T

U
PETUNJUK
Kudat
Bandar Laut Sulu
Lebuh raya
Sempadan antarabangsa Kota Kinabalu Ranau
Sandakan

Beaufort
Lahad Datu
Limbang Sindumin 5°U

Semporna
Miri
Tawau

Bintulu
Laut
Sulawesi

Sematan Sarikei
Kuching

(Sumber: Kementerian Kerja Raya, 2017)

Imbas Saya
Uji Diri 5.1
1. Nyatakan lebuh raya yang menghubungkan utara
dengan selatan Semenanjung Malaysia.
2. Jaringan jalan raya lebih padat di Semenanjung
Layari laman web berikut Malaysia berbanding dengan Sabah dan Sarawak.
untuk senarai penuh lebuh Mengapa?
raya di Malaysia:
Bab 5

http://bukutekskssm.my/
Geografi/Nota12.html
73
 Jaringan landasan kereta api di Malaysia

Glosari
Landasan kereta api yang pertama
telah dibina dari Taiping ke Bersepadu: Berkaitan
Port Weld untuk mengangkut bijih erat (tidak terpisah-pisah),
berjalin.
timah. Landasan sepanjang 13 km
ini telah dibuka pada tahun 1885.

100°T 105°T

Landasan kereta api utama di

Semenanjung Malaysia menganjur
Padang dari Padang Besar (Perlis) ke
Besar Johor Bahru (Johor).

Tumpat
Alor Setar
Pasir Mas

Butterworth Landasan kereta api dari

Tumpat (Kelantan) menganjur
ke Gemas (Negeri Sembilan).
Taiping
Gua Musang
Ipoh
Kuala Lipis Stesen Sentral Kuala Lumpur
• Merupakan pusat pengangkutan
rel bersepadu Kuala Lumpur
Kuala Mentakab
Lumpur
Pelabuhan
Klang
Seremban Seremban Gemas
Se
lat
Me
laka

Johor Bahru

Peta 5.2 Jaringan landasan kereta api di Malaysia

Stesen Kereta Api Gemas Mengapakah tidak

• Stesen persimpangan terdapat perkhidmatan
antara pantai timur kereta api di negeri
dengan pantai barat Terengganu dan Sarawak?
Bab 5

Semenanjung Malaysia.

74

Perkhidmatan kereta api di
Semenanjung Malaysia diuruskan
oleh Keretapi Tanah Melayu Berhad
(KTMB), manakala di Sabah oleh
Jabatan Keretapi Negeri Sabah.
GEOGRAFI
Projek Laluan Kereta Api Pantai
Timur (ECRL) sepanjang 620 km
merupakan antara komponen
utama di dalam Wilayah Ekonomi
Pantai Timur (ECER). Landasan ini
menghubungkan Lembah Klang
dengan Kuantan (Pahang) hingga
ke Tumpat (Kelantan).
http://bukutekskssm.
my/Geografi/Nota34.
html

110°T 115°T

U
PETUNJUK
Bandar Laut Sulu
Landasan kereta api
Sempadan antarabangsa
Tanjung Aru
Papar
Beaufort

Tenom 5°U
Laut
China Selatan

Laut
Sulawesi

Landasan kereta api di Sabah

menghubungkan Tanjung Aru,
Papar, Beaufort dan Tenom.

Imbas Saya
KTM Antarabandar merupakan perkhidmatan kereta api antara bandar dalam
Semenanjung Malaysia, Singapura dan Thailand yang dikendalikan oleh KTMB. Layari
laman web berikut untuk mengetahui maklumat lanjut tentang perkhidmatan tersebut.
http://bukutekskssm.my/Geografi/Nota13.html
Kemudian, lukiskan laluan perkhidmatan tersebut di atas peta Semenanjung Malaysia.
Bab 5

Tampalkan dalam buku latihan anda.

75
 5.2 Pengangkutan Udara dan Air di Malaysia
Lapangan terbang antarabangsa di Malaysia

Malaysia mempunyai sistem

rangkaian lapangan terbang
domestik dan antarabangsa
yang lengkap, moden dan
bertaraf dunia. Lapangan Terbang
Antarabangsa Langkawi
100°T 105°T

Langkawi

Laut
China Selatan
Lapangan Terbang Pulau
Antarabangsa Pulau Pinang Pinang

KLIA/KLIA 2

Se
lat
Me
Lapangan Terbang lak
a Senai
Antarabangsa Kuala Lumpur

Peta 5.4 Lapangan terbang antarabangsa di Malaysia

Lapangan Terbang Antarabangsa

Kuala Lumpur 2 Lapangan Terbang
Bab 5

Antarabangsa Senai

76
 GEOGRAFI

Malaysia
mempunyai

6 Lapangan terbang
antarabangsa

16 Lapangan terbang
domestik

18 Padang
terbang Lapangan Terbang Antarabangsa
Kota Kinabalu
(Sumber: Kementerian Pengangkutan Malaysia, 2017)

110°T 115°T

U
PETUNJUK
Lapangan terbang antarabangsa

Sempadan antarabangsa Laut Sulu

Kota Kinabalu

5°U

Laut
Sulawesi

Kuching

(Sumber: Kementerian Pengangkutan Malaysia, 2017)

Imbas Saya

Layari laman web berikut untuk senarai dan

gambar lapangan terbang di Malaysia:
Lapangan Terbang
http://bukutekskssm.my/Geografi/Nota14.html
Bab 5

Antarabangsa Kuching

77
 Pelabuhan utama di Malaysia
Pelabuhan merupakan rangkaian
pengangkutan yang penting untuk urusan
perdagangan. Berikut adalah antara
pelabuhan yang utama di Malaysia:

100°T 105°T
Pelabuhan Kuantan
• Menyediakan perkhidmatan
pemunggahan, penyimpanan dan
penyerahan bagi pukal kering,
Pelabuhan Pulau Pinang pecah pukal, pukal cecair dan
• Pintu masuk ke Semenanjung kargo berbahaya.
Malaysia.
• Mempunyai perkhidmatan feri
dan marina. Pulau Pinang

Laut
Kemaman China Selatan

Kuantan

Klang

Se
lat
Me
Pelabuhan Klang lak
a
• Pelabuhan utama yang Johor
Tanjung
dikenali sebagai Pusat Muatan Pelepas
Negara untuk kontena
tempatan dan serantau. Peta 5.5 Pelabuhan utama di Malaysia
• Terdiri daripada dua
terminal, iaitu Northport
dan Westport.

Ciri-ciri pelabuhan:
• Terletak di kawasan perairan
yang terlindung. Pelabuhan Tanjung Pelepas
• Mempunyai jaringan dengan • Terminal kontena paling
kaedah pengangkutan yang lain. canggih di Malaysia.
• Mempunyai jaringan dengan • Mendapat pengiktirafan
Bab 5

pelbagai aktiviti dan sebagai Process Compliant

perkhidmatan sokongan. Port/Terminal of The Year
78 (2017) dari Global Ports Forum.

Pelabuhan Kontena Teluk Sepanggar
• Pelabuhan khusus untuk mengendalikan
kontena.
• Mengendalikan hampir 70 peratus operasi
kontena bagi seluruh Sabah.
110°T
Glosari
Marina: Pangkalan perahu kecil untuk persiaran.
Kargo: Barang dagangan yang dibawa
dengan kapal.
Pukal kering: Barang-barang kering dalam
kuantiti yang banyak.
Pecah pukal: Perbuatan membuka petak atau
ruang dalam kapal dan memunggah kargo
selepas berlayar.
Pukal cecair: Cecair yang diangkut
menggunakan pengangkutan komersial dalam
jumlah yang besar.
115°T

U
PETUNJUK
Teluk
Pelabuhan kontena Sepanggar Laut Sulu

Pelabuhan utama Sandakan

Sempadan antarabangsa

5°U

Tawau

Bintulu Laut
Sulawesi

Kuching
Tanjung
Manis

Uji Diri 5.2

1. Apakah kepentingan
pelabuhan di Malaysia?
2. Pelabuhan dapat
merancakkan ekonomi
negara. Huraikan.

Pelabuhan Bintulu
• Laluan tunggal eksport utama negara, iaitu
Bab 5

gas asli cecair.

79
 5.3 Pengangkutan Awam di Malaysia
Bas LRT MRT

ETS
Teksi

Jalan raya Jalan kereta api

• Bas Rel bersepadu:

Darat
• Teksi • Monorel
• e-panggilan (e-hailing) • KTM Komuter
• KTM Antarabandar
• Transit Aliran Ringan (LRT)
• Transit Aliran Massa (MRT)
• KLIA Ekspres/KLIA Transit (ERL)
• Perkhidmatan Tren Elektrik (ETS)
Pengangkutan
awam di
Malaysia
• Feri Air Udara • Kapal terbang
• Bot

Feri

Kapal terbang

Bot ekspres Glosari

e-panggilan: Proses menempah atau memesan kereta,
teksi, limosin atau pengangkutan awam yang lain
melalui komputer atau peranti bergerak.

Imbas Saya
Layari laman web berikut untuk peta
transit berintegrasi Lembah Klang:
Bab 5

http://bukutekskssm.my/Geografi/
Peta2.html
80
 5.4 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Jaringan
Pengangkutan di Malaysia
Jaringan pengangkutan di Malaysia dipengaruhi oleh beberapa faktor seperti bentuk
muka bumi, kemajuan teknologi, dasar kerajaan dan kegiatan ekonomi.

Bentuk muka bumi

Tanah tinggi: Pembinaan jaringan pengangkutan

adalah sukar dan menelan kos yang tinggi.
Tanah pamah: Keadaan tanah yang rata sesuai
untuk pembinaan jaringan pengangkutan.
Lembangan sungai: Pembinaan jaringan
pengangkutan di kawasan berpaya menelan kos
yang tinggi kerana perlu ditambak dan dibina
jambatan.
Pinggir laut: Kawasan pinggir pantai yang berteluk
sesuai dijadikan pelabuhan kerana keadaannya
yang terlindung dan dalam.
Lapangan terbang dibina di kawasan
tanah pamah

Kemajuan teknologi

Pembinaan terowong SMART yang boleh

Jaringan jalan raya di Sabah
dan Sarawak lebih tertumpu
di sepanjang pantai kerana
kawasan pedalaman yang
bertanah tinggi dan
berhutan tebal menyukarkan
pembinaan jalan raya.
berfungsi sebagai saliran air dan laluan
kenderaan.
Pembinaan Jambatan Sultan Abdul Halim
Muadzam Shah di Pulau Pinang yang
merupakan jambatan terpanjang
di Malaysia (24 km).
Pembinaan Lebuh Raya Timur-Barat yang
merentasi tanah tinggi dan sungai.
Laluan bawah tanah bagi projek MRT yang
menggunakan teknologi tinggi.
Bab 5

Jambatan Pulau Pinang

81
 Dasar kerajaan

Suruhanjaya Pengangkutan Awam Darat (SPAD) bertanggungjawab terhadap

pengangkutan awam darat.
Salah satu Bidang Keberhasilan Utama Negara (NKRA) bertujuan untuk menambah baik
pengangkutan awam bandar.
Kerajaan Malaysia memperuntukkan RM55 bilion untuk pelaksanaan projek
East Coast Rail Line (ECRL) yang menghubungkan Lembah Klang ke pantai timur
Semenanjung Malaysia dalam pembentangan Bajet 2017.
Dasar Penswastaan seperti pembinaan Lebuhraya Utara-Selatan oleh PLUS Berhad
dan perkhidmatan LRT serta bas oleh Prasarana Malaysia Berhad untuk meningkatkan
kemajuan pengangkutan di Malaysia.

Kegiatan ekonomi

Jaringan pengangkutan dibina di kawasan yang

terdapat sumber mineral seperti Kerteh dan Bintulu
untuk memudahkan kerja penghantaran bahan,
pemprosesan dan pemasaran sumber petroleum
ke tempat lain.
Jaringan pengangkutan juga dibina di kawasan
Terowong Pengurusan
pertanian untuk memudahkan penghantaran dan
Air Banjir dan Jalan Raya
pemasaran hasil pertanian. (SMART) merupakan
Kawasan yang giat dengan kegiatan ekonomi terowong lencongan air
seperti perniagaan, perdagangan, perindustrian dan yang terpanjang di Asia
perlombongan mempunyai jaringan pengangkutan Tenggara. Terowong ini
dibina untuk menangani
yang padat seperti Lembah Klang, Georgetown masalah banjir kilat dan
dan Ipoh. mengurangkan kesesakan
lalu lintas di Kuala Lumpur.
Ketahui maklumat lanjut
tentang SMART melalui
laman web berikut:
http://bukuteks kssm.my/
Geografi/Nota15.html

Terangkan kelebihan
SMART kepada penduduk
di Kuala Lumpur.
Bab 5

Jaringan jalan raya yang cekap di Kuala Lumpur

82
 5.5 Kepentingan Pengangkutan Darat, Udara dan
Air di Malaysia
Kepentingan pengangkutan darat
Membawa
penumpang dan
barangan
Memudahkan mobiliti penumpang dan
mempercepat proses mengangkut
bahan mentah ke kilang atau pasaran.
Contohnya, Lebuhraya Utara-Selatan.
Mempertingkatkan
darjah
ketersampaian
Menghubungkan kawasan pedalaman.
Contohnya, Grik (Perak) dan Jeli
(Kelantan) dapat dihubungkan melalui
Lebuhraya Timur-Barat.
Pembangunan
wilayah koridor
ekonomi
Menarik pelabur asing dan memberi
tumpuan kepada pelabur tempatan.
Contohnya, Wilayah Ekonomi Pantai
Timur (ECER), Sarawak Corridor of
Renewable Energy (SCORE) dan
Sabah Development Corridor (SDC).
Glosari
Bandar satelit: Bandar yang
bergantung kepada industri tempatan,
tetapi ada perkaitan ekonomi dan
struktur jaringan perhubungan dan
pentadbiran dengan sesebuah bandar
raya yang berhampiran.
Membangunkan
bandar satelit
Bandar satelit menyokong bandar raya
berhampiran dan sesuai dijadikan
kawasan kediaman dan perindustrian.
Dihubungkan dengan bandar utama
melalui bas, LRT dan Komuter.
Contohnya, Petaling Jaya menjadi
bandar satelit kepada Kuala Lumpur.
Meningkatkan
sektor perniagaan
Perkhidmatan kereta api kargo oleh
Kereta Api Tanah Melayu Berhad
(KTMB) dapat meningkatkan urusan
perniagaan dan perdagangan.
Perkhidmatan tren kontena, tren kargo
konvensional dan landbridge/cross
border (menghubungkan pelabuhan
di Semenanjung Malaysia dengan
pelabuhan di Thailand).
Membangunkan
kawasan sekitar
Pembinaan petempatan baharu dan
memajukan kegiatan ekonomi.
Contohnya, pembangunan
Bandar Baru Nilai akibat pembinaan
lebuh raya antara Kuala Lumpur
dengan Seremban.
Imbas Saya
Layari laman web berikut untuk
mengetahui maklumat lanjut
tentang perkhidmatan kereta api
kargo oleh KTMB:
http://bukutekskssm.my/
Bab 5
Geografi/Nota33.html
83
 Kepentingan pengangkutan udara Integrasi nasional
dapat memperkukuh
dan mempertingkatkan
Menggalakkan Meningkatkan darjah
perpaduan serta
integrasi nasional ketersampaian
keharmonian
Membawa penumpang, masyarakat.
Menghubungkan Semenanjung
Malaysia dengan Sarawak dan Sabah. mengangkut barangan,
menggalakkan
pelancongan serta
menghubungkan
kawasan pedalaman
dengan bandar.
Menjimatkan masa
perjalanan.

Perkhidmatan kargo udara oleh MASKargo

Kepentingan pengangkutan air

Menghubungkan Membawa penumpang

kawasan pedalaman dan barangan

Mengangkut barang pukal dan Membawa pelancong ke destinasi

penumpang dari kawasan pedalaman pelancongan. Contohnya, Sungai
ke bandar. Tembeling (Pahang) untuk membawa
Contohnya, Sungai Rajang (Sarawak) pelancong ke Taman Negara.
dan Sungai Kinabatangan (Sabah). Membawa barangan. Contohnya,
perkhidmatan feri Labuan-Menumbuk
(Sabah) dan perkhidmatan bot seperti
ke Pulau Tioman (Pahang) dan Pulau
Mengendalikan urusan Langkawi (Kedah).
perdagangan
Pengurusan perdagangan import dan eksport dengan negara luar. Contohnya,
Pelabuhan Klang (Selangor), Pelabuhan Kontena Teluk Sepanggar (Sabah) dan
Pelabuhan Kuching (Sarawak).
Kos pengangkutan lebih murah serta penyediaan ruang kargo yang luas bagi
mengangkut barangan pukal.

Uji Diri 5.3

1. Perkembangan pengangkutan udara telah menyebabkan kerajaan membina
KLIA2 bagi menampung keperluan KLIA yang sedia ada. Mengapakah industri ini
berkembang pesat di Malaysia?
2. Mengapakah pengangkutan air penting kepada penduduk di kawasan pedalaman
Bab 5

Sabah dan Sarawak?

84
 5.6 Kepentingan Pengangkutan Awam di Malaysia

Mengurangkan kesesakan Memajukan industri Mengurangkan kos

lalu lintas pelancongan
Penggunaan kenderaan
Penggunaan sistem Perkhidmatan teksi, awam lebih murah
pengangkutan awam bas dan rel bersepadu berbanding dengan
bersepadu dapat memudahkan pergerakan penggunaan kenderaan
mengurangkan bilangan pelancong dalam negara. persendirian.
kenderaan di jalan raya.

Kepentingan pengangkutan awam di Malaysia

Mempertingkatkan Mengurangkan Mewujudkan peluang

darjah ketersampaian pencemaran udara pekerjaan

Pengangkutan awam Penggunaan Perkhidmatan teksi,

memudahkan kita pengangkutan awam bas dan rel bersepadu
sampai ke destinasi seperti rel bersepadu menawarkan pelbagai
yang dituju dengan dapat mengurangkan peluang pekerjaan
cepat dan mudah. pembebasan asap kepada penduduk
kenderaan kerana tempatan.
menggunakan
tenaga elektrik.

Aktiviti 5.1
Tajuk: Kepentingan pengangkutan awam di Malaysia
Objektif: Menghuraikan kepentingan pengangkutan awam dari segi ekonomi dan sosial.
Langkah-langkah:
1. Bahagikan kelas kepada empat hingga lima orang dalam satu kumpulan.
2. Setiap kumpulan dikehendaki menghasilkan teks pidato yang bertajuk “Kepentingan
Pengangkutan Awam di Malaysia”.
3. Pilih seorang wakil bagi setiap kumpulan untuk menyampaikan pidato tersebut.
4. Guru akan menjadi hakim untuk menentukan pemenang.
Bab 5

85
 5.7 Amalan Pengangkutan Lestari
Meningkatkan
Mengurangkan keselamatan
kos bahan api pengangkutan
awam

Kepentingan sistem
Mengelakkan pengangkutan yang
kesesakan lestari Mengurangkan
lalu lintas hakisan

Mengurangkan Meminimumkan
pelepasan bahan kemusnahan
pencemar ke udara flora dan fauna

Glosari
Lestari: Tidak berubah-ubah,
kekal atau tetap.

Amalan pengangkutan lestari

1 Penggunaan kereta elektrik dan

hibrid
2 Berkongsi kereta
Mengurangkan bilangan kenderaan
Memelihara alam sekitar dengan di jalan raya.
mengurangkan pembebasan gas Mengurangkan pembebasan gas
karbon monoksida. karbon monoksida ke udara.
Menjimatkan penggunaan bahan api.
Bab 5

86
3 Penggunaan pengangkutan awam
Mengurangkan masalah kesesakan
lalu lintas.
Pengangkutan awam percuma
oleh pihak kerajaan. Contohnya,
perkhidmatan bas bandar GO KL dan
Bas Muafakat Johor.

KTM Komuter

Bas percuma di Kuala Lumpur Bas awam di Kuching, Sarawak

Aktiviti 5.2
Tajuk: Amalan pengangkutan lestari
Objektif: Menghasilkan idea yang kreatif dan inovatif berkaitan pengangkutan
yang memberi kesan minimum kepada alam sekitar.
Alatan: Pen penanda, kertas mahjung
Langkah-langkah:
1. Bincangkan idea amalan pengangkutan lestari dalam kumpulan.
2. Catat idea dalam kertas mahjung.
3. Murid bergerak dari galeri ke galeri yang terdapat di dalam kelas (Gallery Walk).
4. Murid melihat hasil kerja kumpulan lain.
5. Tulis komen positif terhadap hasil kerja kumpulan lain dan ambil maklumat atau data
yang diminta oleh guru.
6. Perkemaskan tugasan kumpulan anda agar menjadi lebih baik setelah melihat hasil
kerja kumpulan lain.
7. Guru akan menilai hasil kerja setiap kumpulan.

Imbas Saya
Uji Diri 5.4 Layari laman web berikut untuk
latihan kajian kes tentang
Bagaimanakah amalan pengangkutan pengangkutan awam:
lestari dapat diterapkan dalam kalangan http://bukutekskssm.my/
Bab 5

rakyat Malaysia? Geografi/Latihan2.pdf

87
 IMBAS K EMBALI

Pengangkutan
udara dan air
Pengangkutan
Pengangkutan di Malaysia
awam
darat
• Lapangan di Malaysia
di Malaysia terbang
antarabangsa • Bas • Monorel
• Jaringan jalan raya • Pelabuhan utama • Teksi • ERL
• Jaringan landasan • e-panggilan • ETS
kereta api • LRT • MRT
• Komuter

Kepentingan
Faktor-faktor yang
pengangkutan
mempengaruhi
darat, udara dan Pengangkutan jaringan
air di Malaysia di Malaysia pengangkutan
• Pengangkutan darat di Malaysia
– Membawa penumpang
• Bentuk muka bumi
dan barangan
• Kemajuan teknologi
– Membangunkan
• Dasar kerajaan
bandar satelit
• Kegiatan ekonomi
– Mempertingkatkan
darjah ketersampaian
– Meningkatkan sektor
perniagaan Amalan
– Pembangunan wilayah
pengangkutan
koridor ekonomi Kepentingan
– Membangunkan
lestari
pengangkutan
kawasan sekitar
• Pengangkutan udara
awam di Malaysia • Berkongsi kereta
• Penggunaan kereta
– Mengalakkan integrasi • Mengurangkan elektrik dan hibrid
nasional kesesakan lalu lintas • Penggunaan
– Meningkatkan darjah • Memajukan industri pengangkutan
ketersampaian pelancongan awam
• Pengangkutan air • Mengurangkan kos
– Menghubungkan • Mempertingkatkan Imbas Saya
kawasan pedalaman darjah
– Membawa penumpang ketersampaian
dan barangan • Mengurangkan
– Mengendalikan urusan pencemaran udara
perdagangan • Mewujudkan
Bab 5

Kuiz Interaktif 5
peluang pekerjaan

88
Cabaran Minda
1. Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul.

Bintulu SMART feri

tanah tinggi Timur-Barat berkongsi kereta

(a) Lebuhraya menghubungkan Grik di Perak dan Jeli di Kelantan.

(b) Perkhidmatan digunakan untuk mengangkut penumpang dari Kuala Kedah
ke Pulau Langkawi.
(c) berfungsi menangani masalah banjir kilat dan mengurangkan kesesakan lalu
lintas di Kuala Lumpur.
(d) Bentuk muka bumi dan berhutan tebal menyukarkan pembinaan jalan raya
di Sabah dan Sarawak.
(e) Pelabuhan merupakan pelabuhan yang mengendalikan eksport gas asli
cecair negara.
(f) Amalan dapat mengurangkan masalah pencemaran udara.

2. Jawab soalan di bawah berdasarkan peta yang diberi.

100°T 105°T 110°T 115°T
UU
P
S

5°U Laut
China Selatan

R
Se Q
lat
Me
lak
a

Peta Malaysia
Namakan:
(a) Bandar paling utara di Lebuhraya Utara-Selatan yang bertanda P.
(b) Stesen kereta api di persimpangan antara pantai timur dengan pantai barat
Semenanjung Malaysia yang bertanda Q.
(c) Pelabuhan kontena R.
(d) Lapangan terbang antarabangsa S.

3. Mengapakah kerajaan memperkenalkan sistem pengangkutan rel bersepadu seperti

monorel, Transit Aliran Ringan (LRT) dan Transit Aliran Massa (MRT)?
Bab 5

89
 BAB
6 Telekomunikasi
di Malaysia
Mari kita terokai:

1 Alat telekomunikasi di Malaysia

Tahukah anda alat-alat telekomunikasi yang pernah

wujud di Malaysia sejak era penjajahan hingga kini?

Apakah yang akan

anda pelajari?
4 Kesan telekomunikasi terhadap
pembangunan negara
✓ Mengenal pasti alat
telekomunikasi di Malaysia. Kesan telekomunikasi terhadap
✓ Menerangkan kemajuan alat pembangunan negara
telekomunikasi di Malaysia.
✓ Membahaskan kepentingan
telekomunikasi di Malaysia.
✓ Menilai kesan telekomunikasi Positif
terhadap pembangunan
negara di Malaysia.
✓ Menentukan penggunaan
alat telekomunikasi
Bab 6
5

secara beretika.
90
 Induksi Bab
Dunia hari ini menyaksikan perkembangan yang pesat dal am teknologi
telekomunikasi. Pencantum
an dunia teknologi ma
telekomunikasi telah menyebab klu ma t dengan
kan pembangunan teknolog
membawa dunia ke abad bah i canggih yang
aru yang berasaskan teknol
Setelah mempelajari bab ini, and og i maklumat.
a dapat menilai kepentingan tel
dan pengaruhnya terhadap keh ekomunikasi
idupan seharian rakyat Malay
sia.

2 Kemajuan alat telekomunikasi 3 Kepentingan telekomunikasi

di Malaysia di Malaysia

Apakah kepentingan telekomunikasi

Sejauh manakah kemajuan alat terhadap individu dan pembangunan
telekomunikasi di Malaysia? sesebuah negara?

5 Penggunaan alat telekomunikasi secara beretika

Bagaimanakah menggunakan alat

telekomunikasi secara beretika?

Negatif
Bab 6
5

91
 6.1 Alat Telekomunikasi di Malaysia
Perkataan telekomunikasi berasal daripada perkataan Greek. ‘Tele’ bermaksud
“sangat jauh” manakala komunikasi bermaksud proses untuk menghantar informasi
yang melibatkan masyarakat. Oleh itu, telekomunikasi bermaksud suatu interaksi yang
melibatkan jarak yang jauh antara penyampai dengan penerima.

1 2
Telegraf Telefon
Alat yang diperkenalkan oleh Telefon talian tetap mula
pihak British pada tahun 1876 digunakan di Tanah Melayu
untuk urusan pentadbiran di pada tahun 1891 dan menjadi
Tanah Melayu. sangat penting kerana permintaan
meningkat dengan ketara.

3 4
Mesin teleks Mesin faks
Jaringan teleprinter mirip Teknologi telekomunikasi yang
dengan jaringan telefon yang digunakan untuk memindahkan
berfungsi mengirim pesanan salinan dokumen menggunakan
dalam bentuk teks. mesin faks yang disambungkan
dengan rangkaian telefon.

5 6
Telefon bimbit Telefon pintar
Telefon bimbit juga dikenali Merangkumi perisian komputer
sebagai telefon selular atau seperti GPS, kamera digital,
telefon tanpa wayar. Mula bluetooth, Internet dan juga
diperkenalkan di Malaysia aplikasi-aplikasi media sosial seperti
pada tahun 1980-an. Facebook, Instagram, Twitter,
WeChat, WhatsApp, Telegram dan
permainan maya.

Uji Diri 6.1

Glosari
1. Apakah yang anda faham tentang telekomunikasi? GPS: Sistem
2. Pada pendapat anda, bagaimanakah alat penentududukan sejagat
Bab 6

telekomunikasi pada masa hadapan? (Global Positioning System).

92
 6.2 Kemajuan Alat Telekomunikasi di Malaysia
Sejauh manakah kemajuan alat telekomunikasi di Malaysia?

Satelit
Penerokaan dalam sistem telekomunikasi
memasuki satu dimensi baharu dengan
pembinaan stesen satelit bumi pertama
di Kuantan (Pahang) pada 6 April 1970.
Hal ini diikuti dengan pembinaan satelit
bumi di Alor Gajah (Melaka), Sematan
(Sarawak), Wilayah Persekutuan Labuan
dan Cyberjaya (Selangor).
(Ihsan MEASAT Satellite Systems Sdn. Bhd.)

TiungSAT-1
Pelancaran Satelit Asia
Dilancarkan pada
26 September 2000 Timur Malaysia (MEASAT)

Tiga misi utama:

• Pencerapan bumi MEASAT-3b 12 September 2014
• Uji kaji saintifik Cosmic
Ray Energy Disposition MEASAT-3a 22 Jun 2009
Experiment (CEDEX)
• Aplikasi komunikasi
MEASAT-3 12 Disember 2006

MEASAT-2 13 November 1996

MEASAT-1 13 Januari 1996

TiungSAT dan RazakSAT

adalah satelit mikro. Mewujudkan sistem televisyen satelit yang
pertama, iaitu All-Asia Satellite Television
and Radio Operator (ASTRO).

Perkhidmatan televisyen bersatelit dan

radio berbayar pertama di Malaysia.

Sehingga tahun 2016, ASTRO telah

RazakSAT
Dilancarkan pada
14 Julai 2009
Merupakan satelit mikro kedua
yang berupaya membekalkan
imej data yang lebih spesifik
Menggunakan kamera yang
menawarkan sebanyak 185 saluran
televisyen dan 20 saluran radio.
Siaran TV1, TV2 dan TV3 disiarkan melalui
teknologi digital yang berdefinisi tinggi (HD).
Memantapkan lagi penerimaan maklumat
dan informasi rakyat Malaysia.
Bab 6

beresolusi tinggi
93
 Kabel fiber optik
Rangkaian telekomunikasi Malaysia meningkat
maju dengan penggunaan kabel fiber optik dan
gelombang mikro.
Merupakan kabel berkapasiti tinggi kerana diperbuat
daripada serat kaca atau plastik yang sangat halus.
Digunakan untuk menyalur informasi dan memindahkan
arus data dalam dunia jaringan komputer.

Telefon pintar
Telefon pintar 3G dan terkini 4G mempunyai banyak
kemudahan seperti kamera beresolusi tinggi, capaian
Internet, menerima dan membalas e-mel, perkhidmatan
pesanan ringkas, perbualan video, telesidang dan
pelbagai aplikasi yang boleh dimuat turun.
Ciri-ciri rekaan luaran dan dalaman menggunakan
teknologi tinggi.
Menepati kehendak dan cita rasa generasi alaf baharu.

Syarikat telekomunikasi
Telekom Malaysia (TM) telah memainkan
peranan yang penting dalam usaha menyediakan
telefon talian tetap dan memajukan industri
telekomunikasi negara.
Usaha ini dirancakkan lagi oleh syarikat
telekomunikasi swasta.

Imbas Saya
Layari laman web berikut untuk mengetahui
tentang sejarah telekomunikasi di Malaysia:
http://bukutekskssm.my/Geografi/Nota16.html
Glosari
Telefon pintar: Telefon
bimbit yang memiliki ciri
pengkomputeran maju
Hasilkan peta alir untuk menunjukkan berbanding dengan telefon
Bab 6

perkembangan telekomunikasi di Malaysia. bimbit biasa.

94
 Komputer
Alat telekomunikasi yang dilengkapi dengan perisian
untuk kerja-kerja seperti mengubah, menyimpan,
melindungi, memproses, memindah, melihat dan
mendapatkan maklumat tanpa mengira tempat
dan waktu.
Kewujudan jaringan Internet dan perisian komputer
seperti pelayar laman web Google Chrome, Mozilla
dan Internet Explorer yang berperanan besar dalam
teknologi maklumat dan komunikasi (ICT). Menurut Timbalan
Menteri Komunikasi dan
Multimedia, sehingga
Koridor Raya Multimedia (MSC) tahun 2016, kadar
penembusan jalur lebar
Perkembangan ICT telah mendorong penubuhan MSC isi rumah di seluruh
yang berpusat di Cyberjaya. negara telah mencapai
MSC bertujuan menarik syarikat-syarikat berteknologi 76.8 peratus.
tinggi dengan menawarkan pengecualian cukai serta
kemudahan-kemudahan lain untuk memajukan industri
ICT tempatan.

Rangkaian jalur lebar berkelajuan tinggi Glosari

Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia Jalur lebar: Medium
(SKMM) bertanggungjawab untuk meluaskan penghantaran
jalur lebar ke serata pelosok negara. maklumat digital yang
mempunyai lebar jalur
Inisiatif kerajaan untuk terus memperkasakan capaian melebihi frekuensi
Internet dan infrastruktur telekomunikasi di seluruh suara 3 000 hertz.
negara adalah seiring dengan hasrat merealisasikan
sekurang-kurangnya 95 peratus rakyat Malaysia Imbas Saya
mempunyai capaian kepada Internet.

Uji Diri 6.2

Layari laman web berikut
1. Apakah fungsi RazakSAT? untuk mengetahui
tentang Koridor Raya
2. Mengapakah MSC ditubuhkan?
Multimedia:
3. Apakah perbezaan antara telefon selular dahulu http://bukutekskssm.my/
Bab 6

dengan telefon pintar yang digunakan pada masa kini? Geografi/Nota17.html

95
 6.3 Kepentingan Telekomunikasi di Malaysia
Seiring dengan perkembangan dan kemajuan dunia semasa, Malaysia tidak ketinggalan
menerapkan aplikasi telekomunikasi dan penggunaan ICT dalam segenap aspek
kehidupan. Berikut adalah kepentingan telekomunikasi di Malaysia.

Dapat berhubung
dengan sesiapa Pengurusan dan
Mengeratkan sahaja di seluruh pentadbiran negara
silaturahim dunia dengan mudah lebih sistematik
dan teratur

Segala urusan Peluang pendidikan

kerajaan dan Meningkatkan
integrasi dan lebih luas dan
swasta menjadi menjimatkan
cepat dan efisien perpaduan negara
kos melalui
e-pembelajaran

Satelit cuaca dapat
memberi data ramalan
cuaca dan fenomena
alam dengan lebih
tepat serta terperinci
Siaran langsung
melalui aplikasi satelit
membolehkan penonton
menyaksikan siaran
secara langsung
di televisyen
Kepentingan
telekomunikasi
Data dapat
di Malaysia disimpan dengan
segera dan selamat
Pelbagai maklumat
dari seluruh dunia
dapat diperoleh
dengan melayari
Internet
Urusan kewangan dan
perkhidmatan perbankan
atas talian membolehkan
kita menguruskan wang
di seluruh dunia dengan
mudah dan lancar

Imbas Saya
Bagaimanakah Industri telekomunikasi dianggap penting di Malaysia
telekomunikasi melalui sumbangannya sebagai alat teknologi untuk
dapat pertumbuhan pembangunan negara. Kumpulkan maklumat
meningkatkan tentang kemudahan infrastruktur telekomunikasi di Malaysia
integrasi dan melalui laman web berikut:
perpaduan http://bukutekskssm.my/Geografi/Nota18.html
negara?
Bab 6

Bentangkan hasil dapatan anda.

96
 6.4 Kesan Telekomunikasi terhadap
Pembangunan Negara
Pembangunan telekomunikasi yang berkembang pesat dan menjadi salah satu
daripada keperluan kehidupan manusia telah membawa kepada pelbagai kesan
positif dan negatif.

Kesan positif telekomunikasi

e-perbankan
Urusan perbankan
boleh dijalankan di
Dunia tanpa
mana-mana sahaja Multimedia
sempadan
Maklumat dapat interaktif
diperoleh dengan Memudahkan
mudah dan cepat sistem pembelajaran
melalui Internet

Peluang pekerjaan
Kesan positif Telesidang
Perkembangan pesat
dalam pelbagai sektor telekomunikasi Interaksi maya
mewujudkan banyak terhadap
peluang pekerjaan pembangunan
negara
Perkhidmatan
telekesihatan
e-dagang Pesakit boleh
Perkhidmatan diperiksa oleh doktor
dan jual beli pakar secara jarak
atas talian e-kerajaan jauh menggunakan
Rakyat dapat teknologi
berurusan komunikasi
dengan agensi
kerajaan secara
lebih mudah
dan cepat

Glosari
e: Elektronik.
e-kerajaan: Urusan kerajaan melalui Internet.
Bab 6

e-dagang: Proses menjalankan urusan perniagaan melalui rangkaian komputer atau Internet.

97
 Kesan negatif telekomunikasi

Maklumat berunsur negatif seperti keganasan, hasutan

dan khabar angin sukar ditapis.

Kesan negatif Isu pencerobohan dan pencurian maklumat dalam

telekomunikasi sistem pangkalan data secara atas talian.

Terdapat maklumat yang tersebar di laman

sesawang yang tidak tepat.

Imbas Saya
Uji Diri 6.3
Ketahui kebaikan dan
1. Apakah kesan telekomunikasi keburukan Internet melalui
di Malaysia kepada diri anda laman web berikut:
http://bukutekskssm.my/
sebagai seorang murid?
Geografi/Nota19.html
2. Berikan dua kesan negatif
Buat catatan dan pamerkan
telekomunikasi selain yang di sudut maklumat kelas
terdapat di atas. anda.

Aktiviti 6.1
Tajuk: Kesan telekomunikasi
Objektif: (i) Melatih murid menyampaikan maklumat dengan tepat dan jelas.
(ii) Menilai kesan telekomunikasi terhadap penyampaian maklumat.
Alatan: Pen penanda
Langkah-langkah:
1. Guru membahagikan murid kepada tiga kumpulan besar dan dikehendaki beratur
dalam satu barisan lurus mengikut kumpulan.
2. Guru mengemukakan pernyataan yang berbeza bagi setiap kumpulan kepada murid
pertama (permainan radio buruk).
3. Murid pertama perlu mengingat dan menyampaikan pernyataan tersebut kepada
murid yang seterusnya.
4. Murid yang terakhir perlu menulis pernyataan yang diperoleh pada papan putih di
hadapan kelas.
5. Guru perlu membetulkan pernyataan dan meminta murid membuat kesimpulan
daripada permainan tersebut.
Bab 6

98
 6.5 Penggunaan Alat Telekomunikasi Secara Beretika
Etika merujuk prinsip dan tatacara moral atau nilai-nilai akhlak, iaitu adab dan sopan
santun yang menjadi pegangan seseorang individu atau sesuatu kumpulan manusia.

Menggunakan Hargai hasil karya

kemudahan orang lain dan tidak
telekomunikasi melakukan
untuk hal-hal aktiviti plagiat
yang bermanfaat

Elakkan daripada
menyentuh Bersopan santun
isu-isu sensitif dan berhemah
yang melanggar sewaktu
undang-undang berkomunikasi
dan norma

Etika penggunaan
alat telekomunikasi
Tidak
mendedahkan
hal-hal peribadi
Mendukung dan kata laluan
Akta Komunikasi kepada umum
dan Multimedia
1998

Elakkan daripada
mengganggu dan Kenal pasti
merosakkan sistem kebenaran dan
komunikasi kesahihan sesuatu
orang lain berita dalam Internet

Glosari
Jagalah etika anda ketika Plagiat: Hasil
menggunakan alat telekomunikasi. mencedok karya atau
tulisan orang lain yang
Bab 6

disiarkan kembali
sebagai karya sendiri.
99
 Aktiviti 6.2
Tajuk: Hari Tanpa Alat Telekomunikasi
Objektif: (i) Melatih murid berfikir secara analitis, kritis dan jelas.
(ii) Melatih murid berkomunikasi dengan orang awam.
(iii) Membina keyakinan murid dalam mengemukakan pendapat.
Alatan: Borang soal selidik
Langkah-langkah:
1. Guru menerangkan kepada murid mengenai pendekatan dan cara menyediakan
borang soal selidik.
2. Setiap murid harus menyediakan borang soal selidik berkenaan kehidupan
masyarakat tanpa menggunakan alat telekomunikasi.
3. Dapatan kajian dibincangkan dalam kumpulan.
4. Setiap kumpulan dikehendaki menyediakan satu laporan yang lengkap.
5. Guru akan menilai laporan yang disediakan oleh murid.

GEOGRAFI
Suruhanjaya Komunikasi dan
Multimedia Malaysia (SKMM) Akta Komunikasi dan Multimedia 1998
telah ditubuhkan menurut Akta memperuntukkan dua seksyen utama
Suruhanjaya Komunikasi dan yang membolehkan tindakan diambil
Multimedia Malaysia 1988 sebagai terhadap aduan berkaitan kandungan
badan pengawal selia bagi industri jelik di Internet, iaitu:
komunikasi dan multimedia • Seksyen 211: Larangan terhadap
di Malaysia. pemberian kandungan jelik
• Seksyen 233: Penggunaan tidak
Ketahui maklumat lanjut
wajar kemudahan rangkaian atau
tentang SKMM melalui
perkhidmatan rangkaian dan lain-lain
laman web berikut:
(Sumber: Suruhanjaya Komunikasi
http://bukutekskssm.my/ dan Multimedia Malaysia, 2017)
Geografi/Nota20.html

Masalah penyalahgunaan Internet dalam kalangan masyarakat masih berleluasa.

Cadangkan usaha-usaha yang boleh diambil oleh Suruhanjaya Komunikasi dan
Multimedia Malaysia (SKMM) dalam menangani masalah ini.

Imbas Saya
Layari laman web berikut untuk latihan kajian kes tentang sistem
perhubungan Internet di sekitar tempat tinggal atau sekolah murid:
http://bukutekskssm.my/Geografi/Latihan3.pdf
Bab 6

100
 IMBAS K
Telekomunikasi di Malaysia
Telefon pintar
Telegraf
Alat telekomunikasi
Telefon Telefon bimbit
Mesin teleks Mesin faks

Kemajuan alat telekomunikasi Kepentingan telekomunikasi

• Lima satelit MEASAT dan dua satelit • Mengeratkan silaturahim

mikro, iaitu TiungSAT dan RazakSAT • Urusan kerajaan dan swasta lebih efisien
dilancarkan • Ramalan cuaca lebih tepat
• Televisyen satelit • Data disimpan dengan segera dan
• Kabel fiber optik selamat
• Telefon pintar 3G dan 4G • Perhubungan yang lebih meluas
• Syarikat telekomunikasi bertambah • Meningkatkan integrasi dan perpaduan
• Komputer dilengkapi dengan perisian • Urusan kewangan lebih lancar
Internet • Pelbagai maklumat mudah diperoleh
• Penubuhan Koridor Raya Multimedia • Pentadbiran yang sistematik
• Rangkaian jalur lebar berkelajuan tinggi • Pendidikan yang lebih meluas
• Rancangan siaran langsung meningkat
Etika dalam penggunaan alat
telekomunikasi Kesan telekomunikasi
• Bersopan santun dan berhemah
• Mendukung Akta Komunikasi dan
Multimedia 1998 Kesan positif Kesan negatif
• Tidak mendedahkan maklumat peribadi
• Mengenal pasti kebenaran berita • Dunia tanpa • Penyebaran
• Menggunakan Internet untuk kebaikan sempadan maklumat
sejagat • e-perbankan berunsur sensitif
• Tidak melakukan aktiviti plagiat • e-dagang • Maklumat diubah
• Elakkan daripada menyentuh isu-isu • e-kerajaan suai dan tidak
sensitif • e-pembelajaran tepat
• Elakkan daripada mengganggu sistem • Telesidang • Pencerobohan
komunikasi orang lain • Telekesihatan dan pencurian
• Peluang pekerjaan maklumat dalam
Imbas Saya sistem pangkalan
data

Kuiz Interaktif 6
Bab 6

101
 Cabaran Minda
1. Tandakan (✓) bagi pernyataan yang betul dan (✗) pada pernyataan yang salah.

(a) Telefon pintar merangkumi perisian seperti aplikasi kamera digital,

bluetooth, capaian Internet dan juga aplikasi-aplikasi media sosial.

(b) Penerokaan dalam bidang telekomunikasi memasuki satu dimensi

baharu dengan pembinaan stesen satelit bumi yang pertama
di Cyberjaya.

(c) Pelancaran Satelit Asia Timur Malaysia (MEASAT) meningkatkan

rangkaian perkhidmatan radio dan televisyen satelit melalui ASTRO.

(d) Ciri-ciri rekaan luaran dan dalaman telefon yang menggunakan

teknologi tinggi menepati kehendak dan cita rasa generasi
alaf baharu.
(e) Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (SKMM) berfungsi
menarik syarikat-syarikat dengan pengecualian cukai serta
menyediakan kemudahan-kemudahan lain seperti capaian Internet
yang laju.

2. Huraikan empat kepentingan telekomunikasi terhadap pembangunan negara.

(a)

(d) Kepentingan telekomunikasi (b)

terhadap pembangunan negara

(c)

3. Terangkan kesan positif dan kesan negatif telekomunikasi terhadap negara.

Kesan telekomunikasi

Kesan positif Kesan negatif

(a) (a)

(b) (b)

(c) (c)

4. Bagaimanakah cara anda menasihati rakan anda yang sering menyebarkan sesuatu perkara
atau berita di laman Facebook tanpa usul periksa? Sediakan perbualan tersebut dalam
Bab 6

bentuk dialog.

102
Geografi
Kawasan
• Kepelbagaian Iklim dan Pengaruhnya
terhadap Kegiatan Manusia di Asia
• Jenis dan Kemajuan Pengangkutan
di Asia

Geografi Kawasan
merupakan cabang geografi
tentang kawasan-kawasan di
dunia yang mempunyai
keunikan dari segi alam sekitar
fizikal dan manusia. Bahagian
ini memberi fokus kepada
beberapa buah negara
di rantau Asia.
 BAB Kepelbagaian Iklim
7 dan Pengaruhnya
terhadap Kegiatan
Manusia di Asia
Mari kita terokai:
1 Kepelbagaian iklim di Asia

Apakah yang akan 60°U

anda pelajari? 0° 200°T
3 Negara di Asia yang 50°T 150°
100°T
✓ Mengenal pasti kepelbagaian mengalami iklim sejuk,
iklim di Asia. iklim sejuk sederhana,
✓ Menerangkan ciri iklim di zon iklim panas sederhana
iklim panas, zon iklim panas dan iklim panas
sederhana, zon iklim sejuk dan
zon iklim sejuk sederhana
di Asia.
✓ Menunjukkan negara di Asia
yang mengalami iklim di zon
iklim panas, zon iklim panas
sederhana, zon iklim sejuk dan
zon iklim sejuk sederhana.
✓ Membandingkan pengaruh iklim
terhadap kegiatan manusia
Bab 7

di Asia.
104
 Induksi Bab
K epelbagaian iklim memb
manusia di Asia seperti pe
perdagangan, pengangkuta
eri pengaruh yang besar
rtanian, perikanan, pembala
terhadap kegiatan
kan, perindustrian,
n dan pelancongan. Walau
kesemua aktiviti ekonom ba ga imanapun, tidak
i ini boleh dijalankan sep
kawasan. Selepas mempela anjang masa di setiap
jari bab ini, anda dapat me
iklim terhadap kegiatan ma mbandingkan pengaruh
nusia di Asia.

2 Ciri iklim di zon iklim sejuk, zon iklim sejuk sederhana, zon iklim panas
sederhana dan zon iklim panas

Ciri iklim

Zon iklim Zon iklim sejuk Zon iklim panas Zon iklim
sejuk sederhana sederhana panas

Apakah perbezaan ciri iklim bagi keempat-empat zon tersebut?

60°U
T
°T
4 Pengaruh iklim terhadap kegiatan manusia di Asia

40°U

20°U

0°
Bab 7

105
 7.1 Kepelbagaian Iklim di Asia
Tahukah anda bahawa Benua Asia boleh dibahagikan kepada empat zon iklim,
iaitu zon sejuk, zon sejuk sederhana, zon panas sederhana dan zon panas?

90°U

Iklim Tundra Zon

sejuk

65°U

Zon sejuk
Iklim Siberia Iklim Laurentia sederhana

45°U

Zon panas
Iklim Mediterranean Iklim Steppe Iklim China
sederhana

30°U

Iklim Gurun Panas Iklim Monsun Tropika

10°U

Zon
panas

Iklim Khatulistiwa
0°
Bab 7

10°S
Rajah 7.1 Zon iklim Benua Asia
106
 7.2 Ciri Iklim Mengikut Zon di Asia

Zon Iklim Ciri iklim Contoh negara

Tundra • Suhu musim panas tidak melebihi 10ºC • Rusia (utara)

• Suhu musim sejuk di bawah takat beku, kira-kira
Sejuk –28ºC
• Jumlah hujan tahunan: 250 mm
• Kerpasan turun dalam bentuk salji

Siberia • Suhu musim panas: 15ºC hingga 20ºC • Kawasan Siberia di

• Suhu musim sejuk: –17ºC hingga –5ºC Rusia
• Jumlah hujan tahunan: Kira-kira 500 mm
• Kerpasan turun dalam bentuk salji pada
Sejuk musim sejuk
sederhana Laurentia • Suhu musim panas: 20ºC hingga 27ºC • China (utara)
• Suhu musim sejuk: –6ºC hingga 10ºC • Korea Utara
• Jumlah hujan tahunan: 500 mm hingga 1 000 mm • Jepun (utara)
• Salji turun pada musim sejuk
• Suhu musim sejuk boleh mencapai takat beku

Mediterranean • Musim panas yang sederhana panas, iaitu 20°C • Turki

hingga 24°C • Lubnan
• Musim sejuk yang sederhana sejuk, iaitu 6°C • Syria
hingga 10°C
• Jumlah hujan tahunan: 275 mm hingga 900 mm
Steppe • Suhu musim panas: 21ºC • Rusia (selatan)
Panas • Suhu musim sejuk: –10ºC hingga 0ºC • Mongolia
sederhana • Jumlah hujan tahunan: 500 mm
• Mengalami ribut salji pada musim sejuk
China • Musim panas yang sederhana panas, iaitu 28ºC • China (tengah dan
• Musim sejuk yang sederhana sejuk, iaitu 5ºC selatan)
• Jumlah hujan tahunan: 500 mm hingga • Korea Selatan
1 500 mm • Jepun (selatan)
• Taiwan (utara)

Khatulistiwa • Panas dan lembap sepanjang tahun • Malaysia

• Min suhu tahunan: 27˚C • Singapura
• Jumlah hujan tahunan: Melebihi 2 600 mm • Brunei Darussalam
Gurun Panas • Musim panas yang sangat panas, iaitu 32°C • Arab Saudi
hingga 38°C • Iraq
• Musim sejuk yang sederhana sejuk, iaitu 16°C • Oman
• Julat suhu harian tinggi, kira-kira 25ºC
Panas
• Jumlah hujan tahunan: Kurang daripada 250 mm
Monsun • Mengalami musim kering dan musim lembap • India
Tropika yang nyata • Laos
• Min suhu tahunan: 24°C hingga 27°C • Myanmar
• Jumlah hujan tahunan: 1 000 mm hingga • Thailand
Bab 7

2 000 mm

107
 60°U
200°T
0°

150°T
50°T
100°T

Rusia

Georgia
Armenia
Turki
Cyprus
Azerbaijan
Lubnan Kazakhstan
Palestin Syria
Israel Uzbekistan Mongolia
Iraq Turkmenistan Korea
Jordan Utara
Kirgistan
Tajikistan Korea
Kuwait Iran
Afghanistan Selatan
Arab Bahrain China
Saudi Qatar
Pakistan

Emiriah Nepal Bhutan

Oman Arab Bersatu
Yamen
India Taiwan
Myanmar
Laos

Bangladesh Thailand
Vietnam

Sri Lanka Brunei

Kemboja
Darussalam

Malaysia
Singapura
Lautan Hindi
Indonesia
Bab 7

Peta 7.1 Taburan iklim di Asia

108
 60°U

PETUNJUK
Aktiviti 7.1
Iklim Tundra
Tajuk: Kepelbagaian iklim di
Iklim Siberia Benua Asia
Iklim Laurentia Objektif: Mengenal pasti ciri kepelbagaian
iklim di Benua Asia.
Iklim Steppe
Langkah-langkah:
Iklim China 1. Bahagikan kelas kepada beberapa
kumpulan.
Iklim Mediterranean 2. Guru mengadakan aktiviti kuiz tentang
Iklim Gurun Panas kepelbagaian iklim di benua Asia.
40°U 3. Catatkan markah yang diperolehi setiap
Iklim Monsun Tropika kumpulan di papan tulis.
4. Kumpulan yang mendapat markah
Iklim Khatulistiwa
tertinggi diumumkan sebagai pemenang.
Iklim Pergunungan

Uji Diri 7.1

1. Nyatakan empat zon iklim di Asia.
Jepun 2. Pada pendapat anda, mengapakah
terdapat kepelbagaian iklim di Asia?
3. Sekiranya anda diberi pilihan
melancong ke mana-mana negara
di Asia berdasarkan zon iklim, negara
20°U manakah yang hendak anda lawati?
Berikan alasan anda.
Lautan Pasifik

"Hujan emas di negeri orang, hujan

batu di negeri sendiri, lebih baik negeri
sendiri." Berdasarkan peribahasa tersebut,
mengapakah anda berpendapat ciri iklim
di Malaysia adalah lebih baik berbanding
Filipina dengan ciri iklim di negara lain?

0°
Imbas Saya

Layari laman web berikut untuk

Timor-Leste menonton video tentang cuaca dan iklim:
http://bukutekskssm.my/Geografi/
Video4.html
Bab 7

(Sumber: Atlas Sumber dalam Geografi Fizikal, 2010)

109
 7.3 Zon Iklim Sejuk
Iklim Tundra
Iklim ini mengalami musim sejuk yang panjang dan melampau.

Kawasan Hujan

Kawasan di sepanjang pantai Menerima kerpasan tahunan

utara Asia, terutamanya pantai yang sedikit, iaitu antara
utara Siberia yang terletak 250 mm hingga 300 mm.
dalam lingkungan Garisan Artik.
Kebanyakannya turun pada
musim panas dalam bentuk
hujan perolakan.
Musim sejuk sentiasa diliputi
Suhu
salji.
Min suhu tahunan:
–14°C
Hujan (mm) Suhu (°C)
Suhu musim panas: 10
• Jangka masa pendek, iaitu 5
0
Mei hingga Ogos.
–5
• Sederhana sejuk dengan suhu –10
kurang daripada 10°C. –15
–20
Suhu musim sejuk: –25
• Musim sejuk yang panjang, –30
iaitu selama lapan bulan. –35
• Sangat sejuk dengan suhu 50
antara –32°C hingga –5°C.
25
Julat suhu tahunan:
42°C 0
J FM AM J J OS O ND
Bulan
Graf 7.3 Suhu dan hujan bulanan di pantai utara
Siberia
Angin (Sumber: Climate-Data.org, 2016)

Angin Baratan membawa hujan GEOGRAFI

maksimum pada musim panas.
Ribut salji sering berlaku dan
kelajuannya kira-kira 200 km
sejam.
Bab 7
Vostok di Antartika merupakan kawasan
paling sejuk di dunia dengan suhu
kira-kira –89.2°C. Di benua Asia,
Oymyakon (Rusia) merupakan tempat
paling sejuk yang didiami oleh manusia.
(Sumber: World Meteorological Organization, 2017)

110
 Pengaruh iklim Tundra terhadap kegiatan manusia
Lokasi
Kegiatan Pengaruh iklim
kegiatan

Perikanan • Ikan ditangkap untuk • Siberia (utara). • Pada musim panas,

keperluan sendiri. kegiatan menangkap
• Sumber protein ikan paus, kod dan
penduduk. salmon dijalankan.
• Ikan paus ditangkap
menggunakan
harpoon.

Pemburuan • Hasil buruan • Siberia (utara). • Pekerjaan orang

membekalkan daging Eskimo berubah
sebagai sumber mengikut musim.
makanan, kulit untuk • Pada musim sejuk
membuat kayak, mereka memburu
khemah dan pakaian. binatang seperti
• Tulang untuk walrus (singa laut),
membuat rangka serigala dan rusa
khemah dan lemak kutub (karibu).
untuk menyalakan
pelita serta
memanaskan iglu.

Walrus

an
Harpoon Menangkap ik Iglu

Imbas Saya
Uji Diri 7.2 Layari laman web berikut untuk maklumat
Nyatakan ciri-ciri utama iklim sejuk lanjut tentang ciri iklim Tundra di Siberia:
http://bukutekskssm.my/Geografi/
di Siberia. Nota23.html

Glosari
Kerpasan: Istilah hujan, hujan batu, salji dan sebagainya yang terhasil daripada pemeluwapan
wap air di udara yang jatuh di atas permukaan bumi.
Harpoon: Sejenis lembing pendek untuk menangkap ikan.
Bab 7

Eskimo: Orang yang mendiami kawasan Artik.

111
 7.4 Zon Iklim Sejuk Sederhana
Iklim Laurentia
Iklim ini juga dikenali sebagai iklim
sejuk sederhana pantai timur atau
iklim monsun sejuk sederhana.
Kawasan-kawasan yang mengalami
iklim ini juga akan mengalami empat
musim, iaitu musim bunga, musim
panas, musim luruh dan musim sejuk.

Kawasan Hujan

China (utara), Korea Utara dan Hujan tahunan antara 500 mm

Jepun (utara). hingga 1000 mm.
Hujan turun sepanjang tahun.

Suhu Hujan lebih banyak pada

musim panas.
Min suhu tahunan: Salji turun pada musim sejuk.
9°C hingga 17°C.
Hujan maksimum dibawa oleh
Suhu musim panas: angin Monsun Tenggara pada
Sederhana panas dan singkat, musim panas.
iaitu antara 21°C hingga 26°C.
Suhu musim sejuk:
Sangat sejuk, panjang dan Hujan (mm) Suhu (°C)
kering, iaitu kira-kira –6ºC 25
20
hingga 10°C. 15
Julat suhu tahunan: 10
5
20°C hingga 30°C.
0
–5
200
175
Angin 150
125
100
Arus sejuk merendahkan suhu 75
di kawasan pantai Jepun, China, 50
Korea Utara dan Siberia. 25
Musim dingin adalah kering 0
J FM AM J J OS O ND
kerana angin Monsun Barat Laut Bulan
bertiup dari darat. Graf 7.4 Suhu dan hujan bulanan di Hakodate, Jepun
Bab 7

(Sumber: Climate-Data.org, 2016)

112
 Pengaruh iklim Laurentia terhadap kegiatan manusia
Kegiatan Lokasi kegiatan Pengaruh iklim

Pertanian • Pengeluaran • Hokaido, Jepun. • Suhu musim panas yang

makanan • Dataran sederhana, iaitu 20ºC dan
untuk Manchuria, suhu musim sejuk 10ºC
penduduk China. sesuai untuk penanaman
setempat. • Korea Utara. gandum, kentang,
sayur-sayuran dan
buah-buahan.
• Jumlah hujan tahunan
kira-kira 1 000 mm
menggalakkan
pertumbuhan tanaman.
Perikanan • Penangkapan • Sepanjang • Pantai Jepun terletak
ikan adalah pantai negara di persimpangan arus
untuk pasaran Jepun. panas Kurashio dan
tempatan dan • Pelabuhan arus sejuk Oyashio yang
luar negara. perikanan menggalakkan
utama di Jepun pertumbuhan plankton.
ialah Hakodate, • Laut di sekeliling Jepun
Wakkanai dan kaya dengan hasil laut.
Kushiro. • Kegiatan perikanan
dijalankan pada musim
bunga dan musim panas.

Uji Diri 7.3

1. Bilakah masa yang sesuai untuk mengusahakan tanaman di kawasan beriklim Laurentia?
Berikan alasan anda.
2. Mengapakah cuaca memainkan peranan penting terhadap kegiatan perikanan di Jepun?

Aktiviti 7.2
Tajuk: Pengaruh iklim terhadap kegiatan manusia di Asia
Objektif: Membandingkan pengaruh jenis iklim yang berlainan terhadap kegiatan manusia
di Asia.
Alatan: Komputer dan bahan rujukan yang berkenaan
Langkah-langkah:
1. Bahagikan kelas kepada empat hingga lima orang dalam satu kumpulan.
2. Setiap kumpulan perlu mengumpulkan maklumat tentang keempat-empat jenis iklim
dan kegiatan manusia di Asia secara terperinci.
3. Buat perbandingan antara keempat-empat jenis iklim terhadap kegiatan manusia
tersebut.
Bab 7

4. Setiap kumpulan perlu menyediakan satu persembahan multimedia mengikut kreativiti.

5. Persembahkan dapatan kajian kumpulan anda untuk dinilai oleh guru.
113
 7.5 Zon Iklim Panas Sederhana
Iklim China
Iklim ini juga dikenali sebagai iklim monsun panas sederhana atau iklim panas
sederhana pantai timur. Kawasan-kawasan yang mengalami iklim Jenis China
akan mengalami empat musim, iaitu musim bunga, musim panas, musim luruh
dan musim sejuk.

Kawasan Hujan

China (tengah dan selatan), Hujan tahunan antara 508 mm

Korea Selatan, Jepun (selatan) hingga 1 520 mm.
dan Taiwan (utara). Kebanyakan hujan turun dalam
bentuk hujan siklon.

Suhu Hujan (mm) Suhu (°C)

30
Min suhu tahunan: 25
20
15°C 15
Suhu musim panas: 10
5
Sederhana panas, iaitu 28°C 0
(Mei hingga September). 200
175
Suhu musim sejuk: 150
Sederhana sejuk dan kering 125
dengan suhu kira-kira 5°C 100
75
(Oktober – April).
50
Julat suhu tahunan: 25
Melebihi 25°C. 0
J FM AM J J OS O ND
Bulan
Graf 7.2 Suhu dan hujan bulanan di Nanjing, China
(Sumber: Climate-Data.org, 2016)
Angin

Angin Monsun Tenggara

bertiup ke kawasan tekanan
rendah pada musim panas dan
membawa hujan lebat.
Pada akhir musim panas,
China (selatan), Hong Kong
dan Taiwan mengalami ribut
taufan kerana siklon tropika
Bab 7
Glosari
Siklon tropika: Ribut ganas, yang berputar
dan terbentuk di kawasan perairan tropika.
Hujan siklon: Hujan yang disebabkan oleh
udara panas yang lembap bergerak ke
kawasan udara yang lebih sejuk.

bertiup dari Lautan Pasifik.

114
 Pengaruh iklim China terhadap kegiatan manusia

Kegiatan Lokasi kegiatan Pengaruh iklim

Pertanian • Penanaman padi • Padi ditanam di • Suhu musim panas

dan gandum kawasan lembah 28°C dan hujan
sebagai sumber Sungai Yangtze. tahunan melebihi
makanan • Penanaman teh 1 000 mm sesuai
penduduk. di kawasan bukit untuk penanaman
antara lembangan padi.
Chang Jiang dengan • Aktiviti menanam padi
Xijiang. dijalankan pada
• Kawasan musim hujan.
pengeluaran • Gandum dan teh
gandum utama ditanam di kawasan
adalah di Dataran suhu sederhana
China Tengah. panas, iaitu antara
16°C hingga 18°C.

Penternakan • China merupakan • Kawasan • Suhu musim panas

pengeluar dan penternakan yang sederhana panas,
pengguna hasil utama di China ialah iaitu 28ºC dan suhu
ternakan utama Shanghai Bright, musim sejuk
dunia. Inner Mongolia Yili kira-kira 5ºC sesuai
• Permintaan tinggi dan Shijiazhuang untuk kegiatan
terhadap produk Sanlu. penternakan lembu.
berasaskan • Kawasan • Penternakan dijalankan
daging dan susu penternakan ayam: di kaki bukit kerana
segar kerana Shandong. suhunya lebih sejuk.
kerajaan China • Kawasan • Suhu dingin
menggalakkan penternakan khinzir: menggalakkan
peningkatan taraf Hunan, Henan, pertumbuhan rumput
kesihatan rakyat. Shandong untuk makanan
dan Anhui. ternakan.

Imbas Saya Uji Diri 7.4

Terokai maklumat lanjut berkaitan pertanian
di China melalui laman web berikut: 1. Apakah ciri iklim China?
http://bukutekskssm.my/Geografi/Nota22.
html
2. Nyatakan kegiatan ekonomi
utama penduduk di
Anda juga boleh meneroka maklumat
kawasan beriklim China.
melalui laman web yang lain. Catatkan
dapatan dan bandingkan maklumat yang
diperoleh dengan rakan sekelas anda.
Bab 7

115
 7.6 Zon Iklim Panas
Iklim Gurun Panas
Iklim ini merupakan iklim yang panas dan kering sepanjang tahun.

Kawasan Angin

Gurun Arab Angin Timuran yang kering

bertiup dari kawasan darat dan
tidak membawa hujan.

Suhu
Hujan
Min suhu tahunan:
25ºC Jumlah hujan tahunan kurang
Suhu musim panas: daripada 250 mm.
Sangat panas, iaitu antara Mewujudkan keadaan gersang
32ºC hingga 36ºC. (sangat kering).
Suhu musim sejuk:
Sederhana sejuk, iaitu kira-kira
16ºC. Hujan (mm) Suhu (°C)
Julat suhu tahunan: 35
17ºC hingga 20°C. 30
25
20
15
10

Cuaca pada waktu siang panas

(40ºC) kerana kekurangan
litupan awan yang menyebabkan 50
pancaran matahari terus ke
25
permukaan bumi.
0
J FM AM J J OS O ND
Bulan
Graf 7.1 Suhu dan hujan bulanan di Riyadh,
Arab Saudi
Cuaca pada waktu malam pula (Sumber: Climate-Data.org, 2016)
sejuk (5ºC) kerana langit tidak
berawan dan haba dibalikkan ke
atmosfera dengan cepat.
Bab 7

116
 Pengaruh iklim Gurun Panas terhadap kegiatan manusia

Kegiatan Lokasi kegiatan Pengaruh iklim

Pertanian • Penananam pokok • Ladang buah • Pokok kurma ditanam

kurma secara kurma di wilayah di kawasan oasis
besar-besaran untuk Qasim, secara ladang.
mendapatkan Arab Saudi. • Pokok kurma dapat
buahnya. tumbuh pada suhu
7ºC hingga 40ºC.

Penternakan • Unta, kambing, • Ladang ternakan • Jumlah hujan tahunan

biri-biri dan lembu unta di yang kurang
diternak untuk Hudaibiyah, menyebabkan rumput
mendapatkan Arab Saudi. dan semak samun
daging, susu, kulit • Ladang ternakan tumbuh renek
dan bulu. lembu di Gurun dan jarang.
Arab. • Rumput ini dijadikan
makanan ternakan
seperti lembu,
kambing dan unta.

Unta

Kambing dan biri-

biri
Glosari
Oasis: Kawasan yang subur dan mempunyai
air di padang pasir. Pokok kurma

Imbas Saya Uji Diri 7.5

Layari laman web berikut untuk maklumat
lanjut tentang penternakan lembu di
Arab Saudi:
http://bukutekskssm.my/Geografi/
1. Apakah kegiatan ekonomi penduduk
di kawasan gurun panas?
2. Mengapakah kawasan gurun di
Arab Saudi menerima jumlah hujan
yang sedikit?
3. Apakah faktor yang menyebabkan
kegiatan pertanian amat terhad di
Bab 7

Nota21.html kawasan gurun panas?

117
 IMBAS KEMBALI
Kepelbagaian Iklim di Asia
Zon iklim sejuk
(Iklim Tundra)
Ciri-ciri:
• Min suhu tahunan –14°C
• Musim panasnya pendek dan
sederhana sejuk (10°C)
• Musim sejuknya panjang, iaitu
selama lapan bulan dan sangat
sejuk (–32°C hingga –5°C)
• Julat suhu tahunan besar (42°C)
• Hujan tahunan antara 250 mm
hingga 300 mm
• Angin Baratan membawa hujan
maksimum pada musim panas
• Berlaku ribut salji pada musim sejuk
Kegiatan manusia:
• Perikanan (ikan kod dan salmon)
• Pemburuan (walrus dan karibu)
Zon iklim panas sederhana
(Iklim China)
Ciri-ciri:
• Min suhu tahunan 15°C
• Musim panas sederhana panas (28°C)
• Musim sejuk sederhana sejuk (5°C)
• Julat suhu tahunannya besar (melebihi
25°C)
• Hujan tahunan antara 508 mm hingga
1 520 mm
• Angin Monsun Tenggara bertiup ke
kawasan tekanan rendah pada musim
panas dan membawa hujan lebat
Kegiatan manusia:
• Pertanian (padi dan gandum)
• Penternakan (ayam, itik, khinzir dan
lembu)
Bab 7
118
Zon iklim sejuk sederhana
(Iklim Laurentia)
Ciri-ciri:
• Min suhu tahunan 9°C hingga 17°C
• Musim panasnya sederhana panas dan
singkat (21°C hingga 26°C)
• Musim sejuknya sangat sejuk, panjang
dan kering (–6°C hingga 10°C)
• Julat suhu tahunannya besar (20°C
hingga 30°C)
• Hujan tahunan antara 500 mm hingga
1 000 mm
• Arus sejuk merendahkan suhu
Kegiatan manusia:
• Pertanian (gandum, kentang,
sayur-sayuran dan buah-buahan)
• Perikanan (ikan tuna)
Zon iklim panas
(Iklim Gurun Panas)
Ciri-ciri:
• Min suhu tahunan 25°C
• Musim panas sangat panas (32°C
hingga 38°C)
• Musim sejuk sederhana sejuk (16°C)
• Julat suhu tahunan besar (17°C hingga
20°C)
• Hujan tahunan kurang daripada
250 mm
• Angin Timuran bertiup dari kawasan
darat tidak membawa hujan
Kegiatan manusia:
• Pertanian (penanaman kurma)
• Penternakan (unta, biri-biri dan
lembu)
Cabaran Minda
1. Lengkapkan jadual di bawah tentang zon iklim di Asia dengan jawapan yang betul.

Iklim Tundra

(a) Iklim Laurentia

Iklim Mediterranean (b) Iklim China

Iklim Gurun Panas (c)

(d)

2. Tandakan (✓) pada pernyataan yang betul dan (✗) pada pernyataan yang salah.

(a) Jenis hujan utama di kawasan beriklim Gurun Panas ialah hujan bukit.

(b) Gandum dan teh ditanam di kawasan bersuhu sederhana panas iklim
China.

(c) Musim sejuk di kawasan beriklim Tundra adalah panjang, iaitu selama
enam bulan.

(d) Bahagian Siberia (utara) adalah lebih panas berbanding dengan bahagian
selatannya.

(e) Kawasan beriklim Laurentia menerima hujan yang lebih banyak pada
musim panas.

3. Lengkapkan rajah di bawah.

Jenis iklim di utara Jepun

(a)

Suhu Hujan

Musim panas: Musim sejuk: Jumlah hujan tahunan:

(b) (c) (d)

4. Taufan merupakan angin kencang yang sering melanda negara-negara di Asia. Jelaskan
kesan-kesan ribut taufan kepada manusia dan alam sekitar.
Imbas Saya Imbas Saya

Layari laman web berikut untuk latihan

tambahan:
Bab 7

http://bukutekskssm.my/Geografi/
Latihan4.pdf Kuiz Interaktif 7

119
 BAB
8
Jenis dan Kemajuan
Pengangkutan
di Asia
Mari kita terokai:

1 Jaringan landasan kereta api, lapangan

terbang antarabangsa dan pelabuhan
utama di Asia
60°U 6
200°T
0°

150°T
50°T
100°T

Apakah yang akan

anda pelajari?
✓ Mengenal pasti jaringan
landasan kereta api, lapangan
terbang antarabangsa dan
pelabuhan utama di Asia.
✓ Menghuraikan kemajuan
pengangkutan di Asia.
✓ Menilai kesan pengangkutan Namakan jaringan landasan kereta api,
terhadap masyarakat, lapangan terbang antarabangsa dan
ekonomi dan alam sekitar pelabuhan utama di Asia.
Bab 8

di Asia.

120
 Induksi Bab
Negara-negara di Asia seperti Jepun, Emiriah Arab Be rsatu (UAE), China dan
Singapura sentiasa mengad
akan penyelidikan tentang
di negara mereka. Hal ini sistem pengangkutan
bertujuan untuk memastikan
lebih efisien, menepati sis tem pengangkutan
keadaan semasa dan me
kesesakan lalu lintas di ne mbantu mengurangkan
gara masing-masing. Setel
anda dapat mengetahui de ah mempelajari bab ini,
ngan lebih jelas tentang ke
di Asia. majuan pengangkutan

2 Kemajuan pengangkutan di Asia

Bolehkah anda
60°U jelaskan kemajuan
pengangkutan di
Asia?

40°U

3
20°U

Kesan pengangkutan terhadap masyarakat, ekonomi

dan alam sekitar

0°

Apakah kesan kemajuan pengangkutan terhadap masyarakat, ekonomi

Bab 8

dan alam sekitar di Asia?

121
 8.1 Jenis Pengangkutan di Asia
60°U
Perkembangan sistem pengangkutan
0°
di negara-negara Asia merangkumi
pengangkutan darat, air dan udara.
Sistem pengangkutan ini menyediakan 50°T

kemudahan mobiliti kepada penduduk

dan seterusnya menyumbang ke arah
perkembangan ekonomi dan sosial di
sesebuah negara Asia.

Pengangkutan darat
Hampir keseluruhan negara di Asia Rusia
mempunyai landasan kereta api.
Peta 8.1 menunjukkan antara landasan Georgia
kereta api utama di Asia. Armenia
Turki
Cyprus
Azerbaijan
Lubnan Kazakhstan
Palestin Syria
Israel Uzbekistan
Iraq Turkmenistan
Jordan Kirgistan

Kuwait Tajikistan
Iran
Afghanistan
Arab Bahrain
Saudi Qatar
Bhutan
Landasan Kereta Api India Pakistan

Emiriah Nepal
• Jaringan landasan kereta api Arab Bersatu
Yaman Oman
terbanyak di dunia
India
• Panjang landasan: 66 687 km

Imbas Saya Bangladesh

Sri Lanka

Layari laman web berikut untuk

maklumat tentang landasan Lautan Hindi
kereta api di negara-negara Asia:
http://bukutekskssm.my/
Geografi/Nota24.html
Bab 8

Peta 8.1 Jaringan landasan kereta api utama di Asia

122
 Landasan Kereta Api
Trans-Siberian

• Landasan kereta api

60°U sepanjang kira-kira 9 288 km
200°T
• Menganjur dari Moscow
hingga Vladivostok
150°T

100°T
Landasan Kereta Api
Shinkansen

• Pengangkutan kereta api

berkelajuan tinggi (bullet train)
paling cekap dan efisien di
Jepun
• Kelajuan: 320 km/j
40°U

Mongolia Korea Jepun

Utara
Kereta Api Berkelajuan Tinggi
Korea di Korea Selatan
Selatan
China • Panjang landasan:
20°U - Suseo (61.1 km)
Lautan Pasifik - Wonju-Gangneung (120.7 km)
- Gyeongbu (417.4 km)
Taiwan - Honam (182.3 km)
• Kelajuan: 350 km/j
Myanmar
Laos
Filipina

Thailand
Vietnam
Landasan Kereta Api
0°
Brunei Berkelajuan Tinggi
Kemboja Beijing-Shanghai
Darussalam

Malaysia • Masa perjalanan antara

Singapura Beijing ke Shanghai dapat
dipendekkan.
Indonesia Timor-Leste • Kelajuan: 250 km/j – 300 km/j
Bab 8

123
 Pengangkutan udara
Lapangan terbang adalah antara
pintu masuk utama ke sesebuah 60°U
negara. Semua negara di Asia 0°
mempunyai lapangan terbang.
Peta 8.2 menunjukkan antara 50°T
lapangan terbang utama di Asia. 1

Lapangan Terbang Antarabangsa

Domodedovo Moscow

Salah satu hab penerbangan terbesar

di Rusia yang mengendalikan 28.5 juta
penumpang (2016).

Rusia

Georgia
Armenia
Turki
Cyprus
Azerbaijan
Lubnan Kazakhstan
Palestin Syria
Israel Uzbekistan
Iraq Turkmenistan
Lapangan Terbang Antarabangsa Dubai Jordan Kirgistan
Tajikistan
Lapangan terbang yang tersibuk di Kuwait Iran
dunia dan mengendalikan 83.6 juta Afghanistan
Arab Bahrain
penumpang (2016). Saudi Qatar
Bhutan
Pakistan

Emiriah Nepal
Oman Arab Bersatu
Yaman
India
My

Bangladesh

Lapangan Terbang Antarabangsa

Kuala Lumpur Sri Lanka

Salah satu hab penerbangan utama di

Asia Tenggara dan mengendalikan
52.6 juta penumpang (2016). Lautan Hindi
Bab 8

Peta 8.2 Lapangan terbang utama di Asia

124
 Lapangan Terbang Antarabangsa Chengdu

Hab penerbangan terbesar di China (tengah

dan barat) dan mengendalikan 46.0 juta
penumpang (2016). 60°U
200°T

150°T

100°T

Lapangan Terbang Antarabangsa Tokyo

Salah satu daripada dua lapangan

terbang utama di Greater Tokyo dan
mengendalikan lebih daripada 80 juta
penumpang (2016).

40°U

Mongolia Korea Jepun

Utara Lapangan Terbang Antarabangsa
Hong Kong
Korea Lapangan terbang yang unik kerana
Selatan
tapaknya wujud akibat penambakan
China laut dan mengendalikan 70.5 juta
20°U
penumpang (2016).
Lautan Pasifik

Taiwan

yanmar
Laos
Filipina

Thailand
Vietnam
0° Lapangan Terbang Antarabangsa Changi
Brunei
Kemboja
Darussalam
Lapangan terbang terbaik di dunia
Malaysia dan mengendalikan 58.7 juta
Singapura penumpang (2016).

Indonesia Timor-Leste
Bab 8

125
 Pengangkutan air
Pelabuhan merupakan komponen yang penting, terutamanya dalam urusan
perdagangan. Peta 8.3 menunjukkan antara pelabuhan utama di Asia.
60°U
200°T
0°

150°T
50°T
100°T

40°U

Rusia

Georgia
Armenia
Turki
Cyprus
Azerbaijan
Lubnan Kazakhstan
Palestin Syria
Israel Mongolia Korea
Iraq Turkmenistan Uzbekistan Utara
Jordan Kirgistan
Korea
Kuwait Tajikistan
Iran Selatan
Afghanistan
20°U Arab Bahrain China
Saudi Qatar
Bhutan
Pakistan

Emiriah Nepal
Oman Arab Bersatu
Yaman
Taiwan
India
Myanmar
Laos

Bangladesh Thailand
0° Vietnam

Sri Lanka Brunei

Kemboja
Darussalam

Pelabuhan Jawaharlal Malaysia

Singapura
Pelabuhan kontena terbesar yang
mengendalikan kira-kira 55 peratus Lautan Hindi
Indonesia
daripada jumlah kontena di
Bab 8

pelabuhan-pelabuhan utama di India.

Peta 8.3 Pelabuhan utama di Asia
126
 Aktiviti 8.1
60°U
Pelabuhan Tokyo
Mengendalikan barangan
runcit, makanan,
kertas, bahan binaan
dan sebagainya untuk
keperluan penduduk dan
industri setempat.
Jepun
Pelabuhan Hong Kong
Salah satu pelabuhan paling
sibuk di dunia dan terlindung
Lautan Pasifik
daripada bencana alam,
efisien dan sistematik.
Filipina
Pelabuhan Singapura
Imbas Saya
Mampu menampung kira-kira
1 000 kapal kontena pada
satu-satu masa.
Timor-Leste
Tajuk: Mencipta model jenis
pengangkutan di Asia
Objektif: (i) Menguji tahap kemahiran
dan kreativiti dalam
usaha mencipta model
pengangkutan yang mesra
penumpang.
(ii) Meramal kemajuan
pengangkutan di Asia
pada masa hadapan.
Alatan: Alat tulis, kadbod terpakai,
botol plastik dan bahan-
bahan yang bersesuaian
Langkah-langkah:
1. Setiap kumpulan terdiri daripada
empat hingga lima orang murid.
2. Murid perlu mengumpul bahan
berkaitan pengangkutan moden di
negara Asia.
3. Murid boleh melayari laman
sesawang untuk melihat contoh
model.
4. Bahan-bahan terkumpul digunakan
untuk membina model kenderaan
pengangkutan di Asia.
5. Ketua kumpulan perlu memberi
penjelasan mengenai hasil rekaan
mereka.
6. Murid mempamerkan hasil rekaan
mereka di atas meja.
7. Murid lain boleh bergerak untuk
melihat dan menulis ulasan tentang
hasil kerja kumpulan lain di atas
sticky notes dan menampal di atas
hasil rekaan itu.
Ketahui maklumat lanjut tentang
lapangan terbang dan pelabuhan
di Asia melalui laman web berikut:
http://bukutekskssm.my/
Bab 8
Geografi/Nota25.html
127
 8.2 Kemajuan Pengangkutan di Asia
Jaringan landasan kereta api Shinkansen di Jepun
Merupakan rangkaian jalan pengangkutan darat
yang paling efisien dan canggih.
Empat pulau utama di Jepun, iaitu Hokkaido,
Pada April 2015, kereta
Honshu, Shikoku dan Kyushu dihubungkan melalui
api berkelajuan tinggi
rangkaian jalan kereta api yang berteknologi ini telah mencatat
tinggi dan maju. rekod kelajuan sehingga
Sistem pengangkutan kereta api berkelajuan 603 km sejam.
tinggi (bullet train) ini dikendalikan oleh Japanese
National Railways (JNR).
Laluannya melibatkan bandar-bandar metropolitan
seperti Tokyo-Nagoya-Kyoto-Osaka.
Jumlah perkhidmatan kereta api dalam sehari
adalah sebanyak 358 perkhidmatan. Keistimewaan kereta api berkelajuan
tinggi Shinkansen:
Kira-kira 445 000 penumpang menggunakan • Menepati masa (tidak pernah lewat).
perkhidmatan ini pada setiap hari. • Keselamatan (kemalangan sifar sejak
(Sumber: Laporan Tahunan 2016, Central Japan Railway Company)
beroperasi selama 50 tahun).
• Mencapai tahap keselesaan penumpang
yang tinggi.

PETUNJUK
U
Stesen pertukaran

Stesen

Tokaido Shinkansen

Sanyo Shinkansen Hakodate

Tohoku Shinkansen
(Yamagata dan Akita) Aomori
Hokkaido Shinkansen Akita Morioka Projek terbaharu kereta
Joetsu Shinkansen api berkelajuan tinggi
Yamagata Chuo Shinkansen
Hokuriku Shinkansen Niigata Sendai menggunakan
Kyushu Shinkansen sistem magnetik
Kanazawa pengapungan konduktif
Kyoto
(Superconducting
Tokyo
Hiroshima Nagoya Maglev System), iaitu
Fukuoka Osaka daya elektromagnet
untuk mengapung,
memandu dan
memacu enjin.
Bab 8

Kagoshima

Peta 8.4 Landasan kereta api berkelajuan tinggi di Jepun dari Hakodate ke Kagoshima
128
 Lapangan Terbang Antarabangsa Dubai
Terletak di Metropolis Dubai yang merupakan
sebuah metropolis yang terbesar, moden dan
termasyhur di Emiriah Arab Bersatu (UAE).
Merupakan lapangan terbang yang termoden
dan paling sibuk di dunia.
Diuruskan oleh Dubai Airports.
Terdiri daripada tiga terminal yang
berkemampuan menampung kapasiti sebanyak
90 juta penumpang setahun.
Dubai merupakan hab penerbangan yang
Keistimewaan Lapangan Terbang
terbesar di Asia Barat (ketiga terbesar di dunia Antarabangsa Dubai:
selepas Beijing dan Atlanta). • Suasana meriah, restoran
terbaik, kawasan membeli-belah
dan tarikan pelancongan yang
menarik.
• Pusat penerbangan yang
Menaikkan taraf ruang legar lapangan berperanan “ mengumpulkan”
terbang yang lebih luas untuk masyarakat dunia dalam
2010
menampung bilangan penumpang kalangan ekspatriat (pekerja elit
yang semakin meningkat. asing) mahupun pelancong.
• Sangat terkenal sehingga
terdapat siri dokumentari, iaitu
Terminal ketiga dibuka. Merupakan
Ultimate Airport Dubai yang
2000 terminal kedua terbesar di dunia
ditayangkan di saluran National
selepas terminal di Lapangan Terbang
Heathrow, London.
Geographic.
• Terminal 3 dikhaskan hanya
untuk syarikat penerbangan
Terminal kedua dirasmikan. Dilengkapi Emirates.
1990
dengan kemudahan perkhidmatan
seperti pusat perniagaan dan hotel.

Menjadi destinasi untuk mengisi
1980
minyak di Teluk Parsi.
Lapangan terbang ini diperluaskan
1970 lagi dan mampu mengendalikan
kapal terbang Concorde dan Boeing.
Lapangan Terbang Antarabangsa
1960
Dubai mula beroperasi.
Rajah 8.1 Kemajuan Lapangan Terbang Antarabangsa Dubai
GEOGRAFI
Lapangan Terbang Antarabangsa
Dubai berperanan sebagai
penyumbang penting kepada
ekonomi Dubai kerana
menyediakan peluang pekerjaan
kepada 90 ribu penduduk,
seterusnya menyumbang
sebanyak USD26.7 bilion
(RM114.3 bilion) yang mewakili
27 peratus pendapatan (KDNK)
keseluruhan metropolis Dubai.
(Sumber: Dubai Civil Aviation
Bab 8

Authority, 2012/2013)

129
 Pelabuhan Hong Kong
Keistimewaan Pelabuhan
Berkedudukan strategik di Laut China Selatan yang Hong Kong:
secara semula jadi terlindung. Dasar laut yang dalam • Pintu masuk ke negara China.
membolehkannya menjadi antara pelabuhan yang • Antara pelabuhan yang
paling sibuk, masyhur dan penting kepada rantau Asia mengenakan duti pelabuhan
Tenggara dan Asia Timur. yang rendah.
• Proses pemunggahan kontena
Jabatan Marin Hong Kong bertanggungjawab
dan kargo hanya mengambil
mengawal aktiviti perkapalan kargo dan kontena
masa 10 jam secara purata
secara menyeluruh, menjaga keselamatan dan merupakan antara yang
pengemudian kapal, menjalankan rondaan di terpantas di dunia.
pelabuhan dan menguatkuasakan undang-undang • Satu-satunya pelabuhan di
antarabangsa yang ketat. dunia yang menjalankan operasi
Pelabuhan yang menjadi pemangkin pembangunan pemunggahan kargo di tengah
dan kemakmuran Hong Kong kerana terletak pada laut (at-sea loading) untuk
kedudukan laluan perdagangan dunia. mengatasi masalah kesesakan
trafik di pelabuhan.
Pada tahun 2016, pelabuhan ini telah mengendalikan (Sumber: The Government
19.8 juta kontena dan jumlah kapal perdagangan of the Hong Kong Special
Administrative Region, 2017)
yang berlabuh dan berlepas di pelabuhan ini adalah
sebanyak 370 990 buah.
Meningkatkan darjah ketersampaian di
Hong Kong yang melibatkan mobiliti
penumpang sebanyak 24.91 juta orang.

Perkhidmatan feri yang menghub

ungkan Hong Kong dengan
pulau-pulau berdekatan

Imbas Saya
Uji Diri 8.1
1. Apakah manfaat yang dapat dikecapi oleh
penduduk Hong Kong dengan adanya
pelabuhan ini?
Layari laman web berikut
untuk mengetahui maklumat
2. Bagaimanakah pelabuhan boleh menjadi
tentang Pelabuhan Hong Kong: pemangkin pembangunan dan kemakmuran
http://bukutekskssm.my/ Hong Kong?
Geografi/Nota26.html
Bab 8

130
 8.3 Kesan Pengangkutan terhadap Masyarakat,
Ekonomi dan Alam Sekitar di Asia
Perkembangan pengangkutan di Asia menimbulkan pelbagai kesan dari segi masyarakat,
ekonomi dan alam sekitar.
Memendekkan masa perjalanan

Meningkatkan taraf hidup penduduk

Meningkatkan integrasi
Masyarakat
Meningkatkan darjah ketersampaian

Mengurangkan kesesakan lalu lintas

Mewujudkan banyak peluang pekerjaan

Bandar berkembang menjadi hab perdagangan seperti Tokyo,

Kyoto, Nagoya dan Osaka di Jepun

Pembinaan pusat rekreasi dan hotel bertaraf antarabangsa

seperti Burj Al Arab di Dubai

Ekonomi Memperkembang perdagangan domestik dan antarabangsa

Memajukan sektor pertanian, perindustrian dan pelancongan

Pertukaran mata wang asing

Kereta api berkelajuan tinggi mengurangkan

Kesan pencemaran alam sekitar
positif
Perubahan landskap yang menarik dan mesra
alam di kawasan sekitar

Pencemaran bunyi
Alam sekitar - Bunyi kuat dari kawasan lapangan terbang
mengganggu ketenteraman penduduk
di sekitarnya

Kesan
negatif
Sejauh manakah perkembangan
pengangkutan mempengaruhi
sosioekonomi penduduk
Pencemaran air
- Tumpahan minyak daripada kapal, iaitu
pengangkutan air menyebabkan kepupusan
hidupan akuatik
Kemusnahan hutan
- Pembinaan lebuh raya, jaringan kereta api
dan lapangan terbang memusnahkan kawasan
Bab 8

negara Asia?
tadahan air

131
 IMBAS K EMBALI
Darat

Jaringan landasan kereta

api Shinkansen di Jepun

Lapangan Terbang
Jenis dan Kemajuan Udara Antarabangsa Dubai
Pengangkutan
di Asia

Air

Pelabuhan Hong Kong

Kesan
pengangkutan
di Asia

Masyarakat Ekonomi Alam sekitar

• Memendekkan masa • Menggalakkan urus Kesan positif

perjalanan niaga perdagangan • Meminimumkan
• Meningkatkan darjah • Perkembangan sektor pencemaran alam
ketersampaian perhotelan dan pusat sekitar
• Mewujudkan peluang perkhidmatan • Perubahan landskap
pekerjaan • Membangunkan yang menarik
• Meningkatkan taraf industri pelancongan
hidup • Pertukaran mata wang
asing Kesan negatif
• Pencemaran bunyi
Imbas Saya • Pencemaran air
• Kemusnahan hutan
Layari laman web berikut
untuk menonton video tentang
perkhidmatan kereta api di India:
http://bukutekskssm.my/Geografi/
Video5.html
Bab 8

132
Cabaran Minda
1. Berdasarkan peta yang diberi, namakan landasan kereta api, lapangan terbang dan
pelabuhan utama di Asia.
60°U 60°U
0° 200°T

50°T 150°T
100°T

40°U

D1

D3
U2
D2
U1 20°U

A2

A1

0°

U3
A3

Pengangkutan di Asia

Jenis pengangkutan Nama

D1
(a) Landasan kereta
D2
api
D3
U1
(b) Lapangan
U2
terbang
U3
A1
(c) Pelabuhan A2
Bab 8

A3

133
 2. Senaraikan kesan kemajuan pengangkutan di Asia.

Kesan terhadap pembangunan ekonomi

(a)

(b)

(c)

Kesan terhadap masyarakat

(a)

(b)

(c)

Kesan terhadap alam sekitar

(a)

(b)

(c)

3. Pada pendapat anda, apakah pengangkutan yang sesuai bagi

Imbas Saya
menghubungkan negara-negara di Asia pada masa hadapan?
Berikan alasan untuk jawapan anda.
Bab 8

Kuiz Interaktif 8

134
Isu dan
Pengurusan
Alam Sekitar
• Pemanasan Global
• Teknologi Hijau

Isu dan Pengurusan

Alam Sekitar
dalam bahagian ini
membincangkan tajuk
berkaitan pemanasan global
dan teknologi hijau bagi
melahirkan murid yang
mencintai dan menghargai
alam sekitar.
 BAB
9 Pemanasan Global

Mari kita terokai:

1 Maksud pemanasan global

Apakah yang
dimaksudkan dengan
pemanasan global?

Apakah yang akan

anda pelajari?
3 Kesan-kesan pemanasan global
✓ Menyatakan konsep
pemanasan global.
✓ Memberi contoh faktor
yang menyebabkan Peningkatan Gangguan
pemanasan global. aras laut cuaca
✓ Menghuraikan aktiviti
manusia yang menyebabkan
pemanasan global. Kesan-kesan
pemanasan
✓ Menghuraikan faktor semula global
jadi yang menyebabkan
pemanasan global. Kemerosotan
✓ Menilai kesan pemanasan Masalah
sumber
global. kesihatan
makanan
✓ Membahaskan langkah-langkah
mengurangkan pemanasan
Bab 9

global.

136
 Induksi Bab
Peningkatan suhu semakin dirasai dan keadaan cuaca
sejak akhir-akhir ini. Perna juga tidak menentu
hkah anda terfikir akan pu
dan kesan daripada perm nca -puncanya? Punca
asalahan ini harus diperhalu
agar langkah-langkah un si secara menyeluruh
tuk menanganinya dapa
sebaiknya. Apakah tindakan t dirancang dengan
yang boleh anda lakukan
kesan tersebut? bagi mengurangkan

2 Faktor-faktor pemanasan global

Apakah aktiviti manusia dan faktor semula jadi yang menyebabkan

pemanasan global?

4 Langkah-langkah mengurangkan pemanasan global Bab 9

Senaraikan langkah-langkah mengurangkan pemanasan global.

137
 9.1 Maksud Pemanasan Global

Apakah pemanasan global?

Glosari
Pemanasan global ialah peningkatan suhu atmosfera
bumi secara berterusan akibat daripada kesan rumah hijau Global: Meliputi,
yang melibatkan pertambahan gas karbon dioksida (CO2), mempengaruhi atau
klorofluorokarbon (CFC) dan bahan-bahan pencemar mengenai seluruh
dunia.
yang lain.

Ashraf, mengapa
suhu bumi
Suhu bumi semakin panas
semakin panas?
kerana haba yang dibalikkan
oleh bumi terperangkap
dalam atmosfera oleh gas
rumah hijau.
Bab 9

138
 Matahari Sebahagian pancaran
matahari terbebas
ke angkasa

Sebahagian haba diserap dan

disebarkan ke semua arah oleh molekul
gas rumah hijau yang meningkatkan lagi
pemanasan bumi

L a p i sa
n at m
Pantulan o sfera

Sebahagian pancaran
matahari akan
dipantulkan semula oleh
bumi dan atmosfera
Penyerapan
Sebahagian besar haba
daripada pancaran matahari
diserap oleh bumi dan
bertindak memanaskan bumi

Rajah 9.1 Kesan rumah hijau

Imbas Saya
GEOGRAFI
Tahun 2016 mencatatkan suhu permukaan
yang terpanas sejak penyimpanan rekod
moden bermula, iaitu pada tahun 1980.
Peningkatan suhu permukaan adalah
Dapatkan maklumat lanjut berkaitan pemanasan
kira-kira 1.1ºC.
(Sumber: NASA, 2017) global melalui video dalam laman web berikut:
http://bukutekskssm.my/Geografi/Video6.html

Uji Diri 9.1

1. Apakah yang dimaksudkan dengan pemanasan global?
2. Fenomena pemanasan global lebih dirasai di kawasan perindustrian, perbandaran dan
kutub. Mengapa?
Bab 9

139
 9.2 Faktor-faktor Pemanasan Global
Apakah faktor-faktor yang menyebabkan pemanasan global?

Faktor-faktor pemanasan global

Faktor aktiviti manusia

Aktiviti pertanian yang menggunakan

racun serangga dan baja kimia secara
berlebihan.

Penyahhutanan secara besar-besaran

bagi menjalankan aktiviti pertanian,
petempatan dan perindustrian.

Pembebasan asap oleh kenderaan

bermotor dan aktiviti perindustrian yang
menggunakan bahan api fosil sebagai
bahan bakar utama.
CO2
Pembakaran terbuka.

Faktor semula jadi

Kebakaran hutan

Letusan gunung berapi yang

mengeluarkan banyak asap dan debu.

Penerimaan pancaran matahari yang

berlebihan.

Kebakaran hutan secara semula jadi.

Imbas Saya

Layari laman web berikut untuk
maklumat lanjut tentang
faktor-faktor pemanasan global:
http://bukutekskssm.my/
Bab 9
Glosari
CO: Karbon monoksida.
SO2: Sulfur dioksida.
NO2: Nitrogen dioksida.
Penyahhutanan:

Pemusnahan hutan
Geografi/Nota32.html secara kekal.
140
 Jadual 9.1 Sumber gas rumah hijau

Aktiviti Jenis gas

Pembakaran terbuka Karbon dioksida

Penjanaan tenaga Karbon dioksida
elektrik terma

Pengangkutan Karbon dioksida

Karbon monoksida

Perindustrian Karbon dioksida

Nitrogen dioksida
CFC
Pertanian Metana
Nitrus oksida
Letusan gunung Karbon dioksida
berapi Karbon monoksida
Sulfur dioksida

CO CO2
SO2 N2O NO2

CO CFC
CH4
Letusan gunung berapi

Kegiatan perindustrian

Penjanaan tenaga
elektrik terma

Pertanian dan penternakan

Pengangkutan

Rajah 9.2 Faktor pemanasan global

Uji Diri 9.2

1. Nyatakan tiga aktiviti manusia yang menyebabkan pemanasan global.
2. Apakah perkaitan antara gas rumah hijau dengan peningkatan suhu secara global?
Bab 9

141
 9.3 Kesan-kesan Pemanasan Global
Pemanasan global mengakibatkan kesan-kesan seperti peningkatan aras laut, gangguan
cuaca, kemerosotan sumber makanan dan masalah kesihatan.

1 Peningkatan aras laut

Kesan
Punca
Mengakibatkan banjir besar
dan hakisan

Pencairan ais di kutub Menenggelamkan

kawasan daratan
Peningkatan
aras laut
Peningkatan suhu air Memusnahkan harta benda
laut dan mengancam nyawa

Menjejaskan sumber bekalan

makanan dan air bersih

Contoh: Pencairan lapisan ais di

Greenland.

Pencairan ais di kutub (Sumber: NASA, 2013)

2 Kemerosotan sumber makanan

Punca
Air laut menjadi lebih
panas dan mengganggu
ekosistem marin
Tanah menjadi tandus
Kesan
Banjir memusnahkan Kemerosotan
kawasan pertanian Mengancam sumber
sumber
makanan dunia
makanan

Tanah menjadi tandus

dan tidak sesuai Contoh: Gelombang panas di Rusia pada tahun
untuk pertanian 2010 – 2011 memusnahkan penuaian
bijirin dan memberi kesan kepada
negara-negara di Afrika Utara.
Bab 9

(Sumber: BBC News, 2015)

142
3 Gangguan cuaca

Mengakibatkan banjir,
ribut, ombak besar dan
taufan

Kemusnahan Taburan hujan

flora dan tidak menentu
fauna Peningkatan
suhu
menyebabkan
gangguan
cuaca
Banjir besar

Terdapat kawasan Udara menjadi

yang mengalami kering dan Contoh: Kejadian banjir besar dan
kemarau yang jerebu mudah terburuk di Pakistan yang
teruk terbentuk menjejaskan kira-kira 20 juta
penduduk pada tahun 2010.

(Sumber: Encylopedia Brittanica, 2010)

4 Masalah kesihatan

Kehilangan nyawa

Gelombang Meningkatkan risiko

haba berisiko pelbagai penyakit
menyebabkan Masalah berkaitan haba
strok haba dan kesihatan seperti katarak dan
dehidrasi kanser kulit
Katarak

Imbas Saya
Contoh: Kematian seramai 135 orang di India pada
April 2016 akibat strok haba yang dikaitkan
dengan cuaca panas yang melampau.

(Sumber: Kosmo, 2016)

Layari laman web berikut
untuk jurnal analisis pola
pemanasan global dan Uji Diri 9.3
kesannya terhadap aspek
daya huni bandar di Malaysia: 1. Nyatakan tiga kesan pemanasan global.
http://bukutekskssm.my/ 2. Bagaimanakah pemanasan global boleh
Bab 9

Geografi/Nota27.html mempengaruhi kemerosotan sumber makanan?

143
 9.4 Langkah-langkah Mengurangkan Kesan
Pemanasan Global
Langkah-langkah mengurangkan kesan pemanasan global
Amalan 5R
Contoh:
Menanam pokok
Berkongsi kenderaan
Menggunakan pengangkutan awam
Amalan kitar semula
Kempen bebas plastik
Kerjasama antarabangsa
Protokol Kyoto 1997
Panel Antara Kerajaan tentang
Perubahan Cuaca (IPCC)
Persidangan Bangsa-Bangsa
Bersatu tentang Alam Sekitar
dan Pembangunan (UNCED) atau
Sidang Kemuncak Bumi di Rio de
Janeiro, Brazil pada tahun 1992
Kerangka Konvensyen tentang
Perubahan Cuaca (UNFCCC)
Persidangan Perubahan Iklim di
Paris, Perancis dari 30 November
hingga 11 Disember 2015 untuk
bersama komuniti antarabangsa
bagi menangani isu perubahan iklim
Glosari
Amalan 5R: Rethink, repair, reuse,
reduce dan recycle (memikir semula,
memperbaiki, menggunakan semula,
Bab 9
mengurangkan dan mengitar semula).
144
Penggunaan tenaga
mesra alam
Bahan api fosil seperti petroleum,
gas asli dan arang batu perlu
diganti dengan tenaga yang
mesra alam seperti tenaga suria,
angin dan ombak agar alam
sekitar kekal terpelihara
Pendidikan
alam sekitar
Pendidikan alam sekitar boleh
diserap di peringkat sekolah
dan komuniti
Penguatkuasaan
undang-undang
Akta Perlombongan Petroleum
1966
Akta Kerajaan Tempatan 1976
Akta Perhutanan 1984
Akta Pengangkutan Jalan
(Pindaan) 2012
Akta Kualiti Alam Sekeliling
(Pindaan) 2012
GEOGRAFI
Protokol Kyoto 1997 adalah perjanjian
antarabangsa untuk mengambil
langkah yang perlu bagi mengurangkan
pencemaran udara dan kesan rumah hijau.
(Sumber: United Nations Framework
Convention on Climate Change, 2014)
 Meminimumkan
Amalan 5R penggunaan
penyaman
udara

Menggunakan
Menanam pokok
pengangkutan
di sekitar rumah
awam
Tip
mengurangkan
pemanasan global
Menanggalkan
Menggunakan
plag daripada
barangan elektrik
soket apabila tidak
jimat tenaga
digunakan

Aktiviti 9.1
Tajuk: Menyederhanakan suhu di persekitaran sekolah
Objektif: Mencadangkan idea yang kreatif dan inovatif tentang cara mengurangkan
pemanasan global.
Alatan: Pen, buku catatan
Langkah-langkah:
1. Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan. Setiap kumpulan terdiri daripada
empat hingga lima orang murid.
2. Murid beraktiviti di luar kelas secara berkumpulan dan memerhati kawasan
persekitaran sekolah.
3. Murid perlu memilih lokasi dan menyenaraikan cadangan yang akan dilakukan untuk
menyederhanakan suhu di lokasi tersebut.
4. Murid menyediakan laporan bertulis dan membentangkannya dalam pelbagai
bentuk persembahan.

Uji Diri 9.4

1. Apakah tindakan yang boleh anda lakukan untuk mengurangkan kesan pemanasan
global?
2. Bagaimanakah kesan pemanasan global dapat dikurangkan pada peringkat dunia?
3. Pendidikan alam sekitar membantu mengurangkan kesan pemanasan global.
Huraikan.
Bab 9

145
 IMBAS KEMBALI
Peningkatan suhu atmosfera bumi secara
berterusan akibat daripada kesan rumah hijau yang
Maksud melibatkan pertambahan gas karbon dioksida (CO2),
klorofluorokarbon (CFC) dan bahan-bahan pencemar
yang lain.

Manusia
• Pertanian
• Penyahhutanan
• Pembakaran terbuka
• Pembebasan asap oleh
kenderaan bermotor dan
Faktor-faktor aktiviti perindustrian
pemanasan global
Semula jadi
• Letusan gunung berapi
• Penerimaan pancaran
matahari yang berlebihan
• Kebakaran hutan
Pemanasan
Global Peningkatan aras laut

Gangguan cuaca
Kesan-kesan
pemanasan global Masalah kesihatan

Kemerosotan sumber
makanan

Amalan 5R

Penggunaan tenaga
mesra alam
Langkah-langkah
mengurangkan kesan Kerjasama antarabangsa
pemanasan global
Pendidikan alam sekitar

Penguatkuasaan
undang-undang
Bab 9

146
Cabaran Minda
1. Tandakan (✓) pada pernyataan yang betul dan (✗) pada pernyataan yang salah.
(a) Karbon dioksida ialah gas rumah hijau yang menyebabkan pemanasan
global.
(b) Pemanasan global menyebabkan hakisan tanih di kawasan petempatan.

(c) Tsunami adalah sejenis ribut yang terjadi akibat pemanasan global.

(d) Peningkatan aras laut disebabkan oleh pencairan salji di Kutub Utara.

(e) Penggunaan tenaga solar menyebabkan kenaikan suhu bumi.

(f) Letusan gunung berapi merupakan punca pemanasan global secara
semula jadi.

2. Berdasarkan Kajian Panel antara Kerajaan tentang Perubahan Cuaca (IPCC),

purata suhu global akan meningkat 1.5 ºC hingga 4.0 ºC dalam abad ini.
Pemanasan global ini membawa bencana kepada manusia.

Bincangkan punca dan kesan bagi pernyataan di atas.

Punca Kesan

(a) (a)

(b) (b)

Pemanasan
global
(c) (c)

(d) (d)

3. Adakah kesan pemanasan global dialami di Malaysia? Buktikan. Imbas Saya

Bab 9

Kuiz Interaktif 9

147
 BAB
10 Teknologi Hijau
Mari kita terokai:

1 Konsep teknologi hijau

Bolehkah anda
jelaskan konsep
teknologi hijau?

4 Kepentingan teknologi hijau

Apakah yang akan

anda pelajari?
✓ Menyatakan konsep
teknologi hijau.
✓ Menerangkan ciri-ciri
produk teknologi hijau.
✓ Menunjukkan contoh
produk teknologi hijau.
Apakah kepentingan
✓ Membahaskan kepentingan teknologi hijau?
teknologi hijau.
✓ Mencadangkan amalan
berkonsepkan
Bab 10

teknologi hijau.

148
 Induksi Bab
Pengurusan sumber semula jadi yang tidak
terancang membawa
kemudaratan kepada ala
m sekitar. Jika sumber
diuruskan dengan baik, ku semula jadi ini tidak
aliti hidup manusia dan ala
terjejas. Justeru, pendek m sekitar akan turut
atan yang kritis dan holist
hijau amatlah penting bagi ik seperti teknologi
menjamin kualiti hidup da
yang berterusan. n pengekalan sumber

2 Ciri-ciri produk 3 Contoh produk teknologi hijau

teknologi hijau
Teknologi hijau

Tenaga Alam Ekonomi Sosial

sekitar

Apakah kriteria produk Berikan contoh produk berasaskan empat teras

teknologi hijau? di atas.

5 Amalan berkonsepkan teknologi hijau

Bab 10

149
 10.1 Konsep Teknologi Hijau
Apakah yang anda faham tentang teknologi hijau?

Teknologi hijau merujuk pembangunan produk, peralatan dan sistem untuk

memelihara dan memulihara alam sekitar serta sumber semula jadi.
Aplikasi teknologi hijau selaras dengan konsep
pembangunan lestari.
Pembangunan yang dilaksanakan perlu
memenuhi keperluan semasa tanpa menjejaskan
keperluan generasi masa depan.
Kita bertanggungjawab memastikan generasi
akan datang dapat menikmati kualiti hidup
seperti yang kita nikmati sekarang atau yang
lebih baik.
Teknologi hijau mempunyai matlamat seperti
yang berikut:

Meningkatkan
tahap Melindungi
kesihatan dan ekosistem
kehidupan semula jadi

Teknologi
hijau

Menjadi
Mengurangkan
alternatif untuk
impak negatif
menggalakkan
Panel tenaga suria daripada aktiviti
perkembangan
manusia
ekonomi

GEOGRAFI
Malaysia mengunjurkan bahawa perniagaan teknologi hijau Uji Diri 10.1
mampu menyumbang lebih RM22 bilion kepada Keluaran
Dalam Negara Kasar (KDNK) menjelang tahun 2020 dan Terangkan maksud teknologi
RM60 bilion pada tahun 2030. hijau mengikut pemahaman
Bab 10

(Sumber: Datuk Seri Najib Tun Razak ketika pelancaran Persidangan dan
Pameran Antarabangsa Produk Teknologi Hijau & Ekonomi, IGEM 2015) anda.

150
 10.2 Ciri-ciri Produk Teknologi Hijau
Apakah kriteria produk teknologi hijau?

Penghasilan produk telah

melalui proses inovasi Reka bentuk
teknologi bagi menjaga sesuatu produk
Boleh dikitar keharmonian manusia harus berdasarkan
semula atau dan persekitaran pengalaman lepas untuk
melalui amalan 5R membantu manusia

Menggalakkan
Menjimatkan
penggunaan
penggunaan
sumber bahan yang
tenaga dan
boleh diperbaharui
sumber bahan api
Kriteria
produk
Berupaya teknologi
Piawaian kualiti produk
meminimumkan hijau harus menjadi ukuran
kemerosotan
alam sekitar penting dari segi
penerimaan masyarakat

Kadar pembebasan
gas rumah hijau Mudah digunakan
adalah rendah kerana teknologi
atau sifar Selamat digunakan ini dicipta untuk
dan menyediakan kegunaan manusia
persekitaran yang
sihat dan lebih baik

Imbas Saya
Pengaplikasian ciri-ciri teknologi
hijau dalam penghasilan produk
dapat mendorong masyarakat
mempraktikkan tenaga lestari
dan cara hidup yang lebih baik.
Ketahui maklumat lanjut
tentang teknologi hijau
melalui laman web berikut:
http://bukutekskssm.my/
Geografi/Nota28.html
Hasilkan satu peta minda
untuk menunjukkan
manfaat teknologi hijau.
Bab 10

151
 10.3 Contoh Produk Teknologi Hijau
Tahukah anda bahawa produk-produk teknologi hijau dapat dibahagikan
kepada empat teras utama?

Tenaga Alam sekitar

Mengurangkan penggunaan tenaga Kesan kepada alam sekitar dapat

bahan api fosil diminimumkan
Mempromosikan kecekapan guna Contoh: Produk biodegradasi dan
tenaga baja kompos
Contoh: Kereta hibrid, kenderaan
elektrik, biodiesel dan kenderaan
gas asli (NGV)

Empat Beg plastik

Bas elektrik teras utama biodegradasi
teknologi
hijau
Ekonomi Sosial

Kualiti hidup
rakyat dapat
dipertingkatkan
Contoh:
– Penggunaan
Panel solar bekas makanan
Meningkatkan pembangunan mesra alam
ekonomi negara melalui penggunaan – Menggunakan
teknologi canggih pengangkutan Bekas makanan
Contoh: Industri fotovolta awam daripada ubi kayu

Uji Diri 10.2
1. Berikan tiga produk teknologi hijau
yang anda tahu selain yang disenaraikan
di atas.
2. Apakah kelebihan kereta hibrid
berbanding dengan kereta biasa?
Imbas Saya
Layari laman web berikut untuk
contoh pengaplikasian teknologi
hijau dalam produk yang bercirikan
alam sekitar, ekonomi dan sosial:
http://bukutekskssm.my/Geografi/
Nota29.html

Glosari
Bab 10

Biodegradasi: Proses pereputan bahan organik secara semula jadi.

152
 10.4 Kepentingan Teknologi Hijau
Pembangunan dan penggunaan teknologi hijau yang lebih meluas mampu memacu
sektor pembinaan negara ke tahap yang lebih maju dan mesra alam.

Sosial
Meningkatkan kualiti hidup
Meningkatkan kemudahan
infrastruktur tempatan
Meningkatkan keselesaan dan
kesihatan masyarakat
Meningkatkan kualiti udara
Mengurangkan peningkatan suhu
Mengurangkan pencemaran bunyi

Teknologi hijau dapat meningkatkan kualiti hidup rakyat

Ekonomi
Mengurangkan kos operasi
Meningkatkan nilai aset dan
keuntungan
Meningkatkan produktiviti dan
kepuasan pekerja
Meneroka peluang mengeksport
produk hijau yang telah kita hasilkan
Industri fotovolta dapat menyumbang
kepada pendapatan Keluaran Dalam
Negara Kasar (KDNK)

Bangunan Berlian Suruhanjaya Tenaga Malaysia di

Putrajaya merupakan bangunan hijau
GEOGRAFI
Sehingga tahun 2013, Malaysia berjaya mengurus dan mengurangkan intensiti
karbon di udara lebih daripada 33 peratus dan berikrar untuk menurunkan lagi
intensiti karbon sehingga 40 peratus menjelang tahun 2020.
(Sumber: Datuk Seri Najib Tun Razak ketika Sidang Kemuncak Iklim Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu
(PBB), 2014)

Glosari
Fotovolta: Sel yang terdapat dalam panel tenaga suria yang berfungsi menukar
Bab 10

cahaya matahari kepada tenaga elektrik dan tidak memerlukan bateri secara
berasingan.
153
 Menjana tenaga
Merangkumi sumber tenaga seperti angin, air, solar dan ombak yang
bersumberkan alam semula jadi
Mengurangkan kebergantungan kepada tenaga yang tidak boleh diperbaharui
Mempromosikan kecekapan guna tenaga negara, selamat dan mesra pengguna

MyHijau mempromosikan
semua produk dan
perkhidmatan yang
mempunyai dan menepati
alternatif bagi
boleh dijadikan ciri-ciri mesra alam yang
Tenaga angin n api fosil
gu ra ng ka n pe nggunaan ha
ba telah ditetapkan.
men
(Sumber: Kementerian Tenaga,
Teknologi Hijau dan Air, 2017)

Memelihara dan memulihara alam sekitar GEOGRAFI

Melindungi sumber semula jadi Bangunan Pusat
Meningkatkan kualiti udara dan air Tenaga Malaysia (PTM)
adalah berkonsepkan
Mengurangkan pembuangan bahan yang boleh penggunaan tenaga
dikitar semula yang rendah, mesra alam
Meningkatkan dan melindungi ekosistem dan dan dilengkapi sistem
bangunan bersepadu
kepelbagaian hidup fotovolta (BIPV).
Mengurangkan pelepasan gas karbon ke udara (Sumber: estidotmy, 2009)

Glosari
Memelihara: Menjaga dengan baik, melindungi.
Memulihara: Memulihkan serta menjaga dengan rapi.
Keperluan bekalan
elektrik di Malaysia
semakin meningkat.
Uji Diri 10.3 Apakah cadangan
anda untuk menjana
1. Bagaimanakah aplikasi teknologi hijau mempengaruhi tenaga elektrik tanpa
infrastruktur tempatan? Berikan contoh yang sesuai. memudaratkan alam
2. Apakah kepentingan penggunaan fotovolta? sekitar?
Bab 10

154
 10.5 Amalan Berkonsepkan Teknologi Hijau
Amalan berkonsepkan teknologi hijau boleh mengatasi masalah kemusnahan alam
sekitar, meningkatkan tahap kehidupan dan memelihara ekosistem. Antara amalan
tersebut ialah:
Penjimatan tenaga
Praktikkan penggunaan
pencahayaan semula jadi.
Tutup suis dan cabut plag
peralatan elektrik yang
tidak digunakan.
Tetapkan suhu penyaman
udara minimum pada 24ºC.
Perolehan produk hijau
Utamakan penggunaan
bahan mesra alam.
Amalkan pembelian
bahan kimia biodegradasi
untuk pembersihan dan
penyelenggaraan.
Gunakan kertas kitar
semula.
Galakkan penggunaan
kereta hibrid.
Pengurangan sisa
Minimumkan penggunaan
peralatan pakai buang
untuk mengurangkan
sisa pepejal.
Kuat kuasakan
pengasingan sisa
pepejal isi rumah secara
berperingkat.
Zon bebas asap rokok
Tetapkan kawasan
larangan merokok.
Rondaan dan kompaun
dikeluarkan kepada
perokok.
Luaskan edaran poster
dan papan tanda amaran
larangan merokok.
Pengangkutan
Amalkan penggunaan
pengangkutan awam atau
perkongsian kenderaan.
Gunakan perkhidmatan
park and ride untuk
mengurangkan kesesakan
jalan raya.
Galakkan penggunaan
basikal atau berjalan kaki
ke sekolah atau pejabat
mengikut kesesuaian.
Penjimatan air
Pastikan pili air ditutup
dengan betul.
Buat aduan dengan
segera jika terdapat
kerosakan atau
kebocoran paip.
Menadah air hujan untuk
digunakan semula bagi
mencuci kereta, halaman
rumah dan menyiram
Bab 10
tumbuhan.
155
 Amalan 5R Perkhidmatan makanan

Gunakan tong kitar semula yang betul. Gunakan pembungkus makanan yang
Galakkan pengedaran dokumen secara mesra alam.
elektronik. Bawa bekas makanan sendiri untuk
Cetak atau mengisi makanan dan minuman.
membuat salinan Elakkan penggunaan
di kedua-dua belah botol air plastik yang tidak
muka surat. boleh diguna semula.

Landskap
Menanam pokok di persekitaran rumah,
sekolah dan bangunan.
Pastikan sistem perparitan berfungsi
dengan baik.

Uji Diri 10.4 Imbas Saya

Ketahui maklumat
1. Senaraikan lima amalan yang perlu lanjut tentang amalan
dilaksanakan oleh masyarakat untuk berkonsepkan teknologi
menyokong konsep teknologi hijau. hijau dalam kehidupan
melalui laman web berikut:
2. Nyatakan dua amalan penjimatan air
http://bukutekskssm.my/
selain yang telah disenaraikan. Geografi/Nota30.html

Aktiviti 10.1
Tajuk: Pertandingan menghasilkan idea dan produk yang mempunyai konsep
teknologi hijau
Objektif: Mempertajam daya pemikiran murid dalam aspek penciptaan.
Alatan: Bahan-bahan yang diperlukan untuk menghasilkan produk teknologi hijau
Langkah-langkah:
1. Bahagikan kelas kepada empat hingga lima orang dalam satu kumpulan.
2. Buat perbincangan dan layari laman sesawang untuk mencari maklumat tentang produk
yang bercirikan teknologi hijau.
3. Setiap kumpulan perlu mencipta satu produk berkonsepkan teknologi hijau.
4. Hasil kerja setiap kumpulan perlu dipersembahkan di hadapan kelas.
Bab 10

156
 IMBAS KEMBALI
Teknologi Hijau

Konsep

Pembangunan produk, peralatan dan sistem untuk

memelihara dan memulihara alam sekitar dan
sumber semula jadi

Ciri-ciri produk teknologi hijau Kepentingan teknologi hijau

• Inovatif • Meningkatkan kualiti hidup

• Selamat • Menjana tenaga
• Bersesuaian • Memulihara dan meminimumkan
• Menjimatkan kesan kepada alam sekitar
• Mudah digunakan • Mengurangkan penggunaan
• Reka bentuk yang sesuai sumber semula jadi
• Boleh dikitar semula
• Meminimumkan kemerosotan
alam sekitar
• Pembebasan gas rumah hijau Amalan teknologi hijau
yang rendah
• Menggalakkan sumber bahan
• Amalan 5R
yang boleh diperbaharui
• Penjimatan air
• Pengangkutan
• Pengurangan sisa
• Penjimatan tenaga
Contoh produk teknologi hijau
• Perolehan produk hijau
• Zon bebas asap rokok
• Perkhidmatan makanan
Tenaga Ekonomi

• Kereta hibrid • Industri fotovolta

• Kenderaan elektrik
• Kenderaan gas asli
• Biodiesel
Imbas Saya
Alam sekitar Sosial

• Produk biodegradasi • Bekas makanan

• Baja kompos mesra alam
• Menggunakan Kuiz Interaktif 10
Bab 10

pengangkutan awam

157
 Cabaran Minda
1. Tandakan (✓) pada pernyataan yang betul dan (✗) pada pernyataan yang salah.
(a) Teknologi hijau merujuk teknologi rendah karbon dan lebih mesra alam
berbanding dengan teknologi konvensional.
(b) Tenaga yang dikategorikan dalam teknologi hijau adalah termasuk tenaga
yang dihasilkan melalui bahan api fosil.
(c) Produk biodegradasi adalah produk yang boleh dikitar semula dan
dilupuskan seperti bekas makanan biodegradasi.
(d) Kesan negatif terhadap alam sekitar akan berada pada tahap maksimum
apabila kita menggunakan teknologi hijau.
(e) Penghasilan sesuatu produk harus melalui proses inovasi teknologi hijau
bagi menjamin perpaduan.
(f) Produk teknologi hijau haruslah mudah digunakan kerana teknologi ini
dicipta untuk kegunaan manusia.

2. Cari 10 perkataan penting yang berkaitan dengan teknologi hijau dan alam sekitar yang
dipelajari dalam bab ini.

A D O P R T X W H A M T
B E I N O V A S I Z A Z
H H F G Q S U V H S L Q
I S S K O M P O S M E P
B I O D E G R A D A S I
R S L N G U X X A H T A
I A A K Q G A S Y C A W
D J R H M O A Y H K R A
C L F O S I L Z N E I I

3. Penggunaan teknologi hijau dapat meminimumkan kesan terhadap

manusia dan alam sekitar.

Setujukah anda dengan pernyataan di atas? Berikan alasan anda.

4. Dasar Teknologi Hijau merupakan satu transformasi ke arah pembangunan lestari.

(a) Huraikan potensi teknologi ini.
(b) Pada pendapat anda, apakah cabaran yang perlu dihadapi dalam merealisasikan
Dasar Teknologi Hijau?
Bab 10

158
Kerja
Lapa n g a n

Pic

Bab 11

159
 BAB
11
Panduan Kerja
Lapangan
Mari kita terokai:
1 Pemilihan isu atau tajuk
Kaedah pemilihan tajuk

Isu Tajuk Lokasi Data

3 Menentukan kaedah kajian

Apakah yang akan Borang soal sel

Tandakan (✓)
idik
pada yang ber

anda pelajari?
1. Nama: kenaan
2. Jantina L
3. Umur: P
20 tahun ke baw
ah
21 – 40
✓ Memilih isu atau tajuk. 41 tahun ke atas
4. Bangsa:

✓ Menentukan objektif kajian. Melayu

Cina

✓ Memilih kaedah kajian. India

Lain-lain

✓ Merekod, mengumpul dan

menganalisis data atau
maklumat. Apakah kaedah kajian yang sesuai digunakan
Bab 11

✓ Membuat rumusan dan dalam sesebuah kajian?

1
4

menghasilkan laporan.
160
 Induksi Bab
Kerja lapangan dapat mengukuhkan proses pengaja ran dan pembelajaran
di dalam bilik darjah ser
ta memberi peluang ke
mengembangkan idea da pada murid untuk
n mempraktikkan kema
dipelajari. Panduan ini dapa hir an geografi yang
t membantu murid melaksan
dengan mudah, teratur da akan kerja lapangan
n sistematik.

2 Menentukan objektif

Mengenal pasti ...

Mengka kan... Menghuraikan ...
ji ... Mencadang Menjelaskan...

4 Merekod, mengumpul dan 5 Merumus dan menulis

menganalisis data atau maklumat laporan kajian

SEKOLAH MENENGAH KEBANGSAAN

PESISIRAN PERDANA

KERJA LAPANGAN GEOGRAFI

TINGKATAN 2

TAJUK:
PENGANGKUTAN AWAM
DI TAMAN TUN SYED NASIR,
TANJUNG AGAS,
TANGKAK, JOHOR

Disediakan oleh:
Syafiq bin Kassim
Tingkatan 2 Amanah
seperti seperti
Faktor
penghubung
Bab 11

161
 11.1 Pemilihan Isu atau Tajuk
Anda perlu memilih satu isu atau tajuk kerja lapangan daripada mana-mana tema atau
isu geografi yang ditetapkan dalam Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran
(DSKP) Tingkatan 2. Isu semasa yang berkaitan dengan topik yang telah anda pelajari
adalah amat sesuai untuk dijadikan tajuk kerja lapangan anda.

1 Kenal pasti isu atau

Isu

masalah yang wujud.

2 Pastikan tajuk yang

ingin dipilih sudah anda
pelajari.
Tajuk

3 Pilih lokasi dan ruang

yang terlibat.
Data Lokasi

4 Pastikan data dan

maklumat mudah
diperoleh.

Rajah 11.1 Kaedah pemilihan tajuk

11.2 Menentukan Objektif

Anda hendaklah menentukan objektif kajian yang hendak dicapai dalam kerja lapangan.
Objektif kajian adalah untuk menerangkan tujuan anda melakukan kajian. Objektif
kajian perlu dimulakan dengan kata kerja seperti:

Mengenal pasti ...

Mengka kan... Menghuraikan ...
ji ... Mencadang Menjelaskan...
Bab 11

162
 11.3 Penentuan Kaedah Kajian
Pelbagai kaedah kajian boleh anda gunakan untuk mengumpul data dan maklumat.
Penggunaan kaedah yang bersesuaian dapat membantu anda memperoleh maklumat
dengan lebih mudah dan tepat. Kaedah kajian yang dapat anda gunakan adalah seperti:

Pemerhatian
Kaedah ini memerlukan anda membuat
pemerhatian dan mencatat perkara atau isu
yang hendak dikaji.
Foto yang diambil boleh menjadi bahan bukti
kaedah ini.

Temu bual
Kaedah ini memerlukan anda berjumpa dan
bersoal jawab dengan seseorang secara lisan
untuk mendapatkan data dan maklumat.
Borang temu bual diperlukan dalam kaedah ini.
Orang yang anda temu bual ini dipanggil
orang sumber.

Soal selidik
Rujukan
Kaedah ini merupakan kaedah mengumpul
maklumat dengan mengedarkan borang Kaedah ini memerlukan anda membuat
soal selidik. rujukan di pusat sumber sekolah,
Responden hanya perlu menjawab laman web, buku, majalah, jurnal,
soalan-soalan yang disediakan dalam keratan akhbar dan bahan multimedia
borang soal selidik. yang lain.
Anda perlu menyatakan sumber
Borang soal se
lidik
rujukan yang digunakan pada bahagian
Tandakan (✓)
1. Nama:
pada yang be
rkenaan senarai rujukan dalam laporan anda.
2. Jantina L
3. Umur: P
20 tahun ke ba
wah
21 – 40
41 tahun ke ata
s
4. Bangsa:
Melayu
Cina
India
Bab 11

Lain-lain

163
 11.4 Cara Merekod, Mengumpul dan Menganalisis
Data atau Maklumat
Data atau maklumat yang diperoleh dan direkod daripada beberapa kaedah kajian
perlu dikumpul dan dianalisis. Data yang dianalisis kebiasaannya dipersembahkan dalam
bentuk jadual, rajah dan peta pemikiran seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 11.1 dan
Rajah 11.2 supaya lebih jelas dan tersusun.
Jadual 11.1 Kepentingan pengangkutan awam mengikut
bilangan responden
Kepentingan pengangkutan awam Bilangan responden Imbas Saya
Mengurangkan kos 12

Mengurangkan kesesakan lalu lintas 8

Menjimatkan masa 6
Layari laman web berikut
Mengurangkan pencemaran udara 4
untuk maklumat tentang
(Sumber: Soal selidik) kesesuaian penggunaan
peta pemikiran:
http://bukutekskssm.my/
Murid juga boleh melukis peta Geografi/Nota31.html
pemikiran sebagai bahan grafik.

Peta bulatan Peta buih Peta buih berganda

Peta pokok Peta dakap Peta alir

seperti seperti
Faktor
penghubung
Bab 11

Peta pelbagai alir Peta titi

Rajah 11.2 Contoh peta pemikiran

164
 11.5 Merumus dan Menulis Laporan Kajian
Setelah data dan maklumat dianalisis, hasil kajian dan rumusan ditulis dalam bentuk
laporan berdasarkan format seperti Jadual 11.2. Laporan yang telah siap perlu dihantar
kepada guru mata pelajaran untuk ditaksir dan dinilai.

Jadual 11.2 Format laporan kajian lapangan

Bil. Kandungan Halaman
1 Penghargaan

2 Pendahuluan

3 Objektif kajian

4 Kawasan kajian

5 Kaedah kajian

6 Hasil kajian

7 Rumusan

8 Rujukan

9 Lampiran

Proses menilai hasil kerja murid merangkumi perkara yang berikut:

Perancangan

1
 Jadual kerja
 Pengagihan kerja
 Objektif kajian
 Penentuan kaedah kajian

Imbas Saya
Proses awal

2 Mengumpul maklumat daripada

pelbagai sumber menggunakan
kaedah yang sesuai.

Layari laman web

Laporan akhir berikut untuk melihat

3
contoh laporan kajian
 Grafik lapangan:
 Tafsiran konsep http://bukutekskssm.
 Isi utama/huraian/contoh my/Geografi/Laporan.
pdf
Bab 11

Rajah 11.3 Kriteria dan proses kerja

165
 Contoh Surat Makluman kepada Ibu Bapa/Penjaga

Nama sekolah
Alamat sekolah

Rujukan Kami :
Tarikh :
Kepada,
Ibu/Bapa/Penjaga.

Tuan,

KERJA LAPANGAN MATA PELAJARAN GEOGRAFI

Dengan hormatnya perkara di atas dirujuk.

2. Semua murid Tingkatan .................... sekolah ini akan terlibat dalam kerja lapangan mata pelajaran
Geografi bagi memenuhi syarat yang ditetapkan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia.
3. Hasil kerja lapangan ini merupakan sebahagian daripada pentaksiran sekolah. Bagi tujuan ini,
semua murid akan menjalankan kerja lapangan di luar waktu persekolahan untuk mendapatkan
maklumat yang diperlukan.
4. Dimaklumkan juga bahawa kerja lapangan akan dijalankan pada *.......................... .

Sekian, terima kasih.

“BERKHIDMAT UNTUK NEGARA”

Saya yang menurut perintah,

(Nama Pengetua dan Cop Sekolah)

* Tarikh dan masa mengikut ketetapan sekolah.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
(Keratan jawapan)

Saya No. Kad Pengenalan

ibu/bapa/penjaga kepada murid bernama
Tingkatan membenarkan/tidak membenarkan anak di bawah jagaan saya
menjalankan kajian kerja lapangan pada tarikh tersebut.

Tandatangan: Nombor telefon:

Bab 11

166
Contoh Surat Akuan Diri Murid

Nama sekolah
Alamat sekolah

Rujukan Kami :
Tarikh :

Kepada sesiapa yang berkenaan.

Tuan,

KERJA LAPANGAN MATA PELAJARAN GEOGRAFI

Pembawa surat ini

No. Kad Pengenalan ialah seorang murid Tingkatan
di Sekolah Menengah Kebangsaan . Murid ini sedang melaksanakan kerja lapangan
Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM) Geografi.

2. Sehubungan dengan itu, pihak kami berbesar hati jika pihak tuan dapat memberikan kerjasama
kepada murid ini untuk mendapatkan maklumat yang diperlukan.

3. Kerjasama dan bantuan tuan didahului dengan ucapan terima kasih.

Sekian.

“BERKHIDMAT UNTUK NEGARA”

Saya yang menurut perintah,

(Nama Pengetua dan Cop Sekolah)

Bab 11

167
 Senarai Rujukan
Abd Rahim Md Nor. (2004). Geografi KBSM Tingkatan 3. Shah Alam: Cerdik Publications Sdn.
Bhd.
Addison Wesley Longman Malaysia Sdn. Bhd. (1999). Atlas Millenium KBSM. Rawang: Addison
Wesley Longman Malaysia Sdn. Bhd.
Aw Soo Woon, Chong Yoon Choi, Kang Chai Yoeng & Nik Idris Nik Muhamed. (2017). Focus
PT3 Geografi Tingkatan 1, 2 & 3. Bangi: Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.
Chong Mui Sen & Azizan Abu Samah. (2003). Geografi KBSM Tingkatan 2. Rawang:
Percetakan Saufi.
Chong Yoon Choi, Chong Hui Ling & Kang Chai Yoeng. (2002). Geografi KBSM Tingkatan 1.
Petaling Jaya: Media Network Sdn. Bhd.
David Waugh & Tony Bushell. (2014). Nelson Key Geography Foundation 5th Edition. United
Kingdom: Oxford University Press.
Hisham Azman Ibrahim & Mohamad Khairun Fitri Ahmad. (2017). Geografi KSSM Tingkatan 1.
Cheras: Era Visi Sdn. Bhd.
IPCC. (1990). The IPCC Response Strategies: Working Group III. Cambridge: Cambridge
University Press.
Jabatan Meteorologi Malaysia. (2009). Climate Change Scenarios for Malaysia 2001 – 2099:
Scientific Report. Kuala Lumpur: Kementerian Sains, Teknologi dan Inovasi.
Kamus Dewan Edisi Keempat. (2005). Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Katiman Rostam. (2002). Prinsip Asas Persekitaran Manusia. Bangi: Penerbitan UKM.
Kelly Knauer. (2007). Time Global Warming. New York: Time Books, Time Inc.
Khasnis, A.A. & Nettlemen, M. D. (2005). Global Warming and Infectious Disease. Journal of
Medical Research 36, 689-696.
Parramon’s Editorial Team. (2002). Essential Atlas of Astronomy. New York: Barron’s
Educational Series, Inc.
Rodzli Hashim & Keng Su Seng. (2012). Ace Ahead Teks STPM Geografi Penggal 1. Shah
Alam: Oxford Fajar Sdn. Bhd.
Rusly Musa & Nurashikin. (2012) Teks Pra-U STPM Geografi Penggal 1. Petaling Jaya: Pearson
Malaysia Sdn. Bhd.
Rusty Campbell, Malcolm Porter & Keith Lye. (2010). Atlas of Asia. New York: Rosen Central.
Tan Koh Lim & Wong Sin Yoon. (2007). Atlas Eksplorasi Geografi KBSM Tingkatan 1 – 5. Shah
Senarai Rujukan

Alam: Oxford Fajar Sdn. Bhd.

Terry Jenning. (2002). Geography Success 3. United Kingdom: Oxford University Press.
Tom Stacy. (1994). Bumi, Laut & Langit. Johor Bahru: Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

168