МАКЕДОНИЈА

развиено информатичко општество

Република Македонија
Министерство за информатичко општество
 E-Mакедонија
Во новото информациско и комуникациско доба, лидери ќе бидат тие кои што донесуваат навремени правилни одлуки базирани на суштинско
разбирање на новите глобални трендови. Оние кои што нема да одговорат соодветно на новите предизвици, го сносат ризикот да останат во
стагнација. Разбирајќи ја важноста на овие трендови, Владата на Република Македонија го постави натамошниот брз и континуиран развој на
информатичкото општество како еден од своите најзначајни стратешки приоритети. Ова директно ќе придонесе за вмрежување на домашната
со светската економија.
За да се постигне координиран и систематски пристап во реализацијата на нашите стратешки приоритети, се формираше Министерство за
информатичко општество кое е централно тело за изградба и развој на информатичкото општество, одговорно за промовирање и широка
употреба на ИКТ, во функција на побрз економски раст на државата преку приближување на ИКТ до граѓаните, органите на државната управа и
бизнис заедницата.
Со цел ефикасно и ефективно имплементирање на мерките и активностите зацртани во Националната стратегија за развој на информатичко
општество, Националната стратегија за развој на електронските комуникации со информатички технологии и Програмата на Министерството за
информатичко општество,се формираше Национален Совет за развој на информатичко општество, во кое учествуваат претставници од јавниот,
приватниот, од невладиниот сектор, како и претставници од универзитетите. Советот во основа е тело за координација и обезбедување на учество
на сите чинители во развојот на информатичкото општество. Национален совет за развој на информатичко општество е стручно и советодавно
тело со надлежности за обезбедување поддршка на работата на Владата на Република Македонија во развојот на информатичкото општество
и остварување координација и соработка со државните институции при имплементација на проекти за развој и употреба на ИКТ во државната
управа.
Со цел остварување на визијата- развиено информатичко општество, изминатиот период Министерството за информатичко
општество реализираше конкретни иницијативи и мерки преку кои ќе се остварат приоритетите на следниве програми: e-образование,
e-граѓани, e-бизнис, e-инфраструктура, e-влада, и информациоска безбедност.
Со почит,
м-р Иво Ивановски,
Министер за информатичко општество
E-Mаcedonia
In the new information and communication age, leaders will be those who will reach timely and correct decisions based upon essential understanding
of the new global trends. Those who will not appropriately respond to the new challenges will bear the risk for facing stagnation. Understanding the
importance of these trends, the Government of the Republic of Macedonia put the further fast and continuous development of the information society as
one of its most important strategic priorities. This will directly contribute to networking of the national with the world economy.
To the end of achieving coordinated and systemic approach in the realization of our strategic priorities, the Ministry of Information Society was
established, being a central body for building and developing the information society. Ministry is responsible for promotion and wide usage of information and
communication technology (ICT), to the end of faster economic growth of the state by its drawing closer to the citizens, state administration bodies and
the business community.
To the end of efficient and effective implementation of measures and activities under the National Strategy for Information Society Development, the
National Strategy for Development of Electronic Communication with Information Technologies and under the Information Society Programme of the
Ministry, National Council for Development of Information Society was established, including representatives from the public, private and the non-
governmental sector as well as representatives from the universities. In general, the Council is body for coordination and provision of participation of all
contributors to the information society development. National Council for Development of Information Society is professional and advisory body responsible
for both providing support to the operations of the Government of the Republic of Macedonia in the development of the information society and realizing
coordination and cooperation with the state institutions during the implementation of development projects and usage of ICT in the state administration.
In order to realize the vision – developed information society, in the past period, the Ministry of Information Society carried out specific initiatives and
measures, by which, the priorities of programmes will be realized, being the following: e- education, e-citizens, e-business, e-infrastructure, e-government
and Information Security.
Sincerely,
M-r Ivo Ivanovski,
Minister for Information society
 Е-БИЗНИС
Целта на програмата е за охрабрување и Е-ВЛАДА
олеснување на претпријатијата во нашата Целта на програмата е развивање на современи
земја за водење на електронски бизнис и на тој е-владини услуги за граѓаните
начин да ги искористат огромните придобивки
кои тој ги нуди
E-GOVERNEMNT
E-BUSINESS This Programme is aimed to the development
This Programme is aimed for encouraging and of contemporary e-goverment services for the
citizens

E-Mаcedoniа
assisting the enterprises when conducting
electronic business in our country, which would
use its large gains 34-45
20-25

Е-ОБРАЗОВАНИЕ Е-EDUCATION
Е-ГРАЃАНИ E-Mакедонија Е-CITIZENTS
Е-БИЗНИС Ф ОТО Г РАФ И ЈА 4 Е-BUSINESS
Е-ИНФРАС ТРУКТ УРА Е-INFRASTRUC TURE
Е-ВЛАДА Е-GOVERMENT
ИНФОРМАЦИСКА БЕЗБЕДНОСТ INFORMATION SECURITY

2009-2012
E-Mакедонија
Е-ОБРАЗОВАНИЕ
Целта на програмата е да ја зголеми на
ефикасноста на образовниот процес во
Република Македонија преку искористување
на придобивките на ИКТ.
E-EDUCATION
This Programme is aimed at increasing the
efficiency of the educational process in the
Republic of Macedonia by using the ICT gains.
8-13
2009-2012
Е-ИНФРАС ТРУКТ УРА
Е-ГРАЃАНИ Целта на програмата е поставување и
Целта на програмата е зголемување на бројот одржување на квалитетна инфраструктура
на интернет-корисници и бројот на граѓани кои како предуслов и основа за понатамошно
ќе користат е-услуги успешно спроведување на сите проекти од
областа на информатичкото општество ИНФОРМАЦИСКА БЕЗБЕДНОСТ
Целта на програмата е да ја зголеми
E-CITIZENS E-INFRASTRUC TURE информациска безбедност во сите сегменти на
This Programme is aimed to increasing both the This Programme is aimed to establishing and нашето општество
number of Internet-users and citizens using maintaining quality infrastructure is precondition
e-services and basis for further successful implementation of INFORMATION SECURITY
all projects in the field of information society This Programme is aimed at increasing the information
security in all segments of our society
14-19 26-33 46-49
 Е-ОБРАЗОВАНИЕ
Програмата e- oбразование е една од најзначајните

програми на министерството за информатичко

општество. Оваа програма има за цел да ја зголеми

на ефикасноста на образовниот процес во Република

Е-EDUCATION
Македонија преку искористување на придобивките

на информатичката и комуникациската технологија.

e-education Programme is one of the most significant

programmes of the Ministry of Information Society. This

Programme is aimed at increasing the efficiency of the

educational process in the Republic of Macedonia by

using the Informational and Communication Technology

gains.

www.miо.gov.mk 8 9 www.mis.gov.mk
 Компјутер за секој ученик
Со проектот Компјутер за секој ученик е направена најголемата инвестиција во образованието во Computer for Ever y Child
изминатите 17 години . Со овој проект се обезбедени 17.818 персонални компјутери, 98.710 ЛЦД-монитори,
“Computer for Every Child” Project was the biggest investment in the field of education in the Republic of Macedonia
98.710 тастатури и глувчиња и 80.892 тин-клиенти за основните и средните училишта во Република Македонија.
Овие компјутери се користат како алатки за изведување на наставата и за пристап до образовните дигитални in the past 17 years. This project provided 17,818 personal computers, 98,710 LCD screens, 98,710 keyboards and
содржини што се наоѓаат на глобалната мрежа Интернет. Средните училишта се веќе комплетно завршени, mice and 80,892 TIN Clients for the primary and secondary schools in Macedonia. These computers are used as tools
со комплетно нова комуникациска инфраструктура и компјутери на секоја клупа, пред секој ученик. Во тек е for teaching and approach to the educational digital contents on the global Internet network. Secondary schools
опремувањето и инсталацијата на компјутери во основните училишта. Со компјутеризацијата на средните и have been already completed, with totally new communication infrastructure and computers on every desk, in front
основните училишта, потребно е да се подобри квалитетот на клупите. За таа цел набавени се 50.000 клупи of every pupil. Equipping and installing of computers in some of the primary school is under way. In addition to the
за образовните установи во Македонија. computerization of secondary and primary schools, the improvement of the desk quality is also necessary. Therefore,
Спроведуена е обука на просветните работници, со цел и тие да се вклучат во изведбата на наставата и 50,000 desks were provided for the educational institutions in Macedonia.
градењето на електронското општество. Локализирани се софтверски алатки на македонски и албански Training of teachers was carried out so as for them to be also included in both the teaching process and the building of
јазик и извршено е нивно прилагодување на оперативниот систем EduBuntu, кои ќе се користат за целите electronic society. Software tools in Macedonian and Albanian were localized and they were adjusted to the operat-
на наставните програми. Во текот на 2009 година, ќе се набавуваат дополнителни едукативни софтверски ing system EduBuntu. These tools will be used for the objectives of the educational programmes. In the course of
алатки кои ќе бидат специјално развиени според наставните програми во Република Македонија. 2009, additional educational software tools will be procured and they will be developed specifically according to the
Во 2009 година беше набавен централизиран систем за електронско образование. Овој систем ќе служи за
educational programmes in the Republic of Macedonia.
централизиран пристап и управување со едукативните алатки, воспоставување на систем за електронско
In 2009, centralized system for e-education was provided. This system will serve for centralized access and management
учење, со што ќе се овозможи поефикасен наставен процес.
of educational tools, establishment of system for e-learning, thus enabling more efficient teaching process.
Овој проект постојано ќе се надградува до 2012 година, со цел учениците да бидат во тек со новите технологии.
Со овој прект се постигнува зголемена ефикасност на целокупниот образовен процес, зголемен степен на This project will be constantly upgraded by 2012, so as for the pupils to keep track of the new technologies. This
користење на компјутери и интернет како и подобрени информатичко-технолошки вештини на професорите project contributes to increased efficiency of the overall educational process, increased level of usage of computers
и учениците. and Internet as well as improved information technology (IT) skills of professors and pupils.

Интернет за сите средни и основни училишта

Како надополнување на проектот за компјутеризација на училиштата, по спроведеното интернет-поврзување на сите училишта во Македонија обезбедивме интернет-конекција до сите Internet for all secondar y and primar y schools
средни и основни училишта, во период од 12 месеци. Поврзувањето на сите училишта на глобалната мрежа - Интернет, допринесува за подобрувањето на квалитетот и олеснувањето In addition to the School Computerization Project, after the implemented Internet-connection of all schools in Macedonia, we provided Internet connection to all primary and secondary schools, within
на реализацијата на наставниот процес преку брзиот и лесен пристап до богат фонд на информации, користење на дигитални алатки и електронски содржини за повеќето наставни 12 months. Connection of all schools to the global network – Internet contributes to the improvement of the quality and facilitation of the realization of the teaching process through fast and easy
предмети. access to a great amount of information, usage of digital tools and electronic contents for school subjects.

Доделување на вредносни ваучери за купување компјутери Granting valuable vouchers for buying computers
Програмата обезбедува помош при купување лаптоп или десктоп компјутер на студентите запишани во последна студиска година. Оваа програма е дел од проектот „Македонија–земја Programme provides assistance when buying laptop or desktop computer of the students enrolled in the last study year. This programme is part of the Project “Macedonia- State of Computer Scientists”,
на информатичари“, со кој Владата се обидува да ги приближи ИТ -технологиите до граѓаните на Македонија преку најразлични програми за зголемување на пристапот до компјутери, by which, the Government tries to bring closer the IT technologies to the citizens of Macedonia through most different programmes for increasing the access to computers, increasing the IT-literacy and
зголемување на ИТ -писменоста и интернет пенетрацијата во Македонија. better Internet penetration. The programme was realized in the 2007/2008 and 2008/2009 school years.
Програмата се реализирање во учебната 2007/2008 и 2008/2009 година.

www.miо.gov.mk 10 11 www.mis.gov.mk
 Пос тавување LAN-мрежи и бесплатен интернет-прис тап во с тудентските домови Setting up Local (LAN) Networks and Free Access to Internet in the Student Dormitories
Со овој проект ќе се постави комуникациска инфраструктура до секоја соба во студентските домови и ќе се овозможи бесплатен интернет пристап за сите студенти сместени во студентските This project will set up communication infrastructure in every room in the student dormitories and it will also enable Internet-access for all students situated in the student dormitories. Project is carried
домови. Проектот се работи во соработка со АД Македонски Телеком и ќе се реализрира до почетокот на наредната студиска година out in cooperation with AD Makedonski Telekom (Joint Stock Company Macedonian Telecom) and it will be realized by the beginning of the next student year.

Е-dorming Е-dorming
Со спроведување на проектот Е-dorming е овозможено електронско пријавување за добивање на места во студентските домови. Во 2007 година апликацијата за прв пат беше искористена The implementation of the “E-dorming” Project enabled electronic registration for obtaining rooms in the student dormitories. In 2007, the application was used for the first time for electronic registration for
за електронско пријавување за место во студентските домови. Со имплементирање на системот за е-Распределба се овозможува отворен пристап од било која локација 24 часа на ден, 7 obtaining room in the student dormitories. The implementation of the E-Distribution System enabled open access from any location 24 hours a day, 7 days a week, transparent and objective evaluation
дена во неделата, транспарентна и објективна евалуација на сите поднесени апликации за студентска соба, заштеда на време и средства и зголемена доверба во државните институции of all submitted applications for student room, saving of time and funds and increased confidence in the state institutions.

Зголемување на квотите на техничките факултети Increasing the Quotes for the Technical Faculties
Во академската 2007-2008 година, Владата на РМ ги зголеми квотите за упис на студенти на државните технички факултети, при што акцент се стави на студиите по информатика. Со оваа In the a2007-2208 academic year, the Government of the Republic of Macedonia increased the quotes for registration of students at the state technical faculties, whereby accent was put on the studies
мерка зголемен е бројот на квалификувани информатичари во земјата. in informatics. This measure will increase the number of qualified computer scientists in Macedonia.

Универзитет за информатички технологии University of Information Technology

Со цел Македонија забрзано да фати приклучок кон најновите технологии и да направи исчекор во однос на земјите во регионот 2009 година ќе почне да работи Универзитет за информатички In order to both quickly make Macedonia part of the newest technologies and make it step forward in relation to the countries in the regions, the University of Information Technology started its operations
технологии. Тој ќе им понуди на студентите студиски програми усогласени со модерните текови на информатичките општества. Со основањето на овој универзитет ќе се оствари нашата in 2009. It will offer its students Studies Programmes harmonized with the modern flows of the information societies. The establishment of this university will realize our declaration for e-Macedonia and
декларација за е-Македонија и ќе се создадат услови за зголемување на бројот на студенти по информатички технологии, како и имплементирање на стимулативни програми за намалување it will create conditions for both increasing the number of information technologies students and implementing stimulating programmes so as to decrease the outflow of staff established abroad.
на одливот на оформен кадар во странство.

Стипендии за талентирани ИТ с туденти Scholarships for Talented IT Students

Во академските години 2007-2008 и 2008/2009 година беа доделени 125 стипендии на талентирани студенти од студии по информатика на државните и на приватните универзитети во In 2007/2008 and 2008/2009 academic years, 125 scholarships were granted to talented informatics students from the state and private universities in the Republic of Macedonia. The purpose is to
Република Македонија. Намерата е да се стимулираат студентите во постигнување подобри резултати во студирањето. Овој проект на доделување по 125 стипендии годишно за млади stimulate the students in achieving better results during their studies. This project of granting 125 scholarships for young computer scientists will also continue in the next 3 years.
информатичари ќе продолжи во наредните 3 години.

www.miо.gov.mk 12 13 www.mis.gov.mk
 Е-ГРАЃАНИ Е-CITIZENTS
ИТ-образована нација IT-educational nation
Патот кон информатичко општество бара
затворање на дигиталниот јаз, зголемување на
обученоста на граѓаните за ИКТ, зголемување
на бројот на интернет-корисници и бројот
на граѓани кои ќе користат е-услуги.
Зголемувањето на бројот на граѓани кои
своите услуги ќе ги остваруваат преку ИКТ, ќе
придонесе да се зголеми ефикасноста на јавната
администрација, ќе се намалат трошоците на
претпријатијата и ќе се зголемат одговорноста
и транспарентноста во комуникацијата со
граѓаните и со невладините организации.
14 15
www.miо.gov.mk
Road towards the information society requires closing
of the digital gap, increasing the ICT practice of
citizens, increasing both the number of Internet-
users and citizens using e-services. Increase in the
number of citizens realizing their services through
ICT will contribute to the increase of the public
administration efficiency, reduction of the costs
of enterprises and increase of responsibility and
transparency in the communication with the citizens
and the non-governmental organizations.
www.mis.gov.mk
 МАШИНСКИ ДЕЛ
Бесплатни интернет- клубови

ДВИГАТЕЛ
Светот на дланка – Претставува дел од проектите за развој на Информатичкото општество во нашава земја и приближување на информациско-комуникациските технологии до
граѓаните со што беше предвидено отворање на бесплатни интернет клубови во повеќе градови низ Р. Македонија како би им се овозможил на сите заинтересирани граѓани слободен Free Internet- Clubs
пристап до Иинтернет и користење на останати услужни компјутерски апликации за професионални или лични потреби. Проектот има за цел намалување на дигиталниот јаз (digital “The world At Hand” - is part of the Projects for Development of Information Society in our country and
divide gap) меѓу македонското население, зголемување на иИнтернет пенетрацијата и вклученоста на граѓаните во Информатичкото општество (e-Inclusion). Во рамките на овој
проект се отворени бесплатни интернет-клубови во 15 градови во Македонија,во секој клуб се вработени по тројца информатичари, кои покрај завршено соодветно образование
имаат и понапреднати познавања од областа на информатиката, како би биле способни да ги извршуваат секојдневните обврски од работата (одржување на комјутерите, техничка МОДЕМ making easier access to the information and communication technologies for the citizens, by which, opening
of free internet clubs in many towns in the Republic of Macedonia was envisaged, so as to provide to all
interested citizens free access to internet and usage of other service computer applications for professional

ГЛУВЧЕ
КОТВА
помош на посетителите итн.). Овие клубови ќе работат на ист принцип во наредните 4 години, а ќе бидат отворени и петнаесет нови. or personal needs. The Project is aimed at decreasing the digital gap between the Macedonian population,
increasing the Internet penetration and the e-inclusion of the citizens. Under this Project, free internet
clubs in 15 towns in Macedonia were opened, each club including three employed information scientists,
Корис ти македонски зборови who in addition to the completed appropriate education have also more advanced knowledge in the filed
Проектот “КОРИСТИ МАКЕДОНСКИ ЗБОРОВИ” опфаќа две активности : of informatics, so as to be able to carry out the daily obligations related thereof (maintenance of computers,

ПРОГРАМСКИ ДЕЛ
technical assistance to visitors etc). These clubs will operate according to the same principle in the next 4

ПРОЦЕСОР
ВРСКА
years, and new fifteen clubs will be opened.
Поимник на зборови од ИКТ
Use Macedonian Words
Со овој проект идејата е да се поттикне македонската младина да ги користи македонските “Use Macedonian Words” Project includes two activities:
зборови и термини при објаснување на зборови од информатиката. Со цел да го зачуваме и
збогатиме нашиот фонд на зборови, Министерството за информатичко општество состави
E-ПОРАКА

ИКОНА
Lexicon of ICT Words
работна група, која што идентификува голем број на зборови за кои секојдневно се користат
англиски термини. Веќе е готов поимникот со зборови од областа од информациската и Under this Project, the idea is to encourage the Macedonian youth to use Macedonian words and terms
комуникациската технологија. when explaining informatics-related words. To the end of keeping and enriching our vocabulary, the Ministry
of Information Society established working group, identifying large number of words, for which, English
Поменикот ќе биде отпечатен и поделен на сите институции а исто така ќе има и електронска terms are used on a daily basis. The lexicon of words in the filed of information and communication technology
верзија која ќе биде ставена на веб-локацијата на Министерството за информатичко has been already completed.
општество, од каде што секој граѓанин ќе може бесплатно да го преземе. The lexicon will be printed and delivered to all institutions and there will also be an electronic version that
will be put on the web-location of the Ministry of Information Science, that can be used free of charge
Изработка на Македонски фонтови by all citizens.
ВЕБ-ЛОКАЦИЈА

Е-ПОШТА
ПОСТАВИ
Со цел да се унифицираат употредбените македонски кирилични и латинични фонтови
на цела територија на државата, се изработуваат фонтови, кои што ќе се користат во ПРИСТАПНО МЕСТО Development of Macedonian Fonts

In order to unify the used Macedonian Cyrillic and Latin fonts on the whole territory of the state, fonts that
државните институции и фонтови кои што ќе им бидат поклонети на граѓаните. Со ова, ќе
will be used in the state institutions as well as fonts that will be given to the citizens are developed. Thus,
се реши еднаш за секогаш начинот на комуникација помеѓу институциите и ќе се воведи
the manner of communication between the institutions will be solved and standard will be introduced
стандард во државата. in the state once for all.

www.miо.gov.mk 16 17 www.mis.gov.mk
 Е-вклучување
Во 2010 година ќе се донесе стратешки документ за Е- Вклучување. Е-вклучувањето се однесува на активности за овозможување
на пристап до е-услугите и дигиталните содржини вклучувајќи луѓе за кои совладувањето на знаењата за новите технологии
претставува предизвик заради нивното образование, возраст, ограничени финансиски средства, географски дигитален јаз и слично.
Принципот на овозможувањето на еднакви шанси за сите граѓани мора да се почитува. Ќе се припреми водич за е-Пристапност
и е-Инклузија кои ќе бидат основа за иницирање на стратешки документ за е-Инклузија. Стратешкиот документ ќе има за цел да
дефинира правци и конкретни мерки за вклучување на сите луѓе во развојот на новото “дигитално општество”.
Компјутеризирање за 1 евро дневно
Владата на РМ во соработка со локалните банки и локалните фирми ќе им овозможи на граѓаните да купат нови компјутери со
поволни кредити со ниски каматни стапки, со исплаќање на 1 евро дневно.
www.miо.gov.mk 18 19
E-inclusion
In 2010, strategic document for e-inclusion will be adopted. E-inclusion refers to activities for providing access to both e-services and
digital contents, including people, for whom, mastering the knowledge for the new technologies is challenge because they want to improve
their education or because of the limited financial resources, age, geographical digital gap etc. Principle of providing equal chances for all
citizens must be observed. Guidelines for e-access and e-inclusion will be prepared, which will be basis for imitating strategic document for
e-inclusion. The strategic document will be aimed at defining directions and specific measures for including all people in the development
of the new “digital society”.
Computerization for 1 Euro Per Day
Government of the Republic of Macedonia, in cooperation with the local banks and local companies will enable the citizens to buy new
computers under favourable credits and low interest rates, by repaying of only 1 euro per day.
E-Mакедонија
Ф О ТО Г РА Ф И Ј А 1 8
www.mis.gov.mk
 Обезбедување корис тени компјутери за луѓето Provision of Used Computers for People with Special Needs
со посебни потреби In cooperation with the business community, we will establish body that will take care of the needs of the Macedonian citizens with special
Во соработка со деловната заедница, ќе формираме тело коешто ќе се грижи за потребите на граѓаните на Македонија needs and the will grant used computers from the public and private institutions to these people.
со посебни потреби и ќе им доделува користени компјутери од јавните институции, како и од приватните институции.

Free IT- courses

Бесплатни ИТ-курсеви
Во текот на 2007 и 2008 година беа успешно спроведени бесплатни ИТ-курсеви за сите заинтересирани граѓани на
Република Македонија. Поради големиот одзив кај граѓаните и големите придобивки овие обуки ќе се одвиваат и во
2009 година. Ваквите обуки ќе продолжат и во 2010 година.
In the course of 2007 and 2008, free IT courses for all interested citizens of the Republic of Macedonia were successfully implemented. As e
result of the favourable reaction and the gains for the citizens, these trainings will be also implemented in 2009 and they will continue in
2010 as well.

Free Internet for All Citizens

Бесплатен интернет за сите граѓани
All citizens of Macedonia have had possibility to use free Internet for four months during 2008. In the period 2009-2011, the Government of
Во текот на 2008 година, четири месеци, сите граѓани на Македонија имаа можност да користат бесплатен интернет. Во the Republic of Macedonia will also provide free Internet for all citizens, two-times per year for a period of six weeks.
периодот од 2009 до 2011 година, Владата на РМ ќе обезбедува бесплатен и нтернет за сите граѓани два пати годишно
во времетраење од шест недели.

www.miо.gov.mk 20 21 www.mis.gov.mk
 Е-БИЗНИС Е-BUSINESS
Електронски бизнис како поим преставува користење на информациско Electronic business a term means usage of information and communication

- комуникациските технологии за подобрување на бизнис активностите. technologies to the end of improving the business activities. Gains from

Бенефитите од водењето на е-бизнис за претпријатијата, а со тоа conducting e-business for the enterprises and thus for the economy as a

и општо во економијата се големи: намалување на трошоците, whole are big: reduction of costs, increased sale, entry to new markets,

зголемена продажба, пенетрација на нови пазари, зголемена increased efficiency in the operations of the enterprises etc. This programme

ефикасност во работењето на претпријатијата и сл. Затоа, оваа is actually intended for encouraging and assisting the enterprises when

програма е наменета за охрабрување и олеснување на претпријатијата conducting electronic business in our country, which would use its large

во нашата земја за водење на електронски бизнис и на тој начин да gains. The programme is based upon increased usage of ICT solutions in the

ги искористат огромните придобивки кои тој ги нуди. Оваа програма operations of enterprises, increase of conducting electronic trade and

се темели на зголемена употреба на ИКТ решенијата во работењето на digitalization of business processes, for the purpose of better business climate

претпријатијата и зголемување на водењето на електронската трговија and more developed economy.

и дигитализација на бизнис процесите со цел подобра бизнис клима и

поразвиена економија.

www.miо.gov.mk 22 23 www.mis.gov.mk
Регулаторна гилотина
Проектот за Регулаторна гилотина, е еден од најважните проекти за подобрување на бизнис-климата. Информатичката технологија има
важна улога за успешно спроведување на регулаторните реформи.
Со проектот Интерактивна Македонија обезбедени се двонасочни напредни интерактивни и интегрирани услуги за издавање на
дозволи за увоз и извоз, дозволи за превоз на патници и стоки, регистрирање на вработувањата, услуги за регистрација на компании
и сметководство на економските активности. Зајакната е соработката со Централниот регистар, каде со измените во едношалтерскиот
систем веќе се овозможи еднодневна електронска регистрација на бизнис.
Е-катас тар
Во тек е реализацијата на проектот Е-катастар, чија примарна цел е да се воспостави нов начин на работа во подружниците на Државниот
завод за геодетски работи кај примањата и процесирањето на барањата за промени во катастарот на недвижности и катастарот на
земјиште но и целиот процес да се информатизира (со workflow систем кој има вграден систем за безбедност), како и можноста странката
да има поглед во процесот на решавање на своето барање. Со овој проект ќе се постигне ажурирана база на податоци во Катастарот на
недвижности, ефикасен и ефективен катастар на недвижности, развој на ефикасни пазари за земјиште и недвижности како и поголема
транспарентност во процесот на решавање на барањата
Земјоделскиот информативен сис тем
ЗИС е еден од проектите во кој ќе бидат вклучени Националниот систем за идентификација на животни и Регистар на лозови насади. Исто
така, за потребите на Платежната агенција IPARD ќе се воспостави ИТ -сектор и ИТ -системи за поддршка на целиот процес на работење на
агенцијата. Со овој проект ќе се овозможи поефикасен систем на планирање, управување и контрола на земјоделското производство
www.miо.gov.mk
Regulator y Guillotine
“Regulatory Guillotine” Project is one of the most important projects for improving the business climate. Information technology plays important
role for successful implementation of regulatory reforms.
“Interactive Macedonia” Project provided the following: two-directional advanced interactive and integrated services for issuing import and export
licenses, licenses for transportation of passengers and goods, employment registration, services for registration of companies and accounting of
E-Mакедонија the economic activities. The cooperation with the Central Registry was strengthened, where the changes in the one-stop shop system has already
Ф О ТО Г РА Ф И Ј А 2 2 enabled one-day electronic business registration.
E-cadastre
Realization of “E-Cadastre” Project is under way, the primary goal of which is the establishment of new manner of work in the affiliates of the State
Authority for Geodetic Works, regarding the receipts and processing of request for changes in both the Real Estate Cadastre and the Land Cadastre
as well as informatization of the overall process (with workflow system, having embedded security system), by which the client will be able to
take insight into the process of solving his/her request. This project will achieve updated database in the Real Estate Cadastre, efficient and effective
Real Estate Cadastre, development of efficient land and real estate markets as well as greater transparency in the request solving process.
Agricultural Information System
Agricultural Information System is one of the projects that will include the National Animal Identification System and the Registry of Vine Plantations.
In addition, IT Department and IT- systems for support to the overall process of the Agency operations will be established for the needs of the
Payment Agency IPARD. This project will enable more efficient management, planning and control system of the agricultural production.
24 25 www.mis.gov.mk

Дигитални сертификати
Со овој проект се предвидува промоција на бенефитите од користење дигитални сертификати од страна на акредитиран издавач на
сертификати за сите работодавачи, кои имаат правна обврска да пријават и да платат данок, со цел да им се овозможи електронски да
поднесуваат документи до државните институции и да се минимизира нивното одење до шалтерите. На овој начин ќе се олесни и ќе се
промовира користењето на актуелни и идни електронски сервиси. Со реализацијата на овој проект правните и физичките субјекти ќе
имаат голем бенефит со тоа што ќе елеминираат дел од канцеларискиот материјал и ќе заштедат на време од чекање пред шалтери,
Владата пак ќе придобие со тоа што институциите ќе бидат поефикасни во нивната услуга кон граѓаните.
Договор за ниво на испорачана ус луга
Пропишани се мерки за воведување на Договор за ниво на испорачана услуга (SLA - Service Level Agreement) за ИКТ услуги. Истите
се задолжителни при јавните набавки спроведувани од државните институции и препорака за набавките спроведувани од физички и
правни лица.
Електронската трговија
Со овој проект се превземаат активности за поттикнување и олеснување на електронската трговија- да се стимулира електронската
трговија како алатка за развојот на економијата во Македонија.
Ќе се организира собир/семинар на генерални директори на светско реномирани компании, кои успехот го постигнале преку е-трговија.
Исто така ќе се објави конкурс за најдобар е-бизнис план, каде што Владата ќе субвенционира одредени средства за најдобрите 5 идеи.
Е-работа и Е-учење
Во текот на 2009 ќе се донесе пакет законски и организациски измени за овозможување на е-работа (e-Work) и учење на далечина.
www.miо.gov.mk 26
Digital Certificates
This project envisages promotion of the gains from the usage of digital certificates, by accredited issuer of certificates, for all employers having legal obligation to register and pay tax, so as to enable
them to electronically submit documents to the state institutions and to minimize wasting time at the counters.
This manner will facilitate and promote the usage of current and future electronic services. The realization of this project will be very useful for the legal entities and natural persons because they will
eliminate part of the office supplies and will spare time wasted by waiting at the counters. However, the Government will benefit because the institutions will be more efficient when providing their
service towards the citizens.
Ser vice Level Agreement
Measures for introducing Service Level Agreement (SLA) for ICT services were stipulated. Measures are mandatory during the public procurement implemented by the state institutions and during the
recommendation for procurement implemented by natural persons and legal entities.
Electronic Trade
According to this project, activities for encouraging and facilitating the electronic trade are undertaken, so as to stimulate the electronic trade, as a tool for developing the economy in Macedonia.
Meeting/assembly of general directors of world-renowned companies, achieving successful results through e-trade will be organized. In addition, competition for the best e-business plan will be
announced, by which, the Government of the Republic of Macedonia will subsidize certain funds for the best 5 ideas.
E-Work and E-Learning
Package of legal and organizational changes will be adopted in order to enable e-work and distance learning.
27 www.mis.gov.mk
 E-ИНФРАС ТРУКТ УРА
Поставување и одржување на квалитетна инфраструктура е предуслов и основа за понатамошно успешно
спроведување на сите проекти од областа на информатичкото општество. Програмата ги опфаќа органите на
државна управа, фондови, јавни претпријатија и установи, бизнис заедница, невладин сектор, како и граѓани на
Република Македонија како засегнати страни, од причини што достапноста и користењето на било која услуга на
информатичкото општество во најмала мера зависи од достапноста и квалитетот на постоечката инфраструктура.

E-INFASTRUC TURE
Establishing and maintaining quality infrastructure is precondition and basis for further successful implementation of all
projects in the field of information society. Programme includes the state administration bodies, funds, public enterprises
and institutions, non-governmental sector as well as the citizens of the Republic of Macedonia as concerned parties, because
the availability and usage of any service of the information society depends at least on the availability and the quality of the
existing infrastructure.

www.miо.gov.mk 28 29 www.mis.gov.mk

Владина ИТ-мрежа
Завршена е Владината мрежна `рбетна
инфраструктура, која мрежа ги поврзува сите
министерства во безбедна и интероперабилна
околина. Воспоставено е фибер оптичко
поврзување. Со овој проект се направи солидна
инфраструктура помеѓу сите владини институции
www.miо.gov.mk
Интернационална поврзанос т
Поврзаноста на телекомуникациските мрежи во
Република Македонија со телекомуникациските мрежи
од соседните држави ќе претставува клучен фактор за
и привлекување на странски директни инвестиции и
зголемување на конкуренцијата во телекомуникацискиот
сектор. Ќе продолжиме со доградба на оптички мрежи,
кои ќе се изнајмуваат за потребите на пазарот. Со
тоа ќе се обезбеди брза и ефикасна комуникација со
странство; безбедна размена на податоци, зголемување
на странските директни инвестиции во РМ во и надвор
од ИКТ секторот и зголемување на конкуренцијата во
телекомуникациската индустрија
WI-FI- покривање на РМ
Во рамки на овој проект се предвидени поставување
на бесплатни интернет киосци во руралните средини,
како и пристапни точки со бесплатен wi-fi интернет.
Основниот приоритет на проектот “WI-FI- покривање
на РМ” е дополнително да го мотивира и поддржи
развојот на ИКТ секторот во Република Македонија.
Целта на проектот е да ги подготви македонските
граѓани за модерниот ИТ економски пазар, помагајќи
им да бидат подготвени за компетитивната глобална
економија. Во иднина, проектот би овозможил фокус
кон зголемувањето на процентот на интернет корисници
во Република Македонија, правејќи го интернетот
достапна алатка за сите граѓани. Нискиот трошок на
Wi-Fi технологијата е значително важен и поволен
предуслов за негово користењето на територијата на
Република Македонија споредбено со трошокот што би
произлегол од поставувањето на широко-појасни кабли
на територија на целата земја.
30
Government IT- Network
Government network spinal infrastructure was
completed that relates all ministries in safe and
interoperable environment. Fiber and optical connection
was established. This project enabled solid infrastructure
between all government institutions.
31
International Connection
Connection of telecommunication networks in the Republic
of Macedonia with the telecommunication networks of the
neighboring countries will be also key factor for both
attracting foreign direct investments and increasing the
competition in the telecommunication sector. We will continue
the upgrading of optical networks that will be hired for the
market needs. This will ensure fast and efficient communication
with foreign countries, safe exchange of data, increase of foreign
direct investments in the Republic of Macedonia, in and out
of the ICT sector and it will achieve the increase of the
competitiveness in the telecommunication industry.
Wide zonal “WI_FI” – coverage
of the Republic of Macedonia
This project envisages establishment of free Internet kiosks in
the rural areas, as well as available points with free, wireless
“wi-fi” Internet. Main priority of the “WI-FI Coverage” Project
of the Republic of Macedonia is to additionally encourage
and support the development of the ICT sector in the
Republic of Macedonia. The purpose of the project is to
prepare the Macedonian citizens for the modern IT economic
market, by helping them prepare for the competitive global
economy. In future, the project would enable focus towards
the increase of the percentage of Internet users in the
Republic of Macedonia, making the Internet available tool
for all citizens. Low cost of “wi-fi” technology is significantly
important and favourable precondition for its usage on the
territory of the Republic of Macedonia compared to the cost
that would arise from the wide zonal cables on the territory
of the whole country.
www.mis.gov.mk
 E-Mакедонија
Ф О ТО Г РА Ф И Ј А 3 2

Брза broadband инфрас труктура Fast Wide Zonal “Broadband” Infrastructure

До 2011 инфраструктурната мрежа broadband ќе стане исто толку важна, како постојната патна инфраструктура. Во 2009 година беше донесена By 2011, the infrastructural network broadband will become as much important as the existing road infrastructure. In 2009, National Strategy for Wide
Национална стратегија за широкопојасен интернет. Во соработка со телекомуникациската индустрија и деловната заедница ќе ја поддржиме Zonal Internet was adopted. In cooperation with the telecommunication industry and the business community, we will support the building of fast wide
изградбата на high-speed broadband, која ќе им служи на сите граѓани на Македонија. Ваквите мрежи треба да поседуваат доволен капацитет да zonal network that will be of use to all citizens of Macedonia. Such networks should have sufficient capacity to double their speed every 12 to 18 months.
ја дуплираат својата брзина на секои 12 до 18 месеци.

Интегрирано гранично управување Integrated Border Management

Имплементиран е системот за Интегрирано гранично управување (Март, 2009) – со овој систем се овозможува поефикасна работа преку размена Integrated Border Management System was implemented (March, 2009). This system enables more efficient operations through exchange of information in
на информации во дигитална форма со соседните земји и меѓународни агенции за спречување на криминал преку електронско поврзување на digital form with the neighboring countries and the international agencies for crime prevention, with electronic connection of border crossings and customs
гранични премини и царински пунктови во единствен систем кој е поврзан со системите на другите земји. Со спроведувањето на овој проект е points that will be connected with the systems of the other countries. The implementation of this project contributed to the connection of all border crossings in
извршено поврзување на сите гранични премини во централизиран информациски систем компатибилен со системите на ЕУ. centralized information system compatible with the EU systems.

www.miо.gov.mk 32 33 www.mis.gov.mk
 Универзитетска ИТ-мрежа
Проект за поврзување на Македонската академска и истражувачка мрежа МАРНет
со регионалната SEEREN и со GEANT преку 1Gbps широкопојасен интернет на земјите
во регионот. Покрај Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“, планираме на оваа мрежа
во иднина да бидат поврзани и останатите државни универзитети, сите основни и
средни училишта, а на приватните ќе им се дозволи да ја изнајмуваат линијата. Со
надградувањето на оваа мрежа и поврзувањето на универзитетите, ќе се создадат
услови за развој и истражувања во академијата од светски карактер. Со ова ќе им се
овозможи на универзитетите да привлекуваат голем број проекти од Европската унија и
истите да ги реализираат беспрекорно.
Национално тело за издавање сертификати
(National Certification Authority)
Министерството за информатичко општество набавува решение за инфраструктура на
јавен клуч (PKI – Public Key Infrastructure) за потребите на јавната администрација кое
ќе функционира под меѓународно прифатени стандарди и ќе ги задоволува потребните
сигурносни критериуми кои се валидни за овие решенија. Ќе се издаваат дигитални
сертификати на јавната администрација, и во однос на тоа ќе се креира систем со
поддршка 50.000 корисници.
Очекуваните придобивки од реализацијата на овој проект се: обезбедување на потребна
инфраструктура за издавање на дигитални сертификати, зголемена безбедност на
податоците, зголемен степен на користење на владините електронски услуги, заштита на
електронските комуникации на јавната администрација, осигурување на идентитетот на
учесниците во електронските комуникации и сл.
Со цел реализација на проектот беше формирана меѓусекторска работна група која
изврши дефинирање на визијата за спроведување, идентификација на потребните ресурси,
дефинирање на временската рамка на проектот и изработка на техничка спецификација.
www.miо.gov.mk
University IT-Network
Project for Connection of the Macedonian Academic and Research Network MARNet with the regional SEEREN and
with GEANT through 1Gbps wide zonal Internet of the countries in the region. In future, in addition to the University
“St. Cyril and Methodius, we plan to connect the other state universities, all primary and secondary schools to this
network and we will allow to the private ones to hire the line. Upgrading of this network and the connection of the
universities will create conditions for development and research of the academy on a world scale. This will enable the
universities to attract large number of EU Projects and to realize them impeccably.
National Certification Authority
Ministry of Information Society provides solution for the Public Key Infrastructure for the needs of the public
administration that will both function under internationally accepted standards and meet the necessary safe criteria
being valid for these solutions. Digital certificates will be issued to the public administration, and in this respect,
system with support of 50,000 beneficiaries will be created. Expected gains from the realization of this project are the
following: provision of necessary infrastructure for issuing digital certificates, increased data safety, increased level
of usage of government e-services, protection of e-communications of the public administration, protection of the
identity of participants in the e-communications etc.
To the end of implementing the Project, intersectoral working group was established, which defined the vision for
implementation, identification of the necessary resources, defining the time framework of the Project and the prepa-
ration of technical specification.
34 35 www.mis.gov.mk
Единс твена база на податоци
Проектот за меѓусебно поврзување и користење на регистрите и базите на податоци вклучува решение за
интерповрзување на регистрите и базите на податоци во министерствата и други државни институции. Ова решение
ќе им помогне на институциите на начин на кој тие нема да собираат информации ако други институции веќе ги
поседуваат, и тоа ќе го редуцира дуплирањето на податоците. Исто така, што е од голема важност, институциите нема
да собираат информации од граѓаните и бизнисите кои веќе се собрани, што ќе овозможи да се зголеми ефикасноста
на институциите во голем размер. Со овој проект, ќе се елиминира потребата за креирање на двојни бази на податоци
и ќе им се овозможи на институциите безбедно и ефикасно да разменуваат податоци.
Гласовна Комуникација преку интернет Протокол
Со оглед на брзиот развој на информатичката технологија, се наметнува потреба од обновување односно проширување
на капацитетите на постоечката инфраструктура. Најочигледен пример за влијанието на информатичката технологија
е воведувањето на секојдневното деловно работење на интернет-технологијата, подразбирајќи комуникација по
електронска пошта, пребарување на информации, публикување на сопствени информации итн. Ова повлекува и
развој на други сегменти поврзани со мрежните инфраструктури, како безбедност на податоците при складирање
и пренос и зголемување на брзината за пренос на податоците. Со реализацијата на овој проект ќе се овозможи
единствена инфраструктура преку која ќе се пренесува податоци, глас и видео; современа мрежна инфраструктура,
како предуслов за воведување на современи IP сервиси, која ќе може да одговори на потребите во наредните години;
воведување на IP телефонија итн.
Воведување на ИТ-с тандарди во јавните инс титуции
Со оваа мерка се воведeни ИТ-стандардите во сите јавни институции, со цел непречена меѓусебна комуникација
и интероперабилност. Со тоа е овозможена зголемена ефикасност во работењето на јавните институции, олеснета
комуникација помеѓу јавните институции, намалени трошоци итн. Утврдувањето на сигурносни мерки и препораки
за заштита и развој на ИТ системи во државните институции и нивната примена придонесува кон стандардизација во
заштитата и развојот на ИТ системите и во тој поглед овозможува зголемена ефикасност во работењето на државните
институции.
Во однос на тоа, Министерството за информатичко општество подготви сигурносни мерки и препораки за заштита
и развој на ИТ системи кои треба да ги следат државните институции, поточно: препораки за физичка сигурност/
безбедност на капацитети за процесирање на податоци, процедура за управување со архивски копии на податоци
(back up), процедура за управување со промени на информациски системи, процедура за управување со сигурносни
инциденти, политика за употреба и сигурност на лозинки и препораки за планирање за бизнис континуитет.
www.miо.gov.mk
Unique Database
Project for Mutual Connection and Usage of Registries and Databases includes solution for interconnection of registries and databases in the
ministries and other state institutions. This solution will help the institutions since they will no longer need to gather information if other
institutions already have them so this will reduce the data duplication. In addition, what is of huge importance is the fact that the institutions
will no лонгер gather information form the citizens and companies, being already gathered, enabling the increase of efficiency of institutions
to a great extent, This Project will eliminate the need fro creating double databases and it will enable the institutions to safely and efficiently
exchange data.
Phonetic Communication through Internet – Protocol (IP)
Taking into account the fast development of the information technology, it is necessary to renew i.e. to extend the capacities of the existing
E-Mакедонија
Ф О ТО Г РА Ф И Ј А 3 7 infrastructure. The most obvious example for the information technology influence is the introduction of the daily business operations of the
Internet-technology, meaning communication by e-mal, searching information, publication of own information etc. This also includes development
of other segments related to the network infrastructures, such as data safety during the storage and transfer and increase of the speed for
the data transfer. The realization of this project will enable the following: unique infrastructure, through which, data, voice and video will be
transmitted; contemporary network infrastructure as precondition for introducing contemporary IP services and that can respond to the needs
in the coming years; introduction of IP telephony etc.
Introducing IT-Standards in the Public Institutions
Determination of safety measures and recommendations for protection and development of IT systems in the state institutions and their
application contributes to standardization and development of IT systems and therefore enabling increased efficiency in the operations of the
state institutions.
Therefore, the Ministry of Information Society prepared safety measures and recommendations for protection and development of IT systems,
that should be observed by the state institutionsи such as: recommendations for physical protection/safety of the capacities for processing
data, procedure for back up management, procedure for management of changes of information systems, procedure for management of safety
incidents, procedure for usage and protection of passwords and recommendations for business continuity planning.
36 37 www.mis.gov.mk
 Е-ВЛАДА Е-GOVERMENT
Процесот на трансформација на Владата на
една земја во Е-Влада е неизбежен. Владата на
Република Македонија, во последните години,
успешно се носи си новите светски критериуми.
Програмата Е-Влада со проектите и мерките
опфатени во неа, ќе резултира со: зголемени
капацитети на органите на државната управа
во процесот на обезбедување на електронски
услуги кон граѓаните и олеснет притсап до
услугите на органите на државната управа и
олеснето извршување на услугите кон граѓаните,
зголемена ефикасност на органите на државната
управа и развиени локални самоуправи од аспект
на ИКТ- нешта кои ќе ги исполнат очекувањата на
граѓаните и ќе го олеснат живеењето во новото
глобално време.Проектите што ги спроведуваме
за воведување нови е-владини услуги ќе
обезбедат: поевтини и побрзи услуги за граѓаните,
ќе се зголеми транспарентноста, ефикасноста
и одговорноста на јавната администрација што
ќе придонесе за нејзина трансформација во
е-администрација. Сите проекти во оваа област
ќе бидат круцијални алатки во борбата
против корупцијата и криминалот,
искористувајќи ги можностите и потенцијалот
што ги нудат информациските технологии за оваа
цел. Владата на РМ е посветена да продолжи со
развивање на современи е-владини услуги за
граѓаните и за таа цел ги имплементира следните
проекти:
www.miо.gov.mk
Transformation process of the Government in
a country into “E-Government” is inevitable.
Government of the Republic of Macedonia successfully
followed the new world criteria in the last years.
E-Government Programme including the projects
and measures, will result in: increased capacities
of the state administration bodies in the process
of providing electronic services for the citizens,
facilitated access to the services of the state
administration bodies and facilitated performance
of services for the citizens, increased efficiency of
the state administration bodies and developed local
governments from the point of view of ICT. This will
both fulfill the expectations of citizens and facilitate
their lives in the new, global age.
Projects we implement for introducing new
e-government services will ensure cheaper and
faster services for citizens and they will also increase
the transparency, efficiency and responsibility of the
public administration, which will contribute to its
transformation into e-administration. All projects in
this field will be crucial tools in the fight against
corruption and crime, using the possibilities and
the potential, the information technologies offer
for this purpose. Government of the Republic of
Macedonia is dedicated to the development of
contemporary e-government services for the
citizens and therefore it realizes the following
projects:
38 39 www.mis.gov.mk
 Електронско побарување и плаќање на ус лугите кои ги
даваат владините инс титуции
За подобрување на интеракциите со бизнис секторот и индустријата, квалитетен и брз одговор на граѓанските потреби и барања-
еманципирање на граѓаните преку понуда на информации или, ефикасен владин менаџмент, во тек е надградба на функционалностите
на порталот www.uslugi.gov.mk и овозможување електронско побарување, процесирање и плаќање (преку мобилен, контакт центри,
веб портал) на услугите што ги даваат владините институции, со што ќе ја елиминираме потребата од посета на банките и поштите за да
се изврши плаќање, како и потребата од купување таксени марки. Порталот www.uslugi.gov.mk е електронски сервис на Владата, со кој
таа овозможува пристап до услугите што ги даваат министертвата и другите институции по електронски пат.
Е-Демократија
Креирање на web портал за учество на граѓаните при градењето на информатичкото општество. Со овој проект ќе се овозможи стекнување
на довербата на граѓаните преку нивно вклучување во градењето јавни политики.
E-Mакедонија
Ф О ТО Г РА Ф И Ј А 3 9
Е-Судс тво
Инсталирани се 150 компјутери во 33 судови, кои се користат во рамки на Интегрираниот судски информативен систем (ИСИС).
Преку системот, предметите електронски се распределуваат на судиите и се избегнува субјективноста на човечкиот фактор при нивно
доделување. Инсталирани се дисплеи во сите судови, каде што во секој момент може да се следи распоредот на судења и рочишта. Исто
така, ќе воведеме центар на податоци со цел поврзување на различните сегменти во судството што ќе овозможи ефикасна и безбедна
размена на податоци и извештаи. Овие активности се дел од проектите што имаат за цел воспоставување и развивање на модерно и
ефикасно правосудство во Македонија. ИТ -решенијата и системите се во согласност со најдобрите меѓународни и европски стандарди.
Сите судии и обвинители, како и нивните помошници ќе добијат компјутери и интернет.
Е-Здравје
Преку реализација на овој проект ќе биде воведен интегриран здравствен информатички систем (IHIS) и електронска здравствена
картичка. Активностите за ова се започнати. На тој начин ќе ја подобриме ефикасноста при обезбедување здравствени услуги за
пациентите. Со овој проект ќе се овозможи зголемен ефикасност при обезбедување здравствени услуги за пациентите, добивање на
релевантни податоци и историјат за претходните третмани на пациентите, намалени трошоци (време и ресурси) потребни за обработка
на податоците за пациентите, добивање на релевантни информации за експертски, научни и финансиски цели во здравството итн.
www.miо.gov.mk
Electronic Claim and Payment of Ser vices Given by Government
Institutions
For the purpose of improving the interactions with the business sector and the industry, quality and quick response to the citizens’ needs and
requests – emancipation of citizens via offer of information or, efficient government management, upgrading of the functionalities of the portal
www.uslugi.gov.mk is under way as well as possibility for electronic claim, processing and payment (via mobile phone, contact centres, web
portal) of the services provided by the government institutions, thus eliminating the need for visiting the banks and post office for the purpose of
payment, as well as the need for buying revenue stamps. Portal www.uslugi.gov.mk is an electronic Government service, by which, it enables
electronic access to the services provided by the ministries and other institutions.
E-Democrac y
Creation of website for participation of the citizens during the building of the information society. This project will gain the confidence of citizens
through their inclusion in the creation of public policies.
E-Judiciar y
150 computers were installed in 33 courts and they will be used within the Integrated Court Information System (ICIS). The cases will be
electronically distributed to the judges and the subjectivity of the human factor during their distribution will be avoided through this system.
Screens are installed in all courts, by which the timetable of all trials and hearings may be monitored. In addition, Data Center will be introduced
so as to connect the different segments in the judiciary, which will ensure efficient and safe exchange of data and reports. These activities are part
of the projects aimed at establishing and developing modern and efficient legal system in Macedonia. IT-solutions and systems are in line with
the best International and European Standards. All judges and prosecutors, as well as their assistants will obtain computers and Internet.
E-Health
The realization of this project will lead to the introduction of Integrated Health Information System (IHIS) and electronic health card. Therefore, the
efficiency during the provision of health services for the patients will be improved. Activities in this field have already commenced. This project will
contribute to the following: increased efficiency during the provision of health services for the patients, obtaining relevant data and chronology of the
previous patient treatments, reduced costs (time and resources) necessary for processing of the data on patients, obtaining relevant information
for expert, scientific and financial purposes in the field of health etc.
40 41 www.mis.gov.mk
 Сис тем за управување со документи во сите минис терс тва
Република Македонија се стреми кон градење на отворена, партиципативна и демократска Влада,
намалена корупција, зголемена транспарентност, удобност, зголемени приходи и намалени трошоци, нови
форми на евалуација и подобрување на работата на јавната администрација. Од тие причини, започнато е
имплементирањето на интегриран е-Владин систем за управување со документи и негово позиционирање како
е-владин р’бет кој ќе ги вклучи сите релевантни институции и ќе и овозможи на Владата да ги автоматизира
работните процеси и да овозможи следење на текот на документација во процесот на нејзино донесување и
одобрување.
Крајното решение ќе биде унифициран стандарден систем со кој сите државни службеници ќе имаат можност
за електронско креирање и управување со сите видови документи, вклучувајќи конверзија на хартиени
во електронски документи и нивно понатамошно електронско процесирање. Тоа подразбира значително
подобрени способности и капацитети за управување со документи кои се во сопственост на институциите.
E-Mакедонија
Ф О ТО Г РА Ф И Ј А 4 0 Владин сис тем за управување со процесите
Имплементирана е надградбата на системот за електронско водење на седницата на Влада, со можност за
размена на мислења помеѓу институциите по електронски пат. Ќе овозможува автоматизирање на процесот за
креирање на наративниот текст на документи уште во почетна фаза на подготовка на материјали за владините
седници. Со овие процеси постигната е потполна автоматизација во процесот одржување на седница на Влада
и минимизирање на можноста за злоупотреба и измена на материјалите што доаѓаат на седница.
Менаџирање на односите со граѓаните
Менаџирање на односи со граѓаните (Citizen relationship management) e програма која треба да обезбеди нова
визија на јавниот сектор со која услугите на граѓаните ќе им се доставуваат на ефективен и ефикасен начин и
истите ке бидат целосно приспособени на нивните потреби. Процесот на имплементација на CRM во јавниот
сектор ќе има за цел да ја трансформира јавната администрација во институција која ќе нуди квалитетни услуги
на граѓаните и тие ќе имаат можност да изберат како, кога и каде ќе им пристапат на услугите. Ова ќе се
постигне преку понуда на владините услуги преку call центри, веб портали, СМС и канцеларии за услуги на
граѓаните како и преку воспоставување на концептот на one-stop government со кој граѓаните ќе имаат можност
да ги добијат услугите кои им се потребни преку каналот на комуникација кои тие го преферираат без да имаат
потреба да контактираат со голем број на државни службеници од различни институции.
www.miо.gov.mk 42
Document Management System in All Ministries
Republic of Macedonia aims at creating open, participative and democratic Government, reduced corruption, increased
transparency, comfort, increased revenues and reduced expenses, new forms of evaluation of improvement of the
public administration operations. Therefore, implementation of integrated e-Government system for management of
documents and its positioning as Government spine was commenced, including all relevant institutions and enabling
the Government both to automatize the working processes and to carry out monitoring during the documentation in
the process of its adoption and approval. Unified Standard System, by which, all civil servants will have possibility
for electronic creation and management of all types of documents, including conversions of paper into electronic
documents and their further processing will be the final solution. This means significantly improved capabilities and
capacities for management of documents, owned by the institutions.
Government Process Management System
E-Mакедонија
Ф О ТО Г РА Ф И Ј А 4 1 Superstructure of the system for electronic conduct of Government sessions was implemented, including the possibility
for exchange of opinions between the institutions by e-mail. The system will enable automatization of the process for
creating narrative text of documents in the initial phase of the preparation of materials for the government sessions.
These processes contribute to the achievement of full automatization in the process of holding government sessions
and they will minimize the possibility for abuse and change of the materials presented at the sessions.
Citizen Relationship Management
Customer relationship management in the public sector or Citizen relationship management is a programme that should
provide new vision of the public sector, by which, the services will be delivered to the citizens in effective and efficient
manner and they will be fully accommodated to their needs. Process of implementing the customer
management in the public sector is aimed at transforming the public administration into institution, offering quality
services to citizens, whereby they will be able to choose how, when and where to use the services. This will be achieved
through the offer of government services via call centers, web portals, SMS, offices for services for citizens, as well as
through the establishment of the “one-stop government” concept, by which the citizens will have possibility to obtain
the services they need via the communication channel they prefer, without having need to contact large number of civil
servants from different institutions.
43 www.mis.gov.mk
 Е-Влада ус луги E-Government Ser vices
Планирано е спроведување на повеќе електронски владини услуги. Ќе се изврши дефинирање на стандардите и архитектурата за е-владини апликации и пилот проекти, со цел унапредување Implementation of many electronic government services is planned. Standards and architecture for e-government applications and pilot projects will be defined, for the purpose of promoting the e-
на е-владините услуги за граѓаните. Идентификувани се дваесет услуги за кои е потребна 100% постигната софистицираност. government services for the citizens. Twenty services are identified, for which, 100% achieved sophistication is necessary.

Services towards citizens

Services towards companies
Ус луги кон граѓаните Ус луги кон компаниите
1 Personal income tax
1 Social contributions
2 Looking for job
1 Социјални придонеси 1 Социјални придонеси 2 Co r p o r a t e Ta x
3 Social insurance contributions
2 Барање работа 2 Корпоративен данок 3 VAT
4 Personal documents
3 Користи од Социјално осигурување 3 ДДВ 4 Registration of new company
5 Vehicle registration
4 Лични документи 4 Регистрација на нова компанија 5 Submitting data to the Statistics Office
6 Construction licenses
5 Регистрација на возило 5 Поднесување податоци во Заводот за статистика 6 Customs declarations
7 Applications to police
6 Гр а д е ж н и д о з в о л и 6 Декларации за царини 7 Environment licenses
8 Public libraries
7 Пријави во полиција 7 Дозволи поврзани со животната средина 8 Public Procurement
9 Certificates
8 Јавни библиотеки 8 Јавни набавки
10 Registration for university education
9 Сертификати
11 Declaring change of residence
10 Пријавување за високо образование
12 Health services
11 Објавување на промена на место на живеење
12 Здравствени услуги

Портал за лица со инвалидеитет Portal for Disabled Persons

Со градење на порталот за лица со инвалидност sakamznammozam.gov.mk, изградено е централно By building the portal for disabled persons, sakamznammozam.gov.mk, central place is offered, where the
место каде лицата со инвалидност ќе можат да најдат информации за сите новости кои се значајни за disabled persons may: get information on all significant news thereon, lodge complaints, ask questions for
нив, да упатат жалби, да постават прашања за нивните проблеми, да се запознаат со нивните прави и
E-Mакедонија
Ф О ТО Г РА Ф И Ј А 4 2 their problems, get acquainted with their rights, possibilities and services offered by the state institutions as
можности и услуги кои ги нудат државните институции, и да дискутираат на најразлични прашања од well as discuss about different issues of their interest. Building of web-community for disabled persons is of
нивна важност. Градењето на веб заедница за лицата со инвалидност е од големо значење. Фактот дека great importance. Taking into account the fact that some of them have physical or mental obstacles for leading
дел од нив имаат физички или психички пречки за водење на нормален живот ја наметна потребата од normal life, a need for existence and availability of such type of community was imposed.
постоење и достапност на ваков вид заедница.

www.miо.gov.mk 44 45 www.mis.gov.mk
 Развој на икт во локалната самоуправа
ИКТ развојот на општините треба го стимулира руралниот развој со што би се намалил дигиталниот јаз во Република Македонија. Општините во Република Македонија
реализираат заеднички проекти со кои ќе се градат заеднички општински електронски комуникациски мрежи и ИКТ системи за развој на нивните општини.
Локалните самоуправи во рок од 1 година треба да усвојат локални ИКТ - стратегии. Локалните самоуправи во соработка со Владата обезбедија одржлив, контролиран и
безбеден начин за поврзување на основните и средните училишта на интернет, како и пристап до е-услугите од областа на образованието.
Министерството за информатичко општество ќе се залага, ЗЕЛС и НВО-секторот во соработка со Владата, бизнис-секторот и странските фондови да организираат серија на
трибини и обуки за изградба на општински мрежи и пилотски општини што ќе го имплементираат концептот на Municipal Wireless и Municipal FTTx.
Покрената е иницијатива за меѓуопштинската погранична соработка на општините од Република Македонија со општините од соседните земји, особено од Евро-регионите која
ќе се искористи за реализација на пилот проекти од ваков вид.
ИКТ јакнење на јавна админис трација
Во програмата на Министерството за информатичко општество определени се повеќе мерки и активности кои континуирано се одвиваат во цел ИКТ јакнење на јавна
администрација. Во продплжение наведени се дел од овие мерки и активности:
• Кадровско зајакнување на институциите.
• Засилена стручна обука на постоечкиот кадар, зголемено учество на најразлични семинари, курсеви, конференции во земјата и странство.
• Набавка на специјализиран софтвер, опрема и стручна литература.
• Зајакнување на соработката со домашни и надворешни институции.
• Зголемена соработка со невладиниот, приватниот и академскиот сектор.
• Користење на техничка помош на инструментот TAIEX на ЕУ.
• Зајакнување на капацитетите за идното користење на средства од ИПА фондови.
• Активно партиципирање во меѓународните организации и тела од областа на информатичкото општество.
• Државните институции надлежни за развој на информатичко општество и медиуми активно ќе партиципираат во меѓународните алијанси за
„борба со информациските закани“.
• Континуирано ќе се јакнат капацитетите на судскиот систем во делот на информатичкото општество и медиуми
www.miо.gov.mk
Development of IC T in the Local Government
ICT municipal development should stimulate the rural development, by which, the digital gap in the Republic of Macedonia would be reduced. Municipalities in the Republic of Macedonia
realize common projects, by which, common municipal electronic communications and ICT systems for development of their municipalities will be built.
Local governments should adopt local ICT- strategies within 1 year. Local governments, in cooperation with the Government, ensured maintainable, controlled and safe manner for
connection of primary and secondary schools to Internet, as well as access to e-services in the field of education.
Ministry of Information Society will strive for the Association of Local Government Units – the non-governmental sector, in cooperation with the Government, the business sector and the
foreign funds to organizes series of forums and trainings for building of municipal networks and pilot municipalities that will implement the concept of Municipal Wireless and Municipal
FTTx.
There was initiative for inter-municipal border cooperation of municipalities in the Republic of Macedonia with the municipalities from the neighboring countries, in particular from the
Euroregion, which will be used for realization of the pilot projects of such type.
IC T Strengthening of Public Administration
Programme of the Ministry of Information Society determines many continuous measures and activities aimed at ICT strengthening of the public administration. Some of these measures
and activities are the following:
• Personnel strengthening of institutions.
• Strengthened professional training of the existing staff, increased participation at different seminars, course, conferences in the country and abroad.
• Procurement of specialized software, equipment and professional literature.
• Strengthening the cooperation with domestic and foreign institutions.
• Increased cooperation with the non-governmental, private and the academic sector.
• Usage of technical assistance of the EU TAIEX Instrument.
• Strengthening the capacities for the future usage of resources of IPA funds.
• Active participation in the international organizations and bodies in the field of information society.
• State institutions responsible for information society development and media will actively participate in the international alliances for “fight against the information threats”.
• Capacities of the court system in the filed of information society and media will be continuously strengthened.
46 47 www.mis.gov.mk
 ПРОГРАМА ИНФОРМАЦИСКА БЕЗБЕДНОС Т
Програмата Информациска безбедност е една значајна програма на министерството за информатичко општество
земајќи го во предвид фактот дека безбедноста на информациите е една од најголемите грижи на граѓаните. Оваа
програма има за цел да ја зголеми информациска безбедност во сите сегменти на нашето општество. Во текот
на реализацијата на активностите од оваа програма Министерството за информатичко општество соработува со
многу други институции со цел поефективно и поефикасно остварување на целите на програмата.

Во продолжение наведени се дел од мерките и активностите за зголемување на информациска безбедност:

- Изработка на Национален извештај и оценка за свесноста за информациска не-безбедност и потребите

за зголемување на знаењата и вештините за зголемување на информациската безбедност во сите
сегменти на општеството.
- Промоција и препораки за организациите (јавна администрација, стопанство, граѓански сектор) за воведување
на системи за управување со безбедност на информации и ИКТ инфраструктурите кои ги користат.
- Воведување на систем на сертификати за успешно воведени и користени системи за безбедност на
информации и ИКТ системи за организациите, како и годишна обврзувачка ревизија.
- Подготовка на пакет за промена на постојната легислатива за остварување на информациската безбедност
од аспект на ИКТ притоа имајќи ги во предвид основните човекови права, слобода на изразувањето, слободен
пристап до информациите, заштита на личните податоци.
- Повторно оценување / Ревизија на тековната законска и регулаторна рамка дали обезбедува потребна
заштита на национален и индивидуален „информациски капитал“ и ИКТ инфраструктура.
- Анализа на тековната законска рамка која има влијание врз заштитата на приватноста на електронските
комуникации и услуги и предлог мерки за подобрување на истата.
- Изработка на студија за потреба од Центар за мониторинг на националните и глобалните закани и ризици од
аспект на ИКТ во реално време.
- Воведување на систем на редовно следење, идентификација и предлагање на мерки за намалување на
“организациска чувствителност / ранливост на информациски закани“ во сите сектори на општеството.
- Вклучување на Република Македонија како активен учесник во меѓународните алијанси за „борба
со информациските закани“.

www.miо.gov.mk 48 49 www.mis.gov.mk
 “INFORMATION SECURIT Y” PROGRAMME
Information security Programme is one significant programme of the Ministry of Information Society, taking into account the
fact the information security is one of the biggest concerns of the citizens. This programme is aimed at increasing the information
security in all segments of our society. During the realization of the activities under this programme, the Ministry of Information
Society cooperates with many other institutions for the purpose of more effective and more efficient implementation of the
programme objectives. Some of the measures and activities aimed at increasing the information security are the following:

- Preparation of national assessment report on the awareness of the information non-security as well and on the needs
for increasing the knowledge and skills related to the increase of the information security in all segments of the society.
- Promotion and recommendations for the organizations (public administration, economy, civil sector) for introducing infor
mation security management systems and ICT structures being used.
- Introduction of systems of certificates for successfully introduced and used information security systems and ICT systems
for the organizations, as well as mandatory annual audit.
- Preparation of package for changing the existing legislation for realizing the information security from the point of view
of ICT, taking into account the main human rights, freedom of expression free access to information and protection of
personal data.
- Reassessment/Audit of the current legal and regulatory framework to the end of ensuring necessary protection of both
national and individual “information capital” and the ICT structure.
- Analysis of the current legal framework, having influence on the privacy protection of the electronic communications and
services and draft features for its improvement.
- Preparation of study for the needs of the Center for Monitoring the National and Global Threats and Risks from the point
of view of ICT in real time.
- Introduction of system for regular monitoring, identification and suggestion of measures for decreasing the “organizational
sensitivity/vulnerability of information threats” in all sectors of the society.
- Inclusion of the Republic of Macedonia as active participant in the international unions for “fight against information threats”.

www.miо.gov.mk 50 51 www.mis.gov.mk
 Република Македонија Republic of Macedonia
Министерство за информатичко општество Ministry of information society

Мито Хаџи-Василев Јасмин, бб 1000 Скопје, Mito Hadzi - Vasilev Jasmin, bb 1000 Skopje,
Република Македонија Republic of Macedonia

T (02) 3221 882 T (02) 3221 882

F (02) 3221 883 F (02) 3221 883

Е contact_mis@miо.gov.mk W www.miо.gov.mk Е contact_mis@mis.gov.mk W www.mis.gov.mk

www.miо.gov.mk 52 53 www.mis.gov.mk
МАCEDONIA
developed information society

Republic of Macedonia
Ministry of information society