Μυθολογία των άστρων (2ο ΓΕΛ Ιλίου)

2 2ο ΓΕΛ Ιλίου
Άνοιξε τότε τα πανιά χαρούμενα ο

Οδυσσέας και στο τιμόνι καθιστός με
τέχνη κυβερνούσε. Και μήτε ο ύπνος
του’κλεινε τα μάτια, ενώ την Πούλια
αγνάντευε και τον Βοώτη, που αργεί να
βασιλέψει και την Αρκούδα, που πολλοί
κι Αμάξι τήνε κράζουν, και πάντα αυτού
κλωθογυρνά τον Κυνηγό θωρώντας και
μόνη αυτή δεν λούζεται στου Ωκεανού
το κύμα.. Γιατί νεράιδα του ’λεγε, τ’
αστέρι εκείνο να ‘χει σαν αρμενίζει στο
γιαλό, στ’ αριστερό του χέρι (Οδ. ε 279).
ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 3

Πίνακας Περιεχομένων
Πρόλογος .............................................................................................................................7
1. Εισαγωγή .......................................................................................................................9
Ο κόσμος των άστρων ........................................................................................................... 9
Λαμπρότητες και μεγέθη των άστρων........................................................................ 10
Μονάδες μέτρησης απόστασης ................................................................................... 10
Η μυθολογία των άστρων................................................................................................... 10
2. Άστρα και αστερισμοί .............................................................................................. 11
Μικρή και Μεγάλη Άρκτος ............................................................................................... 11
Πολικός ............................................................................................................................. 12
Βοώτης ................................................................................................................................... 13
Θηρευτικοί Κύνες................................................................................................................ 14
Κασσιόπη- Κηφέας- Ανδρομέδα...................................................................................... 14
Περσέας ................................................................................................................................. 16
Πήγασος ................................................................................................................................. 20
Δράκων ................................................................................................................................... 21
Βόρειος Στέφανος ................................................................................................................ 22
Παρθένος ............................................................................................................................... 23
Κόμη Βερενίκης .................................................................................................................. 25
Ηρακλής ................................................................................................................................ 27
Λέων ........................................................................................................................................ 29
Καρκίνος ................................................................................................................................ 30
Ύδρα ....................................................................................................................................... 31
Κόραξ ...................................................................................................................................... 32
Κρατήρ ................................................................................................................................... 33
Λύρα ....................................................................................................................................... 33
Βέγας ................................................................................................................................. 34
Κύκνος ................................................................................................................................... 35
Δίδυμοι ................................................................................................................................... 39
Δελφίν ..................................................................................................................................... 40
Αετός ....................................................................................................................................... 41
Τοξότης................................................................................................................................... 42
Ηνίοχος .................................................................................................................................. 44
Ταύρος ................................................................................................................................... 45
Πλειάδες............................................................................................................................ 46
Υάδες.................................................................................................................................. 47
Ωρίων ...................................................................................................................................... 48
Μέγας κύων - Μικρός κύων ............................................................................................. 50
Σείριος ............................................................................................................................... 51
Μονόκερως ............................................................................................................................ 52

Σκορπιός................................................................................................................................ 53
Αντάρης ............................................................................................................................. 53
Ζυγός ...................................................................................................................................... 54
Όφις-Οφιούχος .................................................................................................................... 55
Κριός....................................................................................................................................... 58
Ιχθύες ..................................................................................................................................... 59
Υδροχόος ............................................................................................................................... 60
Αιγόκερως .............................................................................................................................. 62
Φοίνιξ...................................................................................................................................... 63
Κήτος ...................................................................................................................................... 64
Ηριδανός................................................................................................................................ 65
Κένταυρος ............................................................................................................................. 66
Αργώ........................................................................................................................................ 67
Ίστια ................................................................................................................................... 67
Τροπίς ................................................................................................................................ 67
Πρύμνη ............................................................................................................................. 68
Κάνωπος ............................................................................................................................ 69
Γαλαξίας ................................................................................................................................ 70
3. Άλλα Θέματα ............................................................................................................... 73
Διάσημοι αρχαίοι Έλληνες αστρονόμοι ......................................................................... 73
Αναξίμανδρος................................................................................................................... 73
Άρατος ............................................................................................................................... 74
Αρίσταρχος ....................................................................................................................... 74
Ερατοσθένης .................................................................................................................... 75
Εύδοξος ............................................................................................................................. 76
Ίππαρχος .......................................................................................................................... 76
Κλαύδιος Πτολεμαίος .................................................................................................... 77
Πυθαγόρας ....................................................................................................................... 78
Τα άστρα στις τέχνες........................................................................................................... 79
Ποίηση............................................................................................................................... 79
Ζωγραφική........................................................................................................................ 82
Εξώφυλλα ....................................................................................................................... 103
Αφίσες .............................................................................................................................. 105
Μύθοι άλλων λαών για τους αστερισμούς................................................................... 108
4. Η Αργώ ....................................................................................................................... 114
5. Βιβλιογραφία ……………………………………………………..…………………………………………………..116
Πρόλογος
Ωρίων, Βοώτης, Δράκοντας, Ηριδανός ,Θηρευτικοί Κύνες, Παρθένος…

Λύρα , Μικρή και μεγάλη άρκτος , Κένταυρος , Ανδρομέδα ,
Κόμη της Βερενίκης .....
Όπου κι αν στρέψεις το βλέμμα σου μέσα στη νύχτα , ένας αστερισμός θα σου
αφηγηθεί μια πρωτάκουστη ιστορία απ’τον ωκεανό της Ελληνικής Μυθολογίας .
Από πού προήλθαν όλα αυτά; Ποιους έρωτες, πολέμους, μίση και πάθη θνητών
και θεών αφηγούνται τα ουράνια;
Να , ο Ηρακλής ρουφά το μητρικό γάλα της Ήρας ...
η Ανδρομέδα αλυσοδεμένη στα βράχια περιμένει απελπισμένα τον Περσέα πάνω

στον φτερωτό του Πήγασο…
ο Κηφέας και η Κασσιόπη, σύντροφοι παντοτινοί της Καλλιστώς που ανάλγητα η

Ήρα, μεταμόρφωσε σε αρκούδα…
Τραγουδήστε με τον Ορφέα και τη λύρα του για την αγάπη της Ευρυδίκης ,
λουστείτε στο φως των μυστικών του Ήλιου και της Σελήνης .
Ταξιδέψτε λοιπόν μαζί με την Αργώ στη θάλασσα του διαστήματος. Καπετάνιος στο
ταξίδι μας ο… θαλασσοδαρμένος Δημήτρης Κεραμυδάς και πλήρωμα της Αργώς οι
μαθητές του ΒΘΕΤ1 του 2ου ΓΕΛ Ιλίου .
Καλό ταξίδι .....

1. Εισαγωγή
Ο κόσμος των άστρων

Τα περισσότερα φωτεινά ουράνια σώματα που φαίνονται στον ουρανό είναι
άστρα σαν τον Ήλιο μας αλλά φαίνονται έτσι μικρά λόγω της τεράστιας απόστασης
που μας χωρίζει από αυτά . Λίγα και κοντινά αποτελούν τους πλανήτες με τους
δορυφόρους τους. Οι πλανήτες και οι δορυφόροι είναι πολύ μικροί σε σχέση με
τις διαστάσεις του Ήλιου και δεν είναι άστρα, αλλά μικρά ετερόφωτα ουράνια
σώματα που φαίνονται φωτεινά επειδή ανακλούν το φως του Ήλιου. Ονομάστηκαν
πλανήτες από την λέξη « πλάνητας » που στα αρχαία σημαίνει περιπλανώμενος,
γιατί φαίνονται να κινούνται, δηλαδή αλλάζουν θέση σε σχέση με τα χιλιάδες
άστρα του ουρανού που μοιάζουν ακίνητα . Το ουράνιο στερέωμα ολοκληρώνεται
με τις τροχιές των κομητών και των διαττόντων που διασχίζουν από καιρό σε καιρό
τον ουρανό.
Από την αρχαιότητα, νυχτερινός ουρανός σαγήνευε τον άνθρωπο. Για αυτό ο
άνθρωπος μελέτησε τα αστέρια και προσπάθησε να τα «καταλάβει». Έμαθε να τα
χρησιμοποιεί για να μετρά το χρόνο και να προσανατολίζεται. Αυτή η γνώση
μεταφέρθηκε μέχρι σήμερα, και αναπτύχθηκε σε επιστήμη , την αστρονομία.
Ένας παρατηρητής του ουρανού από το βόρειο ημισφαίριο της Γης βλέπει με
γυμνό μάτι περίπου 3000 άστρα και αντίστοιχα ένας παρατηρητής από το νότιο
2000. Έτσι με γυμνό μάτι μπορούμε να δούμε και από τα δύο ημισφαίρια
περίπου 5000 άστρα. Αν παρατηρούμε με ισχυρά κιάλια τον ουρανό μπορούμε να
δούμε μέχρι και 10000 ενώ με το τηλεσκόπιο του Πάλομαρ έχουν καταγραφεί 3
δισεκατομμύρια.
Τα άστρα ακτινοβολούν μέρα νύκτα αλλά τα βλέπουμε μόνο νύκτα όταν δεν
σκεπάζει το φως τους η ηλιακή ακτινοβολία . Τα άστρα σχηματίζουν μεταξύ τους ,
αν τα ενώσουμε με νοητές γραμμές , διάφορα γεωμετρικά σχήματα όπως τρίγωνα,
τετράγωνα, πολύγωνα και σταυρούς. Αυτά τα σχήματα ονομάστηκαν από τα
αρχαία χρόνια « αστερισμοί » και πήραν τα ονόματά τους από την Ελληνική
Μυθολογία που τα συνέδεσε με την ύπαρξη των θεών και των ηρώων.
Από τα αρχαία χρόνια έγιναν προσπάθειες για καταγραφή των αστερισμών
και των κυριοτέρων άστρων για τη σύνταξη του χάρτη του ουρανού . Σήμερα
υπάρχουν 88 γνωστοί αστερισμοί : 29 στο Βόρειο Ημισφαίριο, 12 που ανήκουν
στο Ζωδιακό Κύκλο και 47 στο Νότιο Ημισφαίριο. Οι 88 αυτοί αστερισμοί
χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με το πως φαίνονται από το σημείο
παρατήρησης (στη δική μας περίπτωση ο Ελληνικός γεωγραφικός χώρος) :
► Τους αειφανείς που φαίνονται πάντοτε, δηλ. όλη την νύκτα, οποιαδήποτε
εποχή του χρόνου.
Οι έξη αειφανείς αστερισμοί από την Ελλάδα είναι :
Μεγάλη Άρκτος
Μικρή Άρκτος
Κασσιόπη
Κηφέας
Δράκων
Καμηλοπάρδαλη
► Τους αμφιφανείς ή ημιφανείς, που είναι 63 ( 23 Βόρειοι, 12 Ζωδιακοί και
28 Νότιοι ) και φαίνονται σε διάφορες εποχές του έτους και διάφορες ώρες.
► Τους αφανείς που βρίσκονται μονίμως στο Νότιο Ημισφαίριο και δεν
φαίνονται ποτέ από την Ελλάδα.

Λαμπρότητες και μεγέθη των άστρων
Παρατηρώντας τον ουρανό διαπιστώνουμε ότι τα άστρα δεν παρουσιάζουν
όλα την ίδια λαμπρότητα (φωτεινότητα). Μερικά είναι πολύ λαμπρά και
ευδιάκριτα ενώ άλλα λιγότερο λαμπρά και μετά βίας διακρίνονται.
Οι αστρονόμοι από τα αρχαία χρόνια ταξινόμησαν τα άστρα ανάλογα με τη
λαμπρότητα τους. Τα ορατά με γυμνό μάτι άστρα είναι ταξινομημένα σε έξι
μεγέθη. Πρώτου μεγέθους είναι τα είκοσι λαμπρότερα άστρα του ουρανού ενώ
έκτου μεγέθους είναι τα άστρα εκείνα που μόλις φαίνονται με γυμνό μάτι. Τα
άστρα 1ου μεγέθους είναι 100 φορές λαμπρότερα από αυτά του 6ου. Το
λαμπρότερο άστρο του ουρανού είναι το α Μεγάλου Κυνός , ο Σείριος ενώ από
τους πλανήτες λαμπρότερη είναι η Αφροδίτη που ο λαός μας την ονομάζει
Αυγερινό
Η λαμπρότητα ενός άστρου δεν υποδηλώνει και το φυσικό του μέγεθος. Ένα
άστρο μπορεί να είναι τεράστιο σε σχέση με ένα λαμπρότερό του αλλά εμείς να το
βλέπουμε πολύ μικρό ή να μην το διακρίνουμε καν με γυμνό μάτι γιατί βρίσκεται
πολύ πιο μακριά από τη Γη σε σχέση με το άλλο άστρο.
Μονάδες μέτρησης απόστασης

Τη μέση απόσταση του Ήλιου από την Γη που είναι περίπου 149,6 εκατομ.
km την θεωρούμε σαν μονάδα μέτρησης αποστάσεων και την ονομάζουμε
αστρονομική μονάδα . Μια άλλη μονάδα μέτρησης της απόστασης των άστρων
είναι το έτος φωτός , δηλαδή η απόσταση που διανύει το φως σε ένα έτος
(περίπου 9,6 τρισεκατομμύρια km ) . Μια άλλη μονάδα μέτρησης αποστάσεων
είναι το παρσέκ που ισούται με 3,262 ε.φ ή 206.265 α.μ ή 30,857
τρισεκατομμύρια km .
ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΤΣΙΜΠΑΣ
Η μυθολογία των άστρων

Τα ουράνια σώματα, σε συνδυασμό με την τρομακτική εμφάνιση άλλων
γήινων φαινομένων, όπως ο κεραυνός και η αστραπή γέμισαν αρχικά τις καρδιές
των ανθρώπων δέος και φόβο. Αποτέλεσμα ήταν η συγκλονισμένη ανθρώπινη
σκέψη να θεοποιήσει και να λατρέψει αρκετά από αυτά, στην προσπάθειά της να
εξευμενίσει και να τα κάνει φιλικά προς αυτήν.
Κατ’ αυτό τον τρόπο γεννήθηκε η υπέροχη ελληνική αστρονομική
μυθολογία, αυτό το θαυμαστό παραμύθι των άστρων, που θα το δούμε να
ξετυλίγεται με αφετηρία τους αειφανείς αστερισμούς του Βόρειου ουρανού.
Μικρή και Μεγάλη Άρκτος, Δράκοντας, Κασσιόπη, Κηφέας, Καμηλοπάρδαλις…
Αλλά, και ο Βοώτης με τον Αρκτούρο του και τους Θηρευτικούς Κύνες, Περσέας,
Πήγασος, Ανδρομέδα και τόσοι άλλοι αστερισμοί, που όλοι έχουν ονόματα από τη
θαυμαστή αρχαία ελληνική μυθολογία.
Σύμφωνα με τον θρύλο, που τον αναφέρει ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, τον
πρώτο κατάλογο των άστρων μαζί, με μια ουράνια σφαίρα, τον έφτιαξε ο
Κένταυρος Χείρωνας, ο δάσκαλος των περισσοτέρων ηρώων της αρχαιότητας. Την
ουράνια αυτή σφαίρα τη χάρισε στον αγαπημένο μαθητή του, τον Ιάσονα, για να
μπορούν οι Αργοναύτες να προσανατολίζονται στο ταξίδι τους προς την Κολχίδα.
Εμπρός , λοιπόν και εμείς , σαν εξερευνητές του διαστήματος , ας
επιβιβαστούμε στην Αργώ και οπλισμένοι με θάρρος και έναν χάρτη του ουρανού,
ας ξεκινήσουμε το ταξίδι μας , όχι στην Κολχίδα , αλλά στον μαγικό κόσμο της
ελληνικής αστρικής μυθολογίας . Το ταξίδι αρχίζει...
2. Άστρα και αστερισμοί
Μικρή και Μεγάλη Άρκτος

Αν κοιτάξουμε το βράδυ προς το βορρά , θα βρούμε εύκολα τον αστερισμό
της Μεγάλης Άρκτου . Είναι ο σπουδαιότερος
αστερισμός του βορείου ημισφαιρίου.
Αποτελείται από 138 άστρα (2ου με 6ου
μεγέθους). Από αυτά αναγνωρίζουμε εύκολα
μόνο τα 7 των οποίων το σχήμα θυμίζει
κατσαρόλα.
Δίπλα στο προτελευταίο άστρο της ουράς,
το Μιζάρ ,υπάρχει ένα μικρότερο που δεν
διακρίνεται εύκολα και οι παλαιότεροι το
χρησιμοποιούσαν για να ελέγχουν την όραση.
Οι Ινδιάνοι τα ονόμαζαν Σκουώ και
Παπούζ ενώ οι Άραβες Αλκόρ ( ή Αλ–Σαιδάκ =
Δοκιμή ).
Τη Μεγάλη Άρκτο ο Όμηρος την ονομάζει
και Ελίκη λόγω της συνεχούς περιστροφής της
γύρω από το βορρά .
Αν ενώσουμε με μια γραμμή τα άστρα
β και α της Μεγάλης Άρκτου και
προεκτείνουμε τη γραμμή αυτή προς τα
δεξιά σε απόσταση ίση με το πενταπλάσιο
της απόστασης β – α θα συναντήσουμε τον
Πολικό Αστέρα το τελευταίο και λαμπρότερο
αστέρι της Μικρής Άρκτου. Την
διακρίνουμε στον ουρανό με κάποια
δυσκολία, γιατί τα περισσότερα άστρα της
είναι αμυδρά. Αποτελείται από 23 άστρα,
αλλά μόνο τα 7 είναι ορατά. Σχηματίζουν
και αυτά κατσαρόλα παρόμοια με της
Μεγάλης Άρκτου αλλά μικρότερη και
αντίστροφη.
Οι αστερισμοί της Μικρής και της
Μεγάλης Άρκτου είναι θεμελιώδεις γιατί χρησιμεύουν στον εντοπισμό και των
υπόλοιπων ορατών αστερισμών του βορείου ημισφαιρίου .
Μυθολογία
Η πλούσια σε φαντασία ελληνική Μυθολογία συνδέει τη Μεγάλη Άρκτο με
την ερωτική δραστηριότητα του Δία, που αγάπησε την πανέμορφη νύμφη
Καλλιστώ, τη μονάκριβη κόρη του βασιλιά Λυκάονα, γιου του Πελασγού και της
Μελίβοιας (ή της Κυλλήνης), με τους πενήντα γιους. Η Καλλιστώ, μεγάλη ιέρεια
και ακόλουθος της Αρτέμιδος ενώθηκε με τον Δία και από την παράνομη ερωτική
της σχέση γέννησε τον ήρωα Αρκάδα, γενάρχη των Αρκάδων. Η σχέση αυτή
προκάλεσε, όπως ήταν επόμενο, τη ζήλια και την οργή της θεάς Ήρας. Γι’ αυτό τον
λόγο, για να εκδικηθεί, μεταμόρφωσε την πεντάμορφη Καλλιστώ σε αρκούδα, το
πιο άσχημο ζώο του ζωικού βασιλείου.
Η Καλλιστώ/άρκτος, περιπλανιόταν για χρόνια μέσα στα τότε πυκνά δάση
της Αρκαδίας, διατηρώντας όμως την ανθρώπινη σκέψη και τη νόηση, ώσπου

κάποτε συνάντησε, παλικάρι πια, τον γιο της
τον Αρκάδα, που κυνηγούσε άγρια ζώα στο
δάσος. Η Καλλιστώ επηρεασμένη από τη
μητρική της αγάπη, ξεχνώντας ότι ήταν
αρκούδα, έτρεξε να τον αγκαλιάσει. Ο
Αρκάδας, όπως ήταν επόμενο, δεν αναγνώρισε
τη μητέρα του. Βλέποντας μια αρκούδα να
του επιτίθεται, σήκωσε το δόρυ του να τη
σκοτώσει . Τότε ο πανταχού παρών Δίας ,
προκειμένου να προλάβει τη μητροκτονία,
μεταμόρφωσε και τον Αρκάδα σε άρκτο. Μόνο
τότε το μικρό αρκουδάκι αναγνώρισε τη μάνα
του και έτρεξε χαρούμενο να συναντηθεί μαζί
της. Ο παντοδύναμος Ζευς, για να τους
γλιτώσει εντελώς από την οργή της Ήρας,
έστειλε και τους δύο στον ουρανό και τους
Ο Δίας με τη μορφή της
έκανε αστερισμούς, για να χαίρονται εκεί
Άρτεμης σμίγει με την
αιώνια τις νύχτες ο ένας κοντά στον άλλο. H Καλλιστώ
μητέρα έγινε ο αστερισμός της Μεγάλης Άρκτου
και γιος της, ο Αρκάδας, ο αστερισμός της Μικρής Άρκτου .
Όμως η ζήλεια της Ήρας δεν σταμάτησε εδώ. Θυμωμένη πολύ από τη μεγάλη
τιμή που έκανε ο Δίας στην ερωμένη του και στον γιο τους, έστειλε τη Θέτιδα, η
οποία είχε ανατραφεί από αυτήν, να διατάξει τον Ωκεανό να μην επιτρέψει ποτέ
στους αστερισμούς αυτούς να βρουν ξεκούραση στους κόλπους του. Απαγόρευσε,
λοιπόν, στους δύο εχθρούς της να ανατέλλουν και να δύουν, για να μη λούζονται
ποτέ στα υγρά βασίλεια του Ωκεανού και να ξεκουράζονται, ούτως ώστε να
διαιωνιστεί η τιμωρία τους. Έγιναν, δηλαδή, αειφανείς αστερισμοί.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΛΟΦΩΤΙΑΣ
Πολικός
Πολικός Αστέρας είναι η ιδιαίτερη ονομασία του αστέρα α της Μικρής
Άρκτου. Ο Πολικός Αστέρας έχει αποκληθεί «ο χρησιμότερος πρακτικά αστέρας
στον ουρανό», επειδή βοηθά όχι μόνο τη ναυσιπλοΐα αλλά και την εύρεση του
βορρά από ξηρά και θάλασσα οποιαδήποτε αστροφώτιστη νύχτα γιατί βρίσκεται
πρακτικά στο ίδιο σημείο οποιαδήποτε ώρα του 24ώρου και οποιαδήποτε στιγμή
του έτους.
Το όνομα αυτό, όπως και το συνώνυμο «Αστέρι του Βορρά», προέρχεται από
μία προσωρινή κατάσταση: το γεγονός ότι στην εποχή μας απέχει μόνο περί τα 40
λεπτά της μοίρας από τον Βόρειο Ουράνιο Πόλο, οπότε όλοι οι αστέρες στον
ουρανό φαίνονται να περιστρέφονται (να περι-πολούν) γύρω του. Μάλιστα η
γωνιακή του απόσταση από τον πόλο θα μειώνεται μέχρι το έτος 2100, οπότε θα
φθάσει σε ένα ελάχιστο 26,5 λεπτών και μετά θα αρχίσει να αυξάνεται. Αυτή η
γειτνίαση με τον Βόρειο Ουράνιο Πόλο ωστόσο είναι περιοδική αφού ακολουθεί
την κίνηση του γήινου άξονα που ονομάζεται μετάπτωση. Μετά από 25.000
χρόνια περίπου θα υπάρξουν και πάλι λίγοι αιώνες κατά τους οποίους ο Πολικός
Αστέρας θα δικαιολογεί το όνομα αυτό. Ο Πολικός Αστέρας είναι ένας φωτεινός
υπεργίγαντας επιφανειακής θερμοκρασίας 7.200 K με απόλυτο μέγεθος -3,64
(δηλαδή στην πραγματικότητα είναι 2.200 φορές λαμπρότερος από τον Ήλιο!) που
απομακρύνεται από το Ηλιακό σύστημα με ταχύτητα 17 km/sec .
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΛΩΝΗ
Βοώτης
Ο γειτονικός στη Μεγάλη Άρκτο αστερισμός ,
που σχηματίζει ένα επίμηκες πεντάγωνο ονομάζεται
Βοώτης . Περιλαμβάνει 91 άστρα και είναι ο 13ος
μεγαλύτερος αστερισμός στον νυχτερινό ουρανό .
Βρίσκεται στο τρίτο τεταρτημόριο του βόρειου
ημισφαιρίου σε μια έκταση 907 τετραγωνικών
μοιρών. Μπορεί να παρατηρηθεί σε γεωγραφικά
πλάτη μεταξύ + 90 ° και -50 °.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το α-Βοώτη ,
ένα άστρο με μέγεθος +0,1 , που ονομάζεται
Αρκτούρος , μιας και βρίσκεται στην προέκταση της
ουράς της Μεγάλης Άρκτου (Άρκτος+ουρά) .
Είναι ένας ερυθρός γίγαντας με διάμετρο 27
φορές μεγαλύτερη του Ήλιου και απέχει από
τη Γη 36 ε.φ. Είναι ο τρίτος φωτεινότερος
αστέρας στον νυχτερινό ουρανό, μετά τον
Σείριο του Μεγάλου Κυνός και τον Κάνωπο της
Τροπίδας
Ο Αρκτούρος εντοπίζεται εύκολα στον
ουρανό γιατί μαζί με τον Βέγα και τον Πολικό
σχηματίζουν ένα ισοσκελές τρίγωνο με κορυφή
τον Αρκτούρο .
Αρκτούρος
Μυθολογία
Ο Βοώτης ή Αρκτοφύλακας ακολουθεί τη Μεγάλη Άρκτο στην καθημερινή
τροχιά της γύρω από τον πολικό Αστέρα.
Η ονομασία Βοώτης εμφανίζεται στην Οδύσσεια, και επομένως βρίσκεται σε χρήση
για σχεδόν 3.000 χρόνια. Η ετυμολογία της προέρχεται κατά μία εκδοχή από το
βους (βόδι) και το ωθείν (την καθοδήγηση, το σπρώξιμο), δηλαδή τον έβλεπαν ως
τον οδηγό της ομηρικής Άμαξας (Μεγάλη Άρκτος). Αλλά στους νεότερους χρόνους
τον φαντάσθηκαν ως τον κυνηγό που οδηγεί τους Θηρευτικούς Κύνες κυνηγώντας
την Άρκτο γύρω από το βόρειο ουράνιο πόλο.
Σύμφωνα με ένα μύθο, η θεά της γεωργίας, η Δήμητρα, είχε δυο γιους, το
Βοώτη και τον Πλούτο. Ο Βοώτης κληρονόμησε από τον πατέρα του όλους τους
αγρούς και τα πρόβατά του, ενώ ο Πλούτος πήρε τα υπόλοιπα. Ο Πλούτος όμως
ήθελε περισσότερη περιουσία κι έτσι ανάγκασε το Βοώτη και του τα έδωσε όλα
εκτός από δυο ταύρους. Ο Βοώτης για να οργώνει πιο γρήγορα τα χωράφια του,
επινόησε το άροτρο. Έτσι, έζευξε τους ταύρους και κατάφερε να οργώνει πιο
γρήγορα απʼ όλους τους ανθρώπους του τότε κόσμου. Η Δήμητρα , για να τον
ευχαριστήσει , αποφάσισε να τον βοηθήσει να πάρει την περιουσία που του πήρε
με τη βία ο αδελφός του. Ο Βοώτης όμως αρνήθηκε, γιατί ήθελε να συνεχίσει να
ζει ήρεμα και ήσυχα. Έτσι, όταν πέθανε και πήγαινε προς τον Άδη, ο Δίας έστειλε
τον Ερμή για να τον ανεβάσει στον ουρανό έτσι ώστε να τον θυμούνται όλοι για την
καλή του ψυχή και την εξυπνάδα του .
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΛΟΦΩΤΙΑΣ

Θηρευτικοί Κύνες
Οι Θηρευτικοί Κύνες είναι ο 38ος
μεγαλύτερος αστερισμός στον ουρανό.
Βρίσκεται στο τρίτο τεταρτημόριο του
βόρειου ημισφαιρίου και καταλαμβάνει
έκταση 465 τετραγωνικών μοιρών .
Μπορεί να παρατηρηθεί σε γεωγραφικά
Ο αστερισμός έχει τέσσερα

αστέρια με γνωστούς πλανήτες
και περιέχει και πέντε
αντικείμενα Messier : M3 (NGC
5272), τον Γαλαξία Whirlpool
(M51, NGC 5194, NGC 5195),
τον γαλαξία Ηλίανθου (M63, NGC
5055), M94 (NGC 4736) και
Γαλαξίας Whirlpool M106 (NGC 4258).
Μυθολογία
Ο αστερισμός είναι αφιερωμένος στον Αρκτούρο , τον Αστερίωνα και τον
Χαρά , τα κυνηγόσκυλα του Βοώτη .
ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ
Κασσιόπη- Κηφέας- Ανδρομέδα

Αν συνδέσουμε το άστρο ε της
Μεγάλης Άρκτου με τον Πολικό και
προεκτείνουμε το ευθύγραμμο τμήμα κατά
ίση απόσταση , θα συναντήσουμε 5 άστρα
που , ανάλογα με την εποχή, σχηματίζουν
ένα Μ ή ένα Σ ή ένα W . Ο αστερισμός αυτός
είναι ο αστερισμός της Κασσιόπης .
Η Κασσιόπη είναι ο 25ος μεγαλύτερος
αστερισμός στον νυχτερινό ουρανό,
καταλαμβάνοντας έκταση 598 τετραγωνικών
μοιρών. Βρίσκεται στο πρώτο τεταρτημόριο
του βόρειου ημισφαιρίου και μπορεί να
παρατηρηθεί σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ
+ 90 ° και -20 °.
Έχει τρία αστέρια με γνωστούς
πλανήτες και περιέχει δύο αντικείμενα
Messier: το M103 (NGC 581) και το M52 (NGC 7654). Στην περιοχή της
Κασσιόπης , κάθε καλοκαίρι , παρατηρείται μια βροχή μετεωριτών (πεφταστέρια)
που ονομάζονται Περσείδες , γιατί μοιάζουν να προέρχονται από τον αστερισμό
του Περσέα .
Ανάμεσα στην Μικρή Άρκτο και την
Κασσιόπη συναντάμε τον αστερισμό του
Κηφέα .
Ο Κηφέας είναι ο 27ος μεγαλύτερος
αστερισμός στον νυχτερινό ουρανό.
Βρίσκεται στο τέταρτο τεταρτημόριο του
έκταση 588 τετραγωνικών μοιρών. Μπορεί να
παρατηρηθεί σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ +
90 ° και -10 °. Στην περιοχή του Κηφέα
βρίσκονται διάφορα νεφελώματα όπως το
νεφέλωμα Wizard .
Ανάμεσα στον Πήγασο και τον Περσέα
βρίσκονται τα άστρα που αποτελούν τον
αστερισμό της Ανδρομέδας .
Η Ανδρομέδα είναι ο 19ος μεγαλύτερος
αστερισμός στον ουρανό. Βρίσκεται στο
πρώτο τεταρτημόριο του βόρειου
ημισφαιρίου και καταλαμβάνει έκταση 722
τετραγωνικών μοιρών. Μπορεί να
90 ° και -40 °. Περιέχει 88 άστρα και το
θαυμάσιο σπειροειδές νεφέλωμα Μ31 που
στην ουσία είναι ολόκληρος γαλαξίας και
είναι το μοναδικό νεφέλωμα που είναι ορατό
με γυμνό μάτι από τη Γή . Βρίσκεται σε
απόσταση μόλις 2,5 εκατομμυρίων ετών
φωτός από τη Γή και μαζί με το Γαλαξία μας
αποτελούν τους δύο μεγαλύτερους γαλαξίες
της τοπικής ομάδας γαλαξιών.
Ο Μ52 της Κασιόπης Το νεφέλωμα Wizard του Ο γαλαξίας της Ανδρομέδας

Κηφέα
Μυθολογία
Η Ανδρομέδα, σύμφωνα με τον μύθο, ήταν κόρη του βασιλιά της Αιθιοπίας
Κηφέα και της Νηρηίδας Κασσιόπης.
Ο θεός της θάλασσας, Ποσειδών, για να τιμωρήσει την Κασσιόπη, που είχε
περηφανευτεί ότι ήταν η πιο όμορφη από τις Νηρηίδες έστειλε πλημμύρες στη
χώρα του Κηφέα και σαν να μην έφταναν οι φοβερές καταστροφές , έστειλε και
ένα φοβερό θαλασσινό δράκο που έγινε ο φόβος και ο τρόμος του τόπου.
Ο Κηφέας έστειλε να ρωτήσει το μαντείο του Άμμωνα, που του απάντησε ότι
η χώρα του θα σωζόταν από τις καταστροφές και από το δράκο, αν η Ανδρομέδα

δεχόταν να φαγωθεί από αυτόν. Έτσι,
έδεσαν την όμορφη βασιλοπούλα σ' ένα
βράχο στην παραλία και την άφησαν εκεί,
για να την καταβροχθίσει το τέρας.
Ο Περσέας, επιστρέφοντας καβάλα
στο φτερωτό του άλογο , τον Πήγασο , από
την περιπέτειά του στο νησί της γοργόνας
Μέδουσας, όπου κατόρθωσε να την
αποκεφαλίσει, έτυχε να περάσει από το
μέρος που ήταν δεμένη η Ανδρομέδα.
Γοητευμένος από την ομορφιά της και
συγκινημένος από τη θλιβερή ιστορία της
σκότωσε το φοβερό τέρας και την
ελευθέρωσε . Μετά ο Περσέας ζήτησε από
τους δικούς της την Ανδρομέδα για
γυναίκα του και φυσικά αυτοί δέχθηκαν .
Ο μόνος που αντιτάχθηκε σ΄αυτό , ήταν ο
Φινέας αδελφός του Κηφέα επειδή ήθελε
την Ανδρομέδα για τον εαυτό του . Ο
Φινέας λοιπόν , προσπάθησε να τους
εμποδίσει να φύγουν, έγινε μεγάλη
φιλονικία και ο Περσέας με το κεφάλι της Ο Περσέας απελευθερώνει την
Μέδουσας απολίθωσε τον αντίζηλό του. Ανδρομέδα
Έτσι λοιπόν , η Κασσιόπη , ο Κηφέας, η
Ανδρομέδα ο Περσέας , ο Πήγασος , ακόμα και ο δράκος , έγιναν αστερισμοί για
να μας θυμίζουν αυτό τον υπέροχο μύθο .
ΝΑΣΙΑ ΚΑΡΑΪΣΚΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΜΠΟΤΗΣ-ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΛΩΝΗ
Περσέας
Ανατολικά της Κασσιόπης και ανάμεσα
στους αστερισμούς της Καμηλοπάρδαλης ,
του Τριγώνου και της Ανδρομέδας , βρίσκεται
ο αστερισμός του Περσέα .
Είναι ο 24ος μεγαλύτερος αστερισμός
στον ουρανό. Βρίσκεται στο πρώτο

τεταρτημόριο του βόρειου ημισφαιρίου
καταλαμβάνοντας έκταση 615
παρατηρηθεί σε γεωγραφικά πλάτη
Το ανοιχτό σμήνος Μ76 μεταξύ + 90 ° και -35 °.
Ο Περσέας περιέχει 60 άστρα έξι από τα οποία έχουν πλανήτες .
Περιλαμβάνει επίσης και δύο σμήνη άστρων , τα M34 και M76 που είναι γνωστά
από την εποχή του Ίππαρχου και του Πτολεμαίου .
Μυθολογία
Ο Ακρίσιος, ο Βασιλιάς του Άργους, είχε μία μοναχοκόρη, τη Δανάη, αλλά
δεν είχε γιους ώστε να κληρονομήσουν το βασίλειο του. Η επιθυμία του να
αποκτήσει ένα γιο ήταν τόσο μεγάλη, που αποφάσισε να ταξιδέψει μέχρι το
μαντείο των Δελφών για να συμβουλευτεί την Πυθία.
«Όχι εσύ, Ακρίσιε, αλλά η κόρη σου Δανάη θα αποκτήσει ένα γιο. Κι αυτό το
παιδί θα είναι η αιτία του θανάτου σου!» του είπε η ιέρεια του μαντείου . Για να
εμποδίσει την πραγματοποίηση του χρησμού, ο Ακρίσιος έδωσε εντολή να
κατασκευαστεί μια υπόγεια φυλακή, στο κέντρο της αυλής του παλατιού του,
όπου έκλεισε την όμορφη Δανάη.
Μόνο η τροφός της Δανάης
μπορούσε να την επισκέπτεται
καθημερινά σ’ αυτό το παράξενο
κελί που έμοιαζε με τάφο, για να
της πηγαίνει φαγητό και να τη
φροντίζει. Όμως το σχέδιο του
Ακρίσιου δε στάθηκε ικανό να
εμποδίσει το Δία να δει την
κοπέλα και να την ερωτευτεί. Για
να καταφέρει να την πλησιάσει,
ο πατέρας των θεών
μεταμορφώθηκε σε χρυσή βροχή
που μπήκε μέσα στην υπόγεια
φυλακή από μια σχισμή στη
μεταλλική σκεπή της. Έτσι, Ο Δίας μεταμορφώνεται σε χρυσή βροχή και
σμίγει με την Δανάη
έπειτα από λίγο καιρό η Δανάη
έφερε στον κόσμο ένα γιο, τον
Περσέα, και με τη βοήθεια της τροφού της τον κράτησε κρυφό από τον κόσμο .
Κάποια στιγμή όμως ο Ακρίσιος ανακάλυψε την αλήθεια . Οργισμένος που
εξαπατήθηκε, καταδίκασε σε θάνατο την τροφό της κόρης του και διέταξε να
κλείσουν τη Δανάη και το παιδί σε ένα μπαούλο και να το πετάξουν στη θάλασσα .
Έτσι κι έγινε, αλλά το μπαούλο δεν βούλιαξε και έφτασε έπειτα από καιρό στη
Σέριφο, ένα από τα νησιά των Κυκλάδων.
Εκεί βασιλιάς ήταν ο Πολυδέκτης. Ένας ψαράς που τον έλεγαν Δίκτη είδε το
μπαούλο να επιπλέει στο νερό και με τη βοήθεια μερικών συντρόφων του πέταξε
στη θάλασσα ένα δίχτυ και την τράβηξε στη στεριά. Έτσι η Δανάη και ο Περσέας
σώθηκαν από βέβαιο πνιγμό, αλλά όχι και από τις συμφορές που ήταν γραφτό να
τους βρουν στο μέλλον.
Ο Περσέας μεγάλωσε στο νησί και έγινε ένα δυνατό παλικάρι που φρόντιζε τη
μητέρα του, η οποία στο μεταξύ είχε γοητεύσει το βασιλιά Πολυδέκτη . Μια μέρα,
ο βασιλιάς κάλεσε τον Περσέα σε ένα από τα συμπόσια του παλατιού ζητώντας
του, όπως και με τους υπολοίπους καλεσμένους, να του φέρει δώρο ένα άλογο.
Βέβαιος πως ο Περσέας, που είχε μεγαλώσει δίπλα σε έναν απλό ψαρά, δε θα
μπορούσε να εκπληρώσει την επιθυμία του . Ο νέος, όμως, δεν πτοήθηκε και
ανακοίνωσε στο Βασιλιά πως θα ερχόταν στο συμπόσιο, αλλά αντί για άλογο θα
του έφερνε το κεφάλι της Μέδουσας. Η Μέδουσα ήταν μία από τις Γοργόνες, τις
τρείς τρομακτικές αδελφές με μορφή τεράτων. Στα χέρια τους είχαν νύχια
αρπακτικού, στο κεφάλι τους αντί για μαλλιά ζωντανά φίδια και στην πλάτη χρυσά

φτερά που τους επέτρεπαν να πετούν . Τα μάτια τους, με βλέμμα ανατριχιαστικό,
μεταμόρφωναν σε πέτρα όποιον θνητό τα κοιτούσε.
Από τις τρείς αδελφές η μόνη θνητή ήταν η Μέδουσα. Όταν ο Περσέας
ξανασκέφτηκε την υπόσχεση που τόσο απερίσκεπτα είχε δώσει στο βασιλιά,
ρίγησε. Ήταν υποχρεωμένος να τηρήσει την υπόσχεση του, αλλά δεν είχε ιδέα πώς
θα τα κατάφερνε! Σκεπτικός, άρχισε να περπατά κατά μήκος της ακτής του
νησιού. Είχε φτάσει στην άκρη της ακτής, αλλά ακόμα δεν είχε βρει τη λύση.
Αποκαμωμένος, κάθισε σ’ ένα βράχο και έβαλε τα κλάματα. «Αλίμονο, πώς θα
βρω τις Γοργόνες; Και με τι τρόπο θα καταφέρω να πιάσω την τρομερή Μέδουσα;»
αναρωτιόταν.
Ο πρώτος από τους θεούς που βοήθησε τον Περσέα ήταν ο Ερμής, ο
αγγελιαφόρος των θεών. «Οι Γοργόνες ζουν στην άλλη άκρη του Ωκεανού, κοντά
στους κήπους των Εσπερίδων, εκεί όπου αρχίζει το Βασίλειο της Νύχτας» είπε ο
Ερμής προσφέροντας στον Περσέα ένα κοφτερό ξίφος.
Μόλις έφυγε ο Ερμής,
μπροστά στα έκπληκτα μάτια
του Περσέα εμφανίστηκε η
Αθηνά, που τον οδήγησε στις
Ναϊάδες, τις Νύμφες του υγρού
στοιχείου, που κατοικούσαν
στο νησί, σε μια σπηλιά εκεί
κοντά. «Μόνο εσείς μπορείτε να
βοηθήσετε τον Περσέα» τις
παρακάλεσε η Αθηνά .
Αμέσως, οι Ναϊάδες έσπευσαν
να βοηθήσουν το νέο. Η μία
του έδωσε ένα ζευγάρι φτερωτά
σανδάλια, η άλλη του φόρεσε
στο κεφάλι το κράνος του Άδη Ο Ερμής και η Αθηνά εξοπλίζουν τον Περσέα
που έκανε αόρατο όποιον το
φορούσε, ενώ η τρίτη του έδωσε ένα σακί μέσα στο οποίο θα έπρεπε να βάλει το
κομμένο κεφάλι της Μέδουσας.
Ο Περσέας ξεκίνησε αμέσως το ταξίδι του . Ελαφρύς σαν πούπουλο χάρη στα
φτερωτά του σανδάλια, μπορούσε να πετάει ψηλά στον αέρα. Διέσχισε με ευκολία
τον Ωκεανό και έφτασε γρήγορα στα σύνορα του βασιλείου της Νύχτας. Εκεί, στις
υπόγειες στοές μιας μυστηριώδους σπηλιάς, που τη φυλούσαν οι Γραίες,
κρύβονταν οι εφιαλτικές Γοργόνες. Οι Γραίες, κόρες κι αυτές, όπως και οι
Γοργόνες, του θαλασσινού θεού Φόρκη, ήταν τρεις θεές με μορφή γερασμένων
γυναικών. Φαλακρές από τότε που γεννήθηκαν, είχαν ένα μόνο δόντι και ένα μόνο
μάτι, που το δανείζονταν με τη σειρά. Για το λόγο αυτό, φυλούσαν την είσοδο της
σπηλιάς μία κάθε φορά και ποτέ όλες μαζί . Τη στιγμή, μάλιστα, που η μία από
τις Γραίες έβγαζε το μάτι για να το παραδώσει στην επόμενη ήταν και οι τρεις τους
τυφλές. Ο Περσέας φόρεσε το κράνος του Άδη που τον έκανε αόρατο, πλησίασε τις
θεές και, τη στιγμή που το μοναδικό τους μάτι άλλαζε χέρια, το άρπαξε σαν
αστραπή. «Θα σας επιστρέψω το μάτι σας, αν μου δείξετε πού κρύβονται οι
Γοργόνες» απάντησε αποφασιστικά ο Περσέας στις τρεις γριές που άρχισαν να
διαμαρτύρονται.
Αφού πήρε την απάντηση που ήθελε, ξεκίνησε το ταξίδι του μέσα στη σπηλιά,
με την προστασία της Αθηνάς, που τον ακολουθούσε σιωπηρά. Περπάτησε αρκετή
ώρα μέσα στο λαβύρινθο με τις υπόγειες σήραγγες, ώσπου έφτασε στην κρυψώνα
των Γοργόνων, που κοιμόνταν ανυποψίαστες. Πλησίασε τη Μέδουσα και,
κοιτάζοντας την
αντανάκλαση της στην
ασπίδα της Αθηνάς, ώστε να
αποφύγει το θανατηφόρο
βλέμμα της, σήκωσε το
σπαθί του και με μια
γρήγορη κίνηση έκοψε το
φοβερό κεφάλι. Από το
άψυχο σώμα της
τερατώδους Μέδουσας δεν
έτρεξε μόνο αίμα. Από τον
ακέφαλο λαιμό της
πετάχτηκε ένα φτερωτό
Το κεφάλι της Μέδουσας
άλογο, ο Πήγασος, και ένας
γίγαντας, ο Χρυσάορας.
Ο Περσέας, αφού έβαλε το κομμένο κεφάλι της Μέδουσας στο σακί του,
ανέβηκε στη ράχη του φτερωτού Πήγασου και πέταξε μακριά από τη σπηλιά. Στον
δρόμο της επιστροφής του από την Σέριφο, ο Περσέας πέρασε από την Αιθιοπία
από όπου ελευθέρωσε την Ανδρομέδα όπως είδαμε προηγουμένως και μαζί
επέστρεψαν στη Σέριφο.
Όταν έφτασε στο νησί, ο Περσέας χρησιμοποίησε για άλλη μια φορά τις
μαγικές δυνάμεις της Μέδουσας ώστε να γλιτώσει τη μητέρα του Δανάη από την
ενοχλητική πολιορκία του βασιλιά Πολυδέκτη και έκανε βασιλιά στη θέση του τον
Δίκτη που τον είχε σώσει . Οι περιπέτειες του Περσέα, όμως, δεν είχαν φτάσει στο
τέλος τους. Ο χρησμός που τόσα χρόνια πριν είχε προβλέψει το χαμό του παππού
του Ακρίσιου δεν είχε ακόμα επαληθευτεί. Ο Περσέας φλεγόταν από την επιθυμία
να επιστρέψει στην πατρίδα του, το Άργος. Ο βασιλιάς Ακρίσιος, μαθαίνοντας τις
προθέσεις του εγγονού του, εγκατέλειψε την πόλη και κατέφυγε στη Λάρισα
ελπίζοντας να αποφύγει την εκπλήρωση του φοβερού χρησμού.
Ο Περσέας, που ήταν ήδη στο δρόμο για το Άργος ταξιδεύοντας με τη
γυναίκα του, την Ανδρομέδα, αποφάσισε να πάει στη Λάρισα, για να λάβει μέρος
στους αγώνες που διοργάνωνε ο βασιλιάς της πόλης προς τιμήν του πατέρα του.
Επέλεξε τη δισκοβολία, πήρε θέση στον αγωνιστικό χώρο και έριξε με όλη του τη
δύναμη το δίσκο όσο πιο μακριά μπορούσε. Το βαρύ αντικείμενο, όμως, ξέφυγε
από την πορεία του και χτύπησε έναν από τους θεατές στο κεφάλι σκοτώνοντάς
τον στη στιγμή . Ο άτυχος θεατής δεν ήταν άλλος από τον Ακρίσιο. Έτσι, ο
ηλικιωμένος ηγεμόνας του Άργους σκοτώθηκε από το χέρι του εγγονού του, όπως
ακριβώς είχε προβλέψει το μαντείο των Δελφών χρόνια πριν. Ο Περσέας από την
στεναχώρια του δεν δέχτηκε να στεφθεί νέος βασιλιάς του Άργους αλλά άλλαξε την
θέση του με αυτή του εξαδέλφου του Μεγαπένθη βασιλιά της Τίρυνθας .
Από τον ευτυχισμένο γάμο του με την Ανδρομέδα, ο Περσέας απέκτησε
πολλά παιδιά, από τα οποία ήταν γραφτό να γεννηθούν πολλοί και σημαντικοί
ήρωες, ανάμεσα τους και ο Ηρακλής. Στο τέλος της επίγειας ζωής τους, οι δύο
σύζυγοι τιμήθηκαν ως ημίθεοι και έγιναν αστερισμοί. Ο Περσέας και η Ανδρομέδα
στέλνουν πλέον τη λάμψη τους στον κόσμο από τον ουρανό, διατηρώντας ζωντανές
στη μνήμη των ανθρώπων τις θαυμαστές τους περιπέτειες.
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΖΗΜΧΕΡΗΣ

Πήγασος
Αριστερά από την Κασσιόπη και σε
συμμετρική θέση με τον Κηφέα βρίσκεται ο
αστερισμός της Ανδρομέδας που είναι
ενωμένος με τον αστερισμό του Πήγασου .
Ο Πήγασος είναι ο 7ος μεγαλύτερος
αστερισμός στον ουρανό . Βρίσκεται στο
τέταρτο τεταρτημόριο του βόρειου
90 ° και -60 °. Τα τρία λαμπρότερα άστρα
του μαζί με τα λαμπρότερα άστρα της
Ανδρομέδας και με το α-Περσέα
σχηματίζουν ένα σχήμα παρόμοιο με την
μεγάλη Άρκτο , αλλά πολύ μεγαλύτερο .
Ο Πήγασος περιέχει ένα αστρικό
σμήνος , το Messier 15 (NGC 7078) και έχει εννέα αστέρια με πλανήτες. Επίσης ,
εκεί βρίσκεται και το Stephan’s Quintet , μια ομάδα που αποτελείται από
τέσσερις αλληλεπιδραστικούς γαλαξίες και έναν σπειροειδή γαλαξία .
Το αστρικό σμήνος Μ15 Stephan’s Quintet
Μυθολογία
Ο Πήγασος ήταν ένα φτερωτό άλογο που γεννήθηκε από την ένωση του
Ποσειδώνα με την γοργόνα Μέδουσα . Ξεπήδησε από το σώμα της μάνας του μαζί
με το Χρυσάορα , όταν ο Περσέας της έκοψε του κεφάλι .Μόλις ξεπήδησε από το
σώμα της Μέδουσας, τον ίππευσε ο Περσέας, για να φτάσει στην Αιθιοπία και να
σώσει από τα δόντια του Δράκοντα την όμορφη Ανδρομέδα.
Κατόπιν, ο Περσέας τον άφησε ελεύθερο και ο Πήγασος εγκαταστάθηκε στον
Όλυμπο και υπηρετούσε τον Δία. Αργότερα η θεά Αθηνά τον προσέφερε στις
Μούσες και από τότε ο Πήγασος κατοικούσε μαζί τους στο όρος Ελικώνας και για
αυτό το λόγο θεωρείται σύμβολο της ποιητικής έμπνευσης . Σύμφωνα με την
μυθολογία , από τα χτυπήματα της οπλής του Πήγασου στη γη ανέβλυζαν πηγές ,
όπως η Ιπποκρήνη και η Αγανίππη στην περιοχή του ιερού των Μουσών στον
Ελικώνα και η Πειρήνη στον Ακροκόρινθο .
Τον Πήγασο κατάφερε να καβαλικέψει ο ήρωας Βελλεροφόντης, ο γιος του
βασιλιά της Εφύρας Γλαύκου , όταν την ώρα που εκείνος έπινε νερό στην Πειρήνη
του πέρασε τα χρυσά ηνία που είχε χαρίσει
στον ήρωα η Αθηνά. Χάρη στον Πήγασο ο
Βελλεροφόντης κατάφερε να σκοτώσει τη
Χίμαιρα, ένα άγριο τέρας με κεφάλι
λιονταριού, ουρά δράκοντα και σώμα
κατσίκας που έβγαζε φλόγες από τα
ρουθούνια του. Γεμάτος έπαρση για το
κατόρθωμά του αυτό, αλλά και για άλλους
άθλους, θέλησε, καβάλα στο φτερωτό
Πήγασο, να πετάξει μέχρι την κατοικία των
θεών στον Όλυμπο και να πάρει μια θέση
ανάμεσα στους αθανάτους. Ο Δίας θύμωσε
και έστειλε οίστρο στον Πήγασο που
αφήνιασε από τα τσιμπήματα του εντόμου
και έριξε το Βελλεροφόντη στη γη, ενώ ο
ίδιος διέσχισε τους αιθέρες και ξαναγύρισε
Ο Πήγασος και ο Βελλεροφόντης στον Όλυμπο.
Δράκων
Ο Δράκων είναι ο 8ος μεγαλύτερος
αστερισμός στον νυχτερινό ουρανό. Βρίσκεται
στο τρίτο τεταρτημόριο του βόρειου
ημισφαιρίου και καταλαμβάνει μια έκταση
1083 τετραγωνικών μοιρών. Μπορεί να
+ 90 ° και -15 °.
Είναι πολύπλοκος αστερισμός με 130
περίπου άστρα . Περιέχει αρκετά
ενδιαφέροντα αντικείμενα όπως το νεφέλωμα
της γάτας , τον γαλαξία Spindle και τον
γαλαξία Tadpole. Περιέχει επίσης και εννέα
αστέρια με γνωστούς πλανήτες .
Νεφέλωμα της γάτας Γαλαξίας Spindle

Μυθολογία
Ο αστερισμός του Δράκοντα
συνδέεται με διάφορους μύθους .
Εκτός από το τέρας στο μύθο της
Ανδρομέδας , συνήθως συσχετίζεται
με τον Λάδωνα , το φοβερό θηρίο που
φύλαγε τα χρυσά μήλα στους κήπους
των Εσπερίδων στον 11ο άθλο του
Ηρακλή . Η χρυσή μήλα ήταν
γαμήλιο δώρο για την Ήρα όταν
παντρεύτηκε τον Δία. Φύτεψε το
δέντρο στον κήπο της και ανέθεσε
στις κόρες του Άτλαντα, τις
Εσπερίδες, να το φυλάξουν. Έβαλε
επίσης τον δράκο Λάδωνα γύρω από
το δέντρο, ώστε οι Εσπερίδες να μην
πάρουν από αυτό κανένα μήλο .
Το θηρίο , τελικά , το σκότωσε ο
Ο Λάδωνας και οι Εσπερίδες Ηρακλής και η Ήρα για τιμήσει τον
Λάδωνα τον τοποθέτησε στον ουρανό
ανάμεσα στους αστερισμούς , κοντά στον Βόρειο πόλο .
Ένας άλλος μύθος θέλει τον Δράκοντα σύμμαχο των Γιγάντων στον δεκαετή
πόλεμο με τους Ολύμπιους θεούς .
Η Αθηνά , για να μην μπορεί να βλάψει τους Θεούς , τον έβαλε στον ουρανό .
ΣΤΑΘΗΣ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ
Βόρειος Στέφανος
Πρόκειται για έναν μικρό αστερισμό του
βορείου ημισφαιρίου ανάμεσα στον Βοώτη
και τον Ηρακλή και βόρεια του Όφεως.
Καταλαμβάνει έκταση 179 τετραγωνικών
μοιρών στους ουράνιους χάρτες.
Αναγνωρίζεται εύκολα, εξαιτίας των επτά
λαμπρότερων αστεριών του (4ου μεγέθους),
αφού σχηματίζουν ένα ημικύκλιο που
μεσουρανεί τον Ιούνιο στα γεωγραφικά πλάτη
της Ελλάδας . Τον εντοπίζουμε εύκολα αν
προεκτείνουμε την ευθεία των

άστρων β-η της Μεγάλης Άρκτου
κατά το διπλάσιο .
Μυθολογία
Ο Βόρειος Στέφανος συνδέεται με
τον μύθο του ήρωα Θησέα και της
Αριάδνης , κόρης του βασιλιά της
Κρήτης Μίνωα και της Πασιφάης .
Όταν ο Θησέας κατόρθωσε , με την
βοήθεια της Αριάδνης , να σκοτώσει
τον Μινώταυρο , από ευγνωμοσύνη
την πήρε μαζί του στην Αθήνα .
Ο Βάκχος και η Αριάδνη στη Νάξο
Στην επιστροφή όμως την εγκατέλειψε στη Νάξο. Ο Διόνυσος, ο θεός των
αμπελιών και του κρασιού, την είδε, την ερωτεύθηκε και της ζήτησε να τον
παντρευτεί. Η Αριάδνη όμως δεν πίστεψε ότι είναι θεός και εκείνος για να της το
αποδείξει ζήτησε από την Αφροδίτη, θεά της ομορφιάς, να σχεδιάσει ένα στεφάνι
φτιαγμένο από πολύτιμα πετράδια, για να της το χαρίσει ως γαμήλιο δώρο. Η
Αφροδίτη το έκανε, η Αριάδνη πείστηκε ότι ο Βάκχος Διόνυσος είναι θεός, και τον
παντρεύτηκε. Αυτός με την σειρά του ένιωσε τόση ευτυχία, ώστε πέταξε το στεφάνι
στον ουρανό και τα πετράδια έγιναν άστρα.
Άλλη παράδοση αναφέρει ότι ο αστερισμός αυτός παριστάνει τα μαλλιά της
Αριάδνης που ο ίδιος ο Διόνυσος μεταμόρφωσε σε αστερισμό προσφέροντάς της
αιώνια αθανασία .
Παρθένος
Κάτω από τον Βοώτη , στο τρίτο
τεταρτημόριο του νότιου ημισφαιρίου
βρίσκεται ο μεγάλος ζωδιακός
αστερισμός της Παρθένου . Είναι ο
δεύτερος μεγαλύτερος αστερισμός
στον ουρανό , μετά την Ύδρα ,
μεταξύ + 80 ° και -80 .
Περιέχει πάνω από 120 άστρα ,
από τα οποία 20 έχουν πλανήτες και
ένα ολόκληρο σμήνος γαλαξιών . Το
πιο φωτεινό αστέρι στον αστερισμό
είναι ο Στάχυς , (α-Παρθένου), με
φαινόμενο μέγεθος 0,98.
Eyes Galaxies Messier 87
Μυθολογία
Η Παρθένος συμβολίζει την Περσεφόνη , κόρη της θεάς Δήμητρας και του
Δία . Η Περσεφόνη ήταν πολύ όμορφη και όταν κάποια στιγμή την είδε ο
Πλούτωνας , ο θεός του Άδη, την ερωτεύτηκε κεραυνοβόλα και αποφάσισε να την
κλέψει. Σύμφωνα με τον Ομηρικό ύμνο προς τη Δήμητρα, η νεαρή Περσεφόνη

μάζευε λουλούδια στο Νύσιο πεδίο. Τη συντρόφευαν, η Αθηνά, η Άρτεμης και οι
Ωκεανίδες νύμφες. Ανέμελη η Περσεφόνη, απομακρύνθηκε από τη συντροφιά της,
αναζητώντας το πιο όμορφο λουλούδι. Όταν
έσκυψε να πιάσει έναν νάρκισσο, η γη χωρίστηκε
στη μέση και από τα έγκατα εμφανίσθηκε ένα
άρμα. Οδηγός ήταν ο Πλούτωνας, που με το ένα
χέρι κρατούσε τα χαλινάρια των αλόγων και με το
άλλο άρπαξε την πανέμορφη κοπέλα. Οι κραυγές
της δεν ακούστηκαν από κανένα και η Περσεφόνη
κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο.
Η Δήμητρα έψαχνε μάταια την κόρη της,
μέρα και νύχτα. Απ’ τη λύπη της, η γη και οι
καλλιέργειες άρχισαν να μαραζώνουν. Μετά από
καιρό, ο Ήλιος που έβλεπε τα πάντα απ’ τον
ουρανό, λυπήθηκε τη θεά και της είπε που
βρισκόταν η κόρη της. Η Δήμητρα απαίτησε να
επιστραφεί η Περσεφόνη, αλλιώς δεν θα άφηνε τη
γη να ξανανθίσει. Ο Δίας, παρακινημένος απ’ τις
ικεσίες των ανθρώπων που πεινούσαν, διέταξε τον
Πλούτωνα να ελευθερώσει την Περσεφόνη . Ο
Θεός του Άδη δεν είχε άλλη επιλογή απ’ το να
υπακούσει, αλλά πρώτα έδωσε στην Περσεφόνη να
φάει ένα ρόδι. Ο Πλούτωνας γνώριζε ότι αν η
κοπέλα κατανάλωνε τροφή στον Κάτω Κόσμο, θα
δενόταν μαζί του και δεν θα μπορούσε να φύγει. Η
Περσεφόνη έφαγε έξι σπόρια και επισφράγισε τη
μοίρα της. Όταν το έμαθε η Δήμητρα, έγινε έξαλλη Η Περσεφόνη
και για να την ηρεμήσει, ο Δίας πρότεινε ένα
συμβιβασμό. Για κάθε σπόρο που έφαγε, η Περσεφόνη θα έμενε και ένα μήνα
στον Άδη. Έτσι η κοπέλα θα περνούσε το μισό χρόνο δίπλα στην μητέρα της και
τον άλλο μισό με τον Πλούτωνα. Η Δήμητρα αποδέχτηκε την απόφαση, αλλά δεν
ξεπέρασε ποτέ τον χαμό της κόρη της. Έκτοτε τους έξι μήνες που η Περσεφόνη
βρισκόταν στον Άδη, η Δήμητρα πενθούσε και
μαζί της πενθούσε και η φύση. Οι αρχαίοι
Έλληνες την φαντάζονταν να κρατάει στο δεξί
της χέρι ένα κλαδί φοίνικα και στο αριστερό
της ένα στάχυ και για αυτό το λαμπρότερο
άστρο της ονομάζεται Στάχυς .
Σύμφωνα με τον Άρατο , η Παρθένος
συνδέεται με την Αστραία , κόρη του Δία και
της Θέμιδας και αδελφή της Αιδώς. Άλλες
παραδόσεις τη θεωρούν κόρη της Ηώς και του
Αστραίου, γιου της Γαίας και του Τάρταρου.
Συνδέεται με το αίσθημα της δικαιοσύνης και
της αρετής -γι' αυτό και κάποιοι συγγραφείς
την ταυτίζουν με Δίκη. Βρισκόταν στη γη ,
μαζί με τους θεούς, την εποχή του χρυσού
γένους, όταν οι λαοί δεν έκαναν επιθέσεις ο
ένας εναντίον του άλλου ούτε διέσχιζαν τις
θάλασσες, μόνο ασχολούνταν με τα χωράφια
τους. Οι θνητοί όμως που γεννήθηκαν μετά
Η Αστραία ανεβαίνει στον
ουρανό
από αυτούς εκφυλίστηκαν και άφησαν την κακία και την απληστία να κυριαρχούν
στον κόσμο. Οι θεοί τότε αποχώρισαν στον Όλυμπο και η Αστραία έμεινε λίγο
ακόμη στη γη, στην ύπαιθρο μαζί με τους χωρικούς και μετά ανέβηκε στον
ουρανό ως ο αστερισμός της Παρθένου.
Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή η Παρθένος είναι η Ηριγόνη , κόρη του
Αθηναίου Ικάριου που έγινε αστερισμός από τον Διόνυσο . Όταν ο Διόνυσος
επισκέφτηκε τον Ικάριο ερωτεύτηκε την
Ηριγόνη και μαζί απέκτησαν ένα γιο,
τον Στάφυλο. Ο θεός έδωσε στον Ικάριο
ένα κλήμα και του δίδαξε όλα τα
σχετικά με την παρασκευή του
κρασιού . Αυτός θέλησε να μοιραστεί
την καινούρια γνώση με άλλους
ανθρώπους, πρώτα με κάποιους
βοσκούς, οι οποίοι δοκίμασαν το ποτό
και, καθώς τους προκάλεσε μεγάλη
ευχαρίστηση, εξακολουθούσαν να
πίνουν σε μεγάλες ποσότητες. Εξαιτίας
της μέθης τους πίστεψαν ότι ο Ικάριος
ήθελε να τους δηλητηριάσει, γι' αυτό Ηριγόνη και Διόνυσος
τον σκότωσαν με τα ραβδιά τους. Την
επομένη το πιστό σκυλί του Ικάριου, η Μαίρα , υπέδειξε στην Ηριγόνη που ήταν
το σώμα του πατέρα της . Αυτή θρήνησε τον πατέρα της και μη αντέχοντας τον
πόνο της, κρεμάστηκε στο δέντρο, στη ρίζα του οποίου βρισκόταν το σώμα του
Ικάριου. Ο ατιμώρητος θάνατος του Ικάριου και της Ηριγόνης προκάλεσε την
οργή του Διόνυσου που έστειλε περίεργη θεομηνία στην Αθήνα. Χτυπημένες από
τρέλα οι νεαρές κοπέλες της Αθήνας, απαγχονίζονταν. Το μαντείο των Δελφών
χρησμοδότησε ότι έπρεπε να τιμωρηθούν οι εγκληματίες και να καθιερώσουν
γιορτή προς τιμή της κρεμασμένης Ηριγόνης, κατά την οποία κρεμούσαν νέες
κοπέλες στα δέντρα. Το έθιμο διατηρήθηκε για αιώνες, και στη Ρώμη στη γιορτή
Liberalia προς τιμή του Διόνυσου, μόνο που τα πραγματικά θύματα
αντικαταστάθηκαν από δίσκους, στους οποίους παριστάνονταν πρόσωπα .
Κόμη Βερενίκης
Ανάμεσα στη Μεγάλη Άρκτο και στον
αστερισμό της Παρθένου υπάρχει ένας
αστερισμός που ονομάζεται «Η κόμη (τα
μαλλιά) της Βερενίκης».
Είναι ο 42ος αστερισμός σε μέγεθος,
καταλαμβάνοντας μια έκταση 386
τετραγωνικών μοιρών. Βρίσκεται στο τρίτο
τεταρτημόριο του βόρειου ημισφαιρίου και
μπορεί να παρατηρηθεί σε γεωγραφικά
Περιέχει δύο αστέρια με γνωστούς
πλανήτες και οκτώ αντικείμενα Messier:
M53 (NGC 5024), Γαλαξία μαύρου ματιού
(M64, NGC 4826), M85 (NGC 4382), M88
(NGC 4501), M91 (NGC 4548) (NGC 4192),
Μ99 (NGC 4254) και Μ100 (NGC 4321).

Μυθολογία
Η Βερενίκη ήταν κόρη του
ηγεμόνα της Κυρήνης της Αφρικής, του
Μάγα. Ήταν φημισμένη για την ομορφιά
της και ιδιαίτερα για τα πλούσια και
μακριά μαλλιά της. Παντρεύτηκε το 246
π.Χ. τον Έλληνα βασιλιά της Αιγύπτου,
τον Πτολεμαίο τον Ευεργέτη.
Λίγο μετά το γάμο τους ο
Πτολεμαίος έφυγε για μια εκστρατεία
στην Συρία. Ο χωρισμός τους στοίχισε
πολύ στη Βερενίκη και η αγωνία για την
τύχη του άντρα της την βασάνιζε μέρα
και νύχτα. Μια μέρα μπήκε στο ναό της
Αφροδίτης και ορκίστηκε στη θεά ότι αν
βοηθούσε τον άντρα της να γυρίσει πίσω
σώος και νικητής από τον πόλεμο, θα
έκοβε τα υπέροχα μαλλιά της και θα τα
αφιέρωνε στον βωμό της.Ο Πτολεμαίος
γύρισε πράγματι στην Αλεξάνδρεια σώος
και νικητής από τον πόλεμο. Η
Βερενίκη, συνεπής στην υπόσχεσή της,
έκοψε τα μαλλιά της και τα αφιέρωσε
Η Βερενίκη
στο ναό της Αφροδίτης. Όμως την
επόμενη μέρα συνέβη κάτι τρομερό. Τα
μαλλιά της Βερενίκης έγιναν άφαντα από το ναό! Ο Πτολεμαίος έγινε έξω φρενών!
Απειλούσε να σκοτώσει πολύ κόσμο για να μάθει ποιος έκανε αυτή τη μεγάλη και
θρασύτατη ιεροσυλία . Και τότε ένας από τους πιο γνωστούς αστρονόμους της
εποχής, ο Κόνων ο Σάμιος, αποφάσισε να μεσολαβήσει για να κατευνάσει την
οργή του Πτολεμαίου, που μπορεί να τον οδηγούσε σε πράξεις βίας εναντίον
αθώων ανθρώπων. Ζήτησε λοιπόν ακρόαση και ο Πτολεμαίος τον δέχτηκε αμέσως
στο παλάτι του . Ο Πτολεμαίος ήταν γεμάτος θυμό και ισχυριζόταν ότι αυτός που
έκλεψε τα μαλλιά της γυναίκας του από το ναό ήταν δύο φορές ιερόσυλος,
απέναντι στη θεά Αφροδίτη και απέναντι σε αυτόν και στη Βερενίκη. Ο Κόνων τον
καθησύχασε λέγοντάς του ότι δεν τα έκλεψε κάποιος άνθρωπος, αλλά ότι τα πήρε
η θεά Αφροδίτη ή κάποιος άλλος από τους θεούς . Ο Πτολεμαίος όπως ήταν
αναμενόμενο ,ζήτησε περισσότερες εξηγήσεις από τον Κόνωνα για το συμπέρασμά
του αυτό. Ο Κόνων τον πληροφόρησε λοιπόν, ότι πριν λίγες μέρες που μελετούσε
τα αστέρια στον ουρανό, όπως έκανε κάθε βράδυ άλλωστε, ανακάλυψε έναν
καινούργιο αστερισμό, που για πρώτη φορά φάνηκε στον ουρανό. Ο αστερισμός
αυτός δεν ήταν ζωηρός και τα αστέρια του είχαν απαλό χρώμα, σαν το απαλό
χρώμα που έχουν τα μαλλιά της Βερενίκης . Έβγαλε λοιπόν το συμπέρασμα ότι η
Αφροδίτη ή ο Δίας πήρε τα πλούσια μαλλιά της όμορφης γυναίκας του
Πτολεμαίου από το βωμό και τα ανέβασε στον ουρανό, όπου θα μείνουν για πάντα
άφθαρτα και αθάνατα! Ο Πτολεμαίος βρήκε λογικό τον συλλογισμό του Κόνωνα
και καταχάρηκε που δεν βεβήλωσε ανθρώπινο χέρι τα μαλλιά της γυναίκας του.
Κι έτσι, από τότε ο αστερισμός εκείνος που ανακάλυψε πρώτος ο Κόνων ο Σάμιος,
ονομάστηκε «Κόμη της Βερενίκης»
ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΤΣΙΓΙΑΝΝΗ
Ηρακλής
Ο Ηρακλής είναι ο 5ος μεγαλύτερος
τρίτο τεταρτημόριο του βόρειου
ημισφαιρίου και καταλαμβάνει έκταση
1225 τετραγωνικών μοιρών .Μπορεί να
+ 90 ° και -50 °.
Περιέχει 155 άστρα 12 από τα οποία
έχουν πλανήτες και δύο αντικείμενα
Messier , το Messier 13 (M13, NGC 6205)
και Messier 92 (M92, NGC 6341)
Μυθολογία
Ο Ηρακλής ήταν ένας σπουδαίος και
τιμημένος ήρωας που τελικά έγινε
θεός. Από την πρώτη στιγμή που
αντιμετώπισε τα δυο φίδια, μέχρι το τέλος
που φόρεσε τον δηλητηριασμένο χιτώνα,
απέδειξε ότι διέθετε όχι μόνο φυσική ρώμη αλλά περισσότερο ευφυΐα, αγάπη και
καλοσύνη για τους ανθρώπους.
Ήταν γιος του Δία και της Αλκμήνης, κόρης του Περσείδη Ηλεκτρύωνα και
συζύγου του βασιλιά των Βοιωτών Αμφιτρύωνα, γιου του επίσης Περσείδη
Αλκαίου. Την Αλκμήνη την έκανε ερωμένη του ο Δίας με δόλο παίρνοντας τη
μορφή του αγαπημένου της συζύγου Αμφιτρύωνα, αφού ο σύζυγός της έφυγε σε
μάχη αμέσως μόλις παντρεύτηκαν. Εκείνη τη νύχτα η Αλκμήνη συνέλαβε τον
τελευταίο Διόσκουρο, τον Ηρακλή. Την ίδια νύχτα επέστρεψε νικητής και ο
Αμφιτρύωνας που μετά τη συνεύρεσή του με την Αλκμήνη συνέλαβε τον Ιφικλή.
Έτσι η Αλκμήνη, μετά από εννιά μήνες γέννησε δύο δίδυμα αγόρια, τον Ηρακλή
και τον Ιφικλή. Το όνομα Ηρακλής το πήρε είτε επειδή θήλασε κρυφά από το
στήθος της Ήρας είτε διότι με τα εμπόδια που του έβαζε χαλύβδωσε το χαρακτήρα
του, επομένως τη δόξα του την οφείλει σε αυτήν. Η θεά Ήρα λέγεται ότι οργίστηκε
τόσο με την απιστία του Δία όσο και ότι με δόλο θήλασαν το παιδί από το στήθος
της , ώστε έταξε σκοπό της ζωής της να το εξοντώσει.
Όταν ο Ηρακλής ήταν δέκα μηνών, η Ήρα έστειλε δύο φοβερά φίδια να τον
πνίξουν, την ώρα που κοιμόταν μαζί με το δίδυμο αδελφό του στην κούνια τους. Ο
Ιφικλής τρόμαξε και έβαλε τα κλάματα, ενώ ο Ηρακλής τα άρπαξε και τα έπνιξε
με τις μικρές παλάμες του. Ο Ηρακλής σε ηλικία 18 ετών, ζώντας πάνω στον
Κιθαιρώνα, πήρε την απόφαση να ακολουθήσει το δύσκολο δρόμο της Αρετής,
αγωνιζόμενος εναντίον κάθε κακού πάνω στη Γη . Επειδή ήθελε πάρα πολύ να
επιστρέψει από τη Θήβα στις Μυκήνες, δέχτηκε με τη θέλησή του τον όρο του
βασιλιά των Μυκηνών, ξαδέλφου του Ευρυσθέα να εκτελέσει τους δώδεκα
περίφημους άθλους του . Αυτοί οι άθλοι είναι αστρολογικοί στην καταγωγή τους
και συνδέονται με τα δώδεκα ζώδια. Η αντιστοιχία τους είναι η εξής:
Κριός - Η ζώνη της Ιππολύτης , Ταύρος - Η σύλληψη του ταύρου της Κρήτης
Δίδυμοι – Τα βόδια του Γηρυόνη , Καρκίνος - Η Λερναία Ύδρα
Λέων - Το λιοντάρι της Νεμέας , Παρθένος -Ο Ερυμάνθειος κάπρος
Ζυγός -Οι στάβλοι του Αυγεία , Σκορπιός - Τα άλογα του Διομήδη
Τοξότης -Οι Στυμφαλίδες όρνιθες , Αιγόκερως - Το ελάφι της Αρτέμιδος
Υδροχόος - Ο Κέρβερος του Άδη , Ιχθείς - Τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων
Ο θάνατος του Ηρακλή ήταν τραγικός. Κάποτε ζήτησε από τη γυναίκα του, τη
Δηιάνειρα, να του στείλει έναν καθαρό χιτώνα, για να κάνει θυσία στους θεούς.

Εκείνη του έστειλε ένα χιτώνα, τον οποίο είχε περιλούσει με το δηλητηριασμένο
αίμα του Κένταυρου Νέσσου, ο οποίος πέθανε από τα βέλη του ήρωα. Η Δηιάνειρα
δε γνώριζε ότι ήταν δηλητήριο αλλά είχε πεισθεί ότι το αίμα αυτό ήταν ερωτικό
φίλτρο και με το φόβο ότι ο Ηρακλής θα την απατούσε με την Ιόλη έριξε το αίμα
του Κενταύρου στο χιτώνα. Φορώντας το χιτώνα ο Ηρακλής, αυτός κόλλησε πάνω
του και το ισχυρό δηλητήριο άρχισε να περνά στους πόρους του δέρματός του.
Προσπάθησε να τον βγάλει, αλλά αυτό ήταν αδύνατο. Έτσι μη αντέχοντας του
φριχτούς πόνους, έφτιαξε έναν ξύλινο βωμό στο βουνό Οίτη, ξάπλωσε επάνω του
και παρακαλούσε τους διερχόμενους διαβάτες να ανάψουν τη φωτιά. Τελικά την
άναψε ο Ποίας, ο πατέρας του ευνοουμένου του Ηρακλή, του Φιλοκτήτη και πήρε
για ανταμοιβή τα όπλα του ήρωα. Ενώ καίγονταν τα ξύλα ξαφνικά ένα σύννεφο
που συνοδεύονταν από βροντές κατέβηκε στη Γη, άρπαξε τον ήρωα και τον
ανέβασε στον Όλυμπο. Εκεί συμφιλιώθηκε με την Ήρα και παντρεύτηκε την κόρη
της την Ήβη, γιατί έπρεπε εκτός από την αθανασία να κερδίσει και την αιώνια
νιότη, που η Ήβη εκπροσωπούσε .
ΚΩΣΤΑΣ ΑΡΚΟΥΛΗΣ
Ο Ηρακλής και η Μούσα Ο Νέσσος αρπάζει την Δηιάνειρα
Ο Ηρακλής στο σταυροδρόμι
Ο Ηρακλής ελευθερώνει
τον Προμηθέα
Λέων
Ο Λέων είναι ο 12ος μεγαλύτερος
αστερισμός στον ουρανό .Βρίσκεται
στο δεύτερο τεταρτημόριο του βόρειου
ημισφαιρίου καταλαμβάνοντας μια
έκταση 947 τετραγωνικών μοιρών.
Μπορεί να παρατηρηθεί σε
γεωγραφικά πλάτη μεταξύ
+ 90 ° και -65 °.
Ανήκει στην οικογένεια των

αστερισμών του Ζωδιακού, μαζί με Κριό,
Ταύρο, Δίδυμο, Καρκίνο, Παρθένο,
Ζυγό, Σκορπιό, Τοξότη, Αιγόκερως,
Υδροχόος και Ιχθείς.
Περιλαμβάνει 81 άστρα με
λαμπρότερο τον Βασιλίσκο ή καρδιά του
Λέοντα (α-Λέοντα) . Οι αρχαίοι Πέρσες
θεωρούσαν τον Βασιλίσκο ως τον αρχηγό
Βασιλίσκος
των τεσσάρων βασιλικών άστρων ,
δηλαδή των τεσσάρων φρουρών του
ουρανού . Αυτά ήταν : Βασιλίσκος(α-Λέοντα), Λαμπαδίας (α-Ταύρου) , Αντάρης (α-
Σκορπιού) και Φομαλχώ(α-Νοτίου Ιχθύος). Περιέχει επίσης και πέντε αντικείμενα
Messier: Messier 65 (M65, NGC 3623), Messier 66 (M66, NGC 3627), Messier
95 (M95, NGC 3351), Messier 96 (Μ96, NGC 3368) και Messier 105 ).
Μυθολογία
Ο Λέων συνδέεται με το
λιοντάρι της Νεμέας που
γεννήθηκε από την ένωση της
Χίμαιρας με τον Όρθρο, γιο του
Τύφωνα και της Έχιδνας. Το είχε
αναθρέψει η θεά Ήρα και μετά το
εξαπέλυσε στα δάση της Νεμέας,
όπου προκαλούσε μεγάλες
καταστροφές. Τόσο ο Ερατοσθένης
όσο και ο Γάιος Ιούλιος Υγίνος
έγραψαν ότι το λιοντάρι έγινε
αστερισμός επειδή ήταν ο
βασιλιάς των θηρίων.
Το λιοντάρι ζούσε στη Νεμέα
και κανένας δε μπορούσε να το
νικήσει γιατί το δέρμα του δεν το
διαπερνούσε κανένα όπλο της
εποχής . Όταν το κατάλαβε ο
Ο Ηρακλής πνίγει το λιοντάρι Ηρακλής , σήκωσε το ρόπαλό του
και άρχισε να το κυνηγά .Το

λιοντάρι κατέφυγε σε μια σπηλιά που είχε δύο ανοίγματα . Τότε εκείνος έχτισε τη
μία είσοδο, μπήκε από την άλλη και επιτέθηκε στο θηρίο, έβαλε το χέρι του γύρω
από τον λαιμό του και το έσφιξε μέχρι που το έπνιξε . Στη συνέχεια ,
χρησιμοποίησε τα νύχια του λιονταριού για να το γδάρει. Το τομάρι του με το
κεφάλι του (λεοντή) το φορούσε ο Ηρακλής τόσο για προστασία όσο και για να
κάνει την εμφάνισή του πιο τρομακτική.
ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΑΣΒΕΣΤΑΣ
Καρκίνος
Ο καρκίνος είναι ο 31ος μεγαλύτερος
αστερισμός και ο μικρότερος από τους δώδεκα
ζωδιακούς αστερισμούς. Καταλαμβάνει έκταση
506 τετραγωνικών μοιρών. Βρίσκεται στο
δεύτερο τεταρτημόριο του βόρειου ημισφαιρίου
και μπορεί να παρατηρηθεί σε γεωγραφικά
πλάτη μεταξύ + 90 ° και -60 °. Το όνομά του
σημαίνει "καβούρι" στα Λατινικά.
Ο Καρκίνος περιέχει μια σειρά από
διάσημα αστρονομικά αντικείμενα, μεταξύ των
οποίων και το ανοιχτό σύμπλεγμα Φάτνη που
βρίσκεται σε απόσταση 500 ε.φ. Η Φάτνη
διακρίνεται με γυμνό μάτι και ο λαός μας την
ονομάζει¨μελίσσι¨ . Αστρονομικό ενδιαφέρον
παρουσιάζουν επίσης και οι
αλληλεπιδραστικοί σπειροειδείς γαλαξίες
NGC 2535 και NGC 2536.
Οι αλληλεπιδραστικοί σπειροειδείς Το σύμπλεγμα Φάτνη

γαλαξίες NGC 2535 και NGC 2536.
Μυθολογία
Ο αστερισμός του Καρκίνου είναι ο γιγαντιαίος κάβουρας ή καραβίδα που
έστειλε η Ήρα στη Λέρνα, προκειμένου να δυσκολέψει ακόμη περισσότερο τον
Ηρακλή στην προσπάθειά του να σκοτώσει την Ύδρα που κατάκαιγε σοδειές και
ανθρώπους με τη φλογισμένη αναπνοή της. Ο κάβουρας δάγκωσε τον ήρωα στη
φτέρνα και εκείνος τον συνέθλιψε πατώντας το κεφάλι του . Η θεά Ήρα , για να
ανταμείψει τον κάβουρα που σκοτώθηκε εξαιτίας της , τον έκανε αστερισμό και
τον τοποθέτησε στον ουρανό δίπλα στο κεφάλι της συμμάχου του Ύδρας .
ΝΑΣΙΑ ΚΑΡΑΪΣΚΟΥ
Ύδρα
Ο αστερισμός της Ύδρας είναι
ο μεγαλύτερος από τους 88
αστερισμούς . Βρίσκεται στο νότιο
ημισφαίριο , είναι ορατός από την
Ελλάδα και καταλαμβάνει έκταση
1303 °. Το κεφάλι της Ύδρας
βρίσκεται νότια του αστερισμού του
Καρκίνου και η ουρά του βρίσκεται
ανάμεσα στον Κένταυρο και τον
Ζυγό . Διαθέτει μεγάλο αριθμό
αντικειμένων όπως το ανοικτό
σύμπλεγμα Messier 48, το
σφαιροειδές σύμπλεγμα Messier
68, τον γαλαξία Southern Pinwheel
(Messier 83), το σύμπλεγμα των γαλαξιών της Ύδρας, το σφαιρικό σμήνος
Tombaugh (NGC 5694), το νεφέλωμα Ghost of Jupiter και τον σπειροειδή
γαλαξία ESO 510-G13 .
Ο σπιροειδής γαλαξίας M83 Το νεφέλωμα Ο σπιροειδής γαλαξίας

Ghost of Jupiter ESO 510-G13
Μυθολογία
Ο αστερισμός της Ύδρας
συσχετίζεται συνήθως με το
δεύτερο άθλο του Ηρακλή στην
ελληνική μυθολογία. Η Ύδρα
ήταν ένα τεράστιο γιγαντιαίο
πλάσμα κόρη του Τυφώνα και
της Έχιδνας , η οποία ήταν
μισή γυναίκα και μισό φίδι.
Ήταν επίσης αδελφή του
δράκοντα Λάδωνα, φύλακα
στον κήπο των Εσπερίδων . Στη
μυθολογία η Ύδρα είχε εννέα
κεφάλια και ένας από αυτά
ήταν αθάνατο. Η ουράνια Ύδρα
Ο Ηρακλής σκοτώνει τη απεικονίζεται με ένα μόνο
Λερναία Ύδρα. κεφάλι , πιθανώς το αθάνατο .
Το τέρας ζούσε κοντά στην πόλη της Λέρνας, κοντά στο Άργος ,όπου
λεηλατούσε τη γη και έτρωγε τα βοοειδή. Ο Ηρακλής, διατάχθηκε από τον
Ευρυσθέα να σκοτώσει την Λερναία Ύδρα . Πήρε λοιπόν για βοηθό του τον ανιψιό
του Ιόλαο και ξεκίνησε . Στην αρχή προσπάθησε να σκοτώσει το τέρας με
φλεγόμενα βέλη . Αφού δεν τα κατάφερε ξεκίνησε την μάχη σώμα με σώμα . Με το
ρόπαλό του χτυπούσε την Ύδρα κόβοντάς της τα κεφάλια . Κάθε φορά όμως που
έκοβε ένα, δύο νέα κεφάλια φύτρωναν στη θέση του . Τότε ο Ηρακλής ζήτησε την
βοήθεια του Ιόλαου ο οποίος κάθε φορά που ο Ηρακλής έκοβε ένα κεφάλι , αυτός
με έναν αναμμένο δαυλό έκαιγε το ματωμένο μέρος και έτσι δεν φύτρωναν άλλα .
Τελικά ο Ηρακλής έκοψε και το αθάνατο κεφάλι και το έθαψε κάτω από ένα
βράχο.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΖΟΥΛΗ
Κόραξ
Ο Κόρακας είναι αστερισμός του νότιου
ημισφαιρίου του ουρανού. Βρίσκεται βόρεια
της Ύδρας και νότια της Παρθένου. Είναι
μικρός αστερισμός με 17 άστρα, τα οποία
σχηματίζουν ένα μικρό τετράπλευρο , το σώμα
του Κόρακα και το κεφάλι του πουλιού . Παρά
τις μικρές του διαστάσεις τόσο οι αρχαίοι
Έλληνες όσο και οι Ρωμαίοι εκτιμούσαν
ιδιαίτερα αυτό τον αστερισμό.
Μυθολογία
Σύμφωνα με το μύθο, ο Κόρακας στάλθηκε από τον Απόλλωνα για να
παρακολουθεί τη νύμφη Κορωνίδα, με την οποία ο θεός ήταν ερωτευμένος. Την
περίοδο αυτή η Κορωνίδα, κόρη του Φλεγύα, βασιλιά των Λαπιθών, συνόδευε τον
πατέρα της σε μια επίσκεψή
του στην Πελοπόννησο . Αν
και έφερε όμως στα σπλάχνα
της τον Ασκληπιό, το παιδί του
θεού, παντρεύτηκε τον Ίσχυ,
γιο του Ελάτου. Ο Απόλλωνας
ειδοποιήθηκε αμέσως από τον
Κόρακα και τόξευσε την άπιστη
αγαπημένη του ή κατ΄ άλλους
η θεά Άρτεμις για να
εκδικηθεί την προσβολή προς
τον αδερφό της, τόξευσε την
Κορωνίδα. Ο Απόλλωνας, κατά
το μύθο, μόλις πρόφτασε να
Ο Απόλλωνας και η Κορωνίδα σώσει το γιο του Ασκληπιό από
την κοιλιά της μάνας του, τη
στιγμή που την έβαζαν να καεί στην πυρά. Καόπιν, ο Απόλλωνας θυμωμένος από
τα κακά μαντάτα που του είχε φέρει ο Κόρακας, άλλαξε το μέχρι τότε ωραίο
ασημόλευκο φτέρωμα του πουλιού σε μαύρο και εξόρισε τον Κόρακα στον Άδη.
Κρατήρ
Είναι νότιος αστερισμός και συνορεύει με
τον Λέοντα, τον Εξάντα, την Ύδρα, τον Κόρακα
και την Παρθένο. Είναι δυσδιάκριτος
αστερισμός, αφού όλοι οι αστέρες του είναι
αμυδρότεροι του τρίτου μεγέθους.
Μυθολογία
Ο Κρατήρας είναι ένα είδος αρχαίου
ελληνικού αγγείου . Πήρε το όνομά του από το
ανακάτεμα του κρασιού με το νερό . Επειδή
λοιπόν ήταν πολύτιμο αντικείμενο για τους
ανθρώπους αλλά και για τους θεούς , πήρε τη
θέση του που του άρμοζε στα άστρα .
Υπάρχει ένας μύθος που συνδέει τον
Κρατήρα , τον Κόρακα και την Ύδρα : Ο
κόρακας στάλθηκε από τους θεούς με ένα κρατήρα για νερό από μια ιερή πηγή.
Δίπλα στην πηγή υπήρχε μια συκιά που τα σύκα της όμως δεν ήταν ακόμη ώριμα.
Ο κόρακας περίμενε να ωριμάσουν και ύστερα τα γεύτηκε. Κατόπιν γέμισε την
κανάτα νερό και ετοιμάστηκε να επιστρέψει. Όταν κατάλαβε πόσο είχε
καθυστερήσει, άρχισε να ψάχνει για μια δικαιολογία. Περιμάζεψε ένα φίδι που
βρέθηκε μπροστά του στην πηγή και, όταν επέστρεψε, δικαιολογήθηκε λέγοντας
ότι το φίδι ξεδιψούσε από την πηγή κάθε μέρα και δεν άφηνε κανέναν άλλον να
πιει. Όμως ο θεός της μαντικής ήξερε πολύ καλά την αλήθεια και για να
τιμωρήσει τον κόρακα τον έκανε να κορακιάζει για νερό και για να θυμούνται οι
άνθρωποι το περιστατικό και να παραδειγματίζονται τοποθέτησε τον κόρακα, την
κανάτα και το φίδι στον ουρανό σαν αστέρια που λάμπουν στον ουρανό
Λύρα
Νότια του Δράκοντα και ανατολικά του Ηρακλή
βρίσκεται ο μικρός αστερισμός της Λύρας που έχει
περίπου 30 άστρα . Είναι μικρός αστερισμός , αλλά
πολύ γνωστός , γιατί το α Λύρας είναι ο Βέγας , το
λαμπρότερο άστρο του βορείου ημισφαιρίου . Για να
εντοπίσουμε την Λύρα στον ουρανό προεκτείνουμε την
ευθεία που περνάει από τα γ-δ της Μεγάλης Άρκτου ,
αφού πρώτα συναντήσουμε το κεφάλι του Δράκοντα .
Μυθολογία
Ο αστερισμός της Λύρας παριστάνει τη θεϊκή
λύρα του Ορφέα του περίφημου μουσικού της
Μυθολογίας γιου του Απόλλωνα και της Μούσας
Κλειώς ή της Καλλιόπης. Ο Ορφέας καταμάγευε με
τη μουσική του όχι μόνο Θεούς και ανθρώπους αλλά
και τα άγρια ζώα, δέντρα, τη θάλασσα ακόμα και τους βράχους του Ολύμπου που
τους έκανε να μετακινούνται.
Ο Ορφέας έλαβε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία και δύο φορές έσωσε
τους Αργοναύτες με το τραγούδι του. Τη μια φορά ηρέμησε μαζί με τους
Διόσκουρους τη μανιασμένη θάλασσα σώζοντας την Αργώ από συντριβή και την
άλλη με τους ήχους της λύρας του έσωσε τους Αργοναύτες από το τραγούδι των
Σειρήνων.

Σύζυγος του Ορφέα ήταν η
Ευρυδίκη, η οποία είχε πεθάνει όταν
ο Ορφέας έλειπε στην Αργοναυτική
εκστρατεία. Κατέβηκε τότε στον κάτω
κόσμο όπου με τη λύρα του ημέρωσε
τους φύλακες του Άδη και συγκίνησε
τον Πλούτωνα και την Περσεφόνη που
τον άφησαν να πάρει μαζί του την
Ευρυδίκη. Ο μοναδικός όρος που του
έβαλαν ήταν να μην γυρίσει να τη δει
μέχρι να ανέβουν στον πάνω κόσμο .
Η υπερβολική του αγάπη όμως τον
έκανε να ξεχάσει την υπόσχεσή του Ορφέας και Ευρυδίκη
και γύρισε να δει τη γυναίκα του. Τότε
η Ευρυδίκη επέστρεψε στο κόσμο των νεκρών και ο Ορφέας απαρηγόρητος όπως
ήταν περιφρόνησε τις γυναίκες της Θράκης που τον απομόνωσαν και τον
κομμάτιασαν πετώντας τον στη θάλασσα μαζί με τη λύρα του. Η θάλασσα ξέβγαλε
τα κομμάτια του σώματός του και τη λύρα στη Λέσβο όπου οι Μούσες τα μάζεψαν
και τα έθαψαν. Μαζί με τον Απόλλωνα παρακάλεσαν τότε το Δία να τοποθετήσει τη
θεϊκή λύρα στον ουρανό σαν αστερισμό για να μείνει αιώνια η γλυκιά μουσική του
Ορφέα.
Κατά μια άλλη εκδοχή , η λύρα ανήκε στον περίφημο μουσικό , τον Αρίωνα
τον Μυθημναίο . Ο Αρίωνας ήταν φημισμένος μουσικός της αυλής του
Περίανδρου, τύραννου της Κορίνθου. Είχε λάβει μέρος σε κάποιο μουσικό αγώνα
στη Σικελία, κέρδισε ένα πολύτιμο έπαθλο και επιστρέφοντας στην πατρίδα του
τον συνέλαβαν οι ναύτες, που είχαν βάλει στο μάτι το θησαυρό του. Ενώ
ετοιμάζονταν να τον ρίξουν στη θάλασσα, ο Αρίωνας τους παρακάλεσε να τον
αφήσουν να παίξει για τελευταία φορά τη λύρα του. Οι θείες μελωδίες
προσέλκυσαν τα δελφίνια, που περικύκλωσαν το πλοίο και όταν ο άτυχος Αρίωνας
ρίχτηκε στη θάλασσα, κάποιο από αυτά τον κουβάλησε πάνω στη ράχη του ως τη
στεριά.
ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΑΣΒΕΣΤΑΣ
Βέγας
Βέγας (Vega) είναι η ιδιαίτερη ονομασία του αστέρα α της Λύρας . Είναι ο
φωτεινότερος αστέρας της Λύρας και ο
δεύτερος σε φωτεινότητα ολόκληρου του
βόρειου ημισφαιρίου της ουράνιας
σφαίρας. Βρίσκεται σε απόσταση μόλις
25 ετών φωτός ενώ, μαζί με τον Σείριο
και τον Αρκτούρο είναι τα λαμπρότερα
αστέρια στη γειτονιά του Ήλιου .
Ο Βέγας είναι ένας από τους
καλύτερα μελετημένους αστέρες μετά τον
Ήλιο. Σε 13727 χρόνια θα είναι ο
βόρειος πολικός αστέρας, όπως ήταν και
το 12.000 π.Χ. λόγω της μεταπτώσεως
του άξονα της γης. Είναι εύκολα ορατός
τα καλοκαιρινά βράδια μέχρι και τον
Νοέμβριο .
Η μετάπτωση του άξονα της γης
Σχηματίζει ένα ισοσκελές τρίγωνο με τον
Πολικό και τον Αρκτούρο . Αποτελεί επίσης τη
βορειοδυτική κορυφή του λεγόμενου «Θερινού
Τριγώνου» (οι άλλοι αστέρες είναι ο Ντενέμπ (α
Κύκνου) και ο Αλτάιρ (α Αετού)).
Τα τελευταία χρόνια έχουν προκύψει νέα
εντυπωσιακά στοιχεία για τον Βέγα. Οι
Το θερινό τρίγωνο
παρατηρήσεις που
έκαναν τα διαστημικά
τηλεσκόπια Herschel
και Spitzer
αποκαλύπτουν την
ύπαρξη μιας ζώνης
Η ζώνη αστεροειδών του Βέγα αστεροειδών γύρω από
το άστρο παρόμοια με
εκείνη που υπάρχει γύρω από τον Ήλιο. Οι αστρονόμοι που μελέτησαν αυτά τα
νέα στοιχεία εικάζουν ότι ο Βέγας διαθέτει ένα πλανητικό σύστημα. Μάλιστα
πιθανολογούν ότι το πλανητικό σύστημα του Βέγα είναι παρόμοιο με το δικό μας
και θεωρούν πιθανό ότι θα υπάρχουν σε αυτό βραχώδεις πλανήτες παρόμοιου
μεγέθους με τη Γη και τον Άρη.
ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΣΙΟΥΡΗΣ
Κύκνος
Ο Κύκνος είναι ο 16ος μεγαλύτερος
αστερισμός στον νυχτερινό ουρανό.
έκταση 804 τετραγωνικών μοιρών. Μπορεί
να παρατηρηθεί σε γεωγραφικά πλάτη
μεταξύ + 90 ° και -40 °.
Στην περιοχή του Κύκνου βρίσκονται
πολλά σημαντικά αντικείμενα , όπως το
Cygnus X-1, μια περίφημη πηγή ακτίνων
Χ, τα νεφελώματα Τουλίπα και Veil και ο
γαλαξίας - πυροτέχνημα (NGC 6946) . Το
πιο λαμπρό αστέρι στον αστερισμό είναι ο
Deneb (α_Κύκνου), ο οποίος είναι ο 19ος
φωτεινότερος αστέρας στον ουρανό, με
φαινόμενο μέγεθος 1,25 .

Το νεφέλωμα Τουλίπα και το Cygnus X-1
ο γαλαξίας - πυροτέχνημα
(NGC 6946)
Το νεφέλωμα γ-Κύκνου
Το νεφέλωμα Veil
Μυθολογία
Ο αστερισμός του Κύκνου συνδέεται με διάφορους μύθους .
Κατά μια εκδοχή , ο αστερισμός αυτός παριστάνει τον Δία που μεταμορφώθηκε σε
κύκνο για να κλέψει την καρδιά της όμορφης Λήδας . Σύμφωνα λοιπόν με τον
μύθο , κάποτε ο Δίας συνάντησε
στον Ταΰγετο την Λήδα , γυναίκα
του βασιλιά της Σπάρτης Τυνδάρεω
και επειδή , ως συνήθως , του άρεσε
πολύ , θέλησε να την κατακτήσει .
Πήγε λοιπόν και ζήτησε την βοήθεια
της Αφροδίτης . Αυτή ,
μεταμόρφωσε τον Δία σε κύκνο , ενώ
η ίδια έγινε ένας άγριος αετός που
τον κυνηγούσε . Τους είδε λοιπόν η
Λήδα και έτρεξε να σώσει τον κύκνο
από τον αετό ανοίγοντας τα χέρια
της για να τον προστατέψει στην
αγκαλιά της . Από την συνεύρεση
αυτή η Λήδα γέννησε δύο αυγά, απ'
όπου βρήκαν τέσσερα παιδιά. Τα
δύο ήταν οι Διόσκουροι ο Κάστορας Η Λήδα και ο Κύκνος
και ο Πολυδεύκης και τα άλλα η ωραία Ελένη και η Κλυταιμνήστρα .
Ένας άλλος μύθος συνδέει τον Κύκνο με τον Ορφέα , τον τραγικό ήρωα που
σκότωσαν οι Μενάδες . Μετά το θάνατό του , ο Ορφέας μεταμορφώθηκε σε κύκνο
και τοποθετήθηκε δίπλα στη λύρα του στον ουρανό. Η λύρα αντιπροσωπεύεται
από τον γειτονικό αστερισμό Λύρα.
Ο αστερισμός του Κύκνου συνδέεται μερικές φορές με κάποιον από τους
πολλούς ανθρώπους που ονομάζεται Κύκνος στην ελληνική μυθολογία.
Οι πιο διάσημοι είναι ο Κύκνος, ο γιος του Άρη, που προκάλεσε σε αγώνα τον
Ηρακλή και σκοτώθηκε, ο Κύκνος, ο γιος του Ποσειδώνα, που πολέμησε από την
πλευρά των Τρώων κατά τον Τρωικό πόλεμο, σκοτώθηκε από τον Αχιλλέα και
μετατράπηκε σε ένας κύκνος μετά το θάνατό του και ο Κύκνος, ένας στενός φίλος
του Φαέθοντα.
Από τους τρεις παραπάνω, ο μύθος του Φαέθοντα, είναι αυτός που
συσχετίζεται συχνότερα με τον αστερισμό του Κύκνου . Ο Κύκνος ήταν επιστήθιος
φίλος του Φαέθοντα , γιού της νύμφης Κλυμένης. Δεν γνώριζε ποιος ήταν ο
πατέρας του, και όταν ρώτησε της μητέρα του, εκείνη του είπε ότι ήταν γιος του
θεού Ήλιου . Ο Φαέθων υπέθεσε ότι η Κλυμένη του έλεγε την αλήθεια, αλλά όταν
ο συμμαθητής του Έπαφος τον κορόιδεψε αμφισβητώντας την ταυτότητα του
πατέρα του, εκείνος πήγε στη μητέρα του και απαίτησε αποδείξεις. Εκείνη του
είπε να αναζητήσει ο ίδιος τον Ήλιο, μάλιστα τον οδήγησε να αναζητήσει τον
πατέρα του στην Ινδία, την περιοχή από όπου ανέτειλε με το άρμα του.
Όταν ο Φαέθων έφτασε στο παλάτι του θεού Ήλιου, έμεινε έκθαμβος. Τα
πάντα, από τις κολώνες μέχρι τις πόρτες, τα είχε σμιλέψει ο ίδιος ο Ήφαιστος με
χρυσό, ασήμι και μπρούντζο και ελεφαντόδοντο. Ο Ήλιος καθόταν επάνω σε έναν
θρόνο από σμαράγδια και τον περιτριγύριζαν αγάλματα από θεούς και θεότητες
που αναπαριστούσαν το πέρασμα του χρόνου. Όταν ο Φαέθων ρώτησε τον Ήλιο αν
ήταν πατέρας του, εκείνος του απάντησε όχι μόνο ότι ήταν ο πατέρας του, αλλά
και ότι θα του πραγματοποιούσε οποιαδήποτε επιθυμία. Ο Φαέθων το σκέφτηκε
για λίγο και ζήτησε να οδηγήσει εκείνος το άρμα του Ήλιου για μια μέρα . Ο
Ήλιος που κατάλαβε τον κίνδυνο ικέτευσε τον Φαέθοντα να αλλάξει γνώμη. Του
εξήγησε ότι τα άλογα είναι πολύ ατίθασα ακόμα και αν ήθελε να τα οδηγήσει ο
ίδιος ο Δίας. Επιπλέον η διαδρομή στον ουρανό ήταν γεμάτη με παγίδες και
τέρατα όπως ο Σκορπιός, ο Λέων, ο Ταύρος και ο Καρκίνος. Ο Ήλιος ικέτεψε τον
Φαέθοντα να ζητήσει κάτι άλλο, αλλά ο Φαέθων ήταν αποφασισμένος να
επιχειρήσει το ακατόρθωτο. Ο Ήλιος αντιλήφθηκε ότι θα έπρεπε να συμβιβαστεί
με την επιθυμία του γιου του καθώς είχε ορκιστεί στα ύδατα της Στυγός ότι θα
πραγματοποιούσε την κάθε ευχή του. Ούτε καν θεός θα μπορούσε να σπάσει μια
τέτοια ιερή υπόσχεση . Κοντεύοντας να τρελαθεί, ο Ήλιος έδωσε στον Φαέθοντα
όποιες συμβουλές μπορούσε και μετά έτριψε μια αλοιφή στο πρόσωπό του για να
μην καεί από την ένταση του ηλιακού φωτός. Σύντομα μόλις ξεκίνησε το ταξίδι, τα
άλογα κατάλαβαν ότι ο δεν ήταν ο συνηθισμένος οδηγός που κρατούσε τα γκέμια.
Όταν ο Φαέθων πέρασε τον Σκορπιό στον ουράνιο θόλο, φοβήθηκε και του έπεσαν
τα γκέμια. Τα άλογα ξεχύθηκαν εκτός ελέγχου, τη μια βουτούσαν χαμηλά και την
άλλη έτρεχαν ψηλά, μακριά από τη γη, σέρνοντας τον ήλιο κατά μήκος των
οροσειρών και των πεδιάδων, που έβαζε φωτιά στα πάντα στο πέρασμά του. Δεν
έπιαναν φωτιά μόνο τα βουνά και οι πόλεις, αλλά ακόμα και τα ποτάμια, οι πηγές
και οι καλλιέργειες. Σύμφωνα με τον ποιητή Οβίδιο, το άρμα του Φαέθοντα
μαύρισε το δέρμα των Αιθιόπων, δημιούργησε την έρημο της Λιβύης και ανάγκασε
τον ποταμό Νείλο να κρύψει το κεφάλι του στην άμμο.

Όταν η θεά Γη δεν άντεχε άλλο
αυτήν την καταστροφή, έκανε
έκκληση στον Δία, για να παρέμβει. Ο
βασιλιάς των θεών έριξε κεραυνό στο
άρμα σκοτώνοντας τον Φαέθοντα, ο
οποίος έπεσε σε ένα ποτάμι, το οποίο
αργότερα πήρε το όνομα Ηριδανός
(στην βόρεια Ιταλία).
Όταν τελείωσαν, όλα συνέβησαν
δύο θαυμαστές μεταμορφώσεις.
Πρώτα ο Κύκνος , αφού έψαξε τον
Φαέθοντα για λίγο, ανακάλυψε το
σώμα του νεκρού φίλου του
παγιδευμένο στο βάθος του ποταμού
Ηριδανού. Προσπάθησε να το
απεγκλωβίσει, χωρίς να τα καταφέρει
. Συμφώνησε λοιπόν με τον Δία πως
αν ο θεός του έδινε το σώμα ενός
κύκνου, θα ζούσε μόνο όσο ζει ένας
κύκνος . Μόλις μεταμορφώθηκε,
βούτηξε στον ποταμό, πήρε το σώμα
του Φαέθωντα και του έκανε μια
σωστή ταφή. Αυτό επέτρεψε στην
Η πτώση του Φαέθοντα
ψυχή του Φαέθωντα να ταξιδέψει στη

μετά θάνατον ζωή. Ο Δίας
συγκινήθηκε από την αυτοθυσία του
Κύκνου και έβαλε την εικόνα του
στον ουρανό. Η δεύτερη
μεταμόρφωση ήταν εκείνη των
αδερφών του Φαέθοντα, των Ηλιάδων
(Μερόπη, Ηλίη, Φοίβη, Αιθερίη,
Διοξίππη). Οι Ηλιάδες, έχοντας
θρηνήσει για τον αδερφό τους στον
τάφο του στις όχθες ενός ποταμού,
προσπάθησαν να σηκωθούν, αλλά τα
σώματά τους δεν ήταν πλέον
ανθρώπινα. Είχαν μετατραπεί σε
κλαδιά, ενώ φύλλα είχαν φυτρώσει
από τις κορυφές των κεφαλιών τους.
Η μητέρα τους η Κλυμένη
προσπάθησε να ξεφλουδίσει τον
Οι Ηλιάδες μεταμορφώνονται σε φλοιό από πάνω τους αλλά εκείνες
δέντρα (ιτιές). Ο κύκνος έκλαιγαν από τον πόνο. Τα σώματά
παραπέμπει στον Κύκνο. τους είχαν μετατραπεί σε λεύκες, ενώ
τα δάκρυά τους έγιναν το κεχριμπάρι, ένα πολύτιμο πέτρωμα που το φορούσαν οι
νύφες στην αρχαία Ρώμη.
ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ
Δίδυμοι
Οι Δίδυμοι είναι ο 30ος μεγαλύτερος
δεύτερο τεταρτημόριο του βόρειου
+ 90 ° και -60 °. Είναι εύκολο να
εντοπιστεί καθώς γλιστρά ψηλά , πάνω από
το κεφάλι μας , στα μέσα του χειμώνα,
επάνω και αριστερά από τον Ωρίωνα.
Τα δύο φωτεινότερα αστέρια του
αστερισμού των Διδύμων είναι ο Κάστωρ (α-
Διδύμων) και ο Πολυδεύκης (β-Διδύμων) .
Ο Πολυδεύκης είναι ο φωτεινότερος από
τους δύο. Είναι ένα αστέρι της κατηγορίας των πορτοκαλί γιγάντων και βρίσκεται
περίπου 35 έτη φωτός από τη γη. Ο Κάστωρ αποτελείται από έξι αστέρια - μια
κοσμική εξάδα κλειδωμένη σε ένα βαρυτικό μπαλέτο. Αυτό το πολυπληθές
σύστημα βρίσκεται περίπου 50 έτη φωτός από τη γη μας . Ο αστερισμός των
Διδύμων περιέχει ακόμα ένα αντικείμενο Messier - το αστρικό συγκρότημα
Messier 35 (M35, NGC 2168) - και επτά αστέρια με γνωστούς πλανήτες.
Μυθολογία
Ο Κάστορας και ο Πολυδεύκης ήταν γιοι της ωραίας Λήδας, την οποία
αποπλάνησε ο Δίας μεταμορφωμένος σε
κύκνο. Από την ένωσή τους η Λήδα
γέννησε δύο αυγά, απ' όπου βρήκαν
τέσσερα παιδιά. Τα δύο ήταν οι
Διόσκουροι (Διός+κούροι=γιοι του Δία), ο
Κάστορας και ο Πολυδεύκης και τα άλλα
η ωραία Ελένη και η Κλυταιμνήστρα. Τα
δίδυμα βρέφη έμοιαζαν απόλυτα μεταξύ
τους, μεγάλωσαν μαζί και έγινα αχώριστα.
Είχαν όμως διαφορετικά χαρίσματα: ο
Κάστορας ήταν απαράμιλλος ιππέας, ενώ
ο Πολυδεύκης εξαίρετος πυγμάχος. Ένας
νεότερος μύθος αναφέρει ότι ο Κάστορας
ήταν γιος του θνητού Τυνδάρεου, που
ήταν άντρας της Λήδας, και ο
Πολυδεύκης γιος του Δία. Γι' αυτό ο
Κάστορας ήταν θνητός ενώ ο Πολυδεύκης
αθάνατος.
Οι Διόσκουροι θεωρούνταν ήρωες
πολύ τολμηροί. Ανάμεσα σε άλλες
περιπέτειες, συμμετείχαν στην
Αργοναυτική εκστρατεία , όπου με την
Η γέννηση των Διόσκουρων
βοήθεια του Ορφέα γαλήνεψαν τη

θάλασσα και έσωσαν την Αργώ από βέβαιη συντριβή στα βράχια της Θράκης . Για
τον λόγο αυτό, ο θεός της θάλασσας Ποσειδώνας τους έκανε προστάτες των
ναυτικών . Συμμετείχαν επίσης και στο κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου.
Έκλεψαν τις κόρες του Λεύκιππου Ιλάειρα και Φοίβη, και τις παντρεύτηκαν.
Κάποτε μάλωσαν με τον Ίδα και το Λυγκέα, γιους του Αφαρέα. Κατά τον αγώνα
που έγινε μεταξύ τους σκοτώθηκαν και οι τέσσερις. Ο Πολυδεύκης, που ήταν
αθάνατος, δε δέχτηκε στην αρχή την αθανασία, που του πρόσφερε ο Δίας, για να
μη χωριστεί από τον αδελφό του. Τελικά υποχώρησε με την προϋπόθεση ότι ο
καθένας τους θα ζούσε χωριστά από τον άλλο, μια μέρα στον κάτω κόσμο και μια
στον Όλυμπο. Έτσι μοιράστηκαν την αθανασία και μια θέση στον ουρανό.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΖΑΦΕΙΡΗΣ
Δελφίν
Ο Δελφίν είναι ο 69ος σε μέγεθος
αστερισμός. Βρίσκεται στο τέταρτο τεταρτημόριο
του βόρειου ημισφαιρίου και καταλαμβάνει
έκταση 189 τετραγωνικών μοιρών. Μπορεί να
παρατηρηθεί σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ + 90 °
και -70 °.
Περιλαμβάνει 19 άστρα , πέντε από τα οποία
έχουν πλανήτες .
Μυθολογία
Υπάρχουν δύο μύθοι που σχετίζονται με τον αστερισμό του Δελφινιού.
Ο πρώτος , αναφέρεται στον Ποσειδώνα και την Αμφιτρίτη . Η Νηρηίδα
Αμφιτρίτη, ήταν κόρη του Νηρέα
και της Δωρίδας . Ο Ποσειδώνας την
αγαπούσε και προσπαθούσε
συνεχώς να την απαγάγει . Η
Αμφιτρίτη όμως , που ήθελε να
μείνει ανύπαντρη , πήγε και
κρύφτηκε στον Ωκεανό πέρα από τις
Ηράκλειες στήλες, εκεί που ζούσε ο
Άτλαντας. Ο Ποσειδώνας έστειλε ένα
από τα δελφίνια του που ανακάλυψε
την θεά και την οδήγησε πίσω αφού
την έπεισε να παντρευτεί τον
Ποσειδώνα . Για αυτό , ο θεός της
θάλασσας τίμησε το δελφίνι
τοποθετώντας το στον ουρανό μεταξύ Η Αμφιτρίτη μεταφέρεται στον Ποσειδώνα
των άλλων αστερισμών.
Ο άλλος μύθος αναφέρεται στον Αρίωνα και την Λύρα του και περιγράφεται
στον αστερισμό της Λύρας .
Αετός
Ο Αετός είναι ο 22ος μεγαλύτερος
αστερισμός στον ουρανό . Βρίσκεται στο τέταρτο
καταλαμβάνει έκταση 652 τετραγωνικών μοιρών
στο. Μπορεί να παρατηρηθεί σε γεωγραφικά
Ο αστερισμός αυτός κόβεται από τον
ισημερινό και έτσι βρίσκεται και στα δύο
ημισφαίρια . Περιλαμβάνει 73 αστέρια , εννέα
από τα οποία έχουν πλανήτες . Το φωτεινότερο
αστέρι στον αστερισμό είναι ο Αλτάιρ (α-Αετού)
που στην αρχαιότητα ονομαζόταν Όνυξ .
Μυθολογία
Ο αετός είναι το ιερό πουλί του Δία. Όταν οι θεοί μοίρασαν τα πουλιά, έτυχε
στον Δία ο αετός, το πουλί που πετά
ψηλότερα από όλα, κοντά στον ήλιο,
χωρίς να καίγονται τα φτερά του.
Λεγόταν ακόμη ότι, όταν ο Δίας
ενηλικιώθηκε και κίνησε εναντίον των
Τιτάνων, φανερώθηκε αετός και από τότε
τον έκανε ιερό σύμβολό του και τον
καταστέρωσε . Συνήθως παριστάνεται να
κρατά στα νύχια του ενός ποδιού του τον
κεραυνό του Δία και στου άλλου τον
Γανυμήδη, τον ωραιότερο νέο της
αρχαιότητας, τον οποίο είχε φέρει ο Δίας
από την Τροία στον Όλυμπο, για να γίνει
οινοχόος δικός του και των άλλων θεών.
Ο ίδιος αυτός αετός, κουβαλούσε το
νέκταρ από τον Όλυμπο στο Ιδαίο Άντρο
στην Κρήτη, όπου μεγάλωνε ο Δίας, για
να αποφύγει τον πατέρα του, τον Κρόνο, Αετός και Ήβη
που ήθελε να τον εξοντώσει. Ακόμα,
προμήθευε με όπλα το Δία, στις μάχες του με τους Γίγαντες .
Ακόμη ο αετός, κρατώντας στα χέρια του τους κεραυνούς του Δία, γίνεται και
αγγελιοφόρος του θεού, διαβιβάζοντας στους θνητούς τις θελήσεις του.
Σε πολλές ερωτικές περιπέτειες του ο Δίας έπαιρνε την μορφή αετού, όπως
κατά την ένωσή του με τις νύμφες Αίγινα και Αστερία .
Γνωστός είναι και ο μύθος για τους δύο αετούς, που έστειλε ο Δίας τον ένα
προς την Ανατολή και τον άλλο προς την Δύση, θέλοντας να βρει που είναι το
κέντρο του κόσμου. Αυτοί συναντήθηκαν πάνω από τους Δελφούς, που από τότε
θεωρούνται κέντρο-ομφαλός του κόσμου . Σε ανάμνηση αυτής της παράδοσης
είχαν στηθεί δύο χρυσοί αετοί πάνω στον λίθινο ομφαλό που βρισκόταν μέσα στον
ναό του Απόλλωνα.
Αργότερα, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός, για να τιμήσει ένα δικό του
ευνοούμενο, τον Αντίνοο, τον έβαλε στη θέση του Γανυμήδη, μια και ο Γανυμήδης
είχε ήδη τη θέση του στο λαμπρό κόσμο των άστρων, αφού αντιπροσωπεύει το
ζωδιακό αστερισμό του Υδροχόου. Έτσι, στους Ρωμαϊκούς χρόνους τα νοτιότερα

άστρα του Αετού αποτελούσαν ξεχωριστό αστερισμό, τον Αντίνοο, γεγονός βέβαια
που δεν ισχύει σήμερα. Αυτό το έκανε ο Αδριανός, για να είναι αιώνια η δόξα του
Αντίνοου, όταν ο εικοσάχρονος νεαρός έπεσε με τη θέλησή του και πνίγηκε στο
Νείλο, επειδή πίστευε ότι έτσι θα πρόσφερε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του στον
αυτοκράτορα του οποίου η ζωή θα παρατεινόταν.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΜΠΟΤΗΣ
Τοξότης
Ο Τοξότης είναι ο 15ος μεγαλύτερος
αστερισμός στον ουρανό. Καταλαμβάνει
νότιου ημισφαιρίου και μπορεί να
+ 55 ° και -90 °.
Είναι ένας από τους σπουδαιότερους
αστερισμούς γιατί περιέχει τις πυκνότερες
περιοχές του γαλαξία μας . Έχει 32 αστέρια
που έχουν πλανήτες και είναι πλούσιος σε
αστρικά σμήνη , με σπουδαιότερο το Μ8 .
Νεφέλωμα Omega Μ17 Νεφέλωμα Lagoon Μ8 Νεφέλωμα Trifid Μ20
Μυθολογία
Ο αστερισμός του Τοξότη παριστάνει τον
προστάτη του κυνηγιού και των κυνηγών ,
κένταυρο Χείρωνα .
Ο Χείρωνας είναι γιος του Κρόνου και της
Ωκεανίδας Φιλύρας, ανήκει δηλαδή στην ίδια
γενιά με τον Δία. Η διπλή μορφή του Κένταυρου
εξηγείται από το γεγονός ότι ο πατέρας του πήρε
τη μορφή αλόγου, για να κρυφτεί από τη
γυναίκα του Ρέα και έτσι έσμιξε με τη Φιλύρα,
που δεν μπόρεσε να ξεφύγει από το αγκάλιασμα
του θεού.
Ανατράφηκε στο Πήλιο και εκπαιδεύτηκε
από τον Απόλλωνα και την Άρτεμη στη
βοτανολογία , την αστρονομία , την μουσική ,την
Η Φιλύρα και ο Κρόνος
ιατρική . Σύντομα η φήμη για τη
σοφία, τις γνώσεις και την αρετή
του εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την
Ελλάδα. Νέοι απ’ όλα τα μέρη της
χώρας μαθήτευαν κοντά του και
μοιράζονταν τον πλούτο της
καρδιάς και του πνεύματός του.
Οι πιο γνωστοί μαθητές του ήταν ο
Ιάσονας , οι Διόσκουροι , ο
Αχιλλέας , ο Ηρακλής , ο Πηλέας
ακόμα και ο ίδιος ο Ασκληπιός , ο
θεός της ιατρικής , εκπαιδεύτηκε
από τον Χείρωνα .
Παντρεύτηκε την πανέμορφη
νύμφη Χαρικλώ και απέκτησε Ο Χείρωνας και ο Αχιλλέας
μαζί της μια κόρη, την Ωκυρρόη,
που είχε μαντικές ικανότητες.
Ο θάνατός του ήταν τραγικός και σχετίζεται με τον τρίτο άθλο του Ηρακλή .
Όταν λοιπόν ο Ηρακλής καταδίωκε τον Ερυμάνθιο Κάπρο , ένα από τα βέλη του
Ηρακλή που ήταν βουτηγμένα στο δηλητήριο της Λερναίας Ύδρας , καρφώθηκε
στο γόνατο του Χείρωνα. Η πληγή ήταν βαθιά και αιμορραγούσε. Ο πόνος ήταν
αβάστακτος. Μάταια προσπάθησε ο αγαθός Κένταυρος με βότανα να θεραπεύσει
την πληγή, για να γλυκάνει ο πόνος. Η αθανασία που του χάρισε ο πατέρας του, ο
Κρόνος, του ήταν πια ανώφελη. Ζήτησε τότε από τους θεούς να ανταλλάξει την
αθανασία του μ’ ένα λυτρωτικό θάνατο και οι θεοί εισάκουσαν την παράκλησή του
και η αθανασία του Χείρωνα μεταβιβάστηκε στον Προμηθέα, ο οποίος πήρε τη
Ο Χείρωνας τραγουδά την απελευθέρωση του Προμηθέα.
θέση του τραγικού Κένταυρου στον Όλυμπο. Μετά το θάνατο του Χείρωνα, ο Δίας
τον τοποθέτησε στον Ουρανό, μεταμορφώνοντάς τον στον αστερισμό του Τοξότη.

Ο Κένταυρος Χείρωνας , ο σπουδαίος δάσκαλος όλων σχεδόν των
μυθολογικών ηρώων , βρίσκεται δικαίως στον ουρανό μιας και σ΄αυτόν αποδίδεται
η πρώτη ταξινόμηση των άστρων και η απεικόνισή τους στην ουράνια σφαίρα .
Αυτήν μάλιστα την ουράνια σφαίρα την παράδωσε στον Ιάσονα για να βοηθήσει
τους Αργοναύτες στον προσανατολισμό τους κατά την θρυλική εκστρατεία τους
στην Κολχίδα .
Ηνίοχος
Ο Ηνίοχος είναι ο 21ος
μεγαλύτερος αστερισμός στον νυχτερινό
ουρανό . Βρίσκεται στο πρώτο
τεταρτημόριο του βόρειου ημισφαιρίου
και καταλαμβάνει έκταση 657
τετραγωνικά μίλια. Μπορεί να
μεταξύ + 90 ° και -40 °.
Περιλαμβάνει 80 άστρα . Το
φωτεινότερο από όλα είναι η Αίγα,
(α-Ηνιόχου), ένα πολύ λαμπρό κίτρινο
άστρο με φαινόμενο μέγεθος 0,1 ( το 5ο
πιο φωτεινό αστέρι στον ουρανό).
Περιέχει επίσης τρία αντικείμενα
Messier - M36 (NGC 1960), M37 (NGC
2099) και M38 (NGC 1912) - και έχει
οκτώ αστέρια με γνωστούς πλανήτες.
Μυθολογία
Στη μυθολογία ο Ηνίοχος ταυτίζεται συχνότερα με τον Εριχθόνιο ή Ερεχθέα ,
γιο της Γης και του θεού Ηφαίστου . Ο Ερεχθέας ανατράφηκε από τη θεά Αθηνά,
μέσα στον ναό της , στην Ακρόπολη , που από τότε ονομάσθηκε Ερεχθείο . Έγινε
βασιλιάς της Αθήνας και καθιέρωσε τα Παναθήναια προς τιμήν της Αθηνάς . Λόγω
της ανατροφής του απέκτησε πολλές δεξιότητες που δεν θα είχε κανονικά. Ήταν ο
πρώτος άνθρωπος που εξημέρωσε και αξιοποίησε τέσσερα άλογα σε ένα άρμα,
μιμούμενο το άρμα του θεού
του Ήλιου. Ο Δίας
εντυπωσιάστηκε και αργότερα
έβαλε τον Ερεχθέα ανάμεσα
στα αστέρια. Σε έναν άλλο
δημοφιλή μύθο, ο Ηνίοχος
είναι ο Μυρτίλος, γιος του
Ερμή, ο οποίος υπηρετούσε
τον βασιλιά Οινόμαο . Αυτός
είχε μια πανέμορφη κόρη ,
την Ιπποδάμεια . Όταν αυτή
έφτασε σε ηλικία γάμου , ο
Οινόμαος ανακοίνωσε στους
επίδοξους μνηστήρες ότι θα
έδινε ως σύζυγο την
Ο Μυρτίλος προσπαθεί να απαγάγει την Ιπποδάμεια
Ιπποδάμεια σε όποιον τον
νικούσε σε μια αρματοδρομία .
Επειδή όμως τα άλογα του Οινόμαου είχαν θεϊκή δύναμη και αντοχή, ο Οινόμαος
νικούσε πάντα τον αντίπαλό του . Κάποτε εμφανίσθηκε μπροστά του ο Πέλοπας
και ζήτησε την Ιπποδάμεια για γυναίκα . Ο Πέλοπας είχε φροντίσει να εξαγοράσει
προηγουμένως τον Μυρτίλο, που ήταν ηνίοχος του Οινόμαου, υποσχόμενος ότι θα
του έδινε το μισό βασίλειο ή την Ιπποδάμεια για μια νύχτα. Τότε ο Μυρτίλος
αντικατέστησε τα καρφιά στον άξονα του εμπρόσθιου τροχού στο άρμα του
βασιλιά με κέρινα. Μόλις λοιπόν ξεκίνησε ο αγώνας, το τέθριππο του βασιλιά
αναποδογύρισε και ο Οινόμαος σκοτώθηκε. Μετά τη νίκη του ο Πέλοπας διέφυγε
στην πατρίδα του με την Ιπποδάμεια και τον Μυρτίλο. Στην πορεία όμως ο
Πέλοπας αθέτησε την υπόσχεσή του προς τον Μυρτίλο, οπότε ο τελευταίος
προσπάθησε να απαγάγει την Ιπποδάμεια. Τότε ο Πέλοπας τον έριξε στη θάλασσα.
Μετά τον θάνατο του Μυρτίλου, ο πατέρας του, ο θεός Ερμής, τον τίμησε
υψώνοντάς τον στον ουρανό .
Ο Ηνίοχος , κατά μία άλλη εκδοχή, συνδέεται με τον ήρωα Βελλερεφόντη
που κατόρθωσε να δαμάσει τον Πήγασο .Ταυτιζόταν επίσης και με τον Φαέθοντα
τον τραγικό οδηγό του άρματος του Ήλιου .
Το αστέρι Αίγα, συνδέεται με την Αμάλθεια, την κατσίκα που έθρεψε τον Δία.
ΚΩΣΤΑΣ ΑΡΚΟΥΛΗΣ
Ταύρος
Ο Ταύρος είναι ο 17ος μεγαλύτερος
πρώτο τεταρτημόριο του βόρειου
ημισφαιρίου καταλαμβάνοντας έκταση
797 τετραγωνικών μοιρών. Μπορεί να
+ 90 ° και -65 °.
Ο Ταύρος περιέχει 188 άστρα , δύο
αντικείμενα Messier - Messier 1 (M1, NGC
1952, νεφέλωμα καβούρι) και Messier 45
(Πλειάδες). Το φωτεινότερο αστέρι στον
αστερισμό (α-Ταύρου) είναι ο Λαμπαδίας
(Aldebaran) , με φαινόμενο μέγεθος 0,85.
Μυθολογία
Η Ευρώπη ήταν κόρη του
βασιλιά της Φοινίκης Αγήνορα
και της Τηλέφασσας. Αδέρφια
της ήταν ο Κάδμος, ο Φοίνικας
και ο Κίλικας . Σύμφωνα με το
μύθο, μια μέρα ο Δίας είδε την
Ευρώπη να μαζεύει λουλούδια
σ'ένα λιβάδι δίπλα στην
ακροθαλασσιά και την
ερωτεύτηκε. Μεταμορφώθηκε σε
έναν μεγαλοπρεπή ταύρο που
κάλπασε μέσα στο λιβάδι. Το
κορίτσι θαύμασε την ομορφιά
του ταύρου, που ήταν λευκός
σαν το χιόνι, ενώ τα κέρατά του
Αρπαγή της Ευρώπης γυάλιζαν κάτω από τον λαμπερό

ήλιο. Ο ταύρος ήταν τόσο ήρεμος που η Ευρώπη τον χάιδεψε και τον τάισε με το
χέρι της. Ήταν τόσο φιλικό το όμορφο ζώο που τόλμησε και ανέβηκε στη ράχη
του. Εκείνος ξαφνικά τινάχθηκε, κάλπασε μακριά και με την Ευρώπη ανήμπορη
να αντιδράσει, βούτηξε στη θάλασσα και κολύμπησε μέχρι την Κρήτη.
Στην Κρήτη ανέβηκαν στο Δικταίον άντρο, όπου ο Δίας αποκάλυψε την
πραγματική του ταυτότητα στο κορίτσι. Από την ένωσή τους γεννήθηκαν τρεις γιοι
που κυβέρνησαν σε διαφορετικές περιοχές της Κρήτης . Ο πρώτος και πιο ισχυρός
ήταν ο Μίνωας, ο οποίος έδωσε το όνομά του στον πολιτισμό που άκμασε στο νησί,
τον Μινωικό πολιτισμό. Τα αδέρφια του ήταν ο Ραδάμανθυς και ο Σαρπηδόνας. Ο
Μίνωας βασίλεψε στην Κνωσό, που ήταν το μεγαλοπρεπέστερο μινωικό παλάτι. Ο
Ραδάμανθυς ήταν ο κυβερνήτης της Φαιστού, κοντά στην νότια ακτή της Κρήτης.
Ο Σαρπηδόνας έγινε ο άρχοντας στα Μάλια , ανατολικά της Κνωσού.
Πλειάδες
Οι Πλειάδες ή Πούλια (Μessier45), επίσης γνωστές και ως Επτά Αδελφές,
είναι ένα διάσημο ανοικτό σύμπλεγμα αστέρων που βρίσκεται στον αστερισμό του
Ταύρου . Τα πιο λαμπρά αστέρια του συμπλέγματος αντιπροσωπεύουν τις
Πλειάδες και τους γονείς τους, την νύμφη Πλειόνη και τον Τιτάνα Άτλαντα.
Το Messier 45 είναι ένα από τα πλησιέστερα σμήνη στη Γη. Τα φωτεινότερα
αστέρια του βρίσκονται σε απόσταση μεταξύ 390 και 460 έτη φωτός. Το
σύμπλεγμα αποτελείται κυρίως από ζεστά, μπλε, εξαιρετικά φωτεινά αστέρια , που
ανήκουν στην φασματική κατηγορία Β με εκτιμώμενη ηλικία κάτω από 100
εκατομμύρια χρόνια.
Τα φωτεινότερα αστέρια στο
σύμπλεγμα των Πλειάδων
περιβάλλονται από ένα ελαφρύ
νεφέλωμα ανάκλασης, γνωστό και ως
Νεφέλωμα της Μαίας (NGC 1432) . Η
εκτιμώμενη ηλικία του συγκροτήματος
είναι μεταξύ 75 και 150 εκατομμυρίων
ετών. Τα αστέρια συνδέονται βαρυτικά
και κινούνται προς την κατεύθυνση
των ποδιών του Ωρίωνα . Το
σύμπλεγμα θα υπάρχει για περίπου
άλλα 250 εκατομμύρια χρόνια, μετά
από τα οποία τα αστέρια θα
διασκορπιστούν ως αποτέλεσμα της
αλληλεπίδρασης με άλλα αστέρια, Πλειάδες
μοριακά σύννεφα και Γαλαξίες .
Εντοπίζεται εύκολα στον ουρανό, κυρίως λόγω της φωτεινότητας και του
μεγέθους του, και είναι γνωστό σε πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς και
μυθολογίες. Ο αστερισμός των Πλειάδων χρησίμευε για τον καθορισμό των
εποχών, κατά την αρχαιότητα, διότι η εμφάνισή του στην ανατολή γινόταν κατά τα
τέλη Μαΐου, αναγγέλλοντας την άφιξη του θέρους, ενώ η δύση του προμήνυε την
άφιξη του χειμώνα .
Μυθολογία
Οι Πλειάδες κατά τη μυθολογία ήταν κόρες του τιτάνα Άτλαντα και της
Πλειόνης, αδελφές των Υάδων . Γεννήθηκαν στο όρος Κυλλήνη και θεωρούνταν
θεότητες του βουνού. Από την ένωσή τους με το Δία γεννήθηκαν θεοί και ήρωες.
Στα αρχαία ελληνικά, η λέξη πλειάδες σημαίνει «περιστέρια». Οι Πλειάδες ήταν
εφτά, όπως και τα αστέρια του αστερισμού που είναι ορατά με γυμνό μάτι:
1. Η Μαία, η πρώτη και ομορφότερη, μητέρα του Ερμή
2. Η Ταϋγέτη, μητέρα του πρώτου βασιλιά της Σπάρτης Λακεδαίμονα
3. Η Ηλέκτρα, μητέρα του Δάρδανου, γενάρχη των Τρώων και τον Ημαθίωνα,
βασιλιά της Σαμοθράκης
4. Η Αστερόπη, σύζυγος του ήρωα Οινόμαου
5. Η Κελαινώ, μητέρα του ήρωα Λύκου
6. Η Αλκυόνη, που μεταμορφώθηκε σε πουλί από το Δία, και
7. Η Μερόπη, σύζυγος του Σίσυφου και μητέρα του Γλαύκου .
Σχετικά με το πως οι Πλειάδες έγιναν αστερισμός, υπάρχουν διάφορες
Η Νύχτα και οι Πλειάδες.
εκδοχές. Η επικρατέστερη είναι πως αυτοκτόνησαν απ’ τον καημό τους για την
τιμωρία του πατέρα τους Άτλαντα να σηκώνει στους ώμους τον άξονα του κόσμου,
ή για το χαμό των αδελφών τους Υάδων. Η Βοιωτική παραλλαγή του μύθου λέει
πως ο γίγαντας Ωρίωνας τις ερωτεύτηκε και τις καταδίωξε θέλοντας να τις
απαγάγει. Η καταδίωξη συνεχίστηκε για πέντε χρόνια, οπότε οι Πλειάδες
κατέφυγαν στο Δία, που τις έκανε περιστέρια (πλειάδες) για να γλιτώσουν. Αφού
πέταξαν στον ουρανό έγιναν ένα σμήνος άστρων ή αστερισμός. Ο Ωρίωνας όμως τις
ακολούθησε στον ουρανό σαν αστερισμός κι αυτός, κι έτσι οι Πλειάδες, που
προπορεύονται μπροστά του στον ουρανό, πέφτουν στη θάλασσα για να του
ξεφύγουν.
Υάδες
Οι Υάδες είναι ένα σύμπλεγμα αστέρων που βρίσκεται στον αστερισμό του
Ταύρου και το πλησιέστερο στο ηλιακό σύστημα . Έχει φαινομενικό μέγεθος 0,5
και βρίσκεται σε απόσταση 153 έτη φωτός από τη Γη.
Τα φωτεινότερα αστέρια των Υάδων σχηματίζουν ένα σχήμα V που
σηματοδοτεί το κεφάλι του ουράνιου ταύρου. Το σύμπλεγμα βρίσκεται στην ίδια
γραμμή με την Αλντεμπαράν , το πιο φωτεινό αστέρι στον Ταύρο, χωρίς όμως ο
φωτεινός γίγαντας να είναι μέλος της ομάδας μιας και βρίσκεται πολύ πιο κοντά
στη Γη.
Οι Υάδες είναι από τις καλύτερα μελετημένες συστάδες στον ουρανό λόγω της
φωτεινότητας και της εγγύτητάς τους. Το σύμπλεγμα περιέχει εκατοντάδες
αστέρια, μια ομάδα ελαφρώς σφαιρικού σχήματος, που μοιράζονται μια κοινή
προέλευση, ηλικία, χημική σύνθεση και κίνηση μέσα από το διάστημα.

Μυθολογία
Οι Υάδες ήταν κόρες του
τιτάνα Άτλαντα και της Πλειόνης
και αδελφές των Πλειάδων .
Ήταν οι νύμφες της Δωδώνης (για
αυτό ονομάζονται και Δωδωναίες
νύμφες ) στις οποίες ο Δίας
εμπιστεύθηκε την ανατροφή του
Διόνυσου .
Τα ονόματα και το πλήθος των
Υάδων ποικίλουν στους διάφορους
μυθογράφους .
Οι γνωστότερες είναι :
1. Αίσουλα Ο Ερμής παραδίδει το Διόνυσο στις Υάδες
2. Ευδώρη
3. Διώνη ( η μητέρα του Πέλοπα και της Νιόβης)
4. Αμβροσία ( η τροφός του Διόνυσου που μεταμορφώθηκε σε κλήμα αμπέλου)
5. Κορωνίδα (ακόλουθος του Διόνυσου)
6. Θυώνη
7. Πολυξώ .
Το όνομα Υάδες προέρχεται από την ελληνική λέξη υετός ( δυνατή βροχή) .
Σύμφωνα με τη μυθολογία , οι Υάδες ήταν τόσο στεναχωρημένες για τον θάνατο
του αδελφού τους Ύαντα που σκοτώθηκε στο κυνήγι , ώστε αρρώστησαν βαριά και
πέθαναν . Ο Δίας για να τις τιμήσει που φρόντισαν τον γιό του Διόνυσο τις έκανε
άστρα δίπλα στις αδελφές τους τις Πλειάδες .
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΝΑΒΟΥ
Ωρίων
Tις ημέρες των Χριστουγέννων, γύρω στα μεσάνυκτα, μεσουρανεί στον
ουρανό, ο ομορφότερος σχηματισμός
και μία από τις πιο ενδιαφέρουσες
αστρονομικές περιοχές. Ο αστερισμός
του Ωρίωνα.
Το χαρακτηριστικό σχήμα του
τετραπλεύρου, που θυμίζει ένα κυνηγό,
αποτελείται από 77 αστέρες με τους
κυριότερους τέσσερις αστέρες, που
σχηματίζουν τη ζώνη του Ωρίωνα, να
βρίσκονται μεταξύ των αποκλίσεων 10ο
Β και 10ο Ν ώστε το σχήμα να είναι
ορατό από όλη, σχεδόν, τη Γη . Οι
αστέρες αυτοί, είναι ο ερυθρός
υπεργίγας Betelgeuse (α-Ωρίωνα), ο
λευκογάλαζος γίγας Bellatrix
(γ- Ωρίωνα), ο γαλάζιος υπεργίγας Rigel
(β- Ωρίωνα) και τέλος ο επίσης γαλάζιος
υπεργίγας Saiph (κ- Ωρίωνα).
Στην περιοχή Ξίφος του Ωρίωνα,
βρίσκεται το μεγάλο Νεφέλωμα του Ωρίωνα,
Μ42 ή NGC 1976. Αποτελεί ένα από τα
μεγαλύτερα αστρικά "βρεφοκομεία" του
Γαλαξία, που βρίσκεται μόνο σε απόσταση
1.500 έ.φ. από μας. Τα βασικά συστατικά
του νέφους είναι υδρογόνο, ήλιο, οξυγόνο,
άζωτο κ.α. Η αστροφεγγιά που παράγουν τα
τέσσερα κύρια άστρα, είναι τόσο έντονη,
που αυτή ιονίζει τα λεπτά στρώματα του
αερίου στην περιοχή, παράγοντας ένα
Το μεγάλο Νεφέλωμα του Ωρίωνα
ουράνιο τόξο χρωμάτων. Έτσι δεν είναι
εκπληκτικό που οι μελέτες του Ωρίωνος
έχουν παράσχει στους αστρονόμους
μερικές από τις καλύτερες πληροφορίες για
τη διαδικασία του σχηματισμού αστεριών.
Ένα άλλο διάσημο αντικείμενο στον
Ωρίωνα, είναι το νεφέλωμα Κεφαλή Ίππου
(Horsehead Nebula), ένας πανέμορφος
σχηματισμός που είναι όμως πολύ δύσκολο
να ειδωθεί από τα συνηθισμένα
τηλεσκόπια.
Μυθολογία
Ο Ωρίων ήταν ο πιο διάσημος κυνηγός
στην ελληνική μυθολογία.
Μια φορά, όπως το συνήθιζαν οι θεοί
του Ολύμπου, ο Δίας και ο Ποσειδώνας
πήγαν ένα περίπατο στη γη μεταμφιεσμένοι
σε ανθρώπους. Περνώντας από τη Βοιωτία Το νεφέλωμα Κεφαλή Ίππου
δέχθηκαν τη θερμή φιλοξενία του Υριέα,
του «επώνυμου ήρωα» της πόλεως Υρίης. Ο Υριέας ήταν σε πολύ μεγάλη ηλικία
και χήρος , χωρίς παιδιά. Εξομολογήθηκε στους φιλοξενούμενους τον καημό του
για τη μεγάλη μοναξιά του και πόσο θα ήθελε να είχε ένα παιδί. Αφού οι δύο θεοί
είχαν φύγει, το άλλο πρωί ο Υριέας βρήκε στο κατώφλι του σπιτιού του ένα
βρέφος: ήταν ο μικρός Ωρίων, ένα δώρο από τους θεούς για τη φιλοξενία που τους
είχε προσφέρει . Για τον λόγο αυτό ο Ωρίων αναφέρεται άλλοτε ως γιος του Υριέα
και άλλοτε ως γιος του Ποσειδώνα και της Ευρυάλης, κόρη του βασιλιά Μίνωα.
Λέγεται ακόμα ότι είχε πάρει από τον πατέρα του, θεό της θάλασσας, το χάρισμα
να μπορεί να βαδίζει πάνω στη θάλασσα.
Ο Ωρίωνας μεγάλωσε και έγινε «ανήρ εξόχου ρώμης και καλλονής, και
επιδέξιος κυνηγός». Εκτός από πολύ δυνατός και όμορφος, φαίνεται ότι ήταν πολύ
ψηλός στο ανάστημα, κάτι που συνδέεται και με τον ομώνυμο αστερισμό.
Συνόδευε τη θεά του κυνηγιού, την Άρτεμη, στα κυνήγια της. Κάποτε ο Ωρίων
φιλοξενήθηκε στη Χίο από τον εκεί βασιλιά Οινοπίωνα (κατά μία εκδοχή και ο
Ωρίων ήταν Χιώτης). Συμπεριφέρθηκε όμως απερίσκεπτα, καθώς ερωτεύθηκε
τρελά την κόρη του βασιλιά, τη Μεράδη. Τότε ο Οινοπίων του έδωσε να πιεί ένα
ποτό που τον τύφλωσε και μετά τον πέταξε στη θάλασσα. Εκεί τον περιμάζεψε ο
θεός Ήφαιστος και τον οδήγησε στον Απόλλωνα, τον θεό του φωτός, που του
ξανάδωσε την όρασή του.
Σχετικά με το τέλος του Ωρίωνα υπάρχουν αρκετές διαφορετικές παραδόσεις.
Σύμφωνα την κυρίαρχη παράδοση, πέθανε στη Δήλο από δάγκωμα σκορπιού, που

τον έστειλε είτε η Άρτεμις επειδή είχε φύγει από κοντά της ως ερωτευμένος με την
Ηώ, είτε ο Απόλλων για να μη δημιουργηθεί ερωτική σχέση του Ωρίωνα με την
αδελφή του Άρτεμη , είτε τέλος η ίδια η Γη τιμωρώντας τον επειδή καυχήθηκε ότι
κανένα ζώο δεν ξέφευγε από τα βέλη του.
Ένας άλλος μύθος λέει ότι ο Ωρίων και η Άρτεμις ήταν ερωτευμένοι και
σκόπευαν να παντρευτούν. Τη σχέση τους όμως ήθελε να υπονομεύσει ο αδερφός
της ο Απόλλωνας, που δεν ενέκρινε την ένωση ανάμεσα σε θεά και άνθρωπο. Ο
Απόλλων έδειξε στην Άρτεμη ένα
μακρινό στόχο στον ορίζοντα και
την προκάλεσε να τον πετύχει με
το τόξο της. Εκείνη δεν μπορούσε
να πει όχι σε τέτοια ευκαιρία, να
δείξει την τέχνη της στην τοξοβολία
και έριξε ένα βέλος στην μακρινή
κουκκίδα την οποία πέτυχε στο
κέντρο. Ο στόχος σύντομα
εξαφανίστηκε κάτω από τα κύματα
της θάλασσας. Λίγο μετά το θύμα
της ξεβράστηκε στην ακτή και
ήταν ο ίδιος ο Ωρίων, μιας και ο
Απόλλων ήξερε πολύ καλά ποιος
ήταν εξαρχής. Η Άρτεμις μες την Η Άρτεμις πάνω από το πτώμα του Ωρίωνα
οδύνη της, ζήτησε από το Δία να πριν αυτό μεταφερθεί στον ουρανό.
τοποθετήσει τον νεκρό αγαπημένο
της ανάμεσα στα αστέρια.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΛΟΓΗΡΟΣ
Μέγας κύων - Μικρός κύων

Ο Μέγας Κύων είναι ο 43ος μεγαλύτερος
αστερισμός στον ουρανό. Καταλαμβάνει
έκταση 380 τετραγωνικών μοιρών και περιέχει
95 άστρα . Βρίσκεται στο δεύτερο
τεταρτημόριο του νότιου ημισφαιρίου και
μπορεί να παρατηρηθεί σε γεωγραφικά πλάτη
μεταξύ + 60 ° και -90 °. Τον εντοπίζουμε στον
ουρανό αν προεκτείνουμε προς τα
νοτιοανατολικά την ευθεία που συνδέει τα
άστρα δ,ε,ζ της ζώνης του Ωρίωνα. Συνορεύει
με τον Ωρίωνα , τον Λαγωό και την Αργώ .
Περιέχει αρκετά ενδιαφέροντα αντικείμενα
όπως το αστρικό συγκρότημα Messier 41 ,
τέσσερα αστέρια με πλανήτες και φυσικά το
πιο φωτεινό αστέρι στον ουρανό , τον Σείριο .
Ο Μικρός Κύων είναι ο 71ος
μεγαλύτερος αστερισμός στον ουρανό,
τετραγωνικών μοιρών. Βρίσκεται στο
δεύτερο τεταρτημόριο του βόρειου
ημισφαιρίου και μπορεί να παρατηρηθεί
σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ + 90 ° και -
75 °. Οι γειτονικοί αστερισμοί είναι ο
Καρκίνος, οι Δίδυμοι, η Ύδρα και ο
Μονόκερως . Δεν περιέχει ενδιαφέροντα
αντικείμενα .Το πιο φωτεινό αστέρι στον
αστερισμό είναι ο Προκύων, το έβδομο
φωτεινότερο αστέρι στον ουρανό.
Μυθολογία
Οι δύο αυτοί αστερισμοί συμβολίζουν τα σκυλιά του Ωρίωνα : τον Πρόκυνα και
τον Σείριο που ο μυθικός κυνηγός χρησιμοποιούσε στα κυνήγια του . Ίσως ο
Μέγας Κύων να συμβολίζει την Λαίλαπα , το κυνηγετικό σκυλί του Ωρίωνα που
μετά τον θάνατό του η Άρτεμη χάρισε στην νύμφη Πρόκρη και στον άντρα της
Κέφαλο έναν ακόμα μεγάλο κυνηγό της εποχής .
Σείριος
Ο Σείριος είναι το λαμπρότερο αστέρι στον νυχτερινό ουρανό με φαινόμενο
μέγεθος −1,47. Βρίσκεται στον αστερισμό του Μεγάλου Κυνός. Το όνομά του
σημαίνει σπινθηροβόλος γιατί αν και λευκό άστρο από καιρό σε καιρό φαίνεται
πολύχρωμος και με μεταβλητό φως . Αν και με γυμνό οφθαλμό διακρίνεται ένα
Σείριος
αστέρι, στην πραγματικότητα είναι διπλό άστρο, αποτελούμενο από ένα λευκό
αστέρα κύριας και ένα λευκό νάνο . Βρίσκεται 8,6 έτη φωτός από την Γη και είναι
ένα από τα κοντινότερα αστέρια. Ο Σείριος πλησιάζει σταδιακά το ηλιακό
σύστημα, και έτσι η λαμπρότητά του θα αυξάνει για τα επόμενα 60.000 χρόνια.
Μετά , η απόσταση θα αρχίσει να μεγαλώνει, αλλά ο Σείριος θα συνεχίσει να είναι
το λαμπρότερο αστέρι στον γήινο ουρανό για τα επόμενα 210.000 χρόνια . Ο
Σείριος Α έχει περίπου δύο φορές μεγαλύτερη μάζα από τον Ήλιο και έχει

απόλυτο μέγεθος 1,42. Είναι 25 φορές φωτεινότερος από τον Ήλιο, αλλά είναι
πολύ λιγότερο φωτεινός από άλλους λαμπρούς αστέρες, όπως ο Κάνωπος και ο
Ρίγκελ. Το σύστημα έχει ηλικία ανάμεσα στα 200 και 300 εκατομμύρια έτη.
Αρχικά αποτελούταν από δύο γαλάζιους αστέρες. Ο Σείριος Β, ο οποίος είχε
μεγαλύτερη μάζα, κατανάλωσε τα καύσιμά του και έγινε ένα ερυθρός γίγαντας
πριν χάσει τα εξωτερικά στρώματα
και γίνει λευκός νάνος πριν περίπου
120 εκατομμύρια χρόνια.
Ο Σείριος είναι ορατός από
σχεδόν όλη την Γη τους χειμερινούς
μήνες (για το Βόρειο ημισφαίριο,
εκτός αν ο παρατηρητής βρίσκεται
βορειότερα από τις 73 μοίρες). Μαζί
με τον Πρόκυωνα και τον
Μπετελγκέζ σχηματίζουν ένα φωτεινό
ισόπλευρο τρίγωνο που έχει την
ανεπίσημη ονομασία «Χειμερινό
τρίγωνο» .
Χειμερινό τρίγωνο Μυθολογία
Ο Σείριος ήταν, σύμφωνα με
την ελληνική μυθολογία, το σκυλί του Γίγαντα Ωρίωνα, που με την πνοή του
προκαλούσε ξηρασία. Κάποτε ξέρανε την Κέα και οι κάτοικοι ζήτησαν την βοήθεια
των θεών για να απαλλαγούν από τον λιμό.Ο Απόλλων έστειλε τον γιο του ,
Αρισταίο , που πρόσφερε θυσίες στον Δία και αυτός έστειλε βροχή για 40 ήμερες.
Έτσι καθιερώθηκε η λατρεία του Σειρίου στο νησί μετά τον θάνατο του Ωρίωνα. Ο
Σείριος έγινε και αυτός αστέρι και τοποθετήθηκε στον ουρανό κοντά στον κύριο
του.
Μονόκερως
Ο Μονόκερως είναι ο 35ος αστερισμός σε
μέγεθος και καταλαμβάνει μια έκταση 482
τετραγωνικών μοιρών. Βρίσκεται στο δεύτερο
μπορεί να παρατηρηθεί σε γεωγραφικά πλάτη
μεταξύ + 75 ° και -90 °. Οι γειτονικοί του
αστερισμοί είναι οι Μέγας Κύων, Μικρός
Κύων, Δίδυμοι, Ύδρα, Λαγωός, Ωρίων και
Πρύμνη . Ο Μονόκερως ανήκει στην
οικογένεια των αστερισμών του Ωρίωνα.
Περιέχει ένα αντικείμενο Messier , το
ανοικτό σύμπλεγμα Messier 50 (NGC 2323)
και έχει 16 αστέρια με γνωστούς πλανήτες. Το
φωτεινότερο αστέρι στον αστερισμό είναι το β-
Μονόκερου, με φαινόμενο μέγεθος 3,76.
Μυθολογία
Σύμφωνα με την μυθολογία, μονόκερως είναι ένα μυθικό ον, αδύνατο να πιαστεί,
που έχει την μορφή αλόγου με ένα τρίχρωμο κέρατο στο μέτωπο(άσπρο , μαύρο
κόκκινο). Αναφέρεται από τον Έλληνα ιατρό και ιστορικό Κτησία στο έργο του
Περσικά. Έχει ταυτιστεί με την δύναμη και την αγνότητα ενώ στον Μεσαίωνα
συμβόλιζε το Άγιο Πνεύμα αλλά και τον Διάβολο.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΝΑΒΟΥ
Σκορπιός
Ο αστερισμός του Σκορπιού βρίσκεται στο
νότιο ημισφαίριο και είναι ορατός από την Ελλάδα,
αργά τις νύκτες της άνοιξης και τα καλοκαιρινά
βράδια. Μπορούμε εύκολα να βρούμε τον Σκορπιό
στην προέκταση της ουράς της Μεγάλης Άρκτου ,
μετά το Βοώτη , την Παρθένο και τον Ζυγό .
Μυθολογία
Ο Θεός Απόλλωνας έστειλε τον Σκορπιό
εναντίον του Ωρίωνα για να μην ενωθεί ερωτικά με
την Θεά Αρτέμιδα . Άλλη παραλλαγή αναφέρει ότι
η ίδια η Άρτεμης διέταξε τον Σκορπιό να σκοτώσει
τον Ωρίωνα γιατί αποπειράθηκε να την βιάσει .
Ο Ερατοσθένης υποστηρίζει ότι το δάγκωμα
του σκορπιού προκλήθηκε από την ίδια τη Γαία,
γιατί ο Ωρίωνας απείλησε να εξαφανίσει κάθε
θήραμα από προσώπου γης.
Τελικά ο Σκορπιός και ο Ωρίωνας αλληλοεξοντωθήκαν και ο Δίας , αφού τους
έκανε αστερισμούς , διέταξε όταν ανατέλλει ο ένας να δύει ο άλλος .
Ο Σκορπιός συμβολίζει ακόμα το μυθολογικό ζώο που έγινε η αιτία της
κατακεραύνωσης του Φαέθοντα από τον Δία .
Αντάρης
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αντικείμενα στον αστερισμό του Σκορπιού είναι
σίγουρα το λαμπρότερο αστέρι του, ο α Σκορπιού που ονομάζεται Αντάρης . Ο
Αντάρης, το 15ο λαμπρότερο αστέρι στον ουρανό ,που είναι μεγέθους 1.2, ήταν
από τα τέσσερα Βασιλικά Αστέρια των αρχαίων Περσών (τα άλλα τρία ήταν ο
Aldeberan, o Regulus και ο
Formalhaut). Απέχει από τη Γή
περίπου 600 έτη φωτός, και το
ερυθρωπό του φως που φτάνει
σήμερα στα μάτια μας ή στα
τηλεσκόπιά μας, ξεκίνησε το
μακρινό του ταξίδι όταν η
Κωνσταντινούπολη ήταν ακόμη
πρωτεύουσα της Βυζαντινής
αυτοκρατορίας!
Συχνά οι αρχαίοι το
μπέρδευαν με τον κόκκινο
πλανήτη Άρη. Για αυτό ο
Αντάρης
Πτολεμαίος το αναφέρει ως
Αντάρη (Αντί του Άρη, αυτός
που συναγωνίζεται τον Άρη, ή όμοιος προς τον πλανήτη Άρη). Η σύγχυση
οφειλόταν είτε στο ίδιο κόκκινο χρώμα των δύο αυτών ουράνιων σωμάτων είτε στο
γεγονός ότι οι αρχαίοι αστρολόγοι θεωρούσαν τον Αντάρη οίκο του πλανήτη Άρη
και το θεό Άρη φρουρό του.
Ο Αντάρης είναι ένας ερυθρός υπεργίγαντας, ένα αστέρι δηλαδή κόκκινου
χρώματος και τεράστιων διαστάσεων. Σε σύγκριση με τον Ήλιο είναι 700 φορές
μεγαλύτερος, 9.000 φορές λαμπρότερος και έχει 15 φορές μεγαλύτερη μάζα. Αν
βρισκόταν στη θέση του Ήλιου, στο κέντρο του ηλιακού μας συστήματος, θα
κάλυπτε στο εσωτερικό του τους τέσσερις πρώτους πλανήτες, τον Ερμή, την
Αφροδίτη, τη Γη και τον Άρη ! Οι ερυθροί υπεργίγαντες είναι ένα στάδιο στην
εξέλιξη των αστέρων κατά το οποίο αυτοί διογκώνονται και ψύχονται. Από το
στάδιο αυτό περνούν όλοι οι αστέρες που έχουν μάζα ίση ή μεγαλύτερη από τη
μάζα του Ήλιου. Σε 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια από σήμερα θα περάσει από το
στάδιο αυτό και ο Ήλιος μας, μόνο που επειδή έχει μικρότερη μάζα από τον
Αντάρη, αναμένεται να «καταπιεί» μόνο (!) τον Ερμή, την Αφροδίτη και τη Γη.
Ζυγός
Ο Ζυγός είναι ο 29ός μεγαλύτερος
τρίτο τεταρτημόριο του νότιου ημισφαιρίου
και καταλαμβάνει έκταση 538
+ 65 ° και -90 °. Τον βρίσκουμε εύκολα ,
αν προεκτείνουμε την ουρά της μεγάλης
Άρκτου προς το Βοώτη και συνεχίσουμε την
προέκτασή μας .
Περιέχει 52 αστέρια , τρία από τα οποία
έχουν πλανήτες .
Μυθολογία
Είναι δύσκολο να πούμε ποιος ονόμασε πρώτος αυτό το τμήμα του ουρανού
Ζυγό. Στους αρχαίους χρόνους ονομαζόταν Χηλαί (δαγκάνες) Σκορπιού και
αποτελούσε μέρος του αστερισμού του Σκορπιού . Μετέπειτα ονομάστηκε Ζυγός
γιατί σηματοδοτούσε την φθινοπωρινή ισημερία, ενώ σήμερα , λόγω της
μεταπτώσεως , αυτόν το ρόλο κατέχει η Παρθένος .
Κατά την μυθολογία μας ο Ζυγός συμβόλιζε την δικαιοσύνη που απένειμε ο
Δίας . Σε άλλη εκδοχή ο Ζυγός συμβολίζει την θεά Θέμιδα που εθεωρείτο
εκπρόσωπος της αμερόληπτης δικαιοσύνης .
Ένας άλλος μύθος που σχετίζεται με τον αστερισμό του Ζυγού είναι ο μύθος με το
«Μήλο της Έριδας».Στους γάμους της Θέτιδας και του Πηλέα ο Δίας είχε
προσκαλέσει όλο το πάνθεον, εκτός από την θεότητα Έριδα. Εκείνη παρά την
προσβολή που ένιωσε έκανε την εμφάνισή της απροσκάλεστη και χωρίς να
μιλήσει πέταξε επιδεικτικά στο τραπέζι των Θεών ένα χρυσό μήλο με την επιγραφή
«Κάλλιστη», που σημαίνει
«Στην ομορφότερη».Η
Αθηνά, η Ήρα και η
Αφροδίτη διεκδίκησαν το
μήλο και ζήτησαν από
τον Δία να ορίσει ποια
ήταν η ομορφότερη.
Εκείνος όμως , καθώς
ήταν πολύ έξυπνος ,
αποποιήθηκε της
ευθύνης και όρισε πως ο
Πάρης θα έπρεπε να
λύσει το ζήτημα καθώς Ο Πάρης και το μήλο της Έριδος
είχε τη φήμη δίκαιου
κριτή. Οι 3 θεές παρουσιάστηκαν μπροστά στον Πάρη και του ζήτησαν να επιλέξει
εκείνη που υπερισχύει σε ομορφιά και χάρη και να της προσφέρει το μήλο.
Η επιθυμία της κάθε θεάς να είναι η νικήτρια τις οδήγησε να του υποσχεθούν και
κάτι διαφορετικό σε αντάλλαγμα για την εύνοιά του. Πιο συγκεκριμένα η Αθηνά
του έταξε σοφία και υψηλές πολεμικές αρετές, η Ήρα του προσέφερε την
δυνατότητα να τον χρίσει βασιλιά όλης της Ευρώπης και της Ασίας ενώ η
Αφροδίτη του υποσχέθηκε πως θα του έδινε την ομορφότερη γυναίκα του κόσμου,
την Ελένη των Μυκηνών. Λέγεται μάλιστα πως η Αφροδίτη είχε παρουσιαστεί
γυμνή για να επηρεάσει την κρίση του! Ο Πάρης τελικά προσέφερε το μήλο στην
Αφροδίτη εκτιμώντας ότι η προσφορά της ήταν η καλύτερη.
Οι Ρωμαίοι, επίσης χρησιμοποιούσαν πολύ συχνά το όνομα Ζυγός. Ο
Βιργίλιος, στον Πρώτο Γεωργικό, θέλοντας να κολακέψει τον Αύγουστο, παριστάνει
το Σκορπιό να παραμερίζει τις δαγκάνες του, για να μπορέσει η ψυχή του
Αυτοκράτορα να αναπαυθεί μετά το θάνατό του στο ζώδιο που βρισκόταν ο ήλιος
κατά τη γέννησή του.
Όφις-Οφιούχος
Ο Όφις είναι ο 23ος μεγαλύτερος
αστερισμός στον ουρανό . Το δυτικό τμήμα
του αστερισμού, που αντιπροσωπεύει το
κεφάλι του φιδιού , βρίσκεται στο τρίτο
τεταρτημόριο του βόρειου ημισφαιρίου ενώ
το ανατολικό τμήμα, που αντιπροσωπεύει
την ουρά του φιδιού, βρίσκεται στο τρίτο
τεταρτημόριο του νότιου ημισφαιρίου .
Καταλαμβάνει έκταση 637 τετραγωνικών
μοιρών και μπορεί να παρατηρηθεί σε
γεωγραφικά πλάτη μεταξύ + 80 ° και -80 °.
Ο Όφις περιέχει περισσότερα από 15
αστέρια με γνωστούς πλανήτες και δύο
αντικείμενα Messier - Messier 5 (M5, NGC
5904) και Messier 16 (M16, NGC 6611,
νεφέλωμα του Αετού ) . Το νεφέλωμα του Αετού
είναι ένα από τα πιο γνωστά νεφελώματα στον
ουρανό το οποίο με τη σειρά του περιέχει τους
Πυλώνες της Δημιουργίας . Ο όρος Πυλώνες της
Δημιουργίας
(Pillars of
Creation)
αναφέρεται σε
μια
φωτογραφία
που λήφθηκε
από το
διαστημικό
Νεφέλωμα του Αετού
τηλεσκόπιο
Hubble .
Απεικονίζει διαστρικά αέρια και σκόνη στο
Νεφέλωμα του Αετού, τα οποία έχουν τη μορφή
Πυλώνες της Δημιουργίας προβοσκίδας ελέφαντα. Η φωτογραφία λήφθηκε
την 1η Απριλίου του 1995 και είναι μια από τις
δέκα καλύτερες φωτογραφίες από το Hubble, σύμφωνα με το Space.com. Οι
Πυλώνες της Δημιουργίας δεν υπάρχουν πια. Το 2007, αστρονόμοι ανακοίνωσαν
ότι καταστράφηκαν από το εκρηκτικό κύμα ενός υπερκαινοφανή αστέρα πριν από
περίπου 6.000 χρόνια.
Στο μέσο ακριβώς του Όφη βρίσκεται ο
αστερισμός του Οφιούχου . Είναι ο 11ος
μεγαλύτερος αστερισμός στον ουρανό .
Βρίσκεται στο τρίτο τεταρτημόριο του νότιου
+ 80 ° και -80 °.
Ο αστερισμός περιέχει επτά αντικείμενα
Messier: Messier 9 (M9, NGC 6333),
Messier 10 (Μ10, NGC 6254), Messier 12
(Μ12, NGC 6218), Messier 14 (Μ14, NGC
6402) , Messier 19 (M19, NGC 6273),
Messier 62 (Μ62, NGC 6266) και Messier
107 (Μ107, NGC 6171).
Στην περιοχή του Οφιούχου

βρίσκεται ακόμα και το περίφημο
πλανητικό νεφέλωμα M2-9,
γνωστό επίσης ως «Πεταλούδα του
Μινκόφσκι» ή και ως «Twin Jet
Nebula. Το M2-9, το οποίο
θυμίζει κοσμική πεταλούδα με
ανοιγμένα φτερά, είναι ένα
διπολικό πλανητικό νεφέλωμα:
αντί για ένα, έχει στο κέντρο του
δυο άστρα που βρίσκονται σε
τροχιά το ένα γύρω από το άλλο
Πεταλούδα του Μινκόφσκι
σε ένα δυαδικό σύστημα. Αν και

φαντασμαγορικά με την λάμψη και την
πολυχρωμία τους τα νεφελώματα δεν είναι
παρά «προαναγγελίες αστρικών θανάτων»:
απεικονίζουν τα ύστατα στάδια της ζωής ενός
άστρου που οδεύει προς το τέλος του.
Στα σύνορα με τον Σκορπιό , κοντά στον
Αντάρη, και σε απόσταση 410 ετών φωτός από
την γη βρίσκεται ο αστέρας ρ Οφιούχου .
Είναι ένα αστέρι άξιο μνείας για δύο λόγους:
πρώτον, επειδή είναι στην πραγματικότητα
ένα τετραπλό (!) σύστημα αστέρων, οι δύο από
τους οποίους έχουν χρώμα γαλάζιο, και
δεύτερον επειδή περιβάλλεται από ένα πολύ
όμορφο, φωτεινό νέφος αερίου.
Ο ρ Οφιούχου
Μυθολογία
Ο Όφις στην ελληνική
μυθολογία ήταν σύμβολο
διαφόρων θεοτήτων . Ήταν
επίσης συνδεδεμένος με την
λατρεία του Ασκληπιού , που
συνήθως απεικονίζεται
κρατώντας μία ράβδο που γύρω
της είναι τυλιγμένα φίδια . Το
σύμβολο αυτό , ακόμα και
σήμερα , χρησιμοποιείται στην
ιατρική , την φαρμακευτική
κ.λ.π .
Ο Ασκληπιός, κατά μία
Ο Ασκληπιός εκδοχή, ήταν ο καρπός του
έρωτα του θεού Απόλλωνα και
της Κορωνίδας, κόρης του Θεσσαλού βασιλιά Φλεγύα . Όπως και άλλα
μυθολογικά παιδιά, έτσι και τον Ασκληπιό ο πατέρας του Απόλλωνας τον
εμπιστεύτηκε στον Κένταυρο Χείρωνα,ο οποίος τον ανέθρεψε και του δίδαξε την
ιατρική και την τέχνη του κυνηγού. Έγινε μάλιστα χειρουργός και ασκώντας την
τέχνη του για πολύ καιρό όχι μόνο εμπόδιζε κάποιους να πεθάνουν αλλά
ανάσταινε και τους νεκρούς· γιατί πήρε από την Αθηνά το αίμα που έτρεξε από τις
φλέβες της Γοργόνας και το αίμα που είχε χυθεί από τα αριστερά το
χρησιμοποιούσε για την καταστροφή των ανθρώπων (ήταν δηλητήριο), ενώ αυτό
που είχε τρέξει από τις δεξιές φλέβες για τη σωτηρία τους (ήταν ευεργετικό). Πήρε
μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία όπου είχε θεραπεύσει πολλούς συντρόφους
του .
Ο θάνατος του Ασκληπιού προήλθε είτε από τον Δία γιατί διαταρασσόταν η
κοσμική ισορροπία, καθώς παρατεινόταν η ζωή των θνητών με τις διάφορες
θεραπείες είτε από τον Πλούτωνα γιατί είχε αρχίσει να μειώνεται ο πληθυσμός του
κάτω κόσμου .Ύστερα από τον θάνατό του ο Ασκληπιός μεταμορφώθηκε στον
αστερισμό του Οφιούχου.
Σε μια άλλη μυθολογική εκδοχή ο Όφις παριστάνει τα φοβερά φίδια Πόρκη
και Χαρίβοια και ο Οφιούχος τον Λαοκόωντα . O Λαοκόων ήταν ένας από τους
Τρώες ιερείς του Απόλλωνα. Από τη σύζυγό του Αντιόπη απέκτησε δύο παιδιά .
Είχε διαπράξει ιεροσυλία, επειδή
είχε έρθει σε σωματική επαφή με
τη σύζυγό του μπροστά στο
είδωλο του θεού του στον ναό .
Μικρή είναι η παρουσία του
Λαοκόωντα στον Τρωικό πόλεμο,
κυρίως προς το τέλος του και
ειδικότερα σε σχέση με τον
Δούρειο ίππο. Μάλιστα ήταν
αυτός που προσπάθησε να
αποτρέψει τους Τρώες από το να
βάλουν το άλογο μέσα στην πόλη
της Τροίας, γκρεμίζοντας ένα
μέρος των τειχών τους. Πέταξε
λοιπόν ένα ακόντιο στα πλευρά
Ο Λαοκόων και οι δύο γιοι του καθώς
του αλόγου, ώστε από τον ήχο να τυλίγονται από τα δύο φίδια.

καταλάβουν ότι το άλογο ήταν κούφιο και ότι μπορεί να περιείχε επικίνδυνο
«υλικό». Στην Αινειάδα, ο Βιργίλιος βάζει τον Λαοκόωντα να λέει: « Φοβού τους
Δαναούς και δώρα φέροντας» . Οι Τρώες δεν άκουσαν τον ιερέα τους και έβαλαν το
άλογο μέσα στην πόλη. Μάλιστα, διαπιστώνοντας ότι οι Αχαιοί είχαν αποπλεύσει
για τις πατρίδες τους παραιτούμενοι από τον πόλεμο, κάλεσαν τον Λαοκόωντα, αν
και ιερέας του Απόλλωνα, να τελέσει τη θυσία προς τον Ποσειδώνα για να
ξεσηκωθούν θύελλες που θα κατέστρεφαν τα πλοία των Αχαιών . Την ώρα που ο
ιερέας θυσίαζε ένα μεγάλο ταύρο στον Ποσειδώνα, δύο τεράστια φίδια ο Πόρκης
και ο Χαρίβοιας , βγήκαν από τη θάλασσα
και έπνιξαν τον Λαοκόωντα και τους γιούς
του . Τα φίδια στη συνέχεια μπήκαν στον
ναό της ακρόπολης της Τροίας και
κουλουριάστηκαν στα πόδια του αγάλματος
της Αθηνάς.
Σε μια τρίτη μυθολογική εκδοχή , η
θεά Δήμητρα ανέθεσε στον Ελευσίνιο
Τριπτόλεμο , του οποίου υπήρξε τροφός ,
να διδάξει στους ανθρώπους την
καλλιέργεια της γης . Για τον σκοπό αυτό ,
του δώρισε ένα άρμα που το οδηγούσαν
δύο φτερωτά φίδια. Όταν έφτασε στη χώρα
των Γετών τον φιλοξένησε ο βασιλιάς τους ο
Κάρναβος . Αυτός όμως σκότωσε το ένα φίδι
για να μην μπορέσει να φύγει ο
Τριπτόλεμος και να διδάξει και σε άλλους
τα μυστικά της γεωργίας . Τότε η θεά για να
τον τιμωρήσει τον έβαλε στον ουρανό να
Δήμητρα και Τριπτόλεμος κρατάει αιώνια τον Όφη που σκότωσε .
ΝΑΣΙΑ ΚΑΡΑΪΣΚΟΥ- ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΑΣΒΕΣΤΑΣ
Κριός
Ο Κριός είναι ο 39ος μεγαλύτερος
πρώτο τεταρτημόριο του βόρειου ημισφαιρίου
και καταλαμβάνει έκταση 441 τετραγωνικών
μοιρών . Μπορεί να παρατηρηθεί σε
γεωγραφικά πλάτη μεταξύ + 90 ° και -60 .
Περιέχει 64 άστρα από το 2ο μέχρι 6ο
μέγεθος , πέντε από τα οποία έχουν
πλανήτες. Το λαμπρότερο αστέρι του Κριού, ο
α-Κριού, έχει το αραβικό όνομα Hamal, που
σημαίνει ακριβώς «κριάρι». Φαίνεται ότι το
αστέρι αυτό είχε ξεχωριστή σημασία για τους
αρχαίους Έλληνες, επειδή πολλοί αρχαίοι
ναοί ήταν προσανατολισμένοι προς την
κατεύθυνση από την οποία ανέτειλε εκείνη
την εποχή. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν
αφιερωμένοι στον Δία, αφού ο Κριός ήταν το
σύμβολο του πατέρα των θεών στον ουρανό . Ο αστερισμός δεν περιέχει
αντικείμενα Messier.
Μυθολογία
Το ζώδιο αυτό παριστάνει το Χρυσόμαλλο Κριάρι που μετέφερε τα δυο
αδέλφια, Φρίξο και Έλλη, στην Κολχίδα. Το ιερό αυτό κριάρι ήταν δώρο του θεού
Ερμή στη μητέρα τους Νεφέλη, που με τη σειρά της το έδωσε στα παιδιά της,
Φρίξο και Έλλη, την ώρα που ο πατέρας τους, ο Αθάμας, βασιλιάς του
Ορχομενού, και η θετή μάνα τους, η Ινώ, ετοιμάζονταν να τα θυσιάσουν στους
θεούς.
Τα δύο αδέλφια, τη στιγμή που
ανακάλυψαν τα καταχθόνια σχέδια του πατέρα
τους και της θετής τους μάνας, ανέβηκαν στη
ράχη του Κριού και πέταξαν προς την Αία, την
Κολχίδα του Πόντου. Εκεί βασίλευε ο Αιήτης, ο
αδελφές της Πασιφάης, της γυναίκας του
Μίνωα. δυστυχώς, η Έλλη γλίστρησε από τη
ράχη του Κριού, έπεσε στη και πνίγηκε στα
στενά, που προς τιμή της ονομάστηκαν
Ελλήσποντος.
Ο Φρίξος έφτασε σώος στην Αία, θυσίασε
τον Κριό στο Δία και χάρισε το χρυσόμαλλο
δέρας του, τη χρυσή δηλαδή προβιά του, στο
βασιλιά Αιήτη. Αυτός το κρέμασε στο ιερό άλσος
του Άρη, όπου νύχτα μέρα το φύλαγε, άγρυπνος
φρουρός, ένας φοβερός δράκοντας.
Οι περιπέτειες του χρυσόμαλλου δέρατος Ο Φρίξος και η Έλλη
σταματούν όταν οι Αργοναύτες, με την
Αργοναυτική Εκστρατεία, έφτασαν στην Αία. Τότε ο Ιάσονας, με τη βοήθεια της
Μήδειας –της κόρης του Αιήτη-, το πήρε και επέστρεψε νικητής και τροπαιούχος
στην Ελλάδα.
Για όλες αυτές τις ιδιότητές του ο Χρυσόμαλλος Κριός, ο σωτήρας του Φρίξου
και της Έλλης, πήρε τη θέση που του ανήκε στον έναστρο ουρανό μας σαν ο
πρώτος αστερισμός του ζωδιακού κύκλου.
Ιχθύες
Νότια του αστερισμού του Κριού,
βρίσκεται ο αστερισμός των Ιχθύων, το
12ο και τελευταίο ζώδιο του ζωδιακού
κύκλου. Ο ζωδιακός αυτός αστερισμός
περιλαμβάνεται μεταξύ των αστερισμών
της Ανδρομέδας και του Πήγασου προς
βορρά, του Κήτους προς νότο , του
Τριγώνου και του Κριού προς ανατολάς
και του Υδροχόου προς δυσμάς.
Είναι αστερισμός γνωστός από την
αρχαιότητα αναφερόμενος στα
"Φαινόμενα" του Άρατου . Παρόλο το
μέγεθός του, ο αστερισμός δεν περιέχει
σημαντικά αστρονομικά αντικείμενα,
παρά μόνο μερικά αστέρια, 76 περίπου ,
και λίγους αμυδρούς γαλαξίες.
Αποτελεί σήμερα τον πρώτο
αστερισμό του ζωδιακού κύκλου και για αυτό η περίοδος αυτή ονομάζεται και
εποχή των Ιχθύων. Όταν ο Ήλιος εισέρχεται στο ζώδιο των Ιχθύων , έχουμε εαρινή
ισημερία . Στον αστερισμό των Ιχθύων το έτος 7 π.Χ. συνέβη ένα ασυνήθιστο
γεγονός. Έγινε η σύνοδος των πλανητών Δία και Κρόνου, ενώ λίγους μήνες
αργότερα προσετέθη και ο Άρης. Ορισμένοι αστρονόμοι θεωρούν την σύνοδο
(ευθυγράμμιση) των πλανητών αυτών, σαν το αστέρι της Βηθλεέμ.
Μυθολογία
Στους διάφορους χάρτες του ουρανού ο αστερισμός αυτός αντιπροσωπεύεται
από δύο ψάρια, των οποίων οι ουρές είναι δεμένες με ένα σχοινί. Σύμφωνα με την
Ελληνική μυθολογία τα δύο ψάρια παριστάνουν την Αφροδίτη, την θεά της
αγάπης και τον φτερωτό γιο της τον Έρωτα. Κατά την διάρκεια της Γιγαντομαχίας
μαζί με τους άλλους θεούς, εγκατέλειψαν και αυτοί τον Όλυμπο. Κυνηγημένοι
από τον γίγαντα Τυφώνα έφθασαν πρώτα στην Αίγυπτο και στην συνέχεια στον
Ευφράτη ποταμό. Για να γλιτώσουν από την καταδίωξη του Τυφώνα έπεσαν στον
Ευφράτη και τον διέσχισαν μεταμορφωμένοι σε ψάρια. Κατά μια άλλη εκδοχή οι
θεότητες των θαλασσών για να βοηθήσουν την Αφροδίτη και τον γιο της από τα
φουσκωμένα νερά του ποταμού, τους έστειλαν δύο ψάρια. Τα ψάρια συνδέονταν
μεταξύ τους με ένα σκοινί, από το οποίο κρατήθηκαν μητέρα και γιος για να
διασχίσουν τον ποταμό. Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης οι θεοί τοποθέτησαν τα δύο
ψάρια στον ουρανό.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΝΝΑΒΟΥ
Υδροχόος
Ο Υδροχόος είναι ο 10ος μεγαλύτερος
τέταρτο τεταρτημόριο του νότιου
τετραγωνικών μοιρών . Μπορεί να
+ 65 ° και -90 °.
Ο αστερισμός περιέχει πάνω από 100
αστέρια, κανένα όμως ιδιαίτερα λαμπρό.
Περιέχει επίσης τρία αντικείμενα Messier:
Messier 2 (NGC 7089), Messier 72 (NGC
6981) και Messier 73 (NGC 6994) και
αρκετά νεφελώματα , όπως το Νεφέλωμα
του Κρόνου και το Helix Nebula .
Νεφέλωμα του Κρόνου Helix Nebula(μάτι του θεού)
Μυθολογία
Ο Υδροχόος παριστάνει τον Γανυμήδη, τον ωραιότερο νέο της αρχαιότητας,
που τον άρπαξε ο Δίας, για να τον κάνει οινοχόο του στον Όλυμπο και να
παίρνουν από τα χέρια του αυτός και οι άλλοι θεοί το κρασί και το νέκταρ.
Τρία άστρα του αστερισμού παριστάνουν την Υδρία που κρατάει στα χέρια
του ο Γανυμήδης. Από το στόμιο της χύνεται νερό προς τον γειτονικό αστερισμό
του Νότιου Ιχθύος.
Ο Γανυμήδης ήταν γιος του Τρώα και της Καλλιρρόης και ο ωραιότερος
άντρας που γέννησε η Φύση. Ο Δίας ζήλεψε την ομορφιά του παλικαριού και με
τη μορφή του αετού του άρπαξε τον θνητό Γανυμήδη, για να του χαρίσει την
αιώνια ομορφιά και αθανασία. Στον
απαρηγόρητο πατέρα του, τον Τρώα, ο Δίας
χάρισε τα περίφημα άλογα του, αυτά που
στη συνέχεια έγιναν η αιτία να θανατωθεί
από τον Ηρακλή ο βασιλιάς της Τροίας, ο
Λαομέδοντας. Ο Δίας εγκατέστησε το
Γανυμήδη στον Όλυμπο ως οινοχόο των
θεών, γεγονός που προκάλεσε την ζήλεια
της Ήρας, αλλά και της κόρης της Ήβης, η
οποία ήταν μέχρι τότε οινοχόος των θεών.
Οι συνεχείς πιέσεις αυτών των δυο
γυναικών ανάγκασαν τον Δία να
μεταμορφώσει τον νεαρό ευνοούμενό του
στον αστερισμό του Υδροχόου, χαρίζοντας
του αιώνια αθανασία.
Οι αρχαίοι Έλληνες εκτός από τον
Γανυμήδη συνέδεαν τον Υδροχόο και με
τον Δευκαλίωνα, τους Κεκροπίδες και
ιδιαίτερα τον Αρισταίο. Ο Αρισταίος ήταν
γιος του Απόλλωνα και της Κυρήνης και
γεννήθηκε στις ακτές της Β. Αφρικής.
Ταξίδεψε σε πολλά μέρη ώσπου έφτασε
στην Κέα όπου επικρατούσε μεγάλη
ξηρασία εξαιτίας της θέρμης του ήλιου,
συνδυασμένης με την πύρινη ακτινοβολία
του Σείριου. Η οργή του Σείριου είχε
ξεσπάσει πάνω στους κατοίκους του νησιού,
γιατί είχαν προσφέρει άσυλο σε
δολοφόνους. Ο Αρισταίος καταδίωξε τους
δολοφόνους και επικαλέστηκε την εύνοια
του Σείριου. Έτσι άρχισαν και πάλι οι
Η απαγωγή του Γανυμήδη βροχές και από τότε πνέουν οι δροσερές
αύρες στα θερμά καλοκαίρια της Ελλάδας.
Αλλά ο Αρισταίος δεν ήταν μόνο βροχοποιός. Σύμφωνα με τον Πλίνιο, το μέλι
είναι σταγόνες σάλιου που εκπορεύεται από τα άστρα και ειδικά από το Σείριο και
ο Αρισταίος ήταν ο πρώτος που εισήγαγε την καλλιέργεια μελισσών.

Αιγόκερως
Νοτιοδυτικά του Υδροχόου
βρίσκεται ο ζωδιακός αστερισμός του
Αιγόκερω .
Είναι ο 40ός μεγαλύτερος
τέταρτο τεταρτημόριο του νότιου
ημισφαιρίου και καταλαμβάνει μια
Mπορεί να παρατηρηθεί σε γεωγραφικά
Περιέχει 48 αστέρια τρία από τα
οποία έχουν πλανήτες και ένα
αντικείμενο Messier, M30 (NGC 7099).
Μυθολογία
Ο αστερισμός αυτός είναι ίσως ο παλαιότερος που μνημονεύεται σε γραπτό
κείμενο. Για πρώτη φορά αναφέρεται στα βιβλία του Σαργώνα, βασιλιά των
Ακκαδίων (λαού του βόρειου τμήματος της Βαβυλώνας) και ιδρυτή του πρώτου
σημιτικού βασιλείου (2334-2279 π.Χ.). Ο Σαργών μάλιστα είχε προβλέψει ότι ο
κόσμος θα καταστρεφόταν, όταν όλοι οι πλανήτες θα συναντιόνταν στο ζώδιο του
Αιγόκερω! Το όνομά του (γίδα) παραμένει έκτοτε το ίδιο σε όλους τους λαούς της
Ανατολής και η αμφίβια μορφή με την οποία παριστάνεται (μισή γίδα και μισό
ψάρι) έχει διασωθεί σε σφραγιδόλιθους της
Βαβυλώνας.
Η μυθολογία μας αναφέρει ότι οι Θεοί,
κατά τη διαμάχη τους με τους Γίγαντες,
εγκατέλειψαν τον Όλυμπο και βρήκαν
καταφύγιο στη φιλόξενη Αίγυπτο, όπου
μεταμορφώθηκαν σε ζώα, για να γλιτώσουν
από την καταδίωξη των Γιγάντων.
Έτσι, ο τραγοπόδαρος θεός Πάνας, για να
γλιτώσει από το Γίγαντα Τυφώνα –ένα θεριό
με εκατό κεφάλια και πύρινη ματιά- που τον
κυνηγούσε, μεταμορφώθηκε σε Αίγα
(κατσίκα). Η διαφυγή του όμως δεν ήταν
εύκολη. Για να ξεφύγει από τον Τυφώνα,
ρίχτηκε στα νερά του ποταμού Νείλου.
Επειδή όμως δυσκολευόταν να κολυμπήσει,
έγινε αμφίβιος, ενώ το πίσω μέρος του
σώματός του μεταμορφώθηκε σε ουρά
ψαριού. Ο Αιγόκερως, το ζώδιο που
παριστάνεται με σώμα κατσίκας και ουρά
ψαριού, είναι –σύμφωνα με τον Ερατοσθένη-
ο μεταμορφωμένος Πάνας. Ο Πάνας και οι Νύμφες
Σύμφωνα με μια άλλη μυθολογική
εκδοχή, ο Αιγόκερως είναι ο Αιγίπαν. Γιος του Δία και της Αίγης, συζύγου του
τραγοπόδαρου θεού Πάνα. Από αυτούς τους δύο πήρε και το όνομά του Αιγίπαν
(Αίγη - Παν). Εξωτερικά έμοιαζε με τον Πάνα, ήταν δηλαδή και αυτός
τραγοπόδαρος. Κατά άλλους, είχε σώμα κατσίκας και ουρά ψαριού, γεγονός που
εξηγεί την περίεργη μορφή του Αιγόκερω . Κατά τον Απολλόδωρο, ο Αιγίπαν μαζί
με τον Ερμή πρόσφεραν μεγάλη υπηρεσία στον πατέρα τους, το Δία, όταν αυτός
ήταν αιχμάλωτος του Γίγαντα Τυφώνα. Ο Τυφώνας είχε αφαιρέσει τα νεύρα των
χεριών και των ποδιών του Δία και τα είχε κρύψει στο Κωρύκειο Άντρο της
Κιλικίας, μέσα σε δέρμα αρκούδας.
Ο Αιγίπαν και ο Ερμής τα έκλεψαν και τα ξαναπροσάρμοσαν στο σώμα του Δία,
που ανέκτησε τις δυνάμεις του και τελικά νίκησε τον Τυφώνα . Ο Δίας, από
ευγνωμοσύνη, τοποθέτησε τον Αιγίπαν στον έναστρο ουρανό, στον αστερισμό του
Αιγόκερω. Η εκδοχή αυτή, όπως και η προηγούμενη, εξηγεί την περίεργη μορφή
του Αιγόκερω, δηλαδή της κατσίκας με την ουρά ψαριού, με την οποία
παριστάνετε πάντα το ζώδιο αυτό στους αστρονομικούς ουράνιους χάρτες.
Σε άλλη μία ακόμα
μυθολογική εκδοχή, ο
Αιγόκερως συμβολίζει την Αίγα
Αμάλθεια με το γάλα της
οποίας τράφηκε στην Κρήτη ο
Δίας όταν ήταν μωρό. Από την
ευγνωμοσύνη του Ο Δίας,
μόλις η Αμάλθεια πέθανε, την
έκανε αστερισμό και ένα από
τα δύο κέρατά της το έδωσε
στις Νύμφες Ελίκη και
Κυνόσουρα, που τον φρόντιζαν
στο Ιδαίο Άντρο. Το δώρο αυτό
από τότε μέχρι σήμερα
ονομάζεται «Κέρας της
Αμάλθειας» ή «Κέρας της
Αφθονίας». Όποιος το έχει
Ο Δίας βυζαίνει την Αίγα
μπορεί να αποκτήσει ό,τι
επιθυμεί. Από αυτό προέρχεται
και η λατινική λέξη «κορνουκόπια», που δηλώνει την αφθονία αγαθών. Ακόμα, με
το δέρμα της Αμάλθειας, που ήταν άτρωτο, ο Δίας έντυσε την ασπίδα του, που
ονομάστηκε Αιγίδα και προστάτευε ολοκληρωτικά όποιο την κρατούσε. Από αυτό
προέρχεται η σημερινή έκφραση «υπό την αιγίδα», που σημαίνει υπό την
προστασία κάποιου.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΜΠΟΤΗΣ
Φοίνιξ
Ο Φοίνιξ είναι ο 37ος μεγαλύτερος
πρώτο τεταρτημόριο του νότιου
ημισφαιρίου καταλαμβάνοντας μια
Μπορεί να παρατηρηθεί σε γεωγραφικά
πλάτη μεταξύ + 32 ° και -80 °. Στην
Ελλάδα είναι ορατός κυρίως το
φθινόπωρο .

Μυθολογία
Ο Φοίνιξ ήταν το ιερό πουλί των Αιγυπτίων και των Ελλήνων και συνδεόταν
με τη λατρεία του Ήλιου και του θεού Απόλλωνα. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι ο
Φοίνιξ είχε το μέγεθος του αετού και πούπουλα χρυσοκόκκινα. Ταξίδευε από την
Αραβία στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου, κάθε 500 χρόνια μεταφέροντας το νεκρό
πατέρα του, τον οποίο τύλιγε σε σχήμα αβγού μέσα σε σμύρνα και τον έθαβε στο
ιερό του Ήλιου. Κατά τον Πλίνιο , ένας και μοναδικός Φοίνικας ζει σε όλο τον
κόσμο . Αυτός κάθε 500 χρόνια , όταν έχει πια γεράσει , φτιάχνει μια φωλιά με
κλαδιά μυρωδικών φυτών και καίγεται μέσα σ΄αυτήν ενώ από τις στάχτες του
γεννιέται ένας νέος Φοίνικας που και αυτός με τη σειρά του μεταφέρει τον νεκρό
του πατέρα στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου και τον ενταφιάζει στον ναό του Ήλιου .
Κήτος
Νότια των Ιχθύων βρίσκεται ο
αστερισμός του Κήτους που είναι γνωστός
και με την προσωνυμία "Φάλαινα".
Βρίσκεται στο πρώτο τεταρτημόριο του
νότιου ημισφαιρίου και μπορεί να
+ 70 ° και -90 °. Είναι αμφιφανής στην
Ελλάδα , ορατός κυρίως στην αρχή του
φθινοπώρου και μεσουρανεί κατά τα
μεσονύκτια Αυγούστου - Σεπτεμβρίου.
Περιλαμβάνει περίπου 110 αστέρια ,
το λαμπρότερο των οποίων είναι 2ου
μεγέθους , 14 αστέρια με γνωστούς
πλανήτες και περ ιέχει ένα αντικείμενο
Messier το Messier 77 (M77, NGC 1068).
Μυθολογία
Ο αστερισμός συνδέεται με το
μύθο του Λαομέδοντα, βασιλιά της
Τροίας, γιο του Ίλου και της
Ευρυδίκης, πατέρα του Πριάμου, της
Ησιόνης και άλλων παιδιών. Σ' αυτόν
κατέφυγαν οι θεοί Ποσειδώνας και
Απόλλωνας, για να εκτίσουν μια ποινή
που τους είχε επιβάλει ο Δίας. Ο
Ποσειδώνας ανέλαβε το κτίσιμο των
τειχών της Τροίας και ο Απόλλωνας τη
φύλαξη των κοπαδιών του βασιλιά, με
το αζημίωτο φυσικά, μια και ο
Λαομέδοντας τους έταξε πλούσια δώρα.
Μόλις έληξε η τιμωρία τους, οι δύο θεοί
παρουσιάστηκαν στο βασιλιά και
ζήτησαν την αμοιβή που τους είχε
τάξει. Εκείνος όχι μόνο δεν τους έδωσε
Ο Λαομέδων αρνείται να πληρώσει
τα δώρα που τους είχε υποσχεθεί αλλά
τον Απόλλωνα και τον Ποσειδώνα προσπάθησε να τους πουλήσει σαν
. σκλάβους.
Από το γεγονός αυτό ξεκίνησε το μίσος του Ποσειδώνα και του Απόλλωνα για τους
Τρώες. Οι θεοί οργίστηκαν πολύ με το Λαομέδοντα και τον τιμώρησαν φοβερά. Ο
Απόλλωνας εξαπέλυσε θανατηφόρο λοιμό στην Τροία και ο Ποσειδώνας έστειλε το
φοβερό θαλάσσιο Κήτος που άρπαζε από τους αγρούς του εργαζόμενους Τρώες
και έσπερνε τον τρόμο στην περιοχή.
Καταλαβαίνοντας το λάθος του ο Λαομέδοντας και θέλοντας να εξευμενίσει
τους θεούς, έταξε την κόρη του Ησιόνη θυσία σ' αυτούς. Έδεσε λοιπόν την Ησιόνη
στα βράχια της θαλάσσιας ακτής, για να κατασπαραχθεί από το Κήτος. Ο
Ηρακλής, με αντάλλαγμα τα περίφημα άλογα του Λαομέδοντα, έσωσε την Ησιόνη
σκοτώνοντας το Κήτος. Πάλι όμως ο Λαομέδοντας, εφόσον ο κίνδυνος είχε
περάσει, δεν κράτησε το λόγο του και αρνήθηκε να δώσει στον Ηρακλή τα άλογά
του. Τα άλογα αυτά τα είχε χαρίσει ο Δίας στον παππού του, τον Τρώα, σαν
αντάλλαγμα για την αρπαγή του Γανυμήδη. Ο Ηρακλής τότε, θυμωμένος πολύ,
μάζεψε στρατό και εκστράτευσε εναντίον των Τρώων με τον Τελαμώνα και άλλους
ήρωες. Τελικά κατάφερε να καταλάβει την Τροία, πήρε τα περίφημα άλογα και
σκότωσε τον πονηρό Λαομέδοντα, αιχμαλωτίζοντας τον Πρίαμο και την Ησιόνη,
που τη χάρισε στον Τελαμώνα. Ο Τελαμώνας, μια που του το ζήτησε η Ησιόνη,
άφησε ελεύθερο τελικά τον Πρίαμο, τον κατοπινό τραγικό βασιλιά της Τροίας.
Ηριδανός
Ο Ηριδανός είναι αστερισμός του
Νότιου Ημισφαιρίου και είναι αμφιφανής
στην Ελλάδα . Βρίσκεται νότια των ζωδιακών
αστερισμών Κριού και Ταύρου και
περιλαμβάνει περί τους 126 αστέρες ορατούς
με γυμνό μάτι από 1ου μέχρι 6ου μεγέθους.
Θεωρείται ο πλέον επιμήκης των αστερισμών:
αρχίζει από τον ουράνιο ισημερινό και
καταλήγει στον 60ο νότιο ουράνιο
παράλληλο, όπου βρίσκεται και ο
λαμπρότερος αστέρας του, ο καλούμενος
Αχερνάρ (α Ηριδανού), 1ου μεγέθους.
Μυθολογία
Σύμφωνα με την μυθολογία , δεν πρόκειται
για τον μικροσκοπικό ποταμό Ηριδανό της
Αττικής με τα κατάλληλα για αγγεία
αργιλώδη εδάφη στην περιοχή του
Κεραμικού . Είναι ένας ακόμη μυθολογικός
ποταμός, γιος του Ωκεανού και της Τηθύος, μάλλον ποταμός της Δύσης. Τον
συναντούμε στην πορεία του Ηρακλή προς τον κήπο των Εσπερίδων, αλλά και
στην πορεία των Αργοναυτών από τη χώρα των Κελτών προς την Αδριατική.
Ταυτιζόταν με τον Πάδο ή τον Ροδανό. Στα νερά του ποταμού έπεσε ο Φαέθων με
το άρμα του Ήλιου, κεραυνοβολημένος από τον Δία. Οι αδελφές του, Ηλιάδες
νύμφες, τον έθαψαν στις όχθες του, και στη συνέχεια μεταμορφώθηκαν σε ιτιές
που θρηνούσαν συνεχώς για τον θάνατο του αδελφού τους. Σύμφωνα με τον Άρατο
καταστερίστηκε και ο Ηριδανός ποταμός σχηματίζοντας τον αστερισμό του
Ποταμού. Κατά άλλους, ο αστερισμός αυτός ήταν ο Νείλος ποταμός.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΝΝΑΒΟΥ

Κένταυρος
Ο Κένταυρος είναι ο 9ος μεγαλύτερος
αστερισμός στον ουρανό και περιέχει 148
άστρα . Βρίσκεται στο τρίτο τεταρτημόριο του
νότιου ημισφαιρίου και καταλαμβάνει έκταση
1060 τετραγωνικών μοιρών.
Μπορεί να παρατηρηθεί σε γεωγραφικά πλάτη
μεταξύ + 25 ° και -90 . Είναι αμφιφανής στην
Ελλάδα και είναι ορατός κατά το μεγαλύτερο
μέρος του τις ανοιξιάτικες νύχτες.
Ο Κένταυρος περιέχει 11 αστέρια με
γνωστούς πλανήτες. Το πιο φωτεινό αστέρι στον
αστερισμό είναι ο α-Κενταύρου (Rigil), που
απέχει από την Γη 4.17 ε.φ. και είναι το τέταρτο
φωτεινότερο αστέρι στον ουρανό.
Ο β-Κενταύρου, το δεύτερο λαμπρότερο αστέρι του, είναι το δέκατο φωτεινότερο
αστέρι στον νυχτερινό ουρανό.
Μυθολογία
Σύμφωνα με τη μυθολογία, οι Κένταυροι ήταν μια φυλή «τερατωδών»
υπάρξεων, οι οποίες είχαν ανθρώπινο κεφάλι, κορμό και χέρια, ενώ από τη μέση
και κάτω είχαν αλογίσιο σώμα. Κατοικούσαν κυρίως στα δάση του όρους Πηλίου
της Μαγνησίας, στην αρχαία Θεσσαλία, όπου ζούσαν σε σχεδόν άγρια κατάσταση.
Φημολογείται ότι κατάγονταν από τον Ιξίονα, γιο του Φλεγύα, βασιλιά των
Λαπιθών. Ο μύθος
λέει πως εκείνος
δίνοντας δείγματα
του κακού του
χαρακτήρα είχε
δολοφονήσει με
δόλο τους γονείς της
συζύγου του.
Κατόπιν προσέφυγε
στον Δία, ο οποίος
και δέχθηκε να τον
εξαγνίσει από το
μίασμα των φόνων
Οικογένεια Κενταύρων που τον βάρυνε. Ο
βασιλιάς των θεών,
μάλιστα, τον συμπάθησε τόσο, ώστε τον κάλεσε σε θεϊκό γεύμα στον Όλυμπο,
όπου ο Ιξίονας μέθυσε και θέλησε να αποπλανήσει την Ήρα και να συνευρεθεί
μαζί της. Ο Ζευς, όμως, μαντεύοντας τις προθέσεις του , έδωσε σε ένα σύννεφο τη
μορφή της συζύγου του και ο Ιξίονας, υπερβολικά μεθυσμένος, δεν κατάλαβε την
απάτη με αποτέλεσμα να συνευρεθεί με το σύννεφο Ήρα. Η ψεύτικη Ήρα μετά τη
συνεύρεση της με τον Ιξίονα ονομάσθηκε Νεφέλη (σύννεφο) και γέννησε το
απόβλητο παιδί αυτής της επαφής, που ήταν ένα δίμορφο ον, το οποίο έλαβε το
όνομα Κένταυρος. Εκείνος μεγαλώνοντας συνευρέθηκε με τη σειρά του με τις
φοράδες της Μαγνησίας, με αποτέλεσμα να γεννηθούν οι αλογοκένταυροι, με το
τετράποδο, αλογίσιο σώμα από τη μέση και κάτω και ανθρώπινο από τη μέση και
πάνω . Οι Κένταυροι έχουν σημαντική θέση στην ελληνική μυθολογία και για
αυτό πήραν στον ουρανό τη θέση που τους άξιζε .
Αργώ
Δίπλα από την Αντλία και
τον Κένταυρο , θα βρούμε τον
αστερισμό της Αργώς , που από
την Ελλάδα φαίνεται μόνο το
βόρειο μέρος του . Ήταν
τεράστιος αστερισμός του νοτίου
ημισφαιρίου που τώρα πια έχει
χωριστεί σε τρεις επιμέρους
αστερισμούς : στα Ίστια , στην
Τροπίδα και στην Πρύμνη της
Αργώς .
Ίστια
Τα Ίστια είναι ο 32ος
μεγαλύτερος αστερισμός στον
ουρανό. Βρίσκεται στο δεύτερο
τεταρτημόριο του νότιου
ημισφαιρίου και καταλαμβάνει
έκταση 500 τ. μοιρών . Μπορεί να
παρατηρηθεί σε γεωγραφικά
Περιέχει 113 αστέρια πέντε από
τα οποία έχουν πλανήτες και δεν
έχει αντικείμενα Messier.
Τροπίς
Η Τροπίδα είναι ο 34ος μεγαλύτερος
δεύτερο τεταρτημόριο του νότιου
+ 20 ° και -90 °. Περιέχει οκτώ αστέρια που
Mystic Mountain : ένας πυλώνας

φυσικού αερίου και σκόνης που
βρίσκεται μέσα στο νεφέλωμα Carina.
έχουν πλανήτες . Στη περιοχή αυτή

βρίσκεται και το διάσημο νεφέλωμα
Carina . Το πιο φωτεινό αστέρι στον
αστερισμό είναι ο Κάνωπος
Το νεφέλωμα Homunculus στο (α-Τροπίδος) .
η-Τροπίδας.

Πρύμνη
Η Πρύμνη είναι ο 20ός μεγαλύτερος αστερισμός στον ουρανό . Βρίσκεται στο
δεύτερο τεταρτημόριο του νότιου ημισφαιρίου και καταλαμβάνει έκταση 673
τετραγωνικών μοιρών. Μπορεί να παρατηρηθεί σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ
+ 40 ° και -90 °. Περιέχει τρία αντικείμενα Messier - Messier 46 (M46, NGC
2437), Messier 47 (M47, NGC 2422) και Messier 93 (M93, NGC 2447) και έχει
έξι αστέρια με πλανήτες.
Μυθολογία
Η Αργώ στην ελληνική μυθολογία ήταν το πλοίο στο οποίο επιβιβάστηκαν οι
Αργοναύτες με σκοπό να μεταβούν στην Κολχίδα και να πάρουν το χρυσόμαλλο
δέρας. Το πλοίο για το ταξίδι, το κατασκεύασε ο Άργος, ο γιος του Φρίξου και της
Χαλκιόπης, από τον οποίον και πήρε και το όνομα του. Ήταν φτιαγμένο από
έλατα του όρους Πηλίου, υπό την καθοδήγηση της θεάς Αθηνάς , που συμμετείχε
στην ναυπήγηση του πλοίου βάζοντας
στην πλώρη του ένα κομμάτι ξύλου
από την ομιλούσα δρυ της Δωδώνης,
το οποίο οδηγούσε και έδινε
συμβουλές στους τολμηρούς
αρχηγούς του πληρώματος . Η Αργώ
περιγράφεται ως το γρηγορότερο και
το πιο στέρεο σκάφος της εποχής της.
Είχε μήκος 50 έως 60 μέτρα και
θέσεις για πενήντα κωπηλάτες .
Κυβερνήτης του πλοίου ήταν ο Τίφυς .
Στην εκστρατεία με αρχηγό τον
Ιάσονα πήραν μέρος όλοι οι ήρωες της
Ελλάδος, πενήντα τον αριθμό,
συμπεριλαμβανομένου και του
Ηρακλή. Ανάμεσα τους ήταν οι
Διόσκουροι, Κάστωρ και Πολυδεύκης,
ο Ίδας και Λυνκέας, ο Ορφέας, ο
Πηλέας, ο Μελέαγρος, ο Τυδέας, ο
Αμφιάραος, και η κυνηγός Αταλάντη,
η μόνη γυναίκα . Ένα από τα
δυσκολότερα σημεία του ταξιδιού
Η Αργώ ήταν το πέρασμα από τις
Συμπληγάδες Πέτρες. Αυτές φύλαγαν
την είσοδο του Εύξεινου Πόντου και συγκρούονταν μεταξύ τους καταστρέφοντας
όποιο πλοίο δοκίμαζε να περάσει ανάμεσά τους. Μετά από συμβουλή του Φινέα,
οι Αργοναύτες έστειλαν ένα περιστέρι να πετάξει ανάμεσα τους, το οποίο πέρασε τα
στενά χάνοντας μόνο λίγα φτερά από την ουρά του. Επωφελούμενοι από αυτήν
την ανακάλυψη οι Αργοναύτες, ότι δηλαδή θα μπορούσαν να διασχίσουν τις
Συμπληγάδες Πέτρες με ταχύ και συντονισμένο ρυθμό, όπως το πέταγμα του
περιστεριού, κάνοντας μια υπεράνθρωπη προσπάθεια τα κατάφεραν. Όμως ένα
κομμάτι της πρύμνης της Αργούς καταστράφηκε, και γι’ αυτό απεικονίζεται έτσι ο
αστερισμός στους ουράνιους χάρτες.
Μετά το πέρας της εκστρατείας, οι Αργοναύτες αφιέρωσαν το πλοίο τους στο
ναό του Ποσειδώνα στον Ισθμό. Με βάση το μύθο, η Αργώ συνδέεται και με το
τέλος του Ιάσονα. Σε μεγάλη ηλικία, ο Ιάσων, έπειτα από υπόδειξη της Μήδειας,
κάθισε στην πρύμνη της Αργώς για να αναπαυθεί. Σε αυτή τη θέση βρήκε τραγικό
θάνατο εξαιτίας της πτώσης ενός καταρτιού του πλοίου, στο οποίο ήταν πλέον
έντονα τα σημάδια του χρόνου.
Μετά από την επιτυχία του ταξιδιού της, η Αργώ τοποθετήθηκε στους
ουρανούς από την Αθηνά.
Κάνωπος
Το πιο φωτεινό αστέρι στον αστερισμό της Τροπίδος είναι ο Κάνωπος
(α-Τροπίδος) , το οποίο είναι, μετά τον Σείριο, είναι το λαμπρότερο αστέρι στο
ουράνιο στερέωμα. Είναι 20.000 φορές πιο λαμπερός από τον Ήλιο και έχει
275.000 φορές μεγαλύτερο όγκο από τον αυτόν . Από την Ελλάδα είναι ορατός
μόνο από τις νότιες περιοχές της Κρήτης , χαμηλά στον ορίζοντα . Φαίνεται βέβαια
εύκολα από την Αλεξάνδρεια και για αυτό τον ήξεραν ο Ίππαρχος και ο
Πτολεμαίος .
Μυθολογία
Ο Κάνωπος ήταν ένας πανέμορφος ναυτικός που καταγόταν από τις Αμύκλες
της Σπάρτης. Κατά την Τρωική εκστρατεία ανέλαβε την πλοήγηση του πλοίου του
βασιλιά της Σπάρτης . Μετά την άλωση της Τροίας, ο στόλος του Μενέλαου
ξεκίνησε το ταξίδι της επιστροφής στην Ελλάδα. Με κυβερνήτη τον Κάνωπο τα
πλοία έφθασαν στα ανοικτά του Σουνίου. Ωστόσο, μια μεγάλη τρικυμία παρέσυρε
τον στόλο στην Κρήτη, όπου πολλά πλοία έπεσαν πάνω σε βράχια και
καταστράφηκαν.
Το πλοίο του Μενέλαου παρασύρθηκε από τους ανέμους και οδηγήθηκε στην
Αίγυπτο . Εκεί ο Μενέλαος με την ωραία Ελένη και τον Κάνωπο παρέμειναν πέντε
χρόνια. Εκείνο το διάστημα, η Θεονόη, κόρη του Πρωτέα, βασιλιά της Αιγύπτου,
Ο Κάνωπος στην Αίγυπτο
ερωτεύτηκε τον Κάνωπο, ο οποίος όμως δεν ανταποκρίθηκε στον έρωτά της. Λίγο
καιρό αργότερα, ένα φίδι δάγκωσε τον Κάνωπο και πέθανε. Η Ελένη και ο
Μενέλαος ήταν συντετριμμένοι με τον θάνατο του καπετάνιου τους. Τον έθαψαν σε
ένα νησί του Νείλου, στο οποίο έδωσαν το όνομα του για να τον τιμήσουν. Στην
ίδια περιοχή υπήρχε μια πόλη που ονομάστηκε Κάνωπος και ήταν διάσημη για τα
ιερά της προς τιμήν του Όσιρι. Η Κάνωπος βυθίστηκε τον 8ο αιώνα μ.Χ. έπειτα
από έναν σεισμό και παλιρροϊκά κύματα και εντοπίστηκε από τους αρχαιολόγους
στον κόλπο του Αμπουκίρ το 1997.

Γαλαξίας
Ο Γαλαξίας είναι μια τεράστια συγκέντρωση από αστέρες, αέρια, σκόνη και
ακτινοβολία. Τα στοιχεία που συνθέτουν τη δομή του είναι τα εξής: Η κεντρική
περιοχή του Γαλαξία (ή γαλαξιακό εξόγκωμα) είναι μια ελαφρά πλατυσμένη
σφαίρα με ακτίνα περίπου
12.000 ε.φ. και πάχος περίπου
10.000 ε.φ. Περιέχει σκόνη,
ακτινοβολία και αστέρες . Ο
γαλαξιακός πυρήνας βρίσκεται
στο κέντρο του γαλαξιακού
εξογκώματος. Είναι δύσκολο να
παρατηρηθεί με οπτικές
μεθόδους, διότι η μεσοαστρική
ύλη απορροφά σε μεγάλο βαθμό
την ορατή ακτινοβολία της
περιοχής αυτής. Όμως ,
αναλύοντας την υπέρυθρη
ακτινοβολία και τη
ραδιοακτινοβολία που
εκπέμπεται από το γαλαξιακό
εξόγκωμα, οι επιστήμονες
κατάφεραν να «δουν» πιο βαθιά
και να παρατηρήσουν τον πυρή
να του . Η παρατήρηση δείχνει
ότι στην περιοχή γύρω από το
κέντρο του Γαλαξία η πυκνότητα
των αστέρων είναι 1.000.000
Ο Γαλαξίας μας
φορές μεγαλύτερη από αυτή που
επικρατεί στην περιοχή που
Βρίσκεται το ηλιακό μας
σύστημα. Αυτό σημαίνει ότι στο γαλαξιακό πυρήνα οι αποστάσεις των γειτονικών
αστέρων είναι τόσο μικρές, ώστε είναι πιθανόν οι αστέρες να συγκρούονται μεταξύ
τους . Στον πυρήνα του έχουν επίσης παρατηρηθεί τεράστια σύννεφα από σκόνη
και μοριακό υδρογόνο.
Εφαρμόζοντας τους νόμους του Κέπλερ για τις τιμές ταχύτητας και περιόδου
περιφοράς των αστέρων που παρατηρούμε, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα, ότι στο
κέντρο του Γαλαξία πρέπει να υπάρχει μια τεράστια συγκέντρωση μάζας. Η μάζα
αυτή ισοδυναμεί με περίπου 3.000.000 ηλιακές μάζες. Το πιο πιθανό είναι ότι
στο κέντρο του Γαλαξία υπάρχει μια τεράστια μαύρη τρύπα. Η υπόθεση αυτή
εξηγεί και τα τεράστια ποσά ακτίνων Χ και ραδιοκυμάτων που εκπέμπονται από
την ίδια περιοχή.
Ο δίσκος του Γαλαξία, στον οποίο ανήκει και το ηλιακό μας σύστημα, έχει
διάμετρο περίπου 120.000 έτη φωτός. Ο Ήλιος απέχει από το κέντρο του περίπου
30.000 ε.φ. Το πάχος του δεν είναι περισσότερο από 1.000 ε.φ. Η εξερεύνηση του
γαλαξιακού δίσκου πέρα από τις γειτονικές μας περιοχές έγινε δυνατή με την
ανάπτυξη της ραδιοαστρονομίας. Οι ραδιομελέτες έδειξαν ότι ο Γαλαξίας είναι
σπειροειδούς μορφής και ότι ο Ήλιος βρίσκεται σε μια από τις σπείρες του . Οι
σπείρες είναι περιοχές με πυκνότερη ύλη και περισσότερους αστέρες. Περιέχουν
νεαρούς αστέρες, νεφελώματα-πρωτοαστέρες, αστέρες φασματικού τύπου Ο και Β
και ανοιχτά σμήνη αστέρων.
Η άλως είναι μια εκτεταμένη και λεπτή σφαιρική περιοχή με διάμετρο
περίπου 300.000 ε.φ. Είναι το παλαιότερο τμήμα του Γαλαξία. Αποτελείται από
αέρια νέφη, κυρίως ιονισμένου υδρογόνου, παλαιούς αστέρες και σφαιρωτά σμήνη
αστέρων. Σήμερα οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η άλως περιέχει και άλλα
αντικείμενα, των οποίων δεν έχει εξακριβωθεί ακόμα η ταυτότητα και τα οποία
ονομάζονται σκοτεινή ύλη.
Οι αστέρες χωρίζονται σε δύο «πληθυσμούς», τους I και II. Στον πληθυσμό I
ανήκουν αστέρες παρόμοιοι με τον Ήλιο και συναντώνται κυρίως στο δίσκο του
Γαλαξία . Στον πληθυσμό II ανήκουν αστέρες που αποτελούνται από ελαφρότερα
στοιχεία και συναντώνται στην άλω του Γαλαξία. Οι αστέρες του πληθυσμού II
είναι αρχαιότεροι από τους αστέρες του πληθυσμού I. Σχηματίστηκαν στην αρχή
της ιστορίας του Γαλαξία μας.
Ανάμεσα στους αστέρες του Γαλαξία μας υπάρχει διάχυτη ύλη που
ονομάζεται μεσοαστρική ύλη.Αυτή δημιουργήθηκε από τους αστρικούς ανέμους
ή από εκρήξεις καινοφανών και υπερκαινοφανών αστέρων. Αποτελείται κυρίως
από αέρια, σκόνη και νεφελώματα. Βρίσκεται συγκεντρωμένη στις σπείρες του
Γαλαξία και η πυκνότητά της είναι πάρα πολύ μικρή.
Τα νεφελώματα είναι τεράστιες και εντυπωσιακές συγκεντρώσεις αερίου,
κυρίως υδρογόνου, και σκόνης. Είναι περιοχές στις οποίες δημιουργούνται
συνεχώς νέοι αστέρες. Το πρώτο νεφέλωμα ανακαλύφτηκε το 17ο αιώνα και είναι
το νεφέλωμα του Ωρίωνα. Σήμερα είναι γνωστά περισσότερα από 1.000 τέτοια
νεφελώματα.
Νεφελώματα

Τα μέλη του Γαλαξία ακολουθούν διαφορετικές τροχιές, ανάλογα με την
περιοχή στην οποία βρίσκονται. Ολόκληρος ο γαλαξιακός δίσκος περιστρέφεται
γύρω από το γαλαξιακό κέντρο. Στη περιοχή του Ηλίου οι ταχύτητες περιφοράς
των αστέρων γύρω από το γαλαξιακό κέντρο φτάνουν τα 220 Km/s. Αυτό σημαίνει
ότι μια πλήρης περιφορά τους διαρκεί 225 εκατομμύρια χρόνια. Σε άλλα σημεία
του γαλαξιακού δίσκου η περίοδος αυτή διαφέρει. Είναι μεγαλύτερη σε
μεγαλύτερες αποστάσεις από αυτό και μικρότερη σε μικρότερες. Δηλαδή, η
περιστροφή του Γαλαξία είναι διαφορική . Οι αστέρες που ανήκουν στις
υπόλοιπες περιοχές του Γαλαξία κινούνται προς όλες τις κατευθύνσεις.
Μυθολογία
Ο αρχαίος Έλληνας μαθηματικός, γεωγράφος, αστρονόμος και ιστορικός,
Ερατοσθένης, αναφέρει για τον σχηματισμό του Γαλαξία μας πως ο θεός Ερμής
ξεγέλασε τη θεά Ήρα, ώστε ο
Ηρακλής να θηλάσει από τον θεϊκό
μαστό της. Η θεά όμως, καθώς
θήλασε για λίγο τον Ηρακλή,
κατάλαβε την απάτη και τη στιγμή
που τον έσπρωξε μακριά από το
μαστό της, το γάλα της σκόρπισε
στον ουρανό, δημιουργώντας όλη
αυτή την γαλαξιακή ζώνη .
Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή του
μύθου για την γέννηση του Γαλαξία,
ο Δίας έπεισε με κάποιες
υποσχέσεις την Ήρα να θηλάσει τον
Ηρακλή, τον οποίο ο ίδιος ο Δίας
είχε αποκτήσει με την Αλκμήνη. Ο
Ηρακλής όμως, ενόσω θήλαζε
δάγκωσε τον μαστό της Ήρας και η
θεά, καθώς πόνεσε, έσπρωξε μακριά Η Ήρα θηλάζει τον Ηρακλή
της το μωρό με αποτέλεσμα το γάλα
της να χυθεί στον ουρανό σχηματίζοντας τον Γαλαξία μας.
Μπορεί ακόμα ο Γαλαξίας να δημιουργήθηκε από την άφθονη μεσοαστρική
ύλη που άφηνε με τον καλπασμό του ο Πήγασος όταν ο Περσέας πήγαινε να σώσει
την Ανδρομέδα .
3. Άλλα Θέματα
Διάσημοι αρχαίοι Έλληνες αστρονόμοι

Αναξίμανδρος
Μία από τις δεσπόζουσες προσωπικότητες της προσωκρατικής περιόδου της
ελληνικής φιλοσοφίας, είναι ο Αναξίμανδρος από την Μίλητο της Ιωνίας
(611 π.Χ.-547 π.Χ ) , ο οποίος θεωρείται μαθητής του Θαλή . Είναι ο πρώτος
που έκανε μία μεθοδική επιστημονική προσπάθεια να εξηγήσει φιλοσοφικά όλες
τις πτυχές της ανθρώπινης εμπειρίας
εγκαταλείποντας τις μέχρι τότε μυθολογικές
διατυπώσεις για την αρχή, τη γένεση και την φθορά
των όντων .
Κύρια ασχολία του υπήρξε ο προσδιορισμός της
αρχής του κόσμου. Το ενδιαφέρον του επίσης
εστιάστηκε και στην αστρονομία, καθώς
κατασκεύασε διάφορα αστρονομικά όργανα . Ήταν
ο πρώτος που επινόησε το γνώμονα και τον έστησε
πάνω σε ηλιακά ρολόγια για να σημαδεύει τα
ηλιοστάσια και τις ισημερίες. Επίσης κατασκεύασε
και ωροδεικτικά όργανα , σχεδίασε το περίγραμμα
της γης και της θάλασσας, αλλά έφτιαξε και μία
ουράνια σφαίρα που απεικόνιζε τις θέσεις των
αστερισμών. Επιπλέον, τοποθετούσε την Γη στο
κέντρο του σύμπαντος, με την Σελήνη παράλληλα
να φωτίζεται από τον Ήλιο, τον οποίον θεωρούσε ως
«καθαρώτατον πύρ» .
Εξήγησε την δημιουργία του κόσμου εκκινώντας από το άπειρο, το οποίο
θεωρούσε την πρωταρχική υλική ουσία. Ήταν ο πρώτος φιλόσοφος που εισήγαγε
τον όρο "αρχή" και πρέσβευε ότι το άπειρον δεν έχει αρχή, αλλά είναι η αρχή των
πάντων είναι "αθάνατον και ανόλεθρον", "περιέχει δε άπαντα και πάντα κυβερνά".
Θεωρούσε ότι από το άπειρο γεννιούνται και σε αυτό επιστρέφουν συνεχώς άπειροι
κόσμοι . Από το άπειρο ξεχώρισε μια φλόγα και ο νεφελώδης αέρας. Στον πυρήνα
του νεφελώματος συμπυκνώθηκε η Γη, ενώ φλόγα έζωνε τον αέρα. Κατόπιν η
πύρινη σφαίρα εξερράγη και διαλύθηκε σε κύκλους τυλιγμένους από νεφελώδη
αέρα. Οι κύκλοι απλώθηκαν και σχημάτισαν τα ουράνια σώματα. Ο κόσμος ως
Όλον έχει μορφή σφαίρας και στο κέντρο του πίστευε ότι είναι τοποθετημένη η Γη
. Θεωρούσε ότι η γη δε στηρίζεται πουθενά, αλλά αιωρείται ελεύθερη στο διάστημα
εξαιτίας δυνάμεων που ασκούνται πάνω της και αλληλοεξουδετερώνονται. Όσον
αφορά το σχήμα της γης, έδωσε μια ενδιάμεση θεώρηση μεταξύ της θεωρίας του
Θαλή -ότι η γη είναι δίσκος- και της θεωρίας των Πυθαγορείων -ότι η γη είναι
σφαίρα-, ότι δηλαδή η γη έχει κυλινδρική μορφή με πλάτος τριπλάσιο από το
μήκος, ενώ οι άνθρωποι κατοικούν στην επάνω επιφάνειά της.

Άρατος
Ο Άρατος (305-240 π.Χ.) ήταν ένας λόγιος και ποιητής από τους Σολούς της
μικρασιατικής Κιλικίας, που είχε πολλά ενδιαφέροντα. Ασχολήθηκε επίσης με τα
μαθηματικά και την αστρονομία . Σε αυτόν ο βασιλιάς της Μακεδονίας Αντίγονος
ο Γονατάς ανέθεσε να μεταφέρει σε ποιητική μορφή
το αστρονομικό έργο του Εύδοξου του Κνίδιου
χρησιμοποιώντας τον «δακτυλικό εξάμετρο», τον
τυπικό στίχο της αρχαίας Ελληνικής επικής
ποίησης, κατά το πρότυπο των ομηρικών επών, της
Ιλιάδας και της Οδύσσειας . Ο Άρατος
πραγματοποίησε την επιθυμία του βασιλιά
Αντίγονου του Γονατά και έκανε έτσι πιο προσιτή
και πιο ενδιαφέρουσα την Αστρονομία στους απλούς
ανθρώπους .
Ο Ρωμαίος ποιητής Οβίδιος γεμάτος
ενθουσιασμό έλεγε ότι «μετά τον Ήλιο και τη Σελήνη
αιώνιος ο Άρατος θα μείνει!» , ενώ ο μεγάλος
Ρωμαίος ρήτορας Κικέρωνας , επαινεί την
κομψότητα των στίχων του Άρατου και μεταφράζει
αρκετούς στίχους του . Ο Απόστολος των Εθνών
Παύλος, συμπατριώτης του Άρατου, γνωρίζοντας τη
λατρεία που είχαν οι Αθηναίοι για τα ποιήματά του, ξεκίνησε την ομιλία του στον
Άρειο Πάγο, στην Αθήνα, με απαγγελία ορισμένων στίχων του Άρατου,
προκειμένου να φέρει κοντά του τους Αθηναίους.
Το αστρονομικό αυτό ποίημα του Άρατου, «Φαινόμενα και Διοσημεία»,
υπήρξε γενικά πολύ προσφιλές ανάγνωσμα κατά τους αλεξανδρινούς, τους
ρωμαϊκούς και τους βυζαντινούς χρόνους και έτυχε πολλών ευμενών σχολιασμών,
κυρίως από τον πατέρα της Αστρονομίας Ίππαρχο και από τον Θέωνα τον
Αλεξανδρέα που ήταν ο πατέρας της Υπατίας και ένας από τους τελευταίους
σοφούς που χρησιμοποίησαν την περίφημη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, προτού
αυτή καταστραφεί, το 390 μ.Χ.
Αρίσταρχος
Ο πρώτος που ισχυρίστηκε ότι η Γη γυρίζει γύρω από τον Ήλιο ήταν ο
Αρίσταρχος ο Σάμιος, ο οποίος γεννήθηκε το 310 π.Χ., περίπου 1.800 χρόνια
πριν από τον Κοπέρνικο. Ο Αρίσταρχος δεν
υποστήριξε μόνο ότι η Γη και οι πλανήτες κινούνται
γύρω από τον Ήλιο , αλλά υπολόγισε και τα σχετικά
μεγέθη και τις σχετικές αποστάσεις της Γης, της
Σελήνης και του ‘Ηλιου κι έκανε τη διαπίστωση ότι
δεν υπάρχει ουράνια σφαίρα, αλλά ένα σύμπαν που
είναι σχεδόν άπειρο. Κανείς ωστόσο δεν του έδωσε
μεγάλη σημασία.
Όσο ζούσε, ο Αρίσταρχος ήταν πιο γνωστός ως
μαθηματικός παρά ως αστρονόμος. Για τη ζωή του δεν
υπάρχουν πολλά στοιχεία , γνωρίζουμε ωστόσο ότι
παρακολουθούσε μαθήματα στη σχολή του
Αριστοτέλη στην Αθήνα και ότι υπήρξε μαθητής του
Στράτωνα . Λέγεται ότι από το 288 π.Χ έως το 277
π.Χ. διέμενε στην Αλεξάνδρεια, όπου πραγματοποίησε
σειρά αξιομνημόνευτων αστρονομικών παρατηρήσεων.
Ο λόγος που βρέθηκε εκεί ήταν για να αποφύγει τη
θανατική ποινή, λόγω των κατηγοριών που είχε εξαπολύσει εναντίον του ο
Κλεάνθης, για διάπραξη ύβρης εναντίον των Ολυμπίων θεών, κάτι που βάσιζε στις
αστρονομικές του ιδέες. Πίστευε ότι ήταν καθήκον των Ελλήνων να καταδικάσουν
τον Αρίσταρχο, με την κατηγορία ότι έβαζε σε κίνηση την εστία, το κέντρο του
Σύμπαντος, δηλαδή τη Γη, και έτσι διατάρασσε την ηρεμία των θεών .
Ο Ρωμαίος αρχιτέκτονας Βιτρούβιος αναφέρθηκε κάποτε στον Αρίσταρχο
χαρακτηρίζοντάς τον άνθρωπο που είχε «βαθιά γνώση όλων των κλάδων της
επιστήμης». Ο Αρίσταρχος εφηύρε επίσης ένα ημισφαιρικό ηλιακό ρολόι. Το έργο
του «Περί των μεγεθών και των αποστημάτων ηλίου και σελήνης», είναι το
μοναδικό που έχει διασωθεί. Δυστυχώς σε αυτό δεν περιλαμβάνεται η
ηλιοκεντρική του θεωρία. Σε εμάς έγινε γνωστή μέσω του Αρχιμήδη, ο οποίος σε
ένα κείμενό του αναφέρεται στις θεωρίες του Αρίσταρχου, εκφράζοντας της
διαφωνία του με αυτές. Ο Κοπέρνικος γνώριζε τις θεωρίες του Αρίσταρχου όπως
αποδεικνύεται από το χειρόγραφο του μνημειώδους βιβλίου του, «Σχετικά με τις
περιστροφικές κινήσεις των ουράνιων σωμάτων», στο οποίο ο Κοπέρνικος
μνημόνευε τον διορατικό Έλληνα επιστήμονα. Ωστόσο, όταν το βιβλίο εκδόθηκε το
1514, δεν περιείχε καμία αναφορά στον Αρίσταρχο. Κατά πάσα πιθανότητα ο
εκδότης φοβήθηκε ότι κάτι τέτοιο μπορεί να υπονόμευε το κύρος του βιβλίου ως
πρωτότυπου έργου.
Ερατοσθένης
Μαθηματικός φιλόσοφος και αστρονόμος. Γεννήθηκε στην Κυρήνη το
275π.Χ και πέθανε στην Αλεξάνδρεια το 194 π.Χ. Το 235 π.Χ. εγκαταστάθηκε
στην Αλεξάνδρεια, όπου διαδέχτηκε τον Καλλίμαχο στη διεύθυνση της εκεί
Βιβλιοθήκης.
Ήταν πολυσύνθετη ιδιοφυΐα και ασχολήθηκε σχεδόν με όλους τους κλάδους
της επιστήμης.Οι σύγχρονοί του τον
αποκαλούσαν Πένταθλον και Βήτα, δηλαδή
δεύτερο μετά το Δημόκριτο, τον πρώτο Πένταθλο.
Στην Αθήνα σπούδασε μαθηματικά και
αστρονομία, ενώ παράλληλα άκουσε τους
φιλοσόφους Ζήνωνα, Αρίστωνα και Αρκεσίλαο.
Ο Ερατοσθένης ασχολήθηκε κυρίως με τα
μαθηματικά, τη γεωμετρία, την αστρονομία και
τη γεωδαισία. Ανακάλυψε τη μέθοδο για την
εύρεση των πρώτων αριθμών, γνωστή ως "κόσκινο
του Ερατοσθένη" και λέγεται ότι έγραψε ένα έργο
για τις αναλογίες, το οποίο δε διασώθηκε .
Έγραψε επίσης το έργο "Γεωγραφικά", στο οποίο
μέτρησε με καταπληκτική προσέγγιση το μήκος
του μεσημβρινού της Γης . Κατασκεύασε ένα
σύστημα συντεταγμένων με παράλληλους και
μεσημβρινούς και ένα χάρτη του εκείνης της
εποχής. Υπολόγισε την ακτίνα της Σελήνης και
την απόστασή της από τη Γη . Μέτρησε τη λόξωση της εκλειπτικής με μεγάλη
ακρίβεια . Έγραψε ακόμη το έργο «Καταστερισμοί» ή Αστροθεσίαι . Πρόκειται για
ένα βιβλίο για τους αστερισμούς, το οποίο δίνει μια περιγραφή και ιστορία για
κάθε αστερισμό, καθώς και μια καταμέτρηση του αριθμού των άστρων που
περιέχονται σε αυτόν.
Παράλληλα με τις θετικές επιστήμες ο Ερατοσθένης ασχολήθηκε και με τη
φιλοσοφία και την ιστορία . Έγραψε στίχους ο ίδιος και ερμήνευσε τον Όμηρο.
Έγραψε ακόμα το έργο Χρονογραφίες, το οποίο είναι μια εξιστόρηση των πιο
σημαντικών γεγονότων, από την άλωση της Τροίας μέχρι την εποχή του Μ.
Αλεξάνδρου . Ασχολήθηκε ακόμα και με την αττική κωμωδία, για την οποία
έγραψε περίφημες κριτικές και σχόλια.
Δεν παντρεύτηκε ποτέ. Το 195 π.Χ. τυφλώθηκε και ένα χρόνο αργότερα
σταμάτησε να τρώει και πέθανε.
Εύδοξος
Εξοχότερος από τους μαθηματικούς και αστρονόμους της εποχής του
Πλάτωνος, ο Εύδοξος ο Κνίδιος (Κνίδος ,Μικρά Ασία, περίπου 400 π.Χ. – Κνίδος,
περίπου 350 π.Χ.), προώθησε σημαντικά τη θεωρία
των αριθμών πέρα από την πυθαγόρεια παράδοση,
αποδεικνύοντας την ύπαρξη ασύμμετρων μεγεθών και
επινοώντας διάφορες τεχνικές για τη μέτρηση
καμπύλων επιφανειών. Επί πλέον, με το σύστημα
των ομόκεντρων σφαιρών που επινόησε, έδωσε την
πρώτη συστηματική εξήγηση των κινήσεων του
Ηλίου, της Σελήνης και των πλανητών, τονίζοντας για
μια ακόμη φορά την επιμονή των αρχαίων Ελλήνων
στη σφαιρική τελειότητα. Εισήγαγε επίσης τη
γεωμετρία στην επιστήμη της αστρονομίας και τόνισε
πρώτος την απαραίτητη αλληλεπίδραση μεταξύ
παρατηρήσεων και θεωρίας που χαρακτηρίζει από
τότε την ανάπτυξη της αστρονομίας .
Ο Εύδοξος, γιος του Αισχίνη, σπούδασε
μαθηματικά και ιατρική σε μια σχολή της οποίας η
φήμη συναγωνιζόταν τη σχολή του Ιπποκράτη του
Κώου. Ένας πλούσιος γιατρός, εντυπωσιασμένος από τις ικανότητές του, του
πλήρωσε τα έξοδα μετάβασης στην Αθήνα για να σπουδάσει στην Ακαδημία του
Πλάτωνος.
Οι δύο βασικές συνεισφορές του Ευδόξου στα μαθηματικά είναι η θεωρία
των αναλογιών, που βρίσκεται στο βιβλίο V, και η μέθοδος της εξάντλησης στο
βιβλίο ΧΙΙ. Ο φιλόσοφος Πρόκλος αποδίδει τη θεωρία των αναλογιών στον Εύδοξο
και ο Αρχιμήδης του αποδίδει τη μέθοδο της εξάντλησης. Είναι επίσης πιθανό ότι
η αξιωματική μέθοδος του Ευκλείδη αναπτύχθηκε αρχικά από τον Εύδοξο .
Αν και η γεωμετρική μέθοδος υπολογισμού της απόστασης της Γης από
τον Ήλιο και της απόστασης της Γης από τη Σελήνη συνήθως αποδίδεται στον
Αρίσταρχο τον Σάμιο, υπάρχει μια πιθανότητα να είχε ανακαλυφθεί από τον
Εύδοξο. Ο Εύδοξος έδωσε λύση σε ένα άλλο αστρονομικό πρόβλημα, δηλαδή στη
μαθηματική εξήγηση των φαινομένων κινήσεων του Ηλίου, της Σελήνης και των
πέντε γνωστών πλανητών .
Ίππαρχος
Ο Ίππαρχος ο Νικαεύς (190 π.Χ. – 120 π.Χ.), ή Ίππαρχος ο Ρόδιος, ήταν
Έλληνας αστρονόμος, γεωγράφος, χαρτογράφος και μαθηματικός. Eίναι ο
εφευρέτης του Αστρολάβου, (όργανο με τη βοήθεια του οποίου μέτρησε τις
συντεταγμένες των αστέρων).Τελειοποίησε τη Διόπτρα, (όργανο που του επέτρεψε
την εκτίμηση της φαινόμενης διαμέτρου Ηλίου και Σελήνης, την απόσταση και το
πραγματικό μέγεθός τους). Επίσης τελειοποίησε παλαιότερα όργανα όπως ήταν ο
Γνώμων, το Ηλιοτρόπιο ή «Σκιάθηρον», το Ηλιωρολόγιο, το Καθετίον, την
Κλεψύδρα, τους «Κρίκους», τη Στερεά σφαίρα και το Υδρολόγιο. Γι αυτό θεωρείται
από αρκετούς ως ο «πατέρας της Αστρονομίας».
Λέγεται ότι χρημάτισε διευθυντής του
Μουσείου της Αλεξάνδρειας επί 20 χρόνια γεγονός
που του έδωσε την ευκαιρία να μελετήσει με
προσοχή όλες τις πληροφορίες που ήσαν
συγκεντρωμένες στην Μεγάλη Αλεξανδρινή
Βιβλιοθήκη από προηγούμενους ερευνητές.
Συγκρίνοντας τις δικές του παρατηρήσεις με τις
μετρήσεις που βρήκε στο αρχείο του
αστεροσκοπείου ανακάλυψε ότι τα άστρα
μετακινούνται από την θέση τους κατά 1/72 της
μοίρας κάθε χρόνο! Με τις συγκριτικές του δηλαδή
παρατηρήσεις o Ίππαρχος είχε ανακαλύψει την
«μετάπτωση των ισημεριών»!
Σύμφωνα με τον Στράβωνα, υπολόγισε τη
διάρκεια του ηλιακού έτους σε όχι περισσότερο από
365 ημέρες και 6 ώρες, ο Βιτρούβιος αναφέρει ότι
είχε εφεύρει ηλιακό ρολόι, ενώ από το έργο του
Ευκλείδη, διαφαίνεται η τριβή του με τις αναλογίες, τα μεγέθη και τον
υπολογισμό του όγκου των στερεών. Τέλος, από τα διασωθέντα στο ποίημα του
Αράτου, καταδεικνύεται η προσπάθειά του να κατονομάσει αστερισμούς και να
καθορίσει το λεγόμενο ηλιακό σύστημα. Μέχρι το 129 π.Χ και μετά το 134 π.Χ.,ο
Ίππαρχος είχε συντάξει κατάλογο 850 αστέρων. Σε ότι αφορά στη Σελήνη ο
Ίππαρχος προσδιόρισε τους τέσσερις μήνες (συνοδικό, αστρικό, δρακονικό και
ανωμαλιακό), την κλίση της τροχιάς της σε σχέση με την εκλειπτική, σε 5° και την
ανάδρομη κίνηση των κόμβων (σημείων συνάντησης με την εκλειπτική) κάθε
18,67 χρόνια. Μαθηματικά ίχνη του Ιππάρχου βρίσκουμε στον Μηχανισμό των
Αντικυθήρων. Ο Ίππαρχος χρησιμοποιούσε φορητή ουράνια σφαίρα με τους
αστέρες σημειωμένους επάνω της, βάσει δεδομένου από το 140 π.Χ αστρικού
καταλόγου, που προερχόταν από παρατηρήσεις ακριβείας ενός τρίτου της μοίρας
ή ακόμη καλύτερης. Οι παρατηρήσεις έγιναν από γεωγραφικό πλάτος 36° και 15′
το οποίο αντιστοιχεί σε αυτό της βόρειας Ρόδου.
Κλαύδιος Πτολεμαίος
Αστρονόμος, μαθηματικός και γεωγράφος. Γεννήθηκε στη ρωμαϊκή Αίγυπτο
και έζησε στην Αλεξάνδρεια. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους αστρονόμους
της αρχαιότητας. Με τις μελέτες και τα συγγράμματά
του συστηματοποίησε την ελληνική αστρονομία και
προσέφερε τόσο σημαντική συμβολή σε όλους τους
κλάδους της γνώσης και της τεχνικής ώστε επηρέασε
την επιστημονική σκέψη έως τον 16ο αιώνα .Για τη
ζωή του λίγα στοιχεία είναι γνωστά. Πιθανολογείται
ότι καταγόταν από το Πηλούσιο της Αιγύπτου ή, κατ’
άλλους, από την ελληνική πόλη Πτολεμαΐδα της Άνω
Αιγύπτου, ενώ το όνομα Κλαύδιος ίσως υπονοεί
ρωμαϊκή υπηκοότητα. Φαίνεται ότι ανήκε σε πλούσια
οικογένεια και ταξίδεψε αρκετά. Εργάστηκε κυρίως
στην Αλεξάνδρεια. Το αστρονομικό έργο του, που
άσκησε τόσο βαθιά επιρροή στους μεταγενέστερους
μελετητές, περιλαμβάνεται στο μεγά λο του βιβλίο
Μαθηματική σύνταξις. Αυτό έγινε γνωστό με τα
χρόνια ως «Ο μεγάλος αστρονόμος», για να
διακρίνεται από μια συλλογή έργων των Ευκλείδη,
Αρίσταρχου, Θεοδοσίου, Υψικλή και Μενέλαου γνωστή ως «Ο μικρός αστρονόμος»,
και στη συνέχεια αναφερόταν ως μεγίστη. Οι Άραβες αστρονόμοι του 9ου αιώνα το
αποκαλούσαν al-magest και έτσι η τελική του ονομασία στην Ευρώπη κατέληξε
να είναι Αλμαγέστη . Η εγκυκλοπαιδική φύση της Αλμαγέστης, που διαιρείται σε
13 βιβλία, την κατέστησε εξαιρετικά χρήσιμη πηγή για τους μεταγενεστέρους.
Στην ουσία, πρόκειται για μια σύνθεση των ανακαλύψεων των Ελλήνων
αστρονόμων και στηρίζεται ιδιαίτερα στο έργο του Ιππάρχου.
Εκτός από ορισμένα φιλοσοφικά συγγράμματα, ο Πτολεμαίος παρουσίασε
επίσης ένα βιβλίο την «Οπτική», στο οποίο περιγράφεται η διάθλαση του φωτός
και υπολογίζονται για πρώτη φορά οι γωνίες προσπτώσεως και διαθλάσεως, ένα
βιβλίο για την ελληνική μουσική θεωρία, «Αρμονική» και ένα βιβλίο για την
παγκόσμια έλξη.
Πυθαγόρας
Μέγας σοφός της αρχαιότητος, ο ιδρυτής της Πυθαγορείου σχολής.
Γεννήθηκε στη Σάμο και ήταν γιός του Μνησάρχου και της Πυθαΐδος. Με σύσταση
του Σαμίου τυράννου Πολυκράτη, πήγε στην Αίγυπτο κοντά στον Άμασιν. Έμεινε
εκεί, έμαθε τη γλώσσα των Αιγυπτίων, μυήθηκε στα
αιγυπτιακά άδυτα και μελέτησε τις Βίβλους των.
Ύστερα πήγε στην Κρήτη και μαζί με τον Επιμενίδη
κατέβηκαν στο Ιδαίον άντρο. Είχε δάσκαλο τον
Φερεκύδη, στην Λέσβο, και τον Αναξίμανδρο στη
Μίλητο. Επιστρέφοντας στη Σάμο και θέλοντας να
διαδώσει τις γνώσεις του, δεν έγινε ούτε κατανοητός
ούτε πιστευτός. Γι’ αυτό το λόγο πήγε στη Σικελία,
όπου τον υποδέχτηκαν με ευμένεια διάφορες
ιταλικές πόλεις. Ιδιαίτερα στον Κρότωνα, όπου και
παντρεύτηκε, ίδρυσε την πρώτη εταιρεία και μύησε
τους πρώτους μαθητές του.
Σκοπός της Πυθαγορείου σχολής ήταν η
δημιουργία σοφών και ενάρετων ανδρών, οι οποίοι
θα μπορούσαν να αναλάβουν τη διακυβέρνηση των
πόλεων. Οι αντίπαλοι του Πυθαγόρα, που
ανησύχησαν, με επικεφαλής τον ευγενή και πλούσιο
Κύλωνα, κατόρθωσαν να διαλύσουν με συκοφαντίες την εταιρεία και να
σκοτώσουν ή να διασκορπίσουν τα μέλη της. Ο Πυθαγόρας κατέφυγε στο
Μεταπόντιο, όπου και αργότερα πέθανε. Γενικά ο βίος του και η διδασκαλία του
περιβάλλεται από θρύλους. Πάντως αποτελεί το από διαφόρους βαθμούς
μυήσεων, οι πρώτοι από τους οποίους ήταν η σκληρή πειθαρχεία και η σιωπή. Η
σχολή ήταν κλειστή για τους βέβηλους και οι γνώσεις ήταν αποκλειστικό κτήμα
των μυστών, οι οποίοι με κανένα τρόπο δεν έπρεπε να γράφουν ή να διαδίδουν
προφορικά τα μυστικά που διδάσκονταν και που ήταν κυρίως τα μαθηματικά.
Ο Πυθαγόρας απέδιδε στους αριθμούς μεταφυσικές ιδιότητες, λέγοντας ότι
αυτοί, οι αριθμοί, διέπουν τις κινήσεις των αστέρων και ότι κατέχουν ορισμένη
θέση στο Διάστημα. Οι Πυθαγόρειοι εργάσθηκαν με σημαντικές αποδόσεις και στη
Γεωμετρία.
Τα άστρα στις τέχνες
H υπέροχη ελληνική αστρονομική μυθολογία, αυτό το θαυμαστό παραμύθι
των άστρων, προκαλούσε το ενδιαφέρον των καλλιτεχνών σε όλες τις εποχές .
Πολλοί ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από τους ήρωες και τους θεούς της μυθολογίας
και τους αποτύπωσαν , ο καθένας με τη δική του τεχνοτροπία, σε μοναδικής
αισθητικής πίνακες . Θαυμάσια ποιήματα , τραγούδια , θεατρικά ή
κινηματογραφικά έργα γράφτηκαν με αφορμή κάποιο μύθο .
Στις επόμενες λοιπόν σελίδες , θα διαβάσετε διάφορα αποσπάσματα από
ποιήματα ή πολύ γνωστά τραγούδια που γράφτηκαν για να υμνήσουν τον έναστρο
ουρανό και τους ήρωες που ζουν εκεί , θα δείτε πίνακες διάσημων ζωγράφων που
χρωματίσαμε κατά την διάρκεια της εργασίας μας , εξώφυλλα του περιοδικού
«Κλασσικά εικονογραφημένα» που αναφέρονται στην αστρονομική μυθολογία και
αφίσες από ταινίες σχετικές με την μυθολογία .
Ποίηση
Σαν ναυπήγησε το αυτοσχέδιο σκάφος του

και η πανέμορφη Καλυψώ με ούριο άνεμο φούσκωσε τα πανιά του,
«όλος χαρά ο θεϊκός Οδυσσέας
άνοιξε πανιά στον ούριο άνεμο.
Και ο ίδιος καθιστός επιδέξια
κυβερνούσε το αυτοσχέδιο καράβι του με το πηδάλιο.
Κι ούτε ύπνος έπεφτε στα βλέφαρά του.
Τις Πλειάδες παρακολουθούσε
και το Βοώτη που δύει αργά
και την Άρκτον που και Άμαξα τη λένε.
Και που στρέφεται γύρω
από τον εαυτό της και τον Ωρίωνα παραμονεύει
και μόνη αυτή δε λούζεται στα λουτρά του Ωκεανού.
Αυτήν τον είχε ορμηνέψει η θεόμορφη Καλυψώ
καθώς ποντοπορεύεται στα αριστερά του να την έχει.
Δεκαεπτά ημέρες έπλεε ποντοπορευόμενος
και τη δέκατη όγδοη ημέρα φάνηκαν τα σκιερά όρη
της γης των Φαιάκων…»
Ομήρου Οδύσσεια, ε 269-280
Κι έπλασε πρώτα δυνατήν ασπίδα και μεγάλην ,

όλην με τέχνην και τριπλόν λαμπρόν τριγύρω κύκλον ·
με πέντε δίπλες έγινεν η ασπίδα και σ' εκείνην
λογιών εικόνες έπλαθε με την σοφήν του γνώσιν .
Την γην αυτού , τον ουρανόν , την θάλασσαν μορφώνει ,
τον ήλιον τον ακούραστον , γεμάτο το φεγγάρι ,
τ'αστέρια οπού τον ουρανόν ολούθε στεφανώνουν :
την δύναμιν του Ωρίωνος , Υάδες , Πλειάδες ,
την Άρκτον , που και Άμαξαν καλούν , και αυτού γυρίζει
πάντοτε , τον Ωρίωνα ασάλευτα τηρώντας ,
η μόνη που τ'Ωκεανού το λούσμα δεν γνωρίζει .
Ιλιάδα , Σ 478-488

Σαν το άστρο της αυγής έλαμπες άλλοτε μέσα στους ζωντανούς
τώρα που πέθανες, λάμπεις μέσα στους πεθαμένους,
όπως ο Έσπερος.
Πλάτων
Η Σελήνη έχει χαθεί

οι Πλειάδες έχουν δύσει
η νύχτα έχει σχεδόν περάσει
και η ζωή φεύγει γοργά.
Ξαπλώνω στο κρεβάτι, μόνη.
Σαπφώ (6ος αιώνας π.Χ.)
Αθάνατη Αφροδίτη του Διός κόρη,

όλο παγίδες στήνεις της αγάπης.
Δέσποινα παρακαλώ,
μη να χαρείς, μη ρίχνεις άλλο βάρος
από καημούς και πίκρες στην ψυχή μου.
Σαπφώ
Το φεγγάρι
βγήκε απ’ το πέλαγο σαν Αφροδίτη∙
σκέπασε τ’ άστρα του Τοξότη, τώρα πάει νά ‘βρει
την Καρδιά του Σκορπιού, κι όλα τ’ αλλάζει.
Που είν’ η αλήθεια;
Ήμουν κι εγώ στον πόλεμο τοξότης∙
το ριζικό μου, ενός ανθρώπου που ξαστόχησε.
Γιώργος Σεφέρης , Ελένη
Κοιμήσου Περσεφόνη
στην αγκαλιά της γης
στου κόσμου το μπαλκόνι
ποτέ μην ξαναβγείς.
Νίκος Γκάτσος, Ο εφιάλτης της Περσεφόνης
Η Πούλια πόχει εφτά παιδιά
Μέσ’ απ’ τούς ουρανούς περνά
Κάποτε λίγο σταματά
στο φτωχικό μου και κοιτά:
– Γεια σας τι κάνετε; Καλά;
– Καλά. Πώς είναι τα παιδιά;
– Τι να σας πω εκεί ψηλά
τα τρώει τ’ αγιάζι κι η ερημιά
– Γι’ αυτό πικραίνεσαι Κυρά
δε μου τα φέρνεις εδωνά;
– Ευχαριστώ μα ’ναι πολλά
θα σου τη φάνε τη σοδειά
– Δώσε μου καν την πιο μικρή
τη Μάγια την αστραφτερή
– Πάρ’ τη λοιπόν κι έχε στο νου
πως θα ’σαι ο άντρας τ’ ουρανού
Είπε. Και πριν βγάλω μιλιά
μου την καρφώνει στα μαλλιά
Λάμπουνε γύρω τα βουνά
τα χέρια μου βγάνουν φωτιά
Κι η Πούλια πόχει εφτά παιδιά
φεύγει και μ’ αποχαιρετά.
Οδυσσέας Ελύτης, Η μάγια
Στο Σείριο υπάρχουνε παιδιά

ποτέ δε βάλαν έγνοια στην καρδιά
δεν είδανε πολέμους και θανάτους
και πάνω απ’ τη γαλάζια τους ποδιά
φοράν τις Κυριακές τα γιορτινά τους
Τις νύχτες που κοιτάν τον ουρανό
ένα άστρο σαν φτερό θαλασσινό
παράξενα παιδεύει το μυαλό τους
τους φαίνεται καράβι μακρινό
και πάνε και ρωτάν το δάσκαλό τους ………
Νίκος Γκάτσος, Στον Σείριο υπάρχουνε παιδιά
Πάνω στο μπράτσο χάραξε η μέρα μιαν ευχή

για το χορό που στήσανε στ’ αστέρια οι Περσείδες
τη νύχτα που ξαγρύπνησες μονάχη στο σκαλί
τον ουρανό σου χάρισαν μα πάλι δεν τον είδες.
Μίλτος Πασχαλίδης , Περσείδες

Με το καράβι του Θησέα
σ’ αφήσαμε στη Νάξο γυμνή,
μ’ ένα στα πόδια σου
θαλασσινό σκουτί.
Νίκος Καββαδίας , Αριάδνη στη Νάξο
Καράβι εγώ δεν ήμουνα κι ας με `λεγαν καράβι

φτερά μου ήταν τα κουπιά κι οι ναύτες μου πουλιά
όνειρο ήμουνα παιδιού τον ουρανό που ανάβει
όταν διψάει ο ύπνος του ταξίδια μακρινά
Αργώ για να `ρθεις να με βρεις
Αργώ είναι το όνομά μου
Αργώ λιμάνι σου αν με δεις
Αργώ να `ρθεις κοντά μου
Καράβι εγώ δεν ήμουνα κι ας με `λεγαν καράβι
αφού μοιάζει κι η θάλασσα μ’ ανάποδο ουρανό
σαν άστρο εγώ κολύμπησα και οι λυτοί μου κάβοι
με πήγαν μίλια μακριά να βρω ποιο μυστικό
Παρασκευάς Καρασούλος , Το τραγούδι της Αργούς
Ζωγραφική
Ακολουθούν πίνακες διάσημων ζωγράφων που χρωματίσαμε κατά την διάρκεια της
χρονιάς .
χρονιάς .

Εξώφυλλα

Αφίσες

Μύθοι άλλων λαών για τους αστερισμούς
Μέγας Κύων , Σείριος (Ινδικός μύθος)

Πριν πάρα πολλά χρόνια, στην Ινδία υπήρχαν πέντε πρίγκιπες που άφησαν
το βασίλειό τους με σκοπό να ψάξουν το βασίλειο του ουρανού. Πήραν μαζί τους
φαγητό και νερό για το ταξίδι, ενώ ο πρίγκιπας Γιουντιστίρα πήρε μαζί του το
σκυλί του, τον Σβάνα. Ο Γιουντιστίρα ήταν ο μεγαλύτερος από τους πέντε. Τα
αδέρφια του ήταν: ο Σαχαδέβα ο πάνσοφος, ο πιο μορφωμένος από όλους τους
ανθρώπους, ο Νακούλα ο πανέμορφος, γνωστός για την χάρη και την ομορφιά
του, ο Αρτζούνα ο παντοδύναμος, που ποτέ δεν είχε γνωρίσει την ήττα σε μάχη και
ο Μπίμα ο πάντα χαρούμενος, γνωστός για το ωραίο χιούμορ του και την αγάπη
του στην καλοπέραση. Μετά από ένα πολυήμερο ταξίδι τα αδέρφια έφτασαν σε μια
γιορτή, όπου οι άνθρωποι γιόρταζαν με τραγούδια και χορούς. Ο Μπίμα, ο πάντα
χαρούμενος, είπε στους αδερφούς του: “Θα ξεκουραστώ εδώ σήμερα, θα χαρώ και
θα ψάξω για το βασίλειο του ουρανού αύριο”. Ο Γιουντιστίρα, τα αδέρφια του και
ο σκύλος του ο Σβάνα συνέχισαν χωρίς αυτόν. Έπειτα από μερικές μέρες οι
ταξιδιώτες έφτασαν σε μια μεγάλη πεδιάδα, όπου ένας μεγάλος στρατός είχε
παραταχτεί μπροστά στον εχθρό. Όταν ο Αρτζούνα ο παντοδύναμος το είδε αυτό
είπε: “Θα πολεμήσω για την πατρίδα μου σήμερα και θα ψάξω για το βασίλειο του
ουρανού αύριο”. Ο Γιουντιστίρα, τα αδέρφια του και ο σκύλος του ο Σβάνα
συνέχισαν χωρίς αυτόν.
Πέρασαν πολλές μέρες και νύχτες. Οι ταξιδιώτες έφτασαν σ’ ένα θαυμάσιο
παλάτι περιτριγυρισμένο από ένα κήπο γεμάτο λουλούδια και σιντριβάνια. Στον
κήπο αυτόν μια πολύ όμορφη
πριγκίπισσα έκανε βόλτα με την
ακολουθία της. Όταν είδε τον
Νακούλα τον ερωτεύτηκε
αμέσως. Ο Νακούλα ένοιωσε και
αυτός την ίδια έλξη. Είπε στα
αδέρφια του, “Θα μείνω εδώ με
την πριγκίπισσα σήμερα, και θα
ψάξω για το βασίλειο του
ουρανού αύριο.” Ο Νακούλα
ακολούθησε την πριγκίπισσα και
ο Γιουντιστίρα με τον Σαχαδέβα
και τον σκύλο τον Σβάνα
συνέχισαν χωρίς αυτόν. Μετά
από πολλές μέρες, οι ταξιδιώτες
έφτασαν σε ένα μεγάλο ναό,
όπου ζούσαν οι άγιοι άνθρωποι.
Ο Σαχαδέβα αποφάσισε να τους
συνοδέψει στις προσευχές και
στη μελέτη. Είπε στον αδερφό
του Γιουντιστίρα: “Θα μείνω εδώ
σήμερα και θα ψάξω για το
Ο θεός Ίντρα
βασίλειο του ουρανού αύριο”.
Ο Σαχαδέβα μπήκε μέσα στο ναό
και ο Γιουντιστίρα με τον σκύλο του Σβάνα συνέχισαν χωρίς αυτόν. Τελικά ο
Γιουντιστίρα έφτασε στο Όρος Μερού (το Κοσμικό Βουνό) στην Πύλη του
Ουρανού. Ο Ίντρα, ο Κύριος του Παρελθόντος και του Παρόντος, εμφανίστηκε
μπροστά του και τον κάλεσε ν’ ανέβει. Ο Γιουντιστίρα αφού υποκλίθηκε, του

απάντησε: “Πολύ ευχαρίστως θα το κάνω, αν μπορώ να πάρω μαζί και το σκύλο
μου τον Σβάνα”. “Αυτό δεν μπορεί να γίνει” είπε ο Ίντρα. “Τα σκυλιά δεν έχουν
θέση στους Ουρανούς. Άφησέ τον και πέρασε στην αιώνια ευτυχία”.“Δεν μπορώ να
το κάνω” είπε ο Γιουντιστίρα . Δεν θέλω καμία ευτυχία για την οποία θα πρέπει να
εγκαταλείψω ένα σύντροφο”.
“Ταξίδεψες χωρίς τα τέσσερα αδέρφια σου” είπε ο Ίντρα.
Γιατί δεν μπορείς να ανέβεις στους Ουρανούς χωρίς το σκύλο σου”
“Κύριέ Μου” απάντησε ο Γιουντιστίρα, τ’ αδέρφια μου με εγκατέλειψαν για να
ακολουθήσουν τις επιθυμίες της καρδιάς τους. Ο Σβάνα έδωσε την καρδιά του σε
εμένα. Προτιμώ, από το να τον απαρνηθώ, να απαρνηθώ τους Ουρανούς”.
“Μίλησες σωστά” είπε ο Ίντρα.
Πέρασε μέσα και φέρε και το σκύλο σου μαζί”.
Έτσι ο Γιουντιστίρα και ο Σβάνα πήγαν στον Παράδεισο.
Για να τιμήσει την αφοσίωση του ενός στον άλλον, ο Ίντρα τοποθέτησε στον ουρανό
τον αστερισμό του Μεγάλου Κυνός, του οποίου το άστρο Σείριος είναι το πιο
λαμπρό από όλα τα υπόλοιπα.
Αστερισμοί του Αρκτούρου και του Βόρειου Στέμματος

( μύθος των Ινδιάνων Pawnee)
Μια μέρα ένας Ινδιάνος που τον έλεγαν (Άλγκον Λευκό Γεράκι), ανακάλυψε
ένα κυκλικό μονοπάτι από ανθρώπινα χνάρια. Κρύφτηκε σε ένα κοντινό θάμνο
και περίμενε. Μετά από λίγο άκουσε μια θεϊκή μουσική από τον ουρανό, και
στρέφοντας το κεφάλι
ψηλά είδε ένα μαγικό
καλάθι που είχε μέσα του
δώδεκα όμορφες
αδερφές, να πλησιάζει
προς τα κάτω. Σαν
έφτασαν στη γη,
κατέβηκαν στο κυκλικό
μονοπάτι, και άρχισαν να
χορεύουν πανέμορφους
μαγικούς χορούς.
Ο Άλγκον αμέσως
ερωτεύτηκε την πιο μικρή
από τις κοπέλες, ένα
λεπτοκαμωμένο και
ντελικάτο πλάσμα.
Προσπάθησε να την
πιάσει αλλά αυτή του
ξέφυγε με τις υπόλοιπες
νεράιδες στον ουρανό. Ο κυνηγός όμως δεν πτοήθηκε και την επόμενη μέρα
μεταμορφώθηκε σε ποντίκι, κρύφτηκε στην κουφάλα ενός δέντρου μαζί με άλλα
ποντίκια και περίμενε. Οι ουράνιες αδερφές εμφανίστηκαν και πάλι και άρχισαν
να χορεύουν. Όταν αντιλήφθηκαν τα ποντίκια άρχισαν να τα κυνηγούν. Η
μικρότερη κυνήγησε τον Άλγκον, ο οποίος όταν η Αστροκόρη τον πλησίασε αρκετά
πήρε την ανθρώπινη μορφή του και την έπιασε. Όταν ο Ινδιάνος έφτασε σπίτι του,
παντρεύτηκε αμέσως τη νεράιδα και γρήγορα κέρδισε την αγάπη της γιατί ήταν
καλός και ευγενικός.
Η Αστροκόρη όμως αν και αγαπούσε τον άντρα της, δεν μπορούσε να ξεχάσει τους
δικούς της. Μια μέρα που την κυρίεψε νοσταλγία, έφτιαξε ένα καλάθι από

λυγαριά, όμοιο με αυτό των αδερφών της, τραγούδησε το μαγικό τους τραγούδι
και άρχισε να ανεβαίνει, μαζί με τον γιο της στην Αστροχώρα. Εκεί όλοι χάρηκαν
που την ξαναείδαν, όμως αυτός που στεναχωρήθηκε πολύ ήταν ο Άλγκον όταν
διαπίστωσε τι είχε συμβεί. Κάθε μέρα πήγαινε στο μαγικό μονοπάτι ελπίζοντας ότι
η γυναίκα του θα επέστρεφε. Τα χρόνια όμως περνούσαν και κανένα σημάδι δεν
παρουσιαζόταν.
Εν τω μεταξύ η γυναίκα του και το παιδί του σχεδόν τον είχαν ξεχάσει. Όταν όμως
το αγόρι μεγάλωσε θέλησε να μάθει ποιος ήταν ο πατέρας του. Έτσι κατέβηκαν
κάτω στη γη να συναντήσουν τον Άλγκον και να τον προσκαλέσουν να έρθει κι
αυτός στην Αστροχώρα. Αφού τον βρήκαν, αυτός χάρηκε πολύ και δέχτηκε την
πρόσκληση. Έτσι μεταμορφώθηκε σε Λευκό Γεράκι και από τότε και έπειτα
μπορούσε να ταξιδεύει στον ουρανό για βλέπει την γυναίκα του. Στην ιστορία αυτή
ο Άλγκον είναι ο Αρκτούρος, οι δώδεκα αδερφές είναι ο αστερισμός του Βόρειου
Στέμματος που όμως είναι ανοιχτός αφού η μικρότερη αδερφή τριγυρνάει με τον
Άλγκον.
Αστερισμός των Πλειάδων (μύθος των Ινδιάνων Seneca)

Κάποτε υπήρχαν εφτά αδέρφια που εκπαιδεύονταν για να γίνουν πολεμιστές
των της φυλής των Σενέκα. Ο θείος τους κάθονταν κοντά τους και χτυπούσε το
τύμπανό του μαθαίνοντας τους τον χορό του πολέμου και τους τρόπους των
πολεμιστών. Η μητέρα τους όμως στεναχωριόταν που τα αγόρια της θα γίνονταν
πολεμιστές. Όταν ολοκληρώθηκε η εκπαίδευση τους και ήταν έτοιμοι να
ξεκινήσουν για τον πόλεμο, τα αδέρφια χόρεψαν, σύμφωνα με το έθιμο γύρω από
την κολώνα του πολέμου και πήγαν στην μητέρα τους να ζητήσουν το
αποξηραμένο κρέας που θα έπαιρναν για το ταξίδι τους. Η μητέρα τους όμως
αρνήθηκε καθώς ήξερε ότι κάποιοι από τους γιους της ίσως δεν γύριζε ποτέ πίσω.
Τρεις φορές χόρεψαν γύρω από την
κολώνα του πολέμου και τρεις φορές η
μητέρα τους αρνήθηκε να τους δώσει
το φαγητό τους. Την τέταρτη φορά ο
μεγαλύτερος αδερφός άλλαξε το
τραγούδι τους και είπε ένα μαγικό
τραγούδι. Καθώς το έλεγε τα αδέρφια
άρχισαν να ανεβαίνουν προς τον
ουρανό. Η μητέρα τους φοβήθηκε ότι
θα τους χάσει και άρχισε να τους
παρακαλά να κατέβουν.
Ο μεγαλύτερος αδερφός συγκινήθηκε
από τις φωνές της κοίταξε προς τα κάτω
και έπεσε σαν πεφταστέρι δίπλα στη
μητέρα του. Αυτή έτρεξε στο σημείο
που έπεσε και τον έψαξε στην τρύπα
που δημιούργησε το φλεγόμενο άστρο.
Η τρύπα όμως ήταν πολύ βαθιά και δεν
υπήρχε τίποτε μέσα της. Κοίταξε προς
τα πάνω και είδε ότι οι υπόλοιποι γιοι
της είχαν γίνει ένας κύκλος από έξι
αστέρια που χόρευαν συνέχεια γύρω από την κολώνα του πολέμου στον ουρανό.
Η γυναίκα έχτισε με τα χέρια της ένα σπίτι πάνω από την τρύπα που έγινε στο
έδαφος. Από την τρύπα φύτρωσε ένα δέντρο τόσο ψηλό όσο ο πρωτότοκος γιος της.
Όταν ένας κυνηγός έκοψε το δέντρο για να δει αν ο χυμός του ήταν τόσο γλυκός,

αντί για χυμό έτρεξε αίμα. Η μάνα έδεσε το κόψιμο, έμεινε με το δέντρο και του
τραγουδούσε κάθε βράδυ το τραγούδι που έλεγε στον μεγάλο γιο της όταν αυτός
ήταν μωρό. Την άνοιξη το δέντρο ξεπέταξε δέσμες από φτερά σαν αυτά που
διακοσμούσαν την πολεμική φορεσιά του γιου της. Τα φτερά όμως αυτά ήταν από
ξύλο και ήταν οι σπόροι μιας νέας ράτσας δέντρων ένα από τα οποία είναι το
πεύκο. Από τα πεύκα οι Σενέκα χρησιμοποιούσαν τον χυμό τους στην κατασκευή
κανό και σκοινιών. Οι δέσμες των φτερών σήμερα έγιναν οι κώνοι των πεύκων που
ξέρουμε.Όταν η μητέρα του πεύκου γέρασε και πέθανε, μαζί της πέθανε και το
πρώτο πεύκο, και τότε το πνεύμα του μεγαλύτερου από τα αδέρφια πήγε μαζί τους
στον ουρανό. Κάθε βράδυ τα Εφτά Αδέρφια (Πλειάδες) ξανά μαζί, χορεύουν ψηλά
πάνω από το σπίτι που βρίσκεται το Συμβούλιο των Σενέκα.
Το αστέρι του Βορρά ( μύθος των Ινδιάνων Paiute)

Σε μια πάρα πολύ μακρινή εποχή, όταν ο κόσμος ήταν ακόμα πολύ νέος, οι
Άνθρωποι του Ουρανού ήταν τόσο ανήσυχοι και ταξίδευαν τόσο πολύ που άφηναν
τα ίχνη τους στον ουρανό. Στην εποχή μας αν κοιτάξουμε τον ουρανό σ' όλη τη
διάρκεια της νύχτας μπορούμε να δούμε πια πορεία ακολούθησαν. Όμως ένα
αστέρι δεν ταξιδεύει. Αυτό είναι το Άστρο του Βορρά. Δεν μπορεί να μετακινηθεί.
Παλιά όταν βρίσκονταν στη Γη είχε το όνομα Na-gah, το βουνίσιο πρόβατο, ο γιος
του Shinoh. Ήταν γενναίος, τολμηρός και θαρραλέος. Ο πατέρας του δε, ήταν
τόσο περήφανος και αγαπούσε τόσο πολύ τον γιο του, που του κρέμασε μεγάλα
σκουλαρίκια και από τις δυο πλευρές του κεφαλιού του για να φαίνεται
αξιοσέβαστος και μεγαλοπρεπής. Κάθε μέρα ο Na-gah σκαρφάλωνε, σκαρφάλωνε,
σκαρφάλωνε. Κυνηγούσε τα πιο ψηλά βουνά, τα σκαρφάλωνε, ζούσε πάνω τους
και ήταν ευτυχισμένος.
Κάποια φορά βρήκε μια πολύ υψηλή
κορφή. Οι πλαγιές της ήταν απότομες και
λείες, με την κορφή να φτάνει ως τα
σύννεφα . Ο Na-gah κοίταξε προς τα πάνω
και είπε: "Αναρωτιέμαι τι να υπάρχει εκεί
πάνω. Θα σκαρφαλώσω ως το πιο ψηλό
σημείο". Το βουνό αυτό όμως τον
δυσκόλεψε πολύ γιατί δεν έβρισκε μια
χαραμάδα για να γραπωθεί. Τελικά βρήκε
μια μεγάλη ρωγμή σε ένα βράχο, μπήκε
μέσα και άρχισε να ανεβαίνει. Το
περιβάλλον ήταν τόσο σκοτεινό και
τρομαχτικό που ο Na-gah για πρώτη φορά
στη ζωή του φοβήθηκε, αλλά συνέχισε την
πορεία του. Μετά από πολύ προσπάθεια
και κούραση είδε ένα αμυδρό φως, σημάδι
ότι κόντευε στην έξοδο. "Τώρα είμαι
χαρούμενος," φώναξε. "Χαίρομαι που
ανέβηκα από την σκοτεινή τρύπα."
Κοιτάζοντας γύρω του έμεινε άναυδος από
το θέαμα, γιατί διαπίστωσε ότι ήταν πάνω
σε μια κορφή, τόσο στενή που με
δυσκολία μπορούσε να στρίψει και τόσο ψηλή που ζαλιζόταν. Δεν μπορούσε να
μετακινηθεί και έτσι άρχισε να μονολογεί:
"Εδώ θα μείνω μέχρι να πεθάνω," είπε. "Ανέβηκα όμως στο βουνό μου!" Όταν τον
είδε ο πατέρας του τον λυπήθηκε και τον μεταμόρφωσε σε ένα αστέρι που θα

μπορούσαν όλοι να το δουν. Έτσι ο Na-gah έγινε το άστρο που κάθε άνθρωπος
μπορεί να δει. Είναι το μόνο άστρο που δεν αλλάζει θέση τη νύχτα. Γι αυτό
αποκαλείται "το Σταθερό Αστέρι". Και επειδή πάντοτε δείχνει προς την πραγματική
κατεύθυνση του Βορρά, καλείται και "το Άστρο του Βορρά". Εκτός από τον Na-gah
υπάρχουν και άλλα βουνίσια πρόβατα στον ουρανό. Είναι η "Μικρή Άρκτος" και η
"Μεγάλη Άρκτος". Και αυτές βρήκαν το μεγάλο βουνό που τους κάλεσε στην
περιπέτεια. Είδαν τον Na-gah στην κορφή και θέλησαν να τον φτάσουν. Έτσι ο
Shinoh, ο πατέρας του Πολικού Αστέρα, τα μετέτρεψε σε άστρα που στον ουρανό
φαίνονται να βρίσκονται στους πρόποδες του μεγάλου βουνού. Αυτά πάντα
ταξιδεύουν. Στριφογυρίζουν γύρω απ' το βουνό προσπαθώντας να ανακαλύψουν το
μονοπάτι που οδηγεί στην κορυφή...
Γαλαξίας ( μύθος των Ινδιάνων Shoshone)

Η ιστορία αυτή αρχίζει την εποχή που το Μεγάλο Μυστήριο ξεκίνησε να
φτιάχνει το σύμπαν. Το Μεγάλο Μυστήριο μόλις που είχε αρχίσει να τοποθετεί τα
αστέρια στους ουρανούς, όταν διαπίστωσε ότι ήταν μόνος. Αν και είχε πολλές ιδέες
σχετικά με τα πράγματα που έπρεπε να δημιουργήσει, η μοναξιά που ένοιωθε
ήταν αφόρητη. Έτσι αποφάσισε να δημιουργήσει έναν σύντροφο. Αποφάσισε ότι το
πλάσμα που θα έφερνε στη ζωή έπρεπε να είναι έξυπνο, χαρισματικό, με
ευχάριστη φωνή και να είναι καλός ακροατής. Επίσης θα έπρεπε να έχει πολύ
καλή όραση και να είναι γοργοπόδαρο για να μην μπερδεύεται συνέχεια στα
πόδια του. Τέλος θα έπρεπε να ξέρει να λέει αστεία, και να είναι και λιγάκι
πονηρός. Έτσι δημιούργησε τον Μικρό Αδερφό Κογιότ.
Για αρκετό καιρό το Μεγάλο Μυστήριο και ο Κογιότ τοποθετούσαν τα αστέρια
στον ουρανό και ήταν ικανοποιημένοι.
Μια μέρα καθώς ταξίδευαν στους
αιθέρες, ο Κογιότ ρώτησε: "Γιατί
καταναλώνεις τόσο πολύ χρόνο για να
τοποθετείς τα άστρα σε αστερισμούς;"
Το Μεγάλο Μυστήριο απάντησε, "Άκου
φίλε μου, βλέπεις εκείνον τον
μικροσκοπικό πλανήτη εκεί κάτω;
Κάποια μέρα αυτός θα γίνει ένα
θαυμάσιο μέρος. Θα υπάρχουν
απέραντες πεδιάδες καθώς και
ατέλειωτες θάλασσες. Στη στεριά θα
κατοικούν εκατοντάδες ζώα όλων των
ειδών, που θα μοιάζουν με εσένα αλλά
θα είναι και διαφορετικά από εσένα. Θα
υπάρχουν ψάρια και άλλα παράξενα
πλάσματα στις θάλασσες. Θα
δημιουργήσω πολλά είδη πουλιών που
θα πετάνε ψηλά στον ουρανό. Όμως το
πιο θαυμαστό μου δημιούργημα θα
είναι ο άνθρωπος. Ο άνθρωπος θα είναι
πολύ έξυπνος. Θα θελήσει να ταξιδέψει
σε όλον τον μικρό πλανήτη. Αν και
πανέξυπνος θα χάνεται μερικές φορές.
Γι αυτό τοποθετούμε τα άστρα σε σχηματισμούς σα οδηγούς για να βρίσκει τον
δρόμο του." Μια μέρα, καθώς τοποθετούσαν μια γιγαντιαία κατσαρόλα με νερό
στον ουρανό, το Μεγάλο Μυστήριο παρατήρησε ότι ξέχασαν έξω ένα πολύ

λαμπερό άστρο.Ήταν αυτό που το είχαν προορίσει να μπει ακριβώς πάνω από το
χείλος της κατσαρόλας για να δείχνει στους ανθρώπους τον Βορρά. Το Μεγάλο
Μυστήριο έψαξε και ξανάψαξε στο σακούλι που είχε τα άστρα αλλά δεν μπόρεσε
να βρει τον Πολικό Αστέρα, το Άστρο του Βορρά. Έτσι αποφάσισε να γυρίσει πίσω
στο σπίτι του για να τον φέρει, αφήνοντας το σακουλάκι με τα άστρα στον Κογιότ.
Ο Κογιότ στην αρχή περίμενε το Μεγάλο Μυστήριο να επιστρέψει, όμως σύντομα
βαρέθηκε. Για να περάσει η ώρα δάγκωσε το σακουλάκι και άρχισε να διασχίζει
τους ουρανούς. Για κακή του όμως τύχη ο σάκος είχε μια μικρή τρύπα με
αποτέλεσμα να χύνονται τα άστρα έξω.
Το Μεγάλο Μυστήριο μόλις είδε τι γινόταν φώναξε τόσο πολύ που ο Κογιότ
τρόμαξε και άρχισε να τρέχει. Έτρεξε τόσο γρήγορα που έφτασε στο άλλο άκρο του
σύμπαντος. Όταν γύρισε να κοιτάξει πίσω του είδε ότι κατά μήκος του ουρανού
σχηματίστηκε ένα μεγάλο μονοπάτι από άστρα. Με αυτό τον τρόπο
δημιουργήθηκε ο Γαλαξίας. Ο Κογιότ κατάλαβε το λάθος του και ζήτησε από το
Μεγάλο Μυστήριο να τον συγχωρήσει. Αυτός τον συγχώρησε, αλλά θα έπρεπε να
ζήσει με τις συνέπειες των πράξεών του. Το Μεγάλο Μυστήριο τον έστειλε να ζήσει
κάτω στη Γη. Έτσι τέλειωσαν για αυτόν οι εποχές που θα μπορούσε να περπατά
ανάμεσα στα άστρα μαζί με το Μεγάλο Μυστήριο.
Αυτός είναι ο λόγος που το πνεύμα του Μικρού Αδερφού Κογιότ, και οι
απόγονοί του συχνά στρέφουν το κεφάλι τους στον Γαλαξία και ουρλιάζουν για την
μοναξιά τους.

4. Η Αργώ
Πλήρωμα
ΑΡΚΟΥΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
ΑΣΒΕΣΤΑΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ-ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ
ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ
ΔΑΡΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
ΔΕΛΕΝΤΑ ΜΑΡΙΑ-ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ
ΖΑΦΕΙΡΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
ΖΗΜΧΕΡΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ
ΖΟΥΛΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
ΙΩΑΝΝΟΥ ΑΛΕΞΙΟΣ
ΚΑΛΛΙΓΙΑΝΝΑΚΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ
ΚΑΛΟΓΗΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΚΑΝΑΒΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ
ΚΑΡΑΪΣΚΟΥ ΝΑΣΙΑ
ΚΑΣΙΟΥΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
ΚΑΤΣΙΓΙΑΝΝΗ ΕΙΡΗΝΗ
ΚΑΤΣΙΜΠΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
ΚΛΩΝΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ-ΑΓΓΕΛΙΚΗ
ΚΟΛΟΦΩΤΙΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΚΟΜΠΟΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
Καπετάνιος
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΚΕΡΑΜΥΔΑΣ ΠΕ03
Αφίσες

5. Βιβλιογραφία
Μ. Δανέζης – Σ. Θεοδοσίου: “Τα άστρα και οι Μύθοι τους: Εισαγωγή στην

Ουρανογραφία”
www.constellation-guide.com
www.greek-language.gr
https://el.wikipedia.org
www.tovima.gr
www.ekirikas.com
www.theoi.com/greek-mythology/star-myths.html
www.logiosermis.net
www.nea-acropoli-athens.gr/arthra/astrologia
www.mousa.gr
www.kostartsa.gr/
https://theancientwebgreece.wordpress.com

Μυθολογία των άστρων (2ο ΓΕΛ Ιλίου)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Μυθολογία των άστρων (2ο ΓΕΛ Ιλίου)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Μυθολογία των άστρων (2ο ΓΕΛ Ιλίου)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2 2ο ΓΕΛ Ιλίου

Άνοιξε τότε τα πανιά χαρούμενα ο

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 3

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 5

Ωρίων, Βοώτης, Δράκοντας, Ηριδανός ,Θηρευτικοί Κύνες, Παρθένος…

Να , ο Ηρακλής ρουφά το μητρικό γάλα της Ήρας ...

η Ανδρομέδα αλυσοδεμένη στα βράχια περιμένει απελπισμένα τον Περσέα πάνω

ο Κηφέας και η Κασσιόπη, σύντροφοι παντοτινοί της Καλλιστώς που ανάλγητα η

Καλό ταξίδι .....

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 7

Ο κόσμος των άστρων

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 9

Μονάδες μέτρησης απόστασης

Η μυθολογία των άστρων

Μικρή και Μεγάλη Άρκτος

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 11

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 13

Ο αστερισμός έχει τέσσερα

Κασσιόπη- Κηφέας- Ανδρομέδα

Ο Μ52 της Κασιόπης Το νεφέλωμα Wizard του Ο γαλαξίας της Ανδρομέδας

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 15

στον ουρανό. Βρίσκεται στο πρώτο

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 17

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 19

Το αστρικό σμήνος Μ15 Stephan’s Quintet

Νεφέλωμα της γάτας Γαλαξίας Spindle

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 21

προεκτείνουμε την ευθεία των

Eyes Galaxies Messier 87

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 23

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 25

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 27

Ο Ηρακλής και η Μούσα Ο Νέσσος αρπάζει την Δηιάνειρα

Ο Ηρακλής στο σταυροδρόμι

Ανήκει στην οικογένεια των

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 29

Οι αλληλεπιδραστικοί σπειροειδείς Το σύμπλεγμα Φάτνη

Ο σπιροειδής γαλαξίας M83 Το νεφέλωμα Ο σπιροειδής γαλαξίας

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 33

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 35

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 37

Η πτώση του Φαέθοντα

ψυχή του Φαέθωντα να ταξιδέψει στη

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 39

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 41

Νεφέλωμα Omega Μ17 Νεφέλωμα Lagoon Μ8 Νεφέλωμα Trifid Μ20

Ο Χείρωνας τραγουδά την απελευθέρωση του Προμηθέα.

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 43

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 45

Η Νύχτα και οι Πλειάδες.

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 47

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 49

Μέγας κύων - Μικρός κύων

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 51

Στην περιοχή του Οφιούχου

Πεταλούδα του Μινκόφσκι

σε ένα δυαδικό σύστημα. Αν και

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ 57