Professional Documents
Culture Documents
Bài Giảng Giải Phẫu Học Tập 1 - Nguyễn Quang Quyền
Bài Giảng Giải Phẫu Học Tập 1 - Nguyễn Quang Quyền
Bài Giảng Giải Phẫu Học Tập 1 - Nguyễn Quang Quyền
BAI GIANG
62 fa'i„, Vitt' P
1.
BAI GIANG
Cuan 13ai gifing giai phAu hoc" &tor soan rat tinh gian theo chuong
trinh hoc cda sinh vi'en he dai han cac Truing Dai hoc Y Khoa a Viet Nam.
Stich ditot sap xep lam hai tap. Tap I gam cac chuong chi tren, chi duai va
dau mat co. Tap II gam cac chuong ngzie, bung, than kinh trung uong va gidi
pilau hoc dai cueing. Phan dai cuong trinh bay lai he thong cac ca quan de b6
sung cho nhang phan trade duce trinh bay theo yang.
Ccic danh tit va not dung cac danh tit ditqc sa dung hoan toan theo
n danh tit gidi pha u quek to Nomina Anatomica (N.A) vet dich chai yeu
theo cuan Tit dien gidi phew hoc (4 thd tieng : La tinh, Anh, Phap, Viet)
cda Nguygn Quang Quyen (Nha Xueit Ban Y hoc, 1983) co sda dai dOi chat
khi can thiet cho sat nghia hcm vai nguy'en ban tang La tinh. Ben canh
mai tit tieng Viet deu có chd thick trong ngoac dein tit La tinh Wang ang.
Cuai mot tap setch có bcin chi dein tra cztu tang Viet va tang La tinh.
Sau lin tai bcin thd ba, theo y kien cua nhieu dung nghiep va ban
doe, ngoeti viec saw chact nhang cho in sai, cluing toi da them phd n muc
tieu trung gian cda mon giai phd u hoc vet muc tieu chuyen biet cd a tang
bai gicing veto phdn ddu cua m5i beti va a cuai m6i beti, có cac eau hOi
trdc nghiem theo clang cau tra Uri chon lua (MCQ) de sinh vi'en có the to
hoc va to dcinh gici ditqc. Ngoai ra de cuan scich hoan chinh hcm thong
to i da cho in truck mai bai mot hinh mau tong hap chop tren xcic (chd
yeu lay theo Rouviere) va cac so lieu gidi phdu tren ngtteri Viet Nam
nh'dm muc dich tham khcio.
Trong lam tai bcin this to va ilia nam nay, B I S Ngo Tri Hung dei
Op sac trong viec chzi thich cac hinh mau vet PTS Le Van Cuing da cho
cac so lieu ngitai Viet Nam trich trong cuan luan an PTS cua minh. BS
Pham De-mg Dieu vet BS Nguyen Van Dac (BO mon Gicii phau hoc
TTDTBDCBYT thetnh pha Ha Chi Minh) del ba sung them nhieu cau
trdc nghiem MCQ vet gop y sda nhdng sai sot ell a kin in trztoc. Xin hoan
nghenh vet chan thanh cam on nhCtng clang gop quY bciu
Chang toi cang bay to long bat on Nhet Xuat ban Y Hoc da cho tea
kin lin thd neim cuan sach nay.
Thanh phd Ha Chi Minh, thcing 911995
Nguyen Quang Quygn
3
Logi not au
(Lein - xudt bcin thd natal lam)
BO sach "Bai gifing Gieti phau hoc" do co Pho Gicio . stt Nguyen Quang Quyen
chit bien vdi sit tham gia bien socin cda cac nhet gicii phau gietu kinh nghiem vet su
gop sic ciia tap the can 14 nhein vien BO mon Gidi Phau Hoc Dai hoc Y Ditorc
Thanh pla H6 Chi Minh. BO sach du'orc xutit bdn Ian detu tien veto nam 1985, qua
13 Mn tea ban, bo sach la sach giao khoa gieti phau caa Dai hoc Y Dityc Thanh
pita Ha Chi Minh va let mot tett lieu gicii phau quan trong, claw set dung tham
khan tai cac tritemg dai hoc y khoa trong nude.
BO sach "Beti giang Giiii phial hoc" c6 hai tap cho doi tuong sinh vien dai
hoc gam cac chuyen nganh bac si y khoa, bac si rang ham mat, bac si nganh y hoc
co truyen, y to tong tong vet du'crc si. Ngoai ra bO sach con phut vu doto tao he cd
nhan cac chuyen nganh y hoc va cac chuyen nganh khetc lien quan den khoa hoc
sac kh6e.
Qua nhieu kin tai ban BO sach da &lac bO' sung sda chda de ngay tang hoan
thien hon. Dcic biet trong Mn tai ban' nay, tap the can b62 gidng BO mon Gicii
Phau Hoc, trong dO co nhieu can ba' gicing tre da tham gia tich cdc trong cong
tcic sda chda cac loi va thi6u sot, có 1,6 sung chinh sita nay so/ beti gicing cho
haul chinh han vet ye lai mot so hinh cluta rO, chuct dep de lam tang chat litang
cda cac beti gicing nhu beti vang ben, trung that, runt non, runt gia... Sap xe'p-lai
thd tit, plain nhom nay so beti gidng cho phi hap horn -nhu' cac plain khai xuang
so, khai xuang mat.
Vai sit phcit trien ctict khoa hoc, mot mein sach can phcii ducrc be sung, sda
chda lien tuc de duqc cap nhat kien thdc mai. Do do cluing toi xin qujI theiy co,
qa)i clang nghiep, cac hoc vien va cac em sinh vien clang g6p y kien de BO mon
Gicii Phau Hoc seta chaa, ha sung cho tap sach ngety tang hoan thien han trong Mn
tai bcin sau. Chang tai xin cam on sit clang g6p qu3i bciu do. Chang toi cang reit
cam on Nha xuat ban Y hoc, Chi nhcinh Thanh ph6 Ho Chi Minh let nori dot giap
hieu dinh vet sda chaa qua nhieu Mn xueit bdn.
Thanh pile; H6 Chi Minh, ngety 27 thang 9 nam 2013
Chu nhiem 130 mon
5
MIX LUC
Trang
Ldi not &au
Sau khi hoc xong chaung trinh mon giai phAu hoc, ngutri sinh vien y khoa phai dat
ducic cac muc tieu sau day :
1. Neu durgc day du cac chi tiet giai pilau chinh cda tat ca cac be phan trong cc
thg ngu6i.
2. MO to dttqc lien quan ctia. tang 130 phan trong cac he thong, cac car quan ctia c6
the ngu6i.
3. Chi du cic tren xac, hinh ye, phim X quang, tren ngutri song, tren tieu ban cac
chi tigt giai phau da dole hoc a phan ly thuygt.
4. Thay &Plc su th6ng nhat gala hinh the, cat' tao vdi chirc nang cilia cac be phan
trong car the dg higu dutqc qua trinh den h6a cua sinh vat.
5. Neu dole tam quan trong cilia mon giai phau hoc là co sa cilia tat ea cac mon co
sa va cac mon lam sang cilia y hoc.
6. Hinh dung ddcfc pham vi va nei dung nghien tutu rat rang cilia mon giai phdu
hoc.
7. Ling dung duvc cac hidu bigt ve giai phdu hoc trong cac mon y hoc khac va
trong thyc t6 phong benh va dieu tri huang tai viec cham sOc sac khae ban
dau.
9
1 NH :AP MON GIAI PHAU HOC
1. DINH NGHIA VA Do1 TONG NGHIEN cflu CUA GIAI PHAU HOC
Giai phau hoc (Anatomic) la mon khoa hoc nghien eau hinh thai va cgu tnic cua co thg,
mol lien quan cUa cac be phan trong cc( thg v6ri nhau cling nhti Wang quan cua toan car the vai
moi twang.
Giai phau hoc c6 ngan g6c W tieng Hy Lap anatome (ana : phan tich ra, va tome : cat)
nghia la "cat ra" hoc "cat lien tiep nhieu Mn". Noi theo neon ngO hien nay la "phau tich". Vi
vay chang to dich la "giai phau" (phau - nghia la cat; giai nghia la phan tich ra). Cling c6 ngurai
goi giai phau hoc la "co the hoc" nghia la mon hoc ve cc thg ngutoi. Nhu vay thi Ong nghia
qua, vi cc thg nguai la d6i tu'ang cua nhieu mon hoc chi( khong rieng gi cUa giai phau hoc.
Khong nen fan lOn danh giai pilau vdi "phau thuat" vi phau thudt la me xe trong ngoai
khoa, bao gom cac Ulu thudt m6 nguai song nhhm muc dich chila benh. Con giai phau theo
nghia c6 va hep chu yeu là phdu tich tren xac de tim hieu cau tao cua co the.
Giai phau hoc la mot mon hoc hinh thai thuOc sinh hoc. Trong sinh hoc c6 hai nganh
lan : nganh hinh thai bao gem cac mon hoc ye hinh thai cau tr.& cc thg nhu giai phau hoc, mo
hoc, phoi hoc, nhan chUng hoc v.v... va nganh sinh 1S7 bao gom cac mon hoc ve chdc nang cua
cc thg nhu sinh 15, hoc, sinh hoa hoc v.v...
Doi vai y hoc, giai phau hoc la cot so cua cac mon hoc khcic trong y hoc. Trong y hoc c6 2
loai mon chinh :
1. Cac mon hoc cc sa giai phau hoc, mo hoc, phoi hoc, sinh ly hoc, sinh h6a hoc, k.S7
11
sinh va vi sinh hoc, giai phau benh, sinh 1ST benh, dutac 1Y hoc, v.v...
2. Cac mon lam sang nha : nei, ngoai, san, nhi va cac nganh chuyen khoa khac nha : tai
mai hong, mat, rang ham mat v.v...
Giai phau hoc la cci sa cUa cac mon ca sec ding nha cac mon lam sang cUa y hoc. That vay
khong the hieu duoc cat' tao V6 bao cua ding mo, tang co quan (mo hoc), khong the hieu dacic
sa phat trign ca thg cua phOi va thai (phoi hoc), khong the hieu &lac chat nang cUa tang co
quan (sinh 1ST hoc) v.v... ngu khong bik hinh thai va cau true cua cac car quan.
D6i vdi cac mon lam sang cling vay, ngadi thay thu6c can phai co kign thdc giai phau mdi
c6 the tham kham cac AU tang de chg.n doan cling nha dieu tri co ket qua. Vi vay, dung nhii
Mukhin, met thay thu6c Nga da nei thay thu6c ma khong co kien that ve giai phau hoc
thi chang nhang vo ich ma con c6 hai". Bac biet d6i vdi cac mon thuec he ngoai san, kien that
giai phau hoc lai tang can thik. Khong the m6 xe tot tren noki song ngu khong nam Wing
giai phau ding car quan, ding be phan cling nha tang vOng. Nha giai phau hoc ngi tigng ngaai
Philp Testut da tang viet trong cugn sach giai pilau hoc de se cUa minh rang : "C6 the khang
dinh ma khong so qua dang IA chi CO traang phai giai phA.0 va dac bik la giai phau dinh khu
mai la ncri ciao to nhUng nha phau thuat giei.".
12
van dOng, nhang thay dei cUa chung trong tang &Ong tac va anh hoeing cua cac &Ong tac the
due the thao len cac co quan dia co the. D6 la met phan dia mon giai phau chic nang va du'oc
giang day chU yeu trong cac trodng the duc the thao.
2.1.5. Giai pilau nhan frac hoc chuyen do dac cac kith thu'dc cUa cac doan than the,
tim ti 10 va mei Wong quan gida cac doan do nham phut vu viec sari xuat cac may mot, dung
cu va tif lieu sinh boat sao cho cac trang thiet bi phii hop vii tam voc co the tang loai ngu'di de
dat hieu sugt lao dOng tei da. DO la mon hoc ye ecgonomic ang dung trong cac nganh ding
nghiep va kinh to quec clan.
2.1.6. Giai pilau hoc so sanh nghien cdu giai phau so sanh tit dOng vat thgp den cao
nham muc dich tim ra cac quy lust tien h6a tit dOng vat tdi loai ngoafi. Do IA mon giai phau
tien hoa.
13
bao khdp va day chang chau dui se bi tang ra va do do xu'o'ng dui se bi xoay trong va hci dang
ra (Lloyd-Roberts). Day la vi tri yang chat nhat cua khdp hOng vi mOt din t6i da cUa sun khdp
trong khdp tigp xac du'oc vdi nhau (Walmsley). Lac dO xu'ung did chiu mOt dp lyc 6 mat tren
cham la elle' gap ga cUa cac vem dia be xu'dng. CO le ding vi vay ma hay bi ten tint:mg cua
vimg do trong benh viem khdp thodi hoa.
a. Trong tam
kA A
b. Khodng cach tit tam quay cua ch6m
xttcng dui den mat phdng ditng doc cc the
Hinh 1.1 : Su' phan b6 cac lzic hie &Ong. Hinh 1.2 : Mat dO xoay eta khop hong va
len khap hang khop goi trong khi di.
Con trong- Wong cd thg de len khdp hong thi thay d6i tity theo vi tri cua cd thg. Gia
sii khi to dung thang tren hai than, khdp hong se chiu dyng mOt trong 'Yong nhti thg nao ?
Trong tam cd thg ltic do se ar ngay tru'ac clot song ding tin? hai (Steindler). Khdp hong luc
do se nha mot tru caa mOt cai can có hai lyc a hai ben, lyc tac dung ben trong la trong
Wong cc thg dat each try khdp hong mOt khoang each tit giCia chain xdang dui tai &fang
giiia cd thg. Con lyc tac &Ong phia ngoai la sy co caa cc mong nha barn a mat tren mau
chuyen Ian cach tru can mOt khoang each bang mOt phan ba hoac mOt phan td khoang
each phia trong. Vi vay ngu mOt nguii nang 50kg thi lye keo cua cd rang nha phai gap 3
hoac 4 Fan nghia la khoang 150 kg. Do dO trong lu'ong tong tong khdp hong phai chiu se la
50 kg + 150 kg (Pauwels) (H.1.1).
14
Trong treeing hip chuygn Ong, vi du nhu khi ta di thi cac dOng tac xoay vao trong va ra
ngoai caa khap g6i va khap hong se thay d6i nhu the nao ? Hinh 1.2 cho chimg ta co mot khdi
niem dai curing v'6 van dg nay.
D6i vdi dOng tac gdp cua CO sting thi cac cd dying cot song se hoat dung nhu' thg nao ?
ta the clang thang cac cu dyng ging hdu nhu khong hog Ong. Neu than hui gdp ra phia traific
(H.1.3) thi cac cu dung song phdi co rat manh dg thang bdng lai vdi trong tam da rdi ra phia
tilde than thg. Den khi than da- cui gdp Wan xu6ng thi cac co dying song lai khong tac thing
naa ma chi con cac day chdng va cac dia gian dgt song tham gia.
Hinh 1.3 : Tac dung czia cac co. dung song trong cac dOng tac caa cot song.
Cung có rat nhigu ding trinh nghien cau sy thay d6i cau troc do dnh hudng caa chg do lao
dOng va moi truting sinh hoat. Vi dud nhang vu nit ba le thi phan xu'ung ddc d cac dot ban
than ddy len rat nhieu so vdi nguOi binh thuting, va d nhiIng nong dan di ddt hodc di
dep mong va gdnh gang ndng thi ti 10 ban chan bet nhieu hun d nhang ngutri thanh ph6 di
gidy thuting xuyen va lao dOng chan tay nhe.
2.3.2. Gifii_ phiiu hoc phat trign xem xet hinh thai con ngtiOi khong phdi d mot thdi
digm nhat dinh ma nghien cau sy thay doi caa cac hlnh thai d cac giai doan phat trien khac
nhau, tit khi la mot cai trang the tinh cho Uri khi gia va chgt. Tre em khong phai la ngutsi ldn
thu nho lai. Hinh thai va cau trac dm con ngulai trong titng giai doan phat trien có khdc nhau.
15
Cho nen có the chia ra : gidi phdu hoc thai 16 ph:6i thai (ngay nay tdch ra thanh met mon
rieng goi là phoi thai hoc) nghien cdu hinh thdi co the a giai doan phoi thai trong bung me :
gidi phau hoc tre em nghien cdu sU phat trign hinh thdi co thg a giai doan tit so sinh tai 15, 16
giai phau hoc ngudi lan nghien cdu c'au frac co the a giai doan da tutting d6i On dinh, va
sau ding là gidi plidu hoc nguai gia tim higu qud trinh thodi haa cua hinh thai con nguai ar giai
doan cu6i cua cuec (Rd.
2.3.3. Giai phau hoc he th6ng trinh bay co thg theo ding he th6ng cac co quan lam
chung met chdc nang nhat dinh, vi du :
He th6ng cac co quan lien he bao gem : he cac co quan chuygn dong (xuong, co, khdp), he
than kinh va he gidc quan.
He th6ng cac co quan dinh &tang bao gem he tieu haa, he tudn hoan, he ho hap, he bai
tiet va he cac tuyen not fiat.
He th6ng cac co quan sinh san bao gom he sinh due nam va he sinh duc nit
2.3.4. Giai phau hoc tilting vitng : Day la met clang khdc cua giai phau he th6ng. Thay vi
hoc tiing he thong toan car thg, nguai ta nghien cdu he th6ng tiring viing cila thg. Co thg &roc
chia ra thanh titng veng lan nhu' : chi tren, chi dulfti, dau - mat - co, ngvc, bung. Khi hoc ta se hoc
theo he cua titng veng. Chang han nhu' del vai yang chi teen, ta se hoc xuang chi tren, khap chi
troll, co chi tren, va sau cling là mach ve. than kinh. Phuong phap hoc nay cho phep ta thay re lien
quan cea cac thAnh phan trong tiring veng co thg hon là phuong phap he thong. Cach trinh bay nay
rat telt d6i yeti sinh vien Y khoa là nhitng ngudi can nam lien quan cea cac be phan trong timg
veng. Nhung lai ce nhuoc diem IA cac co quan trong cling mot 110 th6ng bi cat xen trong ding veng,
thieu tinh chat lien tuc, n6u khong có phan tong hop lai timg he th6ng.
Da
Md dUdi da
Mgc n5 ng
Ldp duel mac ;'
Mac
2.3.5. Giai phau hoc dinh khu : That ra danh tit dinh khu deng nghia vdi danh tit tang
veng. Tuy nhien, theo quy uac va thoi quen, giai phau dinh khu chuff y nhigu hon den lien quan
cea cac thanh phan trong tiring lap tit nong vao sau. Day chinh là giai phdu phut vu cho ngoai
16
khoa. Trong tang \Tung, not chung g6m c6 : 1) Da (bao g6m : thuvng bi, trung bi va ha bi).
2) LOT and du'di da, 3) Mac nong. 4) Lap to chic tel bao dadi da (H.1.4A). Co nhi6u ndi nhii
yang mong, -yang gan tay, gan than, khong c6 ldp mac nong nen dadi da là Uri ngay to
chile to bao du'di da (H.1.4B). Trong lap to chic to bac) (lath da thadng c6 mach va than
kinh nong di ra chi plain cho da, 5) Ldp mac sau (hay mac boc ca), 6) Lap cd \Ta mach than
kinh sau, 7) Xu'dng.
Nghien cau lien quan caa cac chi ti6t trong tang ldp caa tang \rang chinh là muc dlch cua
giai phau ling dung trong lam sang, dac bit là trong phau thuat.
2.3.6. Giai phAu hoc b6 mat : Nghien cau chii you hinh the 16i lOm d b6 mat moi W the
cua cd the.
2.3.7. Giai phau hoc X quang : Bao g6m ca giai pilau not soi va giai pilau nhap nhay
bang phong xa cat lap hoac hinh anh tong hadng to hoac sieu am. NhUng hinh clang giai phau
trong cac phim X quang hoac not soi hoac ph6ng xa cat ldp hoac sieu am hoac hinh anh tong
hudng to d'eu khac vii hinh anh giai phau nhin bang mat thadng. Vi du nhin binh thuing thi
da dAy c6 hinh nha mot cai to va, nhu'ng tren phim X quang c6 chuan bi thi co hinh cha J the
la hinh anh phla trong long dm da day co b6p. NgAy nay da co nhang cuan such giao khoa giai
phau thuOc cac loaf nay nham phut vu cho cac chuyen nganh Wang (ing.
17
ben no sang ben kia. Cac mat phang nay chia ca the thanh phia trade (hay bung) Ara phia sau
(hay lung).
— Mat phang nam ngang (con goi la mat phang ngang) la cac mat phang cat ngang qua co
the (H.1.5).
Cac mat cat song song vai tang mat phang goi la cac thigt do mang ten mat •phang do.
Tii ba mat phang, ta sii dung cac ten goi nhu' sau :
Tren va du'ai : tren ngu gan .phia dau va ngu gan phia duoi. Vi ngtki thaang a to
thg citing thang nen ngatii ta thgng nhat dung danh tii "tren" (superioris) thay cho "dau"
(cranialis) va "doh" (inferioris) thay cho "clued" (caudalis). Danh of "dad va "duoi" chi danh dg
dung trong giai pilau so sanh (vi chung cho ca clang vat) va trong giai phau phat trign (vi
chung cho ca phoi thai). Dgi vai chi tren va chi doh, danh tii "tren" va "cladi" a ngulai cling
thay cho danh tit "gan" (proximalis) va "xa" (distalis). Rieng deli vai ban than thi mat teen là
"mat mu" (facies dorsalis) va mat doll la "mat gan" (facies plantaris).
. Truac vd sau : Track là phia bung va sau la phia lung. Danh tit "bung" (ventralis) va
"lung" (dorsalis) ding nhu danh tii "dau" va "duoi" chi con dg clUng trong giai pilau so sanh va
giai pilau phat trign. Rieng deli viii ban tay thi mat tra(tc goi là "mat gan" (facies palmaris) va
mat sau goi la "mat mu" (facies dorsalis).
Trong va. ngoai : Trong (medialis) va ngoai (lateralis) dung theo nghia thong thadng, vi du :
da a ngoai cu, va Cu a ngoai =rang. "Trong" co the thay bang di "gala" ngu no gan &fang giaa ca thg
him va "ngoai" thay bang "ben" ngu no a ria xa dattng giita cu the horn. Nhung nguori ta thaang
dung tii "giaa" (medium) dg chi mat cau trot nam giaa hai cau true khac. Rieng deli viii chi tren thi
"trong" con goi la "try" (ulnaris) va "ngoai" con goi la "quay" (radialis). Doi viii chi claai thi "trong"
con goi la "chay" (tibialis) Ira "ngoai" con goi la "mac" (fibUlaris).
Sau ding là danh tii "doc" (longitudinalis) va "ngang" (transversalis). Doc la theo chigu
tryc lin,"ngang" là thang goc vdi true do. Um "phai" (dexter), "trai" (sinister) là de chi hai nth
deli xang nhau qua &fang giaa.
Dgi voi bat cif mon hoc nao ding vay, van dg danh ta co tam quan trong hang dam nhu
mat chigc chia khoa ma vao mon hoc do, nhu ten nhang not nhac deli vai mat ban nhac, nhu
nhang chia cai A,B,C deli voi mat ngon nga. Rieng deli yeti danh ta giai phau hoc, no con có tam
quan trong khong phai chi Hang cho nganh giai phau ma cho tat ca cac nganh có lien quan
trong sinh hoc va trong y hoc vi no chigm tai 2/3 tong so danh ta cua y hoc.
thai kk Galen (dau ding nguyen), tigng Hy-Lap dacic dung de dat tit giai phau. Dgn thtii
trung cg (thg 1KST XV - XVI) ngadi ta bat dau dung tigng La-tinh co fan mat se; of A rap va cg
Hy-lap. Vesalius 1a nga6iclau tien co ding daa tit' La tinh vao giai phau. Nhang cho dgn tan cugi
thg.kS, XIX, khoang 50.000 ta giai phau van con doge dung dg chi khoang 5000 chi tigt giai phau.
Nhu vay là binh quan m6i chi tigt giai phau có thg mang 10 ten khac nhau. De khac phyc
tinh trang nay, nam 1895 cac nha giai phau chau Au da hop nhau a Basle de thong qua mat
18
bang danh phap thong nhgt lay ten Basle Nomina Anatomica (B.N.A). Tuy nhien danh phap
B.N.A. van con met s6 thigu set can xem xet lai. Dgn nam 1933, met bang danh phap mai lai
ra dei lay ten là J.N.A. (Jena Nomina Anatomica). Roi dgn nam 1936, met tigu ban ve danh
phap giai pilau cila hei nghi cac nha giai phdu thg giai d Milan &foe thanh lap de soan thao
met ban danh phap thong nhat. Nhung vi thg chitin thit hai bung no nen ding viec phai dinh
hoan lai. Phai doi Uri nam 1955, dai hei cac nha giai phdu thg gidi lan this 6 hop tai Paris
mai du'a ra duac met ban danh phap lay ten la P.N.A. lam co sa thong nhgt danh tit giai
phau ma tat ca cac nude ap dung cho tai ngay nay.
-- Mat ngoai
Mat phang
Mat trong thing dcc
Dudi
Ban danh phap P.N.A data chu ygu vao ban B.N.A. Trong s6 5759 tii cua P.N.A thi c6 Uri
4286 tit lay tit B.N.A. 1473 tit con lai thi c6 horn 200 tit mai them vao con lai chi thay dei rat it
v6 s6 it so nhigu, v6 met vai tit can re nghia hen.
19
diemcaa ban danh phap P.N.A. la :
—M8i chi tiet giai pilau chi c6 met ten goi.
—Tii phai cang ngan va cang don gian cang to-t.
—Ten cac danh nhan giai phau dung de ddt cho met chi tik giai phau 136 di het frit
truing hop gan Achille van de vi tigu ban danh tit P.N.A. cho do khong phai la ten met
nha giai phau.
Tii sau Hoi nghi lan this 6 6 Paris thong qua ban danh phap P.N.A. den nay c6 khoang
On 10 HO nghi qu6c t6 cac nha giai phau da hop, song van chdp nhdn ban P.N.A. Co chang
chi them bat doi chat khong clang ke. Hail het cac nude tren the giai dd sit dung danh tit
P.N.A. va goi met ten chung la Nomina Anatomica (N.A).
Rieng d Viet Nam chang ta thi sao ?
Sau khi mien Bac doge giai phong nom 1954, viec giang day tieng Viet a cac twang
dai hoc not chung va a troang Y not rieng duoc ap dung triet de. Tdp sach giao khoa ve
giai phau hoc dau tien bang tieng Viet dia. GS. D8 Xuan Hop da ra deri. Cac danh tit giai
pilau duoc dich nguyen van tit danh tit Phap. Cac sach giao khoa giai phau cua Phap cho
tai lac do van killing sii" dung ban danh tit B.N.A. hod' c P.N.A. nen danh tii giai phau caa ta
khac nhieu so vdi P.N.A. NhCing ten rieng van dime dung, vi du : van dimg tam giac Scarpa
thay vi tam giac dui (trigonum femorale), co-ng Sylvius thay vi tong nab (aqueductus
cerebri), khe Rolando thay vi ranh trung octng v.v... Nhang danh tit khong chinh xac van
dooc dung. Nguyen tac dot ten co va than kinh theo chic nang ctia P.N.A khong dime
cac nha giai phau Phap ap dung. Vi du : co canh tay quay (m.brachioradialis) van &roc goi
la co ngda dai, co gdp co tay try (m.flexor carpi ulnaris) van ditoc goi la co try tru'ac, day
than kinh bi canh tay trong (m.cutaneus brachii medialis) van doge goi la day phy canh tay
bi trong, day than kinh bi cang tay trong (n.cutaneus antibrachii medialis) dime goi la day
canh tay bi trong v.v...
NhCtng len tai ban sau, tap sach giao khoa do dd dooc siia lai bdng each b6 sung them
danh tif P.N.A. ben canh cac danh tit ca dich cua Phap. Tuy nhien danh tit P.N.A. van chua
dung triet de va van con xa la yeti. nhieu nha giai phau nhdt la cac nha y hoc lam sang.
Cu6n danh tii y hoc do Be Y to nude Ceng hoa Xal hei Chu nghia Viet Nam tai ban Fan
this hai (1976) ding c6 ghi them danh tit giai phau P.N.A song vi la cu6n tit dien Y hoc chd
khong phai la cian danh tit giai phau hoc nen s6 tit giai phau con qua it khong da dap Ong cho
cac nha giai phau.
Trong khi do a mien Nam, trong nhang ndm 1965-1966 GS. Nguyen Hub va cac Ong tac
vien c6 cho xuat ban cue;n Danh tit Co the hoc dich theo P.N.A, bang 3 this tieng La tinh, Phap
va Viet. Tiec thay cac danh tii tieng Viet ay lai khac nhieu so vdi cac danh tit van dung a mien
Bac dd doge thOng qua trong cu6n tit dien Y hoc caa BO Y te. Vi du : Processus thi dich la do
thay vi mom, lobus la la thay vi thug, lobulis la mai thay vi tieu thug, condylus là chily thay vi
16i cau, sacrum la xuang thieng thay vi xucing cimg, arteria la phat quan thay vi do, ng mach va
vena la h6i quan thay vi tinh mach v.v... va v.v...
20
Nam 1983, Nha xudt ban Y hoc cho in cu6n sach danh tit giai phau hoc 4 this tigng (La
tinh, Anh, Phap, Viet) caa Nguygn Quang Quyen data theo ban danh phap P.N.A. Cac tti duoc
dich dtta theo ban danh tii Y hoc do BO Y Tg xuat ban. Cac ta con lai dich theo sach giao khoa
giai phau dm GS. D8 Xuan Hop hoac do chang toi dua ra theo met nguyen the chung da duoc
dp dung dal vdi cac tii da dich tii truac.
Hien nay, met tieu ban danh ta y hoc (trong do co danh tii giai pilau hoc) cid (Iliac
thanh lap va van clang tiep tut lam viec de nhanh thong hoar' thanh met cu6n tit dign
chung th6ng nligt cho toan qu6c. Hy vong rang trong met twang lai an day, chang ta se c6
met ban danh phap giai pilau hoc th6ng nhgt dich tit N.A. de cho m8i cau tao giai phau chi
phai goi bang met ten thay vi nhieu ten lam met 6c met each vo ich cac sinh vier' ding
nhu' cac nha y hoc.
21
ma phai trinh bay them cac quan niam khac nhau va nhiing chi tiett nay mdi gi6p ngdai nghe
so sanh tim hidu nhung khac nhau cira cac ky thuat phut h6i thanh bung va lY do that bai cua
cac ky thuat do. Cung can trinh bay nhiing pinking hudng tim tai mdi lie nguyen nhan nhttng
diem ygu cila yang ben bung ngoai 1ST do giai phau co din nhu nguyen nhan cad tao ygu cila
cac the ca do khong tong hop ddqc chat tao keo chang han.
Con doi vdi mat buOi thuyel trinh de tai nghien cilu cira ca nhan thi lai phai ch6 trong
vao cac ke't qua thuc to tim dole cua rieng minh tic la tinh thuc tg. ViOt Nam phai dua len
hang dau. Nhiing khai niam kinh din neu can thi chi nhac qua, dm nhiing van
nhung cua nglidi khac thi chi nhac den khi so sanh Wan luan.
a
hien dai
Tay tang loai d6i twang ma co thd chon cach trinh bay cho thich hqp. D6i vdi gido trinh_
ca s i thi ngddi thay phai trinh bay va phai chu 57 de ngutri sinh vien hidu du'qc bai. '<hong the
•lay lY do vi sinh vien kern nen khong the higu dive bai ma phai tug thay minh khong thanh
cling trong bai giang vi chua nam \king &roc d6i tuong cua minh. D6i vdi met bai giang chuyen
de hoac bai t6ng kgt thi con co thg sit dung hinh thfic giang khac nhu' xe-mi-na ae sinh vien
thao luan, sau do thay giai dap va t6ng kgt.
4.1.2. Pinking phap : Phuang phap giang giai phau bao grim mat s6 net chinh sau day :
* Phztortg phap talc quart : Giai phau hoc la mon hoc hinh thai, do do phai• sit dung triat de
phuong phap true quan. Trude MI la xac. Mac cho tdi nay van la phu'ung tien chu ygu dg giang va
hoc giai phau, nhung vi trong digu E'en hien nay sinh vien citing ma xac thi it, s6 gid hoc danh cho
mon giai phau ding giam di rat nhigu, do do d hau hgt cac phong thi nghiem giai phau sinh vien
khong dust tru'c tigp phau tich ma chi dune hoc teen cac xac da phau tich san.
Ngoai xac, can co nhigu phdang tien b6 sung nhu tieu ban lam san, mo hinh thach cao
hoac chat deo hoac cac chat lieu khac, phim X quang, phim xine, phim den chieu, tranh ve
video va ngay ca teen ngadi song naa. Nen tan dung tat ca cac phdung tien trip quan san c6,
khong phai chi khi that tap ma neu co th6 thiqc ngay tren 16p ly thuy6t. Vi du : khi giang vg
xuang, sinh vien dune nhin tren xuang that kgt hqp vdi tranh ye. Phai chi cho sinh vien xem
xuang do teen phim X quang d6i chieeu vdi xitcmg that. Nhang mau, hOm, gar xuang nao set thay
dune tren ngudi song thi nen goi Sr cho sinh vier]. bigt. Nhu vay se glop ngutii sinh vien nhd lau
va van dung vao thuc to duoc.
* Phztcmg phcip suy lu(tn : Mac dad la mon hinh thai, song giang giai phau khong phai chi
la nhrii nhet that nhigu cac chi tigt lam sinh vien r6i 6c va kho nhd. Phai goi tri to me va 6c
suy luan cua sinh vien lam cho mon hoc them sinh &Ong, da kho khan. Co nhieu each gqi y de
suy luan.
— Cach neu quy lust : Vi du : Thay vi neu mat chi tiel giai phau nhu' : clang mach tinh
hoan (arteria testicularis) xuat phat to clang mach chi' (aorta) d Wing that lung, chui qua ring
ben (canalis inguinalis) xu6ng biu dg cap huygt cho tinh hoan, to neu ra dudi dang cua met quy
lust phan phai Ong mach. Quy lust do la Ong mach di tdi Wing cap huygt theo con during
ngan nhat. Vay thi tai sao do, ng mach tinh hoan lai di theo con &ging xa nhu vay ? Co trai vdi
quy lust teen khong ? Ta se tra 16i la khong. Vi lac phai thai tinh hoan killing nam a biu ma et
vOng that lung, do do clang mach tinh hoan da chon con diking ngAn nhat la tach ra to clang
22
mach ch6 bung 6 vang that king de t6i ngay dole tinh ham 6 gan do. Trong qua trinh phat
trign, tinh hoan di ra ngoai e bung de ra biu (scrotum) va keo theo Ong mach cila no.
Met vi du khac la : tai sao Ong mach canh tay (a.brachialis) d vang khuSTu di phia trii6c
khuSTu con &ling mach Wang ling cila no 6 chi ditch la Ong mach kheo (a.poplitea) thi lai di d
yang kheo phia sau dau g6i. Di8u do phi" hcip v6i quy lust la cac Tang mach 16n c6a ca the bao
gi6 cling di a phia gap de 'bao dam hai nguyen tac : 1) Khi co, mach mau khong bi tang lam ski
hiu thong mau dlicrc t6t. 2) di khu gap, mach mau (166c bao ye t6t chgng cac va cham.
- Ccich so sanh : Met cach khac gal Sr noidi sinh vien suy luan la cach so sanh, lien h6.
Khi neu chi tilt vg duting di, lien quan va chi ph6i cua day than kinh gan chan ngoai va gan
chan trong d ban chan, ta gqi y cho sinh vien bigt la chung gi6ng day than kinh try va day
than kinh giiia d gan tay. Nh,i vay se lam sinh vien nh6 ngay dur6c au da hoc v6 ban tay. Khi
hoc ban chan not rieng cling nhti chi dii6i not chung phai luOn luon so sanh vdi ban tay va chi
tren. Ve ca ban, cau tao dia chi tren gigng chi du-6i vi d6 la hai be phan Wang d6ng nh6 chi
tru6c va chi sau cua Ong vat. Ski khac nhau gilla chi tren va chi d66i cua ngoai neu co gi thay
deli la de thich nghi vdi chic nang da biet hoa vdi tut thg cluing thang : chi dcidi chu ygu la
ch6ng dar va van chuyen, con chi tren là cam nam. Vi du : so sanh ban chan vdi ban tay chang
han. Xitung ban chan tao thanh \Tom de cheing de) t6t ham, hai dau dut6i )(tong chay va )(Yong
mac tao thanh met meng chat kep lay xucing send co chan chat chan han nhigu so vdi klieg)
co tay. Cac cad gan chan ch6 ygu xgp thanh 16p vi chiu sue de nen c6a ca the trong khi d gan
tay cac ca o cai not len thanh mo 16n de lam cho ngon cai tang them tac dung cam nam va
kheo leo. Cac nein tay can cif dung rieng biet de lam nhigu Ong tac kheo leo han ngon chan
nen ng6n tay dai ra va cac bao hoat dich cua gan cc( gap cling rieng re han so vdi gan chan
v.v...
- Phdong phcip tai hien : Trong met bai giang, khi da neu met chi tilt thi nen giai thich
minh hoa chi tilt do bang nhieu hinh th6c khac nhau. Nen tranh ca hai thai cyc : hoc la chi
not chi tilt do met lan r6i hiat nhanh ngay sang chi tilt khac lam ngueti sinh vien bi rgi trong
met m6 bong bong cac chi tilt, ma khong kip thau nhan hoac la ng66c lai, nhac di nhac lai chi
tilt do bang 16i n116 doc chinh fa.
Neu met ST r6i minh hoa, giai thich y do trong giai phau co the so sanh nhu neu met dinh
1ST r6i chdng minh dinh 1ST
d6 trong toan hoc. Xin lay lai vi du vg &Ong di, lien quan va chi
ph6i cila day than kinh gan than ngoai (n.plantaris lateralis). Khi phat bigu xong cac chi tilt
d6 thi nen minh hoa ran tha nhat ngay tren ban chan, lan thd hai ye lai tren bang va lan thu
ba so sanh vdi day try (n.ulnaris) d gan tay. Nhti vay là ta da tai hien met chi tilt giai phau
nhi8u lan ma khong phai la nhac di nhac lai nhti doc chinh ta.
T6m lai, len lop met bai giang can chuan hi that kSr 166ng va nghiem tac nhu bat kST met
tong tac quan trong nao. NgUdi thay len 16p cling nh6 ngueli chi huy met tran danh, ngueli nhac
tniang trong met dan nhac, ngueti chi da6 met tran tranh tai the thao, ngti6i thay thu6c trong
met ca mO 16n, phai chugn bi that ky luting moi tinh hu6ng co the xay ra trong bai giang, phai
nam Wing deli Wong giang cila minh, phai có moc tie'u bai giang thi mai by yong clat duac chat
liking cao trong bai giang. Ngtieri thay gido len kip phai co kiln thitc c6a met nha khoa hoc,
phong cach da met nha sit pham Ara nghe thug cila ngoai nglie si. Khong phai chi co giong
23
not am ap, be oc uyen bac ma con phai c6 met tinh cam va nhiet tinh nOng hau. Noi met cach
khac, can co khong phai chi cai mieng yang, be 6c yang ma can ca trai tim yang.
4.2. VAN DE HOC GIAI PHAU
Mon giai phau da tit lau not tigng la met mon hoc khong duoc sinh vien u'a thich vi no
vita kilo khan lai visa kh6 nha. Kilo khan vi hoc tren wong va xac chat, khO nha vi qua nhieu
danh tii va chi tigt phut tap. CI1- 111h vi vay ma ngay nay nei dung va phuOng phap hoc giai
phau da thay dOi de khdc phuc hai nhu'oc diem do. W nguyen the, each hoc giai phau cang
tuong ty nha cach giang da trinh bay a tren. Tuy nhien rieng dos vai van de hoc, con can them
yOu to cham chi. Khong the chi thoa man vai bai giang ma con phai dao sau suy nghi dac biet
la phai tham khao them cac sach giao khoa. Trong hoar' canh Viet Nam hien nay, sach giao
khoa bang tieng Viet tuy da c6 song van con chiia da, ngoai sinh vien trong met thOi kY dai
nu'a van can trao dei them ngoai ngii de co the doc duoc sach nuac. ngoai. Rieng dgi vai giai
phau, van de danh tit bang tieng La tinh rat la quan trong vi hau nho tat ca cac sach giai phdu
ciia mai nuac tren the giai hien nay deu CO chua danh tit qugc to La tinh hoac met minh hoac
ben canh danh tit bang tieng me de. Danh tit La tinh co the coi la nem nga qug-c t6 caa cac
nha giai phau. Vi vay phai thuec them danh tit giai pilau bang tieng La tinh.
De co the a clang trong lac hoc, ngoai viec ap dung cac nguyen the da neu trong phan
giang day nhii nguyen the trait quan, nguyen the suy luan, neu quy luat, so sanh v.v... nguai
sinh vien nen chti y cac diem sau day :
—Chu trong den phan tilt:1'c tap tren xac, mg hinh va tieu ban, vi mai nguai sinh vien chi
c6 dip tigp xac chang met lan trong dOi neu khong phai la chuyen khoa giai phau. BO qua
thi it co dip du'oc xem lai.
—Lien he cac eau trot giai phdu vai chile nang va tien hoa de hieu 16-gic cua van de. VI
du : tai sao tai ngoai khac tai deng vat a hai diem : co nhieu los lom va khong tit &Ong duoc.
Hai diem nay là nhan qua cua nhau. Loa tai deng vat vi ea' &Ong du'oc nen khong can lei lOm
de hang tieng Ong tit moi phia. Mugn hang tieng Ong d phia nao, loa tai quay ra phia dO.
Can a ngoai c6 cac lei lOm theo cac binh dien khac nhau de dinh hitting tieng dung ma kh6ng
can cur Ong. Cu loa tai (tuberculum auriculae), di tick cua dinh loa tai a deng vat la bang
chang cua sit tien hoa tii tai Ong vat den tai ngoai.
—Lien he vii nguai sting de ling dung du'oc tren thole to va benh hoc. Hoc xu'ong thi phai
Met du'oc cac mgc xuang stir thay tren nguai. Hoc cac tang thi phai bigt doo'c dai chidu caa cac
tang len thanh co the de ling dung than doan va digu tri v.v...
—Phai tim each minh hoa nhang chi tiet qua phut tap vb. trail Wong bang suy nghi rieng
caa minh. VI du : mu6n hidu tinh chat ciia phut mac, phai hinh Wong ra met runt b6ng cao su
trong vo da cua no (xem bai Phac mac), mugn higu cau tao caa day chang Ong phai minh
hoa no nhd to ao thung d hai canh tay dang ra v.v...
5. SOT LOC LICH S11 PHAT TRIEN CUA GIAI PHAU HOC
5.1. NHONG NGUYEN NHAN THUC DAY SU' PHAT TRIEN CUA GIAI PHAU HOC
Su phat trien ciia sinh hoc not chung clang nha cua nganh giai phau not rieng do 4 y6u to
co ban sau day guy& dinh :
24
5.1.1. Sy mong main dm con ngudi, met mat muan tim higu nguan gac cua minh cOng
nhY ngu6kgo'c cua szt song, main bigt ban chat ciia duy, met van de dtioc dat ra tit thdi xa
xtfa,•tii khi con ngu'di y thiic ddoc sit tan tai cua minh, met van de hap dan va vO ding 1Sr thd
nhung cling day bi an ma cho tdi nay van chura du'oc giai quygt; mat khac do nhu cat.' can phai
sinh tan, nen con ngded phai thu'Ong xuyen tim toi phat minh de nang cao di8u kien sang, cal
tao moi tru'Ong, giii gin sac kh6e, nang cao hieu suat lao Ong.
5.1.2. Sy xoa nhoa dan dan ranh gidi gida cac nganh khoa hoc da cho phep mon giai
phau kgt hop du'oc vdi nhi8u nganh khac tilde day viec nghien ciiu giai phau hoc. Viec chia nh6
cac mon hoc trong do co giai phau hoc (nhii da trinh bay trong muc 2) chi nham muc dich dg
phan tich va giang day. Ngay nay, nganh sinh hoc phan tze hu'dng Uri viec giai thich cac chdc
nang cua co the sang bang cac cau true phan td cua no da gan Ilk lam met nganh giai phau
sieu vi va phan td vdi cac nganh sinh 1S7 to bao, di truygn, sinh h6a, vi sinh va sieu vi sinh.
5.1.3. Sy chitin thang lien tuc Ara khong neing cua thuygt tign boa trong cac giai doan
lich sd da ngy tri trong tat ca cac nganh sinh hoc, dac bik la trong giai phdu hoc. Hall hgt cac
nha sinh hoc d6 sdm hay muon d'eu phai dila vao thuygt tign hoa mdi giai thich duck cac kgt
qua quan sat va phan tich cua minh. Thuygt tign h6a giai thich dudc nguan ggc va ski da clang
cua thg gidi sinh vat, nguan gac va sy da dang cua cac chung tec loci ngudi. Thuygt tign hoa da
dua ra 2 quy tax ldn :
—Tat ca cac sinh vat da sinh ra tren trai dat d8u xuat phat tti met gac hoac it nhat tit
met vai hinh thiic song higm hoi to nen met each tu' nhien 16c ban dau.
—M6i loci dfreu sinh ra tif met loci khac bang sy chon loc tai nhien d6 rang cho tdi nay,
ngu'di ta con chda re cac co chg di truyan de tao thanh loci mdi, song tat ca nhiing higu bigt
mdi nhgt vg sinh hoc, v8 di truygn hoc va ve sinh hoc phan to da hoan toan khang dinh
nh&ng tien doan cua thuygt tign hoa va da tao cho no met co sd vat chat chat than.
Si! phat trign cua cac mon sinh hoc trong do c6 giai phau hoc gan lien vdi ski phat
5.1.4.
trign cua cac nganh khoa hoc co ban nhu' toan, 1ST, h6a, dac biet la nganh vat lSr. C6 the not
met each khong qua clang 1a nau khong c6 sy phat trign cua nganh vat 1S7 thi khong c6 sy tign
be c6a giai phdu hoc. Nhiing thOi kSrphat trien cua lich su giai phdu hoc sap trinh bay dadi
day se chdng minh cho digu do.
5.2. CAC THOI Kir PHAT TRIE7I\T CI:TA GIAI PHAU HOC.
Tuy theo ski tign bo cua nganh vat 1.ST hoc, ta có thd chia lich sit phat trign cua giai phdu
hoc thanh 4 thdi kST : thdi lc* the' so bang tr!c gide, thdi kST giai phau dai the nhin bang mat
thYdng, thOi IKST giai phau vi the nhin bang kinh hign vi quang hoc va sau cimg la thdi ky giai
phau sieu vi va phan ti.1', nhin bang kinh hien vi din tit. Co thd tom tat cac thdi ky pilot trign
cua giai phdu hoc trong bang (lath day :
25
BANG TOM TAT CAC THOI Kir PHAT TRIEN CtA GIAI PHAU HOC
Pinforng Tinh chgt Thg ick Thdi ky lich sit Cac bac hoc ldn va nhiing
tin phat minh co; ban
Khoang Thai dai Khoan so, tranh khde da v8
10.000 nam do da giai phdu nveri, sac vat.
Tryc giac Giai Thai
va tri phdu V trade CN thing c6 Hoa Da (m6 )(tong)
. tdang filo so (Trung Quec, Hypocrat (thuygt the dich)
trung V sau CN Hy Lap, Platon (thuygt tam giac)
La Ma) Aristote, Herophile, Erasistrat,
Galen (gan, tim, nao)
V-XV Thai
trung co Ski tri trO keo dai
phong kign
M6 xac Giai Thai Leonardo da Vinci (sang lap
(nhin pilau XVI-XVII phut giai phdu tao hinh).
mat dai the hang A. Vesalius (sang lap giii phdu m6 ta,
thurang) each mang trong giai phdu hoc).
W.Harvey (giai pilau chile nang,
phat minh ra he tun hoan).
Kinh Giai Thai La Metrie, Morgagni (thuygt
hien phdu XVIII- phat cau tao ea the may m6c).
vi vi the dau XX trier' Schwann, Wirchow (thuygt t6 bao)
quang hoc to ban Linne, Lamark, Dac-Uyn,
chili nghia. Engels (thuygt ti6n hoa.).
Weissmann, Mendel, Morgan
(thuygt di truyen)
Kinh Giai Dau )0( Thai Nhilng phat hien mai v6 sieu au
hien phdu tai nay to ban true cilia t6 bao, acide nucleique,
vi sieu vi chi' nghia proteine, mang hiai nguyen sinh
din til va va phat chat, mang t6 bao v.v...
phan til trien Nhi.Ing clang Op mai cilia giai phdu
xd h6i dai the v6 ling dung y hoc, nhan
chil nghia chUng, phat trien, chile nang.
26
CAU 1161 TRAC NG11]* M
Chon cau tra ldi dUng nhat
1. Hinh thg' Ira cau tao cilia co thg ngodi la dgi Wong hoc cila mon :
a) Ngoai khoa. d) Co th6 hoc.
b) Giai phdu hoc. e) Nhan chang hoc.
c) PhaTh thuat.
2. D6i vdi Y hoc, Giai phau hoc la mot mon :
a) Co sa. d) Co ban.
b) Lam sang. e) Y hoc hign dai.
c) Can lam sang.
3. Giai phau hoc d trodng Y la :
a) Giai phau hoc dai thg.
b) Giai phau hoc tang viing kgt hop vizi he th6ng.
c) Giai phau hoc co sa phuc vu cho tat ca cac mon cua Y hoc.
d) Giai phau hoc mo to ket hop vdi chile nang va phat trien.
e) Tat ca dgu thing.
4. Tit "teen - ngoai" la can cif theo :
a) Mat phang ngang. d) a va b thing.
b) Mat phang thing ngang. e) a va c thing.
c) Mat phang thing doc.
5. Phu'ong tin quan trong nhat dg hoc giai phau hoc la :
a) Xac. d) Phim den chigu, xine va video.
b) MO hinh cac loci. e) Ngodi sting.
c) Phim X quang.
6. Mat phang dung doc giita :
a) Nam song song with mat phang
b) Chia co the thanh phia trodc va phia sau.
c) Chia co thg thanh 2 naa : naa phai va naa trai.
d) Nam song song \rod mat phang d'at.
e) La mat phang duy nhat thang goc vii mat phang ngang.
27
PlaN I : CHI TRENT
28
Xudng don
Xudng vai
Xudng quay
Xudng try
Xuring c6 tay
ngadi, có bgn chi g6m hai chi tren ya hai chi dudi, dinh vdi than bai vai va. hong. Chi
tren va chi dUUi tu'ung d6i gi6ng nhau, chi khdc IA bAn tay a chi teen trong qud trinh lao &Ong
da dan clan bign deli thanh mot khi cu dung de cam n'am. Con chi dudi, chile phan khdc vUi chi
tren, chi dung dg nang dd, ddng va di. Chi teen sap, ngaa va gap ra trudc. Chi dadi gap ra sau.
29
Xi ang chi tren g6m c6 :
- Cac xiiong or vai : c6 2 xuang Oolong don va xurang vai) goi chung la dai vai.
- Xu'ung or canh tay : c6 1 xdong (mat:mg canh tay) dai hai xoag n theo true ra phia truck.
- Cac xu'ung d tang tay : c6 2 xocing (xu'cing tru va xoang quay). Khi tang tay ngaa, 2 xdong
nam song song; )(acing tru a trong, xtiong quay a ngoai.
- Cac xurang ar c6 tay : c6 8 xu'o'ng nh6, goi chung la khgi xdang c6 tay. Cac xoung nay xep
lam hai hang, m6i hang co 4 xOcing.
- Cac xu'ang a ban tay : c6 5 xocrng dgt ban tay va 14 xuang Mt ngOn tay. M6i ngon c6 3
xu'ung, ng6n cai c6 2 )(dung.
Cac xuang a chi tren dagc lien kgt vori nhau bai cac khap Ong (H.2.1.)
DAI VAI
(cingulum membri superior)
XIIONG DON
Xu'ang don (clavicula) la mot xuang dai, tao nen phAn tru cc cua dai vai. Xu'o'ng nam ngang
phia truUc va tren cua ngo'c. Than xoung det, tong hinh chiT S. Ddu xu'cing phia ngoai khap not
vai mom ding vai. Ddu )(dung phia trong not Arai xuang ac.
1. DINH HTIONG
Bat xu'o'ng nam ngang.
- Ddu det ra ngoai.
- Bo lom caa dau det ra trade.
- Mat co ranh xugng
Dac digm cua xoang don ngu'ai Vigt Nam dai trung binh 13,75 cm rOng chu vi 3,73 cm, not
chung rat manh.
2. MO TA
2.1. THAN WONG : Co hai mat, hai bar.
2.1.1. M4t tren : phia ngoai go ghe, phia trong tron nhdn, sa rat rO ngay dhoti da (H.2.2A).
2.1.2. M4t ditdi : rat go ghg, a phia trong co vet an day chang su'an don (impressio lig,
costoclavicularis) dg day chang akin don barn va a phia ngoai co di non (tuberculum conoideum)
30
va dating thang (linea trapezoidea) dg day chang non va day chang thang barn. CI phia gala cUa
mat Judi có met ranh nam doe theo xdong de ca cluai'don barn (H.2.2B).
2.1.3. Bd trddc : Phia ngoai lOm, mang va go ghe, phia trong 16i va day.
2.1.4. Bd sau : Phia ngoai 16i, 0 ghe, phia trong lOm.
A. MAT TREN
1/61
Dian khdp ding vai Duang thang
day chang scion d6n
B. MAT DUO!
31
WONG VAI
Xuong vai (scapula) det, hinh tam giac nam ap phia sau trey' cilia l'Ong ngkfc.
I. DINH HU'ONG.
Gdc tren
Ca tren 6 chao
6 chao
Co xudng vai
BO' ngoai
Bd trong
Goo dudi
32
H6 tren gai
Khuyet vai
Co xuang vai
80 trong
H6 du'di gal
BO ngoai
G6c Well
2.2. CAC BO
2.2.1. WI teen (margo superior) phan trong mong, ngoai day, hai phan each nhau bdi
khuyk vai (incisura scapulae) hay con goi la khuy6t qua. Phia ngoai c6 mom qua (processus
coracoideus) nho che-ch len teen r6i gap g6c ra trade va ra ngoai.
2.2.2. B6 ngoai (margo lateralis) phia dadi mong, phia teen day tao thanh mot cot try 06
nang da mat khdp d g6c ngoai.
2.2.3. B6 trong (margo medialis) mong va sac. Thang a 3/4 duai va che-ch ra ngoai a 1/4
tren, tao nen mot goc mei ra ngoai, goc nay là nui bat dau cua gai vai.
2.3. CAC GOC
2.3.1. Clic tren : hai vuong.
2.3.2. G6c &Ma : hai
2.3.3. Goc ngoai : c6 mot h6m khap hinh trai soan to 0 dau dudi, lOm goi la 6 chao
(cavitas glenoidalis). O chao dinh vai than xu'ung bai mot ch5 that goi la c6 xuzing vai (collum
scapulae). Phia tren va dtfai 6 chao c6 hai cu nhO : cu teen 6 chao (tuberculum supraglenoidale)
va cu clued 6 chao (tuberculum infraglenoidale) (H.2.3.).
Dac diem cua xuang vai ngtkii Viet Nam (nghien cub teen 100 xuang) : xutung vai hinh tam gide
trong 55%, Mn canh 16%, con 29% hinh khong rO ret. Cao trung binh 14,36 cm va ngang 9,6 cm.
chao hinh qua le (dau to a dutii) trong 55%, con 45% hinh bau duc. Khuy6t vai chi thgy trong 24%,
bien thanh 15 13%, con phan nhi6u la trung, khong c6 15' hay me rO ret. Mom qua rat day a doan
thaw, trai lai dal va manh 0 doan ngang. Mom ding vai hinh Mn canh (40%) hay tam gide (34%).
33
WONG CANH TAY
Xuang canh tay (humerus) la mOt xUang dai, n6i vai xuong vai 6 tren va hai xuang cang
tay
2. MO TA : Than xuang c6 ba mat, hai bd. Xuang c6 hai dau : tren va duai (11.2.5).
34
Co giai phau
Chom
Cu On
Cu be Co pia i
Mao di On phau
- Mao cu be
Co ph5u thuat
Ranh gian cu
Ranh
Mat ngoai Mat trong t an kinh quay
Bd ngoai Bd trong
Mat sau
Bd trong
35
trong trong viec kharn cac benh vg xuang. khap khuYu va day than kinh tru. tre em thitang
hay gay a Tau ditch xuZing canh tay, nh'at la gay a cac mom tren 161 cau trong hoac ngoai. Mom
gay thubng bi cac ca barn a cac mom keo xueng lam di lath nhi6u, do do viec di6u tri tra nen
rat kho khan.
Bac di'dm &la xuang canh tay ngoai Viet Nam (nghien c0u tren 80 xuang): xu'o'ng canh tay
nguti Viet Nam dai 29,9 cm (64% do tit 28 cm de'n 32 cm). Chu vi o ch6 nho nha't la 5,8 cm. So
sanh \Teri xuang cda ngudi Au, xuang nguti Viet Nam tuy ngan va be han nhu'ng ding manh
bang. Xuang bi xoan it han 145° del vai 162° tren xuang nguti Au, chOm trim (cao 3,8 cm, rang
3,42 cm). Dau dual do trung binh 5,8 cm di tit mom ngoai tren 16i cat' tai mom trong tren rang
roc. CO 3,8% xuang bi thiing a h6 khuYu.
XU'O'NG QUAY
Xuang quay (radius) la met trong hai xuang ctia tang tay, 1/5 tren thong, 4/5 duoi cong;
nom dot phia ngoai tang tay (H.2.6).
1. DINH HI ttiNG
Dat xuang thing thong
- Dau ldn a dual.
- Mau nhon dau lan ar ngoai va mat di nhi6u ranh ra phia sau.
2. MO TA
Than xuang co ba mat, ba ba. Dau )(gong co hai: dau tren va dau dad (H.2.6).
2.1.1. Cac mat: CO ba mat: mat trudc (facies anterior), mat sau (facies posterior) va mat
ngoai (facies lateralis). Mat trade bat dau tit 161 cu quay (tuberositas radii), xueng dudi rang
clan, khoang gida có to nuoi 'long. •
Hai mat trade va sau hal l'Om, mat ngoai 16i.
2.1.2. Cac 136: có ba bO: bo trade (margo anterior), bb sau (margo posterior) va bin gian cot
(margo interosseus). Bb gian cot sac, hbang vao trong.
2.2. DAU XVONG
2.2.1. Dau tren: có chOm xuang quay (caput radii) gem:
- Met mat lam huOng len tren, khap vdi chain con lab:mg canh tay.
- Met dien khdp yang xuang quay (circumferentia articularis) (vanh quay) se ti4 khap vOl
khuye't quay cila xuang tru. d xuang tuai, cac dien Ichbp nay dau co sun boc the
- Co xu'ung quay (collum radii) dai khoang 10 - 12mm, hinh eng.
36
Xtiong quay
XLIOng try
37
Ham khdp
Vanh khdp
i j Chom khdp
Dgu
tren Co Wang quay ofil
is
•,„
I
Lot cu quay ___',Ir
I,
■
I i
■
'
Mat triidc
Bd sau
Bd gian c'ot
Mat sau
•Khuygt try
Dgu du'di
38
WONG TRIG
Xu'ang try (ulna) la mot xaang dai, hoi uo'n hinh char S ndm doc theo me trong cang tay.
1. DINH HIJONG. Dat miong diing thing
- Ddu lain len tren,
- Mat khdp lem caa dau nay ra trthcc.
- Canh sac cua than )(dung ra ngoai.
2. M6 TA
Than xurang hinh ling tru tam glee co ba mat, ba Rt. )(acing c6 hai (tau : tren va dUUi (H.2.8).
Mom Ichuji'u
Khuygt
r6ng roc
Khuygt
!tong roc
Mom vet
Khuygt
quay
MOt truec
ChOm
39
2.1. THAN KUCING
2.1.1. Cac mat :
—Mat trddc (facies anterior) : nth tren hai 16m, c6 16 nuoi xu'cing, nth ddai hai 16i.
—Mat sau (facies posterior) hai 16i, cang xu6ng dddi cang nho lai. O tren c6 mot din tam
gide cho co khuSru barn. (1 dual c6 mot gar thang chia mat sau lam hai phan : phan trong 16m,
co co du6i c6 tay tru barn. Phan ngoai co cac co thuOc lap sau cua cang tay sau (H.2.8B).
—Mat trong (facies medialis) c6 co gap sau cac nen tay barn 6 tren.
2.1.2. Cac bd :
—Bar trade (margo anterior) nha'n.
—Bar sau (margo posterior) hinh chi( S a ngay du'di da, sd rod phia tren.
—Bo' gian c6t (margo interosseus) manh va sac.
Kh6i xuang c6 tay (carpus) co tam xuang c6 tay (ossa carpi) xep lam hai hang : tren va
dual. Tinh tic ngoai vao trong, hang tren c6 b6n )(acing (H.2.9).
40
—Xu'ang thuyen (os scaphoideum). — Xu'ong thap (os triquetrum).
- Xutong nguyet (os lunatum). —Xu'ang dau (os pisiforme).
Hang dodi cling c6 b6n xaang :
- )(Jiang thang (os trapezium). —Xu'ang ca (os capitatum).
—Xaang the (os trapezoideum). —)(dung mac (os hamatum).
Khi gap ban tay, b6n xuang hang teen di lien vai xdong tang tay, con b6n xu'ong hang
dUUi theo )(dung dot ban tay gap vao b6n )(dung hang teen.
MO TA
Nhin chung m6i micing c6 sau mat. C6 cac mat khong tie-p khap (mat phia gan va mu tay).
Co cac mat tie-p khap voi cac xtrang o tren, 6 du'ai hoac ben canh. O mat phia gan tay, cac
xdong co tay tao thanh ranh co tay (sulcus carpi) nha :
Xuring nguyet
Xu'cing thuyen
Xuring clau
Xudng thap
Xuring thang
Xudng mac
A. MAT TRU6C
B. MAT SAU
Xuring nguyet
Xu'o'ng thap
Xuring m6c
Xacing thang
XtiOng ca
Xiang the
Hinh 2.9 : Cac xu'ang co tay
41
— 0 phla ngoai : mat trade 'arcing thuyen nh6 len mot cu : cu xaidng thuy6n (tuberculum
oss. scaphoidei), mat trade xuong thang clang c6 mot cu : c6 )(acng thang (tuberculum oss.
trapeizii).
—Cl phia trong : 'Wong dau 6p len Wong thap daac vi nha met u c6a xurang nay. du6i
mat tra6c xurang m6c ding n6i len mot ingu goi IA moc xuong m6c (hamulus oss. hamati).
Co mac gni gan gap (retinaculum flexorum) bam vao cac c6 va ndu, bi6n ranh co tay
thanh 6ng d6 cac gan ca Op, mach va than kinh di qua.
Nhin chung, cac xu'ung c6 tay co the vi nhu met 6 bi nam giiia hai xuang tang tay va nam
xucing ban tay, lam cho cii dong co tay daac mem mai. Cac xacrng c6 tay thu'ang it gay, nhang
khi gay, thaang d cho eo xuang thuyen hoac trat xaang nguyet.
Kh6i xuang ban tay (metacarpus) gem co nam xu'ang dai dtigc goi theo s6 this ta ti ngoai
vao trong la tit 1 cl6n V. (ossa metacarpalia I - V) (H. 2.10).
MO TA.
MI3i than xuang co ba mat : trong, ngoai va sau, Wang ling vai ba ba : trong, ngoai va
tranc. Bau xaung 6 tren goi là nen, dau &AN là ch6m.
Cac
xubng
co
tay
Cac
xtiting
dot
ban
tay
Cac
miring
d5t
ngon
tay
42
1. Than xxidng (corpus) hai cong ra tru'ac, hinh lang tru tam giac c6 mat sau va hai mat
ben lam cho long ban tay thich nghi vdi chiic nang cam nom.
2. N6n (basis) c6 dien khdp vdi )(yang co tay. Trit )(dung d6t ban tay I, mai xu'ang du
khdp vdi xaang d6t ban tay ben canh. Cac xu'ang du c6 dac diem rieng :
- Xuang d6t ban I, nen hinh yen nata.
- Xuang d6t ban II, an hinh cai xien hai rang.
- )(dicing clot ban III, nen hon nhon, c6 mot mom tram (processus styloideus).
- Xu'ung d6t ban IV, an hcfi Ming.
- Xuang d6t ban V, nen nhe len mot cu nhO.
3. Chinn (caput) hinh chOm c'au de khdp vdi nen d6t gAn caa cac ngon tay.
MM ng6n c6 ba d6t xuang (ossa digitorium man us) : dot On, d6t giiia, clot xa theo this to
di tii micfng d6t ban tay xu6ng. Tra' ngon cai c6 hai d6t (H.2.11).
1. DOT NGON GAN (phalanx proximalis).
Than (corpus phalangis) hai cong ra tru'dc, co hai mat : mat tru'dc phang, mat sau troll
hen. Wen (basis phalangis) la ham khdp tie') khdp vdi chOm xuang d6t ban tay. Chem (caput
phalangis) d doll, tie-p khdp vdi nen d6t
2. DOT NGON GICA (phalanx media).
Than cong nhu dot On, c6 hai mat. Men hinh rang roc, c6 ga a gala va hai scan ben.
ChOm a du du'ai ti6p khdp vdi nen et:Ia d6t xa.
D6t ngon xa
DO't ngon
giCia
43
3. DOT NGON XA (phalanx distalis).
Than rat be. Nen fig') khdp vai chOm Mt nem giaa, dau trUdc (chom) hinh 'ming ngu'a,
mat sau nha'n, mat traffic g6 ghe.
Cac clot nem, cang nhii cac Wang ban rat hay gay do a ngay dati da phia mu ban tay la
ncri clang de che de); khi gay, xuccng de bi gap goc, di le, ch lam giam hoac mat ca dung gap, dui
cac ngon va c6 the lam ngon tay thong len nhau khi ban tay nam lai.
Bac digm cua xurang Mt ban tay va neon tay ngaeri Viet Nam (do tren 70 ban tay) : trung
binh, )(acing Mt ban tay do &lac (tinh bang mm) dot ban I : 44,7 ; Mt ban II : 65,8 ; Mt ban
III : 63,2: d6t ban IV : 67,3 ; Mt ban V : 50,3.
Trung binh : ngon I do 51,6 (tinh Wang mm) (Mt gan 28,6 ; d6t xa 23,0 ; nem II do 81,7
(Mt an 39,2 ; Mt gia'a 24,6 ; d6t xa 17,9); nem. III do 87,1 (Mt On 42,6 ; Mt giffa 26,9; Mt xa
17,6); ngOn IV do 80,8 (Mt gall 39,0 ; Mt giCta 23,9 ; Mt xa 17,1) ; ng6n V do 66,0 (Mt gall
31,0; Mt gia'a 18,9 ; Mt xa 16,1).
Mat dac digm caa ngatii Viet Nam la ng6n II dai horn ngon IV (day chi not rieng va tang
s6 be dai cua cac d6t).
WON G VUNG
)(Long viing (ossa sesamoidea) la mot loai xuang nho, trim hay bau due a quanh khap
xacing hay a trong cac gan, lam tang cung su' yang chat cua khdp va sac manh cua gan.
- Loai xuang viing a quanh khdp thaang thay a kherp Mt ban ng6n tay, ngOn tay -
ngon tay va khdp Mt ban char' - ngon chan, ng6n chan - ng6n chan. O nen tay cai va ng6n
chan cai bao gior ding c6 hai xuang vitng a hai canh khdp ban ngon.
- Loai xucing viing trong gan chi có a chi daeri nha xuccng banh che nam trong gan ca tit
dau hoac xacing viing cua co bung chan, ca chay sau, ca mac dai v.v...
KHOP VAI
Khdp vai (articulatio humeri) la mat khdp chom n6i gia'a 6 chao xacing vai vao chain xuang
canh tay. Khap vai nap du'ai Om don - ding vai.
1. MAT KHdP
1.1. CHOM XU'ONG CANH TAY : Hinh 1/3 qua eau c6 sun khdp che pha. Phan xuang
mep sun kW goi la co giai phdu.
1.2. 6 CHAD XU'ONG VAI : la mot horn nong hinh trai soan, cao khoang 35 mm, Ong
25mm, va nho han so vdi dau xuang canh tay.
1.3. SUN VIEN : La mot vanh sun bam vao chung quanh 6 chao. Sun vin lam cho 6 chao
sau, rang them de tang dien tich tiep xac \Teri chom xuang canh tay. Phia dadi sun vin c6 ha
mat 16 va chuff qua 16 do la mat tai ding hoat dich (H.2.12).
44
Chan? xtiang
canh tay
Bao khdp
2.1. BAO KHOP (capsula articularis) : O teen boc Chung quanh 6 chao. Cj auroi boc quanh
dau tren xLiong canh tay tii c6 giai phau (a phia tren) tai c6 phau thuat (a phia duai) va each
skin khap do 1cm (H.2.12).
2.2. DAY CHANG (H.2.13).
2.2.1. Day chkng qua canh tay (lig. coracohumerale) la day chang khOe nhat cua khap
barn tilf mom qua Uri cu kin va cu nhO dau tren xaang canh tay. Gifira hai the barn vao hai cu có
dau dai gan ca nhi dau di qua.
45
—Day chang tren : tif vanh tren 6 chao tdi Tau tren cu nhO.
—Day chang gida : at vanh tren 6 chao tai nen di nhO.
—Day chang dudi : tii vanh trifdc 6 chao tdi co pilau thuat.
Ba day chang tren trong giong nhif hinh chit Z. teen day chang giUa, bao khdp mOng
nhang có co dudi vai tang cutrng. O dudi day chang gida la ch6 y6u nhdt cua bao khdp. Dau
xitong canh tay thutrng bi trat d ch6 nay (sai khdp vai trade trong).
La mot bao ap vao mat trong bao khdp, ben trong chda hoat dich lam cho cif dOng khdp
difoc de dang. Bao có ba dac diem :
—Boc yang quanh dau dai gan co nhi clau; do (16 gan nay tuy n'am trong bao khdp n1-fling ar
ngoai bao boat dich.
—Qua 16 h6ng d dudi skin vin dia bao khdp, bao hoat dich lien quan troc tiep vdi mat sau
ciia co difdi vai.
—Bao- hoat dich thong vdi tYi thanh mac dm cac co dudi vai, co nhi dau va denta.
4. LIEN QUAN
5. DONG TAC
Khdp vai la khdp chOm nen bier' di) &Ong tac rat rOng : Ra trudc 90°, ra sau 45°; Khep
30°; dang 90°; xoay ngoai 60°; xoay trong 90°; Va khi ph6i hop tat ca, CO dOng tac quay yang.
KHOP KHOU
46
I. MAT KHOP
1.1. Dan dddi )(dung canh tay gem chom con va rung roc. Teen rang roc, coo phia trudc là
h6 vet va phia sau la h6 khuSru.
1.2. Dau xaang tru gem co khuy'et rung roc va khuyet quay.
1.3. Mat teen chOm xaang quay va dien khdp \Tong ciia chOm.
Day chang
ben quay
Day chang
O khdp ben try
Day chang Sun khdp
vOng quay
Tui bit
Toi bit
quay try
47
B6 Mk
B6 sau
86 giCia
Dal
can ngang
Day chang
yang quay
2.2.1.2. Day ch'dng ben quay (lig. collaterade radiale). Co ba 136 tit mom tren loi cAu ngoai
xoe hinh quat xugng. B6 trade barn vao ba trade khuygt quay, b6 glita yang sau chOm va co
xudng quay cling vai day chhng yang barn vao bd sau khuygt quay (H.2.16), 136 sau barn vao
mom khuYu (H.2.17).
2.2.1.3. Day chang trade va day chang sau : MOng, di tit xu'ung canh tay xu6ng xdang try
va xitang quay.
2.2.2. Day chang klutz, quay tru teen. G6m c6 :
2.2.2.1. Day chang yang quay (lig-. anulare radii) Ong quanh c6 Wong quay bam vao bar
trade va bar sau khuygt quay, c6 sun bac a trong nen du'oc coi nhit mot dien kilo') (H.2.16).
2.2.2.2. Day chang Inking (lig. quadratum) barn vao 136 &led khuygt quay va co xu'ang quay
rat elide lam ham bat do xoay cua dau Wang.
48
86 tru'oc
86 gid'a
11
86 sau
3. DONG TAC
Gina xthYng canh tay va hai Wang tru, quay có dOng tac ggp (135°) va
KIWI) quay - try tren có Ong tac xoay, khi phgi hqp vdi khdp quay - try &Ali to nen dOng
tac sap va noita ban tay.
1. MAT KHOP
1.1. CHOM XTJc5NG TRU có hai dien khdp. Dien khdp ngoai hinh cau chigm 2/3 ngoai
cua chOm, tigp khdp vdi khuygt tru &la 'along quay.- Dien khdp du'di ti6p vdi met dia khdp
(discus articularis) hinh tam giac.
1.2. KHUYET TRU CUA DAU DWI XU'CING QUAY
49
• • •
•
• • 4
XL/ring quay
• • • •
•
a • • 4, • • XYdng try
••
. *•
0 • •
• I •
• • • • Khdp quay tru dudi
to • •
p• Tgm sun sal tam giac
Xu'ung nguyet •
Day chbng ben c6 tay tru
Xuring thuyen Xuring thap
Day chAng ben
c6 tay quay
Xuring mac
XurMg a
• •
Hinh 2.18 : Thie't dS clitng ngang qua khdp quay tru duori vex cac khdp ea' tay ban tay
La mat khdp not giiia mat dudi dau dudi xtiong quay vdi cac xucing c6 tay. Khi ch6ng ban
tay, trong lUdng truy8n qua xl.king quay xu6ng ban tay (sun dia khdp khong dp vao cac xudng co
tay).
1. MAT KHOP
1.1. MAT DIIOI CUA DAU DWI XU.CiNG QUAY la mat ham khdp hinh tam gide, ar gia'a
cd mat gd nh6 chia ham lam hai dian. Dian ngoai hinh tam giac tie-p khdp vdi )(tong thuy6n.
Dian trong hinh tii giac tigp khdp vdi xudng nguyat.
1.2. 1MA KHOP (discus articulari) (xem phgn khdp quay try doh).
1.3. CAC KLIONG CO TAY g6m cac xdong thuy8n, xu'ang nguyat, xu'ung thap tia'p khdp
yeti nhau nhu mat 16i cau nhd cac day chang gian cot gian c6 tay (lig. intercarpea interossea).
Mat tren cac xudng d6u c6 sun khdp the ph6 thanh mat khdp lien tuc. Rieng xudng dau, vi
nem tren xudng thap nen khong d trong khdp c6 tay.
2.1. BAO KHOP. Khdp c6 tay la met khdp gdp va dua Bao khdp day a trade, meng d sau
va rat chdc d hai ben.
50
2.2. DAY CHANG. CO ban day chang.
2.2.1. Day chkng ben c6 tay quay (lig. collaterale carpi radiale) tit mom tram quay tdi
xuzing thuyen.
2.2.2. Day chkng ben c6 tay tru (lig. collaterale carpi ulnare) tii mom tram try tdi
=mg thap va xuang dau.
2.2.3. Day chang quay c6 tay - gan tay (lig. radiocarpeum palmare) g6m cac sdi di tii
hai xu'ung tang tay xuang ban tay, phan lUn cac thU chum vAo xuang ca.
2.2.4. Day chkng quay co" tay - mu tay (lig. radiocarpeum dorsale) chi co met b6 di tit
xudng quay tdi ban tay va xu'dng thap.
2.3. BAO HOAT DICH lot U mat trong bao khUp. Do mat sau bao khUp mOng, bao hoat
dich co the chui qua tAo nen cac tui bit hoat dich.
3. DONG TAC
ChU yau là gap va du6i, vdi bien do gap khoang 90° va dui 60°, ngoai ra co the khep 45°
va dang 30°.
Co tay gap nhieu hon duOi va khep nhieu hal clang; do d6 cac xudng c6 tay sat vdi nhau
khi du6i, dang va lOng leo khi gap, khep.
Ngoai khUp quay co tay, U co tay con c6 cac khUp gian xudng c6 tay (articulationes
intercarpeae), khdp gifia xdong c6 tay (articqatio mediocarpea), khUp xudng thap - dau
(articulatio ossis pisiformis).
Cac khUp nay ding nhu cac khUp U phia dUUi sau day :
Cac khUp c6 tay — ban tay (articulationes carpometacarpeae), cac khUp gian dot ban tay
(articulationes intermetacarpeae), cac khdp bAn — ngon tay (articulationes metacarpophalangeae),
cac khUp gian dot — ngon tay (articulationes interphalangeae manus), khdp co? — ban tay ngen I
(articulatio carpometacarpea pollicis) v.v... IA nhung khUp khong dadc trinh bay U day, vi ngoAi
khuon kh6 cuan sach nay.
7. Xudng nao dudi day KHONG thu6c hang teen xticing c6 tay :
a) Xdong nguyet. d) Xudng dau.
b) Xtiang thang. e) Xudng thap.
c) Xudng thuyen.
51
b) LA phan &Au teen xu'ung tru Om mom khuSTU va mom vet.
c) LA dau dual )(dung tru có dien khdp yang.
d) La 1/4 tren miong tru.
e) LA 1/4 dudi xuctng tru.
10. Xtiong quay kheip yeti tat ca cac xudng sau day, NGOAI TRIJ :
a) 1 khdp. d) 4 khap.
b) 2 khap. e) 5 khdp.
c) 3 khdp.
12. Khi ban tay lam dung tac sap neia, thi lac di) co ski tham gia host Ong cUa
a) Neu 1, 2, 4 dung.
b) Ngu 1, 3 dung.
c) Ngu 4, 5 dung.
d) Ngu chi co 4 dung.
e) Ngu tat ca 1, 2, 3, 4, 5 dung.
52
13. 1. Dinh hudng xu'ong canh tay : dat xdong thang thing, d'Ou tron len trail, mat khdp dOu
nay hudng vao trong va ranh d dau nay ra trade.
2. Dinh Inking xdong don : dau c6 dien khdp a phia ngoai, 136 lem dau nay ra trade, mat
c6 ranh xu6ng dddi.
3. Dinh huUng xdong quay : dat xdong ddng thang, data ldn xu6ng &Jai, me.0 nhon dOu nay
ra ngoai, mat c6 nhieu ranh ra sau.
4. Dinh hudng 'Wong vai : mat lOm ra truOc, mat loi ra sau, gai vai len tren.
5. Dinh hu'ong xdong try : dat xdong ddng thang, dau ldn len tren, mat khdp lom cua dau
nay ra ngoai, canh sac than 'Wong ra
14. 1. Mat lung (mat sau) xu'o'ng vai ddoc chia thanh 2 h6 : h6 tren vai va h6 vai.
2. Xu'ong vai la xuang det nen khong c6 c6 xtiong.
3. Mat sau xu'ong canh tay c6 ranh quay la not &Ong mach quay di qua.
4. Khuyet quay nOm d dau trail xu'ong try va khdp vdi dien khdp yang )(dung quay.
5. Khuyet try nam u &Au dadi xu'o:Ing quay va khdp yeti dien khdp \Tong xdong try.
Cau 15 cign 18. Chon
a) Neu menh de (A) dung, (B) dung : (A) va (B) c6 lien quan nhan qua (menh de (B) giai
thich ddoc menh de (A).
b) Neu menh a (A) dinig, (B) dUng : (A) va (B) khong c6 lien quan nhan qua.
c) Neu menh de (A) dung, (B) sai.
d) Neu menh de (A) sai, (B) dung.
c) Neu menh de (A) sai, (B) sai.
15. (A) KhOp vai c6 bien do cif &ling ldn VI
(B) Chinn xdong canh tay ldn, trong khi 6 chao xuang vai nhO.
16. (A) KhOp vai c6 bien de cif Ong Ian VI
(B) Bao khdp vai chi tao thanh cac day chOng d phia trUOc khdp.
17. (A) Khdp vai de trat ra sau Vi
(B) Phia sau khdp vai bao khdp khong dOy len thanh cac day chOng.
18. (A) KhOp vai de trat ra sau VI
(B) Phia sau khdp vai c6 it co the phu.
53
3 NACH
I. GB% IIAN
Nach hay viing nach (regio axillaris) la tat ca phan mem nam u khoang gidi han bdi
midng canh tay, khdp vai va vimg denta u ngoai, thanh noic va \Tung nguic u trace va trong,
\rung vai u sau. Tat ca tao nen mot khoang goi la h6 nach (fossa axillaris). Co the coi h6 nach
nhu' mot hinh thap b6n canh vai ban thanh (tradc, sau, trong, ngoai). Dinh u teen va nen ar
clif6i. Trong h6 nach có bó mach than kinh tit c6 xu6ng chi tren.
54
deltoidea) boc o ngoai chOm )(acing canh tay va 16i rad 3/4 till& vai. Cd denta ngan each vdi co'
nguic ldn cua Wang ngiic o phia tru'dc be i ranh denta ngkic. Khi sai khdp vai (sai kigu trtidc -
trong) khu denta bi d6 sup (dau hieu ngia vai) va mat ranh denta ngkfc.
2.1.1. Coe denta (m. deltoideus) (H.3.1.).
Cd denta
Cd ngu'c Idn
Tinh mach
dau
^ _7
Nguyen ay : bam d : Mep gai vai; bar ngoai morn cling vai; 1/3 ngoai Wang don.
Barn tan : cac thd cc tum tai thanh mot manh gan hinh chit V barn vao Igi cu denta a
mat ngoai xiidng canh tay.
DOng tcic : dang canh tay, xoay ngoai va xoay trong canh tay.
2.1.2. Mach Ara than kinh cua yang denta.
2.1.2.1. Mach mciu. Vung denta dude cap mau tii hai nhanh cua Ong mach nach : dOng
mach mu canh tay trade va dOng mach mil canh tay sau.
2.1.2.2. Than kinh nach (n.axillaris) la mot nganh ding cua bó sau dam r6i than kinh
canh tay di ding vdi dOng mach ma canh tay sau chui qua PO tit giac, va \Tong quanh c6 pilau
thuat )(dung canh tay dg phan nhanh vao cc denta. Day nach thutdng or (lath mom ding vai 6cm,
55
do do khi pha.0 thuat, de tranh cat phai than kinh, ngadi to thaeng rach & be trade trong ca
denta va &lei mom ding vai 6cm. Ngu ddt day nach, ca denta bi het va vai bi te.
56
Phan don
Phan bung
Cd ngVc be
Cd qua canh tay
CO thang bung
57
2.3.2.3. Co qua canh tay (m. coracobrachialis).
Nguyen uy : dinh mom qua.
Barn tan : ch6 not 1/3 tren vet 1/3 giiia mat trong xdong canh tay.
Dong tdc : khep canh tay.
2.3.2.4. Mac don nguc (fascia clavipecroralis).
Phia tren dinh vao xdong don, tach ra boc co dodi don r8i hai la dinh vao nhau. day
mac bi thang 16 ch6 de cho dong mach ding vai nguc, cac day than kinh ng-Oc, tinh mach dau
vet mach bach huygt di qua. Been bo tren co ngiic be, mac lai tach ra lam hai bao boc lay co
nay. Sau do la nong phia trade dinh vao to chirc dudi da i7 nen nach tao nen day treo nach. La
sau se gnat ra sau, di phia tru'dc co long rgng, co troll lon de ga'n vao xu'ong vai tao nen mac
sau ciia nach (H.3.10).
58
CO tren gai
Cd trOn be
L6 ti7 giac
Cd cludi gai
Dau dai cd
tam dau
Cd trOn lan
L6 tam giac
vai - tam dau
Cd king reing
Ch6 barn cd
rang trUidc
L6 tam giac
vai-dau
L6 tam giac
canh tay
tam dau
pau dai
cd tam dau
59
2.4.6. 'Mu dai cot tam d'Au canh tay (m. triceps brachii - caput longum).
Tit viing canh tay sau len bam vao cu dadi 6 chao xticing vai, c6 phan dai c6 tam dau chia
tam giac cac cc( tron thanh hai phan : ben ngoai la 16 tif gide c6 dung mach mu sau va than
kinh nach chui qua, ben trong la 16 tam giac vai tam dau c6 dOng mach &roil vai di qua (H.3.4)
va (H.3.5).
Dau dai nay con gi6i han with )(dung canh tay va co tron lon 16 tam giac canh tay tam dau,
co Ong mach canh tay sau va than kinh quay di qua.
DOng tac : du6i cang tay.
Tat ca cac c6 tao nen cac thanh ctia h6 nach (trio phan dai ccr tam dau canh tay) d6u do
cac nhanh ben dia dam r6i than kinh canh tay chi ph6i.
2.5. DINH. Dinh nach la khe suarn don, dam gida xdOng don va xtrung Wein 1.
2.6. NEN
Co b6n 16p, tif nong vao sau la (11.3.10) :
—Da : mem, c6 nhi6u long va tuygn m6 hoi.
—TO cluk t6 bao du6ri da : c6 nhi6u ma.
—Mac 'long : cang tit co ngtic 16n dgn cc( lung Ong.
—Mac sau : là la sau cUa mac don
60
3.1.2.2. Bo trong tach ban nhanh :
- Re trong than kinh giCta (n. median us - radix medialis).
- Day than kinh try (n. ulnaris).
- Day than kinh bi canh tay trong (n. cutaneus brachii medialis).
- Day than kinh bi cang tay trong (n. cutaneus antebrachii medialis).
Than tren
86 ngoai
86 sau
TK cd bi
TK nach NN,
Quai ngijc
TK quay.
TK giCia B6 trong
TK bi canh tay trong
61
ngutri Viet Nam, nguyen ay Ong mach nach hai d phia trong digm giiia 136 sau )(Yang
don. Duang kinh dOng mach nach ngang dutri ba sau xuang den la 6,36 mm.
3.2.2. Lien quan (H.3.7).
Tinh mach nach luon luon di phia trong Ong mach. Can dgi vei dam rgi than kinh canh
tay thl co nguc be chay ngang phia do, ng mach Ara chia dOng mach lam ba doan.
— Doan tren ca ng-Kic be : cac than kinh nam phia ngoai Ong mach. Khi ba than tao nen
ba be thl cac be nay quay chung quanh Ong mach.
— Doan sau ca ngzfe be : cac nhanh ding bat dau tach ra tii cac be.
Ngoai dOng mach c6 day ca bi, trade dung mach c6 day glib., trong dung mach c6 day tru,
day bi canh tay trong va day bi cAng tay trong, sau dOng mach c6 day quay va day nach.
— Doan duai co, ngu'c be : cac day than kinh tach xa clan dung mach. Chi con day gia'a di
phia trutrc ngoai Ong mach de xiang canh tay.
Dung mach nach chay chgch xtang dutri ra ngoai, doc then phia trong ca qua canh tay; do
do cu nay con goi la cu tay hanh cua dOng mach nach.
Cd ngVc to
Day cd bi
DOng mach
cOng vai ngvc
Day than kinh
uai thin kinh
tru
ngvc
Dong mach
ngvc fret)
Day than kinh Cd dtidi vai
bi cang tay trong
Eking mach
ngVc ngoai
Day than kinh bi Cd nolc be
canh tay trong
62
3.2.3. Cac nganh ben. Co sau nganh ben (H.3.8.)
- DOng mach ngu:c teen (a. thoracica suprema) cho cac nhanh vao cac co a ngqc.
- DOng mach cling vai ngtic (a. thoracoacromialis) chui qua mac don nguc cho b6n nhanh
Nhanh dung vai (ramus acromialis); Nhanh don (ramus clavicularis); Nhanh denta
(ramus deltoideus); Cac nhanh ngkic (rami pectorals).
- Bong mach n.gtic ngoai (a. thoracica lateralis) chay vao thanh ben ngu:c, cho cac nhanh
vu ngoai (rami mammarii laterals).
- 13Ong mach &Oil vai (a. subscapularis) chui qua 16 tam giac vai tam dau chia lam hai
nhanh: Ong mach ngu:c lung (a. thoracodorsalis); DOng mach mu vai (a. circumfiexa scapulae)
(trong twang hap Ong mach (Judi vai phan nhanh som thi thanh phan di qua 16 tam gide vai
tam dau la thing mach mu vai).
- Bong mach mu canh tay truck (a. circumfiexa humeri anterior).
- BOng mach mu canh tay sau (a. circumfiexa humeri posterior) di cling vdi day than kinh
nach qua 16 tit giac dd vao yang denta.
Cac Ong mach mu n6i nhau a c6 phau thuat wring canh tay.
DOng mach
canh tay sau
63
3.2.4. Wong not dOng mach (H.3.8).
- VOng n6i quanh vai : do so tiep n6i gida dOng mach cloth vai vdi dOng mach vai tren va
vai xu6ng cua Ong mach duai don.
- \Tong n6i quanh ngtic : do dung mach ngoc ngoai, Ong mach ding vai ngo'c n6i vdi Ong
mach ngoc trong, dOng mach gian sU tren cua Ong mach dudi don.
- \Tong n6i vai dung mach canh tay : do dOng mach mu canh tay troac n6i vdi do, ng mach
mu canh tay sau va dUng mach canh tay sau ciia dung mach canh tay.
Hai yang n6i tren khong ti6p n6i vai vong n6i dudi nen thAt dOng mach nach a khoang
giita dOng mach mu va dOng mach dutii vai rat nguy hi6m.
Cac dang nhanh ben dm Ong mach nach a ngoai Viet Nam rat thay d6i; dang din hinh
cac nhanh ben c6 than rieng 12,3%; dang clOng mach doai vai va d'Ong mach mu canh tay
chung than 50%; dang cac nhanh mu canh tay, doai vai, ngoc ngoai va canh tay sau chung
than vdi nhau goi IA than nach 8,7%. So chung than a cac nhanh ben cUa Ong mach nach a
phai nil nhieu horn phai nam va a ngudi Viet Nam nhieu han a ngoai phoang Tay.
64
Cd dual dOn
Than kinh nach
Than kinh cd ngiic Ian
Than kinh quay va clOng m?ch ding vai nglic
Than kinh cd bi
Cd den-ta Fl6 than kinh giila
L.
Than kinh try
Than kinh bi cgng tay trong
Than kinh bi canh tay trong
Tinh mgch nach
Cd dual gai
Cd tran be Cd ngut be
Cc nolo Ian
Cd trOn Ian
Day treo nach
Cd dual vai • Mac sau
Cd lung rang Mgc n6ng
65
20. Cct thuOc thanh sau yin-1g nach la
a) I, IV d) VI, VII, VIII
b) III, IV, VI, VII, VIII e) III, VII, VIII
c) III, VI, VII, VIII
21. Day treo nach dale tao bdi :
a) La nong cda mac don ngitc. d) a va b dung
b) Mac nong cua nach e) a va c dung
c) Mac sau ciia. nach.
22. Thanh phan nao sau day di qua tam gide canh tay tam dau :
a) Than kinh quay. d) a va b dung.
b) DOng mach canh tay sau. e) a va c dimg.
c) DOng mach mu canh tay sau.
23. O Wing nach, than kinh giOra nam d :
a) Trak Ong mach nach. d) Sau dung mach nach.
b) Sau tinh mach nach. e) Trong than kinh tru.
c) Sau than kinh cd bi.
24. Dam r6i than kinh canh tay dude tao bdi :
a) Nhanh trade cac than kinh s6ng co? 4, c6 5, c6 6, c6 7 va ngkic 1.
b) Cac than kinh s6ng co 4, c6 5, c6 6, c6 7 va co 8.
c) Cac than kinh s6ng c6 5, c6 6, c6 7, co 8 va ngkic 1.
d) Nhanh truck cac than kinh song co 5, c6 6, co 7, nguc 1 va ngyc 2.
e) Tat ca deu sai.
Cau 25 Ara 26. Chon
a) Neu 1, 2, 3 dung. d) Neu chi có 4 dUng.
b) Neu 1, 3 dung. e) 1•16u ca 4 dung.
c) N6u 2, 4 dung.
25. Than kinh quay :
1. Xuat phat tit bó sau dam rol canh tay, ding vai than kinh cd bi.
2. Chi ph6i van dung cho tat ca cac cd a canh tay.
3. Di ding dung mach canh tay sau chui qua 18 tam gidc ba vai tam dau.
4. Chi ph6i van dCmg cac cd dui c6 tay, du8i khdp khuSru va ngita cAng tay
(xem them bai 4 va 5).
66
26. Deng mach ndch :
1. Cho cdc nhanh ben : dung mach nglic tren, Ong mach cling vai ng.tc, dung mach ngtfc
ngoai, Ong mach vai dadi, Ong mach mu cdnh tay track va mu canh tay sau :
2. Di ding yeti than kinh mach chui qua khoang til gidc.
3. Den ber dadi coy ngu:c to del ten IA Ong mach cdnh tay.
4. Di trilac cdc 13(5 tren, giaa, dutdi cua ddm r6i cdnh tay.
Dung hinh ye clad day de tra ldi cac cau hal 27, 28, 29.
(6)
67
4 CANH TAY
68
CO ngyc Idn
Ca dudi dem
Quai ngvc
Cd ngyc be
BO ngoai
Than kinh cd bi
Cd nolc Idn Than kinh cd rang trudc
Nhanh xuyan than kinh
gian stian thri 2
DM ngyc ngoai
TK cd king rang
— TK cd trem Ion
Dang mach dtidi vai
TK bi canh tay trong
Re trong than kinh giCia
- Than kinh quay
Than kinh try
69
Cd qua - canh tay
70
VUNG CANH TAY TRUbC
(regio brachii anterior)
Ranh gian c6
Cd ngVc Idn —
flau ngan
Cd nhi
clau canh tay
Tre can at
nhi ciau canh tay
71
1. LOP NONG
1.1. DA VA T6 CHUC DWI DA. Da mong va mem mai. Trong lap to eh& to bao doh da
co tinh mach dau (v. cephalica) va tinh mach an (v. basilica); cac nhanh dia than kinh bi
canh tay trong a phia trong va cilia than kinh nacho phia ngoai. Ngoai ra con co day than
kinh bi cang tay trong choc qua mac ruing cOng ch6 vori tinh mach nen.
1.2. MAC NONG mOng, a mat sau Lich ra hai vach gian cd trong va ngoai va cac mac boc cd.
2. LOP SAU
72
Dung mach nach
Co qua canh tay
Cd dudi vai
Co den to
Cd ngiic Ian
Cd tron Ian
Than kinh
cd bi
Co ling rOng
Vach gian
Co canh tay cd trong
Gan ca
nhi dau
DOng mach
canh tay
73
DOng mach mu
canh tay tn/dc
DOng mach
DOng mach quay
quat ngu'dc gian cot
DOng mach
gian cot truec
Hinh 4.3 : DOng mach canh tay vdi cac nhanh ben va mang mach khap khidu
2.2.1. DOng mach canh tay (a. brachialis) (H.4.3).
2.2.1.1. Nguyen ay, du'ang di, tan cling
aUng mach canh tay là phan tigp theo caa dung mach nach kg tit bd dutri cu ngyc lan di
thang xugng khuYu, clgn dudng nep khuYu 3cm chia lam hai nganh cimg la dOng mach
quay va clOng mach try. ci canh tay, &Ong mach nam trong 6ng canh tay, clgn n gp khuSru n'am
trong ranh nhi (tau trong. Huang di ciia dOng mach la mot du'Ung thang vach tit Binh nach qua
didm gia'a coa ngp khuYu.
74
2.2.1.2. Lien quan (11.4.2) :
—Co hai tinh mach canh tay di kern hai ben dung mach.
—Cac day than kinh tha dam rot canh tay d tren thi quay quanh &Ong mach, cang di
xueing thi tach xa Ong mach, chi c6 day giaa la trung thanh vdi dOng mach trong snot 6ng
canh tay; Day than kinh giaa d tren thi nam phia try& ngoai &Ong mach, sau do bat cheo phia
tru'dc dOng mach de xu6ng dUUi na.'m phia trong dOng mach.
2.2.1.3. Cac nganh ben :
—DOng mach canh tay sau (a. profunda brachii) chui qua 16 tam giac canh tay tam Tau
vao khu canh tay sau, cho cac nhanh ben va nhanh cang sau day :
* Cac &Ong mach nuoi )(Long canh tay (a. nutriciae humeri).
* Nhanh denta (r. deltoideus).
* DOng mach ben giaa (a. collateralis media) di phia sau vach gian co ngoai.
* DOng mach ben quay (a. collateralis radialis) di phia tru'dc vach gian co! ngoai.
—DOng mach ben try tren (a. collateralis ulnaris superior) ding day than kinh try qua
vach gian co trong de ra sau.
—DOng mach ben try dui (a. collateralis ulnaris inferior).
2.2.1.4. Cac nganh not : DOng mach canh tay not vdi :
—DOng mach nach : bdi do, ng mach canh tay sau not vont dOng mach mu canh tay sau.
—Giaa cac nhanh tha dOng mach canh tay bdi mang mach khdp khuSru.
nguai Viet Nam c6 1,03% hien dien 2 dOng mach canh tay (di dang dung mach canh tay
dui) di clang nay c6 lgi cho cap huye't mau nhat la khi mat dOng mach canh tay bt dot khong
can phai not chi tren van du mau nuoi.
2.2.2. Tinh mach canh tay.
—Nong : Phia ngoai canh tay c6 tinh mach dau (v. cephalica).
Phia trong la tinh mach nen (v. basilica).
—Sau : Thuang la hai tinh mach canh tay (vv. brachiales), di kern &Ong mach canh tay.
2.2.3. ThAn kinh cua vung canh tay tradc. Di qua vung canh tay trade c6 cac nganh
ding ctia dam r6i than kinh canh tay (11.4.2.).
2.2.3.1. Day than kinh ca bi (n.musculocutaneus) : tach tit b6 ngoai tha dam MI canh tay,
xuyen qua co qua canh tay; di giaa hai co : canh tay va nhi dau, den ranh nhi dau ngoai choc
qua mac nong chia hai nganh ding cam giac mat ngoai cang tay. Day co bi khi qua canh tay
cho cac nhanh van Ong cac co vung canh tay trudc (co qua canh tay, co nhi dau, co canh tay).
2.2.3.2. Day than kinh bi cang tay trong (n.cutaneus antibrachii medialis) : la than kinh
cam giac tach tit b6 trong, di theo phia trong Ong mach trong 6ng canh tay mot doan ngAn
75
den 1/3 glita canh tay choc qua mac nong d6 chi ph6i cam giac cho phan dadi mat trong canh
tay va phia trong cang tay.
2.2.3.3. Day than kinh bi canh tay trong (n.cutaneus brachii medialis) : ding la day cam
giac tach tit b6 trong chui qua mac nong de chi ph6i cam giac cho phan dual mat trong canh
tay.
2.2.3.4. Day than kinh tru (n.ulnaris) : la mot day h6n hop tach ta 136 trong di theo phia
trong dOng mach canh tay trong 6ng canh tay. D6n 1/3 giaa canh tay ding vai &Ong mach ben
tru titn choc qua vach gian ca trong ra yang canh tay sau. Sau do qua ranh than kinh try a
khuSru xueing cang tay. canh tay, day try khong cho nhanh ben nao.
2.2.3.5. Day than kinh gi&i (n.medianus) : la mot day h6n hop, do hai r6 hop thanh : re
ngoai (tit b6 ngoai) va re trong (ttf b6 trong). Di theo &Ong mach canh tay (da mo to lien quan
a phan 2.2.1.2). O canh tay, day giaa khong cho nhanh ben nao.
Day than kinh nach (n.axillaris) thi khong xu6ng canh tay ma chui ngay ding Arai dOng
mach mu canh tay sau qua to tilt giac d6 yang quanh c6 pilau thuat xaang canh tay chi ph6i cho
yang denta. Con day quay thi tit dau tren canh tay da chui ra yang canh tay sau (xem yang
canh tay sau).
1. LOP NONG
1.1. DA VA TO CHtiC DU'OI DA. Da day ham a viing canh tay traac. Trong lap to chac t6
bao duai da chi c6 vai nhanh than kinh bi trong va bi ngoai dm day quay va day nach.
2. LOP SAU
2.1. CO (H.4.4.).
Chi c6 mot ca la cd tam d'Au canh tay (m.triceps brachii).
Nguyen ziy :
—Dau dai (caput longum) bam vao cu daai 6 chao.
—Dau ngoai (caput laterale), dau trong (caput mediale) barn vao mat sau )(dung canh tay.
Barn tan : mat tren mom khuSru.
Ca tam dau canh tay do nhanh ben cila than kinh quay chi ph6i.
76
L6 tam giac
vai tam deu
Bao khdp vai
L6 td giac
Co king rdng
D'au ngoai
ca tam (Tau
77
Cd trOn be
CO trOn lin
Nhanh bi
canh tay sau
Cd khuY'u
Co. denta
Than kinh ca bi
Cd canh tay
Than kinh giCia
CO qua canh tay
Than kinh bi cang tay trong
Vach gian ccf ngoai
Tihh mach non
78
Cd nhi dau canh tay
Than kinh quay
Than kinh cd bi
Hinh 4.7 : Thie't de; ngang qua ch5 nefi 113 gida va 113 &tat canh tay
2.2.1.2. Thcin kinh quay (n.radialis) : tach tit bó sau, di sau dOng mach canh tay, chui qua
16 tam gide canh tay tam dau ra yang sau, nam sat ranh than kinh quay ctia xuong canh tay (vi
vay khi gay xuong a 1/3 gida thuang gay ton thuong than kinh). Ra khOi ranh, day quay choc
qua vach gian co ngoai d6 ra trudc theo ranh nhi dau ngoai cUa h6 khuV'u va chia hai nganh di
xuong cang tay.
vUng canh tay sau, trong ranh quay, day cho cac nhanh d6n co tam Tau, cac nhanh cam
giac den da viing canh tay ngoai va sau.
2.2.2. B6 mach thAn kinh dddi : nam a mat trong canh tay a 1/3 duai, ngay phia sau
vach gian co trong gam có day than kinh try va dung mach ben tru tren. 0 doan nay than
kinh tru khong cho nhanh ben nao. Than kinh try di tie-p xuong dudi canh tay de vao vUng
khuY'u ar ranh than kinh tru cUa \Tung iihuSru sau.
79
Cd nhi dal.] canh tay--
80
31. Wing canh tay truac gom c6 ) va than kinh van clang cho cac cd do
la( ):
a) 1 cd, than kinh mu. d) 2 cd, than kinh cd 1)1.
a) Ngu menh de (A) dung, (B) dung; (A) va (B) c6 lien quan nhan qua.
b) Ngu menh de (A) thing, (B) dung; (A) va (B) khong co lien quan nhan qua.
c) Ngu menh de (A) dung, (B) sai.
d) Neu menh de (A) sai, (B) thing.
e) Ngu menh de (A) sai, (B) sai.
33. (A) Tinh mach dau nam a mat trong \Tung canh tay. VI
(B) Tinh mach nay di cling vdi Ong mach canh tay.
34. (A) Than kinh gala khong cho nhanh nao a canh tay. Vi
(B) Than kinh nay chi là than kinh cam giac.
35. (A) Cu tarn dau canh tay là cd duOi khuSru. VI
(B) Ca 3 dau d'eu dude than kinh quay chi phoi.
36. (A) Cd canh tay ggp cang tay. Vi
(B) N6 co nguyen Uy a 1/3 doll xYdrig canh tay va bam tan a truck mom vet xYdng try.
81
Dung hinh ye sau day d tra bli cac cau 37, 38.
82
5 KH UI( U
1.Chi duac cac ca a Wing khuSru tren xac, mo hinh, tranh ye, gidi han nen hai ranh nhi d'au.
2. Tim dudc cac thanh phan trong cac ranh nhi d'au va 2 ranh viing khu.Yu sau tren xac,
mo hinh, tranh ye.
3. Xem cac tinh mach nong (M tinh mach) cUa h6 khuSru tren ngutii ging.
GIOI HAN
KhuSru n6i cAng tay vao canh tay, gam co cac \Tung a phia tren va dudi nep khuSru hai
khoat ngon tay. Phia truac la yang khuSru trudc, phia sau la vUng khuSTu sau, chinh gida la
khdp khuSru (H.5.5.)
83
(v. cephalic& va tinh mach nen (v. basilica). MOt s6 not v6i nhau thanh chit M nen goi la M
tinh mach.
Than kinh d phia trong la day bi cang tay trong va phia ngoai là day co bi (H.5.1).
1.2. MAC NONG. L6p mac nong difoc tang cit6ng them 6 phia trong n6p khuSru bai tre
can co nhi dau canh tay.
Tinh mach
Tinh mach giCia non
giCia clau
Than kinh
co bl Tinh mach giCra khuku
Tinh mach clau
2. LOP SAU
G6m cac co tao nen h6 khuSru (fossa cubitalis).
2.1. CAC CO. Gam ba toan co (H. 5.2).
2.1.1. Tofin cd phia trong : Con goi la toan co mom tren 16i can trong g6m c6 co sap troll, co
gap c6 tay quay, co gan tay dai, cci gap c6 tay try, ca gap chung cac ng6n tay nong va sau. Cac co
nay c6 nguyen Oy barn vao mom tren 16i cat' trong xiforig canh tay va di xiang cang tay.
2.1.2. Toan cd phia ngoai : Gam co co ngita tay, co canh tay quay, co du6i c6 tay quay
84
dai va ngan. Cdc co nay cO nguyen uy ladm vao bet ngoai miong canh tay hoac mom tren 16i cdu
ngoai r6i di xu6ng cang tay.
2.1.3. Twin cd gift : G6m cia phan chrOi hai co : co canh tay va co nhi dau canh tay.
Ba than co tao nen hai ranh : ranh nhi dau ngoai va ranh nhi (Mu trong each nhau bai co
nhi dau. Hai ranh gap nhau phia dttdi tao thanh hinh chic V. VI vay toan 136 vUng khuSru track
lOm thanh mot h6 goi la h6 khuSru (fossa cubitalis) Wong duong vdi h6 kheo (fossa poplitea)
chi dutd.
Cd nhi
dau canh tay
Than kinh gda
Than kinh quay
Dung mach
canh tay
Co sap tron
85
- Day tha'n kinh giz7a : di phia trong dOng mach re'i ding dOng mach di xu6ng cdng tay
(H.5.2) va (H.5.5).
Diing mach
Nhanh tru'dc
ben quay
DOng mach
Nhenh sau
ben giUa
DOng mach
quat ngu'qc quay DOng mach quOt ngudc try
Eking mach
qu,Ot ngudc gian c6t
DOng mach
DOng mach gian gian c6t trudc
c6t sau
86
VUNG KHUI/U SAU
(regio cubiti posterior)
Ca khuy'u
Co gap --0
co tay try
phia sau khdp khuSru, khi du6i cang tay thi o gala la mom kh4u, hai ben c6 hai ranh
(H.5.4).
1. RANH NGOAI la ranh mom tren 16i cau ngoai - mom khifYu, khong co gi dac biUt.
2. RA-NH TRONG hay ranh than kinh tru thi hep va sau, trong ranh co day than kinh try di
giCia hai b6 cua ca gap c6 tay tru va \tong n6i giCia dOng mach ben try tren va dOng mach quat
nguvc tru sau.
87
Gan cd nhi dau canh tay
Tinh mach dau va
then kinh CCJ bi Tinh mach nen va then kinh
DOng mach quat nguoc quay bl cgng, tay trong
Then kinh quay
DOng mach canh tay
Cd canh tay quay
Then kinh giaa
Cd canh tay
Cd du6i
tay quay dai Cd sap trOn
Cd ngera
39. Thanh phan nao sau day di trong ranh nhi dau trong :
a) Tinh mach giita d) a va b dung.
b) Than kinh e) a, b va c de'u dung.
c) D'Ong mach ben try tren.
40. Noki to thudng tiara tinh mach a tinh mach giiia nen vi :
a) Tinh mach giaa nen nhm u nong.
b) Co Ong mach canh tay u mang nhi dau trong lam m6c.
c) Than kinh bi cang tay trong nam sau he n tinh mach.
d) a va c dung.
e) a, b, c dgu dung.
41. Cau nao sau day SAI :
a) DOng mach ben quay la nhanh truck cua Ong mach canh tay sau.
b) Dting mach ben gift la nhanh sau dui clang mach canh tay sau
c) Wing mach ben try ditdi la nhanh cua do, ng mach canh tay.
d) Ding mach gnat ngifoc quay la nhanh cua Ong mach gian c6t.
e) DOng mach gian c6t tech tit Ong mach try.
88
42. Dung mach nao sau day KHONG tham gia vao yang not quanh mom trail 16i cau ngoai :
a) acing mach quat ngu'uc try.
b) DOng mach ben gala.
c) DOng mach ben quay.
d) D'Ung mach quat ngtiuc gian cot.
e) acing mach quat ngduc quay.
43. H6 khuSru diiic giOri han ben ngoai bai :
a) Cu sap trim.
b) Tinh mach gifia dau.
c) Co' canh tay quay.
d) Cu canh tay.
e) Ca nhi dau canh tay.
89
6 CANG TAY
1. Kg &Ale ten cac ca, chac nang cac nhom thurc hien chung mot do, ng tac va than kinh
chi phol cho cac co do a \Tung cang tay truac va sau.
2. MO to &lac lien quan caa. 5 1345 mach than kinh a cang tay.
3. Vethik da ngang 1/3 teen va 1/3 duai cang tay.
GII3I HAN
Cang tay duvc giai han tit du6ng thang ngang or clued 11'4 gap khuSru hai khoat ngan tay
den ne-p gdp xa nlidt it c'6 tay. Cang tay chia lam hai vung: viing cang tay tru'dc va viing cang
tay sau ngan cach nhau bdi xuang quay, xuang tru va mang gian cot.
1. GIOI HAN
Vimg cang tay trade co nen la mat trudc )(dung quay, mat truck mang gian cot, mat truac
va mat trong xuang tru. Ben trong ngan cach vdi viing cang tay sau bdi mom khuSru va bar sau
xuang tru (sd duac ngay duai da). Ben ngoai, giai han bdi bar truac 'along quay (chi. sac dadc dudi
dad phan gan c6 tay). Hai giol han trong va ngoai khong bat cheo yeti cac than kinh van &Ong
nen có the m6 vao cang tay qua cac du&ng nay.
90
2. LOP NONG
2.1. DA VA. TO CHIJC TE BAO DWI DA.
Duai da trong lap ma có mot mang tinh mach dO vao ba tinh mach : o phia ngoai la tinh
mach dau (v.cephalica), a trong la tinh mach nen (v. basilica) va & ga&a la tinh mach gitia cang
tay (v.mediana antebrachii). Cac tinh mach nay di len yang khuSru truck de gap phan tao nen
chit M tinh mach (xem bai VUng khuku truck). Ngoai tinh mach có cac nhanh ding cUa than
kinh bi cang tay trong a trong va than kinh cd bi or phia ngoai.
2.2. MAC NONG. Day a tren, 'ming a dhoti. O mat sau tach ra hai tee di Uri Loa trade
xdong quay va xu'ong tru ngan each vi ng cang tay trade vai vUng cang tay sau.
3. LOP SAU
91
- Lap sau gam ba ca (H.6.1, H.6.2, 11.6.5) : ca gap cac ngon sau (m.flexor digitorum
profundus), car gap ngon cai dai (m. flexor pollicis longus), ca sap vuong (m.pronator quadratus).
* Cd sap tron :
Nguyen ziy : dau canh tay (caput humeral& : mom tren 16i eau trong xuang canh tay, dau
try (caput ulnare) : mom vet xuang try.
Barn tan : giCia mat ngoai 'Wang quay.
D'Ong tac : sap ban tay va gap cang tay.
* Cd gap co tay quay :
Nguyen ily : mom tren 161 cau trong xuang canh tay.
Barn tan : Phan Ilan xuang d6t ban tay II.
DOng tac : gap co tay va khuSru, dang co tay.
* Cd gan tay dai :
Nguyen ziy : mom tren 161 cau trong xaang canh tay
Barn tan : can gan tay va mac gilt gan gal).
DOng tac : cang can gan tay, gap nhe co tay.
* Cd aro co tay tru :
Nguyen ziy : dau canh tay (caput humerale) : mom tren 161 cat.' trong xu'o'ng canh tay; dau try
(caput ulnare) : mom khuSru, bar sau xaang try.
Barn kin : xuang dau, xaang ban tay V va xaang moc.
Di)ng tac : gap va khep co tay.
* Cd gap cac ng6n nong :
Nguyen ziy : dau canh tay - try (caput humeroulnare) : mom tren 16i cau trong xu'ang canh
tay va mom vet miang try.
dau quay (caput radiale) : ntia trail bar tra6c xaang quay.
Barn kin : d6t giCia xaang nem tay II dgn V bang 2 the (gan thiing) d6 cho gan ctia ca gap
cac ng6n sau xuyen qua (H.7.5).
DOng tac : gap kheip gian clot gan cac ng6n 2, 3, 4, 5 va gap co tay.
* Cd ggp cac neon sau :
Nguyen tly : mat track va mat trong 'along try, mang gian cot.
Barn tan : d6t xa xuang ngon tay II Mil V, sau khi xuyen qua gan thiing cua ca gap cac
ngon nong (gan xuyen) (H.7.5).
DOng tac : gap khap gian dot xa cac nem 2, 3, 4, 5 va gap co tay.
* Cd gap ngon cai dai :
Nguyen ay : giaa mat tribe xuang quay.
Barn tan : d6t xa xuang ngon tay I.
DOng tac : gal) ng6n 1.
* Cd stip vuong :
Nguyen ziy : mat track )(acing try (1/4 xa).
Barn tan : mat track xacing quay (1/4 xa).
Ding tcic : sap cang tay va ban tay.
92
Nh(in xet :
—Cac co cang tay trade nhm d mat tru'ac va bet trong cang tay.
—ThUting cac ca lap nong va gitia trd thanh gan a khoang giita cang tay.
Cac ca lap sau tra thanh gan a khoang 1/3 xa ctia cang tay (H.6.2).
—Cac gan caa co gap cac ngon sau nhm canh nhau teen ding met mat phang. Cac gan
dia co' gap cac ngOn 'long xep thanh hai lap; gan nem. 3 va 4 x6p thanh lap traffic, gan ngon 2
va 5 xe-p thanh lap sau. Khi di qua mac gill' gan gap, cac gan gap cac ngon ming x6p lien bac
nhau teen met mat phang.
—Cac bó ca ggp nong 2 va 5 gian doan d gifira bai cac gan trung gian, tao thanh cac ca
nhi than, mOi than nhan met nhanh than kinh.
—Tat ca cac co' ciia vimg cang tay de'u do than kinh giiia chi phoi ngoai trig co gap
c6 tay tru Ira 2 bo trong cua co gap cac ng6n sau (do than kinh try).
3.2. MACH MAU \TUNG CANG TAY TRUOC. Co hai Ong mach lan a viing cang tay
truac la Ong mach try va Ong mach quay.
3.2.1. Di;ing mach tru (a.ulnaris) (H.6.6, H.6.7) la nhanh cang cua deng mach canh tay,
bat dau tit 3cm du'ai ngp khuS7u, di xu6ng cang tay phia sau cac ca sap tren, co' gap c6 tay quay,
93
cciggp
Co tay quay
Cd gan
tay dal
Cd
c6 tay try
ca gan tay dai va co gap cac ngon nong. cung xcr not hai dau canh tay tru va dau quay ciia co
gap cac ngon nong, do, ng mach bat cheo phia sau than kinh glib. (qua trung gian dau try co sap
trim). DOng mach di v'e phia trong cang tay, den ch6 not 1/3 tren va 1/3 gitla dOng mach nam
sau co gap c6 tay tru, cc/ thy hanh dia dung mach tru, va di cung vai than kinh tru. Den c6 tay,
di tradc mac Oa gan gap d ben ngoai )(dung dau va di vao ban tay de tan ding i do (xem bai
Ban tay). Phia sau dOng mach tru la cac co bao phu mat track xurong try : co canh tay, co gap
cac ng6n sau. DOng mach try c6 hai tinh mach di kern.
Ngadi to khong Mt mach try c6 tay vi phia tradc dOng mach bi the bdi mot tre nong
dia mac gill gan gap, cang tit co gap co tay tru den xu'crng thang.
— Bong mach quat ngu'oc tru (a.recurrens ulnaris) chia hai nhanh track (ramus anterior)
va nhanh sau (ramus posterior) g6p phan vao mang mach khdp khuSru (rete articulare cubiti).
94
Cd canh tay
Than kinh qua DOng mach canh tay
Cd nhi dau Than kinh gicia
canh tay
Cd sap trOn
Cd canh
tay quay Cd gap c6 tay quay
Ca gan tay dai
Cd ga"""p
ngon cal dal
Gan cd ggp
cac ngon nong
Cd sap vuong
Gan cd ggp
Gan cd
c6 tay quay
gan tay dai
Than kinh giCa
Hinh 6.4 : Cdc mach mciu vet than kinh wing cd ng tay truck
—Wing mach gian c6t chung (a. interossea communis) ngan, di WI bc1 tren mang gian c6t,
chia lam hai nhanh, dOng mach gian c6t track (a.interossea anterior) di tradc mang gian cot
(ding vdi than kinh gian c6t trudc tao thanh 136 mach, than kinh gian c6t triidc) \fa &Ong mach
gian cat sau (a.interossea posterior) di sau mang gian c6t. DOng mach gian cot trderc cho dung
mach giiia (a.mediana) di kem vdi than kinh gitifa. Dung mach gian c6t sau cho dOng mach gian
c6t quat nguac, gop phan vao mang mach khdp khuSru.
— Nhanh gan co tay (ramus carpeus palmaris) va nhanh mu c6 tay (ramus carpeus
dorsalis) n6i nhau quanh c6 tay.
—Nhanh gan tay sau gop phan vao cung Ong mach gan tay sau.
Cu6i ding, &Ong mach try tao thanh cung gan tay nong a ban tay.
95
Cd canh tay
Cd nhi dau
canh tay
Cd ngeia
Cd gip
cac ng6n sau
CO gip
ngOn cal dai
Cd sip vuong
3.2.2. Wong mach quay (a.radialis) (H.6.1, H.6.2, H.6.4, H.6.7) la nhanh tong cua do, ng
mach canh tay, bat &Au tit 3cm duai ngp khuSiu, hutting ve phia ngoai tang tay. So vdi dOng
mach tru, Ong mach quay a nong hen. Phia trade va phia ngoAi, dung mach bi the phu bai cc
canh tay quay, cc by hAnh cila dung mach quay. Phia trong, & 1/3 tren, Ong mach lien hg vai
cc sap trop, va a 2/3 dtkii la cc gap co tay quay. Ngay phia sau dOng mach là cac cc boc mat
trade Wong quay : cc nhi dAu canh tay, cc ngi a tay, cc sap tron, b6 quay cc gap cac ngon &mg,
cc gap ng6n cai dai, cc sap vuong. 0 1/3 &Md., Ong mach tya vao mat trade clau duzli nong
quay (mach quay bat dace a day). Sau do, citing mach quay di yang ra phia sau de vao ban tay
qua h6m 1Ao. H6m lAo duce gi6ci han bad phia trong là gan cc dai ngon cai dai va phia ngoAi IA
96
gan ca dang ngOn cal dai va du6i ngon cai ngan. Dung mach quay tan ding a gan tay (xem bai
Ban tay). Nhanh nong than kinh quay chi di ding dung mach 6 1/3 gifia cAng tay. D'Ong mach
quay cho cac nhanh (H.6.7) :
— DOng mach qu'a't ngaqc quay (a. recurrens radialis) gop phan vao mang mach khap khuS7u.
— Nhanh gan c6 tay (ramus carpeus palmaris) n6i vii nhanh gan co tay dia ding mach try.
—Nhanh gan tay nong (ramus palmaris superficialis) gop vao cung gan tay nong.
—Nhanh mu co tay (ramus carpeus dorsalis) not vai nhanh mu c6 tay ci a dOng mach try,
tao thanh mang mu c6 tay (Tete carpi dorsale).
—[Xing mach ngon cai chinh (a.princeps pollicis).
Cu6i ding, d'Ong mach quay tao thanh cung gan tay sau 6 ban tay.
94,3% nguyen uy dung mach quay va try 6 nguai Viet Nam 6 3 cm duai n6p khuSru, 3% c6
nguyen uy a gala canh tay, 1,5% dung mach tru c6 nguyen 6y tit nach, trong truting hap nay
&Ong mach tru nha khong tham gia tao nen cung do, ng mach gan tay nong, do dO dung mach
giita phat tridn ldn bat the ang va xu6ng gop phan tao nen cung Ong mach gan tay nong.
Nhgnh nong
than kinh quay
Cd gan tay dal
Hinh 6.6 : Mach mau va than kinh cizng tay a mot so vi tri moc quan trong
97
3.3. THAN KINH
Viing cang tay track c6 ba than kinh.
3.3.1. Than kinh tru (H.6.4, H.6.6) di tii phia sau mom tren 16i cau trong den phia ngoai
micrng dau r6i di phia trtidc mac gill gan gap de van ban tay. cang tay than kinh try nam
tru6c co gap cac ngon sau va sau car gap c6 tay tru. BOng mach try di cang \Ted than kinh try 6
2/3 dutfi va nam ben ngoai than kinh tru. Cf phia tren c6 tay than kinh tru cho nhanh van
dOng mot co radi : ca gap co tay tru va ni.ta trong ca gap cac ngon sau (ng6n 4 va 5).
3.3.2. Nhanh 'long than kinh quay : la mot trong hai nhanh ding cila than kinh quay.
Sau khi di qua bao khdp khuS7u, than kinh di xu6ng phia sau car canh tay quay, phia co
dui c6 tay quay dai, raj di ra phia sau gitia hai co nay va ra dutri da 6 khoang 3,0 cm tren
mom tram xu'ung quay de xu6ng cam gide cho nista ngoai mu tay. Bong mach quay nam ben
trong va di ding v6i than kinh quay 6 1/3 gilia cang tay.
Nhanh mu a tay
Nhanh mu c6 tay
Nhanh gan tay sau
Nhanh gan tay nOng
Hinh 6.7 : DOng mach quay, clOng mach tru va cac nhanh ben
98
3.3.3. Than kinh giiia (H.6.4, H.6.5) di tii giaa ngp ggp kl-iuSiu 416n Oita n6p gap co tay theo
true giiia tang tay (vi vay có ten la than kinh Than kinh di sau ca sap trim hoac giiia 2
dau cua ca nay, sau han ca gap c6 tay quay, co ggp cac ngon nong (trong bao ca nay) va cd gan tay
dai. Phia sau than kinh giita la cac Cu ph6 trtrac 'along tru : cu canh tay, cu gap cac ngon sau. Than
kinh giiia bat cheo dong mach tru a 1/3 tren tang tay, va di kern vai dOng mach giiia (thd6ng la
met nhanh nh6). Than kinh giCra van Ong tat ca cac ca \Tung tang tay tru'ac (ngoai trir ca gap c6
tay tru va nita trong cd ggp cac ngon sau thi dove van citing bdi than kinh try). Rieng nhanh van
dong cho ca sap vuong goi la day than kinh gian cat trade (n.interosseus anterior). O met phan ba
du'ai tang tay, than kinh Oita di cling vdi 4 gan ca gap nong cac ngon. Than kinh la thanh phan d
nong nhat va ngoai nhat so vai cac gan nay (H.6.2 va 6.4).
1.mai HAN
Vang tang tay sau có nen la mat sau 'arcing tru, mat sau mang gian cot, mat sau va mat
ngoai wang quay. Cac giai han trong va ngoai giang nhti d yang tang tay truac.
2. LOP NONG
2.1. DA VA LOP TO CHeC TE BAO DWI DA : Datdi lap da mem mai la met mang tinh
mach va cac nhanh cling c6a day than kinh bi tang tay trong d trong, cua day co' bid ngoai va
nhanh bi tang tay sau (n.cutaneus antibrachii posterior) c6a day quay d &a.
2.2. MAC NONG. Rat day, nhat la ar phia tren.
3. LOP SAU
3.1. CAC VUNG CO CANG TAY SAU. Cac cu \Tang cAng tay sau xgp thanh hai lap, met
ldp nong va met lap sau. Lap nong chia lam hai nhom, nhOm ngoai va nhom sau.
3.1.1. Nhom ngoai cua ldp nong (H.6.1, H.6.8) co ba ca :
* Cc/ canh tay quay (m.brachioradialis).
Nguyen ay : 2/3 tren g6 dm mom tren 16i cau ngoai miang canh tay, vach gian co ngoai canh
tay.
Barn tan : nen mom tram xaang quay.
Ddng tdc : ggp tang tay, sap tang tay ne'u tang tay dang ng6a, va ngira tang tay ne-u
tang tay dang sap.
* Cd du8i co tay quay dai (m.extensor carpi radialis longus).
Nguyen ay : 1/3 du'ai g6 cua mom tren 16i cau ngoai xdang canh tay, vach gian co ngoai
canh tay.
Beim tan : nen Wang ban tay II.
Ddng tdc : duoi va dang ban tay, c6 dinh co tay trong luc ggp va du6i cac ngOn tay.
99
Cd du6i cac ngon tay
3.1.2. Nh6m sau cua lap nong (H.6.1, H.6.8) cif) b6n co.
* Cd du6i cac ngon (m. extensor digitorum)
Nguyen Cty : mom teen 161 cau ngoai )(acing canh tay, mac cang tay.
Barn tan : b6n gan cl6n nen 'along d6t cac ngon tay II, III, IV, V.
DOng tcic : duoi ngon tay va co tay.
100
* Cd duoi ngon tit (m. extensor digiti minimi)
Nguyen uy : mom tren 16i cau ngoai xu'ung canh tay, mac cang tay.
Barn tan : mu Mt On xtrOng ngon tay V.
Ddng tete : dui ng6n 6t.
* Cd duoi co tay tru (m. extensor carpi ulnaris)
2
Nguyen : mom tren 16i cau ngoai xacing canh tay, mac cang tay.
Barn tan : nen cilia xumg ban tay V.
DOng tdc : du6i va khop ban tay, c6 Binh co tay trong lac g6p va dui cac ng6n tay.
* Cc, khuSru (m. anconeus)
Nguyen uy : mom tren loi cau ngoai xming canh tay.
Barn tan :136 ngoai mom khuSru va mat sau xu'o'ng try.
Thing tdc : dui cang tay.
3.1.3. Cac cd cua ldp sau (H.6.1, H.6.8).
* Cc, dang ng6n cai dai (m. abductor pollicis longus)
Nguyen ay : mat sau xucing tru, xiiiing quay va mang gian c6t.
Barn tan : nen xu'crng Mt ban tay I (phia ngoai).
D'Ong tcic : dang ng6n cai va ban tay.
* Cd duoi ng6n cai ngAn (m. extensor pollicis brevis)
Nguyen uy : mat sau xoong quay va mang gian c6t.
Barn tan : nen xu'ung dot gan ng6n cai.
Being tcic : duOi d6t gan ng6n cai, clang ban tay.
* Cd duoi ng6n cai dal (m. extensor pollicis longus)
Nguyen uy : mat sau 1/3 glib. )(dung try, mang gian c6t.
Barn tan : xthing Mt xa ngon cai.
Eldng tdc : dui Mt xa ngon cai, dang ban tay.
* Cd duoi ngon tr6 (m. extensor indicis)
Nguyen ily : mat sau xoong tru, mang gian c6t
Barn tan : veto gan ng6n trO cua c6 du6i cac ngon tay de tang cii6ng cho gan nay.
Ddng tdc : dui dot gAn ng6n trO.
* Cd ngiia (m.supinator)
Nguyen riy : mom tren 16i cau ngoai Wang canh tay, day chung ben ngoai, day chung yang
quay, mao cc, ngika tay )(acing tru. Co xgp lam hai ldp ch6ng len nhau va qugn quanh phia ngoai
co xuzing quay.
Barn tan : mat ngoai va b6 sau laic:mg quay.
Ddng tcic : ngiia cang tay va ban tay.
Dac digm chung cua cac co viing cang tay sau la :
— Cac cc( vi ng cang tay sau nam a b6 ngoai va mat sau cang tay.
101
—Cac co lap nong trot thanh gan a khoang giaa cang tay, cac lap co sau trot thanh gan a
1/3 xa cia cang tay.
—Tat ca cac co dm ving au do cac nhanh ben hoac nhanh cling sau cua than kinh quay
chi ph6i.
3.2. MACH MAU VA THAN KINH VUNG CANG TAY SAU (H.6.8) nam giita lap co nong
va lap co sau. Wing cang tay sau có do, ng mach va than kinh gian c6t sau.
— DOng mach gian cot sau (a. interossea posterior) la nhanh cia Ong mach gian c6t
chung, có hai tinh mach di kern.
—Than kinh gian c6t sau (n. interosseus posterior) la nhanh cling sau cia than kinh quay
van do, ng tat ca cac co dia. ving cang tay sau, trif ccc canh tay quay va co dui c6 tay quay dai la
do cac nhanh ben cac than kinh quay chi ph6i. Than kinh gian c6t sau, sau khi tach ra cling
with nhanh cling nong cia than kinh quay a ranh nhi dau ngoai cua ving khuSTu trade thi di
giaa hai hip cac ngaa rei toa ra thanh nhieu nhanh a giaa hai hip co dia ving cang tay sau de
van dOng cac co ving nay (H.6.8).
44. Ca nao sau day KHONG thuOc lop sau ving cang tay sau :
a) Cu du6i nem at.
b) Cu du6i nen tro.
c) Co dui ngon cai dai.
d) Co dui nem cai ngdn.
e) Co dang ngon cai dai.
45. Co nao sau day KHONG có d khu track cang tay :
a) Ca gap ngon cai dai.
b) Ca gan tay
c) Co sap vuong.
d) Co canh tay quay.
e) Ca ggp co tay quay.
46. Di ding vai than kinh giaa la :
a) Do, ng mach giaa, the xuat phat tit Ong mach gian cot chung.
b) Dung mach gift, thd6ng xuat phat tit ang mach gian c6t
c) DOng mach gian c6t tru'oc, xuat phat tit &Ong mach tru.
d) DOng mach giaa, tinging xuat phat tii d0ng mach tru.
e) acing mach gian cot traarc, xuat phat tii dOng mach canh tay.
102
47. Bo mach than kinh gian c6t sau g6m :
a) Wing mach gian cot sau, nhanh cUa dOng mach gian c6t chung.
b) Than kinh gian c6t sau, nhanh caa than kinh
c) Than kinh gian cot sau, nhanh dm than kinh quay.
d) a va b dung.
e) a Ira c dUng.
Cau 49, 50, 51, dung chung bang tra ldi sau :
I. Co sap tron. V. Ca gap c6 tay tru.
II. Cu gap cac ngon nong. VI. Co gap ngon cai dai.
III. Cu gap cac ngon sau. VII. gan tay dai.
IV. Co gap c6 tay quay. VIII. Co sal) vuong.
Chon nhiing so thich hdp cho cac cau hoi sau : (Chun 1 hay nhi8u s6).
49. Nhung co thuOc ldp nong vOng cang tay tru'oc la :
50. Nhiing co thuOc ldp gala vOng cang tay trade la :
51. Nhang co thuOc h p sau vOng cang tay trWic la :
Dung hinh ye chfol day de tra Ioti cac cau hoi 52, 53, 54, 55, 56.
103
52. Chi tigt s6 (1) tren hinh ye la :
a) Ca sap vuong.
b) Ca gap ngon cai dai.
c) Mot phgn ca ggp cac ngon sau.
d) Ca ggp co tay quay.
e) Tgt ca dgu sai.
53. Chi tigt s6 (2) tren hinh ye la :
a) 'Xing mach canh tay.
b) DOng mach gifia.
c) Do, ng mach try.
d) Bong mach gian cot.
e) Thong thddng khong c6 dOng mach nao d vi tri nay.
54. Chi ti6t s6 (3) tren hinh ye la :
a) Ca dui cac ngOn tay.
b) Ca du6i co tay tru.
c) Ca du8i nem cai na.n.
d) Ccc duOi ngon cai dai.
e) Cd duOi nem Ot.
104
Cd dueii c6 tay quay ngan
Than kinh cd gip cac ng6n n6ng
Than kinh gitia
Cd sap trOn
Cd gip cac ng6n nOng
Cd duOi c6 tay quay dai
Cd canh tay quay Cd gap c6 tay quay
105
BAN TAY
GAN TAY
(palma man us)
1. LOP NONG
1.1. DA VA T6 CHeC DWI DA. Da day va dinh chdc trii d yang mo cai. Teen mat da d
106
dau ngon va ban tay c6 cac nap van da dac trung rieng cho tang ngtki va thing quan the ngutri.
1.2. MACH VA THAN IUNH NONG. Tinh mach nOng rat nha va it. Than kinh 'long g6m
c6 nhanh bi cUa day than kinh gala or phia ngoai, cUa day than kinh tru phia trong va cua
day quay va day cu bi a phia tren.
1.3. MAC NONG. Mac lit:mg day a giila goi la can gan tay va mong d hai ben mo cal va
m6 ut. 0 phia mo cai, mac bam to lats ngoai xurung d6t ban tay I clan be( truck xu-ung d6t ban HI
tao nen o mo cai. O phia m6 at, mac bam to bd truck cua xuung d6t ban V tao nen 8 mo
Ghia o mo cai vb.o mo tit la o gala c6 gan cac car gap (H.7.1).
1.4. CAN GAN TAY. Can car gan tay dai bat cheo phia trudc mac gig gan gap, den gan tay
chia lam b6n dai r6ng Mn nen b6n ngon tay. O gan dau cac )(acing ban tay, cac dai nay n6i
nhau bai cac bo ngang (fasciculi transversi). Gan 136 cac nein tay, c6 nhang dai can ngang
rieng bi8t khac goi là day chang clot ban tay ngang 'long (lig. metacarpeum transversum
superficiale).
2. LOP SAU.
2.1. MAC G117 GAN GAP (retinaculum flexorum). Mu c6 tay 16i theo chi6u ngang do tac
dung cUa mac gia gan gap. Mac gill gan gap ding vol cac xLiong c6 tay tao thanh mot ang
xriung xu goi là 6ng c6 tay (canalis carpi) (H.7.3). Ben trong, mac nay barn vao xuung dau va
moc xu'ung m6c, ben ngoai barn vao cu mit:mg thuy6n va ca )(dung thang. Mac nay gift cac gan
gap khong bat ra ngoai khi c6 tay gap.
2.2. CAC CO GAN TAY (H.7.1).
Hinh 7.1 : Thie't d6 ngang ban tay qua cac xudng clot ban tay
107
D6ng mach gan
ngon rieng
Cac co gan tay chia lam ba nhom : nhom co mo cai o ngoai, nh6m co me) id u trong, cac
gan gap va cac co giun i gitia. Ngoai ra con c6 b6n car gian cot -gan tay se duroc mo too phan
mu tay.
2.2.1. Cac cd mo cai (H.7.1, 11.7.4). Co b6n co :
* Cd clang ng6n cai ngAn (m.abductor pollicis brevis).
Nguyen ziy : Mac gill gan gap, cu )(acing thuyen, cu xtiong thang.
Barn tan : Phia ngoai nen xuong d6t gan ng6n cai.
136ng tcic : Dang ngon cai, va phan nao d6i ng6n cai.
* Cd ggp neon cai ngaln (m. flexor pollicis brevis).
Nguyen ziy : — D'au nong (caput superficiale) : cu )(acing thang, mac giff gan gap.
—Dau sau (caput profundum) : xtiOng the va xtiOng ca.
Barn tan : — D'au noting : phla ngoai cua nen xticrng d6t gan ng6n cai.
—D'au sau : phia trong cua nen xuong d6t gan ngon cai.
D'Ong tetc : Gap Mt gan ng6n cai.
* Cd cloi ngon cai (m. opponens
Nguyen ziy : Mac gia gan gap, cu )(dung thang.
Barn tan : 136 ngoai cua xuong ban tay I.
DOng tete : D6i ngOn cai vai cac ngon khac.
108
* Cd khep neon edit (m. adductor pollicis).
Nguyen ay : cheo (caput obliquum) : xtking ca, nen )(acing ban tay II va III.
— Dau ngang (caput transuersum) : mat trdoc xticIng ban tay III.
Barn tan : Ben trong nen xuang d6t gay ngon cai.
Bong tac : Ichep ngon cai va phan nao d6i ngon cai.
2.2.2. Cac cd mo -tit (H.7.1, H.7.4) Co b6n co :
* Cd gan tay ngAn (m. palmaris brevis).
Nguyen ziy : Can gan tay, mac gia gan gap.
Barn tan : Da bd trong ban tay.
Bang tac : Cang da gan ban tay.
DOng mach try
Cac gan gap cac ngon nOng
Mac girl cac gan gap Thin kinh try
Thin kinh giaa
Gan gap c6 tay quay
Gan gap ng6n cai dai Cac gan gip
cac ngon sau
Ong c6 tay
109
* Cd d6i ngon ut (m. oppenens digiti minim,i).
Nguyen iffy : Mac gift gan gap, mac xuang m6c.
Brim tan : Bar trong xtrang ban tay V.
DOng tdc : Lam sau long ban tay, du'a xdang ban tay V ra track.
2.2.3. Cac On gap (H.7.1, H.7.5).
Cac gan ca gap cac ng6n nong va gap cac nen sau sau khi di qua 6ng c6 tay thi xe-p
thanh hai lop : b6n gan gap cac ngon tieing a hip trade va b6n gan gap cac ngOn sau a lap sau.
Den ng6n tay, cac gam ca gap cac ng6n nong tach doi nen goi IA gan thiing va bam vao hai ben
mat track d6t giiia. Gan ca gap cac ngon sau chuff qua ch6 tach doi ctia gan co gap cac ng6n
nong nen goi la gan xuyen va barn vao mat truck dm nen xuong d6t xa. Moi ch8 tach doi ctia
gan ca gap cac ng6n nong con cho mot tee" can di vg ben d6i dien. Hai tre nay bgt cheo chit
thap a phia truck kherp gian d6t gin, tao thanh giao thoa gan (chiasma tendinum). Cac gan
gap duvc boc bai cac bao hoat dich cac ngon tay (vaginae synoviales digitorium manus). Bao
gan co' gap ngOn cai dai (vagina tendinis m.flexoris pollicis longi) a ngoai, keo dai den d6t ngon
cai va bao hoat dich chung ciia cac ca gap (vagina synovialis communis mm. flexorum) boc lay
cac gan ca gap cac ngon 'long va sau. Trong phgn lan cac tru'ang harp, bao twat dich chung caa
cac co' gap cac neon lien tuc yeti bao hoat dich nein tay ut va bao gan co gap ngon cai dai. Do
do, nhiem trong bao hoat dich ngon ut có the lan clan nem cai, va ngutqc 141. Ci phin cu6i cac
gan gap cac ngon ming, gap cac ng6n sau va gap ngon cai dai CO cac nep hinh tam giac goi la
dai nggn (vinculum breve). Cac gan ca gap nong va gap sau, phia trade cac 'along d6t gin va
&St gia'a có cac phgn gi6ng nhu sai chi, goi la dai dai (vinculum longum). Cac dai gan (vincula
tendinum) n6i tit la tang den Id thanh ciia bao hoat dich va cung cap mau cho cac gan gap.
Cd clang ngOn ut — .
Cd gip ng6n Of ngan
110
Bao hoat dich
ngon tay
Cac cd giun
Gan Op
ngon sau
Giao thoa
n Bd gan cd gap
ngdon cal dai
Moc
Airing m6c Mac gill cac
nOng gan gap
Gan ggp Xuring
ngon tay cpu
Bao hogt dich chung
cac cd gap ngon
say
A. CAC GAN GAP
B. BAO HOAT DICH VA CAC CO GIUN
Hinh 7.5 : Cac gan gdp bao hoat dich va cac ca giun
111
Day chgng dot ban
tay ngang nong
Cd gan
tay nggn
Mac git7
cac gan Op
N.•••■•1
112
Than kinh gan
ng6n rieng
Cac nhanh cho
cc giun I va II
nhanh sau
Than kinh try
{ nhanh tieing
2.5.1. Cung gan tay /long (arcus palmaris superficialis) (H.7.2). La cung Ong mach
'long (lave tao thanh do sa tip not cilia &Ong mach tru vdi nhanh gan tay nong cua ding mach
quay. Wing mach try di xuong ben ngoai xu'ung dau, cung vdi than kinh tru, nam sau cc gan
tay ngan. Sau do, hadng ra ngoai theo mot dadng vach tii bar ngoai xu'ung dau dgn ke ng6n tay
this hai va thit ba, di giaa can gan tay va cac gan gap red not vdi nhanh gan tay nong (ramus
palmaris superficialis) caa Ong mach quay (nhanh nay xuat phat d co tay ngang mac mom
tram xaung quay, bat cheo hoac xuyen qua cac cc mo cai de n6i vdi dOng mach try) Dinh cung
ngang mac da dng ngang qua 136 dudi ngon tay cai khi neon nay dang ra hgt sac.
Cung gan tay nong cho cac nhanh Ong mach gan ngon chung (aa. digitales pal mares communes)
va &Ong mach gan ngon rieng (aa. digitales palmaris propriae) cho ba ngon rudi ben trong.
Nen cha Y rang cac than kinh va mach mau gan ngon khong ti.6p xac vdi cac xarorng d6t
nem, ma tip xtic vdi bao xc ng6n tay. Cho nen khi rach doc ng6n tay trong phan thuat, nen
rach o phan da canh ngon tay tigp xtic vdi xuung de tranh lam tin thaung mach mau va than
kinh.
Cung dOng mach gan tay d ngadi ViOt Nam dauc chia ra lam 3 nh6m va 11 dang.
—Nhom I : Cung Ong mach gan tay nong chi!' ygu tao nen do dOng mach try 75,3%
—Nhom II : Cung dOng mach gan tay 'long tao bdi dOng mach try va nhanh quay gan tay.
— NhOm III : Cung Ong mach gan tay nong vdi cau true bat thadng do sa g6p phan
cilia dOng mach giaa.
2.5.2. Cung gan tay sau (arcus palmaris profundus) (11.7.4). Tao nen do sa not tigp cilia
113
Ong mach quay vdi nhanh gan tay sau cUa 0'11g mach tru. DOng mach quay sau khi di qua
mat sau cUa cac gan ca dang ngOn cai dai, du6i ngOn. cai ngan, du6i ngOn cai dai d co tay, thl
di vao gan tay giiia hai )(d
)(dung d6t ban tay I va II. day dOng mach quay cho nhanh Ong
mach ngon cai chinh (a. princeps pollicis) va dung mach quay nem tro (a. radialis indicis), cap
mau cho mot ngon rued ben ngoai. acing mach quay chui qua giCia hai dau cUa cc; khop nem cai
di trulfic nen cac xuzing ban tay II, III va IV va not vdi nhanh gan tay sau (ramus palmaris
profundus) cua dOng mach tru (nhanh di theo nhanh sau cua than kinh tru, u6n quanh b6 da6i
cUa moc xurang m6c va xuyen qua nguyen Uy cUa co doi ngon
Cung gan tay sau cho ba dOng mach gan d6t ban tay (aa. metacarpeae palmares) n6i vdi
ba Ong mach gan ngon chung cua cung gan tay nong, va sau nhanh xuyen (rami perforentes)
qua ba khoang gian cot II, III va IV not vdi ba dOng mach mu ban tay (m6i khoang gian cot c6
hai nhanh xuyen, mot nhanh xuyen gan va melt nhanh xuyen xa).
MU TAY
(dorsum man us)
1. LOP NONG.
1.1. DA VA TO CHIYC DWI DA. Da mang va it to charc t6 bao (lath da.
1.2. MACH VA THAN KINH NONG. Co tinh mach dau va tinh mach ng6n ut tao thanh
cung tinh mach mu tay. Than kinh la cac nhanh bi mu tay cUa day quay va day tru.
1.3. MAC NONG. Mang manh dinh d phia tren vdi mac gift gan cac ca du6i va d phia
dad vdi gan cac ca du6i. Mac dinh a hai ben vao )(dung d6t ban I va xuzing d6t ban V.
1.4. LOP GAN. Gem cac gan ca tit khu cang tay sau di xu6ng nhu' : gan cc; dang ng6n cai
dai, gan c6 du6i nen cai ngan, gan du6i nem cai dai, gan du6i ngon tr6, gan du6i cac ngon
tay, gan du6i ngon ut va gan du6i c6 tay tru (H.7.9).
114
2. LOP SAU.
2.1. CAC CO MU TAY (H.7.1, H.7.8). Co tam co gian cot nam giita cac xu'ong (161 ban tay.
Cung c6 the to cac co nay d vi ng gan tay vi cac co gian c6t na'm d cac khoang gian c6t la ranh
gith giCra vOng gan tay va vimg mu tay (xem phAn gan chan).
—Ban ca gian at mu tay (mm. interossei dorsales) phat sinh tit cac bar cUa xdong ban tay
lan can (co &foe danh s6 tit ngoai vao trong).
—Mn ca gian c6t gan tay (mm. interossei palmares) phat sinh tit mat trade cac xdong ban
tay I, II, IV va V.
Dana mach
mu ngOn tay
Mang mu c6 tay
Nhanh mu c6 tay
D6ng mach quay cu'a long mach try
quay dai
Cd du6i co tay Cd du6i ng6n cal dal
quay ngari
— Ca tam ca gian cot clZu barn vao 'Wong dot gan va gan dui cUa ngon II, III, IV, V : hai
co gian c6t mu tay I va II barn vao ben ngoai cac ngOn II va III; hai ca gian c6t mu tay III va
IV bam vao ben trong ngOn III va IV. Co gian cot gan tay I va II bam vao ben trong cUa hai
ngOn I va II; co gian cot gan tay III va IV barn vao ben ngoai ng6n IV Ira V (xem cac mid ten
H.7.8).
—Ccic cc gian cot va cc giun c6 tac dung chung la gap khdp ban deft va du6i khdp gian d6t
gam va khdp gian dot xa. Ngodi ra co gian cot mu tay con dang cac ngon, co gian cot gan tay
khep cac ng6n.
2.2. MACH MAU VA THAN KINH. Mu tay cluuc cap mau bai mang mu c6 tay (rete carpi
dorsale) qua cac &Ong mach mu ban tay (aa. metacarpeae dorsales) va cac dOng mach mu ngOn
115
Nhanh Ong mach gan tay nong
Nhanh clOng mach gan tay sau
DM gan ngdn chung thlY 5 Than kinh gan ngon chung this 4
DM gan ngon chung thu nha-t
Ddng mach gan ngon chung
Nhanh ngoai ngon giCra
116
Day than kinh
tren dOn
Day
Day
than kinh nach
than kinh nach
Day
Day than kinh than kinh quay
giCia Day than kinh try
Day
than kinh git7a
117
59. Cung citing mach gan tay sau &lac cat.' tao chU yeu bai :
a) DOng mach quay.
b) Wing mach tru.
c) Nhanh gan tay sau cua dOng mach tru.
(I) a va c &mg.
e) b va c dung.
60. Chi fiat nao sau day KHONG thuOc cung gan tay sau :
a) Cho Ong mach ngon cai chinh.
b) Cho Ong mach quay ngon trO.
c) Cap mau cho 3 ngon rtlai ben trong.
d) a va c thing.
e) b va c eking.
61. Chi ti6t nao day KHONG thuOc cung gan tay nong :
a) Duac tao cha yeu bai dOng mach tru.
b) Cap mau cho mot neon nidi ben ngoai.
c) Cho cac Ong mach gan ngon rieng.
d) Cho cac Ong mach gan ngon chung.
e) Co nhan mau cUa Ong mach quay qua nhanh gan tay
118
64. Than kinh giaa :
1. Bacfc tao befi hai re tren va dath.
2. Trong 6ng canh tay, than kinh giCfa bat cheo Ong mach giaa tit ngoai vao trong.
3. Cf cang tay, than kinh giaa khong chi phici van deng cho ccr gap c6 tay quay.
4. O ban tay, than kinh giaa chi ph6i cam giac cho 3 ngon tay radi ngoai, mat gan tay.
(Xem them bai 3, 4, 6).
Cau 65 - 66 Chun
a) Neu menh de (A) clang, (B) d6ng : (A) va (B) c6 lien quan nhan qua.
b) N6u menh de (A) clang, (B) clung : (A) va (B) khong c6 lien quan nhan qua.
c) Neu (A) dung, (B) sai.
d) N6u (A) sai, (B) clang.
e) Neu (A) sai, (B) sai.
65. (A) Khi cham canh sau trong khuSru vao vat cang to c6 the thay to o canh trong ban tay va to
ng6n ut VI
(B) Cam giac vung khuSru là do than kinh bi cang tay trong chi ph6i. (Xem them bai 2, 5, 7)
66. (A) Deng mach tru a gan tay di ben ngoai xurdng day va khong the bat dacrc mach tru Vi
(B) N6 dagc the bUi mac giCf gan gap rat day. (Xem them bai 6)
thing hinh ye sau cue tra 1 i cac cau hoi 67, 68, 69
10
Sc' d6 cdm gicic Wit sau chi tren
119
67. \Tung (1) la viing cam gide ciia than kinh :
a) Try.
b) Giiia.
c) Quay.
d) Ca N..
e) Tat ca de'u sai.
69. Than kinh quay chi ph6i cam giac cac yang :
a) (5), (2).
b) (5), (2), (3).
c) (5), (2), (4).
d) (5), (6), (3), (4).
e) (5), (3), (4).
120
PHAN II : CHI DUO!
Gi6ng nhu' chi tren, chi duai bao g6m mot dai, goi là dai chi dual (cingulum membri
inferioris) hay dai chau (cingulum pelvicum) va phan td do cda chi dual (pars liber membri
inferioris) gum ba phdn : dui, cang chan va ban chan.
Dai chi ddai tao bdi hai xdang chau, xdang cang va xdong cut thanh khung chau (pelvis).
Xuang ding va xdang cut se ddac trinh bay a phdn xuting than minh.
Dui gum có xdang dui va xdang banh che.
121
Cang chan g6m c6 mictng chay va xiiang mac.
Ban chan c6 cac xuang c6 chan, cac 'arcing ban chan va cac xuang d6t ngon chan (H.8.1).
Cac xu'ang chi chi& doic lien lcgt \Teri nhau bang cac khdp Ong gi6ng nhu a chi tren.
Cac xticng
ban chan
Cac xuring
&It ng6n chan
122
WONG CH4U
(os coxae)
Xuang chau la xdong chan, hinh canh quat, Xuong chau khap vai : xdong cOng (sacrum)
phia sau, )(dung chau diffi ben ar phia trudc va xuang ddi (femur) a phia ngodi va. phia (lath.
1. DINH HIXING
Bat xuang thang ddng nhii canh quat.
—Mat c6 lOm hinh chen ra ngodi.
—Phan canh quat c6 16 h6ng xu6ng doh.
—Bar c6 khuygt lan ra sau.
2. MO TA
2.1. CAU TAO (H.8.2)
Mao chau
Xiang mu
Xuring ngdi VOng xu'o'ng mu
ngdi
During not
cac xu'dng
canh chau,
ngoi va mu
.
Gal chau sau dudi
Gai chau 'nide hen
Khuyet ng6i l6n Gal chau trade du-di
6 al Dien nguyet
Gai ng6i H6 6 c6i
Khuyet ngoi be Nganh (ten xudno mu_
Driang lurk (mao luvc)
Cu mu
Mao bit
,Than xtiong mu
ng6 . Khuyet 6 c6i
Ngenh xuang ng6i
124
M6p cuia 6 coi nho len thanh mot vanh, vanh nay khuyk a phia ditch, nai khuye't
goi la khuyk o coi (incisura acetabuli). Trail xuong tuoi khuyk co day chang ngang 6
—Trail 6 c6i la mat ngoai cua phan cdnh xuong chau, con goi la din mong (facies glutea).
ei do co ba du'ang : ducang mong trade, sau va duai (linea glutea anterior, posterior, inferior) chia
di'6n nay lam bO'n khu. Ba khu tren la not barn cUa cac co mong.
- Durdi 6 c6i la 18 bit (foramen obturatum) duvc tao bai xocing ng6i va xuang mu. L6 bit do
hai -yang cung (mOt tren, mot doli) tao thanh. \Tong cung nay not tigp nhau a phia sau va xa
nhau a phia truck. Noi hai yang cung khong gap nhau tao thanh ranh bit (sulcus obturatorius),
la nai mach mau va than kinh bit di qua. L6 bit tren 'along tuvi duroc day bai mang bit
(membrana obturatoria).
Cl gata la du'ang cung (linea arcuata), chay cheo tii sau ra trade va xu6ng dutdi. Dutang cung
cua hai xuong chau phai va trai va mot phan xt.fong cung tao thanh eo chat' fret' (apertura
pelvis superior). Eo chau tren chia khung chau thanh hai phan, phia trail la chau to (pelvis
major), phia duicti la chau be (pelvis minor).
H6 chau Bd trong
Lei cu chau
Lei bit
Nganh duel xueng mu
DiOn mu
2.3. CAC BO
2.3.1. Bd tren: con goi la mao chau (crista iliaca), bat dau tit gai chat: thick tren (spina
iliaca anterior superior) dgn gai chau sau tren (spina iliaca posterior superior).
Trong tut thg thing, gai chau truidc teen nam tu'ung ling vdi clot song ding 1 va là digm mgc
de do chieu dai chi duo'i. Gai chau sau tren Wang itng vdi dot song ding 2, do et-mg la vi tri
kherp ding chau (articulatio sacroiliaca).
Nai cao nhat cua mao chau Wang :hag vii khoang d6t song that lung 4, ngutii to thding dun
vao vi tri cua mao chat: de xac dinh dgt song that lung 4, trong thu thuat choc do tily song.
2.3.2. Bd (Wed: Ductc tao thanh bed nganh xuung mu va nganh xuung ng6i (H.8.2A).
2.3.3. Bd tritdc: Bar trudc lem, tif teen xu6ng co:
— Gai chau trudc tren (spina iliaca anterior superior), tigp theo bang met khuygt nhO cho
than kinh.bi dui ngoAi di qua.
— Gai chau truerc Judi (spina iliaca anterior inferior).
— GO chau mu (eminetia iliopubica).
- Midi. go chau mu c6 met dien hinh tam giac: dinh là xuang mu, canh trade IA mao bit
(crista obturatoria), canh sau la mao lutuc xuung mu (pectea ossis pubis). Mao live con goi là
dutrng lucic miung mu n6i tigp duffing hinh cung va la nui bam cua nhieu day clang quan
trong cua vung ben nhu: liAm ben (falx inguinalis), day chang khuy'gt (ligamentum lacunare), day
chang lige (ligamentum pectineale), day chang ben phan hei (ligamentum reflexum).
— Cu mu (tuberculum pubicum) co day chang ben barn.
2.3.4. Bad sau: ding co nhieu ch6 16i lem, tiff teen xu6ng clued co:
— Gai chau sau tren (spina iliaca posterior superior).
— Gai ch4u sau ducli (spina iliaca posterior inferior).
— Khuygt ng6i loan (incisura ischiadica major) co co hinh le di qua.
— Gai ng6i (spina ischiadica) có cu sinh &ff va day chang cling hong barn.
— Khuygt ng6i nh6 (incisura ischiadica minor).
- U ng6i (tuber ischiadicum) IA nui n6i than yeti nganh )(dung ng6i. U ng6i là nal chiu hoAn
toan sac nang cita ca thd trong tut thg ng6i.
126
3. KHUNG CHAU (pelvis)
Khung chau dive tao thanh bai bon xuang: hai xucrng chat', xuang ding va xuang cut. Mat
phang di qua dudng cung (linea arcuata) cua xuang canh chau, mao lucic xuang mu (pecten ossis
pubis) va u nho (promontorium) cua xuang ding goi là eo chau tren (apertura pelvis [pelvical
superior) va cac dating nay goi là dating tan ding (linea terminalis). Eo chat' tren chia khung
chau thanh hai phdn: phia tren là chau to (pelvis major) (con goi là dai khung), va phia &PM
là chau be (pelvis minor) (con goi là khung chau thyc hay tidu khung). Eo chau du'ai (apertura
pelvis [pelvica] inferior) cila khung chau c6 gidi han phia ngoal (a m8i ben) là gai ngoi, phia
sau la dinh xtrung cut va phia trudc IA bd dudi khdp v8 va nganh (Judi miring mu. Gidi han giita
eo chau tren Ira eo chau dudi la khoang chau (cavitas pelvis) con goi la eo "gift". Hai nganh,
dudi dia hai xuang mu tao thAnh mot goc: ar nam goi 1a goc ha vU (angulus subpubicus) vta ar
nit goi là vOm v8 (arcus pubis). Cac eo chau c6 cac dutng kinh truck sau (diameter conjungata),
duting kinh ngang (diameter transversa) va dating kinh cheo (diameter oblique). Cac doting
kinh nay c6 the do gian tiep qua chup X-quang khung chau. During kinh trudc sau caa eo tren
la darting not tit u nho cua xuung cling den bar tren khdp ve, va du dng kinh trudc sau dia eo
diidi la darting not tii dinh caa xu'ung cut den bar dual caa khdp v8. During n6i hai trung diem
dia hai darting kinh trudc sau cua eo tren va eo dudi va chay song song vdi mat chau hong
(facies pelvina) cua xutang cling va xuang cut la tryc cua racing chau (axis pelvis).
Khung chau chiia cac ca quan cua he tieu hoa, he ni.8u duc, cac mach mau 16n va than
kinh. Hinh dang va kith thudc caa khung chau phu thuOc vac) gidi tinh va v6c dang cua tiing
ca nhan. Vi lien quan mat thiet vdi chiic nang sinh san nen khung chat' nil c6 nhdng dac diem
khdc 13* vdi khung chau nam.
1. Hinh dang khung chau Hep va cao han Rung va thap han
2. Canh ctia 'arcing chdu Ddng thang han Nam ngang ban
3. &tang ding Hep va dai han ROng va ngan han
4. Goc ha v'e 70 - 75° 90 - 100° (vOm v8)
5. Hinh clang dia khung chdu be Hinh non Hinh try
6. Hinh dang eo tren Hinh qua tim Hinh trim han
Nhin chung, xurang chau IA 'Mit xuang \rising chat, quan trong vg phuang din san khoa.
Xuang it bi than thucmg va khi co than thu'o'ng thudng là do chan thuang rat manh, co kern
theo ton thu'ung ca quan a chau be.
XIYCYNG DUI
(femur)
Xuang dui (femur) là mat xucrng chin, dAi va nang nhat cUa ca the, not hong vdi tang chin.
127
Chi:3m
xu'cing deli
H6 mau chuygn
Mgu
Ham
chuygn Ian
Co xu'cing dui chom dui
Ba sau
THIET DIEN THAN XUONG
Duang rap
Mom tren
161 cgu ngoai CO ca khey
Mom tren
lai cau trong
1. DINH HU'eiNG
Ddt xdong dung thang.
- Dau trim len tren.
- Mdt khap cda ddu tron hudng vao trong.
- Boy ddy caa than xu'ong ra phia sau.
Do la vi tri giai pilau dm xu'ung din, a vi tri nay truc oda than xu'o'ng nghieng len tren va
ra ngoai. Truc nay hip with truc chuydn dOng caa xuang dui (truc not trung tam dal' tron a tren
va trung tam cldu rOng a dual) mot goc khodng 10° (H.8.1).
128
2. MO TA
2.1. THAN XIIONG (corpus femoris).
Nhin to truac ra sau, than xuong thong. Nhin ngang, than xuong tong 16i ra trudc
(H.8.5).
2.1.1. Cac mat. Xuang c6 ba mat truck, ngoai va trong. Ca ba mat del.' 16i va duqc phu
bang co nen khong so thdy duth da.
2.1.2. Cac bd. Xuang c6 ba bar :
+ BO trong va bO ngoai khong rO net ldm.
+ BO sau 16i, goi la diking rap (linea aspera). DuOng rap c6 hai mep : mep ngoai (labium
laterale) va mep trong (labium mediale), gida hai mop c6 16 cho Ong mach nuOi xuong.
O Tau tren than )(tong :
* Mep ngoai chay v6 phia mdu chuyen to (trochanter major) va ngUng lai a 16i ca co irking
(tuberositas glutea) nth co mong barn vao. Khi 16i cu co mong 10 rO thi goi la mdu chuyen that ba
(trochanter tertius) (chiem ti 10 15% 6 nguari Vi0t Nam).
* Mep trong chay xoAn quanh mdu chuyen be (trochanter minor) va lien tiep vdi duOng
gian mdu (linea intertrochanterica).
* Ngoai ra con c6 melt, duang thd ba di to &Ong rap cl6n mdu chuyen be goi la du ng luoc
(linea pectinea) c6 co luoc barn vao.
O dau du'eri than xuong :
* Mep ngoai chay xuong dudi v6 phia mom tren 16i cau ngoai (epicondylus lateralis).
• Mep trong chay ve phia mom tren 16i cdu trong (epicondylus medialis) va dung a ea co
khep (tuberculum adductorium) noi co khep 16n barn vao. Hai mep nay gidi han mot khoang
hinh tam giac goi la din kheo (facies poplitea).
Diem ye-u
He thong
HO th6ng quat chan de
cung nhcn
Xu'cng dac
Hinh 8.6 : Goc nghieng Hinh 8.7 : Cdu tnic co xuong ddi
Giuta hai he thong nay có mit ch8 a c6, la nal xuang a gay.
Ngoai goc nghieng, c6 xuang dui con có goc nga trade khoang 30°. Goc nay hap bdi true
caa c6 va mat phang qua hai 18i cau va than xirang. Do goc nay ma khi ta dat xu'ang did len
ban, ta thay dau tren xucmg ngoc khOi mat ban (H.8.8).
Tat ca cac thay doi vg goc nghieng va goc nga truck cl8u chiing to tinh trang bat thing
caa xuo'ng dui.
130
2.2.3. Mgu chuygn kin (trochanter major) : La not barn ciia khol co xoay dui. Mat ngoai
dia. Mau chuyen lan di the se &roc ngay dudi da. Mat trong Mau chuyen lan co h6 mau chuyen
(fossa trochanterica) la noi barn dm co bit ngoai.
Phia trutic Mau chuyen 16'n not von Mau chuyen be bed du'ong gian Mau (linea intertrochanterica).
Phia sau Mau chuyen lan not yeti mau chuyen be bai mao gian Mau (crista intertrochanterica).
2.2.4. Mgu chuyen be (trochanter minor) : 0 dudi c6 dui, mat sau va trong xuong
XU'dN G C HAY
(tibia)
Xu'o'ng chAy (tibia) IA mot xu'o'ng dai, chan, tigp khdp vai xu'o'ng dui va. IA no'i chiu phan lan
stic nang tit dui d6n xu6ng cang chan.
I. DINH HU'dNG
Dat xuong thing thong.
— Dau nh6 xu6ng du'6i.
— Mau cda dau nh6 vao trong.
—B6 sac rO, ra truck.
2. MO TA
Bo truec
xuang chay
Mat ngoai
xu'on• moo Mat trong
xu'ung chay
— M.dt ca trong
—Ba gian cot (margo interosseus) a phia ngoai, mang va ro, co mang gian cot bdm vac).
phia cludi, 136 gian cot Om lay mot khoang hinh tam gide goi la khuyat mac (incisura fibularis).
—Ba trong (margo medialis) khong ri:5 rang ldm.
2.2. DAU TREN (H.8.12).
Ddu tren be rOng de dEr lay ddu dual xucrng dui. Ddu tren g6m :
—L6i cau trong (condylus medialis) va 16i cau ngoai (condylus lateralis). L6i cau ngoai 16i
133
Dien khdp tren
Du'ang cd dep
Mat sau
Ma f ca trong
Khuye't moc
Dien khdp
mat ca
Dien khdp dddi
Dien khdp
Dien khdp Iran ngoai
tren trong
Gd gian
loi cau
Wing gian
0i cau sau
134
—Dien khdp tren (facies articularis superior) nam a mat trail hai 16i ciu va tiep khdp
vdi 16i cdu xudng dai. Dien khdp trong 15m va dai ho'n dien khdp ngoai.
— Hai dien khdp tren each nhau bai go gian 16i cdu (eminentia intercondylaris), yang gian
16i cdu trade (area intercondylare anterior) va Wing gian 16i cau sau (area intercondylare
posterior). 0 go gian 16i cdu ea hai cu gian 16i cau trong va ngoai (tuberculum intercondylare
mediale, laterale) nho len.
—Mat trade : Hai 16i dm c6 khoang tam gide ma dinh tam gide g6 gh8 va nam ngay ducli
da, do la 16i ca chay (tuberositas tibiae) ndi day thing bdnh the barn vao.
2.3. DAU DVOI
NhO hctn dau tren. Phin trong dau du'di xuang thap tao thanh mit ea trong (malleolus
medialis), nam ngay cludi da. Mat ngoai mat ca trong co dien khdp mat ca. (facies articularis
malleoli)) tiep vdi dien mat ca trong caa rung roc )(dung sen.
Dien khdp mat ea thing goc vdi dien khdp dudi (facies articularis inferior) a &Au cludi
xucmg chay. Dien khdp (kith tiep khdp vdi dien tren (facies superior) dm rung roc xuang sen.
Mat ngoai diu cludi hinh tam gide co khuyet mac (incisura fibularis) la nai xucrng chay
tiep xuc vdi dau cloth xudng mac (H.8.11).
Nhin chung, 'axing chay la )(acing chiu sac nang a vUng tang char', xucing lai co bar trade va
mat trong nam ngay du'di da nen rat c18 bi ton thuang. Han the niia, ncri nay killing dude cd the
phi' nen khi ton thuang hay khi phiu thuat, xu'crng rat lau lanh.
Xing chay cua ngudi Viet Nam dai 33,6 cm (khong ke cu gian 16i eau cua xu'o'ng), xucing caa
ngudi Phap do 38 cm. Rat det ngang (chi s6, a ngang mart 16 nuoi mil:mg, la 69,5). Diem nay to rO la
co tang than sau caa ngudi Viet Nam rat to, nghia la xuang chay caa ngudi Viet Nam tuy ngan hon
xu'dng cua ngoai Phdp, nhung manh hon. Ngutri Viet Nam hay ng8i x6m hay ng8i bht than chiit
nen xudng chay bi cong nhi8u ra sau d clau tren (GOc xien : do dude 11° va goc ra sau do dude 16°);
dien 'chap ngodi cua dau tren bi 16i va a bar trade caa &Au Judi xuang chay co nhie- u dien khdp phu
ding nhu d c6 xuang sen (vi hai xuang nay co sat vao nhau, khi ng6i. x6m).
XLIciNG MAC
(fibula)
Xudrig mac (fibula) la xuang dai, chin, manh, nam ngoai tang than, song song vdi wring chay.
I. DINH HU'dNG
Wit xuang clang thing
—Diu dep, nhon xuang du'di.
— H6 dm dim nay a phia sau.
—MOm nhon cua diu nay ra ngoai.
2. MO TA
2.1. THAN XUrONG (corpus fibulae) (H.8.13)
Than xuang co cdc mat, cac bir Wang tai nhu xucing chay, nhung a du'di xuang bi xogn tit
sau vao trong.
135
Dinh chum mac
Dign khdp
cham mac
Mgt ngoai
Bd trUdc
Bd gian c6t
Bd tru'dc
Bd sau
Bd truec
Mat trong
Co sen
Xtfong veing
CO xddng hdp
CO ;Wang ghe
CO xudng got
139
Xu'cing
ban chan
Hinh 8.20 : VOm ngang (cdt qua xitcmg cat ban chan)
Dian khdp
got to/dc
Dian khdp
Dian khdp gOt giaa
got sau
Ranh son
Ranh On co gap
ng6n cal dai
Hinh 8.21 : Dien kilo') got (xuang sen, nhin trl dwai)
140
Dien khdp ghe
Dien khdp
sen trade
Dien khdp
sen giaa
Dien khdp
sen sau
R5nh got
Hinh 8.22 : Dien khdp sen (xtiong got, nhin tit tren).
—Mat ben : mai ben IA dien mat ca trong hoac ngoai. MAt ngoai c6 mom ngoai xtrong sen
(processus lateralis tali).
—Mat sau : hep, co mom sau 'along sen (processus posterior tali), mot ranh nam ngang IA
ranh gan co gap ngon cdi dai (sulcus tend. m. flex.hall. longi), hai ben ranh co ca ngoai va
trong (tuberculum laterale et mediale).
1.1.2. Xurcing got (calcaneus) (H.8.21, H.8.22) IA )(dung to nhat a c6 chan, phia (lath xuting
sen va sau =nig hop. CO sau mat :
—Mat tren : c6 mot loi hinh bau duc mang dien khop sen sau (facies articularis talaris posterior).
Phia trade dien khop nay IA ranh got (sulcus calcanei). Phia trong mat tren xncmg có mot mOm16i. ra
de nang dor )(Long sen IA mom chan de sen (sustentaculum tali), tai day có dien khdp sen gida (facies
articularis talaris media), phia trade no IA dien khdp sen. trade (facies articularis talaris anterior).
— Mat dttai : hep, lam tit trudc ra sau.
— Mat ngoai : phia tru'ac c6 rang roc mac (trochea peronealis), phia sau co ranh gan co mac
dai (sulcus tendinis m. peronei longi).
—Mat trong : lOm sau, phia du'ai mom chan de sen là ranh gan co gap ng6n cai dai (sulcus
tendinis m.flexoris hallucis longi).
—Mat trade : hinh vuong CO dien khdp hOp (facies articularis cuboidea).
— Mat sau :161, hinh bau duc co cu got (tuber calcanei) 1M xu6ng dudi va ra sau tpo nen got
chan. Phia dtrai ca got co mom trong ca got (processus medialis tuberis calcanei) va mom ngoai
ea got (processus lateralis tuberis calcanei)
141
1.1.3. laidng ghe (os naviculare).
ffinh bau due dep theo hcang tru'ac sau, nam gifta xucng sen va ba xtiong chem. Co sau mat :
—Mcyt sau : dign khdp vai xcang sen.
-mot trong :161 ra thanh 16i cu xuang ghe (tuberositas ossis navicularis).
—Mcit trztac :161, CO ba dign kMp vari ba xuung chem.
—Mat tren : 16i.
—Met &tat : g6 gh6.
—Mat ngodi : khdp vori xuang hOp.
1.1.4. Xing diem trong, glen va ngoai (os cuneiforme mediale, intermedium et
laterale). Nam phia trong xuang hOp, gifia 'clang ghe va cac )(dung d6t ban than I, II, III.
1.1.5. Xtio'ng hCop (os cuboideum). Hinh hOp khong dgu, nam giiia xucng got va xticng ban
than IV, V. CO sau mat :
— Mat sau hinh vuong khop veil xucng g6t.
—Mat truoc : chia lam hai dign khdp ngoa.i va trong dg khdp yeti hai )(dung dal ban than.
— Mcit daori : phia dcai có ranh gan cc mac dai (sulcus tend. m. peronei longi), phia sau
ranh la 16i cu xu'o'ng hOp (tuberositas ossis cuboidei).
—Mcit tren : nam ngay dual da.
—Mat ngocii : nhO va hap.
— Mat trong : co dign khdp vbri xuang chem ngoai va xcang ghe.
1.2. XliCiNG DOT BAN CHAN (ossa metatarsalia).
Gam nam xucng danh so tit I dgn V, kg di d6t ngon cai. M6i xucng có nen (basis), than
(corpus) va chOm (caput). Xtrang I vb. V co 16i cu a nen (tuberositas ossis metatarsalis).
1.3. MING DOT NGON CHAN (ossa digitorum pedis).
Mei ngOn có ba dgt On, giiia va xa (phalanx proximalis, media et distalis), ar &it xa co 16i
cu dot ngon than (tuberositas phalangis distalis), mei deft CO ba phan : nen dgt ngon (basis
phalangis), than dgt nem (corpus phaliingis) va chOm dift ngon (caput phalangis).
KHOP HONG
KhOp hong (articulatio coxae) la klieg) cham 16'n nhat caa ca thg.
I. MAT KIldP
1.1. 6 COI (xem bai Xu'ung chau).
1.2. CHOM XU'ONG DUI (xem bai Xuung did).
Ch6m chi tigp xtic \Teti 6 c6i d dien nguyet.
1.3. SUN WAN 6 C61 (labrum acetabulare) là mot vanh sun sui barn vao chu vi cila 6 cal
Vanh nay lOm Ara nhan a mat trong. Phan sun vidn 6 c6i bat ngang qua lihuygt 6 c6i goi la day
chang ngang aigamentum transversum acetabuli). Sun vien 6 c6i lam cho 6 c6i them sau han
va Om troll gdn hat chom dal.
3\
\\ \\\
N \
Sun vi4n
Bao kW'
Day chang
chum dOi
Haat dich
Khdp hong tuy khong linh hoat bang khdp vai nhung cling có nhi6u clOng tac giap bao
dam chile nang di lai, chay nhay nhur gap (khi goi dui 80°, khi g6i ggp 130°), dui 15°, dang
45°, kilo') 30°, xoay ngoai 45°, xoay trong 30° va quay \rang.
KHOP GOI
Khdp g6i (articulatio genus) la khdp philc hip cua cc; the, gom hai khdp :
- Khdp glita dui va xdong chay thuOc loai khdp lot cau.
- Khdp gifia xuang dui va xu'orng banh the thuOc loai khdp phang.
1. MAT KHOP
1.1. LoI CAU TRONG VA LOI CAU NGOAI XLICiNG DUI (xem bai )(acing dui).
1.2. DIEN KHOP TREN XU'ONG CHAY (xem bai Xucrng chay).
1.3. DIEN KHOP XiIC3NG BANH CHE (xem bai Xu'ung banh che).
1.4. SUN CHtIVI TRONG VA NGOAI (meniscus medialis, lateralis) (H.8.26).
Day chang
ngang gdi
Day chang
cheo tru'dc
Là hai mieng sun sqi nam a din khdp tren xu'o'ng chay lam cho din khdp nay them sau
rOng va trail Mug.
Sun chem ngoai hinh chit 0, sun chem trong hinh chilr C.
Hai sun chem n6i nhau bai day chang ngang g6i (ligamentum transversum genus) va dinh
vao xttong chay bai cac day chang, do do no de dang di chuyen khi khdp cif dOng. No trUUt ra
sau khi gai gap va ra trurac khi g6i
147
Trong Ong tac du8i g6i qua manh khi cang chan dang a tu the xoay ngoai hay xoay trong,
sun chem cif) the bi ton thit6ng. Sun chem it có mach mau nuoi nen khi ton thuong kho h6i
phuc va có thd trot thanh met vat cher' khong cho khdp g6i hoat deng.
2. PHI.RiNG TIEN NOI KHdP
2.1. BAO KH(iP (capsula articularis)
Bao khdp goi mong, ve phia xiking dui bao khdp barn tren dien rong roc, tren hai loi cau
va h6 gian 16i cau. Ve phia xurang chay bao Ural) barn a phia du'ai hai dien khdp. Phia tru'ac,
bao khdp barn vao cac b6 cua xanng banh the va &roc gan banh the ddn tang Wang. Phia
ngoai, bao khap barn vao sun chem.
2.2. CAC DAY CHANG. Khdp gel c6 bon he th6ng day chang.
Gan co'
clau deli
Xdong
banh the
Mac girl
banh the trong
Day chang
banh che
Day chang
ben chay
Cd kheo
Chom mac
Hai day chang ben chay va ben mac rat chac va dong vai tra quan trong trong viec gilt
cho khdp kh6i trat ra ngoai hay vao trong.
Hai day chang cheo bat cheo nhau thanh hinh chit X; ngoai ra, day chang cheo try dc can
bat cheo day chang ben mac, va day chang cheo sau bat cheo day chang ben chay.
Hai day chang cheo rat chac va clang vai tro quan trong trong viec gift cho khdp goi kh6i
trat theo chieu truck sau. But mat trong hai day chang nay, khi kham khdp g6i to se c6 dau
hieu ngan keo.
4. BONG TAC
Wang tdc chd yeu &la khdp la gap va du6i. Tuy nhien khi cang chan gap, khdp c6 thd lam
clang tdc dang, khep, xoay trong va xoay ngoai rat it.
149
Xu'cing banh the
Day chhng
ben dia.),
Day ch.ing
chum mac tn/dc
Xu'crng chay va =mg mac tiep khdp vdi nhau bai hai khdp :
—Khdp Tang chay mac (articulatio tibiofibularis) a clau tren.
—Khdp sai chay mac (syndesmosis tibiofibularis) a clau
Ngoai hai khdp, xurang chay va xiiang mac con n6i vdi nhau bai mang gian cot.
Gam hai dien khdp : dien khdp mac ctia xu'ung chay (xem bai )(dung chay) va dien khdp
chain xudng mac (xem bai Xu'ung mac). Ca hai dien khdp deu a) skin the phd.
Bao khdp barn a ba dien khdp va day len thanh day chang chain mac tru'dc va chOm mac
sau (lig. capitis fibulae anterius et posterius) (H.8.29).
Gam hai dien khdp : khuyet mac (xu'ang chay) va mot dien 16i d mit trong mat ca. ngoai.
Hai dien khdp nay ddqc gan nhau chat the bai hai day cha'ng chay mac tritdc va chay mac
sau (lig. tibiofibulare anterius, posterius) (H.8.30, 8.31).
Khac vdi khdp quay trd tren va quay try dudi, khdp chay mac rat it di clang.
150
CAC KHOP BAN CHAN
(articulationes pedis)
1. KHdP CO CHAN (sen — tang chan) (articulatio talocruralis). La khdp gida xdong sen va
dau du'di )(Yong chay, 'along mac.
1.1. MAT KHdP
1.1.1. Dien khdp dtidi xtidng chay (xem bAi Xu'ong chAy).
1.1.2. Dien khdp mat ca xtidng chay (xem bai )(acing chAy).
1.1.3. Dien khdp mat ca xtidng mac (xem bAi Xi.rong mac).
1.1.4. Bong roc xtidng sen (trochlea tali).
Voi ba dien :
— Dien tren khdp vdi dien dodi )(Jiang chAy.
— Dien mat ca trong tigp khdp vdi dien mat ca mit:mg chAy.
— Dien mat ca ngoal tie-p khdp vdi di0-1 mat ca xoung mac.
Ba dien khdp cila xoung chay va mac to thanh mot h6 mOng Om lay meing IA rang roc sen.
1.2. PHI.TONG TIE,N N6I KHOP (H.8.30, 8.31, 8.32).
1.2.1. Bao khdp : barn a chu vi cac dien khap va day len ar hai ben thAnh cac day chang.
1.2.2. Cac day chAng ben ngoai : g6m có day chang mac sen triidc, sau (lig. tatofibulare
anterior, posterior) va day chang mac got (ligamentum calcaneofibulare).
1.2.3. Day chAng ben trong : day chang denta (lig. mediale, lig. deltoideum).
Hai he th6ng day chang ben gitip cho xuong sen khong tru'crt ra trade hay ra sau nhong
cho phop c6 chan lAm cac dung tac gap dui a clang.
Day chang
chay mac sau
Day chang
ben trong (denta)
Day chang
mac sen sau
Day ch6ng
mac gOt
Day ch'ang
chay mac tru'dc
N6i ba xiidng chem, xuong hep vari cac dau gdn xdong ban chan.
N6i cac dau xa xuang ban chan vdi cac d6t gan ngon chan.
70. Trong dinh hudng xuong chau, ngtidi to dung chi tiet gidi phau nao dudi day de dinh htiang
chieu track - sau cua xtiong :
a) Ranh bit nam a phia tru'ac teen cila to bit, tren ngutii song dukic bit kin bdi mang bit.
b) Ding cung IA cac &tang cong nam a mat ngoai phan canh xdong chau.
c) Dien bdn nguyet, dien mu, dien tai, dien inking IA cac dien khdp cua xurcing chau.
d) Go chau mu IA met chi tiet gidi phau nam d bor dudi xtiong chau.
e) Tat ca deu sai.
153
72. M‘u chuygn be la noi barn cilia co :
a) Thang dui. d) Thon.
b) That lung chau. e) Lucie. (Xem them beti 10)
c) ROng trong.
73. NOi ye xu'ong dui, cau nao SAI :
a) Tren xu'ong tiioi, toan b0 dau tren xucing din &roc phi' bed sun khdp dg an khdp vOi 6 coi.
b) Co xiiang did co mot phan nam ngoai bao khdp.
c) Goc nghieng cua c6 xuong dui la 130°.
d) Goc nga cua c6 xuang dui là 30°.
e) Cu co khep nam or ngay tren mom tren 16i cau trong.
74. Dign khdp mat ca a ddu clued xuung mac Ichap with :
a) Khuygt mac a dau cluai xuong chay. d) Xizang sen.
b) Dien khdp mac dia xu'o'ng chay. e) Tat ca deu sai.
c) H6 mat ca. ngoai.
75. Xtiong c6 chan g6m :
a) 8 xuctng, xep thanh hai hang.
b) 7 xucing, xep thanh hai hang.
c) 6 xuang, xep thanh hai hang.
d) 4 xitong, xep thanh hai hang.
e) 2 xticing la : xuang got ya xu'ong sen.
155
9 MONG
'Wing mong (regio glutea) IA mot \rung c6 nhi6u mach mdu va than kinh quan trong tit
chAu hong di qua de xuCing chi dudi.
157
Than kinh chau
Than kinh chau ha vi
ha vi
Than kinh ngVc 12
Than kinh
sinh duc dui
Than kinh
Than kinh
Than kinh chau ben
bi dui ngoai
bi dui ngoai
Than kinh
bi mdng
Cac nhanh
)i
Than kinh
bi tnidc
bit
than kinh dui
Than kinh
bi dui sau
Than kinh
hien
Than kinh bi
bap chan ngoai
Than kinh bi
bap chan trong
Nhanh not
mac
Than kinh
Than kinh bap chan
mac n6ng
Than kinh.
mac sau
Cc mow lan
Cd ban mang
Co hinh le
Co bit trong
Ca mong Idn Ca sinh doi du'di
Co thou
CO ban mang
Co ban On
Hinh 9.3 : Ca vang mong (lap sau) vet vang dal sau
Cat 'ming lin (m. gluteus maximus)
Nguyen ziy : — Dien lilting xiiang chat', sau dutrng ming sau.
— Mao ch4u.
160
— Mat sau xtiong ding.
— Day chang cling u ng6i.
Barn tan : — Dai chau chay.
— Diking rap xdong
D6ng tcic : Day la co dai did rat manh va la co gitip hinh thanh tii th6 thing than.g cua
loci ngdOi.
Ngoai ra co con xoay ngoai did va lam nghieng chau hong.
+ Cd cang mac chli (m. tensor fascia latae).
Nguyen iiy : Mao chau.
Barn tan : Noi n6i 1/3 va 2/3 dudi dai chau chay.
Dai chau chay (tractus iliotibialis) la mot dai mo sci gia'a co mong ldn va co cang mac din.
0 phia sau lien ti6p vdi hai la can mong, phia triiac bao lay co cang mac dui va lien ti6p vdi
mac dai. Dai chau chay barn tan vao &du tren )(tong chay.
D6ng tac : Ngoai tac dung Ong mac did, khi tua vao xdong chau, co se gap, clang va xoay
trong din; khi tua vao din co se gap, clang va xoay ngoai chau.
Thgn kinh
then va
Thin kinh
dOng
ngoi
mach
then Co sinh doi tren,
trong bit trong va sinh
doi dud. i
D6ng mach
va thin kinh
mong duo"
Co nhi dgu dui
Thin kinh bi
dui sau
Co ban mong
Hinh 9.4 : Ca, thein kinh, mach mciu wing mong
161
2.2.1.2. Lop giact :
Lap gifia cdch lerp nong bdi mot la sau cila can mong va met lop mo lien kgt.
* Cd mong nha (m. gluteus medius) :
Nguyen ziy : — 3/4 truck mao chau.
— Dien ming xuo'ng chau, gida duang mong trudc va sau.
Barn tan : Mdu chuy'gn to.
DOng tac : Dang dui, phan trudc cua co con gidp gdp va xoay trong did; trong khi phin sau
dui va xoay ngoai dui. Khi co tua vao xucing did se lam nghieng nguiii sang ben.
* Cd hinh le (m. piriformis).
Day la car quan trong va la mgc de tim mach mdu va thdn kinh a viing mong.
Nguyen ziy : — Mat chau, dgt song cling II, III, IV.
- Khuygt ng6i to.
— Day chang cling gai ng6i.
Bcim tan : Co hinh le di ra khoi vimg chau a khuygt ng6i to r6i barn vao mdu chuygn to
xucng dui.
Dung tac : Dang va xoay ngoai
2.2.1.3. Lap sau:
G6m có co rang be va cdc ca u ng6i - xuang mu - m'au chuyen.
* Cd mong be (m. gluteus minimus).
Nguyen ziy : Dien mong, gida &Ong mong trade va cluth.
Bcim tan : Trude mdu chuygn to xttccng
Dung tac : Dang dui, xoay trong
* Cd bit trong (m. obturatorius internus).
Nguyen ziy : — Chu vi l6 bit, mat chau.
—Mang bit.
Beim tam : TO' vOng chau, co vat qua khuygt ng6i be ra ngoai Ira ham vao mat trong mdu
chuygn to trudc h6 mgu chuygn.
DOng tcic : Cling vdi co sinh doi, có tac dung xoay ngoai dui, dui va dang did khi did a tu
thg gdp.
* Cd sinh doi tren (m. gemellus superior) va cd sinh doi &Jai (m. gemellus inferior) :
Nguyen ziy : — Gai ng6i.
—Khuygt ng6i be.
—U ng6i.
Bam tan : Hai cc sinh doi di doc theo 136 tren va du'ai co bit trong va bdm tan cling vdi
gan cc nay.
Dong tac : Taang 4( co bit trong.
* Cd vuong dui (m. quadratus femoris).
Nguyen ziy : U ng6i.
162
Barn tan : Mao gian mau xatorng dui.
DOng tcic : Xoay ngoai va khep
* Cd bit ngodi (m. obturatorius externus).
Nguyen uy : – Vanh ngoai cUa 18 bit. – Mang bit.
Barn tan : H6 luau chuyen cua xu'ung
DOng tcic : Tuo'ng tai cc vuong
Dai be phan cac co vung mong la do cac nhanh ben cUa dam r6i than kinh ding chi ph6i
till cc bit ngoai do than kinh bit.
Mac n6ng
Co mong nhd
Co mong be
DOng mach va
thin kinh --
mong tren Cc mong Ian
Co hinh le
DOng mach mong duel
Thin kinh bi dui sau
Thin kinh ngdi
Co sinh cloi tren —40
Co bit trong
Thin kinh bi
Co sinh clOi dUdi
mong duel
Nganh xu'o'ng ngoi
Hinh 9.6 : Dam refi than kinh cling vet cac nhcinh ngocii vang ch(tu did dOng mach chau trong
Phan nhdnh : Bong mach rang tren cho hai nhanh vao co :
+ Nhanh 'long di gifia car ming ldn va mong nh6.
+ Nhanh sau di giCia car mong nh6 va rang be.
Ngdnh not : Eking mach mong tren n6i vai :
+ DOng mach chau ngoai qua nhanh mu chau sau (a. circumflexa ilium profunda).
+ Bong mach did sau qua nhanh mu did ngoai (a. circumflexa femoris lateralis).
+ acing mach chau trong qua nhanh dOng mach luting dudi (a. glutea inferior) va dOng
mach ding ngoai (a. sacralis lateralis).
* ThAn kinh mong tren (n. gluteus superior).
Tao bdi than kinh that lung 4, 5 va than kinh cUng 1. Than kinh chui qua khuyet ngoi ldn
va chia hai nhanh di ding dOng mach va tinh mach mong tren. Than kinh nom sau horn thing
mach.
Than kinh mong tren van &Ong cho ba cor : mong nh6, rang be va co tang mac did.
2.2.2.2. Mach via than kinh dudi ca hinh le : aidc xe-p thanh ba ldp :
- Lap 'long : than kinh bl dui sau.
- Lap giiia : than kinh ngeli (rt. ischiadicus), be mach than kinh mong dudi, be mach than
kinh then.
- Ldp sau : Gom cac nhanh van &Nig cho co d lap sau vOng mong : than kinh co vuong
diti, co bit trong, co sinh dOi tren va dudi. Tat &á dOu la nhanh cila dam r6i ding. Ngoai ra
ldp sau con có cac nhanh than kinh hau mon-cut (nn. anococcygei) chi ph6i cam giac cho vOng
quanh xurong cut.
164
Than kinh sinh cluc du' N.12
T1_1
Dam r6i
Than kinh dui cOng
Hinh 9.7 : Sa cta dam r6i thdn kinh thdt lung cling
* ThAn kinh bi cliti sau (n. cutaneus femoralis posterior) xuat phat tit day cling 1, 2 va 3.
Than kinh bi dui sau di to chau hong ra vOng luting a }DO dudi ca hinh le, nam gia'a ca mong ldn
va phia sau than kinh ng6i. Sau do than kinh tiap tyc di xuang Wing dui sau, nam tren dam dai
car nhi dau dui va xuyen qua lap mac a gan h6 kheo.
ba dudi ca rang lan than kinh cho cac nhanh :
— Nhanh bi mong dudi vOng a ha dudi ca mong lan de cho cam gide a vOng nay.
— Cac nhanh day chau (rami perineales) chi phol cam giac cho ca quan sinh due ngoai.
165
•
Hinh 9.8. Ccic diem m6c cact than kinh va mach mciu yang mong
Sau than kinh ng6i có than kinh bi dui sau. Phia trong than kinh ng6i có bó mach than
kinh mong dadi va bo mach than kinh then.
Phan nhanh: a Wing mong than kinh ng6i khong cho nhanh van di:mg hay cam gide nao.
Giai phau 136 mat (H.9.8): tren da, dadng di cila than kinh ng6i có the ye bang met dung
not
* Diem A: diem not 1/3 tren va 1/3 gliita caa dadng n6i tii gal chau sau tren den u ng6i.
Didm B: diem gida cua dadng n6i tii u ng6i den mail chuyen to (diem Valleix).
Diem C: goc tren caa tram kheo.
Khi than kinh ng6i bi viern, an dot theo throng di nay, benh nhan se có cam giac dau nhoi
(Tau hi8u Valleix).
Cac thay dOi cila than kinh ng6i a ngadi Viet Nam nha sau: V8 nguyen ay so yeti co hinh
18: 94% ra a 136 dual ca hinh 18; 5% thoat ra a bd tren co hinh le.
* Bó mach thAn kinh mong diidi
- Than kinh mong da6i (n. gluteus inferior): duce tao bai than kinh that lung 5, than kinh
cling 1 va 2. Tit vang chau than kinh qua khuyet ng6i to, den vimg mong a bd dui co
166
hinh le Ira vao van Ong cc; mong lan.
- DOng mach mong dual (a. glutea inferior) : là nhanh ctia Ong mach chaU trong. O Wing
mong Ong mach mong dual di a big cludi cu hinh le, trong va hen 'long horn than kinh ng6i;
ngoai 136 mach than kinh then.
Deng mach mong dual vao cac ca \Tung mong va nhom ca u ng6i - cang chan, ngoai ra
dong mach can cho cac nhanh :
- Nhanh not vai dOng mach mu dui ngoai vd trong, nhanh xuyen 1 dm Ong mach did sau.
- Nhcinh cho than kinh ngai (a. comitans n. ischiadici).
Met di dang hiam gap ve Ong mach a mong : có slit ton tai met Ong mach rat lan di song
song vdi than kinh ng6i thay the Ong mach did de cap mau than be chi dual goi 14 dong mach
ng6i. Cho den 1991 tren the gidi da phut hien du'qc 54 trvOng hqp. 0 Viet Nam da phut hien
met truang hqp a BO mon Giai phau hoc Dai hoc Y ducic thanh ph6 H6 Chi Minh.
* BO mach thdn kinh then
- Than kinh then (n. pudendus) xuat phut tii nganh truck than kinh cling 2, 3, 4 di ra
khoi chau hong a khuyet ng6i to, bit dudi ca hinh le. Sau do Om lay gai ngai chay troy vao chau
hong qua khuygt ng6i be. Than kinh then, sau do, cling Ong mach then trong di trong 6ng
then (canalis pudendalis) den vimg day chau va•sinh due ngodi (H.9.6).
- DOng mach then trong (a. pudenda interna) là nhanh ctia Ong mach chau trong. Dvang
di ciia Ong mach then trong Wang tu nhu cua than kinh then.
\Tung mong 14 met vting quan trong, nhieu ca, mach mau : thuan lqi cho viec tiem bap thit.
Khi tiem bap can luu y tranh (H.9.8) :
- DVang di ciia than kinh ng6i.
- Ncti xuat hien dia mach va than kinh mong tren tai \rung mong : do là digm not 1/3 tren
va 1/3 giita dating ke tit gal chau sau tren clan digm cao nhat cila mau chuyen to (D).
- Nori xuat hien ctia 136 mach than kinh mong dual va bó mach then : do la di'gm n6i 1/3
giita va 1/3 dual &tang ke.tit gal chau sau tren den v ng6i (E).
Ta co thg tiem bap an toan a 1/3 tren ngodi dating not tit gal chau trudc tren clan g6c ranh
gian mong.
Cling co thd ve met duVng each dutrng giita 3 - 4 khodt ngOn tay, thong goc xu6ng daiarng
ngang ranh gian mong va chia viing mong lam bon. khu. Khu tren ngodi la khu tiem mong an
toan vi tranh doge mach mau va than kinh lan (H.9.8).
168
82. Ca nao thu0c lap ca gida a \rung mong :
a) Ca mong nha. d) a, b va c dung.
b) Ca mong be. e) a va c dung.
c) Car hinh le.
83. Ca nao sau day KHONG thuOc nhom ca u ng6i - xuang mu - mau chuygn :
a) Ca hinh le. d) Ca bit ngoai.
b) Ca sinh doi. e) Car vuon.g
c) Ca bit trong.
84. Thanh phan nao sau day di qua khuyat ngoi leen :
a) Ca hinh le. d) a va b dung.
b) Than kinh mong tren. e) a, b va c dung.
c) Than kinh then.
85. O vimg mong, dOng mach lilting tren KHONG ce nhanh not vai :
a) DOng mach mu chau sau. d) DOng mach mong chtai.
b) Dung mach then trong. e) Tat Ca Teti sai.
c) DOng mach mu dui ngoai.
86. Than kinh mong tren KHONG van dOng ca nao duai day :
a) Ca mong tan. d) Ca mong be.
b) Ca tang mac dui. e) Cau a va b dung.
c) Ca mong nha.
awn :
a) Neu (A) dung, (B) dung. (A) va (B) co lien quan nhan qua.
b) Nati (A) clang, (B) dung. (A) va (B) khong ce lien quan nhan qua.
c) Neu (A) dung, (B) sai.
d) Nau (A) sai, (B) thing.
e) Nati (A) sai, (B) sai.
87. (A) Wing tiem mong an toan la a 1/4 tren - ngoai cua mong, VI
(B) Wing nay co be mach than kinh inking tren.
88. (A) Yang tiem mong an toan la a 1/4 tren - ngoai caa mong, Vi
(B) Wing nay khong co than kinh ng6i va mach mall 16n di qua.
169
Dung hinh ye nay de tra ldi cac cau 89, 90, 91.
1
D'Ong mach
mong du'di(B)
2—
Nganh ngdi mu
(xu'ang chOu) (C) 1 Thin kinh bi mong sau (B)
VUng dui trudc (regio femoris anterior) dace gidi han phia tren bdi ndp Ian ben, phia dudi
bai du'dng ngang cach bar tren (nen) xdong banh the ba khoat ngon tay, phia ngoai bdi during
kg tit gai chau trudc tren dgn 16i cdu ngoai xdang did (di qua mall chuygn to), phia trong bai
dutng ke tit nganh dual mu dgn 16i can trong xdang
1. Lop NONG
1.1. DA VA T6 CHTYC DU'OI DA
Wing dui duqc boc bdi mot tam dual da (tela subcutanea) chda nhidu mo mo'. Tam dudi da
nem tren mot lap mo sci day chat goi la mac did (fascia lata). Tam dudi da va mac did lien tuc
vdi tam dudi da va mac cila vung bung, vUng mong va cang chan.
Mac dui thUng met 16 : 16 tinh mach hidn (hiatus saphenus) cho tinh mach hidn ldn di
qua. Tam dudi da day tren 16 nay cung bi thung nhidu 16 goi la mac sang (fascia cribrosa)
(H.10.2).
172
1.2. THAN KINH NONG (H.9.1, H.12.2).
Da va to chile diidi da viing did truck duqc chi ph6i bai cdc nhanh cam gidc :
—Nhanh did &la than kinh sinh duc dui.((ramus femoralis, n. genitofemoralis) do than
kinh that king 1 va 2 tao thanh.
—Than kinh chau ben (n. ilioinguinalis) do than kinh nguc 12 va that king 1 tao thanh.
— Than kinh bi dui ngoai (n. cutaneus femoris lateralis) nhan nhang sui tir than kinh that
lung 2 va 3.
—Cdc nhanh bi trade cUa than kinh dui (rami cutanei anteriores, n. femoralis) do day that
king 2, 3, 4 tao thanh.
—Nhanh bi caa than kinh bit (ramus cutaneus, n. obturatorius) do nhanh truck than kinh
that king 2, 3, 4 tao thanh.
1.3. DONG MACH NONG (H.10.3).
Trong to chile dudi da cUa \Tung did truck có cdc nhdnh nong cila &mg mach did. Cdc
nhanh nay to sau xuyen qua mac did hay qua 18 tinh mach hien de ra Ming.
Mgc sang
Tinh mach
hien ldn
— D(ing mach thuung vi nong (a. epigastrica superficialis) di trong ldp miff a bung den tan r6n.
173
— Dling mach mu chau nong (a. cirumflexa ilium superficialis) di song song yeti day chang
ben (ligamentum inguinalis) den tan mao chau.
— Cdc dling mach then ngoai (aa. pudendae externae) gdm c6 nhanh sau va nong, kap lay
tinh mach hign 16n va di vao ca quan sinh due ngoiti.
1.4. TINH MACH NONG :
Ngoai cdc tinh mach Item theo cdc dling mach ming, vung nay con c6 tinh mach hidn lan
di qua. Tinh mach hien 16n (v. saphena magna) nhan mau tit cung tinh mach mu than (arcus
venosus dorsalis pedis) di track mat ca trong clan 16i cau trong xao'ng chay va tiap tuc di a mat
trong dui r6i d6 vao tinh mach dui (v. femoralis) qua 16- tinh mach hien cila mac dui (H. 10.3).
1.5. HACH BACH HUYET NONG VONG BEN (nodi lymphatici inguinales superficiales)
(H.10.3).
C6 khoang 12 Tan 20 hach duqc chia lam ban khu bai &tang ngang ke qua 18 tinh mach
hidn va &Ong doc theo tinh mach hidn tan.
Than kinh bi
dui ngoai
D6ng mach mu
chau n6ng
Nhanh dell than
D6ng mach
kinh sinh dyc dui
thu'ong vi Wing
D6ng mach
than ngoai
Hach
bath huyet
ban n6ng
Cac nhanh bi
tru'O'c caa
than kinh dill
Tinh mach
hien Ian
Co luoc
Ca may
Co khep dai
CO thing dui
Ca thon
Ca Ong ngoai
CO Ong trong
Co /lido
Co khep dai
Co' Iu'dC
Cd khep ng,6n
Ca khep dai
Cd khOp Ian
VOng On co kJ*
Hinh 10.6: DOng mach dui, loan sau day chdng ben
DOng mach dii a phia sau day chang ben di trong ngan mach mail. O day d6ng mach nam
ngoai nhat r6i den tinh mach did va trong ding là cac hach bach huyet ben sau (nodi
lymphatici inguinales profundis). D6ng mach did, tinh mach dui va hach bach huye't a day
ducc boc trong met bao Chung goi là bao mach dui. Bao mach din lai dudc hai vach, ngan
thanh 3 khoang. Khoang ngoai chila do, ng mach din, khoang giita chira tinh mach din, con
khoang trong ding thi chda hach bach huygt va &toe goi la ang did (canalis femoralis). Dau
tren ang din là \Tong din, con dau dual la mac sang a 16 tinh mach hign (H.10.6). \Nag din
(anulus femoralis) duac gi6i han a truac là day chang ben, a trong la day chang khuyet va if
sau la mao ludc =mg mu.
Ong dui la mot didm yeu caa yang ben. Qua O'ng dai cac cd quan trong 6 bung có the di ra
ngoai tao nen tinh trang benh ly goi la. thoat vi dui.
+ Doan di trong tam gicic deli (H.10.8):
Tam giac din (trigonum femoral& la mot tam gide ma day IA day chang ben, canh ngoai là
bd trong cc may, canh trong la bo ngoai cc khep dai (so vai truc giita cd the), dinh tam giac
cach day chang ben khoang 10 cm, Wang Cing vai ndi cc may bat cheo cc khep dai (H.10.10A).
San tam giac din Ur ngoai vao trong có cd that lung chau, 'cd ludc, co khep dai va del khi,
mot phan cc khep ngAn. Trail tam gide din day bang mac sang va mac din. Do do that ra tam
giac dai la met khai hinh thap tam gide ma day dudc giai han 6 trulfic ben day chang ben, u sau
bed bd trti6c xuang chau, dinh la ch6 cd may gap cd khep dai va ba thanh IA: thanh ngoai la cc
may va co that lung chau, thanh trong la co ludc va cd khep dai va thanh truac là mac sang.
179
Dung mach
chit bung
DOng mach
chau chung
DOng mach
din sau
Trong tam gide did, than kinh dui nam phia ngoai, dOng mach dui a &Ira va tinh mach did
a trong cUng. Eking mach, tinh mach did dude boc-bai bao mach did nfa-no'i or tren.
Thanh tru'dc cua bao mach die co nhanh dia than kinh sinh duc dui (n. genitofemoralis) va
tinh mach hign ldn xuyen qua.
+ Doan di trong (ing co. khep (canalis adductorius) (H.10.10A) :
Ong ca khep bat (tau tit Binh tam giac did den yang gan ca khep, la mot O'ng hinh lang tru
tam giac hai bi van vao trong, de cho be mach dui Bang tit khu die trade chay ra vimg kheo a
phia sau. Ong co ba mat :
— Mat tru'dc trong là ca may khi ca nay di Ur ngoai vao trong. O sau horn ca may, con c6
mac rung khep the
180
Thin kinh dui
Co thdng dui
Cac hach ben hong
Mac sang
Cd tang
Co khep dai
mac dui
Ca Itidd
Cd rOng
ngoai Cd khep nggn
Xu'dng dui
Ca bit trong
Ca bit ngoai
Dung mach diJi sau
Cd khep dai
\ DOng mach xuyen
Cd may
Cd khep lin
Vang gan
ca khep
Khi cci slit ton tai cUa (king mach ng6i thi citing mach dui rat nhO chi can vai tro cung cap
mau cho
CO Ong trong
TIM mach
hien Ian
Co khep nga'n
Co khep dai
Ca thon
Co may
Cd ban gin
Cd thing deli
Cd rang ngoai
Cd rang trong
Cd may
Cd nhi dau
Tinh mach hien On
Than kinh ngoi Cd thon
Than kinh bi
dui sau Cu khap On
186
VUNG DUI SAU
Wing dui sau (regio femoris posterior) dudc gi6ri han : a teen bai n6p lan rang; a &Ali bdi
mot dung yang tren bcr teen xudng bdnh the ba khodt ngan tay; ben ngoai bdi duang n6i tir
mau chuydn to clan mom teen 16i call ngoai =mg did; ben trong bdi &rang n6i khap mu sign
mom teen 16i cau trong xu'cmg
1. LOP NONG
Tir ming vao sau c6 :
— Da va to chik dual da.
—Lap mac rifting dm din.
Trong to chiic duth da c6 cdc nhanh than kinh cam gidc : than kinh bi dui sau (thul)c than
kinh ding 1, 2, 3); than kinh bi dui ngoai (thuOc than kinh that lung 2, 3) (H.9.1).
2. LOP SAU (H.9.3, H.10.13).
2.1. CO
Gam ca ba car : cd nhi dau dui, car bdn gan, cd ban mang. TrU dau ngan co nhi dau dui, cdc
cd Wing dui sau cidu c6 nguyen ay tit u ng6i va barn tan o cang chan; nen dude goi la nham cd
ng6i — cang than. Ba co nay 'cap thanh hai lap : dau dai cd nhi dau dui va cd bdn gan nam a
lap nong; dau ngan ca nhi dau dui va cd bdn mang nam a lap sau.
2.1.1. Cd nhi ddu dui (m. biceps femoris).
Nguyen uy :
—Dam dai (caput longum) barn vao u ng6i bdi mot gan chung vai ca ban gan.
—Dau ngan (caput breve) Wm vao clueing rap.
Bain tmn : sai car caa dau dai co nhi dau dui chay tit teen xu6ng dUdi Ira tit trong ra ngoai
r6i nhap vai. sai cd caa dau ngan va barn tan a chain mac va 16i eau ngoai xudng chay.
DOng tdc : gap cang than, du6i dui va hdi xoay ngoai cang than.
2.1.2. Cd ban gan (m. semitendinosus).
Nguyen ily : u ng8i.
Barn tan : bang mat gan vao mat trong dau teen )(dung chay.
DOng tcic : gap cang than, du6i dui va hdi xoay trong cang than.
2.1.3. Cd barn mang (m. semimembranosus).
Nguyen uy : u ng6i.
Barn tdn : mat trong dau teen xudng chay.
DOng tat : gap cang than, du6i dui va xoay trong ding than.
Cdc cd teen cludc van d'Ong bdi cdc nhanh ben cila than kinh chay (n.tibialis) a viing dui
sau, luc day nay con di chung trong bao vai than kinh mac chung thanh day than kinh ng6i
(H.10.13) trir dau ngan cd nhi dau dui bdi nhanh dia day mac chung (n. peroneus communis)
ctia than kinh ng6i.
187
Co m6ng Ion
Co hinh le
[Yang mach
m6ng dcloi
Co khep Ian
Dang mach xuyen
Co ban mang
188
2.2. MACH MAU VA THAN KINH (H.10.11, H.10.12, H.10.13).
2.2.1. Than kinh ngoi (n. ischiadicus). Than kinh ng6i sau khi di qua yang Eating tiep tuc
di xu6ng dui sau va nam sau co khep lan, truck ca nhi dau
Thdang vao khoang 1/3 dadi dui than kinh ng6i chia thanh hai nhanh : than kinh chay va
than kinh mac chung.
Tai dui sau than kinh ng6i cho cac nhdnh van Ong nhOm cau ng6i — cang chan va ca
khep ldn.
2.2.2. DOng mach mong dithi (a. glutea inferior).
Sau khi phan nhanh cho co a vang mong va cho than kinh ng6i, dOng mach mong dudi n6i vai
dung mach mu dui ngoai, dOng mach mu dui trong va nhdnh ben caa &gig mach xuyen that nhat.
2.2.3. Cac ("Ong mach xuyen.
Cac nhanh xuyen cda dOng mach dui sau sau khi qua co khep lan se noot vai nhau va not
vai &Ong mach mong duai va dOng mach mu dui ngoai.
Tom lai, dui sau la vang chda cac co dui dal, gap cang chan, duac cung cap mdu bai chu6i
mach caa cac nhanh xuyen &la &Ong mach dui sau va dOng mach rang ddai. Than kinh ng6i di
qua yang dui sau di xu6ng kheo va chi ph6i van Ong cho ca a vung nay.
92. Ca nao sau day KHONG barn vao dating rap xuting dui :
a) Ca rang lan d) Ca khep lan
b) Ca kW ngan e) Ca Tang nha
c) Ce Ong ngoai (Xem them bed 8)
Dung cac chi tigt sau tra Rh cau 93, 94, 95.
I. Ca may VI. Ca khep dai
II. Ca that lung chat' VII. Co kW nail
III. Ca thon VIII. Ca khep ldn
VI. Ca W dam dui IX. Ca cang mac dui.
V. Ca iliac
93. Khu ca trdac vang dui track g6m co cac ca :
a) I, II, IV d) IV, IX
b) IV e) I, IV
c) I, II, IV, IX.
94. Lap n6ng khu ca trong vang dui trudc g6m cac ca :
a) V, VI d) III, V
b) III, V, VI e) III, VI
c) VI, VII
189
95. Canh ngoai tam gide dui duac tao nen bed :
a) I d) I, II, V
b) I, II e) I, V
c) II
96. Cac canh caa tam gide did là :
a) Day chang ben., ca may, ca lucre d) Day chang ben, ca may, ca khep ngan
b) Day chang ben, car may, ca thou e) Tat ca deu sai
c) Day chang ben, ca may, ca that lung chau
97. Trong tam gide dui, thit tit ta trong ra ngoai cua ba mach than kinh dui la :
a) Doug mach dui, tinh mach dui, than kinh did
b) Tinh mach dui, dung mach did, than kinh did
c) Than kinh dui, tinh mach din., thing mach did
d) D'Ong mach did, than kinh dui, tinh mach dui
e) Tinh mach dui, than kinh dui, d'Ung mach dui.
98. Hach bach huyet nong a yang ben KHONG ca dac diem nao sau day :
a) Nam trong lap mo ma dudi da a yang tam gide dui.
b) G6m 12 den 20 hach
c) Nhan bach huyet tit chi dudi
d) Nhan bach huyet tit vang day ehau, hau mon, sinh duc, mong va bung.
e) Chia lam 4 khu bed dung ngang qua 16 tinh mach hien va dung doc theo tinh mach
hien lan. Hai khu tren, hach nam doc. Hai khu dudi, hach nam ngang.
99. Thanh phan nao sau day KHONG di trong 6ng ca khep :
a) Than kinh hien
b) Tinh mach hien lan
c) Thing mach dui va tinh mach dui
d) Nhanh than kinh den ca rung trong
e) Ca b va d
100. Tam gide dui va 6ng co. khep :
a) Bi van vao trong
b) Tuang &fang vdi 6ng canh tay
c) Tuang duang vdi ranh nhi (Mu trong a khuSru
d) a va b dung
e) a va c dung
190
101. Chun cau SAI :
a) Tam gide dui duoc giai han bai : day chang ben, cac co vUng dui trade va cac co viing
did trong.
b) Tran tam gide did duqc ddy bang mac sang va mac did.
c) San tam gide did bao g6m : co that lung chdu, co lunc, co khep dai va ca khep ngan.
d) Dinh tam gide did la ch6 gdp nhau ctia co may va ca khep ngan.
e) Ddy cua tam gidc did quay len tren dive gidi han bai day chang ben va xtiong chdu.
Dung cac chi ti'et sau de tra 16i cac cau tit 103 - 107.
a) Than kinh bit. d) Than kinh
b) Than kinh dui. e) Than kinh hidn.
c) Than kinh mOng tren.
103. Rai vimg chdu tai khuydt ng6i ldn a ba tren co hinh le dd vao viing m6ng.
104. Di ra nong gliiia co may va co thon cho nhdnh vao khorp gin.
107. Vao viing dui du'Oi ddy chang ben, nam ngoai bao
191
Dung hinh ye sau clg tra ldi cac cau tit 109 - 113 (trdc nghi-Om din khuyet).
Cac dOng
mgch xuyen
193
11 G 61
MUC TIEU BAI GIANG
A. MUC TIEU 1:s2- THUYgT
1. Neu du'dc gidi han cac vUng cua g6i va gidi han cua h6 kheo.
2. Me to cac thanh cua h6 kheo.
3. MO to dudc lien quan cua cac thanh phan dung trong h6 kheo.
4. Ve thi6t do ngang g6i.
B. MUC TIEU THIIC TAP
1. Chi dude tren xac va ccs the ngudi song gidi han cua vUng g6i va gidi han cua lio kheo.
2. Chi tren xac, cac phuong tien thuc tap khdc cac thanh trudc Ira sau cua h6 kheo.
3. Chi tren xac cac thanh phan chda dung trong h6 kheo.
4. Bigt each tim tren xac deng mach kheo; tinh mach kheo, than kinh chay.
1. GIdI HAN
G6i du'dc gidi han :
— Phia tren : bdi during yang each bu tren (nen) xuang banh the ba khodt ng6n tay.
— Phia dudi bed during yang qua phia dudi lei cu chay.
G6i dudc chia thanh hai vUng bdi khdp g6i : yang g6i truVc va Wing g6i sau.
HO KHEO
Co ban mang
Ddng mach
co bung chan
Gan cc
Co Ong ngoai tit clay dirt
Xtrung dui
Ca nhi dau dui
Tinh mach
hien Ian
DC:mg mach kheo
Ca may
Tinh mach kheo
Than kinh mac chung Cci ban mang
Than kinh chay
Ca thon
Mac sau
Tinh mach hien be Cc ban gan
Mac ming
Hinh 11.2: Thie't do ngang khop goi
196
1.2. THANH TR:WC.
Tir tren xu6ng du6ri có :
1.2.1. Dien kheo cua laidng
1.2.2. Day chkng kheo elle° (xem bai Khdp g6i).
1.2.3. Cd kheo (m.popliteus) (xem bai Cang chan).
115. H6 kheo la mot h6 hinh tram, canh tren — ngoai ctia hinh tram la :
a) Ca bdn gan. d) Cor nhi dau
b) Car bdn mang. e) Ca bung chan.
c) Car kheo.
116. ChQn :
a) Neu 1,2,3 clang. d) Neu 3 dung.
b) Neu 2, 3, 4 dung. e) Tat ca 1, 2, 3, 4 deu clang.
c) Neu 2, 3 clang.
1. DOng mach kheo la tiep n6i cua dong mach dui sau khi dong mach nay di qua goc tren
cUa tram kheo.
2. Deng mach mu mac là nhdnh cua do, ng mach mac.
198
3. Than kinh ng6i ddn goc troll (dinh) tram kheo thi chia thanh thdn kinh chay va than
kinh mac chung.
4. Thin kinh mac chung a tram kheo di doc ba trong ca ban gan va co ban mang.
117. O h6 kheo, thanh phdn narn 'long nha't va ngoai nh'at (theo lien quan bac thang
Hiersfield) la :
- a) Than kinh ng6i. d) Dcmg mach kheo.
b) Than kinh mac chung. e) Tinh mach kheo.
c) Than kinh chay.
118. DO‘ng mach nao clued day KHONG phai la nhanh cua dOng mach kheo :
a) DOng mach co bung chan. d) D'Ong mach g6i gala.
b) D'Ong mach g6i tren trong. e) Dfing mach g6i duai ngoai.
c) D'Ong mach g6i xueng.
119. Than kinh bdp chan do than kinh hi bap chan ngoai, thuOc than kinh mac chung va than
kinh bi bap char' trong thu'Oc than kinh hop thanh.
Didn vao down trong tren bai than kinh thich hop sau day :
a) Than kinh mac noting. d) Than kinh hidn.
b) Than kinh mac sau. e) Than kinh ng6i.
c) Than kinh chay.
Dung hinh ye chidi day de tra Rii cac cau 120, 121, 122.
Gan co
try crdu dui
Co rOng
ngoai
Co nhi
crau dui
[
Bo TM
mach
kheo DM
(A)
Co thon (c)
-- CO ban gan (B)
a) Thing b) Sai.
121. Ngu hinh ye sai thi sai a chi tieft nao ? (Ne-u hinh ve dung thi danh dau e).
a) DOng mach kheo tdmag dng yeti dOng mach canh tay a trong khu gap khuSru.
b) acing mach kheo di a phia sau, trong h6 kheo de thich ang vdi quy luat dOng mach ldn
di a khu gap.
c) Mac du có nhieu vbng n6i, ding mach kheo van la dOng mach that rat nguy higm.
d) a, b dung.
e) a, b, c dung.
200
12 CANG CHAN
mai HAN
CAng chan dudc gidi han :
- C3 Phia tren bari dung yang qua &kill& cd chay.
- CI phia dudi bai during yang qua hai mat cd.
Tren mot thie't d(3 ngang, cang chan dudc chia lam ba khu cd : khu car trade, khu car ngoai,
khu cd sau. Hai khu trurdc va ngoai tao thanh \Tang cang chan trtidc, rieng khu sau to nen
vung cang chan sau. Ba khu cu dude gidi han bdi :
— Mang gian c6t cang chan (membrana interossea cruris) n6i hai bet gian c6t cda xudng
chay va xdang mac.
201
— Vach gian co trudc cang than (septum intermuscularis anterior cruris) di tit 136 tru'ac
xuang mac den mac 'long yang cang chan.
— Vach gian cci sau cang chan (septum intermuscularis posterior cruris) di tit bd sau xuong
mac clan mac nOng viing cang chan (H.12.1).
Wing cang chan trudc bao g6m : khu cd trade va khu co ngoai.
1. 1,43P NONG
1.1. DA VA TO CHUC DWI DA. Da va mis dudi da \Tung cang chan trudc mong va it di
dung. Cf quanh malt ca da it du'oc mach mau cung cap, vi \ray nhiing vat thdong nhiem triing
hoac Id loet a \Tung nay thu6ng chAm lanh, nhat lad ngu'di ldn tu6i.
1.2. THAN KINH NONG (H.9.1, H.12.2). Vimg cang chan trctdc du'oc chi phol cam gide bdi
than kinh hidn va than kinh mac nong.
1.2.1. Than kinh hign (n. saphenus) la nhanh ciia than kinh dui (xem bai Did).
1.2.2. Than kinh mac n•fing (n. peroneus superficialis) la nhanh cila than kinh mac
chung, chi ph6i cam gide cho phan dctdi \Tang cang chan track. Sau do than kinh mac nOng chia
hai nhanh : than kinh bi mu chan trong (n. cutaneus dorsalis medialis) va than kinh bi mu
chan (n. cutaneus dorsalis intermedius) dd cam giac cho mu chan.
1.3. TINH MACH NONG (H.12.3). Tinh mach hign ldn (v. saphena magna) di tit bd trong
ban chan den track mat ca trong, va ding than kinh hidn len did (xem bai Dui). O viing cang
chan, tinh mach hidn nhAn nhieu nhanh tinh mach &mg d viing cang chan va cho nhanh not
vdi tinh mach hign be. Khi can to co thg b0c 1'6 tinh mach hidn 16'n d trade mat ca trong de
fiem truyen tinh mach.
202
Than kinh chau ha vi Than kinh
chau ha vi
Than kinh bi
Than kinh bit dui ngoai
Than kinh
bi dui ngoai
Nhanh bi tn/dc Than kinh bi
than kinh dui dui sau
Than kinh
bit
Than kinh bi
bap chan ngoai Than kinh bi
bap chan ngoai
1.4. MAC NONG : Mac riling Wing cA'ng chan lien tiep vdi mac dui (fascia lata). Cf phia
trong barn sat mat trong xu'ong chay, can a phia ngoai mac nong dinh vdi vach gian co trirdc va
vach gian co sau.
Cd dep
Co' dep
Cd bung char? (dau ngoai)
Cd bung chan (dau trong) DOng mach mac
Cd chay sau
Cd mac ngan
Gan got
Cd gap cac ngon chan dai -
204
Tinh mach
Tinh mach ma thuOng vi nong
chau nong
Tinh mach dui
La tinh mach hien
TM mach
thQn ngoai
77nh mach
hien On
Tit-1h mach kheo
Cd byng chan
(dau ngoai) Cd bung chan
(dal.) trong)
Ca du6i
cac ngon chan dai
Ca du3i
ngOn cal dai
Ca mac ba
Than kinh
mac sau
Vach gian cd
Thdn kinh mac n6ng
sau ang chan
Cd mac dai
Hinh 12.5 : Ca khu ngoai ccing chart va thdn kinh mac nong
207
tren va dddi (retinaculum extensorum superius et inferius) va (lilac van do, ng bai than kinh
mac sau.
2.2. CO KHU NGOAI (H.12.5). Khu ngoai có hai ca : co mac dai va ca mac ngdn, do than
kinh mac nong chi ph6i va lilac cap mau bai cac nhanh co caa dOng mach chay trade.
2.2.1. Cd mac dai (m. peroneus longus).
Nguyen by : Ca có hai dau : dau trudc bam vao cham /along mac va vach gian ca trudc, dau
barn vao mat ngoai xuang mac va vach gian co sau.
Dtterng di vet barn kin : Gan co mac dai di sau mat ca ngoai, clued mac Oa cac co mac tren
va dudi (retinaculum mm. peronerum, superius et inferius) dgn ranh gan co mac dai (sulcus
tendinis m. peronei longi) cua xuang got va xuang hop. Sau do gan den barn tan vao xuang
chain trong va nen xuang d6t ban I.
.136:ng tdc : Gap va nghieng ngoai ban chan. Ca con có tac dung quan trong trong viac gilt
Wing yam gan chan.
2.2.2. Cd mac ngAn (m. peroneus brevis) ngan, nh6 ho'n va nam dudi co mac dai.
Nguyen iiy : Bain vao mat .ngoai xuang mac 2/3 dudi, vach gian cci trudc va sau.
Du'ang di vet bdm tan : Gan ca mac ngdn di dudi mac gill co mac tren va dudi, sau mat ca
ngoai, truck gan ea mac dai, den barn tan a nen xuang d6t ban V.
DOng tdc : Gap ban chan.
Cac co' khu ngoai cang chan duce van dung bai than kinh mac nong.
2.3. MACH MAU
2.3.1. DOng mach chay trtidc (a. tibialis anteror) (H.12.6).
Nguyen ily : La mot trong hai nhanh tan cila dung mach kheo, bat dau tii 136 dudi ca kheo,
dgn khdp c6 chan thi diii ten thanh dung mach mu chan.
Dung kinh trung binh cua dOng mach chay trudc d ngdOi Viet Nam la 2,5 — 3 mm.
Du'ang di vet lien quan :
—Cl vnng cang chan sau : Tit bar dudi co' kheo, dung mach chay ra truck glitia hai dau co
chay sau den bar tren mang gian c6t dd ra khu trade.
Tai day Ong mach cach than kinh mac sau bai chOm xuang mac va co du6i cac ngon chan
dai.
— 2/3 tren vOng cang chan trudc : Do, ng mach nam tren mang gian c6t, trong dOng mach
la co chay trudc, ngoai va hoi trade dung mach là co du6i cac nein chan dai va du6i nem cai
dai. .
— Cl 1/3 dudi viing cang chan trikic : DOng mach nam tren xuang chay va khdp c6 chan. Ca
du6i ngon cai dai hic dau a ngoai dOng mach sau do bat cheo dOng mach di vao trong. Than
kinh mac sau sau khi chay yang quanh chom mac va xuyen qua co du6i cac neon chan dai d'6n
khu trade, hic dau than kinh nam ngoai &Ong mach, sau do bat cheo phia trade va vao trong
Ong mach.
208
Tren da, dating di ciia &Ong mach chay truck la mot dating vach Ur diem glib. 1ei cu chay
clgn gitla hai mdt ca.
Phan nhanh : Ngoai cac nhanh ca, do, ng mach chay track cho cac nhanh (11.12.8, 11.12.12) :
* acing mach quat ngtfac chay sau (a. recurrens tibialis posterior) di OM ca kheo va day
chang kheo cheo de den n6i vdi Ong mach gol duai trong.
* DOng mach quat nguac chay triidc (a. recurrens tibialis anterior) xudt phat ngay khi dung
mach chay trade di qua mang gian c6t va den not vdi nhanh g6i tren ngoai va &fed ngoai cua
Ong mach kheo.
* Wing mach ink ca truac ngoai (a. malleoleus anterior lateralis) not vdi nhanh xuyen
Cd chay trUdc
Ddng mach
chay trtic5c
Cd duoi
ngon cal dai
Mac gill
cac gan duoi
Hinh 12.6: DCmg mach chdy tritdc va thdn kinh mac sau
209
Co' du& cac ngen char) dai "Co dueii ng6n cal dai
Co chay truec
Thin kinh mac nong -
DOng mach chay tn/dc
+ than kinh mac sau
Co mac ngan Cci chay sau
Cci mac
Thin kinh hien
CO gap
• Tinh mach hien Ion
ngon cal dai
Co' gip cac ngOn chat) dai
DOng mach mac
DOng mach chay sau
Co dep va thin kinh chay
Co bung than Co gan chat?
(dau ngoai)
Co bung chan trong)
Tinh mach hien be
Than kinh bi bap chan
(ramus perforans), cac nhanh mat ca ngoai (rami malleolares laterales) &la &Ong mach mac va
do, ng mach c6 chan ngoai (a. tarsea lateralis) ciia dung mach mu chan thanh mang mach mat
ca ngoai (rete malleolare laterale).
* Wing mach mat ca track trong (a. malleolare anterior medialis) di \Tong quanh mat ca
trong n6i vdi cac nhanh mat ca trong (rami malleolares mediales) cua dOng mach chay sau, cac
Ong mach c6 chan trong (aa. tarseae mediales) cua Ong mach mu chan, tao thanh mang mach
mat ca trong (rete malleolare mediale).
2.3.2. Tinh mach chay triteic (vv. tibiales anteriores). Hai tinh mach chay tntdrc nhan
mdu tit mang mach mu chan (rete venosum dorsale pedis) di cling vdi dOng mach chay trade d6
vao tinh mach kheo.
2.4. THAN KINH
2.4.1. ThAn kinh mac sau (n. peroneus profundus) (H.12.6).
Nguyen dy, &tang di : O \rung kheo, than kinh mac chung di doc bar trong co nhi dau
troll dau ngoai ca bung chan, co gan chan, \Ta ca kheo.
Sau do Ong quanh chom xucing mac r6i cho hai nhanh tan :
—Than kinh mac sau di a khu trade.
—Than kinh mac nong di a khu ngoai.
CI khu trade than kinh mac sau di xuyen qua dau tren co du6i cac nen chan dai den khe
giaa ca nay va ca chay trade. Sau do than kinh di ding vdi &Ong mach chay tru'dc flint da m6 to
a phan tren dg tdi dudi mac gill gan du6i va xu6ng ban chan.
210
Than kinh mac chung khi di qua chum mac nam ngay teen )(acing trong met 6ng hap bai
xuung va ca mac dai, do do khi bi benh phong to co the sa dive than kinh nay tai cham mac.
aing do than kinh nam sat xuang nen khi bó bet cang chan can tranh b(5 qua ch'a't a viing
chain mac gay chen ep than kinh.
Pha n nhanh : Than kinh mac sau cho cac nhanh sau day :
—Cac nhanh ca (rami musculares) van deng tat ca cac ca khu trurac.
—Cac than kinh mu ngon chan cai ngoai va than kinh mu ngon chan nhi trong (nn.
digitales dorsales hallucis, lateralis et digiti secundi medialis) de chi ph6i cam giac cho ke gida
ngon chan I va II.
2.4.2. Than kinh mac 'long (n. peroneus superficialis) (H.12.5).
Nguyen fiy, &tang di : Sau khi tach ra tit than kinh mac chung, than kinh mac nong di
giita ca dui cac ngon chan dai va cac ca mac hoac di doc giiia 2 dau caa ca mac dai rei di dan
ra nong de chi ph6i cam giac cho phan dadi khu cang chan trade va mu chan.
Phan nhcinh : Than kinh mac nong cho cac nhanh ca (rami musculares) den van Ong hai
ca mac va hai nhanh tan là nhanh bi mu chan trong (n. cutaneus dorsalis medialis) va nhanh
bi mu chan gala (n. cutaneus dorsalis intermedius) den cam gide da a mu chan.
Than kinh mac nong a ngu'ai Viet Nam choc qua mac sau cang chan a khoang gida 1/3
gifia va 1/3 cladi chieu dai xuang mac, nam trudc xuang mac khoang 2 cm, de ra ming nam ngay
dadi da. Tuy vay, no co met doan dai trung binh 8,5 cm nam ngay dual mac sau cang char' va
có the xem nha than kinh nay bat dau chay ra nong a khoang 1/3 teen va 2/3 clued cang chan
va trade )(acing mac khoang 1 cm. Thaang phan 2 nhanh tan a ngang mac co chan gala hai mat
ca trong va ngoai.
1. LOP NONG
1.1. DA VA TO CHUC DU'dI DA lien tuc vdi viing goi sau va vang dal sau, va day han so
vdi yang cang chan tradc.
1.2. THAN KINH NONG (11.9.1, H.12.2).
1.2.1. Than kinh bi did sau (n. cutaneus femoris posterior) (Xem bai Meng).
1.2.2. Than kinh bap chan (n. suralis) la met nhanh rat thay d6i, thaang do ski hup
thanh cila than kinh bi bap chan ngoai va than kinh bi bap chan trong.
—Than kinh bi bap chan ngoai (n. cutaneus surae lateralis) la met nhanh tach tit than
kinh mac chung a h6 kheo, sau do di xu6ng cang chan va cho nhanh not mac (ramus
communicans peroneus) de not vdi than kinh bi bap chan trong.
—Than kinh bi bap chan trong (n. cutaneus surae medialis) tach ra tit than kinh chay, di
giita hai dau ca bung chan (m. gastrocnemius) va dan dan di xuyen ra nong de n6i vdi than
kinh bi bap chan ngoai.
211
Dong mach kheo
2. LOP SAU
2.1. Ca Co vung cang chan sau &lac chia lam hai lap bai mac cang chan sau.
- Lap nong : ca tam dal' cang chan va co gan chan.
Cd dep
Ca gdp Cc gap
ngon char? dai
ngon cal dal
Dting tdc : Gap ngon cai, gdp ban char' va nghieng trong ban chan.
2.1.5. Cd gap cac ng6n chan dai (m. flexor digitorum longus).
Nguyen riy : Bdm vao mep Judi doting co dep, nth trong &la 1/3 gala mat sau Juicing chay
va vach xct ngan each co nay yeti co chay sau.
Ditang di vet barn tan : Lac dal' cc a phia trong co chay sau roi tra thanh gan bat cheo
phia sau gan co chay sau o 1/3 dd.& cang chan. Tdi co chan, di o phia sau mat ca trong de vao
215
Co' kheo
Co' dap
Ca ggp
- Co' gip
cac ngon
chan dai ngon cai dai
Hinh 12.11 : Ddng mach va than kinh wing cdng chan sau
gan chan r6i lai bdt cheo gan co gap nein cai dai de tem. thanh 4 gan bam vao nen cac d6t
ngon chan xa trii nem. cai. Mot gan choc qua gan cc gap cac ngon nail nen dncic goi la gan
xuyen (Wang tu' nhu' gan cd gap cac nem tay sau a chi tren). Vi cc Op cac ngon chan dai chay
chech tii trong ra ngoai ar gan chan nen có co vuong gan chan de-n tang cuting bam vac ca.nh
ngoai cua gan dd lap lai truc Ong tac cho cc doc theo ban chan. (H.13.2).
216
Ddng tdc: gap cac ng6n chan, trit ng6n chan cai, gap va xoay ban chan vao trong. COn c6
tac dung giii yam gan char'.
2.1.6. Cd chay sau (m. tibialis posterior)
Nguyen barn vao xuung chay a 1/3 gida mat sau, xu'ung mac a mat sau va mang gian cat.
Ddang di va barn tan: cc; chay cheo vao trong, bat cheo al gap cac ngon chan dai r8i di sau
mat ca trong &rai mac gift cac, gan gap. ( mkt ca. trong chay sau di trade gan gap cac nem
chan dai va gap ngon cai dai. d gan chan ca du is co clang ngon cai the ph6 va den barn tan a c6
xucing ghe, cac xuung chem trong, giita, ngoai va nen xuang dot ban cac ngon II, III, IV.
&ing tdc: gap va nghieng trong ban chan.
Tat ca cac co a \Tung cang chan sau deu do day than kinh chay chi phai.
2.2. MACH MAU
2.2.1. DOng mach chay sau (a. tibiatis posterior)
Nguyen liy va tan cling: la nhanh cua Ong mach kheo, bat dau tit cung co dep den phia
sau mat ca trong thi chia hai nhanh tan la Ong mach gan chan ngoai va d'Ong mach gan chan
trong (H.12.12).
Duang kinh trung binh cua Ong mach chay sau nguai. o Viet Nam la 2,5 - 3 mm.
Duang di: Ong mach di giaa hai 16p cc; vimg cang chan sau, duai mac sau cang chan. Lac
dau Ong mach di hai xdang chay va mac, sau do di vao trong va ra nong. 0 1/3 dad
d6ng mach di ngay a canh trong gan gOt. Cling di co hai tinh mach chay sau va than kinh
chay. Tren da, Ong mach chay sau di theo mot &tang vach tii goc (kith tram kheo den diem
giaa mat ca trong va gan g6t. CO the bat &rue mach tai diem nay.
Phan nhcinh: ngoai cac nhanh cu, dOng mach' chay sau cho:
- Nhdnh ben:
• Nhanh mu mac (ramus circumflexus fibulae) di yang lay chOrn mac den not v6i nhanh
g6i duai ngoai (deli khi nhanh mu mac xuat phat tit Ong mach chay trate).
• DOng mach mac (a. peronea): xem chi tiet ben du'Ori.
Cac nhanh mat ca trong (rami malleolares medialies).
• Cac nhanh got (rami calcanei).
— Nhcinh tan:
136ng mach gan chan trong (a. plantaris medialis).
* DOng mach gan chan ngoai (a. plantaris lateralis).
2.2.2. DOng mach mac (a. peronea) (H.12.12)
DUang kinh trung binh cua dong mach mac a ngu'ai Viet Nam là 2 - 2,5 mm.
Nguyen d6ng mach mac tach tit Ong mach chay a khoang 2,5 cm &fad 136 duai cci kheo.
Duang di: Ong mach di chech ra ngoai ve phia xuung mac, hic dau na'm giCia cci chay sau
va cu gap ng6n cai dai, sau do cang 16c cang di sau 'Judi mang gian cat va (kw cu gap ngOn
cai dai phii a phia sau.
217
Dung mach kheo
Dung mach
D'Ong mach g6i tren ngoai
g6i ire n trong
Deing mach
g6i giCia Deing mach co' bung chan
Hinh 12.12: Ccic nhdnh clia ctO'ng mach a cdng chan (nhin phia sau)
DOng mach mac khong di cdng vdi mot thin kinh nao.
Phdn nhdnh : Ngoai cac nhanh nuoi car va xacing, Ong mach mac cho cac nhanh :
* Nhanh xuyen (ramus perforans) xuyen qua vach gian ca den khu trade.
* Nhanh n6i (ramus communicans) n6i vdi Ong mach chay sau.
218
Cac nhanh mat ca ngoai (rami malleolares) cl6n mat ca ngoai tao thanh mang mach mat ca.
* Cac nhanh g6t (rami calcanei) cluoc xem nhi nhanh tan caa long mach mac deer" gat dd
tao nen mang mach got (rete calcanei).
2.2.3. Cac tinh mach sau. DOng mach chay sau va clOng mach mac ca cac tinh mach chay
sau (vv. tibiales posteriores) va cac tinh mach mac (vv. peroneae) di kern. Cac tinh mach nay
di v8 tinh mach kheo.
2.4. THAN KINH
Than kinh chay (n. tibialis) là than kinh cua yang cang than sau (H.12.11).
Du'ang di: Than kinh tit h6 kheo xuting, nam tren co kheo. Sau do, chui dad cung gan co
dep va nam giaa hai hip ca yang cang than sau. Lric dau than kinh nam trong (Icing mach
chay sau, sau do di sau Ara ra ngoai, doc theo true gala Yang cang than sau. Den &raj mac gift
gan gap, than kinh chay chia hai nhanh tan la than kinh gan chair trong (n. plantaris
medialis) va thAn kinh gan than ngoai (n. plantaris lateralis) (xem bai Ban chan).
Phan nhcinh: Than kinh chay cho cac nhanh:
- Cac nhanh co (rami musculares) cho cac co yang cang than sau.
- Than kinh gian c6t cang than (n. interosseus cruris) di tren mang gian c6t.
- Than kinh bi bap than trong chi ph6i cam gide yang chug chan sau.
- Cac nhanh got trong (rami calcanei mediales) Mr" cam gide mat trong va mat duai gat than.
Tom lai, cang than duoc chia lam hai yang:
* Vung cang than truck g6m khu co truck va khu co ngoai. Khu co truac g6m cac ca dui ban
than va dui nen chan, do than kinh mac sau chi ph6i. Khu co ngoai g6m cac co gap va
nghieng ngoai ban chan, do than kinh mac nong chi ph6i.
Viing nay dive dOng mach chay -Ulu& va cac nhanh xuyen caa d6ng mach mac nuoi &rang.
* Vang cang chan sau g8m cac co gap ban chan, gap ngon chan, nghieng trong ban chan do
than kinh chay chi phol van d6ng va duoc cap mau bOi d6ng mach chay sau va &Ong mach mac.
124. Tat ca cac co sau day thuOc v8 khu co trait vUng cang chan truck, NGOAI TRU':
a) Co chay truac. d) Ca mac ba.
b) Ca du6i ngon cai dai. e) Co mac dal.
c) Co du6i ngon chan dai.
125. Trong cac co dirdi day, co nao nam a lap sau viing cang chan sau, ve phia xuang mac:
a) Co mac dai. d) Ca gap ngon chan dai.
b) Co chay sau. e) Tat ca d6u sai.
c) Ca gap ngon cai dai.
219
Dung cac chi tigt sau cle tra 1di cac cau ti 126 dgn 129.
2
1
Sa d6 phdn khu cdm gidc a mat sau ding chan va ban chdn.
221
13 BAN CHAN
mai HAN
Ban chan bat dam tif du'O'i hai mat ca. tai (tau mut cdc ng6n chan.
Ban chan gum co gan chan va mu chan.
GAN CHAN
(planta pedis)
1. LOP NONG
1.1. DA VA TO CHIYC DU 'dI DA. Da \Tung gan chan rat day dinh chat vai to chile du'ai da
va mar dual da b6'i mo sgi. Cung nha gan tay, gan chan co cdc ndp van da va cdc nep nay ding
dac trang cho timg
222
1.2. TINH MACH. Tinh macho gan chan tao thanh mot mang tinh mach gan chan (rete
venosum plantaris) (H.12.3). Mang tinh mach nay nhan mau tit cac tinh mach 6 gan nem
chan (vv. digitales plantares), cac tinh mach gan dot ban chan (vv. ,netatarsae plantares) r6i
not vdi mang tinh mach mu chan va tinh mach hidn lan, tinh mach hidn be.
1.3. THAN KINH NONG. Cam giac a gan chan du'ac chi ph6i bdi than kinh gan char'
trong (n, plantaris medialis), than kinh gan chan ngoai (n. plantaris lateralis), cac nhanh got
trong (rami calcanei mediales) va cac nhanh got ngoai (rami calcanei lateralis). Tat ca cac
nhanh tren d6u thu6c than kinh chay (H.9.1) (H.12.2).
1.4. CAN GAN CHAN (aponeurosis plantaris). Can gan chan g6m c6 ba phan:
- Phan giCta: chac, chia thanh nam tre tit gan got den nam nem. char'.
- Phan trong: mong a sau, day a tru'ac.
- Phan ngoai: day a sau, mong 6 trudc.
Can gan chan giita gop phan tao nen \Tom gan chan.
Tai nai n6i giita phan trong va phan Oita can gan chan ngoai va d6t ban chan I chan, c6
vach gian co trong di tit xucing got, ghe, chem den barn vao.
Tai noi not gi a phan ngoai va phan giita can gan chan co vach gian ca ngoai di tit gan ca
mac dai va xoung &et ban V de-n barn vao.
2. LdP SAU
Vach gian cd trong, vach gian co ngoai va can gan chair chia gan chan thanh ba o co:
cai: o trong, chda: ca dang ng6n cai, ca gap ngon cai ngan va gan co gap ngon cai dai.
- O giva: chda ca gap neon chan ngdn, ca vuong gan chan, cac co giun, gan ca gap cac
ng6n chan dai, co khep ng6n chan cai va cac co gian cot.
- O m6 6t: a ngoai; c6 co' dang ng6n Lit va cd gap ngon lit ngdn..
Vi cac ca a ba o tren xep thanh bon lap 1.6 ret nen khac vai o gan tay, ngoai to thoang to
co a gan chan khong theo o ma theo lap.
2.1. LOP CO NONG. Gam ba co: dang ngon cai, gdp cac nein chan ngan va dang ngon lit
(H.13.1).
223
Ca Op cac ngon
chan nggn
Cd dgng ngon Ot
CO dgng
ngon cai
2.1.2. 01 ggp cac ng6n chan ngAn (m. flexor digitorum brevis).
Nguyen tiy : Barn vao cu g6t, can yang gan chan va hai vach gian co trong, ngoai.
Bcim tan : Co chia thanh b6n gan d6n b6n ng6n chan ngoai. Mei gan sau d6 chia thanh hai
tre (gan Wong tkr nha gan co ggp cac neon nong a chi tren de dgn nen cila d6t nem gin-a.
DOng tdc : Gap d6t gitia va gap d6t an.
2.1.3. Car dang ng6n ut (m. abductor digiti minimi).
Nguyen ily : Barn vao cu g6t, can gan chan va vach gian co ngoai.
Bdm tan : Mat ngoai d6t an ng6n V.
.13Cing tcic : Gap ngon 5, dang ng6n 5 va Op pilau tao nen Om doc ngoai gan chan.
224
CO gap cac ngon chan ngan
225
Co vuong gan chan
(cd gap Op)
Gan cc Op
ng6n cai dai
Gdm cac co not tai ciia gan chan la co vuong gan chan, cac co giun va hai gan cc tit cang
chan sau di xua-ng : gan co gap cac ngOn chan dai va gap nem cai dai.
Gan cc gap cac ngOn chan dai den d6t xa cua 136n ngon chan ngoai va nhm nang Ilan so
vdi co gap ng6n cai dai.
2.2.1. Cd vuong gan chan (m. quadratus plantae) can du'oc goi la cc g6p phu (m. flexor
accessorius).
226
Nguyen ay : - Dau ngoai : MOm ngoai Cu g6t.
- Dau trong : Mat trong xu'cing got.
Barn tan : Hai b6 hap thanh mat ca cign barn vao canh ngoai gan gdp cac ng6n chan dai.
DOng tcic : Chinh lai Inking tdc dung ctia ca gdp cac neon chan dai va g6p phan tao nen
vom doc gan chan.
2.2.2. Cac cd giun (mm. lumbricales).
Ba ca giun ngoai barn vao hai ben On co' gap cac ngon chan dai can ca giun trong barn
vao canh trong gan gap ngon 2. Sau d6 ca den barn tan 6 mat trong d6t gan ngon chan Wang
(mg va cho nhiing tre den tan gan
Dang tcic : Gdp d6t gan b6n neon chan ngoai.
2.3. LOP SAU (H.13.3). G6m hai phan :
- Phan sau c6 day chang gan chan dai (ligamentum plantaris longus), gan co chay sau va
gan ccr mac dai.
-Phan truck co cac co gdp nem cai nen, khep ng6n cai va gap ng6n Lit nen.
2.3.1. Cd gap ng6n cai ngAn (m. flexor hallucis brevis).
Nguyen uy : Di tir xuang chem trong, gida, ngoai va day chang got hap - gan char' (lig.
calcaneocuboideum plantare).
Barn tan : Vao hai xuang Wing va hai ben nen xuang d6t en ngon I.
D'ang tcic : Gap cl6t gdn ngon cai.
2.3.2. Cd khep ng6n cai (m. adductor hallucis).
Nguyen uy : Ca c6 hai dau :
+ Dau cheo (caput obliquum) : Bam vao mil:mg hop, xuang chern ngoai, xuang dal ban II,
III va day chang g6t - hop gan chan.
+ Dau ngang (caput transversum) : Barn vao kh6p d6t ban - d6t neon chan III, IV, V.
Barn tan : Hai be) dgn barn tan 6r phia ngoai nen xurang cl6t neon gdn &la ngon
DOng tcic : Khop ng6n
2.3.3. Cd gap ng6n ut ngAn (m. flexor digiti minimi brevis).
Nguyen ay : Cu xacing hap, nen xliang clot ban chan V.
Bdm tan : Vao nen clot en ng6n chan V.
DOng tcic : Gap d6t en ngon chan V.
2.4. LOP CC GIAN COT (H.13.4, H.13.5).
khoang giun cac 'axing d6t ban chan co cac co gian cot. Ca gian cot gam hai loci :
227
Gan chay sau
Cd khop
ng6n cal Cac co' gian cot
(dgu died) gan chan
Cd khop
ngon cal
(dgu ngang)
Gan cd ggp
ng6n cai dal
2.4.1. Cac cd gian cot mu chan (mm. interossei dorsales). CO b6n cc gian c6t mu chan
lap b6n khoang gifta cac xurung difk ban chan. Hai cc gian c6t mu ben trong den barn tan \Tao
hai ben nen daft an ngon II, hai cc gian c6t ngodi dgn bam vac) mat ngoai xuang d6t ban III
va IV (H.13.5). Cac cc nay dang ng6n chan.
2.4.2. Cac cd gian cat gan chan (mm. interossei plantares). CO ba cc gian c6t gan chan.
Cac cc barn tit mat trong cac xacrng d6t xuung ban III, IV, V den barn tan yao mat trong nen
d6t nem an dm cac ngon turning Ling (H.13.4).
228
Cdc ca nay khep ngon III, IV, V vg gall true ctia ban than la ngon II.
Tdt ca cdc ca gan than (tit ca dang, ca gdp neon cdi ngon, cc gdp cdc ngon than ngan va
ca giun I do than kinh gan than trong) de'u do than kinh gan than ngoai van dOng.
I
Hinh 13.4 : Ca gian cot gan chdn
Nguyen dy, duang di: ding mach gan chan ngoai là nhanh tan kin hun cua Ong mach
chay sau. acing mach di tit trong ra ngoai qua got chan ddn nen xu'ung d6t ban V. Tai day
Ong mach quat tra 14i vao trong ngang nen cac )(acing cl6t ban reii n6i vdi nhanh gan
chan sau dia ding mach mu chan tao thanh cung gan chan (arc us plantaris). Dutng di ciia
ding mach có thd ve bang m6t, duUng di qua got chan tit didm gitira mat ca trong va mom
trong cu got dgn nen xuang d6t ban V, re;i tit do di ngang den nen xuang d6t ban I.
Duting kinh trung binh cua ding mach gan char' ngoai 0 ngu'di. Vidt Nam la 1,15 mm.
Dong mach
EYO'ng mach gan chan ngoai
gan chan trong
Thin kinh
Thin kinh gan chan ngoai
gan chan trong
Gan co gap
ngoncat dai
232
MU CHAN
(dorsum pedis)
1. LOP NONG
1.1. DA VA TO CHT3C1dI DA. Da va to chart duai da a mu chan mong va de" di dOng.
Trong lap to chile dtfai da c6 chtla tinh mach va than kinh nong.
1.2. TINH MACH VA THAN KINH NONG. Tinh mach a mu chan tao thanh mot mang
tinh mach mu than (rete venosum dorsales pedis). Mang tinh mach nay n6i v6ri cung tinh mach
mu chan (arcus venosus dorsalis pedis), sau de cung de vao tinh mach hien lan va hien be (v.
saphena magna, v. saphena parva) (H.12.3).
Cam gide a mu chan du'oc chi ph6i bai :
* Than kinh bi mu chan trong (n. cutaneus dorsalis medialis) thu6c than kinh mac nong
chi ph6i cho hai ngon ruai trong.
* Than kinh N. mu chan gifia (n. cutaneus dorsalis intermedius) thu6c than kinh mac
nong, chi ph6i cam giac cho canh ngoai ngon chan III, IV, va canh trong ng6n V.
* Than kinh bi mu chan ngoai (n. cutaneus dorsalis lateralis) thuOc than kinh bi cang
chan, chi ph6i cam giac cho canh ngoai ngon 5.
* Than kinh hien chi ph6i cho canh trong mu chan (H.12.2).
* Than kinh mac sau chi ph6i cam giac cho ke gida nem I va II va not tie-p vai than kinh
bi mu chan trong.
1.3. MAC NONG : O tren mac lien tigp vdi mac gift gan dui ddai va a hai ben mac Binh
vai can gan chan.
Cd du&
cac ng6n ngin
Ca du'di
Cac ddng mach ngon cal ngin
mu ckit ban char?
Hinh 13.9 : Thiet do ngang ban chan qua cac xdong deft ban chan
234
Barn tan : Ca di dudi gan cu dui cac ngon chan dai va chia thanh b6n bo de'n b6n nein
chan trong.
* Bo Mil ng6n cdi lan nhal barn van d6t gdn nein cai, dadc goi la ca duinein cdi ngAn
(m. extensor hallucis brevis).
* Ba bo con 14i den dinh vao gan dui cac nein chan dai.
DOng tdc : Duibon nem chan trong ding.
Ca dui cac nein chan ngAn nam tren mac sau mu chan. Mac non.g va mac sau chia mu
chan thanh hai khoang to bao : khoang doh da nam tren mac nong, khoang dudi mac nam
gill-fa mac ming va mac sau. Nhiem trUng a khoang nao se chi khu tru trong khoang do ma
khong lan sang khoang khdc.
2.3. DONG MACH MU CHAN (a. dorsalis pedis). acing mach chay trade dgn khdp c6 chan
a dudi mac gift gan dui dudi thi d6i ten thanh Ong mach mu chan. Chie-u tren da, Ong mach
mu chan di tit gala hai mat ca den ke gifia ngdn chan thd nhA va nen chan tha hai. DOng
mach di doc theo bd ngoai ca du6i ngon cai dai dgn nen xuang &it ban chan thd nligt thl cho
nhdnh Tong mach cung (a. arcuata) (H.13.8), va n6i vdi dOng mach gan chan ngoai.
DOng mach cung, sau do chay tong ra ngoai a mdc nen mil:mg d6t ban chan, Judi cac gan
co duidai va ca duingagn.
DUng mach cung chia cac nhanh :
—Cac dimg mach mu d6t ban chan (aa. metatarseae dorsales) di a ke giu'a cac xuang d6t
ban. Cdc dUng mach nay sau do cho cac nhanh mu ngon chan (aa. digitales dorsales) di gala ice
mat lung cac nem. chan.
Cdc dung mach mu d6t ban chan va mu ngon char' deu cho cac nhanh n6i vdi Ong mach
gan chan.
— Nhanh gan chan sau (ramus plantaris profundus) di xu6ng gan chan a khoang gian cot I
de n6i vdi dung mach gan chan ngoai (a. plantaris lateralis) thanh cung gan chan (arcus
plantaris).
Ngoai ra, a c6 chan dOng mach mu chan cho cac nhanh :
—Dung mach c6 chan ngoai (a. tarsea lateralis).
—Cac dOng mach c6 chan trong (aa. tarseae mediales).
2.4. THAN KINH MAC SAU chia nhanh ding a mu chan, di theo dOng mach mu char' va
cam giac cho mot vUng rat nhO a ke giCta nein chan I va ng6n chan II (H.13.8).
a) Xacing ban chan có cau tao hinh vom c16 thich nghi vai chic nang ch6ng dct va van
chuyen ciia ban chan.
b) Neu mat Aram (ban chan bet) thi di lai kilo khan va dau clan.
c) Phan vom cao d IA ngoai han a bar trong ban chan.
d) a, b, c dung.
e) a, b dung (Xem them bed 8).
140. Ca dang nen chan cai do than kinh nao van &Ong :
a) Than kinh gan chan trong.
b) Nhanh 'long than kinh gan chan ngoai.
c) Nhanh sau than kinh gan chan ngoai.
d) Than kinh chay.
e) Mot than kinh khac.
Chon :
a) N6u mOnh d6 (A) ching (B) dung va (A), (B) có lien quan nhan qua.
b) N6u (A) dung, (B) dung nIning kitting lien quan nhan qua.
c) Nati (A) dung, (B) sai.
d) Neu (A) sai, (B) clang.
e) Neu (A) sai, (B) sai.
141. (A) Tiem tinh mach a mat ca thutIng chon tinh mach hi6n loin VI
(B) Tinh mach hi6n Ian to d6 b0c 10 va nam ngay trade mat ca trong.
142. (A) Tiem tinh mach thaang chon tinh mach hign be Vi
237
PHAN III : DAU - MAT - C6
XLJcJng tran
Xu'o'ng dinh
XdOng builm
Xuring thai &king
)(tieing MCI%
Miring gO ma
Xu'ang chgm
Khol xdong so (ossa cranii) gom cac xuang: xu'dng tran, xuang sang, xadng chgm, xadng
badm, hai xudng thai duang, hai xuang dinh.
Xiang tran
6 mai
XL/Ong le
Xu'o'ng ge) ma
XU'O'NG TRAN
(os frontale)
Nam trade hOp so, phAn ldn tao thanh tran va tran o mat. Xuang trail gem: trai
phan mai va phan (3 mat. Xadng tram tiep khdp vdi xu'dng dinh bed be dinh (margo parietalis)
va vai xuang go ma bdi mom go ma (process us zygomaticus).
1.1. MAT NGOAI (facies externa) (H.14.3). Tren duOng giGa, phia du'di co dien tren g6e mid
(glabella). CI hai ben &king giaa eó u tran (tuber frontale), cung may (arcus superciliaris) va
240
bd tren 6 mat (margo supraorbitalis). O ngay bd nay ch8 n6i 1/3 trong va 2/3 ngoai cd 16 tren 6
mat, doi khi chi la mot khuyet goi IA khuye't tren 6 mat (foramen sive incisura supraorbitalis).
0 16 hay khuy6t tren 6 mat nay c6 dOng mach tren 6 mat va nhanh ngoai than kinh tren 6
mat di qua. Phia trong cila 16 tren 6 mat cd khuy6t tram, doi khi la mot 16 goi la 16 tram
(incisura sive foramen frontale). Qua khuy6t tram c6 dOng mach.tren ring roc va nhanh trong
than kinh tren 6 mat di qua. Phia ben mat ngoai là mat thdi dung (facies temporalis) ngan
cdch vdi phan trade bed ding thdi dining (linea temporalis).
1.2. MAT TRONG (facies interna) (H.14.4).
chinh gala cd ranh xoang doc tren (sulcus sinus sagittalis superioris) di tit giiia bd dinh
va tan ding phia Judi bdi 16 tit (faramen cecum). L6 tit nam giCia mao tran (crista frontalis) va
mao ga )(dung sang; doi khi di qua 16 tit c6 mot tinh mach. Mao tram la ch6 dinh cda phan
trade liem dai nao. O hal ben dung gliita mat trong trai tran 13i lOm sau do thOy tram cila nao
de len. Mat nay c6 nhang ranh cda d6ng mach mang nao giga di qua.
Bd dinh
11 tran
niang thai du'dng
Cung may
Ktniygt tren 6 mgt
Bd tren 6 mgt
Mom gO ma 11110111Pailir.
Gai mOi
mao fran
Moto mat
Khuyet sang
242
4. XOANG TRAN (sinus frontalis).
dau trong cua cung may duc ring trong )(dung co hai xoang trail dam sat nhau ngan
each nhau bai mot vach )(dung ming.
WONG SANG
(os ethmoidale) (H.14.6)
Nam phan trudc an so, nho xu6ng phia dudi tii khuygt sang xuang tram. Long sang
tham gia tao thanh 6 mai va. 6 mat. Xoang g6m c6 ba phan :
Manh thing
Mao ga
Ranh (6ng)
sang twac L6 sang
Ranh (6ng)
sang sau
Duel xu'ong
xoan mdi giaa
Mao ga
Minh thing
hai ben dinh so, hinh hai vuong, c6 hai mat, bon bac, b6n goc.
Goc tran
Goo chgm
Goc badm
- Goo chum
Hinh 14.10: Xitong dinh (mat trong).
245
1. MAT NGOAI (facies externa) (H.14.9.)
Cong thanh butiu goi la u dinh (tuber parietale). Co hai du' ng cong:
- Diking thai &tang teen (linea temporalis superior) c6 can thai dozing barn.
- Diking thai dikrng dttdi (linea temporalis inferior) co ca thai duong bam.
2. MAT TRONG (facies interim) (H.14.10.)
Lien quan vdi nao, c6 nhi6u ranh d6 cac nganh do, ng mach mang nao giaa di qua. di gan
bar doc giaa co nhi6u h6 nh6 d6 cac hat mang nao narn va a ngay bd doc giaa co ranh xoang
tinh mach doc teen (sulcus sinus sagittalis superioris). O phia sau clued gan g6c chdm co ranh
xoang tinh mach xich-ma (sulcus sinus sigmoidei).
3. CAC BO
Co b6n bd:
- Bar doc giaa (margo sagittalis) a tren. Bar day co khia rang am va ti6p khdp 'yeti xoang
ben canh. O canh bar c6 18 dinh (foramen parietale).
- Bd trai (margo squamosus) a dtkii, tigp khdp vdi phan trai xiking thai
- Bti tran (margo frontalis) a trade, ti6p khdp vdi xuong tran.
- Bd chdm (margo occipitalis) tip khdp vdi xu'ang chdm.
4. CAC GOC
G6m b6n goc:
- Goc trail (angulus frontalis) la g6c vuong a trade va teen xuang dinh.
- G6c bu'eim (angulus sphenoidadis) la g6c nhon a talkie va durdi )(acing dinh.
- G6c chdm (angulus occipitalis) la g6c to a sau teen xu'o'ng dinh.
- Goc chum (angulus mastoideus) la goc to a sau dirai xuong dinh.
Là xu'ung dOi: mot phan a ben \Tom so, mot phan 6 an so. G6m ba phan: phan trai, phan
da va phan nhi.
1. PHAN TRAI (pars squamosa).
La mot phan thanh ben cfra h(ip so. Ti6p khdp a tren vdi xiking dinh, a tru'ac vdi xtrang
bu'am va a sau vdi xu'o'ng chdm. Phan trai g6m hai mat va hai bd:
1.1. MAT THAI DU-ONG (facies temporalis)
- Phan tren hai 16i va trim, c6 diking cong de mac va ca thai diking barn vao. Ngoai ra
co ranh d6ng mach thai dikrng giaa (sulcus a. temporalis mediae).
- Phan dutri ngang dinh vao phan da.
246
Bei dinh
Phan trai
CO khop
H6 ham
Khuye't Binh
Co tai ngoai
Phan nhi
Mom tram
247
Ranh xoang
da tren
Ranh dOng mach
mgng nao gid'a 1.3 cham
Ranh xoang
xich-ma
Mom gO ma
Vet an sinh ba
L6 tai trong
2.1. BO TREN PHAN DA (margo superior partis petrosae) (H.14.12.) là ranh xoang tinh
mach dd. tren (sulcus sinus petrosi superioris) di tit dinh xtiong da tdi xoang tinh mach xich-ma.
NO la ch6 dinh cila 16u tie'u nao.
2.2. BO SAU PHAN DA (margo posterior partis petrosae) (H.14.12.) di tif dinh )(acing dd
tdi khuyel tinh mach canh (incisura jugularis) có ranh xoang tinh mach dd. dudi (sulcus sinus
petrosi inferior). Ehuyel canh la bar sau 16 tinh mach canh (foramen jugularis). L6 tinh mach
canh daac chia lam hai phan bai mom trong tinh mach canh (processus intrajugularis). Phan
136 sau dinh vdi xtiong cham goi la b6 cham (margo occipitalis).
2.3. MAT TRU'OC PHAN DA (facies anterior partis petrosae) (H.14.12.).
Nhm phia trong so, mat trade phan da duoc ngan each vdi mat sau phan dd. bai 136 tren
phan dd. Mat nay hinh bau due va nghieng ye phia trade va g6m cdc thanh phan sau:
- Tran horn nhi (tegmen tympani): ch8 nay xuong rat mong.
- L6i cung (eminentia arcuata) la ch6 16i twang ang vdi vi tri 6ng ban khuyen trade.
to thay 16i cung r6 nhat a xu'ong tre em.
- Vgt an day than kinh sinh ba (impressio trigemini) nam gAn phia dinh xuong dd., chiia
hach day than kinh the ba.
- Hai ranh than kinh da lan va da nho (sulcus n. petrosi majoris et minoris) chay tiep
theo hai 18 nh.6 daac day bai manh =mg m6ng, hai 16 do la:
* L6 lan a phia trong la 18 o'ng day than kinh dd. kin (hiatus canalis n. petrosi majoris).
* L6 be horn a phia sau ngoai la 16 than kinh dd. be (hiatus canalis n. petrosi minoris).
248
2.4. MAT SAU PHAN DA (facies posterior partis petrosae) (H.14.12.)
G6m co:
- L6 6ng tai trong (porus acusticus internus) thOng vao 6ng tai trong. O day 6ng c6 hai
mao bat cheo hinh chi( thap chia lam b6n khu:
* Khu tren ngoai c6 than kinh mat di qua.
* Con ba khu khac c6 cac nganh da than kinh ti6n dinh - 6c tai di qua.
di ben ngoai 16 6ng tai trong c6 mot 16 hep goi la 16 ngoai c6ng tin dinh (apertura
externa aqueductus vestibuli). Ta 16 do co 6ng clan tai tien dinh tai trong. Ong d6 goi la ang
tier' dinh (aqueductus vestibuli). L6 ngoai c6ng tie'n dinh nam trong h6 dui cung.
- Co ranh xoang tinh mach da. teen (sulcus petrosi superioris) nam ar bar tren phan da da
to tren.
2.5. MAT DWI PHAN DA (facies inferior partis petrosae)
+ khu ngoai c6:
• Mom tram (processus stytoideus).
• Sau mom tram co 18 tram chum (foramen stymastoideurn) cid day than kinh mat chui ra.
+ Mom boc (processus vaginalis) bao boc mom tram.
+ Cl khe giaa co h6 tinh mach canh (fossa jugularis).
+ L6 6c tai thong vdi ngoai dich cua tai trong qua c6ng 6c tai.
+ L6 dOng mach canh thong with 6ng dOng mach canh (cattails caroticus) 6 trong xurong da.
249
WONG BUOM
(os sphenoidale)
Hinh con bikm, nam gitia nen so. Phia tru'ac tiep khap \raj xdong trap, xtfung sang. Phia
sau tie-p kh6p v6i xu'ung cham. Hai ben tie-p kh6p v6i 'Wong thai &wing. Xu'ung bum gom c6:
than Warn, canh bu'am va mom than bu'am (H.14.13.).
1. THAN MAIM (corpus) (H.14.13.).
Hinh hOp vuong, gom sau mat:
1.1. MAT TREN THAN BU'OM. Tit truldc ra sau c6 ba phan, moi phan lien quan yeti mot
tang so.
- Phia trade co mao holm (crista sphenoidalis) de tigp kh6p v6i mao ga xtiung sang va
\Teri manh sang. Cj sau co ranh giao thoa thi giac (sulcus chiasmatis). Hai dau ranh co to thi
giac de dOng mach Mat va than kinh thi gide di qua.
- Cl giiia la h6 tuye'n yen (fossa hypophysialis) c6 tuye'n yen nhm.
Ld trOn
Khe o mat Iran
Bo trai
Mom yen sau
Hinh 14.13: Xdong bu'am (nhin tren).
Canh nha
Khe d mat tren
Mao buOm
Ba go ma
Canh ton
Mom chap bu6m
Sau h6 tuyen yen la yen bu'dm (sella turcica), d bon goc có bon mom là:
* Hai mom yen Worn gitla (processus clinoideus medius). CO khi co khi khong.
Hai mom yen bib:5m sau (process us clinoideus posterior).
- Phia sau mat tren than bu'dm tiep khdp vdi mom nen xitang chgm.
1.2. MAT Midi THAN BIIOM la yam 6 mui, d gifia CO m6 xiiang Wain (rostrum
sphenoidale).
1.3. MAT TRU'OC THAN RUOM. CO mho bu'dm de tiep khdp vdi manh thang xitong sang va tao
thanh mO xu'o'ng Warn. O hai ben có 18 xoang budm (apertura sinus sphenoidalis) (H.14.14).
1.4. MAT SAU THAN BIAM tiep khdp vdi xu'ung cham.
1.5. MAT BEN THAN BU'OM lien tiep yeti canh nhO xikmg Warn a trudc va vdi canh ldn d
sau. Gifia hai canh co khe 6 mat tren (fissura orbitalis superior)., Di qua khe nay có than kinh
van nhan, than kinh rang roc Ira than kinh van nhan ngoai. 0 ch8 canh lan dinh vdi than
bu'dm co ranh tong hinh chic S goi la ranh dting mach canh (sulcus caroticus).
251
XU'ONG CHAM
(os occipitale)
6 sau dudi hOp so, met phan o \Tom so Ira met phan 6 nen so. Cl gifla xuong la 16 16n xuong
chum (foramen magnum). L6 hinh bau duc thong long hOp so vdi ang sang va c6 hanh nao,
Ong mach &it sang di qua.
Lay 16 16n xuong chdm lam mac to chia xuong cham ra bOn phan:
— Phan nen (pars basilaris).
— Trai chdm (squama occipitalis).
— Hai phan ben (pars lateralis).
Xoong chdm c6 hai mat: ngoai so va trong so va hai bO: be( lam-da ye, bet chum.
1.2. PHAN BEN (pars lateralis) o hai ben 16 16n xuong chdm; c6 hai 16i cau )(dung chdm
(condylus occipitalis) tiap khdp vdi clot sang c6 this nhat. Cf sau 1oi cau c6 ang 16i cau (canalis
condylaris) na'm trong h6 16i call (fossa condylaris) vao trudc 16i cau co ang than kinh ha
nhiet (canalis hypoglossi) cid than kinh ha nhiet di qua.
1.3. TRAI CHANT (squama occipitalis): a giita trai chdm la 11 . chdm ngoai (protuberantia
occipitalis externa). Cl dudi u chdm ngoai la mao chdm ngoai (crista occipitalis externa). hai ben
mao chdm ngoai co ba dodng gay: doOng gay teen cang (linea nuchae suprema), &Ong gay • teen
• (lineanuchae superior) va. dulOng gay du-di (linea nuchae inferior) cid cac coo gay barn .vao.
Di W u chdm trong ra ngang hai ben la ranh xoang tinh mach ngang (sulcus sinus transversi).
252
cha'm ngoai
L6 ldn
Ho 161 cau
Ong loi cau
CO hair
Rhin nen
Hinh 14.15: Xdong chdm (nhin ngodi).
- Ranh xoang
ngang
Mao chim
trong
253
KHOI XLJONG MAT
Kheii xu'ang mat (ossa faciei) gom hai xtiong ham tren, hai xtiong khau cai, hai xtiong go
ma, hai )(acing xoan mui dried, hai xtiong 10, hai xtiong mui, xuong la mia, xtiong ham chiai va
xuong mong.
La xtio'ng chinh a mat, ti6p khdp vti xtiong khac c16 tao thanh 6 mat, 6 mai, \Tom
mi6ng. Xu'ong ham teen g'Om mot than va 136n mom (H.14.17).
Khuy‘t 16
Mom tran
Mat 6' mat Mao 16 trade
Khuygt 177Cil
Mom gO ma
L6 dual o mat
L6 huy6t rang
Gai mui trade
Mom tran
Mao sang
Mat mui
Ranh 10
Mao xoan
Xoang ham
Ranh ktriu cal Ian
Gal mai trtfac
Mom khiu cal
Ong rang c(19
2. MOM THAN
Mom train (processus frontalis) cna 'along ham tren chay thong len de tietp khdp vdi xuang
tram Phia sau ngoai mom trail co mao 10 trudc (crista lacrimalis anterior), phia tren c6 khuy6t
10 (incisura lacrimalis). Cf mat trong mom trail c6 mao sang (crista ethmoidalis).
255
XU'ONG KHAU CAI
(os palatinum)
G6m hai xu'o'ng phai, trai. M8i xtrang có hai manh, hinh chit L (H.14.21.).
1. MANN THANG (lamina per pendicularis).
G6m hai mat:
- Mat mai (facies nasalis) (H.14.19.), la phdn sau thanh mai ngoai. Co hai mao: mao sang
(crista ethmoidalis) tipkhop vai xu'o'ng xoan giita va mao xoan (crista conchalis) vai xtrang
xoan duai.
- Mat ham (facies maxillaris) (H.14.20.). (5 tren la thanh trong h6 chan kern khdu cai (fossa
pterygopalcttina), con a duOi tipkhop vai ca ham, & giaa co ranh thang la ranh khdu cal ldn (sulcus
palatinus major) va khi hqp vai naa ranh cua xuang ham tren se tao thanh 6ng khdu cai ldn.
Manh thang
Mao xoan
Mom ngang
Mom thap
Mat ham
Mom Chap
Manh ngang
Hinh 14.21: Xuong khdu ccii (nhin sau).
XliCiNG GO MA
(os zygomaticum) (H.14.22.)
Mom tran
Mom tran
NW 6 mAt
L6 gO ma thai during
L6 go ma 6 m6t L6 go ma mat
not thai during
2. MAT THAI DISCING (facies temporalis) lien quan vdi h6 thai &fang.
4. MOM THAI DISCiNG (processus temporalis) tiep khdp vdi )(dung thai
La mot )(dung ma ba tren dinh vao thanh ngoai O mai. Xdo'ng xoan mai du'di hap vdi
thanh ngoai 6 mai tao thanh ngach mai ditch (meatus nasi inferior). Mat ngoai )(acing xoan mai
du'di 16m, dal dien vdi thanh ngoai 6 mai va bi treo la Bing Uri mom ham (processus
maxillaris). Mat trong )(acing xoan du'ai 16i, c6 nhieu h6 chila cac tuy6n va nhi6u ranh chila
mach mau. Ba tren xurang xoan mai clued khdp phia sau vdi mao xoan wring khdu cai va phia
tru'dc vdi mao xoan )(acing ham, cif& ding ba tren xuang xoan mai dadi di len tao thanh mom
le (processus lacrimalis) de khdp vdi )(dung le va tao thanh mot phan vach cila Ong 1e mid.. Cf
phia sau, mOm ham On vao 16 xoang ham tren de dirge c6 dinh chat vao thanh 6 Mai. Tit
mom ham nay c6 mot 161 d phia tren va sau khdp vdi mom m6c xu'ang sang goi la mOm sang
(processus ethmoidalis) (H.14.23.).
Mom 10
Mewl sang
Mom ham
LA xoung nhO nha-t ciia kh6i xtrong so, rat mang, hlnh tit gidc, nam a phan trade thAnh
trong 6 mat. G6m hai mat:
1. MATO MAT
Mat 6 mat &roc phan chia bed mao 10 sau (crista lacrimalis posterior) thanh hai mat:
- Mat trade nhO va lOm sau hop cimg yeti xtfong ham teen thanh ranh10(sulcus lacrimalis).
- Mat sau nha-n tao thanh met phan thanh trong 6 mat. T4n ding dm mao 10 sau la m6c
le (hamulus lacrimalis).
2. MAT TRONG
Mat trong lien he vai hai xoang sang tru'ac tao thAnh met phan vach cua ph6u sang.
3. CAC BO
Xtfong 10 c6 Mn 136:
- Bar tren khdp veti )(Yong trail.
- Bar &Ai IA thAnh trtf6c ranh le mai.
- Bar sau Ichap vai manh 6 mat xtro'ng sang.
- trade IchOp vdi mom trap xdong hAm tren.
WONG M UI
(os nasale)
LA xtfong doi, nhO NIA dai, g6m hai mat, bon 136 (H.14.24):
- Mat tradc: lom tit tren xu6ng
259
- Mat min (mat sau): có ranh doc goi la ranh sang (sulcus ethmoidalis) cho nhanh mai
ngoai dia than kinh sang trate di qua.
- Bb tren: khdp vdi nth trong phan mai xuung
- Bar (lath: gan vdi sun mid ngoai.
- Bd ngodi: khdp vdi mom trail xudng ham teen.
- Bar trong: hai xudng mai khdp vdi nhau a dudng
'WONG LA MIA
(vomer)
La xtrung phang chigm phan sau ctia vach mai, xuong hinh td gide g6m hai mat, bon bd.
M6i ben mat xtbzing la mia thicic phu bdi niem mac mai va co ranh cila than kinh mai khan cai
va Ong mach badm khau cal (H.14.25.).
Cdc ber:
- B i tren day va a hai ben di hai canh xuang là mia (ala vomeris), a gida la mot ranh
dg tiep xdc yeti mO budm.
- Bd dudi tiep khdp vdi hai mom khau cai )(dung ham va phan ngang xadng khau cai.
0 0 Cr 0 0'0
Xuong mai
Xuong buOm
Mom boc
Ong chan
Ranh than kinh • --"budrn
mai-khgu cal
Mom boc
Xuong khgu cai Canh Along
la mia
Mom chan
Xuong ham tren buom
A. NHIN BEN
260
WONG HAM DIJdI
(mandibula)
La xacrng ldn nhat va khde nhat cua kh6i )(acing mat, có the rang ham dudi va khdp vdi
ho ham xtking thai &lung. Gdm có than ham nam ngang giong hinh mong ngtia, d m8i dau có
nganh ham di len tren gan thang dung.
1. THAN XIANG HAM DIRII (corpus mandibulae) a teen dadng gala, gdm hai mat :
— Mitt ngoai (Mat trade) (H.14.26).
* C1 gitia la ldi cam (protuberantia mentalis).
* Hai ben có dating cited (linea obliqua).
* Tren dudng cited On rang ham thd hai có 16 cam (foramen mentale) dg mach mau va
than kinh cam di qua.
Ludi ham
mom { cho
161 cgu c6
Nganh ham
Dddng cheo L6 cam
Goc ham
Loi cam
Hinh mong nola, a yang co va nam pith tren thanh quan (H.14.28).
1. THAN (corpus).
—Mat trade : c6 gti ngang chia lam hai phan : Moi phan co mOt gar doc chia lam hai dien
ben de cac car hai than, car tram m6ng, cd ham mong, do cam ming, ca lurch mOng barn vao.
—Mat sau : lien quan vdi mang giap m6ng.
262
—BO tren va 136 &raj khong c6 gi dac biet.
—Dau lien fief") vali cac
2. SUNG LON (cornu majus). Htfang ngang ra ngoai va sau.
3. SeNG NHe (cornu minus). Htidng len tren, ra ngoai va hoi ra truac.
55
tr/pleIen,
IN
s.01111%%%Mtil ,,,,,41.•
TONG QUAT VE SO
So dtioc xem nhtf mot klyn lap phuong g6m sau mat.
MAT TREN
—Hinh 'Au duc goi la Om so (calvaria) g6m xucing tran, hal xtfong dinh va phan gian
dinh cua xtfong chdm.
—Dim cao nhgt tren mat phang cuing doc gifia goi la dinh (Mu (vertex).
—Gith han ngoai cila mat teen la cac durdng tiled duong, dating nay di qua y dinh. Mat tren
so nhdn lang ph6 bai mang 'Wong so (pericranium); hai ben c6 cung go ma (arcus zygomaticus).
Mat nay c6 nhi6u khap :
* Hai mil:mg tran ngan cach nhau bai khop tram (sutura frontalis). Thy rod tre em, doi
khi con thgy r6 a ngaii len.
* Khdp doc (sutura sagittalis) nam giaa hai 'along dinh thuOc loai khdp rang clia.
* Khap vanh (sutura coronalis) nam giila xtiong tran va hai xuccng dinh thu6c loai khdp
rang afa.
* KhOp lamda (sutura lambdoidea) nam giiia 2 xuong dinh va xdong chdm thuOc loai khdp
rang ctia.
263
MAT TRUOC (11.14.2)
—Phia teen là tran (frons), phia dutri là kh6i xacmg mat, tao nen cac 6 mat, 6 mai va 6 mi0g.
—Phan trail 16i va phan biet vdi h6 thai &tong bang dating thai du'ong.
—O mat (orbita) nam gia'a )(dung so va cac xacing mat nha xdong mai, mom tran 'along
ham tren, mat truck )(acing hAm teen, xu'ong go ma va- xdong tran.
— mai (cavum nasi) d giiia, hinh le, phia tren là bar dutti xurong mai, hai ben là hai
khuygt mai ciia )(dung ham tren, phia dutti hai khuyeft mai n6i vdi nhau, gai mai till& d chinh
gifia. PI-11a trong 6 mai là mil:mg la mit, manh thing xtiong sang or chinh giiia, con or hai ben có
xdong xoan mai giCia va dutri. Hai xu'ong mai khdp vdi nhau theo clang khdp phang va khdp vdi
mOm tran xdong ham tren. Gidi han teen cila mat tilt& xu'ong ham tren là bor dutri 6 mat, hai
ben la mom go ma. Btt dotdi cua xuiang ham tren là mOm huyOt rang chtita cac rang cila miong
ham tren.
—Phia dutri kh6i xticfng mat IA than xu'ung ham dutri có 16i cam. 136 tren là phan huyOt
rang. )(dung ham dtteri gitri han vdi kh6i xutang mat thanh 6 mi'eng.
MAT SAU
G6m phan trai xttong cham, mot phan )(Long dinh va xu'ong thai dutong. Phia diferi là ki
cham ngoai va có ba &Ong gay di ra hai ben.
MAT BEN
Mat ben so chia hai phan : so nao va so mat bill mot dotting di tit phan nhi5 ra cua khdp
tram mai den dinh mom chum (11.14.1), g6m hai phan : so nao va so mat.
1. PHAN SO NAO
G6m h6 thai &tong va 6ng tai ngoai.
Ho thai deicing hinh ban nguyiet, là noi barn cila co thai clu'ong, gidi han tren NIA sau là
dating thai throng, phia tniac IA xuting tran, xactng go ma, hai ben là cung go ma. 116 nay tao
nen bed nam xu'fing : )(acing go ma., mil:mg tram, canh ldn )(acing blidm, micing thai throng va
xtrong dinh. Co sau dating khdp.
—Khdp vanh (sutura coronalis) thuOc loai khdp rang coca.
—Khdp butim go ma (sutura sphenozygomatica).
—Kherp butrm tram (sutura sphenofrontalis).
—Khdp btkim dinh (sutura sphenoparietalis).
—Khdp butrm trai (sutura sphenosquamosa).
264
— Khdp trai (sutura squamosa) thuOc loaf khdp vay.
Ong tai ngoai (meatus acusticus externus).
La mot 6ng ngan nam trong vi ng ben so di td mat ngoai xudng thai duung tdi horn nhi :
tao nen bdi phan nhi va phan trai )(Long thai diiang.
Phia sau (ing tai ngoai la mom chilm ciia )(dung thai &lung.
2. PHAN SO MAT
Nam phia dudi va phia trong cung go ma va duc the phu ben ngoai bdi nganh len xudng
ham dadi. Phia tren lien bac vdi h6 (lath thai duong (fossa infratemporalis). Phia sau thong vdi
h6 ham dudi (fossa mandibularis).
MAT DUtii
'(N6n so ngoai - basis cranii externa)
Mat dudi an so duoc chia lam ba Wang : trudc, gifia va -sau, bdi hai dating thing ngang
tuang Wong. Hai during thing ngang nay di qua hau hgt cac 18 dia nen so.
—During thing ngang trtidc : di ngang qua hai khuy6t ham. Khi lay xtiong ham (Tali
ra, &Ong nay di qua 18 bau duc, 16 rich.
—Ding thing ngang sau : di ngang qua hai mom chum. During nay qua khe nhi chOm
(fissura tympanomastoidea), 18 tram chum, bd sau 16 tinh mach canh, 6ng than kinh ha thiet
\TA. 16 ldn xtking chdm.
1. VUNG TRIJOC co mem huyet rang, di ham manh ngang miong khau cai, gai mai sau (spina
nasalis posterior), 18 rang dia (foramen incisivum), eing khau cai ldn (canalis palatinus major),
16 mui sau (choanae), h6 chin budm (fossa pterygoidea), h6 thuy8n (fossa scaphoidea).
2. VUNG GIfiA co eing tai ngoai (pha'n xitung), 16 gai (foramen spinosum), eing &sing mach
canh (canalis caroticus), voi tai (phan )(dung), h6 ham.
3. VUNG SAU co 16 ldn )(acing cham, 6ng 16i cau (canalis condylaris).
NEN SQ TRONG
(basis cranii interna)
3. HO SO SAU
Khdp thai during - ham dudi (articulatio temporomandibularis) là mot khdp dung duy nhat
a xtiOng dau mat. D6 la mot khdp lurdng 16i cau.
1. MAT
Go'm dien khdp d xudng thai during, dien khdp d xudng ham du'di va dia khdp (H.14.30).
H6 ha dUdi
Mom g6 ma
Co xudng
CO than budm ngoai
ham du'di
Hinh 14.30 : Thiet de) ddng doc qua khdp thai du'orng ham du'di
Day chang
ben ngoai
Mom tram
Hinh 14.31 : Day chang ben ngodi czia khdp thai duang ham duei
Hinh 14.32 : Day chang buem - ham duOi va tram - ham dadi
268
G6m bao khdp va cac day chang.
2.1. BAO KHOP (capsula articularis) dinh a chu vi cac dien khdp trif a phia sau du'di thi
bam xueing tan gan c6 16i cau. C1 mat sau, cac soi bao khdp dinh vao chu vi cua dia khdp chia
khoang khdp lam hai, khoang thai &firing - dia khdp va khoang dia khdp - ham dddi (H.14.30)
lam cho mOi khdp thai diking ham du'di lai dtioc chia ra thanh 2 khdp : khdp thai &tong dia
khdp va khdp dia khdp - ham du'di.
2.2. DAY CHANG. G6m có :
2.2.1. Day chkng ben ngoai (lig. laterale) (H.14.31) la phan day len a mat ngoai bao
khdp, rat chac. Phia tren rat Ong barn vao bay dudi mom go ma ciia 'Wong thai duccng r6i di
check xueing &red va ra sau de barn vao chOm va c6 xoong ham dudi.
2.2.2. Day chAng btidm - ham chidi (lig. sphenomandibulare) barn tit gai xu'ong badm
(spina ossis sphenoidalis) tdi krdi )(acing ham dtidi (lingula mandibulare).
2.2.3. Day chang tram - ham &AA (lig. stylomandibulare) barn tit dau mom tram ctia
)(acing thai du'ong Uri goc ham du'di (H.14.32).
3. BAO HOAT DICH lat a mat trong bao khdp. VI mOi khdp có hai khoang khdp nen ding có
hai bao hoat dich.
4. MACH VA THAN KINH
1.1. MACH. Khdp thai duang - ham dui du'oc cap huygt bed cac nhanh cua cac dOng
mach thai diking giiia, mang nao giiia, mang nhi tilt& va hau len.
1.2. BACH HUYET cua khdp dO vao cac hach bach huyel a tuy6n mang tai.
1.3. THAN KINH chi ph6i khdp la day than kinh can va day than kinh tai - thai
Hinh 14.33: Co- the dOng tcic cua khdp thai ditang - ham du'ai
—.13dang lien xdang ham dual la a tit the nge.sim mieng.
Ditemg cheim claim cua xiong ham du'ai lad tit the ha mieng.
269
5. DONG TAC
Khdp thai diking — ham &Ali thac hien Ong tac nhai kha phong phci va pink tap, nhang
c6 the phan tich thanh ba load Ong tac ca ban sau day (H.14.33).
5.1. DONG TAC HA VA NANG HAM DWI. Do kel qua cua hai Ong tac :
—Deng tac tinh tign cua chum ham dadi ra track hoOc ra sau xay ra a khdp thai du'o'ng
khdp.
—Deng tac quay quanh truc ngang cua hai chum ham clued xay ra a khdp dia khdp — ham
dadi.
5.2. BONG TAC MIA HAM SANG BEN. Deng tac nay daa ham dadi lech sang phai hoc
sang trai, clacic thac hien khi met khdp lam try con khdp ben kia tinh tie'n ra tilt& xay ra a
khdp thai du'ong — dia khdp.
5.3. DONG TAC DUA HAM RA TRIJOC HOAC RA SAU : Hai khdp thai clao'ng — ham
dadi d6ng thii tinh tie'n ra tradc hoac ra sau. Deng tac nay xay rad khdp thai doing — dia
khdp cua m6i ben.
Khi ha mieng qua to (lie ngdp chdng han) chum )(acing ham dutti thay vi nam dadi cu
khdp )(acing thai du'ung (lie ha mieng vita phai) lai nam ra tradc cu khdp nen bi can lai khong
ngam mieng dacrc nilia gay ra trot khdp thai dciang — ham (lath.
149. Cac xaang sau day deu la )(acing chan (g6m 2 xu'cing) NGOAI TRU xactng :
a) Ham tren. d)
b) La mia. e) Go ma.
c) Khdu cai.
150. Mao ga thuec )(acing :
a) Thai deicing. d) Dinh.
b) Badm e) Tdt ca deu sai
c) Chdm.
151. Dutrng khdp vanh nam giita xciccng tram, ii phia tilt& va a phia sau la )(tong :
a) Dinh. d) Mao ga.
b) Chdm. e) Tdt ca deu sai.
c) Thai &fang.
270
152. San h6 so gliaa du'oc tao chii y6u hai :
a) Xing bu'Om. d) Xdong cham.
b) Xu'o'ng la mia. e) Xdong Binh.
c) Xing thai duOng.
153. Nhiing xdong nao sau day KHONG gop phan tao nen cac thanh dia h6 thai ddong :
a) Go ma. d) Canh kin xdong budm.
b) Tran. e) Dinh.
c) Cham.
154. Xu'ong nao sau day KHONG gop phan tao nen cac thanh ciia 6 mat :
a) Khau cai. d) GO ma.
b) Sang. e) BdOm.
c) Dinh. (Xem them bcli 25)
155. Mat trong (mat nao) ctia phan trai xdong thai throng ce cac ranh cho :
a) Than kinh V2. d) Deng mach mang nao giga.
b) Than kinh V3. e) Deng mach nao trade.
c) DM nao giaa.
156. L6 canh nam giCia phan da xdong thai diking va Wong :
a) Cham. d) Ham tren.
b) BdOm. e) Sang.
c) Tram
157. An than kinh sinh ba nam a :
a) Mat trdac phan da xtking thai ddong.
b) Than xu'ong bu'dm.
c) Canh hin xdong Wain.
d) Phan nen xurong cham.
e) Mat sau phan da xdong thai dicing.
158. Than kinh nao KHONG di qua khe 6 mat tren :
a) Than kinh van nhan.
b) Than kinh rung roc.
c) Than kinh van nhan ngoai.
d) Than kinh mat.
e) Than kinh ham teen.
271
159. Nhfing thanh phan sau dOu di qua 16 tinh mach canh, NGOAI TRU :
a) Than kinh X. d) Xoang ngang.
b) Than kinh IX. e) Tinh mach canh trong.
c) Than kinh XI.
Dung hinh ye sau cle tra loci cac cau tii 160 den 168).
273
15 co VA MAC au MAT C6
co ElAu MAT co
1. CAC CO D (musculi capitis).
1.1. CO MAT. Ve plied thai hoc, cac co mat con goi la co barn da mat xual phat tit cung
mang thd hai : cac to bao nguyen thily di chuygn v6 vdng ma sau nay se tra thanh miOng,
6 mat. Sc; di chuygn nay xay ra a mat phang n6ng so vai cac c'au true tao lath cung mang this
nha't ()along ham &rod, cac car nhai), keo then cac nhanh than kinh cua cung mang tha hai la
than kinh mat v6 phia trudc, dgn cac co mat ngay (lath da. HO oar mat cung di chuygn ra sau
(viing cham, sau tai), xiging dudi (vOng c6), len tren (mat, tram va hai ben dau). LO trinh phat
274
trik duoc chi r6 bed cac nhanh cila than kinh mat. W phat tridn chting loai, qua trinh Wong
tut ding xay ra a cac dOng vat c6 vu cap dap va dong vat c6 xu'ong song cap thdp. Ski pluic tap
c6a cac cd mat la met dac trung cua loci ngtkii : dO la phircing lien de din dat tinh cam va
&Mg ma cac 16 tai nhien cua viing dau mat. Cac co mat c6 ba dac tinh chung sau day :
- Co nguyen ziy a xuong, mac hoc day chang va barn tan a da (vi vay con goi la co barn
da mat).
- Vein ddng bai than kinh mat.
- Barn quanh cac 16 tkr nhien.
Dg de mo ta, cac co mat duoc chia lam nhieu nhOm.
1.1.1. Cd tren so (m.epicranius). Gem :
* Cd chdm train (m.occipitofrontalis) (H.15.1)
Nguyen ziy : Co hai phan : bung tran (venter frontalis) : mac tren so (galea aponeurotica)
ngang mitt dung khap vanh; bung chdm (venter occipitalis) : 2/3 ngoai ddOng gay tren, mom chum.
Barn tan : Da vOng chum, da vOng trail va mac tren so.
Ddng tac : keo da dau ra tru'ac va ra sau, nhitang may (di6n to sit ngac nhien).
* Cd thai dtidng dinh (m.temporoparietalis).
Nguyen ziy : mac thai doong (fascia temporalis) tren va trade tai.
Barn tan : BO ngoai cua mac tren so.
DOng tac : Lam tang da dau, keo da vOng thai du'ong ra sau.
Cd tai thfac
Bung tran
Cd tai trot.)
(cd chdm tran)
Cd tai sau
Bung chain
(cd chgm tran)
Bung tran
Cd ha may Cd cau may
Cd tieing mat
Cd manh khanh
Co' nang mOi tren
Cd nang moi tre - canh mai
Phan ngang cd mai
Cd gO ma nho
Co' nang g6c mieng
CC gO ma Idn Phan canh cd mai va
cd ha vach mai
CC clidi Cd mut
DOng mach mat
Cd ha mai du'di
Cd cam
LOP NONG LOP SAU
Hinh 15.2: Ccic ca mat
276
* Cd ha may (m.depressor supercilii)
Nguyen ziy : Phan mai xtiong trail (pars nasalis).
Barn tan : Da Wang ling dau trong cung may.
DOng tcic : Keo may xu6ng
1.1.4. Cd miii (H.15.2).
*Cd manh khanh (m. procerus).
Nguyen ziy : Can the phu phan dudi xlictng mui va phan tren sun mai ngoai.
Barn tan : Da tren va glaa hai da.'u trong long may.
DOng tcic : Keo goc trong cua long may xuting, tdo nen ngp nhan ngang tren sting mai.
Cu din to sit kieu ngdo.
• Cd mui (m.nasalis). G6m phan ngang va phan canh.
—Phan ngang (pars transversa).
Nguyen iiy teen va ngoai h6 rang dia xarng ham tren.
Barn tan : Can tren cdc sun mai.
DOng hie : Keo canh mui v6 phia vach mai, lam khep 16 mai.
—Phan canh (pars alaris).
Nguyen ziy : B6 khuye't mai xdong ham teen va sun canh mui lan.
Barn tan : Da gan 136 18 mai.
DOng tcic : Mt7 rOng 16 mai.
* Cd ha vach mui (m.depressor septi).
Nguyen ziy : H6 rang ciia cua xucrng ham teen.
Barn tan : Vach mai Ira phan sau vach
DOng tac : Lam hep 16 mai, keo vach mai xu6ng
1.1.5. Cd ming (H.15.2).
*Cd nang moi teen canh mai (m.levator labii superioris alaeque nasi).
Nguyen iiy : Phan tren mom trail xtking ham tren.
Barn tan : Sun canh mai ion, da miii va moi tren, hoagn vdi ca nang mai tren.
DOng tac : Keo moi tren len va lam net
* Cd nang moi teen (m. levator labii superioris).
Nguyen ziy : : Co hai phan, phan duOi 6 mat : 136 dhoti nen 6 mat va a phia tren 16 dudi 6
mit; phan go ma : mat ngoai xuzing go ma.
Barn tan : Phan chkii 6 mat : cdc co 0 phan ngoai moi tren; phan go ma : da cua ranh mai
mai (sulcus nasolabialis) va moi tren.
DOng tdc : Phan &led 6 mat : keo goc ming len teen; phan go ma : keo moi tren ra ngoai
va len tren.
277
* Cd nang goc mieng (mep) (m. levator anguli oris).
Nguyen ziy : I-16 nanh dia xaang ham tren, ngay &Mile) duth 6 mat.
Barn tan : Goc mieng.
DOng tele : Keo goc mieng len tren.
* Cd go ma 1dn (m. zygomaticus major).
Nguyen ay : Mat ngoai phan go ma cua cung go ma.
Barn tan : GOc mieng.
DOng tele : Keo goc mieng len teen ya ra sau
* Cd gb ma nhO (m. zygomaticus minor).
Nguyen ay : Mat ngoai xaang go ma, sau daang khdp go ma - 'arcing ham tren.
Barn tan : Moi tren ca nang mei tren va ca go ma len).
13(ing tdc : Keo mei tren len teen va ra ngoai.
Khi ca Jiang mei tren canh mui, ca nang mei teen, ca gb ma nho co ding lac, lam sau
them rdnh indi mei, dien to su buen bd. Khi ba co nay co ding lac vii cci nang g6c mieng, dien
to sa khinh bi.
* Cd coati (m. risorius).
Nguyen ziy : Mac ca can (fascia masseterica).
Barn tan : Da goc mieng.
DOng tcic : Keo g6c mieng theo chieu ngang mim).
* Cd ha mill chidi (m. depressor labii inferioris).
Nguyen ay : Mat ngoai xuang ham dudi, gitia du'eng gitia xaang ham du'cii va to cam.
Barn tan : Da mei
D'Ong tele : Keo mei difai xuling dui va ra ngoai (mia mai).
* Cd ha gem mieng (m. depressor angula oris).
Nguyen ay : Dating cheo cua xu'o'ng ham &Jai (lien tuc vai cu barn da c6).
Barn tan : Da gOc mieng va ca yang mieng.
Ming tdc : Keo goc mieng xuetrig dui (buen bd).
* Cd am (m. mentalis).
Nguyen ziy : HIS rang ciia xaang ham dudi.
Barn tan : Da cam.
DOng tcic : Daa mei du'ai len tren va ra traerc, lam nhan da cam, dien to sIi nghi net
hoac khinh bi.
* Cd ngang am (m. transversus menti) chi hien dien 50% traang hap, IA met ca nhO bat
ngang &Ong giaa ngay daai cam. Thating lien tuc vai co ha goc mieng.
278
* Cd mut (m. buccinator).
Nguyen liy : Mom cung huyet rang dia xucing ham tren va xuang ham dued, d6i din vai
ba rang ham, ba truck cua vach gifia chan Warn ham dUUi (raphe pterygomandibularis).
Barn tan : Cac sqi hOi to v6 goc mieng lien kgt vai ca \Tong mieng, cac sqi tren di xu6ng
phan va cac sqi dLiai di len phan tren caa ca nay.
DOng tac : ep ma vao rang va lqi rang, gill') vao ski nhai va mut.
* Cot vbng miOng (m. orbicularis oris) (H.15.10).
Nguyen dy va barn kin : Cu vong mieng tao bai cac ca mat hOi to u mieng va cac sqi
rieng. Lap sau phat sinh tii co mat, bat cheo ar g6c mieng, cac sqi tif 'Wang ham tren di xugng
moi dcioti, cac sqi tii 'Wang ham dtiai di len moi tren. Cac sqi tren ding va &Jai clang caa co' mut
di vao moi tren va moi (Iliad ma khong bat cheo. Lap Ming la co nang goc mieng va ca ha g6c
mieng bat cheo a g6c mieng : cac sqi tit co nang di xu6ng moi duai, cac sqi tti car chiai di len
moi tren. Them vao dO, cac sqi tit cac ca nang moi tren, co go ma lan, ca ha moi dadd ding lien
kgt vai cac sqi ngang not tren. Cac sqi rieng caa moi chay cheo duai mat da dgn niem mac.
Cu6i cling con c6 cac sqi n6i ca \Tong mieng vcci xLiang ham tren, vach mai va xticing ham thiai.
moi tren, cac sqi nay tao thanh hai dai ca, dai ngoai huyet rang micing ham tren
ngang mac rang caa ben, ugn cong ra ngoai dgn goc mieng, dai trong not moi tren vari vach
mai; khoang each giiia hai dai trong goi la ranh nhan trung (philtrum). Cac sqi tit xLiang ham
dudi thi not vai cac ca a g6c mieng.
ElOng tac : Mim moi, ep Jai vao rang va, lqi rang, dua moi ra truac.
1.2. CAC CO NHAI (H.15.3, H.15.4, H.15.5, H.15.6).
XuVng tran
CC thai cluVng
M6m ngang
cldt doi
Sting Idn
xtio'ng mong
Cung gd ma
Mac can
Cd chan phan sau
bu'dm ngoai Co' can
phan nOng
Hinh 15.6: Thiet do cld'ng ngang qua co. thdi &tang NI co' can
1.4. CAC CO CHEO (H.15.9).
1.4.1. Cd cheo &Au &led (m. obliquus capitis inferior).
Nguyen ily : Mom gai d6t truc:
Barn tan : Mom ngang dot dOi.
.DOng tdc : Xoay d6t dei va xoay dau quanh mom rang d6t true.
Than kinh : Nhanh sau than kinh gai s6ng c6.
1.4.2. Cd died dAu teen (m. obliquus capitis superior).
Nguyen ziy : MOm ngang d6t dei.
Barn tan Phia tren duiing gay ducli xucng cham.
DOng tdc : Ngita va xoay dau ra ngob.i.
Than kink : Nhanh sau
1.5. CO GOT DAU (m. splenius capitis).
Nguyen uy : 1/2 &Ali day chang gay, mom gai d6t song C7 va N1+2+3+4.
Barn tan : Mom chum xucng thai &long, phan ngoai du6ng gay tren.
Ddng tdc : Keo dau va co ve phla sau va ngoai, xoay dau co mat ve phla cung ben. Khi ca
hai cling co thi ngita dau vb. c6.
Thtin kink : Nhanh sau cac than kinh gai s6ng c6 giaa va dui.
1.6. CO DAI DAU (m. longus capitis).
Nguyen uy : Cu trade mom ngang d6t song co C3+4+5+6.
Barn tan :Mat clued phan nen xucng cha7m.
DOng tdc : Cid Tau.
Thein kink : Nhanh try cic Ci, C2, C3.
282
2. CAC CO CO (musculi colli).
Cd hai than
Cd ham mong
Cd cam mOng
Cd tram mong
Cd giap mOng
Ca vai mong
Cd Cic mong
Cd nhan giap
Cd tic giap
Phan nen
)(clang cha'm
C3
Than kinh C3
gilia C4
Than kinh C4
Cd tnidc
bac thang C5
Cs
sau
Cd dai dau
Ddng mach
Cd chao dau dddi cf6t seing
C2, hach sau
Cd ban gai dau
Cd ban gai c6
Cd gian gai
Cd gal
Cd thang
Than kinh dUdi cham
DA E•Au
VI da (ran c6 nhiL y nghia that to va c6 lien quan nhigu Mr' cac lap mac a dau nen trade
khi trinh bay cac mac a crau, to d6 cap den da dau.
Da dau co nam ldp, tit ngoai vao trong : da, mo lien ke't cuing chat, mac tren so (can car
chain tram), mo lien ke't lOng leo va vO xudng so.
1. DA.
Da a dau day nhat trong cd the, chaa nhiL tOc va tuy6n bd nen da dau thating co u nang
tuy6n bd.
5. Vo XIANG SO
Ldp vO xuttng nay gan long leo vao b6 mat xticing so, ngoai trii a cac dung khdp va a hg
thai du'dng. Ij dung dich clued vO xtong c6 the boc tach vO xtiong de dang, nhung khong thg
vurdt qua du'dc cac duting khdp. Do d6, cac dich tu co ngueln ggc dadi vo mating du mang hinh
dang cilia mil:mg lien 110.
Cac co' c6 ding yeti midng ham du'th va xu'ung don tao nen gidi han cua cac tam giac co.
1. TAM GIAC CO
Gidi han bai cd tic don chum (canh ngoai), xtiong ham &Ad (canh teen) va dung Oda co?
(canh trong). Co thg chia tam gide nay ra lam ba tam giac nhO bai cd hai than phia tren va
bung teen cd vai mong phia du ti.
1.1. TAM GIAC DWI HAM (trigonum submandibulare).
Gidi han phia tren la xuang ham &Mi va duttng not ra sau vdi mom chUm, phia sau la cd
tram mong va bung sau cd hai than, phia tru'dc la bung truck cd hai than. Trong tam giac nay
co tuygn dutti ham, Ong mach mat, tinh mach mat.
1.2. TAM GIAC CANH (trigonum caroticum).
Giaci han bed : phia teen : bung sau cd hai than; phia (Rich : cd vai mong; phia sau : cd tic
don chum. Trong tam giac nay c6 nhang thanh phan quan trong nhd cac dung mach canh, tinh
mach canh trong, than kinh lang thang va than giao cam co.
1.3. TAM GIAC CCi.
Gidi han bai : phia tren : bung teen cd vai mong, phia sau : cd tic don chum; phia tru'dc :
dung gida co. Trong tam giac nay co cac mach mau giap clued, than kinh thanh quan dutti, khi
quan, tuygn giap va thdc quan.
288
2. TAM GIAC CO SAU.
hand phia track la cci tic don chum, phia sau la cci thang, phia ducli la xuzing don.
Bung du'di cri vai m6ng chia tam giac nay thanh hai vimg nh6 la :
2.1. TAM GIAC CHAM. Nam phia tren, chaa than kinh phy, dam r6i co va dam r6i canh
tay, cac hach bath huye't co sau. O dinh c6 ding mach chdm di qua.
2.2. TAM GIAC VAI DON (trigonum omoclaviculare). Nam phia Wong ttng vdi h6
teen don.
Dal ngoai
Cd mat
Cd ha goc miang
i
Cac sai tit Wang ham dudi
1.1. MAC THAI DI ViNG (fascia temporadis) (H.15.6, H.15.12) phat sinh tii du-Ong thai
dtiong tren, tii xurong tran den )(acing dinh a tren, barn vao boc do:3i cung go ma. O 1/4 duai, mac
chia lam hai la : la sau (lamina profunda) barn vao bir trong, la &mg (lamina superficialis) barn
vao be( ngoai cung gO ma, reli tiep tuc di xu6ng du-di tao thanh mac can.
Hinh 15.11 : Thie't do clang ngang qua luol va xuong ham dudi
chi chi barn cii a la nong mac cd.
289
1.2. MAC CAN (fascia masseterica) (H.15.6, H.15.12) tao thanh do skt lien tuc ciia mac thai
throng tif 136 clued cung go ma, bao boc car can. CI phia sau, mac barn vao 136 sau nganh xuang
ham dudi, phia clued barn vao bar du'di than xuong ham dulfri, phia truck barn vao than, 136 trade
cua nganh va mom vet xuong ham dudi.
1.3. MAC MANG TAI (fascia parotidea) (11.15.12) tao nen do la nong mac co (xem phan
Mac c6).
Cd thai dudng
Mac thai during
Cd can
Khoang ben hau
Nei
Mac can
Hinh 15.12 : Thie't do ding ngang gdn goc ham dudi chi ro lien he
la nong mac co voi tuyen dried ham vet ccic cc nhai.
Thanh hau
Tuygn mang tai
Hinh 15.13: Thi'et do clang ngang di qua sau nganh xu'ung ham dudi
chi ro lien he id nong mac co vai tuyen mang tai.
290
2. MAC CO
Mac cg (fascia cervicalis) quan trong vi Wing co là mot cau trac n6i tiep giUa dau va than.
Mac c6 c6 cau tan ph& tap, tan nen nhieu ngan va khe, ngoai ra con c6 nhieu ling dung phau
thuat (Xem tit H.15.11 dgn 11.15.20).
Mac c6 duac chia lam ba la : la nong mac c6, la tru'ac khi quan va la trade cot sang. Ngoai
ra con bao canh bao lay bo mach than kinh c6.
2.1. LA NONG MAC CO (lamina superficialis) (H.15.16, H.15.17, H.15.18).
Nam sau dudi ca barn da c6 va mo duai da : phia tren, la nay phi len tuygn mang tai gAn
vao xaang go ma.
2.1.1. Mo ta. CI phia sau co, la nong tach ra lam hai bao lay ca thang, sau do lai chap lai
lam mot di tit 136 trade ca thang phil tam giac c6 sau dgn ca tic don chum. Phia dudi, la nong
gAn vao )(dung don. La nay lai tach doi bao lay ca tic don chOm va tigp tuc phii tam giac c6
trace, dgn tan &rang giUa dg n6i vtii la ben dal di'gn. Trong vimg tam giac nay, do sit hign dign
cia xuang ming, la nong duct chia lam hai phan : dUai ming va tren ming.
— Phein du'ai ming : Phia chi6i tach ra lam hai gAn vao ba trade va ba sau can dc, giiia hai
lap c6 hach bath huygt, phan du eii cua tinh mach canh truac va dau tic cua ca tic don chum.
Than kinh
TIM mach va citing lang thang
mach canh trong
Khoang sau hgu
Tuye'n mang tai
Cd hai tha
- Phtin tren truing : Di tif xuang ming dgn bar dudi xuang ham duzli. La 'long boc lay bung
truck ca hai than, di qua du dng giiia co. Phia ngoai, la nay tach doi boc tuye'n &fed ham. La bao
mat sau cUa tuygn na.m phi len ca tram ming va gan trung gian ca hai than hoa Ian vao mac
cac ca nay tao nen mot dai mac barn vao mom tram. Cac la phil mat riling va sau cua tuye'n
gap nhau d gan g6c ham r8i lai tach den de boc tuygn mang tai.
291
Phan tren
khoang nhai
Hinh 15.15 : Hinh chiht tren mat ctia khoang nhai, khoang mang tai vet khoang ben hclu.
Bao tang
Cd barn da c6
Tinh mach canh tnidc
Cd tic mong
La trildc khi quan mac c6
Co tic thin chum
3 tic giap
Co vai !ming
Bao canh
5—
Tinh mach canh ngoai
6
7— La nong mac c6
7/
8 La Mick cdt song mac c6
Cd nang vai
9 Cd thang
10 'X 1. Khe trudc tang
2 2. Cd nhan giap
11 3. Sun nhan
C f 7 4. Co' khit hau tren
12 5. ThVc quan
13
'1) C 6. Mac canh
7. Khe sau hau
44 7'. CC dai co
8. Ddng mach d6t song
CC r 8'. Cac cd bac thang
GI L, 9. Co' cVc dai c6
C C C (-) C 10. Co ctic,clai dau
Cr C 11. Ca nhieu chan
12.Cd ban gai c6
13. Cd ban gal dau
14.Cd g6i
Hinh 15.16: Thie't d6 ngang qua cat sang co C6
292
2.1.2. Mac tuygn mang tai (fascia parotidea).
Tuye'n mang tai dam glad hai ldp cua la riling mac c6. Cl btr trurdc cUa tuye'n, hai la nay
lien tuc vdi mac car can. La ngoai phil mat nong cua tuye'n, day va chac, phia teen gdn vao skin
6ng tai va xurung go ma. La trong gdn vao mat &Mi laking thai &tang.
La nong
Eo tuye'n giap
Hinh 15.17 : Su phan phdi mac cd tren mat phdng dz1ng doc.
293
2.2. LA TRIJOC KHI QUAN (lamina pretrachealis) (H.15.16, H.15.17).
Gam c6 hai la : la 'long, ch4c, bao boc ca iic mong va ca vai mong; la sau : bao ca giap
mong va iic giap. Hai la nay dinh vao nhau ar hai ben ca.
La trurac khi quan phia tren g'an vao xuang mong, 6 hai ben ghn vao la sau cua bao ca 6c don
chum (la riling mac c6). Phia sau cd nay, la sau cua la fru& khi quan gan vac) bar tru6c cua bung sau
ca hai than. Phia duai la trade khi quan gAn vao mat sau can itc, mat sau )(acing don (H.15.19).
La sau
(nhin thay sau khi b6c 0
nong giUa bd trong 2 cd dc mong)
Dong mach
dudi ddn
Bao nach
Hinh 15.20: Su tao thanh bao nach tit lo, track cot song.
2.3. LA TRTRIC COT SONG (lamina prevertebralis) (H.15.16, H.15.17, H.15.20).
La mat pha'n cua mac truac cat song nhm tit so Mil xuang cut. O c6, la nay di ra hai ben
phii mat track ca dai dtiu, ca dai c6, cac ca thang dau truac va thang dau ben r6i barn vac dinh
mom ngang cac dot sang c6. Tii d6 lien tuc ra ngoai v6i mac phi' ca nang vai, ca g6i va phu
hoan toan phia triferc cot sting, phia sau den barn vao mom gai cac deft s6ng c6.
Phia du6i, la phil len mat ming cac ca bac thang va lien tuc vai mac cua nen co tao thanh
bao nach (H.15.20). La phil mat sau cc bac thang tao nen mat Om xa hinh non, goi la mang
tren mang ph6i (menbrana suprapleuralis).
294
Bung tran (cd cha'm tran)
Co' tai tren
Co' vong mat
Cd manh khanh
Cc cm
Bung dam
Cd ha mot du'di
Ca tai sau
Ca cddi
Cd tai trudc _
Cd h gOc mieng
Cd barn da c6
295
Co tram mong CC hai than (than tn/dc)
Ca ham mong
- Cd hai than
- Cd mong IUdi
Gan trung gian cc 2 than
Cc giap mong
Co go7
Cd Uc clOn chum --- Cd vai mong
Ca dOn mong
Cd nang vai — Ca bac thang tn/dc
Ca bac thang giaa
~ CdCcdonchum
Cd thang
296
2.4. BAO CANH (vagina carotica) (H.15.16).
La met bao hinh 6ng chCia cac clang mach canh, tinh mach canh trong va than kinh lang
thang. PhIa trong, bao canh barn vao bao tang (bac quanh cac tang 6 c6) bang met la goi la
mac canh, mac nay dinh vao Id trade khi quan d &Ong gliiia sau cUa hau tii dtRing giaa so den
ngang mdc d6t song co? C7. PhIa sau, bao canh barn vao la trade cat ging doc theo dinh cac
mom ngang. Phia ngoai, bao canh barn vao la nong d mat sau cu tic don chain va 6 phia truck
dinh vao la trderc khi quan doc theo b6 ngoai car tic gid.p. 0 phan tren c6, bao canh hoa lgn v6i
mac Cu tram mong va bung sau cd hai than khi bao canh di qua mat sau chimg va cuol
cimg gam vao nen so. Onen c0, bao canh gan vao xuung tic, xiiung scorn 4, Ilea ran v6i cac cu
bac thang, lien tuc v6i mang tim xd.
169. Digo' nao KHONG clang vOi cac co viing dal.' mat :
a) Gem cac cd barn da va cac co nhai ma da s6 là Cu barn da.
b) Cdc car barn da khi co to nen nhfing ngp nhan 6 da mat, girl') bigu 10 tinh cam, thdi de.
c) Cac co nhai khong phai là co barn da.
d) Cu can la cu nhai khOe nhat.
e) Tat ca cac cu vimg dgu mat c6 do than kinh mat (VII) van &Ong.
170. Cu nao sau day KHONG nam trong nhom co lam Ong tac nhai :
a) Co can.
b) Cu chan bd6m trong va car chan Warn ngoai.
c) Cu milt.
d) Cu thai thong.
e) Ca c va d.
171. Co nao KHONG thu6c co docii mong :
a) Co tic mong.
b) Cu cam mong.
c) Cu tic gia.p.
d) Cu vai mong.
e) Tat ca cac Cu tren deu thuec nhom cct clued mong.
172. Chtic nang chung cua cac cu 'teen mong la :
a) Keo ddy xu6ng doh. d) a, c clung.
b) Keo day ludi len teen. e) b, c
c) Keo xuung mong len teen.
297
Dung cac chi tigt giai phAu sau d tra 1 ii cac cau 173, 174, 175.
1.Cu tic don chum. 5. Duerng co? gifia.
2. Cu hai than. 6. Xuang ham (lath.
3. Ca vai mong. 7. Xuung don.
4. Cu thang.
173. Tam gide canh dirge gidi han bdi :
a) 1, 2, 6 d) 1, 2, 3
b) 1, 5, 6 e) 1, 3, 5
c) 1, 2, 5
174. Tam giac c6 sau dirge gidi han bdi :
a) 1, 3, 4 d) 2, 3, 4
b) 1, 3, 7 e) 3, 4, 6
c) 1, 4, 7
175. Tam gide c6 trudc dime gidi han bdi :
a) 1, 5, 6 d) 2, 4, 5
b) 1, 3, 5 e) 2, 4, 7
c) 1, 2, 5
176. Than kinh van dOng cho don chum la :
a) Nhanh c6 (C1). d) Than kinh phu.
b) Nhanh C2. e) Ca b, c, d.
c) Nhanh C3.
177. Ca nao sau day KHONG dirge van &Ong bdi nhanh than kinh xua phat tii quai co :
a) Ca ac ming. d) Ca giap ming.
b) Cu iic giap. e) Tat ca du sai.
c) Cu vai mong (Xem them beti 19 va 27)
178. Than kinh van dOng cho cac ca nhai la :
a) Than kinh ham dudi. d) Than kinh ham dudi va than kinh mat.
b) Than kinh ham tr8n va e) MOt than kinh khac.
than kinh ham dudi.
c) Than kinh mat.
179. Thanh phan trong bao canh gom :
a) DM canh trong, TM canh trong, than giao cam c6.
b) DM canh chung, TM canh trong, TK lang thang (X).
c) DM canh trong, TM canh trong, TK lang thang va than giao cam c6.
d) DM canh trong, TM canh trong, TK hoanh.
e) DM canh trong, TM canh trong.
298
Dung cac chi tigt sau day dg tra 1 i cac eau 180, 181, 182.
1. Mac bao boc ca dc don chum.
2. Mac bao boc tuyen mang tai.
3. Mac bao boc tuygn clued ham.
4. Mac bao boc ca iic giap.
5. Mac WI mat trade cac ca bac thang.
180. Thanh phan nao thuOc la nong mac c6 :
a) 1 d) 1, 2, 3
b) 1, 2 e) 1, 2, 3, 4
c) 1, 3
181. Thanh phan nao thuOc la track khi quan dm mac c6 :
a) 4 d) 2, 3, 4
b) 2, 4 e) 2, 3, 4, 5
c) 3, 4
182. Thanh phan nao thuOc la tilt& cot song :
a) 3 d) 4, 5
b) 4 e) 3, 4, 5
c) 5
Dung hinh ye sau dg tra loci cac cau 183 dgn 188.
Cd thang
Cd nang vai
Kh6i Cd gay
.1111010
Ca barn da c6
2 ■,\ N
6
-
4
-- 5
Thie't d6 ngang ca qua C6
299
Bang tra Iii &fed day cho cac cau hoi 183, 184, 185.
a) Ca tic mong. d) Ca giap mong.
b) Ca tic giap. e) Ca tram mong.
c) Ca vai mong.
183. Chi tie't s6 (1) IA :
184. Chi tiet s6 (2) là :
185. Chi tie't s6 (3) la. :
Bang tra ldi durdi day cho cac cau 186, 187, 188.
a) La nong mac c6.
b) La nong cilia la ming mac co.
c) La nong cUa la trudc khi quan.
d) La sau dm la truerc khi quart.
e) La tru'dc OA song.
186. Chi tie't s6 (4) IA :
187. Chi tie't s6 (5) là :
188. Chi tie't s6 (6) la :
300
16 CAC BONG MACH CANH
M6i ben co c6 mot &Ong mach canh chung, chia dui thanh Ong mach canh ngoai va Ong
mach canh trong : DOng mach canh trong cung cap mau cho hau het cac thanh phen dung trong
help so va 6 mat. acing mach canh ngoai cung cap mau cho cac phen con lai cua deu va c6.
2. LIEN QUAN O DOAN CO (chung cho hai dOng mach phcii vet trai).
Deng mach canh-chung nam trong met ranh tao bdi phia trong la cot song c6 va cac co
canh song, halt, thtic quern, thanh quern, khi quern. Phia ngoai la co tic don chfun va met vai co
teen m6ng va clued m6ng. Cu tic don chum la co tiny hanh caa Ong mach canh chung vi bar
trtidc cua car la ineCc tim Ong mach (H.16.1).
trong ranh, &Ong mach cling vdi tinh mach canh trong va than kinh lang thang nam
trong bao canh. Deng mach d phia trong, tinh mach nam ngoai, than kinh nam d goc nhi di'en
sau tao bdi Ong mach va tinh mach. Than giao cam di doc phia sau Ong mach nhung nam
ngoai bao canh.
2.1. LIEN QUAN TRONG (H.16.6).
Deng mach tufa vao thanh ben caa eing tieu hoa va &king thd. Thkic quern rung khoang
3 cm ngan cach dung mach canh chung phai va trai a an co.
Ca barn da c6
Cd Cc dOn chum
La nong
Cd Cc mong Tuye'n giap va
la truck khi quern
Cd Cc giap-
ThVc quern
Co' bac thang trudc
La tn/dc cot song
Cci dai co
Cd bac thang gitia Than kinh giao cam
Cd nang vai
Cd thang
- t-
Co hai than
Co' tic clOn chOm
CC vai m6ng
A. LIEN QUAN V61 CO DON CHUM B. LIEN QUAN V6I CO VAI MONG
Hinh 16.2: Ditang di chung czia cac &Ong mach canh
Than giap co
ThVc quan
Than ciOng mach Thin kinh quat ngu'Oc
thanh quan trai
tay clgu
Ong ngVc
ElOng mach dui dein trai
Hinh 16.4: Lien quan ctia ci-Ong mach canh chung trai va
dOng mach du'ai don trdi a trong ngtfc
304
Cd do clOn chum
Than kinh c6 3
Than kinh ha thiOt
Than kinh ha thiOt r Than kinh thanh quart fro n
(re tren quaff co)
TTnh mach mat chung
Than kinh ha thiOt
D6ng mach canh chung
"re- du'di quaff co) D6hg mach giap Iran
Than kinh c6 4 Than kinh lang thang
TTnh mach canh trong
Nhanh xu6ng dam nil c6
Quai co -
Cd vai m6ng
La trudc khi guar? Cd tic dOn m6ng
Cd barn da co
Cd dc dOn chant
305
Ddng mach canh chung
Hach c6 giCra
TTnh mach ddt song
_ Hach c6 dUdi
Than kinh hoanh --
• Quai dUdi dOn
Anh XIV : Lien quan cda dOng mach cludi don phcii.
306
3. LIEN QUAN RIENG CUA BONG MACH CANH CHUNG TRAI TRONG NGITC (H.16.4).
DOng mach canh chung trai phat xuat -Ur cung dOng mach chi (arcus aortae) a phia sau
than tay dau nen ca them mot doan a trong ngyc can duac mo to a day. DOng mach di len phia
sau tinh mach tay dau trai, tiep xac vai ph6i va mang ph6i trai, than kinh lang thang va than
kinh hoanh. Tigp theo, dOng mach nghieng ve ben trai khi quan, di phia trudc ngoai thitc quan
va ong ngyc, phia trade trong dOng mach diidi don trai r6i d6n phia sau khdp Ye don till.
CO canh
tn/dc
Co dai co
Cd bac thang gicia
Ddng mach d6t song
sau
Ddng mach giap dudi
Than kinh hoanh
Than satin c6
Ddng mach ngang co
Ddng mach tre n vai
Ddng mach dvdi don Odng mach
ngVc trong
Than kinh lang thang
Tinh mach dudi dem
Hinh 16.5: Lien quan czia Ong mach canh chung a nen cif
4. CAC NGANH
DOng mach canh chung khong cho mot nhanh ben nal) trii hai nhanh clang là Ong mach
canh trong va Ong mach canh ngoAi.
ong dung mach canh (car-calls caroticus) ar trong xu'ong da va cuol clang chui khoi xu'ong da 6
(Huh xu'o'ng de vao trong hOp so di trong xoang tinh mach hang va tan MI a mom yen truiftc
bang each chia thanh bon nganh cling de cap huyet cho nao (11.16.7).
ngu6i Viet Nam dtf6ng kinh dimg mach canh trong 6' doan sau c6 ham la 4 mm.
Hach sinh ba
Than kinh da Idn
2. LIEN QUAN
Vi dutcng di nhu \Tay, nen dung mach co ba doan lien quan : doan ngoai so (khoang ham
Mu), doan trong xu'ong dd (6ng canh) va doan trong so (xoang tinh mach hang).
308
X II XI X IX
mom tram
Tinh mach
canh trong
Than kinh mat
Hinh 16.8: Lien quan czia Ong mach canh trong khoang ham hdu
O doan ngoai so, dOng mach a phia tren c6 di trong khoang ham Mu, tniac cac co traic
sting va cac mom ngang d6t ging co va Mn day than kinh so cu6i ding, trong tinh mach canh
trong (H.16.8).
Trong Eng canh (canalis caroticus), dOng mach canh trong ngan cach vai hach sinh ba
(ganglion trigeminale) bai mot lap xo cua mang cang. DOng mach chui vao trong so tii Binh
Wong da. den 16 rach xuyen qua ma luat qua 16 rach) va u6n cong len teen di vao h6 so
giita, trong xoang tinh mach hang. 0 day &Ong mach di vao mot ranh ar thanh ben xu'ong
Warn, tao nen mot cho quat thang gOc va di ngang hiking v6 mom yen tru'ac. Tai do dOng
mach raj khOi xoang tinh mach hang, hung len tren vao trong Ira ra sau tao thanh mot g6c
nhon a ben difai mom yen trurac va than kinh thi giac, r6i chia thanh cac nhanh ten. Trong
xoang tinh mach hang, &Ong mach lien he met thi6t cac than kinh yen nhan, than kinh
rang roc va than kinh yen nhan ngoai (H.27.5).
3. NHANH BEN
c6, dOng mach khong cho nhanh ben. C1 trong xLiong da &Ong mach cho cac nhanh canh
nhi (rami caroticotympanici) vao hem nhi qua mot 16 nho o thanh sau 6ng canh Ira cep mau
cho mang nhi.
trong so, Ong mach cho nhanh do, ng mach mat (a. opthalmica).
4. NHANH CLING
DOng mach canh trong cho Mn nhanh cung là : Wing mach nao truac (a. cerebri anterior),
dOng mach nao giila (a. cerebri media), dOng mach thong sau (a. communicans posterior), vb.
Ong mach mach mac trudc (a. Choroidea anterior), de tham gia vao vies tao nen veng dOng
mach nao (circulus arteriosus cerebri).
309
DONG MACH CANH NGOAI
(arteria carotis externa)
DOng mach canh ngoai di tit be( tren sun giap d6n sau co ham va tan lift 6 do bang cach
chia lam hai nganh ding la dOng mach ham va dOng mach thai clu'ang 'long (H.16.10).
2. LIEN QUAN.
ch6 xuat phat, dOng mach canh ngoai name phia track trong cua &Ong mach canh
trong, nhting ngay sau do hu'erng ra phia ngoai d6 di vao tuye'n mang tai. DOng mach di trong
hai yang : vimg co va vUng mang tai. Hai vung ngan cach nhau bed bung sau ca nhi than. Ci
yang co dOng mach di trong tam giac canh va ngan each yeti &Ong mach canh trong bai mom
tram, ca tram hau, ca tram than kinh fiord hau, cac nhanh hau dia than kinh lang thang
va mot phan cua tuyen mang tai. Ben ngoai hai dOng mach nay la bung sau ca hai than, cci
tram mong, than kinh ha thiOt, cac tinh mach lufti va tinh mach mat. Khi vao tuy6n mang tai,
dOng mach canh ngoai di qua phan sau cua tuy6n, phia sau ba sau nganh ham, a sau ho'n tinh
mach sau ham va than kinh mat. Den sau co ham, Ong mach canh ngoai cho hai nhanh tang
la dOng mach thai du'ang n6ng va dOng mach ham.
Day chang
tram ham
Cd tram mong
Than kinh ha thiat
\Ith
Cd hai than
DOng mach ludi
Ca ham mong
DOng mach giap tren
Cd tic mong
DOng mach canh ngoai cho sau nhdnh ben la clOng mach gidp tren, dOng mach 166i, &Ong
mach mat, &Ong mach hau len, dung mach chum va Ong mach tai sau (H.16.10).
3.1. DONG MACH GIAP TREN (a. thyroidea superior). Phat sinh tii mat trutac &Ong mach
canh ngoai, tura vao ca khit hau duVi clgn cyc tren tuygn giap, di item v6i than kinh thanh quan
teen. Dung mach giap teen cho nhanh dUdi ming (ramus infrahyoideus), nhanh 6c don chum
(ramus sternocleidomastoideus), Ong mach thanh quan tren (a. laryngea superior), nhanh
nhAn gidp (ramus cricothyroideus), va hai nhanh tan dgn c6c teen tuygn giap la nhanh trade
(ramus anterior) va nhanh sau (ramus posterior).
3.2. DONG MACH LIf I (a. lingualis) (H.16.10).
Phat sinh tii mat truck dOng mach canh ngoai tura vao ca khit hau gift., 10 trinh u6n hinh
sin hurting len tren va ra trade. Trong tam giac c6, day ha thi0t chay xu6ng du di bat cheo &Ong
mach 1601 lan dau, d sau ham bung sau ca hai than va ca tram ming r6i di vao tam gide du6i
ham (trigonum submandibulare) (lath ca m6ng 166i. Novi day do, ng mach 166i lai bi day ha thiet
bat cheo them lan nua.
Cd tram fuel
Cd tram mong
acing mach canh ngoai cho hai nhanh ciing la Ong mach thai ddctng nang va &Ong mach
ham.
4.1. BONG MACH THAI DUCING NONG (a.temporalis superficialis).
Wam ben trong tuye'n mang tai, di len ngang qua re dm mom go ma. O day có the bdt
dddc nhip dap ciia dOng mach ngay truidc tai.
DOng mach thai duing nong cho cac nhanh mang tai (rami parotidei), dOng mach ngang
mat (a.transversa faciei), cac nhanh tai track (rami auriculares anteriores), dOng mach go ma
mat (a.zygomaticoorbitalis), dung mach thai dung giiia (a. temporalis media), nhanh trail
(ramus frontalis) Ara nhanh dinh (ramus parietalis).
Trong ba Ong mach dia he canh thl c6 thg that diforc mach canh chung va dac biet la
Ong mach canh ngoai. Con Ong mach canh trong thi khong that (166c vi rat nguy higm cho
ski cap huygt cua nao.
Khi that dOng mach canh chung, tuan hoan phy thanh lap qua cac nhanh sau :
—Ngoai so : giiia dung mach giap tren (thuec (Icing mach canh ngoai) va &Ong mach giap
doh (thuec dung mach d66i don).
—Trong so : &Ong mach dgt song.
Khi that dOng mach canh ngoai, tuan hoan phu thanh 10.'13 qua cac nhanh 16n cua dOng
mach canh ngoai (cac dOng mach giap tren, 166i, mat va chgm) not vai cac nhanh tuang duang
dia ben dgi dien.
Deng mach canh ngoai thuting duvc that a ben teen Ong mach giap tren, chti dung mach
canh chung phan dui ngay tren sun giap. Cl day, &Ong mach canh ngoai phan biet d66c vUi
Ong mach canh trong nh6 vao ba dac digm : at trutic hen, d trong horn va c6 nhanh ben (dac
digm nay quan trong nhat).
Hai trikng hip di clang dac Met dole ghi nhan u nguJi Viet Nam la kh8ng co than dOng
mach canh ngoai rieng biet. Deng mach canh chung cho cac nhanh ben nh6 cac nhanh cua
&Ong mach canh ngoai va sau d6 c6 nhanh vao so lam nhiem vu cua dOng mach canh trong.
Quan niem thkic hanh cho rang do, ig mach canh ngoai la &Ong mach c6 nhanh ben se khong
con dung trong di dang nay.
314
XOANG CANH VA TIgU THE CANH
di tan ding ch6 phan doi, Ong mach canh chung c6 hai cau trim dac biet la xoang canh va
tieu thg canh (H.16.13).
Xoang canh
Tau the canh
Dung di cila cac &Ong mach king vdi loan thang xac dinh tren da bang hai diem. Met
digm la khap Cfc don, met diem khac a giiia dinh mom chum vb. DSc ham. Digm nay ngang ved
315
mom ngang dot dOi, ngay ben trong cua dai tai. Doan thang not hai digm di doc theo 136 traffic
cu tic don chum.
Phan tren ding cilia dOng mach canh ngoai va d6ng mach canh trong di dgn mot digm
phia sau c6 ham. Bong mach canh chung bat chgo car vai mong ngang mac sun nhan va dgt
song c6 C5. Day la vi tri de chgn d6ng mach nham muc dich cam mau. Bong mach canh chung
thuittng tach doi ngang b6 tren sun giap, a mat digm each b6 dull xttung ham (lath 3cm. Nhip
dap dia dOng mach canh chung va dung mach canh ngoai bat dive doc theo b6 tru6c cu 6c don
chum. DOng mach giap tren phat xuat ben du'ai dau sting 16n )(acing mong. Cac &Ong mach Mori
va clang mach mat phat mat u ngang mac hoac ngay teen mite xu'o'ng mong.
189. DOng mach canh chung chia doi thanh DM canh trong va DM canh ngoai 6 ngang mile :
a) Dgt sting c6 C2.
b) DOt sting c6
c)136 teen sang 16n xu'ung mong.
d) Bit tren sun giap.
e) Tat ca dgu sai.
190. Tieu chuan chat than nhat dg phan biet DM canh ngoai va DM canh trong ar vung c6 la :
a) DM canh ngoai na'm or ngoai DM canh trong.
b) DM canh ngoai c45 nhanh ben a c6.
c) DM canh ngoai kin hun DM canh trong.
d) DM canh ngoai de thay hun DM canh trong.
e) DM canh trong nhm c1 phia trong va sau ho'n DM canh ngoai.
191. Cau nao SAI
a) O chO xuat phat, DM canh ngoai nhm truck va trong DM canh trong.
b) That DM canh ngoai or vang c6 chi 'thong phai u yang mang tai.
c) DM canh ngoai nam nong hun DM canh trong.
d) DM canh ngoai cap huygt cho Mu hgt dau mat c6 trif nao va nhan
e) DM canh ngoai cho nhanh DM mang nao.
192. N6i vg dOng mach canh trong, cau nao SAI :
a) Khong cho nhanh ben o c6.
b) Cho nhanh canh nhi 6 mat trong xu'ung dd.
c) Cho mot nhanh ben trong so la DM mat.
d) Cho 4 nhanh cang I mom yen trade.
e) Cap huygt cho nao va dai b6 phan cac phan mem clia mat.
316
193. O doan ngoai so, DM canh trong di trong khoang ham hgu. Lien quan nao sau day vdi
DM canh trong (trong khoang ham hau) la DUNG :
a) Sau DM la cac car tradc song.
b) Trudc DM la 4 thgn kinh so cu6i cung (IX, X, XI, XII).
c) Trong DM la TM canh trong.
d) Sau DM la thanh ben hau.
e) b va c dung.
194. Chon eau dung : DOng mach canh chung
a) Di trong ranh canh d phia trong tinh mach canh trong.
b) Khong cho nhanh ben nao.
c) Phinh ra thanh phinh canh tru'ac khi phan doi thanh DM canh trong va DM canh ngoai.
d) La. DM cap huygt cho dai b0 phan dgu mat c6.
e) a, b, c, d dung.
195. DOng mach nao sau day KHONG la nhanh ben cila DM canh ngoai :
a) DM hau len.
b) DM thai &fang nong.
c) DM tai sau.
d) DM
e) DM mat.
196. DOng mach mang nao gida la nhanh ben cua :
a) DM canh trong.
b) DM nao gala.
c) DM nao trdotc.
d) DM ham.
e) DM nao sau.
197. Ch9n can thing nhat.
a) That DM canh trong rat nguy
b) That DM canh ngoai rat nguy higm.
c) That DM canh chung nguy higm nhgt (trong 3 DM canh).
d) That DM canh trong khong nguy higm.
e) That DM canh ngoai nguy higm horn DM canh trong.
198. Tgt ca cac thanh phan trong hOp so duvc cung cap mau bori :
a) DM canh trong.
b) DM canh ngoai.
c) DM cludi don.
d) a, b thing.
e) a, b, c dung.
317
1
Dung hinh ye tren de tra ldi cac cau 199 dgn 205
Cho bigt ten cac nhanh oda DM canh ngoai thicic clanh s6 teen hinh ye (trAc
nghiem dien khuygt)
199. Chi tigt s6 (1) là :
200. Chi tigt s6 (2) là :
201. Chi tigt s6 (3) là :
202. Chi tigt s6 (4) la. :
203. Chi tigt s6 (5) là :
204. Chi tigt s6 (6) là :
205. Chi tigt s6 (7) la :
318
17 BONG MACH D(JOI DON
DOng mach dirdi dOn (arteria subclavia) cap mau cha ygu cho chi tren. Ngoai ra Ong mach
con phan phol cho nao, nen c6 va thanh narc. DOng mach (lath dOn phai xiat phat tii d6ng
mach canh tay claw D6ng mach dirdi don trai xuA phat tit cung Ong mach cha (arcus aortae).
Nhu' vay, d6ng mach du'di don trai gi6ng dung mach canh chung trod co hai doan : doan trong
ngtic (trung thgt) va doan c6, con Ong mach (lath don phai, chi co a doan c6. Cj an c6, dOng
mach u6n cong tit sau khdp dc don d6n sau didm giita xu'ong don thi doi ten thanh &Ong mach
nach (H.17.1).
319
Ca bac thang truec
Hinh 17.1 : Nguyen tly, dueo'ng di va tan cting cd a hai dOng mach dual dOn phdi vet trdi.
Cd tn/dc song
Than kinh lang thang
Hinh 17.2 : Lien quan clict long mach duzli don trdi a trong ca bac thang.
320
2. LIEN QUAN
2.1. LIEN QUAN CI DOAN CO (chung cho cd 2 song mach phdi vet trcii).
Cd bac thang trudc bat cheo phia tru'dc doan c6 Ong mach dadi don va chia doan nay lam
ba phan : phan trong co bac thang, phan sau co bac thang va phan ngoai co bac thang.
— PhAn trong cd b4c thang (H.17.2, H.17.3) : Phia dadi là dinh mang ph6i va xuang
saan that nhat. Phia sau là dinh mang ph6i, va than dadi ctia dam r6i than kinh canh tay. Phia
trade dadi IA tinh mach dadi dOn, than kinh hoAnh, than kinh lang thang, cac nhanh tim va
quai dadi don (ansa subclavia). D6i vdi dOng mach dadi don trai con c6 6ng ngoc va dung mach
du6i don phai c6 than kinh quat ngaac. Phia track 'Ida la co ac dOn chum, &du ac xtiong den,
phan ngang caa tinh mach canh tradc, ca ac giap, co aic m6ng, than kinh hoanh, tinh mach d6t
song, than kinh lang thang. Phia tren là cac hach &zit cua nhom hach bach huyeet c6 sau dadi,
than giap c6 vdi cac nhanh caa no.
— PhAn sau cd b4c thang (H.17.4) : DOng mach clued don xuyen qua phan dadi cua khe
giaa ca bac thang giiIa va co bac thang tradc.
Hach co gicia
Ddng mach cf6t song
Than kinh hoanh
Than giap c6
Quai du'di dem
Hinh 17.3 : Lien quan cila d'Ong mach dadi don phdi d doan trong ca beic thang.
Phia trade là tinh mach dadi don (qua trung gian ca bac thang trade), than kinh hoanh,
hai nhanh caa than giap co (dung mach ngang co, dOng mach tren vai).
321
Phia duai IA ranh dOng mach dudi don a mat tren )(Long su6n thir nhat.
Phia sau IA than tren va than gida ctia dam r6i than kinh canh tay.
Phia sau tren IA co bac thang gida. Sau cu bac thang gida là cd bac thang sau, than kinh
nguc dai nam gliita hai cc nay.
- PhAn ngoai cd bac thang (11.17.5) : Phia clued là xuting sutin I va mang ph6i.
Phia sau IA cd bac thang gifla va dam r6i than kinh canh tay. Phia tru'dc IA nhanh troll
don cila dam r6i than kinh c6 nang, tinh mach canh ngoal, la nong va la truck khi quan mac
c6, xuung don va dung mach tren vai. Phia trade dudi IA tinh mach dudi don.
Than tren
Than giaa
Than diidi
Xu'ong soon 2
Hinh 17.4 : Lien quan cda dOng mach dziai don a doan sau co* bac thang.
2.2. LIEN QUAN RIENG CUA BONG MACH DWI DON TRAIT O TRONG NGI1C.
Gi6ng nhu' dOng mach canh chung trai, Ong mach du'di don trai xuat phat tit cung Ong
mach chil d trong nguc nen có them mot doan lien quan a nguc. acing mach di trong trung that
322
tru'ac
Ca bac thang1 giiia
sau
Co nang vai
Than kinh Tinh mach cant? ngoai
phu
La nOng mac c6
!WV timaftriiiithilt
Vu I,t1
MI DOng mach tren vai
\111 1‘ki„
"i\
yang mach vai xudng Ca tic
04, don chum
Co rang traac
1\4
Co dudi dOn
Hinh 17.5: Lien quan cila dOng mach clued don a doan ngoth co bac thang.
Phia sau trai ciia &Mg mach canh chung trai ngang mdc d6t song ngkfc N3 1104C N4. DOng
mach con lien quan & phia track yeti day than kinh lang thang, day than kinh hohnh trai, cdc
day than kinh tim, cdc hach bach huye't trung that trace (nodi lympatici mediastinales
anteriores), tinh mach tay dau trai va cu6i cling la thanh ngLic d truck nhat.
Phia sau d(ing mach la 6ng nate, than kinh giao cam naic, cdc &Mg mach gian sti6n va
tinh mach ban don phy.
Phia trong la thgc quan, khi quan va than kinh thanh quan &Ali (ben trai).
Phia ngoai la mang ph6i trung that (H.16.4).
323
3. NHANH BEN (H.17.7). Cac nhanh ben dm dOng mach ditdi don hat.) het phat 'mat tit phan trong
co bac thang. Nguyen Cy clia cac nhanh nay bi the lchuat phia trudc bdi tinh mach canh trong.
3.1. BONG MACH DOT SONG (a. vertebralis) phat xuat tit mat tren, ar gan bti ngoai car
dai c6, di thang len tren chui vao 16 ngang ctia d6t song co C6 d gdc gida hai co bac thang trade
va co dai c6. Phia track Ong mach la bao canh. Xen gitita Ong mach va bao canh la 6ng ng-vc
(ben trai), 6ng bath huye't phai (ben phai) va dung mach giap Phia sau Ong mach la
mang ph6i, hach c6 ngu:c (ganglion cervicothoracicum), nhanh trudc clia than kinh gai song c6
C7 va C8. DOng mach d6t song di qua to ngang cila 6 d6t song c6 d'au den r6i di vao so qua 16
lan xitdng cham.
3.2. THAN GIAP CO (truncus thyrocervicalis) phat xuat a mat tren, gan bar trong cd bac
thang trirdc. Than nogn va cho ba nhanh :
Dieing mach co sau Dung mach crOt song
324
Dung mach canh trong
Than sten co
(deing mach co sau)
DOng mach giap ken
— Di)ng mach ngang co (a. transversa colli) hoeing ra ngoai bat cheo co bac thang trade,
than kinh hoanh, dung mach du'di don va dam rea than kinh canh tay. Den bar tren )(acing vai,
Ong mach thoang chia lam hai nhanh : nhanh nong (ramus superficialis) con goi la dOng
mach c6 nong (a.cervicalis superficialis) di theo than kinh phu, cap mau cho 1/3 tren co thang.
Nhanh sau (ramus profundus) ne-u có con goi là Ong mach vai xu6ng (a.scapularis descendens)
hay Ong mach vai sau (a. scapularis dorsalis). Wing mach nay thoOng tach troc tie-p -Ur d'On.g
mach du'di don va n6i vai d'Ong mach vai du'di va vai tren thanh yang n6i quanh vai (xem bai
Nach), di theo than kinh long vai (n.dorsalis scapulae) va cal) mdu cho cac co lan can.
325
— Wing mach teen vai (a. suprascapularis) di ra ngoai hai thap han Ong mach ngang co
o gan ca nang vai dOng mach di kern vdi than kinh tren vai (n. suprascapularis), di vao h6
tren gai va h6 dudi gai. DOng mach cho nhanh ding vai (ramus acromialis) den viing mom
ding vai de tie-p n6i vdi Ong mach vai sau va vai dual thanh yang n6i quanh vai (xem bai
Nach).
3.3. BONG MACH NGVC TRONG (a. thoracica interna) phat sinh tit mat dual d6i dien
yeti than giap co, di xu6ng phia trade dinh mang phOi. sun su'On 1, do, ng mach bat cheo phia
sau than kinh hohnh, va cho nhanh dOng mach mang ngoai tim hoanh (a.pericardiacophrenica)
di theo than kinh hoanh. DOng mach tie'p tuc di xu6ng sau cac sun suOn. Den sun scion 6, thing
mach chia lam hai nhanh : clOng mach ca hoanh (a. musculophrenica) cap man cho ca hoanh va
thanh nguc, dung mach thuong vi trail (a.epigastrica superior) di vao ca thang bung. DOng
mach nguc trong con cho cac nhanh trung that (rami mediastinales), cac nhanh tuyen etc (rami
thymici), cac nhanh phe quan (rami bronchiales), cdc nhcinh dc (rami sternales), cac nhanh
xuyen (rami perforantes) va cac nhanh gian suOn truck (rami intercostales anteriores).
3.4. THAN StiON CO (truncus costocervicalis) phat xuat tit mat sau, o phia sau ca bac
thang trudc (ben phai) hoc ga'n bar trong ca bac thang truck (ben trai). Tit do, dOng mach u6n
cong tren dinh mang phOi den c6 xu'crng sworn I, chia lam hai nhanh la dOng mach co sau va
dOng mach gian warn tren ding. DOng mach c6 sau (a. cervicalis profunda) di ra phia sau giiia
c6 'along suttn 1 va mom ngang d6t song c6 C7, va not vdi nhanh xu6ng dia dOng mach cham,
con &Ong mach gian suttn tren ding (a. intercostalis suprema) di xu6ng phia trudc c6 cac xu'ong
su'On I va cho cac dOng mach gian su'On sau (aa.intercostales posteriores) I vb. II.
3.5. BONG MACH VAI XUONG (a. scapularis descendens). Nhu' trail a." noi, dOng mach
nay deli khi torch tit dOng mach ngang c6. Thong thuOng, no la nhanh duy nhat torch tit &Ong
mach dudi don or loan ngoai ca bac thang (H.17.4) va (H.17.6).
326
207. Di6u nao sau day KHONG dLing vdi DM difdi den :
a) Di cao horn micrng den 1,5 cm.
b) Khi den sau khdp tic don trai, dOng mach ye mot &Ong cong lem xuang dadi u nen c6.
c) Lien quan mat thieft vdi dinh mang ph6i.
d) Cao han dinh mang ph6i 0,5 cm.
e) Tan clang d sau digin gilia xtrang den.
208. DOng mach nao sau day KHONG phdi la nhdnh cud. DM dadi den :
a) DM gidp dudi.
b) DM ngang c6.
c) DM durdi vai
d) DM gian akin tren ding.
e) DM dai song.
Dung cac chi del sau clg tra ldi cac cau 209, 210, 211.
1. DM gian su'en tren clang 4. DM tren vai.
2. DM gidp (lath. 5. DM ngang co.
3. DM c6 sau.
209. Than mien c6 bao g6m cac nhanh :
a) 1, 3 d) 1, 3, 4.
b) 1, 5. e) 1, 4, 5.
c. 1, 3, 5.
210. Than gidp c6 bao g6m cac nhanh :
a) 1, 2, 3. d) 3, 4, 5.
b. 2, 3, 4. e) 2, 3, 4, 5.
c) 2, 4, 5.
211. DM nao KHONG xuat phdt trip tie-p tit DM diidi don :
a) 1 d) 4.
b) 2 e) 1, 2, 3, 4, 5.
c) 3
212. O doan c6, phan trong cc bac thang, thanh phan nao sau day KHONG lien quan phia
tritac vdi DM dudi don trai :
a) Hach sao (hach c6 ngu:c). d) Than kinh hoanh trai
b) TM canh trong trai. e) Than kinh lang thang trai.
c) TM dudi den trai.
327
213. Nai ve lien quan cila DM duoi don Arai TK lang thang, cau nao DUNG : Thdn kinh lang
thang :
a) O phia track doan trong car bdc thang ciia DM dtiai don.
b) O phia sau doan trong ca bdc thang cua DM dudi den.
c) O phia tr.aerc doan sau car bdc thang dm DM duai don.
d) O phia sau doan sau ca bac thang ciia DM du'ai don.
e) O phia sau doan ngoai ca bac thang ctia DM du'ai don.
214. Trong trung thdt tren, 6ng ngu:c nam d phia... caa DM dadi dim trai :
a) Trade. d) Trong.
b) Sau. e) Tren.
c. Ngoai (Xem them bai 23)
215. Dung mach nao ducli day KHONG cha nhanh n6i vdi DM dtfai don :
a) DM canh
b) DM canh trong
c) DM nach.
d) DM chil
e) a, b, c, d de'u cho nhanh n6i vdi DM dadi don :
Cau 216 - 217. ChQn
a) Neu (A) dung, (B) dung. (A) va (B) có lien quan nhan qua.
b) Ndu (A) dung, (B) dung. (A) va (B) khong có lien quan nhan qua.
c) Ndu (A) thing, (B) sai.
d) Neu (A) sai, (B) dung.
e) Ndu (A) sai, (B) sai.
216. (A) Ngttori to có the tiem tinh mach &raj don Vi
(B) Tinh mach dudi don to va nam clued xuang don phia truck (Icing mach dtieri don.
217. (A) Tiem tinh mach du'ai don có nguy cc cham vao mang ph6i Vi
(B) Mang ph6i nam d phia truetc tinh mach duVi don.
328
18 TINH MACH - BACH MACH EAU MAT co
Mau tinh mach tit phan trade da dau, toan bO da mat, d6 vao tinh mach mat va tinh mach
sau ham, den tinh mach mat chung, nhd.nh cua tinh mach canh trong. Mdu tit phan sau da
dau, than 130 da c6, theo tinh mach canh ngoai va cac nhanh cila no, den tinh mach dodi don
(H.18.1).
329
Tinh mach tren !long roc
Cd goi
330
Xoang d9c tren Xoang d9c dual
Xoang hang
(v. faciei profunda), tinh mach moi tren (v. labialis superior), cac tinh mach moi cloth (vv.
labiales inferiores), cac nhanh mang tai (rami parotidei), tinh mach co can, tinh mach du6i cam
(v. submentalis), tinh mach khau cai ngoai (v. palatina externa).
2. TINH MACH SAU HAM (v. retromandibularis) (H.18.2).
Tao nen a vUng g6c cda mom go ma, do sit not lai cua tinh mach thai duong 'long va tinh
mach thai duong gala. Tinh mach di xu6ng qua phia sau nganh xirnng ham du6i, vao mo tuy6n
mang tai, a day tinh mach nam ngoai dOng mach thai &tong nong vb. Ong mach canh ngoai.
Tinh mach c6 the di ben ngoai hoac ben trong cac co tram mong va co hai than. Cf gan g6c
331
TTnh mach thai dudng !king
TTnh mach ham
332
ham, tinh mach có the chia lam mot nhanh tru'dc va mot nhanh sau. Nhanh trade có the n6i
vdi tinh mach mat tao thanh tinh mach mat chung. Nhanh sau n6i vdi tinh mach tai sau tao
thanh tinh mach canh ngoai.
Nhanh ben : Tinh mach sau ham nhan cdc nhanh : cdc tinh mach thdi throng nong (vv.
temporales superficiales), tinh mach thai dung giiia (v. temporalis media), tinh mach ngang mat
(u. transversa faciei), cdc tinh mach ham (vv. maxillares), dam r6i chan Warn (plexus ptery-
goideus). Dam roi chan budm nhan cdc nhanh : cdc tinh mach mang nao gifia (vv. meningeae
mediae), cdc tinh mach thai &fang sail (vv. temporales profundae), tinh mach 6ng chan Wain (v.
canalis pterygoidei), cdc tinh mach tai trade (vv. auriculares anteriores), cdc tinh mach mang tai
(vv. parotidae), cdc tinh mach khdp thai during ham (vv. articulares temporomandibulares), cdc tinh
mach nhi (vv. tympanicae), cdc tinh mach tram chum (vv. stylomastoidea).
3. TINH MACH MAT CHUNG (H.18.1, H.18.2).
LA met than tinh mach ngdn nam trong tam gide canh du-ac tao nen ngay du di goc ham,
do su' n6i lai &la tinh mach mat va nhanh trdeic cua tinh mach sau ham, bat cheo ben ngoai
&Ong mach canh ngoai ngay sau sung tarn xuang mOng va d6 vao tinh mach canh trong. Doi khi
tinh mach mat chung chit yeti d6 vao tinh mach canh ngoai va chi n6i vdi tinh mach canh
trong bang mot nhanh nh6. Tinh mach mat chung con nhan cdc nhanh tinh mach gidp tren,
tinh mach hau, tinh mach luai hoac tinh mach dudi
VOng 2
d'Ong mach canh
334
Tinh mach clan clan the phu phia tru'oc do, ng mach. O gan ch6 tan cung, tinh mach co mot ch8
phinh tha hai, goi la hanh du6i tinh mach canh trong (bulbus venae jugularis inferior) (H.18.5).
Nhanh ben (H.18.4) H.18.5) : C1 ham tren, tinh mach canh trong nhan xoang tinh mach
da. dutch (sinus petrosus inferior), tinh mach 6ng 6c tai (v. canaliculi cochleae), cac tinh mach
mang nao (vv. meningeae); ngang \rai gec ham du6i, nhan cac tinh mach tit dam r6i hau (plexus
pharyngeus) va mot nhanh not v6i tinh mach canh ngoai; ngang voi ch6 chia dei ctia dQng
mach canh chung, nhan tinh mach mat chung, dtidt do la tinh mach litai (v. lingualis), tinh
mach dc den chum (v. sternocleidomastoidea) va tinh mach giap tren (v. thyroidea superior);
doc theo mat mgoai tuy6n giap, nhan cac tinh mach giap giUa (vv. thyrodeae mediae).
Xoang da du'di
TM mach ha
335
Hanh tren 77nh mach de dud!
VIII
Tinh mach tai sau
Hinh 18.5: Sa de nhdnh ben va lien quan cda tinh mach cdnh trong va cdnh ngodi.
2. TIN! MACH DOT SONG (v. vertebralis).
Tinh mach Mt song khong di kern theo do, ng mach Mt song ben trong so ma bat Tau
dam r6i tinh mach clued chdm (plexus venosus suboccipitalis) trong tam giac dudi chdm. Cac
nhanh ben di tit trong so qua 18 ngang Mt dOi, it nhi6u song song vdi dOng mach d6t song qua
16 ngang cac Mt song c6 tao thanh mot dam r6i quanh dang mach. Khi ra khoi mom ngang Mt
s6ng c6 C6, tinh mach d6t song bat cheo dOng mach dual don va d6 vao tinh mach tay ddu.
Nhanh ben : Tinh mach Mt song nhan cac nhanh tinh mach gian dot song, tinh mach
d6t song track (v. vertebralis anterior).
3. TINH MACH CO SAU (v. cervicalis profunda).
Tinh mach c6 sau ldn han tinh mach Mt s6ng, di xu6ng c6 a phia sau mom ngang cac Mt
song c6. Tinh mach di kern vdi do, ng mach c6 sau, bat dau a dam r6i tinh mach cladi chdm va
nhan cac nhanh ben tit cac co sau cad c6. Tinh mach con thong n6i vdi tinh mach chdm va
tinh mach Mt song. Tip theo, tinh mach di xu6ng a khoang giura mom ngang Mt song c6 C7
va xudng wan I r6i d6 vao tinh mach tay ddu hoac tinh mach Mt song.
4. TINH MACH GIAP DWI (v. thyroidea inferior) VA TINH MACH GIAP GIIYA.
Tinh mach glad) clued bat ddu tir phdn dudi ctia dam r6i giap don (plexus thyroideus impar)
bao phu be mat cilia tuyen giap. Ben phai tinh mach phat xudt di clic &tad tuyen giap, bat ch6o
qua dOng mach tay dau phai ngay trutic ch6 chia doi dm no va d6 vao tinh mach tay ddu phai
ngay tren tinh mach cha tren (vena cava superior) (11.18.5). Tinh mach nhan tinh mach thanh
quan du'di (v. laryngea inferior) va cac tinh mach tit khi quan. Ben trai, tinh mach cung phat
xudt tii chic dudi tuyen giap, di ch6ch tren khi quan, qua ca cic giap, va d6 vao tinh mach tay
dau trai. Tinh mach nay cang nhan tinh mach thanh quan &di va tinh mach tit khl quan, va
336
c6 the n6i vdi tinh mach giap du'ai phai. Cdc tinh mach nay n6i nhau bai nhieu nhanh not va
c6 the tao thanh mot dam roi lan tOa Oda coc duai hai thUy tuyen gidp, nam tilt& khi quan.
Tinh mach gidp giila chi hien dien khi cdc tinh mach tit phan dual dam rol tuyen gidp n6i
nhau va tao thanh mot than duy nhat d6 vac) tinh mach canh trong.
5. CAC TINH MACH TUYEN IIC (vv. thymicae), CAC TINH MACH KHi QUAN
(vv.tracheales), CAC TINH MACH THIIC QUAN (vv.esophageae).
Cdc tinh mach nhO nay thdang d6 vao tinh mach tay ddu trai. Tinh mach tuyen ctc c6 hai
hoac ba nhanh nhO, d6 vao tinh mach tay dau trdi, hoac tinh mach gidp clued, hodc tinh mach
gidp giiia. Tinh mach khi quan là cdc nhanh nhO, thong n6i vdi tinh mach thanh quan va tinh
mach phe quan (vv. bronchiales). Tinh mach thoc quan cua thoc quan c6, bat dau d ddm r6i
tinh mach ca va clued niem mac, nhat la quanh ch6 bat dau cua thoc quan, di xuyen qua thanh
ngoai thoc quan, tao thanh cdc tinh mach doc theo than kinh quat ngOac thanh quan, d6 vao
cdc tinh mach giap tinh mach tuyen Cfc va tinh mach d6t song.
Hach canh
. - hai than Hach dudi ham
Cc thai dicing
Cci can
Co 1-3 hach nam trong mac ma hail, phia sau phan tren hau, phia track cung d6t dei va-
338
ngan cdch cung nay b.& co dai dau. Mach de-n clan luu 6 mai, phan mai hau, vOi tai. Mach di d6
vao hach c6 sau tren.
Hach Judi
Hinh 18.10 : Da' n luu bath huyet cua la& va hanh nhan khdu cal.
Co nhieu va kith diode ldn, tao thanh met chu8i dot theo bao canh, canh ben hau, that
quan, khi quail va trai dai tit nen so den nen c6.
Tho6ng &roc chia lam hai nhom :
4.1. CAC HACH CO SAU TREN. Nam sau cloth co de don chum, lien he vdi than kinh phu
va tinh mach canh trong, met vai hach nam trade, vai hach khac nam sau tinh mach. Mach
340
Than kinh phu
Dam r67 c6 n6ng
Re dUCi quai c6
Nhanh n67
Cc bac thang giCa
Co bac thang tnidc
Co nang vai
Co' barn da .c6
Co thang
Than kinh hoanh
Cd b0c thang sau
Co vai along
DOng mach vai tren
Darn ro7 canh tay
DOng mach vai sau
Cd vai mong Ddng mach dddi don
341
Nhanh not trong tuyen mang tai
342
den clan lun phan chain ctia da dau, vanh tai, viing sau co, phan 16n lutli, thanh quan, tuyen
gidp, khi quan, mui hau, 6 mai, khdu cai va thuc quan. Cac mach den nay la cua tat ca cac
hach bach huy6t khac cua clan va co, ngoai trit cua cac hach c6 sau diibri. Cac hach c6 sau tren
chil yen gOm :
- Hach canh - hai than (nod us lymphaticus jugulodigastricus) : hach nay nam tren tinh
mach canh trong, ngang mcic sang lan 'along ming, nhan cac mach den tit 1/3 sau ltidi va hanh
nhan khdu cai.
- Cac hach lurdi (nodi lymphatici linguales) (H.18.9, H.18.10) : c6 hai hay ba hach nho
nam ngoai co ming lurui va trong co cam ludi. Ch'ing tao thanh met tram dUng tren duaing di
ctia cac mach bach huy6t lu'ai.
4.2. CAC HACH CO SAU DWI vuot qua bis sau cua co tic don chum, di vao tam giac tren
don, lien quan mat thidt vdi dam roi than kinh canh tay va tinh mach dudi don. Mach d6n clan
lu'u viing sau da Tau va c6, vung nguc nong, met phan canh tay, mach di cila cac hach c6 sau
tren. Cac mach di dia hach c6 sau tren met phan d6 vao hach co sau Judi, met phan dO vao
met than not vdi mach di ctia hach c6 sau dudi va tao thanh than tinh mach canh (truncus
jugularis). Cl ben phai, than nay d6 vao cho n6i ctia tinh mach canh trong va tinh mach duth
don; ben trai, than nay n6i vai ong ngtic.
Hach canh - vai ming (nodus lymphaticus juguloomohyoides) : hach nay nam tren tinh
mach canh trong ngang tren gan trung gian co vai mong, nhan cac mach den tit hoac true
tidp hoac gian tidp, qua cac hach bach huydt &Ali cam, duth ham, hach c6 sau tren (H.18.10).
218. Khi not v6 110 tinh mach dau mat c6 thi cau nao sau day thing nhat :
a) Cdc TM dau mat c6 deu d6 vao TM canh trong hay TM &Ali don hay than TM tay dau.
b) Ve vi tri thi khong c6 su tuong Ling gift he DM canh va he TM canh.
c) TM canh ngoai tao nen do su' hop hill &la TM tai sau va nhanh sau cua TM sau ham.
d) a, c dung.
e) a, b, c thing.
344
225. Cac hach bach huydt vung ddu mat, hdu hdt ddu d6 yd :
a) Cac hach ham cloth.
b) Cac hach du6i ham.
c) Cac hach c6
d) Cac hach c6 sau tren.
e) Cac hach c6 sau (kith.
226. Cac hach sau hdu thu(ic nh6m hach :
a) Wing ddu mat. d) Co sau tren.
b) Dui ham e) C6 sau
c) C6 ming.
227. Bach huydt a htdi c6 thd dan lu'u ve :
a) Cac hach thiai ham. d) Cac hach c6 sau dut6i.
b) Cac hach clued cam. e) a, b, c, d ddu thing.
c) Cac hach c6 sau tren.
228. Viem amygdale (hanh nhan khdu cai) c6 the bi sting dau d :
a) Hach sau tai. d) Hach cal-1h — hai than.
b) Hach ham du6i. e) Hach c6
c) Hach dikii ham.
345
19 DAM 1161 THAN KINH CO
1. CAU TAO
Dam r6i than kinh c6 (plexus cervicalis) tao bai cac nhanh trutic (ramus ventralis), cua
b6n than kinh gai song c6 dau lien, nam o giaa co nang vai va ca bac thang giita a phia sau,
tinh mach canh trong va co dc don chum o phia trade. Cac than kinh nay cho cac nhanh tren
va dual n6i nhau tao thanh ba quai n6i, I, II va III (H.19.1).
2. PHAN PHOI
Dam r6i than kinh c6 cho ba loai nhanh : cac nhanh van thing, cac nhanh cam giac, va
cac nhanh
2.1. CAC NHANH VAN DONG (dam r6i than kinh c6 sau) cho cac co thdng dau ben, ba co
lien mom ngang clan tien, co thang dau trade, co dai dau, ca dai c6, co bac thang gida va sau, co
nang vai, co tram va day than kinh hoanh.
2.1.1. ThAn kinh hoanh (n.phrenicus) phat sinh tit met re chinh la than kinh gai song
co C4 va hai re" phi' la than kinh gai song c6 C3 va C5 (H.19.2 va H.19.3).
atemg di va lien quan : Than kinh hohnh dirge tao thanh a b6 ngoai co bac thang truac
r6i di xu6ng phia trade ca nay. Cat than kinh hohnh de diau tri (thi du : lam xep ph6i...)
thuting difoc thqc hien a doan nay. Tigp theo than kinh du'oc the pha bai tinh mach canh trong
va ca dc don chum, bat cheo deng mach ngang c6 va Ong mach tren vai, lien he vai ben ngoai
do, ng mach co len, r6i di gida tinh mach va Ong mach dadi don, bat cheo Ong mach ngu:c
346
trong r6i di kern yeti nhanh mang ngoai tim — hohnh (a.pericardiacopphreinca) caa &Ong mach
nay a suo't ding di trong nguc.
Than kinh chain nho
Than kinh tai Ian
Than kinh hg thiOt
Nhanh not vai
than kinh phi"
Than kinh phi"
cr
Cac than kinh tren thin
Rg tren quai co
Than kinh hoanh
Re du'di quai cog
Tinh mach canh chun Ddng mach canh chung
Quai co
348
t
1/2
1/2
1••• I
1/2
1/4
1/4
Hinh 19.4 : So' dd chi vi tri then kinh hoetnh a co (during Om net).
2.2. CAC NHANH CAM GIAC (Dam r6i c6 nong). Co b6n nhanh (H.19.6) :
2.2.1. Than kinh chdm nhO (n. occipitalis minor) phat sinh tiff quai not II, hutrng v6 phia
ngoai, de'n bc7 sau co tic den chum r6i qot ra sau va len tren, cho hai nhanh tan tradc va sau,
phan ph6i cho da yang cham va chum.
2.2.2. Than kinh tai Ian (n. auricularis magnus) phat xua't tiff quai not II, ii(s) ,au cc'
tic den chum, di thang len troll v6 phia dai tai, sau tinh mach canh ngoai, dein goc ham &Ali,
chia hai nhanh. Nhanh truck (ramus anterior) cho da mat ngoai loa tai va vung tuye'n mang
tai. Than kinh cCing cho vai nhanh not vdri than kinh mat trong tuygn mang tai. Nhanh sau
(ramus posterior), cho da mat trong vanh tai va vung chum, not vai nhanh chdm nho.
2.2.3. Than kinh ngang co (n. tranversus colli) phdt sinh tif quai n6i 2, u6n quanh bo
sau co tic don chum r6i hatfing ra trade, bat diet) tinh mach canh ngoai; cho cac nhanh tan
xuyen qua co barn da c6, phan ph6i cho vung tren va clued mong. Mot trong cac nhanh nay n6i
vai nhanh cila than kinh mat cho ca bam da c6.
2.2.4. Cac than kinh tren don (nn. supraclaviculares) tach ra tiff nhanh trudc cila than
kinh gaff song c6 4, chia thanh nhik nhanh xuong dual ra sau va ngoai, ben dadi co urc
den chum. Dgn tam gide tren don, cac nhanh chui ra nong, bao gom : cac than kinh tren don
trong (nn. supraclaviculares mediales) cho da vung tic don chum va xuang etc, cac than kinh
tren den gala (nn. sapraclaviculares intermedii) cho da vung tren va clued don, cac thin kinh
tren don ngoai (nn. supraclaviculares laterales) cho da vung gaff vai.
349
Hach giao cam co
Ng1c
Cd hoanh
Hinh 19.5 : Cdc thanh phcin chdc ndng cda than kinh hoanh.
350
Than kinh tai ion
Hinh 19.6: Cdc nhcinh da cua Aim rdi thdn kinh co'
Cd giap mong
C2
Ca vai mong
C3
Co mong
Ca sic giap
351
2.3.3. Nhanh not vai thAn kinh ha thiOt : bai mat hay hai nhanh tach tiff quai n6i I, va
nhanh xu6ng caa dam r6i than kinh c6, gip phan tao thanh quai c6 (ansa cervicalis) (H.19.7).
Quai ca thanh lap bai :
—R6 tren (radix superior) : phat xuat tit quai not I, di vao bao cua than kinh ha thiet, r6i
tach khOi than kinh nay, di thang xu6ng truck 136 mach canh, den ngang gan trung gian ca vai
ming, not vai re ducli dia dam rai than kinh c6. Doi khi quai c6 a ngang than tinh mach giap
lutri mat, va trong trung hap nay, quai thuan.g a sau tinh mach canh trong. R6 tren doi khi di
vao than kinh Lang thang, thay vi than kinh ha thiet, nha.'t la khi quai c6 a cao.
—R6 dutri (radix inferior) : phat sinh tit quai nal II, di xu6ng ben ngoai tinh mach canh
trong, thuang not vai r6 tren ar phia traffic tinh mach nay, ngang gan trung gian ca vai ming.
Quai c6 chi phai van clang cho cac cc vai ming, ca utc giap va ca ttc ming, con dai yeti ca giap
ming thi nhanh giap ming (ramus thyrohyoideus) do than kinh gai sang c6 Ci mugn dieing
than kinh ha thiet de van Ong.
229. Darn rai than kinh c6 dive tao nen bai cac nhanh truac caa cac than kinh :
a) Cl, C2, C3 d) C2, C3, C4, C5.
b) C2, C3, C4 e) Tat ca d6u sai.
c) Cl, C2, C3, C4
230. Than kinh nao sau day KHONG thuac dam rai c6 :
a) TK cham lan d) KT trail don.
b) TK tai lan. e) TK hoanh.
c) TK ngang c6.
231. Than kinh nao sau day KHONG thuac dam r6i c6 sau :
a) TK hoanh. d) TK ca dc don chum.
b) TK ca bac thang. e) TK ca nang vai.
c) TK ca tram.
232. 116 dual clia quai c6 :
a) Phat xuat tit TK c6 1 (C1), mu'on dung dm. TK ha thiet.
b) Phat xuat tiff quai n6i s6 1 (quai Oita Cl, C2) muctn dutrng TK ha thiet.
c) La mat nhanh cila than kinh ha thiet.
d) Phat xuat tit quai not 2 (quai gida C2, C3).
e) Tat ca deu sai. (Xem them bai 27)
352
233. Cam gide da vUng c6 diiac chi ph6i cha yeu bai cac nhanh than kinh ctla :
a) Dam r6i canh tay. d) Cac than kinh so.
b) Dam r6i c6 &mg. e) Than kinh mat.
c) Dam r6i c6 sau.
234. Than kinh hoanh :
a) Xuat phat tit day gai sting co 1. d) a, c dung.
b) Van dOng cho co hoanh. e) b, c dung.
c)Bat cheo phia trade co bac thang truck.
353
20 6 MIENG
MUC TIEU BAI GIANG
A. MUC TIEU IST THUYET
1. Phan biet du'oc 6 mieng chinh tit& va tin dinh mieng.
2. MO to cac thanh phdn trong 6 mieng chinh auk : rang, khdu cai cang, khdu cai mem,
cac tuy6n hanh nhan.
3. Vi6t cong auk rang sfra va rang vinh
4. Xac dinh vi tri, lien quan cac tuygn nudc bot va noi d6 cua cac 6ng ti6t ciia. 3 cap tuy6n
nude bot.
5. Ve so d6 cac loci thdn kinh chi ph6i 1u6i.
1. Chi duoc tren thigt de dung doc ctlia mo hinh va tien ban ddu mat, cac thanh phdn
trong 6 mieng chinh thdc.
2. Chi dive tren xac vi tri va lien quan cua cac tuy6n nude bot va cac 6ng tie-t tuy6n mang
tai va tuy6n du'Oi ham.
354
—Cac thanh ben la ma va moi.
—Phia tren la khan cai cling va khan cai mem.
—Phia du'ai hay nen mieng co xuang ham du'ai, htai va vOng ducli
Lu'di ga
O mieng daac chia lam hai phdn bdi cung rang lqi, phia trong là 6 mieng chinh, phia
ngoai la tien dinh mieng.
1.2.1. Tien dinh mikng (vestibulum oris). Là met khoang hinh mong ngkia nam gifra moi,
ma va cung rang lqi. Khi ngam mieng, tien dinh mieng thong vdi 6 mieng chinh qua hai 16
ben nam phia sau rang c6i cu6i ding. Tuye'n nude bot mang tai c6 6ng tuye-n d6 ra tien dinh
mieng a 16 d6i dien vdi rang c6i tren this hai.
1.2.2. O mieng chinh (cavum oris proprium). Co lu'ai di dOng, CO cac 6ng cua tuygn nadc
bot durai ham va duidi luai d6 vao.
1.3. MOI (labia oris). La thanh trade di Ong cua mieng, nam chung quanh khe mieng,
each ranh lqi bdi tien dinh mieng, g6m c6 moi tren (labium superius) va med. du& (labium
inferius) gap nhau a hai ben goi la mep moi (commissura labiorum). Mat trong moi moi co
ham moi tren va ham moi duai (frenulum labii superioris et inferioris). Mei du'ac can tao bdi
cac ldp sau day : phia ngoai la da có nhieu long va rau, phia trong là ldp niem mac, lien tyc
vai da phia ngoai va hip niem mac cila tien dinh mieng d phia trong. Ldp dadi niem mac co
nhieu tuye'n mei (gl.labiales). Gida da va niem mac là ldp ca van g6m c6 cu vOng mieng va
nhi6u ca khac (xem bai Co va mac ddu mat c6).
355
1.4. MA (bucca). Là thanh ben ciia mieng. Ma dudc eau tao phia ngoai la da, dudi da la cac
co barn da mat, ca barn da c6, yau la ca milt va phia ngoai ca nay la mac ma hau (fascia
buccopharyngea). Ben trong ding la niem mac mieng (tunica mucosa oris) lien tuc vdi niem
mac mei. Gala ca va them mac la khoi ma ma (corpus adiposum buccae).
1.6. KHAU CAI MEM (palatum molle). CO hai mat : mat trade (mieng) va mat sau (Mu).
Phia trade dinh vao khdu cai cuing, hai ben dinh vao thanh Mu. Khdu cai lam con goi la man
khdu cai (velum palatinum), a giUa co lu'ai ga khdu cai (uvula palatina) xuang Judi. Mei ben
khdu cai mem c6 hai ne'p chay xuan.g phia du'th goi la cung khdu cai hied (arcus palatoglossus)
phia trade va cung khdu cai Mu (arcus palatopharyngeus) a phia sau. Gina hai cung la ho hanh
nhan (fossa tonsillaris), trong co chila tuygn hanh nhan khdu cai (tonsilla palatina).
Khdu cai ram &rye cau tao bdi ben ngoai la lap niem mac, ben trong la can khdu cai, cac
ca, mach mau va than kinh (xem bai Hau). Khdu cai mem clang eo hong trong khi nu& va gap
pilau vao chdc nang phat am. Khdu cai ram gem 5 co : coy nang man khdu cal (m. levator veli
palatini), ca tang man khdu cai (m. tensor veli palatini), co lutri ga (m. uvulae), ca khdu cai luori
(m.palatoglossus) va ca khdu cai Mu (m. palatopharyngeus) (H.21.4).
2.1. TUYEN NtidC BOT MANG TAI (H.20.7). Tuye'n.nikic bot mang tai (glandula parotis)
la tuyen nude bot ldn nhat, c6 ba mat, ba ba va hai cdc.
2.1.1. Hinh the ngoai va lien quan.
2.1.1.1. Ccic mat :
—Mat ngoai (mat "Long) phi' bdi da, tam dudi da, ca barn da c6.
—Mat tradc : lien quan vdi nganh xtrang ham dudi, cc can va ca than budm trong ngan
cach vdi tuygn dddi ham bdi day chang than bu'dm ham.
—Mat sau : Lien quan vdi mat trade mom chum, bar trurdc ca ac don chum, bung sau car hai
than, ca tram m6ng, ang tai ngoai, phan nhi cila xdung thai dudng va nen mom tram. Phan
ditch cila mat nay tu'a vao do, ng mach va tinh mach canh trong va than kinh mat.
356
2.1.1.2. Cdc ba :
- BU truck : CO 6ng tuyen mang tai (ductus parotideus) di ra. Phia tren eng tuyen c6 the
c6 tuyen mang tai phu (glandula parotis accessoria) (20% cdc truOng hop). Cdc nhanh cila day
than kinh mat c6 the ra tit btt nay.
- Bar sau : di doe theo tai ngoai, mom chum va 136 traffic co dc don chum.
- Bar trong : nam trong sau.
2.1.3. Ong tuyen mang tai (ductus parotideus) di ra tit 136 truck cua tuyen, qua mat trade
co can, u6n tong theo bar trade co nay xuyen qua kh6i mar ma, co mut va d6 ra mot 16 nh6 et ma,
d6i din vdi rang c6i tren that hai.
3. RANG - LOI
3.1. LCiI (gingivae). Che tat ca cac 16 huyet rang cUa mil:mg ham tren va xuang ham
dudi, duac ca.0 tao bdi mo xo, pha bdi niem mac va lien tuc vdi niem mac tin dinh mieng a
phia ngoai va niem mac lihau cai, nen mieng d phia trong.
3.2. RANG (dentes) (H.20.2). La mot cau trot dac biet có nhiem vu cat, xe va nghien thdc
an khi nhai.
HuyOt rang
Rang c67
Rang tio'n col Rang ccla
Rang nanh
Than
Than rang
Chan Co rang
Lo dinh Chan rang
than rang
A. CAI TAO RANG B. VI TR% CAC RANG
358
3.2.1. CAI tao cila rang. M6i rang co mo lien kgt dac biet IA toy rang (pulpa dentis),
pha bdi ba lap mo canxi la nga rang (dentinum), men rang (enamelum) va chdt xitung rang
(cementum). Ben ngoai co thg co da rang do mu6i canxi caa nuac bot Bong lai.
3.2.2. Cac phan clia rang. M6i rang g6m co (H.20.2A) :
—Than rang (corona dentis) la phdn rang duct pha lap men rang. Than rang lam sang
(corona clinica) IA phAn than rang nh6 vao 6 miOng.
—Chan rang (radix dentis) la phan pha bai chat 'Wiring rang nam trong huyet rang.
—Co rang (collum dentis) la phan n.6i lien than va chan rang.
Trong mei rang có bu6ng thy rang (cavum dentis) gom hai phan la bueng than rang
(cavum coronale) va 6ng chan rang (canalis radicis dentis), 6ng nay ma ra bdi met hay nhieu 16
goi la 16 dinh chan rang (foramen apicis dentis). Than kinh, mach mau, mach bath huygt chui
vao bu6ng toy qua cac 18 nay.
Cac rang truck gem co rang ceia va rang nanh va cac rang sau gem có rang tien col va
rang c6i.
Vi cung rang cong nhu hinh chit C nen cac mat rang cluqc xac dinh nhii sau :
—Mat giaa (facies mesialis) la mat trong cua cac rang trade nhu'ng lai la mat truck cua cac
rang sau.
—Mat xa (facies distalis) IA mat ngoai cua cac rang trifdc nhung la mat sau cua cac rang sau.
Hai mat nay la mat tigp mic (facies contactus).
—Mat tien dinh (facies vestibularis) la mat d6i dien vai tien dinh mieng.
— Mat hr i (facies lingualis) la mat dell dien with lutcii.
—Mat khep (facies occlusalis) IA mat tigp xLic vdi rang cad ham doi dien khi can chat hai
ham rang lai, con goi la mat nhai (facies masticatorius).
3.2.3. Phan loci rang
3.2.3.1. Rang st?a (dentes decidui)
Thong thutng khong c6 rang moc san trong 6 ming khi sinh ra. Rang sita chi moc tit 6
thang Wei dgn 30 thang tu6i. Rang caa ham duai moc dem tien. CO tat ca 20 rang sita vigt theo
cong thac sau :
2 —1 2
—cora + nanh + — c6i
2 1 2
NeP
nap thanh mon giCia
MP Judi nap thanh mon ben
Re hi&
NhO dai
Than luei
Ranh giCia
Dinh Midi
Can Nei
Vach
—Can ludi (aponeurosis linguae) nom theo mat phang thing ngang, cao 1,0 cm, phia dual
barn vao bar tren xdong ming, tit do di thong len tren va ran vao be day cua hied.
—Vach lu'ai (septum linguae) nom theo mat phang thing doc, hinh Hem dinh vao chinh
gala mat truck can kith. Vach loan ngan cach cac co luck lam hai nham phai va trai.
4.2.2. Cac cd cua lifdi (H.20.6). C6 15 co, gom hai loai :
4.2.2.1. Cdc ca a ngay trong lztai : Thu'Ong barn vao khung luck va tan h6t trong
ca : cac co doc loon tren va dudi (mm. longitudinalis linguae, superior et inferior), ca ngang luUi
(m. transversus linguae) va car thong lu'ai (m. verticalis linguae). Rieng co' doc luck tren la mot ca
le. Cac co khac deu la co than.
4.2.2.2. Cac ca ngoai lai (11.20.5). Di td cac be phan lan can d6n co co cam luth
(m. genioglossus), ca ming lu'ai (m.hyoglossus), co tram ldai (m.styloglossus) va ca sun lu'ai (m.
chondroglossus).
4.3. DONG MACH LU'OI (a.lingualis) (H.20.9).
Tach tit Ong mach canh ngoai a khoang 1,0 cm phia tren tong mach gidp tren, chay ra
truck vao khu tren ming. Lac dal.' nom ap vao co khit hau gifts, sau d6 nom giaa co nay va ca
ming ldai. Mu6n tim ding mach phai rach co mong loan trong tam gide gidi han bai : bung sau
cor hai than, be( sau co meng lifeci va xurcmg ming.
361
Cc khau cai hau
Cd khau cal &di
Cd tram mong
Cc doc dual
Ca tram lu'di
CC cam lu'cii
Cd tram Mu
Cd cam mong
Co' khit Mu tren
Cc mong luai
Cc khit Mu gia'a
Hinh 20.5 : Cdc ca ngoai lai cad ldai
Cc ham mOng
CC tram Mu —
Day chang tram ham
Ca khau cal Mu
DOng mach canh ngoai
Dung mach canh trong
Cd tram mong
362
Tuyan dudi Iddi
Co mong Iddi
Cd can
Co tram lu'di
Day chang tram mong
Co tram hgu
Co tram mong
Ca nhi than
Co ac dOn chilm
Cd tram mong
Ong dUdi ham
Co nhi than
363
sublingualis) cap mdu cho tuydn noac bot ham hicii va tan hdt, a cam va Ong mach
lixori sau (a. profunda linguae) chay ngohn ngoeo du'di them mac va tan hdt, a dinh cap mdu
cho phan di thing caa ltibri.
4.4. TINH MACH LU'C$I. G6m tinh mach lung lo5i (vv. dorsales linguae), tinh mach du'ai. Mori
(v. sublingualis), tinh mach lodi sau (v. profunda linguae).
O0
0 00 0
Than kinh thiOt hau
364
236. Tuyen naac bit mang tai &lac chia lAm hai phan nOng va sau bai :
a) DM ham. d) Than kinh tai thdi duang.
b) DM thai during ming. e) Ong tuygn mang tai.
c) TK mat.
237. Tuyen daai ham :
a) Co 6ng tigt de van cuc d) a, b dung.
b) Co DM mat u6n quanh. e) a, b, c dung.
c) Nam trong h6 du'ai hAm caa xuang hAm
238. H6 hanh nhan IA met h6 nam giita hai neP cua khau cai mem. Nep phia truck goi là :
a) Ngp khau d) Cung khau cai - hau.
b) Ne-p khau cai - hat'. e) Tat ca deu sai. (Xem them bai 21)
c) Cung khau cai -
239. Chon can thing.
a) Lgi du'ac cau tao chu yeu bai ca, pha ben tren la lap niem mac.
b) Than rang là phan rang nam trong huyet rang.
c) Cong thdc cua be rang sa'a IA :
2 1 —2
— cua + nanh + co
2 1 2
d) Rang c6i tren c6 hai than, rang col dual c6 ba than.
e) Mat khep caa rang là mat tiep xuc dm 2 rang Id can tren ding met hAm.
Dung hinh ye va bang tra loci chidi day cho cac can 240 dgn 244.
a) Vach
b) Car ming Mari.
c) Ca doc piaci tren.
d) Ca tram
e) Co khau cai
365
21 HAU
mvc TIED BA! GIANG
1. DAI CthJNG
I-Mu (pharynx) la nga b.( ctia dating ho hap va diking tieu hda (H.21.1). Hau tao bed mot
6ng xa ca, di tit 'An so tai boy duai sun nhAn (ngang d6t s6ng c6 C6). CI day hau not tip
vai thlic quan (H.21.2).
Hau dai khoang 12cm, det tii truck ra sau, rOng nhat a duai an so (khoang 5,0cm dotting
kinh) va hep nhat a chi) not vai thiic quan (khoang 2,5cm).
2. CAU TAO CUA HAU
Tit ngoai vao trong, thanh hau duct tao bai ba lap : lap ca hau, tam clued niem mac, lap
niem mac.
2.1. LOP CO HAU (tunica muscularis pharyngis).
Co nam cap ca van, g6m :
366
VOi tai
VOi tai - Cd than budm ngoai
Cid nang man hau Cd pang man hau
L6 hau vOi tai
Cd khit hau tren
Cd hau man hau
Cd khiu hau
367
2.1.1. Ba cap cd khit hAu tao thanh ldp cci \Tong ben ngoai (H.21.3).
—Car khit hau tren (m.constrictor pharyngis superior).
— Car khit hau giira (m. constrictor pharyngis medius).
—Cu khit hau dtidi (m. constrictor pharyngis inferior).
0 mu!
Phan mill
— Kh6ng khi
—.:......;
,.........._•.1
Phan ming
---------• : ----4s-- Thtic an
•'. • ...''.-. • ,
0 ming
Phan •
thanh gain •
• Thanh quan
••
Phan mill
Cung khdu
cal IV&
Phan
thanh quan
Thanh quan
Th,/c quan
368
Ba cor khit Mu de ha a mat truoc, ndi c6 miii, mieng, thanh quan da'n vao Mu. Cdc cd nay
deu c6 hinh quat gi6ng nhu can quat. M6i cd barn vao 'Wang ham &Ali, 'arcing mong hodc cac
sun thanh quan. Ve phia sau, m6i cd tem Ong ra va not vai cc ben d6i dien a vach giaa hau
(raphe pharyngis). day, cac cd ch6ng len nhau mot phan : cd khit hau dddi ch6ng len ca khit
Mu giita, cd khit hau giaa ch6ng len co khit Mu tren.
Cac bti tren va lad dudi cac cd deu lOm. Rieng ch6 lom gala bd tren ccc khit hau tren va
nen so &Plc the kin bai mac Mu nen (fascia pharyngobasilaris).
Mom tram
Miring mong
San giap
Ca khit hau duel
Val tai
Co ang
man Mu
Co' tram Mu
Ca nang
man Mu
Cci yen Mu
Co'hiOiga
Co khit Mu tren
Hanh nhan
khdu cal
Co khdu cai hau
Eo hong —
Co' khit hau giCia
Syn phau
Co khit Mu dual
Syn nhan
(10040110vA
vOi tai
Cd nang man Mu
Cd tang man Mu
Co' khit hau tren
Cd khit Mu tren
Co khdu cal Mu
Co tram hau
L6 mOi sau
Lodi ga
Hanh nhan
khau cai
Ngach hinh le
373
Xoan mOi duel
Cc kha'u cal hi
Hanh nhan
khgu cal
Syn giap
374
mOng d6n sun nhan. Phan thanh quail Ong a tren va hep a dudi. Thanh sau lien tuc vdi thanh
sau phan mieng, keo dai tii dot song c6 C5 Mil dot song c6 C6.
Thanh trudc lien he vdi thanh gida la nap thanh men, 16 thanh quan va thanh
sau thanh quan. Ben ngoai thanh quan la ngach hinh le va sun giap. Ngach hinh le (recessus
pyriformis) là met ranh dai nam ben ngoai 16 thanh quail (H.21.7). Gidi han ben trong la n6p
phe- u nap thanh mon, sun phe'u va sun nhan. Gidi han ben ngoai la mang giap mong va sun
giap. Trong ngach hinh le co cac nep than kinh thanh quan (plica nervi laryngei). Di vat
thu'dng ket ngach hinh le.
Thanh ben la phan niem mac du'dc nang dor bed m..tung mong va mat trong caa sun giap.
DOng mach Mu
len
11, Day than kinh ph('
DOng much chain 011111 Dam roi hau
riff
NNW Tinh mach canh trong
375
mieng la ea chan bdam trong, mom tram va cac ca tram Mu, tram luai (H.21.4). DOng mach
Mu len, cac nhanh khdu cai len va Ong mach mat tip xuc vdi thanh ben. Than kinh thiet
hau na'm tkia len ca tram Mu. Than giao cam va than kinh lang thang di cOng vdi &Ong mach
canh trong. xa han là than kinh ha thiet va than kinh phy.phanO thanh quan, phia tren
thanh ben lien he vdi bao canh va cac thanh phan dm no; phia dudi, lien he vdi Binh ctia m6i
thily tuyeia giap. Doan nay lien he mat thigt vdi dOng mach luai, Ong mach giap tren va
nhanh ngoai cila than kinh thanh quan tren (H.21.9).
4.3. PHfA TRIfdC : nhu da mo ta, Mu ma vao 6 mai, 6 mieng va thanh
Ngoai ra, hau con lien quan vdi cac khoang mac quan trong (H.15.14).
—Khoang sau hciu : Trong khi nu6t, hau va thifc quan phai &lac chuygn dOng tki do. Cho
nen, a gida la track sting mac c6 va mac ma Mu (phan boc phia ben va phia sau Mu), la met
lap mo to bao long leo goi la khoang sau hau (H.21.6). Khoang nay clang kin ben tren bad nen
so, hai ben bdi bao canh, phia dtkii and vao trung that tren. Do do, nhi'em trung khoang nay co
thg lan xueing trung that tren.
—Khoang ben hem : la mot khoang chda ma va cac nhanh than kinh va mach mau ham tren
(H.21.9). Khoang nay dive gidi han ben tren la nen so, ben duai ngang vdi xu'ong !wing, ben trong
la thanh ben Mu, phia sau ngoai IA tuygn mang tai, phia tniac ngoai la ca chan Wain trong va
nganh ham, phia sau 1a mom tram va cac ca barn vao mom nay (H.21.4). Khoang nay có thg nhiem
trung khi viem hanh nhan khdu cai hoac gay to than kinh rang clued (H.21.6).
376
Sun rig!)
nap
Co giap mong
Sun chern
Sun sung
Khoang mong giap nap
Nep ti4n dinh
Ca ph& ngang va cheo
Thanh thgt
Sun giap
Nep thanh am
377
Minh nhan giap
Sun nhan
378
246. Ngach hinh le nam or :
a) Ni
a khoang sau hau do vao trung that.
b) Tien dinh thanh quan.
c) Gifta sun giap, mang giap mong va sun pligu, sun nhan, nap plagu nap thanh mon.
d) O dual thanh mon.
e) Khe tien dinh.
247. Tuyen hanh nhan Mu :
a) Nam thanh tren cua phan mai Mu. d) a va b dung.
b) Nam d Om Mu. e) a, b, c dung.
c) Nam ngdch Mu.
248. Tuyen hanh nhan khdu cai :
a) Nam rai rac dudi manh ngang xuong khdu cai. d) Nam canh voi nhi.
b) Nam ngay sau eo hong trong h6 hanh nhan. e) Tat ca dgu sai.
c) Nam trade eo hong. (Xem them bdi 20)
249. Eo hong chinh la :
a) Ranh gidi girth 6 mieng va phan mieng &la Mu.
b) Dirge gidi han bdi cung khdu cdi
c) Dituc gidi han bai cung khdu cdi Mu.
d) Nga tur cUa diking ho hap va dudng tieu hda.
e) a va b (Rung.
250. Cau nao sau day SAI :
a) Hau lien quan phia trade vdi 6 mai, 6 mieng va thanh quan.
b) Phia dudi Mu thong vdi thuc quan.
c) Yong bath huyet quanh hau Om tuyan hanh nhan Mu, tuyan hanh nhan voi, tuyan
hanh nhan khdu cdi, tuyan hanh nhan
d) Tuyan hanh nhan khdu cdi nam gilla cung khdu cal ludi va cung khdu cdi Mu.
e) Tuyan hanh nhan nam truck cdc nhil dai cua luai.
251. Thanh phan nao sau day di qua khe gala cu khit Mu dual va cu lchit hau gala :
a) Nhanh trong than kinh thanh quan tren.
b) DOng mach giap
c) DOng mach thanh quan durdi.
d) a va b dung.
e) a, b, c dung.
379
22 THANH QUAN
1. DAI MING
Thanh quan (larynx) la mot co quan hinh 6ng n6i hau (pharynx) vdi khi quan (trachea), c6
hai- nhiem vu la phat am va dan khi, trong do nhiem vu phat am la chti ye-u. Thanh quan cau
tao bai nhang manh sun khdp vdi nhau, gift chat bang mang va cac day chang, trong d6 c6 cac
day thanh am rung chuyen khi 1u6ng khong khi di qua tao nen am thanh khac nhau.
Ben trong lot bai them mac lien tuc vdi niem mac hail va khi quan tao nen mot s6 xoang
de giup trong viec tong Inking am thanh. Thanh quail nam dai trung binh 5cm, a nit thi ngdn
va nha hon do do a dan 'Ong thanh quan day 16i len ngay di.rdi da c6. Thanh quan a phia trade
cot song, keo dai tit d6t song co C2 den Cs.
380
2. CAU TAO
Thanh quan dvac cau tao bang cdc sun, day chang, cdc ca va lap niem mac.
2.1. CAC SUN (11.22.4). Cdc sun chinh gom có sun gidp (cartilago thyroidea), sun nhan
(cartilago cricoidea), sun ph6u (cartilago arytenoidea), sun nap thanh mon (cartilago epiglottis),
sun sang (cartilago corniculata). Ngodi ra con có cdc sun phv nhv sun them (cartilago
cuneiformis), sun thew (cartilago triticea).
Sing trot?
Manh giap
Dueng cheo
SCIng du6i
CO giap tren
Dudng cheo
CO giap dddi
B. MAT BEN
381
Manh syn nhgn
A. MAT TRUdC
B. MAT SAU
2.1.1. Sun giap (cartilago thyroidea) (H.22.1) là sun dun lan nh*dt trong cdc sun cua thanh
quern, nam tren dot ng phia dual xacing m6ng (os hyoideum), phia tren sun nhan va phia
truck sun nap. G6m c6 hai manh : manh phdi (lamina dextra) va manh trai (lamina sinistra)
hinh W gidc not vai nhau tren duttng gifta tao nen mot g6c ma ra sau. G6c nay khodng 90° a
nam tdo nen 16i thanh quern (prominentia laryngea), va 120° a
— Mcit ngodi : a phia tren m6i manh co cu gidp teen (tuberculum thyroidea superius), phia
duai co cu gidp dudi (tuberculum thyroidea inferius), doting not lien hai cu gidp la duttng cheo
(linea obliqua) di tit tren xue-ng du'ai, tit sau ra truck chia mat ngoai lam hai yang.
382
- Mat trong: nhan, a giaa c6 g6c cda sun giap.
- Ba tren: 16i, a giaa c6 khuy6t giap tren (incisura thyroidea superior).
- Ba dual: nam ngang, gan duang giaa c6 cu giap dad, a hai ben duang giaa c6 khuyet
giap dual (incisura thyroidea inferior).
- Ba trithc: nai hai manh not nhau co 16i thanh guar' sa duck duai da c6.
- Ba saw day,, co sang tren (cornu superius) va sang cluai (cornu inferius). Sang tren'noi
vdi dau sang lan xuang ming, sang dual tong vao trong khdp vdi sun nhan (H.22.1).
2.1.2. Sun nhan (cartilago cricoidea) (H.22.2) la sun don c6 hinh dang gi6ng chi6c nhan,
nam ngay duai sun giap, phia tren yang sun 1 cila khi quan. Sun nhan g6m c6 hai 18: 16 tren
cheo xu6ng dath va ra truac, 16 dudi nam ngang. Sun nhan g6m c6 cdc phan sau:
- Manh sun nhan (lamina cartilaginis cricoideae): a phia sau co mat khdp ph6u (facies
articularis arytenoidea) hinh bau due a bat tren va mat khdp giap (facies articularis thyroidea)
a ch8 n6i giaa manh va cung sun nhan.
- Cung sun nhan (arcus cartilaginis cricoideae): nam phia tradc manh nhan.
Mat phang di ngang qua 18 duai sun nhan lien quan vdi tate phan sau:
- D6t song c6 C6.
- Ch8 n6i giaa hau va thyc quan, la mot cho hep nen di vat có the ket lai d day gay kilo that.
- Ch6 n6i giaa thanh quan va khi quan.
- Ch8 bat die() cua ca vai ming qua thing mach canh chung, hach giao cam c6 giaa.
2.1.3. Cate sun ph4u (cartilago arytenoidea) (H.22.3) g6m hai sun khdp vdi bar tren manh
sun nhan. Sun c6 hinh thap tam giac dinh huang len tren, day a clued khdp vai sun nhan.
- Dinh (apex cartilaginis arytenoideae) n6i vai sun sang.
- Day (basis cartilaginis arytenoideae) hinh tarn gide c6 goc ngoai la mom ca (processus
muscularis), goc truac la mom thanh am (processus vocalis) nori gan dm day chang thanh am
(lig. vocale).
- Mat truac ngoai (facies anterolateralis) lan nha't, co mao cung (crista arcuata) nam
ngang chia mat nay lam hai lOm: tren là lom tarn gide (fovea triangularis) chaa tuygn nhay va
duai la lOm tram (fovea oblongata) c6 ca thanh am gan vao.
- Mat trong (facies medialis) nhO, lien quan vdi thank mon.
- Mat sau (facies posterior) CO ca ph6u ngang va ph6u die° barn.
2.1.4. Sun nap thanh mon (acrtilago epiglottis) (H.22.4)
La mot sun dun hinh chi6c la cay nam tren duang giaa phia sau sun giap. Cuing nap
(petiolus epiglottidis) nam a truac dried, gan vao mat trong sun giap, tren duang giaa.
- Wit trade: xoay v6 phia day lain, nam phia sau day chang giap ming va each mang
nay bang mot kh6i
383
Syn sting
Mom ca
A. MAT TRLIOC NGOAI
Mit trong
Mom ca
M.4t sau
B. THIET DO NGANG
Mom thanh am
C. MAT DUOI
— Aka sau : phia duth 14 len thanh cu nap (tuberculum epiglotticum) Ira tren mat co nhieu
18 (H.22.6).
2.1.5. Cac sun sung (cartilago corniculata) cb ddy c6 Binh vao sun ph81.1.
2.1.6. Cac sun diem (cartilago cuneiformis) bat thadng, nam trong n6p ph8u nap (plica
aryepiglottica).
2.1.7. Sun thew (cartilago triticea) nam a 1D6 sau ngoai ctia mang gidp - mOng (H.22.6 va
H.22.11).
384
Syn nap thanh mon
Sun chem
Manh giap
Syn sling
Sun phe'u
Sting dtidi
cOa sun giap
Mao giU'a
cua sun nhdn
Syn ntidn
Hinh 22.4 : Cdc sun thanh quan (nhin sau)
• 11
14
1
Syn nhdn
Khi quan
Hinh 22.5 : Cdc co clia thanh qucin (mat tritdc)
385
Mang giap m6ng
Dung mach
Than kinh thanh guar? duel
thanh quan du'di
386
- Non dan h6i (conus elasticus) con goi la mang nhan thanh am, cang tit ndp thanh am
(plica vocalis) ddn 136 tren sun nhan. Phan tru'ac non rat chac tao nen day chang nhan giap
(lig. cricothyroideum). B6 tit do 6 tren tao nen day chang thanh am vocale) not tit gOc sun
giap den mom thanh am cila sun phgu.
Syn pheu
Syn nh5n
Day chang thanh am
Co nh5n giap
Thyc quern
388
Co phju
Co
ngang
giap
pita u
Cc pha-u
cheo Co ntign
phe-u ben
Cd nhan
Co ntign giap phJu sau •
Sun phju
Sun nitin
389
2.3.4. Cd nhan phgu ben (m.cricoarytenoideus lateralis).
Nguyen ziy : bar tren cung sun nhan.
Bdm tan : bir truetc cua mom car sun phgu.
Tdc dOng : khep thanh mon do xoay trong cdc sun phgu.
2.3.5. Cd thanh am (m. vocalis).
Nguyen uy : co thd coi day la phan trong ding dm co gidp phgu. Sqi ca di tif gic sun gidp
phia tru'ac.
Barn tan : mom thanh am va lOm tram cila sun phe'u.
Tdc deing : lam hep thanh mon.
2.3.6. Cd midi) nap (m. thyroepiglotticus).
Nguyen ay : mat trong manh sun gidp va day chang nhan giap.
Bain tan : la6 ngoai sun nap va ne-p phiu nap.
Tcic dung : ha sun nap, gio-ng nha mot ca Ong cua thanh quan.
2.3.7. Cd giap phgu (m.thyroarytenoideus).
Nguyen riy : mat trong goc sun gidp.
Barn kin : bu ngoai sun phgu.
Tcic dOng : khep thanh mon va phan nao lam cluing day thanh am.
2.3.8. Cd phAu cheo va ngang (m.arytenoideus, obliquus et transversus).
Nguyen uy : phan ngang : ca clan na'm ngang gan o mat sau hai sun phgu, phan did° : tit
mom ca sun phe- u nay den dinh sun ph'eu kia.
Tcic &Ong : khep thanh mon.
2.3.9. T6m tat hoat deng cac cd thanh quail (11.22.10).
Syn giap
Syn nhan
Day chang nhgn khi quart
Hinh 22.11 : Sor coo cdc ming vet day chang thanh qucin.
391
- Mang giap nhAn Ira ca giap nhdn.
- Mat tru6rc sun giap va hai ca giap m6ng, tic giap.
- Mat trtrac sun nap nho len phia tren sun giap. Sun nap not vai =nig ming bai mang
racing nap, cach mang giap ming bai mot khoang chila day mar.
3.2. MAT SAU tao nen thanh trnac cua phan thanh hal.' (pars laryngea pharyngis).
Sun nap
Xticing mong
Sun gidp
Khi quan
394
8.2. HO VA HAT HOI IA met phan xa ho hap, 1u6ng khong khi bi day ra that manh do
thanh mon ban dau (long lai va mar ra bat than. NAC to nen do su co bat than cilia co' hoanh
trong kST hit vao, thanh mon bi dong lai met phan hay toan phan. CU'OI to nen do sit tha ra
ngat doan ph6i hap \Teri ski phat am "ha, ha".
252. Thanh phan nao sau day KHONG thu6c vg mang xu chun thanh quan :
a) Day chang tier' dinh va day chang thanh am.
b) Mang giap mong.
c) Mang tit gidc.
d) Non dan h6i (mang nhan thanh am).
e) Day chang nhan giap.
253. Ca nao sau day la co co nhiem vu ma thanh mon :
a) Cu nhan ph6u sau. d) Cu giap ph6u.
b) Ca ph6u elle() va co pheu ngang. e) Cu giap nhan.
c) Cu nhan pheu ben.
254. Cau nao sau day SAI :
a) Than kinh thanh quan duai chi digu khign cdc co clang thanh mon.
b) Than kinh thanh quan tren chi chi ph6i co nhan gidp.
c) Cu nhan pligu ben khep thanh mon.
d) Cu thanh am co the duuc coi nhu met phan co giap pheu.
e) Cu pheu nap CO the doge coi nhu met phan co pligu cheo.
255. Than kinh nao la than kinh chinh digu khien cac co not tai thanh quan :
a) Than kinh thanh quan tren. d) Nhanh than kinh thanh quan trong.
396
23 KHI QUAN, TUYEN GIAP, TUYEN CAN GIAP
KHI QUAN
1.BAI CIJdNG
Khi quan (trachea) la mot Ong clan khi nam a c6 va nguc, bao gum tii 16 den 20 sun khi
quan (cartilagines tracheales) hinh chit C n6i nhau bai mot lost day chang Ong (ligamenta
anularia), dudc dOng kin phia sau bai mot lap car trin tao nen thanh mang (paries
membranaceus). Mat trong khi quan ducfc lot bai lap niem mac (tunica mucosa). CI nguai s6ng,
khi quan dai 15,0cm, du dng kinh a ngudi lan khoang 12,0mm, va a tre so' sinh khoang
1-7,0mm.
2. VI TRI (H.23.1).
Khi quan nam tren dudng giita, tit dot song c6 C6, xu6ng duai va ra sau theo du dng tong
cua cot s6ng, hot l'ech sang phai (do cung dung mach cha day), den d6t song nguc N4 1104C N5
thi chia lam hai phg quan chinh phai va trai (bronchus principalis dexter et sinister). Nhin vao
397
long kin guar' a ch8 phan doi ngtki ta thay dkruc mot go dot gifra. hai 18 clan vao hai phg quan
goi la tura khi quan (carina tracheae). Hai phg quail chinh hip thanh met goc 70°. Phg quan
chinh phai to hun, chgch horn va ngan horn phg quan chinh trai. Do do, di vat thu'ang rani vao
phg quan chinh phai.
Sun giap
3. LIEN QUAN
3.1. LIEN QUAN O co (H.23.2, H.23.3, H.23.4, H.23.5).
Phia truck, eo tuygn giap dinh chat vao khi quan a cac \Tong sun 2,3,4. Cl n6ng horn la cac
ca, mac vUng c6. O chrth khi quan lien he vai cac tinh mach gidp doi khi la &Mg mach
giap duai cimg (a. thyroidea ima), va dac biet a tre con la tuygn Cie (thymus). Tinh mach tay
dau trai doi khi bang ch'gch qua khi quan a nen c6. Ngtrai ta thuOng ma khi quan tii phia truck
ngay tren hOm atc. Phia sau khi quart la thkrc quan (hcci lech ben trai khi quan), cho nen thanh
sau khi quail IA co' thay vi la sun de khi thdc an qua thkic quan, thkrc quan ph6ng len va thanh
mang khi quan phla truck phai 15m vao de thirc an di xtang. Hai ben la mach mau ldn va than
kinh ciia c6. Than kinh quat ngtruc thanh quan nh'm trong vach giCra thkrc guar' va kW. quan.
3.2. LIEN QUAN O NGI/C (H.23.1), (H.23.3). Tuy khong thuec phan c6, nhurng van dont
mO td a day de tranh cat xen.
398
ngtic, khi quan nam trong trung that va dtiac c6 dinh vac, trung tam gan ca hoanh
(centrum tendineum) bang cdc dai xa chdc. Phia trade là than dOng mach tay dau va dOng
mach canh chung trai luc dau a trade, sau do ra ngoai khi di elan len. Phia truck nila la tinh
mach tay dau trai va tuye-n dc. Cung dOng mach chi' tie-p mic mat trade khi wan a gan ch8
phan doi. Ben phdi la than kinh lang thang, cung tinh mach don, tinh mach chi' tren va mang
ph6i trung that. Ben trai la cung Ong mach chi', do, ng mach diki don trai va than kinh quat
ngu'ac thanh quan trai. quail nam sau khi quan va lech trai. Ben dui& ch6 phan chia khi
guar' 1a mot nhom bach huygt khi-ph6 wan du: ri (nodi lymphatici tracheobronchiales inferiores).
Xudng Cc
Tinh mach canh tay
dau trai
Tinh mach canh tay
Than kinh thanh guar) dau phai
quat ngu'oc trai Khi quan
Than kinh lang thang
DOng mach canh chung trai phai
ong mach canh chung
Than kinh lang thang trai phai
Ddng mach dudi dem phai
Ddng mach du'di dem trai
Mang ph6i
Ddng mach gian sudn
Ong ngi/c
Ph6i
Thoc quan
Hach giao cam
399
4. MACH MAU VA THAN KINH
—Wing mach : Khi quail nhan mau tit cac nhanh khi 'plan (rami tracheales) caa &Ong
mach giap dudi, nhat la caa than giap c6 thuOc Ong mach duck clan Ngoai ra, khi quan can
nhan mau cua cac nhanh khi quail tit dOng mach giap tren va dOng mach ph6 quan.
—Tinh mach : Cac cu6ng tinh mach caa khi wan d6 vao tinh mach a hai ben khi
da.'n v6 cac dam r6i tinh mach kg can cac tinh mach tuygn giap.
—ThAn kinh : Khi quan nhan cac nhanh W cac hach giao cam c6 va cac than kinh quat
nguoc thanh 'Nan.
TUYgN GIAP
1. DAI CtiCiNG
Tuygn giap (glandula thyroidea) (H.23.4) là mit tuygn not tit nam trudc phan co khi
Tuyen giap gom hai they phai va trai (lobus dexter et sinister), trai dai tit yang sun tin? 5
len hai ben sun giap. Hai they not nhau bai eo tuygn giap (isthmus gl. thyroidea), bat ngang tit
sun khi quan thit 1 dgn 4. Doi khi co mot phan tuygn giap hinh tam gide goi la they thap (lobus
pyramidalis) keo dai tit boy tren eo tuygn giap len tren. Thiry nam lech sang trai so vdi &tang giita,
va n6i vai xuang mOng bang mot dai xa, la dau vet caa 6ng giap lu'Oi (ductus thyroglossus).
M6i they ben tuy6n giap dai 5-8,0cm, Ong 2-4,0cm, day 1-2,5cm. Tuygn giap binh thu'ang
can nang 40-42,0gam. Dia 1.3'7 va chang tOc anh huang dgn trong lu'ong tuygn giap. Tuygn giap
phu nit lac hanh kinh hay lac co thai va cho con ba lan bon nam gidi. Khi tuygn giap phi dai
tao nen Weill giap.
Thiry ben
Eo tuygn giap
TTnh mach Op giCia
DOng mach giap duel
Thin kinh lang thang trai
Than giap co
Thin kinh thanh quan
quit ngcroc trai
TTnh mach giap duel
Cung dOng mach chi)
Hinh 23.4 : Tuyen gidp vd cac dOng mach cap mau (nhin trade)
400
2. LIEN QUAN (H.23.2, H.23.4 va H.23.6).
Phia trade eo tuygn gidp tit nong vao sau IA da, cdc mac c6 va cdc co duVi. mong, sau eo
tuygn gidp là sun khi quan.
M6i thOy tuygn giap tigp xlic ben trong Arai sun gidp, car nhan gidp, sun nhan, phan ngoai
cdc sun khi quan, co khit hau datori, thkfc quan (cho nen khi tuygn giap phi dai gay kh6 nu6t),
than kinh thanh quan quat nguoc va nhAnh ngoAi than kinh thanh quan tren (khi m6 cat thOy
tuygn gidp, phai trdnh gay ton thucrng cho cdc day than kinh nay). PI-11a trade ngoai là co dc
gidp, car vai mong va co tic mong na'm trong ia trade khi quan mac c6. Phia trade dudi la phan
trade trong caa cc1 dc don chum. Phia sau ngoai le. bao canh va cdc thanh phan caa no.
Ca dc giap
Tuyeit giap
Bao tang
Day chang gida
Cac mach matt
V6ng sun
Day chang ben
Khi quan
Co
Tuyan can giap ducal
Thdc (juin
'Than kinh thanh quan quat ngugc phai
DOng mach giap duei
401
—DOng mach giap chidi (a. thyroidea inferior) la nhanh cda dOng mach than gidp c6 tit
dOng mach du'Oi don, vao mat sau m6i theiy, chia lam hai nhanh. MOt nhanh di vao bar du'ai
mai they va sau eo tuygn gidp, mot nhanh di vao phan sau trong cua m6i thUy ben. Ca hai
nhanh d6u c6 the not nhau a duerng gala. Than kinh quat nguvc thanh wan c6 the a giCia,
truac hodc sau hai nhanh nay, nen khi kep thing mach nay trong phau thuat cdt, they tuyen
gidp phai chd y den than kinh nay.
—Ngoai ra co the co dOng mach giap &fed cang (a.thyroidea ima) tiar than dung mach
tay Tau hoac cung mach chil di len phia track khi quan vao eo tuyen giap.
4.2. TINH MACH
Cdc tinh mach clia tuyen gidp tao nen mot dam r6i d mat truck ngoai m6i thUy. Tit do
phdt xuat cdc tinh mach gidp tren va tinh mach gidp gifra, d6 vao tinh mach canh trong, va
tinh mach gidp du'ai d6 vao tinh mach tay dau hoac tinh mach canh trong.
Tinh mach gidp dutfi ding khi hien dien thu'ang d6 vao tinh mach tay dau trai.
4.3. BACH HUYgT
Phan ldn bach huye't tuy6n gidp d6 vao cdc hach bach huyet c6 sau tren va <d.
4.4. THAN KINH. Tuyen gidp nhan cdc nhanh than kinh tit hach giao cam c6 tren (giao
cam) va than kinh lang thang (d6i giao cam) qua than kinh thanh quan
Hinh 23.6: Tuyen gicip vci tuyen opt gicip (nhin phia sau)
402
TUYEN CAN GIAP
Tuyen can giap (H.23.6) là hai cap tuy6n not ti6t mau yang nau nho bang hat th6c dam a mat
sau thily ben tuy6n giap, trong lap nio long leo gifra bao xa va mac tang. Tuyen can giap tren
(glandula parathyroidea superior) nam ngang mac sun nhan, a ch8 n6i 1/3 gida va 1/3 teen m6i
they ben. Tuy6n can giap cid& (glandula parathyroidea inferior) nam cach cttc duai thily ben
khoang 1,5cm ve phia teen. Khi tuy6n giap a vi tri binh thuting, m6t, nhanh n6i caa hai &Ong mach
giap tren va giap duai a phia sau m6i thily tuyen can giap la m'6c de tim tuy6n can giap. Cac tuy6n
can giap &roc cap man chi' ye/u bai &Ong mach giap durai. M6t meic khac de tim cac tuyen can giap
la dcta vao cac nhanh nhO coa Ong mach giap du'ai di vao cac tuyen do (H.23.5).
262. Khi quan chia thanh hai ph6 quan chinh trai va phai a :
a) D6t song nguc 2 - ngijc 3. d) D6t song nate 8 - n.gtic 9.
b) D6t song natc 4 - ngkfc 5. e) Tat ca deu sai.
c) Dot ging nguc 6 - ngtfc 7.
263. Eo tuy6n giap nam trong khoang :
a) Sun khi quan 1 - 2. d) Sun khi quan 5 - 6.
b) Sun khi quan 2 - 3. e) Sun khi quan 6 - 7.
c) Sun khi quail 3 - 4.
264. Khi quan KHONG thiqc cap mau bai :
a) Than dOng mach giap co. d) DOng mach ph.6 quan.
b) D6ng mach giap duai. e) DOng mach pheii.
c) D6ng mach giap tren.
Cau 265, 266. Chun :
a) N6u menh de (A) dung, (B) dung, (A) va (B) c6 lien quan nhan qua.
b) N6u menh de (A) dung, (B) dung, (A) va (B) khong lien quan nhan qua.
c) N6u menh de (A) thing, menh de (B) sai.
d) N6u menh de (A) sai, menh de (B) thing.
e) N6u menh de (A) sai, menh de (B) sai.
265. (A) Khi m6 cat bu'au tuyen giap khong dung ICY thuat, benh nhan bi khan ti6n.g VI
(B) Tuygn giap lien he trkfc tiep phia sau vdi cac sun cua thanh quan va khi quan.
266. (A) Khi cat bO tuy6n giap c6 thd c6 nguy co cat ph'a'.i tuy6n can giap VI :
(B) B6n tuy6n can giap nam ap sat mat sau ctia tuyen giap.
403
Anh XXI : Along di clict khong khi trong thi hit veto.
Du'Ong xanh : Khang khi qua phdn
Dueng do : Kh6ng khi qua phan mai tha.
404
24 m in
MUC TIEU BAI GIANG
A. MIX TIEU THUYET
1. MO td cau tao cila mui ngoai va cac thAnh cud hoc
2. MO to cdc xoang canh miii, niem mac mid, mach than kinh chi ph&
3. Neu cdc cau tao cua mui lien quan den 2 chdc nang ngdi va tha.
B. MUC TIEU THLIC TAP
1. Chi tren xdong, xdc va m6 hinh ddng doc dad mat, vi tri, cau tao, lien quan cua mui va
cdc thAnh &la h6c
2. Chi tren xdong va ma hinh cdc xoang canh
Mui là phan dan tier' cda b6 phan ho hap có nhiOm vu &an khOng khi, sdai am, lam dm va
loc sach 1u6ng khong khi di qua mid. Mid can là co quan khdu gidc de ngCi. Mui g6m co ba
phan :
- Mid ngoAi.
- Mid trong hay 6 mid.
- Cdc xoang canh
Xdo'ng mai
Sun canh
mai Ion
1.2 CAC CCi CUA MUI NGOAI la cac co bam da thy theo chic nang duoc chia lam nhOm
co n6 mai hay hep mai (xem bai Co va mac tau mat c6).
1.3. DA MUI mong, di Ong a clang trif or dinh mai va cac sun thi da day, dinh, c6 nhi6u
tuye'n ba va lien tuc vdi da cJ tien dinh
Xoang tran
Xoang Warn
Xu'ang mui
Hinh 24.3 : Thcinh mai ngodi va hinh chi& cua cdc xoang canh mai.
6 mai nam giCia nen sod phia tren va tran 6 mieng d phia dadi, phia sau lA phan ti bAu.
6 mai &roc chia lAm hai h6 bdi mot vach ngan a giaa goi là vach mai (septum nasi).
Hai h6
nay co the Ichong doi xang nhau vi sun vach mai Uniting bi lech qua mot ben. H6 mai thong vdi
ben ngoai qua tin dinh va. 18 mai trade (pares) va yeti hall qua 16 mai sau (choanae).
H6 mai c6
b6n thAnh : thanh trong (hay vach mai), thanh ngoAi, thanh trail (hay tram h6 mai) va thAnh
dudi (hay nen h6 mai). ThAnh ngoai &la m6i h6 mai c6 ba xoan mai hop vii thAnh mai ngoai
de tao nen cac ngach mai (meatus). D6 vao cac ngach mai nay IA cac xoang nam trong cac
xdong lan can. 0 mai du'oc 16t niem mac c6 cau tao dac biet va du'oc chia lam hai yang : ho
hap va khdu gide (regio respiratoria et regio olfactoria).
2.1. TIEN DINH MUI (vestibulum nasi). LA phan clan tien ciia 6 mai, Wang ang vai phan
sun ctia mai ngoai, tdc là tru trong va tru ngoai cua sun canh mai lan. Tien dinh phat tri6n len
tan phia tren tao nen mot ngach. Gidi han giita tign dinh va phgn 6 mai can lai dome they rO
thAnh ngoAi goi là them mai (limen nasi) tu'ong ung with b6r tren ctia sun canh mai kin. Them
mai cang IA gidi han giva phan da Ira niem mac 16t ben trong 6 mui, c6 nhieu long mai va
tuye'n nhay de can byi.
2.2. LO MUI SAU (choanae). LA ch8 thong thYong gida h6 mai va ti hau, hinh bau dye,
duang kinh thang dung ldn han &king kinh ngang, gidi han tren là than xuzing budin va canh
xuang la mia, gidi han duzli là ch6 not giita khau cai ctIng va khau cai mem cila khau cai, gidi
han ngoai la manh trong mom chan budm, gidi han trong là bd sau ctia vach mai.
2.3. THANH MCI TRONG hay vach mui cod phia sau là phan =mg (pars ossa), gam
manh thang xming sang va xuang ma mia, phia trade là phan sun (pars cartilaginea) g6m sun
408
vach mai va try trong sun canh mai ldn, phia trade dudi la da va phan mang (pars
membranacea). Niem mac phi tat ca vach mai a tidn dinh. Trong phan them mac a phia trade
dual c6 hai 16 cila hai tai tang dui khoang 2-6 mm goi la ca quan la mita mai (organum
vomeronasale) it phut tridn a ngalii, a met s6 Ong vat khac phut tridn manh va nhan met
nhanh cila than kinh khau gide.
2.4. THANH MUI NGOAI (H.24.3). Co ba hay b6n manh xacrng cu6n lai Ira nho ra goi
xoan mai (concha nasalis) chia thanh ngoai dm mai lam ba hoc b6n dtRing clan khi goi la
ngach mai (meatus nasi). Gina cac track ciia xoan mai giffa va mat trong mai co mot mho nho
goi la de mai (agger nasi). Vang giaa cac sau caa xoan mai giaa, xoan mai dudi \TA. 16 mai sau
goi la ngach mai hau (meatus nasopharyngeus).
- Xodn mai dudi (concha nasalis inferior) la met xifung rieng biet, difuc phu Uri niem mac
day chaa dam rai tinh mach goi la dam r6i hang xifung xoan (plexus cavernosi concharum).
- Ngach mai dudi (meatus nasi inferior) gidi han bed xoan mai dudi \Ta thanh ngoai 6 mai.
O phan trade cua ngach mai dudi co 16 dia ang le mai.
- Xoan mai gifia (concha nasalis media) la met manh )(dung cila 'Wong sang, duck niem
mac bao
- Ngach mai giaa (meatus nasi medius) rat phac tap \Ta quan trong, chia lam hai nganh
len va xu6ng. Cat bO xifung xoan mai giaa to se' thay a thanh ngoai caa nganh xuang co met
tau true gi6ng nho bot nude goi là bot sang (bulla ethmoidalis), phia (lath la mOm rack. Gida
bot sang va mOm mac là 16 ban nguyet (hiatus semilunaris). Day la cda cua phdu sang
(infundibulum ethmoidale). D6 vao phdu sang la cac xoang sang trade va xoang ham tren.
Ngoai ra d6 vao ngach mai giaa con co xoang
- Xoan mai tren (concha nasalis superior) la met manh xifung nhO ctia khai ben xudng
sang. Niern mac mOng va it mach mau hun xoan mai giaa va dudi.
- Ngach mai tren (concha nasalis superior) la met khe hep co cac xoang sang sau va xoang
budm d6 vao (truing hqp khong c6 xoan mai tren tang).
- Xodn mai tren citing (concha nasalis suprema) (khi co khi khong), la 'Wang xoan nho nhat
cid niem mac che phi, 75% trifling hop co 16 d6 cila met xoang sang sau. phia tren va sau cua
)(ban mai nay co ngach budm sang (recessus sphenoethmoidalis) num trong g6c xacing sang va
mat track than )(dung budm, tai day co 16 d6 cua xoang budm.
2.5. TRAN CUA O MOT. G8m cac thanh phan nha sau :
- Phan giaa la manh sang.
- Phan sau la than xu'ung budm, canh xifung la mita, va mom Wain xu'ung khau cai.
- Phan trade là 'Wang tran va )(acing mai.
2.6. NEN CUA O MCI. Hep bai mom khau cai cua )(acing ham trin va manh num ngang
cda xoang khau cai, duck niem mac che phi.
3. CAC XOANG CANH MUI (sinus paranasales).
La cac h6c r8ng trong cac xoang tao nen thanh mai. Thanh cac xoang difuc niem mac lot
409
vdi nhang hang to bao co long chuyen luOn luOn rung d6ng theo mot chi6u, quet cac chat nhdy
vao mai. Do do binh thuOng cac xoang deu r6ng, thoang va kho. Cac xoang canh mai gom c6
cac xoang sang, xoang trap, xoang ham tren va xoang bu'am.
3.1. XOANG HAM TREN (sinus maxillaris) (H.24.4) là xoang ldn nhat trong cac xoang.
M6i xucing ham tren co mot xoang. M6i xoang co mot tran, mot dinh va ba thanh.
Xoang tran
Me ciao sang
Xoang sang sau
Phu xoang tran
Xoan mai tren
411
Do do khong khi qua mid se dtrac loc bui (nha long mtli va long chuygn cua cac to bao
niem mac), &foe mot phAn nao lam 'dm, sat trimg (do tuygn niem mac) va lam am (do cac mach
mau). Vi c6 nhi-eu mach mau tao thanh digm mach (H.24.6) nen ding de dua den chay mau mud
a day. Mat khdc theo Van Dishock qua hinh dang cua mud ngoai co thg chia ra hai loai mud :
- Loai song mud lOm hay mud hgch, 16 mid ma xueing va ra track là loai mid thi8n ve
ho hap.
- Loai song mud 16i, 16 mad ma xu6ng va ra sau goi là mud quam hay mai digu hau se thien
ve khdu gide.
- Cdc Ong mach mud sau vach (aa. nasales posteriores septi) cho phAn du'Oi va sau caa
vach
5.1.2. DOng mach khdu cai xu6ng (a.palatina descendens) xuat phat tit dOng mach ham
cap mau cho phdn sau cila 6 mid va chia lam 2 nhanh :
412
Co nang mi tren
CO thang tren
Than kinh trot- ) rOng roc
DOng mach mat
Ddng mach tren 6 mat
CO cheo tren Tuyan 10
Cd thAng trong
Than kinh MI.11 mi
CO nano mi tren
Cd thang tren
Cd thAng ngoai
Anh XXII : Mach mau vet than kinh cica nhan c6u.
413
- Cac dOng mach khdu cai nh6 (aa.palatinae minores)
- DOng mach khdu cai 16n (a.palatina major) cap mau cho phan truac nen 6
5.1.3. Cac dung mach sang triidc va sau caa &Mg mach mat cap mau cho thanh ngoai
va trong cua mai.
5.1.4. Nhanh moi tren (ramus labialis superioris) caa dOng mach mat cap mau cho phan
trade vach mai.
5.2. TINH MACH
Dam r6i tinh mach niem mac mai d6 v6 dam rol tinh mach chan budm, con phia tren d6
v6 tinh mach mat, phia tru'dc d6 v6 tinh mach mat.
Nhanh cOa
dOng mach moi ken
Hinh 24.6 : Mach vd thdn kinh mai a thanh trong o mui (vcich mai).
Co quan thi gide (organum visus) g6m co mat (oculus) va cac ca quan mat phu (organa
oculi accessoria). Mgt g6m co nhan cau va than kinh thi gide (n. opticus). Nhan cau nam trong
mot h6c )(Yang goi la 6 mat. Ca quan mat phu g6m co cac ca nhan cau, mac 6 mat, long may,
mi mat, kgt mac va b0 10.
416
Ctric fru& truc
nhan ceu
ng mac
Mang mach
XICH DAO
yang mac
Hinh 25.1 : Thie't coo ngang qua nhan cdu (nhin tic tren).
1. O MAT (orbita).
LA hai h6c xu'o'ng chi.ia nhan CALI, co, than kinh, mach mdu, mop va b0 10. M6i 6 mat IA mot
hinh thdp bon mat, dinh nam phia sau, nen phia trade (H.14.2).
1.1. CAC THANH
- Thanh teen : tao bai manh 6 ink xu'ong trdn va canh nhO xuong bu'am, goc tradc ngoAi
có h6 tuy6n le. Phia trong có ranh than kinh tren 6 mat.
- Thanh ngoai : tao bai xuong go ma, canh ldn xuang Imam va xtrang tram Co khe 6 mat
tren thOng 6 mat vdi h6 so giaa, khe 6 mat du'di thong 6 mat vdi h6 dudi thdi throng va h6
than bu'am khan cai.
- Thanh dad : tao bai xu'ong hAm tren, xuong go ma va xuong khan cdi, co ranh clued 6
mat de than kinh va dOng mach cling ten di qua.
- Thanh trong IA thanh mong nhat, tao bai manh 6 mkt dm xu'cing sang, xuong
'along tram va mot phan nhO than xuong btram.
417
Ket mac
Giac mac
Tien phong
--;
v ....‘••••>)
COng mac .<1.: • sp.
Mom mi
kinh
Sgi vong Sgi dqc
Cg mi
trong mac
Mang the mi Mom mi Hau phdng
mach /Ong mat Cac sgi cua vong mi
Hinh 25.2 : Phdn cat ngang 114 truck trcii czia nhdn cau
1.2. NEN 6 MAT tic la doting vao 6 mat (aditus orbitae) hinh vuong bon goc trail ma cac
bar c6 the sar dime tren ngoati song, g6m bat tren, dtioi, trong, ngodi, duoc tao bai cac xtiong tram,
xtiong go ma va xuong ham tren.
1.3. DiNH O MAT la net có khe 6 mat tren va 16 than kinh thi giac.
2. NHAN CAU (bulbus oculi).
Nhan eau nam a 1/3 till& 6 mat va nho ra khoi thanh ngoai 6 mat, co hinh mot khea
eau : true truac sau hoi lon hen true tren du'Oi, during kinh trung binh 25,0mm. Chic trade (polus
anterior) la trung tam ctia giac mac, ya ctic sau (polus posterior) la trung tam cila ding mac.
DoOng thang qua 2 clic goi la true nhan cau (axis bulbi). Du'arng vong quanh nhan cau each dOu
2 - eve va thang goc vdi true nhan cau goi la xich dao (equator). Cdc du'orng kinh tuyen
(meridiani) la cac &fang yang di - qua 2 cuff. True thi giac (axis opticus) di qua didm yang. Day
than kinh thi giac di qua khoi nhan cau khong o ngay ctic sau ma hoi loch ve phia trong cloth
so vdi co'c nay (H.25.1).
M6ng mat (hay long den) la mot ldp sac to hinh vanh khan nam theo mat phang trail
phia trade the thau kinh, duOng kinh 12,0mm, day 0,5mm. VI vay, meing mat hop vdi gide mac
mOt, goc goi IA g6c m6ng mat - giac mac (angulus iridocornealis). Bar trung tam goi la bar con
ngdoi (margo pupillaris) gidi han mot 16 trim to hoac nh6 &roc goi la con ngu'oi hay d6ng tai
(pupilla). BO ngoai hien hay bd the mi (margo ciliaris) lien tuc vdi the mi va gide mac bdi day
chang luoc (lig.pectinatum).
M6ng mat c6 hai mat. O mat trudc (facies anterior), cash con nguoi khoang 1,5 mm co cac
tidu Ong mach not vdi nhau tao thanh mot yang trOn chia mat trade lam hai vOng d6ng tam :
yang nam sat con ngoai la vOng mong mat nh6 (anulus iridis minor), Ong ngoai la yang m6ng
mat ldn (anulus iridis major) Mat sau (facies posterior) c6 nhieu ndp mo-ng mat (plicae iridis).
M6ng mat chia khoang nam gida giac mac va the thau kinh thanh hai phang : tin phang
Tian' giaa gide mac, va meing mat, hau phOng nam giaa lilting mat, thd mi va the thau kinh.
Trong hai phang c6 chila thily dich (humor aquosus).
M6ng mat c6 cau tao nhd sau :
- Mat trade pha bat not ma tin phang (endothelium camerae anterioris), lien tuc vdi not
mO cUa gigc mac.
Chat dem m6ng mat (stroma iridis) chila cac soi keo, mo lien kdt, mach, than kinh, cac t6
bac sac to va dac biet la co tran. M6ng mat c6 hai loai co : co that con ngdoi (m.sphincter
pupillae) va co gian con nguoi (m.dilator pupillae).
2.1.3. Ldp trong hay ldp Wing mac (tunica interna bulbi - retina) (H.25.1) d trong tong
cua nhan cau. Vong mac throe chia lam ba yang :
- cdc sau nhan cau IA phan vong mac thi giac (pars optica retinae), dau truck c6a phan
nay khi ddn gan mom mi thi trd len mang han, tai day goi la mieng that (ora serrata) cUa
vOng mac.
- L6t mat trong the mi la phan vong mac the mi (pars ciliaris retinae).
- Tit mat sau m6ng mat den 136 con ngu'oi la phan vOng mac meing mat (pars iridica
retinae).
2.1.3.1. Ccic tang clia yang mac. \king mac duoc cau tao bdi nhieu tang tit nOng vac sau la :
- Tang sac to (stratum pigmenti) dInh vao mang mach, chOa cac hat sac to.
420
—Tang nao (stratum cerebral e) gom c6 ba tang phy là :
+ Tang thYdng bi than kinh (stratum neuroepitheliale).
+ Tang hach vong mac (stratum ganglion retinae).
+ Tang hach than kinh thi (stratum ganglion n.optici).
Tren be mat vOng mac co .hai Wing dac bit (11.25.1 va H.25.6).
—Vet vOng mac (macula) hay didm yang la mot vong sac to cUa vOng mac nam ngay canh
cyc sau cua nhan cau. Trong vat c6 lOm trung tam (fovea centralis) la mot vong vo mach dadc
nuoi duang bdi mang mach. L'Om la ncli dd nhin dude cac vat chi fiat nhat ya r6 nhat. Duang
n6i lien vat nhin va lOm trung tam goi la true thi giac (axis opticus) cilia nhan cau (H.25.1).
—Dia than kinh thi (discus n.optici) hay didm mu ldiong c6 co quan thy cam va cau tao bdi
cac sai cilia day than kinh thi giac, do do tai day khOng co si thy cam vdi anh sang. Didm mu
nam phia trong va phia dttai so vdi cyc sau nhan cau va lom trung tam. Dia co mot lOm a gida
goi la h6 dia (excavatio disci) la not c6 mach trung tam yang mac di vao (H.25.6).
2.1.3.2. Mach mdu ctia yang mac.
—Phan ngoai dia lap than kinh durcrc nuoi dYer"ng bdi mang mach.
—Phan trong dudc cung cap bdi dOng mach trung tam dia vOng mac (a.centralis retinae) la
mot nhanh cua citing mach mat.
DOng mach trung tam vOng mac khi then day than kinh thi gidc vao nhan cau chia lam
hai nhanh tren va diidi, cac nhanh nay khong thong n6i nhau ming nllif vdi cac nhanh khd.c.
Day la nhfing dung mach tan ding, do do nghen &Ong mach trung tam vOng mac gay mu. Co
thd soi day mat de tidy tinh trang cua vOng mac va Ong mach trung tam vong mac (H.25.6).
Co the mi
Hinh 25.3 : Sa dO luu thong thziy dich (theo ccic mui ten chi).
Thuy dich dive chda trong lien phOng (camera anterior bulbi) va hdu pilling nhan cdu
(camera posterior bulbi). Thanh phdn thy dich gi6ng nha huyA tu'ang nhang khong co protein.
Thely dich du'oc tie-t ra tii mom mi vao hdu phong, chui qua con ngiiai de sang tign phong r6i
chui vao goc mong mat - gidc mac (angulus iridocornealis) de vao xoang tinh mach cling mac
(sinus venosus sclera& va di theo cdc tinh mach mi (H.25.3). Vi vdy ap lift thiiy dich luOn luon
khong dol. 1\16u vi l3'7 do nao do lam tac nghen sit luu thong thiiy dich thi ap loc se tang len gay
nen benh tang nhan ap (glaucoma).
Gem có mac 6 mac, cdc co' nhan cau, long may, mi mat, ket mac va 130 le.
3.1. MAC 6 MAT (fasciae orbitales) là nhfing mo xa nang dct va the char cdc thanh phan
trong 6 mat, Om co b6n phan (H.25.4).
3.1.1. Ngo4i ash o mat (periorbita) lot cdc thanh 6 mat phia sau, lien tuc vori mang nao
ding a 16 thi va khe 6 mat tren.
3.1.2. Vach o mat (septum orbital& la mot manh soi tang ngang qua 6 mat lien quan
phia track vdi ca yang mi. Phia tren ggn vao bar 6 mat Ara lien tuc voi lap ngoai cot mac.
422
Ngogi co't 6 mat Mac co'
Co wing mat ao
Bao nhan cau
Sun mi ken
Than kinh
thi giac
- Co thang du'di
Xoang sang
Cd thai du'dng
Cd thang trong
Thanh ngoai
6 mat
Than kinh
thi giac
Co thing ngoai
Xoang buem
Wing tic cac co nhan cdu có the torn tat trong bang sau day :
CO MAT LIEC NGOAI MAT O VI TRI DING YEN MAT LIEC TRONG
DM va TM
thai duZing dridi
DM va TM ve't yang mac duel
Là hai nep da ca mang di do, ng, nam phia trade m6i 6 mat, bdo ye nhan cau, g6m mi tren
(palpebra superior) va mi du'ai (palpebra inferior). Mi tren di dOng nhieu han mi difai. Khodng
hai bet tu' do cda mi la khe mi (rima palpebrarum), hai mi gap nhau d hai dau to nen gOc
mat trong va ngoai (angulus oculi lateralis et medialis). Tai day ch6 hai mi dinh nhau goi là
mep mi ngoai va trong (commissura palpebrarum lateralis et medialis). gan mop trong, hai mi
khong tiep xtic vdi nhan cau va gidi han mOt khoang tam gide nhO goi la h6 le (lacus
lacrimalis) trong do co mot cuc nhO mau h6ng goi la cuc le (caruncula lacrimalis). O day dia
tam giac, tren m6i mi mat CO nIni le (papilla lacrimalis), dinh nhu le co mOt 16 nho la diem le
(punctum lacrimale) la 16 vao tieu quern le (canaliculus lacrimalis).
M6i mi c6 mat tru'ac va sau (facies anterior et posterior). Bei mi c6 hai vin : vin mi sau
(limb us palpebralis posterior) dp vao nhan cau, tai day phan 1(61, mac dia mi mat lien tuc vdi
phan da phia ngoai, tren vin sau co nhung 16 nhO dia cdc tuyen sun (glandulae tarsales). Vien
mi trudc (limb us palpebralis anterior) trail han, co long mi.
Mi mat co cau tao tit ngoai vao trong la :
- Da : mOng, nhi6u tuyen m6 hoi, c6 lOng min va tuyen ba (glandulae sebaceae). Mi co lOng
mi va tuyen m6 hei Ian goi la tuyen mi (glandulae ciliares).
- Mo diidi da : khong chda mo ma.
- Lap cc( g6m c6 phan mi ca veng mat, ca nang mi tren. Ca nang mi tren co nguyen uy tit
canh nhO 'along budm phia tren 6ng thi, ca di ra tru'ac phia tren ca thong tren bam vao da mi
tren va bar tren manh sun tren.
- Lap xd nam gitla ca yang mat va ket mac, g6m co m6 lien k6t, vdch 6 mat, sun mi tren
va &KA (tarsus superior et inferior). Cl b6 tren sun mi tren va dudi of) ca sun mi tren
(m.tarsalis
superior) va ca sun mi dudi (m.tarsalis inferior). Cdc day chang mi ngoai va trong
(lig.
palpebrale laterale et mediale) c6 dinh hai dau sun vao thanh 6 mat.
- Lap ligt mac la phan mi cud. lap IC& mac mat.
3.5. LOP KET MAC (tunica conjunctiva) la mot mang niem mac mong lot mat trong cda
hai mi mat va mat trudc nhan. cau (H.25.7). Vom ket mac là \Tang ket mac lien tiep gia'a mi
mat va nhan cau. Ket mac thiqc chia lam hai phan :
- Ket mac mi nam lOt mat trong mi (tunica conjunctiva palpebrarum).
Phan k6t mac mi be gap lai de lot sang mat trudc nhan cau to nen till ding, goi la yam
ket mac tren (fornix conjunctiva superior) co 16 cda cac 6ng tuyen le, va vom ket mac dudi
(fornix conjunctiva inferior) (H.25.4).
- Ke't mac nhan cau (tunica conjunctiva bulbi) phu phia trade nhan cau. O gee trong mat
co nep ban nguyet ket mac (plica semilunaris conjunctivae) (H.25.8).
426
Vach mgt
Co nang mi !Ten
Co sun
Giac mac
Tuye'n mi
Long mi
Tuygn le
Tigu qu an 10
Hinh 25.8 : B6 l0
272. Khi mat a vi tri nhin thang ra truer; co tiling teen co gay dung tac :
a) Lidc len va lige ngoai. d) a Ira p dung.
b) Lidc len va lige trong. e) b va c dung.
c) Lige len va xoay nhan cau vao trong
273 Khi mat der a vi tri lige trong, car cheo Judi co se gay clang tac :
a) Ligc 'len. d) Li'gc xuang va xoay nhan cau vao trong.
b) Lige len va xoay nhan cau ra ngoai., e) Tat ca deu sai.
c) Lige xueing
274. Cau nao sau day DUNG :
a) Ranh ding mac la nui giac mac tigp not ydi cling mac.
b) Vong mac là lap trong cling ctia nhan cau phu tit dia thi dgn mieng that.
c)Dia than kinh thi giac dugc tao b.& cac soi than kinh thi gide va la not tiap nhan anh sang.
d) a va b dung.
e) a, b Ara c deu sai.
275. Chon cau DUNG :
a) Tuyen 10 nam a phia trong nhan cau va de nude mat ra ngoai qua hai tidu quern le.
b)13a 10 g8m co : tuygn 10, he 10, Wire, tidu quern re, O'ng 10 mai.
c)Ong 10 mai de nude mat vao 6 mai qua 16 de a ngach mai giaa.
d) a, b, c tieu sai.
e) a, b, c deu dung.
428
276. Thanh phan nao sau day KHONG thuOc hip mach nhan eau :
a) Mang mach. d) The mi.
b) M6ng mat. e) Tgt ca thanh phan tren deu thuOc ldp mach.
c) Loin trung tam.
277. Thanh phan nao sau day KHONG thuOc mac 6 mat :
a) Ngoai cot 6 mat. d) Vach 6 mat.
b) Mac coy nhan cau. e) Cac thanh phan tren deu thuOc mac 6 mat.
c) Bao nhan cau.
278. Than kinh nao sau day KHONG la nhanh cua thin kinh mat :
a) Than kinh le. d) Than kinh mu mi.
b) Than kinh tram e) Nhanh leu tidu nao (Xem them bat 27)
c) Than kinh clued 6 mat.
Dang.hinh ye sau day de tra loci cite cau 279 va 280 :
279. Ire them vao hinh ye hai hip mang mach va viing mac.
Cling mac
Tai hay ca quan tien dinh 6c tai (organum vestibulocochleare) la mot ca quan pink tap,
ngoai nhiem vu nhan cam am thanh con gitip dieu chinh thang bang cho co the (H.26.1).
Tai g6m cif) :
- Tai ngoai : tit loa tai den mang nhi, g6m co loa tai va Ong tai ngoai, gift nhiem vu thu
nhan va &An truy6n am thanh.
- Tai giuta : g6m co hem nhi nam trong phan da xodng thai duang, chtla chu6i ba xuctng
430
Mom go ma
VOi nhi
Tai giCra
HOm nhi va •
chu6i xu'ong con
Hinh 26.1 : Sa cid cac phein diet tai cai chi& len xdang thdi duvng.
con, dd dan am thanh tit mang nhi vao tai trong va thing vai trO quan trong trong viec didu
chinh am thanh. Ngoai ra tai gida con có voi tai con goi IA voi nhi va cac xoang chum.
— Tai trong : g6m me dao xu'Ung va me dao mang chiia cac bO phan cam giac quan trong
trong viec chuygn cac xung dOng am thanh thanh xung dOng than kinh va gidp dieu chinh
thang bang.
TAI NGOAI
(auris externa)
Tai ngoai g6m co loa tai nam a hai ben dau va 6ng tai ngoai -LA loa tai den mang nhi.
Gd Juan
H6 tam giac
Cu loa tai -
Dai tai
Cd fa' trot?
Olj
Co tai trade
Co nhi luan
Cd tai sau — Co nig Juan be
Cd binh nig
HOrn
Mang nhi"
Xoang chum
Xoang tinh mach ngang
Mang nhi
Sun 6ng tai ngoai
flan Wang 6ng tai ngoai
Hai phdn ba trong 6ng tai ngoai la thanh phdn ctla xacing thai &tang.
Da ctia 6ng tai ngoai lien tuc vdi da loa tai va pH mat ngoai cua mang nhi. Phdn da the
phii sun có long va cac tuyen tie't ray tai. Da Binh chat vao sun va xucing nen nhot a 6ng tai
ngoai gay dau ddn dOi.
434
2.4. MACH VA THAN KINH.
2.4.1. Wing mach. Ong tai ngoai du'oc cap mdu bai dOng mach tai sau (a. auricularis
posterior), Ong mach thai du'ung nOng (a. temporalis superficialis) va dOng mach tai sau (a.
auricularis pro funda) ciia Ong mach ham (a. maxillaris).
2.4.2. ThAn kinh. Cam giac 6ng tai ngoai dive chi ph6i bai than kinh 6ng tai ngoai (n.
meatus acustici externi) thuOc than kinh ham thigh (n. mandibularis) va nhanh tai (ramus
auricularis) thuOc than kinh lang thang (n. vagus). Vi \Tay, nhfing benh cila rang dudi va
nai chiu sit chi ph6i cam giac dm day ham dadi ding có the gay cam giac dau tai ngoai va
nhfing vat la a 6ng tai ngoai co the kich thich than kinh lang thang gay nen phan xa bun non
va ho.
TAI GICA
(auris media)
G6m co ham nhi chila mang nhi, chu6i cac )(Yang con ciia tai va voi tai.
Hinh 26.6 : Lien quan giila tai giaa va ccic khoang rang chtla khong khi.
Thanh tran
SA U TRUOC
'.110 I
Ong thong hang ,.,,. 1111111111111M0011
nr......4 Is wis
,fi
■
11̀ L6 nhi voi tai
st •
G6 that) "
Theing nhi ''....v4 ' .•
'- t # .1
1111111
Cita so 6c tai ', • . . , i Ili V i 1 „,. .,
... l';
—.7.- ' Ong DM canh
1 IIII Ilk illigilkik .
t
:.."■''''',....
nho
Phgn cheing
Non sang
Nhin ta ngoai vao mang nhi (hinh soi mang nhi), ta co the thay duac hinh can xoong btla
in tren mang nhi va &fix goi la tia baa (stria mallearis). Tia btia di tit rein mang nhi den 16i
boa (prominentia mallearis) là bong caa mom ngoai xuong bila (H.26.8).
2.2. CAU TAO
Mang nhi day khoang 0,1 mm va doo'c cau tao bai bon ldp.
—Lap da (stratum cutaneum) : lien ti6p vdi da 6ng tai ngodi.
—Hai hip sdi : ldp tia (stratum radiatum) va ldp yang (stratum circulare), hai ldp nay
khong c6 a phan chang.
— Lap niem mac (stratum mucosum) : lien tiep vdi niem mac ham nhi.
Nen ta vach hai du'ang, mOt theo can baa va mOt thang goc vdi &rang tren qua r6n mang
nhi, ta c6 the chia mang nhi lam ban khu :
* Hai khu trek', nhat la khu trek' sau, lien quan rat chat vdi cac xuong con va day titling
nhi.
* Hai khu doai, dac biet la khu doai sau khong lien quan vdi co quan quan trong nen
thaang la not rach thao ma khi ham nhi tt ma.
2.3. MACH MAU VA THAN KINH.
—DOng mach. Mang nhi duoc cap mau bdi dOng mach tai sau (a. auricularis profunda) va
Ong mach nhi trade (a. tympanica anterior) la nhanh caa Ong mach ham.
—Than kinh. Cl mat ngodi co nhanh tai thai duong (rt. auriculatemporalis) caa than kinh
ham dual, va nhanh tai (ramus auricularis) dia than kinh lang thang, a mat trong co nhanh
than kinh nhi (n. tympanicus) caa than kinh thiet hau.
438
Ong tai trong VOi tai
Oc tai
Ong day than kinh mat Ong day than kinh mat
Tian dinh
Anh XXIII : Mau hhuon chic co. quan tin dinh oc tai.
439
3. CAC XVCING CON Ct A TM (ossicula auditus) (H.26.9 va H.26.10).
Tit mang nhi tai caa s6 tien dinh c6 mot chu6i ba xu'ung nho la xuung bda, xu'o'ng de va
xtiang ban dap.
3.1. XIANG BUA (malleus). Gieing nhu' mat cai bda, gom co :
—ChOm bda (caput mallei) hinh cau, tie-p khdp Arai xu'o'ng de. ChOm n6i vdi can bda a co
bda. (collum mallei).
—Can bda (manubrium mallei) dp sat vao mat trong mang nhi, dal' can bda c6 co cang
mang nhi barn vao.
—MOrn tru'dc (processus anterior) : dai, CO day chang bda. tru'dc (lig. mallei anterius)
barn vao.
—Mom ngoai (processus lateralis) ngan, co day chang bda ngoai bam vao.
Mdm trudc,
Tru dai
Co Gang mang nhi
Co ban clap
Chom ban clap
Can blia
Tru tru'dc va sau
Nen xuUng ban dap
Ham nhi
Val tai chi dtrac ma ra khi to nu6t hoac ngap clued tac &Ong cua ca cang man khau cai (m.
tensor veli palatini) va ca voi hau (m. salpingopharyngeus) lam cho ap lye khi trai a horn nhi
442
va tai ngoai can bang. Khi hack hanh nhan voi bi viem se lam can trot viec ma voi tai va lam
tai ngh6nh ngang.
5.3. MACH VA THAN KINH.
— DOng mach. DOng mach hau len (a. pharyngea ascendens) va dOng mach mang nao ghla
(a. meningea media) cilia citing mach canh ngoai.
— Tinh mach. Dam roi chan Wain (plexus pterygoideus) cua tinh mach canh trong.
— ThAn kinh. Dam r6i nhi (plexus tympanicus) cua than kinh thiet ham va cac than kinh
chan bum cila than kinh ham clued.
Tom lai, tai giita gitip clan truye'n am thanh tit mang nhi vao caa so tin dinh cua tai trong
nha vao chu6i ba )(wing con. Ngoai con dating nay am thanh con den tai trong qua con ding
khong khi a voi tai va qua )(Yang so, nhting kitting quan trong lam. Tai giita co cci cang mang
nhi va co boa de gitip tang sic nghe va bao ye tai khi can thigt.
TAI TRONG
(auris interna)
Tai trong na'm trong phan da xttang thai &tong, g6m có me ciao tai xtrang (labyrinthus
osseus) Ara me ciao tai mang (labyrinthus membranaceus).
Soan nang
Ong soan thu
Cgu nang
Ong not
Ong 6c tai
Soan nang nhan nam 18 cda ba 6ng ban khuyen va not vdi cau nang bai 6ng soan cau
(ductus utriculosaccularis). Cdu nang sau do n6i vdi 6ng 6c tai bdi 6ng n6i
(ductus reuniens).
Trong soan nang va cau nang co vet soan nang (macula utriculi) va vet cau nang (macula
sacculi) la nai tan ding cda cac nhanh than kinh tin dinh. Tit soan nang co
6ng not dich
(ductus endolymphaticus) di trong ding tin dinh (aqueductus vestibularis).
Ong not dich tan
ding bang t6i nei dich (saccus endolymphaticus) nam cludi mang cuing d mat sau phan cid xuang
thai &rang.
1.3. ONG OC TAI (ductus cochlearis) (H.26.12).
La mot 6ng dai 32 mm, xodn hai yang MEd nam trong 6c tai (cochlea) ciia me dao xuang.
Tren thie't do ngang, 6ng 6c tai hinh tam giac vdi ba thanh :
1.3.1. Thanh chith la manh nen (lamina basilaris) di tit ba tai do cila thanh nhi eing 6c
tai (paries tympanicus ductus cochlearis) hay mang xodn (membrana spiralis) den
thanh ngoai
6c tai. Thuang bi cua manh an day len thanh ca quan xodn 6c (organum spirale) la nal tan
ding cda day thin kinh 6c tai.
1.3.2. Thanh ngoai nam sat \Tdt thanh ngoai 6c tai. Tai day thuang bi day len thanh day
chang xodn 6c tai (lig. spirale cochleae).
444
Thang tier? dinh
1.3.3. Thanh tren. Di th'IDCr tit do dia mang xoan den day chang xoain 6c tai, con duqc goi
la thanh tien dinh 6c tai (panics vestibularis ductus cochlearis) hay mang tien dinh (membrana
vestibularis).
1.4. NOT DICH (endolympha), NGOAI DICH (perilympha), KHOANG NGOAI DICH
(spatium perilymphaticum) (H.26.13).
Ngoai dich
Me ciao mang
11‘1
"
Thang tin dinh
iiiii..
re Manh xogn 6c
Thang nhi
Try 6c
Chom
Manh xoan 6c
Thang nhi
De de hinh dung, ta co the lay mot 6ng thug tinh bit kin mot clan, trong 6ng da't mot
manh kinh dai, liana doe theo su6t 6ng va ngan each khong hoan toan theo tigt (lien 6ng thanh
hai tang. Manh kinh do khOng chigm tron long 6ng nen c6 mot bci tii do. TY 136 ty do nay ta
slat mot 6ng cao su bit kin ca hai dau. Cho nude vao 6ng thdy tinh va 6ng cao su. Day kin phan
dadi manh kinh va van xoan 6ng thily tinh hai yang rutoi. Ong thily tinh là hinh anh 6c tai,
447
manh kinh la manh xoan 6c, 6ng cao su la 6ng 6c tai, tren manh kinh va ong cao su la thang
tien dinh, dadi no la thang nhi day bdi cita s6 6c tai va mang nhi phy. Thang tien dinh thong
vdi thang nhi a dau tan cnng cua manh kinh va 6ng cao su, do chinh là khe xoan 6c
(helicotreina). Nude chila trong 6ng cao su la not dich, trong 6ng thily tinh la ngoai dich.
Ma nh xoan xu'ang
Try 6c
Sau khi xung Ong am thanh chuy6n qua chuiii xu'nng con se d6n cda s6 tien dinh va lam
rung chuy6n ngoai dich tii thang tien dinh d6n thang nhi va lam phinh mang nhi phy. Ngoai
dich rung chuygn se lam rung chuy6n not dich va cu quan xodn de tit do xung Ong am thanh
chuygn thanh xung d'cing than kinh qua than kinh 6c tai.
448
CAU HOI TRAC NGHIEM
Chon cau tra lai dung nhat
282. Khi soi mang nhi, phai keo loa tai len tren va ra sau vi :
a) Dau ngoai 6ng tai ngoai cong lOm xu6ng
b) Dau ngoai 6ng tai ngoai cong lOm ra sau.
c) Ong tai ngoai chay chgch ra trade.
d) a, b, c d6u thing.
e) CM c6 a va b thing.
283. Chon cau DUNG :
a) GO thap nam a thanh chum caa horn nhi.
b) Cita so tie'n dinh c6 mang nhi phu day.
c) Thanh trtrac ham nhi lien quan yeti tinh mach.
d) TK nhi la nhanh cua TK mat.
e) Tat ca de'u sai.
284. Mang tin dinh :
a) Di tit manh xoan xuzing den day chhng xoan 6c tai.
b) Ngan each tang tie'n dinh va tang nhi.
c) Ngan each ngoai dich va not dich.
d) a va c dung.
e) a, b, c de'u dung.
285. Thanh phan nao sau day cila co quan tin dinh 6c tai KHONG tham gia vao chile Hang
nghe :
a) Soan nang va cau nang. d) a va b dung.
b) Cac 6ng ban khuyen mang. e) a, b, c Teti dung.
c) Mang nhi phu
286. Ngoai dich KHONG c6 trong :
a) Khoang ngoai dich. d) C6ng 6c tai.
b) Tang tien dinh. e) Tat ca d'eu sai.
c) Tang mang nhi.
Cau 287, 288, 289 Chon :
a) Neu 1, 2, 3 dung d) Nen chi có 4 dung.
b) Ne-u.1, 3 clang. e) Nen 1, 2, 3, 4 dung.
c) Ngu 2, 4 dung.
449
Than kinh van nhan ngoai
Anh XXIV : Cdc day thein kinh so IX, X, XI, XII a khoang ham hau.
450
287. 1. Thanh sau va thanh me dao &la tai giaa lien quan vdi toan b6 doan trong xu'ong da dm
than kinh mat.
2.17 nho a thanh me dao do dinh 6c tai tao nen.
3. Cita so 6c tai thong horn nhi vdi 6c tai mang va duac day lai bai mang nhi phu.
4. Cita so tie'n dinh thong hOm nhi vdi tie'n dinh cua me dao xu'ang va lilac day lai bang
xuang ban dap.
288. 1. Ong n6i dich di trong c6ng tin dinh me dao xuang.
2. Ong ngoai dich di trong c6ng 6c tai cua 6c tai me dao xticrng.
3. Ong nOi dich tan ding bang tui nOi dich nam duai mang ding d mat sau phan da xuang
thai duang.
4. Ong ngoai dich thong ngoai dich vdi mat cluai phan da xuang thai duong.
289. Trong co quan ti6n dinh 6c tai :
1. Tai ngoai duac ke ta 176 tai ngoai de-n mang nhi.
2. Kh6ng khi luon luon hiu thong giaa horn nhi va hau qua voi tai.
3. Tai ngoai, tai giaa, tai trong deu nam trong pilau da xuang thai du'ong.
4. Chi co tai trong mai dam nhan chtic nang thang bang.
Cau 290 dgn 295. Chun :
a) Neu (A) thing, (B) dung. (A), (B) có lien quan nhan qua.
b) Neu (A) dung, (B) dUng. (A), (B) khong co lien quan nhan qua.
c) Neu (A) dLing, (B) sai.
d) Neu (A) sai, (B) dung.
e) NOu (A) sai, (B) sai.
290. (A) M6t s6 bOnh d rang duai va lutui co the gay cam gide dau a tai ngoai VI :
(B) Cam giac cua Ong tai ngoai ding duac chi ph6i mot phan bai nhanh cUa thin kinh
ham duai nhu cam giac a rang ham dual va
291. (A) Thanh dttai hem nhi lien quan vdi dung mach canh trong NEN
(B). Khi bi viem tai giaa, có th'd . dau tai theo nhip mach dap.
292. (A) Viem tai gala di the gay viem mang nao VI :
(B) Thanh tren ham nhi ngan cach yeti mang nao bai mot vach xuang rat mOng.
293. (A) Khi bi ui mu trong hOm nhi, noki to thuang rach mang nhi d khu tren sau mang nhi
de thoat mu VI :
(B) Khu nay khong lien quan vdi nhang ca quan quan trong.
294. (A) TOn thu'ang than kinh mat, benh nhan khong nghe ducre VI :
(B) Than kinh nay chi ph6i cho co ban dap nen khi no bi ton thuang, mang nhi ding
co the bi anh hutting.
451
295. (A) Khi cac kheip cua chu6i xuang tai bi xa cang, benh nhan se giam sac nghe VI :
452
27 CAC DAY THAN KINH SO
3. MO td nguyen ay hu', nguyen ay thuc, dating di, lien quan, phan nhanh caa cac than
kinh so Ira mot s6 Ung dung lam sang.
B. MUC TIEU THIIC TAP
1. CM duuc nguyen ay that, nguyen ay hu' caa cac day than kinh so troll mO hinh, tieu
ban, tranh ye ve nao.
2. CM not than kinh so di ra khoi cac 16 ilk so tren xuang.
3. CM dauc du'Ung di va lien quan &la day than kinh so tren xu'ung so, xdc va m6 hinh.
He than kinh ngoai bien caa ngaUi gam c6 cac day tach ra tit thy gai goi là than kinh gai
CO
s6ng (nervi spinales) va cac day tach ra ta' nao goi la cac day than kinh so (nervi craniales).
12 doi day than kinh so du'uc danh s6 La Ma tit I den XII. D6 là day so I hay cac day than
kinh khilu gide, day so II hay than kinh thi gidc, day so III hay than kinh van nhan, day so IV
hay than kinh rang roc, day so V hay than kinh sinh ba, day so VI hay than kinh van nhan
ngoai, day so VII hay than kinh mat, day so VII' hay than kinh trung gian, day so VIII hay
than kinh tin dinh 6c tai, day so IX hay than kinh thiet hau, day so X hay than kinh lang
thang, day so XI hay than kinh phu va day so XII hay than kinh ha thiet. Day thi gide that ra
khong phai la day than kinh that sii ma la mot phan caa nao 130, nhang van thu'Ung dauc xe-p
vao than kinh so. Trong pham vi bai nay, chan.g to chi de cap den phan ngoai bier). &la cac day
than kinh so, trong do, nguyen ay that la not phat xuat ra day than kinh (mQt nhan xdm trung
aung ne-u là van dQng va mot hach ngoai bien n.6u la cam gide), va nguyen ay ha la not cac day
453
Than kinh sang trudc
Hanh khdu
Cac nhanh
mai sau ngoai Cac nhanh khgu cal nho
Hinh 27.1 : Than kinh khdu gicic yd cdc nhdnh cda than kinh sinh ba trong
chui van hoac thoat ra c1 mat ngoai nao va than nao. De tien vi0c me ta, to có thd sap xe-p
chnng ra lam bon nhom data troll lien quan giai phau va chdc nang sinh 13'T cila chung.
454
—Cac day than kinh giac quan, g6m day so I (ngdi), day so II (nhin) va day so VIII (nghe
va thang bang).
— Cac day than kinh van di mg mat, g6m cdc day so III, IV, va VI.
—Cac day than kinh h6n hgp, visa van dOng vita cam gide, g6m cdc day so V, VII, IX va X.
—Cdc day van &ling don thuan, g6m day XI va
Ngoai ra con c45 cac hach thu6c he than kinh td chu nhm tren &king di cua mot so" day so
cling ducfc de cap den trong bai nay.
Nhan cgu
A. TRONG 6 MAT
Giao thi
Ong thi giac
Dai Ulf
Cu6ng nao
Lo tai trong
••• Or11.•
iyiiliiil
Re hen dinh
Re' 6c tai
Cd cheo tren
Cd nang mi tren
Ca thing tier) Nhan phu
Cd thing trong
Hach mi
Than kinh
vin nhan ngoai
Cd thing ngoai
CO thing thief Vong gin chung
Cd cheo dudi
Hinh 27.5 : Cele ddy thdn kinh so tren thi'e't de; ddng ngang qua xoang tinh mach hang
458
2.1.2. Nguyen ay hti. Ranh trong cu6ng dai nao (trung nao).
2.1.3. Dtking di Ara phan nhanh. Tit cac nhan than kinh van nhan, cac sqi &la day so
III thodt ra khai than nao a ranh trong cu6ng dai nao, chay ra truck chui vao thanh ngoai caa
xoang tinh mach hang den khe 6 mat tren. Tai day day than kinh chia ra hai nhanh tan chui
qua yang gan chung vao 6 mat.
- Nhdnh tren (ramus superior) di tren than kinh thi giac den van dung hai ca thang tren
va ca nang mi tren.
- Nhanh duai (ramus inferior) lan han, di cludi than kinh thi giac Mil van dung ba ca
thang clued, thang trong va cheo dual.
Hach mi (ganglion ciliare). La met hach tan cUng thuOc phan d6i giao cam, nam a phan
sau 6 mat, tren dating di cua day van nhan, g6m có cac nhanh :
* O bar sau hach, g6m cac sqi truck hach la :
* Than kinh mui mi (n. nasociliaris) chay tren than kinh thi gidc tit ngoai vao trong. Than
kinh cho ra cdc nhanh ben g6m co : nhanh n6i vai hach mi (ramus communicans cum ganglio
ciliari), cdc than kinh mi dai (nn. ciliares longi) hai loai nhanh nay phan phoi cam gide cho
nhan cau va than kinh sang sau (n. ethmoidalis posterior) Mil cam gide niem mac yang xoang
Wain va cdc xoang sang sau. Cdc nlidnh tan cila than kinh nay g8m : than kinh sang trade (n.
ethmoidalis anterior) chay qua met eing ding ten vao 6 mill, tOa ra cdc nhanh mai (rami
nasales), do la nhanh mui ngoai (ramus nasalis externus) dgn da song mui va cdc nhanh miii
trong (rami nasales interni) chia lam cdc nhanh mui ben (rami nasales laterales) den thanh
ben caa 6 mai va cdc nhanh mui gida (rami nasales mediales) den vdch mid (H.27.1B). Nhanh
tan ding this hai là than kinh clued rang roc (n. infratrochlearis) taa ra cdc nhanh mi (rami
palpebrales) phan phoi cho vang goc trong mat.
461
Than kinh le
Hach chan buem khau cal Than kinh gO ma
GO7 than kinh mat Than kinh 6051 o mat
Thong nhT Cac than kinh
Deng mach mang huyet rang tren,
nao gifia sau, gida, trueic
Cac nhanh ca cila V3
Than kinh
Than kinh ma
Hinh 27.9: Ccic nhanh tan vet cac yang cam gicic tren mat cila thdn kinh sinh ba (cac &tang
chdm chdm la ranh gioi giaa ming cam giac caa 3 day V1, V2, va V3).
465
Nam canh tuygn cling ten tren &Ong di ca'a day litdi, la tram trung gian caa diking bai
tit nude bot caa hai tuygn dudi ham va dudi hied (Xem phcin cac sqi den giao cdm cua thdn
kinh trung gian). Tit hach tach ra lam hai loci nhanh.
* Cdc nhdnh not vdi than kinh hied (rami communicantes cum n. linguali).
* Cdc nhanh tuygn (rami glandulares)
3.1.3.4. Ke't ludn vd zing dung:
- Than kinh mat hay day V1 : chi phol cam gidc cho nhan cau, kgt mac mi tren, niem mac
phan trade tren xoang mai, 116 so trti6c va sau va da tit lung mai cho dgn yang trdn dinh.
- Thin kinh ham tren hay day V2
* Cdm gide : niem mac mai (phan sau mieng Mu, lgi va rang tren, h6 so giita, go
ma, mi dati, canh mui va mai tren.
* Chuydn tigp cac dating bai tigt tuygn le, va cac tuygn nhay caa niem mac mai, mieng,
hau (hach than bu'am khdu cal).
- Than kinh ham dual hay day V3 :
* Cdm gicic : h6 so giiia, da \rang thai &tang, ma, mei dudi, cam, niem mac mieng, loi,
rang dudi va 2/3 trit6c
* Vein ddng : cac ca nhai va hai cu tang man khau cdi va mang nhi.
* Chuydn tigp cac du'Ong bai tit nude bot tuygn mang tai (hach tai), tuygn dudi ham va
clued lu Oi (hach dudi ham).
Khdm cac benh nhan bi viem day sinh ba, to có thd an tim ba didm dau caa mat la :
- Lo tren 6 mat (nhanh ngoai cilia day than kinh tren 6 mat, V].).
- L6 dudi 6 mat (than kinh dudi 6 mat, V2).
- L6 cam (than kinh cam, V3).
Hach goi
Xoang chOm
Bao hach giao cam canh trong
Hinh 27.10: Than kinh mat (doan trong xitang dd), thdn kinh nhi vet dam rdi nhi.
467
3.2.4. Sit phan nhanh.
— Ccic nhdnh ben ciia doan trong 'along dd :
* Than kinh co ban dap (n. stapedius) co tac dung lam chimg mang nhi Ira giam ap laic tai trong.
* Than kinh dd lan tach tit hach g6i theo 16 than kinh da lan a mat track xuang da de trei
vao so. Than kinh ket hyp vdi than kinh da sau ciia day IX de tao nen than kinh 6ng chan
boom.
• Nhanh n6i vdi dam r6i nhi (ramus communicans cum plexus tympanico).
* Thimg nhi di qua phan tren mat trong mang nhi, qua khe da trai de xu6ng n6i vdi than
kinh kith (V3).
— Ccic nhdnh ben ciia doan ngodi so :
* Than kinh tai sau (n. auricularis posterior) den cac ca tai, cho ra nhanh chdm (ramus
occipitalis) den bung chdm cila co' tren so.
* Nhanh ca hai than (ramus digastricus) den bung sau co hai than va tach ra nhanh co
tram miring (ramus stylohyoideus) va nhanh n6i vdi than kinh thiet hau (ramus communicans
cum n. glossopharyngeo).
* Nhanh lutti (ramus lingualis) có the có hoac khong, den g6c lured nhan cam gide niem mac.
— Ccic nhdnh tan hay dcim raj thdn kinh mang tai : gom co cac nhanh thai ding
(rami
temporales), gel ma (rami zygomatici), ma (rami buccales), ba ham du'ai
(rami marginales
mandibulae) va nhanh co (ramus colli) (H.27.11), den van dOng cho cac co barn da mat va barn
da c6.
Bac diem nhanh bar du'di cila than kinh mat a ngaai Viet Nam co &fang kinh 1,1 mm. CO
Ur 1 den 3 nhanh than kinh ba ham du'ai. Chang phan chia va n6i tiep nhau tao thanh 3 den 5
nhanh tan.
Bac diem nhanh tram cila than kinh mat a ngaai Viet Nam CO kich thole 0,8 mm be rOng,
0,4 mm be day. Da s6 co mot nhanh tran (61%) va nhanh tram thdang du'yc chia ra a trong
tuyen naerc bot mang tai, nhung co 12% a sau tuyen nu& bot.
3.2.5. Cac sdi td ani. (H.27.2).
— Thu'Oc re van d'Ong :
* Sal track hach d6i giao cam phat xuat tit nhan miac bot tren lan lu'cit di qua : hach g6i,
than kinh da lan, hach chan baam khdu cai.
* Syi sau hach chia lam hai &tang :
. Duting bai tiet tuyen le : Mn layt di qua hach chan badm khdu cai, cac day chan bullm
khdu cai, than kinh ham tren, than kinh go ma, nhanh not vdi than kinh le, tuyen
. Du'ang bai biat cac tuyen nhay : hach chan bu*dm khdu cai, cac nhanh ben cda hach den
niem mac mai, mieng, hau.
468
— Thu'ac thdn kinh trung gian :
EhlUng bai tigt nuerc bot tuyen clued ham va dudi lderi-(d6i giao cam) :
Sqi truac hach : nhan nude bot tren, thimg nhi, than kinh hied, hach (lath ham.
Cac nhanh g6 ma
Cab nhanh ma
Nhanh bd ham du al
Nhanh a
* Sol sau hach : hach dadi ham, tuyen dudi ham, tuyen dudi
Du'Ung cam gide vi giac 2/3 trade :
* Sqi ngoai hien : cac nhanh lath (V3), than kinh lttoi, thing nhi, hach
* Sqi trung acing : hach g6i, than kinh trung gian, 1/3 tren nhan 136 dun d'6c.
3.2.6. ligt 1u4n va tkng dung.
Than kinh mat la mot day h6n hqp có nhi6u chtic nang, trong do Om co cac scri :
469
- Van dung : xuaet phdt tii hai nhom nhan than kinh mat di den van dOng cdc co barn da
mat va co bigu hien tinh cam tren net mat. Khi liet than kinh mat chang trung u'ong, thu'Ong
nhcim nhan than kinh mat tren van dn nen a ben mat bi Wet mat van nham &roc va cdc neep
ngang trap van nhan &roc, trong khi Het than kinh mat chang ngoai Wen thi nda mat ding
ben bi het hoan toan.
Ngoai ra than kinh con chi phol met s6 car khdc.
- Cdc sqi d6i giao cam : den bai tieft tuyeit 10, cdc tuyen nhay cua niem mac mai, mieng,
ham va cdc tuygn nadc bot clued ham, &fed luVi.
- Cdc soi cam gidc vi gidc 2/3 fru& hied.
Hach sinh ba
Thin kinh le
Tuye'n le
Theing nhi
hach
dddi ham
Thin kinh mat
Hinh 27.12 : So. d cdc sai dui giao cam caa hach than buzim khdu cdi vet hach du'ai ham
Hach tren IX
Bao hach giao cam canh trong
va duei c5a X
Than kinh thiOt hat., (IX)
XI
XII Nhanh xoang canh
It
Xoang dOng mach canh Al'Mk Nhanh al giap mongh? thigt
DO2ng mach Idai
Re duei quai c6
Hoch c6 giao
lwki Nhanh trong than kinh thanh
gain fret)
DOng mach giap ken
4 Nhanh ngoai than kinh thanh
quan tren
Re tren quai c6
Hinh 27.13 : So* do cdc day thdn kinh so (IX, X, XI vet XII) d wing cel
471
3.3.4. Sit phan nhanh.
— Cdc nhcinh ben :
* Than kinh nhi (n. tympanicus) (H.27.13) tach ra tiff hach dti6ri chay ngtioc len chui qua
ti'eu quan nhi (canaliculus tympanicus) a nen so vao holm nhi de tra thanh dam r6i nhi (plexus
tympanicus) nam tren mat u nho. Tren dam r6i ca hach nhi (ganglion tympanicum) va tit day
tach ra cdc day : than kinh dd. nho (n. petrosus minor), cdc day canh nhi (nn. caroticotympanici)
n6i vai bao mach giao cam canh trong va nlidnh voi (ramus tubarius).
* Nhanh n6i vdi nhanh loa tai than kinh lang thang (ramus communicans cum r. auricula
n. vagi).
Ca mut
Co khft hau tren
Co tram hau
Nth
Than kinh Nhanh ca
thiet hau
VA tram hau
Hach duel IniTAI
than kinh
Than kinh ha thie
AN Cac nhanh (XII)
Xcldng mong
Nhanh cd giap mong
Than kinh Than kinh
tang thang thanh quan tren
Cd vai axing
Rg ken qua, co
Cd khft hau duel
3.4. THAN KINH LANG THANG (n. vagus) lam nhiem vu d6i giao cam.
Hinh 27.16 : Ccic thdn kinh thanh qudn quat ngitqc (nhin sau)
– Cac soi d6i giao cam la cau tao chit yau cita hai day X di Mit phan ph6i cho tat ca cac
tang ngu:c va bung (trit cac tang nieu duc duzli phtic mac).
– Qua nhanh loa tai (co the giai thich tai sao khi ngody tai thiOng c6 phan xa ho).
Re tren quai c6
Nhanh co Cc giap
d
Than kinh mat
Wing m?ch canh trong
)0Q5600(504
),(
1
483
BANG TOM TAT v CAC
thi giac cila. 16p vOng mac mat Thd g6i ngoai va 16i nao Ong thi gide
tren
nhan Ara nhan phu (d6i giao cam) Ranh trong cu6ng dai nao Khe 6 mat tren
(Trung nao)
rang roc a trung nao 136 caa ham man tily tren Khe 6 mat tren
(Trung nao)
dOng than kinh sinh ba a cau nao Mat trudc ben cau nao Tk. mat : khe 6 raft tren
ba a mat till& xu'ung da Tk. ham tren : 16 troll
Tk. ham dual : 16 bau due
nhan ngoai a eau nao Ranh hanh cat' Khe 6 mat tren
kinh mat va nhan nuac bot tren Ranh hanh cau L6 tram chum
a cau nao
goei a trong phan da miung
thai dudng
nghi; nhan lung than kinh thiet Ranh ben sau hanh nao L6 tinh mach .canh
bot dual dal giao cam) a hanh
nao
hach dual a 16 tinh mach canh.
nghi va nhan hung than kinh Ranh ben sau hanh nao L8 tinh mach canh
a hanh nao
va hach duai than kinh X a dudi
16 tinh mach canh.
gai sting than kinh phu hanh nao Ranh ben sau hanh nao L6 tinh mach canh
a doan tay c6 tren
thiet a hanh ilk) Ranh ben trade hanh nao Ong ha thiet
485
BANG CHI DAN TRA CeU TIENG VIET
B
Bao canh 297 Bao xo (tuygn giap) 401
Bao gan co ggp ngon cai dai 110 Bach huygt (tuygn giap) 402
Bao hoat dich 46,49,51 Ban tay 106
Bao hoat dich cac nein tay 110 Bat cheo than kinh rang roc 459
Bao hoat dich chung caa cac cc! ggp 110 Binh tai 432
Bao hoat dich gan cd du6i cac ngon than dai 233 Bong mang (6ng ban khuyen) 444
Bao hoat dich gan cc chay try dc 233 Bong tigu quail le 428
Bao hoat dich gan cd dui ngon cai dai 233 Bong xdang 447
Bao khdp 45,47,49,50 Bot sang 244, 409
Bao mom tram 249 Bd con ngudi 420
Bao nhan au 424 Bo' giac mac 419
Bao thgu kinh 421 Bod thg mi 420
Bao xd nem tay - Phan \Tong bao xd 112 Bung tily rang 359
Phan chef) bao xo 112 Bu6ng than rang 359
Cac cd ctia mei ngoai 407 Cac day than kinh khau gide 455
Cac cd co 283 Cac day than kinh so 453
Cac cd &di ming 284 Cac dung mach mu (I& ban than 235
Cac cd dau 274 Cac dung mach co bung than 191
Cac cd giun 227 Cac doting mach mu nein than 235
Cac cu gian cot mu chan 228 Cac do, ng mach then ngoai 174, 181
Cac cd gian cot gan chan 228 Cac thing mach xuyen 182, 189
Cac co nhan cau 424 Cac hach cham 337
Cat co thanh quail 388 Cac hach co, /long 339
Cac co teen ming 283 Cac hach dddi am 339
Cac co xurcing tai 441 Cac hach dudi ham 339
Cac day than kinh gai song 453 Cac hach ham dudi 339
486
Cac hach c6 sau 340 Canh mao ga 243
Cac hach c6 sau do6i 343 Canh mai 405
Cac hach c6 sau tren 340 Canh tay 68
Cac hach luori 343 Canh xu'ong canh chau 124
Cac hach ma 339 Canh xuang la rnla 260
Cac hach mang tai Ming 337 Cang chan 201
Cac hach mang tai sau 338 Cang tay 90
Cac hach sau hau 338 Can gan tay - BO ngang 107
Cac hach sau tai 337 Can gan chan 223
Cac kh6p ban chan 151 Can lodi 361
Cac khdp co ban chan 153 Cau nang 444
Cac kh6p d6t ban, clot ngen 153 Chan rang 359
Cac khap gian c6 chan 152 Chan dem m6ng mat 420
Cac kh6p ngang c6 chan 153
Chat rieng clang mac 419
Cac kh6p gian d6t ban chan 153
Chat rieng giac mac 419
Cac khap gian d6t nem chan 153
Cac nhanh bl tru6c than kinh dui 184 Chat thau kinh 422
Cac nhanh co than kinh did 184 Chat xuang rang 359
Cac tinh mach chay sau 219 Chau be 125
Cac tinh mach gan d6t ban chan 223 Chau to 125
Cac tinh mach giap giaa 336 Chinn btla 440
Cac tinh mach ham 333 Ch6m ban dap 440
Cac tinh mach khi quan 337 Ch6m con ()axing canh tay) 34
Cac tinh mach kh6p thai duong ham 333 Ch6m ham du6i 262
Cac tinh mach mac 219 Chom dui 129
Cac tinh mach moi &MI 331 Ch6m mac 137
Cac tinh mach mang tai 333 Chom sen 140
Cac tinh mach mang nao 335 Chom xuang ham durai 267
Cac tinh mach mang nao giva 333 Con nguai. (nhan eau) 420
Cac tinh mach mi do6i 330 C6 gidi phau (xuang canh tay) 34
Cac tinh mach mi tren 330 Co din 129
Cac tinh mach moi dual 331 CO phau thuat (xurcing canh tay) 34
Cac tinh mach ngang c6 333 C6 ham do6i 262
Cac tinh mach nhi 333 CO rang 359
Cac tinh mach pile quan 333 C6 sen 140
Cac tinh mach tai tro6c 333 CO xuang vai 33
Cac tinh mach thai throng n6ng 333 C6ng 6c tai 446
Cac tinh mach thai du'ong sau 333 ang tin dinh 444
Cac tinh mach thiic quan 337 Ca barn da co 286
Cac tinh mach tram chum 333 Ca ban dap 441
Cac tinh mach tren rung roc 330 Ca ban gan 187
Cac tinh mach tuy6n iic 337 Cu ban mang 187
Cac than kinh hau mon - cut 164 Cu bac thang giva 286
Cac than kinh hoanh phu 347 Ca bac thang sau 286
Cac than kinh mu nem chan cai ngoai 211 Co bac thang truerc 285
Cac xoang canh mui 409 Ca binh tai 433
Can bus. 440 Ca bit ngoai 163
487
Co bit trong 159, 162 Ca dudi gai 46,58
Ca bung chan 215 Ca dual vai 32,46,58
Ca canh tay 72, 85 Ca denta 55
Ca canh tay quay 84, 99 Ca deg binh tai 433
Ca cau may 276 Ca d6i ngon cal 108
Ca cam 278 Ca d6i ngan tat 110
Cu cam lttari 361 Ca gan chan 215
Ca cam Truing 284 Ca gan tay dai 84,91,92
Co can 281 Ca gan tay ngan 109
Co cang mac did 159, 161 Ca gap cac ngon chan dai 215
Ca cang man khdu cai 356, 442 Co gap cac ng6n chan nghn 224
Ca cang mang nhi 441 Ca gap cac nem nong 91,92
Ca chay sau 217 Ca gap cac ngOn sau 92
Ca chay traffic 205 Ca gap- chung cac nem tay nong 84,92
Co chan bu'am ngoai 281 — Dau canh tay tru 92
Ca cham big= trong 281 Dau quay 92
Ca chdm tran — Bung tran 275 Ca gap chung cac ngOn tay sau 84
— Bung chdm 275 Ca gap co tay quay 84,91,92
Co ch4u 176 Ca ggp c6 tay tru 84,91,92
Ca cheo dual, cheo tren 424 Ca gap sau cac ngOn 30
Ca cheo dau du'ai 282 Ca gap ngon cai dal 92,215
Ca cheo (rail teen 282 Co gap nem cal ngan 108,227
Ca cheo tai 433 — Dau Wong 108
Ccr cadi 278 — Dau sau 108
Ca dai co 284 Ca gap ng6n itt nghn 109,227
Ca dai dau 282 Ca gap phu 226
Ca clang ng6n cal 223 Ca gian cot gan tay 115
Ca clang ngon cai dal 101 Co gian cot mu tay 115
Ca clang ngOn cai nghn 108 Ca gian con nguai 420
Ca dang ngon tat 109, 224 Ca giap mong 284
Ca dep 215 Ca giap nap 390
Ca doc hied doh 361 Ca giap phu 390
Co doc 1atUi tren 361 Ca giun 111
Ca du& cac ngon 100 Ca go ma lan 278
Ca dudi cac ng6n chan dai 200 Ca gi ma nhe 278
Ca du6i cac ngon chan ngan 233 Co g6i c6 287
Ca dal c6 tay quay dal 85, 99 Co gOi &Au 282
Ca dal c6 tay quay nghn 85, 100 Ca ha gac ming 278
Ca du6i c6 tay tru 101 Ca ha may 277
Ca du6i nem cal dal 101, 206 Ca ha moi dual 278
Ca du6i ngOn cai ngan 101 Ca ha vach mai 277
Co du6i ngOn tro 101 Co hai than — Bung sau 283
Ca du6i ngOn at 101 — Bung tru'ac 283
Ca dual din 56 Ca ham ming 284
488
Car hinh le 162,159 Ca nhdn giap 388
Ca khdu cai hau 356 Ca nhAn pheu ben 390
Car khdu cai Mori 356 Ca nhan pheu sau 388
Ca kheo 215 Ca nhi dau canh tay 46,72,85
Ca khep dai 178 - Dau dai 72
Co' khep krn 178 - Dau ngdn 72
Ca khep ngan 178 Ca nhi dau did 187
Ca khep ng6n cai 109 - Dalt dai 187
- Dau cheo 109,227 - Dau ngan 187
- Dau ngang 109,227 Ca nhi luan be 433
Ca khit Mu doh 368 Ca nhi luan len 433
Ca khit Mu gia'a 368 Ca pheu choo va ngang 390
Ca khit Mu tren 368 Ca pheu nap 388
Ca khdp g6i 176 Ca qua canh tay 46,58,72
Ca khuy6t nhi luan 433 Ca quan la mia mui 409
Co khuSru 40,101 Ca quan mat phu 416
Ca king Ong 46,59 Ca quan tien dinh 6c tai 430
Ca hidC 178 Ca quan thi gide 416
Ca lath ga 356 Ca quan xoan 6c 444
Ca mat 274 Ca rang trade 56
Ca mac ba 207 Ca rung gala 176
Co' mac dai 208 Ca Ong ngoai 176
Ca mac nail 208 Ca Ong trong 176
Ca manh khanh 277 Ca sap trim 84,91,92
Ca may 176 - Dau canh tay 92
Ca ming lath 361 - Dau try 92
Ca ming be 162 Ca sap vuong 92
Ca ming ldn 159,160 Cu sinh doi tren, dtiai 159,162
Ca mong nh6 159,162 Ca syn. lath 361
Ca mui - Phan ngang 277 Ca sun mi dudi, tren 420
- Phan canh 277 Ca tai tren 275
Ca Milt 279 Ca tai tru'dc, sau 275,433
Ca nang g6c mieng 278 Ca tam dau earth tay 76
Ca nang man khdu cat 356 - Dau dai 60,76
Ca nang mi tren 424 - Dau ngoai, trong 76
Ca nang mei teen 277 Ca tam dau tang than 214
Ca nang mei tren canh mui 277 Ca thai thong 280
Ca ngang cam 278 Ca thai daang dinh 275
Ca ngang ltiai 361 Ca thanh am 390
Ca ngang tai 433 Ca thap tai 433
Ca nglia (tay) 84,101 Ca thing dOi 176
Ca ngyc be 57 Ca thing lutri 361
Ca nguc len 46,56 Ca thing teen, du'ai, ngoai, trong 424
- Phan don 56 Ca thing dau sau be 281
- Phan tic su'On 56 Ca thing dau sau 16n 281
- Phan bung 56 Ca thing dau trtidc 281
489
Ca that con ngoai 420 Cu hau 252
Ca that king chau 176 Cu khdp 247, 267
Ca that lung ion 176 Cu loa tai 431
Co the mi 420 Cu krn (xLiong canh tay) 34
Co thon 178 Cu mu 126
Co tram hau 371 Cu nap (sun nap thanh mon) 384
Co tram piaci 361 Cu ngoai (xtiang sen) 141
Co tram ming 283 Cu non 30
Co tren gai 46, 58 Cu tren 6 chao 33
Co tren so 275 CO trong (xu'ong sen) 141
Co trim be 46, 58 Cu xttong thang 42
Co troll ldn 46, 58 Cu xu'o'ng thuyen 42
Co truck cot sting 284 Cue &rod iUOi. 358
Ca tO dau did 176 Cue re. 426
Ca iic don chum 287 Cung chau lucre 178
Co iic giap 284 Cung gan than 230
Ca tic ming 284 Cung gan tay n6ng 113
Co vai mong 284 Cung gan tay sau 113
— Bung dulli 284 Cung gan co dep 215
— Bung tren 284 Cung huyet rang 255, 262
Ca voi hau 371, 442 Cung khdu tai halt 356
Ca \Tong mat 276 Cung khdu cai kith 356
— Phan 6 mat 276 Cling may 240
— Phan mi mat 276 Cung sun nhan 383
— Phan 10 276 Cung tinh mach canh 333
Co vong ming 279 Cung tinh mach gan than 232
Co vuong dui 159, 162 Cung tinh mach mu tay 114
Ca vuong gan chan 226 Cung tinh mach mu chan 196, 233
Cu be (xtiong canh tay) 34 Cling mac 419
Cu canh 304 Cu6ng nap (sun nap thanh mon) 383
Cu co khep 126, 131 Cita cUa pheu sang 409
Cu dtki 6 chd.o 33 Cita s6 6c tai 436
Cu gian 16i eau ngoai 135 Cita s6 tien dinh 436
Cu gian 16i eau trong 135 Cita vao thanh quan 392
Cu giap doh 382 Cya khi qudn 398
Cu giap tren 382 Cite sau nhan cau 418
Cu got 141, 142 Cue trade nhan cau 418
Cu ham 255 Cyc trade va clic sau thdu kinh 421
D
Da mui 407 Dai ngan 110
Dai tai 431 Dai thi 456
Dai chau chay 161 Day chang banh the 148, 176
Dai dad 110 Day chang ben 176
Ddi gan 110 Day chang ben phan h6i 126
490
Daychang ben chay 148 Day. chang nhan khi quan 387
Day chang ben co tay quay 51 Day chang nhan pheu sau 388
Day chang ben co tay try 51 Day chang non 31
Day chang ben mac 148 Day chang 6 chdo canh tay 45
Day chang ben ngoai 151, 269 Day chang qua — canh tay 45
Day chang ben trong 151 Day chang quay — c6 tay gan tay 51
Day chang ben try 47 Day chang quay — c6 tay mu tay 51
Day chang ben quay 48 Day chang sting Mu 387
Day chang bua ngoai 441 Day chang Kan din 30
Day chang him tren 441 Day chang tai sau 433
Day chang bua trok 440, 441 Day chang tai teen, truerc 433
Day chang bu6m ham dur6i 269 Day chang tign dinh 386
Day chang chau dii 145 Day chang thang 31
Day chang cheo sau 148 Day chang thanh am 383, 387
Day chang cheo truck 148 Day chang tram ham du& 269
Day chang thorn dui 129, 146 Day chang treo thgu kinh 422
Day chang chom mac trade, sau 150 Day chang track, sau 48
Day chang ding 16i chau 126 Day chang \ring 145
Day chang de sau 440, 441 DAY chang \ring ban dap 441
Day chang de tren 441 Day chang yang quay 48
Day chang denta 151 Day chang vuong 48
Day Chang gan chan dai 227 Day chang xoan 6c tai 444
Day chang gian cot, gian c6 tay 50 Dien banh the 131
Day chang giap m.Ong 387 Dien kheo 129
Day chang giap mong gia'a 387 Dien khdp chom mac 137
Day chang giap nap 387 Dien khdp c6 tay (x. quay) 38
Day chang 04 hip gan chan 227 Dien khdp du6i (x. chay) 135
Day chang kheo cheo 148 Dien khdp g6t gifia 140
Day chang kheo cung 148 Dien khdp got sau, tru6c 140
Day chang kh6p canh tay-try-quay 47 Dien khdp h6p 141
Day cha'ng.khuyet 126, 178 Dien khdp mac 134
Day chang bloc 126 Dien khdp mat ca 135, 137
Day chang lugc (the mi) 420 Dien khdp ink ca ngoai, trong 140
Day chang1uVi nap • 387 Dien khdp mom clang vai 31
Day chang mac g6t 151 Dien khdp sen gifia 141
Day chang mac sen 137 Dien khdp sen sau 141
Day chang mac trutic 150 Dien khdp sen truck 141
Day chang mac sau 150 Dien khdp thuy8n 50
Day chang mac sen truck, sau 151 Dien khdp tren xLicing chay 135
Day chang mi malt ngoai 426 Dien khdp Otc 31
Day chang mi mat trong 276, 426 Dien khdp Ong (x. quay) 40
Day chang mOng nap 387 Dien khdp vong (x. try) 40
Day chang mu dui 145 Dien ming 125
Day chang ngang 144 Dien mu 124
Day chang ngang goi 147 DiOn nguyet 124
Day chang ng6i dial 145 Dien tai 126
Day chang nhan giap 387 Dien tren g6c mai 240
491
D
Dai chi dutri 121 DM bit 184
Dai vai 30 DM canh tay 74, 85
Dam r6i canh tay 60 DM canh tay sau 73, 75, 86
— Than dutri, giaa, trong 60 DM canh Chung 301
Dam raj chan bttdm 333 DM canh ngoai 310
Dam rea chan butrm (TM) 443 DM canh trong 307
Dam reci DM canh trong (giao cam) 442 DM canh trong (nhanh canh nhi) 309
Dam r6i giap don 330 DM cap mau caa miii 412, 414
Dam raj hau 335 DM cligm 312
Dam rai mang tai 467 — Nhanh cham 312
Dam rai nhi 442, 443 — Nhanh chum 312
Dam r6i nhi (TK IX) 436 — Nhanh tai 312
Dam r6i ph6i 475 — Nhanh ifc don chum 312
Dam Nil rang dudi 465 — Nhanh xuang 312
Dam rai rang tren 462 DM chau ngoai 178
Dam raj than kinh c6 346 DM chay sau (nh. mat ca trong) 217, 197
Dam rai than kinh hau 376 — Nhanh mu mac, got, mat ca trong 217
Dam r6i thyc quan 475 DM chay trutfc 197, 208
Dam re:4 tinh mach chan butitm 414 DM c6 len 324
Dam rai tinh mach dadi cham 336 DM c6 chan ngoai 210, 235
Dam r6i tinh mach Mu 376 DM co chan trong 210, 235
Dam r6i tinh mach niem mac mai 414 DM co nong 325
Dam r6i hang xacrng xoan 409 DM co sau 326
Day 6c tai 447 DM co hoanh 325
Day sun ph'eu 383 DM cung 235
De mai 409 DM ding ngoai 164
Dia khap 49, 50 DM ding vai ngiic 63
Dia than kinh thi 421 — Nhanh cling vai 63
Diem le 428, 426 — Nhanh denta 63
Diem mu 421 — Nhanh don 63
Diem yang 421 — Nhanh ng-yc 63
Dinh banh the 132 DM dutri lurai 311
Dinh chOm mac 137 DM Mt song 324
Dinh clau 263 DM dui 178
Dinh gide mac 419 DM din sau 181
Dinh mai 405 DM dadi don 319
Dinh 6 mat 418 DM dutri piaci 363
Dinh 6c tai 447 DM du'ori vai 63
Dinh sun pheu 383 — DM ngyc lung 63
Dung mach bitam khdu cai 412, 314 — DM ma vai 63
D'Ung mach ben gilla 75, 87 DM gan chan ngoai 217, 230
Dung mach ben quay (canh tay sau) 75, 86, 87 DM gan chan trong 217, 232
DOng mach ben try &raj 75, 87 DM gan dot ban tay 114
DM ben try tren 75, 87 DM gan clot ban chan 231
492
DM gan ngon chung 113 DM khdu cai ban 414
DM gan nem rieng 113 DM khdu cai nho 414
DM gan tay nong (DM quay) 113 DM khdu cai xugng 314, 412
Dm gan tay sau (DM try) 110 DM kheo 197, 178
DM gian cot chung 95 DM 'Yeti 311, 361
DM gian cot quat nguac 87,95 — nhanh dadi litai 363
DM gian oft sau 87,95,102 — nhanh kith sau 364
DM gian cot trade 95 - nhanh lung luEri 363
DM gian scorn sau 326 - nhanh tren mong 363
DM gian stian tren ding 326 DM mac 210, 217
DM giap dudi 324,402 — nhanh mat ca ngoai 210, 219
— nhanh hdu 324 — nhanh n6i, nhanh got 218, 219
— nhanh khi quail 324 — nhanh xuyen, nhanh mat ca ngoai 218
— nhanh thyc quan 324 DM mach mac trade 309
— nhanh tuygn 324 DM mang nao gitta 314, 443
DM giap (lath cling 398,402 Dm mang ngoai tim hoanh 326
DM giap tren 311 DM mat ca trudc ngoai 209
DM giYa 95 DM mat 309
DM g6i doh ngoai 197 DM mat 312
DM ggi dudi trong 197 — nhanh ditOi cam 312
DM goi gida 197 — nhanh gOc 312
DM g6i tren ngoai 197 — nhanh hanh nhan 312
DM g6i tren trong 197 — nhanh khdu cai len 312
DM ggi xuong 183,197 — nhanh mai clued 312
DM ham 431,314 — nhanh Mai tren 312
— DM badm khdu cai 314 — nhanh tuyen 312
— DM chan Warn 314 DM me dao 448
— DM ca can 314 DM mong dadi 164, 167
— DM cluai 6 mat 314 DM mong tren 163
— DM huyet rang dual 314 DM mu chan 235
— DM huyet rang tren sau 314 DM mu ban tay 115
— DM huyet rang tren track 314 DM mu ngan tay 115
— DM khdu cai xugng 314 DM mu canh tay sau 55, 63
— DM ma 314 DM mu canh tay trade 55, 63
— DM mang nao giva 314 DM mu chat' nong 181
— DM mai ngoai 314 DM mu chau sau 164, 181
— DM mai sau 314 DM mu dal ngoai 164, 167, 182
— DM nhi trade 314 DM mu dui trong 182
— DM gng chan buam 314 DM mai sau ngoai 412
— DM tai sau 314 DM mai sau vach 412
— DM thai duang sau 314 DM nach 61
— DM vach mai 314 DM nao giCia 309
DM Mu len 312,443 DM nao trade 309
— cac nhanh hdu 312 DM ngang co 325
DM mang nao sau 312 — nhanh nong 325
DM nhi dudi 312 — nhanh sau 325
DM khdu cai len 312 DM ngOn cai chinh 97, 114
493
DM nguc ngodi 63 DM thanh quan tren 311, 394
DM nguc tren 63 DM then trong 167
DM ngyc trong 326 DM thong sau 309
- nhanh gian sot in trout 326 DM thu'vng vi dttari 181
- nhanh phe quan 326 DM thacing vi nong 181
- nhanh trung that 326 DM thu'cing vi tren 326
- nhanh tuy'en ttc 326 DM tren 6 mat 241
- nhanh xuyen 326 DM tren rung roc 241
DM nhi dulfri 442 DM tren vai 326
DM nhi sau 442 DM try 93
DM nhi truck 314, 438, 442 - Nhanh gan c6 tay 95
DM nuoi xuting canh tay 75 - Nhanh gan tay sau 95
- Nhanh ben giCia. 75 - Nhanh mu c6 tay 95
- Nhanh ben quay 75 DM trung tam vong mac 421
- Nhanh canh tay sau 75 DM vai sau 325
- Nhanh denta 75 DM vai xuang 325, 326
DM quay 96 Dot ngon gan 43
- Nhanh gan c6 tay 97 Dot ngon giCia 43
- Nhanh mu c6 tay 97 Dot nein xa 44
DM quay ngon tr6 114 Dating cheo (mat ngoai sun giap) 382
DM quat ngticrc chay sau 209 Dung cheo (xu'o'ng ham chtai) 261
DM quat ngu'crc chay trade 209 Ding car dep 132
DM quat nguctc quay 86, 87, 97 DaOng cung 126, 127
DM quat ngito'c tru 87, 94 Dotting gay du'ai 252
DM sang sau 242, 414 Doting gay tren 252
DM sang till& 242, 414 Dating gay tren ding 252
DM tai sau 312, 435 Doting gian mau 129, 131
DM tai sau 314, 435, 438 Dutrng gifia khau cai 356
DM thai du'o'ng nong 435, 313 Oohing ham m6ng 262
- Nhanh Binh 313 Dating luvc 129
- Nhanh go ma 6 mat 313 Dating mong (dt.tai, sau, trutic) 125
- Nhanh ngang mat 313 Dating rap 129
- Nhanh mang tai 313 Oohing tan cimg 127
- Nhanh tai tru'dc 313 Dating thai. dozing (x. tram.) 241
- Nhanh thai du'cing glib. 313 Dotting thai &tong dutri 246
- Nhanh tran 313 Dtto'ng thai &long tren 246
DM thanh quan doted 324, 394 &Ong thang 31
E
Eo chau tren 125, 127 Eo hong 354
Eo chau clued 127 Eo tuyen giap 400
494
G
Gai cam 262 GO h6 tam giac 432
Gai chau sau dual 126 GO thap 437
Gai chau sau teen 126 GO thuyen 432
Gai chau trudc dudi 126 GO xodn tai 432
Gai chau traffic teen 126 Goc ha ve 127
Gai mai 241 Goc ham 262
Gai mai sau 265 GOc m6ng mat — gide mac 420
Gai mui trade 255 Goc nga tru'Oc (c6 dui) 130
Gai ng6i 126 Goc nghieng (c6 din) 130
Gai vai 32 G6c mat ngoai 426
Gan chan 222 G6c mat trong 426
Gan tay 106 G6c mui 405
Gan Achillis 215 G6i 194
Gan g6t 215 G6i than kinh mat 467
Gide mac 418 GO' co nang 372
Giao thi 456 Gar del binh tai 432
Giao thoa gan 110 Gb d6i luan 431
GO chau mu 126 Gar luan 431
GO gian 16i cdu 135 Gar vbi 372
495
Hau 366 116 kheo 85
Hau phOng nhan can 420 116 khuSru 84, 85
Flom nhi 435 H6 le 426
Horn chain dui 129 H6161 eau 252
Horn du6i. ham 262 H6 mat ca. ngoai 137
Hem chili Mari 262 H6 mall chuygn 131
Hem hanh nhan 372 H6 mom khuku 35
Helm rong roc 242 H6 nach 54
H6 than bum 251, 265 H6 nanh 255
H6 than bu'dm khau cai 256 H6 o c6i 124
H6 chau 126 116 quay 34
H6 con (nep ht6i-nap thanh mon) 361 H6 so giaa. 265
H6 c6 hai than 262 116 so sau 265
H6 duari gai 32 H6 so trade 265
H6 dutti thai during 265 H6 tam gide 431
H6 &kid vai 32 H6 thai. &icing 264
H6 dia 421 H6 thuyen (m6m than bairn) 251, 265
H6 d6i luan 432 H6 tinh mach canh 249
H6 gian1ei eau 131 116 tren gai 32
H6 ham duzli 265 H6 tuy6n 1e 242
H6 hai than 283 H6 tuy6n yen 250
H6 hanh nhan 372, 356 H6 vet 35
H6 ham 247 H6c hanh nhan 372
H6 Mu 252 Huyet rang 255, 262
K
Kgt mac mi 426 Khoang chau 127
Kgt mac nhan cau 426 Khoang ben Mu 376
Ichau cai ding 356 Khoang ngoai dich 445, 446
Khau cai lam 356 Khoang sau Mu 376
Khe ban nguyet 244 Khdi ma ma 356
Khe da. nhi 249 Kh6i xucrng mat 254
Khe da. trai 247 Ich6i miring so 240
Khe mi 426 Kh6p ban clang nhi ban dap 441
Khe mieng 354 Khap ban-ngon tay 51
Khe nhi chum 249, 265 Ich.orp b66m-dinh 264
Khe nhi trai 249 Khdp b66m-go ma 264
Khe 6 mat tren 251 Kh.6p biAlm-trai 264
Khe sutn don 60 Khap butim-tran 264
Khe tien dinh 393 Ith.6p canh tay quay 46
Khe thanh mon 391, 393 Khap canh tay tru 46
Khe xoan 6c (6c tai) 446 Kh6p chay mac 150
Khi quan 397 Kh6p them ghe 153
496
Khdp c6 ban tay 51 Khdp tran 263
Khorp c6 chan (sen c6ng chan) 151 Khdp vai 44
Khdp c6 tay-ban tay I 51 Khdp vanh 263, 264
'chap ding chau 126 Khdp xu'ung thap-dau 51
Khdp doc 263 Khung chau 121, 127
Khdp du'di sen 147 Khuyet chum 247, 283
Khdp dung chay mac 152 Khuyet dinh 247
Khdp de ban dap 441 Khuy6t gian..binh tai 432
Khdp de bda 441 Khuyet giap dudi (sun giap) 383
Khdp gian d6t ban tay 51 Khuyet giap tren (sun giap) 383
Khdp gian d6t ngon tay 51 Khuyet ham dudi 262
Khdp gian xu'ong c6 tay 51 Khuyet le 255
Khdp giita xacmg c6 tay 51 Khuy6t mac 133, 135
Khdp got Nip 153 Khuyet mai 255
Khdp got sen ghe 153 Khuyet nhi 438
Khdp goi 147 Khuyet ned ldn 126
Khdp hong 144 Khuyet ngei nh6 126
Khdp lihuku 46 Khuyet 6 c6i 125
Khdp lam-da 263 Khuyet qua 33
Khdp ngang ce chan 153 Khuyet quay 40
Khdp nhan giap 386 Khuyet rung roc 40
Khdp nhan pheu 386 Khuyet sang 241
Khdp quay - c6 tay 50 Khuyet sun '6ng tai 434
Khdp quay - tru ditdi 49 Khuyet tinh mach canh. 248, 252
Khdp quay - try gan 46 Khuyet tram 241
Khdp quay - try tren 48 Khuy6t tren 6 mat 241
Khdp sgi chay - mac 150 Khuyet tru 37
Khdp thai du'cing - ham du'di 267 Khuyet vai 33
Khdp trai 265 Khuku 83
L
La dem mao mach (mang mach) 419 Lam thuyen 432
Là gidi han sau 419 Lam trung tam diem yang 421
La gidi han tradc 419 Long den cua nhan cau 420
La mach (mang mach) 419 Le ban nguyet 409
La nen (mang mach) 419 LO bay due 251
La sac to cling mac 419 L6 bit 124. 125
La tren ding mac 419 L6 cam 261
La tren mang mach 419 L6 chum 247
Liam ben 126 L6 dadi 6 mat 255
Loa tai 431 L6 dinh chan rang 359
Loin tram (sun pheu) 383 Le gai 251, 265
L6m tam gide sun pheu 383 L6 go ma. mat 258
LO go ma-6 mat 258 L6i cau trong xuung dui 129, 131
L6 go ma-thai du'ung 258 L6i cau trong )(Yang chay 133
LO ham dual 262 L6i cau xacing canh tay 34
LO Mu cua voi tai 372, 442 L6i cau xuung chain 252
L6 huyet rang 255 L6i cam 261
Lo lan xucrng cham 252 L8i C6 chay 133, 135
L8 mui sau 265,408 L6i c6 ehau 126
LO mai trade 405 , L6i ca cu rang 129
LO ngoai c6ng ti6n dinh 249 L6i ca denta 34
LO nhi &la voi tai 437 L6i ea quay 36, 37
LO nhi, 6ng thing nhi 437 L8i ca xucrng hOp 142
LO 6ng tai trong 249 L6i ca )(dung ghe 142
LO 6ng than kinh da be 249 Loi cung 248
L8 6ng than kinh da 248 Loi 6ng ban khuyen ngoai 436
LO rich 309 Loi ting than kinh mat 436, 437
L8 rang oh 255 L6i thanh quan 382
L8 sang sau 242 Long may 426
LO sang tradc 242 Lai 358
Lei tam giac canh tay tam clau 75,79 Lap cu Mu 366
LO tinh mach canh 248 Lap da (mang nhi) 438
L8 tinh mach hien 172 Lap ket mac nhan eau 426
LO tit (xtio'ng tran) 241, 243 Lap mach v6 nhan cau 419
LO tit ludi 360 Lap niem mac Mu 371
Lo tran 241 Lap niem mac khi quail 397
LO tram chum 249 Lap them mac mang nhi 438
LO tren 6 mat 241 Lap niem mac voi tai 442
L8 troll 251 Lap tia mang nhi 438
LO tit giac 60 Lap trong nhan cau 420
Leo xoang buam 251 Lap \Tong mac 420
LO xoang ham teen 255 Lap yang mang nhi 438
LO xuung dinh 246 Lap xu v6 nhan cau 418
L8i boa 438 Ludi 360
L8i eau ngoai xuang dui 129, 131 Ladi ga khau cai 356, 372
L6i cau ngoai xuung chay 133 Ludi xuung ham dual 262
M
M tinh mach 84 Mac c6 : 291
MA 356 — La thing 291
— La trnac,cdt sting 294
Mac can 290
— La trade khi quan 294
Mac chau 176
Mac cu 424
498
Mac ca can 278 Mao chau 126
Mac don nguc 56,58 Mao cham ngoai 252
Mac did 159,172 Mao cham trong 252
Mac gill banh the 176,148 Mao cu be 34
Mac gilt cac gan co mac dui 208 Mao CO ldn 34
Mac gilt cac gan co mac tren 208 Mao cung (sun pheu). 383
Mac gill cac co mac dadi 208 Mao ga 243
Mac gilt cac cc; mac teen 208 Mao gian mall 131
Mac gill gan dui dadi 208 Mao le sau 259
Mac gilt gan duei tren 208 Mao le trudc 255
Mac gilt gan gap 42,107 Mao laac xaang mu 126
Mac hau nen 369 Mao mai 255
Mac ma hau 356,371 Mao sang 255, 256
Mac mang tai 290 Mao trail 241
Mac nguc 56 Mao trong 137
Mac 6 mat 422 Mao xoan 255, 256
Mac sang 172 Mau chuyen be 129, 131
Mac thai daang 275 Mau chuygn this ba 129
Mac teen so 275,287 Mau chuyen to 129, 131
Mac tuygn dadi ham 358 Mat 416
Mac tuyen mang tai 357 Mat ca ngoai 137
Mang mach banh the 198 Mat ca trong 133, 135
Mang mach khdp ggi 198 Mat giaa (rang) 359
Mang mach mat ca. ngoai 210 Mat mi sau 426
Mach mau than kinh mai ngoai 407 Mat mi trade 426
Man khau cai 356 Mat kW (rang) 359
Mang bit 125 Mat khdp giap 383
Mang gian cat tang than 201 Mat khdp pheu (sun nhan) 383
Mang gian cat tang tay 90 Mat lung Mori 360
Mang mach (kip mach vo nhan cau) 419 Mat ludi (rang) 359
Mang mach khdp khuYu 94 Mat sau gide mac 419
Mang nhi 433,437,438 Mat sau m6ng mat 420
Mang nhi phu 436 Mat sau sun pheu 383
Mang tin dinh 445 Mat sau thau kinh 421
Mang tren mang ph6i 294 Mat trade ngoai (sun pheu) 383
Mang xoan (6ng 6c tai) 444 Mat tie'n dinh 359
Mang xuang so 263 Mat ti6p xac (rang) 359
Mang mu c6 tay 97,115 Mat trong (sun pheu) 383
Minh nen (thanh dadi 6ng gc tai) 444 Mat trait (giac mac) 419
Minh ngoai mom than beim 251 Mat xa (rang) 359
Minh trong mom than bum 251 Me dao sang 243
Minh sun nhan 383 Me dao tai mang 443, 444, 457
Minh phai sun giap 382 Me dao tai 'awing 443, 446
Minh trai sun giap 382 Men rang 359
Minh xoan xuang 447 Mep mi ngoai 426
Mao bit 126 Mep mi trong 426
Mao bong (ang ban khuyen) 444 Mep mei 355
Mao buim 252 Mi dadi 426
499
Mi mat 426 MOm mOc 243
Mi tren 426 MOrn ngoai xuang him 440
Ming that cOa vong mac 420 Mom ngoai di got 141
M6 xuzing badm 251 Mom ngoai )(Yong sen 141
MOc le 259 Wm qua 33
M6c tim tuyen can giap 403 MOm sang 258
Moc =mg m6c 42 MOm sau xuang sen 141
Moi 355 MOm thai ding 258
Moi duidi 355 Mom thanh am skin pheu 383
Moi tren 355 MOm tram 249
Moi trating trong suit cua nhan cau 421 Mem tram (xdong ban tay 3) 43
Wing mat 420 MOm tram xtiong quay 38
M6m boc 249 Mom tram xu'crng try 40
Mom (tinh mach) canh 248 Mom trail 255, 258
Mom chan de sen 141 MOrn tren 16i cau ngoai 35, 131
MOm co (sun pheu) 383 Mom tren16icau trong 35, 131
Mom chum 247 Mom trong tinh mach canh 248
MOm ding vai 32 Mom trade xuang baa 440
Mom dam 440 Mom vet 40, 262
MOm go ma 247, 258 Mom trong di got 141
Mom ham 258 Mom yen butrrn giCia 251
Mom hinh 6c 436 Mom yen btiOrn sau 251
Mom huyet rang 255 MOm yen bum tru'dc 251
Mom khau cai 255 Mu chan 233
Mom khuYu 40 Mu tay 114
MOrn le 258 Mai 405
MOml6i cau 262, 267 MCA ngoai 405
Mom mi 420 Mid trong 405,408
N
Nang bath huyet 361 Nep le (ngach mi du'di) 428
Nen ban dap 440 Nep luth nap gifia 372
Nen banh the 132 Nap kith nap ben 372
Nen 6 mai 409 Nei) - nap thanh mon 361
Nen 6 mat 418 Nei) ming mat 420
Nen so ngoai 265 Nei) pheu nap 386
Nen so trong 265 Nep thanh am 392
Nep ban nguyet ket mac 426 Nep than kinh thanh quan 375
Nep bua sau 438 Nep tien dinh 386,392
Nep bila trade 438 Nep voi hau 372
Nep dual lu'ai 358 Nep voi khau cai 372
Nep khau ngang 356 Ngach bau dyc 447
500
Ngach badm sang. 409 NhanhIgu ti6u nao 460
Ngach cau 447 Nhanh loa tai 475
Ngach hau 372 Nhanh ldi dudi 465
Ngach hinh16 375 Nhanh ldi tren 462
Ngach mai 408, 409 Nhanh lung lath 363
Ngach mai dulli 243, 409 Nhanh 464, 473
Ngach mai giCia 243, 409 Nhanh ma 468
Ngach mai hau 409 Nhanh mang nhi 464
Ngach mai tren 409 Nhanh mang nao 462, 463, 475
Ngach thtrong nhi 435 Nhanh mang nao phu 314
Nga rang 359 Nhanh mi 461
Ngan cu 176, 178 Nhanh mi dudi 463
Ngan mach mau 178 Nhanh moi dddi 465
Nganh xtking mu 124, 126 Nhanh mai tren 414
Nganh tren miung mu 124 Nhanh mai 461
Nganh xadng ng8i 124, 126 Nhanh mai ben 461
Ngoal cot 6 mat 422 Nhanh mai cila than kinh sang tradc 414
Ngoai dich (tai trong) 445 Nhanh mai dudi ngoai 463
Nhan CALI 416, 418 Nhanh mai gitia 461
Nhanh bi cang chan trong 184 Nhanh mai ngoai 461, 463
Nhanh bi than kinh bit 173 Nhanh mai sau 463
Nhanh bi trudc than kinh dui 173 Nhanh mai sau &AI ngoai 414, 463
Nhanh bii ham dudi 468 Nhanh mai sau tren ngoai va trong 414, 463
Nhanh cam 465 Nhanh mai sau tren trong 463
Nhanh chthn 468 Nhanh mai tren ngoai 463
Nhanh c6 468 Nhanh mai trong 461, 463
Nhanh ca hai than 468 Nhanh not vdi dam r6i nhi 468
Nhanh cu ngo'c 56 Nhanh not yeti hach mi 461
Nhanh cu tram hau 473 Nhanh n6i vdi nhanh loa tai Tk lang thang 472
Nhanh cu tram ming 468 Nhanh n6i vdi nbanh mang nao 465
Nhanh dttdi banh the 184 Nhanh not vdi than kinh go ma 460
Nhanh da caa Dm mang nao giiia 442 Nhanh n6i vdi than kinh mat 464
Nhanh did than kinh sinh duc did 173 Nhanh not vdi than kinh ha thi8t 464
'Nhanh eo hong 464 Nhanh not vdi than kinh lu'di 466
Nhanh gan 475 Nhanh n6i vdi than kinh mai mi 459
Nhanh gan cha'n sau 235 Nhanh n6i vdi than kinh thanh quan dudi 475
Nhanh gan tay nong 113 NM-A n6i vdi than kinh thi8t hau 468
Nhanh gan tay sau 114 Nhanh not vdi thiing nhi 464, 465
Nhanh giao cam d6n hach mi 459 Nhanh 6 mat 463
Nhanh go ma 468 Nhanh ph6 quan 475
Nhanh go ma mat 462 Nhanh rang (lath 465
Nhanh go ma thai duang 462 Nhanh rang tren 462
Nhanh hanh nhan 473 Nhanh tai (d6n 6ng tai ngoai) 438
Nhanh hau 463, 473, 475 Nhanh tai (caa day X) 438
Nhanh huy8t rang tren gala 462 Nhanh thai thidng 468
Nhanh huy8t rang tren sau 462 Nhanh thai duung nong 464
Nhanh huy6t rang tren tradc 462 Nhanh than kinh nhi (IX) 438
Nhanh khi quan (ding mach) 400 Nhanh than kinh tai thai diking 438
501
Nhanh than 475 Nhan than kinh rbng roc 459
Nhanh than tang 475 Nhan than kinh van nhan 458
Nhanh tim c6 teen va duai 475 Nhan than kinh van nhan ngoai 459
Nhanh tim nguc 475 Nhan the than kinh 422
Nhanh tren mong (DM load) 363 Nhan tien dinh du'di 457
Nhanh tuygn 466 Nhan tian dinh ngoai 457
Nhanh tuygn mang tai 464 Nhan ti6n dinh tren 457
Nhanh vi sau 475 Nhan den dinh trong 457
Nhanh vi trade 475 Nhan van clOng cua than kinh sinh ba 460
Nhanh voi 472 Nhom bach huygt khi - phg quail cludi 399
Nhanh xoang canh 473 Nh6m xoang gala (xoang sang) 411
Nhanh xuyen 114 Nhom xoang truac (xoang sang) 411
Nhan bO dun dOc 466 Nhu Bang chi 360
Nhan bo gai than kinh sinh ba 460 NhU dang dai 360
Nhan b45 trung nao dia than kinh sinh ba 460 NIM dang la 360
Nhan cam giac chinh dia than kinh sinh ba 460 Nhu dang ndrn 360
Nhan gai than kinh phu 476 NIM dang non 360
Nhan hoai nghi 471,474,476 NIM le 426
Nhan lung than kinh lang thang 474 Niem mac mieng 356
Nhan lung than kinh thiet hau 471 Niem mac mui 411
Nhan nuac bot dudi 471 Niem mac thanh quan 393
Nhan nuac bot tren 466 Non dan h6i (mang nhan thanh am) 387
Nhan 6c bung 457 Noi dich (tai trong) 445
Nhan 6c lung • 457 Noi mo Wen phOng 420
Nhan phu 458 Niim rang 360
Nhan than kinh ha thiat 477 Nita eing cu tang mang nhi 441
Nhan than kinh mat 466
502
Ong 10 mai 258, 428 Ong tai trong 448
Ong 16i eau 252, 265 Ong then 167
Ong ngoai dich 446 Ong they tinh (thg thely tinh nhan eau) 421
Ong ngoai tigt tuygn 10 427 Ong thi giac 251
Ong ngkic 304 Ong thong hang 437
Ong not 444 Ong than kinh ha thigt 255
Ong not dich 444 Ong tint lan (tuyan dual lath) 358
Ong mili tram 416 Ong tint nho (tuygn dit6i lath) 358
Ong 6c tai 444 Ong ti6t tuy6n cluen lavi 358
Ong rang cil'a 255 Ong tuygn dual ham 358
Ong soan cat' 444 Ong tuygn mang tai 357
Ong tai ngoai 265, 433
503
R
Rang 358 Ranh nhi 437
Rang c6i 360 Ranh nhi dau ngoai 85, 86
Rang cila 360 Ranh nhi dau trong 85
Rang nanh 360 Ranh sang sau 242
Rang sga 359 Ranh sang trudc 242
Rang tien c6i 360 Ranh sen 140
Rang vinh vien 359 Ranh tan ding 360
Rang bit 125 Ranh than kinh da 1dn 248
Ranh c6 tay 41 Ranh than kinh da. nhO 248
Ranh ding mac 419 Ranh than kinh quay 34, 79
Ranh dual 6 mat 255 Ranh than kinh tru 35, 76, 87
Ranh d6ng mach canh 251 Ranh voi tai 442
Ranh Ong mach cham 247 Ranh xoang tinh mach doc tren 246, 252
Ranh dicing mach thdi &lung glib. 246 Ranh xoang tinh mach dd doh 248
Ranh gan ca mac dai 141, 142, 143, 208 Ranh xoang tinh mach dd tren 248, 249
Ranh gan co ggp ngOn cdi dai 141, 142, 215 Ranh xoang tinh mach ngang 252
Ranh gian cu 34 Ranh xoang tinh mach xich ma 246, 247
Ranh giao thoa thi gide 250 Re gai than kinh phu 477
Ranh got 141 Re lucdi 360, 361
Ranh ham mong 262 Re so than kinh phu 476
Ranh khau cai lOn 255, 256 Re van nhan 459
Ranh le 255, 259 R6n mang nhi 438
Ranh mang nhi 249 Rang roc (xu'ung canh tay) 35
Ranh mom tren 161 cau ngoai - mom kht4u 87 Rang roc mac 141
Ranh mui ma 4.05 Rang roc sen 140
504
r
T
Tai giaa 435 Than kinh bap than, nhanh got ngoai 212
Tai ngoai 431 Than kinh bi bap chan ngoai 211
Tai trong 443 Than kinh bi bap chan ngoai, nhanh not mac 211
Tam giac ccc trim 58 Than kinh bi bap chan trong 211
Tam giac c6 tru'dc 288 Tk. bi canh tay trong 61, 76, 99
Tam gide canh 288 Tk. bi cang tay sau tua Tk. quay 99
Tam gide co sau 289 Tk. bi cang tay trong 61, 75, 84, 91
Tam gide cham 289 Than kinh bi dui ngoai 173
Tam gide cham 336 Than kinh bi dui sau 211
Tam giac dadi ham 288 - Nhanh day chau 159, 165
Tam gide dui 179 Than kinh bi rang tren, giaa, dadi 158, 159
Tam gide vai don 289 Than kinh bi mu chan giaa 202
Tam dutbri da 172 Than kinh bi mu chan ngoai 212
Tgm dadi niem mac (Mu) 371 Than kinh bi mu chan trong 202
Tang nhan ap 422 Than kinh bit 184
Tang hach than kinh thi. 421 Than kinh bong ngoai 457
Tang hach (vong mac) 421 Than kinh bong sau 457
Tang nao (vong mac) 421 Than kinh bong tradc 457
Tang sac to the mi 420 Than kinh cam 465
Tang sac t6 (vong mac) 420 Than kinh can 269
Tang thing bi than kinh (vong mac) 421 Than kinh cang man khau cai 465
Thang nhi 446 Than kinh cang mang nhi 465
Thang tien dinh 446 Than kinh canh nhi 472
Thanh mang 397 Than kinh eau nang 457
Than de 440 Than kinh cham nho 349
Than giap co 324 Than kinh chan &Rim khau cai 462
Than lang thang trade va sau 475 Than kinh chau ben 173
Than lu'ai 360 Than kinh chay 166, 219
Than luth mat 312 - Cac nhanh co 219
Than rang 359 - Nhanh got trong 219
Than sen 140 Than kinh car ban dap 468
Than sutin co 326 Than kinh co bi 60, 75
Than tay dau 302 Than kinh ea can 463
Than kinh bap chan 211 Than kinh ca chan buttm ngoai 464
505
464 - Cac nhanh ca 211
Than kinh ca chan bum trong
347 - Nhanh bi mu chan trong 211
Than kinh ca doh don
465 Tk. mac sau, cac nhanh col 210
Than kinh ca ham mong
56 Tk mat : 460
Than kinh co nglic
Than kinh cua mai 414 - Nhanh leu tiau nao 460
Than kinh &led bsdi 464 Tk. mat 466
Than kinh doh 6 mat 462 Tk. mi dai 461
- Nhanh mai ngoai 463 Tk. mi ngan 459
- Nhanh mid trong 463 Tk. miring &it'd 166
Than kinh dadi rung roc 461 Tk. mong teen 164
Than kinh da lan 463, 468 Tk. mu neon chan nhi trong 311
Than kinh da nhO 465, 472 Tk. mai khau cai 414, 463
Than kinh da sau 463 Tk. mai mi 461
Than kinh dui 184 Tk. nach 55, 61, 76
Than kinh gan chan ngoai 219, 232 Tk. ngang co 349
- Nhanh /long 232 Tk. ngai 164, 166, 198
- Nhanh sau 232 Tk. nh1 472
Than kinh nem chan chung 232 Tk. 6ng chan Wain 463
Than kinh ngon chan rieng 232 Tk. eing tai ngoai 464
Than kinh gan chan trong 219, 232 Tk. phy 476
Than kinh gan nem chung 112 - Nhanh ngoai 477
Than kinh gan neon rieng 112 - Nhanh trong 477
Than kinh gian aft sau (Tk quay) 86, 102 Tk. quay 61, 77, 79, 86, 98
Than kinh gian cot tang chan 219 - Nhanh nong 98
Than kinh gian cot tru'ac 99 - Nhanh bi mu tay 114
Than kinh giiia 60, 76, 86, 99, 112 Tk. rong roc 424, 459
- Re ngoai 60 Tk. sang sau 242, 461
- Re trong 61 Tk. sang traac 242, 414, 461
- Nhanh n6i vai Tk. try 112 Tk. sinh ba 414, 460
Tk. go ma 460, 462 - Re cam giac 460
Tk. ha thiat 477 - Re van Ong 460
- Cac nhanh latri 478 Tk. soan bong 457
Tk. ham (Wed 463 Tk. soan nang 457
Tk. ham teen 462 Tk. tai kin 349
Tk. hign 184, 202 - Nhanh trade 349
Tk. hohnh 346 - Nhanh sau 349
Tk. huyat rang dUdi 465 Tk. tai sau 468
Tk. huye't rang teen, sau, giCia, track 462 Tk. tai thai &king 269, 463
Tk. khau cai lc n 463 Tk. tai traffic 464
Tk. khau cai nhO 463 Tk. thai &fang sau 463
Tk. khitu gide 414 Tk. thanh quan duai 475
Tk. lang thang 472, 474 Tk. thanh quan tren 475
Tk. la 460 Tk. thanh quan quat nguac 475
Tk. ltresi 464, 468 Tk. then 167
Tk. ma 464 Tk. thi giac 416, 456
Tk. mac chung 166 Tk. thiat hau 442, 470
Tk. mac ming 202, 211 Tk. tien dinh 6c tai 457
506
- Phan 6c tai 457 Tian phong (nhan eau) 420
- Phan tien dinh 457 Tieu quern le 426,428
- R6 doli 457 Tigu quern nhi 472
- R6 6c tai 457 Tigu the canh 315,473
- R6 tien dinh 457 Tm. canh tay 75
- R6 tren 457 Tm. canh ngoai 333
Tk. trail 460 Tm. canh trong 333
Tk. tren don-trong, Oita, ngoai 349 Tm. canh truttc 333
Tk. tren 6 mat 241, 461 Tm. cha'm 333
Tk. tren rang roc 461 Tm. chay sau 198,219
Tk. tru 61, 76, 98, 112 Tm. chay trade 198
-Nhanh nong 112 Tm. chi!' tren 336
- Nhanh bi mu tay 114 Tm. cu can 331
- Nhanh sau 112 Tm. c6 sau 336
Tk. trung gian 466 Tm. cua 6 miii 414
Tk. tuygn giap 402 Tm. (kith cam 331
Tk. van nhan 424, 458 Tm. dudi don 333
- Nhanh clued 459 Tm. dudi ludi 364
- Nhanh teen 459 Tm. Mu 64,72,75,91
Tk. van nhan ngoai 424, 454 Tm. &St song 336
Thanh chum (ham nhi) 437 Tm. d6t song track 336
Thanh ngoai, tren (6ng 6c tai) 444 Tm. dui 198
Thanh dung mach canh (ham nhi) 437 Tm. gan ngan than 223
Thanh me dao (hem nhi) 436 Tm. gian Mt sting 336
Thanh mui trong 408 Tm. giap doh 402
Thanh mui ngoai 409 Tm. giap giiia 335,336,402
Thanh mang (ham nhi) 437 Tm. giap teen 335,402
Thanh nhi 6ng 6c tai 444 Tm. gitia tang tay 83,91
Thanh tran (ham nhi) 436 Tm. gift Mu 84
Thanh TM canh 436 Tm. khqu 83
Thanh quern 380 Tm. goc 330
Thanh thgt 393 Tm. hau 376
Thung Ring nap thanh mon 361, 367 Tm. hign be 198,212
ThUy dich 420, 422 Tm. hien ldn 174
Thily tinh dich 421 Tm. khgu cai ngoai 331
Thay phai, trai (tuygn giap) 400 Tm. kheo 198
Thay thap (tuygn giap) 400 Tm. khap g6i 198
Thing nhi 468 Tm. 335,364
Thuyng me than kinh 421 Tm. sau 364
Thilung mo trade giac mac 419 Tm. lung lath 364
Tia bua 438 Tm. mac 219
Tien dinh (me dao niung) 447 Tm. mat 330
Tien dinh mieng 355 Tm. mat 330
Tign dinh miii 408 - Nhanh mang tai 331
Tien dinh thanh quern 392 Tm. mat chung 333
Tien dinh that ski (tai trong) 447 Tm. mat sau 330
507
Tm. me dao 448 Tru trade (xdong ban dap) 440
Tm. m8i tren 331 Try xuang bong 447
Tm. nach 62,64 Try xuting do'n 447
Tm. nen 64,75,84,91 Try xi.tong chung 447
Tm. 6ng 6c tai 335 True ctia khung chau 127
Tm. ngang mat 333 Truc nhan cau 418
Tm. 6ng than bairn 333 True the.0 kinh 421
Tm. sau ham 331 True thi gide 418, 421
Tm. tai sau 333 Trung tam gan co hoanh 399
Tm. tay dau 334 Till le 428
Tm. thai deicing gala 333 Tui not dich 444
Tm. thanh quan due.ri 336,394 Tui thanh mac gan got 215
Tm. thanh quan tren 394 Tui thanh mac tren banh the 149
Tm. tram chum 333 Tui thanh quan 393
Tm. tren 6 mat 330 Tilly rang 359
Tm. tren vai 333 Tuy6n ba 426
Tm. tic don chum 335 Tuygn can giap ddai 403
Tm. va bath mach dau mat c6 329 Tuy6n can giap tren 403
Trail 264 Tuygn giap 400
Tran cilia 6 min 409 Tuygn hanh nhan khau cai 356
Tran hem nhi 251 Tuygn khdu cai 356
Treng trang cila mat 419 Tuygn hau 371
Tru dai ()along de) 440 Tuygn le 427
Tru d6i luan (cac) 431 Tuygn mang tai phy 357
Tru mang bong 444 Tuygn moi 355
Tru mang chung 444 Tuygn nolc bot (kith ham 357
Tru mang don 444 Tuygn nu'erc bot di tri 358
Try ngan (xu'ong de) 440 Tuygn nueic bot mang tai 356
Tru 6c tai 447 Tuygn mi 426
Tru sau ()along ban dap) 440 Tuygn sun (mi) 426
508
V
Vach gian co dui ngoai 171 Vong Ong mach ntio 309
Vach gian co din trong 172 Vong dui 179
Vach gian co sau cang chan 202 Vong gan Chung 424
Vach gian co trade cang chan 202 Wong gan co khep 178, 197
Vach gala chan bilam ham 370 Vong meing mat lam 420
Vach gida hau 369 Vong m6ng mat nh6 420
Vach luoi 361 Wong nhi 437
Vach mai 405, 408 Vong sun sari 438
Vach 6 mat 422 Wing canh tay sau 76
Vach 6ng co voi 442 Viing canh tay thick 71
Vach xoang buOrn 411 Viing cang chan sau 211
Vach xoang tran 411 Wing cang chan tru'Oc 202
Vgt an day chang sotrn don 30 Wing cang tay sau 99
Vgt an than kinh sinh ba 248 Wang cang tay tru'ac 90
Vgt cau nang 444 Wing denta 55
Vgt soan nang 444 Wing dui sau 187
Vgt vOng mac 421 Wing dui trutrc 172
Vien mi sau 426 Wing gian loi cau sau 135
Vien mi trutrc 426 Viing gian 16i cau truck 135
VO thau kinh 421 Viing g6i sau 195
Vom doc ban chan 143 Wing g6i truto'c 194
— Phan ngoai 143 Viing ho hap (niem mac mid) 411
— Phan trong 143 Viing khuSru sau 87
Vom hau 372 Wing khuSru trade 83
Vern kit mac du& 426 Viing klniu (niem mac mid) 411
Vern kit mac tren 426 Wing nach 54
Vim ngang 143 Viing ngtic 56
Vbrn so 263 Viing mi 422
Voi tai 365 VUng mong 156
Vong bath huygt quanh hong 374 Viing vai 58
Xich dao thau kinh 421 Xoang Tm. dd. tren 442
Xoang boam 411 Xoang Tm. hang 330
Xoang canh mai 409 Xoang Tm. sigma 333
Xoang canh 315 Xoang tran 243, 411
Xoang chum 437 Xodn mai clu'ai, giiia, tren 409
Xoang ham tren 255, 410 Xoan mai tren ding 409
Xoang sang 243, 411 Xodn tai 431
Xoang Tm. cang mac 419, 422 Xtiong ban dap 440
Xoang Tm. da du'iti 335 )(acing ban chan 138, 139
509
Xtiong banh the 131 - Bd chum, bar lamda 252
- Dinh 132 - Phan ben 252
- Mat khdp hay mat sau 132 - Phan nen 252
- Mat trudc 132 - Phan trai chain 252
- Nen 132 )(dung chau 123
Xtiong bda 440 Xtiong chem trong, gitta, ngoai 142
Xuting budm 250 Xtiong con cua tai (cac) 440
Xtiong budm - canh kin 251 Xuang co chan 139
- Bar Binh 251 Xing c6 tay 40
- Bar go ma 251 Xtiong ding 123
- Bd trai 251 Xuong dau 41
- Bar tram 251 Xtiong de 440
- Mat ham tren 251 Xtiong dinh 245
- Mat nao 251 - Bar cham, bd doc giita, bd trai, bar tram 246
- Mato mat 251 - GOc budm, gOc cham, gOc chum, gOc trail 246
- Mat thai dtiong 251 - Mat ngoai, mat trong 246
Xuomg buam - canh nho 251 Xtiong don 30
Xtiong Wain - mom chan balm : manh ngoai, 251 - Dau cOng dc 31
manh trong 251 - Dau ding vai 31
Xu'ong budm - than budm 250 Xtking d6t ban chan 139, 142
- Mat dudi 250 Xtiong d6t ban tay 42
- Mat sau 251 Xtiong d6t ngon chan gan 142
- Mat tren 251 Xtiong d6t ngOn chan gitla 142
- Mat trade 251 Xtiong d6t nem chan xa 142
Xtiong d6t ngon 43, 142
Xtiong ca 41 - Chem dot ngon 142
Xtiong canh tay 34 - Nan d6t ngon 142
- Bar ngoai, trong, trudc 34 - Than d6t nem 142
- ChOm 34 Xuong dui 127
.- Co giai phau 34 - Than 129
- Co phau thuat 34 Xuong go ma 257
- Mat sau 34 - Mat ngoai 258
- Mat trudc ngoai. 34 - Mat 6 mat 258
- Mat trudc trong 34 - Mat thai duong 258
)(ming chay 132 Xuang ghe 142
- Bar gian cot 133 Xtiong got 141
- Bd trong 133 Xu'ong ham dudi 261
- Bct tru'dc 133 - Nganh ham 262
- Mat ngoai 132 + Bar dual, sau, tren, trudc 262
- Mat sau 132 + Mat ngoai, trong 262
- Mat trong 132 - Than xtiong 261
- Than 132 - Mat ngoai (trudc) 261
Long canh chau 124 - Mat trong (sau) 262
Xtiong cham 252 Xuing ham tren 254
510
- Than 255 -Manh sang 238
- Mat doh thai daong 255 - Minh thang clang 243
- Mat mai 255 Xutong sen 140
- Mat 6 mat, mat tradc 255 Xucing thai du'ong 246
Xu'ong hong 124 - Phan dEi 247
Living hOp 142 - Phan nhi 249
)(acing khdu cai 256 - Phan trai 246
- Manh ngang 257 Xuong thang 41
+ Mat khdu cai 257 Xu'ong thap 41
+ Mat mai 257 Xuong the 41
- Manh thang 256 Xuong thuyen 41
+ Mat ham 256 Xucing tran 240
+ Mat mai 256 - BO Binh, bar tren 6 mat 240
Xaong khap chi dadi 121 - B8 mid 241
Xu'ong khap chi tren 28 — Mat 6 mat 241
Xuong la mia 260 - Mat thai duong 241
Xu'ang10 259 - Mat trong 241
- Bar duidi, ba sau, ba tren 259 - Phan mill 241
- Mat 6 mat, mat trong 259 - Phan 6 mat 241
Xing mac 135 - Phan trai tram 240
- Bar gian c6t 136 Xtiong tru 39
- Bar sau, ba traac 136 - Bii gian c6t 40
- Mat ngoai, mat sau, mat trong 136 - BO sau 40
- Than 135 -Bytradc 40
Xuong moc 41 - ChOm tru 40
Xitang mOng 262 - Mat sau 40
- Than 262 - Mat trong 40
- Sang lan 263 - Mat trade 40
- Sang nho 263 Xuong vai 32
Xu'ong mu 124 - Bii ngoai 33
Laing mai 246 - tren 33
Xuong nein tay 43 - BO trong 33
Mit:mg ng6i 124 - Goc ducli 33
Xing nguyet 41 - GOc ngoai 33
Xucrng quay 36 - Goc tren 33
- Bci gian c6t 36 - Mat lung 32
- Ba sau 36 - Mat su'Un 32
- Ba trade 36 Xu'ong xoan mui dudi 258, 409
- ChOrn 36 Xucing xoan mai gift 409
- Goc c6 than 37 Xuong xoan mid tren 409
- Mat ngoai, mat sau, mat tilt& 36 Long xoan mai tren ding 409
Xucing sang 243 Xuong yang 44
- Manh 6 mat 243
Y
Yen bum 253 I
511
BANG CHI DAN TRA CeU TIENG LA-TINH
512
A. auricularis posterior 312, 435 A. genus descendens 183
— A. stylomastoidea 313 A. genus inferior lateralis 197
— A. tympanica post. 313 A. genus inferior medialis 197
— Ramus auricularis 313 A. genus media 197
— Ramus occipitalis 313 A. genus superior lateralis 197
A. auricularis profunda 435, 438 A. genus superior medialis 197
A. axillaris 61 A. glutea inferior 167, 189
A. brachialis 74 A. glutea superior 164
A. carotis communis 301 A. iliaca externa 178
A. carotis externa 310 Aa. intercostales posteriores 326
A. carotis interna 307 A. intercostalis suprema 326
— Rami caroticotympanici 307 A. interossea anterior 95
A. centralis retinae 421 A. interossea communis 95
A. cerebri anterior 309 A. interossea posterior 95, 102
A. cerebri media 309 A. labyrinthi 448
A. cervicalis ascendens 324 A. laryngea inferior 324, 394
A. cervicalis profunda 326 A. laryngea superior 394
A. cervicalis superficialis 325 A. lingualis 311, 361
A. choroidea anterior 309 — A: sublingualis 311, 363
A. circumflexa femoris lateralis 164, 182 — Rami dorsales linguae 311, 363
A. circumflexa femoris medialis 182 — Ramus suprahyoideus 311, 363
A. circumflexa humeri anterior 63 A. malleolaris anterior lateralis 209
A. circumflexa humeri posterior 63 A. malleolaris anterior medialis 210
A. circumflexa ilium profunda 164, 181 A. maxillaris 313, 435
A. circumflexa ilium superficialis 174, 181 — A. alveolaris inferior 314
A. collateralis ulnaris inferior 75 — A. alveolaris sup. ant. 314
A. collateralis ulnaris superior 75 — A. alveolaris sup.post 314
A. comitans n. ischiadici 167 — A. auricularis profunda 314
A. communicans posterior 309 — A. buccalis 314
Aa. digitales dorsales 117, 235 — A. canalis pterygoidei 314
As. digitales palmares communes 113 — A. infraorbitalis 314
Aa. digiatles palmares propriae 113 — A. masseterica 314
A. dorsalis pedis 235 — A. meningea media 314
A. epigastrica inferior 181 — Ramus meningeus accessorius 314
A. epigastrica superficialis 173, 181 — Aa. nasales posteriores, laterales et septi 314
A. epigastrica superior 326 — A. palatina descendens 314
A. facialis 312 — Rami pterygoidei 314
— A. angularis 312 — A. sphenopalatina 314
— A. labialis inferior 312 — Aa. temporales profundae 314
— A. labialis superior 312 — A. tympanica anterior 314
— A. palatina ascendens 312 A. mediana 95
— A. submentalis 312 A. meningea media 443
— Rami glandulares 312 Aa. metacarpeae dorsales 115
— Ramus tonsillaris 312 Aa. metatarseae dorsales 235
A. femoralis 178 Aa. metacarpeae palmares 114
513
A. metatarseae plantares 231 A. recurrens radialis 97
A. musculophrenica 326 A. recurrens tibialis anterior 209
Aa. nasales posteriores laterales 412 A. recurrens tibialis posterioris 209
Aa. nasales posteriores septi 412 A. recurrens ulnaris 94
A. obturatorius 184 — Ramus anterior 94
A. occipitalis 312 — Ramus posterior 94
— Rami occipitales 312 A. sphenopalatina 412
— Rami sternocleidomastoidei 312 A. sacrales laterales 164
— Ramus auricularis 312 A.scapularis descendens (dorsalis) 325, 326
— Ramus descendens 312 A. subclavia 319
— Ramus mastoideus 312 A.sublingualis 364
A. opthalmica 309 A. subscapularis 63
A. palatina ascendens 376 — A. cricumflexa scapulae 63
A. palatina descendens 412 — A. thoracodorsalis 63
A. palatina major 414 A. suprascapularis 326
Aa. palatinae minores 414 — Ramus acromialis 326
Aa. perforantes 182 Aa. surales 197
A. pericardiacophrenica 326 A. tarsea lateralis 210, 235
A. peronea 217 Aa. tarseae mediales 210, 235
— Rami malleolares 219 A. temporalis superficialis 313, 435
— Ramus calcanei 219, 218 — A. temporalis media 313
— Ramus communicans 218 — A. transversa faciei 313
— Ramus malleolares mediales 217 — A.zygomaticoorbitalis 313
— Ramus perforans 218 — Rami auriculares anteriores 313
A. pharyngea ascendens 312, 443 — Rami parotidei 313
— Rami pharyngei 312 — Ramus frontalis 313
— A. meningea post. 312 — Ramus parietalis 313
— A. tympanica inferior 312 A. thoracica interna 326
A. plantaris lateralis 217, 230, 235 — Rami bronchiales 326
A. plantaris medialis 232, 217 — Rami intercostales anteriores 326
A. poplitea 178, 197 — Rami mediastinales • 326
A. princeps pollicis 97, 114 — Rami perforantes 326
A. profunda brachii 75 — Rami sternales 326
— A. collateralis media 75 — Rami thymici 326
— A. collateralis radialis 75 A. thoracia lateralis 63
— A.nutriciae humeri 75 — Rami mammarii lateralis 63
— R. deltoideus 75 A. thoracica suprema 63
A. profunda femoris 181 A. thoracoaromialis 63
A. profunda linguae 364 — Rami pectorales 63
Aa. pudendae externae 174, 181 — Ramus acromialis 63
A. pudenda interna 167 — Ramus clavicularis 63
A. radialis 96 — Ramus deltoideus 63
— Ramus carpcus dorsalis 97 A. thyroidea ima. 398
— Ramus carpeus palmaris 97 A. thyroidea inferior 324, 402
— Ramus palmaris superificialis 97 — Rami esophagei 324
A. radialis indicis 114 — Rami glandulares 324
514
—Rami tracheales 324 Art. humeroradialis 46
A. thyroidea superior 311, 401 Art. humeroulnaris 46
—A. laryngea superior 311 Art. incudomalleolaris 441
— Ramus anterior 311 Art. incudostapedia 441
—Ramus cricothyroideus 311 Art. intercarpeae 51
Ramus infrahyoideus 311 Art. intermetacarpeae 51
—Ramus sternocleidomastoideus 311 Art. intermetatarseae 153
—Ramus posterior 311 Art. interphalangeae pedis 153
A. tibialis anterior 197, 208 Art. intertarseae 152
A. tibialis posterior 197, 217 Art. mediocarpea 51
— Rami caleanei. 217 Art. metacarpophalangeae 51
— Rami malleolares mediales 217 Art. interphalangeae manus 51
— Ramus circumflexus fibulae 217 Art. metatarsophalangeae 153
A. transversa colli 325 Art. ossis pisiformis 51
— Ramus superficialis 325 Art. pedis 151
A. tympanica anterior 438 Art radiocarpeae 50
A. tympanica anterior et superior 442 Art. radioulnaris distalis 49
A. tympanica posterior 442 Art. radioulnaris proximalis 46
A. tympanica inferior 442 Art. sacroiliaca 126
A. ulnaris 93 Art. subtalaris 152
—Ramus carpeus palmaria 95 Art. talocaleaneonavicularis 153
—Ramus carpeus dorsalis 95 Art. talocruralis 151
—Ramus palmaris profundus 95 Art. tarsi transversa 153
A. vertebralis 324 Art. tarsometatarsae 153
Articulatio calcaneocuboidea 153 Art. temporomandibularis 267
Art. carpometacarpeae 51 Art. tibiofibularis 150
Art. carpometacarpea pollicis 51 Auricula 431
Art. coxae 144 Auris externa 431
Art. cricoarytenoidea 386 Auris interna 443
Art. genus 147 Auris media 435
Art. cricothyroidea 386 Axis bulbi 418
Art. cubiti 46 Axis lentis 421
Articulatio cunceonavicularis 153 Axis opticus 418, 421
Art. humeri 44 Axis pelvis 127
515
141 Cartilagines alares minores 406
Calcaneus
263 Cartilago arytenoidea 381, 383
Calvaria
422 Cartilago auriculae 432
Camera anterior bulbi
422 Cartilago epiglottis 381, 383
Camera posterior bulbi
257 Cartilago corniculata 381, 384
Canales alveolares
Canales semicirculares ossei 447 Cartilago cricoidea 381, 383
428, 426 Cartilago cuneiformis 381, 384
Canaliculus lacrimalis
472 Cartilago meatus acustici 434
Canaliculus tympanicus
180 Cartilago nasi lateralis 406
Canalis adductorius
249, 265, 309 Cartilago septi nasi 406
Canalis caroticus
107 Cartilago thyroidea 381, 382
Canalis carpi
Canalis condylaris 252, 265 Cartilago triticea 381, 384
179 Cartilago vomeronasalis 406
Canalis femoris
Canalis hyaloideus 421 Caruncula lacrimalis 426
Canalis hypoglossi 252 Caruncula sublingualis 358
Canalis infraorbitalis 255 Cavitas glenoidalis 33
Canalis incisivus 255 Cavitas pelvis 127
516
Clavicula 30 Corpus ossis pubis 124
Cochlea 444, 447 Corpus phalangis 43
Collum chirurgicum 34 Corpus tali 140
Collum dentis 359 Corpus vitreum 421
Collum fermoris 129 Crista ampullaris (ductus semicirculares) 444
Collum mandibulae 262 Crista arcuata 383
Collum tali 140 Crista conchalis 252, 255, 256
Collum radii 36 Crista ethmoidalis 252, 255, 256
Collum scapulae 33 Crita frontalis 241
Commissura labiorum 355 Crista galli 243
Commissura palpebrarum lateralis 426 Crista iliaca 126
Commissura palpebrarum medialis 426 Crista intertrochanterica 131
Concha auriculae 431 Crista lacrimalis anterior 255
Concha nasalis inferior 258, 409 Crista lacrimalis posterior 259
Concha nasalis superior 243, 409 Crista medialis 137
Concha nasalis media 243, 409 Crista nasalis 255
Concha nasalis suprema 243, 409 Crista obturatoria 126
Condylus humeri 34 Crista occipitalis externa 252
Condylus lateralis (os tibia) 131, 133 Crista occipitalis interna 252
Condylus medialis (os tibia) 131, 133 Crista sphenoidalis 250
Condylus occipitalis 252 Crista tuberculi majoris 34
Conus clasticus 387 Crista tuberculi minoris 34
Cornea 418 Cryptae tonsillares 372, 374
Cornu inferius (cartilago thyroidea) 383 Crura anthelix 431
Cornu superius (cartilago thyroidea) 383 Crura membranacea ampullaria 444
Corona dentis 359 Crura ossea ampullaris 447
Cortex lentis 421 Crus anterius (stapes) 440
C6rpus adiposum buccae 356 Crus breve (incus) 440
Corpus ciliare (tunica vasculosa bulbi) 419 Crus longum (incus) 440
Corpus incudis 440 Crus membranaceum commune 444
Corpus fibulae 135 Crus membranaceum simplex 444
Corpus linguae 360 Crus osseum commune 447
Corpus ossis ilii 124 Crus osseum simplex 447
Corpus ossis ischii 124 Crus posterius (stapes) 440
Cuspis dentis 360
D
Decussatio nervorum trochlearium 459 Dentes permanentes 359
Dentes 358 Dentes premolares 360
Dentes canini 360 Dentinum 359
Dentes decidui 359 Diameter conjungata 127
Dentes incisivi 360 Diameter oblique 127
Dentes molares 360 Diameter transversa 127
517
Distus articularis 49, 50, 268 Ductus reuniens 444
Discus n.optici 421 Ductus semicircularis 444
Dorsum linguae 360 Ductus semicircularis anterior 444
Dorsum manus 114 Ductus semicircularis lateralis 444
Dorsum nasi 405 Ductus semicircularis posterior 444
Dorsum pedis 233 Ductus sublingualies 358
Ductuli excretorii (glandula lacrimalis) 427 Ductus sublingualis major 358
Ductus nasolacrimalis 428 Ductus sublinguales minores 358
Ductus parotideus 357 Ductus submandibularis 358
Ductus cochlearis 444 Ductus thoracius 304
Ductus endolymphaticus 444 Ductus thyroglossus 400
Ductus lymphaticus dexter 304 Ductus utriculosaccularis 444.
Ductus perilymphaticus 446
Facies anterolateralis (cartilago arytenoidea) 383 Facies articularis capitis fibulae 137
Facies anterior lentis 421 Facies art. carpea (radius) 38
Facies anterior (cornea) 419 Facies art. cuboidea 141
Facies anterior (iris) 420 Facies articularis fibularis 134
Facies anterior (palpebrae) 420 Facies art. inferior (os tibia) 135
Facies articularis acromialis 31,32 Facies art. malleoli 135, 137
Facies articularis arytenoidea 383 Facies art. navicularis 140
(cartilago cricoidea) Facies art. sternalis (clavicula) 31
Facies articularis calcanea ant. 140 Facies art. superior (os tibia) 135
Facies articularis calcanea media 140 Facies art. talaris anterior 141
Facies articularis calcanea post. 140 Facies art. talaris media 141
518
Facies art. talaris posterior 141 Fissura orbitalis superior 251
Facies art. thyroidea (cartilago cricoidea) 383 Fissura petrosquamosa 247
Facies auricularis 126 Fissura petrotympanica 249
Facies contactus (dentes) 359 Fissura tympanomastoidea 249
Facies costalis (scapula) 32 Fissura tympanosquamosa 249
Facies distalis 359 Folliculi linguales 361
Facies glutea 125 Fonticuli cranii 238,239
Facies masticatorius (dentes) 359 Fonticulus anterior 239
Facies infratemporalis 357 Fonticulus mastoideus 239,252
Facies lingualis 359 Fonticulus posterior 239
Facies lunata 124 Fonticulus sphenoidalis 239
Facies malleolaris lateralis 140 Formen apicis dentis 359
Facies malleolaris medialis 140 Foramen cecum 241
Facies medialis (cartilago arytenoidea) 383 Foramen cecum linguae 360
Facies mesialis (dentes) 359 Foramen ethmoidcale anterius 242
Facies nasalis 255 Foramen ethmoidcale posterius 242
Facies occlusalis (dentes) 359 Foramen frontale 241
Facies patellaris 131 Foramen incisivum 255, 265
Facies pelvina 127 Foramen infraorbitale 255
Facies poplitea 129 Foramen jugularis 248, 471
Facies posterior (cartilago arytenoidea) 383 Foramen magnum 252
Facies posterior (cornea) 419 Foramen mandibulae 262
Facies posterior (iris) 420 Foramen mastoideum 247
Facies posterior lentis 421 Foramen mentale 261
Facies vestibularis (dentes) 359 Foramen obturatum 124, 125
Falx inguinalis 126 Foramen ovale 251
Fascia buccopharyngea 356, 371 Foramen rotundum 251
Fascia cervicalis 291 Foramen spinosum 251, 265
— Lamina superficialis 291 Foramen parietale 246
— Lamina pretrachealis 294 Foramen supraorbitalis 241
— Lamina prevertebralis 294 Foramen stylomastoideum 249
Fascia clavipectoralis 56, 58 Foramen zygomaticofaciale 258
Fascia cribrosa 172 Foramen zygomaticoorbitale 258
Fascia iliaca 176 Foramen zygomaticotemporale 258
Fascia lata. 159, 172, 203 Foramina alveolaria .255
Fascia masseterica 278, 290 Fornix conjunctiva inferior 426
Fasciae musculares 424 Fornix conjunctiva superior 426
Fasciae orbitales 422 Fornix pharyngis 372
Fascia parotidea 357, 290 Fossa acetabuli 124
Fascia pectoralis 56 Fossa anthelicis 432
Fascia pharyngobasilaris 369 Fossa axillaris 54
Fascia temporalis 275, 289 Fossa canina 252
Femur 123, 127 Fossa condylaris 252
Fenestra cochleae 436 Fossa cubitalis 84, 85
Fenestra vestibuli 436 Fossa coronoidea 35
Fibrae circulares 420 Fossa cranii anterior 265
Fibrae lentis 422 Fossa cranii media 265
Fibrae meridionales (m. ciliaris) 420 Fossa cranii posterior 265
Fibula 123, 127 Fossa digastrica 262, 283
519
Fossa gladulae lacrimalis 242 Fossa tonsillaris 356, 372
Fossa hypophysialis 250 Fossa triangularis 431
Fossa iliaca 126 Fossa trochanterica 131
Fossa infraspinata 32 Fossulae tonsillares 372
Fossa infratemporalis 265 Fovea capitis femoris 129
Fossa intercondylaris 131 Fovea centralis 421
Fossa jugularis 249 Fovea oblongata (cartilago arytenoidea) 383
Fossa malleoli lateralis 137 Fovea sublingualis 262
Fossa mandibularis 256, 265, 267 Fovea submandibularis 262
Fossa olecrani 35 Fovea triangularis (cartilago arytenoidea) 383
Fossa poplitea 85 Fovea trochlearis 242
Fossa pterygoidea 251, 265 Frenulum labii inferioris 355
Fossa pterygopalatina 256 Frenulum labii superioris 355
Fossa radialis 34 Frenulum linguae 361
Fossa scaphoidea 251, 265 Frons 264
Fossa subscapularis (scapula) 32 Fussura tympanomastoidea 265
Fossa supraspinata 32
G
Galea aponeurotica 275,287 Geniculum n. facialis 467
Ganglion cervicale superius 350 Gingivae 358
Ganglion cervicothoracium 324 Glabella 240
Ganglion ciliare 459 Glandula labiales 355
Ganglion geniculi 466 Glandula lacrimalis 427
Ganglion inferius n. IX 471 Glandula palatinae 356
Ganglion inferius (n. vagus) 474 Glandula parathyroidea inf. 403
Ganglion oticum 465 Glandula parathyroidea sup. 403
Ganglion pterygopalatinum 463 Glandula parotis 356
Ganglion spirale cochleae 457 Glandula parotis accessoria 357
Ganglion submandibulare 465 Glandula pharyngea 371
Gianglion superius n. IX 471 Glandula submandibularis 357, 358
Ganglion superius (n. vagus) 474 Glandulae ciliares 426
Ganglion trigeminale 309 Glandulae sebaceae 426
Ganglion tympanicum 472 Glandulae tarsales 426
Ganglion vestibulare 457 Glandula thyroidea 400
Ganglion vestibulare, pars inferior 457 Glaucome 422
Ganglion vestibulare, pars superior 457 Glomus caroticum 315, 473
520
H
Helicotrema 446, 448 Humor aquosus (bulbi oculi) 420, 422
Helix 431 Humor vitreus 421
Hamulus lacrimalis 259 Humerus 34
Hamulus oss.hamati 42 —Collum anatomicum 34
Hiatus adductorius 197 —Collum chirurgicum 34
Hiatus canalis n.petrosi majoris 248 —Facies amterior lateralis 34
Hiatus canalis n. petrosi minoris 249 —Facies anterior medialis 34
Hiatus maxillaris 255 —Facies posterior 34
Hiatus saphenus 172 —Margo lateralis 34
Hiatus semilunaris 244, 408 —Margo medialis 34
Hiatus tendineus adductorius 178
L
Labia oris 355 Labyrinthus ethmoidalis 243
Labium inferius 355 Labyrinthus membranaceus 443, 457
Labium laterale (linea aspera) 129 Labyrinthus osseus 443, 446
Labium mediale (linea aspera) 129 Lacuna muscularum 176, 178
Labium superius 355 Lacuna vasorum 178
Labium superius 355 Lacus lacrimalis 426
Labrum acetabulare 144 Lamina basalis (choroidea) 419
521
Lamina basilaris (ductus cochlearis) 444 Lig. ischiofemorale 145
Lamina cartilaginis cricoideae 383 Lig. lacunare 126, 178
Lamina chorocapillaris (choroidea) 419 Lig. laterale 269
Lamina dextra (cartilago thyroidea) 382 Lig. mallei anterius 440, 441
Lamina episcleralis 419 Lig. mallei laterale 441
Lamina fusca sclerae 419 Lig. mallei superius 441
Lamina medialis processus pterygoidei 251 Lig. mediale 151
Lamina lateralis processus pterygoidei 251 Lig. metacarpeum transversum superficiale 107
Lamina limitans anterior 419 Lig. obliquum 148
Lamina limitans posterior 419 Lig. palpebrale laterale 426
Lamina sinistra (cartilago thyroidea) 382 Lig. palpebrale mediale 276, 426
Lamina spinalis ossea 447 Lig. patellae 148, 176
Lamina suprachoroidea 419 Lig. pectineale 126
Lamina vasculosa 419 Lig. pectinatum 420
Larynx. 380 Lig. plantaris longus 227
Lens (bulbus oculi) 421 Lig. popliteum arcuatus 148
Ligamenta anularia 397 Lig. pubofemorale 145
Ligamentum anulare radii 48 Lig. quadratum 48
Ligamentum anulare stapedis 441 Lig. radiocarpeum dorsale 51
Lig.auriculare anterius 433 Lig. radiocarpeum palmare 51
Lig.auriculare poserior 433 Lig. reflexum 126
Lig.auriculare superius 433 Lig. sacrotuberale 126
Lig.calcaneofibulare 151 Lig. sphenomandibulare 269
Lig.capitis femoris 129,146 Lig. stylomandibulare 269
Lig.capitis fibulae anterius 150 Lig. spirale cochleae 444
Lig.capitis fibulae posterius 150 Lig. talofibulare 137, 151
Lig. calcaeofibulare 151 Lig. talofibulare anterior 151
Lig.collaterale carpi radiale 51 Lig. talofibulare posterior 151
Lig.collaterale carpi ulnare 51 Lig.tibiofibulare anterius, posterius 150
Lig.collaterale fibulare 148 Lig. thyroepiglotticum 387
Lig.collat. radiale 48 Lig. thyrohyoideum 387
Lig.collat. tibiale 148 Lig. thyrohyoideum medianum 387
Lig.collat. ulnare 45,47 Lig. transversum acetabuli 144
Lig. coracohumerale 45 Lig. transversus genus 147
Lig. cricoarytenoideum posterius 388 Lig. vestibulare 386
Lig. cricothyroideum 387 Lig. vocale 383, 387
Lig. cricotracheale 387 Limbus corneae 419
Lig. cruciatum anterius 148 Limbus palpebralis anterior 426
Lig. cruciatum posterius 148 Limbus palpebralis posterior 426
Lig. deltoideum 151 Limen nasi 408
Lig. glenohumeralia 45 Linea arcuata 125, 127
Lig. hyoepiglotticum 387 Linea aspera 129
Lig. iliofemorale 145 Linea glutea anterior 125
Lig. incudis posterius 440,441 Linea glutea inferior 125
Lig. incudis superius 441 Linea gluea posterior 125
Lig. inguinale 176 Linea intertrochanterica 129, 131
Lig. intercarpea interossea 50 Linea m. solei 132, 215
522
Linea mylohyoidea 262 Linea terminalis 127
Linea nuchae inferior 252 Linea trapezoidea 31
Linea nuchae superior 252 Lingula mandibulae 262
Linea nuchae suprema 252 Lobus dexter et sinister (glandula thyroidca) 400
Linea oblique 382 Lobus pyramidalis (glandula thyroidea) 400
Linea pectinea 129 Lobulus auriculae 431
Linea temporalis inferior, superior 246
M
Macula 421 Menicus medialis 147
Macula sacculi 444 Mentatarsys 139
Macula utriculi 444 Metacarpus 42
Malleus 440 Meridiani 418
Malleolus lateralis 137 Modiolus 447
Malleolus medialis 133, 135 Musculi bulbi 424
Mandibula 261 Musculi capitis 274
Manubrium mallei 440 Musculi colli 283
Margo ciliaris 420 Musculi epicranius 275
Margo lateralis (scapula) 33 Musculus abductor brevis 178
Margo lambdoideus 252 Musculus abductor digiti minimi 109, 224
Margo mastoideus 252 M. abductor hallucis 223, 227
Margo occipitalis 246 — Caput obliquum 227
Margo pupillaris 420 — Caput transversum 227
Margo superior (scapula) 33 M. abductor pollicis brevis 108
Maxilla 254 M. abductor pollicis longus 101
— Corpus maxillae 255 M. abductor longus 178
— Facies anterior 255 M. adductor magnus 178
— Facies infratemporalis 255 M. adductor pollicis 109
— Facies nasalis 255•. — Caput obliquum 109
— Facies orbitalis 255' — Caput transversum 109
Meatus 408 M. anconcus 101
Meatus acusticus externus 249, 265, 433 M. antitragicus 433
Meatus acusticus internus 448 M. articularis genu 176
Meatus nasi inferior 258, 409 M. arytenoideus obliquus et transversus 390
Meatus nasi medius 243, 409 M. aryepiglotticus 388
Meatus nasi superior 243 M. auricularis anterior 275, 433
Meatus nasopharyngeus 409 M. auricularis posterior 275, 433
Membrana fibroelastica laryngis 386 M. auricularis superior 275, 433
Membrana interossea cruris 201 M. biceps brachii 72
Membrana obturatoria 125 — Caput longum 72
Membrana quadrangularis 386 — Caput breve 72
Membrana spinalis (ductus cochlearis) 444 M. biceps femoris 187
Membrana suprapleuralis 294 — Caput longum 187
Membrana tympani 437, 433 — Caput breve 187
Membrana tympani secundaria 437 M. brachialis 72
Membrana thyrohyoidea 387 M. brachioradialis 99
Membrana vestibularis 445 M. buccinator 279
Membrana obturatoria 125 M. chondroglossus 361
Meniscus lateralis 147 M. ciliaris 420
523
M. constrictor pharyngis inferior 368 M. gluteus minimus 162
M. constrictor pharyngis medius 368 M. gluteus medius 162
M. constrictor pharyngis superior 368 M. gracilis 178
M. constrictor pharyngis medius 368 M. helicis major 433
M. coracobrachialis 58,72 M. helicis minor 433
M. corrugator supercilii 276 M. hyoglossus 361
M. cricothyroideus 388 M. iliacus 176
M. cricoarytenoideus lateralis 390 Mm. iliopsoas 176
M. cricoarytenoideus posterior 388 M. incisurae helicis 433
M. deltoideus 55 M. infrahyoidei 284
M. depressor angula oris 278 M. infraspinatus 58
M. depressor labii inferioris 278 Mm. interossei dorsales 115, 228
M. depressor septi 277 Mm. interossei palmares 115
M. depressor supercilii 277 Mm. interossci plantares 228
M. digastricus 283 Mm. latissimus dorsi 59
— Venter ant. 283 M. levator anguli oris 278
— Venter post. 283 M. levator labii superioris 277
M. dilatator pupillae 420 M. levator sup. alaeque nasi 277
M. extensor carpi radialis brevis 100 M. levator palpebrae superioris 424
M. ectensor carpi radialis longus 99 M. lavator veli palatini 356
M. extensor carpi ulnaris 101 M. longus capitis 282
M. extensor digiti minimi 101 M. longus colli 284
M. extensor digitorum 100 M. longitudinalis linguae inf. 361
M. extensor digitorum brevis 233 M. longitudinalis linguae sup. 361
M. extensor digitorum longus 215 Mm. lumbricales 111, 227
M. extensor hallucis brevis 235 M. masseter 281
M. extensor indicis 101 M. mentalis 278
M. extensor pollicis brevis 101 M. mylohyoideus 284
M. extensor pollicis longus 101 M. nasalis — pars alaris 277
M. flexor accessorius 226 — pars transversa 277
M. flexor carpi radialis 91 M. obliquus auriculae 433
M. flexor carpi ulnaris 91 M. obliquus capitis inferior 282
M. flexor digii minimi brevis 109,227 M. obliquus capitis superior 282
M. flexor digitorum brevis 224 M. obturatorius internus 162
M. flexor digitorum profundus 92 M. obturatorius externus 163
M. flexor digitorum superficialis 91 M. obliquus inferior 424
M. flexor hallucis brevis 227 M. obliquus superior 424
M. flexor hallucis longus 215 M. occipitofrontalis 275
M. flexor pollicis brevis 108 — Venter frontalis 275
— Caput superficiale 108 — Venter occipitalis 275
— Caput profundum 108 M. omohyoideus 284
M. flexor pollicis longus 92
— Venter inf. 284
M. gastrocnemius 211,215
— Venter sup. 284
M. genioglossus 361
M. opponens digiti minimi 110
M. geniohyoideus 284
M. opponens pollicis 108
M. gemellus inferior 162
M. gemellus superior 162 M. orbicularis oculi 276
M. gluteus maximus 160 — pars lacrimalis 276
524
— pars orbitalis 276 M. serratus anterior 56
— pars palpebralis 276 M. soleus 215
M. orbicularis oris 279 M. splenius capitis 282
Mm. ossiculorum auditus 441 M. splenius cervicis 287
M. palatoglossus 356 M. sphineter pupillae 420
M. palatopharyngeus 356 M. stapedius 441
M. palmaris brevis 109 M. sternohyoideus 284
M. palmaris longus 91 M. sternothyroideus 284
M. pectineus 178 M. sternocleidomastoideus 287
M. pectoralis major 56 M. stylohyoideus 283
— pars abdominalis 56 M. stylopharyngeus 371
— pars clavicularis 56 M. styloglossus 361
— pars sternocostalis 56 M. subscapularis 58
M. pectoralis minor 57 M. subclavius 56
M. peroneus brevis 208 M. suprahyoidei 283
M. peroneus longus 208 M. supinator 101
M. peroneus tertis 207 M. supraspinatus 58
M. piriformis 162 M. tarsalis inferior 426
M. plantaris 215 M. tarsalis superior 426
M. platysma 286 M. temporalis 280
M. popliteus 215,197 M. temporoparietalis 275
M. procerus 277 M. tensor fascia latae 159, 161
M. pronator quadratus 92 M. tensor veli palatini 356, 442
M. pronator teres 91,92 M. tensor tympani 441
— Caput humerale 92 M. teres major 58
— Caput ulnare 92 M. teres minor 58
M. psoas major 176 M. thyroarytenoideus 390
M. pterygoideus lateralis 281 M. thyroepiglotticus 390
M. pterygoideus medialis. 281 M. thyrohyoideus 284
M. pyramydalis auriculae 433 M. tibialis anterior 205
M. quadratus plantae 226 M. tibialis posterior 143, 217
M. quadriceps femoris 162, 176 M. tragicus 433
M. rectus capitis anterior 281 M. transversus auriculae 433
M. rectus capitis posterior major 281 M. transversus linguae 361
M. rectus capitis posterior minor 281 M. transversus menti 278
M. rectus femoris 176 M. triceps brachii 76
M. rectus inferior 424 — Caput laterale 76
M. rectus lateralis 424 — Caput longum 60, 76
M. rectus medialis 424 — Caput mediale 76
M. rectus superior 424 M. triceps surae 214
M. risorius 278 M. uvulae 356
M. salpingopharyngeus 371, 442 M. vastus intermedius 176
M. sartorius 176 M. vastus lateralis 176
M. scalenus anterior 285 M. vastus medialis 176
M. scalenus medius 286 M. verticalis linguae 361
M. scalenus posterior 286 M. vocalis 390
M. semitendinosus 187 M. zygomaticus major 278
M. semimembranosus 187 M. zygomaticus minor 278
525
N
Nares 405,408 N. cutaneus brachii medialis 61,75
Nasus externus 405 N. cutaneus dorsalis intermedius 211,233
Nervi alveolares superiores 462 N. cutaneus dorsalis lateralis 233
Mn. auriculares anteriores 464 N. cutaneus dorsalis medialis 211,233
Nervi auricularis post. 312,468 N. cutaneus femoris lateralis 173
Nn. caroticotympanici 472 N. cutaneus femoralis posterior 159,165,211
Nn. ciliares breves 459 N. cutaneus surae lateralis 165,196,211
Nn. ciliares longi 461 — Ramus communicans peroneus 211
Nn. clunium inferiores 159 N. cutancus surae medialis 196,211
Nn. clunium medii 159 N. digitalis palmaris communis 112
Nn. clunium superiores 158 112
N. digitalis palmaris proprii
Nn. craniales 453
N. digitalis plantaris propi 232
Nn. digitales dorsales hallucis lateralis 211
N. digiti secundi medialis 211
Nn. digitales plantares communes 232
Nn. digitales plantares proprii 232 N. ethmoidalis anterior 461
Nn. olfactorii 455 N. ethmoidalis posterior 461
Nn. palatini minores 463 N. facialis 466
Nn. pectorales 56 N. femoralis 184
Nn. phrenici accessorii 347 N. frontalis 460
Nn. pterygopalatini 462 N. genitofemoralis 180, 173
Nn. spinales 453 N. glossopharyngeus 470
Nn. supraclaviculares intermedii 349 N. gluteus inferior 166
Nn. supraclaviculares laterales 349 N. gluteus superior 164
Nn. supraclaviculares mediales 349 N. hypoglossus, rami linguales 478
Nn. temporales profundi 463 N. hypoglossus 477
Nervus abducens 459 N. ilioinguinalis 173
N. accessorius 476 N. infraorbitalis 462
N. accessorius, ramus externus 477 —Rami nasales externi 463
N. accessorius, ramus internus 477 —Rami nasales interni 463
N. alveolaris inferior 465 N. infratrochlearis 461
N. ampullaris anterior 457 N. intermedius 466
N. ampullaris posterior 457 N. interosseus anterior 99
N. ampullaris lateralis 457 N. interosseus cruris 219
Nn. anococcygei 194 N. interosseus posterior 102
N. auricularis anterioris 464 N. ischiadicus 164, 166
N. auricularis posterior 312 N. lacrimalis 460
N. auricularis magnus, ramus ant. 349 N. laryngeus inferior 475
N. auricularis magnus, ramus post. 349 N. laryngeus recurrens 475
N. auriculotemporalis 463,438 N. laryngeus superior 475
N. axillaris 51,61 N. lingualis 464
N. buccalis 464 N. mandibularis 435,463
N. canalis pterygoidei 463 N. massetericus 463
N. cutaneus antebrachii medialis 61,75 N. maxillaris 462
N. cutaneus antebrachii post. (n.radialis) 99 N. meatus acustici externi 435,464
526
N. medianus 60, 76 N. suralis 211
— Radix lateralis 60 — Rami calcanei lateralis 212
— Radix medialis 61 N. tensoris tympani 465
—Ramus communicans cum n. ulnaris 112 N. tensoris veli palatini 465
N. mentalis 465 N. tibialis 166, 196, 219
N. musculocutaneus 60, 75 — Rami calcanei mediales 219
N. mylohyoideus 465 — Rami musculares 219
N. nasociliaris 461 N. transversus colli 349
N. nasopalatinus 463 N. trigeminus 460
N. obturatorius 184 N. trigeminus, radix motoria 460
N. occipitalis minor 349 N. trigeminus, radix sensoria 460
N. octavus 457 N. trochlearis 459
N. oculomotorius 458 N. tympanicus 438, 472
—Ramus inferior 459 N. ulnaris 76
—Ramus superior 459 — Ramus superficialis 112
Nn. olfactorii 455 — Ramus profundus 112
N. ophthalmicus 460 N. utricularis 457
N. ophthalmicus, ramus tentorii 460 N. utriculoampullaris 457
N. opticus 416, 450 N. vagus. 347, 435, 474
N. palatinus major 463 N. vestibulocochlearis 457
Nn. pectorales 56 — Pars cochlearis 457
N. peroneus communis 166, 196 — Pars vestibularis 457
N. peroneus profundus 210 — Radix cochlearis 457
— Rami musculares 211 — Radix inferior 457
N. peroneus supeficialis 202, 211 — Radix superior 457
— N. cutaneus dorsalis intermedius 202, 211 — Radix vestibularis 457
— N. cutaneus dorsalis medialis 202, 211 N. zygomaticus 462
—Rami musculares 211 Nodi lymphatici buccales 339
N. petrosus major 463 Nodi lymphatici cervicales profundi 340
N. petrosus minor 465, 472 Nodi lymphatici cervicales superficiales 339
N. petrosus profundus 463 Nodi lympatici mediastinales anteriores 323
N. phrenicus 346 Nodi lymphatici inguinales superficiales 174
—rami pericardiacus 347 Nodi inguinales superficiales lymphatici 179
N. plantaris lateralis 219, 223, 232 Nodus lymphaticus jugulodigastricus 343
N. plantaris medialis 219, 223, 232 Nodus lymphaticus juguloomohyoides 343
N. pterygoideus lateralis 464 Nodi lymphatici linguales 335
N. pterygoideus medialis 464 Nodi lymphatici mandibulares 339
N. pudendus 167 Nodi lymphatici occipitales 337
N. radialis 61, 79 Nodi lymphatici parotidei profundi 338
N. saccularis. 457 Nodi lymphatici parotidei superficiales 337
N. saphenus 184, 202 Nodi lymph. retroauriculares 337
N. stapedius 468 Nodi lymph. retropharyngei 338
N. subclavius 347 Nodi lymph. submentales 339
N. sublingualis 464 Nodi lymph. submandibulares 339
N. supraorbitalis 461 Nodi lymph. tracheobronchiales inferiores 399
N. suprascapularis 326 Noduli lymph. tubarii 442
Nn. pterygopalatini 462 Nucleus accessorius 458
N. supratrochlearis 461 Nucleus ambiguus 471
527,
Nucleus cochlearis dorsalis 457 Nucleus salivatorius inferior 471
Nucleus cochlearis ventralis 457 Nucleus salivatorius superior 466
Nucleus dorsalis n. glossopharyngei 471 Nucleus sensorius principalis n. trigemini 460
Nucleus dorsalis n. vagi 474 Nucleus spinalis n. accessorii 476
Nucleus lentis 422 Nucleus tractus solitarii 466
Nucleus motorius n. trigemini 460 Nacleus tr. mesencephalici n. trigemini 460
Nucleus n. abducens 459 Nucleus tr. spinalis n. trigemini 460
Nucleus n. trochlearis 459 Nucleus vestibularis inferior 457
Nucleus n. facialis 466 Nucleus vestibularis lateralis 457
Nucleus n. hypoglossi 477 Nucleus vestibularis medialis 457
Nucleus n. oculomotorii 458 Nucleus vestibularis superior 457
O
Oculus 416 —Margo posterior 136
Olecranon 40 Os frontale 240
Ora serrata 420 —Facies orbitalis 242
Orbita 264, 417 —Facies temporalis 241
Organa oculi accessoria 416, 422 —Margo nasalis 241
Organum spirale 444 —Margo parietalis 240
Organum vestibulocochleare 430 —Mdrgo supraorbitalis 241
Organum visus 416 —Pars nasalis 241
Organum vomeronasale 409 —Pars orbitalis 241
Os capitatum 41 Os hamatum 41
Os coxae 124 Os hyoideum 262, 382
Os cuboideum 142 —Corpus 262
Os cuneiforme intermedium 142 — Cornu majus 263
Os cuneiforme laterale 142 —Cornu minus 263
Os cuneiforme mediale 142 Os ilium 124
Os ethmoidale 243 Os ischii 124
— Lamina cribosa 243 Os lacrimale 259
— Lamina orbitalis 243 Os lunatum 41
— Lamina perpendicularis 243 Ossa metacarpalia I - V 42
Os femoris, corpus femoris 129 Os nasale 259
Os femur 127 Os naviculare 142
Os fibulae 135 Os occipitale 252
— Corpus fibulae 135 — Margo lambdoideus 252
— Facies lateralis 136 — Margo mastoideus 252
— Facies medialis 136 —Pars basilaris 252
— Facies posterior 136 —Pars lateralis 252
— Margo anterior 136 —Squama occipitalis 252
— Margo interosseus 136 Os palatinum 256
528
* Lamina per pendicularis 257 — Facies anterior partis petrosae 248
— Facies nasalis 257 — Facies post. partis petrosae 249
— Facies palatina 257 — Margo occipitalis 248
* Lamina perpendicularis 256 — Margo post. partis petrosae 248
— Facies nasalis 256 — Margo sup. partis petrosae 248
— Facies maxillaris 256 * Pars squamosa 246
Os parietale 245 — Facies cerebralis 247
— Angulus frontalis 246 — Facies temporalis 246
— Angulus mastoideus 246 — Margo parietalis 247
— Angulus occipitalis 246 — Margo sphenoidalis 247
— Angulus sphenoidalis 246 * Pars tympanica 249
529
P
Pars pterygopharyngea 370
Palatum durum 356
Pars ossa (septum nasi) 408
Palatum molle 356, 372 Pars ossea tubae auditivae 442
Palma manus 106 Pars palpebralis (glandula lacrimalis) 427
Palpebra inferior 426 Pars superficialis (glandula parotis) 357
Palpebra superior 426 Pars tensa (membrana tympani) 438
Palpebrae 426 Pars thyropharyngea 370
Papilla lacrimalis 426 Patellor 131
Papillae conicae 360 Pectea ossis pubis 126, 127
Papillae foliatae 360 Pelvis 127
Papillae filiformes 360 Pelvis major 125, 127
Papillae fungiformes 360 Pelvis minor 125, 127
Papillae linguales 360 Periorbita 422
Papille vallatue 360 Pericranium 263
Panes caroticus 437 Perilympha 445
Pafies jugularis (cavum tympani) 436 Petiolus epiglottidis (cartilago epiglottis) 383
Paries labyrinthicus (cavum tympani) 436 Phalanx 43, 142
Paries mastoideus (cavum tympani) 437 — Basis phalangis 43, 142
Panes membranaceus (trachea) 397 — Corpus phalangis 43, 142
Panes membranaceus (cavum tympani) 437 — Caput phalangis 43, 142
Paries tegmentalis (cavum tympani) 436 Phalanx distalis 44, 142
Paries tympanicus ductus cochlearis 444 Phalanx media 43, 142
Panes vestibularis ductus cochlearis 445 Phalanx proximalis 43, 142
Pars palpebralis (glandula lacrimalis) 427 Pharynx 380, 366
Pars buccopharyngea 370 Philtrum 279
Pars cartilaginea (septum nasi) 408 Planta pedis 222
Pars cartilaginea tubae auditivae 442 Plexus brachialis 60
Pars ciliaris retinae 420 — Fasciculus lateralis 60
Pars ceratopharyngea 370 — Fasc. medialis 60
Pars chondropharyngea 370 — Fasc. posterior 60
Pars cricopharyngea 370 — Truncus inferior 60
Pars flaccida (membrana tympani) 438 — Truncus medius 60
Pars glosspharyngea 370 — Truncus superior 60
Pars intercartiaginea (rima glottidis) 393 Plexus caroticus internus 442
Pars intermembranacea (rima glottidis) 393 Plexus cavernosi concharum 409
Pars iridica retinae 420 Plexus cervicalis 346
Pars laryngea 374 Plexus dentalis inferior 465
Pars laryngea pharyngis 392 Plexus dentalis superior 462
Pars membranacea (septum nasi) 409 Plexus esophageus 475
Pars mobilis septi nasi 405 Plexus parotideus 467
Plexus pharyngeus 335, 376, 475
Pars mylopharyngea 370 Plexus pterygoideus 333, 443
Pars nasalis (pharynx) 372 Plexus pulmonalis 475
Pars optica retinae 420 Plexus thyroideus impar 336
Pars orbitalis (glandula lacrimalis) 427 Plexus tympanicus 442, 443
Pars profunda (glandulae parotis) 357 Plexus venosus suboccipitalis 336
530
Plexus tympanicus (IX) 436, 442, 443, 472
Plexus venosus suboccipitalis 336
Plica aryepiglottica 384 Processus lateralis (malleus) 440
Plica glossoepiglottica mediana et lateralis 361, 372 Processus lateralis tali 141
Plica lacrimalis 428 Processus lateralis tuberis calcanei 141
Plica mallearis posterior 438 Processus lenticularis (incus) 440
Plica mallearis anterior 438 Processus mastoideus 250
Plica nervi laryngei 375 Processus maxillaris 258
Plica salpingopalatina 372 Processus medialis tuberis calcanei 141, 142
Plica salpingopharyngea 372 Processus muscularis (cartilago arytenoidea) 383
Plica semilunaris conjunctivae 426 Processus palatinus 255
Plica sublingualis 358 Processus posterior tali 141
Plica ventricularis 392 Processus pterygoideus 251
Plica vestibularis 386 Processus styloideus 249
Plicae vocalis 387, 392 Processus styloideus (os metacarpale) 43
Plicae iridis 420 Processus styloideus (radius) 38
Plica palatinae transversae 356 Processus styloideus (ulna) 40
Polus ant. et post. lentis 421 Processus temporalis 258
Polus ant. (bulbus oculi) 418, 421 Processus uncinatus 243
Polus post. (bulbus oculi) 418, 421 Processus vaginalis 249
Porus acusticus internus 249 Processus vocalis (cartilago arytenoidea) 383
Processus alveolaris 255 Processus zygomaticus 240, 247 ,255
Processus anterior (malleus) 440 Prominentia canalis facialis 436
Processus ciliares 420 Prominentia canalis semicircularis lateralis 436
Processus clinoideus anterior 251 Prominentia laryngea 382
Processus clinoideus medius 251 Prominentia mallearis 438
Processus clinoideus posterior 251 Promontorium 127
Processus cochleariformis 436 Protuberantia occipitalis externa 252
Processus condylaris 262, 267 Protuberantia occipitalis interna 252
Processus coronoideus 33, 40, 262, Protuberantia mentalis 261
Processus ethmoidalis 258 Promontorium (paries labyrinthicus cavum
Processus frontalis 255,258 tympani) 436
Processus intrajugularis 248 Pulpa dentis 859
Processus jugularis 252 Punctum lacrimale 426, 428
Processus lacrimalis 258 Pupilla 420
R
Radices craniales 476 Radix nasi 405
Radices spinales 477 Radix oculomotoria 459
Radius 36 Rami alvealares superoanterius 462
— Facies anterior 36 Rami alveolares superomedius 462
—Facies lateralis 36 Rami alveolares superoposterius 462
—Facies posterior 36 Rami bronchiales 475
—Margo anterior 36 Rami buccales 468
—Margo interosseus 36 Rami caleanei mediales 223
—Margo posterior 36 Rami caleanei lateralis 223
Radix dentis 359 Rami cardiaci cervicales sup. et inf. 475
Radix facialis 463 Rami cardiaci thoracis 475
Radix linguae 360, 361 Rami celiaci 475
531
Rami communicantes cum n. faciali 464 Ramus communicans cum n. zygomatico 460
Rami communicantes cum n. hypoglosso 464 Ramus communicans cum plexus tympanico 468
Rami communicantes cum n. linguali 466 Ramus communicans cum r. auriculari n. vagi 472
Rami cutanei anteriores (n.femoris) 173,184 Ramus communicans cum ramo meningeo 465
Rami cutanei cruris mediales 184 Ramus cutaneus n. obturatorius 173
Rami dentales inferiores 465 Ramus digastricus 468
Rami dentales superiores 462 Ramus femoralis n. gentitofemoralis 173
Rami dorsales linguae 363 Ramus inferior ossis pubis 124
Rami gastrici anteriores 475 Ramus infrapatellaris 184
Rami gastrici posteriores 475 Ramus labialis superioris 414
Rami gingivales superiores 462 Ramus lingualis 468
Rami gingivales inferiores 465 Ramus mandibulae 262
Rami glandulares 466 Ramus marginales mandibulae 468
Rami hepatici 475 Ramus membranae tympani 464
Rami isthmi faucium 464 Ramus meningeus 462,463,475
Rami labiales inferiores 465 Ramus meningeus accessorius 314
Rami labiales superiores 463 Ramus m. stylopharyngei 473
Rami linguales 464,473,478 Ramus nasalis externus 461
Rami malleolares laterales 210 Ramus occipitalis 458
Rami malleolares mediales 210 Ramus ossis ischii 124
Rami mentales 465 Ramus palmaris profundus 114
Rami musculares (n. femoralis) 184 Ramus palmaris superficialis 113
Rami nasales 461 Ramus petrosus 442
Rami nasales inferolaterales 463 Ramus pharyngeus 463
Rami nasales interni 461, 463 Ramus plantaris profundus 235
Rami nasales externi 463 Ramus sinus carotici 473
Rami nasales mediales 461 Ramus superior ossis pubis 124
Rami nasales posteriores 463 Ramus suprahyoideus 363
Rami nasales post. sup. mediales 463 Ramus stylohyoideus 468
Rami nasales superolaterales 463 Ramus sympathicus ad ganglion ciliare 459
Rami orbitales 463 Ramus tubarius 472
Rami palpebrales inferiores 463 Ramus zygomaticofacialis 462
Rami parotidei 331, 464 Ramus zygomaticotemporalis 462
Rami perforantes 114, 231 Raphe palati 356
Rami perincales (n. cutaneus femoralis post.) 165 Raphe pharyngis 369
Rami pharyngei 473, 475 Raphe pterygomandibularis 279,370
Rami renales 475 Recessus ellipticus 447
Rami temporales 468 Recessus epitympanicus 435
Rami temporales superficiales 464 Recessus pharyngeus 372
Rami tonsillares 473 Recessus pyriformis 375
Rami tracheales 400 Recessus sphenocthmoidalis 409
Rami zygomatici 468 Recessus sphericus 447
Ramus auricularis (n.vagus) 435, 438, 475 Regio antebranchii anterior 90
Ramus colli 468 Regio antebrachii posterior 95
Ramus communicans cum chorda tympani 464, 465 Regio axillaris 54
Ramus communicans cum ganglio ciliari 461 Regio brachii anterior 71
Ramus communicans cum n. glossopharyngea 468 Regio brachii posterior 76
Ramus communicans cum n. laryngeo inferiore 475 Regio calcanea 230
Ramus communicans cum n. nasociliari 459 Regio cruris anterior 202
532
Regio cruris posterior 211 Rete malleolare mediale 210
Regio cubiti anterior 83 Rete patellae 198
Regio cubiti posrior 87 Rete venosum dorsale pedis 210, 233
Regio deltoidea 55 Rete venosum plantaris 223
Regio femoris anterior 172 Retina 420
Regio femoris posterior 187 Retinacula laterale 176
Regio genus anterior 194 Retinacula mediale 176
Regio genus posterior 195 Retinacula patellae 176
Regio glutea 156 Retinaculum extensorum inferius et superius 208
Regio olfactoria 411 Retinaculum flexorum 42, 107
Regio olfactoria tunicae mucoseae nasi 408, 455 Retinaculum mm. extensorium inferius 233
Regio pectoralis 56 Retinaculum mm. peronerum inferius 208
Regio respiratoria (tunia mucosa nasi) 408, 411 Retinaculum mm. peronerum superius 208
Regio scapularis 58 Retinaculum patellae laterale 148
Rete articulare genus 198 Retinaculum patellae mediale 148
Rete articulare cubiti 94 Rima oris 354
Rete calcanei 219 Rima palpebrarum 426
Rete carpi dorsale 97, 115 Rima vestibuli 393
Rete malleolare laterale 210 Rostrum sphenoidale 253
S
Sacculus 444 Sinus frontalis 243, 411
Sacculus laryngis 393 Sinus maxillaris 255, 410
Sacculus lacrimalis 428 Sinus paranasales 409
Sacrum 123 Sinus petrosus inf. 335
Scala tympani 446 Sinus sphenoidalis 411
Scala vestibuli 446 Sinus sigmoideus 334
Scapha (auricula) 432 Sinus venosus sclerae 419, 422
Scapula 32 Spatium perilymphaticum 446
— Facies costalis 32 Spina iliaca ant. inf. 126
— Facies dorsalis 32 Spina iliaca anterior superior 126
— Margo lateralis 33 Spina iliaca post. inf. 126
— Margo medialis 33 Spina iliaca post. sup. 126
Margo superior 33 Spina ischiadica 126
Sclera 419 Spina mentalis 262
Sella turcica 251 Spina nasalis 241
Semicanalis m. tensor tympani 441 Spina nasalis anterior 255
Septum canalis musculotubarii 442 Spina nasalis posterior 265
Septum linguae 361 Spina ossis sphenoidalis 269
Septum nasi 408 Spina scapulae (scapula) 32
Septum intermuscularis femoris laterale 171 Squama frontalis 240
Septum intermuscularis femoris mediale 172 Squama occipitalis 252
Septum intermuscularis post. cruris 202 Stapes 440
Septum orbitale 422 Stratum cerebrale 421
Sinus caroticus 315 Stratum circulare (membrana tympani) 438
Sinus cavernosus 330 Stratum cutaneum (membrana tympani) 438
Sinus ethmoidalis 411 Stratum ganglion retinae 421
533
Sulcus mylohyoideus 262
Stratum ganglion n.optici 421,456
Sulcus obturatorius 125
Stratum mucosum (membrana tympani) 438
Sulcus palatinus major 255, 256
Stratum neuroepitheliale 421
420 Sulcus selera 419
Stratum pigmenti corporis ciliaris
420 Sulcus sinus petrosi inferioris 248
Stratum pigmenti (retina)
438 Sulcus sinus petrosi superioris 246, 248
Stratum radiatum (membrana tympani)
438 Sulcus sinus sagittalis superioris 241, 252
Stria mallearis
420 Sulcus sinus sigmoidei 246, 247
Stroma iridis
421 Sulcus sinus transversi 252
Subtantia lentis
419 Sulcus tali 140
Substantia propria corneae
419 Sulcus tend. m. flex. hall. longi 141, 142, 215
Substantia propria sclerae
247 Sulcus tendinis m. peronei longi 141, 142, 143, 208
Sulcus a. occipitalis
Sulcus terminalis 360
Sulcus a. temporalis mediae 246
-
141- Sulcus tubae auditivae 442
Sulcus calcanei
41 Sulcus tympanicus 249., 437
Sulcus carpi
Supercilium 426
Sulcus caroticus 251
Sustentaculum tali 141
Sulcus chiasmatis 250
Sutura coronalis 263, 264
Sulcus ethmoidalis 260
Sutura frontalis 263
Sulcus infraorbitalis 255
Sutura lambdoidea 263
Sulcus intertubercularis 34
Sutura sagittalis 263
Sulcus lacrimalis 255,259
Sutura sphenofrontalis 264
Sulcus mylohyoideus 262 264
Sutura sphenoparietalis
Sulcus nasolabialis 277 Sutura sphenosquamosa 264
Sulcus n. petrosi majoris 248 Sutura sphenozygomatica 264
Sulcus n. petrosi minoris 248 Sutura squamosa 265
Sulcus n. radialis 34 Syndesmosis tibiofibularis 150
34 Syndesmosis tympanostapedia 441
Sulcus ulnaris
T
140 Trachea 397, 380
Talus
426 Tractus iliotibialis 161
Tarsus inferior
426 Tractus opticus 456
Tarsus superior
248 Tragus 432
Tegmen tympani
172 Trigonum caroticum 288
Tela subcutanea
371 Trigonum femorale 179
Tela submucosa {pharynx)
215 Trigonum omoclaviculare 289
Tendo Achillis
215 Trigonum submandibulare 288, 330
Tendo calcaneus
398 Trochanter major 129, 131
Thymus
361, 372 Trochanter minor 129
Tonsilla lingualis
356, 372 Trochanter tertius 129
Tonsilla palatina
367 Trochlea humeri 35
Tonsilla pharyngea
372 Trochlea peronealis 141
Tonsilla tubaris
372 Trochlea tali 142, 151
Torus levatorius
372 Truncus brachiocephalicus 302
Torus tubarius
534
Truncus costocervicalis 326 Tuberc. pharyngeum 252
Truncus lingusfacialis 312 Tuberc. pubicum 126
Truncus thyrocervicalis 324 Tuberc. supraglenoidale 33
Truncus vagalis 475 Tuberc. thyroideum inf. 382
Tuba auditiva 435, 442 Tuberc. thyroidcum sup. 382
Tuberculum articulare 267 Tuberositas deltoidea 34
Tuber calcanei 141, 142 Tuberositas glutea 129
Tuber frontale 240 Tuberositas iliaca 126
Tuber ischiadicum 126 Tuberos. ossis cuboidei 142,143
Tuber maxillae 255 Tuberos. ossis metatarsalis 142
Tuber parietale 246 Tuberos. ossis navicularis 142, 143
Tuberculum adductorium 129, 131, 178 Tuberos. radii 36,37
Tuberculum articulare 247, 268 Tuberos. tibiae 133,135
Tuberculum auriculae 431 Tunica conjunctiva bulbi 426
Tuber calcanei 141 Tunica conjunctiva palpebrarum 426
Tuber culum caroticum 304 Tunica conjunctivum 426
Tuberc. conoideum 30 Tunica fibrosa bulbi 418
Tuberculum epiglotticum 384 Tunica interna bulbi 420
Tuberc. infraglenoidale 32 Tunica mucosa (larynx) 371,393
Tuberc. intercondylare laterale 135 Tunica mucosa nasi 411
Tuberc. intercondylare mediale 135 Tunica mucosa (pharynx) 371
Tuberc. laterale (talus) 141 Tunica mucosa oris 356
Tuberc. majus (humerus) 34 Tunica mucosa (trachea) 397
Tuberc. mediale (talus) 141 Tunica mucosa (tuba auditiva) 442
Tuberc. minus (humerus) 34 Tunica muscularis pharyngis 366
Tuberc. oss. scaphoidei 42 Tunica vasculosa bulbi 419
Tuberc. oss. trapezii 42
V
Vagina bulbi 424 Vaginae fibrosae digitorum manus 111
Vagina carotica 297 — Pars anularis vaginae fibrosac 112
Vagina tendinis m. tibialis ant 233 — Pars cruciformis vaginac fibrosac. 112
Vagina processus styloidei 249 Vaginae synoviales digitorum manus 110
Vagina synoviales communis mm. flexorum 110 Vaginae tend m. extensoris digitorum 233
Vagina tendinis m. extensoris hallucis longi 233 pedis longi
Vagina tendinis m. flexoris pollicis longi 110 Vallecula epiglottica 261, 372
Vagina tendinis m. tibialis anteriores 233 Velum palatinum 356
535
Vena angularis 330 V. palatina externa 333
Vv. articulares temporomandibulares 333 Vv. peroneae 219
V. auricularis 333 V. pharyngea 376
Vv. auriculares anteriores 333 V. poplitea 198
V. auricularis posterior 333 V. profunda linguae 364
V. axillaris 64 V. retromandibularis 331
V. basilica 72, 75, 84, 91 V. saphena magna 174,202,233
Vv. brachiales 75 V. saphena parva 190,196,198,233
V. brachiocephalicae 334 V. sternocleidomastoidea 335
Vv. bronchiales 337 V. subclavia 333
V. canaliculi cochlea 335 V. sublingualis 364
V. canalis pterygoidei 333 V. submentalis 331
336 V. supraorbitalis 330
V. cava superior
72, 75, 84, 91 V. suprascapularis 333
V. cephalica
336 Vv. supratrochleares 330
V. cervicalis profunda
Vv. digitales plantares 223 V. stylomastoidea 333
V. dorsales linguae 364 V. temporalis media 333
Vv. esophageae 337 Vv. temporales profundae 333
Vv. faciei profunda 331, 330 Vv. temporales superficiales 333
V. facialis 330 Vv. thyrojdeae inferior 336
— Rami parotidei 331 V. thyroidea superior 335
V. femoralis 174, 184, 198 V. thyroidea mediae 335
Vv. genus 198 Vv. thymicae 337
V. jugularis anterior 333 Vv. tibiales anteriores 198,210
V. jugularis externa 333 Vv. tibiales posteriores 198,219
V. jugularis interna 333 Vv. tympanicae 333
Vv. labiales inferiores 331 Vv. transversae colli 333
V. labialis superior 331 V. transversa faciei 333
Vv. labyrinthi 448 Vv. tracheales 337
V. laryngea inferior 336, 394 V. vertebralis 336
V. laryngea superior 394 V. vertebralis anterior 336
V. lingualis 335 Ventriculus laryngis 392
Vv. maxillares 333 Vertex 263
V. mediana antebrachii 83, 91 Vertex corneae 419
V. mediana cubiti 83 Vestibulum 447
Vv. meningeae 335 Vestibulum laryngis 392,393
Vv. meningeae mediae 333 Vestibulum nasi 408
Vv. metatarsae plantares 223 Vestibulum oris 355
V. occipitalis 333 Vincula tendinum 110
V. ophthalmica 330 Vinculum breve 110
Vv. palpebrales inferiores 330 Vinculum longum 110
Vv. palpebrales superiores 330 Vomer 260
Vv. parotidae 333
536
CONG TY TNHH MOT THANH VIEN
NHA XUAT BAN Y HOC
CHI NHANH TAI THANH PHO HO CHI MINH
Dia chi: 699 Tr'in Hung Dao P.1, Q.5 TP.116 Chi Minh
Bien Thoai: 39235648 Fax: 39230562
Email: cnxuatbanyhoc@gmail.com
Bai giang
In 1.000 cutin kh6 19x27cm tai C6ng ty CP In N6ng Nghie'p, 292/3 Kha Von Can, P. Hip
Binh Chanh, Q. Thii TP. HCM. S6 Bang ky Ica hooch xuAt ban: 23-2013/CXB/14-
185NH ngay 02/01/2013. S6 xuAt ban: 350/QD-YH ngay 04/10/2013. In xong va nOp
chieu guy IV/2013.
CONG TY TNHHIVICIT THANH VIEN
NHA
CHI NHANH
Dia chi: 699 TrAn
Dien thoai: 08.2
Email: cm I 1 1•I I
F-2014-0004*
TTU Library
611.00
Ng527(
Reserved
Gia: 135.000 cl