Mga Barayti ng Wika

Ang Istandard na Wika

Varayti ng isang wika na may pinakamataas na estado o kalagayan sa isang komunidad o bansa
at kung saan ito ay nakabatay sa pagsasalita at pagsulat ng mga edukadong ispiker ng wika. Ang
istandard na varayti ng isang wika ay nailarawan at nakaistraktura sa diksyunaryo at gramatika.

Punto at Dayalek

‘diyalekto’ kasali ang gramatikal at leksikal na pagkakaiba, kung saan ang ‘aksent’ ay tumutukoy
lamang sa pagbigkasDiyalekto vs. aksent (punto) > may nagsasalita ng Ingles na may aksent na
Filipino.

Mga Dayalek na Rehiyonal

Rehiyunal na varayti / diyalekto Tradisyunal na dialectology (Kalagitnaan ng Modernong

dialectology (1970’s – ika-19 siglo – kalagitnaan ng ika-20 siglo) kasalukuyan) rural na lugar
urban na lugar heograpikong varyasyon sosyal na varyasyon ponolohiya at bokabularyo
ponolohiya, bokabularyo, talatanungan, interbyu (panayam) gramatika talatanungan, interbyu
(panayam), korpora, at istadistika

Bilinggwalismo

Ang bilinggwalismo ay ipinakikitang kakayahan sa pakikipag-usap sa pamamagitan ng dalawang

wika. Ito'y hindi nangangahulugan ng kahit na anong natatanging kapantayan ng ipinakikitang
kakayahan o sa ano mang natatanging uri ng pakikipag-usap.

Pidgin at Creole

Ang Pidgin at isang uri ng barayti ng wika na,ito at nabuo mula sa dalawang taong may
magkaibang wika na upang magkaintindihan at napagsasama sama ang ibang salita. Bunga nito
ang tinatawag na makeshify language sa Ingles.

Ang Creole ay isang uri din ng barayti ng wika na kung saan ito ay nagmula sa pagiging pidgin
hanggang sa lumaganap at nakasanayan na at naging pangunahing wika ng isang lugar.

Halimbawa:Chavacano (Tagalog at Espanyol)

Wika Lipunan at Kultura

Ang kultura ay ang pangkabuuang pananaw ng mga tao sa isang lipunan sa

m u n " o a t s a k a n i l a n g kapaligiran. Ang pananaw na ito ay hango sa paniniwala, tra"isyon,
uri ng pamumuhat, at iba pang mga bagay na nagugnay sa kanila at nagpatibay sa bigkis ng
pagkakaisa na siyang nagpapalaganap ng kanilang pangkalahatang"iwa, pananaw, kaugalian at
ahikain. may dalawang uri ng kultura. Ang materyal na kultura at di materyal na kultura.
Binubuo ng materyal na kultura ang mga bagay na nakikita at nahahawakang pisikal. kabibilang
dsito ang mga kasangkapan, kasuotan,kagamitan, bahay at pagkain. Samantala, ang mga
kaugalian, tradisyon, panitikan, musika, sayaw, paniniwala at relihiyon, pamahalaan at
hanapbuhay ay sumasaklaw sa di materyal na kultura.

Wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinili at isinaayos sa paraang

arbitraryo upangmagamit ng mga taong kabilang sa isang kultura.

Register

isang baryasyon sa wika na may kaugnayan sa taong nagsasalit o gumagamit ng wika.

- mas madalas nakikita/nagagamit sa isang particular na disiplina.

- pagkakaroon ng pagbabago ng wika sa taong nagsasalit o gumagamit ng wika ayon sa:

a. Tono ng kausap o tagapakinig (tenor of discourse) -- naaayon ang wika sa sino ang nag-uusap.
(para kanino)

b. Paksa ng pinag-uusapan (field of discourse) -- batay sa larangan na tinatalakay at ss panahon.

(layunin)

c. Paraan o paano nag-uusap (mode of discourse) -- pasalita o pasulat pagtalima sa mga

panunturan dapat sundin batay sa uri ng piniling paraan ng pag-uusap.(papaano)

Dinamiko ang wika kaya't nagkakaroon ito ng iba-ibang rehistro batay sa konteksto ng paggamit
nito at kung sino ang gumagamit nito.

Ang mga halimbawa nito ay:

1. Jejemon

2. Fliptop

3. Text o SMS shortcut messages

4. Gay Lingo

Tenor

Sa Ingles, ang salitang ito ay maaari ring kasingkahulugan ng tono.