અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 1

ગુજરાતી સા હ ય સં થાઓ
 ગુજરાત વના યુલર સોસાયટી / ગુજરાત િવ ાસભા : (ગુજરાતની સૌથી જૂ ની સા હિ યક સં થા)
 થાપના: 26 ડસે બર 1848
 થળ: અમદાવાદ
 કાશન: બુિ કાશ
 બુિ કાશ એ સં થાનુ મુખપ છે .
 આ સં થા ારા “વરતમાન” નામનુ મુખપ શ કરવામાં આ યુ હતુ
 ગુજરાતની થમ સા હ ય સં થા અને સૌથી જૂ ની.
 પાછળથી ગુજરાત િવ ાસભા તરીકે ઓળખાઇ.
 ગુજરાત સા હ ય સભા:
 થાપના: 1904
 થાપક: રણિજતરામ વાવાભાઇ મહે તા
 થળ: અમદાવાદ
 પુર કાર: રણિજતરામ સુવણચં ક
 1928 થી આપવામાં આવે છે .
 થમ: ઝવેરચંદ મેઘાણી
 ઉ ે ય: “ ગુજરાતી સા હ યનો બને તેટલો બહોળો િવ તાર કરવો. તેમજ બનતા યાસે લોકિ ય કરવું.” હતો.
 ગુજરાત સા હ ય પ રષદ:
 થાપના: 1905
 થાપક: રણિજતરામ વાવાભાઇ મહે તા
 થળ: અમદાવાદ
 કાશન: પરબ (માિસક),
 ભાષાિવમશ (િ માિસક)
 થમ અ ય : ગોવધનરામ િ પાઠી
 ેમાનંદ સા હ ય સભા:
 થાપના: 1916 - વડોદરા સા હ ય સભા
 1944 – મ ે ાનંદ સા હ ય સભા
 થળ: વડોદરા
 પુર કાર: દર 2 વષ ‘ મ ે ાનંદ ચં ક’ આપવામાં આવે છે .
 નમદ સા હ ય સભા:

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
1 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 2

 થાપના: 1923 – ગુજરાત સા હ ય મંડળ,

 1939 – નમદ સા હ ય સભા
 થળ: સુરત
 પુર કાર: દર 5 વષ આ સં થા ારા ‘નમદ સુવણ ચં ક’ એનાયત કરવામાં આવે છે .
 1940 થી નમદ સુવણ ચં ક આપવામાં આવે છે .
 ગુજરાત સા હ ય અકાદમી:
 થાપના: 1982
 થળ: ગાંધીનગર
 સંચાલક: ગુજરાત સરકાર
 કાશન: શ દસૃિ
 ગૌરવ એવોડ/ આપવામાં આવે છે .
 આ સં થા ારા સ તા દરે પુ તકો િવતરણ કરવામાં આવે છે અને ગામડામાં મોબાઇલ લાઇ રે ી ારા સા હ ય ેમીઓ સુધી
પહ ચાડવામાં આવે છે .
 બુ વધક સભા:
 થાપના: 1851
 થાપક: નમદ અને તેના િમ ોએ થાપી હતી.
 ફાબસ ગુજરાતી સભા:
 થાપના: 1854
 થળ: મુબ
ં ઇ
 થાપક: ફાબસ સાહે બની મૃિતમાં મનસુખરામ સૂયરામ િ પાઠીના યાસોથી થપાઇ
 ગુજરાત સંશોધન મંડળ:
 થળ: મુંબઇ
 થાપક: પોપટલાલ ગો. શાહે થાપના કરી હતી.
 ાન સારક સભા:
 થાપક: એલ ફ ટન કોલેજના ા યાપક પેટન અને દાદાભાઇ નવરોઝી તથા અ ય યુવાનોએ થાપી હતી.
 સા હ ય સંસંદ:
 થળ: મુંબઇ
 થાપક: કનૈયાલાલ માણેકલાલ મુનશીએ થાપના કરી.
 ભારતીય િવ ાભવન:
 થળ: મુંબઇ

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
2 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 3

 થાપક: કનૈયાલાલ માણેકલાલ મુનશીએ થાપના કરી.

 કાશન: નવનીત સમપણ

કોનું શું વખણાય છે :

 નરિસંહ મહે તા - ભાિતયા  ઝવેરચંદ મેઘાણી – લોકસા હ ય
 મીરાંબાઇ – પદો  ધૂમકે તુ – નવિલકા [ટૂં કીવાતા]
 દામોદર ખુશાલદાસ બોટાદકર – રાસ  િગજુ ભાઇ બધેકા – બાળ સા હ ય
 કિવ ધીરો – કાફી  નમદ – ગ
 ભો ભગત - ચાબખા  યોતી દવે – હા ય સા હ ય
 હાનાલાલ – ડૉલનશૈલી, ઊિમકા ય  િપંગળશી ગઢવી – લોકવાતા
 અખો – છ પા  કાલેલકર [દ ા ય ે .બા.ધમાિધકારી] – િનબંધો,
 શામળ – છ પા તેમજ પ વાતા પ નાટક
 બળવંતરાય ક. ઠાકોર – સોનેટ  ગુણવંતરાય આચાય – દ રયાઈ નવલકથા
 વ ભ ભ – ગરબા  અમૃત ઘાયલ – ગઝલ
 દયારામ – ગરબી  નરિસંહરાવ દવે ટયા – એકાંકી
 કિવ કા ત [મ.ર. ભ ] – ખંડ કા ય  અસાઇત ઠાકર – ભવાઈ
 કલાપી [સુ.ત.ગો હલ] – ખંડ કા ય [કે કારો]  મહાદેવભાઇ દેસાઈ – ડાયરી સા હ ય
 ેમાનંદ – આ યાન  ક.મા.મુનશી – ઐિતહાિસક નવલકથા
 ભાલણ – આ યાનનાં િપતા  મોહન પટે લ - લઘુકથા

સા હ ય કાર
 જન
ૈ સા હ ય વ પ
 રાસ:
 રાસ એ મ યકાલીન ગુજરાતી સા હ યનો સૌથી થમ સા હ ય કાર છે .
 હે મચં ાચાયની કૃ િત દેશીનામ માળામાં રાસક શ દ પરથી ઉતરી આવેલ છે .
 રાસમાં મુ ય વે જૈન તીથકરોની કથાવ તુને યાનમાં લઈ વૃંદમાં રાસને રજુ કરવામાં આવે છે .
 શાિલભ સૂ ર ારા લખાયેલો ભરતે ર બાહુબલીરાસ એ ગુજરાતી સા હ યનો ઉ મ રાસ સા હ ય કાર છે .
 બંધ:
 બંધ માં મુ ય વે વીરરસ હોય છે .
 મહાપુ ષની યુ ગાથા કે શૌયગાથાને રજુ કરવામાં આવે છે .
 પ નાભ નામના સા હ યકાર ારા લખાયેલી કા હડદે ે બંધ છે .
 ફાગુ:
 ફાગુ શ દ એ “ફગુ” પરથી આવેલો છે .

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
3 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 4

 ફાગુ શ દનો થમ ઉ ેખ હે મચં ાચાયની કૃ િત દેશીનામમાળામાં વા મળે છે .

 ફાગુ એ રાગ છે અને ફાગણ માસમાં ગાવામાં આવે છે .
 જૈન સા હ યમાં ફાગુ સા હ ય કારમાં શૃંગાર દાનના િવષયવ તુને યાનમાં રાખવામાં આવે છે .
 રાજશેખરસુ ર ારા લખાયેલું નેિમનાથ ફાગુ અને વસંતિવલાસ ે સા હ ય કૃ િત છે .
 બારમાસી:
 બારમાસી મુ ય વે “બારમાસના િવરહ”નું વણન કરતો સા હ ય કાર છે .
 જેમા મનુ ય વનના વજનો ારા િવરહની વેદનાને સુદં ર રીતે વણવાય છે .
 િવનયચં સુ ર ારા લખાયેલુ નેમીનાથ-ચતુ પાદીકા અથવા ચતુ પાદીકા એ ઉ મ બારમાસી સા હ ય છે .
 જન
ૈ ે ર (જન
ૈ િસવાય) સા હ ય વ પ:
 પદ:
 પદની રચના નરિસંહ મહે તાએ કરી છે . પદનો શાિ દક અથ ડગલુ કે પગલુ થાય છે .
 પદ બે અથવા ચાર િલટીમાં લખાયેલ મ યકાલીન ગુજરાતીમાં સૌથી વધુ લખાયેલ સા હ ય કાર છે .
 નરિસંહ મહે તા ઉપરાંત મીરાંબાઇ, દયારામ પાસેથી વીસાળ (વીસ પંિ ત નું એક પદ) પદો નું માણ મળે છે .
 મીરાંબાઈએ ગુજરાતી સા હ યમાં સૌથી વધુ પદ લખેલ છે . ભજન અને ભાિતયા એ પદના પેટા કાર છે .
 તેમના રચિયતા પણ નરિસંહ મહે તા છે .
 ગરબી:
 ગરબીએ શિ ત અને કૃ ણ ભિ ત સાથે સંકળાયેલ સા હ ય કાર છે .
 ગરબીના િપતા દયારામ છે .
 ગરબી ી-પુ ષ ધાન સા હ ય કાર ગણાય છે .
 દયારામે કૃ ણ ભિ ત આધા રત ગરબીઓ લખેલી છે .
 ગરબો:
 ગરબો શ દ એ સં કૃ ત ભાષા ના ગભદીપ (માટલાના અંદર નો દવો) માંથી ઉતરી આ યો છે .
 ગરબાના સજક: અમદાવાદમાં જ મેલ વ ભ ભ અને તેમના ભાઇ ધોળા ભ .
 આ બ ે ભાઇઓ બહુચરા માં ની ભિ ત કરતા હતા અને પછી તેમણે બેચરા ને કમભૂિમ બનાવી હતી.
 નવરા ીના સંગો માં માતા ની તુિત અંગે ગાવામાં આવતા ગરબા તેમણે લ યા છે તેમણે શિ ત-ભિ ત પર આધ રત
ગરબા લખેલા છે .
 નવરા ીના સંગોમાં ગાવામાં આવતો ‘આનંદનો ગરબો’, ‘કિળકાળનો ગરબો’, ‘શૃંગારનો ગરબો’, ‘ક ડાનો ગરબો’,
આવેલ છે .
 ગરબા એ મા ‘ ી ’ ધાન છે .
 મેવાડા ભાઇઓએ આિ શિ ત માં અંબેની ‘આરતી‘ આપેલ છે .
 આ યાન:

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
4 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 5

 આ યાનનો શાિ દક અથ શ આત થી આરંભીને કરવું એવો થાય છે .

 આ યાનના બીજ નરિસંહ મહે તા પાસેથી મ ા.
 પરંતુ “આ યાનના િપતા” ભાલણ કહે વાય છે . તેમણે આ યાનને કડવા અથવા કડવુંમાં િવભા ત કરે લા. માટે ભાલણને
“કડવાના િપતા” પણ કહે વાય છે .
 પૌરાિણક કે ઐિતહાિસક કથા વ તુનો આધાર લઇને લોકો સમ શ આતથી અંત સુધી રજુ કરવામાં આવતી ઘટનાને
‘આ યાન’ કહે વાય.
 આ યાન કહે નાર/ગાનાર યિ ત ‘માણભ ’ તરીકે ઓળખાય છે .
 મ
ે ાનંદ: ે આ યાનકાર, આ યાન િશરોમણી
 મ ે ાનંદે આ યાનને આ િવકાનું સાધન બનાવેલ,ું મ
ે ાનંદને ગુજરાતી સા હ યનો આ યાન િશરોમણી કે મહાકિવનું િબ દ
મળેલ છે .
 કાફી:
 કાફીના રચિયતા: ધીરો ભગત
 કાફી એ ાન આધા રત સા હ ય કાર છે .
 રા યા : [ છા યા & મરસીયા ]
 મૃ યુ સંગે ગાવામાં આવતા શોકગીતને રા યા કહે વાય.
 રા યાના રચિયતા મૂળ મરાઠી તથા કબીરપંથના કિવ બાપુ સાહે બ ગાયકવાડ
 પ વાતા:
 જુ ની પૌરાિણક અને ચિલત કથાવ તુને કા પિનક પા ોનો આધાર લઇને લોકો સમ રજુ કરવામાં આવતી ઘટનાને
પ વાતા કહે વાય છે .
 પ વાતાના સજક: શામળ મહારાજ (શામળ િવરે ર ભ )
 છ પા :
 છ પા એ ાન આધા રત સા હ ય કાર છે .
 મ યકાળમાં છ પાના રચિયતા અ ય સોની (અખો)ને ગણવામાં આવે છે .
 છ પા એટલે છ(6) લીટીનું નાનકડું કા ય.
 અખાએ મુ ય વે સમાજમાં વેશલ ે ો સડો, ધમના આડંબરોને દુર કરી સાચા ધમ અને નૈિતક મુ યની થાપના માટે
કટા યુ ત ભાષામાં બોઘ આ યો છે . આથી અખો ાન માગ કિવ કહે વાય છે .
 ચાબખા:
 કટા ની ભાષામાં લખાયેલ સા હ ય કાર છે .
 ચાબખાના રચિયતા ભો ભગત સંત ી જલારામ બાપાના ગુ હતા.(િવરપુર)
 ભો ભગત ‘ભોજરામ’ તરીકે પણ ણીતા છે .
 ભવાઇ :

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
5 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 6

 જુ ના પૌરાિણક આધાર લઈ ભવાઈ ના પા ો ારા રજુ કરવામાં આવે છે .

 ભવાઇના સજક િપતા: અસાઇત ઠાકર (જે િસ પુરના િનવાસી હતા.)
 360 જેટલા વેશ આપેલ, ‘રામદેવ પીર’ નો વેશ સૌથી જુ નામાં જુ નો હતો.
 આ ઉપરાંત અસાઈત ઠાકરે ‘હંસાઉલી’ નામે ંથ ર યો હતો.

ગુજરાતી સા હ યની થમ કૃ િતઓ

કૃ િતનો કાર કૃ િત લેખક નધ
આ મકથા મારી હકીકત નમદ
વનચ ર કોલંબસનો વૃતાંત ાણલાલ મથુરદાસ
ઉ મ કપોળ કરસનદાસ મૂળ મ હપતરામ નીલકંઠ છપાઇ નહી
નાટક લ મી દલપતરામ
ગુલાબ નગીનદાસ તુળ દાસ મારફિતયા ભજવાયુ નહી
નવલકથા કરણઘેલો નંદશંકર મહે તા
હ દુ તાન મ યેનું એક ઝુંપડું સૌરબશા મુનસુફ છપાઈ નહી
વાસ થ ં લ ડ ની મુસાફરીનું વણન મ હપતરામ નીલકંઠ
એકાંકી લોમહિષણી બટુ ભાઈ ઉમરવા ડયા
ઊિમકા ય કુ સુમમાળા [સં હમાંની કિવતા] નરિસંહરાવ દવે ટયા
ગઝલ બોધ બાલાશંકર કંથા રયા ગુજરાતી ગઝલના િપતા

(બાલ, કલા ત, મ ત)
સોનેટ ભણકારા બળવંતરાય ક. ઠાકોર
િનબંધ મંડળી મળવાથી થતા લાભ નમદ બે િનબંધ લખેલ
ટીકા કરવાની રીત નમદ
પાિ ક દાં ડયો નમદ તં ી પદે
ક ણ શિ ત કા ય ફાબસ િવરહ દલપતરામ
કોષ નમ કોષ નમદ સંપા દત
ફાગુકા ય િજનચં સુ ર ફાગુ િજનચં સુ ર થમ ફાગુ
ખંડકા ય વસંત િવજય મિણશંકર ર. ભ કા ત (ઉપનામ)
બંધ કા હડદે બંધ પ નાભ
આ યાન સુદામાચ ર નરિસંહ મહે તા થમ આ યાન લખનાર
પ વાતા હંસરાજ વ છરાજ ચઉપઈ િવજયભ સૂ ર
બારમાસી બારમાસી િવનયચં કા ય
હાઇકુ નેહરિ મ કા ય
હામ િનકા ચહે રા મધુરાય કા ય
એ સાઇ લોિપ ડયા રતન ફરામ શેઠના ગુજરાતની થમ

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
6 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 7

ગુજરાતી ભાષાનું મુંબઇ સમાચાર ફરદુન મજબાન 1822માં

થમ સમાચાર પ (ગુજરાતીપ કાર વના િપતા)

આ મકથા
લેખક કૃ િત /આ મકથા
નમદ મારી હકીકત
હાનાલાલ કિવ અધશતાિ દનાં અનુભવ બોલ
કનૈયાલાલ મુનશી અડધે ર તે, સીધાં ચઢાણ, વ ન િસિ ની શોધમાં
ધૂમકે તુ વનરંગ, વનપંથ
ચં.ચી. મહે તા 14 ગઢ રયાં
પ ાલાલ પટે લ અલપઝલપ
િશવકુ માર ષી મારગ આ પણ છે શૂરાનો
મોહનદાસ ક. ગાંધી સ યના યોગો
દ ા ેય કાલેલકર મરણયા ા, ધમ દય
બ.ક.ઠાકોર પંચોતેરમે
રાવ પટે લ વનમાં ઝરણા
કશનિસંહ ચાવડા અમાસથી પૂનમ ભણી
ધનસુખ ભ મ આંખો ફફડાવી
ઇ દુલાલ યાિ ક આ મકથા ભાગ 1 થી 6
ચં કાંત પં ા વાળા અને યોત
ી ગુલાબદાસ ોકર ગયા વષ – ર ા વષ .
મિણલાલ નભુભાઇ વેદી મ.ન. વેદીનું આ મવૃતાંત
શારદાબેન મહે તા વન સંભારણા
ભુદાસ ગાંધી વનનું પરોઢ
ર.વ. દેસાઇ ગઇકાલે અને મ યા નના મૃગજળ
નાનાભાઇ ભ ઘડતર અને ચણતર
ભાઇલાલ પટે લ સ ર આઠ વષ
જયંત પાઠક વનાંચલ
િઝણાભાઈ ર. દેસાઈ મારી દુિનયા, સાફ યટા ,ં ઉઘડે નવી િ િત , મ વળી

ગુજરાતી સા હ યના અમરપા ો

પા કૃ િત સા હ ય નો લેખક નધ
કાર
વરામ ભ િમ યાિભમાન નાટક દલપતરામ
ભોળા ભ ભ નું ભોપાળું નાટક નવલરામ

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
7 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 8

ભ ંભ ભ ંભ હા યનવલ રમણભાઈ નીલકંઠ

રાઇ, લકા, પવતરાય રાઈનો પવત નાટક રમણભાઇ નીલકંઠ
સર વતીચં , કુ સુમ, કુ મુદ સર વતીચં નવલકથા ગોવધનરામ િ પાઠી સૌ થમ મહાનવલકથા
જયા, જયંત જયા-જયંત નાટક હાનાલાલ
ઇ દુકુમાર ઇ દુકુમાર નાટક હાનાલાલ
મુંજ, મૃણાલવતી પૃ વીવ ભ નવલકથા ક.મા. મુનશી
િસ રાજ, મીનળદેવી પાટણની ભુતા નવલકથા ક.મા. મુનશી
મું ળ, કીિતદેવ, કાક, મંઝરી ગુજરાતનો નાથ નવલકથા ક.મા. મુનશી
અિ ન, મહે ામ લ મી નવલકથા રમણલાલ વસંતલાલ દેસાઇ
દ , ક યાણી ભારે લો અિ નવલકથા ર.વ. દેસાઇ
ભીમો, ચંદા જનમટીપ નવલકથા ઇ ર પેટલીકર
કાળુ, રાજુ માનવીની ભવાઈ નવલકથા પ ાલાલ પટે લ “માનવી ભુડં ો નથી ભુખ
ભુંડી છે .”
કાનો, વી મળેલા વ નવલકથા પ ાલાલ પટે લ
સ યકામ, રો હણી, ગોપાળબાપા “ઝેર તો પીધા છે નવલકથા મનુભાઇ રા ભાઈ મીરાબાઇનું કા ય
ણી ણી” પંચોળી(દશક)(સો ે છે .
ટસ)
સંત,ુ ગોબર લીલુડી ધરતી નવલકથા ચુનીલાલ મ ડયા થમ ગુજરાતી રંગીન
ફ મ
ચૌલાદેવી ચૌલાદેવી નવલકથા ગૌરીશંકર ષી ધૂમકે તુ
ચૌલાદેવી જય સોમનાથ નવલકથા ક.મા. મુનશી
ધીમુ, િવભા ધીમુ અને િવભા નવલકથા જયંતી દલાલ
પની, કે શુ અંતરપટ નવલકથા િઝણાભાઇ ર. દેસાઈ ( નેહરિ મ)
સો ે ટસ, ઝેિ થપી, પે રિ લસ, સો ે ટસ નવલકથા મનુભાઇ પંચોળી (દશક)
એ પેિશયા
કાજલ, અશેષ આભ એ એની નવલકથા િશવકુ માર ષી
નવલખ ધારે
યશ શાહ આકાર નવલકથા ચં કાંતબ ી (જ મ-પાલનપુર)
અમૃતા, અિનકે ત, ઉદયન અમૃતા નવલકથા રઘુવીર ચૌધરી 2015 માં ાનપીઠ
(બાપુપરુ ા)
સ ય, હં ુ શીલાલ અ ુધર નવલકથા રાવ પટે લ
સુખલાલ, શુશીલા વેિવશાળ નવલકથા ઝવેરચંદ મેઘાણી (પહાડ નું બાળક)
રિવશંકર મહારાજ માણસાઇના દીવા નવલકથા ઝવેરચંદ મેઘાણી
અલી ડોસા પો ટ ઓ ફસ નવિલકા ગૌરીશંકર ષી (ધૂમકે તુ)
ખેમી ખેમી નવિલકા રા.િવ.પાઠક (જ ણી)
અમરત કાકી લોહીની સગાઇ નવિલકા ઇ ર પેટલીકર

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
8 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 9

ગંગા ગોરાણી, પરભુગોર બારણે ટકોરા એકાંકી ઉમાશંકર ષી

જદુનાથ એક દર ને એકાંકી લાભશંકર ઠાકર
જદુનાથ
લઘરો “ કા યપા લાભશંકર ઠાકર
ઇશાદ “ કા યપા ચીનુ મોદી
સોનલ, અલો ખાચર - કા યપા રમેશ પારે ખ
ટહો, મેઠી, ભવાન ભગત, આંગિળયાત નવલકથા સેફ મેકવાન
વાલ વણકર
સા હ યકારની લા િણકતા
નરિસંહ મહે તા ભ ત હ રનો, આ દ કિવ
મીરાં ે દીવાની, દાસી જનમ જનમની
મ
નરિસંહ-મીરાં ખરાં ઇ મી ખરાં શૂરાં (કલાપી)
અખો ાનનો વડલો, હસતો ફલસૂફ, ઉ મ છ પાકાર
ેમાનંદ આ યાન િશરોમિણ, મહાકિવ
શામળ થમ પ વાતાકાર
નવલરામ પં ા આ ઢ િવવેચક
રણછોડભાઇ ઉદયરામ દવે ગુજરાતી નાટકના િપતા (ગુજરાતી રંગભૂિમના િપતા)
ગોવધનરામ િ પાઠી પં ડત યુગના પુરોધા, સા રવય
મિણલાલ નભુભાઇ વેદી અભેદ માગના વાસી, િન
દયારામ ભ તકિવ, બંસીબોલનો કિવ, રસીલો રંગીલો ફ ડ કિવ, રિસક ુંગારી કિવ,
ગરબી સ ાટ
નમદ િનભય પ કાર, અવાચીન યુગનો અ ણ, યુગંધર, યુગ વતક સા હ યકાર,
ગ નો િપતા, યુગિવધાયક સજક
દલપતરામ લોક હતિચંતક, સભારંજની કિવ, ગુજરાતી વાણી રાણીના વકીલ
નરિસંહરાવ દવે ટયા સા હ ય દવાકર, અવાચીન ગુજરાતી કિવતાના ક વ
રમણભાઇ નીલકંઠ સમથ હા યકાર
બાલાશંકર કંથા રયા ગુજરાતી ગઝલના િપતા
આનંદશંકર વ ુ સમથ ધમિચંતક, મધુદશ સમ વયકાર, બુ ્ ાનમૂિત
રમણલાલ .વ. દેસાઇ યુગમૂિત વાતાકાર
મિણશંકર ર ન ભ મધુર કોમલ ઊિમકા યના સજક, ઉ મ ખંડકા યોના સજક
સુરિસંહ ત તિસંહ ગો હલ (કલાપી) અ ુ કિવ, ેમ અને આંસુના કિવ, દદ લી મધુરપના ગાયક,સુરતાની વાડીનો
મીઠો મોરલો
હાનાલાલ ઉ મ ઊિમકિવ, કિવવર, ે રસ કિવ, ફુ અમીવષણ ચં રાજ, ડોલનશૈલી
ના કિવ, તેજ ે ઘડે લા શ દોના સજક
બળવંતરાય ક. ઠાકોર બરછટ યિ ત વમાં સુમધુર ભાવો મેષ, આધુિનક કિવતાના યોિતઘર, અગેય
વાહી પ ના સજક
Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
9 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 10

અલેકઝા ડર ફાબસ ગુજરાતી ભાષા સા હ યનો પરદેશી ેમી

દામોદર ખુ. બોટાદકર ગૃહગાયક કિવ, કુ ટું બ કિવ, સ દયાદશ કિવ
કાકાસાહે બ કાલેલકર સવાઈ ગુજરાતી, ઉ મ િનબંધકાર, આ વન વાસી, વનધમ સા હ યકાર
પં ડત સુખલાલ ાચ ,ુ કાંડ પં ડત
રિસકલાલ પ રખ રોમે રોમે િવ ાના વ
ઉમાશંકર ષી િવ શાંિતના કિવ, ગાંધીવાદના સમથ ઉ ાતા
િઝણાભાઇ દેસાઈ( નેહરિ મ) વન માંગ ય ના ઉ ાતા, હાઇકુ ના ણેતા
ઝવેરચંદ મેઘાણી રા ીય શાયર, કસુબ ં લ રંગનો ગાયક, લોકસા હ ય નો મ મોરલો
ક.મા. મુનશી વ ન ા,ગુજરાતની અિ મતાના પુર કતા
યોતી દવે થમ પંિ તના હા યલેખક, િવ તા અને હા યનો િવિનયોગ, હા યસ ાટ
ગૌરીશંકર ષી ‘ધૂમકે ત’ુ , ટૂં કી વાતાના કસબી
પ ાલાલ પટે લ ગુજરાતી સા હ યનો ચમ કાર, ગુજરાતી સા હ યનો પરમ િવ મય, નપદી
નવલકથાના સજક
રાજ ે શાહ કા ય વની નૈસિગક િતભા, ઉ મ ગીતકિવ
િનરંજન ભગત ઇબાદત થી અિભ યિ ત સુધીની સુસિં ધના કિવ
નટવરલાલ પં ા (ઉશનસ) બિલ ભાવ અને ઉદગારના નીવડે લ કિવ, ગુજરાતી ગીતાંજિલના કિવ
ચુનીલાલ મ ડયા ામ વનના સમથ સજક
ચં કાંત બ ી બંડખોર સજક
રાવ પટે લ દદ અને અ ુના યોગશીલ સજક
લાભશંકર ઠાકર યોગશીલતાનું સાવ નવું પ રમાણ ગટાવનાર સજક
ગુણવંતરાય આચાય સાગર વનના સમથ આલેખક
હલાદ પારે ખ સ દયાિભમુખ કિવ, રંગ અને ગંધના કિવ, ‘બારી બહાર’ના કિવ
જયંિત દલાલ સા હ યકાર અને સમાજસેવક
વામી આનંદ અનાસ ત, અપ ર હ ાની અને બુ
રામનારાયણ િવ. પાઠક મંગલમૂિત મધુર યિ ત વ
ઇ ર પેટલીકર ામ વનના આલેખક, સુધારક સજક
રણિજતરામ વાવાભાઇ મહે તા ગુજરાતી અિ મતાના આ વતક
હે મચં ાચાય કિલકાલસવ
ીમદ રાજચં શતાવધાની, સા ાત સર વતી (ગાંધી ના આ યાિ મક ગુ )
સુરેશ ષી પૂણતયા આધુિનકતાના હમાયતી
અનંતરાય રાવળ વ થ અને સમતોલ િવચારક
કશોરલાલ મશ વાળા ય
ે ાથ સા હ યકાર
િ યકાંત મિણયાર રોમેિ ટક િમ જના કિવ
િગજુ ભાઇ બધેકા બાળ સા હ યના સજક, બાળકોની મૂછાળી માં
રાજ ે શુ લ અલગારી મ ત કિવ
ભાલણ ગુજરાતીના આ યાનના િપતા
Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
10 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 11

સા હ યકારના ઉપનામ
અ કંચન ધનવંત ઓઝા કલા ત, બાલ, મ ત બાલશંકર કંથા રયા
અિઝઝ ધનશંકર િ પાઠી ખલીલ ધનતેજવી ખલીલ ઇ માઇલ
અદલ, મોટાલાલ અરદેશર ખબરદાર મકરાણી
અનામી રણ ત મો. પટે લ ગોળમટોળ શમા કંચનલાલ દા. શમા
અવળવાિણયા યોિતં હ. દવે ‘ગની’ દહ વાળા અ દુલગની અ દુલ
અશ ય, નામુમકીન ીિત સેનગુ ા કરીમ દહ વાલા
આસીમ રાંદેરી મહમુદિમંયા મહમંદ સા હ યવ સલ નગીનદાસ પારે ખ
ઇમામ કરાત વકીલ, રિચત સુરેશ દલાલ
આખાભગત વેણીભાઈ પુરો હત શાહ, અરિવંદ મુનશી
આ દલ ‘મ સુરી’ ફ રદ મહંમદ ગુલામનબી ઘન યામ કનૈયાલાલ મુનશી
મ સૂરી ઘાયલ અમૃતલાલ લા. ભ
આર યક ાણ વન િવ. પાઠક ચકોર બંસીલાલ વમા
ઇ દુ તારક મહે તા ચંડુલ ગોકુ લદાસ રાયચુરા
ઈવા ડે વ ફુ ન. દવે ચંદુ મહે સાનવી ચંદુલાલ શંકરલાલ ઓઝા
ઇશાદ િચનુ મોદી ચાંદામામા ચં વદન મહે તા
ઉપવાસી ભોગીલાલ ગાંધી િચ ગુ બંસીધર શુ લ
ઉપે ગૌરી સાદ ચૂ. ઝાલા જ ટલ વણરામ લ મીરામ દવે
ઉશન નટવરલાલ કુ . પંડયા જયિભ ખુ બાલાભાઇ વીરચંદ દેસાઇ
કથક ગુલાબદાસ ોકર જલનમાતરી અલવી જલાલુ ીન
કલાિનિધ િ યકા ત પ રખ સઆબુ ીન સૈયદ
કલાપી સૂરિસંહ ત. ગો હલ મન જમનાદાસ મોરાર સંપત
ક યાણયા ી,યાિ ક નટુ ભાઇ ર. ઠ ર િજગર જિમયતરામ કૃ પારામ પંડયા
કાકાસાહે બ દ ા ય ે કાલેલકર િજ સી િકશનિસંહ ચાવડા
કા ત મિણશંકર ર. ભ ઠોઠ િનશાિળયો બકુ લ િ પાઠી
કા યતીથ મનુ હ. દવે ડાયર અંબાલાલ હાલચંદ ભાવસાર
કા ઠયાવાડી, િવદુર કે .કા. શા ી (કે શવરામ તરંગ મોહનલાલ પાવતીશંકર દવે
કાશીરામ) દશક મનુભાઈ રા રામ પંચોલી
ક મત કુ રે શી ઉમરભાઇ ચાંદભાઈ રે ફ, શેષ, રામનારાયણ િવ. પાઠક
કુ રે શી વૈરિવહારી, ાળુ
કુ માર મહે કુ માર મો. દેસાઇ ુમા ચુનીભાઈ દેસાઇભાઈ પટે લ
કુ સુમાકર શંભુ સાદ ષીપુરા ૂની માંડિલયા અરિવંદભાઇ લીલચંદભાઈ શાહ
કૃ ણ ૈ પાયન મોહનભાઇ શંકરભાઇ ૈપાયન સુંદર ગો. ષી
પટે લ નસીર ઇ માઇલી નિસ ીન પીરમહમંદ
કોલક મગનભાઇ લા. દેસાઇ ઇ માઇલી
કુ સુમેશ મુકુંદ પી. શાહ નારદ રમણભાઇ શ. ભ

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
11 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 12

નાનાભાઈ નૃિસંહ સાદ કા. ભ મલયાિનલ કંચનલાલ મહે તા

િનરંકુ શ કરશનદાસ ભીખાભાઇ લુહાર મ રઝ અ બાસ અ દુલઅલી વાસી
નંદ સામવેદી, દ ચં કાંત શેઠ મ ત કિવ િ ભુવન ભ
પતી મ ત ફકીર હ ર સાદ ગો. ભ
પતીલ મગનભાઇ ભૂદરભાઇ પટે લ મહારાજ રિવશંકર િશ. યાસ
પિથક પરમાર વરાજભાઇ ગીગાભાઇ માય ડયર જયુ જય તીલાલ રિતલાલ ગોહે લ
પરમાર િમ કીન રાજેશ જયશંકર યાસ
પ રમલ રમણીકલાલ દલાલ મીન િપયાસી દનકરાય કે શવલાલ વૈ
પલાશ નવનીત મ ાસી મૂિસકાર રિસકલાલ છો. પ રખ
પરાિજત પટે લ મિણભાઈ મગનલાલ પટે લ મૂછાળી માં, િવનોદી િગજુ ભાઇ બધેકા
પારાશય મુકુંદરાય પટણી (પૂ.) મોટા ચુનીલાલ આશારામ ભગત
િપનાકપાિણ,શિશવદન દુલાલ ફુલચંદ ગાંધી રસમંજન રમેશ ચાંપાનેરી
મહે તા રિતલાલ ‘અિનલ’ રિતલાલ મૂળચંદ પાવાળા
િ યદશ મધુસૂદન હી. પારે ખ રંગલો જયંિત પટે લ
પુનવસુ, લઘરો લાભશંકર દવ ઠાકર રાજહંસ હલાદિસંહ . ગો હલ
પુિનત બાલકૃ ણ ભાઇશંકર ભ રામ વૃંદાવની રાજે કે શવલાલ શાહ
શાંત શાંિતલાલ મ. શાહ રાવણદેવ મેઘનાદ હ રચંદ ભ
સ નકાિ ત કાંિતલાલ મો. પટે લ લિલત જ મશંકર મહાશંકર બૂચ
સૂન ચં કા ત રે વાશંકર ષી લોકાયતસૂ ર, રઘૂવીર ચૌધરી
ાસ નેય હષદ મિણલાલ િ વેદી વૈશાખનંદન
ેમભિ ત હાનાલાલ કિવ વનમાળી કે શવ હષદ ુવ
ફાધર વાલેસ કાલોસ સેફ વાલેસ વનમાળી વાંકો દેવે ઓઝા
ફલસૂફ િચનુભાઈ ભો. પટવા વનેચર હ રનારાયણ આચાય
બકુ લેશ ગોિવંદ રામ અરજણ જ માતરી વ ીન સઆદુ ીન
બાદરાયણ ભાનુશંકર બા. યાસ વસંત િવનોદી ચંદુલાલ મણીલાલ દેસાઇ
િબરબલ અરદેશર બમન ફરામરોજ વા રસ અલવી વા રસહુસેન હુરો પીર અલવી
બુલબુલ ડા ાભાઇ પી. દેરાસરી વાસુ ક, વણ ઉમાશંકર જેઠાલાલ શી
બેફામ બરકતઅલી ગુલામઅલી િવનોદકા ત િવજયરાય ક. વૈ
વીરાણી િવ બંધુ દનકર છોટાલાલ દેસાઇ
બેકાર ઇ ાહીમ દાદાભાઇ પટે લ િવ રથ જયંિતલાલ દવે
ભગીરથ, િનલપ ભગવતીકુ માર શમા િવહંગમ રવી ઠાકોર
િભ ુ અખંડાનંદ લ ુભાઇ મોહનલાલ ઠ ર સંસારશા ી, તરલ યશવંત શુ લ
મકરંદ રમણભાઇ નીલકંઠ વૈશપં ાયન કરસનદાસ માણેક
મિણકા ત શંકરલાલ મ. પંડયા શિન કે શવલાલ ધને ર િ વેદી
મધુર ધમ મદનલાલ મા તર શયદા હર લવ દામાણી
મધુરાય મધુસુદન વ ભદાસ ઠ ર શિશિશવમ ચં ંશંકર પુ ષો મ ભ

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
12 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 13

શાહબાઝ અનંતરાય પરમાનંદ ઠ ર સુધાંશુ દામોદર કે . ભ

યામસાધુ શામળદાસ મૂળદાસ સોલંકી સુહાસી ચંપકલાલ હી. ગાંધી
‘શૂ ય’ પાલનપુરી અલીખાન ઉ માનખાન બલોચ સુ દર , કોયા ભગત, િ ભુવનદાસ પુ. લુહાર
શૂ ય હસમુખભાઈ દેસાઇભાઈ પટે લ િ શૂલ, મરીિચ
શંકર ઇ છારામ સૂયરામ દેસાઇ સુંદરી જયંશકર ભૂધરદાસ ભોજક
િશવ સુંદર હંમતલાલ મ. પટે લ સેહેની બળવંતરાય ઠાકોર
યામસુંદર યાદવ બચુભાઈ રાવળ સોપાન મોહનલાલ તુ. મહે તા
શૌનક/શૌિનક અનંતરાય રાવળ ‘શેખાદમ’ શેખ આદમ મુ ાં સુઝાઉ ીન
સય શાંિતલાલ ના. શાહ આબુવાલા
સ યાલંકાર કનૈયાલાલ અ. ભોજક સોિલડ મહે તા હરીશકુ માર પુ ષો મભાઈ
સ યસાચી ધી ભાઇ ે. ઠાકર મહે તા
સરોદ, ગા ફલ મનુભાઇ િ વેદી નેહરિ મ િઝણાભાઈ રતન દેસાઇ
વયંભૂ બટુ કભાઇ ડા. દલીચા નેહી અંબુભાઈ ડી. પટે લ
સાગર જગ નાથ દા. િ પાઠી વન થ લ મીનારાયણ ર. યાસ
સારંગ બારોટ ડા ાલાલ દોલતરામ બારોટ સૌજ ય પીતાંબર પટે લ
સા હ યિ ય ચુનીલાલ વધમાન શાહ વામી આનંદ હમંતલાલ રામચં દવે
સા હ યયા ી, પહાડનું ઝવેરચંદ મેઘાણી સૈફ પાલનપુરી સૈફુ ીન ખારાવાલા
બાળક ેમસખી મ
ે ાનંદ વામી
સુકાની ચં વદન અ. બૂચ ાનબાલ નરિસંહરાવ દવે ટયા
સુિ ત રામચં બબલદાસ પટે લ હ રશ વટાવવાળા હ ર ં અમૃતલાલ ભ
સુકેતુ રવી સાકરલાલ ઠાકોર આ મનો ઉ ુ િકશોરીલાલ મશ વાળા

કા યપંિ તઓ અને ઉિ તઓ
1. વૈ ણવજન તો તેને રે કહીએ જે પીડ પરાઈ ણે રે નરિસંહ મહે તા
2. ભૂતળ ભિ ત પદારથ મોટું લોકમાં નાહી રે નરિસંહ મહે તા
3. અિખલ ાંડમાં એક તું ી હ ર, જૂ જવે પે અનંત ભાસે નરિસંહ મહે તા
4. નીરખને ગગનમા, કોણ ધૂમી ર ો? તે જ હંુ , તે જ હંુ શ દ બોલે નરિસંહ મહે તા
5. ે રસ પાને તુ,ં મોરના િપ છઘર, ત વનું ટૂં પ ં તુ છા લાગે,
મ નરિસંહ મહે તા
6. યાં લગી આ મત વ િચ યો ન હ, યાં લગી સાધના સવ જૂ ઠી નરિસંહ મહે તા
7. મુખડાની માયા લાગી રે , મોહન યારા મીરાંબાઈ
8. મુજ અબળાને મોટી િમરાત બાઈ શામણો ઘરે ં મારે સાચું રે , મીરાંબાઈ
9. મે ની, મે ની, મ ે ની રે મને વાગી કટારી ેમની મીરાંબાઈ
10. જૂ નું તો થયુ રે દેવળ, જૂ નું તો થયુ,ં મીરાંબાઈ
મોરો હંસલો નાનો ને દેવળ જૂ નું તો થયુ,ં
11. રામ રાખે તેમ રહીએ, ઓધવ , રામ રાખે તેમ રહીએ મીરાંબાઈ
12. ન હ રે િવસા ં હ ર, અંતરમાંથી ન હ રે િવસા ં હ ર, મીરાંબાઈ
Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
13 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 14

13. મેરે તો િગરધર ગોપાલ દૂસરો ન કોઈ મીરાંબાઈ

14. ભાષાને શું વળગે, ભૂર? જે રણમાં તે તે શૂર અખો
15. એક મૂરખને એવી ટે વ, પ થર એટલા પૂજ ે દેવ અખો
16. અ ાની ને ટ બચકું , ઝા યું મૂકે ન હ મુખ થકું અખો
17. દેહાિભમાન હતું પાશેર, િવ ા ભણતાં વ યું શેર, અખો
ચચા વદતાં તોલું થયો, ગુ થયો યાં માણમાં ગયો.
18. અમારે હ રે વષ અંધારે ગયા, તમે આવા ડા ા બાળક યાંથી થયા ? અખો
19. સો અંધામાં કાણો રાવ, આંધળાને કાણા પર ભાવા અખો
20. ઓછું પા ને અદકું ભ યો, વઢકણી વહુએ દીકરો જ યો અખો
21. ચી મેડી તે મારા સંતની રે . નરિસંહ મહે તા
સખી આજની ધડી તે રડીયામણી રે લોલ.
હળવે-હળવે-હળવે હર મારે મં દરીયે આવે ને.
22. અબ તો મેરા રામ નામ દૂસરો ના કોઈ મીરાંબાઈ
23. નંદલાલ નહી રે આવું ને ધરે કામ છે . મીરાંબાઈ
24. યામ રંગ સમીપે ના સખી દયારામ
25. જવહાલું રે , વૈકુંઠ નહ આવું દયારામ
26. હંુ શું ં જે હાલે મુજ માં શું દીઠું દયારામ
27. ઓ વાંસલડી વેરણ થઈ લાગી રે . દયારામ
28. ઊભા રહો તો ક ું વાતડી િબહારીલાલ દયારામ
29. જે કોઈ ેમ – અંશ અવતરે , મરસ તેના ઉરમાં ઠરે , દયારામ
30. ઉ મ વ તુ અિધકાર િવના મળે, તદાિપ અથનાસરે , દયારામ
મ સય ભોગી બગલો મુ તાફળ દેખી ચંચું ના ભરે
31. માહરી બુિ માિણ બોલું થોડું સાર, પ હ પદ બંધારણ રચાતાં થઈ અિત િવ તાર, ભાલણ
32. સુખ દુઃખ મનમાં ન આણીએ..... ેમાનંદ
33. ગોળ િવના મોળો કંશાર, માતા િવના સૂનો સંસાર... માનંદ
34. સાદી ભાષા, સાદી કડી, સાદી વાત િવવેક, સાદામાં િશ ા કથે, એજ કિવજન એક શામળ
35. પેટ કરાવે વેઠ, લા મી તેને લીલા લહે ર, ગા યા મેહ વરસે ન હં,(શામળના યાત છ પા શામળ
છે )
36. આઈ આજ મુને આનંદ વ યો અિતઘણો માં (આનંદનો ગરબો) વ ભ મેવાડો
37. ચા ય ચમરી યુ ચોટલો ક ે અડછો રે લોલ... વ ભ મેવાડો
38. હ રનો માગ છે શૂરાનો, નહ કાયર નું કામ ને, ીતમ
39. ભલડી ત ને હ રગુણ ગાતા આવડું આળસ યાંથી રે . ીતમ
40. તરણા ઓથે ડું ગર રે , ડું ગર કોઈ દેખે નહ , ધીરો
41. થાણદાર થનાર રે , થાણાને રાખો ઠે કાણે ધીરો
42. ખબરદાર મંસૂબા , ખાંડાની ધારે ચઢવું છે . ધારો
43. વનને ાસ તણી સગાઈ, ધરમાં ઘડી ન રાખે ભાઈ, ભો

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
14 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 15

44. મૂરખો, મોહનેઘોડે ચડે રે , માનો કાળા નગરાં ગડે , ભો

45. ાણીયા, ભ લેને િકરતાર, આ તો વ નું છે સંસાર, ભો
46. ભૂરખો રળી રળી કમાણો રે , માથે મેલશે મોટો પાણો, ભો
47. મે રે ડગેને જેના મનના ડગે પાનબાઈ, ગંગાસતી
48. િવપદ પડે પણ વણસે નહ , ઈતો હ રજનના પરમાણ રે ! ગંગાસતી
49. અંધેરી નગરી ને ગંડુ રા દલપતરામ
50. આવિગરા ગુજરારી તમે અિત શોિભત શણગાર સ વું દલપતરામ
51. ડો, જુ ઓ આ ઋતુરાજ આ યો, મુકામ તેણે વનમાં જમા યો, ત વરે એ શણગાર કીધો, દલપતરામ
52. મરતા સુધી મટે નહ , પડી ટે વ યાત, ફાટે પણ ફીટે નહ , પડી પટોળે ભાત, દલપતરામ
53. ઊટ કહે આ સભામાં વાકાં અંગ વાળા ભૂડં ા પશુ-પંખી અપાર છે , દલપતરામ
54. જય જય ગરવી ગુજરાત, દીપે અ ણ ભાત, નમદ
55. સહુ ચલો તવાને જગ ં , યુગલો વાગે, યા હોમ કરીને પડો, ફતેહ છે આગે, નમદ
56. કોની કોની છે ગુજરાત નમદ
57. વીર સ યને રસીક ટે કીપ ં, અ રપણ ગાશે દલથી, નમદ
58. ડગલું ભયુ કે ના હટવું, ના હટવુ,ં નમદ
59. જગતનું નૂર સંપ છે , કુ સંપે રા ય ગયા, ઘરા ગયા, બુિ ધ ગઈ, શરીર ગયા અને ધન ગયા, નમદ
60. સજન નેહ નીભાવવો ઘણો, દો લો યાર, તરવો સાગર હાડે કે , સુવું શા પર ધાર, નમદ
61. ઘડી ઘડી ભણકાર ભાિમની ઊડી આકાશે આવે છે , અલક અતર ભનકાર સુગંધી લહરી બાલાશંકર કંથા રયા
લહે કતી આવે છે ,
62. થયો જે મ ે માં પૂરો થયો છે મુ ત સવથી, મહામ તાન ાન ની મગજ માં તાર જુ દો છે , બાલાશંકર કંથા રયા
63. કંઈ લાખો િનરાશામાં અમર આશા છુપાઈ છે , મિણલાલ.ન. વેદી.
ફના કરવુ,ં ફના થાવુ,ં દલભરાની દુહાઈ છે ,
64. મરીને વવાનો મં , દલભરની દુહાઈ છે , મિણલાલ.ન. વેદી
65. મંગળ મં દર ખોલો દયામય મંગલ મં દર ખોલો, નરિસંહરાવ દવેટીયા
66. આ વા ને ક ણ ગાન િવશેષ ભાવે, નરિસંહરાવ દવેટીયા
67. ે ળ યોિત તારો દાખવી, મુજ વન પંથ ઉ ળ,
મ નરિસંહરાવ દવેટીયા
68. છે માનવી વનની ઘટમાળ એવી, નરિસંહરાવ દવેટીયા
દુઃખ ધાન સુખ અ પ થકી ભરે લી,
69. ઓ હ દ દેવભૂિમ સંતાન સૌ તમારા, કરીએ તમોને વંદન, વીકાર અમારા મિણશંકર ર ન ભ
(કાં ત)
70. િક મત કરાવે ભૂલ તે ભૂલો કરી નાખૂ બધી, કલાપી
71. રસહીન ધરા થૈ, દયાહીન થયો નૃપ, કલાપી
72. ચળકાટ તારો એ જ પણ, તું જ ખૂનની તલવાર છે , કલાપી
73. હા પ તાવો....... પુ યશાળી બને છે , કલાપી
74. સૌદય વેડફી દેતા, ના ના સુદં રતા મળે, કલાપી
75. જયાં જયાં નજર મારી ઠરે યાદી ભરી યાં આપની, કલાપી

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
15 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 16

76. જે પોષતું તે મારતું એવો દીસે મ કુ દરતી કલાપી

77. દદ ના દદની પીડા િવિધનેય દસે ખરી ! કલાપી
અરે ! તો દદા કાં દે છે , ને દે ઔષધ કાં પછી ?
78. િનશાન ચૂક માફ, નહ માફ નીચું િનશાન, બ.ક.ઠાકોર
79. તવું દલ તવાનું કામે છે , િજદં ગી િઝંદા દલીનું નામ છે , બ.ક.ઠાકોર
80. પુ કળ કિવતા મા વણ રંજની, બ.ક.ઠાકોર
81. િ યે, તુજ ઘટે ધ વ છ આ મોગરો. બ.ક.ઠાકોર
82. નીલો કમલરંગ વ ઝયો, હો નંદલાલ, હાનાલાલ
83. ઝીણા ઝરમર વરસે મેહ, ભ જે મારી ચુંદલડી, હાનાલાલ
84. અસ યો માંહેથી ભુ પરમ સ યે તું લઈ , હાનાલાલ
85. ઓ ઈ ર ભ એ તને મોટું છે તુજ નામ- હાનાલાલ
86. ધ ય હો! ધ ય જ પુ ય દેશ ! અમારો ગુિણયલ ગુજર દેશ! હાનાલાલ
87. સૌ દય શોભે છે શીલથી ને યૌવન શોભે છે સંયમ વડે ! હાનાલાલ
88. હારાં નયણાંની આળસ રે , ના નીર યા હ રને જરી, હાનાલાલ
89. યાં યાં વસે એક ગુજરાતી, યાં સદાકાળ ગુજરાત ખબરદાર
90. ગુણવંતી ગુજરાત ! અમારી ગુણવંતી ગુજરાત ! ખબરદાર
91. માનવી ! ઊઠીને થા ઊભો પૂણ તું. ખબરદાર
92. જનનીની ડ સખી નહ જડે રે લોલ. બોટાદકર
93. નથી યું અમારે પંથ શી આફત પડી છે . ઝવેરચંદ મેઘાણી
94. હ રો વષની જૂ ની અમારી વેદના ઓ, ઝવેરચંદ મેઘાણી
95. ઘટમાં ઘોડા થનગને, આતમ વ જે પાંખ, અણ દીઠે લી ભોમ પર યૌવન માંડે આંખ, ઝવેરચંદ મેઘાણી
96. છે ો કટોરો ઝેરનો આ પી જ બાપુ ! સાગર પીનારા ! અંજિલ નવ ઢોળ , બાપુ , ઝવેરચંદ મેઘાણી
97. લા યો કસુંબીનો રંગ, મને લા યો કસુંબીનો રંગ, ઝવેરચંદ મેઘાણી
98. તને મે ઝંખી છે , યુગોથી ધીખેલા ખર સહરાની તરસથી સુંદરમ
99. જગની સહુ કડી ઓમાં, નેહની સવથી વડી, સુંદરમ
100. હંુ માનવી માનવ થા તોય ઘા ં, સુંદરમ
101. એક કણ રે આપો, આખો મણ નહ માંગ,ુ સુંદરમ
102. માનવના નેણમાં ને વેણમાં સમાતી, સાત સાત રંગમાં ન ઝાલી સુંદરમ
ઝલાતી,
103. હંુ ચાહંુ છું સુંદર ચીજ સૃિ ની, સુંદરમ
104. દ રયાને તીર એક રે તીની ઓટલી ચી અટૂ લી અમે બાંધી રે .. સુંદરમ
105. હંુ પુ પ થઈ આવીશ તારી પાસમાં, સુંદરમ
106. યિ ત મટીને બનું િવ માનવી, સાથે ધ ધૂળ વસુંધરાની, ઉમાશંકર ષી
107. મળતા મળી ગઈ મ ઘરી ગુજરાત, ગુજરાત મોરી.... રે , ઉમાશંકર ષી
108. ધ યભૂિમ ગુજરાત ધ ય હે ધ ય િગરા ગુજરાતી, ઉમાશંકર ષી
109. િવશાળે જગ િવ તારે નથી એક જ માનવી, ઉમાશંકર ષી

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
16 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 17

110. ભોિમયા િવના મારે ભમવા’તા ડું ગરા, ઉમાશંકર ષી

111. ભૂ યા જનોના જઠરાિ ગશે, ખંડેરની ભ મ કણી ન લાધશે ઉમાશંકર ષી
112. સ દય પી, ઉરઝણ ગાશે પછી આપ મેળ,ે ઉમાશંકર ષી
113. ણ વાના મુજને મા ા, હૈ ય,ુ મ તક અને હાથ, બહુ દઈ દીધું નાથ, ચોથુ નથી માંગવું, ઉમાશંકર ષી
114. મને મળી િન ફળતા અનેક, તેથી થયો સફળ કૈ ક હંુ જ દગી માં, ઉમાશંકર ષી
115. મોટાઓની અ પતા ઈ થા યો, નાનાની મોટાઈ ઈ વું છું, ઉમાશંકર ષી
116. ગૂજરાત મોરી મોરી રે , ઉમાશંકર ષી
117. છે ો શ દ મૌનને જ કહે વાનો હોય છે , ઉમાશંકર ષી
118. ભો ! આ ેમની પૂં ધ ં છું આપને પદે, ઉમાશંકર ષી
119. વહચ એ સવ વોમાં, વધે તો અહ લાવજે. ઉમાશંકર ષી
120. ચી નીચી ફયા કરે વનની ઘટમાળ, ભરતી એની ઓટ છે , ઓટ પછી જુ વાળ, નેહરિ મ
121. ગી ઊઠે ઉરે મીઠી વેદના ઓ અતીતા ! આજે મારે દય રણકે તા ં ઉ મત ગીત, નેહરિ મ
122. એવરે ટ તો પગ નીચે, હવે પગ કયાં માંડુ, નેહરિ મ
123. છે ગરીબોના કૂ બામાં તેલ ટીપૂયં દોહયલુ,ં નેહરિ મ
124. મને એ જ સમ તું નથી કે આવું શાને થાય છે , કરસનદાસ માણેક
125. વન અંજિલ થા , મા ં વન અંજિલ થા ..... કરસનદાસ માણેક
126. દેવડીએ દંડ પામે ચોર મૂઠી રના, કરસનદાસ માણેક
127. લાખ ખાંદી લૂટનારા મંહે ફલે મંડાય છે ! કરસનદાસ માણેક
128. ભો! છંકારી દે સકલ હ તારા ઉદિધમાં, ચં.ચી.મહે તા(ચાંદામામા)
129. વતં તા ! વતં તા ! રહો દલે તુ મૂિતમં ચં.ચી.મહે તા
130. અમે ઉ ર ગુજરવાસી, ચં.ચી.મહે તા
131. વાહ રે માનવી, તા ં હૈ યું ! એક પા લોહીના કોગળાને, બી પા ીતના ઘૂંટડા.... પ નાલાલ પટે લ
132. માનવી ભૂંડો નથી, ભૂખ ભૂડં ી છે , પ નાલાલ પટે લ
133. મેલું છું ઘરતી ખોળે ખેલતો, મારી માટીનો મ ઘેરો મોર... પ નાલાલ પટે લ
134. મનના મોરલા મનમાં જ રમાડવા અને એમ મનખો પૂરો કરવો, પ નાલાલ પટે લ
135. ધણા વીણવા ગઈતી મોરી સ હયર, રાજ ે શાહ
136. આપણા ઘડવૈયા બાંઘવ આપણે હો . રાજ ે શાહ
137. પંથ ન હ કોઈ, ભ ડગ યાં જ રચું મુજ કે ડી રાજ ે શાહ
138. તને ઈ ઈ તોય તું અ ણી, રાજ ે શાહ
139. કે વડીયાનો કાંટો અમને વનવગડામાં વા યો રે , મૂઈ રે એની હે કે, દવ ઝાઝેરો લા યો રે , રાજ ે શાહ
140. ભાઈ રે આપણા દુઃખનું કે ટલું ર? નાની એવી તક વાતનો મચાવીએ ન હં શોર, રાજ ે શાહ
141. બોલવા તાણે હોઠ ખૂલે ન હં, આપણા ધડવૈયા બાંઘવ આપણે નેણ તો રહે લા , આપણા રાજ ે શાહ
એકબી ના સંગમાં રા રા .
142. હંુ તો બસ ફરવા આ યો છું, હંુ કયું એકે કામ તમા કે મા કરવા આ યો છું! િનરંજન ભગત
143. પાંચ ડે પાંચ, સાચનેય આંચ, એથી ભાલી મારી લાંચ, િનરંજન ભગત
144. ણ હસવુ,ં ણ રડવુ,ં પૃ વી િવણ યાં જડવુ,ં િનરંજન ભગત

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
17 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 18

145. કાળની કે ડીએ ઘડીક સંગ રે ભાઈ, આપણે ઘડીક સંગ, િનરંજન ભગત
146. કા ય િવનાનું વન મ ભૂિમ જેવું છે , િનરંજન ભગત
અને વન િવનાંનું કા ય મૃગજળ જેવું છે ,
147. વતં તા એ કિવનો ાણવાયું છે અને સ ય કા યનો ાસ છે , િનરંજન ભગત
148. મધમધતે અંગે આ પંથે ગઈ કોઈ નવ પ રણીતા, મ ે ી ને મળવા કોઈ ગઈ યૌવનમ ા હલાદ પા રખ
149. રહંુ એથી આંહી રહંુ , માનવીની સાથમાં, હલાદ પા રખ
150. શબનાં સરઘસ નીકળે, ન હં લે વતાં કે રી ભાળ, હલાદ પા રખ
પૂતળા કે રી પૂ થાતી ને .......
151. આપણે ભરોસે આપણે હાલીએ, હો ભે મારા, હલાદ પા રખ
152. વળાવી બા આવી િનજ સકલ સંતાન, નટવરલાલ પં ા
153. આ નભ ઝૂ યુ તે કાન ને ચાંદની તે રાઘા રે , િ યકાં ત મિણયાર
154. દીવડી નાની તલાવડી વચમાં ઘીનું નીર, િ યકાં ત મિણયાર
155. આપણે તો આકાશને ખેડવું છે , આ તારાઓ સરખા નથી વવાયા, િ યકાં ત મિણયાર
156. પાન લીલું યું ને તમે યાદ આ યા, હરી દવે
157. હવે રવશું ઝેરનો કટોરો રાણા , હરી દવે
158. મેળો આપો તો એક માનવીને સંગ અને એકલતા આપો ટોળે. હરી દવે
159. યાં ચરણ કે યાં કાશી હરી દવે
160. એક જશોદાના યાને ં, એ દેવકીના છોરાને ણે મારી બ ા, હરી દવે
161. કોઈના દલની આરજૂ નો સાર િજદં ગી, હરી દવે
તું માન કે ન માન મા યાર િજદં ગી,
162. કહે વું છે કે ટલું ને જરા પણ સમય નથી, હરી દવે
શ દો ઘણા બધા છે અને કોઈ લય નથી,
163. ગમતું મેળે તો અ યા ગુંજ ે ન ભરીએ ગમતાને કરીએ ગુલાલ, મકરંદ દવે
164. કોક દન ઈદ અને કોદ દન રોઝા, ઊછળે ને પડે જ દગીના મોઝા, મકરંદ દવે
165. વજન કરે તે હારે મનવા, ભજન કરે તે તે, મકરંદ દવે
166. વેયા મે બીજ અ હં છુ ે હાથ ને હવે વાદળ ણે ને વસુંધરા, મકરંદ દવે
167. શોધું છું હંુ , કુ ળ મા ં યાં છે ? યાં છે મા મૂળ? લાભશંકર ઠાકર
168. આ બધુ તમે વાંચી ગયા અને મારી વાત માની પણ લીધીને! લાભશંકર ઠાકર
169. મારી આંખે કંકુના સૂરજ આથ યા (હંસગીત) રાવ પટે લ
170. કા ય એટલે રિત ડા એ ણ મળતા હંુ બંકો રા , રાવ પટે લ
171. અમે અ યા કયાં...... લગી રે શું ? રાવ પટે લ
172. રણ તને કે વી મળી છે ય ે સી ઉ ભરની જે તરસ આપી ગયા રાવ પટે લ
173. બરે ઉભી સાંભળું રે બોલ વાલમના..... મિણલાલ દેસાઈ
174. રણ તને કે વી મળી છે ય ે સી ઉ ભરની જે તરસ આપી ગયાં રાવ પટે લ
175. “ બરે ઉભી સાંભળું રે બોલ વાલમનાં” મિણલાલ દેસાઇ
176. મ ય માનવો, મ ય માનવો, ચાલો! િસતાંશુ યશ ં

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
18 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 19

177. આજ મારા અિ ત વને જલે ઉ ા તરંગ સૌ. ચં કા ત શેઠ

178. શોધતો હતો ફૂલ ને ફોરમ શોધતી હતી મને ચં કા ત શેઠ
179. ગોરમાને પાંચે આંગિળયે પૂ યા રમેશ પારે ખ
180. સાયબા તે તો કાંઇ ન બાકી રા યું રે , રમેશ પારે ખ
181. આ મન પાંચમના મેળામાં સહુ ત લઈને આ યા છે . રમેશ પારે ખ
182. સાવરીયો રે મારો સાવરીયો હંુ તો ખોબો માગુ ને... રમેશ પારે ખ
183. હવે પાંપણોમાં અદાલત ભરાશે, મ વ નો નીરખવાના ગુના કયા રમેશ પારે ખ
184. યારે ણયની જગમાં શ આત થઈ હશે. આ દલ મનસુરી
185. શોધું છું હંુ એવી જ કિવતા, જે ને કાગળના લેવરમાં ઉતારી ના શકું આ દલ મનસુરી
186. પહે લા પવનમાં યારે હતી આટલી હે ક, ર તાંમાં તારી સાથે મુલાકાત થઈ હશે.. આ દલ મનસુરી
187. નદીની રે તીમાં રમતું નગર ન મળે આ દલ મનસુરી
188. માનવ ન થઇ શ યો તો એ ઇ ર બની ગયો, જે કંઇ બની ગયો એ બરાબર બની ગયો આ દલ મનસુરી
189. એક લીલા ઝાડ પર તૂટી પડે લી વીજળી! હંુ હ વી ર ો છું , ફરી આકાશ ચઢ. િચનુ ચંદુલાલ મોદી
190. યારે ક કાચ સામે, યારે ક સાચ સામે, થાકી જવાનું કાયમ, તલવાર તાણી તાણી િચનુ ચંદુલાલ મોદી
191. લાખ જણ લખતાં, વીને કે ટલા લખતાં ગઝલ? િચનુ ચંદુલાલ મોદી
192. હાં રે અમે સે યા વગરના ડા કે લંબગોળ મ ડા અિનલ ષી
193. કે મ સખી, ચ ધવો... અમે બરફના પંખી રે ભઈ ટહુકે ટહુકે પીગ ાં અિનલ ષી
194. ચારે તરફથી એની રહે મતમાં તર થઈને, નીક ો સુખ ન તો નીક ો શુકર થઈ ને. રાજ ે શુ લ
195. હ હાથ કરતાલ...(ગઝલ) રાજ ે શુ લ
196. તારી આંખનો અફીણી, તારા બોલનો બંધાણી વેણીભાઈ પુરો હત
197. પદમની લાલ પાની પર હલાહલ છે કે હના છે ? વેણીભાઈ પુરો હત
198. મેળો યો છે અ હં નાનકડી નારનો, આપણી વાતું ના ખુટે રે લોલ વેણીભાઈ પુરો હત
199. ફૂલ ને કાંટાની કુ દરત છે , અરે તેથી જ તો, ગુલછડીના યાલ માં બાવળ બની ગઈ િજદં ગી વેણીભાઈ પુરો હત
200. પગ મને ધોવા દો રઘુરાય દુલા ભાયા કાગ
201. ન ધરા સુધી ન ગગન સુધી, નહી ઉ નિતના પતન સુધી ગની દહ વાલા
202. મને આ ઇ ને હસવું હ રોવાર આવે છે , હર લવ દામાણી
(શયદા)
203. અમને નાખી દો, િજદં ગીની આગ માં, આગને પણ ફે રવી શું બાગમાં શેખાદમ આબુવાળા
204. યાગ ન ટકે વૈરા ય િવના, ક રએ કો ટ ઉપાય , િન કુ ળાનંદ
205. શાંિત પમાડે તેને તો સંત કહીએ બાપુસાહે બ ગાયકવાડ
206. કલે કટારી રે , દયા કટારી રે , માડી, મુને માવે લૈને મારી પૂ. દાસી વણ
207. મોર, તું આવડાં તે પ યાંથી લા યો રે ? દાસી વણ
મોરલા, મ ત લોકમાં આ યો રે .
208. અમે આંધી વ ચે તણખલાં ના માણસ ભગવતી કુ માર શમા
209. એક જ દે િચનગારી મહાનલ, એક જ દે િચનગારી હ રહર ભ
210. એકબી ંને શોધતાં ગયાં દૂર, તો આ યાં કને ચં કા ત શેઠ

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
19 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 20

211. િજદં ગીના રસને પીવામાં કરો જલદી, એક તો ઓછી મ દરા છે ને ગળતું મ છે , મરીઝ
212. ાનો હો િવષય તો પુરાવાની શી જ ર ? કુ રાનમાં તો કયાંય પયગ બરની સહી નથી. જલન માતરી
213. તું ઢાળ ઢોિલયો; તો હંુ ગઝલનો દીવો ક ં , અંધા ઘરને વલી એમ પણ બને ! મનોજ ખંડે રયા
214. હંુ શ દની આરપાર યો છું, હંુ બહંુ ધારદાર યો છે , અમૃત ઘાયલ
215. યાં યાં વસે એક ગુજરાતી યાં યાં સદાકાળ ગુજરાત અ.ખબરદાર
216. જનનીની ડ સખી ન હ જડે રે લોલ, દા.ખુ.બોટાદકર
217. િજદં ગી નહોતી ખબર, એક મા છે ગિણત, એક પગલું ખોટું ને ખોટો જ આખો દાખલો, મનસુખલાલ ઝવેરી
218. હંુ માનવી માનવ થા તોય ઘ ં, સુંદરમ
219. ખોબો ભરીને અમે એટલું હ યાં, કે કૂ વો ભરીને અમે રોઈ પ ા જગદીશ ષી
220. ભરી લો ાસમાં એની સુગ ં ધનો દ રયો, આ દલ મ સૂરી
પછી આ માટીની ભીની અસર મળે ન મળે,
221. ડંકો વા યો લડવૈયા, શૂરા ગ રે ફૂલચંદભાઈ શાહ
શૂરા ગ રે , કાયર ભાગશે રે ,
222. તું તારા દલનો દીવો થાને ભોગીલાલ ગાંધી
223. ભૂલો ભલે બીજુ ં બધુ,ં મા બાપને ભૂલશો ન હં, પુિનત મહારાજ
અગિણત છે ઉપકાર એના, એહ વીસરશો ન હં,
224. હ રને ભજતાં હ કોની લાજ જતાં નથી ણીરે , મળદાસ
225. ન ધરા સુધી ન ગગન સુધી, ન હ ઉ િતના પતન સુધી, ગની દહીવાલા
અહ આપણે તો જવું હતું ફ ત એકમેકના મન સુધી
226. તું નાનો હંુ મોટો એવો યાલ જગતનો ખોટો, ેમશંકર ભ
ખારા જળનો દ રયો, ભ રયો મીઠા જળનો લોટો,
227. આ ડાળ ડાળ ણે કે ર તા વસંતના, ફૂલો એ બીજુ ં કૈ નથી પગલાં વસંતનાં , મનોજ ખંડે રયા
228. પહાડો ઉભા રહીને થા યા છે એવા કે પરસેવા નદીઓની પેઠે વ ા રમેશ પારે ખ
229. ન હંદુ નીક ા ન મુસલમાન નીક ા કબરો ઉધાડી યું તો ઈ સાન નીક ાં, અમૃત ઘાયલ
230. બસ એટલી સમજ મને પરવર દગાર છે , મરીઝ
સુખ યારે યાં મળે યાં બધાનો િવચાર છે ,
231. ‘બેફામ’ તોય કે ટલું થાકી જવું પ ું બેફામ
ન હતર વનનો માગ છે ઘરથી કબર સુધી,
232. ર તે પ ા તો રણ મહ ર તા પડી ગયા, ગની દહ વાલા
બેસી ર ા જે મંિઝલે, ભૂલા પડી ગયા,
233. સુખી કો’તો સુખી છીએ, દુઃખી કો’તો દુઃખી છીએ, અમૃત ઘાયલ
દવસ આઝાદીના છે , પણ ગુલામોથી પનારો છે ,
234. રમતાં રમતાં લડી પડે ભૈ માણસ છે , જય ત પાઠક
હસતાં હસતાં રડી પડે ભૈ, માણસ છે ,
235. રસમ અહ ની જુ દી, િનયમ સાવ નોખા, મનોજ ખંડે રયા
અમારે તો શ દો જ કંકુ ને ચોખા

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
20 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 21

236. જગના સૌ ઝેરોમાં સૌથી કાિતલ વેરનુ,ં બાલ મુક દ દવે.

237. આંખોના િવ ાસે રૈ યો ના ભાઈ મારા દલડું દેખો એ જ સાચું જય ત પાઠક
238. આશરો કે વળ નદીને જે હતો,એક સાગર, એય ખારો નીક ો, ધૂની માંડિલયા
239. કરે છે મૌન હવે દલની દા તાન તમામ શૂ ય પાલનપુરી
240. લોક માિલકને ભૂલી બેસે સંત, તું એટલી કમાલ ન કર, અદમ ટંકારવી
241. મારગ મ ાં તો ઓળખાણ કરી લઈએ, હરી દવે
242. આટલાં ફૂલો નીચેને આટલાં વરસો સુધી ગાંધી કદી સૂતા ન’તા. હસમુખ પાઠક
243. અહ ‘બેફામ’ વતાં તો કદી છાંયો નહ મળશે, અહ ના લોક કબરોની ઉપર વૃ ો ઉગાડે છે બેફામ
244. થોડો વગડાનો ાસ મારા ાસમાં, જય ત પાઠક
245. મને િજદં ગી ને મરણની ખબર છે , જય ત પાઠક
કબર પર ફૂલો ને ફૂલો પર કબર છે ,
246. સરવાળો સ કમનો, ગુણનો ગુણાકાર,બાદબાકી બુરાઈની, મનો ભાગાકાર, જય ત પાઠક
247. તરી વેણીમાં ગૂથી દ તારલા, પણ તું આવે સવારે તો હંુ શું ક ં ? આ દલ મ સૂરી
248. રહ યના પડદાઓ ફાડી તો , ખુદા છે કે ન હં હાક મારી તો, જલન માતરી
249. દુઃખ વગર, દદ વગર, દુઃખની કશી વાત વગર, અમૃત ધાયલ.
મન વલોવાય છે યારે વલોપાત વગર,
250. આંસુ બનીને આંખથી ટપકી ર ાં હતાં, હે મ ત દેસાઈ
જે વેણ મ અ યે તમોને ક ાં હતાં,
251. તુ શાની સાપનો ભારો ? તું તુલસીનો યારો લાડકડી ! બાલમુકુંદ દવે
252. ચાલ, સંબંધોનું કોઈ કોણમાપક શોધીએ કે , દયને કે ટલા અંશો સુધી છે દાય છે , નયન દેસાઈ
253. બેસી રહે વાથી શું વળે ? પગ ઉપાડો તો ા રકા સામે આ દલ મ સુરી
254. કિવતા લખવી એટલે, નીકળી જવું બારાખડીની બહાર,….. જયા મહે તા
255. સં ગોના પાલવ માં છે બધુ,ં દ રયાને ઠપકો ન આપો; એક તરતો માણસ ડૂ બે છે , એક સૈફ પાલનપુરી
લાશ તરીને આવે છે ,
256. સમ ત િવ માં નામના શ દને ટે કે ઊભું છે , રમેશ પારે ખ
257. મને અ પા માને માપવાને સા સ યનો ગજ કદી ટૂં કો ન થાઓ ગાંધી
258. કપાય કે ન બળે, ના ભીનો ના થાય જૂ નો, કિવનો શ દ છે , એ શ દનો િવક પ નથી, મનોજ ખંડે રયા
259. વાણીએ િવચારની ભાષા, કળા એ હદયની ભાષા, આચાર એ ધાિમકતાની એટલે વનની કાકા સાહે બ કાલેલકર
ભાષા,
260. મૃ યુ એટલે એક અ યું ડુ , ફૂ ા વગર એના ગભને પામી શકાતો નથી, જય ત પાઠક
261. સમ યું ના મનેય ઘણાંયે મનન પછી શાને થયો ઉદાસ હંુ તારા િમલન પછી, રિતલાલ ‘અિનલ’
262. તમે રાજરાણીના ચીર સમ, અમે રંક નારની ચુંદડી તમે બે ઘડી ર ો અંગ પર, અમે સાથ ગની દહ વાલા
દઈએ વન સુધી
263. માછલી ચીરી તો દ રયો નીક ો, યો ઋણાનુંબંધ પાછો નીક ો ધૂની માંડિલયા.
264. ગુજરાતને સીમાડા નથી ‘ગુજરાત’એક વંત અને એક ત યિ ત છે કનૈયાલાલ મુનશી
265. ગુજરાત તો એક ભાવનાવાદી પણ વંત સાં કા રક યિ ત છે , કનૈયાલાલ મુનશી

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
21 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 22

મુખ સા હ યકારો
1) હે મચં ાચાય
ઉપનામ : કિલકાલસવ (બાળપણનું નામ: ચાંગદેવ)
જ મ : ધંધુકા
કૃ િતઓ: િસ ધ - િસ ધહે મ શ દાનુશાસન(અપ ંશ)
અિભં-ચંતા - અિભધાન-િચંતામણી
છોડ દે - દેશી નામમાળા
યોકી યા - યા ય કા ય
કા - કા યાનુશાસન
છંદા - છંદાનુશાસન
સં કૃ િત ભાષાકોષ - સં કૃ ત ભાષાકોષ
ઔર યોગશા - યોગશા
કા માણ - માણ મીમાંશા
વીત - વીતરાગ
ગયા હે .
2) હરી દવે
જ મ : ખંભારા
કૃ િતઓ:
હ ર દવે કહે છે કે
અપણ – - અપણ
મૌન હતો કારણ કે - મૌન
માઘવ યાંય નથી મધુરવનમાં - માઘવ કયાંય નથી મધુવનમાં
યારે આસવે - આસવે
તેને ક ુ
કૃ ણ અને માનવસંબધો - કૃ ણ અને માનવ સંબધો
સમય - સમય
સાથે વઘતા ય છે .
3) શામળ ભ : થમ વાતાકાર
જ મ: અમદાવાદ (વૈગણ પૂર) હાલ ગોમતીપૂર
કૃ િતઓ:
ચં - ચં ચં ાવતી
મદન - મદન મોહના
રાવણ - રાવણ-મંદોદરી સંવાદ
અંગદ - અંગદિવિ
ોપદી - ૌપદી વ ાહરણ
અને પ ાવતી - પ ાવતી
બરાસ - બરાસક તૂરી
Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
22 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 23

ગામે િશવપુરાણ - િશવપુરાણ

સાંભળવા ગયા યા શામળ મહારાજે તેમને ચાર
વાતા સંભળાવી
૩૨ નંદ – નંદ બ ીસી
૩૨ િસંહ – િસંહાસન બ ીસી
૭૨ સૂ – સૂડાબહોતેરી
૨૫ વ – વેતાલ પ ચીસી.
 શામળ કહે છે
સાદી ભાષા, સાદી કડી, સાદી વાત િવવેક સાદામાં િશ ા કથે, એ જ કિવજન એક”
4) એલેકઝા ડર ફાબસ: (ગુજરાતી ભાષા સા હ યનો પરદેશી ેમી)
જ મ: લંડન
કૃ િતઓ:
રાસમાળા ભાગ ૧ અને ૨
તેમના નામે સાદરામાં ફાબસ બ ર અને ફાબસ કૂ લ આવેલી છે ,

5) રિસકલાલ પરીખ :
ઉપનામ: રોમે રોમે િવ ાના વ, મૂિષકાર
જ મ: સાદરા(દેહગામ)
કૃ િતઓ:
કા યાનું શાસન – કા યાનુશાસન
મા મૃિત – મૃિત
શિવલક – શિવલક
અને મેના ગુજરી – મેના ગુજરી
ના વનના વહે ણો – વનના વહે ણો
લ યા
6) ેમાનંદ: મહાકિવ, આ યાનના કિવ, આ યાનકાર િશરોમણી
જ મ: વડોદરા
કૃ િતઓ:
મે ાનંદ કહે સુદામાચ ર - સુદામાચ ર
સુ - સુધ વા યાન
ન - નળા યાન
ચં - ચં હાસ આ યાન
દશમ - દશમ કંઘ
ના દવસે
અિભમ યુ - અિભમ યુ આ યાન
નું મામે - મામે (કું વરબાઈ નું મામે )
ઓખા - ઓખાહરણ (ચૈ માસે ગવાય)
Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
23 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 24

રણમા - રણય
ભરાશે
યારે િવવેક વણઝારો - િવવેક વણઝારા
સુભ ા - સુભ ાહરણ
નું હરણ કરાશે.
 નવલરામે કહે લું ‘રસની બાબતમાં કોઈપણ ગુજરાતી કિવ એના પગડામાં પગ ઘાલે એવો નથી’
7) ગંગાસતી:
વતન: સમ ઢયાળા (ભાવનગર)
- તેમની પુ વધુનું નામ પાનબાઈ હતું.
પદો:
- િવજળીને ચમકારે મોતીડા પરોવો..
- મે તો ડગે પણ જેના મન ના ડગે પાનબાઈ
8) બળવંતરાય ઠાકોર: સોનેટના િપતા, બરછટ યિ ત વ ધરાવનાર સૌ ય લેખક, ગુજરાતી કિવતાના આરોહણકાર કિવ
ઉપનામ: સેહની, જ મ થળ: ભ ચ
કૃ િતઓ: (પંિ ત: િનશાન ચૂક માફ ન હં માફ નીચું િનશાન)
બ.ક.ઠાકોર કહે છે કે
ઉગતી જવાની - ઉગતી જવાની
મા એક તોડે લી ડાળના - એક તોડે લી ડાળ
ભણકાર -ભણકારધાર 1 થી 2
સોિવયત -સોિવયેત નવ જુ વાની
ને લ માં -લ માં ચય (નાટક)
પંચોતેરમે -પંચોતેરમે
વષ સાંભરે છે . -ગાંડી ગુજરાત, અસલનેરના નૂર, મૈયાની સેવા
યારે દશિનયું -દશિનયુ
હારા સોનેટ - હારા સોનેટ
ને કિવતા િશ ણ -કિવતા િશ ણ
માં યોગ - યોગ માળા
કરવા કહે છે .
9) ગોવધનરામ િ પાઠી: (િવિધકુ તમ, હદય દત શતક 101 ોક)
ઉપનામ : પં ડત યુગના પુરોધા
જ મ : ન ડયાદ (૧૯૦૬માં ગુજરાતી સા હ ય પ રષદના મુખ બ યા.)
કૃ િતઓ :
ગોવધનરામ િ પાઠીએ બે બુક લખી
સર વતી ચં ભાગ 1 થી 4 - સર વતીચં ભાગ 1 થી 4 (ગુણસુંદરી,કુ મુદસુંદરી સર વતીચં ના પા ો)
જેમા દયારામનો અ રદેહ - દયારામનો અ રદેહ
અને લીલાવતી વનકલા - લીલાવતી વનકલા (પુ ી લીલાવતીના મૃ યુ પછી)
કે પબુક - ે પબુક

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
24 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 25

જેમા નેહમુ - નેહમુ ા (પ નીના મૃ યુ પછી)

અને સા ર વન - સા ર વન (િવવેચન)
ની વાતો લખી છે .
તેમનો અં ે ંથ: લાિસકલ પોએ સ ઓફ ગુજરાત (Classical poets of Gujarat)
10) સોની અ યદાસ: (અખો) (૧૭મી સદીના ારંભમાં – અનુમાન)
િપતા: ર હયાદાસ – ગોકુ ળનાથને ગુ કયા – પછી કાશીમાં ાનંદ વામીને ગુ કયા.
ઉપનામ: ાનનો વડલો ,
જ મ: જેતલપુર – અમદાવાદ (દેસાઈની પોળ, ખાડીયા)
કૃ િતઓ:
અખો ાની કિવ હતો તેથી તેને
બે ગીતો લખી અખેગીતા -અખેગીતા
કૈ વ યગીતા -કે વ યગીતા
યારબાદ બારમાસ -બાર મ હના
સાખીઓ - સાખીઓ
ગાઈ પછી ણ
સંવાદ લ યા ગુ િશ ય સંવાદ - ગુ િશ ય સંવાદ
કૃ ણ ઉ વ સંવાદ - કૃ ણ ઉ વ સંવાદ
િચત િવચાર સંવાદ - િચ -િવચાર સંવાદ
પછી ચોરીનો અનુભવ - અનુભવિબંદુ
થતા તેનું પંચીકરણ - પંચીકરણ
કરાવી દીધું
પંિ તઓ:
- એક મુરખને એવી ટે વ, પ થર એટલા પૂજે દેવ,
- ભાષાને શું વળગે ભૂર, જ ે રણમાં તે તે શૂર…
 તેમના છ પા ણીતા છે .
11) ફકીર મહંમદ ગુલામનબી મનસૂરી: ગઝલકાર
ઉપનામ: આ દલ મનસૂરી
જ મ: અમદાવાદ
કૃ િતઓ:
આ દલ મનસૂરી તેમની ગઝલ
કયાં છે દ રયો યાં છે સા હલ - યાં છે દ રયો યાં છે સા હલ
મા કહે છે કે પેિ સલની કબર - પેિ સલની કબર અને મીણબ ી
મા સતત - સતત
હાથપગ બંધાયેલા - હાથપગ બંધાયેલા
રહે તો જડબેસલાક - જડબેસલાક રામ ંબુ
થઈ ય છે પગ - પગરવ
વળાંક - વળાંક

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
25 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 26

લેતા નથી
12) નરિસંહરાવ દવેટીયા:
ઉપનામ: સા હ ય દવાકર, ગુજરાતી ભાષાના ‘ ત ચોકીદાર’
જ મ: અમદાવાદ
કૃ િતઓ:
નરિસંહરાવની રોજનીશીમા - નરિસંહરાવ ની રોજનીશી
2 લીલા - િવવતલીલા
- તરંગલીલા
અને 2 મુકુર - મરણ મુકુર
- મનો મુકુર
ગુજરાતી લ વેજ - ગુજરાતી લ વેજ એ ડ લીટરે ચર
મા લખેલા છે . ભાગ 1 અને 2
આ ઉપરાંત મરણસ હતા - મરણ સં હતા
મા કુ સુમમાળા - કુ સુમ માળા
અને મ ે ાળ યોત - ેમળ યોિત
ના નૃપુર ઝંકાર - નુપુર ઝંકાર
ને દયવીણા - દય વીણા
સાથે સરખાવી છે .
મંગળ મં દર ખોલો દયામય...
13) ભોળાભાઈ પટે લ:
જ મ: સો
કૃ િતઓ:
િવ દશા - િવ દશા
ગાય છે કે
રાઘે તારા ડું ગ રયા - રાઘે તારા ડું ગ રયા પર
કાંચનજઘં ા – કાંચનજઘ ં ા
અને હમાલય – દેવતા મા હમાલય
પર બોલે ઝીણા મોર - બોલે ઝીણા મોર
અને પૂવ ર - પૂવ ર
મા દેવોની ધાટી - દેવોની ધાટી
પર ચૈતર ચમકે ચાંદની - ચૈતર ચમકે ચાંદની

14) નરિસંહ મહે તા: વડનગર (આ દકિવ)

જ મ: તળા (ભાવનગર)
વસવાટ: જૂ નાગઢ
કૃ િતઓ:
નરિસંહ મહે તા એ ણ ફ મ બનાવી

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
26 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 27

સુદામાચ ર - સુદામાચ ર (આ યાન)

શામળશાહનો િવવાહ - શામળશાનો િવવાહ
કું વરબાઈનું મામે - કું વરબાઈનું મામે ં
તેમાં હરો તરીકે ીકૃ ણને લીધા અને
તેમની પાસે હંૂ ડીઓ - હં ુ ડી
ભરાવવા ચાતુરીઓ - ચાતુરીઓ
પૂવક દાણલીલા - દાણલીલા
કરાવી છે ે. - નાગ દમન
પંિ તઓ :-
- વૈ ણવજન તો તેને રે ...
- અિખલ ાડમાં એક ...
- જળકમળ છાંડી ને...
- નીરખ ગગનમાં કોણ
- ભલુ થયું ભાંગી જ ં ળ સુખે ભજસુ ી ગોપાળ.
- મ ે રસ પાને તું મોરપ છ ધર
નરિસંહ મહે તાના ભાિતયા યાત છે . મોટાભાગના ભાિતયા ઝૂલણા છંદમાં લ યા છે .
15) રણિજતરામ વાવાભાઈ મહે તા:
ઉપનામ : ગુજરાતી સા હ યસભા અને પ રષદના વ ન ા
કૃ િતઓ:
રણિજતરામને કૃ િતની સં હ માટે
રણિજતરામ કૃ િતસં હ - રણિજતરામ કૃ િતસં હ
અને રણિજતરામ ગધસંચય - રણિજતરામ ગ સંચય
બનાવવા માં આ યા તેમા
રણિજતરામના િનબંધો - રણિજતરામના િનબંધો
અને લોકગીત - લોકગીત
નો સં હ કરવામાં આ યો.
થમ રણિજતરામ સુવણચં ક મેળવનાર: ઝવેરચંદ કાળીદાસ મેઘાણી
16) આનંદશંકર વ ુ : (પં ડત યુગના પુરોધા)
ઉપનામ : બુ ધ ાનમૂિત
જ મ : અમદાવાદ
કૃ િતઓ:
આનંદ શંકર વ ુ ે
હંદુ ધમની બાળપોથી - હંદુ ધમની બાળપોથી
નામ ની ફ મનું
દ દશન - દ દશન
કયુ તેમા તેમને
ણ િવચાર

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
27 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 28

કા ય વ િવચાર - કા ય વ િવચાર
સા હ ય િવચાર - સા હ ય િવચાર
િવચાર માધુરી - િવચાર માધુરી
અને
ણ ધમ લ યા
આપણો ધમ - આપણો ધમ
હંદુ ધમ - હંદુ ધમ
ધમ વણન - ધમ વણન
નું વણન કયુ છે .
17) સુરિસંહ ત તિસંહ ગો હલ :
ઉપનામ : કલાપી, સુરતાની વાડીનો મીઠો મોરલો
જ મ : લાઠી (અમરે લી)
કૃ િતઓ:
કલાપી ને કે કારવ - કલાપીનો કે કારવ
સાંભળી માયા અને મુ કા - માયા અને મુ કા
એ ભરત - ભરત
િબ વમંગળ - િબ વમંગળ
અને હમીર ગો હલ - હમીર ગોહીલ
ને િ પુટી - દયિ પુટી
ને વીડન બગ - વીડન બોગના િવચારો
સાથે કા મીરનો વાસ - ક મીરનો વાસ
કરી યાથી કલાપીની પ ધારા - કલાપીની પ ધારા
લાવવા ક ું

18) ગૌરીશંકર ષી:

ઉપનામ: ધૂમકે ત,ુ ટૂં કીવાતાના કસબી
જ મ: વીરપુર
કૃ િતઓ :
આ પાલી - આ પાલી
સીનેમામાં વણવે - વનવે
ફ મા તી વખતે
ચૌલાદેવી - ચૌલાદેવી
અને કણાવતી - કણાવતી
નો િ ભેટો - િ ભેટો
િજ ાન - િજ ાનની વનવાણી
સાથે થતા તણખા - તણખા ભાગ 1 થી 4
થયા યારે રાજ – સં યાસી - રાજ સં યાસી

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
28 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 29

અવંિતનાથે - અવંિતનાથ
બા સંભાળી - પો ટ ઓ ફસ (અિલડોસો અને મ રયમનું પા )
માં ગયાં. -
19) રઘુવીર ચૌધરી:
ઉપનામ: લોકાયત સૂરી, વૈશાખનંદન
જ મ: બાપુપરુ ા (ગાંધીનગર)
કૃ િતઓ:
પા : અમૃતા, અિનકે ત, ઉદયન
ન અમૃતા (અમૃતા ૨૦૧૫ ાનપીઠ)
વ – પૂવરાગ
અને લ – પર પર
ક – ેમ
થા
કરતા હતા
ઉપર - ઉપરવાસ
વાસ અંતર - અંતરવાસ
સહ - સહવાસ
ગુજરાતી તરીકે ૪થો, કુ લ ૫૧મા મનો ાનપીઠ પુર કાર મ ો.
20) ઝીણાભાઈ રતન દેસાઈ:
ઉપનામ: વન માંગ યના કિવ, નેહ રિ મ, હાઈકુ ના આરંભક
જ મ: ચીખલી (વલસાડ)
કૃ િતઓ:
ઝીણાભાઈ દેસાઈ એ
નવી દુિનયા - નવી દુિનયા
બનાવી જેમા સાફ યટા - સાફ યટા
થાય એટલે નવી િ િત ઉઘડે - ઉઘડે નવી િ િત
અને અંતરપટ - અંતરપટ
મા ગાતા આસોપાલવ - ગાતા આસોપાલવ
નીકળે તેમજ તૂટેલા તાર - તૂટેલા તાર
વગ અને પૃ વી - વગ અને પૃ વી (પૃ વી અને વગ ધૂમકે તુ ની કૃ િત છે )
ને ડતા યારે પનઘટ - પનઘટ
પર સોનેરી ચાંદ - સોનેરી ચાંદ
અને પેરી સૂરજ - પેરી સૂરજ
રમત રમતા.
ઝીણાભાઈ દેસાઈ હાઈકુ ના આરંભક કહે વાય છે .
21) મનુભાઈ રા રામ પંચોળી:
ઉપનામ: દશક
Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
29 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 30

જ મ: પંચાિશયા (મૂળ વતન વઢવાણ)

કૃ િતઓ:
દશક કહે છે કે
બં દઘરમાં - બં દઘર
અઢારસો સતાવન - અઢારસો સ ાવન (નાટક)
મા જલીયાવાલા - જલીયાવાલાં (નાટક)
બાગમાં સો ે ટસ - સો ે ટસ
ઝેર - ઝેર તો પીધા છે ણી ણી (ચાર ભાગ)
પીધુ તેનું િનવાણ - દીપ િનવાણ (નવલ)
થતા તેની ચેતોિવ તારની યા ા - ચેતોિવ તારની યા ા (પ ો)
કુ ે - કુ ે (કિવતા)
માંથી નીકાળી યારે મહાભારતનો મમ - મહાભારતનો મમ
સમ યો.
અ ય: મંગલકથાઓ, માનવકૂ ળ કથાઓ, પ ર ાણ
22) ઈ ર પેટલીકર
જ મ : પેટલી
કૃ િતઓ:
ઈ ર પેટલીકર ને
જનમટીપ - જનમટીપ
ની સ થઈ એટલે કાળકોટડી - કાળકોટડી
માં બંધ કયા તેઓ િવચારતા કે
મારા પર દુઃખનો પોટલા - દુઃખના પોટલા
પ ા છે હવે આ ભવસાગર - ભવસાગર
કઈ રીતે પાર થશે?
મારી હૈ યા સગડી - મારી હૈ યા સગડી ભાગ 1 થી 2
કોણ બનશે ?
યારે અકળલીલા - અકળલીલા
થઈ લોહીની સગાઈ - લોહીની સગાઈ
ન હોવા છતા
તેને કાશી નું કરવત - કાશીનું કરવત
મ ું એટલે તેઓ ઋણાનું બંધ - ઋણાનુબઘ ં
થાય
23) યશવંત શુ લ:
જ મ: ઉમરે ઠ
કૃ િતઓ:
યશવંત શુ લ
કે અને પરીઘ - કે અને પરીધ

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
30 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 31

મા લખે છે કે
ાંિતકારી ગાંધી - ાંિતકારી ગાંધી
કહે તા નેહ - નેહનો શ દ
ની ઉપલિ ધ - ઉપલિ ધ
સમય - સમય સાથે વહે તા
સાથે સમાજ ઘડતર - સમાજ ઘડતર
મા અગ યનો ભાગ ભજવે છે .
24) દલપતરામ ડા ારામ તરવાડી: (ગરબી ગીતો, પદો)
ઉપનામ: લોક હત િચંતક, કિવ ર, ગુજરાતી વાણી રાણીના વકીલ,
જ મ: વઢવાણ
કૃ િતઓ:
દલપતરામ લોક હતિચંતક હતા એટલે લોક હત માટે
દલપત કા ય ૧ અને ૨ - દલપત કા ય ૧ અને ૨
દલપત િપંગળ - દલપત િપંગળ (છંદશા )
અને કા ય દોહન - કા ય દોહન 2 ભાગ (સંપાદન)
લ યા, યારબાદ તેમને ણ િનબંધ લ યા.
ાિત - ાિત િનબંધ
ભૂિત - ભૂિત િનબંધ
િવવાહ - બાળ િવવાહ
જે દેવ - દૈવ દપણ
તુ ય ર ા
પછી તેમને ફાબસ િવરહ - ફાબસ િવરહ ( થમ ક ણ શ તી)
લખી જેમા િમ થિભમાન - િમ યાિભમાન (ગુજરાતી થમ હસન)
લ મી - લ મી ( થમ નાટક)
અને શામળ સતસઈ - શામળ સતસઈ
વ ચેનું કથન - કથન સ શતી
તાક ક રીતે લ યું છે , - તાક ક બોધ
- તેમણે થમ ગુજરાતી દેશભિ ત કા ય “હુ રખાન ની ચઢાઈ’ લ યું
પંિ ત”- લાંબા ડે ટૂં કો ય, મરે ન હં તો માંદો થાય – ચોપાઈ
- ટ કહે આ સભામાં... – (મનહર છંદ)
25) મિણશંકર ર ન ભ :
ઉપનામ: કા ત, ઊિમકા યના િપતા
જ મ: ચાવંડ (અમરે લી)
કૃ િતઓ:
કા ત કહે તા કે ગુ ગોિવંદિસંહ - ગુ ગોિવંદિસંહ (નાટક)
ના સમયમાં સાગર અને શશી - સાગર અને શશી
રોમન રા ય - રોમન વરા ય (નાટક)

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
31 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 32

ના દુઃખી સંસાર - દુઃખી સંસાર (નાટક)

મા િશ ણનો ઈિતહાસ - િશ ણનો ઈિતહાસ
સંવાદમાલા - સંવાદમાલા
માંથી ભણતા હતા યારે , વસંત િવજય - વસંત િવજય
અને ચ વાત િમથુન - ચ વાક િમથુન
ેિસડે ડ િલંકનનું િચ ર - ેિસડે ડ િલંકનનું ચ ર
નું િસ ધાંતસારનું અવલોકન - િસ ધાતસારનું અવલોકન
કરતા હતા.
અિત ાન(ખંડકા યો) - અિત ાન
એ વખતે
ના કરાણે કુ માર અને ગૌરી - કુ માર અને ગૌરી
એ પૂવલાપ - પૂવાલાપ (કા યસં હ)
કયા કે આપણે હીરા માણેક ની મોટી એક ખાણ. - હીરા માણેકની મોટી ખાણ
મળશે
ખંડ કા ય માટે ણીતા છે .
26) દયારામ: (ભ ત કિવ/મ ત કિવ) મ યકાલીન ગુજરાતી સા હ યનો છે ો િતિનિધ કિવ.
જ મ: ડભોઈ, વતન: ચાણોદ
કૃ િતઓ:
દયારામ કહે કે
રિસકવ ભ - રિસકવ ભ
કૃ ણલીલા - કૃ ણલીલા/રાસલીલા
માં દાણચાતુરી - દાણલીલા, પ લીલા
પૂવક યામ - યામ રંગ સમીપે ન ઉ
અને શોભા - શોભા સલૂણા યામની
ના મ ે રસ - ેમરસગીતા
નું ઋતુવણન - ઋતુવણન
કયુ છે તે વાંચી
ી કૃ ણે - ીકૃ ણ મહા મય
સ યભામા - સ યભામા િવવાહ
અને કમણી - કમણી િવવાહ
ની મ ે પર ા - ેમ પરી ા
લીધી તે પાસ થતા તમેની સાથે િવવાહ કયા અને (મીરાચ ર )
અ િમલ - અ િમલ આ યાન
ને ભિ ત પોષણ - ભિ ત પોષણ
અને ભિ તવેલ - ભિ તવેલ
િવશે સમ યું

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
32 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 33

- એક વયા ગોપીજન વ ભ, નહ વામી બી

નહ વામી બી રે , નહ વામી બી
- મન મુસાફર રે ! ચાલો િનજ દેશ ભણી
મુલક ઘણા યા રે ! મુસાફરી થઈ છે ઘણી.
- હં ુ શું જે હાલે મુજમાં શું દીઠુ ,
વારે વારે સામુ ભાળે, મુખ લાગે મીઠું
- હારે સખી ! નહી બોલું રે નંદકુ વરને સંગ,
મને શશીવદની કહી છે , યારની દાજ લાગી છે અંગે
27) હાનાલાલ દલપતરામ વાડી:
ઉપનામ: ગુજરાતના કિવવર, મ ે ભિ ત (નાટકોમાં ડૌલનશૈલીનો યોગ)
જ મ: અમદાવાદ
કૃ િતઓ:
હાનાલાલ
હાના હાના રાસમાં – હાના હાના રાસ
ગીતમંજરી – ગીત મંજરી
ના સરથી – સારથી
મહે રામણ – મહે રામણના મોતી
અને તેની ાણે રી – ાણે રી
ઉષા – ઉષા
િવશે લખતા
યારબાદ હ રસં હતા – હ રસં હતા
મા વસંતો સવ – વસંતો સવ
દર યાન કુ ે – કુ ે
મા યો યેલ િચ દશન – િચ દશન
દર યાન થયેલા હ રદશન – હ રદશન
િવશે લખેલું છે .
આ ઉપરાંત િવરાટ – િવરાટનો હંડોળો
અને િવલાસ – િવલાસની શોભા
માટે કે ટલાક કા યો – કે ટલાક કા યો ભાગ 1-3
અને બાળકા યો – બાળકા યો
લ યા તેમા
સા રર નો – આપણા સા રર નો
સા હ યમંથન – સા હ ય મંથન
અને િપતૃતપણ – િપતૃતપણ
નું વણન કયુ છે .
િપતા દલપતરામના વન પર ‘કિવ ર દલપતરામ’નામની કૃ િત લખી.

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
33 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 34

28) મીરાંબાઈ: પિત ;- ભોજરાજ િપતા : રતનિસંહ ગુ : વ ગો વામી અને રૈ દાસ

ઉપનામ: જનમ જનમ ની દાસી, મ ે દીવાની
જ મ: મેડતા (મારવાડ) રાજ થાન (૧૪૯૮-૧૫૪૬)
કૃ િતઓ:
વૃંદાવન કી કૂં જ ગલી મે - વૃંદાવન કી કૂં જગલી મે
પગ ઘુંઘ ં બાંધ મીરા નાચી - પગ ઘુઘ ં ં બાંધ મીરા નાચ
એટલે
રામ રમકડું જડીયું - રામ રમકડું જડીયું રે
તેને વેચવા
માટે હાથમાં
લાકડી લદીને - લે ને તારી લાકડી
નીકળી ગયા
હારે કોઈ માધવ લો - હા રે કોઈ માધવ યો
- નરિસંહ રા મ રા (ચ ર )
- સ યભામાનું સ ં (કથા મક)
પંિ તઓ:
- જૂ નું તો થયું રે દેવળ...
- રામ રાખે તેમ રહીએ....
- મેરે તો િગરધર ગોપાલ.....
- મુખડાની માયા લાગી રે , મોહન યારા..
- બ.ક.ઠાકોરે મીરાંના સા હ ય માટે ‘ ી ને ની સાદી’ શ દ યોગ કય છે .
કલાપીએ મીરાં અને નરિસંહ મહે તા માટે “હતો નરિસંહ, હતી મીરાં, ખરાં ઈ મી,ખરાં શૂરાં”
29) હંમતલાલ દવે:
ઉપનામ: વામી આનંદ, અનાશ ત, અપ ર હ, ાની અને બુ ધ
જ મ: િશયાણી
કૃ િતઓ:
વામી આનંદે
ધરતી નુ લુણ – ધરતીનુ લુણ
નામની લોકગીતા – લોકગીતા
મા ભગવાન બુ ધ – ભગવાન બુ ધ
અને ગાંધી ના સં મરણો – ગાંધી ના સં મરણો
િવશે લ યું છે .
તેમજ ઈશુ ભાગવત – ઈશુ ભાગવત
મા બચપણના બાર વરસ – બચપણના બાર વરસ
અને ઈશુ ના બિલદાન િવશે લ યું છે – ઈશુનુ બિલદાન
યારે ઈશોપિનષદ – ઈશોપિનષદ
મા ઉતરાપથની યા ા નું વણન કયુ છે . – ઉતરાપથની યા ા

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
34 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 35

30) યંિત દલાલ: સા હ યકાર અને સમાજસેવક

જ મ: અમદાવાદ
કૃ િતઓ:
યંિત દલાલ યારે
ઝબુ યા – ઝબુ યા
યારે તેમણે ગાલ નું કાજળ – ગાલ નું કાજળ
કૃ િત લખી
તેમા ધીમુ અને િવભા – ધીમુ અને િવભા
ની માની દકરી – માની દકરી
જવિનકા – જવિનકા
ને ોપદી નો સહકાર – ૌપદીનો સહકાર
મળતા તે પાદર – પાદરા ના તીરથ
માંથી વગ – વગ કંપ
મા અવતરણ – અવતરણ
પામી આ માટે તેણે
અંધારાપટ – અંધારપટ
મા સોય નું નાકુ – સોયનું નાકુ
પરો યુ.ં
31) ચં વદન ચીમનલાલ મહે તા:
ઉપનામ: ચાંદામામા, ચં.ચી.મહે તા
જ મ: વડોદરા
કૃ િતઓ:
ચં.ચી.મહે તા કહે છે કે ,
ધરા ગુજરી – ધરા ગુજરી
નો અખો – અખો અને બી નાટકો
મ
ે નું મોતી – ેમનું મોતી
છે એટલે તેન ગી ટમા
મોઘી ગાડી – મોઘી ગાડી
આગ ગાડી – આગગાડી
અને દેડકાની પાંચશેરી મળી યારે – દેડકાની પાંચશેરી
યમલ – યમલ
ઈલા – ઈલાકા યો
અને ખ માબાપુ – ખ માબાપુ
સંતા કૂ કડી – સંતા કૂ કડી
ચાંદાપોળી – ચાંદા પોળી
બાંધ ગઠરીયા – બાંધ ગઠરીયા
રમકડા ની દુકાને રમતા હતા. – રમકડાની દુકાન

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
35 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 36

32) કનૈયાલાલ માણેકલાલ મુનશી: (ભારતીય િવ ા ભવન, મુંબઈના થાપક)

ઉપનામ: ધન યામ, વ ન ા, બંધારણકાર, ઈિતહાસકાર, સા હ યકાર
જ મ: ભ ચ
કૃ િતઓ:
ક.મા.મુનશી કહે છે કે
કૃ ણાવતાર - કૃ ણાવતાર (નવલકથા)
મા પાટણની ભુતા - પાટણની ભુતા
ળવવા
તેમજ વેરની વસુલાત - વેરની વસુલાત
કરવા ગુજરાત ના નાથ - ગુજરાતનો નાથ
રા ધીરાજ - રા ધીરાજ
એવા પૃિથવીવ ભે - પૃિથવીવ ભ
ભ પાદુકા - ભ પાદુકા
પહે રી અડધે ર તે - અડધે ર તે (આ મ કથા-૧)
થી સીધા ચઢાણ - સીધા ચઢાણ (આ મ કથા-૨)
કય .
યારે તેમના કાકા - કાકાની શશી (સામાિજક નાટક)
ભગવાન કૌ ટ ય - ભગવાન કૌ ટ ય (ઐિતહાસીક નવલકથા)
એ વ નિસ ધીની શોધમાં - વ નિસિ ની શોધમાં (આ મકથા-૩)
લોપામુ ા - લોપામુ ા
ધારણ કરી
જય સોમનાથ - જય સોમનાથ
ના પ શ કય .
33) ઝવેરચંદ કાિળદાસ મેઘાણી:
ઉપનામ: રા ીય શાયર, કસુબ ં લ રંગ નો ગાયક, સા હ ય િ ય, પહાડ નું બાળક,
જ મ: ચોટીલા
કૃ િતઓ:
વસુંધરાનો વહાલો દવાલો – વસુધં રાના વહાલા દવાલા
કોઈનો લાડકવાયો – કોઈનો લાડકવાયો
સૌરા ની રસધાર – સૌરા ની રસધાર 1 થી 5 ભાગ
સોરઠી બહારવટીયો – સોરઠી બહારવટીયાઓ – 3 ભાગ
માણસાઈ નો દીવો – માણસાઈના દવા (રિવશંકર મહારાજના વન પર આધા રત)
ભુ – ભુ પધાયા
રાણો તાપ – રાણો તાપ
પધારી ર ો છે તેવી યુગ વંદના – યુગ વંદના
રવી વીણા – રવી વીણા
વગાડતા િસંઘુડા – િસંધુડો

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
36 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 37

એ કરી એ વખતે કંકાવટી – કંકાવટી

ના વેિવશાળ – વેિવશાળ
થતા તે ર ઢયાળી રાતે – ર ઢયાળી રાત
િશવા નું હાલરડું – િશવા નું હાલરડું
ગાતી અને સોરઠના વહે તા પાણી – સોરઠ તારા વહે તા પાણી
માંથી તુલસી યારો – તુલસી યારો
બના યો.
 ૧૯૨૮માં રણિજતરામ સુવણચં ક મેળવનાર થમ સા હ યકાર
તેમની ‘બદમાશ’નામની વાતાનું ‘અ ાર ખા’નું પા ચિલત છે .
34) રમણલાલ વસંતલાલ દેસાઈ :
ઉપનામ: યુગમૂિત વાતાકાર
જ મ: િશનોર
કૃ િતઓ:
ર.વ.દેસાઈ એ તેમની નવલકથા
દયિવભૂિત – દયિવભૂિત
મા લ યું છે કે ઠગ – ઠગ
અ સરા – અ સરા
એ તેના દ યચ ુ – દ યચ ુ
વડે ભારે લો અિ – ભારે લો અિ (૧૮૫૭ના િવ લવ પર આધા રત)
વરસાવી પૂણ મા – પૂણ મા
ના દવસે બાલા ગણ – બાલા ગણ
અને ામલ મી – ામલ મી ( ા ય વનને ઉ ગર કરતી યાત નવલકથા)
ગામમા લય સ ય છે .
જેમા જયંત – જયંત
િશરીષ – િશરીષ
દયનાથ – દયનાથ
કોિકલા – કો કલા
કાંચન અને ગે – કાંચન અને ગે
મૃ યુ પા યા
ામલ મી નવલકથાના ‘અિ ન અને મહે ’ ના પા ો યાત છે .
35) મણીલાલ નભુભાઈ વેદી:
જ મ: ન ડયાદ
ઉપનામ: િન , િશલાસતક, અભેદ માગના વાસી
કૃ િતઓ:
મણીલાલ વેદી કહે છે કે
નૃિસંહાવતાર - નૃિસંહાવતાર
મા કા તા - કા તા

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
37 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 38

નારી - નારી િત ા
ને ગુલાબિસંહ - ગુલાબિસંહ
સાથે ેમ વન - ેમ વન
િવતાવવાની અમરઆશા - અમરઆશા
હતી આથી તેણે
ાણ િવનીમય - ાણિવનીમય
અને આ મ િનમજજન - આ મ િનમજજન
ની િશ ા - િશ ા શતક
લીધી.
યારે સુદશન - સુદશન
અને માલતી માધવે - માલતી માધવ
ગુજરાતના ા ણો - ગુજરાતના ા ણો
ના િસ ધાંત -િસ ધાંતસાર
અનુસાર ઉ રામિચતમ નુ(ં .) - ઉ ૨રામચ રતમ ( પાંતર)
નું ગધાવલી - ગધાવલી
માં કયુ
કઈ લાખો િનરાશા માં એક અમર આશા છૂ પાયેલી છે .
36) દ ા ેય બાલકૃ ણ કાલેલકર:
ઉપનામ : કાકા સાહે બ, સવાઈ ગુજરાતી (ગાંધી ારા અપાયેલ ઉપનામ)
જ મ: સતારા (મહારા )
કૃ િતઓ:
કાકાસાહે બ કાલેલકર LIC એજ ટ હતા એટલે LIC પોિલસી વહે ચતા
છોકરા
છોકરા-૩ િચંતન – વન િચંતન
આનંદ – વન આનંદ
વન-૬ દીપ – વન દીપ
ભારતી – વન ભારતી
છોકરી-૩ લીલા – વન લીલા
સં કૃ િત – વન સં કૃ િત
આ ઉપરાંત
તહે વારો - વતા તહે વારો
દર યાન ઓતરતી દવાલો - ઓતરાતી દવાલો
ને પૂણરંગ - પૂણરંગ
કરી મરણયા ા એ જતા જેમા - મરણયા ા
હમાલય ના વાસ - હમાલયનો વાસ
દર યાન ગીતા - ગીતાધમ
સાથે રખડવાનો આનંદ યાદ કરતા - રખડવાનો આનંદ
Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
38 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 39

37) િ ભુવનદાસ પુ ષો મદાસ લુહાર:

ઉપનામ: સુ દરમ, ગાંધીયુગના મુખ કિવ, િ શુલ, મ રચી, કોયા ભગત
જ મ: િમયાંમાતર(ભ ચ)
કૃ િતઓ:
િ ભુવનદાસ લુહારે તેમના કા યસં હ
કા યમંગલા - કા યમંગલા
મા ક ું છે કે મુ દતા - મુ દતા
ની વરદા - વરદા
( મર) થતા પાવક ના પંથે - પાવકના પંથે
યા ા - યા ા
કરવાની તેની ઉ કંઠા - ઉ કંઠા
વધી એટલે વાસંતી પૂણ મા - વાસંતી પૂિણમા
ના રોજ તે વસુધા - વસુધા
અને લોકલીલા - લોકલીલા
ને સાથે લઈને નીકળી કોયાભગત
ર તા મા તેને કડવીવાણી - કડવીવાણી
હીરાકણી અને બી વાતો કરી. - હીરાકણી અને બી વાતો
 તેમની યાત પંિ ત: “તને મ ઝંખી છે , યુગોથી ધીખેલા ખર સહરાની તરસથી..”
38) નમદશંકર લાલશંકર દવે:
જ મ: સુરત
ઉપનામ: યુગ િવધાયક સજક, ગુજરાતી ગ ના િપતા, ાણવંતો પૂવજ, યુગ િવધાયક સજક, આવાચીનોમાં આ ,
વીર નમદ ( મ ે શૌય)
કૃ િતઓ:
નમદે નમ નામે પાંચ કૃ િતઓ લખી
કિવતા – નમ કિવતા
ગ – નમ ગ
યાકરણ – નમ યાકરણ
કોશ – નમ કોષ
યારબાદ ણ વેશ કયા
અલંકાર વેશ - અલંકાર વેશ
િપંગળ વેશ - િપંગળ વેશ
રસ વેશ - રસ વેશ
પછી બે હકીકત લખી
મારી હકીકત - મારી હકીકત (ચ ર )
જેમા કિવ અને કિવતા તેમજ કિવ ચ ર િવશે લ યું.
યારે મેવાડની હિકકત - મેવાડની હકીકત (ઐિતહાિસક અ યયન)
માં ઉ ર - ઉ ર નમદ ચ ર
Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
39 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 40

ના રા ય રંગ - રા યરંગ (ઈિતહાસ)

અને ધમ િવચાર - ધમિવચાર
સ વા રોપણ - સ વારોપણ
કયા
આ હકીકત કૃ ણકુ મારી - કૃ ણકુ મારી
ોપદી - ૌપદી
સીતા - સીતા હરણ
અને શાર શાકુ તલે - શાર શાકુ તલ
વાંચી.
પંિ તઓ:
- સહુ ચલો તવા જગ ં
- ડગલુ ભયુ કે ના હટવુ.ં
- રણતો ધીરાનુ.ં ...
- યા હોમ કરીને કુ દી પડો ફતેહ છે આગે,
- જય જય ગરવી ગુજરાત (ગુજરાતનું રા યગીત)
- નવ કરશો કોઈ શોક રસીકડા.
 સૌ થમ િનબંધ: મંડળી મળવાથી થતા લાભ
 સૌ થમ પાિ ક: ડાં ડયો (દેશિભમાન શ દ થમ યોજયો)
 સૌ થમ આ મકથા: મારી હકીકત
- દાસપ યાં સુધી (દેશ ભિ ત કા ય)
- િવધવા િવવાહ, “લ તથા પુનલ ” સુધારાના િવષયો-િનબંધો)
- ીઓને કાંચળી પહે રાવી યાતમાં જતી કરી
- િવધવા િવવાહ તે કયા.
- ઝટ નાતરાં કરોની હાકલ,
- જદુનાથ મહારાજ સામે િવવાદ કરી અંધ ાની જડ ઉખેડી.
- ‘ધમ િવચાર’ પુ તક લખી આયધમ અને સં કૃ િતના ઉ કષનો બોધ કય .
- આ તે શા તુજ હાલ, સૂરત સોનાની મૂરત,
થાય પુરા બે હાલ, સૂરત તુજ રડતી સુરત.
- નમદનું અપૂણ મહાકા ય ‘વીરિસંહ’ બંધનમાંથી મુ ત થવા મથતા વીરનાયકનું કા ય છે .
રામાયણ, મહાભારત, ઈિલયડ જેવા આય કા યોના સાર
39) ઉમાશંકર ષી:
ઉપનામ : વણ, વાસુિક, િવ શાંિતના કિવ
જ મ : બામણા (સાબરકાંઠા)
કૃ િતઓ:
ઉમાશંકર ષી
િવ શાંિત – િવ શાંિત
માટે (ગ મત) ગો ી – ગો ી

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
40 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 41

કરતા અને ધાણી નુ ગીત – ધાણીનું ગીત

ગાતા એ વાર ાવણી મેળો – ાવણી મેળો
પૂણ કરી ગંગો ી – ગંગો ી
ફરવા નીક ા ર તામાં ાચીના – ાચીના
અને િનશીથ – િનશીથ ( ાનપીઠ-૧૯૬૭)
ની હવેલી – હવેલી
મા િવસામો – િવસામો
ખાવા પહો યા
યાં બારી ઉઘાડતા – ઉઘાડી બારી
સાપના ભારા – સાપના ભારા
અને એક ચુસાયેલ ગોટલો – એક ચુસાયેલ ગોટલો
મ ા યારે અખા – અખો-એક અ યયન
એક શાકું તલ – શાકું તલ (અનુવાદ)
અને અિભ ા – અિભ ા
ને પારકા જ યા – પારકા જ યા.
ક ા.
 અ ય કૃ િત: કે ળવણીનો કમીયો
 બે વાર ગુજરાત યુિનવિસટીના ઉપકુ લપિત, શાંિતિનકે તન યુિન. ના એક વાર કુ લપિત રહી ચૂ યા છે .
 ગુજરાત સા હ ય પ રષદના ૧૯મા અિધવેશનના મુખ.
 બે વાર રા યસભામાં રા પિત ારા નામાંિકત
 દ ી સા હ ય અકાદમીના મુખ રહી ચૂ યા છે .
ણીતી પંિ તઓ:
- ભોિમયા િવના મારે ભમવા’તા ડું ગરા...
- રામ મઢી રે .. મારી રામ મઢી..
- સ યને રાખવાનું કોણ બાંધી, એને મળી રે હશે એના ગાંધી...
40) પ નાલાલ પટે લ: (તેમણે કુ લ ૫૬ નવલકથાઓ લખી, મોટા ભાગની નપદી નવલકથાઓ)
ઉપનામ: સા હ ય જગતનો ચમ કાર/િવ મય
જ મ: માંડલી (રાજ થાન)
કૃ િતઓ:
પ નાલાલ પટે લ એમની આ મકથા
અલપઝલપ - અલપ ઝલપ (આ મકથા)
મા કહે છે કે સાચા સમણા - સાચા સમણા
છે િજદં ગીના ખેલ - િજદં ગીના ખેલ
એટલે તો મળેલા વ - મળેલા વ
બને છે માનવીની ભવાઈ - માનવીની ભવાઈ (કાળુ-રાજુ પા ો)( ાનપીઠ-૧૯૮૫)
તેનુ ઉ.દા છે .
સુખ દુઃખના સાથે - સુખ દુઃખના સાથી
Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
41 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575
 અનાિમકા એકે ડમી Page No.

Mo. 8000-0405-75
ગુજરાતી સા હ ય 42

કચ અને દેવયાની - કચ અને દેવયાની

વા ક ને કાંઠે - વા કને કાંઠે
અને વૈતરણી ને કાંઠે - વૈતરણીને કાંઠે
નવુ લોહી - નવુ લોહી
તા નગદનારાયણે - નગદ નારાયણ
ના છૂટકે - ના છૂ ટકે
ક ુ કે
પાથને કહો ચડાવે બાણ - પાથને કહો ચડાવે બાણ
સુરિભ - સુરિભ
ના વળામણા - વળામણાં
કંકુ - કંકુ
ચોડી પાછલે બારણે - પાછલે બારણે
કરી હતી.
- તેઓની થમ વાતા: શેઠની શારદા
- ઢોિલયો સાગ સીસમનો (િ અંકી નાટક)

Page No. Main Branch : Anamika Academy, Basement, Pramukh Apartment, G-2 Circle, Sec-6-B, Gandhinagar
Sub Branch : Basement, Gh-6 Circle Corner, LAL Bhuvan Complex, Sector-22, Gandhinagar
42 Visit : www.anamikaacademy.org for more details OR Call : 9979997945 ,8000040575