Pavlus

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Pavlus

Montagna'nın Pavlus tasviri

Pavlus (Yunanca: Παῦλος Paulos; d. MS 5 Tarsus – ö. 67 Roma) ya da Tarsuslu Pavlus, elçisel

kiliselerin kurucusu Hristiyan misyoner. Miladi birinci asırda
yaşamış Romavatandaşı Ferisi Yahudilerindendir. Asıl adı Saul’du.[3] Luka’nın kaleme aldığı
incilde önemli bir yere sahiptir. Yeni Ahit’teki on dört mektuptan oluşan, Pavlus’un
mektuplarıolarak da bilinen bölümler onun tarafından kaleme alınmıştır.
Yeni Ahit’te Pavlus hakkındaki bilgilere göre, o Paul (Pavlus) adını almadan önce Saul olarak
anılıyordu. Kendisini Hristiyanları ve Hristiyanlığı yok etmeye adamıştı.[4]Hristiyan olmadan önce
Hristiyanlara şiddetli zulümler yaptığını Pavlus kendisi itiraf etmektedir.[5] İstefanos’un infazını
bizzat onaylamıştı.[6]
Hristiyan oluşu[değiştir | kaynağı değiştir]
Pavlus, Hristiyanları tutuklamak amacıyla Şam’a yolculuk ederken İsa kendisine göründü ve
Pavlus bu vakada görme kabiliyetini kaybetti. Üç gün sonra Şamlı Hananya, Pavlus’un gözlerinin
tekrar şifa bulmasına vesile oldu.[7] Pavlus, bu yolculukta Hristiyan oldu ve bunun sebebi olarak,
Şam yolculuğunda, Meryem oğlu İsa’nın kendisine göründüğünü dile getirdi.[8]
Tebliği[değiştir | kaynağı değiştir]
O günden itibaren Pavlus, Nasıralı İsa’nın İsrailoğullarının beklediği Mesih ve aynı zamanda da
Tanrı’nın Oğlu olduğunu insanlara vaaz etmeye başladı.[9] Elçilerin İşleri kitabının yaklaşık yarısı
Pavlus’un hayatından bahseder. Pavlus Hristiyanlığın Yahudilikten ayrı müstakil bir din haline
gelmesi konusunda en önemli rolü üstlenmiştir.[10][11]
Hristiyanlığa etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]
Pavlus’un Hristiyanlık üzerindeki etkisi diğer bütün Hristiyan önderlerinden daha fazla
oldu.[12] Pavlus, İsa’nın dinî hukukun sonu olduğunu[13] ve Hristiyan Kilisesi’nin İsa’nın bedeni
olduğunu öğretiledi, Kilise kurumu dışında kalan dünyayı yargılanacaklar olarak
sınıflandırdı.[14] Pavlus’un yazıları, Son Akşam Yemeği’nden bahsedilen eldeki en eski
kaynaktır.[15] Son Akşam Yemeği’nin, Ekmek Şarap Ayini’nin kökenindeki vaka olduğu kabul
edilir. Pavlus’un Romalılara mektubunun 9. babında bahsi geçen seçilmişlik unsurunu Doğu
kiliseleri Tanrı’nın kader bilgisi olarak yorumlar. Bununla birlikte aynı babın Cebrilik akidesi
şeklinde algılanışı Batı kiliselerinin ilahiyatında görülür. Augustinus’un Kitâb-ı Mukaddes’i
Tanrı’nın lütfu (rahmeti); ahlâkı Ruh’un hayatı olarak görmesi; determinizm inancı ve aslî günah
akîdesi tamâmen Pavlus’un mektuplarına, özellikle Romalılar mektubuna dayanarak inşa edilmiş
öğretilerdir.[14]
Günümüz ilâhiyatında durumu[değiştir | kaynağı değiştir]
Günümüzde bazı ilahiyatçılar, Pavlus’un öğretilerinin, İsa’nın kanonik incillerdeki öğretilerinden
oldukça farklı olduğunu vurgulamaktadır.[16] Bu ilahiyatçılardan Barrie Wilson, Pavlus’un
öğretilerinin İsa’nın öğretilerinden mesajının kökeni, öğretileri ve ameller açısından farklılık
arzettiğini vurgular.[17] Pavlus ve İsa’nın arasındaki bu köklü farklılıktan dolayı, bazıları İsa’nın,
Hristiyanlığın birinci kurucusu iken, Pavlus’un Hristiyanlığın ikinci kurucusu olduğunu dile
getirirler.[18][19]
Doğu kiliselerinde olduğu gibi, günümüzde Batılı Hümanistler de Romalılar 9’daki seçilmişlik
unsurunu, Batılı kiliselerin aksine determinizm olarak değil, ilahi kader bilgisi olarak tevil ederler.[14]

Yahudilikte[değiştir | kaynağı değiştir]

Pavlus, Yahudi dünyasında uzun zaman açıkça hiç dile getirilmeyen bir din adamıydı. Talmud’da
ve diğer Yahudi sözel geleneğinde Pavlus’tan açıkça bahsedilmez. Ancak Orta Çağ Avrupasında
ortaya çıkan İsa’nın yaşam öyküsü Toledot Yeşu’da Pavlus’tan bahsedilir. Toledot Yeşu’da
Pavlus’un, Hristiyanlığı tahrif etmek için görevlendirilmiş bir Yahudi ajanı olduğu
anlatılır.[20] Günümüzde Yahudi otoriteleri Toledot Yeşu’yu bağlayıcı ve itibarlı bir bilgi kaynağı
olarak kabul etmezler. Yahudi kökenli Pavlus’un Hristiyanlıktaki konumu ve Hristiyanlığa getirdiği
yenilikler, Yahudilerin Hristiyanlarla dinlerarası ilişkilerinde Pavlus’a önemli bir yer vermelerine
sebep olmaktadır. Yahudi-Hristiyan dinlerarası ilişkisinde Pavlus, iki din arasında bir sınır
(mesela Heinrich Graetz ve Martin Buber tarafından) veya köprü (mesela Isaac Mayer
Wise ve Claude G. Montefiore tarafından) olarak[21] ya da Yahudiler arası münazaralarda
Yahudiliğin hakikiliğinin delillerinin ne olduğu ile ilgili bir kaynak olarak kullanılır (mesela Richard
L. Rubenstein ve Daniel Boyarin tarafından).[22] Yahudilerin Pavlus’a olan ilgileri günümüzde ilk
zamanlardan daha fazladır. O, Yahudi yapımı -Felix Mendelssohn’un eseri- bir oratoryoda, -
Ludwig Meidner’in eseri- bir tabloda, ve -Franz Werfel’in eseri- bir tiyatro oyununda konu
edildi.[23] Onun hakkında Yahudilerin yazdığı romanlar da mevcuttur (örneğin Şalom Aş ve Samuel
Sandmel’in eserleri).[24] Batı düşünce sisteminde Pavlus’un büyük yeri olduğunu kabul eden -
Baruch Spinoza, Leo Shestov ve Jacob Taubes gibi- Yahudi filozoflar ve -Sigmund
Freud ve Hanns Sachs gibi- psikoanalistler vardır.[25] Hagner’in (1980),[26] Meissner’in
(1996) [27] ve Langton’ın (2010, 2011),[28][29] Yahudilerin Pavlus’a yaklaşımını ele alan akademik
çalışmaları vardır.
İslam'da[değiştir | kaynağı değiştir]
İslam’ın ana kaynağı Kur’an’da Pavlus’tan açıkça bahsedilmemekle birlikte, Pavlus’un savunduğu
dinî akidelerin ve amellerin bir kısmı Kur’an’ın getirdiği akideler ve amellerle açıkça
reddedilmektedir. Bunların başında Pavlus’un kararlılıkla savunduğu İsa’nın Tanrı’nın Oğlu
olduğu inancı[30][31] ve Kefaret akidesi (İsa’nın kendisine tabi olan herkesin günahlarına kefaret
olmak için çarmıhta öldürüldüğü) gelmektedir.[32][33] Ameller bakımından ise en belirgin zıtlık,
Pavlus’un her türlü yiyeceğin insanlara helâl olduğunu savunmasına karşılık,[34] Kur’an’da domuz
eti ve içkinin açıkça haram olduğunun beyan edilmesi gösterilebilir.[35] Muhammed’in hadislerinde
Pavlus’un adı açıkça zikredilmemekle birlikte, İbrahim’in sünnet olma geleneğini (hitan) Pavlus’un
ilga etmesine[36] karşılık Muhammed’in bu ameli ihya etmesi[37] ikisi arasındaki karşıtlıklara örnek
gösterilebilir.
İbn-i Teymiyye, Pavlus’u, peygamberlerin getirmiş olduğu tevhit inancı ile putperestlerin inancını
sentez yaparak bir din icat etmekle suçlamaktadır.[38] Mehmed Kırkıncı, Pavlus'un, Hristiyanlığı
bozmak ve Hristiyanlar arasında ayrılık çıkarmak için Yahudiler tarafından özellikle
görevlendirilmiş olduğunu ve amacına ulaştığını, Yahudilerin benzer bir tahrifat projesini İslam
üzerinde İbn-i Sebe ile yapmaya çalıştıklarını savunur.[39]
Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin Mesnevi-yi Manevi’de dile getirdiği tarihsel hikâye Taassup
Yüzünden Hristiyanları Öldüren Yahudi Padişahın Hikayesi’nde[40] bahsi geçen, Hristiyanların
arasına bid’at ve tefrika aşılayan Yahudi vezirin Pavlus olup olmadığı Mesnevî şârihlerinin ihtilaf
ettiği bir konu olmuştur. 20. asır Mesnevî şârihlerinden Şefik Can, bu hikâyenin kaynağının Kısas-
ı Enbiyâ kültürü ve Eski Ahit olduğunu ve Mesnevî şârihlerinin çoğunluğunun görüşünün, anlatılan
hilekâr vezirin Pavlus olduğu konusunda baskın olduğunu belirtmekle beraber, kendisi bu
konudaki reyinde tarafsızdır.[41]

Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Pavlus