Employment Law II PDF

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 152

ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti

iuridiuli fakulteti
Ivane Javakhishvili Tbilisi State University
Faculty of Law

Sromis samarTali
Sromis
samarTali
(statiaTa krebuli)

II

II
Sromis
samarTali
(statiaTa krebuli)

II

gamomcemloba `meridiani~
Tbilisi 2013
uak. (UDC) 349.2
S-874

EMPLOYMENT
LAW redaqtori profesori besarion zoiZe

(Collection of Articles) koordinatori giorgi amiranaSvili

II

© gamomcemloba `meridiani~, 2013

© avtorTa jgufi
“Meridiani” Publishers
Tbilisi 2013 ISBN 978-9941-10-806-8
sarCevi
winaTqma i

zaqaria SveliZe
SromiTi diskriminaciis Sesaxeb davis ganxilvis Taviseburebani
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 19 oqtombris
as-549-517-2010 ganCinebis magaliTze 1

uCa ZimistariSvili
administraciul organosa da dasaqmebuls Soris SromiTi
urTierTobis mowesrigebis Taviseburebani 17
Editor Professor BESARION ZOIDZE
TaTia kereseliZe
Coordinator GIORGI AMIRANASHVILI Sromis xelSekrulebaSi standartuli pirobebis Sinaarsis kontroli 45

mariam bajiaSvili
samuSao drois Taviseburebani saqarTvelos Sromis kodeqsis
mixedviT (Sedareba germaniis Sromis samarTalTan) 75

salome qavTaraZe
zeganakveTuri samuSaos regulireba qarTuli da germanuli
samarTlis mixedviT 103

TamTa berikelaSvili
konkurenciis akrZalva SromiTi urTierTobis dasrulebis Semdgom115

giorgi amiranaSvili
dasaqmebulis mier samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebisas mesame
pirisaTvis miyenebuli zianis anazRaurebis Tavisebureba 195

Tamar Sudra
damsaqmeblis pasuxismgebloba dasaqmebulis mier miyenebuli
zianisaTvis 209
© “Meridiani” Publishers, 2013
salome fruiZe
© Authors dasaqmebulis dacva ucxouri elementis monawileobiT gaformebul
SromiT xelSekrulebaSi 263

ISBN 978-9941-10-806-8 avtorebi 285


Table of Contents winaTqma

Cven winaSea axalgazrda mkvlevarTa statiebis krebuli,


Foreword i romelic Sromis samarTlis problemebs eZRvneba da SeiZle-
ba miviCnioT wina krebulis erTgvar logikur gagrZelebad.
ZAKARIA SHVELIDZE sakvlev TemaTa mravalferovnebis miuxedavad, orivegan yvela
Certain Features of Adjudication of Employment Discrimination Disputes Based on
mkvlevaris dainteresebis erT-erT mTavar Temas warmoadgens
the Supreme Court 19 October 2010 Ruling (549-517-2010) 1
Sromis xelSekrulebis adgili kerZo samarTlis RirebulebiT
sivrceSi, kerZod, damsaqmeblisa da dasaqmebulis uflebrivi
UCHA DZIMISTARISHVILI
Originality of Regulation for Employment Relations between Administrative Bodies urTierTdamokidebuleba. calkeuli naSromebidan Cans, rom
and Employees 17 rogorc pozitiuri samarTali, ise samosamarTlo ver gaemijna
„batonymuri“ uflebrivi urTierTobis gavlenas, riTac Sro-
TATIA KERESELIDZE mis samarTali, faqtobrivad, amovardnili iyo kerZo samarT-
Content Control of the Standard Terms and Conditions of the Employment lis organizmidan. nebismieri specialuri mowesrigeba ama Tu
Agreement 45 im urTierTobisa sivrcobrivad unda jdebodes im dargis far-
glebSi, romlis SigniTac moiazreba es mowesrigeba. winaaRmdeg
MARIAM BAJIASHVILI SemTxvevaSi, adgili eqneba sistemur gaucxoebas da am siste-
Peculiarities of the working time according to the Georgian Labor Code (In mis eWvqveS dayenebas. mkvlevarTa mier ganxiluli kanonmde-
Comparison to German Employment law) 75
bloba, kerZod, Sromis kodeqsi, ganamtkicebda damsaqmeblis
„umizezod“ daTxovnis SesaZleblobas. amiT saxelSekrulebo
SALOME KAVTARADZE
Tavisuflebis SromiTsamarTlebrivi koncefcia arsebiTad
Overtime regulations according to Georgian and German Law 103
imijneba kerZosamarTlebrivi koncefciisagan. samwuxarod, sa-
TAMTA BERIKELASHVILI samarTlo precedentebSic ar Cans seriozuli mcdeloba nor-
Non-Compete Clause after Termination of Employment Agreement 115 matiul nebasTan „dapirispirebisa“. sakonstitucio sasamarT-
los ramdenime miniSneba ver CaiTvleba am sferoSi kanonmde-
GIORGI AMIRANASHVILI blobis gadasinjvis garemoebad. saerTo sasamarTloebs kon-
Features of Recovery for Damages to the Third Person Caused by stituciuri wardginebis gamoyenebis farTo SesaZlebloba
Employee Performing Work Duties 195 aqvT, rasac isini iSviaTad mimarTaven. nebismier SemTxvevaSi,
kanonmdebloba unda iZleodes SromiTi urTierTobis orive
TAMAR SHUDRA monawilis, rogorc damsaqmeblis, ise dasaqmebulis, samarT-
The Responsibility of an Employer for the Damages Caused by Employee 209 lebrivad angariSgasawevi, pativsadebi interesebis dacvas.
Tuki Cven dasaqmebulis samsaxuridan gaTavisuflebas
SALOME PRUIDZE
CavTvliT damsaqmeblis upirobo uflebad, amiT SromiTi urT-
Protection of Employee in Individual Employment Contract Involving Foreign
ierTobac eWvis qveS dadgeba, da verc es ufleba iqneba le-
Element 263
gitimuri. saqme isaa, rom nebismieri ufleba urTierTobis
AUTHORS 285
Sedegia. Tuki uflebis SinaarsSi ar iqneba gaTvaliswinebuli

i
urTierTobisaTvis damaxasiaTebeli Taviseburebani, romelSic Foreword
vlindeba orive mxaris interesebi, maSin ufleba daupirisp-
irdeba urTierTobas. Let us introduce you to a compilation of articles of young scholars dedi-
amiT SemovifarglebiT. axalgazrda mkvlevarebs mravali cated to the problems of Employment Law, which can be considered as a
sxva SromiTsamarTlebrivi problema aqvT ganxiluli da sain- certain logical continuation of the previous compilation. Despite the diversity
tereso winadadebebic aqvT SemuSavebuli moqmedi kanonmde- of research topics, place of employment contract in the value system of pri-
blobis dasaxvewad. rac yvelaze sainteresoa, isini marjved vate law represents one of the main topics of interest for all the researchers in
iyeneben SedarebiTsamarTlebriv meTods da kargad xedaven qa- both cases; namely, legal relationship between employer and employee. We
rTuli samarTlis evropulTan harmonizaciis gzebs. can see from particular works that the positive law, also the case law failed
dasasruls, madlobis Rirsia yvela is adamiani da orga- to be isolated from the influence of legal relationship of “serfdom”, and con-
nizacia, romlebmac TavianTi wvlili Seitanes am krebulis sequently the Employment Law was in fact fallen out of the body of private
gamocemaSi. kerZod, am proeqtis wamowyebis dRidan didi mx- law. Any special regulation of this or that relationship should match the scope
ardaWerisaTvis madlobas vuxdiT ivane javaxiSvilis saxelobis of the field within which this regulation is considered. Otherwise we will face
Tbilisis saxelmwifo universitetis iuridiuli fakultetis systemic alienation and such system will be jeopardized. The legislation dis-
dekans, profesor irakli burduls. unda aRiniSnos winamorbe- cussed by the scholars, namely the Labor Code, strengthened the employer’s
di publikaciis redaqtoris, samarTlis doqtor vaxtang zaal- possibility to dismiss “without cause”. This way, the contractual freedom’s
iSvilis Tanadgoma, romlis daxmarebis gareSec Zneli iqneboda concept of Employment Law is substantially differentiated from the concept
krebulis gamosacemad momzadeba. madlobis Rirsia, aseve, am of private law. Unfortunately, there is no serious attempt to “confront” with a
proeqtis sulisCamdgmeli, misi koordinatori, iuridiu li normative will even in the court cases. Several remarks of the Constitutional
fakultetis doqtoranti, giorgi amiranaSvili. Court cannot be considered a circumstance for revising the legislation in this
field. Common courts have a broad possibility of constitutional submission,
ivane javaxiSvilis saxelobis which they seldom refer to. In any case, the legislation should provide safe-
Tbilisis saxelmwifo universitetis guards for protecting the legally reasonable and respectable interests of both
profesori besarion zoiZe parties of employment relationships, those of an employer and an employee
too.
If we consider that dismissal of an employee is an unconditional right of
an employer, this way the employment relationships will fall under suspicion,
and neither will this right be legitimate. As a matter of fact, any right is a
result of relationship. If the contents of the right do not consider the peculiari-
ties of relationship, where the interests of both sides are reflected, then the
right will be found in confrontation with the relationship.
This is all for now. The young scholars have discussed many other prob-
lems of Employment Law, and they have also developed interesting propos-
als for refining the effective legislation. Interestingly enough, they are very
good at using the comparative legal method and can see very well the ways
of harmonization of the Georgian law with the European one.

ii iii
To conclude with, we would like to appreciate the contribution of all the zaqaria SveliZe
people and organizations involved in publishing of this compilation. Namely,
we would like to thank Professor Irakli Burduli, Dean of the Faculty of Law SromiTi diskriminaciis Sesaxeb davis ganxilvis Taviseburebani
at Ivane Javakhishvili Tbilisi State University for his great support since the saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 19 oqtombris as-
initiation of this project. We are also extending our gratitude to Vakhtang 549-517-2010 ganCinebis magaliTze1
Zaalishvili, doctor of law and editor of previous publication, as it would be
difficult to have this compilation ready for publishing without his assistance.
We should also give special thanks to Giorgi Amiranashvili, initiator and co- Sesavali
ordinator of this project and a doctoral student of the Faculty of Law. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos mier SromiT diskrim-
inaciasTan dakavSirebul davebze gadawyvetilebebis miReba
Besarion Zoidze pirvelad 2008 wlis 2 aprils dafiqsirda.2 diskriminaciis Ses-
Professor at Ivane Javakhishvili Tbilisi State University axeb davebis ganxilvisas, sasamarTlom Tavdapirvelad Camoay-
aliba mcdari praqtika. diskriminaciis amkrZalavi zogierTi
muxlis3 citirebis fonze sasamarTlo diskriminaciis arsebo-
bas gamoricxavda Sromis kodeqsis normebze miTiTebiT, rom-
lebic, sasamarTlos azriT, erTnair pirobebSi ayenebda yvela
dasaqmebuls.4 kasatorTa mtkicebas diskriminaciis arsebo-
bis Sesaxeb uzenaesi sasamarTlo uaryofda Sromis kodeqsis
me-2 V muxlze dayrdnobiT, ris mixedviTac diskriminaciad ar
CaiTvleba pirTa gansxvavebis aucilebloba, romelic gamom-
dinareobs samuSaos arsidan, specifikidan an misi Sesrulebis
pirobebidan, emsaxureba kanonieri miznis miRwevas da aris misi
miRwevis Tanazomieri da aucilebeli saSualeba.5 msgavs Sem-

1
ganCineba gamoqveynebulia da SesaZlebelia misi gacnoba saqarTvelos uzen-
aesi sasamarTlos oficialur veb-gverdze.
2
igulisxmeba 2006 wlis Sromis kodeqsis amoqmedebis Semdeg gansaxilveli
davebi.
3
saqarTvelos konstituciis me-14 muxli, saqarTvelos Sromis kodeqsi me-2 III
muxli, „Sromisa da dasaqmebis sferoSi diskriminaciis Sesaxeb“ Jenevis konven-
ciis 1-li I muxli.
4
ixile saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2008 wlis 2 aprilis ganCineba saq-
meze #as-680-1010-07; saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2008 wlis 2 aprilis
ganCineba saqmeze #as-695-1025-07.
5
ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2008 wlis 2 aprilis ganCineba saqmeze
@#as-680-1010-07; saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2008 wlis 2 aprilis gan-
Cineba saqmeze #as-695-1025-07; saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2009 wlis
1 oqtombris ganCineba saqmeze #as-284-606-09; saqarTvelos uzenaesi sasamarT-
los 2008 wlis 7 noembris ganCineba saqmeze #as-795-1010-08 (mocemul saq-
meze uzenaesma sasamarTlo gaiziara saapelacio sasamarTlos msjeloba dis-

iv 1
TxvevebSi am muxlze miTiTeba iyo sruliad uadgilo.6 mogvi- 1. saqmis ganxilva Tbilisis saqalaqo sasamarTloSi _ sa-
anebiT, 2009-2010 wlis gadawyvetilebebSi sasamarTlos amgvari samarTlos mier aRiarebuli diskriminacia
damokidebuleba aRar ikveTeba.7 diskriminaciis arsebobis Ses-
axeb mosarCeleTa mtkicebas sasamarTlo, rogorc wesi, pa- 1.1 faqtobrivi garemoebebi
suxobda, rom mosarCelem ver daadastura diskriminaciis ar-
seboba. amasTan, sasamarTlo Tavs ikavebda raime damatebiTi
msjelobisagan.8 mosarCele m.x.-Svili (profesiiT xelovnebis istorikosi)
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 19 oqtom- 2006 wlis Tebervlis Tvidan iyo saqarTvelos kulturis, Ze-
bris as-549-517-2010 ganCinebaSi SemoTavazebulia Sinaarsobri- glTa dacvisa da sportis saministros da q. Tbilisis meriis
vi msjeloba diskriminaciuli mopyrobis faqtis Sesaxeb, rac sajaro samarTlis iuridiuli piri (ssip) `q. Tbilisis arqiteq-
ucxo iyo manamde moqmedi sasamarTlo praqtikisaTvis. statia turis samsaxuris” gaerTianebuli samecniero-meToduri sabWos
miznad isaxavs Seiswavlos aRniSnuli davis ganxilva sasamarT- wevri. 2008 wlis 21 ianvridan mosarCele muSaobda q. Tbilisis
los samive instanciaSi da gamoyos diskriminaciasTan dakav- meriis arqiteqturis samsaxurSi Zveli qalaqis raionisa da Ze-
Sirebuli saqmeebis ganxilvis Taviseburebani. statiaSi war- glebis ganyofilebaSi. 2008 wlis 22 dekembers ganxorcielda
modenili iqneba mcdeloba Sefasdes diskriminaciis ararsebo- aRniSnuli samsaxuris likvidacia da Seiqmna ssip `q. Tbilisis
bis Sesaxeb sasamarTlos msjelobis safuZvlianoba. arqiteqturis samsaxuri~. 2008 wlis 31 dekembers mosarCelesa
da ssip `q. Tbilisis arqiteqturis samsaxurs~ Soris daido
kriminaciis gamoricxvis safuZvlebTan dakavSirebiT); saqarTvelos uzenaesi
SromiTi xelSekruleba, ris safuZvelzec mosarCele dasaqmda
sasamarTlos 2010 wlis 8 ivlisis ganCineba saqmeze #as-115-109-10 (mocemul sanebarTvo departamentis Zveli Tbilisis sanebarTvo ganyo-
saqmeze uzenaesma sasamarTlom gaiziara saapelacios sasamarTlo msjeloba filebis specialistis Tanamdebobaze. SromiTi xelSekrulebis
diskriminaciis gamoricxvis safuZvelbTan dakavSirebiT).
6
Sromis kodeqsis me-2 V muxli aregulirebs diferenciacias, rac gulisx- moqmedebis vada iwureboda 2009 wlis 1 ivliss. 2009 wlis
mobs gamarTlebul uTanasworo mopyrobas. es exeba iseT samuSaos, romlis 23 Tebervals damsaqmeblma mosarCelesTan moSala SromiTi
arsi da specifika moiTxovs subieqtebis dasaqmebas maTi konkretuli niSnis xelSekruleba.9
– maxasiaTebelebis gamo an fizikuri piris niSani arsebiTadaa dakavSirebuli
Sesasrulebel samuSaos xasiaTTan. am normis misadageba gansaxilvel davas-
Tan maSin aris mizanSewonili, rodesac mosarCele sasamarTlos winaSe adas-
turebs diskriminaciis arsebobas, sapasuxod damsaqmebeli aRiarebs gansxvave-
buli - uTanasworo mopyrobis arsebobas, Tumca amtkicebs, rom damsaqmeblis
1.2. diskriminaciuli qmedeba, mtkicebis tvirTi
es qmedeba gamarTlebulia obieqturi, gonivruli da legitimuri interesis
gaTvaliswinebiT (magaliTad, adamianis sqesi iseT samuSaobze, rogoricaa msax- mosarCeles mtkicebiT arqiteqturis samsaxurSi muSaobis
iobi, modeli, mocekvave, politikuri Sexeduleba politikuri organizaciis periodSi massa da damsaqmebels Soris warmoiSva uTanxmoeba q.
TanamSromlisaTvis, religiuri mrwamsi religiuri organizaciis TanamSrom-
lisaTvis da a.S.). ix. Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employ-
TbilisSi mirza-Safis quCis rekonstruqciis proeqtis gamo.
ment, Comparative Labour Law and Industrial Relations, General Editor Blanpain R., Second q. Tbilisis arqiteqturis samsaxuris gaerTianebuli samecnie-
Revised Edition, Deventer, Antwerp, London, Frankfurt, Boston, New York, 1985, pp. 453 (10)- ro-meToduri sabWos 2008 wlis 24 ianvris, 2008 wlis 2 oqtom-
464 (33).
7
ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 25 noemberis ganCineba saq-
bris, 2008 wlis 27 noembris da 2009 wlis 9 ianvris Sesabamisi
meze #as-510-479-2010; saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 13 oq-
tombris ganCineba saqmeze #as-265-250-10; saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos
2010 wlis 13 ivlisis ganCineba saqmeze #as-250-235-2010; saqarTvelos uzenaesi 9
ix. Tbilisis saqalaqo sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa kolegiis 2009 wlis
sasamarTlos 2010 wlis 20 maisis ganCineba saqmeze #as-1112-1376-09. 12 agvistos gadawyvetileba saqmeze #2/2189-09. gadwyvetileba xelmisawvdo-
8
iqve. mia mxolod sasamarTlos arqivSi.

2 3
sxdomebis oqmebSi mosarCele gamoxatavda kritikul mosazre- lo TviTmxilvels mohyavs konkretuli faqtebi, mopasuxe-dam-
bebs mirza-Safis quCis rekonstruqciis proeqtis Sesaxeb. mo- saqmebeli rogorc iuridiuli piri (romelic, am SemTxvevaSi,
sarCelem aRniSnuli dokumentacia, rogorc werilobiTi mt- rogorc sajaro samarTlis iuridiuli piri Seqmnilia sajaro
kicebuleba, warudgina sasamarTlos.10 miznebisa da funqciebis Sesasruleblad) valdebulia daadas-
mosarCele 2009 wlis 14 Tebervals (mas Semdeg, rac man uSu- turos, rom mosarCelis mier moyvanili faqtebi sinamdviles
alod mirza-Safis quCaze gamoxata sajaro protesti mimdinare ar Seesabameba.~12
demontaJis Sesaxeb) telefoniT daukavSirda arqiteqturis warmodgenili msjelobiT sasamarTlo Seecada mtkicebis
samsaxuris ufross da kidev erTxel gamoxata ukmayofileba tvirTi daekisrebina damsaqmeblisaTvis. sasamarTlom mosar-
proeqtis mimarT. sasamarTlom dadgenilad miiCnia, rom 2009 Celis axsna-ganmarteba diskriminaciuli mopyrobis Taobaze
wlis 14 Tebervals Sedga satelefono saubari mosarCelesa da utyuarad miiCnia mas Semdeg rac mopasuxe mxarem ver daadas-
samsaxuris ufross Soris. sasamarTlos azriT `mosarCelem, tura sapirispiro. evropasa da aSS-Si gavrcelebuli mtkicebis
romelic am urTierTobis uSualo monawile iyo, warmoadgina tvirTis koncefciis Tanaxmad, mas Semdeg rac mosarCele Camoay-
Tavisi axsna-ganmarteba, romlis gasabaTileblad mopasuxe mxa- alibebs mis mimarT diskriminaciis ganxorcielebis gonivruli
rem Tavis axsna-ganmartebis garda raime sxva mtkicebuleba ver varaudis safuZvels, damsaqmebelia valdebuli daamtkicos,
warmoadgina (magaliTad, mowmeTa Cveneba). gamomdinare iqidan, rom diskriminacias ar hqonia adgili da/an samuSaos arsisa da
rom mosarCele warmoadgens am movlenaTa TviTmxilvels (gan- specifikis gaTvaliswinebiT arsebobs obieqturi safuZveli,
sxvavebiT mopasuxis warmomadgenlisagan) sasamarTlo Tvlis, ris gamoc damsaqmeblis qmedeba ar unda CaiTvalos diskrim-
rom unda gaziarebul iqnes mosarCelis axsna-ganmarteba. Se- inaciad.13 Tbilisis saqalaqo sasamarTlom garkveuli Tval-
sabamisad, sasamarTlo midis im daskvnamde, rom zemoaRniSnul sazrisiT gaiziara aRniSnuli principi. amasTan, sasamarTlom
satelofono saubars namdvilad hqonda adgili.~11 daakonkreta sakuTari midgoma da mtkicebis tvirTi daakisra
sasamarTlos mier aseve dadgenili iqna, rom `2009 wlis mxolod sajaro samarTlis iuridiuli piris statusis mqone
16 Tebervals (satelefono saubridan ori dRis Semdeg) dam- subieqts. sasamarTlos poziciiT es ganpirobebulia im faqto-
saqmebelma mosarCeles mosTxova gancxadebis dawera samuSaos riT, rom sajaro samarTlis iuridiuli piri Seqmnilia sajaro
Tavisi surviliT datovebis Sesaxeb da mxolod imis gamo, rom miznebisa da funqciebis Sesasruleblad. aseTi midgoma ucxoa
mosarCelem aseTi gancxadeba ar dawera, gamosca misi gaTavi-
suflebis brZaneba Sromis kodeqsis 38-e muxlis Sesabamisad. 12
iqve gv.3.
sasamarTlo aqac eyrdnoba mosarCelis, rogorc am movle- 13
Adamcova E., Czech Republic, International Labour and Employment Laws, Editors-in-Chief
nebis uSualo TviTmxilvelis axsna-ganmartebas, gansxvavebiT Keller W., Darby T., Third Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies
(Non-NAFTA), Chicago, 2009, p. 36; Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination
mopasuxis warmomadgenlisgan. amasTan, mopasuxem ver SeZlo in Employment, Comparative Labour Law and Industrial Relations, General Editor Blanpain R.,
sasamarTlosaTvis raime sxva mtkicebulebis (magaliTad, mow- Second Revised Edition, Deventer, Antwerp, London, Frankfurt, Boston, New York, 1985, pp.
meTa Cvenebis) wardgena am faqtobrivi garemoebis uarsayofad. 468 (47)-469 (48); Berenstein A, Mahon P, Switzerland, International Encyclopedia for Labour
Law and Industrial Relations, Editor in Chief Blanpain R, Vol.13, The Hague. London. Boston,
sasamarTlom CaTvala, rom SromiT-samarTlebriv urTierTo- 2001, pp. 117(339)- 144(441); Beverange C., Belgium, International Labour and Employment
bebSi, rodesac mosarCele-dasaqmebuli miuTiTebs mis mimarT Laws, Editors-in-Chief Keller W., Darby T., Third Edition, Volume IA (Covering through 2007),
diskriminaciis ganxorcielebis Taobaze da mas, rogorc uSua- Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, 2009, 18. Sands R, France, Employment Law, The
Comparative Law Yearbook of International Business, General Editor Campbell D, Volume edi-
tor Alibekova A, Special Issue, 2006, p. 188. Treu T, Italy, International Encyclopedia for Labour
10
iqve. Law and Industrial Relations, Editor in Chief Blanpain R, Vol.8, The Hague. London. Boston,
11
iqve gv.3. 1998, p. 87(163).

4 5
sazRvargareTis qveynebis sasamarTlo praqtikisaTvis.14 mt- sasamarTlos miTiTebiT, `mosarCelesTan SromiTi xelSek-
kicebis tvirTis damsaqmebelze dakisreba Tanamedrove Sromis ruleba moiSala Sromis kodeqsis 38-e muxlis me-3 punqtis
samarTlis erT-erTi ZiriTadi principia da misi arseboba ar Sesabamisad, romliTac SromiTi xelSekrulebis damsaqmeblis
aris damokidebuli damsaqmeblis saqmianobis mizansa Tu fun- iniciativiT moSlis SemTxvevaSi dasaqmebuls miecema aranak-
qciaze (sajaroa igi Tu kerZo). amdenad, mtkicebis tvirTis leb erTi Tvis anazRaureba. aRniSnuli muxli warmoadgens
principis moqmedebis sferos Seviwroeba usafuZvloa. damsaqmeblis diskrecias da igi mis gamoyenebaSi SezRuduli
ar aris. amdenad, miuxedavad imisa, rom mosarCelis mimarT
adgili hqonda diskriminacias, am muxlis gamoyeneba mainc
1.3 dadasturebuli diskriminacia da misi samarTlebrivi kanonieri iyo, vinaidan Sromis kodeqsi ar adgens misi gamoy-
Sedegi enebis SezRudvas raime sababiT. amdenad, damsaqmebeli ufle-
bamosilia, nebismier dros Sewyvitos SromiTi xelSekruleba
zemoT xsenebuli dadgenili faqtobrivi garemoebebis gaT- dasaqmebulTan 38-e muxlis gamoyenebiT aranakleb erTi Tvis
valiswinebiT sasamarTom CaTvala, rom `m. x.-Svilis mimarT ad- anazRaurebis gadaxdis pirobiT.~17 warmodgenili msjeloba
gili hqonda diskriminacias anu Sromis kodeqsis me-2 muxlis arsebiTad ewinaaRmdegeba diskriminaciis akrZalvis princips.
me-3 nawiliT gansazRvrul qmedebas `sxva Sexedulebis gamo”. diskriminaciis akrZalvis moqmedebis sferoa SromiT urTier-
kerZod, mis mier mirza-Safis rekonstruqciis proeqtTan misi TobaSi arsebuli dasaqmebulis mier kanonmdeblebiT dadge-
uSualo xelmZRvanelobisagan gansxvavebuli azris gamoxatvis nili uflebebis gamoyenebis procesi. Sromis kodeqsSi dis-
gamo.~15 sasamarTlom damsaqmeblis qmedebis kvalifikacia mar- kriminaciis amkrZalavi normebis sistemuri adgili18 uzrun-
Tebulad daiwyo diskriminaciis niSnis identifikaciiT. dis- velyofs mis gavrcelebas SromiT urTierTobebSi subieqtebis
kriminaciis niSani - `sxva Sexeduleba~ mocemulia saqarTvelos mier kodeqsiT gaTvaliswinebul yvela uflebis, valdebule-
Sromis kodeqsis me-2 III muxlis CamonaTvalSi. amdenad, saxezea bebisa Tu romelime debulebis gamoyenebaze. samarTlebrivi
davis warmoSobis mniSnvelovani winapiroba _ kanonmdeblobiT Sedegis TvalsazrisiT diskriminaciuli niSniT ganxorcieleb-
akrZaluli diskriminaciis niSani. Sinaarsobrivi TvalsazrisiT uli xelSekrulebis moSla baTilia,19 rac Tanamedrove Sromis
diskriminaciis niSani _ `sxva SexedulebaSi~ moiazreba aseve samarTalSi dResdReobiT sadavo aravisTvisaa.20
dasaqmebulis ideologiuri, profesiuli an piradi Sexedule-
ba ama Tu im sakiTxis Sesaxeb. igi aseve SeiZleba moicavdes 17
ix. Tbilisis saqalaqo sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa kolegiis 2009 wlis
piris moralur Sexedulebas. Tumca, magaliTisaTvis safran- 12 agvistos gadawyvetileba saqmeze #2/2189-09, gv. 5, gadwyvetileba xelmis-
geTis kanonmdebloba `gansxvavebuli Sexedulebis~ niSnis gar- awvdomia mxolod sasamarTlos arqivSi.
18
Sromis kodeqsSi diskriminaciis maregulirebeli normebi mocemulia I karSi
da, akrZalul niSnebs Soris calke gamoyofs piris moralur `zogadi debulebebi” da I TavSi `Sesavali debulebebi”.
Sexedulebas.16 19
mocemul SemTxvevas baTilobis safuZvelTan dakavSirebiT miesadageba samo-
qalaqo kodeqsis 54-e muxli, romlis mixedviTac baTilia garigeba, romelic
arRvevs kanoniT dadgenil wessa da akrZalvebs, ewinaaRmdegeba sajaro wesrigs
14
iqve an zneobis normebs.
15
ix. Tbilisis saqalaqo sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa kolegiis 2009 wlis 20
ix. Blanpain R, Belgium, International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Rela-
12 agvistos gadawyvetileba saqmeze #2/2189-09, gv. 3-4, gadwyvetileba xelmi- tions, Editor in Chief Blanpain R, Vol.3, The Hague. London. Boston, 2001, p. 104(171); Blan-
sawvdomia mxolod sasamarTlos arqivSi. pain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employment, Comparative Labour Law
16
Swartz S., Labor and Employment Law in France, International Labor and Employment Law, and Industrial Relations, General Editor Blanpain R., Second Revised Edition, Deventer, Ant-
Editors Berkowitz P., Reitz Etgen A., Muller-Bonanni T., Second Edition, Volume I (Europe), werp, London, Frankfurt, Boston, New York, 1985, p. 467 (42); Treu T, Italy, International Ency-
2008, p. 99. clopedia for Labour Law and Industrial Relations, Editor in Chief Blanpain R, Vol.8, The Hague.

6 7
2. saqmis ganxilva Tbilisis saapelacio sasamarTloSi gareSe datova qvemdgomi sasamarTlos mier dadasturebuli
damsaqmebelsa da dasaqmebuls Soris Semdgari satelefono
pirveli instanciis sasamarTlos gadawyvetileba saapel- saubari da damsaqmeblis moTxovna dasaqmebulis mier samuS-
acio wesiT gaasaCivra mosarCelem. Tbilisis saapelacio sa- aos sakuTari surviliT datovebis Sesaxeb gancxadebis daweris
samarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2009 wlis 12 noembris Taobaze. aSkaraa, rom Tbilisis saqalaqo sasamarTlos mier
ganCinebiT m.x.-Svilis saapelacio saCivari ar dakmayofilda. saqmis garemoebebis safuZvlianad gamorkvevisa da diskrimi-
Tbilisis saapelacio sasamarTlom, marTalia, ZalaSi dato- naciis faqtis dadasturebis fonze, saapelacio sasamarTlom
va pirveli instanciis sasamarTlos gadawyvetileba, Tumca warmoadgina diskriminaciis uarmyofi naklebad dasabuTebuli
saapelacio sasamarTlom ar gaiziara saqalaqo sasamarTlos pozicia.
daskvna apelantis mimarT diskriminaciis arsebobis Sesaxeb. saa-
pelacio sasamarTlos miTiTebiT miuxedavad imisa, rom gaer-
Tianebuli samecniero-meToduri sabWos 2008 wlis 27 noembris
3. saqmis ganxilva saqarTvelos uzenaes sasamarTloSi
oqmSi m.x.-Svilis kritikuli pozicia dafiqsirda, igi am oqmis
Sedgenis Semdgom mainc dainiSna Tbilisis meriis ssip `Tbili- 3.1 diskriminaciaze mimTiTebeli faqtobrivi garemoe-
sis arqiteqturis samsaxuris” sanebarTvo departamentis Zveli
bebis Sefaseba
Tbilisis sanebarTvo ganyofilebis specialistis Tanamdebo-
baze.21 saapelacio sasamarTlosaTvis diskriminaciis arsebo- saapelacio sasamarTlos ganCineba sakasacio wesiT gaa-
ba-ararsebobis gasarkvevad gadamwyveti aRmoCnda q. Tbilisis saCivra m.x-Svilma. saqarTvelos uzenaesma sasamarTlom ar
meriis arqiteqturis samsaxuris likvidaciis Semdgom - ssip gaiziara kasatoris msjeloba diskriminaciuli niSniT xelSek-
`q. Tbilisis arqiteqturis samsaxurSi~ m.x.-Svilis dasaqmeba. rulebis moSlis Sesaxeb. sasamarTlos SefasebiT `mopasuxe
Tumca sasamarTlom ar Seafasa is faqti, rom m.x.-Svili kriti- dawesebuleba _ ssip `Tbilisis arqiteqturis samsaxuri~ Se-
kuli poziciis dafiqsirebas agrZelebda 2009 wlis oqmebSic qmnilia q. Tbilisis mTavrobis 2008 wlis 22 dekembris dad-
anu ssip `Tbilisis arqiteqturis samsaxurTan” SromiT urT- genilebiT da amave dadgenilebis Tanaxmad, ar warmoadgens
ierTobaSi CarTvis Semdgomac. amasTan, sasamarTlom Sefasebis romelime dawesebulebis uflebamonacvles. mopasuxe dawese-
bulebaSi m.x.-Svili dasaqmebuli iyo 2008 wlis 31 dekembris
London. Boston, 1998, p. 87 (163) ; T.A. Hanami, F. Komiya, Japan, Iinternational Encyclopedia
SromiTi xelSekrulebis safuZvelze. aRniSnuli xelSekrule-
for Labour Law and Industrial Relations, Editor in Chief Blanpain R, Vol.8, The Hague. London. ba Sew`yda 2009 wlis 23 Tebervals. mocemul SemTxvevaSi mt-
Boston, 1998, p.121 (214) ; Adlercreutz A, Sweden, International Encyclopedia for Labour Law kicebis sagans warmoadgens am periodSi _ 2008 wlis 31 de-
and Industrial Relations, Editor in Chief Blanpain R, Vol.13, The Hague. London. Boston, 1998,
p. 125 (363); Sands R, France, Employment Law, The Comparative Law Yearbook of Interna- kembridan 2009 wlis 23 Tebervlamde kasatoris mimarT sxva
tional Business, General Editor Campbell D, Volume editor Alibekova A, Special Issue, 2006, Sexedulebis niSniT diskriminaciis arseboba. aRniSnul peri-
p. 187; Pinto M, Portugal, International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, odTan dakavSirebiT saqmeSi warmodgenilia gaerTianebuli
Editor in Chief Blanpain R, Vol.11, The Netherlands, 1990, p. 102 (313); Olea M.A., Spain,
International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Editor in Chief Blanpain samecniero-meToduri sabWos 2009 wlis 9 ianvris sxdomis
R, Vol.12, The Hague. London. Boston, 2001, pp. 98 (431)-99 (436); Nagy L., Hungary, Interna- oqmi. marTalia, masSi dafiqsirebulia m.x-Svilis kritikuli
tional Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Editor in Chief Blanpain R, Vol.7, mosazreba TbilisSi, mirza-Safis quCis rekonstruqciis pro-
The Hague. London. Boston, 2000, p. 37 (49).
21
ix. Tbilisis saapelacio sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2009 wlis eqtTan dakavSirebiT, magram amave oqmis Tanaxmad, mosarCe-
12 noembris gadawyvetileba saqmeze 2b/2029-09, gadwyvetileba xelmisawvdomia lis mosazreba ar warmoadgenda sxdomis monawileTagan gan-
mxolod sasamarTlos arqivSi.

8 9
sxvavebul Sexedulebas, sxdomis yvela monawiles kritikuli tvirTis damsaqmebelze dakisrebis princips, miuTiTa ra saqa-
mosazreba gaaCnda am proeqtis mimarT, aRniSnul sxdomaze rTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 102-e muxlze.25
miRebul gadawyvetilebiT uari eTqva proeqtis warmodgenil
variants. sxva mtkicebuleba 2008 wlis 31 dekembridan 2009
wlis 23 Tebervlamde periodSi diskriminaciuli mopyrobis 3.2. Sedarebis obieqti
dasadastureblad saqmeze warmodgenili ar aris. saqmeze aseve
ar dgindeba mosarCelis mier miTiTebuli faqtobrivi gare- kasatoris mimarT sxva Sexedulebis niSniT diskriminaciis
moeba masa da mopasuxe dawesebulebis xelmZRvanels Soris arseboba-arasebobis Sesaxeb msjelobis farglebSi sasamarT-
satelefono saubris Taobaze.~22 zemoaRniSnulidan gamomdi- lom gamoikvlia 2008 wlis 31 dekemebris Semdgom arsebul
nare, sakasacio sasamarTlom miiCnia, `rom saqmis masalebiT urTierToba. mocemul periodTan dakavSirebiT saqmeSi war-
ar dasturdeba mirza-Safis quCis rekonstruqciis proeqt- modgenili iyo mxolod erTi mtkicebuleba - gaerTianebuli
Tan dakavSirebiT mosarCelis mier gamoTqmul Sexedulebebsa samecniero-meToduri sabWos 2009 wlis 9 ianvris sxdomis oqmi.
da mis gaTavisuflebas Soris mizezobrivi kavSiris arseboba, oqmis Tanaxmad, m.x-Svilis garda, mirza-Safis quCis rekon-
rac ganapirobebda mosarCelisadmi diskriminaciul damokide- struqciis proeqtis Sesaxeb kritikuli mosazreba gaaCnda
bulebas mopasuxis mxridan.~23 sxdomis yvela monawiles. Sedegad, sasamarTlos SefasebiT
mocemul SemTxvevaSi sasamarTlom viwro konteqstSi mocemuli mtkicebulebis konteqstSi ar ikveTeba Tanabari
Seiswavla dadgenili faqtobrovi garemoebebi, ar Seafasa ra mopyrobis wesis darRveva. sayuradReboa, rom sakiTxze msj-
2008 wlis 31 dekemebramde dafiqsirebuli m.x-Svilis kriti- elobisas uzenaesi sasamarTlo exeba Sedarebis obieqtis (e.w.
kuli mosazrebebi.24 sasamarTlom imsjela mosarCelesa da mo- komparatoris26) sakiTxs.
pasuxes Soris 2008 wlis 31 dekembers warmoSobil axal sax- diskriminacia adamianTa gaumarTlebeli, uTanasworo
elSekrulebo urTierTobaze. es ukanaskneli Tvisobrivad war- mopyrobaa.27 diskriminaciuli qmedeba Tavisi arsiT Tanas-
moadgenda manamde arsebuli urTierTobis gagrZelebas, Tumca woruflebianobis darRvevas gulisxmobs.28 Sromis kodeqsis
samarTlebriv konteqstSi saxeze iyo dasaqmebulsa da amjerad me-2 IV muxlSi mocemuli SromiTi diskriminaciis Sinaarsobri-
ukve sxva subieqts - ssip `Tbilisis arqiteqturis samsaxurs~
Soris warmoSobili (winamorbedisgan gancalkavebuli) vadiani 25
TiToeulma mxarem unda daamtkicos garemoebani, romlebzedac igi amyarebs
Tavis moTxovnebsa da Sesagebels.
saxelSekrulebo urTierToba. amasTan, sasamarTlom ar gaizira 26
inglisur sityvas - “comparator” - qarTul enaSi Seesatyviseba `Sedarebis obi-
Tbilisis saqalaqo sasamarTlos pozicia satelefono saubris eqti~. termini “comparator” xSirad gamoiyeneba ucxoenovan literaturaSi, mag.
dadasturebis Sesaxeb da damsaqmeblis mier mosarCelesaTvis ix. Callaghan P., UK, International Labour and Employment Laws, Third Edition, Editors-in-
Chief Keller W., Darby T., Third Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Econo-
wardgenili moTxovna samuSaos sakuTari surviliT datovebis mies (Non-NAFTA), Chicago, 2009, pp. 8-192; Kenner J., The European Union, International
Sesaxeb gancxadebis daweris Taobaze. uzenaesi sasamarTlo ar Labour and Employment Laws, Editors-in-Chief Keller W., Darby T., Third Edition, Volume
daeTanxma saqalaqo sasamarTlos mier gamoyenebul mtkicebis IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, 2009, pp. 1-237.; Mc-
Glynn C., EC Legislation Prohibiting Age Discrimination: “Towards a Europe for All Ages”?,
The Cambridge Yearbook of European Legal Studies, Volume 3, 2000, Edited by Dashwood A.,
22
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 19 oqtombris ganCineba saq- Spencer J., Ward A., Hillion C., Oxford-Portland Oregon, 2001, p. 289.
meze as-549-517-2010. 27
Blanpain R., Equality and Prohibition of Discrimination in Employment, Comparative Labour
23
iqve. Law and Industrial Relations, General Editor Blanpain R., Second Revised Edition, Deventer,
24
igulisxmeba q. Tbilisis arqiteqturis samsaxuris gaerTianebuli samecnie- Antwerp, London, Frankfurt, Boston, New York, 1985, p. 453 (10).
ro-meToduri sabWos 2008 wlis 24 ianvris, 2008 wlis 2 oqtombris da 2008 28
Blanpain R., Belgium, International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations,
wlis 27 noembris sxdomebis oqmebi. Editor in Chief Blanpain R., Vol.3, The Hague. London. Boston, 2001, pp. 102(168)- 453 (10).

10 11
vi ganmartebis mixedviT diskriminaciad CaiTvleba pirisaTvis mocemul SemTxvevaSi kasatorTan Sedarebis obieqtia
iseTi pirobebis Seqmna, romlebic pirdapir an arapirdapir au- is piri, romelsac ar hqonda damsaqmeblisgan gansxvavebuli
aresebs mis mdgomareobas analogiur pirobebSi myof sxva pir- pozicia da amgvarad es ukanaskneli TanxvedraSia damsaqmeblis
Tan SedarebiT. diskriminaciis qmedebis Sefasebisas gadamwyve- SexedulebasTan.
tia, arsebobs Tu ara analogiur pirobebSi myof sxva dasaqme- Sedarebis obieqti saxezea maSin, rodesac komparatori da
bulTan mimarTebiT Tanasworuflebianobis darRveva. amdenad, diskriminaciis msxverpli SromiT urTierTobaSi arian erTi
formaluri Tanasworobis modeli moiTxovs e.w. komparato- da imave damsaqmebelTan34.35 SromiTi diskriminaciis Sinaarso-
ris _ Sedarebis obieqtis arsebobas.29 aseT pirTan Sedareba brivi ganmartebac igives adasturebs.36 Tumca, sasamarTlom
SeiZleba iyos realuri an hipoteTuri. sqesis, rasis, religi- Sefasebis gareSe datova imyofebodnen Tu ara m.x-Svili da
uri mrwamisis, an seqsualuri orientaciis niSniT diskrimi- sasamarTlos mier Sedarebis obieqtebad gamoyenebuli pirebi
naciisas Sedarebis obieqtia sawinaaRmdego sqesis, sxva rasis (gaerTianebuli samecniero-meToduri sabWos wevrebi) analo-
warmomadgeneli,30 diskriminaciis msxverplisgan gansxvavebuli giur mdgomareobaSi. aq gamoikveTa sasamarTlos mier daSve-
religiuri mrwamsis31 an seqsualuri orientaciis mqone piri.32 buli mniSvnelovani faqtobrivi uzustoba. sasamarTlom gaer-
amdenad, diskriminaciuli qmedebis dasadastureblad yovelT- Tianebuli samecniero-meToduri sabWos wevrebi daakvali-
visaa aucilebeli komparatoris arseboba.33 ficira Sedarebis obieqtebad ise, rom ar gamoikvlia iyvnen Tu
ara isini imave damsaqmebelTan SromiT urTierTobaSi CarTul-
29
Kenner J., The European Union, International Labour and Employment Laws, Editors-in- ni. Sedegad, diskriminaciis Sinaarsis erT-erTi aucilebeli
Chief Keller W., Darby T., Third Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Econo-
mies (Non-NAFTA), Chicago, 2009, pp. 1-192. komponentis _ Sedarebis obieqtis arasrulyofilad Seswavlis
30
iqve, gv. 1-237. fonze diskriminaciis uaryofis Sesaxeb daskvna usafuZvloa.
31
Callaghan P., UK, International Labour and Employment Laws, Third Edition, Editors-in-
garda zemoT aRniSnulisa, sasamarTlom Sefasebis gareSe
Chief Keller W., Darby T., Third Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Econo-
mies (Non-NAFTA), Chicago, 2009, pp. 8-192. datova SromiTi diskriminaciis mniSvnelovani forma _ Sevi-
32
McGlynn C., EC Legislation Prohibiting Age Discrimination: “Towards a Europe for All wroeba. Sromis kodeqsis me-2 IV muxlis mixedviT diskrimi-
Ages”?, The Cambridge Yearbook of European Legal Studies, Volume 3, 2000, Edited by Dash-
wood A., Spencer J., Ward A., Hillion C., Oxford-Portland Oregon, 2001, p. 289.
naciad CaiTvleba piris pirdapir an arapirdapir Seviwroeba,
33
am wesidan gamonaklisia fexmZimobis niSniT diskriminacia. evropuli kav-
Siris sasamarTlos adreuli gadawyvetilebebis Tanaxmad fexmZimobis niSniT da konkretuli davis faqtobriv garemoebaze. ix. McGlynn C., EC Legislation Pro-
dasaqmebulis gaTavisufleba ar dakvalificirda diskriminaciad im safuZv- hibiting Age Discrimination: “Towards a Europe for All Ages”?, The Cambridge Yearbook of
liT, rom aseT SemTxvevebSi ar arsebobda Sesabamisi mamakaci komparatori. European Legal Studies, Volume 3, 2000, Edited by Dashwood A., Spencer J., Ward A., Hillion
mogvianebiT evropuli kavSiris sasamarTlom Camoayaliba pozicia, rom fex- C., Oxford-Portland Oregon, 2001, p. 289.
mZimobis niSniT qalbatonis mimarT diskriminaciuli mopyroba CaiTvala kanon- 34
evropuli kavSiris sasamarTlos gadawyvetilebiT dadgenilia, rom Tana-
sawinaaRmdegod, miuxedavad imisa, rom ar arsebobda mamakaci komparatori. ix. bari mopyrobis principi SeiZleba Sefasdes dasaqmebulsa da yofil dasaqme-
Hepple B., Fredman S., Truter G., Great Britain, International Encyclopedia for Labour Law buls Soris SedarebiTac. amdenad, komparatorad SeiZleba iyos gamoyvanili
and Industrial Relations, Editor in Chief Blanpain R., Vol.6, The Hague, London, Boston, 2002, dasaqmebulis winamorbedi. komparatori aseve SeiZleba iyos dasaqmebulis Sem-
p. 187 (341); Kenner J., The European Union, International Labour and Employment Laws, cvleli anu is piri, vinc imave damsaqmebelTan CaerTo SromiT urTierTobaSi
Editors-in-Chief Keller W., Darby T., Third Edition, Volume IA (Covering through 2007), diskriminirebuli piris nacvlad. ix. Bell A., Employment Law, Nutcases, Third Edi-
Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, 2009, pp. 1-192; Callaghan P., UK, International tion, London, 2007, pp. 39-40.
Labour and Employment Laws, Third Edition, Editors-in-Chief Keller W., Darby T., Third Edi- 35
Hepple B., Fredman S., Truter G., Great Britain, International Encyclopedia for Labour Law
tion, Volume IA (Covering through 2007), Major Economies (Non-NAFTA), Chicago, 2009, p. and Industrial Relations, Editor in Chief Blanpain R., Vol.6, The Hague, London, Boston, 2002,
8-181. Sedarebis obieqtis principis gamoyeneba, garkveulwilad, problemuria p. 198 (357);
asakobrivi diskriminaciis dros, roca udavoa, rom komparatori aris dis- 36
Sromis kodeqsis me-2 IV muxlSi moyvanili definicia iTvaliswinebs, rom
kriminaciis msxverplisgan gansxvavebuli asakis mqone piri, Tumca ra tipis Tanasworuflebianobis darRvevis Sefasebis sazomia analogiur pirobebSi anu
gansxvavebaa relevanturi, es damokidebulia dawesebuli SezRudvis Sinaarsze igive damsaqmebelTan SromiT urTierTobaSi myofi piri.

12 13
romelic miznad isaxavs an iwvevs misTvis damaSinebeli, mtru- sasamarTlom pirvelad daadastura dasaqmebulis diskrimina-
li, damamcirebeli, Rirsebis Semlaxveli an Seuracxmyofeli cia. amave dros, Tbilisis saqalaqo sasamarTlom mis mierve
garemos Seqmnas. Seviwroebis mimarT sasamarTlos unda gae- dadasturebuli diskriminacia xelSekrulebis moSlis Sesaxeb
maxvilebina yuradReba imdenad, rom kasatori uTiTebda Se- damsaqmeblis upirobo diskreciis safuZvliT aRar miiCnia
viwroebis garkveuli elementebis arsebobaze _ samsaxuris ukanono qmedebad. es pozicia ewinaaRmdegeba diskriminaciis
sakuTari surviliT datovebis Sesaxeb gancxadebis daweris akrZalvis princips. Tavisi arsiT, diskriminaciis akrZalvis
moTxovnaze. miuxedavad imisa, rom aseTi faqtis arseboba daa- moqmedebis sferoa damsaqmeblisaTvis kanonmdeblebiT mini-
dastura Tbilisis saqalaqo sasamarTlom, uzenaesma sasamarT- Webuli uflebebis gamoyenebis procesi, maT Soris xelSek-
lom ar warmoadgina dasabuTebuli pozicia, Tu ris gamo ar rulebis moSla. miTiTebuli midgoma mogvianebiT dadasturda
iqna gaziarebuli es daskvna. niSandoblivia, rom SromiTi dis- saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2011-2012 wlebSi miRebu-
kriminaciis am formis _ Seviwroebis - dasadastureblad ar li ganCinebebiT, sadac naTladaa miTiTebuli, rom SromiTi
aris savaldebulo Sedarebis obieqtis arseboba.37 xelSekrulebis damsaqmeblis iniciativiT moSlis SemTxveva-
Si damsaqmeblis nebis gamovleniT ar unda dairRves Sromis
daskvna kodeqsiT dadgenili diskriminaciis dauSveblobis principi.39
samarTlebrivi Sedegis TvalsazrisiT, diskriminaciuli niS-
ganxiluli sasamarTlo dava mniSnvelovania ramdenime niT ganxorcielebuli xelSekrulebis moSla baTilia.
faqtoris gaTvaliswinebiT. am saqmeze sasamarTlom mkafiod Tbilisis saqalaqos sasamarTlos pozicia damsaqmeb-
daafiqsira sadavo diskriminaciis niSani, rac arsebiTia ms- lisaTvis mtkicebis tvirTis dakisrebis Sesaxeb ar gaiziara
gavsi kategoriis davis gadawyvetisaTvis.38 Tbilisis saqalaqo arc Tbilisis saapelacio sasamarTlom da arc saqarTvelos
sasamarTloSi saqmis ganxilvis etapze gamovlinda mtkicebis uzenaesma sasamarTlom. zemdgomma sasamarTloebma samoqalaqo
tvirTis damsaqmebelze dakisrebis pirveli precedenti. am saproceso kodeqsis 102-e muxlis gamoyenebiT diskriminaci-
progresul xedvas Rirebuleba daakargvina imave sasamarT- is dadasturebis mtkicebis tvirTi mosarCeles daakisres. am
los mier dakonkretebulma koncefciam mtkicebis tvirTis midgomis aramarTebuloba, mogvianebiT, saqarTvelos uzenaesi
moqmedebis sferos Seviwroebis Sesaxeb. Tbilisis saqalaqos sasamarTlos mier Camoyalibebuli praqtikiTac damtkicda.40
sasamarTlos gadawyvetileba imiTac iyo gamorCeuli, rom aRsaniSnavia saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos Tama-
Tanamedrove qarTuli Sromis samarTlis moqmedebis periodSi mi da Sinaarsobrivi msjeloba diskriminaciuli mopyrobis
ararsebobis Sesaxeb. araTanabari mopyrobis wesis darRveva
sasamarTlom uaryo diskriminaciuli msxverplis Sedarebis
37
Kenner J., The European Union, International Labour and Employment Laws, Editors-in-
Chief Keller W., Darby T., Third Edition, Volume IA (Covering through 2007), Major Econo- obieqtis principis gamoyenebiT, rac ucxo iyo manamde moq-
mies (Non-NAFTA), Chicago, 2009, pp. 1-237-1-239. medi sasamarTlo praqtikisaTvis. misi gamoyeneba arc ganxi-
38
diskriminaciis niSnebze miTiTeba, rogorc wesi, ucxoa moqmedi sasamarTlo
praqtikisaTvis. xSiria SemTxvevebi, rodesac mosarCele-dasaqmebuli apeli-
rebs diskriminaciul mopyrobaze, Tumca ar uTiTebs konkretul diskrimina- 39
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2011 wlis 1 dekemberi ganCineba saqmeze
ciis niSanze. mag. ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 8 ivlisis #as-343-327-2011; saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2012 wlis 22 oqtombris
ganCineba saqmeze #as-115-109-10; 2010 wlis 25 noembris ganCineba saqmeze #as- ganCineba saqmeze #as-1122-1053-2012; saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2012
510-479-2010; 2012 wlis 20 ianvris ganCineba saqmeze #as-1636-1626-2011; 2012 wlis 1 noembris ganCineba saqmeze #as-979-920-2012.
wlis 13 Tebervlis ganCineba saqmeze №as-1840-1813-2011; 2012 wlis 22 martis 40
ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2011
ganCineba saqmeze №as-271-262-2012; 2012 wlis 17 maisis ganCineba saqmeze #as- wlis 24 ivnisis #as-519-493-2011 gadawyvetileba; saqarTvelos uzenaesi sa-
339-324-2012. samarTlos 2011 wlis 1 dekemberi ganCineba saqmeze #as-343-327-2011.

14 15
luli sasamarTlo ganCinebis gamoqveynebis Semdeg SeiniSneba.41 uCa ZimistariSvili
diskriminaciis qmedebis Sefasebisas gadamwyvetia, arsebobs
Tu ara sxva dasaqmebulTan mimarTebiT Tanasworuflebiano- administraciul organosa da dasaqmebuls Soris SromiTi urT-
bis darRveva. qmedebis diskriminaciul mopyrobad kvalifika- ierTobis mowesrigebis Taviseburebani
ciisTvis savaldebuloa mosarCelis, rogorc diskriminaciis
msxverplis Sedareba analogiur pirobebSi myof sxva dasaqme- Sesavali
bulTan mimarTebiT. mocemul saqmeze uzenaesma sasamarTlom
statiaSi dasmuli mTavari problema aris, Tu rogor unda
marTebulad gamoiyena komparatoris meTodi, Tumca diskrimi-
iyos mowesrigebuli SromiTi urTierToba administraciul
naciis arseboba gamoricxa ise, rom ar gamoikvlia iyvnen Tu
organosa da dasaqmebuls Soris. Tavdapirvelad ganxiluli da
ara mosarCele da komparatorad miCneuli pirebi analogiur
gaanalizebuli iqneba saqarTvelos kanonmdebloba, romelic
pirobebSi. es ukanaskneli warmoadgens saqmis ganxilvisas daS-
awesrigebs SromiT urTierTobas administraciul organosa
vebul mniSvnelovan xarvezs da diskriminaciuli mopyrobis
da dasaqmebuls Soris. Semdeg, gaanalizebuli iqneba evropu-
makvlificirebel am komponentis Sefasebas SeeZlo arsebiTad
li kavSiris kanonmdebloba sajaro samsaxurTan dakavSirebiT.
emoqmeda saqmis Sedegze.
evropuli kavSiris kanonmdebloba ganxiluli iqneba muSax-
elis Tavisufali gadaadgilebis principidan gamomdinare. am
zogadad, uzenaesi sasamarTlos ganxiluli ganCineba pozi-
principidan gamonaklisi gaTvaliswinebulia, swored, sajaro
tiuria im TvalsazrisiT, rom masSi warmodgenilia sasamarT-
samsaxurTan dakavSirebiT da, amdenad, is pirdapir kavSirSia
los msjeloba Tu ratom ar CaiTvala damsaqmeblis qmedeba
mocemul statiaSi dasmul problemasTan. saqarTvelos sur-
diskrimianaciad. damkvidrebul praqtikaSi sasamarTlo, ro-
vili, moaxdinos kanonmdeblobis harmonizacia da daaxloveba
gorc wesi, Semoifargleba diskriminaciis uaryofis Sesaxeb
evropuli kavSiris samarTalTan, ganapirobebs evropuli ka-
uSinaarso msjelobiT. miuxedavad imisa, rom ganCineba Seicavs
vSiris samarTlis analizis aucileblobas mocemul sakiTx-
mniSvnelovan naklovanebebs, masSi mocemulia daskvna, rac iZl-
Tan dakavSirebiTac; garda amisa, sajaro samsaxurSi SromiTi
eva safuZvels Semdgomi Sefasebisa da analizisaTvis. rogorc
urTierTobis mowesrigebis Taviseburebis analizi evropuli
praqtikuli, aseve mecnieruli TvalsazrisiT aucilebelia
kavSiris kanonmdeblobis mixedviT sainteresoa imdenad, ram-
sasamarTlos mier diskriminaciis maregulirebeli normebis
denadac amgvari mowesrigeba aris sajaro samsaxuris Sesaxeb
ganmarteba da mis Sinaarsze arsebiTi msjeloba. es yovelive ki
Tanamedrove, evropuli gageba.
dadebiT Sedegs uzrunvelyofs SromiTi diskriminaciis, ro-
mocemuli statiis bolo TavSi moxdeba saqarTveloSi sa-
gorc samarTlis dargis, Semdgomi ganviTarebisaTvis.
jaro samsaxuris mowesrigebis perspeqtivebis ganxilva. mTa-
vari kiTxva, romelsac pasuxi unda gaeces aris Semdegi _ pa-
41
gamonaklisia saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo 2010 wlis 7 ivnisis # as- suxobs Tu ara sajaro samsaxuris Sesaxeb saqarTvelos kanon-
401-374-2010 ganCineba, sadac sasamarTlom moaxdina sxva dasaqmebulebTan mdeblobiT arsebuli mowesrigeba Tanamedrove moTxovnebs da
mimarTebiT mosarCelis Sedareba. ganCinebis mixedviT saapelacio sasamarTlom
miiCnia, rom sawarmos muSakTaTvis SromiTi urTierTobis SeCereba gamowveuli
xom ar aris saWiro sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonmdeblobis
iyo sawarmos mZime finansuri mdgomareobiT. mosarCelis garda samsaxurebrivi sistemuri Secvla, magaliTad, xom ar aris SesaZlebeli, rom
uflebamosileba SeuCerda sxva TanamSromlebsac. amdenad, sasamarTlom daas- saqarTveloSi arsebobdes SromiTi urTierTobebis momwes-
kvna, rom mosarCeles gancxadeba, rom araTanabar pirobebSi imyofeboda sxva
TanamSromlebTan SedarebiT da mis mimarT diskriminacias hqonda adgili, ar
rigebeli erTgvarovani kanonmdebloba imis miuxedavad, piri
dasturdeboda saqmis masalebiT. dasaqmebulia kerZo seqtorSi Tu sajaroSi?

16 17
1. administraciuli organoebi damsaqmeblis rolSi saqarTvelos Sromis kanonmdebloba moxeleebsa da damxmare
mosamsaxureebze vrceldeba am kanoniT gansazRvrul Tavise-
saqarTveloSi administraciuli organoebi damsaqmeblis burebaTa gaTvaliswinebiT. rac Seexeba, StatgareSe mosamsax-
rolSi pirobiTad SesaZlebelia daiyos or jgufad _ sajaro ures, kanonis merve muxlis Sesabamisad, is miiReba daniSvniT an
samsaxuri da `kerZo~ samsaxuri. sajaro samsaxurSi SromiTi SromiTi xelSekrulebiT garkveuli vadiT samsaxurSi droebiT
urTierToba mowesrigebulia `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ saqa- amocanaTa Sesrulebis mizniT.
rTvelos kanoniT1 (SemdgomSi _ kanoni), xolo yvela sxva ad- kanoni SromiT urTierTobas awesrigebs Semdegi TavebiT:
ministraciul organoSi SromiTi urTierToba mowesrigebulia samsaxurSi miReba (Tavi II), mosamsaxuris uflebebi da garan-
saqarTvelos Sromis kodeqsiT2 (SemdgomSi _ kodeqsi). tiebi (Tavi III), samsaxurebrivi movaleobani (Tavi IV), sajaro
samsaxurSi TanamdebobaTa rangireba (Tavi V), dawesebulebis
1.1. sajaro samsaxuri saqarTveloSi Sinaganawesi (Tavi VI), qcevis zogadi wesebis sajaro mosam-
saxureTaTvis (Tavi VI1), moxelis waxaliseba, samsaxurebrivi
kanoni adgens saqarTveloSi sajaro samsaxuris organiza-
dawinaureba da disciplinuri pasuxismgebloba (Tavi VII), mox-
ciis samarTlebriv safuZvlebs, awesrigebs sajaro samsaxuris
elis atestacia (Tavi VIII), moxelis samsaxurebrivi urTierTo-
ganxorcielebasTan dakavSirebul urTierTobebs, gansaz-
bis SeCereba (Tavi IX), samsaxuridan ganTavisufleba (Tavi X),
Rvravs mosamsaxuris samarTlebriv mdgomareobas.3
moxeleTa rezervi (Tavi XI), samsaxuris staJi (Tavi XII), davis
kanonis pirveli muxlis pirveli punqtis Sesabamisad, `sa-
gadawyveta (Tavi XIV).
jaro samsaxuri aris saqmianoba saxelmwifo da adgilobrivi
TviTmmarTvelobis saxazino (sabiujeto) dawesebulebebSi _
sajaro xelisuflebis organoebSi.~ amave kanonis meore mux- 1.2. administraciuli organo, romelic ar aris sajaro
liT gansazRvrulia is dawesebulebebi, romlebic iTvleba sax- samsaxuri
elmwifo dawesebulebad, afxazeTisa da aWaris avtonomiuri
yvela administraciuli organo saqarTveloSi ar iTvleba
respublikebis saxelmwifo dawesebulebebad da adgilobrivi
sajaro samsaxurad, miuxedavad imisa, rom isini asrulebs sa-
TviTmmarTvelobis dawesebulebebad.
jaro samarTlebriv uflebamosilebas.
kanonis meoTxe muxlis mixedviT, sajaro mosamsaxured
uzenaesi sasamarTlos didi palatis ganmartebiT4, saja-
iTvleba piri, romelic kanoniT dadgenili wesiT eweva anaz-
ro samarTlis iuridiuli piris `rigiTi~5 TanamSromeli ar
Raurebad saqmianobas saxelmwifo an adgilobrivi TviTmmarT-
warmoadgens sajaro mosamsaxures da Sesabamisad, masze ar
velobis dawesebulebebSi.
vrceldeba kanoni. amasTan, sasamarTlo uTiTebs, rom gaTa-
kanonis mexuTe muxlis mixedviT, sajaro samsaxurs eweva _
visuflebis brZanebaSi miTiTebulia Sromis kanonTa kodeqsis
saxelmwifo-politikuri Tanamdebobis piri, moxele, damxmare
Sesabamisi muxli da, amdenad, es gansazRvravs imas, rom dava
mosamsaxure da StatgareSe mosamsaxure.
ar unda daregulirdes administraciuli samarTalwarmoebis
kanonis meToTxmete muxlis pirveli punqtis Sesabamisad,
gziT.
1
saqarTvelos kanoni `sajaro samsaxuris Sesaxeb~, #1022-Is, 1997 wlis 31 oq- 4
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos didi palatis gadawyvetileba #bs-132-
tomberi; ix. 2013 wlis 15 agvistos mdgomareobiT. 123 (k-01); #8-gabunia-2007; 10 ivlisi, 2007 weli.
2
saqarTvelos organuli kanoni saqarTvelos Sromis kodeqsi, #4113-rs, 2010 5
ix. iqve - uzenaesi sasamarTlo sajaro samarTlis iuridiuli piris xelmZR-
wlis 17 dekemberi; ix. 2013 wlis 15 agvistos mdgomareobiT. vanelisa da sxva TanamSromlebis samarTlebrivi statusis Sesadareblad iy-
3
kanonis preambula. enebs termins `rigiTi~ TanamSromeli, gv. 16.

18 19
sasamarTlo gadawyvetilebis Sesabamisad, dasaqmebulisaT- organoSi dasaqmebuli pirebis mimarT ar moqmedebs erTiani
vis sajaro moxelis statusis misaniWeblad ar aris sakmarisi kanonmdebloba, imis mixedviT piri dasaqmebulia sajaro sam-
administraciul organoSi dasaqmebis faqti. saWiroa adminis- saxurSi Tu ara.
traciul organos hqondes sajaro samsaxuris statusi, rac pirveli ZiriTadi sakiTxi, romelic principulad ganasx-
ganisazRvreba sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonmdeblobiT. vavebs kodeqss kanonisgan dakavSirebulia SromiTi urTier-
administraciuli organoebis ricxvi, romlebic ar aris Tobis warmoSobasTan. kanonis mixedviT, sajaro samsaxurSi
sajaro samsaxuri sakmaod didia - sajaro samarTlis iurid- dasaqmebuli SesaZlebelia iyos mxolod saqarTvelos moqalaqe
iuli pirebi, saxelmwifos mier dafuZnebuli arasamewarmeo fizikuri piri an ucxoeTSi mcxovrebi Tanamemamulis statusi
(arakomerciuli) iuridiuli pirebi da sxv. gamomdinare iqe- mqone piri8 maSin, rodesac kodeqsi msgavs SezRudvas ar awe-
dan, rom maT mimarT ar moqmedebs kanoni, am administraciul sebs.9 aqedan gamomdinare, iseT administraciul organoSi, ro-
organoebsa da iq dasaqmebulebs Soris SromiTi urTierTobis melic ar aris sajaro samsaxuri, SesaZlebelia dasaqmdes ucxo
mowesrigebis safuZvelia kodeqsi. qveynis moqalaqe an/da moqalaqeobis armqone piric.
kodeqsi awesrigebs saqarTvelos teritoriaze SromiT da garda amisa, SromiTi urTierTobis warmoSobasTan daka-
mis Tanmdev urTierTobebs.6 vSirebuli arsebiTi gansxvaveba aris asaki, saxelmwifo enis
kodeqsi SromiTi urTierTobis mowesrigebas axorcielebs codna da ganaTlebisadmi wayenebuli moTxovnebi. sajaro sam-
Semdegi TavebiT: SromiTi urTierTobis warmoSoba (Tavi II), sa- saxurSi minimaluri asaki iwyeba 18 wlidan10, xolo dasaqmebuls
muSaos Sesruleba (Tavi III), samuSao, Sesvenebis da dasvenebis unda hqondes saSualo ganaTleba mainc. amasTan, sajaro samsax-
dro (Tavi IV), Svebuleba (Tavi V), Svebuleba orsulobis, mSo- urSi aucilebelia saxelmwifo enis11 codna.12 kodeqsi SezRud-
biarobisa da bavSvis movlis gamo, Svebuleba axalSobilis vebs ganaTlebasTan da saxelmwifo enis codnasTan dakavSire-
Svilad ayvanis gamo da damatebiTi Svebuleba bavSvis movlis biT ar awesebs, xolo minimalur asakad dadgenilia 16 weli,
gamo (Tavi VI), Sromis anazRaureba (Tavi VII), Sromis pirobebis garda gamonaklisi SemTxvevebisa, rodesac dasaqmeba dasaSvebia
dacva (Tavi VIII), SromiTi urTierTobis SeCereba da Sewyveta 14 wlis,13 xolo zogierT SemTxvevaSi 14 wlamde asakSic.
(Tavi IX), gaerTianebis Tavisufleba (Tavi IX1), koleqtiuri
xelSekruleba (Tavi X), pasuxismgebloba (Tavi XI), dava (XII).

1.3. ZiriTadi ganmasxvavebeli maregulirebeli normebi


8
ix. kanonis 15-161 muxlebi.
sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonmdeblobasa da Sromis 9
kodeqsis me-3 muxlis me-3 nawilis mixedviT dasaqmebuli aris fizikuri piri,
kodeqss Soris romelic SromiTi xelSekrulebis safuZvelze, damsaqmeblisaTvis asrulebs
garkveul samuSaos. Sesabamisad, kodeqsi ar zRudavs pirebs moqalaqeobis
kanonisa da kodeqsis mowesrigebis sagani msgavsia, Tumca mixedviT.
10
ix. kanonis me-16 muxli, romlis mixedviTac adgilobrivi TviTmmarTvelo-
erTi da igive sakiTxi, rig SemTxvevaSi, kanonsa da kodeqsSi sx- bis moxeled SeiZleba dainiSnos piri 18 wlis asakidan. amasTan, kanonis me-
vagvarad wesrigdeba.7 Sesabamisad, sxvadasxva administraciul 15 muxlis Sesabamisad, saxelmwifo moxeled SeiZleba dainiSnos piri 21 wlis
asakidan.
11
saxelmwifo enasTan dakavSirebiT ix. saqarTvelos konstitucia, me-8 muxli,
6
ix. kodeqsis pirveli muxlis pirveli nawili. romlis mixedviTac `saqarTvelos saxelmwifo ena aris qarTuli, xolo afxa-
7
ix. magaliTad, kanonis me-10 Tavi – samsaxuridan ganTavisufleba (93-112-e zeTis avtonomiur respublikaSi, agreTve, _ afxazuri.~
muxlebi) da kodeqsiT SromiTi urTierTobis Sewyvetis maregulirebeli mux- 12
ix. kanonis me-15-16 muxlebi.
lebi (37-39-e muxlebi). 13
ix. kodeqsis me-4 muxli.

20 21
2. sajaro samsaxuri evropuli kavSiris samarTlis mixed- cnebis interpretaciiT erovnuli samarTlis farglebSi,
viT rac gamoiwvevda evropuli kavSiris samarTlis moqmedebis
warumateblobas.~16
muSaxelis Tavisufali gadaadgileba evropuli kavSiris miuxedavad imisa, rom sajaro samsaxurTan dakavSirebiT
samarTlisa da funqcionirebis erT-erTi ZiriTadi principia. evropulma kavSirma gamonaklisi daawesa, sasamarTlo praqti-
am principis Sesabamisad, evropuli kavSiris wevri saxelmwi- kis Sedegad, am gamonaklisis gamoyeneba metad SezRudulia.
foebis moqalaqeebs unda hqondeT samuSaos dawyebis SesaZle- sasamarTlos msjelobis ZiriTadi arsi mdgomareobs imaSi, rom
bloba aramxolod sakuTar qveyanaSi, aramed evropuli ka- saxelmwifoebs ar mieceT SesaZlebloba damoukideblad, TviT-
vSiris wevr sxva saxelmwifoSi imave pirobebiT, rogorc sa- neburad gansazRvron Sida erovnuli kanonmdeblobiT, Tu ra
kuTari qveyanaSi. evropuli kavSiris wevri saxelmwifos mo- CaiTvleba sajaro samsaxurad sakuTar saxelmwifoSi da, Se-
qalaqeebis es ufleba evropuli kavSiris Sromis samarTlis sabamisad, normis amgvari ganmartebiT, 45-e muxlis me-4 pun-
erTianobis ZiriTadi elementia. Tumca, aRniSnuli principic qtis17 safuZvelze muSaxelis Tavisufali gadaadgilebis prin-
iTvaliswinebs gamonakliss, rodesac saqme exeba sajaro sam- cipis amoqmedebas safrTxe Seeqmnas.
saxurs. `imisaTvis, rom esa Tu is saqmianoba xelSekrulebis 39-e
muxlis me-4 punqtis moqmedebis arealSi moxvdes, igi unda gu-
2.1. gamonaklisi muSaxelis Tavisufali gadaadgilebis lisxmobdes saxelmwifo Zalauflebis ganxorcielebasa da pa-
principidan suxismgeblobis arsebobas, saxelmwifos saerTo interesebis
dacvas. sasamarTlom mis mier ganxiluli saqmeebis Sedegad
evropuli gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb xelSek- gansazRvra iseTi saqmianobebi, romlebic SeiZleba ar miekuT-
rulebis14 39-e muxlis me-4 punqtis mixedviT,15 muSaxelis Ta- vnos sajaro samsaxurs. erT-erTi aseTi sasamarTlo ganxilvi-
visufal gadaadgilebasTan dakavSirebuli normebi ar vrcel- sas, sadac msjelobis sagani iyo saberZneTis mTavrobis mier
deba im samuSaoze, romelic ukavSirdeba sajaro samsaxurs. dawesebuli SezRudvebi, isini Sefasda xelSekrulebis dar-
`sasamarTlom Tavis erT-erT gadawyvetilebaSi daafiqsira Rvevad; aRiniSna, rom sasamarTlos mier gakeTebuli sajaro
wevri saxelmwifos legitimuri interesi, dautovon sakuTar samsaxuris cnebis ganmarteba mkacrad unda iqnes interpre-
moqalaqeebs iseTi samuSaos dakavebis ufleba, romelic ukav- tirebuli, raTa aRniSnuli SezRudvebi ar Seexos iseT saqmi-
Sirdeba saxelmwifo Zalauflebis ganxorcielebasa da saerTo anobas, romelic, Tumca gulisxmobs pirdapir Tu arapirda-
interesebis dacvas, Tumca, iqve, sasamarTlo xazs usvams imas, pir saxelmwifo xelisuflebis ganxorcielebas, magram miznad
rom `mizanSewonilia, acilebul iqnes muSaxelis Tavisufal
gadaadgilebasa da wevri saxelmwifoebis moqalaqeTa Tanas- 16
r. CxeiZe, evrokavSirSi muSaxelis Tavisufali gadaadgilebis samarTlebrivi
woruflebianobasTan dakavSirebuli xelSekrulebis normebis aspeqtebi, `qarTuli samarTlis mimoxilva~, ekonomikuri politikisa da samar-
sasargeblo moqmedebis Sedegis SezRudva sajaro samsaxuris Tlebrivi sakiTxebis qarTul-evropuli sakonsultacio centri, 10 #1 2007
w., gv. 104.
17
evropuli ekonomikuri gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb romis 1957 wlis
14
Treaty Establishing European Community, Official Journal of European Community, C325/33, 25 martis SeTanxmebis nacvlad miRebul iqna evropili kavSiris dafuZnebis
24.12.2002. am dokumentis nacvlad miRebul iqna evropuli kavSiris funqcioni- Sesaxeb SeTanxmeba. romis SeTanxmebis 48-e muxlis me-4 punqti Seesabameba ev-
rebis Sesaxeb xelSekruleba – Treaty on the Functioning of the European Union. ropuli kavSiris dafuZnebis Sesaxeb SeTanxmebis 45-e muxlis me-4 punqts. ix.
15
evropuli gaerTianebis dafuZnebis Sesaxeb xelSekrulebis 39-e muxlis me-4 Craig P., De Burca G., EU law – text, cases, and materials; fifth edition; Oxford university press,
punqti Canacvlda evropuli kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 2011, p. 736. agreTve, ix. http://ec.europa.eu/economy_finance/emu_history/documents/trea-
45-e muxlis me-4 punqtiT. ties/rometreaty2.pdf -.

22 23
isaxavs saxelmwifos Tu sxva administraciuli erTulebis da ufro viwrovdeba im samsaxurebis da poziciebis CamonaT-
Cveulebrivi interesebis dacvas, magaliTad iseTebis, ro- vali, romlebic SesaZlebelia CaiTvalos sajaro samsaxurad.
melic Seexeba `wylis, gazisa Tu eleqtroenergiis ganawilebas, Sesabamisad, saxelmwifos ufro da ufro iSviaT SemTxvevebSi
samecniero saqmianobas samoqalaqo miznebisaTvis, pedagogiur aqvs ufleba daawesos ama Tu im Tanamdebobis dasakaveblad
saqmianobas, janmrTelobis dacvas, sazRvao Tu samdinaro gamonaklisi muSaxelis Tavisufali gadaadgilebis principi-
transports, sarkinigzo, saqalaqo da regionul saxmeleTo dan.
transports, fostas, telekomunikaciebs~. 18 `marTlmsajulebis evropuli sasamarTlos gadawyvetile-
moyvanili gadawyvetilebebis analizis Sedegad, calsaxad bebis Sesabamisad, saxelmwifos ufleba aqvs sakuTari Sexed-
Cans marTlmsajulebis evropuli sasamarTlos pozicia. 45-e ulebis mixedviT daawesos SromiTi regulaciebi sajaro sam-
muxlis me-4 punqti unda iyos realurad gamonaklisi da am saxurSi. 1988 wels komisiam gansazRvra is sajaro momsaxurebe-
gamonaklisis gamoyeneba ar unda iyos wesi. bi, romelic eqceva evropuli kavSiris funqcionirebis Sesaxeb
evropuli kavSiris komisia 2002 wels miRebul dokumentSi xelSekrulebis 45-e muxlis me-4 punqtis farglebSi: pirvel
kidev ufro aviTarebs sakuTar pozicias da aRniSnavs, rom igi rigSi, es dakavSirebulia saxelmwifos specifikur funqciebT-
sajaro samsaxurTan dakavSirebuli SezRudvebis sakiTxs ga- an, rogoricaa SeiaraRebuli Zalebi, policia da sxva wesri-
nixilavs ufro mkacri kriteriumebiT, vidre man daafiqsira gis damcveli institutebi, sasamarTlo sistema, sagadasaxado
wina wlebSi. komisiis mosazrebiT, miuxedavad imisa, rom saja- sistema, diplomatiuri momsaxurebebi.~20
ro samsaxuris zogierTi pozicia gulisxmobs administraciul evropulma sasamarTlom didi Zalisxmeva gawia termin
da gadawyvetilebis miRebis funqciebs, rac dakavSirebulia `muSaxelis~ ganmartebisaTvis. 45-e muxlis me-4 punqtis mo-
saxelmwifo Zalauflebis ganxorcielebasa da saxelmwifos qmedeba, romelic adgens, rom es muxli ar vrceldeba iseT
ZiriTadi interesebis dacvasTan da is SeiZleba gankuTvnili muSaxelze, romelic dasaqmebulia sajaro samsaxurSi, aris
iyos am saxelmwifos moqalaqeebisaTvis, es SemTxveva ar aris SezRuduli. sasamarTlom es muxli ganmarta imgvarad, rom
identuri yvela administraciuli TanamdebobisaTvis. magali- misi mniSvneloba ar gascileboda im mizans, risTvisac es
Tad, TanamSromeli, romelic amzadebs gadawyvetilebas mSene- gamonaklisi dawesda evropuli kavSiris xelSekrulebiT. es
blobis nebarTvis gasacemad, ar unda iyos gankuTvnili mx- moiTxovs am gamonaklisis dawesebis analizs. muxlis ganmarte-
olod erTi saxelmwifos moqalaqeTaTvis.19 basTan dakavSirebiT arsebobs argumentirebis ori meTodi _
45-e muxlis me-4 punqtis analizi cxadyofs, rom saxelmwi- erTis mxriv, wevri saxelmwifoebis mier SemoRebuli normis
fos mxolod im farglebSi aqvs SezRudvis dawesebis SesaZle- Tavdapirveli ganzraxvis mixedviT ganmarteba da meores mxriv,
bloba, rac gaamarTlebda muSaxelis Tavisufali gadaadgile- sasamarTlos mier miRebuli normis miznobrivi ganmartebis
bis principis SezRudvas. evropuli kavSiris masStabiT ufro meTodi. sasamarTlo sakuTar Tavze ar iRebs termin `muSax-
elis~ dadgenis `monopolias~, magram ganavrcobs mas sajaro
samsaxurSi dasaqmebis kuTxiT: sasamarTlos da ara wevr sax-
18
r. CxeiZe, evrokavSirSi muSaxelis Tavisufali gadaadgilebis samarTlebrivi
aspeqtebi, `qarTuli samarTlis mimoxilva~, ekonomikuri politikisa da samar- elmwifos aqvs ufleba ganmartos, Tu ra CaiTvleba sajaro
Tlebrivi sakiTxebis qarTul-evropuli sakonsultacio centri, 10 #1 2007, samsaxurSi dasaqmebad. sajaro samsaxuris gamonaklisad mis-
gv. 106.
19
r. CxeiZe, evrokavSirSi muSaxelis Tavisufali gadaadgilebis samarTlebrivi
aspeqtebi, `qarTuli samarTlis mimoxilva~, ekonomikuri politikisa da samar- 20
De Becker A., “The legal status of public employees or public servants: comparing the regula-
Tlebrivi sakiTxebis qarTul-evropuli sakonsultacio centri, 10 #1 2007, tory frameworks in the United Kingdom, France, Belgium and the Netherlands”, Comparative
gv. 108-110. Labor Law & Policy Journal, Summer 2011, p. 959.

24 25
aCnevad brZola rTuli iyo. ganmarteba SemoTavazebuli iyo miniWebiT, an imis daTqmiT, rom maTi saqmianoba regulirdeba
manCinis21 mier, romlis mixedviTac sajaro samsaxuris funq- sajaro samarTliT. ufro metic, evropuli sasamarTlos msj-
cionirebis Sesaxeb xedvis Camoyalibeba mTlianad saxelmwifos elobis Sesabamisad ararelevanturia Tundac is, rom konkre-
suverenuli uflebaa. fundamenturi sakiTxebi, romelic daka- tuli saxelmwifo poziciis dasakaveblad konstituciurad
vSirebulia 45-e muxlis me-4 punqtis ganmartebasTan, mocemu- dadgenili hqondes moqalaqeobis savaldebulooba evropuli
lia precedentul saqmeebSi.22 kavSiris samarTlis erTianobisa da efeqturianobis miznebidan
sasamarTlo saqmeebis simravle cxadyofs, rom sajaro sam- gamomdinare.~24
saxurTan dakavSirebuli sakiTxebis mimarT erTgvarovani da sasamarTlom daadgina pirveli principi, romelic gulisx-
calsaxa damokidebuleba ar yofila evropul kavSirSi. kargad mobs, rom gamonaklisis dawesebisaTvis sakmarisi ar aris ama
Cans, rom es sakiTxi aqtualuri ara mxolod saqarTveloSia, Tu Tanamdebobis saxeli da misTvis saxelmwifos mier sajaro
aramed - evropul kavSirSic. Zalze rTulia, zustad ganisaz- samsaxuris darqmeva. ufro metic, sasamarTlos ganmartebis
Rvros im Tanamdebobebis CamonaTvali, romlis mimarTac vr- Sesabamisad Tanamdebobis sajaro samsaxurad miCnevis ufle-
celdeba gamonaklisi. SesaZlebelia, swored amitom, sasamarT- bamosileba mxolod sasamarTlos aqvs.
lo praqtika ganviTarda ara im kuTxiT, rom ganesazRvra `belgiis mTavroba, erT-erT saqmeze,25 gaerTianebuli
konkretuli Tanamdebobebi, aramed daedgina principi Tu ra samefos, germaniisa da safrangeTis mTavrobebTan erTad,
SemTxvevaSi iqneboda dasaSvebi gamonaklisis gamoyeneba. amde- amtkicebda, rom 45-e muxlis me-4 punqti gansxvavdeboda ev-
nad, sasamarTlos da sxva uflebamosili organoebis mizani iyo ropuli kavSiris funqcionirebis xelSekrulebis 51-e mux-
sworad gansazRvruliyo gamonaklisis dawesebis mizani, rac lisagan. es ukanaskneli awesebs msgavs SezRudvebs, rodesac
SesaZlebels gaxdida Camoyalibebuliyo ama Tu im Tanamdebo- saqme exeba dafuZnebis Tavisuflebasa da momsaxurebis gawevis
bis sajaro samsaxurad miCnevis principi. Tavisuflebas, rodesac saqmianoba dakavSirebulia `sajaro
`sotgius” saqmeze23 evropulma sasamarTlom naTlad daad- uflebamosilebis ganxorcielebasTan~. es gansxvaveba, belgi-
gina, rom wevr saxelmwifos ar aqvs gamonaklisis arsis gansaz- is mTavrobis SefasebiT, terminologiaSic aris asaxuli. 51-e
Rvris ufleba. muxli aregulirebs sajaro uflebamosilebis ganxorciele-
wevr saxelmwifoebs ar aqvT SesaZlebloba, rom konkretu- basTan dakavSirebul sakiTxs, romelic gulisxmobs funqciur
li Tanamdeboba miakuTvnon sajaro samsaxurs mxolod saxelis koncefcias. 45-e muxlis me-4 punqti ki exeba sajaro samsax-
urSi dasaqmebas, rac gulisxmobs instituciur koncefcias.
21
ix. Craig P., De Burca G., EU law – text, cases, and materials; fifth edition; Oxford univer- am ukanasknelis mixedviT, mTavaria damsaqmebeli instituti
sity press, 2011, p. 719, me-12 sqolio - Mancini G., “The Free Movement of Workers in the da ara samuSaos arsi. evropuli sasamarTlo ar daeTanxma am
Case-law of the European Court of Justice” in D Curtin and D O’Keeffe (eds), Constitutional
Adjudication in European Community and National Law (Butterworths, 1992). arguments.~26
22
Craig P., De Burca G., EU law – text, cases, and materials; fifth edition; Oxford university sasamarTlom daadgina meore mniSvnelovani principi. ker-
press, 2011, pp. 734-735. Zod, gamonaklisis gamoyenebisaTvis mniSvneloba ar aqvs vin
23
Case 152/73, sotgiu germaniis fostis winaaRmdeg. jovani maria sotgiu iyo
warmoSobiT italieli, romelic germaniaSi muSaobda frankfurtis safosto
ganyofilebaSi. Tavdapirvelad igi iRebda imdenive xelfass, ramdensac ger- 24
Craig P., De Burca G., EU law – text, cases, and materials; fifth edition; Oxford university
maniis moqalaqe (dReSi 7.5 germanul markas). Tumca, Semdgom, germaniis moqa- press, 2011, p. 735.
laqeebs xelfasi gaezardaT, xolo germaniis aramoqalaqeebs xelfasi igive 25
Case 149/79 Commission v Belgium, 1980, ECR 3881; ix. Craig P., De Burca G., EU law –
darCaT. aRniSnuli faqti gaasaCivra sotgium, ris Sedegadac sasamarTlom text, cases, and materials; fifth edition; Oxford university press, 2011, p. 736.
miiRo istoriuli gadawyvetileba, romelic gansazRvravs sajaro samsaxuris 26
Craig P., De Burca G., EU law – text, cases, and materials; fifth edition; Oxford university
Sesaxeb gamonakliss. press, 2011, p. 735.

26 27
aris damsaqmebeli, mTavaria ra funqcias asrulebs dasaqme- TxvevaSi CaiTvleba, rom piri asrulebs iseT funqcias, ro-
buli. amdenad, saxelmwifos arc imis SesaZlebloba aqvs, rom melic amarTlebs 45-e muxlis me-4 punqtiT gaTvaliswinebuli
gansazRvros im saxelmwifo dawesebulebebis CamonaTvali, gamonaklisis gamoyenebas.
sadac dasaqmeba avtomaturad miiCneva sajaro samsaxurSi `funqciuri testis dasacavad arsebobs evropuli sa-
dasaqmebad. sasamarTlom calsaxad daadgina, rom upiratesoba samarTlos ori ZiriTadi mimarTuleba. arsebobs saSiSroeba,
eniWeba funqciur princips da ara instituciur princips. rom instituciuri midgomis SemTxvevaSi, ekonomikuri seqto-
`Sesabamisad, saxelmwifos ar aqvs ufleba, magaliTad, eko- ris didi nawili ar iqneba SezRuduli Tavisufali gadaadg-
nomikuri an/da socialuri saxis samuSao, SeTanxmebis SezRud- ilebis principiT. gansakuTrebiT iseT qveynebSi, sadac saxelm-
vis farglebSi moaqcios konkretuli poziciis sajaro samar- wifos, rogorc damsaqmeblis mimarT farTo xedva moqmedebs.
Tlis moqmedebis sferoSi Seyvanis gziT. evropulma sasamarT- garda amisa, arsebobs gamowveva, rom daimsxvres stereotipi
lom daadgina, rom SeTanxmebiT gansazRvruli SezRudvis da wevrma saxelmwifoebma CaTvalon, rom maRalkvalificiuri
mizania, saxelmwifos darCes SesaZlebloba mxolod sakuTari Sesabamisi moqalaqeobis armqone piris dasaqmeba bevr sajaro
moqalaqeebi daasaqmos zogierT poziciaze. samsaxurSi sruliadac ar aris arabunebrivi.~29
sasamarTlos mier dawesebuli im poziciebis aRwera, ro- sasamarTlom daadgina, rom saxelmwifom unda gamoricxos
melic moiTxovs specifikur regulirebas da Sida erovnul `Sesabamisi moqalaqeobis armqone pirebis mimarT tradiciuli
farglebSi datovebas ormxrivia: 1. is unda iTxovdes monaw- undobloba.~30 sasamarTlos msjelobis Sedegad, gamonakli-
ileobas sajaro samarTliT gansazRvruli uflebamosilebis sis gamoyeneba miznad unda isaxavdes saxelmwifos ZiriTa-
ganxorcielebisas; 2. piri unda axorcielebdes uflebamosile- di interesebis dacvas. es interesi aSkara unda iyos da ara
bas, romelic emsaxureba saxelmwifos ZiriTadi interesebis abstraqtuli, Sesabamisad, saxelmwifom, romelic awesebs
dacvas. sajaro samarTliT gansazRvruli uflebamosilebis garkveul SezRudvebs, unda daasabuTos, rom gamonaklisis
ganxorcieleba farTo sferoa, romlis ganmartebac garTule- gamoyeneba misi interesebidan gamomdinare xorcieldeba. amde-
bulia sajaro samarTlis moqmedebis sferos zustad ganusaz- nad, saxelmwifoebs ar darCaT SesaZlebloba, rom garkveuli
Rvrelobis gamo, magram saxelmwifos ZiriTadi interesebis institutebis xelovnurad, sajaro samsaxurad miCnevis gziT,
dacvis ganxorcieleba ufro konkretuli sakiTxia. aqedan gaefarToebina im TanamdebobaTa wre, romelTa mimarTac ar
gamomdinare, ori kumulatiuri da ara alternatiuli winapi- imoqmedebda muSaxelis Tavisufali gadaadgilebis principi:
robis arsebobaa aucilebeli: konkretuli Tanamdeboba 45-e magaliTad, saxelmwifo sawarmoebi, municipaluri momsaxure-
muxlis me-4 punqtiT gansazRvrul SezRudvebSi moeqceva, bebi da a.S.
Tu is akmayofilebs orive winapirobas _ sajaro samarTliT `belgiis saqmeze31 vropulma sasamarTlom daadgina, rom
gansazRvruli uflebamosilebis ganxorcieleba da saxelmwi- mas ar hqonda konkretuli Tanamdebobebis identificirebis
fos ZiriTadi interesebis dacvis mizniT gansazRvruli ufle- SesaZlebloba, romelebic xvdeboda xelSekrulebis SezRud-
bamosilebis ganxorcieleba.~27 vis farglebs gareT. man moiwvia belgiis mTavroba da komis-
sasamarTlom gamonaklisis gamoyenebis principis dasad- ia, raTa xelaxla momxdariyo ganxilva, am sakiTxis gadaWra
genad Seqmna erTgvari `testi~28, romlis dakmayofilebis Sem-
press, 2011, p. 737. “application of the ECJ’s test”.
29
Craig P., De Burca G., EU law – text, cases, and materials; fifth edition; Oxford university
27
Craig P., De Burca G., EU law – text, cases, and materials; fifth edition; Oxford university press, 2011, p. 737.
press, 2011, pp. 736-737. 30
Case 152/73, Sotgiu v Deutsche Bundespost, [1974], ECR 153,159.
28
Craig P., De Burca G., EU law – text, cases, and materials; fifth edition; Oxford university 31
ix. 25-e sqolio.

28 29
da sasamarTlosaTvis angariSis wardgena. rodesac isini ver sawarmoebSi, romlebsac akontrolebs saxelmwifo.35 Sesabamis-
SeTanxmdnen Tanamdebobebis CamonaTvalze, saqme daubrunda ad, sajaro seqtorSi dasaqmebuli pirebis saSualo procentu-
kvlav sasamarTlos ori wlis Semdeg. sasamarTlom daadgina, loba evropuli kavSiris masStabiT 20.3%-ia 36.~37
rom SezRuduli raodenobis Tanamdebobis garda sxva arcerTi `sajaro seqtorSi dasaqmebasTan dakavSirebiT SesaZle-
Tanamdeboba ar akmayofilebda sajaro samsaxuris Sesaxeb gam- belia warmoiSvas iseTi problemebi, romlebic ar gvxvdeba
onaklisis gamoyenebisaTavis aucilebel kriteriums.32 am saxiT kerZo seqtorSi. esenia: Tanamdebobebi, romlebic
erT-erT saqmeze33 `sasamarTlom aRniSna: mxolod miTiTeba gansazRvrulia mxolod qveynis moqalaqeebisaTvis evropuli
erovnuli kvleviTi sabWos amocanebze da mkvlevarebis ufle- kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSekrulebis 45-e muxlis
bamosilebebis CamoTvla ar aris sakmarisi CaiTvalos, rom mkv- me-4 punqtis Sesabamisad; profesiuli kvalifikaciis aRiare-
levarebi asruleben sajaro samarTliT regulirebad saqmi- ba; moTxovnebi enis codnasTan dakavSirebiT; SerCevis proce-
anobas an rom es warmoadgens saxelmwifos ZiriTadi intere- durebi; profesiuli gamocdilebis aRiareba da Tanamdebobis
sebis dacvis sakiTxs. mxolod mmarTvelobiTi movaleobebi an mopovebisa da samuSaos pirobebi da sxv.~38
samecniero da teqnikur sakiTxebSi saxelmwifosaTvis rCevis miuxedavad imisa, rom evropuli kavSiris wevr qveynebSi
micema SeiZleba CaiTvalos dasaqmebad sajaro samsaxurSi 48-e saxelmwifos rogorc damsaqmebels didi roli aqvs, `evropu-
muxlis me-4 punqtis farglebSi.34 li kavSiris samarTalSi ar arsebobs specialuri regulireba
aRniSnulidan gamomdinare, sasamarTlo praqtikis Sede- sajaro seqtorSi dasaqmebulebisaTvis.~39
gad, ramdenime mniSvnelovani principi Camoyalibda. umTavres- `gageba, Tu ra unda CaiTvalos sajaro samsaxurad da sa-
ad unda CaiTvalos im winapirobebis dadgena, romlis dakmay- jaro administraciad gansxvavdeba sxvadasxva wevri saxelmwi-
ofilebis SemTxvevaSic saxelmwifos ufleba aqvs gamoiyenos fos mixedviT. im SemTxvevaSi, Tu evropuli kavSiri miiRebda
45-e muxlis me-4 punqti da ar gaavrcelos sajaro samsaxurze TiToeuli saxelmwifos gansazRvrebas sajaro samsaxuris
muSaxelis Tavisufali gadaadgilebis principi. amasTan, sa- Sesaxeb, evropuli kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSek-
samarTlom daadgina, rom gamonaklisis gamoyenebisaTvis rulebis 45-e muxlis me-4 punqtis gageba yvela saxelmwi-
saWiroa saxelmwifom daicvas funqciuri principi, Sesabamisad,
instituciuri principi ar aris sasamarTlosaTvis misaRebi. 35
European Commission; Free Movement of workers in the public sector; Commission staff
working document; Brussels 14.12.2010, SEC (2010) 1609 final, 3, me-4 sqolio.
36
sajaro seqtorSi dasaqmebuli pirebis procentuli monawileoba sxvadasxva
2.2. sajaro samsaxuris ganmarteba qveynis mixedviT Semdegia - belgia – 20.6%, bulgareTi – 26.00%, CexeTi
– 19.9%, dania – 32.3%, germania – 14.3%, estoneTi – 23.7%, italia –
`muSaxelis Tavisufali gadaadgilebis principis miznebi- 14.45%, irlandia – 17.7%, saberZneTi – 22.3%, espaneTi – 14.6%, safrangeTi
dan gamomdinare sajaro seqtorSi dasaqmebulad iTvleba piri, – 29.00%, kviprosi – 17.6%, latvia – 31.9%, litva – 33.3%, luqsemburgi –
12.00%, ungreTi – 29.2%, malta – 30.7%, holandia – 27%, avstria – 11.8%,
romelic dasaqmebulia saxelmwifo dawesebulebebSi, avtono- poloneTi – 26.3%, portugalia – 13.1%, rumineTi – 18.4%, slovenia –
miur da adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebSi; agreTve, 31.1%, slovakeTi – 22.8%, fineTi – 26.3%, SvedeTi – 33.9%, gaerTianebuli
samefo – 20.19%, ix. European Commission; Free Movement of workers in the public sec-
tor; Commission staff working document; Brussels 14.12.2010, SEC (2010) 1609 final, pp. 6-7.
32
Craig P., De Burca G., EU law – text, cases, and materials; fifth edition; Oxford university 37
European Commission; Free Movement of workers in the public sector; Commission staff
press, 2011, p.737. working document; Brussels 14.12.2010, SEC (2010) 1609 final, p. 3.
33
Case 225/85 Commision v Italy [1987] ECR 2625. ix. Craig P., De Burca G., EU law – text, 38
European Commission; Free Movement of workers in the public sector; Commission staff
cases, and materials; fifth edition; Oxford university press, 2011,p. 737, 90-e sqolio. working document; Brussels 14.12.2010, SEC (2010) 1609 final, p. 3.
34
Craig P., De Burca G., EU law – text, cases, and materials; fifth edition; Oxford university 39
European Commission; Free Movement of workers in the public sector; Commission staff
press, 2011, p. 737. working document; Brussels 14.12.2010, SEC (2010) 1609 final, p. 9.

30 31
foSi gansxvavebuli iqneboda. aseTi gansxvaveba gamoiwvevda jaro samsaxurad `aqcevs~. aqedan gamomdinare ki, praqtikaSi
uTanasworobas wevri saxelmwifoebis SigniT da evropuli ganisazRvra is samsaxurebi, romlebic miiCneva sajaro samsaxu-
kavSiris samarTlis erTianobis principis darRvevas, rac rad. Tumca, mocemuli CamonaTvali ar aris sruli da arc is
ganmsazRvrelia evropuli kavSiris xelSekrulebebisaTvis.~40 aris gamoricxuli, rom droTa ganmavlobaSi, maTi mniSvnlo-
am principidan gamomdinare, wevr saxelmwifoebs ar aqvT Ses- bidan gamomdinare, zogierTi aRar iqnes miCneuli sajaro sam-
aZlebloba esa Tu is samsaxuri Sida kanonmdeblobiT CaT- saxurad. es damokidebulia imaze, Tu ganviTarebis paralelu-
valos sajaro samsaxurad da, Sesabamisad, aRar gamoiyenon rad, ramdenad daakmayofilebs esa Tu is Tanamdeboba sajaro
muSaxelis Tavisufali gadaadgilebis principi. evropuli ka- samsaxurad miCnevis tests.
vSiris samarTlis erTianoba ufro mniSvnelovani Rirebule-
baa, vidre saxelmwifosaTvis sajaro samsaxuris gansazRvris 3. saqarTvelos sajaro samsaxuris mowyobis perspeqtiva
uflebamosileba.
`evropuli kavSiris wevri saxelmwifoebis mier daSvebulia evropuli kavSiris samarTlis ganviTarebis pararelurad
Semdegi Tanamdebobebis miCneva sajaro samsaxurad: saWiroa, kanonmdeblebisa da sasamarTlo xelisuflebis mier
Tanamdebobebi sasamarTlo, prokuraturis da sasjelaR- mniSvnelovani yuradReba mieniWos saqarTvelos sajaro samsax-
srulebis sistemaSi; uris Semdgom mowyobas.
Tanamdebobebi policiisa da sazRvris dacvis sistemaSi, Tavdapirvelad, administraciul organosa da am organoSi
saxanZroSi da usafrTxoebis sistemaSi; dasaqmebul pirebs Soris samarTlebrivi urTierTobis regu-
samoqalaqo da samxedro Tanamdebobebi SeiaraRebul Za- lirebis mizniT saWiroa, zustad ganisazRvros maTi statusi.
lebSi; kerZod, miiCneva Tu ara administraciul organoSi muSaoba
Tanamdebobebi diplomatiur samsaxurSi; klasikuri formiT dasaqmebad da iTvleba Tu ara iq momuSave
Tanamdebobebi sadazvervo samsaxurSi.41 piri dasaqmebulad. Sedegad, ganisazRvreba, administraciul
`48-e muxlis me-4 punqtiT gansazRvruli gamonaklisi, organosa da iq momuSave pirs Soris samsaxurebrivi urTier-
udavod, im oficialur pirebs exebaT, romelTa specialur Toba aris Tu ara SromiTi urTierToba.
statuss amarTlebs is faqti, rom maT aqvT miniWebuli sajaro SromiTi urTierToba aris Sromis organizaciuli mow-
uflebamosilebis ganxorcielebis SesaZlebloba.~42 esrigebis pirobebSi damsaqmeblisaTvis samuSaos Sesruleba
`mxolod Tanamdebobrivi gansxvaveba ar SeiZleba iyos Se- anazRaurebis sanacvlod. `aRniSnuli urTierToba gulisxmobs
fasebis kriteriumi imis gansazRvrisaTvis axorcielebs Tu daqvemdebarebul mdgomareobas damsaqmebelsa da dasaqme-
ara esa Tu is piri sajaro uflebamosilebas.~43 buls Soris, rac ZiriTadad gamoixateba damsaqmeblis ufle-
Sesabamisad, evropuli kavSiris samarTlis mixedviT, sa- baSi grZelvadian urTierTobaSi miTiTebebis gziT daazustos
jaro samsaxuris erTiani cneba ar arsebobs, magram dadginda Sromis xelSekrulebis pirobebi. SromiTi urTierTobis dros,
is principebi da winapirobebi, rac ama Tu im Tanamdebobas sa- daqiravebuli eqceva damqiraveblis nebis zegavlenis qveS,
damokidebuli xdeba mis miTiTebebze da mis mier gansazRvrul
40
European Commission; Free Movement of workers in the public sector; Commission staff organizaciul pirobebze.~44
working document; Brussels 14.12.2010, SEC (2010) 1609 final, p. 11.
41
European Commission; Free Movement of workers in the public sector; Commission staff 44
l. adeiSvili, d. kereseliZe, saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kon-
working document; Brussels 14.12.2010, SEC (2010) 1609 final, p. 15. tienturi qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, qarTuli
42
sotgiu, gv. 160. samarTlis mimoxilva, ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis
43
sotgiu, gv. 160. qarTul-evropuli sakonsultacio centri, 6 #1 2003, gv. 10.

32 33
moqmedi regulirebidan gamomdinare, sajaro mosamsaxu- romelic daakmayofilebda misi sajaro samsaxurad miCnevis wi-
reebs specialuri statusi aqvT. es ucxo ar aris sxva qveynebi- napirobebs.
sTvisac. evropis masStabiT `specifikuri statusidan Cveu- amdenad, sajaro samsaxuris momavali mowesrigeba up-
lebriv SromiT samarTlebriv urTierTobaze gadasvla ufro irveles yovlisa unda efuZnebodes funqciuri principis dam-
ioli aRmoCnda gaerTianebul samefoSi iqedan gamomdinare, kvidrebas.
rom arsebiTi barierebi sajaro Sromis samarTalsa da kerZo
Sromis samarTals Soris arc arasdros arsebobda.~45 3.2. kanonmdeblobis daaxloeba evropuli kavSiris samar-
sajaro samsaxuris mowyobis perspeqtiva unda gulisx-
TalTan
mobdes mis daaxlovebas evropuli kavSiris samarTalTan da
Tanamedrove midgomebis asaxvas Sesabamis kanonmdeblobaSi. `evropuli kavSiris wevr saxelmwifoebs, dasaqmebulTa Ta-
visufali gadaadgilebis principidan gamomdinare aRar aqvT
3.1. `instituciuri~ Tu `funqciuri~ principi? ufleba, sajaro samsaxurSi poziciis dakavebis dros, upirate-
soba mianiWon sakuTar moqalaqeebs da, Sesabamisad, diskrimi-
moqmedi kanonmdebloba gansazRvras im dawesebulebebs, sa- naciul mdgomareobaSi Caayenon evropuli kavSiris sxva qvey-
dac saqmianoba iTvleba sajaro samsaxurad. Sesabamisad, saqa- nebis moqalaqeebi da evropis ekonomikur sivrceSi myofi ucxo
rTveloSi moqmedebs instituciuri principi. mniSvneloba ar qveynis moqalaqeebi garda im SemTxvevebisa, rodesac isini Ses-
aqvs, Tu ra funqcias asrulebs esa Tu is Tanamdebobis piri aZloa CarTuli iyvnen sajaro uflebamosilebisa da saxelm-
sajaro dawesebulebaSi, misi saxelmwifo moxeled miCnevis wifo interesebis ganxorcielebis procesSi. samarTlebrivi
sakiTxi damokidebulia damsaqmeblis statusze da ara mis fun- Sefaseba da sajaro samsaxuris organizebasTan dakavSirebu-
qciaze. Sesabamisad, moqmedi kanoni am nawilSi winaaRmdegobaSi li regulireba kvlav evropuli kavSiris wevri saxelmwifos
modis evropul kavSirSi arsebul funqciur midgomasTan. sa- uflebamosilebas ganekuTvneba.”46 `TiToeuli saxelmwifo
jaro samsaxuris ganviTarebisaTvis mniSvnelovania kanonmde- damoukideblad gansazRvravs, Tu rogori mowesrigeba Seesa-
belma aRiaros funqciis upiratesoba. bameba yvelaze ukeT mis sajaro samsaxurs~;47 anu, evropuli
instituciuri principis arsebuli upiratesoba ganapir- kavSiris samarTliT izRudeba ara saxelmwifos ufleba, saku-
obebs imas, rom zogierTi Tanamdeboba iseT administraciul Tari Sexedulebisamebr ganaxorcielos Sida organizaciuli
organoSi, romelic axorcielebs sajaro uflebamosilebas mowyoba sajaro samsaxurSi, aramed mxolod ufleba, sakuTari
da iTvleba administraciul organod, rCeba sajaro samsax- Sexedulebisamebr, gansazRvros evropuli kavSiris ZiriTadi
uris Sesaxeb kanonmdeblobis moqmedebis farglebs gareT. principebis gamouyeneblobis SemTxvevebi.
funqciuri principis aRiarebiT, bevri aseTi Tanamdeboba mo- saWiroa saqarTvelos kanonmdebloba dauaxlovdes evro-
eqceva sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonmdeblobis farglebSi puli kavSiris kanonmdeblobas. kanonmdeblobis harmonizaciis
da daubrundeba bunebriv mdgomareobas. amasTan, bevri Tanam- procesi Seuqcevadi unda iyos yvela mimarTulebiT. sajaro
deboba im dawesebulebebSi, romlebic dRes iTvleba sajaro
samsaxurad, ar gulisxmobs iseTi funqciebis ganxorcielebas, 46
De Becker A. “The legal status of public employees or public servants: comparing the regula-
tory frameworks in the United Kingdom, France, Belgium and the Netherlands”, Comparative
Labor Law & Policy Journal, Summer 2011, p. 952.
45
De Becker A., “The legal status of public employees or public servants: comparing the regula- 47
De Becker A., “The legal status of public employees or public servants: comparing the regula-
tory frameworks in the United Kingdom, France, Belgium and the Netherlands”, Comparative tory frameworks in the United Kingdom, France, Belgium and the Netherlands”, Comparative
Labor Law & Policy Journal, Summer 2011, p. 988. Labor Law & Policy Journal, Summer 2011, p. 953.

34 35
samsaxurTan dakavSirebuli sakiTxebis mowesrigeba Sromis `bolo [ocdaaTi] wlis49 ganmavlobaSi dasavleT evropis
samarTlis harmonizaciis Semadgeneli nawilia, romelic ar umetes saxelmwifoSi sajaro seqtorSi fundamenturi cvli-
arsebobs muSaxelis Tavisufali gadaadgilebis principis ga- lebebi ganxorcielda. sawarmoebi da momsaxurebebi, romlebic
reSe. amdenad, am principis sworad gamoyeneba aucilebelia, adre sajaro sakuTrebaSi iyo, gadavida kerZo sakuTrebaSi,
raTa Cveni qveynis kanonmdebloba CaiTvalos evropuli kav- garda amisa, bevri sajaro funqcia gadaeca kerZo seqtorSi
Siris kanonmdeblobis Sesabamisad. amasTan, evropuli kavSiris saqmianobis ganmaxorcielebel pirebs. sajaro seqtoris dar-
kanonmdeblobasTan daaxloveba unda iyos ara mizani, aramed Cenil sferoebSi, mravali mcdelobis Sedegad, kerZo SromiT
miznis miRwevis saSualeba. mizani ki srulyofili Sromis samarTlebrivi urTierTobisaTvis damaxasiaTebeli praqtika
kanonmdeblobis Seqmnaa. damkvidrda; magaliTad, individualuri xelSekrulebebis ga-
mTavari aris, sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonmdeblobiT formeba, ara fiqsirebuli, aramed Sesrulebaze damokidebu-
aRiarebul iqnas is principebi, romlebic qmnian Sromis samar- li anazRaurebis sistema. kidev ufro dramatulad ganviTar-
Tals evropul kavSirSi. amisaTvis ki, sworad unda ganisaz- da movlenebi aRmosavleT evropaSi, sadac sawarmoebis didi
Rvros ama Tu im Tanamdebobis sajaro samsaxurad miCnevis nawili da momsaxurebebi, romlebic adre saxelmwifo sakuTre-
sakiTxi. baSi iyo, privatizebis procesSia.
`kerZo seqtoris~ mniSvnelobam, sabazro principebze ori-
3.3. SromiTi urTierTobis erTgvarovani mowesrigeba sa- entirebulma praqtikam sajaro seqtorSi Semdegi SekiTxva
dasva _ unda iyos Tu ara sajaro samsaxurTan dakavSirebuli
jaro da kerZo seqtorSi
SromiTi samarTali gansxvavebulad Camoyalibebuli bevr qvey-
sajaro samsaxurSi SromiTi urTierTobis mowesrigeba anaSi sajaro mosamsaxureebi tradiciulad damoukidebeli da
unda efuZnebodes kerZo SromiT samarTlebriv principebs. mkacri regulirebis qveS iyvnen kerZo seqtorSi dasaqmebul
axleburi mowesrigebis Sesabamisad dRes arsebuli sajaro pirebTan SedarebiT, romelic imiT iyo gamarTlebuli, rom
mosamsaxureebis didi nawili aRar iqneba miCneuli sajaro `saxelmwifo aris suverenuli damsaqmebeli~.50 aRmosavleT ev-
mosamsaxured da, amdenad, administraciul organoebsa da maT ropaSi dasaqmebis seqtoris sajarod da kerZod dayofa iwvevs
Soris arsebuli SromiTi urTierTobis mowesrigebas safuZv- arsebuli erTgvarovani Sromis samarTlis dayofas. ganxilvis
lad daedeba Sromis samarTlis principebi. mTavari sagania, ramdenad unda moxdes aseTi dayofa da Tu
`kontinenturi evropis saxelmwifoebi, rogoricaa, mag- unda moxdes, sad unda gadiodes zRvari.~51
aliTad, safrangeTi, belgia da holandia, amJamad cdiloben,
meti kerZo samarTlebrivi aspeqtebi Seitanon sajaro samsax-
49
S Morris G., Fredman S., “Is there a public/private labour law divide?”, Comparative Labor
Law & Policy Journal, Winter, 1993, p. 115. statia Seqmnilia 1993 wels, sadac av-
uris maregulirebel normebSi. arsebuli sajaro samarTali tori saubrobs bolo aTi wlis ganmavlobaSi sajaro seqtorSi ganxorciele-
aRar aris misaRebi, radgan bevri sajaro mosamsaxure aRar bul cvlilebebze. realurad es cvlilebebi aRniSnuli periodis Semdegac
asrulebs iseT funqciebs, romelic ganasxvavebda maT kerZo mimdinareobs dRemde, rac imis Tqmis saSualebas iZleva, rom bolo 30 wlis
ganmavlobaSi xorcieldeba etapobrivi transformaciebi.
seqtorSi dasaqmebuli kolegebisgan.~48 50
S Morris G., Fredman S., “Is there a public/private labour law divide?”, Comparative Labor
Law & Policy Journal, Winter, 1993, p. 115. ix. miTiTebuli statiis me-2 sqolio.
avtors mohyavs germaniis da safrangeTis magaliTebi, sadac sajaro mosam-
saxureebs (Beamte da fonctionnaires) aqvT damoukidebeli samarTlebrivi statusi,
48
De Becker A., “The legal status of public employees or public servants: comparing the regula- romelic regulirdeba sajaro administraciuli samarTliT; sxva qveynebSi,
tory frameworks in the United Kingdom, France, Belgium and the Netherlands”, Comparative SezRudvebi gamomdinareobs zogadi kanonmdeblobiT.
Labor Law & Policy Journal, Summer 2011, p. 989. 51
S Morris G., Fredman S., “Is there a public/private labour law divide?”, Comparative Labor

36 37
sajaro samsaxurSi kerZosamarTlebrivi principebis dan- torSi dasaqmebul pirebTan arsebuli SromiTi urTierToba.
ergva ar aris aqtualuri sakiTxi mxolod saqarTvelosTvis. `miuxedavad imisa, rom saxelmwifos, rogorc damsaqmeb-
swored es garemoeba ganamtkicebs im mosazrebas, rom sajaro els garkveuli unikaluri maxasiaTeblebi aqvs, es ar amarT-
da kerZo seqtorSi unda iyos erTgvarovani midgomebi SromiT lebs sruliad damoukidebel SromiT samarTlebrivi reJimis
samarTlebriv urTierTobebSi. sajaro da kerZo seqtorebSi arsebobas.~55 mxolod damsaqmebeli subieqtis statusi ar Sei-
dasaqmebulebi realurad msgavs samuSaos asruleben. Sesa- Zleba iyos calke regulirebis gamamarTlebeli garemoeba.
bamisad, msgavsi unda iyos maTdami samarTlebrivi midgoma. Tumca, arsebobs Tanamdebobebi, romlebic Sesabamisi wina-
SromiTi urTierToba erTgvarovnad unda wesrigdebodes imis pirobebis dakmayofilebis SemTxvevaSi SesaZlebelia, miCneul
miuxedavad, Tu vin aris damsaqmebeli. iqnes iseT sajaro samsaxurad, romelTa mimarTac sxvadasxva
kerZo seqtorSi `dasaqmebuli valdebulia, samuSao Seas- faqtoridan gamomdinare specialuri midgoma da regulireba
rulos organizaciaSi, romlis struqtura Camoyalibebulia iyos saWiro.
sxvis mier. es kidev ufro cxadi xdeba, rodesac dasaqmebu- iqedan gamomdinare, rom saxelmwifo dResac moqmedebs, ro-
li valdebulia Seasrulos damsaqmeblis mier gansazRvruli gorc damsaqmebeli kerZo seqtorSi, aZlierebs im arguments,
miTiTebebi, romelic dakavSirebulia samuSao drosTan, xan- rom erTiani kanonmdeblobis danergva yvela saxis SromiT
grZlivobasTan, adgilTan da momsaxurebis SinaarsTan.~52 `sub- urTierTobaSi ar aris rTulad gansaxorcielebeli cvlile-
ordinacia gulisxmobs ara mxolod konkretuli miTiTebebis ba. amis sawinaaRmdegod SesaZlebelia, arsebobdes ramdenime
SesaZleblobas damsaqmeblis mier, aramed SromiTi xelSek- argumenti. maT Soris aris is, rom `sajaro seqtoris qmede-
rulebis detaluri redaqciis Camoyalibebas.53 SromiTi urT- bebs aqvT ufro politikuri, vidre ekonomikuri xasiaTi da
ierTobisaTvis damaxasiaTebeli es garemoeba ar aris ucxo arc Sesabamisad, ekonomikuri faqtori naklebia kerZo seqtorTan
sajaro seqtorSi; ufro metic, miTiTebebs da danawesebs ufro SedarebiT. garda amisa, sajaro momsaxurebebi sazogadoebi-
mkacri xasiaTi aqvs. subordinacia ufro aSkaraa sajaro seq- saTvis arsebiTia da maTma arasworma funqcionirebam SesaZloa
torSi. safrTxe Seuqmnas sazogadoebis sicocxles, janmrTelobas da
`aRsaniSnavia, rom 90-iani wlebis dasawyisSi, sajaro seq- sxva arsebiT sakiTxebs.~56 `sajaro mosamsaxureebi dayofilia
toris kerZo seqtorisgan mTavari ganmasxvavebeli iyo is, rom sam jgufad: `politikurad Tavisufali~, `politikurad Sez-
iq dasaqmeba mxolod am qveynis moqalaqes SeeZlo.54~ miuxeda- Ruduli~ da Sualeduri kategoria.~57 Tumca, aRsaniSnavia, rom
vad amisa, evropuli kavSiris wevr qveynebs Soris dasaqmebis sajaro samsaxuris erT-erTi ZiriTadi principi misi apoliti-
maZiebelTa Tavisufali gadaadgilebis principma es argumenti kurobaa.58 amdenad, es argumenti ver CaiTvleba myarad sajaro
gamoricxa, ramdenac am principis Sesabamisad sajaro seqtor- samsaxuris damoukideblad mowesrigebis aucileblobis dasa-
Si SesaZlebelia dasaqmdes sxva qveynis moqalaqec. Sesabamisad, sabuTeblad. amasTan, dResdReobiT sajaro momsaxurebebis
ufro naklebad aris saWiro calke mowesrigdes sajaro seq- garkveuli nawili xorcieldeba sajaro samarTlis iuridiuli

Law & Policy Journal, Winter, 1993, p. 115. 55


S Morris G., Fredman S., “Is there a public/private labour law divide?”, Comparative Labor
52
Daubler W., “Employed or self-employed? The role and content of the legal distinction: work- Law & Policy Journal, Winter, 1993, p. 136.
ing people in Germany”, Comparative Labor Law & Policy Journal, Fall 1999, p. 80. 56
Freedland M., Book review: The State as Employer: Labour Law in the Public Services; Com-
53
Daubler W., “Employed or self-employed? The role and content of the legal distinction: work- parative Labor Law & Policy Journal; Summer 1991; paragraph 7 (2), (3).
ing people in Germany”, Comparative Labor Law & Policy Journal, Fall 1999, p. 83. 57
S Morris G., Fredman S., “Is there a public/private labour law divide?”, Comparative Labor
54
S Morris G., Fredman S., “Is there a public/private labour law divide?”, Comparative Labor Law & Policy Journal, Winter, 1993, p. 131.
Law & Policy Journal, Winter, 1993, p. 128. 58
ix. kanonis me-13 muxlis `z~ qvepunqti.

38 39
pirebis mier, sadac dasaqmebulTan SromiTi urTierToba wes- reebi gansazRvraven SromiTi urTierTobis pirobebs kanon-
rigdeba kerZo samarTlebrivi normebiT. amdenad, arc aRniS- mdeblobiT gaTvaliswinebuli SezRudvebis da standartebis
nuli argumenti unda CaiTvalos myarad. gaTvaliswinebiT. xelSekrulebis formis dadebis Tavisufleba
kerZo samarTlebrivi `SromiTi urTierTobis warmoSobi- SezRudulia, rogorc kerZo samarTlebriv SromiT urTier-
sas, rogorc wesi, kerZosamarTlebrivi urTierTobebisaTvis TobaSi, agreTve, sajaro samsaxurSic. Sesabamisad, ar arse-
fuZemdebluri yvela Tavisuflebis SenarCuneba xdeba. xelSek- bobs ZiriTadi principuli gansxvavebebi kerZo samarTlebriv
rulebas mxareebi deben nebis Tavisufali gamovlenis safuZ- SromiT da sajaro samsaxurSi arsebul SromiT urTierTobebs
velze. Tumca, imavdroulad, mxedvelobaSi unda iqnes miRe- Soris. amdenad, es aris kidev erTi argumenti imis dasasabuTe-
buli nebismieri diskriminaciis akrZalvis moTxovna, romelic blad, rom ar aris aucilebeli sajaro samsaxurTan dakavSire-
uSualod konstituciidan gamomdinareobs (Tanasworobis buli urTierTobebis damoukideblad mowesrigeba.
principi). daqiravebuli valdebulia, Seasrulos samuSao gul-
xelSekrulebis pirobebi, romlebzec mxareebi Tanmxdebi- modgined, gamoavlinos mxareebis mier samuSaos SesrulebisaT-
an, aseve maTi Sexedulebisamebr ganisazRvreba da gasaTval- vis aucilebel pirobad miCneuli profesiuli Cvevebi da un-
iswinebelia mxolod kanoniT an koleqtiuri xelSekrulebiT arebi, radganac swored am konkretul garemoebebze amyarebda
ganmtkicebuli minimaluri dacvis standartebi. damqiravebeli Tavis nebis gamovlenas xelSekrulebis dadebis
xelSekrulebis formis Tavisuflebac valdebulebiTi dros.
samarTlis erT-erTi principia, Tumca SromiT urTierTobebSi `is, Tu rogor unda Seasrulos samuSao daqiravebulma,
SesaZlebelia kanonmdeblobiT ganisazRvros am principisgan ZiriTadad calmxrivad ganisazRvreba damqiraveblis mier misi
gansxvavebuli mowesrigeba. kerZod, magaliTad, safrangeTsa miTiTebis uflebis gamoyenebiT. daqiravebulis daqvemdebare-
da espaneTSi uvado xelSekrulebis dadebis prezumfcia ganapi- buli mdgomareoba avaldebulebs mas, daemorCilos damqirave-
robebs werilobiTi formis aucileblobas vadiani da SeTavse- blis miTiTebebs da organizaciaSi moqmed specialur wesebs.~61
biTi SromiTi xelSekrulebebisaTvis. niderlandebSi SromiTi daqvemdebarebuli mdgomareoba gulisxmobs iuridiul
urTierTobisaTvis arsebiTi monacemebis daqiravebulisaTvis daqvemdebarebas, romlis drosac saqmianoba unda ganxorciel-
werilobiTi SetyobinebisaTvis aucilebelia SromiTi xelSek- des sxvisi xelmZRvanelobiT, romelsac aqvs brZanebis gacemis,
rulebis werilobiTi formiT dadeba.~59 kodeqsis me-6 muxlis maTi Sesrulebis an Seusruleblobis SemTxvevaSi Sesabamisi
pirveli da 11 nawilebis Sesabamisad aseve dadgenilia formis sanqciebis gamoyenebis Zalaufleba. Tumca, sakiTxs meore mx-
Tavisuflebis SemzRudavi normebi.60 arec aqvs: aris Tu ara TviT damqiraveblis saqmianoba iseTi
yvela is principi, romelic gaTvaliswinebulia kerZo saxis ekonomikuri saqmianoba, romelic xvdeba muSaxelis Ta-
samarTlebrivi SromiTi urTierTobis mowesrigebis dros, visufali gadaadgilebis Sesaxeb normebis regulirebis sfer-
vrceldeba sajaro samsaxurzec. kerZod, sajaro samsaxurSi oSi. `evropuli Tanamegobrobis samarTlebrivi normebis amo-
mxareebi Tavisufalni arian dadon xelSekruleba, akrZalu- qmedeba, romlebic exeba muSaxelis Tavisufal gadaadgilebas,
lia piris iZuleba daiwyos muSaoba sajaro samsaxurSi. mxa- ar gulisxmobs, rom damqiravebels aucileblad unda hqondes
59
l. adeiSvili, d. kereseliZe, saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kon-
tienturi qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, qarTuli 61
l. adeiSvili, d. kereseliZe, saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kon-
samarTlis mimoxilva, ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis tienturi qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, qarTuli
qarTul-evropuli sakonsultacio centri, 6 #1 2003, gv. 12. samarTlis mimoxilva, ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis
60
ix. saqarTvelos Sromis kodeqsi 2013 wlis 22 ivlisis mdgomareobiT. qarTul-evropuli sakonsultacio centri, 6 #1 2003, gv. 16.

40 41
sawarmos statusi. erTaderTi aucilebeli elementia samsax- dawesebulebisaTvis sajaro samsaxuris statusis miniWebiT es
urebrivi urTierToba da neba, dawesdes aseTi urTierToba.62 uflebamosileba da ganmarteba marTlmsajulebis evropuli
sasamarTlos prerogativaa. swored sasamarTlo praqtikis
daskvna Sedegad dadginda ramdenime fundamenturi principi, romelic
awesrigebs sajaro samsaxurTan dakavSirebul sakiTxebs. up-
statiaSi SesaZlebelia ramdenime arsebiTi daskvna gakeT- irvelesi aris funqciuri principi, romlis mixedviTac ama Tu
des, romelTa mniSvneloba didia administraciul organoebsa im Tanamdebobis sajaro samsaxurad miCnevisaTvis saWiroa, Se-
da dasaqmebulebs Soris SromiTi urTierTobis mowesrigebis fasdes is funqcia, romelsac asrulebs dasaqmebuli. mxolod
miznebidan gamomdinare. damsaqmeblis statusi da funqcia ar aris mniSvnelovani da
saqarTveloSi administraciuli organoebi or jgufad ganmsazRvreli. Sesabamisad, instituciuri principi uaryo-
iyofa _ sajaro samsaxuri da sxva samsaxurebi, romlebic ar filia sasamarTloebis mier.
iTvleba sajaro samsaxurad da maT, pirobiTad, SesaZlebelia evropul kavSirSi sajaro samsaxuris erTiani cneba da
ewodos `kerZo~ samsaxuri. Sesabamisad, aRniSnul sferoSi mo- kanonmdebloba ar arsebobs. amitom, evropulma sasamarTlom
qmedi kanonmdeblobis Sesabamisad, administraciul organosa Seqmna erTgvari testi, romliTac ganisazRvra ori winapiro-
da dasaqmebuls Soris SromiTi urTierTobis mowesrigebisaT- ba, romlis dakmayofilebis SemTxvevaSi Tanamdeboba iTvleba
vis mTavari gadamwyveti faqtori aris damsaqmebeli subieqti. sajaro samsaxurad da mis mimarT SesaZlebelia gamoyenebul
sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonmdebloba agebulia insti- iqnes evropuli kavSiris funqcionirebis Sesaxeb xelSek-
tuciur principze. kanoni zustad gansazRvravs im daweseb- rulebis 45-e muxlis me-4 punqtiT gansazRvruli gamonaklisi.
ulebebis CamonaTvals, sadac samsaxuri iTvleba sajarod. Se- es ori winapiroba Semdegia _ sajaro uflebamosilebis ganx-
sabamisad, arsebobs numerus klausa-s principi, romlis mixedvi- orcieleba da saxelmwifos iseTi interesebis dacva, romelic
Tac, kanoni zustad gansazRvravs sajaro samsaxuris CamonaT- gaamarTlebs SezRudvas. saWiroa am orive winapirobis kumu-
vals. arcerTi sxva administraciuli organo ar iTvleba sa- latiurad arseboba, imisTvis, rom Tanamdeboba miCneul iqnes
jaro samsaxurad, imis miuxedavad, Tu ra funqcias asrulebs sajaro samsaxurad.
iq dasaqmebuli piri. saqarTveloSi sajaro samsaxuris ganviTareba unda dae-
saqarTvelosgan gansxvavebuli mowesrigebaa evropuli fuZnos Tanamedrove midgomas, rac, umTavresad, gulisxmobs
kavSiris samarTlis mixedviT. evropuli kavSiri ar iTval- evropuli kavSiris midgomebis damkvidrebas. kanonmdebloba
iswinebs specialur mowesrigebas sajaro seqtorisaTvis da mas unda dauaxlovdes evropuli kavSiris samarTals. amisaTvis,
saxelmwifos miandobs. Tumca, evropuli kavSirisTvis umniS- upirvelesad, sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonmdeblobam unda
vnelovanesia muSaxelis Tavisufali gadaadgilebis principi. uaryos e.w. instituciuri principi da sajaro samsaxurad
am principidan gamonaklisi dadgenilia sajaro samsaxurisaT- unda miiCnios esa Tu is Tanamdeboba funqciuri datvirTvis
vis. Tumca imisaTvis, rom wevrma saxelmwifoebma TviTnebu- mixedviT. Sedegad, zogierTi Tanamdeboba, romelic dRes ar
rad ar gazardon sajaro samsaxurebis raodenoba ama Tu im iTvleba sajaro samsaxurad CaiTvleba sajarod, xolo, zogi-
erTi Tanamdeboba, romelic dRes iTvleba sajaro samsaxurad
aRar CaiTvleba aseTad. realurad, erTaderTi ganmasxvavebeli
62
r. CxeiZe, evrokavSirSi muSaxelis Tavisufali gadaadgilebis samarTlebrivi
aspeqtebi, `qarTuli samarTlis mimoxilva~, ekonomikuri politikisa da samar- obieqturi garemoeba sajaro da kerZo seqtors Soris aris
Tlebrivi sakiTxebis qarTul-evropuli sakonsultacio centri, 10 #1 2007, damsaqmebeli subieqti _ saxelmwifo. mxolod damsaqmebeli
gv 68.

42 43
subieqtis gansxvaveba ar SeiZleba iwvevdes mTlianad SromiT TaTia kereseliZe
samarTlebrivi urTierTobis gansxvavebulad mowesrigebas.
amdenad, sajaro da kerZo seqtorSi dasaqmebulebis mimarT, Sromis xelSekrulebaSi standartuli pirobebis Sinaarsis kon-
erTgvarovani samarTlebrivi midgoma unda Camoyalibdes. es troli
bunebrivi mdgomareobaa, ramdenadac sajaro seqtorSi Sromis
samarTlisaTvis damaxasiaTebeli niSnebi farTod aris asaxuli.
1. Sesavali
kerZosamarTlebriv kanonTa mizani sabazro ekonomikis pi-
robebSi samoqalaqo brunvis Tavisuflebis uzrunvelyofaa,
ramac zogadi koncefciis saxiT saqarTvelos samoqalaqo kod-
eqsis me-9 muxlSi hpova asaxva. sabazro ekonomikis safuZve-
li, ki, sawarmoTa avtonomiis aRiarebaa, romlis arsebobac,
Tavis mxriv, xelSekrulebis Tavisuflebis principis gareSe
warmoudgenelia1. am principidan gamomdinare sakanonmdeblo
regulaciebma ganviTarebis garkveuli etapebi gaiara, rasac
biZgi sawarmoo pirobebis cvalebadobisa da saxelmwifoTa
ekonomikuri wyobis ganviTarebis procesebma misces. xelSek-
rulebis Tavisuflebis principis Tavdapirvelad arsebuli,
absoluturi xasiaTi liberalizmis ideidan momdinareobda,
Tumca aucilebeli iyo Tavisuflebis gonivrul farglebSi
moqceva da TviTnebobis SesaZleblobis maqsimaluri SezRud-
va, vinaidan `xelSekrulebis SeuzRudavi Tavisufleba sakuTar
Tavs anadgurebs”2. miuxedavad sabazro ekonomikis efeqtiano-
bisa, mxolod mas ar SeuZlia sazogadoebisaTvis relevantur
sferoebSi wesrigis uzrunvelyofa da negatiuri social-
uri Sedegebis Tavidan acileba, risTvisac aucilebeli xdeba
kanonmdeblobis SemuSavebis gziT misi mudmivi koreqtireba da
arsebul sazogadoebriv wyobaze adaptireba.
negatiuri socialuri Sedegebis dadgomis albaToba iz-
rdeba iq, sadac urTierTobis erT mxares meoresTan Sedare-
biT, mZlavri ekonomikuri Tu uflebrivi berketi gaaCnia. ker-
ZosmarTlebriv urTierTobebSi aRniSnuli safrTxe, yvelaze
metad, SromiTi saqmianobis ganxorcielebisas SeiZleba war-
moiSvas, radganac Sromis xelSekrulebis dadebis Semdeg

1
Zöllner W., Loritz K., Arbeitsrecht, 5. Auflage, 1998, S. 11.
2
Jobs F., Otto von Gierke und das moderne Arbeitsrecht, Inaugural-Dissertation, 1968, S.35.

44 45
dasaqmebuli damsaqmeblis nebidan gamomdinare mis miTiTebe- sebuli Sinaarsobrivi xarvezebisa, saqarTvelos teritoriaze
bze xdeba damokidebuli3. arsebuli uTanasworo mdgomareo- momxmarebelTa uflebebis dacvis samarTlebrivi, ekonomikuri
bis dabalansebisTvis kanonmdebelma, SromiTsamarTlebrivi da socialuri safuZvlebi Seqmna. 1997 wels miRebulma samo-
imperatiuli normebis dadgeniT SeimuSava dasaqmebulTa dac- qalaqo kodeqsmac moicva araerTi norma, romlis SemuSavebac,
vis minimaluri standarti, romelTa Secvlac xelSekrulebis kerZosamarTlebriv urTierTobaSi arasamewarmeo miznebisTvis
mxareebs dasaqmebulis interesis sawinaaRmdegod ar SeuZliaT. saqonlis an momsaxurebis naklebadinformirebuli gamomyeneb-
sawarmoo ZalTa gazrdasTan erTad, viTardeba biznesi da lis (momxmareblis) interesebis dacvisken iyo mimarTuli. aseT
izrdeba msxvil kompaniaTa ricxvi, romlebsac surT bazarze regulacias miekuTvneba standartuli pirobebis baTilobis
meti moqnilobis miRweva, risTvisac isini, racionalizaciis Sesaxeb normebi, romlebic samoqalaqo kodeqsis valdebule-
moTxovnebidan gamomdinare4, calkeul dasaqmebulTan SromiTi biTi samarTlis zogad nawilSia mocemuli, rac, Tavis mxriv,
pirobebis individualur molaparakebasa da SeTanxmebas tipuri kerZosamarTlebrivi xasiaTis ormxrivi garigebis Sinaarsis
SromiTi xelSekrulebebis SemuSavebas amjobineben. Sesabamis- kontrolis da saxelSekrulebo urTierTobis im mxaris TviT-
ad, SromiTi pirobebis gansazRvra xelSekrulebis erTi mxaris nebobis Semcirebis mniSvnelovan iaraRs warmoadgens, ro-
mier xdeba, meore mxare ki, Tanxmobas acxadebs. amgvarad, Sro- melic, ekonomikuri da uflebrivi TvalsazrisiT, upirates
mis xelSekrulebis calkeuli piroba SesaZloa valdebulebiT mdgomareobaSi imyofeba.
samarTlaSi aRiarebul xelSekrulebis standartul pirobasac vinaidan, saqarTvelos Sromis kodeqsi pirdapir ar awes-
warmoadgendes. swored aq iZens aqtualobas Sromis xelSek- rigebs Sromis xelSekrulebaSi standartuli pirobebis gamoy-
rulebis Sinaarsis kontroli, raTa damsaqmebelma SromiTi enebis da masTan dakavSirebuli SeTanxmebis Sinaarsis kontro-
pirobebis calmxrivad gansazRvriT, borotad ar gamoiyenos lis sakiTxs, ikveTeba samoqalaqo kodeqsiT gaTvaliswinebul
sakuTari upiratesoba da keTilsindisierebis zogadsamarT- standartuli pirobebis baTilobis samarTlebriv safuZv-
lebrivi principis sawinaaRmdegod, ar xelyos dasaqmebulis lebTan da, Sesabamisad, momxmarebelTa uflebebis dacvis
uflebebi. am mxriv, sainteresoa samarTlebriv sivrceSi stan- samarTalTan misi uSualo bma.
dartuli pirobebis kontrolis meqanizmis warmoSobis mize- statiis mizania sistemuri, istoriuli, SedarebiTi da
zebi, miznebi da maTi gamoyeneba SromiT xelSekrulebaSi. analitikuri meTodebis gamoyenebiT im sakiTxebis warmoCena,
winamdebare statiis ganxilvis sagania, SromiT xelSek- romlebic SromiTi xelSekrulebis dadebisas damsaqmeblis
rulebaSi standartuli pirobebis dasaSveboba da masTan daka- mier pirobebis winaswar Camoyalibebasa da maTi Sinaarsis kon-
vSirebuli xelSekrulebis Sinaarsis kontroli Sromis samar- trols ukavSirdeba. amisaTvis, sistematizebulad iqneba war-
Tlisa da momxmarebelTa uflebebis dacvis samarTlis urT- modgenili standartuli pirobebis regulirebis mizani, isto-
ierTmimarTebis WrilSi. riul da SedarebiT WrilSi ganxilul iqneba Sromis samarTli-
qarTvelma kanonmdebelma, jer kidev samoqalaqo kodeqsis sa da momxmarebelTa uflebebis dacvis samarTlis urTierTma-
amoqmedebamde, 1996 wlis 20 marts miiRo kanoni `momxmare- kavSirebeli cnebebi da koncefciebi, SromiT xelSekrulebebSi
belTa uflebebis dacvis Sesaxeb”, romelmac, miuxedavad ar- standartuli pirobebis gamoyenebis formebi, dasaSvebobis
problematika da kontrolis meqanizmebi.
Sromis samarTali uSualod aregulirebs adamianis so-
3
adeiSvili l., kereseliZe d., „saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kon-
tinenturi evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi“, cialuri arsebobis uzrunvelsayofad gaweul SromasTan daka-
qarTuli samarTlis mimoxilva, 6/2003, gv.10. vSirebul sakiTxebs, rac pirovnul-samarTlebrivi elementis
4
Westermann H. (Hrsg), BGB Kommentar, 12. Auflage, 2008, §305-310, S. 1133, Rn.1.

46 47
Semcvelia5. ar arsebobs ori identuri adamiani, Sesabamisad, bloba gamoiwvia9. mravaljeradad warmoebuli msgavsi nawarmis
ar arsebobs ori identuri pirovneba. standartuli SromiTi an momsaxurebis SeTavazebisas saWiro gaxda msgavsi Sinaarsis
xelSekrulebis dadebis absoluturi TavisuflebiT, upirve- xelSekrulebebis dadeba10. istoriuli TvalsazrisiT swored
lesyovlisa, dairRveoda msxvil kompaniebSi dasaqmebulTa aRniSnulma faqtorma ganapiroba xelSekrulebis standartu-
ufleba uSualo molaparakebis safuZvelze pirobebze SeTan- li pirobebis SemdgomSi ukve sakanonmdeblo wesiT aRiareba.
mxebiT da ara ubralod TanxmobiT daedoT SromiTi xelSek-
ruleba.
vinaidan qarTuli civilistika mniSvnelovanwilad ger- 2.2. standartuli pirobebis cneba
manuls efuZneba, qarTuli da germanuli SromiTsamarTlebrivi
iuridiul literaturaSi garigebis standartuli piro-
Tu samoqalaqo normebis saerTo analiziT SesaZlebeli iqneba
bebis ganamartebasTan dakavSirebiT ori ZiriTadi Teoria ar-
standartuli SromiTi xelSekrulebebis Sinaarsis kontro-
sebobs11. nawili avtorebisa miiCnevs, rom garigebis standar-
lis sistemis warmoCena, rac met sicxades Seitans erovnuli
tul pirobebs samarTlebrivi normis xasiaTi aqvT da isini,
kanonmdeblobidan gamomdinare meqanizmebis arsebobaSi. ufle-
garkveuli sociologiuri TvalsazrisiT, rogorc normative-
baTa dacvis meqanizmis warmoCena ki, misi gamoyenebis uSualo
bi ise moqmedeben (normaTa Teoria)12. Tumca am Teoriam naklebi
winapirobaa. Tan Tu imasac gaviTvaliswinebT, rom dRes ukve
gavrceleba da mxardaWera hpova. gabatonebuli Sexedulebis
SromiTi xelSekrulebebis umravlesobas formularebis saxe
Tanaxmad, standartuli pirobebi xelSekrulebaSi CarTviT
aqvs, aucilebelia Sinaarsis kontrolis procesis meti gamW-
iZenen Sesasruleblad savaldebulo Zalas da, aqedan gamom-
virvalobis uzrunvelyofa6.
dinare, samarTlebrivi TvalsazrisiT, isini mxolod saxelSek-
rulebo pirobebs warmoadgenen da ara samarTlis normebs
2. standartuli pirobebis samarTlebrivi buneba (saxelSekrulebo Teoria)13. qarTvelma kanonmdebelma, miemxro
ra, saxelSekrulebo Teorias, samoqalaqo kodeqsSi 342-e mux-
2.1. standartuli pirobebis warmoSobis mizezebi lis integrirebiT sakanonmdeblo wesiT aRiara xelSekrulebis
sandartuli pirobebi, rogorc winaswar Camoyalibebuli, mra-
xelSekrulebis standartuli pirobebis warmoSoba XIX valjeradi gamoyenebisaTvis gamiznuli pirobebi, romelTac
saukuneSi teqnikuri Tu ekonomikuri ganviTarebis kanon- erTi mxare udgens meores da romelTa meSveobiTac kanoniT
zomier Sedegs warmoadgens7 da industriuli sazogadoebis dadgenili normebisgan gansxvavebuli an maTi Semvsebi wesebis
moTxovnilebebs Seesabameba8. arsebuli agraruli sazogadoe- dadgena unda moxdes. sk 342-e muxlis Sinaarsidan SesaZle-
bisgan nel-nela warmoiSva sazogadoeba, romelic, umTavres- belia im ZiriTadi maxasiaTeblebis dadgena, romelTa erTo-
ad, industriulad warmoebuli produqciis moxmarebaze iyo bliobis arsebobis SemTxvevaSic, saxeze iqneba xelSekrulebis
orientirebuli, ramac manamde individualuri molaparakebis standartuli piroba.
Sedegad dadebuli xelSekrulebebis standartizebis aucile-
9
Ballo E., Die AGB-Kontrolle von Kreditverträgen in der Akquisitionsfinanzierung, 2010, S.
5
Jobs F., Otto von Gierke und das moderne Arbeitsrecht, Inaugural-Dissertation, 1968, S.32. 59.
6
Greiner S., Die Leitlinien des Arbeitsvertragsgesetzes, Jahrbuch des Arbeitsrechts, Band 45, 10
Wolf M., Horn N., Lindacher W., AGB-Gesetz, Kommentar, 1984, S. 16.
2008, S. 103. 11
Stagl J., Geltung und Transparenz Allgemeiner Geschäfts- und Versicherungsbedingungen
7
Ballo E., Die AGB-Kontrolle von Kreditverträgen in der Akquisitionsfinanzierung, 2010, S. (nach österreichischem Recht), 2006, S. 5.
59. 12
iqve, S.5.
8
Wolf M., Horn N., Lindacher W., AGB-Gesetz, Kommentar, 1984, S. 16. 13
iqve, S.5.

48 49
kanonis teqstidan gamomdinare, standartuli pirobebi, artuli pirobebis Sinaarsis gansazRvraze zegavlenas ver ax-
pirvel rigSi, saxelSekrulebo pirobebia, romlebic xelSek- dendes.
rulebis Sinaarss gansazRvravs. msgavsi piroba SesaZloa mniSvnelovania normidan gamomdinare Semdegi winapiroba,
moicavdes ZiriTadi Tu damatebiTi valdebulebis ganmsaz- kerZod, xelSekrulebis erTi mxaris (SemTavazeblis) mier meo-
Rvrel nebismieri saxis saxelSekrulebo regulacias14. Sesabam- resTvis standartuli pirobebis calmxrivad dadgena. maxa-
isad, aq ar moiazreba calmxrivi garigebebi, rasac samoqalaqo siaTebeli faqtoria is, rom SemTavazebels gaaCnia standar-
kodeqsis mesame wignis mesame Tavis saxelwodebac mowmobs. tuli pirobebis gansazRvris upiratesoba da xelSekrulebis
nacvlad garigebis standartuli pirobebisa, miTiTebulia meore mxares ar SeuZlia, zegavlena moaxdinos maT Sinaarsze19.
xelSekrulebis standartuli pirobebi. calmxrivi garigebis jer kidev 70-ian wlebSi germaniis federalurma sasamarTlom
pirobebi ar SeiZleba moiazrebodes standartul pirobebad, standartul pirobebTan mimarTebiT daadgina, rom erTi mx-
vinaidan garigebis teqstis Camoyalibebisas piri xelSek- aris mier xelSekrulebis pirobebis formulirebiT, izRudeba
rulebis Sinaarsis gansazRvris mxolod sakuTar Tavisufle- xelSekrulebis Tavisufleba - pirs, visac ormxrivi garigebis
bas iyenebs da ar axdens samarTalurTierTobis meore mxaris winaswar Camoyalibebul pirobebs sTavazoben, SeuZlia isarge-
nebis gaTvaliswinebas15. blos mxolod xelSekrulebis dadebis da ara xelSekrulebis
xelSekrulebis standartuli pirobebi unda iyos mra- Sinaarsis gansazRvris TavisuflebiT20.
valjeradi gamoyenebisTvis gamiznuli. aucilebelia subieqtu- sagulisxmoa sk 342-e muxlis pirveli nawilis bolo wina-
ri elementis - SemTavazeblis nebis arseboba mis mier winaswar pirobis Sinaarsi. kanonmdebeli uTiTebs, rom xelSekrulebis
Camoyalibebuli pirobebi gamoiyenos araerTi xelSekrulebis standartuli pirobebis gansazRvriT xdeba kanoniT dadgeni-
dadebisas. moaxdens Tu ara igi ganzraxvis faqtobriv realize- li normebisgan gansxvavebuli an maTi Semvsebi wesebis dad-
bas, amas arsebiTi mniSvneloba aRar eniWeba. saxelSekrulebo gena. Tumca, kanonis normisgan gansxvavebuli wesebi, romlebic
fomrularuli pirobebis pirvelive gamoyenebisas isini iZenen standartul pirobebSi formulirdeba, namdvilia mxolod im
standartuli pirobebis saxes16. aseve ar arsebobs gansazRvru- SemTxvevaSi, Tuki norma dispoziciuri xasiaTisaa21. Tu norma
li odenoba, Tu samomavlod ramdeni xelSekrulebis dadebi- imperatiulia da ar iZleva Sefasebis areals22 misgan gansxvave-
saTvis unda iyos gamiznuli winaswar Camoyalibebuli pirobebi. buli wesebis dadgena legitimuri aRar iqneba.
germanul iuridiul literaturaSi dadgenilia qveda zRvari,
romelic standartuli pirobebis gamoyenebis ganzraxvas, sul
mcire, samidan xuTamde xelSekrulebisaTvis gulisxmobs17. sa- 2.3. standartuli pirobebis ZiriTadi funqciebi
momxmareblo xelSekrulebebTan mimarTebiT, germaniis samo-
qalaqo kodeqsi specialur wess Seicavs, romlis Tanaxmadac, standartul pirobebs, warmoSobis ganmapirobebeli faq-
Tuki xelSekrulebis erTi mxare momxmarebelia, aucilebeli tobrivi garemoebebis gaTvaliswinebiT, sami ZiriTadi funqcia
aRaraa standartuli pirobebis mravaljeradi gamoyenebis gan- aqvs. pirvel rigSi, igi racionalizaciis principidan gamomdi-
zraxva18. mTavaria, rom momxmarebeli xelSekrulebis stand- nare, xels uwyobs masobrivi xelSekrulebebis standartize-

14
Junker A., Kamanabrou S., Vertragsgestaltung, 2. Auflage, 2006, Rn. 124. 19
Stagl J., 2006, S. 4.
15
Junker A., Kamanabrou S., Vertragsgestaltung, 2. Auflage, 2006, Rn. 125. 20
BGH NJW, 1976, 2345, 2346.
16
Junker A., Grundkurs, Arbeitsrecht, 10. Auflage, 2011, Rn. 77b. 21
Klunzinger E., Einführung in das Bürgerliche Recht, 14. Auflage, 2009, S. 96.
17
Junker A., Kamanabrou S., Vertragsgestaltung, 2006, Rn. 125; Locher, AGB, 1997, S.26. 22
Hönn G., Zu den „Besonderheiten“ des Arbeitsrechts, Zeitschrift für Arbeitsrecht, 2003, S.
18
§ 310 III 2 BGB, 66. Auflage, 2010, Beck-Texte im dtv. 333.

50 51
bas23. meore, isini adgens detalurad gansazRvrul specialur aRniSnuli safrTxis Tavidan acilebas emsaxureba standar-
wesebs, romlebsac kanonmdebeli arasrulad an saerTod ar tuli pirobebis Sinaarsis kontrolis meqanizmi, rac kanonis
awesrigebs24. mesame, xelSekrulebaSi standartuli pirobebis calkeuli normebis gamoyenebiTaa SesaZlebeli.
inkorporirebiT, SesaZlebeli xdeba ekonomikur Tu teqni- standartuli pirobebis Sinaarsis kontroli, rogorc
kur cvlilebebze xelSekrulebis samarTlebrivi safuZvlebis wesi, bazarze momxmarebelTa uflebebis dacviskenaa mimarTu-
swrafi misadageba25. li, Tumca ara mxolod am kategoriis samarTalsubieqtebis in-
teresebs emsaxureba29. mizani ekonomikur ZalTa uTanasworobis
pirobebSi xelSekrulebis susti mxaris dacvaa30. Sesabamisad,
2.4. standartuli pirobebis Sinaarsis kontrolis mizani
misi regulirebis arealSi eqceva ara mxolod momxmarebeli.
standartuli pirobebis Sinaarsis kontrolis ideas ger- standartuli pirobebis kontrolis meqanizmi mimarTulia
maneli iuristis - girkes Semdegi ganmarteba daedo safuZvlad: saxelSekrulebo wesrigis damyarebisken, romelsac, Tavis mxriv,
xelSekrulebis Tavisufleba „saSiSi iaraRia Zlieris xelSi, saxelSekrulebo samarTlianobis principi da xelSekrulebis
xolo suleluri instrumenti sustis xelSi“26. susti mxaris interesis dacvis mizani udevs safuZlvad31.
samoqalaqo samarTlisaTvis fuZemdebluri kerZo av-
tonomiis principidan gamomdinare samarTalurTierTobis 2.5. gamWvirvalobis moTxovna
monawile sakuTari pasuxismgeblobiT iRebs gadawyvetilebas
xelSekrulebis dadebiT SeiZinos uflebebi da itvirTos val- standartuli pirobebis namdvilobisTvis aucilebelia
debulebebi27. es gulisxmobs mxareTa ara mxolod formalur isini akmayofilebdnen xelSekrulebis dadebis gamWvirvalo-
Tanasworobas, aramed iseTi samarTlebrivi mdgomareobis Se- bis moTxovnas, romelic, Tavis mxriv, or aspeqts aerTianebs32.
qmnas, sadac TiToeul maTgans Tanabrad SeeZleba sakuTari in- pirveli gulisxmobs standartuli pirobebis Sinaarsis
teresebis ganxorcieleba. aseT dros, xelSekrulebac mxareTa sicxades, xolo meore xelSekrulebis dadebisas SemTavazeb-
`samarTliani kompromisis~ Sedegs warmoadgens28. lis mier winaswar Camoyalibebuli wesebis garigebis meore mx-
xelSekrulebis standartuli pirobebis bunebidan arisTvis xelmisawvdomobas33. xelSekrulebis dadebis gamWvir-
gamomdinareobs, rom ormxrivi garigebis erTi mxare winas- valobis moTxovnis orive elementi standartuli pirobebis xa-
war gansazRvravs maT, xolo meore mxare eTanxmeba an uars siaTidan momdinareobs. vinaidan, SemTavazebeli standartuli
acxadebs maTze. Sesabamisad, xelSekrulebis erT mxares ga- pirobebis formulirebisas upirates mdgomareobaSi imyofeba
rigebis Sinaarsis gansazRvris Tavisufleba ezRudeba, xolo da Tavad gansazRvravs xelSekrulebis Sinaarss, aucilebeli
meore mxares gaaCnia upiratesoba, mxolod sakuTari Sexed- xdeba SeTanxmebis meore mxaris interesebis dacvis damatebiTi
ulebisamebr, calmxrivad, Camoayalibos SeTanxmebis Sinaarsi. instrumentis Seqmna.
iqmneba upirates mdgomareobaSi myofi xelSekrulebis mxaris samarTalurTierTobis monawileTa Soris uflebrivi ba-
mier uflebis borotad gamoyenebis realuri safrTxe. swored lansis misaRwevad standartuli pirobebi TvalsaCino da

23
Klunzinger E., Einführung in das Bürgerliche Recht, 2009, S. 96. 29
Junker A., Kamanabrou S., Vertragsgestaltung, 2006, Rn. 121.
24
iqve. 30
Ballo E., Die AGB-Kontrolle von Kreditverträgen in der Akquisitionsfinanzierung, 2010, S.
25
iqve. 65.
26
Ballo E., Die AGB-Kontrolle von Kreditverträgen in der Akquisitionsfinanzierung, 2010, S. 66. 31
Wolf M., Horn N., Lindacher W., AGB-Gesetz, Kommentar, 1984, S. 22.
27
Boecken W., BGB, Allgemeiner Teil, 2007, S. 207. 32
Stagl J., 2006, S. 15.
28
iqve. 33
iqve, S. 15.

52 53
xelmisawvdomi unda iyos xelSekrulebis meore mxarisTvis. mobas, romelsac uCveulo standartul pirobebs sTavazoben.
Tumca, samoqalaqo brunvis subieqtebis dasacavad mxolod mTavaria winaswar Camoyalibebuli pirobebis debulebebi obi-
TvalsaCinoeba da standartuli pirobebis Sinaarsis gacnobis eqturad uCveulo da mxarisTvis moulodneli iyos34. germani-
SesaZleblobis Seqmna sakmarisi araa. aqve gasaTvaliswinebelia is Sromis federalurma sasamarTlom standartuli pirobebis
xelSekrulebis teqstis gamWvirvaloba da sicxade. uCveulo debulebebTan mimarTebiT ganmarta, rom msgavsma de-
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSi standartuli piro- bulebebma xelSekrulebis meore mxareze „gaocebis efeqti“35
bebis Semcveli xelSekrulebis gamWvirvalobis moTxovnis unda moaxdinos.
orive elementi aisaxa. pirobaTa xelmisawvdomobis moTxovna imisaTvis, rom naklebad xelsayrel pirobebSi myofi
sk 343-e muxlSi gamoixata, sadac gansazRvrulia, rom stan- xelSekrulebis mxaris interesebi ugulvebelyofili ar iq-
dartuli pirobebis namdviloba damokidebulia xelSekrule- nas, standartuli pirobebis bundovani teqstis ganmartebisas,
baSi maT CarTvaze. samoqalaqo kodeqsi standartuli piro- misTvis garkveuli privilegiebis miniWeba gamarTlebulia, vi-
bebis xelSekrulebis Semadgenel nawilad gadaqcevis or Ziri- naidan mas ar SeuZlia xelSekrulebis Sinaarsis gansazRvraze
Tad alternativas iTvaliswinebs. pirveli mocemulia sk 343-e zegavlena moaxdinos. SemTavazebels awevs standartuli piro-
muxlis pirveli nawilis „a“ qvepunqtSi, romelic pirobebis bebis debulebebis garkveviT da araorazrovnad Camoyalibebis
namdvilobisTvis SemTavazeblisgan xelSekrulebis dadebis tvirTi da maTi formulirebisas, swored man unda izrunos
adgilas, TvalsaCino warweris gakeTebiT, pirobebze miTiTebas xelSekrulebis teqstis saWiro sicxadis uzrunvelyofaze.36
gulisxmobs, xolo meore, ormxrivi SeTanxmebis meore mxaris sk 345-e muxlis moTxovnebidan gamomdinareobs, rom xelSek-
mier xelSekrulebis Sinaarsis gacnobis SesaZleblobis arse- rulebis standartuli pirobebis bundovani debulebebi meore
bobasa da maTze Tanxmobas moicavs (sk 343-e muxlis pirveli mxaris sasargeblod ganimarteba, riTac kerZosamarTlebrivi
nawilis „b“ qvepunqti). urTierTobis susti mxaris dacvis damatebiTi garantia iqm-
normaSi calkea gamoyofili standartuli pirobebis namd- neba.
vilobis sakiTxi, rodesac xelSekrulebis winaswar Camoyalibe-
bul pirobebs mewarme subieqts sTavazoben. aseTi specialuri
subieqtis arsebobisas, standartuli pirobebi xelSekrulebis 3. Sromis samarTlisa da momxmarebelTa uflebebis dac-
Semadgenel nawilad iqceva maSin, roca saqmian urTierTobebSi vis samarTlis urTierTmimarTeba
aucilebeli gulisxmierebis gamoCenisas mewarme subeqts es
xelSekrulebis standartuli pirobebis warmoSobis mize-
aspeqti unda gaeTvaliswinebina.
zebidan da funqciidan gamomdinareobs, rom maTi Sinaarsis
rac Seexeba standartuli pirobebis teqstis Sinaarsis
kontrolis dasaSveboba xelSekrulebis socialurad naklebad
sicxades, aucilebelia, rom isini ar Seicavdnen uCveulo an
daculi mxaris interesebs emsaxureba; aseTi ki, upirvelesy-
bundovan debulebebs. sk 344-e muxli ganmartavs standartuli
ovlisa, momxmarebelia. Sesabamisad, samoqalaqo kodeqsis de-
pirobebis uCveulo debulebebs da uTiTebs, rom msgavsi piro-
bulebebi, romliTac standartuli pirobebia mowesrigebuli,
bebi ar iqcevian xelSekrulebis Semadgenel nawilad. aqcenti
pirvel rigSi, momxmarebelTa uflebebis dacviskenaa mimar-
keTdeba im faqtorze, rom xelSekulebis piroba formis mixed-
viT imdenad uCveulo unda iyos, rom realurad ar arsebob- 34
Junker A., Kamanabrou S., Rn. 138.
des xelSerkulebis meore mxaris mier maTi gaTvaliswinebis 35
Lingemann S., Allgemeine Geschäftsbedingungen und Arbeitsvertrag, NZA Heft 4/2002, S.
SesaZlebloba. mniSvneloba ar aqvs SeTanxmebis im mxaris Tanx- 186.
36
NZA Heft 4/2002, S. 186.

54 55
Tuli37. im sakiTxis dasadgenad, Tu ramdenad SesaZlebelia ukve msxvili sawarmoebi da didi kompaniebi ikaveben bazris
samoqalaqo kodeqsiT gaTvaliswinebuli meqanizmiT SromiT did nawils41. sazogadoebis socioekonomikurma cvlilebebma
xelSekrulebebSi CarTuli standartuli pirobebis Sinaarsis gamoiwvia urTierTobis monawileTa ekonomikuri Zalebis faq-
kontroli, aucilebelia samarTlis am ori dargis urTierT- tobrivi uTanasworoba. amas emateboda kerZosamarTlebriv
mimarTebis ganxilva. sakiTxis detaluri analizi unda emyare- urTierTobebSi xelSekrulebis Tavisuflebis principis Seuz-
bodes garkveul meTodologiur konsensuss38, romlis misaR- Rudavi moqmedeba. ar arsebobda normebi, riTic produqciis
wevad da Tematikis cxadad warmoCenisaTvis gaTvaliswinebul ubralo SemZeni an samuSaos Semsrulebli ekonomikurad ufro
unda iqnas normis ganamrtebis oTxi ZiriTadi meTodi, kerZod, Zlier mxaresTan urTierTobaSi sakuTar interesebs daicavda.
rogoria normis teqsti, ra istoriulma garemoebebma ganapir- mocemul istoriul Tu samarTlebriv viTarebaSi, sul
oba misi miReba, rogoria sxva normebTan misi sistematuri kav- ufro metad izrdeba iseTi kerZosamarTlebrivi urTierTobe-
Siri, da bolos, ra miznis miRweva surda kanonmdebels konkre- bi, sadac erTi mxare, sakuTari samewarmeo saqmianobidan gamom-
tuli fabulis normirebiT. dinare, xSirad debs msgavsi Sinaarsis xelSekrulebebs, ris
Sedegadac iZens gamocdilebas da aqvs ufro meti informacia,
vidre meore mxares. es exeba rogorc konkretuli produqciis
3.1. istoriuli safuZvlebi
SeZenisas, aseve samuSaos Sesrulebisas warmoebul urTierTo-
vinaidan, saqarTveloSi SromiT urTierTobebisa da momx- bebs. mxareebi erTnairad sargebloben xelSekrulebis Tavi-
marebelTa uflebebis dacvis momwesrigebeli samarTlebrivi suflebiT, Tumca ekonomikuri uTanasworoba imdenad aSkaraa,
sivrcis formireba sxva qveynebis samarTlis transformacias rom samarTlsubieqtebis uflebaTa realizacia da dacva gan-
mohyva da am dargebSi saqarTvelo ar warmoadgens samarT- sxvavebul intensivobas ukavSirdeba.
lebrivi tradiciis mqone qveyanas, saintereso iqneba miTiTe- me-19 saukunis damlevs aqtiurad mimdinareobs „xelSek-
bul disciplinaTa warmoSobis zogadistoriuli safuZvlebis rulebis absoluturi Tavisuflebis sociosamarTlebrivi
gaanalizeba da maTze dayrdnobiT arsebuli sakanonmdeblo fiqciis“ (girke)42 kritika. imisaTvis, rom xelSekrulebis Ta-
realobis warmoCena. visufleba TviTneburi ar yofiliyo da igi gonivrul farg-
Sromis samarTali da momxmarebelTa uflebebis dacvis lebSi moeqciaT43, Tavisufal sabazro-ekonomikur urTierTo-
samarTali, erTsa da imave istoriul epoqaSi, kerZod, ki „in- bebSi socialuri dacvis uzrunvelyofa aucilebeli xdeba44.
dustriuli revoluciis“39 Sedegad warmoiSva. me-18 sauku- sakanonmdeblo regulaciebSi swored aRniSnulma socialurma
nis dasasruls da me-19 saukunis dasawyisSi kapitalisturma deficitma ganapiroba adamianis Sromisa da momxmarebelTa
ganviTarebam ekonomikurad wamyvani qveynebis industrial- uflebebis dasacavad samarTlis calke dargebis Camoyalibe-
izacia ganapiroba40. Tuki manamde wamyvan rols adgilobrivi ba. orive disciplina samoqalaqo brunvaSi formaluri Tanas-
xelosnebi, glexebi da mcire mewarmeebi asrulebdnen, axla worobis aRmofxvrisken da socialuri samarTlianobis miR-
weviskenaa mimarTuli45. Sromis samarTlis SemTxvevaSi aRniS-
37
SedarebisTvis ix. zaaliSvili v., samomxmareblo kerZosamarTlebrivi urT- nuli orientiri damsaqmebelze ekonomikurad da pirovnulad
ierTobebis regulirebis sistemuri Taviseburebani qarTul kanonmdeblobaSi,
Jurn. „samarTlis Jurnali“, 2010, gv. 72. 41
iqve.
38
Preis U., Arbeitsrecht, Verbraucherschutz und Inhaltskontrolle, Sonderbeilage zu NZA, Heft 42
Preis U., Sonderbeilage zu NZA, Heft 16/2003, S. 21.
16/2003, S. 20. 43
Jobs F., Otto von Gierke und das moderne Arbeitsrecht, Inaugural-Dissertation, 1968, S.35.
39
Preis U., Neuorientierung in der arbeitsrechtlichen Gesetzgebung, NZA 2000, 10. 44
Preis U., Neuorientierung in der arbeitsrechtlichen Gesetzgebung, NZA 2000, 10.
40
Müller S., Der Arbeitnehmer als Verbraucher im Sinne des §13 BGB, 2005, S. 8. 45
Müller S., 2005, S. 68.

56 57
damokidebuli46 dasaqmebulisTvis imperatiuli normebis Se- momxmarebelTa uflebebis dacvis Sesaxeb 1996 wlis saqarT-
muSavebiT dacvis minimaluri standartis SeqmnaSi gamoix- velos kanoni51. aRniSnuli kanoni saqarTvelos teritoriaze
ateba. kerZo samarTalbrunvis im subieqtis damcav socialur momxmarebelTa uflebebis dacvis samarTlebriv, ekomonikur
normebs, romelic piradi saWiroebisaTvis da ara profesiuli da socialur safuZvlebs qmnida52 da umTavresi, momxmareblis
an samewarmeo miznebidan gamomdinare47 moqmedebs, momxmare- cnebas53 ganmartavda. kanonis preambulis Tanaxmad, momxmare-
belTa uflebebis dacvis samarTali uzrunvelyofs. beli piradi saWiroebisTvis saqonlis (samuSaos, momsaxurebis)
Sromis samarTlisa da momxmarebelTa uflebebis dacvis gamomyenebeli, SemZeni, SemkeveTi, an aseTi ganzaxvis mqone mo-
samarTlis warmoSobis istoriuli safuZvlebis analizidan qalaqea. normis Sinaarsidan ikveTeba piris samarTalurTier-
gamomdinareobs samarTlis am ori dargis regulirebis sagnis TobaSi CarTvis mizani, romlis ararsebobis SemTxvevaSic igi
msgavseba, kerZod, ki samarTalurTierTobis socialurad nak- ar SeiZleba mivakuTvnoT momxmareblis kategorias. aucilebe-
lebad xelsayrel mdgomareobaSi myofi subieqtis dacva. lia piradi saWiroebisTvis konkretuli momsaxurebis an saqon-
lis moxmareba an aseTi ganzraxvis qona. „piradi saWiroebis“
ganamrtebisas gaTvaliswinebul unda iqnas funqcionaluri
3.2. definiciaTa sistematizaciis problemebi
negatiuri kriteriumebi54, kerZod „piris qmedeba ar unda mom-
moqmedi samarTlis erT-erTi Zireuli problema cnebaTa dinareobdes misi profesiuli, samewarmeo, damoukidebeli an
naklebad cxad formulirebaSi gamoixateba48, rac, Tavis mxriv, komerciuli saqmianobidan“55.
xels uSlis qveyanaSi samarTlebrivi usafrTxoebis uzrunve- Sinaarsobrivi TvalsazrisiT, ufro metad cxadia dasaqme-
lyofas49. bulis cnebis definicia. 2006 wels miRebul saqarTvelos Sro-
imisaTvis, rom saqarTvelos magaliTze naTlad warmovaCi- mis kodeqss 2010 wels organuli kanonis saxe mieca56, Tumca
noT momxmarebelTa da dasaqmebulTa damcavi normebis urT- normaTa Sinaarsi ucvleli darCa. Sromis kodeqsis me-2 muxlis
ierTmimarTebis sakiTxi, rac dasaqmebulis mier momxmarebelTa pirveli punqtisa da me-3 muxlis mesame punqtis erTobliobiT
dacvisken mimarTuli samarTlebrivi meqanizmebis gamoyenebis SesaZlebelia dasaqmebulis cnebis ganmarteba. dasaqmebuli
dasaSvebobasTan uSualo bmaSia, saintereso iqneba qarTul aris fizikuri piri, romelic Sromis organizaciuli mowes-
sakanonmdeblo bazaSi konkretuli samarTlebrivi aqtebis rigebis pirobebSi damsaqmeblisTvis anazRaurebis sanacvlod
miRebis periodikis gaTvaliswinebiT, definiciaTa sistemis mi- asrulebs samuSaos.
moxilva. 90-ian wlebSi damoukidebeli saqarTvelos sakanonmde-
kerZo xasiaTis qonebrivi urTierTobis momwesrigebeli 51
saqarTvelos parlamentis uwyebani, 1996 w. #007. damatebiT ix. zaaliSvili
umTavresi aqtis - samoqalaqo kodeqsis50 miRebas win uswrebda v., samomxmareblo kerZosamarTlebrivi urTierTobebis regulirebis siste-
muri Taviseburebani qarTul kanonmdeblobaSi, Jurn. „samarTlis Jurnali“,
2010, gv. 66-67.
46
detaluri analizisTvis ix. CaCava s., moTxovnebisa da moTxovnis safuZv- 52
ix. momxmarebelTa uflebebis dacvis Sesaxeb kanonis preambula.
lebis konkurencia kerZo samarTalSi, 2010, gv. 97 da Semdgomi. 53
momxmareblis cnebis ganamrtebis Taobaze SeniSvnebi ix. zaaliSvili v., samo-
47
damatebiT ix. zaaliSvili v., samomxmareblo kerZosamarTlebrivi urTier- mxmareblo kerZosamarTlebrivi urTierTobebis regulirebis sistemuri Ta-
Tobebis regulirebis sistemuri Taviseburebani qarTul kanonmdeblobaSi, viseburebani qarTul kanonmdeblobaSi, 2010, gv. 69.
Jurn. „samarTlis Jurnali“, 2010, gv. 63 da Semdgomi. 54
Preis U., Arbeitsrecht, Verbraucherschutz und Inhaltskontrolle, Sonderbeilage zu NZA, Heft
48
Greiner S., Die Leitlinien des Arbeitsvertragsgesetzes, Jahrbuch des Arbeitsrechts, Band 45, 16/2003, S. 22.
2008, S. 100. 55
iqve.
49
iqve. S. 100. 56
saqarTvelos organuli kanoni “saqarTvelos Sromis kodeqsi” ix. http://www.
50
saqarTvelos parlamentis uwyebani, 1997 w. #31. parliament.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=69&kan_det=det&kan_id=4566

58 59
blo sivrcis Camoyalibebis procesSi momxmarebelTa ufle- momxmarebelTa uflebebis dacvis arsebuli minimaluri stan-
bebis dacvis Sesaxeb kanonis miReba da momxmareblis cnebis dartis gauqmeba.
ganmarteba udavod dadebiT movlenad unda iqnas miCneuli, vi- sayuradReboa is faqti, rom kodeqsi aRar Seicavs momx-
naidan aRniSnuli regulirebis saganze aqcentis gakeTeba sax- mareblis cnebis definicas, riTic normaTa gamoyenebis Ses-
elmwifos mxridan erT-erT umTavres sferoSi _ samomxmareblo aZleblobas maTi Sinaarsis sicxadidan gamomdinare safrTxe
urTierTobebSi naklebad informirebuli da xelSekrulebebis eqmneba. Tavad kodeqsi araerTgan iyenebs momxmareblis cne-
dadebaSi naklebad gawafuli mxaris interesebis dacvisken bas60, magram ar ganmartavs mas, rac iwvevs gaurkvevlobas sx-
mimarTuli nebis aSkara gamoxatulebaa. es ukanaskneli ki so- vadasxva sakanonmdeblo aqtebis konkretul normaTa adresatis
cialuri da samarTlebrivi saxelmwifos mSeneblobis gzaze gansazRvisas. gaurkvevelia, Tu vis gulisxmobs kanonmdebeli
erT-erTi ZiriTadi faqtoria. Tumca 2011-2012 wlebSi mimdi- samoqalaqo kodeqsis 336-e muxlis erT-erTi adresatis _ momx-
nare sakanonmdeblo cvlilebebiT garkveuli safrTxe Seiqmna mareblis cnebaSi, aseve bundovania amave kodeqsis 871-e muxlis
cnebaTa ganamrtebisa da aqedan gamomdinare, samarTlebrivi meore punqtiT gaTvaliswinebuli sabanko kreditis aRebisas
usafrTxoebis sakiTxTan mimarTebiT. xelSekrulebis gansxvavebuli wesiT Sewyvetis uflebis mqone
2011 wlis noemberSi saqarTvelos parlamentma pirveli piris sakiTxi.
mosmeniT ganixila saqarTvelos mTavrobis mier inicirebuli momxmareblis cnebis ganmartebis gauqmebam Sedegad
„produqtis usafrTxoebisa da Tavisufali mimoqcevis Sesaxeb sakanonmdeblo normaTa sistemuri problemac warmoqmna.
saqarTvelos kodeqsis“ proeqti57. kanonproeqtis mizani iyo, momxmarebelTa uflebebis dacvis samarTali kerZo samarT-
adamianis janmrTelobis, sicocxlis, sakuTrebisa da garemos lis gansakuTrebul nawils warmoadgens. kerZosamarTlebrivi
dacva, ganviTarebuli qveynebis saukeTeso praqtikis gaTval- xasiaTis qonebrivi urTierTobebis momwesrigebeli ZiriTadi
iswinebiT58. aqti saqarTvelos samoqalaqo kodeqsia, romlis debulebebic
2012 wlis 8 maiss, ki, qveynis umaRlesma sakanonmdeblo vrceldeba samomxmareblo urTierTobebze dacvis im aucile-
organom miiRo es kanoni59, romlis 102-e muxlis meore punqti beli standartebis gaTvaliswinebiT, rasac kanonmdebli momx-
momxmarebelTa uflebebis dacvis Sesaxeb kanonis Zaladakargu- marebelTa sasargeblod iTvaliswinebs. radganac samoqalaqo
lad gamocxadebas iTvaliswinebs. da radganac kodeqsis ZalaSi kodeqsi Tavad iyenebs momxmareblis cnebas, aseve Seicavs momx-
Sesvlam avtomaturad gamoiwvia momxmarebelTa uflebebis Ses- marebelTa uflebebis damcav normebs, maT Soris standar-
axeb saqarTvelos kanonis Zaladakargulad gamocxadeba, mis tul pirobebTan da maTi Sinaarsis kontrolTan mimarTebaSi
teqstSi unda gaeTvaliswinebinaT momxmarebelTa uflebebis da amavdroulad, ukve erT welze metia, rac ZalaSi Sevida
dacvis Sesaxeb kanoniT mowesrigebuli sakiTxebis Semcvleli produqtis usafrTxoebisa da Tavisufali mimoqcevis Sesaxeb
regulacia, raTa ar momxdariyo Sidasaxelmwifoebriv doneze saqarTvelos kodeqsi, erTian samarTlebriv sivrceSi aRar ar-
sebobs momxmareblis cnebis definicia. Sesabamisad, sistemuri
57
ix. saqarTvelos parlamentis biuros 2011 wlis 31 oqtombris dRis wes- da Sinaarsobrivi mniSvnelobidan gamomdinare, umjobesi iqne-
rigi; aseve ix. http://www.parliament.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=1208&info_
id=33618 saqarTvelos parlamentis evropasTan integraciis komitetis daskvna ba samoqalaqo kodeqsis zogad nawilSi momxmareblis cnebis
“produqtis usafrTxoebisa da Tavisufali mimoqcevis Sesaxeb saqarTvelos ganmarteba an am sferos maregulirebeli axali kanonis miReba.
kodeqsis” proeqtze.
58
ix. produqtis usafrTxoebisa da Tavisufali mimoqcevis Sesaxeb saqarT-
velos kodeqsis proeqtze ganmartebiTi baraTis “a.b)” punqti. 60
produqtis usafrTxoebisa da Tavisufali mimoqcevis Sesaxeb saqarTvelos
59
http://www.parliament.ge/index.php?option=com_content&view=article&id=2&Itemid=34& kodeqsis me-4, me-6, me-9, me-10 da sxv. muxlebi. http://www.parliament.ge/index.
lang=ge php?option=com_content&view=article&id=2&Itemid=34&lang=ge

60 61
3.3. saerTo da ganmasxvavebeli niSnebi dadebis sixSires mosdevs am sferoSi garkveuli informaciis
dagroveba, informaciis dagrovebiT, ki, izrdeba gamocdileba.
Sromis samarTlisa da momxmarebelTa uflebebis dacvis Sesabamisad, rogorc samomxmareblo, aseve SromiTi xelSek-
samarTlis warmoSobis istoriuli faqtoris gaTvaliswinebiT, rulebis dadebisas, urTierTobis erT-erTi mxare „garigebis
SeiZleba iTqvas, rom samarTlis am ori disciplinis formire- dadebis sferoSi virtuozia“63.
ba sazogadoebis msgavsma socioekonomikurma faqtorma gana- samarTlis am dargebs Soris gansxvaveba, umTavresad,
piroba. Sesabamisad, maT ukve saerTo safuZvlebi aqvT, orive xelSekrulebis mdgradobasa da damokidebulebis xarisxSi md-
maTgni xelSekrulebis absoluturi Tavisuflebis SezRud- gomareobs. SromiTi urTierTobebi, samomxmareblosTan Sedar-
viskenaa mimarTuli da saerTo mizans _ samarTalurTierTo- ebiT, ufro xangrZliv periodzea gaTvlili da erTi mxaris
bis susti mxaris dacvas emsaxureba. Tuki Sromis samarTlis (dasaqmebulis) meoreze (damsaqmebelze) pirovnul da ekonomi-
SemTxvevaSi es iyo industriul SromiT bazarze damsaqmeblis kur damokidebulebas64 moicavs maSin, roca samomxmareblo
mier uflebaTa borotad gamoyenebisgan dasaqmebulTa dacva, urTierTobebi ZiriTadad sayofacxovrebo xasaiTisaa da xan-
momxmarebelTa uflebebis dacvis samarTali mimarTuli iyo grZliv samarTlebriv boWvas ar iTvaliswinebs.
bazarze monopoliis mqone gabatonebuli seqtorisgan kerZo
samarTalbrunvis faqtobrivad susti mxaris interesebisken.
saxelmwifoSi momxmarebelTa da dasaqmebulTa dacvis 4. Sromis xelSekrulebaSi standartuli pirobebis gamo-
maRali standartis SeqmniT, safuZveli eyreba e.w. „socialur yenebis formebi
kerZo samarTals“61, romlis Sedegadac sabazro ekonomikidan
gamomdinare kerZosamarTlebrivi urTierTobebis socialuri saqarTvelos Sromis kodeqsi gansazRvravs, rom Sromi-
mniSvnelobis sakanonmdeblo wesiT aRiareba xdeba. msgavsi Ti urTierToba mxareTa Tanasworuflebianobis safuZvelze
xasiaTis kerZosamarTlebrivi debulebebis normirebiT praq- nebis Tavisufali gamovlenis Sedegad miRweul SeTanxmebiT
tikaSi aseTi urTierTobis monawileTa socialuri dacvis warmoiSoba65. nebis Tavisufali gamovlenis Sedegad miRweu-
meqanizmi iqmneba. meqanizmis arseboba misi gamoyenebis wina- li, sul mcire, ormxrivi SeTanxmeba, romelic SromiTsamar-
pirobaa, rac saboloo jamSi arsebul kerZo xasiaTis qone- Tlebrivi urTierTobis warmoSobiskenaa mimarTuli, Sromis
briv urTierTobebSi paritetulobis deficitis aRmofxvris62 xelSekrulebaa. vinaidan, Sromis kodeqsi ar Seicavs xelSek-
safuZvelia. rulebis dadebis procesis amomwurav regulacias da Semavsebi
am or disciplinas Soris msgavseba urTierTobis monawi- normebis gamoyenebis saxiT, igi uSvebs SromiT urTierTobas-
leTa berketebidanac gamomdinareobs. xelSekrulebis erTi Tan dakavSirebuli sakiTxebis saqarTvelos samoqalaqo kodeq-
mxare, iqneba es damsaqmebeli Tu samewarmeo, komerciuli, pro- sis debulebebiT mowesrigebas, SeiZleba iTqvas, rom SromiTi
fesiuli saqmianobis farglebSi momqmedi piri debs araerT xelSekruleba dadebulad miiCneva, Tuki mxareebi mis yvela ar-
xelSekrulebas. damsaqmeblis SemTxvevaSi esaa Sromis, xolo sebiT pirobaze SeTaxmdnen66. Tumca Sromis xelSekrulebebTan
mewarme subeqtis SemTxvevaSi, - calkeul momxmarebelTan ga- mimarTebiT msgavsi argumentacia yovelTvis ar Seesabameba
formebuli kerZo xasiaTis qonebrivi xelSekrulebebi. maTi kanonmdeblis mier dadgenil normebs. Sromis kodeqsSi 2013

63
iqve.
61
Preis U., Arbeitsrecht, Verbraucherschutz und Inhaltskontrolle, Sonderbeilage zu NZA, Heft 64
Junker A., Grundkurs, Arbeitsrecht, 10. Auflage, 2011, Rn. 97-102.
16/2003, S. 22. 65
ix. saqarTvelos Sromis kodeqsis me-2 muxlis meore punqti.
62
Preis U., Sonderbeilage zu NZA, Heft 16/2003, S. 22. 66
ix. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 327-e muxlis pirveli punqti.

62 63
wlis 12 ivniss ganxorcielebulma cvlilebebma67 garkveuli bebis momwesrigebel debulebebs, Tumca calkeul normaTa ana-
novacia Seitanes Sromis xelSekrulebis arsebiT pirobebTan lizis safuZvelze SesaZloa msgavsi Sedegi dadges. Sk me-6 mux-
mimarTebiT. kerZod me-6 muxlis me-9 punqtiT ganisazRvra lis mexuTe punqtis Tanaxmad, Sromis xelSekrulebiT SesaZloa
SromiTi xelSekrulebis arsebiTi pirobebis CamonaTvali. ganisazRvros, rom Sromis Sinaganawesi xelSekrulebis nawilia.
samoqalaqo kodeqsis 327-e muxlis pirveli nawilis gaTval- Tuki Sromis xelSekrulebiT ganisazRvreba, rom Sromis Sina-
iswinebiT Sromis xelSekrulebis dasadebad aucilebelia mx- ganawesi xelSekrulebis nawilia da amavdroulad, Sinaganawe-
areTa Soris Sromis kodeqsis me-6 muxlis me-9 punqtSi miTiTe- sis debulebebis Sinaarsis formirebas mxolod damsaqmebeli
bul yvela arsebiT pirobaze SeTanxmeba. Tumca kanonmdebeli axdens, aRniSnuli konstelacia xelSekrulebis standartul
Sk me-11 muxlis me-2 punqtis meore winadadebis formulire- pirobebTan mimarTebiT samoqalaqo kodeqsis 342-e muxlis fab-
biT68 uSvebs xelSekrulebis dadebas yvela arsebiT pirobaze ulas emsgavseba. sainteresoa, am mxriv, Sromis Sinaganawesisa
SeTanxmebis gareSe. da xelSekrulebis standartuli pirobebis winapirobaTa ana-
samoqalaqo kodeqsis 327-e muxlis meore punqti ganmar- lizi.
tavs, rom arsebiTia xelSekrulebis is piroba, romelzedac kanonmdebeli Sk me-13 muxlSi ganmartavs Sromis Sinaga-
erT-erTi mxaris moTxovniT miRweul unda iqnes SeTanxmeba, nawesis cnebas da aRniSnavs, rom Sromis Sinaganawesi werilobi-
anda romlebic aseTad miCneulia kanonis mier. kanonmdebeli Ti dokumentia, romlis dadgenis uflebac damsaqmebels aqvs.
normaSi iyenebs sityva `SeTanxmebas~ da ara `Tanxmobas~ da iqve aris mocemuli im sakiTxTa CamonaTvali, romlebic Ses-
miuxedavad imisa, rom konkretul pirobaze SeTanxmeba erT- aZloa Sromis SinaganawesiT ganisazRvos. aseTia, magaliTad,
erTi mxaris moTxovniT xdeba, xelSekrulebis arsebiTi pi- samuSao kviris xangrZlovoba, dasvenebis xangrZlivoba, Sveb-
robebis gansazRvraze zegavlenis moxdena samarTalurTier- ulebis xangrZlivoba da misi micemis wesi, aseve pasuxismge-
Tobis orive monawiles SeuZlia. amavdroulad, Sromis kod- blobis saxe da sxv69. sainteresoa is, rom SinaganawesiT gansaz-
eqsis me-11 muxlis meore punqti iTvaliswinebs, rom Sromis Rvruli sakiTxebidan ramdenime Sk me-6 muxlis me-9 punqtSi
xelSekrulebis arsebiTi pirobebis Secvla mxolod mxareTa miTiTebuli arsebiTi pirobebis Sinaarss emTxveva, kerZod me-6
SeTanxmebiT xdeba. Tumca Tu xelSekruleba mis yvela arsebiT muxlis me-9 punqtis `b~ qvepunqti pirdapir bmaSia Sk me-13
pirobas ar iTvaliswinebs, aseTi pirobebis gansazRvra dasaqme- muxlis me-2 punqtis `a~ da `b~ qvepunqtebTan _ orive maTgani
bulis TanxmobiTaa SesaZlebeli. sityva `Tanxmoba~ nacvlad samuSao droisa da dasvenebis drois Sesaxeb pirobebs exeba.
`SeTanxmebisa~ Sromis xelSekrulebis arsebiTi pirobebis ukve msgavsi viTarebaa Sromis anazRaurebis, Svebulebis xangrZli-
formulirebul Sinaarsze Tanxmobas da ara masze SeTanxmebas vobisa da misi micemis wesis Sesaxeb regulaciebTan mimarTe-
moicavs, riTic is cdeba samoqalaqo kodeqsis 327-e muxliT biT. Sesabamisad, kanonmdebeli uSvebs, rom Sromis Sinaganawesi
dadgenil pirobebs. Seicavdes xelSekrulebis arsebiT pirobebs, romlis Sinaarsac
Sromis kodeqsi pirdapir ar Seicavs standartuli piro- xelSekrulebis erTi mxare _ damsaqmebeli udgens meore mxares
- dasaqmebuls.
67
ix. saqarTvelos organul kanonSi “saqarTvelos Sromis kodeqsSi” cvli- Sk me-13 muxlis mesame punqtis Tanaxmad, samuSaos specifi-
lebis Setanis Sesaxeb 2013 wlis 12 ivnisis organuli kanoni #729-IIs http:// kis gaTvaliswinebiT, damsaqmebels ufleba aqvs Sromis Sinaga-
parliament.ge nawesiT gansazRvros specialuri wesebi. norma Seicavs zogad
68
„Tu SromiTi xelSekruleba ar iTvaliswinebs romelime arsebiT pirobas,
aseTi pirobis gansazRvra SesaZlebelia dasaqmebulis TanxmobiT” ix. saqarT- miTiTebas damsaqmeblis uflebaze gansazRvros specialuri
velos organuli kanoni saqarTvelos Sromis kodeqsis me-11 muxli, 27/09/2013
kodificirebuli versia. 69
ix. saqarTvelos Sromis kodeqsis me-13 muxlis meore punqti.

64 65
wesebi, ise, rom ar akonkretebs maT da amiT damsaqmebels mo- gamomdinare faqtobrivad warmoudgenelic aris. Sesabamisad,
qmedebis farTo areals aniWebs. muxlis Sinaarsi cxadyofs, damsaqmeblebi iyeneben e.w. formularul Sromis xelSekrule-
rom damsaqmeblis mier dadgenili Sinaganawesidan gamomdinare bebs70, romlebic mimarTulia araerT dasaqmebulTan SromiTi
sakiTxebi uSualo kavSirSia dasaqmebulis uflebriv mdgo- urTierTobis dasawyebad.
mareobasTan. Sromis Sinaganawesisa da xelSekrulebis standartuli
Sromis Sinaganawesi iseve, rogorc standartuli pirobe- pirobebis winapirobaTa analizidan ikveTeba maTi msgavseba.
bi, winaswar formulirebul debulebebs Seicavs. meore maxa- Tuki, Sromis Sinaganwesi xelSkrulebis nawilia, maSin Sromis
siaTebeli, riTic es ori instituti erTmaneTs emsgavseba, xelSekrulebis dadebisas maTze unda gavrceldes samoqalaqo
xelSekrulebis erTi mxaris mier Sinaarsis gansazRvraa, rac kodeqsiT gaTvaliswinebuli standartuli pirobebis Sinaarsis
samoqalaqo kodeqsis 342-e da Sromis kodeqsis me-13 muxli- kontrolis meqanizmi, raTa dacul iqnes SromiTi urTierTobis
dan ikveTeba. sayuradReboa, am mxriv Sk me-6 muxlis mexuTe socialurad naklebad xelsayrel samarTlebriv mdgomareoba-
punqtis meore winadadeba, romlis Tanaxmadac, damsaqmebeli Si myofi mxaris _ dasaqmebulis interesebi. da bolos, SeiZle-
valdebulia pirs SromiTi xelSekrulebis dadebamde gaacnos ba daisvas kiTxva: ratom unda iyos qiravnobis xelSekrulebis
Sromis Sinaganawesi. kanonmdebeli iyenebs frazas `valdebulia mxare ufro metad daculi, vidre damsaqmebelze pirovnulad
gaacnos~ da ara `valdebulia SeuTanxmos”, rac naTlad mow- damokidebuli dasaqmebuli?71
mobs, rom informaciis miwodebis formatSi pirisTvis Sinaga-
nawesis ukve Camoyalibebul debulebebis gacnobazea saubari.
mxolod damsaqmebels aqvs ufleba daadginos Sromis Sina- 5. SromiT xelSekrulebaSi standartuli pirobebis Si-
ganawesi, gansazRvros misi Sinaarsi da dasaqmebuli mxolod naarsis kontroli
Tanxmobis gamocxadebiT an uaris TqmiT gamoxatavs sakuTar
pozicias. igi ar monawileobs Sinaganawesis debulebebis vinaidan, SromiTsamarTlebrivi normebidan damsaqmeblis
Camoyalibebis procesSi, iseve, rogorc standartuli piro- mier xelSekrulebis pirobebis Sinaarsis calmxrivi gansaz-
bebis gansazRvrisas xelSekrulebis meore mxare debulebaTa Rvris SesaZlebloba gamomdinareobs, aucilebelia, erTi mx-
formirebisas aqtiur rols ar TamaSobs. orive SemTxveva- aris mier winaswar Camoyalibebuli pirobebis Sinaarsis kon-
Si samarTalurTierTobis mxolod erT mxares sargeblobs trolis meqanizmis ganxilva. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi
xelSekrulebis Sinaarsis gansazRvris TavisuflebiT. xelSekrulebis standartuli pirobebis Sinaarsis kontrolTan
rac Seexeba, Sromis Sinaganawesis xelSekrulebis stan- dakavSirebul orsafexurian sistemas icnobs. erT SemTxvevaSi,
dartul pirobebTan msgavsebis erT-erT arsebiT faqtors, esaa ndobisa da keTilsindisierebis principis sawinaaRmdego
kerZod mravaljeradi gamoyenebis mizans, aq ukve Sromis baz- standartuli pirobebis baTiloba, xolo meore SemTxvevaSi ba-
ris da sxva socioekonomikuri maxasiaTeblis gaTvaliswinebaa Tilobis konkretuli safuZvlebis katalogi. garda amisa, Sro-
aucilebeli. sabazro-ekonomikuri urTierTobis ganviTarebis mis kodeqsSi ganxorcielebuli cvlilebebis Semdeg dadginda
paralelurad, izrdeba msxvil kompaniaTa ricxvi, romlebic xelSekrulebis debulebaTa kontrolis damatebiTi meqanizmi.
araerT dasaqmebulTan aformeben Sromis xelSekrulebas.
aseT viTarebaSi, damsaqmeblebis mier TiToeul dasaqmebul- 70
Lingemann S., Allgemeine Geschäftsbedingungen und Arbeitsvertrag, NZA Heft 4/2002, S.
Tan xelSekrulebis pirobebis detaluri ganixilva aRar war- 183.
moadgens moqnil instruments da dasaqmebulTa raodenobidan 71
Preis U., Arbeitsrecht, Verbraucherschutz und Inhaltskontrolle, Sonderbeilage zu NZA, Heft
16/2003, S. 23.

66 67
5.1. keTilsindisierebis principi, rogorc xelSek- qstSi standartuli pirobebis inkorporireba.
rulebis standartuli pirobebis Sinaarsis kontro- Sromis xelSekrulebebis Sinaarsis kontrolis masStabTan
dakavSirebiT germaniis Sromis federalurma sasamarTlom
lis zogadi safuZveli
ganmarta, rom standartuli pirobebis Sefasebisas mxedvelo-
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi Seicavs ramdenime so- baSi unda iqnes miRebuli SromiTsamarTlebrivi pirobebis
cialuri xasiaTis zogadabstraqtul normas, romlebic samo- e.w. „samarTlianobis kontroli“ („Billigkeitskontrolle“)76, raTa ar
qalaqo brunvis samarTlianobas emsaxurebian da riTic, up- moxdes xelSekrulebis dadebisken mimarTuli molaparakebis
irvelesyovlisa, kerZosamarTlebriv urTierTobebSi naklebad struqturulad uTanasworo Zalebis borotad gamoyeneba da
xelsayrel mdgomreobaSi myofi piris interesebis uzrunve- urTierTobis erTi mxaris Seusabamod datvirTva77.
lyofa xdeba. aseT normebs ganekuTvneba sk me-8 muxlis mesame
punqti72, sk 54-e73, sk 55-e muxlebi74 da umTavresi, sk 346-e mux- 5.2. Sinaarsis kontrolis konkretuli safuZvlebi
liT gaTvaliswinebuli debuleba, romlis Tanaxmadac baTilia
xelSekrulebis standartuli pirobebis baTilobis zog-
xelSekrulebis standartuli piroba, miuxedavad xelSekrule-
adi normis garda, samoqalaqo kodeqsis 347-e da 348-e mux-
baSi misi CarTvisa, Tu igi, ndobisa da keTilsindisierebis
lebSi mocemulia baTilobis safuZvelTa katalogi, rom-
principebis sawinaaRmdegod, sazianoa xelSekrulebis meore
lebic xelSekrulebis erTi mxaris mier dadgenil pirobaTa
mxarisTvis. normis teqstidan gamomdinareobs, rom ndobisa da
baTilobis konkretul safuZvelze uTiTeben. orive muxlis
keTilsindisierebis principebis sawinaaRmdego saxelSekrule-
pirveli winadadebebi identuri Sinaarsisaa da gansazRvraven,
bo piroba, romlis Sinaarssac erTi mxare winaswar gansaz-
rom CamonaTvalSi arsebuli safuZvlebis dadgomisas xelSek-
Rvravs da udgens meores, baTilad unda iqnes cnobili, Tuki
rulebis standartuli pirobebi, romlebsac SemTavazebeli
igi sazianoa meore mxarisTvis, miuxedavad masze gancxadebuli
iyenebs im fizikuri pirebis mimarT, romlebic ar misdeven
Tanxmobisa, rasac mowmobs fraza „miuxedavad xelSekruleba-
samewarmeo saqmianobas, baTilad unda iqnas cnobili. saxezea
Si misi CarTvisa“. swored amaSi mdgomareobs xelSekrulebis
normaTa ganlagebis garkveuli sistemuri xarvezi an trans-
standartuli pirobebis Sinaarsis kontroli, romlis gamoy-
formirebuli normis Sinaarsis uzustoba. Tuki mocemuloba,
enebac SesaZlebelia ganurCevlad imisa, samarTalurTierTo-
romelic baTilobis safuZvlebis dadgomis SemTxvevaSi stan-
bis monawilem ganacxada Tu ara Tanxmoba. tipuri SromiTi
dartuli pirobebis Sinaarsis kontrols exeba, identuradaa
xelSekrulebis mxareebis interesTa balansis misaRwevad75
Camoyalibebuli, maSin kanonmdebelma ratom gaanawila isini or
aucilebelia samarTalsubieqtebis qcevis keTilsindisiereba
sxvadasxva muxlSi, ra iyo misi mizani? am sakiTxis gasarkvevad,
da swored am moTxovnis gaTvaliswinebiT, xelSekrulebis te-
umjobesia ganxilul iqnas germaniis samoqalaqo kodeqsis ms-
72
„samarTlebrivi urTierTobis monawileni valdebulni arian keTilsindisi- gavsi normebi, romelTa analogiiTac qarTul civilistikaSi
erad ganaxorcielon TavianTi uflebebi da movaleobebi“. gaCnda standartuli pirobebisa da maTi Sinaarsis kontrolis
73
“baTilia garigeba, romelic arRvevs kanoniT dadgenil wessa da akrZalvebs,
samarTlebrivi safuZvlebi.
ewinaaRmdegeba sajaro wesrigs an zneobriv normebs”
74
“baTilia garigeba, romelic dadebulia erTi mxaris mier meoreze gavlenis germaniis samoqalaqo kodeqsi Seicavs xelSekrulebis stan-
borotad gamoyenebiT, roca maTi urTierToba dafuZnebulia gansakuTrebul
ndobaze.” 76
Bauer J., Kock M., Arbeitsrechtliche Auswirkungen des neuen Verbraucherschutzrechts, DB
75
ix. ioseliani a., “keTilsindisierebis principi saxelSekrulebo samarTalSi 2002, S. 45.
(SedarebiTsamarTlebrivi gamokvleva), Jurn. „qarTuli samarTlis mimoxilva“, 77
Hönn G., Zu den „Besonderheiten“ des Arbeitsrechts, Zeitschrift für Arbeitsrecht, 2003, S.
specialuri gamocema, 2007, gv. 16. 354.

68 69
dartuli pirobebis Sinaarsis kontolis samsafexurian meqa- sk 347-e da 348-e muxlebis mocemulobaSi koreqtirebis Setana,
nizms78. winaswar formulirebuli pirobebis baTilobis zogadi riTic cxadi gaxdeba am or normas Soris gansxvaveba. xolo, Tu
safuZveli mocemulia gsk 307-e muxlSi da iTvaliwinebs ndo- qarTveli kanonmdebeli aRniSnuls ar gaiTvaliswinebs, maSin
bisa da keTilsindisierebis principis sawinaaRmdegod stand- sistemuri TvalsazrisiT gamarTlebuli iqneba am or muxlSi
artul pirobaTa baTilobas, Tuki igi sazianoa xelSekrulebis mocemuli baTilobis safuZvlebis erT normaSi gaerTianeba.
meore mxarisTvis. rac Seexeba, baTilobis konkretul safuZv-
lebs, isini, msgavsad samoqalaqo kodeqsis normebisa, or muxl-
Sia gadanawilebuli, Tumca maT Soris arsebobs ganmasxvavebeli 5.3. xelSekrulebis Sinaarsis kontrolis SromiTsamarT-
faqtori. erT SemTxvevaSi, SesaZlebelia mxareTa interesebis lebrivi normebi
dabalansebisaTvis, standartuli pirobebis baTilobis safuZ-
vlebis ganmarteba da Sefaseba (gsk 308-e muxli), norma ar Sei- 2013 wlis 12 ivnisis saqarTvelos №729 organuli kanoniT
cavs mkacrad gansazRvrul formulirebebs79 da mosamarTles ganisazRvra SromiTi xelSekrulebis pirobebis kontrolis sa-
Sefasebis farTo speqtrs uqmnis, xolo meore SemTxvevaSi ase- Sualebebi. Sromis kodeqsis pirvel muxls daemata mesame pun-
Ti Sefaseba gamoricxulia da aucilebelia muxlSi miTiTebuli qti, romlis Tanaxmadac Sromis xelSekrulebiT ar SeiZleba
mocemulobis arsebul faqtobriv garemoebebze zusti misad- ganisazRvros Sromis kodeqsiT gaTvaliswinebulisgan gansx-
ageba (gsk 309-e muxli)80, gansakuTrebulad mkacrad unda dadg- vavebuli normebi, romlebic auareseben dasaqmebulis mdgo-
indes, rom standartuli pirobebis gamoyeneba xelSekrulebis mareobas. msgavs formulirebas Seicavs Sk me-6 muxlis me-10
meore mxarisTvis sazianoa81. mocemulobis Sefasebis SesaZle- punqti. Seicvala Sk me-13 muxli, romlis me-4 punqtic Sromis
blobis faqtorzea damokidebuli konkretul normaTa gamoy- Sinaganawesis im debulebis baTilobas adgens, romelic indi-
enebis rigiToba. pirvel rigSi, mowmdeba xelSekrulebis stan- vidualur SromiT xelSekrulebas, koleqtiur xelSekrulebas
dartuli pirobebis baTilobis mkacrad gansazRvruli safuZ- an Sromis kodeqss ewinaaRmdegeba. am sami damatebis SetaniT,
vlebi, romlebic Sefasebas gamoricxavs, Semdgom ukve xdeba im kanonmdebelma SromiTi xelSekrulebis Sinaarsis kontrolis
normis safuZvelze samarTalSefardeba, romlebic interesTa damatebiTi meqanizmebi Seqmna. pirvel rigSi, damsaqmebels ez-
balansis misaRewevad mocemulobis Sefasebis SesaZleblobas Rudeba xelSekrulebis iseTi pirobebis dadgena, rac Sromis
icnobs. da bolos, Tuki saxeze ar iqneba baTilobis arc erTi kodeqsiT gansazRvruli dacvis minimaluri standartebisgan
normiT gaTvaliswinebuli konkretuli safuZvlis gamoyenebis gansxvavebiT dasaqmebulis mdgomareobas auaresebs. xolo, Tu
faqtobrivi winapiroba, maSin mimarTaven keTilsindisierebis Sinaganawesi xelSekrulebis nawilia, maSin dauSvebelia Sinaga-
moTxovnaTa sawinaaRmdegod mxarisaTvis saziano standartuli nawesis iseTi pirobis dadgena, rac kanonTan an individualur
pirobebis baTilobis normas. SromiT xelSekrulebasTan winaaRmdegobaSi mova.
Sesabamisad, Tuki saqarTvelos samoqalaqo kodeqsSi gaT-
valiswinebuli standartuli pirobebis baTilobis Sesaxeb
6. daskvna
normebi emyareba germaniis kanonmdeblobas, umjobesi iqneba
standartuli pirobebis samarTlebrivi bunebis, Sromisa
78
http://dejure.org/gesetze/BGB, §307, 308, 309 da momxmarebelTa uflebebis dacvis samarTlis urTierT-
79
Junker A., Kamanabrou S., Vertragsgestaltung, 2. Auflage, 2006, Rn. 143. mimarTebis sakiTxis gaanalizebis, Sromis xelSekrulebaSi
80
Klunzinger E., Einführung in das Bürgerliche Recht, 2009, S. 103. standartuli pirobebisa da kontrolis meqanizmebis ganxil-
81
Junker A., Kamanabrou S., Vertragsgestaltung, 2. Auflage, 2006, Rn. 142.

70 71
vis Semdeg, daskvnis saxiT SeiZleba aRiniSnos, rom: qti, rac xelSekrulebis Sinaarsis formulirebisas damsaqmeb-
_kanonmdeblis mier xelSekrulebis standartuli piro- lis Tavisuflebis zRudavs.
bebis Sinaarsis kontroli umTavresad momxmarebelTa ufle- _ standartuli pirobebis Sinaarsis kontrolis konkret-
bebis dacviskenaa mimarTuli, Tumca momxmareblisa da dasaqme- ul safuZvlebTan dakavSirebiT, marTebulia germaniis praqti-
bulis samarTlebrivi mdgomareobis msgavsi xasiaTidan, samar- kis gaziareba da samoqalaqo kodeqsis 347-e da 348-e muxlebis
Tlis am ori dargis warmoSobis ganmapirobebeli faqtorebi- debulebebs Soris gansxvavebis sakanonmdeblo wesiT reguli-
dan gamomdinare, SromiT urTierTobebzec vrceldeba. reba.
_ Sromis Sinaganawesis maxasiaTeblebidan gamomdinareobs,
rom misi Sinaarsi msgavsia standartuli pirobebisa, rasac mow-
mobs Sromis kodeqsis me-6 muxlis mexuTe punqtis debuleba,
Sromis xelSekrulebaSi Sinaganawesis integrirebis SemTxveva-
Si damsaqmeblis mier dasaqmebulisTvis misi gacnobis valdeb-
ulebebis Sesaxeb da ar iTvaliswinebs Sinaarsis gansazRvrisas
mxareTa SeTanxmebas. amasve adasturebs Sk me-13 muxli, rom-
lis Tanaxmadac Sinaganawesis Sinaarsis CamoyalibebaSi mxolod
damsaqmebeli iRebs monawileobas.
_ samarTlebrivi usafrTxoebis sakiTxs, definiciaTa
sicxadesTan mimarTebiT, safrTxe eqmneba. momxmarebelTa
uflebebis dacvis Sesaxeb kanonTan dakavSirebiT mimdinare
sakanonmdeblo procesis dasrulebas momxmareblis cnebis
ganmartebis gauqmeba mohyva, rac mniSvnelovanwilad arTulebs
sabazro-ekonomikuri urTierTobis susti mxaris interesebis
socialur dacvas. vinaidan samoqalqo kodeqsi Tavad iyenebs
termins „momxmarebeli“, umjobesi iqneba misi definireba samo-
qalaqo kodeqsis zogad nawilSi. alternativis saxiT SesaZloa,
momxmarebelTa dacvis Sesaxeb axali kanonis miRebiT terminTa
ganmartebis regulireba.
_ miuxedavad imisa, rom Sromis kodeqsiT ganisazRvra ar-
sebiTi pirobebis katalogi, Sk me-11 muxlis me-2 punqtis meore
winadadebis normirebiT, kanonmdebeli uSvebs yvela CamoTv-
lil arsebiT pirobebze SeTanxmebis gareSe Sromis xelSek-
rulebis dadebas.
_ 2013 wlis 12 ivniss Sromis kodeqsSi ganxorcielebuli
cvlilebebisa da damatebebis Sedegad Seiqmna SromiTi xelSek-
rulebis pirobebis Sinaarsis kontrolis meqanizmebi, rogori-
caa pirveli muxlis me-3 punqti, aseve me-13 muxlis me-4 pun-

72 73
mariam bajiaSvili

samuSao drois Taviseburebani saqarTvelos Sromis kodeqsis


mixedviT (Sedareba germaniis Sromis samarTalTan)

1. Sesavali

SromiTi urTierToba, rogorc cnobilia, esaa valdebule-


biTsamarTlebrivi urTierTobis nairsaxeoba, romlisTvisac
damaxasiaTebelia daqvemdebarebuli urTierTmimarTeba dam-
saqmebelsa da dasaqmebuls Soris. aq dasaqmebuli warmoadgens
damsaqmebelTan SedarebiT sust mxares, romelic saWiroe-
bs dacvas misi Zalauflebisgan. Sromis samarTali, rogorc
samarTlis damoukidebeli dargi, istoriulad dasaqmebulTa
dacvis mizniT Camoyalibda.1 swored amitom Sromis samarTali
awesebs dacvis minimalur standartebs, romlis modificireba
SeiZleba mxolod erTi mimarTulebiT _ dasaqmebulis sasarge-
blod.
Sromis samarTalSi erT-erTi mniSvnelovani sakiTxia sa-
muSao dro, romelze msjelobisas aseve aucilebelia misi,
rogorc dacvis minimaluri standartis arsis gaTvaliswineba.
saqarTvelos Sromis kodeqsi, romelic miRebulia 2006 wlis
25 maiss (bolo cvlilebebi Sevida 2013 wlis 12 ivniss), sa-
muSao drois sakanonmdeblo mowesrigebas Seicavs IV TavSi.
es debulebebi awesrigebs rogorc samuSao, aseve Sesvenebisa
da dasvenebis drosTan dakavSirebul sakiTxebs. nebismieri
qveynisaTvis, romelsac aqvs pretenzia samarTlebriv da so-
cialur saxelmwifod Camoyalibebaze, TavisTavad mniSvnelova-
nia socialuri da SromiTi urTierTobebis sferoSi Sesabamisi
sakanonmdeblo bazis Seqmna da daxvewa. is garemoeba, rom 2010
wlis 17 dekembris 4113-rs kanoniT saqarTvelos Sromis kodeq-
si organul kanonad gardaiqmna, rac ganapiroba amave wlis oq-
tomberSi konstituciaSi Setanilma cvlilebebma, TavisTavad

1
CaCava s., „vadiani da uvado SromiTi xelSekrulebebis moSlis mimarT moqmedi
kanonmdeblobis samosamarTleo samarTliT srulyofis rekomendaciebi“, sase-
minaro naSromi, 2008-2009, gv: 6.

74 75
miuTiTebs, rom saqarTvelos saxelmwifosaTvis SromiTi bad iTvleba samuSao dro. saqarTvelos Sromis kodeqsis (Semd-
uflebebis dacva da uzrunvelyofa erT-erT prioritetul gomSi sSk) me-6 muxlis me-9 punqti, romelic damatebulia 2013
sakiTxs warmoadgens. swored amitom aucilebeli xdeba aRniS- wlis 12 ivniss saqarTvelos organuli kanoniT saqarTvelos
nuli sferos sakanonmdeblo bazis srulyofa, romlis farg- organul kanonSi „saqarTvelos Sromis kodeqsi“ cvlilebis
lebSic, sasurvelia samuSao drois momwesrigebeli normebis Setanis Sesaxeb, pirdapir miuTiTebs, rom sxva CamoTvlil
kidev erTxel ganxilva. pirobebTan erTad samuSao dro da dasvenebis dro SromiTi
winamdebare naSromi miznad isaxavs, germaniaSi moqmed sa- xelSekrulebis arsebiT pirobebs warmoadgens (b) qvepunqti).
muSao drois momwesrigebel normebTan Sedarebis gziT gaanal- iseve, rogorc Sromis sxva pirobebi, samuSao droc, rogorc
izdes, ramdenad amomwuravadaa mowesrigebuli aRniSnuli wesi, Tavad Sromis xelSekrulebaSia gansazRvruli. sSk-s me-14
sfero saqarTvelos Sromis kodeqsSi da ra kuTxiT saWiroebs muxli, romelic samuSao drois xangrZlivobas gansazRvravs,
igi daxvewas. Semdgom TavebSi ganxiluli iqneba rogorc sa- calke ar iZleva samuSao drois definicias, magram amave mux-
muSao drosTan dakavSirebuli konkretuli sakiTxebis Ta- lis pirvel punqtSi naTqvamia, rom samuSao drois xangrZlivo-
viseburebani, aseve arsebiTi gansxvavebebi zogadad aRniSnuli ba drois is monakveTia, romlis ganmavlobaSic dasaqmebuli
sferos maregulirebel kanonmdeblobaTa Soris, xolo bolos, asrulebs samuSaos. germaniis kanoni samuSao drois Sesaxeb,
daskvnis saxiT Sejamdeba naSromSi ganxorcielebuli kvlevis romelic miRebulia 1994 wlis 6 ivniss,4 me-2 paragrafis
Sedegebi, rac SeiZleba erTgvar rekomendaciebadac iqnes miC- pirvel punqtSi ganmartavs, rom samuSao drod iTvleba drois
neuli SromiTi kanonmdeblobis dasaxvewad. monakveTi samuSaos dawyebidan mis damTavrebamde.5 cxadia, rom
aRniSnuli periodi samuSao drod miiCneva Sesvenebis drois ga-
reSe.6 aqedan gamomdinare, dro, romelic dasaqmebuls sWirde-
2. samuSao drois cneba da xangrZlivoba ba gzaSi saxlidan samuSao adgilamde misasvlelad, ar iTvleba
samuSao droSi. amis sapirispirod, samuSao droSi Sedis mag.,
2. 1. samuSao drois cneba sawarmodan mis gareT mdebare samuSao adgilamde misasvlelad
saWiro drois monakveTi. xSirad sakamaTo xdeba, Tu rodis iw-
Sromis xelSekruleba ormxrivi xelSekrulebaa, ro- yeba samuSao dro. misi dawyebis momentis gansazRvrisTvis araa
melic afuZnebs grZelvadian valdebulebiT urTierTobas2 da sakmarisi mxolod is garemoeba, rom dasaqmebulma gadaabija
radganac igi momsaxurebis xelSekrulebis erT-erTi saxea, mis samuSao adgilis zRurbls. ufro swori iqneba miviCnioT, rom
mimarT Sromis kodeqsTan erTad samoqalaqo samarTlis norme- samuSao dro iwyeba im momentidan, rodesac dasaqmebuli faq-
bic gamoyeneba. Sromis xelSekruleba, TavisTavad, Sesrule- tobrivad Seudgeba samuSaos Sesrulebas samuSao adgilze.
baTa erTjeradad gacvliT ar amoiwureba; dasaqmebuls Tavisi germanuli doqtrinis mixedviT, samuSao dro moicavs agreTve,
valdebulebis Sesruleba gansazRvruli drois ganmavlobaSi muSaobasTan dakavSirebuli wina da Semdgomi saqmianobebisT-
ekisreba. es wesi moqmedebs ara marto maSin, rodesac Sromis vis daxarjul dros; magaliTad, dro, romelic damsaqmebelma
anazRaureba drois mixedviT ganisazRvreba, aramed maSinac,
rodesac mxareebis mier Sesrulebaze damokidebuli anazRau- handlung, München 1992, S. 1181.
rebaa SeTanxmebuli.3 xelSekrulebis erT-erTi ZiriTad piro- 4
bolos igi Seicvala 2006 wlis 31 oqtombris dadgenilebiT.
5
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 9. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2009, S.
549, Rn. 16.
2
Dütz W., Arbeitsrecht, 13. Auflage, C.H. Beck, München 2008, S. 77, Rn. 137. 6
Brox H., Rüthers B., Hennsler M., Arbeitsrecht, 16. neubearbeitete Auflage, Verlag W. Kohl-
3
Schaub G., Arbeitsrechtshandbuch, 7., überarbeitete Auflage, C.H. Beck’sche Verlagsbuch- hammer, Stuttgart 2004, S.71, Rn. 211.

76 77
gamoiyena samuSao masalis dasarigeblad (winare saqmianoba), axeb germaniis kanonis mixedviT samuSao drois definiciisaT-
xolo dasaqmebulma _ Tavisi samuSao adgilis mosawesrige- vis araa aucilebeli, samuSao mainc da mainc samuSao adgilze
blad (Semdgomi saqmianoba), iTvleba samuSao droSi. samuSaos Sesruldes, rom igi samuSao droSi CaiTvalos.9
specifikidan gamomdinare, Sxapis miRebisa da tansacmlis ga- sSk-iT araa gaTvaliswinebuli im SemTxvevebis sakanonmde-
mocvlisaTvis saWiro drois monakveTi ar Sedis kanonismier blo mowesrigeba, rodesac piri erTdrouladaa dasaqmebuli
samuSao droSi.7 tansacmlis gamosacvlelad saWiro dro mx- ramdenime damsaqmebelTan. aseT viTarebaSi, germanuli Sromis-
olod im SemTxvevaSi miekuTvneba kanonismier samuSao dros, samarTlebrivi doqtrinis Tanaxmad, gamoiyeneba samuSao drois
Tu igi samsaxurebrivadaa dawesebuli (mag. usafrTxoebis sam- Sejamebuli aRricxvis wesi.10 sSk-s me-16 muxli aRniSnuli wesis
saxurSi). es samuSao dro anazRaurebadia Tu ara dasaqmebu- gamoyenebas uSvebs im SemTxvevebSi, rodesac, samuSaos piro-
lisaTvis, es ukve yovel konkretul SemTxvevazea damokidebu- bebis gaTvaliswinebiT, SeuZlebelia yoveldRiuri an yovelk-
li. rac Seexeba mivlinebis dros, germanuli doqtrinis mixed- vireuli samuSao drois xangrZlivobis dacva.11
viT igi ar iTvleba kanonismier samuSao droSi, magram im Sem- samuSao drois cnebasTan germanuli doqtrinis mixedviT
TxvevebSi, rodesac mivlinebisas dasaqmebuli Tavis saxelSek- uSualodaa dakavSirebuli samuSaosaTvis mzadyofnis SemTx-
rulebo valdebulebebs asrulebs an SromiTi urTierTobis vevebi. Tuki, SromiTi urTierTobis arsis gaTvaliswinebiT,
ZiriTad Sesrulebas axorcielebs (mag. satvirTos mZRoli, an dasaqmebuli Tavs samuSaos Sesasruleblad mzad miiCnevs, aseT
piri, romelic mivlinebisas muSaobs samsaxurebriv dokumente- viTarebaSi erTmaneTisagan unda ganvasxvavoT sami varianti:
bze), mivlinebis dro TavisTavad mieTvleba samuSao dros.8 1) samuSaosaTvis mzadyofna (germ. Arbeitsbereitschaft) _ es niS-
qarTul Sromis kanonmdeblobaSi mivlinebasTan dakavSirebul navs SesrulebisTvis/samuSaosTvis mzadyofnis mdgomareobas,
sakiTxebs awesrigebs sSk-s me-12 muxli, romlis me-4 punqti romelsac Tan axlavs fxizlad da yuradRebiT yofna. igi war-
adgens, rom damsaqmebeli valdebulia, srulad aunazRauros moadgens Sesrulebas Cveulebriv samuSaosTan SedarebiT ufro
dasaqmebuls mivlinebasTan dakavSirebuli xarjebi. anazRau- mcire kondiciiT, naklebi datvirTviT12 (germ. Arbeit minderer
rebis valdebulebidan gamomdinare, SeiZleba davaskvnaT, rom Leistung) da iTvleba samuSao droSi. amis magaliTia Sveicaris
mivlinebis dro samuSao droSi iTvleba, TumcaRa amave muxlis saqmianoba, romelic meTvalyureobs Sesasvlel kars maSinac,
me-5 punqti mxareebs aZlevs saSualebas, SromiTi xelSekrule- roca aravin Sedis an gamodis.13 TavisTavad cxadia, rom aRniS-
biT daadginon sxva wesebi. ase rom, Sromis kodeqsis aRniSnuli nuli saqmianoba unda anazRaurdes, Tumca, naklebi datvirT-
debulebebi mxolod im SemTxvevaSi gamoiyeneba, Tu isini ar vis gamo xelfasic, Sesabamisad, SeiZleba iyos sakmaod dabali.
isargebleben SeTanxmebis uflebiT. yovel konkretul SemTxvevaSi ki anazRaurebis odenoba gan-
garda amisa, Sromis koleqtiuri an individualuri xelSek-
rulebiT SeiZleba dadgindes, rom samuSao droSi Sedis da 9
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 9. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2009, S. 549,
anazRaurebadia samuSaos faqtobrivi Sesrulebisa da samuSaos Rn. 18.
momzadebisaTvis daxarjuli dro, miuxedavad imisa, rom igi ar
10
iqve, S. 549, Rn. 17.
11
ix. sSk-s muxli me-16.
xorcieldeba uSualod samuSao adgilze. samuSao drois Ses- 12
igulisxmeba, rom samuSaosaTvis mzadyofnisas dasaqmebuli ufro nakleb
Sromas eweva, vidre Cveulebrivi samuSaos Sesrulebisas, magram Sromobs ufro
mets, vidre samsaxurSi morigeobisas (Bereitschaftsdienst). morigeobis samsaxurSi
7
ix. germaniis Sromis sasamarTlos gadawyvetileba 25. 4. 1962 AP BGB §611 Mehr- ki igi ufro meti datvirTviT muSaobs, vidre gamoZaxebisaTvis mzadyofnisas.
arbeitsvergütung N 6. swored samuSao datvirTvis kondiciaTa Soris gansxvaveba mijnavs dasaxele-
8
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 9. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2009, S. bul sam SemTxvevas erTmaneTisgan.
549, Rn. 17. 13
Sead. Dütz W., Arbeitsrecht, 13. Auflage, C.H. Beck, München 2008, S. 79, Rn. 143.

78 79
isazRvreba SromiTi xelSekrulebiT.14 2) morigeobis samsaxuri va xazi im garemoebas, rom morigeoba, rogorc amas axorcie-
(germ. Bereitschaftsdienst) _ es aris drois monakveTi, rodesac leben germaneli eqimebi, unda CaiTvalos samuSao droSi miuxe-
dasaqmebuli unda Seyovndes damsaqmeblis mier gansazRvrul davad imisa, amgvar samsaxurSi dasaqmebul pirebs aqvT Tu ara
adgilas uSualod samuSao adgilis teritoriul farglebSi an daZinebis SesaZlebloba. evrokavSiris samarTlis upirateso-
mis gareT ise, rom mas ar moeTxoveba pirdapir samuSao adgil- bis principis gaTvaliswinebiT, germaniis iuridiul doqtri-
ze yofna, raTa saWiroebis SemTxvevaSi SeeZlos, dauyovnebliv naSi Sevida cvlileba da 2003 wlis bolodan morigeobis dro
Seudges Tavisi samuSao saqmianobis ganxorcielebas. magali- iTvleba samuSao drod.18
Tad gamodgeba eqimebis saqmianoba saavadmyofoebSi, radgan maT
SeuZliaT mosasvenebel oTaxebSi daisvenon samuSaosgan manam,
2. 2. samuSao drois xangrZlivoba
sanam, saWiroebis SemTxvevaSi, ar moxdeba maTi gamoZaxeba. ase-
Ti SemTxvevebic TavisTavad iTvleba samuSao droSi.15 morige- SromiT xelSekrulebaSi, rogorc wesi, mxareebi ar Tanx-
obisaTvis damaxasiaTebel Tvisebas warmoadgens is garemoeba, mdebian xolme samuSao drois xangrZlivobasa da mdgomareo-
rom dasaqmebuls Tavisuflad SeuZlia aRniSnuli drois gamoy- baze.19 umetes SemTxvevaSi samuSao drois xangrZlivobas
eneba da SezRuduli araa garkveuli saqmianobis SesrulebiT.16 calmxrivad gansazRvravs damsaqmebeli. sSk-s me-13 muxlis
3) gamoZaxebisaTvis mzadyofna (germ. Rufbereitschaft) _ maSinaa pirveli da me-2 punqtebis Tanaxmad, damsaqmebels ufleba
saxeze, rodesac, marTalia, dasaqmebuls SeuZlia imyofebodes aqvs daadginos Sromis Sinaganawesi da valdebulia gaacnos is
mis mier Tavisuflad arCeul adgilze, magram xelmisawvdomi dasaqmebuls, xolo Sromis Sinaganawesi _ esaa werilobiTi do-
unda iyos damsaqmeblisaTvis, raTa umalve SeeZlos muSaobis kumenti, romliTac sxva pirobebTan erTad SeiZleba ganisaz-
dawyeba. am situaciis magaliTad gamodgeba SemTxveva, rodesac Rvros: a) samuSao kviris xangrZlivoba, yoveldRiuri samuSaos
saavadmyofos eqimi imyofeba saxlSi da misi gamoZaxeba tele- dawyebisa da damTavrebis dro, cvlaSi muSaobisas _ cvlis xan-
foniT SeiZleba nebismier dros. gamoZaxebisaTvis mzadyofni- grZlivoba; b) dasvenebis xangrZlivoba. am danawesis mixedviT,
sas samuSao droSi mxolod faqtobrivad namuSevari dro iTv- samuSao drois, ufro zustad, samuSao kviris xangrZlivobis
leba, xolo danarCeni ki dasvenebis drod miiCneva.17 gansazRvris uflebas Sromis Sinaganawesis SemoRebis gziT
morigeobis samsaxuri da gamoZaxebisaTvis mzadyofna 2003 kanoni calmxrivad swored damsaqmebels aniWebs. sSk-s me-14
wlis bolomde germanul samarTalSi dasvenebis drod iTvle- muxlis pirveli punqtidanac swored ase gamomdinareobs, rom
boda. amgvari praqtika morigeobis samsaxurTan dakavSirebiT damsaqmebelia uflebamosili, daadginos samuSao drois xan-
eWvqveS daayena evropuli sasamarTlos 2000 wlis 3 oqtombris grZlivoba. mTavar SezRudvas am SemTxvevaSi warmoadgens ka-
gadawyvetilebam (e.w. „simapis“ gadawyvetileba), romelSic sa- noniT dawesebuli zeda zRvari 40 saaTis odenobiT. kviris gan-
samarTlom miiCnia, rom samedicino morigeoba unda CaiTvalos mavlobaSi samuSao drois xangrZlivoba ar unda aRematebodes
samuSao droSi. xolo imave wlis 9 seqtembris e.w. „iegeris“ 40 saaTs, xolo specifikuri samuSao reJimis mqone sawarmoSi,
gadawyvetilebaSi evropulma sasamarTlom kidev erTxel gaus- sadac warmoebis/SromiTi procesi iTvaliswinebs 8 saaTze meti

14
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 9. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2009, S. 550, 18
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 9. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2009, S. 551,
Rn. 22. Rn. 24.
15
Sead. Dütz W., Arbeitsrecht, 13. Auflage, C.H. Beck, München 2008, S. 80, Rn. 143. 19
samuSao drois mdgomareobaSi aq igulisxmeba samuSao drois gadanawileba
16
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 9. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2009, S. 552, kviris dReebze, yoveldRiuri samuSao drois dawyebisa da damTavrebis dro,
Rn. 29. aseve Sesvenebis dro; Sead. Schaub G., Arbeitsrechtshandbuch, 7., überarbeitete Auflage,
17
Dütz W., Arbeitsrecht, 13. Auflage, C.H. Beck, München 2008, S. 80, Rn. 143. C.H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung, München 1992, S. 266.

80 81
xangrZlivobis uwyvet reJims _ samuSao dro ar unda aRemate- xangrZlivoba. TumcaRa, Tu cvlaSi muSaobis Sesaxeb SromiTi
bodes kviraSi 48 saaTs. specifikuri samuSao reJimis dargebis xelSekrulebis dadebisas mxareebi individualurad SeTanx-
CamonaTvals gansazRvravs saqarTvelos mTavroba, romelic mdebian cvlis xangrZlivobaze, rasakvirvelia am individu-
saqarTvelos organul kanonSi „saqarTvelos Sromis kodeqsi“ alur SeTanxmebas eqneba upiratesoba Sromis SinaganawesiT
cvlilebis Setanis Sesaxeb 2013 wlis 12 ivnisis organuli kan- gansazRvrul pirobebTan SedarebiT, vinaidan sSk-s me-13
onis me-2 muxlis pirveli punqtis g) qvepunqtis mixedviT val- muxlis me-4 punqtis Tanaxmad, baTilia Sromis Sinagawesis
debulia am kanonis amoqmedebidan 3 Tvis vadaSi (2013 wlis is debuleba, romelic ewinaaRmdegeba individualur SromiT
12 seqtembramde) SeimuSaos da dadgenilebiT daamtkicos sSk- xelSekrulebas an koleqtiur xelSekrulebas an kanons.
s aRniSnul muxlSi miTiTebuli specifikuri samuSao reJimis aqedan gamomdinare, SegviZlia vimsjeloT, rom saxelwifo
dargebis CamonaTvali20. samuSao droSi ar iTvleba Sesvenebisa cdilobs, SromiTi urTierTobis mxareebs meti Tavisufle-
da dasvenebis dro. sSk pirdapir ar Seicavs aRniSnuli samuSao ba misces, raTa survilis SemTxvevaSi kanonis danawesisagan
drois kviris dReebze gadanawilebis sakanonmdeblo mowesrige- gansxvavebulad moawesrigon SromiTi urTierTobebi msgavs
bas. Tu yoveldRiuri samuSao drois Sesaxeb arc mxareebi Se- viTarebaSi. aqve gasaTvaliswinebelia sSk-s pirveli muxlis
Tanxmebulan Sromis xelSekrulebaSi, aseT SemTxvevaSi SeTanx- me-3 punqti, romlis Tanaxmadac, SromiTi xelSekrulebiT
mebulad unda CaiTvalos Cveulebisamebr miRebuli samuSao ar SeiZleba ganisazRvros am kanoniT gaTvaliswinebulisa-
dro, romelic damkvidrebulia praqtikaSi. sSk pirdapir aseve gan gansaxvavebuli normebi, romlebic auaresebs dasaqmebu-
ar adgens samuSao kvira 5-dRiania Tu 6-dRiani. amis dadgena lis mdgomareobas. amgvarad, SromiTi urTierTobis mxareebs
umravles SemTxvevebSi xdeba calmxrivad damsaqmeblis mier. SeuZliaT, sSk-s me-14 muxlis pirveli prima punqtisagan gan-
vinaidan saqarTveloSi ar arsebobs SabaTs muSaobis akrZalva, sxvavebul mowesrigebas mimarTon mxolod im mimarTulebiT,
savaraudoa, rom kanonismieri 40-saaTiani samuSao dro 6-dRian romelic gaaumjobesebs dasaqmebulis mdgomareobas. me-14
samuSao kvirazec SeiZleba ganawildes. muxlis me-2 punqtis danawesi ki warmoebis/SromiTi procesis
amave muxlis pirveli prima punqtis mixedviT, Tu dam- 24-saaTiani uwyveti reJimis pirobebSi imperatiul SezRudvas
saqmeblis saqmianoba iTvaliswinebs warmoebis/SromiTi pro- awesebs samuSao dReebs (cvlebs) Soris dasvenebis 12-saaTiani
cesis 24-saaTian uwyvet reJims, mxareebi uflebamosili ari- monakveTis gansazRvriT. amasTan sayuradReboa, rom german-
an, dadon xelSekruleba cvlaSi muSaobis Sesaxeb, am muxlis uli kanonisgan gansxvavebiT, sSk-Si ar aris mowesrigebuli
me-2 punqtis pirobebis gaTvaliswinebiT da dasaqmebulisT- samuSao drois maqsimaluri dRiuri zRvari; me-14 muxlis me-2
vis namuSevari saaTebis adekvaturi dasvenebis drois micemis punqtSi mxolod zogadad ganisazRvreba, rom samuSao dReebs
pirobiT. rogorc kanonis mocemuli formulirebidan Cans, (cvlebs) Soris dasvenebis xangrZlivoba ar unda iyos 12 saa-
igi mxareebs 24-saaTiani uwyveti reJimis arsebobisas cvla- Tze naklebi. aqedan gamomdinare, ar SeiZleba dRiuri samuSao
Si muSaobis Sesaxeb xelSekrulebis dadebis uflebamosile- dro imdenad gaizardos, rom dasvenebis dro erTi samuSao
bas aniWebs da es danawesi ar atarebs imperatiul xasiaTs. dRis dasasrulsa da meoris dasawyiss Soris 12 saaTze nakle-
amavdroulad gasaTvaliswinebelia, rom Tu mxareebi dade- bi gaxdes. am logikiT damsaqmebels nebismieri xangrZlivobis
ben aseT xelSekrulebas, sSk-s me-13 muxlis me-2 punqtis a) samuSao drois daweseba SeuZlia dRiuri normis saxiT, rac
qvepunqtis Tanaxmad, damsaqmebeli inarCunebs uflebas, cv- ar daarRvevs samuSao dReebs Soris 12 saaTiani dasvenebis
laSi muSaobisas Sromis SinaganawesiT gansazRvros cvlis drois moTxovnas. es saerTaSoriso standartebis ugulebe-
lyofa iqneboda da aSkarad ar Seesabameba Sromis samarTlis
20
aRniSnuli dadgenileba jer ar aris damtkicebuli.

82 83
amosaval mizans _ daadginos dacvis minimaluri standartebi hqondes amis gamo raime zomebis miRebis an samuSaodan gaTavi-
dasaqmebulis sasargeblod. suflebis SiSi.24
germanuli Sromis samarTali, qarTulisagan gansxvave- aRsaniSnavia, rom germanuli kanoni samuSao drois Sesaxeb
biT, samuSao drois Sesaxeb kanonis me-3 paragrafis pirve- sSk-sgan gansxvavebiT ar Seicavs pirdapir debulebas kviris
live winadadebaSi adgens dReSi 8-saaTiani samuSao drois ganmavlobaSi daSvebuli samuSao drois zeda zRvris Sesaxeb,
ZiriTad princips. es vada SeiZleba 10 saaTamde gaizardos magram iqidan gamomdinare, rom dRis ganmavlobaSi daSvebulia
mxolod im pirobiT, rom 6 kalendaruli Tvis an 24 kviris saSualod 8-saaTiani samuSao dro, 6-dRiani samuSao kviris
ganmavlobaSi samuSao drois xangrZlivoba dReSi saSualod 8 SemTxvevaSi dasaSvebi samuSao drois maqsimaluri odenoba
saaTs ar gadaaWarbebs.21 am gamonaklisis daSvebiT germanelma kviraSi 48 saaTs utoldeba.25 kviris ganmavlobaSi dasaSvebi sa-
kanonmdebelma, faqtiurad, samuSao drois ufro moqnilad muSao drois odenobis Sesaxeb pirdapir miuTiTebs evropuli
organizebis SesaZlebloba Seqmna22, magram amiT ar xelyo kavSiris 2003 wlis 4 noembris 2003/88/EG direqtivac samuSao
8-saaTiani samuSao dRis ZiriTadi principi. am konteqstiT drois organizebis garkveuli aspeqtebis Sesaxeb, romlis me-6
samuSao dRed iTvleba yoveli dRe garda kvirisa da uqme muxlis b) punqti adgens, rom 7-dRiani drois monakveTSi (anu
dReebisa. ase rom, SabaTic samuSao dRed miiCneva. rac Se- erT kviraSi) samuSao drois saSualo odenoba zeganakveTuri
exeba saeklesio dResaswaulebs, Tu isini imavdroulad araa samuSaos CaTvliT ar unda aWarbebdes 48 saaTs. am kuTxiT sSk
gamocxadebuli kanonismier uqmeebad, Cveulebriv, iTvleba akmayofilebs evropuli kanonmdeblobis moTxovnebs, konkre-
samuSao dReebad. amasTan, aRsaniSnavia, rom germanuli doq- tulad adgens ra kviris ganmavlobaSi dasaSvebi samuSao drois
trinis mixedviT samuSao dRe gansxvavdeba kalendaruli odenobas, Tu, ra Tqma unda, mxareebi sxva rameze ar SeTanxme-
dRisgan. dasaqmebulis samuSao dRe aiTvleba samuSao drois bulan.
dawyebidan da mTavrdeba 24 saaTis Semdeg, maSin rodesac rac Seexeba arasrulwlovanTaTvis dadgenili samuSao
kalendaruli dRe iwyeba 0:00 saaTidan da mTavrdeba 24:00 saa- drois xangrZlivobas, 18 welze naklebi asakis pirTa SromiT
Tze. magaliTad, Tu dasaqmebulis samuSao dRe daiwyo kalen- urTierTobebze vrceldeba germaniis kanoni arasrulwlov-
daruli dRis 9:00 saaTze, misi samuSao dRe damTavrdeba 24 anTa Sromis dacvis Sesaxeb, romelic samuSao drois dacvis
saaTiT gvian, anu momdevno kalendaruli dRis 9:00 saaTze. kanonTan mimarTebiT ufro specialuria da me-8 paragrafis
drois am monakveTSi akrZalulia 10 saaTze meti xniT muSaoba pirvel nawilSi adgens, rom arasrulwlovnis samuSao drois
dRis manZilze. zemoaRniSnuli wesidan gamomdinareobs ger- maqsimaluri limiti Seadgens dReSi 8 saaTs, xolo kviraSi _
manul samarTalSi yoveli dasaqmebulisaTvis individualuri araumetes 40 saaTs. amasTanave, moqmedebs ZiriTadi principi,
samuSao dRis arseboba.23 romlis mixedviTac arasrulwlovani SeiZleba dasaqmebuli
dRis ganmavlobaSi daSvebuli 10-saaTiani samuSao drois iyos mxolo orSabaTidan paraskevamde. saqarTveloSi aras-
gadaWarbeba samuSaos araswori dagegmvis gamo dasaqmebuls rulwlovanTaTvis samuSao drois xangrZlivobasTan dakav-
aniWebs uflebas, uari Tqvas samuSaos Sesrulebaze ise, rom ar Sirebul Taviseburebas gansazRvravs sSk-s me-14 muxlis me-3
da me-4 punqtebi, romlis mixedviTac 16 wlidan 18 wlamde
21
mocemul normasTan dakavSirebiT unda aRiniSnos, rom 6-Tviani vada arRvevs asakis arasrulwlovnis samuSao drois xangrZlivoba ar unda
samuSao drois organizebis garkveuli aspeqtebis Sesaxeb evropuli kavSiris
2003/88/EG direqtivis me-16 muxliT dadgenil 4-Tvian vadas.
22
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 9. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2009, S. 552, 24
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 9. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2009, S. 553,
Rn. 1. Rn. 4.
23
იქვე, S. 553, Rn. 2. 25
iqve, S. 551, Rn. 5.

84 85
aRematebodes kviraSi 36 saaTs, xolo 14 wlidan 16 wlamde mizania daicvas dasaqmebuli gadaRlisa da amiT gamowveuli
asakis arasrulwlovnis SemTxvevaSi _ kviraSi 24 saaTs. aRsan- riskebisagan janmrTelobisaTvis, aseve ubeduri SemTxvevebis
iSnavia, rom sSk-s me-17 muxlis me-2 punqtis CamonaTvals, ro- saSiSroebisgan.27
melic gansazRvravs pirTa garkveuli kategoriis _ orsuli rac Seexeba Sesvenebis xangrZlivobas, amave paragrafis
an axalnamSobiarebi qalisa da SezRuduli SesaZleblobebis meore winadadebis Tanaxmad, dasaSvebia 30 da 45-wuTiani Ses-
mqone piris _ dasaqmebas zeganakveTur samuSaoze maTi Tanxmo- venebebis dayofa aranakleb 15-wuTian monakveTebad. vinaidan
bis gareSe, 2013 wlis 12 ivnisis cvlilebiT daemata aseve aras- Sesvenebisas xdeba samuSao drois Sewyveta, es imas niSnavs, rom
rulwlovani piric, romlisTvisac zeganakveTurad CaiTvleba samuSao dRis dawyeba an damTavreba SesvenebiT dauSvebelia.
samuSaos Sesruleba kviraSi 36 saaTis gadaWarbebiT 16 wlidan amasTan, paragrafis mesame winadadeba iTvaliswinebs, rom Ses-
18 wlis asakamde arasrulwlovnis SemTxvevaSi da kviraSi 24 venebiT sargeblobis ufleba dasaqmebuls aqvs araumetes 6
saaTis gadaWarbebiT _ 14 wlidan 16 wlamde arasrulwlovnis saaTis muSaobis Semdeg, rac imas niSnavs, rom Tuki damsaqme-
SemTxvevaSi. xolo sSk-s me-18 muxli zRudavs arasrulwlovani belma imuSava 6 saaTis ganmavlobaSi uwyvetad, mas unda mieces
dasaqmebulis mier RamiT samuSaos Sesrulebas, rac moicavs Sesvenebis dro.28
periods 22:00 saaTidan 6:00 saaTamde. Sesvenebis drois winaswar dadgenis mizania im garemoebis
uzrunvelyofa, rom dasaqmebuli Tavadac ganewyos da moergos
am dros, raTa namdvilad SeeZlos misi gamoyeneba dasasvene-
3. Sesvenebisa da dasvenebis dro blad. aucilebelia aseve, rom Sesvenebis dawyebisas ganisazRv-
ros misi xangrZlivobac.29 aucilebeli araa winaswar zustad
3. 1. Sesveneba dadgindes, romel saaTze iwyeba an mTavrdeba Sesveneba. ufro
metad misaRebia varianti, rodesac damsaqmebeli winaswar ad-
Sesvenebis drosTan dakavSirebiT sSk, samwuxarod, ar iT- gens drois im monakveTs, romlis ganmavlobaSic SesaZlebelia
valiswinebs kanonismier mowesrigebas ise detalurad, rogorc SesvenebiT sargebloba, mag., sakmarisia, Tuki damsaqmebeli
es mocemulia samuSao drois Sesaxeb germanul kanonSi. ker- winaswar gansazRvravs, rom SuadRis SesvenebiT sargebloba
Zod, germanuli kanonis me-4 paragrafis pirveli winadadeba dasaqmebulebs SeuZliaT 12:00-dan 14:00 saaTamde.30
adgens, rom samuSao mTlianad unda Sewydes winaswar dadge- amgvarad, vinaidan Sesvenebis ganmavlobaSi dasaqmebuli
nili Sesvenebisas, romelic 6-dan 9 saaTamde samuSao drois Tavisufalia da ar ekisreba muSaobis valdebuleba, igi Tavi-
SemTxvevaSi Seadgens aranakleb 30 wuTs, xolo Tu samuSao dro sufalia aseve imis gansazRvraSi, sad da rogor gaatarebs Ses-
9 saaTze metia _ maSin 45 wuTs. marTalia kanonSi pirdapir venebas. erTaderTi SezRudva aseT SemTxvevaSi SeiZleba dadg-
araa mocemuli Sesvenebis drois definicia, magram germaniis indes Sromis individualuri an koleqtiuri xelSekrulebiT
Sromis sasamarTlos mier igi ganmartebulia, rogorc winaswar da dasaqmebuls samuSaos specifikidan gamomdinare daekisros
dadgenili Sewyveta samuSao droisa, romlis ganmavlobaSic
dasaqmebuls ar evaleba arc samuSaos Sesruleba da arc Ses- 27
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 9. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2009, S. 558,
rulebisaTvis mzadyofna. mas Tavisuflad SeuZlia gadawyvi- Rn. 1.
tos, sad da rogor gaatarebs Tavis Sesvenebas.26 Sesvenebis 28
iqve, S. 558, Rn. 2.
29
ix. germaniis Sromis sasamarTlos 2002 wlis 22 oqtombris gadawyvetileba
AP BGB §611 Nr.11.
26
ix. germaniis Sromis sasamarTlos 1992 wlis 23 seqtembris gadawyvetileba 30
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 9. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2009, S. 558,
AP AZO Kr. §3 Nr. 6. Rn. 1.

86 87
samuSao adgilis farglebSi darCenis valdebuleba.31 Tumca germanul iuridiul doqtrinaSi damkvidrebulia ger-
erT-erTi kanonismieri debuleba, rac sSk-Sia mocemuli maniis Sromis sasamarTlos praqtikiT dadgenili cneba, rom-
Sesvenebis drosTan dakavSirebiT, Cadebulia me-19 muxlis lis mixedviTac dasvenebis drod iTvleba drois monakveTi
pirvel punqtSi da gansazRvravs, rom dasaqmebuls, romelic me- dRiuri samuSao drois damTavrebasa da mis xelaxal dawye-
ZuZuri qalia da kvebavs erT wlamde asakis bavSvs, misi moTxov- bas Soris momdevno samuSao dRes.33 drois aRniSnuli periodi,
nis safuZvelze eZleva damatebiTi Sesveneba dReSi aranakleb sSk-s me-14 muxlis me-2 punqtis Tanaxmad, ar SeiZleba iyos
1 saaTisa, xolo me-2 punqtis mixedviT, aseTi dro iTvleba 12 saaTze naklebi; xolo samuSao drois Sesaxeb germanuli
samuSao droSi da eqvemdebareba anazRaurebas. sSk-iT ar dg- kanonis me-5 paragrafis pirveli punqtis Tanaxmad dasaqme-
indeba raime sxva sakanonmdeblo mowesrigeba, rac imas niSnavs, bulisaTvis uzrunvelyofilia dasvenebis dro aranakleb 11
rom SesvenebasTan dakavSirebuli sakiTxebis gadawyveta unda saaTis odenobiT. aRniSnuli debulebebi SesabamisobaSia evro-
moxdes SromiTi xelSekrulebiT. aseT sakiTxebs, umetes Sem- puli kavSiris 2003 wlis 4 noembris 2003/88/EG direqtivasTan
TxvevaSi, calmxrivad wyvets damsaqmebeli, xolo Tu mxareebi samuSao drois organizebis garkveuli aspeqtebis Sesaxeb, rom-
amis Taobaze ar morigebulan, SeTanxmebulad unda CaiTvalos lis me-3 muxli awesebs dasvenebis drois moTxovnas aranakleb
Cveulebriv praqtikaSi miRebuli Sesvenebis dro. TavisTavad 11 gadabmuli saaTis odenobiT. dasvenebis drois Taobaze ev-
cxadia, rom arc qarTul da arc germanul Sromis samarTalSi ropuli direqtiviT gagebuli cneba evropulma sasamarTlom
Sesvenebis dro ar iTvleba samuSao droSi. daakonkreta 2003 wlis 9 seqtembris gadawyvetilebaSi, romlis
germanul Sromis kanonmdeblobas, qarTulisagan gansxvave- mixedviTac dasaqmebuls dasvenebis dros damsaqmeblis winaSe
biT, Sesvenebis drosTan mimarTebiT garkveuli Taviseburebani ar ekisreba aranairi valdebulebebi, rac mas xels SeuSlida
axasiaTebs arasrulwlovanTa SromasTan dakavSirebiT. kerZod, Tavisi interesis mixedviT Tavisuflad da uwyvetad esargebla
gansakuTrebuli dacvis aucileblobidan gamomdinare, aras- aRniSnuli monakveTiT. amasTan, aRsaniSnavia, rom dasvenebis
rulwlovanTa Sromis dacvis Sesaxeb germaniis kanonis me-11 dro uSualod unda mohyvebodes samuSao dros, raTa ar mox-
paragrafi adgens, rom arasrulwlovans unda mieces winaswar des dasaqmebulis gadaRla da zedmetad datvirTva erTmaneTis
dadgenili Sesvenebis dro Sesabamisi xangrZlivobiT. Tuki miyolebiT dawesebuli samuSao periodebis gamo.34 arsebiTad
arasrulwlovnis samuSao dro 4,5-dan 6 saaTamdea, mas unda dauSvebelia dasvenebis drois uwyvetobis darRveva da misi
mieces Sesveneba 30 wuTis odenobiT, xolo Tu samuSao dRe 6 danawileba. Tuki damsaqmebelma mainc gamoiyena dasaqmebuli
saaTs aWarbebs _ Sesvenebis dro ar unda iyos 60 wuTze nakle- samuSaos Sesasruleblad aRniSnuli 11-saaTiani dasvenebis
bi. am SemTxvevaSic dasaSvebia Sesvenebis danawileba ramdenime drois ganmavlobaSi, man unda uzrunvelyos dasaqmebulisaTvis
15 wuTian monakveTad.32 xelaxali sruli dasvenebis dro samuSaoze gamoyenebis das-
rulebisTanave.35
germanuli kanonis me-5 paragrafis me-2 punqti iTval-
3. 2. dasvenebis dro
iswinebs gamonaklisis daSvebis SesaZleblobas 11-saaTiani
dasvenebis drois sakanonmdeblo definicias arc sSk da dasvenebis droidan. am normaSi CamoTvlil konkretul dawe-
arc germaniis Sromis samarTlis kanonmdebloba ar Seicavs, 33
ix. germaniis Sromis sasamarTlos 1960 wlis 23 noembris gadawyvetileba AP
AZO §12 Nr.6.
31
iqve, Rn. 5. 34
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 9. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2009, S. 559,
32
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 9. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2009, S. 558, Rn. 1.
Rn. 6. 35
iqve, S. 560, Rn. 4.

88 89
sebulebebSi dasaqmebuli pirebisaTvis dasaSvebia dasvenebis arasrulwlovnebTan dakavSirebiT amave kanonis me-13 para-
drois Semcireba erTi saaTiT, oRond im pirobiT, rom es grafi iTvaliswinebs gansakuTrebul mowesrigebas, rac gu-
dro anazRaurdeba erTi Tvis an 4 kviris ganmavlobaSi das- lisxmobs maTTvis samuSao drois damTavrebis Semdeg 12-saa-
venebis drois gazrdiT aranakleb 12 saaTamde. garda amisa, Tiani uwyveti Tavisufali drois uzrunvelyofis valdebule-
anazRaureba unda moxdes aseve im dasvenebis droisa, romelic bas. aseTi yoveldRiuri dasvenebis drois Semcireba dasaSvebia
Semcirda gamoZaxebisaTvis mzadyofnis (Rufbereitschaft) drois mxolod 21-e paragrafis pirveli punqtiT gaTvaliswinebul
gamoyenebiT, oRond im SemTxvevaSi, Tu gamoyenebul iqna das- SemTxvevebSi.
venebis drois naxevarze meti.36 rogorc zemoT ukve aRiniSna, dasvenebis droSi iTvleba aseve uqme dReebi, romelTa
gamoZaxebisaTvis mzadyofna germanul samarTalSi dasvenebis saSualo raodenoba saerTaSoriso standartebiT 7-dan 11
drod iTvleba. amitom, Tu dasaqmebuls faqtobrivad mouwevs dRemde meryeobs, saqarTveloSi ki kanonismieri uqme dRee-
muSaoba am drois naxevarze metis ganmavlobaSi, igi ukve aRar bis raodenoba 16-ia.39 kvira da uqme dReebi germanuli Sro-
CaiTvleba dasvenebis drod da saWiro gaxdeba misi anazRau- mis kanonmdeblobiTac dasvenebis drod iTvleba da, mkacrad
reba. gansazRvruli gamonaklisebis garda,40 dauSvebelia mocemul
garda aRniSnulisa, dasvenebis drod iTvleba samuSaosa- dReebSi 0:00-dan 24:00 saaTamde muSaoba. saqarTvelosagan
gan Tavisufali nebismieri dro, rogoricaa, magaliTad, Sve- gansaxvavebiT, germaniaSi aseve kanoniT dawesebulia weliwadSi
buleba. aseve kvira dRe da kanonismieri uqme dReebic das- aranakleb 15 Tavisufali kvira dRe, romlis ganmavlobaSic
venebis dros warmoadgens.37 dasvenebis droSi ar Sedis SabaTi, dauSvebelia piris dasaqmeba, xolo Tu gamonaklisis saxiT
vinaidan arc qarTul da arc germanul kanonmdeblobaSi ar ar- dasaqmebuls mainc mouwevs samuSaos Sesruleba, mas ekuTvnis
sebobs SabaTs muSaobis akrZalva. erT-erTi gamonaklisi, rac sruli Tavisufali dRe momdevno 2 kviris vadaSi. igive exeba
gaTvaliswinebulia germanul Sromis samarTalSi, exeba maRa- uqme dRes, romelic Cveulebriv kviris samuSao dRes emTxveva.
ziebis muSaobas SabaTs, rac sayofacxovrebo saWiroebebidan am viTarebaSic, Tu dasaqmebuls mouwevs muSaoba, mas aRniSnu-
gamomdinare daSvebulia gansazRvrul saaTamde, xolo meore li uqme dRe aunazRaurdeba Semcvleli dasvenebis dRiT mom-
gamonaklisi ukavSirdeba arasrulwlovanTa Sromas. 18 wels devno 8 kviris vadaSi.41
qvemoT asakis pirTa SromiT urTierTobebs germaniaSi awes-
rigebs kanoni arasrulwlovanTa Sromis dacvis Sesaxeb, rom- 4. zeganakveTuri samuSao
lis me-8 paragrafis pirveli punqti arasrulwlovanTaTvis
awesebs 8-saaTian samuSao dRes da 40-saaTian samuSao kviras. sSk zeganakveTuri samuSaos momwesrigebel normebs Sei-
rogorc wesi, arasrulwlovanTa dasaqmeba SeiZleba moxdes mx- cavs me-17 muxlSi, romlis me-3 punqtis Tanaxmad, zeganakve-
olod orSabaTidan paraskevis CaTvliT,38 xolo Tu 8-saaTiani Tur samuSaod miiCneva mxareTa SeTanxmebiT dasaqmebulis mier
samuSao dro Semcirdeba calkeul samuSao dResTan mimarTe- samuSaos Sesruleba drois im monakveTSi, romlis xangrZlivo-
biT, maSin dasaSvebia samuSao drois gazrda imave kviris dan- ba srulwlovnisTvis aRemateba kviraSi 40 saaTs, 16 wlidan 18
arCen dReebSi 8,5 saaTamde. wlamde asakis arasrulwlovnisTvis _ kviraSi 36 saaTs, xolo
14 wlidan 16 wlamde asakis arasrulwlovnisTvis _ kviraSi 24
36
ix. germaniis kanoni samuSao drois Sesaxeb, me-5 paragrafis me-3 punqti.
37
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 9. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2009, S. 559,
Rn. 3. 39
ix. saqarTvelos Sromis kodeqsis me-20 muxlis pirveli punqti.
38
ix. germaniis kanoni arasrulwlovanTa Sromis dacvis Sesaxeb, me-16 da misi 40
ix. germaniis kanoni samuSao drois Sesaxeb, me-10 paragrafi.
momdevno paragrafebi. 41
ix. germaniis kanoni samuSao drois Sesaxeb, me-11 paragrafi.

90 91
saaTs. am SemTxvevaSi zeganakveTuri samuSaos arsi emTxveva mis ba xSir SemTxvevaSi Tavad xelSekrulebaSia gansazRvruli. im
germanul gagebas, vinaidan germanul doqtrinaSic zeganakve- garemoebidan gamomdinare, rom zeganakveTuri samuSaos Ses-
Turad miiCneva samuSao, romelic aRemateba dasaqmebulisaT- rulebisTvis, Cveulebrivad namuSevari drois msgavsad, mosa-
vis dawesebul regularul samuSao dros.42 rogorc wesi, ze- lodnelia anazRaureba, dasaqmebuls amis moTxovnis ufleba
ganakveTuri samuSaos Sesruleba dasaqmebuls Sromis xelSek- germaniis samoqalaqo kodeqsis (BGB) 611-e paragrafis pirve-
rulebidan gamomdinare ekisreba, magram gamonaklisis saxiT li da me-2 punqtebis safuZvelze warmoeSoba im SemTxvevaSic,
germanul samarTalSi igi SeiZleba germaniis samoqalaqo kod- rodesac Sromis xelSekrulebaSi araferia naTqvami zeganakve-
eqsis (BGB) 242-e paragrafidanac gamomdinareobdes, romelic Turi samuSaos anazRaurebis Taobaze.46 xolo amis zemoT ekis-
movales _ am SemTxvevaSi dasaqmebuls - samoqalaqo brunvis reba Tu ara damsaqmebels specialuri danamatebis gadaxda, es
wesebis gaTvaliswinebiT keTilsindisieri qcevis valdebule- ukve uSualod am sferoSi damkvidrebuli praqtikis sakiTxia.47
bas akisrebs.43 amrigad, Tumca germaneli dasaqmebuli, ro- sSk-s me-17 muxlis me-4 punqtis mixedviT zeganakveTuri
gorc wesi, araa valdebuli Seasrulos zeganakveTuri samuSao, samuSao anazRaurdeba xelfasis saaTobrivi ganakveTis gaz-
SromiT xelSekrulebaSi SeiZleba ganisazRvros zeganakveTuri rdili odenobiT da igi ganisazRvreba mxareTa SeTanxmebiT48,
samuSaos garkveuli odenoba, romlis Sesrulebis moTxovnac magram faqtia, rom aRniSnuli muxli pirveli punqtiT adgens
calmxrivad SeuZlia damsaqmebels.44 am or SemTxvevaSi dasaqme- garkveul SemTxvevebSi zeganakveTuri samuSaos Sesrulebis
buls SeiZleba moeTxovos zeganakveTuri samuSaos Sesruleba. kanonismier valdebulebas, rac mxareebs ar utovebs aRniSnu-
sSk-s mixedviT ki zeganakveTuri samuSaos Sesruleba me-17 mux- li sakiTxis Tavisuflad mowesrigebis SesaZleblobas. aRsan-
lis pirvel punqtSi gansazRvrul SemTxvevebSi kanonismieri iSnavia, rom sSk-s me-20 muxlis (igi gansazRvravs kanonismier
valdebulebis saxiTaa warmodgenili. kerZod, dasaqmebuli uqme dReebs) me-3 punqti amave muxlis pirveli punqtiT gaT-
valdebulia Seasrulos zeganakveTuri samuSao: a) stiqiuri valiswinebul uqme dReebSi dasaqmebulis mier samuSaos Ses-
ubedurebis Tavidan asacileblad an/da misi Sedgebis likvida- rulebas zeganakveTur samuSaod miiCnevs da misi anazRaureba
ciisTvis _ anazRaurebis gareSe; b) sawarmoo avariis Tavidan xdeba xelfasis saaTobrivi ganakveTis gazrdili odenobiT
asacileblad an/da misi Sedegebis likvidaciisTvis _ saTanado (me-17 muxlis me-4 punqti) an mxareebi SeiZleba SeTanxmdnen
anazRaurebiT. samuSao drois dacvis Sesaxeb germanuli kan- zeganakveTuri samuSaos anazRaurebis sanacvlod dasaqmebu-
onis me-14 paragrafi damsaqmebels ar aniWebs aseT uflebas _ lisaTvis damatebiTi dasvenebis drois micemaze (me-17 mux-
moiTxovos dasaqmebulisagan zeganakveTuri samuSaos Sesrule- lis me-5 punqti), Tumca rodis unda mieces igi dasaqmebuls,
ba.45 dasaqmebuls aseTi kanonismieri valdebuleba ar ekisreba, amis Taobaze kanoni arafers ambobs da mxareTa SeTanxmebazea
gansaxvavebiT qarTuli Sromis samarTlisgan. amasTan erTad, damokidebuli, Tu zeganakveTuri samuSaos Sesrulebidan ra
zeganakveTuri samuSao, rogorc wesi, yovelTvis anazRaureba- vadis ganmavlobaSi unda mieces dasaqmebuls damatebiTi dro
dia, misi anazRaureba unda moxdes calke, Cveulebrivi samuSao dasvenebisTvis. samuSao drois Sesaxeb germanuli kanonis me-
drois anazRaurebisgan damoukideblad. rodesac kanonismieri 11 paragrafis me-3 punqtis mixedviT uqme dRes muSaobisaT-
mowesrigeba araa saxeze, zeganakveTuri samuSaos anazRaure- vis, romelic TavisTavad scildeba Cveulebriv samuSao dros
42
Dütz W., Arbeitsrecht, 13. Auflage, C.H. Beck, München 2008, S. 81, Rn. 145.
43
ix. germaniis samoqalaqo kodeqsis 242-e paragrafi. 46
Brox H., Rüthers B., Hennsler M., Arbeitsrecht, 16. neubearbeitete Auflage, Verlag W. Kohl-
44
Zöllner W., Loritz K.-G., Arbeitsrecht, 5., neubearbeitete Auflage, C.H. Beck’sche Verlagsbu- hammer, Stuttgart 2004, S.74, Rn. 220.
chhandlung, München 1998. 47
iqve, S.74, Rn. 220.
45
ix. germaniis kanoni samuSao drois Sesaxeb, me-14 paragrafi. 48
ix. sSk-s me-17 muxlis me-4 punqti.

92 93
da amitom zeganakveTurad iTvleba, gaTvaliswinebulia misi mTlianad mxareTa SeTanxmebas ukavSirebda. amasTan, kanonma
anazRaureba samuSaosgan Tavisufali dRiT momdevno 8 kviris SromiTi urTierTobis mxareebs zeganakveTuri samuSaos anaz-
vadaSi. es debuleba emsaxureba dasaqmebulis dacvas gadat- Raurebis sanacvlod damatebiTi dasvenebis drois micemis
virTvisagan, rac SeiZleba gamoiwvios zeganakveTurma muSao- Taobaze SeTanxmebis SesaZleblobac misca (me-17 muxlis me-5
bam dasvenebis dReebSi. aseve dasaqmebulis dacvis minimaluri punqti), rac imas niSnavs, rom zeganakveTuri samuSao SeiZleba
standartia amave kanonis me-14 paragrafis me-3 punqtSi ze- anazRaurdes xelfasis saaTobrivi ganakveTis gazrdili, mx-
ganakveTuri samuSaosaTvis maqsimaluri limitis daweseba 48 areTa Soris SeTanxmebuli odenobiT an damatebiTi dasvenebis
saaTis odenobiT. es maCvenebeli zeganakveTuri samuSaosTvis droiT. aRniSnul or alternativas Soris arCevani ki Tavad
gaTvaliswinebulia evropuli kavSiris standartebiT.49 SromiTi urTierTobis mxareebzea damokidebuli.
saqarTveloSi zeganakveTuri samuSaos limiti saerTod ar rac Seexeba germanul Sromis kanonmdeblobas, igi, mcire
arsebobs. amgvari samuSaosaTvis gaTvaliswinebulia Sejamebu- gamonaklisebis garda, Tanabrad vrceldeba qalebsa da mamak-
li aRricxvis wesi sSk-s me-16 muxliT. aseT SemTxvevebSi, mag- acebze. xolo momavali da meZuZuri dedebis gansakuTrebul
aliTad, mezRvaurebis saqmianobasTan dakavSirebiT, rogorc dacvas uzrunvelyofs kanoni dedaTa dacvis Sesaxeb. am kan-
wesi, xdeba 4-6 Tvis ganmavlobaSi Sesrulebuli samuSaos aR- onis me-8 paragrafis pirveli punqtis Tanaxmad, dauSvebelia
ricxva. momavali da meZuZuri dedebis dasaqmeba zeganakveTur samuS-
zeganakveTur samuSaosTan mimarTebiT dacvis erT-erTi aoze. qarTuli mowesrigebisgan gansxvavebiT, amgvar samuSaoze
standarti gaTvaliswinebulia sSk-s me-17 muxlis me-2 punqtiT, dasaqmebis winapirobad germaneli kanonmdebeli ar moiTxovs
romelic krZalavs orsuli an axalnamSobiarebi qalis, aseve TviTon qalis Tanxmobas da yvela SemTxvevaSi krZalavs mis
SezRuduli SesaZleblobebis mqone piris da arasrulwlovnis dasaqmebas zeganakveTurad. aRsaniSnavia, rom am kanonis me-8
zeganakveTur samuSaoze dasaqmebas misi Tanxmobis gareSe. gan- paragrafis me-3 punqti Tavad gansazRvravs, Tu ra iTvleba mo-
sakuTrebuli dacvis qveS myof pirTa wreSi arasrulwlovani cemuli SemTxvevebisaTvis zeganakveTur samuSaod. saxeldobr,
moeqca 2013 wlis 12 ivniss ganxorcielebuli sakanonmdeblo aseTia samuSao, romelsac 18 wlamde asakis momavali da meZu-
cvlilebis Sedegad, rac savsebiT logikuri da misasalmebe- Zuri dedebi asruleben da romelic aRemateba dReSi 8 saaTs,
lia, radganac arasrulwlovani pirebi SromiT urTierTobaSi an or kviraSi _ 80 saaTs. 18 wlis zemoT momavali da meZuZuri
pirdapir eqvemdebarebian gansakuTrebul dacvas maTi samarT- dedebisaTvis ki zeganakveTurad CaiTvleba samuSao, Tuki sa-
lebrivi statusidan da Tavad SromiTi urTierTobis Tavise- muSao dro dReSi aRemateba 8,5 saaTs an 2 samuSao kviris man-
burebidan gamomdinare. dasaqmebulis dacvis TvalsazrisiT Zilze, Sesabamisad, 90 saaTs.50
aseve mniSvnelovani siaxlea me-17 muxlis me-4 punqtSi ganxor-
cielebuli cvlileba, romlis Tanaxmadac zeganakveTuri sa-
muSaos anazRaureba xelfasis saaTobrivi ganakveTis gazrdili
odenobiT imperatiulad dawesda da mxolod am anazRaurebis
odenoba darCa mxareTa Soris SeTanxmebis sagnad, maSin rode-
sac aRniSnuli cvlilebis Setanamde arsebuli sakanonmdeblo
mowesrigeba zeganakveTuri samuSaos pirobebis gansazRvras

49
ix. evropuli kavSiris direqtiva 2003/88/EG samuSao drois organizebis 50
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 9. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2009, S. 554,
garkveuli aspeqtebis Sesaxeb, me-6 muxlis b punqti. Rn. 12.

94 95
5. muSaoba Ramis saaTebsa da cvlaSi buli mecnieruli kvlevis monacemebs.53
Ramis saaTebSi dasaqmebuli piris samuSao drois xan-
5. 1. muSaoba Ramis saaTebSi grZlivoba ar unda aRematebodes 8 saaTs. es samuSao dro Sei-
Zleba gagrZeldes 10 saaTamde, Tu erTi kalendaruli Tvis an
Ramis samuSao saaTebad, samuSao drois organizebis 4 kviris ganmavlobaSi samuSao dro saSualod 8 saaTs ar ga-
garkveuli aspeqtebis Sesaxeb evropuli direqtivis me-2 mux- dascildeba. sainteresoa, rom germanuli kanonmdebloba Rame
lis me-3 nawilis Tanaxmad, iTvleba drois monakveTi 24:00- dasaqmebulebs aniWebs moTxovnis uflebas, samuSaos dawyebamde
dan 5:00 saaTamde. germanuli kanoni samuSao drois Sesaxeb ki da dawyebidan samwliani intervalebiT moiTxovon dasaqmebu-
Rame muSaobad miiCnevs samuSaos Sesrulebas 23:00-dan 6:00 saa- lisagan samedicino gamokvlevis Catareba, Tumca dasaqmebuli
Tamde.51 sSk-s me-18 muxlidan gamomdinare Ramis muSaobad iTv- valdebuli araa Caitaros aseTi gamokvleva. Tu dasaqmebuli
leba samuSaos Sesruleba 22:00-dan 6:00 saaTamde. Sesabamisad, Ramis samuSaos dawyebamde moiTxovs samedicino gamokvlevis
Ramis saaTebSi momuSaved iTvleba piri, romlis samuSao saa- Catarebas, mas ufleba aqvs uari Tqvas samuSaos dawyebaze
Tebic drois mocemul monakveTebs emTxveva. evropuli direq- gamokvlevis pasuxis Setyobamde. Tu damsaqmebels Seusrulda
tiva da germanuli kanoni calke iZlevian Rame dasaqmebulis 50 weli, mas ukve SeuZlia weliwadSi erTxel Caitaros samedi-
ganmartebas. direqtivis me-4 muxlis me-4 nawilis Tanaxmad, cino gamokvleva,54 romlis xarjebic germanuli kanonis me-6
Rame dasaqmebuli aris, erTi mxriv, yvela is piri, romelic paragrafis me-3 punqtis Tanaxmad damsaqmebels ekisreba.
Tavisi samuSao dRis manZilze sul mcire sami saaTis ganma- Rame dasaqmebuls SeuZlia moiTxovos dRis samuSaoze ga-
vlobaSi, Cveulebriv, Ramis saaTebSi muSaobs; xolo, meore dayvana, magram mxolod im SemTxvevaSi, Tu aseTi adgili arse-
mxriv, Rame dasaqmebulad iTvleba yvela is piri, romelic Ta- bobs, Tavisufalia da Sesaferisia im funqciebisaTvis, rasac
visi wliuri samuSao droidan garkveul monakveTs Rame asru- dasaqmebuli Ramis samuSaoze axorcielebda. amasTan, ar unda
lebs. germanuli kanonis me-6 paragrafis me-5 punqti ki gansaz- iyos saxeze saswrafo sawarmoo aucilebloba, romelic xels
Rvravs, rom Rame dasaqmebulad iTvleba piri, romelic Tavis SeuSlis dasaqmebulis gadayvanas dRis samuSaoze.55
samuSaos asrulebs Ramis saaTebSi. Rame dasaqmebul pirebs maT samuSao drosTan dakavSire-
aRsaniSnavia, rom germaneli kanonmdebeli damsaqmebels buli ziani unda aunazRaurdeT mTlian saxelfaso anazRau-
akisrebs cvlaSi da Ramis saaTebSi samuSaos samarTlianad rebaze garkveuli danamatiT an anazRaurebadi Tavisufali
organizebis valdebulebas, romlis Sesruleba araa uzrunve- dRiT.56 sakiTxs imis Sesaxeb Tu rogor moxdeba RamiT namuSe-
lyofili fuladi jarimiT.52 aRniSnuli valdebulebis kanon- vari drois anazRaureba, wyvets Tavad damsaqmebeli.
ismieri daweseba im mosazrebas emyareba, rom RamiT muSaobam dauSvebelia RamiT dasaqmebulebis diskriminacia. maTTvi-
da aseve cvlaSi muSaobamac SeiZleba sakmaod mniSvnelovani sac iseve unda iyos xelmisawvdomi profesiuli ganaTlebisa
darRvevebi gamoiwvios dasaqmebulis cxovrebaSi, vinaidan es da kvalifikaciis asamaRlebeli RonisZiebebi, rogorc dRisiT
sakmaod stresuli SeiZleba iyos TiToeuli maTganisaTvis. momuSaveTaTvis. Tu Rame dasaqmebul pirs amgvar RonisZiebaSi
swored amitom RamiT da cvlaSi muSaobis samarTliani organi-
zeba unda emyarebodes profesionali eqspertis mier Catare- 53
Sead. Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 9. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2009,
S.562, Rn. 4.
54
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 9. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2009, S. 563,
51
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 9. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2009, S. 563, Rn. 7.
Rn. 10. 55
iqve, S. 564, Rn. 12.
52
iqve, S. 562, Rn. 2-3. 56
ix. samuSao drois Sesaxeb germanuli kanonis me-6 paragrafis me-5 punqti.

96 97
monawileobis miReba ar SeuZlia mxolod imis gamo, rom misi SromiTi procesis 24-saaTian uwyvet reJims iTvaliswinebs,
samuSao dro Ramis saaTebs moicavs, damsaqmebeli valdebulia mxareebi uflebamosili arian, dadon SromiTi xelSekruleba
imgvarad Secvalos samuSaos organizacia, rom Rame dasaqme- cvlaSi muSaobis Sesaxeb, am muxlis me-2 punqtis pirobebis
bul pirsac SeeZlos miiRos monawileoba sawarmoo xelSewyo- gaTvaliswinebiT da dasaqmebulisTvis namuSevari saaTebis ad-
bis RonisZiebebSi.57 ekvaturi dasvenebis drois micemis pirobiT. aRniSnuli nor-
germanuli kanoni dedebis dacvis Sesaxeb me-8 paragrafis mis danawesidan gamomdinareobs, rom kanonmdebeli mxareebs
pirvel nawilSi krZalavs momavali da meZuZuri dedebis dasaqme- ar avaldebulebs cvlaSi muSaobis Sesaxeb xelSekrulebis
bas Ramis samuSaoze 20:00-dan 6:00 saaTamde. am wesidan gamon- dadebas, Tuki SromiTi an warmoebis procesi uwyvetad mimdi-
aklisis daSveba SeiZleba mxolod orsulobis pirveli oTxi nareobs 24-saaTian reJimSi. aseTi xelSekrulebis dadeba mx-
Tvis ganmavlobaSi da aseve meZuZuri dedebisTvis ekonomikis areTa nebazea damokidebuli da Tu isini SeTanxmdebian cvlaSi
mxolod garkveul sferoebSi58, Tumca Sromis sazedamxedvelo muSaobis Sesaxeb xelSekrulebis dadebaze, aucileblad unda
organoebis mier SeiZleba calkeul SemTxvevebSi sxva gamon- gaiTvaliswinon, rom cvlaSi muSaobis pirobebSic 16 wlidan 18
aklisebic iqnes daSvebuli. am kuTxiT saqarTvelos Sromis wlamde asakis arasrulwlovnis samuSao drois xangrZlivobam
kanonmdebloba ufro imperatiulia, radgan sSk-s me-18 muxliT ar SeiZleba gadaaWarbos kviraSi 36 saaTs, xolo 14 wlidan 16
arasrulwlovnis, orsuli, axalnamSobiarebi da meZuZuri qa- wlamde arasrulwlovnisaTvis _ kviraSi 24 saaTs. amasTanave,
lis dasaqmeba Ramis samuSaoze (22:00 saaTidan 6:00 saaTamde) rogorc srulwlovani, aseve arasrulwlovani dasaqmebulisT-
akrZalulia yovelgvari gamonaklisis gareSe. xolo 3 wlamde vis uzunvelyofili unda iyos namuSevari saaTebis adekvaturi
asakis bavSvis momvlelis an SezRuduli SesaZleblobis mqone dasvenebis drois micema.
piris dasaqmeba amgvar samuSaoze dasaSvebia mxolod misive sSk me-15 muxlSi gansazRvravs, rom cvlaSi muSaoba da
TanxmobiT. erTi cvlidan meoreSi gadasvla ganisazRvreba cvlianobis gan-
rac Seexeba arasrulwlovanTa samarTlebriv mdgomareo- rigiT, romelsac amtkicebs damsaqmebeli samuSaos specifikis
bas germanul Sromis kanonmdeblobaSi, maTi dasaqmeba 20:00-dan gaTvaliswinebiT, xolo cvlianobis ganrigis Sesaxeb dasaqme-
6:00 saaTamde aseve akrZalulia Ramis samuSaze, Tumca aras- buls unda ecnobos 10 dRiT adre, Tu es SeuZlebeli ar aris
rulwlovanTa Sromis dacvis Sesaxeb kanonis safuZvelze Sesa- ukiduresi sawarmoo aucileblobis gamo.
Zlebelia garkveuli gamonaklisebis daSveba.59 sSk-Si ar aris cvlaSi muSaobis kanonismieri ganmarteba.
misi definicia arc germanul Sromis kanonmdeblobaSia moce-
muli, magram germaniis Sromis sasamarTlom igi Tavis praq-
5. 2. cvlaSi muSaoba
tikaSi Semdegnairad ganmarta: cvlaSi muSaoba maSinaa saxeze,
cvlaSi muSaobasTan dakavSirebiT sSk-s me-14 muxls pirve- rodesac sul mcire ori dasaqmebuli erTsa da imave samuSao
li punqtis Semdeg daemata pirveli prima punqti, romelic funqciebs asrulebs, romlis ganmavlobaSic isini erTmaneTs
gansazRvravs, rom Tu damsaqmeblis saqmianoba warmoebis/ enacvlebian myarad dadgenili da moqnili (germ: nach einer für
sie überschaubaren Plan) grafikis mixedviT imgvarad, rom erTi
dasaqmebuli muSaobs, meores ki amasobaSi samuSaosagan Tavisu-
57
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 9. Auflage, Verlag C.H. Beck, München 2009, S. 564, fali dro aqvs. amave dros saWiro araa, rom yoveli Sesanacv-
Rn. 14.
58
ix. germaniis kanoni dedebis dacvis Sesaxeb, me-8 paragrafis me-3 punqti. lebeli samuSao adgili iyos erTmaneTis identuri, mxolod
59
ix. arasrulwlovanTa Sromis dacvis Sesaxeb germanuli kanonis me-14 para- moiTxoveba, rom dasaqmebulebis Senacvleba iyos SesaZlebe-
grafis me-2-me-7 punqtebi; 21-e b paragrafis me-2 punqti.

98 99
li.60 germanuli Sromis sasamarTloseuli definiciisagan gan- 6. daskvna
sxvavebuli gansazRvrebaa mocemuli samuSao drois organize-
bis garkveuli aspeqtebis Sesaxeb evropul direqtivaSi, ro- amgvarad, naSromSi germanul da qarTul Sromis samarT-
melic me-2 muxlis me-5 nawilSi cvlaSi muSaobas ganmartavs, lebriv kanonmdeblobas Soris ganxorcielebulma Sedarebam
rogorc wyvetili an uwyveti saxiT, samuSao Zalis organizebis cxadad dagvanaxa is arsebiTi gansxvavebebi, rac dResdReobiT
nebismier formas, romelSic dasaqmebulebis Casma gansazRvru- arsebobs kontinenturi evropis samarTlebriv ojaxSi Sema-
li grafikiT, maT Soris rotaciis gegmiTac, TanamimdevrobiT val ori qveynis sakanonmdeblo mowesrigebas Soris. gasakviri
xdeba erTsa da imave samuSao adgilze imgvarad, rom isini val- araa, rom iseTi didi samarTlebrivi kulturisa da mdidari
debulni arian, dRis an kviris ganmavlobaSi TavianTi samuSao memkvidreobis qveyanasTan SedarebiT, rogoric germaniaa, qar-
sxvadasxva dros Seasrulon. amgvarad, germanuli definicia Tuli Sromis samarTlebrivi kanonmdebloba bevrad mwiria da
SeiZleba erTi SexedviT direqtivis cnebisagan gansxvavebulad uamrav cvlilebas saWiroebs. gansakuTrebiT TvalSi sacemia
mogveCvenos, magram, saerTo jamSi, igi ubralod dakonkrete- is garemoeba, rom mraval arsebiT sakiTxTan dakavSirebiT sSk
bulia direqtivis ganmartebiT da Seesabameba mas Sinaarso- ar Seicavs amomwurav mowesrigebas. es exeba rogorc uSualod
brivad. samuSao drois xangrZlivobis, aseve Ramis saaTebSi muSaobis
cvlaSi muSaobisaTvis arsebiTi maxasiaTebeli niSani is momwesrigebeli normebis arasakmaris gansazRvrulobas. Sro-
aris, rom aseT SemTxvevaSi koleqtivis mxolod erTi nawili mis kodeqsi ar iTvaliswinebs sanacvlo Tavisufal dRes an
asrulebs garkveul samuSaos cvlianobis ganrigis Sesabamisad, fulad anazRaurebas xelfasis gazrdili odenobiT Ramis saa-
xolo am dros TanamSromlebis meore nawili samuSaosagan Tavi- TebSi Sesrulebuli samuSaosaTvis. aseve, kanonmdeblobidan
sufalia. amis magaliTad gamodgeba saavadmyofoebSi eqTnebis ar gamomdinarebs amomwuravad, Tu ra iTvleba samuSao dro-
urTierTSenacvleba sam cvlaSi, romelTagan TiToeuli 8 saa- Si, an rogor aiTvleba samuSao drois dawyeba da damTavreba,
Tian samuSao dros moicavs. cvlaSi muSaobasTan dakavSirebu- arasrulia Sesvenebisa da dasvenebis drois sakanonmdeblo
lia aseve moqnili samuSao drois cneba, romelic gulisxmobs mowesrigeba. dadgenili araa, ra uflebebi eniWeba dasaqmebuls
samuSao dros misi dawyebisa da damTavrebis drois cvaleba- damsaqmeblis mier Sromis kanonmdeblobis darRvevis konkre-
dobiT. aseTi grafiki exmareba dasaqmebuls, Tavad gansazRv- tul SemTxvevebSi. xolo arasrulwlovanTa da qalebis Sromis
ros sakuTari samuSao drois mdgomareoba winaswar dadgenili dacva moiTxovs kidev ufro met srulyofas, dakonkretebas
monakveTis farglebSi. am SemTxvevisgan gansxvavdeba myarad da SesabamisobaSi moyvanas Sromis samarTlis mizanTan ise, rom
dadgenili e.w. ZiriTadi samuSao dro, romlis ganmavlobaSic moxdes dacvis minimaluri standartebis daweseba dasaqmebu-
dasaqmebuls evaleba samuSao adgilze yofnis valdebuleba. lisaTvis.
magaliTad, Tu orSabaTidan paraskevamde Sesasrulebeli sa- Sromis kodeqsiT arasruli mowesrigebis gamo bevri nor-
muSao dro 35 saaTia da ZiriTadi samuSao dro dRis ganmav- ma sasamarTlo praqtikaSic winaaRmdegobrivad ganimarta,
lobaSi moicavs 9:00-dan 13:00 saaTamde periods, dasaqmebuls rac kidev erTxel xazs usvams da adasturebs im garemoebas,
SeuZlia, danarCeni 15 saaTi Tavisi survilisamebr imuSaos rom qarTuli Sromis kanonmdebloba saswrafod saWiroebda
7:00-dan 9:00 saaTamde, an 13:00-dan 16:00 saaTamde.61 gadaxedvasa da Sesabamisi cvlilebebisa Tu damatebebis Se-
tanas, raTa Sromis samarTlebrivma debulebebma amomwuravad
60
ix.germaniis Sromis sasamarTlos 1990 wlis 18 ivlisis gadawyvetileba AP
SeZlos maTi funqciis Sesruleba da ganaxorcielos dasaqme-
TVB II BE §14 Nr.1. bulis maqsimaluri dacva SromiT urTierTobebSi. 2013 wlis
61
Dütz W., Arbeitsrecht, 13. Auflage, C.H. Beck, München 2008, S. 82, Rn. 149.

100 101
12 ivnisis organuli kanoniT saqarTvelos organul kanonSi salome qavTaraZe
„saqarTvelos Sromis kodeqsi“ cvlilebis Setanis Sesaxeb sSk-
s debulebebi, romlebic awesrigebs samuSao drois sakiTxebs, zeganakveTuri samuSaos regulireba qarTuli da germanuli
aSkarad dasaqmebulis interesebis sasargeblod Seicvala, rac samarTlis mixedviT
gamoixateba Tundac arasrulwlovanTaTvis samuSao drois
SemcirebiT, maTi CarTviT me-17 muxlis me-2 punqtiT gansaz-
1. Sesavali
Rvrul dacul pirTa wreSi, romlebisTvisac akrZalulia ze-
ganakveTur samuSaoze dasaqmeba maTi Tanxmobis gareSe, aseve Sromis samarTali did adgils ikavebs sazogadoebis yovel-
mniSvnelovani siaxlea zeganakveTuri samuSaos SesrulebisaT- dRiur cxovrebaSi. kapitalizmis epoqaSi warmoudgenelia ar-
vis xelfasis saaTobrivi ganakveTis gazrdili odenobiT anaz- seboba ganviTarebuli SromiT samarTlebrivi urTierTobebis
Raurebis valdebulebis SemoReba da misi alternativis saxiT gareSe. gansxvavdebian qveynebi TavinTi midgomis mixedviT
damatebiTi dasvenebis micemis Taobaze mxareTa SeTanxmebis Sromis kanonmdeblobis mimarT. zogi maTgani damsaqmebelze
SesaZleblobis gansazRvra sakanonmdeblo doneze (sSk-s me-17 orientirebul kanonmdeblobas arCevs, zogi ki dasaqmebulze.
muxlis me-4 punqti). xolo es siaxleebi ramdenad warmatebiT kanonmdeblobis xasiaTi xSirad xdeba imis indikatori, Tu
dainergeba da qmediTi aRmoCndeba praqtikaSi, amas sWird- raoden warmatebuli ekonomika aqvs qveyanas, ramdenadaa mim-
eba dro da mniSvnelovanwilad damokidebulia ara mxolod zidveli garemo investorebisaTvis, ramdenad daculad grZno-
sakanonmdeblo mowesrigebaze, aramed SromiTi urTierTobebis ben Tavs dasaqmebulebi da a.S. iseTi qveynisaTvis ki rogoric
mxareebsa da qveyanaSi arsebul SromiTsamarTlebriv kultur- saqarTveloa, romelmac drodadro unda daimkvidros Tavi
aze. ganviTarebuli qveynebis rigSi, umjobesi iqneboda erTgvari
oqros Sualedis moZebna, riTac investorebsac ar Seeqmnebo-
daT didi winaRobebi da arc dasaqmebulebi igrZnobdnen Tavs
„mesame msoflios“ qveynebSi dasaqmebuli pirebis msgavsad.
saqarTvelos organuli kanonis „saqarTvelos Sromis kod-
eqsis“ me-2 muxlis pirveli nawilis Tanaxmad „SromiTi urT-
ierToba aris Sromis organizaciuli mowesrigebis pirobebSi
dasaqmebulis mier damsaqmeblisaTvis samuSaos Sesruleba
anazRaurebis sanacvlod“. rogorc wesi anazRaurebaze SeTanx-
meba mxareebs Soris xdeba faqtobrivad samuSaos gawevamde, ma-
gram naklebi yuradReba eqceva damsaqmeblis mxridan zeganakve-
Turi samuSaos anazRaurebis sakiTxs. rogorc wesi, es punqti
SromiT xelSekrulebebSi saerTod ar aris moxseniebuli maSin,
rodesac dasaqmebulTa umravlesobas sistematurad uwevs ze-
ganakveTuri samuSaos Sesruleba.1 realurad ki, zeganakveTu-
ri samuSaos saTanadod anazRaureba Tanamedrove msoflioSi

1
„rekomendaciebi saqarTvelos Sromis kodeqsTan dakavSirebiT“, samoqalaqo
sazogadoebis instituti, 2008, gv.10

102 103
erT-erT mniSvnelovan da problematur sakiTxadaa miCneuli. ba dasaqmebulis samsaxuridan daTxovnisaTvis gamoiyenos.
qarTuli kanonmdebloba avaldebulebs dasaqmebuls Sea-
2. zeganakveTuri samuSaos cneba srulos zeganakveTuri samuSao sSk-is me-17 muxlis pirvel
nawilSi CamoTvlili garemoebebis arsebobisas. es garemoebebia:
a) qarTuli samarTlis mimoxilva a) stiqiuri ubedurebis Tavidan asacileblad an/da misi Sede-
zeganakveTurad sSk-is me-17 muxlis me-3 nawilis mixed- gebis likvidiaciisaTvis _ anazRaurebis gareSe da b) sawarmoo
viT iTvleba samuSao, romelsac dasaqmebuli asrulebs Sromis avariis Tavidan asacileblad an/da misi Sedegebis likvidaci-
kanonmdeblobiT misi asakobrivi mdgomareobidan gamomdinare isaTvis _ saTanado anazRaurebiT. am muxlis Canaweris saxiT
dawesebuli samuSao drois garda. unda aRiniSnos, rom sSk-is saxeze gvaqvs kanonismieri valdebuleba zeganakveTur samuS-
cvlilebebma gansxvavebulad daaregulira samuSao dro asako- aos SesrulebasTan dakavSirebiT.
brivi jgufebidan gamomdinare. sSk-is me-14 muxlis mixedviT
dasaqmebulis samuSao drois xangrZlivoba kviraSi ar unda b) germanuli samarTlis mimoxilva
aRematebodes 40 saaTs, specifikuri samuSao reJimis mqone saqarTvelosgan gansxvavebiT, germaniaSi sxvadasxva orga-
sawarmoSi, gamonaklis SemTxvevaSi 48 saaTs, 16-dan 18 wlamde nizaciebi yovelwliurad iTvlian Tu ra raodenobis zeganakve-
asakis arasrulwlovanebis samuSao dro ar unda aRematebodes Turi samuSao sruldeba germaniis masStabiT. Sromis bazrisa
kviraSi 36 saaTs kviraSi, xolo 14-dan 16 wlamde arasrulw- da profesiuli kvlevis institutis (IAB) gamokvlevis mixedviT
lovnebis - 24 saaTs. asakobrivi jgufebis mixedviT samuSao 2012 wlis pirvel meoTxedSi 36,5 milionma dasaqmebulma 328,4
drois maqsimaluri odenobis diferencirebas bolo cvlile- milioni zeganakveTuri saaTi imuSava.2 cifri sakmaod STambe-
bebamde ar akeTebda sSk, rac TavisTavad uaryofiTi movlena Wdavia da Sesabamisad, am sakiTxisadmi midgomac seriozulia
iyo, Tumca arasrulwlovnebTan mimarTebiT saerTaSoriso SromiTi urTierTobis yvela monawilis mxirdan.
konvenciebis daxmarebiT iyo SesaZlebeli samuSao drois xan- germanuli kanonmdebloba ar icnobs zeganakveTuri sa-
grZlivobis daregulireba. muSaos Sesrulebis kanonismier valdebulebas.3 zeganakve-
garda amisa, zeganakveTurad iTvleba samuSao Tu igi Turi samuSaos Sesrulebis valdebuleba SesaZloa gamomdin-
sruldeba sSk-is me-20 muxlis pirvel nawilSi CamoTvlili areobdes individualuri an koleqtiuri xelSekrulebidan da
dasvenebis dReebis ganmavlobaSi. dasvenebis dReebSi Sesrule- germaniis samoqalaqo kodeqsis 242-e muxlidan erToblivad.
buli samuSao zeganakveTurad iTvleba Tavad kanonis Canaweris „samuSao drois Sesaxeb“ germaniis kanoni ar aZlevs damsaqmeb-
mixedviT (sSk-is me-20 muxlis me-3 nawili) da anazRaurdeba ise, els moTxovnis samarTlebriv safuZvels zeganakveTuri samuS-
rogorc Cveulebrivi zeganakveTuri samuSao. aos Seusruleblobis SemTxvevaSi.4 damsaqmebels aqvs ufleba,
kanonmdeblis mier dadgenili mkacri normebi zeganakve- garkveuli miTiTebebi gaakeTos samuSaos Sesrulebisas da
Tur samuSaosTan mimarTebiT unda emsaxurebodes ara mxolod daavalos dasaqmebuls garkveuli samuSaos Sesruleba (Gewer-
dasaqmebulis dacvas damsaqmeblisagan, aramed Tavad damsaqme- beordnung §106), magram es garemoeba ar aZlevs mas zeganakveTu-
blis interessac, radgan adamianis fiziologiuri agebulebi- ri samuSaos Sesrulebis davalebis uflebas.5 germaniis kanoni
dan gamomdinare, zedmeti muSaobis Semdgom igi araproduq-
tiul xdeba, rac Sesrulebul samuSaozec aisaxeba. garda 2
http://www.ftd.de/karriere/recht-steuern/:urteil-des-bundesarbeitsgerichts-ueberstunden-wer-
den-teuer/70070438.html ukanasknelad Semowmebulia 11.08.2013, 19:00 sT.
amisa, SesaZloa, arsebobdes safrTxe, Sesrulebuli samuSaos 3
Dütz W., Arbeitsrecht, 13. Auflage, C.H. Beck, München 2008, S. 81, Rn. 145.
Sedegidan gamomdinare ukmayofilo damsaqmebelma es garemoe- 4
iqve, S. 81, Rn. 145
5
Münchener Handbuch zum Arbeitsrecht 3. Auflage 2009, Verlag C.H. Beck München, § 36

104 105
„SromiTi xelSekrulebis Sesaxeb“ iTvaliswinebs Tu ra SemTx- pirebi, maTive moTxovnis safuZvelze, unda gaTavisufldnen
vevaSi aqvs ufleba damsaqmebels mosTxovos dasaqmebuls zega- zeganakveTuri samuSaos Sesrulebisagan (germaniis kodeqsi
nakveTuri samuSaos Sesruleba. kanonis 28-e muxlis Tanaxmad, socilauri dacvis Sesaxeb, 124-e muxli). axalnamSobiarebi da
dasaqmebuli valdebulia, Seasrulos zeganakveTuri samuSao meZuZuri dedebisaTvis akrZalulia zeganakveTuri samuSaos
dasaqmebulis miTiTebiT gadaudebeli sawarmoo aucileblobi- davaleba dedaTa dacvis Sesaxeb germaniis kanonis me-8 muxlis
sas, amasTanave Seasrulos samuSao xelSekrulebiT SeTanx- Sesabamisad. rac Seexeba arasrulwlovnebs, akrZalulia maTi
mebuli samuSao adgilisagan gansxvavebul adgilas da aseve dasaqmeba dReSi 8,5 saaTze meti xniT zeganakveTuri samuSaos
xelSekrulebiT SeTanxmebuli movaleobebisagan gansxvavebuli CaTvliT ( arasrulwlovnebis Sromis dacvis Sesaxeb germaniis
movaleobebi, Tu ar arsebobs dasaqmebulis upiratesi piradi kanonis me-8 muxli).
mizezebi, rac saSualebas miscems mas uari Tqvas zeganakveTu- umetes SemTxvevaSi zeganakveTuri samuSaos gawevis val-
ri samuSaos Sesrulebaze. zeganakveTuri samuSao saeWvoobi- debuleba daSvebulia koleqtiuri an sawarmoo SeTanxmebebiT.
sas unda anazRaurdes xelSekrulebiT SeTanxmebul samuSao Tumca zeganakveTuri samuSao unda sruldebodes iseT SemTx-
saaTebTan SedarebiT gansxvavebulad.6 SemTxveva, rodesac vevebSi, romelTa gaTvaliswinebac winaswar SeuZlebelia da
dasaqmebuli Tavisi mimdinare saqmianobis Sesasruleblad muS- ara Cveulebrivi samuSaos farglebSi.8
aobs xelSekrulebiT gansazRvruli samoSao saaTebze met xans zeganakveTuri samuSaos Zveli regulireba efuZneboda
da ar arsebobda miTiTeba damsaqmeblis mxridan aseTi samuSaos myarad gansazRvrul dRiur samuSao dros da garantirebuli
Sesrulebaze, ar iTvleba zeganakveTurad. iyo damatebiTi anazRaureba gansazRvruli saaTebis garda dam-
zeganakveTuri samuSaos davalebisas damsaqmebeli, up- atebiTi samuSaos Sesrulebisas (AZO §15). axali kanoni „Sromi-
irveles yovlisa, SezRudulia samuSao drois Sesaxeb ger- Ti xelSekrulebis Sesaxeb“ iZleva saSualebas, samuSaos dro
maniis kanonis me-3 muxliT, romelic awesebs maqsimum ramdeni gaizardos kviraSi 60 saaaTamde (6 X 10) yovelgvari zedmeti
saaTi SeiZleba imuSaos dasaqmebulma dReSi.7 am kanonis me-3 regulirebis gareSe. aseT pirobebSi ki zeganakveTuri samuSao
muxlis pirveli nawilis Tanaxmad samuSao drom erTi dRis mxolod maSin iqneba saxeze, rodesac igi damsaqmeblis mier
ganmavlobaSi ar unda gadaaWarbos 8 saaTs. amave muxlis meo- uSualo davalebiT sruldeba da gansakuTrebiT saCqaroa.9
re nawilis mixedviT ki SesaZlebelia, es dro gaizardos 10 gansxvavebuli midgoma arsebobs zeganakveTur samuSaosTan
saaTamde, Tu 6 Tvis ganmavlobaSi an 24 samuSao kviris gan- mimarTebiT sajaro samsaxurSi. asxvaveben or termins Übers-
mavlobaSi saSualo samuSao dro ar aWarbebs dReSi 8 saaTs. tunde da Mehrarbeit. Überstunde (zeganakveTuri samuSao) saxezea ma-
am muxlidan gamomdinare damsaqmebeli, Tundac anazRaurebis Sin, rodesac saqme exeba srul saStato ganakveTze dasaqmebul
sanacvlod, ver daawesebs mxolod Tavisi Sexedulebisamebr pirs, romelic asrulebs SeTanxmebul samuSaoze mets. xolo
maqsimalur samuSao drois odenobaze met zeganakveTur sa- meore termini Mehrarbeit (zedmeti samuSao) exeba mxolod aras-
muSao dros. garda aRniSnulisa, arsebobs sxva sakanonmde- rul ganakveTze dasaqmebul pirebs da igulisxmeba is saaTebi,
blo SezRudvebic zeganakveTur samuSaosTan dakavSirebiT. romlebic aRemateba SeTanxmebul dros, magram srul saStato
SezRuduli SesaZleblobebis mqone da masTan gaTanabrebuli ganakveTze gaTvaliswinebul odenobamde. Tu amgvarma samuSao

Arbeitspflicht und Arbeitszeit, Reichold, Rn.66


6
Münchener Handbuch zum Arbeitsrecht 3. Auflage, Verlag C.H. Beck München 2009, § 36 8
ix. germaniis Sromis sasamarTlos gadawyvetileba BAG 7. 12. 2005 AP TzBfG § 12
Arbeitspflicht und Arbeitszeit, Reichold, Rn.66 Nr. 4 (Tz. 23) = NZA 2006, 423(425)
7
Conze/Karb, Personalbuch Arbeits- und Tarifrecht öffentlicher Dienst 3. Auflage; Verlag C.H. 9
Münchener Handbuch zum Arbeitsrecht; 3. Auflage, Verlag C.H. Beck München 2009; § 36
Beck München 2012, Rn.2962 Arbeitspflicht und Arbeitszeit, Reichold, Rn.68

106 107
saaTebma gadaaWarba srul ganakveTze dasaqmebulTa samuSao lavda mxolod orsul, axalnamSobiareb da SezRuduli Sesa-
saaTebsac, saqmeSi erTveba zeganakveTuri samuSaosaTvis gan- Zleblobebis pirebis mimarT, ugulvebelyofili iyo arasrul-
kuTvnili regulireba.10 naxevar ganakveTze dasaqmebuli pirs wlovnebis uflebebi. kanonis dRes arsebul redaqciaSi or-
ar gaaCnia zeganakveTuri samuSaos anazRaurebis moTxovnis sul, axalnamSobiareb da SezRuduli SesaZleblobebis mqone
samarTlebrivi safuZveli, manam ar gauTanabrdeba srul ga- pirebTan erTad arasrulwlovnebis zeganakveTur samuSaoze
nakveTze dasaqmebulis samuSao dros.11 sajaro samsaxurSi dasaqmebac dauSvebelia. Tumca, Tu arsebobs zemoT aRniSnuli
zeganakveTuri samuSao (Überstunde) ukeT anazRaurdeba, vidre pirebis Tanxmoba zeganakveTur samuSaoze dasaqmebisa, dam-
zedmeti saaTebi (Mehrarbeit). saqmebeli uflebamosilia daasaqmos isini zeganakveTur samuS-
aoze.
3. zeganakveTuri samuSaos anazRaureba sSk-is me-17 muxlis me-4 nawilis mixedviT „zeganakveTuri
samuSao anazRaurdeba xelfasis saaTobrivi ganakveTis gazrdi-
a) Tanxobrivi anazRaureba qarTuli kanonmdeblobis mixed- li odenobiT. am anazRaurebis odenoba ganisazRvreba mxareTa
viT SeTanxmebiT“. kanoni awesebs Tu rogor unda moxdes zeganakve-
saqarTveloSi ar arsebobda samarTlebrivi meqanizmi, ro- Turi samuSaos anazRaureba, ra standarts unda akmayofileb-
melic damsaqmebels daavaldebulebda aenazRaurebina dasaqme- des igi. magram arsebobs saSiSroeba imisa, rom arakeTilsindis-
bulisaTvis zeganakveTuri samuSao. sSk-is me-17 muxli adgenda ierma damsaqmebelma isev Tavis sasargeblod gamoiyenos es
Tu ra iTvleboda zeganakveTur samuSaod da aseve ra dros iyo norma ise, rom ar gadauxados zedmeti Tanxa dasaqmebuls ze-
valdebuli dasaqmebuli gaewia zeganakveTuri samuSao. zega- ganakveTuri samuSaos Sesrulebis gamo. damsaqmebels SeuZlia
nakveTuri samuSaos pirobebis gansazRvris uflebamosilebas nebismieri odenobiT gansazRvros saaTobrivi anazRaureba da
ki mTlianad aZlevda mxareebs. pirobebSi ki upirveles yovli- am odenobaze meti gasces zeganakveTuri samuSaos asanazRau-
sa misi anazRaurebis wesi da odenoba igulisxmeboda. swored reblad ise, rom ar gadaixados imaze meti, rasac igi uxdida
kanonmdeblis amgvari midgomidan gamomdinare damsaqmebeli ar sakuTar dasaqmebulebs manamde. kanonis Canaweri, romelic am-
Tvlida saWirod zepir Tu werilobiT xelSekrulebaSi gaeT- bobs, rom odenobaze unda SeTanxmdnen mxareebi, Tavisuflebas
valiswinebina zeganakveTuri samuSaos anazRaurebis pirobebi. aZlevs damsaqmebels rogorc Zlier mxares. dasaqmebis bazar-
damsaqmebelTa umravlesoba borotad iyenebda am sakanonmde- ze arastabilurobis gamo dasaqmebuli isev da isev gaxdeba
blo xarvezs da zeganakveTuri samuSaos anazRaureba ar xde- iZulebuli daTanxmdes zeganakveTuri samuSaos anazRaurebis
boda maSinac ki, Tu samuSao dro bevrad aWarbebda kanoniT nebismier pirobas, rac SeTavazebuli iqneba damsaqmeblis mier.
dadgenil samuSao drois xangrZlivobas. evropis socialuri gamarTlebuli iqneba midgoma, rac evropuli kavSiris
qartiis mixedviT dasaqmebuli valdebulia, anazRaurebis gar- 2000/34 EEC direqtivis gavleniT aisaxa samoqalaqo sazoga-
eSe Seasrulos zeganakveTuri samuSao mxolod stiqiuri ube- doebis institutis 2008 wlis angariSSi Sromis kodeqsTan da-
durebis Tavidan asacileblad.12 kavSirebiT, rom zeganakveTuri samuSaos dros araTu mxareTa
Sromis kodeqsi zeganakveTur samuSaoze dasaqmebas krZa- SeTanxmebiT, imperatiuli normiTac unda ganisazRvros anaz-
Raurebis sakiTxi, romelic xelfasze meti Tu ara misi toli
10
iqve, Rn.68 mainc unda iyos.13
11
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht; 13. Auflage; Verlag C.H. Beck München 2013; BGB §
611 Vertragstypische Pflichten beim Dienstvertrag; Preis; Rn 491
12
„rekomendaciebi saqarTvelos Sromis kodeqsTan dakavSirebiT“, samoqalaqo 13
„rekomendaciebi saqarTvelos Sromis kodeqsTan dakavSirebiT“, samoqalaqo
sazogadoebis instituti, 2008, gv.11 sazogadoebis instituti, 2008, gv.12

108 109
b) zeganakveTuri samuSaos anazRaureba germanuli samarT- samoqalaqo kodeqsis 612-e muxlis pirveli nawilis mixedviT,
lis mixedviT zeganakveTuri samuSaos anazRaurebis samarTlebrivi safuZve-
kanonebi „samuSao drois Sesaxeb“ da „dasaqmebulis dacvis li arsebobs maSin, Tu konkretuli garemoebebidan gamomdi-
Sesaxeb“ Seicavs regulirebas mxolod samuSao drosTan dakav- nare arsebobda molodini imisa, rom zeganakveTuri samuSao
SirebiT da arafers ambobs, Tu rogor unda moxdes zeganakve- anazRaurdeboda.19 mxolod imedze dayrdnobili molodini
Turi samuSaos anazRaureba.14 anazRaurebisa davis SemTxvevaSi umniSvneloa20 da sasamarTlos
dasaqmebulsa da damsaqmebels ufleba aqvT xelSekrule- mier ar iqneba gaTvaliswinebuli. anazRaurebis gansazRvrisas
baSi detalurad gaiTvaliswinon, Tu rogor moxdeba zega- gaTvaliswinebul unda iqnas brunvis tradiciebi, saxeoba, moc-
nakveTuri samuSaos anazRaureba, iqneba es Tanxobrivi kompen- uloba da xangrZlivoba gaweuli samuSaosi, xom ar moqmedebs
sacia Tu dasaqmebuls miecema damatebiTi dasvenebis dro. Tu msgavs samsaxurebSi koleqtiuri xelSekrulebebi, romlebic
xelSekruleba iTvaliswinebs zeganakveTuri samuSaos anazRau- iTvaliswineben zeganakveTuri samuSaos konkretuli saxiT
rebis erT-erT formas, es SeTanxmeba aris mboWavi da, Sesa- anazRaurebas da a.S.21 gansxvavebuli midgomaa maRali rangis
bamisad, dasaqmebuls aqvs moTxovnis ufleba xelSekrulebi- dasaqmebulebis SemTxvevaSi. wamyvani specialistebis, mTa-
dan gamomdinare.15 rogorc wesi, zeganakveTuri samuSao Tviur vari eqimebis da a.S. am SemTxvevaSi maTi zeganakveTuri Sromis
xelfasTan erTad anazRaurdeba, Tumca aseve bevria SemTxveva, anazRaureba aucileblad winaswar aris SeTanxmebuli22 maTi
rodesac damsaqmebeli gaurkvevel miTiTebas akeTebs anazRau- Sromis didi mniSvnelobidan da Sromis bazarze maTze mzardi
rebasTan dakavSirebiT da rTuldeba dasaqmebulisaTvis anaz- moTxovnidan gamomdinare.
Raurebis pirdapir moTxovna.16
g) zeganakveTuri samuSaos anazRaureba damatebiTi das-
xelSekrulebaSi zeganakveTuri samuSaos anazRaurebis
venebis drois micemis meSveobiT
gauTvaliswineblobis SemTxvevaSic ki, anazRaurebis valde-
kanonmdebelma gaiTvaliswina sakmaod mniSvnelovani siax-
buleba konkludenturad SeTanxmebulad iTvleba germaniis
le Sromis kodeqsSi, romelic gulisxmobs zeganakveTuri sa-
samoqalaqo kodeqsis 612-e muxlis pirveli nawilis Tanaxmad,
muSaos anazRaurebis sanacvlod damatebiTi dasvenebis drois
radgan dasaqmebuli asrulebs met samuSaos vidre mas evale-
micemas dasaqmebulisaTvis (sSk me-17 muxlis me-5 nawili). ms-
boda.17 mxolod codna damsaqmeblis mxridan, rom dasaqmebuli
gavsi Sinaarsis normas ar icnobda Sromis kodeqsi. zeganakve-
asrulebs zeganakveTur samuSaos ar aris sakmarisi, dasaqme-
Turi samuSaos amgvari anazRaureba ucxo ar aris germanuli
bulma, sul mcire, is unda daamtkicos, rom damsaqmebelma
samarTlisaTvis da sakmaod xSiri gamoyeneba aqvs praqtikaSi.23
konkludenturi Tanxmoba gamoTqva zeganakveTur samuSaos
umetes SemTxvevaSi SromiTi xelSekruleba iTvaliswinebs, Tu
SesrulebasTan dakavSirebiT.18 zogadi principi, rom yoveli
ra valdebuleba aqvs damsaqmebels da risi moTxovnis ufle-
gadacilebuli saaTi unda anazRaurdes ar arsebobs. germaniis
ba dasaqmebuls: zeganakveTuri samuSaos sanacvlod Tanxis
14
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht; 13. Auflage; Verlag C.H. Beck München 2013; Preis; miRebis Tu damatebiTi Tavisufali drois moTxovnis. Sesa-
BGB § 611 Vertragstypische Pflichten beim Dienstvertrag; Rn.486
15
Rosenau; Die Anordnung von Überstunden; NJW-Spezial 2010, s. 755
16
Personalbuch Arbeitsrecht Lohnsteuerrecht Sozialversicherungsrecht, Hrsg. Röller, 20. Au- 19
Sead. NJW 1998, 1581; AP BGB § 612 Nr. 56
flage; Verlag C.H. Beck München 2013; Überstunden,Reinecke Rn.14 20
ix. germaniis Sromis sasamarTlos gadawyvetileba BAG ( 5. Senat ), Urteil vom
17
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 13. Auflage; Verlag C.H. Beck München 2013; Preis; 19.02.1970 - 5 AZR 241/69 (2. Instanz: LAG Düsseldorf); AP BGB § 612 Nr. 26
BGB § 611 Vertragstypische Pflichten beim Dienstvertrag; Rn.488 21
Sead. FD-ArbR 2012, 334063
18
FD-ArbR 2010, 309313; Redaktion FD-ArbR; Urteil vom 03.06.2010 - 15 Sa 166/10 | ArbZG 22
Sead. NZA 2012, 861
§§ 16 II, 21a VII | BGB §§ 307 I 2, III, 612 I, II | ZPO §§ 287 II, 421 23
Rosenau M. Die Anordnung von Überstunden; NJW-Spezial 2010, S. 755

110 111
Zloa, xelSekruleba aniWebdes arCevis uflebas dasaqmebuls blma, an rom arsebobda konkludenturi Tanxmoba imaze, rom
an damsaqmebels Tu zeganakveTuri samuSaos anazRaurebis ra dasaqmebuls daeTmo zedmeti saaTebi mimdinare samuSaos Ses-
wesi unda iqnas gamoyenebuli konkretul SemTxvevaSi.24 rulebisaTvis, rac mas xelSekrulebis Tanaxmad evaleboda.29
damsaqmebelma zeganakveTuri samuSaos Sesrulebis sanacv- rogorc wesi, damsaqmeblis mier ar xdeba miTiTeba imaze, rom
lod dasaqmebuli damatebiTi samuSao drois gamoyenebiT unda dasaqmebuli samuSao adgilze unda darCes garkveuli xnis
uzrunvelyos kalendaruli Tvis bolomde, an uares SemTx- ganmavlobaSi samuSao saaTebis amowurvis Semdeg. xSir SemTx-
vevaSi sami kalendaruli Tvis ganmavlobaSi mainc.25 damatebiTi vevaSi damsaqmebeli aZlevs garkveul davalebas dasaqmebuls
Tavisufali drois TviTneburad gamoyeneba dauSvebelia.26 sami imis gaangariSebis gareSe, rom davalebis Sesrulebas ar eyofa
Tviani vadis gasvlis Semdeg dasaqmebuls ufleba aqvs, moiTxo- xelSekrulebiT gaTvalsiwinebuli samuSao saaTebi.30 radgan
vos zeganakveTuri samuSaos sanacvlod ara SeTanxmebuli dam- sakmaod rTulia, saaTobrivad da wuTobridad waradgino mt-
atebiTi samuSao drois micema, aramed - Tanxis gadaxda.27 ger- kicebulebebi, Tu ra samuSaos asrulebda dasaqmebuli, sak-
maniis Sromis sasamarTlos mosazrebiT, sam Tviani vadis gasv- maod iSviaTia warmatebuli sarCeli zeganakveTuri samuSaos
lis Semdgomac dasaSvebia damatebiTi dasvenebis drois micema, anazRarebis moTxovnis safuZvliT.31
Tu dasaqmebuli Tanaxmaa.28 germaniis Sromis sasamarTlos 2012 wlis 16 maisis
qarTul kanonmdeblobaSi am normis implementacias moyva gadawyvetilebaSi (5 AZR 347/11)32, romelic exeboda satvirTo
kritika da gamoiTqva mosazreba, rom damsaqmeblebis umravle- manqanis mZRolis zeganakveTuri samuSaos anazRaurebas, sa-
soba swored Tavisufali drois anazRaurebis alternativas samarTlom kidev erTxel xazi gausva dasaqmebulis valdeb-
gamoiyenebs, raTa Tavi aaridos zedmeti xarjis gawevas. Tumca, ulebas daesabuTebina, Tu ra periodis ganmavlobaSi asruleb-
im pirobebSi, rodesac ar arsebobs oficialuri statistikuri da igi zeganakveTur samuSaos, iyo Tu ara davaleba miRebuli
monacemebi Tu raodenobiT zeganakveTuri samuSao sruldeba damsaqmeblisagan da a.S. Tavis mxriv, damsaqmebeli ki ufle-
saqarTveloSi, Znelia daskvnebis gakeTeba. bamosilia dasabuTebulad upasuxos dasaqmebulis moTxovnebs.
es gadawyvetileba gamoiyeneba erTgvar etalonad imisa, Tu ra
donezea valdebuli dasaqmebuli amtkicos mis mier zeganakve-
4. mtkicebis tvirTis ganawileba sasamarTloSi davis Sem-
Turi samuSaos Sesrulebis faqti.
TxvevaSi zeganakveTuri samuSaos Sesrulebidan gamomdinare Tanxis
davis warmoSobis SemTxvevaSi mtkicebis tvirTi ekisreba gacemis an damatebiTi dasvenebis micemis moTxovnis uflebis
dasaqmebuls rogorc mosarCele mxares. man detalurad unda xandazmulobis vadaa 3 weli germaniis samoqalaqo kodeqsis
miawodos sasamarTlos informacia, Tu samuSao periodis gan- 195-e muxlidan gamomdinare.33
mavlobaSi, romel dReebSi da dRis romel monakveTSi ramdeni rac Seexeba mtkicebis tvirTis ganawilebas qarTuli samar-
xniT muSaobda zeganakveTurad. amasTanave, unda iyos miTiTe-
ba imaze, rom zeganakveTurad muSaoba mas daavala damsaqme- 29
Erfurter Kommentar zum Arbeitsrecht, 13. Auflage Verlag C.H. Beck München 2013; Preis;
BGB § 611 Vertragstypische Pflichten beim Dienstvertrag; Rn.492
24
iqve, gv. 755. 30
iqve. Rn.492
25
Conze/Karb, Personalbuch Arbeits- und Tarifrecht öffentlicher Dienst 3. Auflage; Verlag C.H. 31
FormularBibliothek Zivilprozess – Arbeitsrecht; 2. Auflage 2010;
Beck München 2012, Rn.2969 32
ix. germaniis Sromis sasamarTlos gadawyvetileba BAG Urteil vom 16. Mai 2012,
26
iqve, Rn. 2969 5 AZR 347/11.
27
iqve, Rn.2970 33
Personalbuch Arbeitsrecht Lohnsteuerrecht Sozialversicherungsrecht, Hrsg. Röller, 20. Au-
28
AR-Blattei Öffentlicher Dienst: Entsch. 263 (L); FHArbSozR 30 Nr. 704 flage; Verlag C.H. Beck München 2013; Überstunden,Reinecke Rn.15

112 113
Tlis mixedviT, mtkicebis tvirTi ekisreba mosarCele mxares, TamTa berikelaSvili
rom amtkicos garemoebebi, romlebzedac igi afuZnebs sakuTar
moTxovnas (saqarTvelos samoqalaqo saproceso kodeqsis 102-e konkurenciis akrZalva SromiTi urTierTobis dasrulebis Sem-
muxlis pirveli nawili). dgom1

I. Sesavali
5. daskvna
konkurenciis akrZalva _ `biznesis stabilurobis uz-
warmodgenil statiaSi ganxilul iqna zeganakveTuri sa-
runvelyofis garanti2~ Tu xelSekrulebis kabaluri piroba.
muSaos regulirebis Taviseburebani qarTuli da germanuli
mocemuli sakiTxi dRemde didi gansjis sagania. `konkuren-
samarTlis magaliTze, rac SesaZleblobas gvaZlevs davinaxoT
ciis akrZalva dasaqmebis sxvadasxva sferoSi gamoiyeneba da
TiToeuli sistemis dadebiTi Tu uaryofiTi mxareebi da gan-
500 welze metia, rac sasamarTloebis gansaxilvelia.~3 Tum-
sxvaveba statiaSi dasmul sakiTxTan mimarTebiT.
ca sakiTxze, Tu ra formiT unda iyos reglamentirebuli
wlebis ganmavlobaSi aRniSnuli sakiTxi ugulvebelyofili
konkurenciis akrZalvis Sesaxeb pirobebi, konsensusi dRemde
iyo da ar xdeboda misi saTanadod regulireba. aseve unda aRin-
ar aris miRweuli. es yovelive ganpirobebulia imiT, rom mo-
iSnos, rom faqtobrivad ar arsebobs sasamarTlo gadawyvetile-
cemuli urTierTobis erT mxares dgas dasaqmebulis interesi,
bebi, romlebze dayrdnobiTac SesaZlebeli iqneboda sakiTxis
moaxdinos TviTrealizacia, dasaqmdes, gamoiyenos dasaqmebi-
ukeT mowesrigeba. imaves ver vityviT germanul samarTalze,
sas SeZenili unar-Cvevebi; meores mxriv, damsaqmeblis intere-
sadac uamravi sasamarTlo gadawyvetileba arsebobs zega-
si, daicvas sakuTari biznessaqmianoba, ar dauSvas misi saxs-
nakveTur samuSaosTan dakavSirebiT da aseve sakanonmdeblo
rebiT dasaqmebulis mier miRebuli codnisa da kvalifikaciis
regulirebac bevrad daxvewilia aZlevs ra dasaqmebulebs sa-
missave sawinaaRmdegod gamoyeneba. konkurenciis akrZalvis
Sualebas Tavi daicvan arakeTilsindisieri damsaqmeblisagan.
Sesaxeb SeTanxmebis irgvliv arsebuli azrTa sxvadasxvaoba
2013 wlis ivnisSi ZalaSi Sesulma cvlilebebma „saqarT-
aseve ukavSirdeba rogorc saxelSekrulebo Tavisuflebas, ise
velos Sromis kodeqsSi“ gansxvavebulad daaregulira zega-
xelSekrulebis safuZvlian kontrols.4 amitomac aris, rom sa-
nakveTur samuSaosTan dakavSirebuli sakiTxebi. ismis rogorc
kritika, aseve bevri dadebiTi komentari. rTulia, mxolod
varaudebze dayrdnobiT calsaxad iTqvas, gaamarTlebs Tu ara 1
samagistro naSromi, ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo uni-
versitetis iuridiuli fakulteti, 2012.
amgvari midgoma. vimedovneb, drois mcire monakveTSi praqti- 2
Packer C., Cleary J., Rediscovering the Public Interest: an Analisis of the Common Law Gov-
kaze dayrdnobiT SegveZleba vimsjeloT cvlilebebis avkar- erning Post-Employment Non-Compete Contracts for Media Emplyees, 24 Cardozo Arts & Ent.
gianobaze. L.J. 1073 2006-2007, p. 1075 citirebulia: Harold William Hinderer III, Covenants Not to
Compete-Enforceability Under Missouri Law, 41 MO. L. REV. 37, 1976, p. 40. xelmisawvdo-
mia internet gverdze: http://heinonline.org/HOL/LandingPage?collection=journals&hand
le=hein.journals/caelj24&div=31&id&page
3
iqve gv. 1074, citirebulia: M. Blake H, Employee Agreements Not to Compete, 73
HARV. L. REV. 625,1960, p. 626
4
ix. O’Neill K., ‘Should I Stay or Should I Go?’-Covenants Not to Compete in a Down Econo-
my: A Proposal for Better Advocacy and Better Judicial Opinions, 6 Hastings Bus. L.J. 83,2010,
p.83. xelmisawvdomia internet gverdze: https://litigation-essentials.lexisnexis.com/
webcd/app?action=DocumentDisplay&crawlid=1&doctype=cite&docid=6+Hastings+Bus.+L
.J.+83 &srctype=smi&srcid=3B15&key=06ca2c93075893df1c42e9df4c232f58

114 115
samarTloebs xSirad uwevT mis kanonier Zalaze msjeloba da saqarTveloSi arc sasamarTlo praqtikaa Camoyalibebuli
misi namdvilobis Semowmeba. da arc samecniero naSromi daTmobia winamdebare sakiTxis
konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis baTilobis ganxilvas. amdenad, gamosakvlevi Temis ganxilvisas sakiTx-
prevenciis da amavdroulad dasaqmebulis interesebis dacvis is SedarebiTi analizi ufro produqtiuli iqneba. kerZod,
mizniT, sainteresoa, unda moxdes Tu ara konkurenciis Sesaxeb konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebasTan dakavSirebuli
SeTanxmebis sakanonmdeblo mowesrigeba. kerZod, kanonmdeblis sakiTxebis analizisas warmodgenil naSromSi ganxilul iqneba
mier unda gaiweros Tu ara yvela is piroba, rasac unda akmayo- ganviTarebuli samarTlebrivi sistemis mqone qveynebSi dan-
filebdes mocemuli SeTanxmeba. ergili praqtika, aq arsebuli sakanonmdeblo viTareba, maTi
Cveni kanonmdebloba mxareebs farTo manevrirebis Sesa- dadebiTi Tu uaryofiTi mxareebi. maTi gaanalizebisa da urT-
Zleblobas utovebs.5 igi maT aZlevs saSualebas, rom erTgvar ierTdapirispirebis Sedegad gamoikveTeba, Tu ra midgomis Cam-
kabalur pirobebsac ki moaweron xeli. amdenad, konkurenciis oyalibeba iqneba ufro xelsayreli saqarTvelosTvis.
akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis sakiTxi aqtualuria imdenad, mocemul naSromSi aseve warmoCindeba dasaxelebuli qvey-
ramdenadac dResdReobiT saqarTveloSi ar arsebobs misi sa- nebis uaryofiTi midgomebi da sasamarTloebis mier daSvebu-
Tanado sakanonmdeblo mowesrigeba. garda amisa, ar arsebobs li Secdomebi, raTa Tavidan aviciloT Cvens realobaSi igives
sasamarTlo praqtika, romliTac Camoyalibdeboda erTiani gameoreba.
midgoma, gamoswordeboda kanonmdeblobaSi arsebuli xarveze- warmodgenil naSromSi gaanalizebulia is sakiTxebi, ro-
bi da aRmoifxvreboda kanonmdeblis mier datovebuli sicari- melic adre Tu gvian gaxdeba saerTo sasamarTloebis gansax-
ele, romelic aSkara Sevsebas saWiroebs. ilveli; Camoyalibebulia is saxelmZRvanelo principebi, ro-
marTalia, mocemuli sakiTxi moiTxovs mowesrigebas, ma- melic daexmareba sasamarTloebs konkurenciis akrZalvis
gram ar unda dagvaviwydes kerZo avtonomiisa da saxelSek- Sesaxeb SeTanxmebasTan dakavSirebuli davebis ganxilvasa da
rulebo Tavisuflebis principebi. mxedvelobaSia misaRebi saTanado gadawyvetaSi.
aseve dasaqmebis sferos Taviseburebani, romlis kontroli da mocemul sakiTxebi gaerTianebulia 12 TavSi. me-2 Tavi
mowesrigeba garkveul sirTulesTanaa dakavSirebuli. Sromis exeba konkurenciis akrZalvis mowesrigebas. kerZod, ra do-
sxvadasxva sfero gansxvavdeba erTmaneTisgan da individu- neze unda iyos mxareTa Soris arsebuli urTierToba mowes-
alur midgomas saWiroebs. magaliTad, is akrZalvebi, romelic rigebuli kanonmdeblobiT, imgvarad, rom ar dairRves mxareTa
SeiZleba dauwesdes eqims, imave pirobebiT xSir SemTxveva- saxelSekrulebo Tavisufleba.
Si SeuZlebelia gamoyenebul iqnes sxva profesiis adamianis me-3 TavSi mocemulia sasamarTlo praqtikiT dadgenili
mimarT. amdenad, erTiani standartis SemuSaveba sakmaod rTu- konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis namdvilobis pi-
lia. miuxedavad amisa, arc is SeiZleba, rom mxareebs farTo robebi. TiTqmis yvela ganviTarebuli samarTlebrivi sistemis
uflebamosileba mivaniWoT da mocemuli urTierToba kontro- qveyanaSi sasamarTlom daadgina konkurenciis akrZalvis nam-
lis gareSe davtovoT. dvilobis pirobebi. mocemul TavSi warmodgenilia TiToeuli
dasaxelebuli urTierdapirispirebuli interesebi, maTi maTgani da ganmartebulia sasamarTlos mizani, romelic mas
dabalansebis aucilebloba da, amasTanave, sirTule ganapiro- gaaCnda mocemuli wesis dadgenis dros.
bebs gamosakvlevi Temis aqtualobas. me-4 Tavi exeba gamonakliss profesiuli kriteriumiT.
dRes moqmedi sSk adgens erTgvar gamonakliss ganaTlebis,
5
saqarTvelos organuli kanoni “Sromis kodeqsi” (sSk), 46-e muxli, me-3 da me-4 mecnierebisa da kulturis sferoebSi moRvawe pirebisTvis.
punqtebi.

116 117
sainteresoa, ramdenad gonivrulia aRniSnuli gamonaklisis sferoSi momuSave pirebisTvis, meore sferoSi momuSavesaTvis
daSveba da igi unda SexebodaT Tu ara agreTve sxva profesiis SesaZloa sruliad usamarTlo aRmoCndes. Tumca arc is iqneba
mqone adamianebsac. gamarTlebuli, rom mocemuli urTierToba saerTod ukon-
konkurenciis akrZalvis ekonomikur aspeqtebs rac Seexeba, trolod davtovoT.
igi ganxilulia me-5 TavSi. aq, ZiriTadad, warmoCindeba dam- im qveynebma, sadac mocemul sakiTxze ukve didi xnis
saqmeblis biznes interesebi da saxelmwifos daintereseba eko- da sakmaod mdidari praqtikaa dagrovebuli, optimaluri
nomikis ganviTarebis sferoSi. gadawyveta SemogvTavazes. sakanonmdeblo aqtebiT Zalian
sainteresoa, rogori iqneba mxareTa samarTlebrivi mdgo- zogadi moTxovnebia dawesebuli aseTi SeTanxmebisadmi, xolo
mareoba sawarmos likvidaciisa da reorganizaciis SemTxvevaSi. detaluri mowesrigeba ukve mTlianad sasamarTlo praqtikasa
mocemuli sakiTxebi me-6 TavSi iqneba ganxiluli. da koleqtiur xelSekrulebebzea mindobili. Tavis mxriv, sa-
konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis Taviseburebis samarTlo praqtika imdenad kargad ganviTarda, rom saerTo
gaTvaliswinebiT, sainteresoa, specialuri vada unda dauwes- samarTlis qveynebis msgavsad, sasamarTloebma kontinenturi
des Tu ara damsaqmebels xelSekrulebaze uaris TqmisaTvis. samarTlis qveynebSic ki sasamarTlos gadawyvetilebebiT, ro-
aRniSnul sakiTxs exeba me-7 Tavi. gorc uSualod moqmedi samarTliT xelmZRvaneloba daiwyes.
me-8 Tavis arseboba ganpirobebulia dasaqmebulis sta-
tusiT. kerZod, mocemuli Tavi exeba konkurenciis akrZalvis 1. konkurenciis akrZalvis sakanonmdeblo mowesrigeba
Sesaxeb SeTanxmebis moqmedebas maSin, rodesac piri gamosacdeli
vadiT aris dasaqmebuli. dasaqmebulis statusiTvea ganpiroe- konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis mowesrigebis
bebuli me-9 Tavis calke gamoyofa. aq ganixileba SemTxveva, sirTule gaxda albaT imis mizezi, rom saqarTveloSi dRes mo-
rodesac SeTanxmebis mxare 18 wlis asaks miuRweveli piria. qmedi kanonmdebloba konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanx-
xSiria SemTxveva, rodesac zianis anazRaurebis subieqtad mebas Zalian zogad moTxovnebs uwesebs. mocemuli urTier-
sasamarTlo ganixilavs ara dasaqmebuls, aramed axal dam- TobisaTvis amgvari midgoma kanonmdeblis mxridan, marTalia,
saqmebels. mocemuli sakiTxi erTiandeba me-10 TavSi. gamarTlebulia, Tumca es zogadi moTxovnac unda iyos saTa-
mxaris mier nakisri valdebulebis Seusrulebloba Tu ra nadod formulirebuli.6
saxis pasuxismgeblobasTanaa dakavSirebuli me-11 TavSia ganxi- 2013 wlis 12 ivnisis organuli kanoniT Sevida cvlilebebi
luli. sSk-Si; cvlilebebi ganicada gansaxilvelma normebmac. Tumca
zemoT moyvanili Temebis ganxilvisa da analizis Sedegad,
mocemuli urTierTobis ukeT mowesrigebis mizniT warmodge- 6
saqarTvelos sakonstitucio sasamarTloSi wardgenil iqna konstituciuri
nili naSromi Seicavs rekomendaciebs sasamarTlosa da kanon- sarCeli, sadac kiTxvis niSnis qveS iyo dayenebuli Sromis kodeqsis 46-e mux-
mdeblis mimarT. aRniSnuli rekomendaciebi Camoyalibebulia lis me-3 nawilis konstituciuroba saqarTvelos konstituciis 30-e muxlis
me-12 TavSi. pirvel da me-4 punqtebTan mimarTebiT. samwuxarod, ar moxda mocemuli sarCe-
lis arsebiTi ganxilva, radgan gauqmebul iqna Sromis kodeqsi da miRebul iqna
saqarTvelos organuli kanoni “Sromis kodeqsi”. sakonstitucio sasamarT-
lom daadgina, rom saqmis ganxilvis momentisaTvis, mosarCelis mier sadavod
II. konkurenciis akrZalvis mowesrigeba gamxdari norma iyo Zaladakarguli. amasTan, ar arsebobda saqmis ganxilvis
gagrZelebis `sakonstitucio samarTalwarmoebis Sesaxeb~ saqarTvelos kan-
konkurenciis akrZalvis sakanonmdeblo mowesrigeba sak- onis me-13 muxlis me-6 punqtiT gansazRvruli samarTlebrivi safuZveli. am-
maod rTulia. is standarti, romelic SeiZleba dadgindes erT denad, sakonstitucio sasamarTlom Sewyvita saqme wardgenil konstituciur
sarCelze.

118 119
Znelia imis Tqma, rom am cvlilebebis Sedegad aRmoifxvra ar- sakuTrebul gulisxmierebas.7 gansakuTrebuli gulisxmierebis
sebuli xarvezebi, aramed piriqiT, urTierTobis mowesrigebis valdebuleba SesaZloa dasaqmebulsac davakisroT, rac gamoix-
efeqturoba kidev ufro didi kiTxvis niSnis qveS dadga. aRniS- ateba SromiTi urTierTobis arsebobis Semdeg konkurenciis
nul cvlilebebamde sSk-is 46-e muxlis pirveli punqti impera- gawevis akrZalvaSi.
tiulad moiTxovda, rom uflebis SezRudva Tu SeTanxmdebo- SromiTi urTierTobis dasrulebis SemTxvevaSi, kanonmdeb-
da, aseTi SezRudva pirdapir unda yofiliyo dakavSirebuli lis moTxovniT, konkurenciis akrZalvis SezRudva 6 Tveze met
mxaris interesebTan. garda amisa, amgvari SezRudva unda yo- xans ar unda gagrZeldes.8
filiyo gonivruli da am interesebis proporciuli. rogorc kanonmdebeli konkurenciis akrZalvaze saubris dros ape-
vxedavT, kanonmdeblobaSi arsebobda erTgvari “gonivrulobis lirebs im codnasa da kvalifikaciaze, romelic SeZenil iqna
sazomi”. amiT mxareebi valdebulni iyvnen, SeTanxmebisas orive SromiTi xelSekrulebis pirobebis Sesrulebisas.9 normis re-
mxaris interesebi gaeTvaliswinebinaT. mocemuli formuli- daqciidan gamomdinare unda vivaraudoT, rom kanonmdebeli
rebiT kanonmdebeli konkurenciis akrZalvaze SeTanxmebas, da gulisxmobs im codnasa da kvalifikacias, romelic man SeiZina
ara marto mas, mniSvnelovan moTxovnebs uyenebda. aRniSnuli SromiTi urTierTobis Sesrulebisas damsaqmebelTan. “Sromis
normis meSveobiT, Tu ar iarsebebda damsaqmeblis dasabuTe- kodeqss mxedvelobaSi, albaT, nouhau da inteleqtualur-
buli interesi, mas ar SeeZleboda, aekrZala dasaqmebulisTvis sakuTrebiTi sxva obieqtebi aqvs, romlebic ar aris an ar
konkurenciis gaweva. xolo Tu legitimuri biznes interesis eqvemdebareba saavtoro da momijnave uflebebis, sapatento,
arsebobis pirobebSi damsaqmebeli mimarTavda aseT zomas, igi sasaqonlo niSnebis, mcenareTa axali jiSebis, integraluri mi-
gonivrul SesabamisobaSi unda yofiliyo dasaqmebulze dakis- krosqemebis topologiebis Sesaxeb kanonebiT dacvas. normis
rebul valdebulebasTan. amgvari standartis arseboba xels aseTi gagebisaken gvibiZgebs saerTaSoriso praqtika da 46e mux-
uwyobda interesTa dabalansebas. Tumca aRniSnuli norma ukve lis me3 nawilis damamTavrebeli fraza `es SezRudva SesaZloa
aRar arsebobs Cvens Sromis kanonmdeblobaSi da samwuxaro faq- gamoyenebul iqnes SromiTi urTierTobebis Sewyvetis Semdegac,
tia, rom kanonmdebelma arc alternativis saxiT SemogvTavaza magram SromiTi urTierTobebis Sewyvetidan ara umetes 3 wlis
sxva raime wesi. ganmavlobaSi~.10 kargi iqneboda Tu sasamarTlo mocemuli nor-
kanonmdebelma SromiTi urTierTobis ZalaSi yofnis peri- mis gamoyenebisas, gamovidoda misi miznobrivi ganmartebidan.
odSi dasaqmebulis valdebuleba konkurenciis akrZalvasTan ris Sedegadac dasaqmebulze dakisrebul akrZalvas SromiTi
dakavSirebiT sSk-is me-8 muxlis me-2 punqtsa da 46-e muxlis urTierTobis arsebobisas damsaqmeblis aucilebeli monaw-
me-3 punqtSi SemogvTavaza. ormagi mowesrigebis mizani ucno- ileobiT SeZenil codnasa da kvalifikacias daukavSirebda. wi-
bia. miT ufro, rom orive SemTxvevaSi konkurenciis akrZalva naaRmdeg SemTxvevaSi gamova, rom dasaqmebuls nebismieri saxis
dispoziciuria da mxareebzea damokidebuli, gaiTvaliswineben codnisa da kvalifikaciis gamoyenebas vukrZalavT, romelic
Tu ara mas. SromiTi urTierTobis ZalaSi yofnis dros SeiZina dasaqmeb-
marTalia, sSk-is 46-e muxli dispoziciuria, magram Sromi-
Ti urTierTobis dasrulebis Semdgom konkurenciis akrZalvis 7
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi (ssk), 316-e muxli, me-2 nawili.
Sesaxeb mxolod saxelSekrulebo SezRudvaze saubari Znelia. 8
sSk, 46-e muxli, me-3 punqti.
amis Tqmis safuZvels iZleva valdebulebis xasiaTi, romelic
9
iqve.
10
ix. ZamukaSvili d., Sromis samarTali, sagamomcemlo saxli `inovacia~.
Tavisi Sinaarsisa da xasiaTis gaTvaliswinebiT, SeiZleba yovel Tbilisi, 2009, 175-176. 2013 wlis 12 ivnisis organuli kanoniT ganxorciele-
mxares akisrebdes meore mxaris uflebebisa da qonebisadmi gan- bul cvlilebebamde konkurenciis akrZalvis moqmedebis xangrZlivoba ar unda
yofliyo 3 welze meti. dResdReobiT es vada Seadgens 6 Tves.

120 121
ulma. miuxedavad imisa, rom dasaqmebulis mier mis miRebaSi akrZalvaze SeTanxmeba unda iyos SezRuduli drosa da sivrce-
damsaqmebels aranairi wvlili ar miuZRvis da aseTi akrZal- Si, emsaxurebodes damsaqmeblis kanonier interesebs, unda iyos
vis aranairi interesi gaaCnia. Tu dasaqmebuls nebismieri saxis gansazRvruli akrZaluli saqmianobis xasiaTi, xels ar unda
codnisa da kvalifikaciis gamoyenebas avukrZalavaT, gamova, uSlides dasaqmebulis samomavlo saqmianobas da aseTi SezRud-
rom mas saarsebo wyaros varTmevT. vis xangrZlivoba ar unda aRematebodes SromiTi urTierTo-
sasamarTlos roli didia aseve kompensaciisa da geo- bis damTavrebidan or wels. amasTan, SeTanxmebiT gansazRvru-
grafiuli arealis, dasaqmebulisaTvis akrZaluli saqmianobis li unda iyos kompensaciis odenoba, romelic gadaxdeba dam-
tipTan dakavSirebiT. es sakiTxebi dawvrilebiT qvemoT iqneba saqmebels dasaqmebulis sasargeblod15. sainteresoa, rom sxva
ganxiluli. qveynebisgan gansxvavebiT, germaniis kanonmdebloba moiTxovs,
ganviTarebuli samarTlebrivi sistemis mqone qveynebis um- damsaqmebels hqondes safuZveli ifiqros, dasaqmebuli gauw-
ravlesoba cnobs da aRasrulebs konkurenciis akrZalvaze Se- evs mas konkurencias. es konkurencia unda iyos dakavSirebuli
Tanxmebebs. amerikis sxvadasxva Statebs mocemuli SeTanxmebi- misTvis gaweul wina samsaxurebriv saqmianobasTan. aRniSnuli
sadmi sxvadasxva midgomebi aqvT. Statebis nawili cnobs amgvar moTxovnebis daucveloba iwvevs SeTaxmebis baTilobas. amgvari
SeTanxmebebs, Tuki isini akmayofileben dadgenil moTxovnebs, eWvis arsebobis Sesaxeb moTxovna, gonivrulia. igi aiZulebs
Statebis nawili ki uaryofs maT, rogorc biznesis ganviTa- damsaqmebels, kargad dafiqrdes aRniSnuli SeTanxmebis miRw-
rebis Semaferxebel SeTanxmebas. kaliforniisa da kolorados evisas, gaiTvaliswinos mosalodneli dadebiTi da uaryofiTi
Statebi Sedian aseTi Statebis ricxvSi11. kalifornia konkuren- Sedegebi. qvemoT davinaxavT, rom kanonmdebels sxva berkete-
ciis akrZalvas mxolod im SemTxvevaSi cnobs da aRiarebs, Tu bic aqvs SemuSavebuli, romelic damsaqmebels ubiZgebs, mx-
adgili aqvs biznesis gayidvas da amgvari SeTanxmeba warmoad- olod aucileblobisas gamoiyenos aRniSnuli SeTanxmeba. am
gens axal damsaqmebelTan dadebuli xelSekrulebis nawils12. midgomis gaziareba saqarTvelosTvisac gamosadegi iqneboda.
kolorados Stati sisxlis samarTlis sanqciebsac ki adgens safrangeTSi ar arsebobs raime saxis sakanonmdeblo aqti,
damsaqmeblisTvis, Tu is dasaqmebuls aukrZalavs konkuren- romelic moawesrigebda konkurenciis akrZalvasTan dakavSire-
ciis gawevas.13 rac Seexeba floridas, garda imisa, rom man bul urTierTobebs. mocemuli sakiTxi mTlianad sasamarT-
mocemul sakiTxze saintereso praqtika daamkvidra, am Statma lozea mindobili. es ukanaskneli ki saqmis gadawyvetis dros,
konkurenciisa da SeTanxmebebis momwesrigebeli normebi gaaer- ZiriTadad, Sromis kodeqsis zogadi debulebebiTa da koleq-
Tiana erT aqtSi “komerciisa da vaWrobis validuri SezRud- tiuri xelSekrulebebiT xelmZRvanelobs. igi, rogorc qvemoT
vebis samarTali”.14 davinaxavaT, efeqturad arTmevs Tavs dakisrebul davalebas
germania ara Tu cnobs aseTi tipis SeTanxmebebs, aramed, da mTeli rigi problematuri sakiTxebis saintereso gadawyve-
masTan dakavSirebiT saintereso midgomebsac gvTavazobs. tas gvTavazobs.
konkurenciis akrZalvaze SeTanxmebis namdviloba aq garkveuli mocemul sakiTxze msjelobisas sasamarTlo, ZiriTadad,
pirobebis arsebobazea damokidebuli. kerZod, konkurenciis xelmZRvanelobs Sromis kodeqsis 1121-1-e muxliT16. dasax-
elebuli muxlis Tanaxmad, aravis aqvs ufleba ziani miayenos
11
ix. On Amir, Lobel O., Innovation Motivation: Behavioral Effects of Post-Employment Re- adamianis uflebebsa da Tavisuflebebs. aseTis arsebobis Sem-
strictions, San Diego Legal Studies Paper No: 10-32 2010, p. 8. TxvevaSi ki am uflebebisa da Tavisuflebebis nebismieri Sez-
12
ix. Epstein L., Working After Retirement For Dummies, Wiley Publishing, inc. 2007, p. 241.
13
ix. On Amir, Lobel O. dasax. naSromi, gv. 9.
14
ix. G. Porter II W., C. Griffaton M., Using noncompete agreements to protect legitimate busi- 15
germaniis savaWro kodeqsi (gsk), 74 “a” paragrafi, 1-li punqti.
ness interests, 69 Def. Counsel J. 194, 2002, p. 194. 16
ix. magaliTad Cour de Cassation, Chambre Sociale, 16 May 2012, N°:11-10760.

122 123
Rudva unda dasabuTdes Sesasrulebeli davalebis xasiaTiT 3. ar unda aWarbebdes SromiTi urTierTobis damTavrebi-
da unda iyos dasaxuli miznis proporciuli. safrangeTis sa- dan 12 Tves;
samarTlo praqtikiTa da koleqtiuri xelSekrulebebiT dad- 4. SeTanxmeba unda iTvaliswinebdes kompensaciis gadaxdas
genili moTxovnebis gaTvaliswinebiT, am wess efeqturad iy- damsaqmeblis mier.
enebs konkretuli urTierTobis Sefasebisas. rogorc vxedavT, belgiis kanonmdeblis midgomebis gaziareba SezRudvis xan-
mocemuli norma avaldebulebs sasamarTlos ixelmZRvanelos grZlivobasTan dakavSirebiT, CvenTvis xelsayreli ver iqneba.
proporciulobis principiT. msgavsi midgoma Cvens Sromis saqmianobis garkveul sferoSi 6 Tviani akrZalva SeiZleba CaiT-
kanonmdeblobaSic arsebobda sSk-is 46-e muxlis 1-el punqtSi, valos xangrZlivad, da Sesabamisad, aragonivrulad, xolo zo-
Tumca, rogorc ukve aRiniSna, dRes igi ukve gauqmebulia. gierT SemTxvevaSi 2 wliani vadac ki aRmoCndes arasakmarisi
belgiaSi konkurenciis Sesaxeb SeTanxmebiT, dasaqmebuls interesTa srulyofili dabalansebisaTvis. qvemoT ganxilu-
ekrZaleba SromiTi urTierTobis dasrulebis Semdeg im qmede- lia saqmeebi, sadac 10 wliani SezRudva sasamarTlom gonivru-
bebis msgavsi qmedebebis ganxorcieleba, rasac wina damsaqme- lad CaTvala. amdenad, SezRudvis maqsimalur vadad 12 Tvis
belTan asrulebda. aRniSnuli qmedeba SeiZleba gamoixatos sa- gansazRvra mizanSeuwonelia. mocemul sakiTxSi Cveni kanonmde-
kuTari biznes saqmianobis wamowyebasa Tu konkurent damsaqme- blis midgomac gaumarTlebelia. aq aRebulia eqvsTviani vada.
belTan dasaqmebaSi. es akrZalva moqmedebs, Tu amiT dasaqme- naklebad gasaziarebelia belgiis midgoma konkurenciis
buls eqmneba SesaZlebloba, Tavisi an konkurenti damsaqmeblis akrZalvaze SeTanxmebis namdvilobisaTvis dasaqmebulis xel-
interesebisaTvis ziani miayenos damsaqmebels, romelTanac fasis odenobis gaTvaliswineba. aq konkurenciis akrZalvaze
SeiZina saTanado codna.17 am SemTxvevaSi kanonmdebeli ufro SeTanxmeba iuridiuli Zalis mqoned miiCneva mxolod im SemTx-
obieqtur kriteriumebze akeTebs aqcents da, germaniisagan vevaSi, Tu wliuri anazRaureba aWarbebs 16 100 evros.18 rode-
gansxvavebiT, konkurenciis gawevis obieqtur SesaZleblobaze sac wliuri anazRaurebis odenoba aris 16 100 evroze meti da
saubrobs. germaniaSi, rogorc aRiniSna, damsaqmebeli wyvets, 32 200 evroze naklebi, konkurenciis gawevis akrZalva SeiZleba
ramdenad Seeqmneba safrTxe mis bizness dasaqmebulis samoma- Seexos im Tanamdebobebs, romelic gansazRvrulia specialuri
vlo saqmianobiT. es albaT imitom gakeTda, rom damsaqmeblis komisiebis mier dadebuli koleqtiuri xelSekrulebiT.19 Tu
mxridan mocemuli SeTanxmebis gamoyeneba germaniaSi garkveul ar arsebobs zemoxsenebuli organoebis mier dadebuli xelSek-
riskebTanaa dakavSirebuli. ruleba, magaliTad, Tu es organoebi ar funqcionireben, an
belgiaSi konkurenciis akrZalvaze SeTanxmebis namdvilo- ver SeZles SeTanxmebis miRweva, aRniSnuli kanoni gvTavazobs
ba, kanonmdeblobiT dadgenili moTxovnebis gaTvaliswinebiT, alternativas. kerZod, aRniSnuli Tanamdebobebi SeiZleba gan-
damokidebulia Semdeg pirobebze: isazRvros sawarmos doneze, erT-erTi mxaris iniciativiT, dam-
1. SeTanxmebiT unda ikrZalebodes im saqmianobis msgavsi saqmebelsa da dasaqmebulebis warmomadgenel organizaciebs
saqmianobis ganxorcieleba, rasac dasaqmebuli damsaqmebelTan Soris. im SemTxvevaSi, Tu arc aRniSnul mxareebs Soris mox-
asrulebda; da SeTanxmebis miRweva, erT-erT mxares SeuZlia mosTxovos
2. akrZalva unda iyos SezRuduli sivrceSi imis gaTval- aRniSnuli sakiTxis gansazRvra 1970 wlis 12 Tebervlis kole-
iswinebiT, rom dasaqmebuls SeeZleba realuri konkurencia qtiuri xelSekrulebiT Seqmnil komisias. aRniSnuli komisiis
gauwios damsaqmebels. mxedvelobaSi miiReba aseve sawarmos
saqmianobis xasiaTi; 18
belgiis kanoni “SromiTi xelSekrulebebis Sesaxeb”, 65-e muxli, me-2 punqti,
1-li winadadeba.
17
belgiis kanoni “SromiTi xelSekrulebebis Sesaxeb”, 65-e muxli, 1-li punqti. 19
iqve me-2 winadadeba.

124 125
saqmianoba pirdapir ukavSirdeba konkurenciis akrZalvas.20 mowesrigeba ukve mxareebzea mindobili. maT xelSekrulebiT,
maSin, rodesac wliuri anazRaureba aWarbebs 32 200 ev- TavianTi interesebis gaTvaliswinebiT, unda moawesrigon igi.
ros, konkurenciis akrZalvaze SeTanxmeba SesaZloa dadgindes rogorc aRiniSna, sakiTxis mowesrigebis dros didi iqne-
SromiT xelSekrulebebSi. konkurenciis akrZalva ar gamoiy- ba sasamarTlos rolic. am dros, sainteresoa, sasamarTlos
eneba im Tanamdebobebis mimarT, romelic gaTvaliswinebulia mier mocemul urTierTobaSi Carevis farglebi. ismis kiTxva,
komisiisa Tu paritetuli qvekomisiis mier miRweuli koleqti- xom ar ilaxeba samoqalaqo samarTlis erT-erTi mniSvnelovani
uri xelSekrulebiT.21 principi _ saxelSekrulebo Tavisuflebis principi am urT-
“SromiTi xelSekrulebebis Sesaxeb” belgiis kanonis 104-e ierTobaSi sasamarTlos CareviTa da SeTanxmebis debulebiT,
muxlis Tanaxmad, xelSekrulebebSi, sadac wliuri anazRaureba dasaqmebulma ar dados gansazRvruli SromiTi xelSekruleba.
ar aWarbebs 16 100 evros konkurenciis akrZalvis Sesaxeb Se- saxelSekrulebo Tavisuflebis principi xom ganamtkicebs mx-
Tanxmeba aris iuridiuli Zalis ar mqone. areTa SesaZleblobas, kanonis farglebSi Tavisuflad dadon
mizanSeuwonelia konkurenciis gawevis akrZalvasTan da- xelSekrulebebi da gansazRvron am xelSekrulebebis Sinaar-
kavSirebiT midgomis diferencireba xelfasis odenobidan si.22 Tu gaviTvaliswinebT im faqts, rom mxareebi Tavisufalni
gamomdinare. SesaZlebelia im dasaqmebuls, romlis xelfasi arian SeTanxmebis Sinaarsis gansazRvraSi da TavianTi nebis
16 100 evros ar aRemateba, bevrad mniSvnelovani zianis miyene- safuZvelze kisruloben valdebulebebs samomavlod, gamodis,
ba SeeZlos damsaqmeblisaTvis, vidre ufro maRali xelfasis rom isini swored saxelSekrulebo Tavisuflebis farglebSi
mqone pirs. gamodis, rom aseT SemTxvevaSi damsaqmebeli rCeba moqmedeben. rac Seexeba sasamarTlos Carevis farglebs, sa-
daucveli. igi konkurencias ver aukrZalavs mcire xelfasis samarTlos SeuZlia aragonivrulad miiCnios xelSekrulebis
mqone pirs. aqedan gamosavali albaT xelfasis gazrda, Semdeg esa Tu is piroba, Tumca mas ver Secvlis. xelSekrulebis
dasaqmebulis samsaxuridan gaTavisufleba da konkurenciis aragonivrulad da kanonTan Seusabamod miCneva sasamarTlos
akrZalva iqneboda. Tumca arc amiT miviRebdiT saxarbielo md- pirdapiri funqciaa da aRniSnul principTan winaaRmdegobaSi
gomareobas. verc amiT davabalansebdiT mxareTa interesebs. ar modis.
gamovidoda, rom dasaqmebuli aRmoCndeboda kabalur piro-
bebSi. mas, kompensacia bolo 12 Tvis ganmavlobaSi miRebuli
xelfasis odenobidan gamomdinare mieniWeboda bevrad dabali 2.1. koleqtiuri xelSekrulebis adgili konkurenciis
odenobiT. garda amisa, igi SeboWili iqneboda konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTaxmebebis mowesrigebaSi
akrZalvis Sesaxeb yofil damsaqmebelTan miRweuli SeTanxmebiT.
konkurenciis akrZalvis mowesrigebis TvalsazrisiT,
2. konkurenciis akrZalvis saxelSekrulebo mowesrigeba xelSekrulebas mniSvnelovani adgili ukavia. es gansakuTrebiT
aRsaniSnavia safrangeTis SemTxvevaSi. aq urTierTobis sakanon-
rogorc zemoT moyvanili msjelobidan Cans, kanonmdebe- mdeblo mowesrigebis ararsebobis pirobebSi xelSekrulebebs,
li zogad standarts awesebs konkurenciis akrZalvis Sesaxeb da gansakuTrebiT koleqtiur xelSekrulebebs, didi mniSvn-
SeTanxmebisadmi. igi awesebs SezRudvas mxolod drosTan da eloba eniWeba.
kompensaciis odenobasTan dakavSirebiT. sakiTxis detaluri safrangeTis sakasacio sasamarTlos ara erTi individual-
uri xelSekruleba gamoucxadebia baTilad mxolod imis gamo,
20
iqve me-3 winadadeba.
21
iqve me-4 winadadeba. 22
ssk, 319-e muxli, 1-li nawili.

126 127
rom igi winaaRmdegobaSi modioda koleqtiur xelSekrulebas- Tu am normis sityvasityviTi da sistemuri ganmartebebidan
Tan.23 gamovalT, gamodis, rom konkurenciis akrZalvaze SeTanxmeba
konkurenciis akrZalvis Taobaze piroba Tu Cadebulia Tu ar moxda mxareebs Soris, Tumca aRniSnulze ukve arsebobs
koleqtiur xelSekrulebaSi, is pirdapir exeba dasaqmebuls. daTqma an Semdgom Sevida cvlileba koleqtiur xelSekrule-
mxareTa Soris specialuri SeTanxmeba ar aris aucilebeli. baSi, es gavrceldeba individualur xelSekrulebazec. es xde-
es precedenti damkvidrda 1976 wlis 9 ivlisis sakasacio sa- ba maSin, rodesac damsaqmebels aRniSnuli cvlilebis Taobaze
samarTlos gadawyvetilebiT da sasamarTloebi mas dRemde aq- dasaqmebulis informirebis valdebulebac ki ar aqvs. moce-
tiurad gamoiyeneben.24 Tumca es ar niSnavs, rom damsaqmebels mul sakiTxze safrangeTSi ukve myarad aris danergili praq-
ar ekisreba valdebuleba miuTiTos dasaqmebuls aseTi xelSek- tika. kerZod, Tu koleqtiuri xelSekruleba Seicavda daTqmas
rulebis arsebobis Sesaxeb da gaacnos igi. damsaqmebeli valde- konkurenciis akrZalvis Sesaxeb, es xelSekruleba individua-
bulia, daamtkicos, rom miRebul iqna zoma, raTa dasaqmebuls lur xelSekrulebaze gavrceldeba mxolod im SemTxvevaSi, Tu
gacnoboda koleqtiuri xelSekruleba, romelic konkurenciis individualuri xelSekrulebis dadebis momentisaTvis amgvari
akrZalvaze miTiTebas Seicavda.25 SeTanxmeba mxareebs Soris ukve gaformebuli iyo. rac Seexeba
saqarTveloSi arc koleqtiur xelSekrulebebTan dakav- koleqtiur xelSekrulebaSi Semdgom gakeTebul daTqmas, es in-
SirebiTaa saxarbielo mdgomareoba. maSin, rodesac sxva qvey- dividualur xelSekrulebaze gavlenas ver moaxdens28.
nebi mas did yuradRebas uTmoben da masTan dakavSirebiT spe- amdenad, arsebuli sakanonmdeblo xarvezebis gamo, am
cialuri kanonic ki miiRes, saqarTveloSi mocemul sakiTxs etapze koleqtiuri xelSekrulebebiT mocemuli sakiTxebis
sul ramodenime muxli exeba. es muxlebi koleqtiur xelSek- mowesrigeba naklebad savaraudoa. aRniSnuli sakiTxi mTli-
rulebasTan dakavSirebiT Zalian zedapirul da xarvezian anad mxareebzea mindobili. xolo maT mier dadebuli individ-
miTiTebebs Seicavs. marTalia, mocemul sakiTxze specialuri ualuri xelSekrulebebis gonivruloba da mizanSewoniloba,
kanonis miReba ar aris aucilebeli, magram arsebuli normebi zogad principebze dayrdnobiTa da sasamarTlo praqtikis ga-
rom Secvlas saWiroeben, es ki namdvilad cxadia. mocdilebiT, sasamarTloebma unda Seafason.
koleqtiuri xelSekruleba ideba erT an met damsaqmeb-
els an erT an met damsaqmebelTa gaerTianebas da erT an met
dasaqmebulTa gaerTianebas Soris.26 gamodis, rom koleqtiuri 2.2. konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis forma
xelSekrulebis mxare rom gaxdes dasaqmebuli, is aucileblad
dasaqmebulTa gaerTianebis wevri unda iyos. amgvari midgoma saerTaSoriso gamocdilebis gaTvaliswinebiT, konkuren-
gaumarTlebelia. mniSvnelovania, is, rom aRniSnuli xelSek- ciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmeba SesaZloa CarTul iqnes
ruleba ideba werilobiTi formiT.27 rac Seexeba 43-e muxlis SromiT xelSekrulebaSi an calke xelSekrulebis saxiT ga-
me-8 punqts, igi ambobs, rom koleqtiuri xelSekrulebebis de- formdes. zogjer ki koleqtiuri xelSekrulebebi awesrigeben
bulebebi am xelSekrulebiT gaTvaliswinebul dasaqmebulTa mocemul sakiTxs.
individualuri SromiTi xelSekrulebis ganuyofeli nawilia. saqarTveloSi dRes moqmedi kanonmdebloba savaldebulo
werilobiT formas mocemuli SeTanxmebisaTvis ar adgens. am-
23
ix. magaliTad Cour de cassation, Chambre sociale, 12/10/2011, N°: 09-43155. denad, gamodis, rom aseTi xelSekruleba formaTavisufalia,
24
Cour de cassation, chambre sociale, 09/07/1976, N°: 75-40662. rac gaumarTlebelia. Tu gaviTvaliswinebT im faqts, rom aris
25
Cour de cassation, chambre sociale, 25/03/1998, N°: 96-41741.
26
sSk, 41-e muxli, 1-li punqti.
27
iqve, 43-e muxli, 1-li punqti. 28
Cour de cassation, Chambre sociale, 28/09/2011, No: 09-68537.

128 129
grZelvadiani saxelSekrulebo urTierToba, romelic namd- dakavSirebiT met garantias qmnis dasaqmebulis mier SromiTi
vilobisTvis saWiroebs mTeli rigi pirobebis zust gaweras, urTierTobis gaazrebulad dawyebisa da warmarTvisaTvis.
saWiro iyo, kanonmdebels am SeTanxmebisaTvis savaldebulo
werilobiTi forma daewesebina. werilobiTi formis savaldeb-
III. sasamarTlo praqtikiT dadgenili konkurenciis
uloobis SemTxvevaSi, Tu dairRveva dasaqmebulis mier nakisri
valdebuleba, damsaqmebels ar gauWirdeba imis mtkiceba, rom akrZalvis namdvilobis pirobebi
dasaqmebuls ekrZaleboda misTvis konkurenciis gaweva. rac
rogorc zemoT gvqonda saubari, im qveynebSic ki, sadac
Seexeba dasaqmebuls, damsaqmeblis mier misTvis kompensaciis
konkurenciis akrZalvis didi tradiciaa, mocemuli urTier-
gadauxdelobis SemTxvevaSi, SeeZleba mimarTos sasamarTlos
Tobis Zalian zogadi sakanonmdeblo mowesrigebaa. es gasagebi-
da waradginos Sesabamisi moTxovna.
caa, radgan mocemuli urTierTobis momwesrigebeli normebis
sSk 46-e muxlis me-3 punqtSi apelirebs SromiT xelSek-
detaluri gawera gamoiwvevda am normebis e.w “mkvdar normebad”
rulebaze da uTiTebs, rom mxareebi konkurenciis akrZalvaze
arsebobas. mxareebs gauWirdebodaT maT Soris miRweuli Se-
swored am xelSekrulebaSi Tanmxdebian. amgvari midgoma gaumar-
Tanxmebebis sakanonmdeblo CarCoebSi moqceva.
Tlebelia. SromiTi xelSekruleba gansxvavdeba konkurenciis
vinaidan saqarTveloSi arc sasamarTlo praqtikiT aris
akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebisagan. amdenad, aseTi SeTanxmebis
es sakiTxi mowesrigebuli, konkretuli SemTxvevis gadawyve-
SromiT xelSekrulebaSi gaTvaliswineba SesaZlebelia, magram
tis dros sasamarTlos mouwevs samoqalaqo samarTlis zogadi
ara savaldebulo.
principebiT xelmZRvaneloba. am SemTxvevaSi dRis wesrigSi
konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis specifiuro-
dgeba keTilsindisierebis principis gamoyenebis sakiTxi.31
bidan gamomdinare, mTeli rigi qveynebi misdami savaldebulo
“keTilsindisierebis principis safuZvelze aRmoifxvreba ara
werilobiTi formis dacvas iTxoven. magaliTad, niderland-
marto sakanonmdeblo, aramed saxelSekrulebo xarvezic.”32
ebSi konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis SemTxvevaSi
keTilsindisierebis principis realizeba garigebaTa baTilo-
SromiTi urTierTobisaTvis arsebiTi monacemebis daqiravebu-
bis safuZvelic SeiZleba gaxdes. amis SesaZleblobas pirdapir
lisaTvis werilobiT Setyobinebis garda, savaldebuloa weri-
iZleva ssk-s 346-e muxli. ssk-s 346-e muxli baTilad da, Sesa-
lobiTi formis dacva.29
bamisad, iuridiuli Zalis armqoned acxadebs xelSekrulebis
gsk-is 74-e paragrafis 1-li punqtisa da samoqalaqo kod-
im standartul pirobas, romelic ndobisa da keTilsindis-
eqsis 126-e muxlis Tanaxmad, konkurenciis Taobaze SeTanxmeba
ierebis principebis sawinaaRmdegod sazianoa xelSekrulebis
namdvilia mxolod im SemTxvevaSi, Tu daculia savaldebulo
meore mxarisaTvis. kanoni imperatiulad adgens, rom mxedv-
werilobiTi forma. amasTan, dokumenti, romelic asaxavs Se-
elobaSi unda iqnes miRebuli yvela is garemoeba, romlis
Tanxmebul pirobebs unda waredginos dasaqmebuls.
arsebobis drosac iqna mxareTa Soris SeTanxmeba miRweuli.
belgiaSi imperatiuli moTxovna moqmedebs, rom konkuren-
gasaTvaliswinebelia aseve mxareTa ormxrivi interesebi da a.S.
ciis Taobaze SeTanxmeba gaformdes werilobiTi formiT.30
germaniisa da niderlandebis midgoma mocemul sakiTxTan
31
ssk, me-8 muxli, me-3 nawili.
32
ix. vaSakiZe g., keTilsindisiereba saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis mixed-
29
ix. adeiSvili l., kereseliZe d., saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da viT – abstraqcia Tu moqmedi samarTali, qarTuli samarTlis mimoxilva
kontinenturi evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi prin- 10/2007-1, 54gv.; citirebulia Larenz, Schuldrecht Band I, C.H. Beck‘sche Verlagsbuch-
cipi, qarTuli samarTlis mimoxilva, 6/2003-1, 12gv. handlung, München 1987, §3, 94; zoiZe, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komen-
30
belgiis kanoni “SromiTi xelSekrulebebis Sesaxeb”, 65-e muxli. tari, wigni mesame, Tbilisi (samarTali), 2001, mux. 363, 271.

130 131
rogorc vxedavT, dasaqmebuls sruliad daucvels mainc ar Si, Tu mxareTa SeTanxmebiT ganisazRvreba kompensaciis gadax-
tovebs Cveni kanonmdebloba, Tumca aRniSnuli norma farToa dis valdebuleba. es faqti misasalmebelia, Tumca naklebad
da kodeqsiT imdenad principis donezea ganmtkicebuli, rom mosawonia daTqma kompensaciis odenobasTan dakavSirebiT, ro-
misi daviwrovebis aucilebloba namdvilad arsebobs. melic SromiTi urTierTobis Sewyvetisas arsbeuli odenobiT
im qveynebSi, sadac mocemul sakiTxze didi praqtikaa ganisazRvreba.
dagrovebuli, aRniSnuli urTierToba ZiriTadad wesrigde- ganviTarebuli samarTlebrivi sistemis mqone qveynebis sa-
ba sasamarTlo praqtikiT. aq sasamarTlo praqtika, rogorc samarTlo praqtikas Tu gadavxedavT, davinaxavT, rom dasax-
davinaxavT Semdgom TavebSi, kargadaa morgebuli sxvadasxva elebul SemTxvevaSi dasaqmebulisaTvis kompensaciis mikuT-
seqtoris Taviseburebebsa da specifikaze. “dadgenilia, rom vnebis aucileblobaze ukve aRaravin davobs. Tu ganixileba
TiToeuli saqme ganixileba arsebul faqtobriv garemoebebze dava sasamarTloSi, igi exeba, ZiriTadad, kompensaciis mikuT-
dayrdnobiT, Sesabamisad, erTi da igive xelSekruleba erT vnebis momentsa da odenobas. am TvalsazrisiT, sainteresoa,
SemTxvevaSi SeiZleba iyos gonivruli da meore SemTxvevaSi safrangeTis sakasacio sasamarTlos mier 2012 wlis 16 maiss
ki aragonivruli.”33 Sefasebisas mxedvelobaSi iReben kompa- gamotanili gadawyvetileba35. mocemul saqmeze konkurenciis
niis, dasaqmebulisa da sazogadoebis interess.34 am interes- akrZalvaze mxareTa Soris miRweuli SeTanxmebiT ganisazRvra
Ta urTierTdapirispirebisa da Sedarebis safuZvelze iRe- SezRudvis moqmedebis geografiuli areali, vada da dasaqmeb-
ben gadawyvetilebas konkurenciis Sesaxeb SeTanxmebebisaTvis ulis sasargeblod damsaqmeblis mier gadasaxdeli kompensacia
iuridiuli Zalis miniWebis Sesaxeb. bolo samuSao Tvis fiqsirebuli xelfasis odenobiT. aRniS-
gasaTvaliswinebelia, rom mocemul SeTanxmebebze msj- nul saqmeze dasaqmebuli fiqsirebul xelfasTan erTad iReb-
elobisas kompaniis, dasaqmebulisa da sazogadoebis interesis da damatebiT gasamrjelos Sesrulebuli samuSaodan gamom-
ukeT gaanalizebis mizniT sasamarTlos mier dadginda konkre- dinare. dasaqmebulma moiTxova, rom kompensaciis odenobis
tuli moTxovnebi. SeTanxmebebi maTi gonivrulad miCnevisaTvis gansazRvrisas damatebiTi kompensaciac gaTvaliswinebuliyo.
unda akmayofilebdes aRniSnul moTxovnebs. es moTxovnebi wi- sasamarTlom mocemuli saqmis ganxilvis dros kidev erTx-
namdebare qveTavebSia ganxiluli. el gausva xazi konkurenciis akrZalvis mimarT wayenebuli
moTxovnebis dacvis aucileblobas. man aRniSna, rom konkuren-
ciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmeba aris kanonieri mxolod ma-
1. kompensacia konkurenciis akrZalvis sanacvlod da Sin, Tu igi aucilebelia sawarmos kanonieri interesebis da-
misi odenobis gansazRvris wesi sacavad, SezRudulia drosa da sivrceSi, gaTvaliswinebulia
dasaqmebulis saqmianobis specifiuroba da akisrebs damsaqmeb-
Cveni kanonmdebloba konkurenciis akrZalvis sanacv- els valdebulebas, gadauxados dasaqmebuls finansuri kom-
lod dasaqmebulisaTvis Sesabamisi kompensaciis mikuTvnebaze pensacia. sasamarTlos ganmartebiT, mocemuli pirobebi kumu-
arafers ambobda. Tumca 2013 wels ganxorcielebuli cvli- latiuria da maTi daucveloba SeTanxmebis baTilobas iwvevs.
lebebis Sedegad imperatiulad dadginda, rom konkurenciis sasamarTlom xazi gausva, rom mxareTa Soris SeTanxmebuli
akrZalva iuridiuli Zalis mqone iqneba mxolod im SemTxveva- gasamrjelo unda Seesabamebodes proporciulobis princips.
man arasaTanado odenobis kompensacia, arsebuli praqtikis
33
ix. Packer C., Clear J., dasax. naSromi gv.1075 citirebuli: Michael J. Hutter, Drafting
Enforceable Employee Non-Competition Agreements to Protect Confidential Business Informa-
tion: A Lawyer’s Practical Approach to the Case Law, 45 ALB. L.REV. 311, 329, 1981.
34
ix. G. Porter II W., C. Griffaton M., dasax. naSromi gv. 194. 35
Cour de cassation, civile, Chambre sociale, 16/06/2012, No:11-10.760.

132 133
gaTvaliswinebiT, mis ararsebobasTan gaaTanabra36. 6. zianis anazRaurebis odenobis gansazRvris dros mxedv-
sasamarTlom daadgina, rom konkurenciis akrZalvaze Se- elobaSi miiReba dasaqmebulis profesiuli saqmianobis Tavisu-
Tanxmeba iyo arakanonieri. baTilobis safuZvels warmoadgen- flebis SezRudvis xasiaTi,
da araproporciuli da umniSvnelo kompensacia, romelic iyo gsk-is Tanaxmad, konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanx-
dasaqmebulis 1.14 Tvis xelfasis odenobis toli. sasamarT- mebis moqmedebis yovel wels damsaqmebelma unda gadauxados
lom aRniSna, rom kompensacia unda Seesabamebodes 12 Tvis gan- dasaqmebuls Tanxa, bolo Tves miRebuli Tanxis aranakleb
mavlobaSi dasaqmebulis mier miRebuli gasamrjelos minimum naxevris odenobiT. am TanxaSi Sedis xelfasic da bonusebic.
33%-s. kompensacia ixdeba yovelTviurad. Tu kompensacia da sarge-
mocemul saqmeze sasamarTlom damsaqmebels daakis- beli momdevno samuSaoze aWarbebs wina Semosvlis 110%-s,
ra dasaqmebulisaTvis zianis anazRaureba. man aRniSna, rom am jams dasaqmebulma unda gamoaklos sxva sargebeli. amas-
dasaqmebulma keTilsindisierad daicva baTili SeTanxmeba. Tan, Tu dasaqmebuls moeTxoveboda adgilsamyofelis Secvla
zianis anazRaurebis odenobis gansazRvris dros sasamarTlom konkurenciis akrZalvis gamo, es procenti izrdeba 125%-mde.
mxedvelobaSi miiRo dasaqmebulis profesiuli saqmianobis Ta- Tu kompensacia ar aris SeTanxmebuli, aseTi SeTanxmeba baTil-
visuflebis SezRudvis xasiaTi. amasTan, gaiTvaliswina, rom ia. Tu kompensacia aris Zalian dabali, maSin piroba ar iqneba
dasaqmebuls Seumcirda SesaZlebloba epova misi ganaTlebisa mboWavi. am SemTxvevaSi dasaqmebuls SeuZlia miiRos dabali
da profesiuli gamocdilebis Sesaferi samsaxuri. anazRaureba da SeizRudos pirobiT an gaTavisufldes misgan.37
rogorc moyvanili SemTxvevidan Cans, safrangeTSi dad- konkurenciis akrZalvisaTvis gankuTvnili gasamrjelos
genilia kompensaciis odenobis gansazRvris zogadi wesi, ro- minimaluri odenoba belgiaSi warmoadgens dasaqmebulis Sro-
melic icvleba saqmis garemoebaTa gaTvaliswinebiT. mis anazRaurebis naxevars. es Tanxa gamoiTvleba dasaqmebu-
moyvanili msjelobiT sasamarTlom mniSvnelovani mid- lis bolo Tvis xelfasis odenobidan. im dasaqmebulebisaTvis,
gomebi SemogvTavaza: romelTac aqvT mTlianad an nawilobriv cvalebadi anazRaure-
1. konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebisaTvis dad- ba, es Tanxa iangariSeba bolo Tormeti Tvis xelfasis saSualo
genili moTxovnebi kumulatiuria. romelime maTganis ararse- odenobis gaTvaliswinebiT. 38
boba SeTanxmebis baTilobas iwvevs. ganxiluli SemTxvevebidan yvelaze misaRebi albaT ufro
2. dasaqmebulisaTvis mikuTvnebuli kompensacia unda iyos safrangeTis midgomaa, romelic SezRudvis xasiaTidan gamom-
SezRudvis proporciuli. arasaTanado odenobis kompensacia, dinare adgens kompensaciis odenobas.
misi ararsebobis tolia.
3. dasaqmebulisaTvis mikuTvnebuli kompensaciis saSualo
odenobaa wliuri xelfasis odenobis 33%;
4. dasaqmebulis kompensaciis odenobis gansazRvris dros
mxedvelobaSi miiReba arapirdapiri sargebelic: premiebi, bo-
nusebi da a.S;
5. kompensaciis mikuTvnebisaTvis ar aqvs mniSvneloba SeTanx-
meba namdvili iyo Tu ara. dasaqmebuli Tu keTilsindisierad
icavda baTil SeTanxmebas, mas ufleba aqvs miiRos kompensacia. 37
gsk, 74 „c“ paragrafi, 1-li punqti.
38
belgiis kanoni “SromiTi xelSekrulebebis Sesaxeb”, 65-e muxli, me-2 punqti,
36
Cour de cassation, civile, Chambre sociale, 15/11/2006, No:04-46.721. me-5 winadadeba.

134 135
1.1 kompensacia dasaqmebulis braliT SromiTi urTier- SeTanxmebis SemTxvevaSi adgili aqvs dasaqmebulis qmedebas
Tobis damTavrebis SemTxvevaSi xelSekrulebis Sesabamisad. amdenad, zianic gamoircixeba. Ses-
abamisad, saxezea kompensacia, romelic gadaxdeba damsaqmebels
rogorc aRiniSna, kompensaciis odenoba mxareTa Soris Se- dasaqmebulis sasargeblod im SezRudvis sanacvlod, romelic
TanxmebiT ganisazRvreba. Tumca dadgenili praqtikis mixed- dadginda mxareTa SeTanxmebiT. vinaidan gansaxilvel SemTx-
viT, mas waeyeneba moTxovna, rom iyos dasaqmebulis SezRudvis vevaSi SromiTi urTierToba dasaqmebulis braliT damTavrda,
proporciuli. sainteresoa, ra xdeba im SemTxvevaSi, rode- ismis kiTxva, mainc unda miiRos Tu ara man SeTanxmebuli kom-
sac xelSekrulebis Sewyveta dasaqmebulis aramarTlzomieri pensacia.
qmedebis gamo xdeba. mocemuli safuZvliT xelSekrulebis saqarTvelos kanonmdeblobis gaTvaliswinebiT, mocemu-
Sewyveta gamoiwvevs Tu ara kompensaciis odenobis Semcirebas li sakiTxis ganxilva migviyvanda dasmul kiTxvaze gacemul
an saerTod gauqmebas. uaryofiT pasuxamde. vinaidan mxareebma gamoavlines neba da
pirvel rigSi, saWiroa ganisazRvros, ras warmoadgens daadgines kompensaciis garkveuli odenoba, xelSekrulebis
SromiTi urTierTobis dasrulebis Semdeg dasaqmebulis sa- Sewyvetis motivi am SeTanxmebaze da, miT umetes, kompensaci-
sargeblod damsaqmeblis mier gadaxdili Tanxa. igi aris Sez- is odenobaze gavlenas ver moaxdenda. Tu sawinaaRmdegos da-
Rudvis sakompensaciod gankuTvnili Tanxa, miyenebuli zianis vuSvebdiT, gamovidoda, rom kompensaciis Sesaxeb mxareTa Se-
asanazRaureblad ekisreba damsaqmebels Tu aris pirgasamtex- Tanxmeba iqneboda pirobiTi da es damsaqmebels provokaciuli
lo. qmedebisaken ubiZgebda, raTa Tavidan aecilebina arasasurveli
pirgasamtexlo aris mxareTa SeTanxmebiT gansazRvruli kompensaciis gadaxda. amasTan, SeTanxmeba konkurenciis akrZal-
fuladi Tanxa.39 igi gadaxdeba movales valdebulebis Seus- vaze unda ganvasxvavoT SromiTi xelSekrulebisagan. SromiTi
ruleblobis an arajerovani Sesrulebis SemTxvevaSi. ro- xelSekrulebis Sewyveta, marTalia, gavlenas axdens aRniSnuli
gorc vxedavT, pirgasamtexlo warmoadgens valdebulebis Ses- SeTanxmebidan gamomdinare valdebulebis dawyebis momentze,
rulebis uzrunvelyofis saSualebas. misi gadaxdis sakiTxi Tumca kompensaciis gadaxdaze gavlenas ver moaxdens.
warmoiSoba mxolod valdebulebis Seusruleblobis an ara- aRniSnuli cvlilebis saSualebas arc ssk-s 398-e muxli
jerovani Sesrulebis SemTxvevaSi. Tu gaviTvaliswinebT, rom iZleva. igi garemoebis cvlilebis gamo iZleva xelSekrulebis
konkurenciis akrZalvaze SeTanxmebis safuZvelze damsaqmebe- pirobis Secvlis saSualebas, rac mocemul SemTxvevas ar See-
li dasaqmebuls uxdis Tanxas SezRudvis arsebobis mTeli pe- sabameba.
riodis ganmavlobaSi, gamodis, rom igi pirgasamtexlos ar war- sainteresoa, ra xdeba am mxriv safrangeTSi, sadac aRniS-
moadgens. ufro zustad, aseTi Tanxa swored imitom gadaxdeba nuli sakiTxebi detaluradaa sasamarTlo praqtikiT mowes-
damsaqmebels dasaqmebulis sasargeblod, rom igi jerovnad rigebuli. erT-erT gadawyvetilebaSi sasamarTlom calsaxad
asrulebs nakisr valdebulebas. daafiqsira Tavisi pozicia da ganacxada, rom finansuri kom-
rac Seexeba zians, zianis anazRaurebiT xdeba im mdgomare- pensacia aucileblad unda miekuTvnos dasaqmebuls miuxeda-
obis restitucia, romelic iarsebebda ziani rom ar damdgari- vad motivisa, ris gamoc Sewyda SromiTi xelSekruleba. mniS-
yo.40 zianis anazRaurebis sakiTxi marTlsawinaaRmdego qmedebis vneloba ar aqvs aseve imas, dasaqmebulma iSova Tu ara sxva
ganxorcilebis SemTxvevaSi dgeba. konkurenciis akrZalvaze samsaxuri, aseve damsaqmebelma igi SromiTi xelSekrulebiT
gaTvaliswinebul vadaSi da wesiT gaaTavisufla Tu ara.41
39
ssk, 417-e muxli.
40
ssk, 408-e muxli, 1-li nawili. 41
Cour de cassation, civile, Chambre sociale, 16/05/2012, No:11-10.760.

136 137
safrangeTis sakasacio sasamarTlom 2012 wlis 25 ianvars SeTanxmeba daicva, SeuZlia moiTxovos anazRaureba im period-
gamotanil gadawyvetilebaSi saintereso mosazreba SemogvTava- isTvis, rodesac SeTanxmebis pirobebs icavda46.
za. mocemul saqmeze mxareebi SeTanxmdnen, rom dasaqmebulis
iniciativiT SromiTi urTierTobis Sewyvetis SemTxvevaSi, kom-
pensaciis odenoba ganaxevrdeboda. 1.2 konkurenciis akrZalvisTvis kompensaciis mikuT-
sasamarTlom yuradReba gaamaxvila profesiuli saqmiano- vnebis momenti
bis ganxorcielebis Tavisuflebis fundamentur principze. man
sasamarTlo praqtikis mimoxilvas didi mniSvneloba aqvs,
aRniSna, rom mxareebs ar SeuZliaT konkurenciis akrZalva da
radgan erTia, rogor aris formulirebuli konkretuli norma
kompensaciis mikuTvneba erTmaneTs ar daukavSiron, amdenad,
da, meore, praqtikaSi rogor gamoiyeneba igi. Tu gaviTval-
sxva pirobebze damokidebuli gaxadon. amiT sasamarTlom daad-
iswinebT im faqts, rom SromiTi urTierTobis damTavrebis
gina, rom miuxedavad safuZvlisa, ris gamoc Sewyda SromiTi
Semdeg konkurenciis akrZalvasTan dakavSirebiT sasamarTlo
urTierToba, Tu arsebobs konkurenciis akrZalva, unda iyos
praqtika faqtiurad ar arsebobs saqarTveloSi, ganviTare-
Sesabamisi kompensacia.42
buli qveynebis sasamarTlo praqtikis analizi ormagi mniS-
SesaZloa konkurenciis akrZalvis ZalaSi Sesvla damokide-
vnelobis xdeba. praqtikis analizi mniSvnelovania im Tval-
buli iyos imaze, Tu rogor Sewyda SromiTi xelSekruleba43,
sazrisiTac, rom aq vxvdebiT mraval iseT sakiTxs, romelic
magram kompensacia masze veranairad ver iqneba damokidebu-
kanonmdeblobiT arc aris gaTvaliswinebuli, Tumca aris sak-
li44. ufro metic, damkvidrebuli praqtikis Tanaxmad, dasaqme-
maod problematuri da saWiroebs mowesrigebas. konkurenciis
buls kompensacia maSinac eZleva, rodesac SromiTi urTier-
akrZalvisTvis kompensaciis mikuTvnebis momenti swored am
Tobis dasrulebas safuZvlad dasaqmebulis arasaTanado qceva
sakiTxTagania. aRniSnulTan dakavSirebiT imsjela safrange-
edo45. aseTi midgoma ar aris gasakviri, radgan sasamarTlo
Tis sakasacio sasamarTlos socialurma palatam 2011 wlis 22
praqtikiT dadgenilia, rom konkurenciis akrZalvisTvis dad-
ivnisis gadawyvetilebaSi47.
genili kompensacia miznad isaxavs dasaqmebulis SezRudvis
mocemul saqmeze sasamarTlom ganixila, Tu ra unda CaT-
sanacvlo anazRaurebas.
vliliyo konkurenciis akrZalvis vadis aTvlis momentad:
sasamarTlo erT-erT saqmeze msjelobda dasaqmebulis
SromiTi urTierTobis Sewyveta Tu dasaqmebulTa faqtobri-
valdebulebaze, konkurenciis akrZalvaze SeTanxmebis baTi-
vi gaTavisufleba samsaxuridan. garkveul SemTxvevebSi Sesa-
lad cnobis SemTxvevaSi winaswar, xelfasze danamatis saxiT
Zloa es ori vada ar daemTxves erTmaneTs. dasaqmebulma ki,
miRebuli gasamrjelo damsaqmeblisaTvis daebrunebina. mo-
rasakvirvelia, unda icodes, rodidan aqvs mas kompensaciis
cemul saqmeze sakasacio sasamarTlom daadgina, rom dasaqme-
moTxovnis ufleba, rodidan da ra vadiT ekisreba konkuren-
bulisaTvis gadaxdili gasamrjelo masve darCeboda vinaidan
ciis akrZalvis Sesaxeb valdebuleba.
igi miuxedavad SeTanxmebis baTilobisa, mravali Tvis manZil-
saqmis viTareba Semdegnairi iyo: X da Y warmoadgendnen
ze SezRuduli iyo SeTanxmebiT. sasamarTlom daaskvna, rom
Pricewater house Coopers Consulting-is inJiner konsultantebs. mx-
dasaqmebulma vinaidan arakanonieri konkurenciis akrZalvis
areTa Soris dadebuli SromiTi xelSekruleba iTvaliswinebda
konkurenciis akrZalvas 12 Tvis vadiT saTanado anazRaure-
42
Cour de cassation, civile, Chambre sociale, 25/01/2012, No: 10-11590.
43
Cour de cassation, civile, Chambre sociale,06 /01/2010, No:08-41.357.
44
Cour de cassation, civile, Chambre sociale, 08/01/2010, No:08-43.056. 46
Cour de cassation, civile, Chambre sociale, 17/11/2010, No:09-42389.
45
Cour de cassation, civile, Chambre sociale, 28/06/2006, No:05-40.99.0. 47
Cour de cassation, Chambre sociale, 22/06/2011, N°:09-68762.

138 139
biT. damsaqmebelma 2004 wlis 23 marts gamoavlina neba dasaqme- saxeze gvaqvs SromiTi xelSekrulebis Sewyveta damsaqmeblis
bulebis gaTavisuflebis Sesaxeb. SromiTi urTierToba, arse- iniciativiT. vinaidan SromiTi urTierTobis Sewyvetaze neba
buli kanonmdeblobis gaTvaliswinebiT, damTavrdeboda nebis damsaqmebelma 2004 wlis 23 marts gamoavlina, amdenad, SromiT
gamovlenidan sami Tvis vadaSi. dava exeboda imas, kompensa- samarTlebrivi urTierTobac am dRes damTavrda. amgvarad,
ciis odenoba SromiTi urTierTobis dasrulebis, Tu dasaqme- wesrigdeba mocemuli sakiTxi Cveni kanonmdeblobis mixedviT.
bulTa mier damsaqmeblis faqtobrivad datovebis momentidan safrangeTis kanonmdeblobiT ki, rogorc zemoT davinaxeT,
unda gansazRvruliyo; ra momentidan ekisreboda dasaqmebuls dadgenilia xelSekrulebis Sewyvetis samTviani vada.
konkurenciis akrZalvis valdebuleba; dasaqmebuls unda mi- Tu SromiT samarTlebrivi urTierToba, Cveni kanonmde-
kuTvneboda Tu ara damatebiTi kompensacia, radgan miuxeda- blobis gaTvaliswinebiT, 23 marts damTavrda, Sesabamisad,
vad valdebulebis ararsebobisa, egona evaleboda, ar uwevda konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis dacvaze dasaqmeb-
konkurencias damsaqmebels. ulebic am momentidan 12 Tvis ganmavlobaSi iqnebodnen valdeb-
sakasacio sasamarTlom miiCnia, rom dasaqmebulis daval- ulni. rac Seexeba kompensaciis odenobis gansazRvras, esec gan-
debulebisas konkurenciis akrZalvasTan dakavSirebiT, dam- isazRvreboda ise, rogorc es saapelacio sasamarTlom daad-
saqmeblis davaldebulebisas konkurenciis akrZalvisTvis kom- gina. anu 2003 wlis 1 martidan 2004 wlis 29 Tebervlamde pe-
pensaciis gadaxdasTan dakavSirebiT da kompensaciis odenobis riodis gaTvaliswinebiT dadgindeboda kompensaciis odenoba.
gansazRvrisas mxedvelobaSi miiReba dasaqmebulis realuri rogorc zemoT moyvanili msjelobidan Cans, safrangeT-
wasvla damsaqmebeli sawarmodan. is sakasacio sasamarTlom konkurenciis akrZalvasTan dakav-
rogorc ganxiluli precendentidan irkveva, xelSekrule- Sirebuli vadebi 2005 wlis marts daukavSira. misi motivacia
biT gaTvaliswinebul vadaze adre damTavrda SromiT-samar- gamyarebuli iyo imiT, rom dasaqmebulebi wavidnen sawarmodan
Tlebrivi urTierToba, risi safuZvelic damsaqmeblis mier da ara imiT, rom SromiT-samarTlebrivi urTierToba damTavr-
gamovlenili neba gaxda. sainteresoa, mocemuli davis saqa- da am dRes.
rTvelos saerTo sasamarTloebis mier ganxilvis dros ra
gadawyvetileba iqneboda miRebuli.
2. damsaqmeblis dasabuTebuli interesi, rogorc
saqarTvelos Sromis kanonmdebloba ganamtkicebs nebis
avtonomiis princips. es ukanaskneli gulisxmobs, „rogorc konkurenciis akrZalvis namdvilobis piroba
xelSekrulebis dadebis Tavisuflebas, aseve xelSekrulebis
konkurenciis akrZalvis Sesaxeb mxareTa SeTanxmebisaTvis
Sewyvetis Tavisuflebasac. sSk-is 37-e muxlis pirveli nawili
SezRudvis farglebi gansazRvruli unda iyos SromiTi xelSek-
Seicavs amomwurav CamonaTvals, ra drosac SesaZlebelia
rulebis orive mxaris interesebis gaTvaliswinebiT. amerikis
Sewydes SromiTi urTierTobebi.„48
sxvadasxva Statebi amas calke moTxovnis saxiT ayalibeben.
mocemul SemTxvevaSi, marTalia, mxareebs Soris miRweuli
kerZod, konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmeba namdvilad
SeTanxmebiT dadgenili iyo, rom dasaqmebidan 2 weli damsaqmeb-
rom CaTvalon, sasamarTloebi iTxoven, damsaqmebels gaaCndes
els ar hqonda dasaqmebulTa gaTavisuflebis ufleba, Tumca
dasabuTebuli legitimuri interesi. amis dasturad winamde-
man daarRvia es wesi da calmxrivi nebis gamovleniT, uari
bare TavSi ganxilulia ramodenime SemTxveva. legitimur in-
ganacxada saxelSekrulebo urTierTobis gagrZelebaze. anu
teress SeiZleba warmoadgendes momxmarebelTa da momwode-
belTa saxelebi, Cveulebebi da finansuri mdgomareobis dacvis
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, samoqalaqo saqmeTa palata, 04/07/2011,
48

#as-596-562-2011.

140 141
interesi,49 aseve preiskuranti, muSaobis sistema da nebismieri Tundac konkurent sawarmoSi, oRond wina saqmianobis sagni-
sxva, ramac SesaZloa dadebiTi asaxva hpovos damsaqmeblis bi- dan gansxvavebul departamentSi; 4) SeTanxmeba zRudavda mx-
znes interesebze. Tu ra miiCneva dasabuTebul legitimur in- olod usamarTlo konkurencias; 5) SezRudva exeboda mxolod
teresad, es mainc konkretul SemTxvevazea damokidebuli. erT Tmis industrias; 6) polma codna muSaobis dros miiRo; 7)
saqmeze konkretuli interesis arseboba sasamarTlom SeiZleba polisTvis kargad iyo cnobili kompaniis samomavlo gegmebi.
dasabuTebulad miiCnios, meore saqmeze ki SesaZloa sakiTxi damsaqmebelma warmoadgina ara erTi mtkicebuleba, romelic
dasaqmebulis sasargeblod gadawyvitos. amis sailustraciod adasturebda polis mier mniSvnelovani savaWro saidumloebis
produqtiuli iqneba ramodenime magaliTis ganxilva. flobis faqts. damsaqmebelma daasabuTa, rom am informaciis
Proctor & Gamble (P&G) Co v. Stonehem50-is saqmeze ohaios Sta- miReba did dros, resurssa da energias moiTxovda. mocemuli
tis saapelacio sasamarTlom saintereso msjeloba SemogvTava- informaciis meSveobiT P&G SeZlebda Seeswavla momxmareblis
za. mocemul saqmeze pol stonehemi Tmis balzamis warmoebaSi damokidebuleba produqtisadmi sxvadasxva qveyanaSi.
sagareo vaWrobis eqsperti iyo. samsaxurebrivi saqmianobis yovelive zemoaRniSnuli garemoebis gaTvaliswinebiT, sa-
dros P&G-is mier daqiravebuli bazris mkvlevari kompaniebi- samarTlom miiCnia, rom damsaqmebels hqonda kanonieri intere-
sagan polma moipova informacia momxmareblebis saWiroebebsa si SezRudvisadmi da, amdenad, SeTanxmeba iyo gonivruli da
da ucxour bazarze yvelaze moTxovnad produqtebze. Sesa- iuridiuli Zalis mqone.
bamisad, Tavisi samsaxurebrivi saqmianobidan gamomdinare, mas samauwyeblo industriaSi damsaqmeblebs urTuldebaT le-
hqonda saTanado codna yvelaze moTxovnad produqtebTan da- gitimuri biznes interesisa da zianis dasabuTeba. sxva sferoeb-
kavSirebiT, icoda, rodis da sad unda miewodebina produq- Si mxolod dasaqmebulis mier damsaqmeblisaTvis mniSvnelovani
cia, miznobrivi momxmarebeli, gamosayenebeli reklamis tipi, informaciis flobis faqtic ki SeiZleba iyos sakmarisi legi-
arsebuli Tu axali produqtebis fasebTan dakavSirebiT war- timuri interesis dasasabuTeblad. samauwyeblo industriaSi,
modgenili saCivrebis mimarT kompaniis susti da Zlieri mxa- sadac ZiriTadi aqcenti dasaqmebulis pirovnebaze keTdeba, am
reebi, savaraudo sargebeli. stonehemma samsaxurebrivi saqmi- interesis dasabuTeba rTuldeba. am mxriv, sainteresoa, West
anobis farglebSi warmoadgina aseve damsaqmeblis erT-erTi Group Broadcasting, Ltd. v. Bell51-is saqme. mocemul saqmeze misuris
produqtis konfidencialuri aTwliani marketinguli gegma, saapelacio sasamarTlom miiCnia, rom damsaqmebels ar gaaCnda
monawileoba miiRo axali produqtebis SeqmnaSi da xeli Seu- dacvas daqvemdebarebuli interesi dijeisa da msmenelebs So-
wyo aTwliani marketinguli gegmis Camoyalibebas kompaniis ris urTierTobebisadmi. mocemul saqmeze dijeim datova sam-
produqt _ pantenTan dakavSirebiT. saxuri da gadavida konkurent sadgurSi samuSaod. yofilma
miuxedavad konkurenciis Sesaxeb mxareTa Sesaxeb SeTanx- damsaqmebelma mimarTa sasamarTlos. igi apelirebda, rom di-
mebisa, stonehemma mainc daiwyo muSaoba konkurent kompaniaSi. jeis xma iyo Zalian cnobadi. amdenad, arsebobda imis didi
P&G-m mimarTa sasamarTlos. albaToba, rom auditoria icnobda mis xmas da daiwyebda im
saapelacio sasamarTlom konkurenciis akrZalva gonivru- radios mosmenas, sadac igi gadavida samuSaod. sasamarTlo
lad miiCnia. man yuradReba gaamaxvila Semdeg garemoebebze: 1) ar daeTanxma damsaqmebels da aRniSna, rom dijeim samsaxuris
dasaqmebuls ar ezRudeboda unarebi, romelic dasaqmebamde SecvlasTan erTad saxelic Seicvala; gadacemas gaaCnda gan-
hqonda; 2) ar erTmeoda saarsebo wyaro; 3) pols SeeZlo emuSava sxvavebuli formati da gansxvavebuli iyo dro, rodesac xde-
boda misi eTerSi gasvla. erTaderTi rac belma daitova iyo
49
BAG August 1st, 1995 – AP HGB § 74 a Nr.5.
50
Proctor and Gamble Company v. Stoneham, 140 Ohio App. 3d at 271, 747 N.E.2d 268. 51
West Group Broadcasting, Ltd. v. Bell, 942 S.W.2d 934, 937 .

142 143
misi niWi, codna da gonebrivi SesaZleblobebi. amdenad, dam- musikaluri formati eqneboda.
saqmebels ar hqonda dacvas daqvemdebarebuli interesi am un- sasamarTlom miiCnia, rom uilsonisa da morisonis argu-
arebTan dakavSirebiT. sasamarTlom aRniSna, rom is sxvanair mentebi bevrad damajerebeli iyo. misi azriT, damsaqmeblis
gadawyvetilebas miiRebda dijeis rom gamoeyenebina igive saxe- erTaderTi motivacia konkurenciis akrZalvaze SeTanxmebis
li. amiT bels eqneboda SesaZlebloba moexdina gavlena radios aRsasruleblad iyo ekonomikuri sargeblis miReba reklami-
msmenelebze da isini erTi sadguridan meoreSi gadaeyvana. dan. es ki legitimur biznes interess ar warmoadgenda.
mocemul saqmeze gansxvavebuli azri daafiqsira erT- sasamarTlom aRniSna, rom uilsoni da morisoni ganicdid-
erTma mosamarTlem. man aRniSna, rom dijeis pirovnebis gamo nen gamousworebel zians. maT ar eqnebodaT saarsebo wyaros
usmendnen msmenelebi yofili damsaqmeblis radios. amdenad, miRebis saSualeba. amasTan, dasaqmebulebi dakargavdnen Tavi-
yofili damsaqmeblis radio mimoxilvebs isini aRar moismend- anT erTgul msmenelebs. Sedegad, uilsonsa da morisons neba
nen. mosamarTlem aseve miuTiTa, miuxedavad imisa, rom dijeim daerToT, rom waeyvanaT dilis Sou.
Seicvala saxeli, im patara bazarze, sadac is saqmianobda ms- es saqme warmoadgens samauwyeblo kompaniebis dasaqme-
menelebma advilad SeZles misi cnoba. bulebis gamarjvebas, radgan amis Semdeg saqmeebi swored am
imaze, Tu ramdenad rTulia damsaqmeblisaTvis biznes in- precedentis gaTvaliswinebiT ganixileba. 53
teresis dasabuTeba, metyvelebs aseve saqme Wilson v. Radio One, miuxedavad imisa, rom floridis statuti ZiriTadad
Inc52. mocemul saqmeze preston uilsonsa da stiv morisons damsaqmeblis interesebs emsaxureba, isic ki ar aniWebs am
SromiTi urTierToba hqondaT Radio One-Tan. SromiTi xelSek- ukanasknels srul Tavisuflebas da konkurenciis akrZalvas
ruleba Seicavda pirobas konkurenciis akrZalvis Sesaxeb. dam- legitimur biznes interess ukavSirebs.
saqmebels ekuTvnoda sadguri WPLY (Y-100), sadac stivsa da albaT damsaqmeblis interesebis dacvis upiratesobiTaa
prestons mihyavdaT dilis Sou. 2005 wlis 24 Tebervals, Y- nakarnaxebi is faqti, rom legitimuri biznes interesi flo-
100-s daerqva The Beat. ridaSi farTod ganimarteba. amaze arsebuli sasamarTlo praq-
stivma da prestonma gawyvites SromiTi urTierToba Ra- tika metyvelebs. legitimur biznes interesze msjelobisas aq
dio One-Tan da daiwyes muSaoba sadgur WMMR-Si. sapasuxod gamoyofen: 1. mniSvnelovan konfidencialur da profesiul
yofilma damsaqmebelma mimarTa sasamarTlos. man moiTxova informacias, romelic ar warmoadgens komerciul saidumloe-
uilsonisa da morisonisaTvis translaciaSi monawileobis bas; 2. arsebiT urTierTobebs potenciur da arsebul momx-
akrZalva. igi amtkicebda, rom yofili dilis Sous wamyvanebi mareblebTan, pacientebsa da klientebTan; 3. momxmareblis,
miizidavdnen sadguris msmenelebsa da reklamis damkveTebs. pacientisa da klientis keTilganwyobas; 4. eqstraordinalur
damsaqmebelma ganacxada, rom man uilsonisa da morisonis da specializebul treinings.54 marTalia, potenciur momx-
SouSi Cado investiciebi, xolo Tu es ukanasknelni gamoCnde- mareblebTan urTierToba aseve biznes interesad ganixileba,
bodnen sxva dilis SouSi, dakargavda sargebels. Tavis mxriv, Tumca am dros aseTi interesis arsebobis dasabuTeba rTulia,
dasaqmebulebma ganacxades, rom sadgurma mTlianad Seicvala razedac metyvelebs Florida Hematology & Oncology v. Tummala55
formati, amdenad, aragonivruli iyo maTi SeboWva xelSek-
rulebiT. dasaqmebulTa mtkicebiT, damsaqmebelma Seucvala 53
Blocked airwaves: using legistlation to make non-compete clauses unenforceable in the
Y-100-is dasaqmebulebs xelSekruleba da neba darTo, dasaqme- broadcast industry and the potential effects of proposed legistlation in Penssylvania, Comments:
dasax. naSromi gv.403-405.
buliyvnen sxva sadgurSi, romelsac The Beat-sgan gansxvavebuli 54
ix. Sanchez J., Agreements in Phisician Non-Compete, a Survey of Law under Florida Em-
ployment, 35 Nova L. Rev. 63 2010-2011, p. 74-79.
52
Wilson v. Radio One, Inc., No. 05-1087, at 2,E.D. Pa. Apr. 26, 2005. 55
ix. Florida Hematology & Oncology v. Tummala, 927 So. 2d 135, Fla. 5th DCA 2006.

144 145
saqmeze miRebuli gadawyvetileba. aRniSnul saqmeze sakasacio konkurent damsaqmebelTan mniSvnelovnad daazaralebs yofil
sasamarTlom miuTiTa, imisaTvis, rom potenciur pacientTan damsaqmebels; 2) savaWro saidumloebis dacvisa da 3) momxmare-
urTierTobam miiRos legitimuri biznes interesis xasiaTi, es blebTan urTierTobis dacvis interesi.
urTierToba unda iyos identificirebadi. unikaluri mediakuTvnilebis interesze saubrisas dam-
rac Seexeba komerciuli saidumloebiT legitimuri bi- saqmebeli, rogorc wesi, apelirebs, rom dasaqmebulis sazoga-
znes interesis dasabuTebas, aqac damsaqmebels awevs mtkicebis doebisaTvis gacnobis mizniT man gaiRo didi xarji. mis mier
tvirTi. kerZod, “komerciul saidumloebaze uflebaTa dar- gaRebuli xarjis Sedegad publikas am piris danaxvisas kom-
Rvevis faqtis mtkicebisas dainteresebulma pirma cxadad paniis asociacia uCndeba. calsaxa definicia imis Taobaze,
unda daasabuTos, rom is am saidumloebas gansakuTrebul Ri- Tu ras warmoadgens unikaluri pirovneba ar arsebobs. ar Se-
rebulebad ganixilavs da, rom mas Sesabamisi zomebi hqonda muSavebula aseve kriteriumebi imis gansasazRvrad, damsaqmeb-
miRebuli, an gamoamJRavna ganzraxva (mag. xelSekrulebiT) am lis ZalisxmeviT gaxda Tu ara pirovneba unikaluri. es yovel
informaciis konfidencialuri xasiaTis saidumlod Senaxvis konkretul SemTxvevazea damokidebuli.58
Taobaze.”56 erT-erTi eseTi iyo Beckman v. Cox Broadcasting Corp. mo-
floridaSi ganixiles sakiTxi, ra xdeboda maSin, rode- cemul saqmeze atlantis sadgurma WSB-TV-m aukrZala amin-
sac yofili dasaqmebuli ganaTavsebs reklamas misi axali bi- dis prognozis wamyvans joni beqmens, dasaqmebuliyo SromiTi
znes saqmianobis Sesaxeb. daisva kiTxva, aRniSnuli qmedebiT urTierTobis dasrulebis Semdgom sxva nebismier televizia-
irRveva Tu ara konkurenciis akrZalvis Sesaxeb mxareTa Se- Si imave qalaqSi 6 Tvis manZilze. beqmeni gadavida samuSaod
Tanxmeba. floridaSi mocemul sakiTxze miRweul iqna konsen- konkurent sadgurSi. dasaqmebulis azriT, xelSekruleba ar
susi. miuxedavad imisa, rom aseTi reklama aris erTgvari mo- iyo namdvili. yofili damsaqmeblis mtkicebiT, SezRudva iyo
wodebis xasiaTis, is ar warmoadgens pirdapir moTxovnas da, gonivruli, radgan sadgurma daxarja milion dolarze meti
amdenad, ar arRvevs konkurenciis akrZalvas.57 sakiTxis amgvari Tanxa, raTa beqmenis saxe, xma da imiji gamxdariyo misi axa-
gadawyveta logikuria. wamowyebuli saqmianobis reklamireba li ambebis jgufis nawili. damsaqmebelma ganacxada, rom misi
sainformacio xasiaTisaa da adresatebs erTgvar alternativas biznessaqmianobis dacvis mizniT adgilobriv arxebze beqmeni
sTavazobs, isargeblon mocemuli SemoTavazebiT. Sesabamisad, ar unda gamoCeniliyo eqvsi Tvis ganmavlobaSi. misi azriT, es
Tundac is yofili damsaqmeblis saqmianobis adgilis siax- vada sakmarisi iyo sazogadoebis mexsierebaSi misi sadguris
loves iqnas gakeTebuli, ar niSnavs konkurenciis akrZalvis beqmenis pirovnebasTan asociaciis Sesamcireblad.
Sesaxeb SeTanxmebis darRvevas. beqmeni apelirebda, rom misi satelevizio imiji mas ekuT-
radiomauwyeblobasTan dakavSirebul saqmeebSi damsaqme- vnoda, radgan man Tavad ganaviTara is Tavisi codniTa da
blis legitimuri interesi, ZiriTadad ukavSirdeba, CamoTv- resursiT. beqmeni acxadebda, rom misi xangrZlivi aryofna
lilTagan erT-erTs: 1) unikaluri mediakuTvnilebis interesi, atlantis satelevizio sivrceSi uaryofiTad aisaxeboda mis
amis magaliTia SemTxveva, rodesac damsaqmebelma dasaqmebulis karieraze. jorjiis uzenaesi sasamarTlo nawilobriv daeTanx-
treningebze daswrebaSi gadaixda mniSvnelovani Tanxa, xeli ma beqmenis arguments, magram sabolood damsaqmeblis sasarge-
Seuwyo mis profesiul ganviTarebas da, amdenad, misi dasaqmeba blod gamoitana gadawyvetileba. man miiCnia, rom amindis prog-
nozis wamyvanis momavali saqmianoba gonivrulad iyo SezRudu-
56
ix. ZamukaSvili d., inteleqtualuri sakuTrebis samarTali, xelmisawvdomia li. sakiTxis gadawyvetisaTvis mniSvnelobis mqone gaxda beq-
internet gverdze http://dzamukintel.ge/images/stories/pdf/issamartali.pdf, 2002, gv. 346.
57
ix. Sanchez J., dasax. naSromi, gv. 74-79. 58
ix. Packer C., Cleary J, dasax. naSromi gv. 1097.

146 147
menis unarebisa da popularobis gazrda damsaqmeblis xarjze. bas, radgan “nebismiers SeuZlia am informaciis miReba Tavad
sasamarTlom aRniSna, rom mayureblebi irCeven axali am- radios saSualebiT.”65 saqmeze Dial Media v. Schiff66 sasamarTlom
bebis translaciebs wamyvanebis garegnobisa da adgilobrivi aRniSna: faqtorebi, romelsac beWdviTi media iyenebs misi
televiziebis samuSao personalis mixedviT, romelic mtkiced produqciis seleqciisa da reklamirebis dros, aris kargad
aris aRbeWdili mayureblebis gonebaSi.59 nacnobi sareklamo teqnikebi. amdenad, damsaqmeblis interesi
iyo SemTxvevebi, rodesac sasamarTloebma sakiTxi dasaqme- ar miiCnia dasabuTebulad.
bulis sasargeblod gadawyvites. zogierT SemTxvevaSi, sa- samomxmareblo urTierTobebTan dakavSirebul legitimur
samarTloebma miiCnies, rom dasaqmebuli ar iyo specialuri interess rac Seexeba, rogorc wesi, sasamarTloebi adgenen,
da unikaluri pirovneba damsaqmeblisaTvis60. zogjer ki sa- rom damsaqmebels ar hqonda aseTi interesi. Tumca sasamarT-
samarTlos motivacia ukavSirdeboda im resurss, ris gamoc loebi mainc uSveben gamonakliss. es xdeba maSin, rodesac sa-
gaxda dasaqmebuli unikaluri pirovneba. aseT SemTxvevebSi, momxmareblo urTierToba atarebs permanentul xasiaTs da
sasamarTlom ivarauda, rom dasaqmebuli gaxda warmatebuli dasaqmebuls momxmarebelTan urTierToba mxolod SromiTi
Tavisi talantisa da Zalisxmevis, da ara damsaqmeblis resur- urTierTobidan gamomdinare aqvs.
sis wyalobiT.61 imis dasadgenad dacvas daqvemdebarebuli urTierToba
A EarthWeb, Inc. v. Schlack62-is saqmeze SeerTebuli Statebis arsebobda Tu ara, sasamarTloebi rogorc wesi mxedvelobaSi
sasamarTlom aRniSna, rom samsaxurSi Zlier specialistad iReben sxvadasxva faqtorebs. aseT faqtorebSi Sedis: dasaqme-
yofna ar niSnavs imas, rom dasaqmebuli aris unikaluri. sa- bulis kontaqtis farglebi momxmareblebTan; dasaqmebulis
samarTlom ganmarta: codna momxmareblebTan mimarTebaSi; Tanxis odenoba, romelic
imisaTvis, rom SezRudvis Sesaxeb xelSekrulebis piroba Cadebul iqna klientebis mosazidad; momxmareblebTan urT-
iyos iuridiuli Zalis mqone, unda dgindebodes ufro meti ierTobis mniSvneloba damsaqmeblisaTvis; klienturis gamo-
vidre is, rom dasaqmebuli kargi specialistia an mis mier Ses- savlenad saWiro drois xangrZlivoba; klientebis moxveWis
rulebuli samuSao maRali Rirebulebisaa damsaqmeblisaTvis.63 sirTulis xarisxi; damsaqmebelTan momxmareblis kavSiris xan-
damsaqmeblis biznes interesi xSirad ukavSirdeba savaW- grZlivoba da maTi urTierTobis gangrZobadoba.67
ro saidumloebas. sasamarTlo praqtikiT damkvidrda, Tu ras rogorc vxedavT, damsaqmeblis biznes interesi farToa.
warmoadgens savaWro saidumloeba. es aris “procesi, formula masSi SeiZleba mravali ram moiazrebodes. misi ganmarteba
an sxva biznes informacia, romelic konfidencialuria, raTa damokidebulia saqmianobis sferosa da specifikaze, aseve sxva
upiratesoba moipovon konkurentebze...”64 faqtobriv garemoebebze, romelic sasamarTlom unda Seafasos
texasis saapelacio sasamarTlom ganmarta, rom radios davis warmoSobis SemTxvevaSi.
sareklamo agenetebis sia ar warmoadgenda savaWro saidumloe-
65
iqve gv. 1100. citirebuli: Daytona Group of Tex., Inc. v. Smith, 800 S.W.2d 285,289
n.3, Tex. Ct. App. 1990.
59
iqve gv. 1097, miTiTebulia: Beckman v. Cox Broadcasting Corp., 250 Ga. 127, 129-130, 66
Dial Media, Inc. v. Schiff, 612 F. Supp. 1483, 1489, D.R.I. 1985.
296 SE2d 566, 1982. 67
ix. Packer C., Cleary J, dasax. naSromi gv. 1102, miTiTebulia: Punzi v. Shaker Adver.
60
ix. magaliTad Gopen v. Ten Eighty Corp., 1993 WL 4444, Conn. Super. Ct. 1993. Agency, 601 So. 2d. 599, Fla. Ct. App. 1992; Audio Props.,Inc. v. Kovach, 655 N.E.2d 1034, Ill.
61
ix. magaliTad Richmond Bros., Inc. v. Westinghouse Broad. Co., 256 N.E.2d 304, 307, App. Ct. 1995,. Punzi, 601 So. 2d. at 601; Instrumentalist Co. v. Band, Inc., 480 N.E.2d 1273,
Mass.1970. 1279, Ill. App. Ct. 1985. Instrumentalist, 480 N.E.2d at 1277; Dabora, Inc. v. Kline, 884 S.W.2d.
62
ix. EarthWeb, Inc. v. Mark Schlack. 71 F.Supp.2d 299, 99 Civ. 10035, WHP. 475, 477,Tenn. Ct. App. 1994,. Dabora, 884 S.W.2d. at 478.192 Gorman Publ’g Co. v. Stillman,
63
ix. Packer C., Cleary J, dasax. naSromi gv. 1098. 516 F. Supp. 98, 106, N.D. Ill. 1980,.193 Booth v. WPMI Television Co., 533 So. 2d 209, 211
64
iqve gv. 1099, miTiTebulia: BLACK’S LAW DICTIONARY 1533, 8th ed. 2004. ,Ala. 1988. Audio Props., Inc. v. Kovach, 655 N.E.2d. 1034, 1037, Ill. App. Ct. 1995.

148 149
3. gansazRvruli drois daTqma Sewyvita SromiTi urTierToba da dasaqmda konkurent dam-
saqmebelTan. yofilma damsaqmebelma mis mimarT saqme aRZra
konkurenciis akrZalvis moqmedebis vadasTan dakavSirebiT sasamarTloSi. saapelacio sasamarTlom mxedvelobaSi miiRo
erTiani standarti ar SemuSavebula da es arc momavalSi igeg- dasaqmebulis valdebulebebis moculoba, mosarCelesTan misi
meba. amis mizezi martivia. teqnikuri progresi, saqmianobis ama 14 wliani kavSiri, dasaqmebulis eqskluziuri kontaqtebi, kom-
Tu im sferos arastabiluroba da cvalebadoba ganapirobebs promisi mosarCelis samwlian SemoTavazebasa da dasaqmebulis
kanonmdeblisa da sasamarTloebis amgvar midgomas. kanonmde- erTwliani kontrSeTavazebaze da daaskvna, rom orwliani Sez-
beli umetes SemTxvevaSi gvTavazobs konkurenciis akrZalvis Rudva iyo gonivruli.70
maqsimalur vadas. sasamarTlo ki mas konkretuli SemTxvevis EarthWeb, Inc. v. Mark Schlack saqmeze sasamarTlom erTwliani
gaTvaliswinebiT aviwrovebs da faqtobriv garemoebebTan Se- vada aragonivrulad miiCnia. EarthWeb-is vice prezidentma
sabamisobaSi mohyavs. es ZiriTadad im qveynebSi xdeba, sadac ikisra valdebuleba, ar emuSava konkurent damsaqmebelTan
inkviziciurobis principia danergili. Cvens SemTxvevaSi, sa- SromiTi urTierTobis damTavrebidan erTi wlis ganmavlobaSi.
samarTlos SeuZlia, aRniSnos, faqtobrivi garemoebebis gaT- miuxedavad amisa, samsaxuridan wamosvlis Semdeg man daiwyo
valiswinebiT ra vada iqneboda mocemul SemTxvevaSi gonivruli, muSaoba EarthWeb-is konkurent damsaqmebelTan. EarthWeb-ma
Tumca mas ver Secvlis SejibrebiTobis principidan gamomdinare. daadanaSaula yofili vice prezidenti xelSekrulebis dar-
Midwest Television, Inc. v. Oloffson68-is saqmeze sasamarTlom Rvevasa da savaWro saidumloebis ukanono miTvisebaSi. man
ZalaSi datova erTwliani SezRudva dijeis mimarT. moce- moiTxova yofili dasaqmebulisgan arsebuli SromiTi urT-
mul saqmeze dasaqmebuls surda, konkurent radiosadgurSi ierTobisa da savaWro saidumloebis gamJRavnebis Sewyveta.
wamoewyo Sou gansxvavebuli musikaluri formatiT. sasamarT- sasamarTlom daadgina, rom warmoebis am sferos dinamikuri
lom miiCnia, rom mis popularobas SeeZlo ziani mieyenebina yo- xasiaTidan gamomdinare, erTwliani SezRudvis Sesaxeb xelSek-
fili damsaqmeblisaTvis, romelic dakargavda auditorias, Tu rulebis moqmedebis vada iyo Zalian xangrZlivi.71
olofsons eqneboda Sou konkurent radioSi. olofsoni Tv- sasamarTloebi iSviaTad adastureben xuTwliani SezRud-
lida, rom erTwliani Sualedi mis karieras daangrevda. miuxe- vis Sesaxeb SeTanxmebis namdvilobas.72 amis erT-erTi magali-
davad amisa, sasamarTlom mocemul SemTxvevaSi mis interesze Tia saqme Richmond Brothers, Inc. v. Westinghouse Broadcasting Co.73
maRla damsaqmeblis interesi daayena. 69 radios dijeim miuxedavad konkurenciis 5 wliani akrZalvis
sasamarTloebi konkurenciis akrZalvis Sesaxeb pirobebis Sesaxeb SeTanxmebis gaformebisa, muSaoba wamoiwyo konkurent
xangrZlivobaze msjelobisas mxedvelobaSi iReben saqmesTan damsaqmebelTan. yofilma damsaqmebelma mimarTa sasamarTlos
kavSirSi myof sxva garemoebebs. am garemoebebis gaanalize- da axali damsaqmeblisgan moiTxova dijeis dasaqmebaze uar-
bis safuZvelze wyveten SeTanxmebis moqmedebis xangrZlivo- is Tqma. masaCusetsis uzenaesma sasamarTlom daadgina, rom 5
ba gonivrulia Tu ara. amis magaliTs warmoadgens ilinoisis wliani SezRudva iyo aragonivruli. man ganacxada, imis dasa-
sasamarTlos mier 1985 wels ganxiluli saqme. mocemul saq- dgenad xangrZlivoba gonivrulia Tu ara, mxedvelobaSi unda
meze ganmcxadebeli iyo orkestrisa da saskolo bendebis di-
reqtorebisa da maswavleblebisaTvis gankuTvnili erovnuli 70
iqve gv.1086 citirebuli Instrumentalist Co. v. Band, Inc., 480 N.E.2d 1273, Ill. App.
Jurnalis gamomcemeli. redaqtorma da sareklamo menejerma Ct. 1985.
71
ix. Packer C., Cleary J, dasax. naSromi gv. 1085
72
iqve gv. 1086.
68
ix. Midwest Television, Inc. v. Oloffson, 298 Ill. App. 3d 548, 699 N.E.2d 230, 235, 1998. 73
ix. Richmond Bros., Inc. v. Westinghouse Broadcasting Company, Inc., 256 N.E.2d 304
69
ix. Comments: dasax. naSromi gv. 406 Mass. 1970.

150 151
iqnes miRebuli mosarCelis biznessaqmianobis da masSi dasaqme- 4. geografiuli arealis gansazRvra
bulis mier dakavebuli adgilis xasiaTi. mniSvnelovan faq-
torebs warmodgens aseve mxareTa mdgomareoba, damsaqmeblis sSk-Si miTiTeba geografiuli aris gansazRvrasTan dakav-
biznesis dacvisaTvis SezRudvis dawesebis aucilebloba da SirebiT ar arsebobs. Tumca aseTi pirobis Cadeba xelSekrule-
dasaqmebulis ufleba, iyos dasaqmebuli da hqondes saarsebo baSi arc akrZalulia. samoqalaqo samarTalSi nebadaTulia is
wyaro. sasamarTlom aRniSna, rom dijei ar asrulebda igive rac akrZaluli ar aris. amdenad, mxareebs SeuZliaT mocemuli
saqmianobas, rasac wina damsaqmebelTan. sasamarTlos azriT, moTxovna gaiTvaliswinon xelSekrulebaSi. Tumca kanonmdeb-
mosarCelis biznessaqmianobis dacvisaTvis SemzRudavi piroba lis mier amgvari daTqmis gakeTebis saWiroeba namdvilad ar-
ukve aRar iyo saWiro.74 sebobs. mxareebi teritoriul gansazRvraze SeiZleba arc ki
maSin rodesac xuTwlianma SezRudvam gamoiwvia kriti- dafiqrdnen. sakanonmdeblo moTxovnis arsebobis SemTxvevaSi
ka, aTwliani SezRudvis Sesaxeb xelSekruleba miCneul iqna ki, isini met sifrTxiles gamoiCenen da xelSekrulebaSi gaiT-
gonivrulad. saqmeze Bradford v. New York Times Co75 dasaqmebuli valiswineben.
iyo New York Times-is generaluri menejeri, vice prezidenti da jorjiis StatSi konkurenciis akrZalvis SezRudvebis
direqtori. man xeli moawera xelSekrulebas, romlis Tanaxmad mimarT arsebobs moTxovna, rom iyos `gansazRvruli~ da
is miiRebda kompaniisgan kapitals tranSis saxiT, sanacvlod `gonivruli~.77 sasamarTloebma baTilad cnes konkurenciis
ar unda gaewia konkurencia mTeli im drois ganmavlobaSi ra akrZalvaze SeTanxmeba, sadac ar iyo geografiuli SezRudva.
drosac igi miiRebda aseT kapitals. miuxedavad imisa, rom igi aseTi pirobebi sasamarTlom sazogadoebrivi wesrigis sawi-
kidev iRebda kapitals, daiwo muSaoba Scripps-Howard Newspapers- naaRmdegod miiCnia.78
Si generaluri menejeris poziciaze. yofilma damsaqmebelma aR- sasamarTloebi ar rTaven nebas damsaqmebels, akrZalon
Zra saqme sasamarTloSi dasaqmebulis winaaRmdeg. SeerTebuli saqmianoba im teritoriaze, sadac realurad ar ewevian saqmi-
Statebis saapelacio sasamarTlom aRniSna, rom aTwliani vada anobas, maSinac ki Tu mas ganzraxuli aqvs momavalSi am re-
iyo anazRaurebis proporciuli da, Sesabamisad, gonivruli. gionSi saqmianoba79.
Harris v. Bolin76 saqme warmoadgens magaliTs, rodesac mxare- “arsebiTi kontaqtebis” testi iZleva gamonakliss am we-
Ta mier ar iqna gansazRvruli dasaqmebulis SezRudvis vada, sidan. igi adgens, rom SeTaxmebiT SeiZleba aekrZalos dasaqme-
rac sasamarTlom miiCnia aragonivrulad. buls muSaoba im adgilas, sadac damsaqmebels ar aqvs biznesi,
rogorc vxedavT, konkurenciis akrZalvis moqmedeba indi- Tu es ukanaskneli daamtkicebs arsebiTi kontaqtebis arsebobas
vidualuria da konkretul SemTxvevazea damokidebuli. Cvenma am regionSi. jorjiis uzenaesma sasamarTlom es wesi pirvelad
kanonmdebelma maqsimalur vadad eqvsi Tve airCia. es ar aris gamoiyena saqmeze Edwards v. Howe Richardson Scale Co80. mocemul
swori midgoma. mocemuli urTierTobis specifiuri xasiaTidan saqmeze dasaqmebuls ekrZaleboda saqmianoba im teritoriaze,
gamomdinare konkretuli vadis da miT umetes ase mcire vadis sadac damsaqmebels ar hqonda biznesi, Tumca mas hqonda arse-
daweseba gaumarTlebelia. amiT damsaqmeblis biznesintersebi 77
ix. T. Rickman J., Noncompete Clauses in Georgia: An Economic Analysis, Volume 21 Issue
mniSvnelovni safrTxis winaSe dgeba. 4 Summer 2005, p. 1115, citirebuli:Kuehn v. Selton and Assocs., Inc., 530 S.E.2d 787,790,
Ga. Ct. App. 2000.
78
ix. iqve gv. 1115, citirebuli: Colonial Life and Accident Ins. Co. v. Byrd, 179 S.E.2d
74
ix.. Packer C., Cleary J, dasax. naSromi gv. 1087, ix. magaliTad Richmond Bros., Inc. 746, 747 Ga. 1971; Vendo Co. v. Long, 102 S.E.2d 173.174, Ga. 1958.
v. Westinghouse Broad. Co., 79
ix. iqve gv. 1116, citirebuli: Worley and Assocs., Inc. v. Bull, 210 S.E.2d 807. 808
75
ix. Bradford v. New York Times Co, 501 F.2d 51, 2d Cir.1974. Ga. 1974. Purcell v. Joyner, 200 S.E.2d Inc. V Syfan, 268 S.E 2d 751, 752, Ga. Ct. App. 1980.
76
ix. Harris v. Bolin. 247 N.W.2d 600, 1976. 80
ix .Edwards v. Howe Richardson Scale Co., 237 Ga. 818, 229 S.E.2d 651, 1976.

152 153
biTi kontaqtebi am teritoriaze. amdenad, dasaqmebulisaTvis igi gonivrulad miiCnios. 84
dawesebuli SezRudva sasamarTlom gonivrulad miiCnia. saq- sasamarTloebma dauSves teritoriuli gansazRvris
mis garemoebebis Sefasebisas sasamarTlom mxedvelobaSi miiRo ararseboba im SemTxvevaSi, rodesac damsaqmeblis biznesi aris
damsaqmeblis biznesis didi konkurentunarianoba. SezRudvis msoflio masStabis da saxelSekrulebo urTierToba SezRudu-
gonivrulad miCnevis erT-erTi ganmapirobebeli faqtori gax- lia sxvagvarad. amis magaliTs warmoadgens Gorman Publishing Co.
da isic, rom damsaqmebelma gadaixada Tanxa, raTa dasaqmebuls v. Stillman85. mocemul saqmeze sakvebi produqciis savaWro in-
eswavla specialur skolaSi codnis gaRrmavebis mizniT. sa- dustriis Jurnalis gamomcemelma sareklamo agents aukrZala
samarTlom aRniSna, rom rodesac dasaqmebulma miatova sam- konkurenciis gaweva nebismier teritoriaze ori wlis ganma-
saxuri, man wamoiRo arsebuli da potenciuri momxmareblebis vlobaSi. sasamarTlom aRniSna, rom teritoriis gansazRvris
vinaobis Sesaxeb didi informacia, aseve SeTavazebuli xelSek- xarvezi iyo dasabuTebuli, radgan xelSekruleba exeboda mx-
rulebebis detalebi, anu yvelaferi, rac konkurentisaTvis olod garkveuli saxis samuSaos da dasaqmebuli ar izRude-
iyo mniSvnelovani.81 boda eSova sxva samsaxuri.
saqmeze Wake Broadcasters, Inc. v. Crawford82 jorjiis Statis mocemuli precedentebis gaTvaliswineba saqarTvelos
uzenaesma sasamarTlom xelSekruleba miiCnia aragonivrulad. saerTo sasamarTloebs sakiTxis ukeT gadawyvetaSi daexmareba.
mocemuli xelSekrulebis Tanaxmad, dasaqmebuls ekrZaleboda
menejeruli, gayidvebis, marketinguli, programuli, informa-
5. akrZalul saqmianobaTa wris gansazRvra
ciis gamavrcelebeli Tu radiosamauwyeblo servisis ganxor-
cieleba. es SezRudva vrceldeboda nebismier televiziasa Tu konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebiT mxarebs Seu-
radiosTan dakavSirebiT, romelic mdebareobda damsaqmebeli ZliaT gaiTvaliswinon dasaqmebulis valdebuleba, rom am
kompaniidan an sxva radiosadgurebidan 50 milis farglebSi, sa- ukanasknelma SromiTi xelSekrulebis Sesrulebisas miRebuli
dac am kompanias ekuTvnoda sadgurebi. sasamarTlom yuradReba codna da kvalifikacia ar gamoiyenos konkurenti damsaqmeblis
gaamaxvila im faqtze, rom xelSekruleba azustebda mxolod sasargeblod.86 erTi SexedviT, aSkaraa TiTqos ra codnasa da
ramodenime Stats da ara qalaqs, romelSic hqonda kompanias kvalifikaciazea saubari, Tumca es Zalian zogadi formuli-
radiosadgurebi. miuxedavad amisa, sasamarTlom daaskvna, rom rebaa. saWiroa mxareTa SeTanxmebiT ganisazRvros, ra konkre-
saerTod SeuZlebeli Tu ara, Zalian rTuli mainc iqneboda, ad- tuli saqmianobis ganxorcieleba ekrZaleba dasaqmebuls.
resats scodnoda arRvevda Tu ara xelSekrulebis pirobebs.83 konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebiT akrZalu-
sasamarTloebi teritoriuli SezRudvis sakiTxs ga- li saqmianobebis gonivrulobaze msjelobisas jorjiis Sta-
nixilaven sxva garemoebebTan kavSirSi. sasamarTloebi nebas tis sasamarTloebi adgenen or Zalian specifiur moTxovnas.
rTaven damsaqmeblebs aukrZalon dasaqmebulebs muSaoba mTel pirveli, xelSekruleba garkveviT unda aRwerdes damsaqmeblis
rig poziciebze sxvadasxva media saSualebebSi, Tu teritoria biznessa da warmoebas, sadac saqmianobis ufleba dasaqmebuls
aris gansazRvruli da aris viwro. SesaZloa teritoria iyos ar gaaCnia.87 meore, debuleba unda CamoTvlides specifiur
farTo, Tumca xelSekrulebis pirobebi an poziciebi, romlis
dakavebac ekrZaleba dasaqmebuls iyos viwro da sasamarTlom 84
iqve gv. 1091, citirebuli EarthWeb, Inc. v. Schlack, 71 F. Supp. 2d 299, S.D.N.Y. 1999;
Gorman Publ’g Co. v.Stillman, 516 F. Supp. 98 N.D. 111. 1980.
85
. iqve gv. 1091, citirebuli: Gorman Publ’g Co. v. Stillman, 516 F. Supp. 98, N.D. Ill.
81
ix. T. Rickman J., dasax. naSromi gv. 1117. 1980.
82
ix. Wake Broadcasters, Inc. v. Crawford., 215 Ga. 862, 114 S.E.2.d 26, 1960. 86
sSk, 46-e muxli, me-3 punqti.
83
ix Packer C., Cleary J, dasax. naSromi gv. 1090. 87
ix. T. Rickman J., dasax. naSromi gv. 1118, citirebuli: Howard Schltz and Assocs.

154 155
saqmianobebs, romlis akrZalvac surs damsaqmebels dasaqmebu- 6. dasaqmebulisaTvis Seusabamo tvirTis ararseboba, ro-
lisaTvis.88 gamonaklisis saxiT, sasamarTloebi garkveul Sem- gorc konkurenciis akrZalvis namdvilobis piroba
TxvevebSi iuridiuli Zalis mqoned miiCneven debulebas, ro-
melic krZalavs nebismieri tipis saqmianobas. es gamonaklisi marTalia, konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmeba,
moqmedebs maSin, rodesac dasaqmebuli eswreboda mniSvnelovan ZiriTadad, mainc damsaqmeblis interesebzea orientirebuli
treningebs an kontaqti aqvs momxmareblebTan.89 da mis dacvas isaxavs miznad, Tumca mis fonze dasaqmebulis
sasamarTlom SeiZleba gonivrulad miiCnios iseTi piro- interesebi ar unda Seilaxos. amitomac namdvilobisaTvis sa-
bac, romelic ukrZalavs yofil dasaqmebuls konkurentTan samarTloebi mas kidev erT moTxovnas uyeneben. kerZod, imis
sxvadasxva poziciebis dakavebas. magaliTad, Murray v. Lowndes gamokvlevisas pirobebi aris Tu ara saWiro damsaqmeblis legi-
County Broadcasting Co90-is saqmeze radios wamyvanma xeli moawera timuri interesis dasacavad, moiTxoven, rom mocemuli piro-
konkurenciis Taobaze SeTanxmebas, romelic mas ukrZalavda bebi dasaqmebuls araTanazomier tvirTs ar unda akisrebdnen.
muSaobas ramodenime poziciaze. sasamarTlom daadgina, rom vi- dasaqmebulze dakisrebuli tvirTis Sefasebisas sasamarT-
naidan dasaqmebuls SeeZlo muSaoba sxva poziciebze, romelic loebi mxedvelobaSi iReben dasaqmebulis unars, moZebnos ax-
ar iyo gaTvaliswinebuli SeTanxmebiT, SezRudva iyo gonivru- ali samuSao ise, rom ar daarRvios xelSekrulebis pirobebi.
li. man aRniSna, dasaqmebuls SeiZleba aekrZalos im saqmianobis Tu sasamarTlo miiCevs, rom dasaqmebuls ar SeuZlia sxva al-
ganxorcieleba, rasac asrulebda wina damsaqmebelTan, magram ternatiuli samsaxuris Sovna, es niSnavs, rom dasaqmebulma
ar unda aekrZalos, imuSaos mTlianad warmoebis im sferoSi. kabalur pirobebze moawera xeli da, amdenad, xelSekruleba
erT-erTi saqme, sadac saqmianobis SezRudva miCneul iqna baTilia.94
aragonivrulad, aris Pathfinder Communications Corp. v. Macy.91 mo- amis magaliTs warmoadgens saqme Rogers v. Runfola & Associ-
cemul saqmeze dasaqmebuli monawileobas iRebda mraval ra- ates, Inc95. sadac ohaios uzenaesma sasamarTlom daadgina, rom
dioSouSi. misi xelSekruleba konkurenciis akrZalvis Sesaxeb pirobebi iyo aragonivruli, radgan dasaqmebuls araTanazom-
adgenda, rom dasaqmebuls ar SeeZlo dasaqmebuliyo indianas ieri tvirTi ekisreboda. ganvixiloT mocemuli SemTxveva:
Statis 14 radiosadgurSi. dasaqmebulma gaasaCivra es da ga- Runfola & Associates-Si dasaqmebuli rojerisa da maronis
nacxada, rom mas ekrZaleboda nebismieri tipis saqmianoba.92 xelSekrulebebi Seicavda daTqmas konkurenciis akrZalvaze.
indianas saapelacio sasamarTlo daeTanxma dasaqmebuls da ga- pirobebi ukrZalavda maT ori wlis gamavlobaSi franklinSi
nacxada, rom SezRudva iyo farTo da, Sesabamisad, aragonivru- sasamarTlos momxseneblad an saxalxo stenografistad muS-
li. sasamarTlom aRniSna, rom dasaqmebulisaTvis dasaxele- aobas, runfolas klientebis wayvanas da klientTa siebis,
bul radiomauwyeblobebSi nebismier Tanamdebobaze dasaqmebis aslebis, Canawerebis, failebis, SeniSvnebisa Tu dokumentebis
akrZalva cdeboda damsaqmeblis kanonier biznes interesebs.93 gamoyenebas.
rojerma da maronma gadawyvites, daetovebinaT samsaxuri.
V. Broniec, 236 S.E.2d 265, 268, Ga 1997; Wilson v. Ctr. Bros., Inc., 296 S.E.2d 589, 590, Ga. isini daTanxmdnen, gaegrZelebinaT muSaoba runfolasTan sa-
1982; Dixie Bearings, Inc. v Walker, 133 S.E. 2d 338, 341 Ga 1963.
88
ix. iqve gv. 118, citirebuli: Howard Schltz and Assocs., 236 S.E.2d at 268; Wilson, muSao wlis dasrulebamde. Tumca aseve ganacxades, rom gan-
296 S.E.2d at 590; Dixie Bearings, Inc., 133 S.E.2d at341. zraxuli hqondaT sakuTari kompaniis gaxsna. sapasuxod, run-
89
ix. iqve gv. 1118. folas iuristebma werilobiTi formiT Seaxsenes dasaqmebu-
90
ix. Comments: dasax. naSromi gv. 407.
91
Pathfinder Communications Corp. v. Macy, 795 N.E.2d 1103, Ind.App. 2003.
92
ix. Packer C., Cleary J, dasax. naSromi gv. 1093. 94
iqve.
93
iqve. 95
ix. Rogers v. Runfola Associates, Inc., 57 Ohio St.3d 5, 1991.

156 157
lebs SeTanxmeba konkurenciis akrZalvaze. rojerma da maronma casting, Inc. v. Forsythe96-is saqmeze. aRniSnul saqmeze radios
wamoiwyes saqme sasamarTloSi. maT sadavo gaxades konkurenci- dijei daaqveiTa damsaqmebelma da Cveulebrivze dabali ran-
is Sesaxeb pirobebis iuridiuli Zala. runfolam, Tavis mxriv, gis mqone dasaqmebulis donemde daiyvana. aman uaryofiTi
moiTxova konkurenciis akrZalvaze SeTanxmebis dasaqmebulebis asaxva hpova xelfaszec. dasaqmebulma miatova samsaxuri da
mier darRvevis faqtis aRiareba. sadavo gaxada Tavisi Tvramet-Tviani, 35 mili radiusze mo-
ohaios uzenaesma sasamarTlom daadgina, rom pirobebi Se- qmedi xelSekruleba konkurenciis akrZalvis Sesaxeb. mineso-
usabamod did tvirTs akisrebda rojersa da marons, rac ar tas uzenaesma sasamarTlom aRniSna, rom dasaqmebuli iyo 37
iyo saWiro runfolas legitimuri biznes interesis dasacavad. wlis asakis daqorwinebuli mamakaci. mis kmayofaze imyofebo-
man yuradReba gaamaxvila xelSekrulebis pirobaze, romelic da dedamisi. aRniSnuli garemoebis gaTvaliswinebiT baTilad
ukrZalavda rojersa da marons biznesis wamowyebas da run- cno xelSekruleba. sasamarTlom aRniSna, rom xelSekrulebis
folas interesebis sawinaaRmdegod moqmedebas. sasamarTlom SemzRudavi piroba, misi namdvilobis SemTxvevaSi, dasaqmebuls
xazi gausva sasamarTlos momxseneblis profesiis unikalobas. Caagdebda mZime mdgomareobaSi. am ukanasknels mouwevda gae-
yuradReba gaamaxvila imaze, rom dasaqmebis mizniT rojeri da grZelebina muSaoba 18 Tvis ganmavlobaSi xelfasis arsebiTi
maroni eswrebodnen specialur kursebs. maT imuSaves am pro- Semcirebis pirobebSi imave damsaqmebelTan. winaaRmdeg SemTx-
fesiiT TiTqmis mTeli karieris ganmavlobaSi. sasamarTlos vevaSi igi iZulebuli gaxdeboda, sxvagan gadasuliyo ojaxTan
momxsenebeli iyo erTaderTi profesia, sadac maT gaaCndaT erTad sacxovreblad da amis Semdegac misi arCevani, Tu sad
garkveuli codna da gamocdileba. sasamarTlom miiCnia, wasuliyo iqneboda SezRuduli.
rom SezRudva warmoadgenda dasaqmebulisTvis dakisrebul mocemul SemTxvevaSi ver daveTaxmebodi sasamarTlos. mi-
araTanazomier tvirTs. sasamarTlom aukrZala rojersa da ma- maCnia, rom mocemuli SeTanxmeba araTanazomier tvirTs dasaqme-
rons sasamarTlos momxsenebloba da sajaro stenografireba buls ar akisrebda. is faqti, rom 37 wlis dasaqmebulis kmayo-
mxolod kolumbusisa da ohaios teritoriebze. dasaqmebu- faze iyo misi deda da ojaxs uxdeboda sacxovreblad sxvagan
lebs aekrZalaT aseve runfulas klientebis mizidva da maT- gadasvla, ar warmoadgens sakmaris arguments dasaqmebulis ka-
Tvis momsaxurebis gaweva SromiTi urTierTobis dasrulebidan baluri pirobebis dasasabuTeblad. sasamarTlos unda emsjela,
erTi wlis ganmavlobaSi. dasaqmebuls gauWirdeboda Tu ara sxva profesiiT dasaqme-
rogorc vxedavT, sasamarTlom qmedebis ganxorcielebis ba, hqonda Tu ara amisaTvis saWiro codna da gamocdileba.
akrZalva ZalaSi datova, Tumca igi gonivrul CarCoebSi moaq- Gorman97-is saqmeze ilinoisis sasamarTlom miiCnia, rom
cia. sasamarTlos mier dadgenili pirobebi, ra Tqma unda, xelSekruleba iyo gonivruli, vinaidan igi icavda damsaqmeb-
garkveul tvirTs kvlavac akisrebda dasaqmebuls, Tumca saq- lis namdvil interess da ar akisrebda dasaqmebuls arasaTa-
mis garemoebaTa gaTvaswinebiT, igi damsaqmeblis interesTan nado tvirTs. konkurenciis akrZalva gamoiyeneboda mxolod
SedarebiT ukve Seusabamod mZimed aRar miiCneoda. konkurentul JurnalebTan mimarTebaSi. sasamarTlom aRniSna,
sasamarTlos mier xelSekrulebis pirobebis Secvla saqa- rom muSaobis dasrulebis Semdeg mas SeeZleboda eSova samuSao
rTvelosTvis miuRebeli da ucxoa. Tumca mocemuli preceden- sxva JurnalSi ise, rom ar daerRvia xelSekrulebis pirobebi.
tis ganxilvisas sasamarTlos mier gamarTuli msjeloba Cveni sasamarTlom miiCnia, rom dasaqmebuls ekisreboda umniSvnelo
saerTo sasamarTloebisaTvis, aseve sainteresoa. tvirTi.
mocemul sakiTxze imsjela sasamarTlom aseve Orion Broad-
96
ix. Orion Broad., Inc. v. Forsythe, 477 F. Supp. 198, 201 W.D. Ky. 1979.
97
Gorman Publishing Co. v. Stillman, 516 F. .Supp. 98 1980.

158 159
amis msgavsad, William B. Tanner Co. v. Taylor98-is saqmeze ten- li momsaxurebisa da saqonlis Tavisufal gacvlas.~ sasamarT-
esis saapelacio sasamarTlom daadgina, rom xelSekruleba iyo lom miuTiTa, rom aranair SezRudvas ar SeuZlia aukrZalos
gonivruli. “xelSekruleba ar Seicavs pirobas, romlis ZaliT- dasaqmebuls, gamoiyenos codna, romelic wina samsaxurSi muS-
ac mopasuxe mxares waerTmeoda SesaZlebloba, saarsebo wyaro aobis dros SeiZina, Tu es safrTxes uqmnis sajaro wesrigs.
hqonoda misTvis da misi ojaxisTvis sxva sferoSi saqmianobis mocemul saqmeze man iuridiuli Zalis armqoned cno ele-
gziT. is iyo mamakaci, romelsac SeeZlo, hqonoda kargi anaz- qtronul marketingul kompaniasa da dasaqmebuls Soris dade-
Raureba ara erT sferoSi.” buli xelSekrulebiT gansazRvruli konkurenciis akrZalva.
sasamarTlom miiCnia, rom kompanias ar hqonda dacvas daqvemde-
barebuli interesi. mas erTaderTi hqonda survili, Seewyvita
7. sajaro interesi
dasaqmebulis muSaoba. sasamarTlom es sajaro usafrTxoebis
amerikis sasamarTloebi konkurenciis akrZalvis Sesaxeb sawinaaRmdegod miiCnia. rogorc vxedavT, sasamarTlom erT-
msjelobisas mxedvelobaSi iReben sajaro interesisaTvis zia- gvarad daavaldebula damsaqmebeli, eTmina yofili dasaqmebu-
nis miyenebis faqts. amas qvemoTmoyvanili magaliTebi adas- lisgan konkurencia. man bazarze saqonlis Tavisufali gacvla
turebs. Tu miiCneven, rom aRniSnuli SeTanxmebiT ziani adgeba sajaro usafrTxoebas daukavSira.
sajaro wesrigs, SeTanxmebas baTilad acxadeben. rogorc wesi, sainteresoa, ras warmoadgens sajaro interesi mediis
cnebaSi “sajaro interesi” ras gulisxmoben isini, ganmartebas sferoSi. sajaro ineteresi, pirvel rigSi, ar aris ekonomi-
iSviaTad iZlevian. Tumca sajaro interess, ZiriTadad, ratom- kuri.
Rac ekonomikur aspeqtebs ukavSireben. maSin, rodesac moce- aRniSnul sakiTxze mniSvnelovani ganmarteba mogvca saqa-
mul urTierTobaSi sajaro interesi bevrad didia, vidre es rTvelo uzenaesma sasamarTlom da aRniSna : “presis funqciaa,
ekonomikuri aspeqtebia. magaliTad, warmovidginoT SemTxveva, gaavrcelos informacia da ideebi sazogadoebis saWirboroto
rodesac pirs, romelic flobs da aqtiurad iyenebs samecniero sakiTxebze. am funqciis presis mier Seusrulebloba tol-
gamogonebas, yofilma damsaqmebelma aukrZala misi gamoyeneba fasia sazogadoebisaTvis im uflebis warTmevisa, rom miiRos
SromiTi urTierTobis dasrulebis Semdgom urTierTobaSi. es informacia da iqonios masze Tavisi Sexeduleba, amitom
marTalia, damsaqmebels aq ekonomikuri motivi amoZravebs, ma- SeiZleba iTqvas, rom presis saSualebiT informaciebisa Tu
gram sajaro interesi am gamogonebisadmi imdenad maRalia, rom ideebis gavrcelebis Tavisufleba, Tavisi arsiT, gacilebiT
mxolod ekonomikur aspeqtebze apelireba mizanSeuwonelia. ufro metadaa sajaro interesis sagani, vidre calkeuli indi-
ganvixiloT konkretuli SemTxvevebi imis sailustraciod, vidis uflebebis dacva. amdenad, presis Tavisuflebas maRali
Tu ra aspeqtebze amaxvileben sasamarTloebi amerikaSi yur- Rirebuleba gaaCnia. amitomac aris, rom misi SezRudva evro-
adRebas mocemul sakiTxze msjelobisas. puli sasamarTlos praqtikiT “uCveulod wonad gamarTlebas
Weissman v. Transcontinental Printing U.S.A., Inc.99-is saqmeze sa- moiTxovs”.100
samarTlom scada ganemarta, ras warmoadgens sajaro interesi: `individualur sarCelebSi gamoikveTa, rom sazoga-
`ekonomikas Tan axlavs konkurencia, romelic warmoiSoba Ta- doebas aqvs sami urTierTdakavSirebuli interesi. pirve-
visufali servisebis, talantisa da ideis nakadis fonze... sa- li, es aris dasaqmebulis roli informaciis sazogadoebaSi
jaro usafrTxoeba xels uwyobs sabazro meqanizmebiT dadgeni- gavrcelebaSi.”101 dasaqmebuli, romlis saqmianoba ukavSird-

98
William B. Tanner Co. v. Taylor, 530 S.W.2d 517, 522. 100
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, 20/02/2012, №as-1278-1298-2011.
99
Weissman v. Transcontinental Printing. U.S.A., Inc., 205 F. Supp. 2d 415. 101
ix. Packer C., Cleary J., dasax. naSromi gv. 1111, miTiTebulia: Former Supreme

160 161
eba informaciis Segrovebasa da gavrcelebas sazogadoebaSi, Tu vadis amowurvamde 360 dRiT adre erT-erTi mxare moiTxov-
mniSvnelovan rols TamaSobs sazogadoebrivi azris forimre- da werilobiTi formiT vadis gagrZelebas. xelSekruleba iT-
baSi. mis mier miwodebuli monacemebis safuZvelze sazogadoe- valiswinebda aseve konkurenciis akrZalvaze SeTanxmebas. Se-
ba akeTebs arCevans, iRebs gadawyvetilebas, ayalibebs Tavis Tanxmebis Tanaxmad, mxareebs ekrZalebodaT saZile saSualebe-
Sexedulebas da gamoTqvams Tavis mosazrebas. biT konkurenti kompaniebis momarageba. SromiTi urTierTobis
`informaciis gavrcelebis TavisuflebasTan aris dakav- dasrulebis Semdeg xelSekrulebis mxares ekrZaleboda msgavsi
Sirebuli ideebis bazari. ideebis bazris Teoria aRiarebulia, klinikis marTva an mis marTvaSi monawileobis miReba frankli-
rogorc WeSmaritebis dadgenis saSualeba. ideebs Sors Seuz- nis sagrafosa da sxva momijnave sagrafoebSi xelSekrulebis
Rudavi konkurenciis pirobebSi bevrs sjera, rom sazogadoe- gauqmebidan 2 wlis manZilze.
bas SeuZlia simarTlis dadgena... SeTanxmebis vadis gasvlis Semdeg axali SeTanxmeba ver
sajaro interesi ideaTa bazarze moicavs gamoucdel da Sedga. vinaidan karmelma ganagrZo klinikis marTva axal eqim-
ucodinar dasaqmebulebsac ki. vinaidan aRniSnuli Teoriis Tan erTad, klarkma saqme aRZra mis winaaRmdeg sasamarTloSi.
mixedviT, ideaTa bazarze TiToeul ideas aqvs Rirebuleba, savaWro sasamarTlom klarkis sasargeblod gamoitana
Tundac iyos mwirad an SecdomiT warmodgenili. aseTi ideebi gadawyvetileba. sasamarTlom karmels daavala klinikis dax-
sazogadoebis wevrebs ubiZgebs, ifiqron kritikulad imaze, urva. amasTan, mas aukrZala amgvari saqmianobis mqone klinikis
rac sjeraT rom aris WeSmariti. ideebis gavrcelebis procesi gaxsna franklinisa Tu mis momijnave sagrafoSi 2 wlis man-
xels uwyobs WeSmaritebis dadgenas.”102 Zilze. karmelma saapelacio saCivari Seitana.
mesame, sajaro interesi ukavSirdeba zogierTi media sa- karmeli saCivarSi apelirebda 3 argumentze da asabuTeb-
Sualebebis dasaqmebulebis mier `mTavrobis darajis~ rolis da, rom konkurenciis akrZalvaze SeTanxmebiT ziani adgebo-
Sesrulebas.”103 Tu sazogadoebas miewodeba utyuari da drou- da sazogadoebas. pirveli _ karmelma ganacxada, rom klini-
li informacia, arsebobs didi albaToba, rom mTavrobis pire- kis daxurva arTmevda pacientebs SesaZleblobas, ganegrZoT
bi nakisr valdebulebebs Seasruleben jerovnad. mkurnaloba klinikaSi da esargeblaT saWiro servisebiT.
sajaro interesTan dakavSirebiT sainteresoa Robert W. saapelacio sasamarTlom uaryo es argumenti. man yuradReba
Clark, M.D., Inc. v. Mount Cannel Health104-is saqmis ganxilva, sadac gaamaxvila im faqtze, rom centralur ohaioSi sul mcire 12
saapelacio sasamarTlom konkurenciis akrZalva iuridiuli amgvari klinika mainc iyo, sadac pacientebs SeeZloT, mieRoT
Zalis mqoned miiCnia. saWiro servisi.
mocemul saqmeze klarki iyo nevrologi. mas ekuTvnoda meore, karmeli acxadebda, rom klinikaSi dasaqmebul kerZo
Robert W. Clark, M.D., Inc, romelic awarmoebda saZile saSuale- pirebze uaryofiT gavlenas moaxdenda saavadmyofos daxurva.
bebs. klarksa da Mount Carmel Health-s Soris daido SeTanxmeba, saapelacio sasamarTlom uaryo es argumentic da ganacxada,
romlis Tanaxmad, klarki Tavis Zilis wamals gadaitanda mo- rom karmels SeeZlo daesaqmebina dasaqmebulebi sxva departa-
cemul kompaniaSi. xelSekruleba daido 7 wlis vadiT. mxareebi mentebSi. amasTan, karmelTan dasaqmebul pirebs ar zRudavda
SeTanxmdnen, rom xelSekruleba avtomaturad ganaxldeboda konkurenciis akrZalvaze karmelTan dadebuli SeTanxmebebi.
amdenad, maT SeeZloT ohaios sxva klinikaSi ganegrZoT saqmi-
Court Justice Potter Stewart said in Branzburg v. Hayes that there is a “broad societal interest in anoba.
a full and free flow of information to the public.” 408 U.S.665, 725 1972, StewartJ., dissenting.
102
iqve gv. 1112. da bolos, karmelma ganacxada, rom misi centris daxurva
103
iqve gv. 1113. uaryofiTad aisaxeboda eqimze, romelic muSaobda am klini-
104
ix. Robert W. Clark, M.D., Inc. v. Mt. Carmel Health, 1997, 124 Ohio App.3d 308.

162 163
kaSi. mas aRar eqneboda SesaZlebloba aerCia adgili, sadac safuZvliT, rom ewinaaRmdegeboda sajaro wesrigs, sasamarT-
gankurnavda pacientebs. sasamarTlom uaryo es argumentic. lom cno baTilad. amdenad, msgavsi midgomis gaziareba nayo-
sasamarTlos gancxadebiT, ar arsebobda mtkicebuleba, rom fieri iqneboda Cvens SemTxvevaSi. amgvari praqtikis danergva
karmeli iyo am eqimis erTaderTi arCevani. udavo iyo, rom gaamartivebda saqmes, dasaqmebulsac da sajaro interessac
mas SeeZlo sxva centrebiT esargebla. amdenad, sasamarTlom bevrad efeqturad daicavda.
daadgina, rim piroba ar ayenebda zians sazogadoebas. Tumca am etapze, radgan mocemul sakiTxze praqtika saer-
uzenaesma sasamarTlom gaiziara saapelacio da savaWro sa- Tod ar arsebobs, SesaZloa aseTi gamonaklisi darCes kidec,
samarTloebis msjeloba. oRond formulireba aucileblad unda Seicvalos. sasamarT-
lo praqtikis daxvewis Semdeg ki rodesac sajaro interesze
msjeloba aqtiurad gaimarTeba, SesaZloa sulac amoRebul
IV. gamonaklisi profesiuli kriteriumiT
iqnes.
Cveni kanonmdebloba uSvebs garkveul gamonakliss pro-
fesiuli kriteriumidan gamomdinare. kerZod, konkurenciis V. konkurenciis akrZalvis ekonomikuri aspeqtebi
akrZalvis Sesaxeb SezRudva ar SeiZleba dauwesdeT im pirebs,
romlebic moRvaweoben ganaTlebis, mecnierebisa da kulturis TiTqmis naxevari saukunis win kenet eroum106 ganacxada,
sferoebSi.105 konkurencia aris is, rac kvebavs inovacias. personalis mobi-
mocemuli gamonaklisis daSvebis safuZveli, savaraudod, loba kompaniebs Soris warmoadgens informaciis gavrcelebis
gaxda sajaro interesi, romelic Tan axlavs dasaxelebul saSualebas. erous azriT, es qmnis saWiro codnas da aZlierebs
sferoebs. Tumca mocemuli formulirebis gakeTebiT saja- konkurencias bazarze.107
ro interesis dacvis sakmaod ucnauri berketi SemogvTavaza Tu absoluturad daveTanxmebiT erous azrs, gamodis, rom
kanonmdebelma. igi saubrobs dasaxelebul sam sferoze er- konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmeba aris ekonomikuri
Toblivad. Tu aRniSnuli normis sityvasityviTi ganmarte- progresis Semaferxebeli faqtori. maS ratom gamoiyeneben mas
bidan gamovalT, gamodis, rom imisaTvis, raTa avukrZaloT iseTi qveynebi, rogorebicaa safrangeTi, amerikis SeerTebuli
konkurencia dasaqmebuls, igi erToblivad samive sferoSi Statebi, germania Tu sxva ganviTarebuli qveynebi.
unda moRvaweobdes. savaraudod, sasamarTlo am normas logi- saqme isaa, rom konkurenciis akrZalva, marTalia, erTi
kurad ganmartavs da ara sityvasityviT da gamonakliss im Sem- SexedviT, xels uSlis informaciis gavrcelebasa da, amde-
TxvevaSic dauSvebs Tu dasaqmebuli dasaxelebulTagan erT- nad, ekonomikur winsvlas, Tumca amgvari SezRudvis dawesebis
erTSi mainc saqmianobs. gareSe bevrad uaryofiT Sedegs miviRebdiT. konkurenciis
gasaTvaliswinebelia is garemoebac, rom piri, SesaZloa akrZalvis dauSveblobis pirobebSi damsaqmebeli Seecdeboda
moRvaweobdes erToblivad, magaliTad, ganaTlebisa da eko- dasaqmebulisaTvis daefara misTvis mniSvnelovani informacia,
nomikis sferoebSi. gamodis, rom damsaqmebeli ekonomikis ar izrunebda dasaqmebuli personalis kvalifikaciis amaR-
sferoSi mas konkurencias ver aukrZalavs. lebaze. es yvelaferi sabolood bevrad mZime Sedegamde migvi-
zemoT dasaxelda SemTxvevebi, rodesac SeTanxmeba yvanda, vidre konkurenciis akrZalvis SeTanxmebis legalizeba.
yvelafriT akmayofilebda namdvilobis pirobebs, Tumca im
106
amerikeli ekonomisti da nobelis premiis laureati ekonomikis dargSi.
107
ix. On Amir, Lobel O., Innovation Motivation: Behavioral Effects of Post-Employment Re-
105
sSk, 46-e muxli, me-4 punqti. strictions San Diego Legal Studies Paper No. 10-32 2010, 13.

164 165
Tu gadavavlebT Tvals im qveynebis ekonomikur mdgomareo- Tanxmeba formdeba mxareebs Soris. amasTan, sainteresoa kanon-
bas Tvals, romlebic cnoben konkurenciis akrZalvis Sesaxeb mdeblis midgomebi.
SeTanxmebas da Semdeg SevadarebT mas im qveynebis mdgomareo- legitimuri biznes interesiT dacvas ar eqvemdebareba
bas, sadac mas uaryofen, davrwmundebiT, rom konkurenciis Cveulebrivi konkurencia da zogadi biznes codna. Cveulebri-
akrZalvis Sesaxeb SeTanxmeba ekonomikis ganviTarebis Semafer- vi konkurencia rom moculiyo am definiciiT, maSin gamovi-
xebeli faqtori, namdvilad, ar aris. doda, rom xels vuwyobT monopolizacias, rac dauSvebelia.

1. damsaqmeblis interesebis dacvis aucilebloba 2. konkurenciis akrZalvisa da loialuri konkurenciis


urTierTmimarTeba
savaWro saidumloeba sakmaod farToa. amerikaSi mas icavs
rogorc saerTo samarTali ise statutebis samarTali108. bevri dasaqmebulis fiduciuri valdebulebebi moicavs loial-
iseTi saxis informaciac arsebobs, romelic ver jdeba savaWro ur, konfidencialobisa da konkurenciis akrZalvis valde-
saidumloebis cnebaSi. dResdReobiT biznes garemo Tu nebism- bulebas. sanam arsebobs SromiTi urTierToba da zogierTi
ieri informacia, romelic zrdis konkurentunarianobas, aseve qveynis SemTxvevaSi misi Sewyvetis Semdegac dasaqmebuli val-
saWiroebs dacvas. amisaTvis daiwyes kompaniebma konkuren- debulia: 1) imoqmedos damsaqmeblis interesebis Sesabamisad; 2)
ciis Sesaxeb SeTanxmebebis gamoyeneba. aseTi saxis Rirebule- ar gaamJRavnos savaWro saidumloeba; 3) ar awarmoos konkuren-
bebad miiCneva samomxmareblo urTierTobebi da klientebTan tunariani biznesi da a.S. . . dasaqmebuli arRvevs fiduciur
kontaqtebi. kompaniis interess warmoadgens, daicvas samomx- valdebulebs, Tu miizidavs damsaqmeblis momxmareblebs, dai-
mareblo urTierTobebi da codna, romelic miiRo dasaqmeb- Tanxmebs TanamSromlebs, gadavidnen konkurent sawarmoSi, ar
ulma muSaobis dros. rac ufro didia dasaqmebulis kontaqti gaamJRavnebs im garemoebebs, romelic zians ayenebs damsaqmeb-
momxmareblebTan, miT metia damsaqmeblis interesebis dacvis els, gaumxels damsaqmeblis konfidencialur informacias
aucilebloba. sxva pirebs.109 loialobis valdebuleba erT-erTi fiduciuri
damsaqmeblis kanonieri interesi ukavSirdeba aseve TviTon valdebulebaa da niSnavs kompaniis interesebis sakuTar in-
dasaqmebulis pirovnebas. es xdeba maSin, rodesac dasaqmebu- teresebze maRla dayenebas. aRniSnuli valdebuleba irRveva,
lis servisi misTvis aris eqstraordinaluri, specialuri da rodesac xdeba aqciebis, biznesisa da sakuTrebiTi informa-
unikaluri. garda amisa, es servisi kompaniisaTvis maRali mniS- ciis piradi interesebisaTvis gamoyeneba.110
vnelobis unda iyos. loialuri konkurenciis cneba kargad ganviTarda sasamarT-
konfidencialuri da sakuTrebiTi informacia, romelic lo praqtikiT. igi unda ganvasxvavoT konkurenciis akrZal-
ar warmoadgens savaWro saidumloebas sasamarTloebis mier vis Sesaxeb SeTanxmebisagan. loialuri konkurencia SromiTi
aseve ganixileba dacvas daqvemdebarebul interesad. sain- xelSekrulebis Semadgeneli nawilia. igi akisrebs valdebule-
teresoa, ramdenad aucilebelia am saxis informaciis dacvis bas dasaqmebuls, ar gauwios damsaqmebels konkurencia, ZiriTa-
mizniT dasaqmebulis SezRudva, dasaqmdes mxolod SeTanxmebiT dad, SromiTi urTierTobis ZalaSi yofnis ganmavlobaSi.111
gaTvaliswinebuli pirobebis gaTvaliswinebiT. informaciis SromiTi urTierTobis SemTxvevaSi CvenTan loialuri
gamJRavnebisagan dacvis Sesaxeb, rogorc wesi, specialuri Se-
109
ix. NTSI Corp. v. Nelson, 131 Wn. App. 1010, 2006 WL 119119, 2006 WL 5849268, 2006.
108
ix G. Porter II W. and C. Griffaton M., Using noncompete agreements to protect legitimate 110
ix. Alan R. Palmiter, Corporations: Examples and Explanations 2009, Aspen publishers, 219.
business interests, 69 Def. Counsel J. 194, 2002, 194. 111
ix. Non-Compete Clauses An International Guide, Ius Laboris, 2010, 113.

166 167
konkurencia moicavs misi ZalaSi yofnis periods. gansxvavebiT nuli normiT dakisrebuli valdebuleba. sainteresoa, aris Tu
sxva qveynebisagan, sadac igi ufro farToa da moicavs ro- ara mxolod ssk-is 316-e muxlis me-2 nawilis darRveva moTxov-
gorc SromiTi urTierTobis arsebobis, ise misi dasrulebis nis dayenebisaTvis sakmarisi. „mxolod ssk-is 316-e muxlis me-2
periods.112 konkurenciis gawevisTvis mzadeba ar warmoadgens nawili moTxovnis ganxorcielebisaTvis sakmarisi ar aris, vi-
loialobis valdebulebis darRvevas.113 aucilebelia, rom naidan is ar adgens samarTlebriv Sedegs valdebulebiT-samar-
dasaqmebulis qmedebiT damsaqmebels adgebodes ziani. Tlebrivi urTierTobis erT-erTi monawilis mier Sesabamisi
konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis ararsebobisas valdebulebis darRvevis SemTxvevaSi. igi damxmare moTxov-
damsaqmebeli mainc ar rCeba daucveli dasaqmebulTa garkveuli nis safuZvelia da gamoiyeneba sxva ZiriTadi moTxovnis dam-
qmedebebisagan: loialuri konkurenciis darRvevas SemTxvevaSi fuZnebel safuZvlebTan urTierTkavSirSi.“116
deliqturi samarTali gamoiyeneba zianis anazRaurebis mizniT. amgvarad, gamovyoT is gansxvavebebi, romelic arsebobs am
aseTi SemTxveva gvaqvs konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanx- or valdebulebas Soris. esenia:
mebis gauqmebis SemTxvevaSic. safrangeTis sakasacio sasamarT- loialobis valdebuleba aris ufro farTo, vidre
lom amasTan dakavSirebiT saintereso msjeloba SemogvTavaza. konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebidan gamomdinare
sasamarTlom aRniSna, rom konkurenciis akrZalvis Sesaxeb Se- valdebuleba;
Tanxmebis gauqmeba ar uSlis xels damsaqmebels, mosTxovos yo- konkurenciis akrZalvaze SeTanxmeba exeba dasaqmebulsa
fil dasaqmebuls pasuxi loialobis darRvevisaTvis.114 Tumca da damsaqmebels Soris urTierTobas, loialobis valdebuleba
konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmeba, ra Tqma unda, bev- ki am subieqtebs Soris urTierTobiT ar aris SezRuduli;
rad ufro sandoa. miT ufro, rom Tu igi gulisxmierebis val- loialobis valdebuleba kanomdeblobiT akisria nebis-
debulebis saxiT aris warmoCenili, moTxovnis dayenebisaTvis mier mesame pirs, konkurenciis gaweva ki dasaqmebuls dasaqme-
mxolod misi darRvevis faqtis arseboba sakmarisi ar aris. belTan dadebuli SeTanxmebiT ekrZaleba;
am mxriv, sainteresoa, ssk-s 316-e muxlis me-2 nawilis loialobis darRvevisas deliqturi samarTlis normebze
formulireba, romlis Tanaxmad „konkretuli valdebulebis dayrdnobiT ekisreba zianis mimyenebels zianis anazRaurebis
Sinaarsisa da xasiaTis gaTvaliswinebiT, valdebuleba Sei- valdebuleba; konkurenciis akrZalvaze SeTanxebis darRvevi-
Zleba yovel mxares akisrebdes meore mxaris uflebebisa da sas ki zianis anazRaurebis sakiTxi xelSekrulebaze dayrdno-
qonebisadmi gansakuTrebuli gulisxmierebis valdebulebas“. biT ganixileba;
„gulisxmierebis valdebuleba, upirveles yovlisa, sxva piris xSirad am ori valdebulebis darRvevisTvis pasuxismge-
absoluturi uflebebis dacvas emsaxureba”.115 blobis sakiTxi erTsa da imave SemTxvevisTvis dgeba. mag-
mniSvnelovania, ra xdeba im SemTxvevaSi, Tu irRveva aRniS- aliTad, rodesac dasaqmebuli arRvevs nakisr valdebulebas
da uwevs konkurencias yofil damsaqmebels. am SemTxvevaSi
112
ix. Marianne M. Jennings Business: Its Legal, Ethical, and Global Environment , ninth edi- konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis darRvevisTvis
tion, South-western-cengage Learning, 5191 Natorp Boulevard, Mason, OH 45040, 575. dasaqmebulis pasuxismgeblobis sakiTxi dgeba. axal damsaqmeb-
113
ix. Cowley v. Anderson, 159 F.2d 1, 10th Cir. 1947; Keiser v. Walsh, 73 App. D.C. 167, 118
F.2d 13 1941; Metal Lubricants Co. v. Engineered Lubricants Co., 411 F.2d 426, 8th Cir. 1969; els ki saTanado safuZvlebis arsebobisas pasuxismgebloba
National Rejectors, Inc. v. Trieman, 409 S.W.2d 1, Mo. 1966; Restatement, Agency 2d, § 393, loialuri valdebulebis darRvevisTvis daekisreba. aRniSnu-
comment,e. li sakiTxi detalurad qvemoT aris ganxiluli.
114
ix. Cour de cassation, chambre sociale, 28/01/2005, N°: 02-47527.
115
CaCava s., moTxovnebis da moTxovnis safuZvlebis konkurencia kerZo samar-
TalSi, Tbilisis universitetis gamomcemloba, 2010, 119, miTiTebulia: Mansel/ 116
iqve, SedarebisTvis miTiTebulia: Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen
Jauernig, BGB Kommentar, 13. Aufl., 2009, § 242, RdNr. 25 f. Rechts, 9. Aufl., 2004, § 18, RdNr. 11.

168 169
3. konkurenciis akrZalva ekonomikuri ganviTarebis xel- dasaqmebulebi iReben bevrad maRal anazRaurebas, xolo dam-
Semwyobi Tu xelSemSleli garemoeba saqmeblebi ki met usafrTxoebasa da dabandebul Tanxebs iRe-
ben ukan. sazogadoebis sargebeli am kompaniebis ganviTarebaSi
konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebam SesaZloa poz- gamoixateba.
itiuri asaxva hpovos dasaqmebulis xelfasis odenobaze da pol rubini da piter Sedi iziareben folkneris azrs Tavi-
stimuli misces kompaniebs moaxdinon investireba informaciul anT statiaSi “adamianuri kapitali da SeTanxmebebi konkuren-
da adamianur kapitalSi. iork mudi folknerma Tavis statiaSi ciis akrZalvis Sesaxeb”. avtorTa centraluri Teziss war-
“SromiT xelSekrulebebSi konkurenciis sawinaaRmdego SeTanx- moadgens: konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebebi exmare-
mebebis marketinguli analizi” ganacxada, rom SemzRudveli ba sazogadoebas xeli Seuwyon investirebas adamianur kapi-
SromiTi xelSekrulebebi unda iyos dasaqmebulebis, damsaqme- talSi. pol rubini da piter Sedi uTiTeben, miuxedavad imisa,
blebisa da sazogadoebis sasargeblo. rogorc man aRniSna, rom mosamarTleTa didi nawilis azriT, SemzRudveli SromiTi
dasaqmebulis Sroma xSirad aris mniSvnelovani Senatani war- xelSekrulebebi zRudaven vaWrobasa da xels uwyoben monopo-
moebis procesSi. amdenad, sawarmom SeiZleba xSirad moaxdinos lizacias, konkurenciis akrZalva mainc aqtualuria Taname-
investireba Tavisi dasaqmebulebis treiningebSi. damsaqmeblis drove ekonomikaSi. amis mizezi, pol rubinisa da piter Sedis
investireba treningSi SeiZleba ganvixiloT kapitalad, sxva ma- azriT, aris is, rom konkurenciis akrZalvaze SeTanxmebebis
terialuri aqtivebis msgavsad. gamosacdeli vadiT dasaqmebis gamoyenebisas damsaqmeblebi icaven TavianT investiciebsa da
SemTxvevaSi, gamodis, rom damsaqmebeli garkveul riskze mid- savaWro saidumloebas.117
is, radgan SesaZloa dasaqmebulma datovos samsaxuri da Tan zemoxsenebuli mosazreba gaiziara dasavleT virjiniis sa-
waiyolos damsaqmeblis mier dabandebuli resursi. amgvari samarTlom saqmeze Reddy v. Comm. Health Foundation of Man118.
qcevisagan dasacavad damsaqmebeli an 1) xelSekrulebis moq- mocemul Tvalsazriss yvela ar iziarebs. zogis azriT,
medebis ganmalobaSi axdens dasaqmebulis mier miRebuli cod- konkurenciis akrZalva uaryofiTad aisaxeba ekonomikur gan-
nis warmoebaSi integrirebas an 2) sTavazobs dasaqmebulebs viTarebaze. ronald jilsoni Sedis maT ricxvSi. igi naSromSi
xeli moaweron grZelvadian xelSekrulebas, sadac ormxrivi “maRali teqnologiebis industriuli ganyofilebebis legal-
interesebi iqneba gaTvaliswinebuli. meore alternativa ufro uri infrastruqtura” acxadebs, rom konkurenciis akrZalvis
xSirad gamoiyeneba. legalizebaze saxelmwifos mier uaris Tqma gaxda maRal te-
folknerma aRniSna, rom konkurenciis akrZalvis Sesaxeb qnologiur industriaSi kaliforniis warmatebis mizezi. jil-
SeTanxmebebi yvela mxaris interesebis gaTvaliswinebas uzrun- soni darwmunebulia, rom teqnologiaSi warmateba dakavSire-
velyofs. imisaTvis, rom dasaqmebulebi daiTanxmon damsaqme- bulia kompaniebs Soris codnis gaziarebasTan. jilsonis am
blebma, ar gauwion konkurencia, maT unda SesTavazon kargi mosazrebas sawinaaRmdego poziciis mqone pirebi statistikur
kompensacia. amis saSualebiT moxdeba momavalSi arsebuli monacemebs upirispireben. aRniSnuli monacemebi cxads xdian,
SezRudvis kompensireba dasaqmebulisaTvis maRali xelfasis rom dasaqmebulisaTvis konkurenciis akrZalva ekonomikur
SeTavazebiT. Tu kompensacia imdenad maRalia, rom sanacv- progress xels ar uSlis.119
los miRebis naklebi albaToba aqvs damsaqmebels, es mas bi-
Zgs aZlevs, rom ufro meti investicia Cados informaciul 117
ix T. Rickman J., dasax. naSromi gv. 1120-1122.
da inteleqtualur kapitalSi. folkneris azriT, konkuren- 118
ix Reddy v. Comm. Health Found. of Man, 171 W. Va. 368, 298 S.E.2d 906, 916 n.7, W.
ciis akrZalvaze miRweuli gonivruli SeTanxmebis SesrulebiT Va. 1982.
119
ix T. Rickman J., dasax. naSromi gv. 1126.

170 171
VI. konkurenciis akrZalva damsaqmebeli sawarmos sebobs mtkicebuleba, rom dasaqmebuli Tanaxmaa, moxdes moce-
muli SeTanxmebis gadasvla “a” kompaniaze. All-Pak, Inc. v. Johnston
likvidaciisa da reorganizaciis SemTxvevaSi
saqmeze120 sasamarTlom mniSvnelovani ganmarteba SemogvTavaza.
pacta sunt servanda moqmedebs konkurenciis akrZalvis sasamarTlom aRniSna, imis gaTvaliswinebiT, rom konkurenciis
Sesaxeb SeTanxmebis mimarTac. mocemuli SeTanxmebis ZaliT akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis mizania, SezRudos dasaqmebuli,
mxareebi iboWebian ormxrivad. nakisri valdebulebebis Seus- hqondes saarsebo wyaro, es pirobebi unda ganimatos viwrod.
rulebloba samoqalaqo samarTlebrivi pasuxismgeblobis da- Tu uflebamonacvleobis Sesaxeb ar aris miTiTeba gakeTebuli
kisrebis safuZvelia. xelSekrulebaSi, sasamarTloebma SemZens es ufleba ar unda
sainteresoa, ra xdeba im SemTxvevaSi, rodesac adgili aqvs mianiWon.
damsaqmebeli iuridiuli piris reorganizacias an likvidacias. sasamarTlom aRniSna, rom Sefasebisas mTavaria ara Zvel
kompaniaTa didi nawilisaTvis momuSave personali war- da axal damsaqmebels Soris, aramed dasaqmebulsa da axal dam-
moadgens aqtivebs, rasac gafrTxileba da dacva sWirdeba. saqmebels Soris urTierToba. Tu dasaqmebuli ar daeTanxma
swored am mizniT sawarmoebi xSirad mimarTaven konkurenciis Zvelidan axalze SeTanxmebis gadacemas, uflebamocvleobas
akrZalvas. adgili ar eqneba. dasaqmebuli ar aris nivTi, romelic eqvem-
rogorc viciT, sawarmoTa reorganizaciis ramdenime Sem- debareba gadacemas axal damsaqmebelze.
Txveva arsebobs. sainteresoa, ra xdeba maSin, rodesac adgili Joyner Sports Medicine Institute, Inc. v. Stejbach121-is saqmeze sa-
aqvs sawarmos SeZenas. kerZod, myidvel sawarmos SeuZlia, Tu samarTlo iZleva winadadebas, rom konkurenciis akrZalvis
ara isargeblos konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebiT, gavrceleba damokidebuli iyos kompaniis menejmentSi cv-
romelic gaaforma wina damsaqmebelma dasaqmebulTan. lilebis dasaqmebulze zegavlenaze. Joyner-is saqmeze yvela
sawarmos SeZenis ramdenime varianti arsebobs. Tu saxezea dasaqmebuli iyo mowveuli konferenciaze, sadac maT gaacnes
aqciebis SeZena da kompania (SemdegSi “b” kompania) kvlav ga- axal samsaxurSi muSaobis pirobebi. amgvarad, sasamarTlos az-
nagrZobs arsebobas, konkurenciis akrZalvas SemZeni (SemdegSi riT, aqciebis SeZeniT dasrulda dasaqmebulis SromiTi urT-
“a” kompania) ver gamoiyenebs. es arc aris gasakviri. Tu subi- ierToba Zvel damsaqmebelTan. vinaidan Zveli damsaqmebeli
eqti kvlavac ganagrZobs arsebobas, arc uflebamonacvleobis ganagrZobda gancalkevebiT arsebobas, mas SeeZlo moeTxova
sakiTxi dgeba. gamyidvel kompanias gaaCnia igive uflebebi da konkurenciis akrZalva. sasamarTlom miiCnia, rom konkuren-
movaleobebi, rac mocemul tranzaqciamde gaaCnda. sxva saqmea ciis akrZalvaze SeTanxmeba amoqmedda SeZenis momentidan.
rodesac gayiduli aqtivebis ricxvSi Sedis dasaqmebulebTan kompaniebs SeuZliaT minimumade daiyvanon am sferoSi
dadebuli xelSekrulebebi. mocemul SemTxvevaSi dasaqmebulis gaurkvevloba Tu miiReben garkveul zomebs. kompaniebs Seu-
Tanxmobis saWiroebaze qvemoT meqneba saubari. ZliaT konkurenciis akrZalvaze SeTanxmebaSi Cadon pirobebi,
SedarebiT rTulia subieqtTa Canacvlebis sakiTxi maSin, romlebic iZlevian misi gadacemis SesaZleblobas. an kidev
rodesac “b” kompania erwymis “a”kompanias an rodesac adgili SemZen kompaniebs SeuZliaT miiRon Tanxmoba dasaqmebulis
aqvs aqtivebis SeZenas. pensilvaniis kanonmdeblobis Tanaxmad, mxridan gadacemaze Tanxmobis Sesaxeb.
konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebebi romelic mocemu- im SemTxvevaSi, rodesac mierTebisas mierTebuli kompa-
lia SromiT xelSekrulebaSi, gadaecema “a” kompanias Tu arse-
bobs erT-erTi piroba: 1) gadacemis Sesaxeb mocemulia SeTanx- 120
ix. All-Pak, Inc. v. Johnston, 694 A.2d 347, 351-52, Pa. Super. 1997.
meba konkurenciis akrZalvis Sesaxeb xelSekrulebaSi an 2) ar-
121
ix. Joyner Sports Medicine Institute, Inc. v. Stejbach, 45 Pa. D. & C. 4th 242, 249, Dauphin
Cty. 1999.

172 173
nia wyvets arsebobas, sakiTxze, SemZen kompanias SeuZlia Tu rulebebi iTvaliswinebda konkurenciis akrZalvas. kerZod,
ara konkurenciis akrZalvaze SeTanxmebidan gamomdinare val- dasaqmebulebs ekrZalebodaT monawileoba rZis produqtebis
debulebis Sesrulebis moTxovna, sasamarTloebi iyofian 3 biznesSi xelSekrulebis damTavrebidan 6 Tvis ganmavlobaSi.
nawilad.122 aRniSnuli SeTanxmebis Tanaxmad, maT ekrZalebodaT aseve kom-
sasamarTloebis erTi jgufi apelirebs saxelSekrulebo paniis momxmareblebis mizidva axal warmoebaSi da momxmare-
samarTalze. isini miiCneven, rom uflebamonacvle damsaqmeb- belTa saxelebis gamJRavneba. aqtivebis gayidvis Semdeg orma
els SeuZlia SezRudvis gamoyeneba mxolod maSin, rodesac dasaqmebulma ganagrZo saqmianoba pestelTan. isini emsaxure-
dasaqmebuli gamoxatavs Tanxmobas, SeTanxmebis mxare Zveli bodnen Zvel momxmareblebs pestelis saxeliT pestelis dato-
damsaqmeblis nacvlad gaxdes axali damsaqmebeli. imasTan da- vebamde da Model Dairy Products company-Si gadasvlamde. arc erT
kavSirebiT, Tu ra formiT unda gamoxatos dasaqmebulma Tanx- dasaqmebuls gamouxatavs Tanxmoba pestelTan SromiTi xelSek-
moba, sasamarTloebi, Tavis mxriv, kidev or jgufad iyofian. rulebis mxared misi gaxdomis Sesaxeb. ufro metic, manam sanam
erTi nawili miiCnevs, rom dasaqmebulma specialurad unda ga- muSaobdnen pestelTan, orive dasaqmebulma uaryo misi moTxov-
moavlinos neba aRniSnulis Taobaze. meore nawili ki acxadebs, na, xeli moeweraT korbinTan gaformebuli SeTanxmebis msgavs
rom dasaqmebulis qceva, romelic agrZelebs saqmianobas axal xelSekrulebaze. es xelSekrulebebi Seicavdnen pirobas, rom
damsaqmebelTan niSnavs, rom igi Tanaxmaa konkurenciis akrZal- maT ar unda gaeyidaT msgavsi produqtebi imave teritoriaze
vaze SeTanxmebaSi mis CarTvaze. da ar unda miezidaT pestelis momxmareblebi. mas Semdeg, rac
sasamarTloebis meore jgufi aseve apelirebs saxelSek- dasaqmebulebma daiwyes muSaoba Model Dairy Products company-Si
rulebo samarTalze da miiCnevs, rom axal damsaqmebels Seu- da moemsaxurnen TavianT Zvel momxmareblebs Model Dairy-is
Zlia SezRudvis Sesaxeb pirobebis gamoyeneba, radgan axali saxeliT, pestelma uCivla Model Dairy-s da yofil dasaqmebulebs.
damsaqmebeli aris SeTanxmebis mesame beneficiari mxare. igi iTxovda zianis anazRaurebas, romelic miadga mas momx-
sasamarTloebis mesame jgufi saxelSekrulebo samarTlis marebelTa mizidvis gamo. pestelma aseve moiTxova, akrZal-
gagebas sruliad uaryofs. es jgufi aqcents akeTebs sanivTo voda Model Dairy-s misi yofili dasaqmebulebis dasaqmeba. igi
samarTalze. isini acxadeben, rom axal damsaqmeblebs SeuZliaT iTxovda aseve yofili dasaqmebulebisaTvis pestelis momx-
konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis pirobebis gamoy- mareblebis mizidvis akrZalvas. mopasuxeebma aRniSnes, rom
eneba, radgan isini warmoadgenen kompaniis aqtivebs, romelTa maTi qceva iyo saTanado, radgan maT xelSekrulebaze xelis
gadacemac SesaZlebelia. 123 moweris yvela SemoTavazebaze ganacxades uari. amasTan, isini
dasaqmebulis mier specialurad gamoxatul TanxmobasTan uTiTebdnen, rom pestels ar SeeZlo am SezRudvis gamoyeneba,
dakavSirebiT aRsaniSnavia Pestel Milk Co. v. Model by Dairy Prod- radgan SromiTi xelSekrulebebi daido korbinTan, xolo isini
ucts Co124-is saqme, romelic ohaios saapelacio sasamarTlom ar daTanxmebian SeTanxmebis mxared pestelis gaxdomas.
ganixila. Pestel Milk Co-m iyida Corbin Brothers Milk Company-is pirveli instanciis savaWro sasamarTlom miiCnia, rom arc
aqtivebi, korbinsa da masTan momuSave personals Soris miR- erTi mopasuxe daTanxmebia pestelze gadasuliyo konkuren-
weuli SromiTi xelSekrulebebis CaTvliT. SromiTi xelSek- ciis akrZalvaze korbinis ufleba. amasTan, isini gamudmebiT
ambobdnen uars konkurenciis akrZalvis Sesaxeb axal SeTanx-
mebaze xelis moweraze. savaWro sasamarTlom daaskvna, rom
122
ix. magaliTad Pino v. Spanish Broadcasting System of Florida, Inc.
123
ix. A. RIDDELL B., THE ABILITY OF SUCCESSOR EMPLOYERS TO ENFORCE COV- dasaqmebulebis ufleba iyo daeTanxmebodnen Tu ara Model
ENANTS NOT TO COMPETE, 33 Cap. U. L. Rev. 2004-2005, 509-518. Dairy-s dasaqmebaze. Model Dairy-Tan dasaqmebis Semdeg ki maT
124
Pestel Milk Co. v. Model Dairy Prods. Co., 52 N.E.2d 651, 657 Ohio. Ct. App. 1943.

174 175
SeeZloT gaeyidaT rZe Model Dairy-is saxeliT da miezidaT ko- unda gaewia konkurencia xelSekrulebis damTavrebidan 1 wlis
rbinisa da pestelis momxmareblebi, radgan amas maT aranairi ganmavlobaSi im teritoriaze, sadac is iyo dasaqmebuli da mis
SeTanxmeba ar ukrZalavda. amdenad, savaWro sasamarTlom pes- momijnave sagrafos teritoriaze. petersma gamoTqva Tanxmoba,
telis moTxovna ar daakmayofila. ar gamoeyenebina Tavisi samsaxuri imgvarad, rom ziani mieyene-
pestelma Seitana saapelacio saCivari. ohaios saapela- bina avelsisaTvis. igi kisrulobda valdebulebas, ar miezida
cio sasamarTlom gamoiyena wesi, romelic exeba dasaqmebulis avelsis momxmareblebi da mimwodeblebi xelSekrulebis dam-
specialur Tanxmobas konkurenciis akrZalvaze. dasaqmebuls, Tavrebidan 2 wlis manZilze. petersi muSaobda avelsSi manam,
romelsac ar gamouxatavs specialuri Tanxmoba axali damsaqme- sanam igi miuerTdeboda sxva kompanias, Dividend Leasing-s. Ser-
blis Canacvlebaze xelSekrulebaSi, ufleba aqvs awarmoos wymis Sedegad Seiqmna Davidson Inc.
is biznesi, rasac misi yofili damsaqmebeli eweva. mas aseve Serwymis Semdeg petersma daikava igive pozicia axlad Se-
ufleba aqvs miizidos TavisTan yofili damsaqmeblis momx- qmnil kompaniaSi, romelic imave saqmianobas ganagrZobda igive
mareblebi. am wesis dadgenisas, pestelis sasamarTlom gaiT- teritoriaze. daaxlovebiT 3 wlis Semdeg petersma datova da-
valiswina Curry v. Marquart125-is saqmeze gamoyenebuli msjeloba. kavebuli Tanamdeboba da dasaqmda konkurent konmpania Fluid
man aRniSna, rom damsaqmeblisaTvis konkurenciis akrZalvaze Connectors-Si. es kompania imave teritoriaze saqmianobda, sa-
SeTanxmebis misakuTreba dasaqmebulis specialuri Tanxmobis dac devidsoni. devidsonma mimarTa sasamarTlos da moiTxo-
gareSe zRudavs am ukanasknelis Tavisuflebas, airCion dam- va petersisTvis konkurentuli saqmianobis ganxorcielebis
saqmeblebi imave profesiiT saqmianobisas. akrZalva.
sasamarTlom daaskvna, rom konkurenciis akrZalva nam- indianas saapelacio sasamarTlom aRniSna, rom Serwymis
dvili iyo korbinsa da or dasaqmebuls Soris da rom maTi Semdeg, petersma ganagrZo saqmianoba devidsonTan avelsTan
specialuri Tanxmobis gareSe ar SeiZleboda am urTierTobaSi dadebuli xelSekrulebis pirobebis Sesabamisad. amdenad,
mesame piris CarTva. sasamarTlom aseve aRniSna, rom pestelis petersis qceva warmoadgenda Tanxmobas, rom konkurenciis
xSiri moTxovna, dasaqmebulebs moeweraT xeli msgavsi xelSek- akrZalvaze SeTanxmeba gadasuliyo avelsidan devidsonze. sa-
rulebisaTvis miuTiTebs imaze, rom pesteli unda mimxvdari- samarTlom aseve daadgina, rom damsaqmeblebTan dakavSire-
yo, mas ar SeeZlo SeezRuda dasaqmebulebi, miezidaT pestelis buli zemoxsenebuli cvlileba ar umsubuqebs dasaqmebulebs
momxmareblebi amis Taobaze SeTanxmebis gareSe. saxelSekrulebo valdebulebebs. amgvarad, sasamarTlom
iq sadac specialuri Tanxmoba ar gvaqvs, sasamarTloebis daadgina, rom 1975 wlis 12 dekembers petersis mier SromiTi
meore jgufi miiCnevs, rom dasaqmebulebi konkludenturi mo- urTierTobis dasrulebis Sedegad iqmneboda piroba, rom pe-
qmedebiT gamoxataven Tanxmobas uflebamonacvleobis Sesaxeb, tersi SeboWiliyo konkurenciis akrZalvis Sesaxeb avelsTan
Tu agrZeleben saqmian urTierTobas uflebamonacvle damsaqme- miRweuli SeTanxmebiT. devidsoni Serwymis gziT xdeboda Se-
belTan. Peters v. Davidson, Inc126-is saqme warmoadgens am SemTxve- Tanxmebis mxare, radgan igi warmoadgenda petersis SromiTi
vis magaliTs. mocemul saqmeze mxares warmoadgenda uiliam xelSekrulebis samarTalmemkvidres.
petersi, romelmac SromiT xelSekrulebas xeli moawera Avels aRniSnuli midgoma gaTvlilia iseT SemTxvevebze, rodesac
Inc-Tan. xelSekruleba Seicavda pirobas konkurenciis akrZal- SromiTi xelSekruleba moicavs aseve SeTanxmebas konkurenci-
vaze. SeTanxmeba iTvaliswinebda, rom peters avelsisTvis ar is akrZalvis Sesaxeb. Tumca arc am SemTxvevaSi SeiZleba misi
gamarTleba. dasaqmebulis mier uflebamonacvle iuridiul
125
Curry v. Marquart 1937, 133. Ohio St. 77, 79, 10 O.O. 93, 11 N.E.2d 868. pirTan SromiTi urTierTobis gagrZeleba ar gulisxmobs imas,
126
Peters v. Davidson,Inc., 172 Ind. App. 39 Ind. Ct. App. 1977.

176 177
rom dasaqmebuli Tanaxmaa Tavi SeizRudos wina damsaqmebelTan moqmedebis adgilas. A.D-m mTeli Tavisi aqtivebi da biznesi
dadebuli SeTanxmebiT. sasamarTloebi ratomRac am or xelSek- miyida Safier inc-s. mxareebs Soris dadebuli werilobiTi
rulebas erT konteqstSi ganixilaven da erTis mimarT moqmed xelSekrulebis Tanaxmad gamyidveli acxadebda Tanxmobas, my-
samarTlebriv reJims sruliad usafuZvlod avrceleben meore idvelisTvis gadaeca mTeli Tavisi SromiTi xelSekrulebebi,
urTierTobaze. romelic dadebuli hqonda dasaqmebulebTan. safierma SesTava-
rogorc aRiniSna, sasamarTloebis nawili aRiarebs “mesame za dasaqmebul beilers SromiTi xelSekrulebis dadeba imave
beneficiari piris” midgomas. arizonas Statis saqme Supplies for pirobebiT, romelic mas dadebuli hqonda A.D-sTan. beilerma
Industry, Inc. v. Christensen127 warmoadgens amis magaliTs. Supplies for Tanxmoba gamoTqva. ramodenime dRis Semdeg, beilerma Seicva-
Industry (SFI)-Si leri kristensenma miyida biznesi da SromiTi la azri, datova samsaxuri da daiwyo muSaoba konkurentTan.
xelSekruleba dado IMC Magnetic Corp (IMC)-Tan. igi dainiSna man TavisTan miizida safieris momxmareblebi. safierma uCivla
prezidentad da SFI–is generalur menejerad. SromiT xelSek- beilers.
rulebaSi kristensenma gamoTqva Tanxmoba, misi dasaqmebis gan- sasamarTlom imsjela konkurenciis akrZalvaze SeTanxmeba
mavlobaSi da SromiTi urTierTobis damTavrebidan 3 wlis gan- warmoadgenda Tu ara biznesTan erTad gadacemad aqtivs da
mavlobaSi, ar gaewia konkurencia damsaqmeblisaTvis. mxareTa iuridiuli Zalis mqone iyo Tu ara igi uflebamonacvlisaTvis.
mier ganisazRvra, rom SFI–is ganyofileba iqneba kompaniis sasamarTlom ganacxada, rom gudvili aris mniSvnelovani aqti-
filiali an ganyofileba, romelic drodadro momavlSi awar- vi. igi, rogorc damsaqmeblis sakuTreba, SeiZleba dacul iqnas
moebs SFI-is Zvel biznessaqmianobas. konkurenciis akrZalvaze SeTanxmebiT. amasTan, sasamarTlom
IMC-m miyida Tavisi ganyofileba Bennett Investment-s. nasy- cno, rom amgvari SeTanxmeba Tavad aris Rirebulebis mqone
idobis xelSekrulebis Tanaxmad, benetma gamoTqva Tanxmoba, aqtivi, radgan igi saWiroa kompaniis gudvilis dasacavad.
daecva kristensenis SromiTi xelSekruleba. kristenseni dain- Sedegad sasamarTlom daaskvna, rom gudvili konkurenciis
iSna prezidentad da Semdeg konsultantad. amis mere man da- akrZalvaze SeTanxmebasTan erTad warmoadges gadacemad aq-
tova samsaxuri da dasaqmda konkurent sawarmoSi. SFI-is sur- tivs, maSinac ki rodesac uflebamonacvleobis SesaZlebloba-
da, kristensenisaTvis aekrZala misTvis konkurenciis gaweva. ze xelSekrulebaSi araferia naTqvami.
arizonas saapelacio sasamarTlom ganacxada, rom mesame sasamarTlom daadgina, rom konkurenciis akrZalvis Ses-
piri, beneficiarad moiazreba iq, sadac mxareebs aqvT ganzrax- axeb piroba iyo iuridiuli Zalis mqone memkvidre damsaqmeb-
uli konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebiT sargeblobis lisaTvis.129
uflebis gadasvla axal damsaqmebelze. gamodis, rom saqarTvelos kanonmdeblobas mesame midgo-
rogorc aRiniSna, sasamarTloebis nawili Tvlis, rom mis msgavsi pozicia aqvs Camoyalibebuli. amis safuZvels iZl-
konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmeba aris gadacema- eva ssk-s 199-e muxli. kerZod, SeTanxmeba miiRweva moTxovnis
di aqtivi. saqme Safier’s, Inc., A.D. Goodman-Golden Co. (“A.D.”)128 mflobels anu Cvens SemTxvevaSi yofil damsaqmebelsa da mesa-
warmoadgens am midgomis magaliTs. mocemul saqmeze Sromi- me pirs anu memkvidre damsaqmebels Soris. aRniSnuli SeTanx-
Ti xelSekruleba iTvaliswinebda, rom SromiTi urTierTobis meba namdvilobisaTvis movalis anu dasaqmebulis Tanxmobas ar
damTavrebis SemTxvevaSi dasaqmebuls ekrZaleboda dasaqmeba saWiroebs.
imave poziciaze erTi wlis ganmavlobaSi imave biznesSi A.D-s SromiTi urTierTobis Sewyvetis erT-erTi safuZvelia
damsaqmebeli iuridiuli piris likvidaciis warmoebis daw-
127
Supplies for Industry, Inc. v. Christensen, 659 P.2d 660, 662 Ariz. App. Ct. 1983.
128
Safier’s, Inc. v. Bialer, 93 N.E.2d 734, 736-37 Ohio 1950. 129
ix. A. Riddell B., dasax, naSromi gv. 499.

178 179
yeba.130 gamodis, rom Cveni kanonmdeblobis Tanaxmad, Tu dam- rogorc wesi, winaswari Setyobinebis gareSe samsaxuridan gaT-
saqmebelma Sewyvita arseboba, SromiTi urTierToba mTavrde- avisuflebis SemTxvevaSi konkurenciis akrZalva iqneba baTi-
ba. rac Seexeba valdebulebas konkurenciis akrZalvasTan da- li Tu mxare, romlis iniciativiTac wydeba SromiTi urTier-
kavSirebiT, aq ukve moqmedebs ssk-s 453-e muxlis me-2 nawili.s Toba, SromiTi urTierTobis dasrulebidan erTi Tvis vadaSi
aRniSnuli normis Tanaxmad, kreditoris gardacvaleba iwvevs ganacxadebs, rom ar surs iyos SezRuduli SeTanxmebiT.131
valdebulebis Sewyvetas, Tu Sesruleba gankuTvnili iyo pi- Tu dasaqmebulis iniciativiT xdeba aRniSnuli urTierTobis
radad misTvis. marTalia, es fizikur pirzea naTqvami, magram Sewyveta, konkurenciis akrZalva SeTanxmebisamebr gamoiyeneba
454-e muxlis mwiri formulirebidan da am normaTa logikuri da ar SeiZleba iqnes gamoricxuli. Tu damsaqmebeli aTavisu-
ganmartebidan gamomdinare, SegviZlia davaskvnaT, rom igive flebs dasaqmebuls, damsaqmebels SeuZlia SromiTi urTier-
danawesi gamoiyeneba iuridiuli piris SemTxvevaSic. amdenad, Tobis dasrulebidan erTi Tvis vadaSi uari Tqvas aRniSnuli
konkurenciis akrZalvaze SeTanxmeba memkvidre kompaniam unda SeTanxmebis gamoyenebaze. es ufleba aqvs dasaqmebuls, Tu is
gamoiyenos, Tu igi agrZelebs imave saqmianobas, rasac misi win- damsaqmeblis qmedebis gamo gaxda iZulebuli daemTavrebina
amorbedi, xolo dasaqmebulis saqmianobiT mis bizness Seeqmneba SromiTi urTierToba.132
safrTxe. anu, gamodis, rom aRniSnuli SeTanxmeba aris gadace- Tu damsaqmeblis mier gamovlenili nebis dasaqmebulis
madi aqtivi. wesiT, dasaqmebulisTvis azri ar unda hqondes, mier miRebidan erTi wlis Semdeg kidev grZeldeba Sromi-
vis mimarT Seasrulebs nakisr valdebulebas. sxvagvarad, rom Ti urTierToba, damsaqmebeli Tavisufldeba kompensaciis
davadginoT, aris didi albaToba imis, rom dasaqmebuli boro- gadaxdis valdebulebisagan. xolo Tu es erTi weli emTxveva
tad isargeblebs SesaZleblobiT da Seecdeba yvelanairad, SromiTi urTierTobis Sewyvetis periods, mas es valdebuleba
Tavi gaiTavisuflos aRniSnuli SezRudvisagan. ekisreba, miuxedavad imisa, rom damsaqmebeli aRar ukrZalavs
dasaqmebuls konkurenciis gawevas.133 amgvari riskis arseboba
damsaqmebels valdebuls xdis dafiqrdes, ramdenad uRirs
VII. specialuri vadis daweseba konkurenciis akrZalvis aukrZalos konkurencia dasaqmebuls.
mocemuli sakiTxi ganixila safrangeTis sakasacio sa-
Sesaxeb SeTanxmebaze uaris TqmisaTvis samarTlom 2012 wlis 18 ianvars. mocemul saqmeze dasaqmebu-
konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis miRwevis Sem- li gaTavisuflda dakavebuli Tanamdebobidan 29 Tebervals 4
deg SesaZloa damsaqmebelma aRmoaCinos, rom aseTi SeTanx- marts miRebuli SetyobinebiT. 10 marts damsaqmebelma gaanTa-
meba ufro met xarjs daakisrebs, vidre sargebels moutans. visufla dasaqmebuli konkurenciis akrZlavisagan. koleqti-
amdenad, misi interesia Tavi gaiTavisuflos nakisri valde- uri xelSekruleba iTvaliswinebda, rom damsaqmebeli gaTavi-
bulebisagan. aRniSnulis gaTvaliswinebiT gsk iZleva Sesa- sufldeboda konkurenciis akrZalvisgan, Tu igi uars ityoda
Zleblobas, SromiTi urTierTobis mxareebi gaTavisufldnen konkurenciis akrZalvaze SromiTi urTierTobis dasrulebis
konkurenciis akrZalvisagan kanoniT gaTvaliswinebul zogi- Sesaxeb dasaqmebulis informirebidan 8 dRis vadaSi. dasaqme-
erT SemTxvevaSi. kerZod, xelSemkvreli mxaris mier SromiTi bulma mimarTa sasamarTlos konkurenciis akrZalvis valde-
urTierTobis Sewyvetisas, kanonmdebeli garkveul pirobebs
awesebs konkurenciis akrZalvaze SeTanxmebis gauqmebisaTvis. 131
gsk, 75-e paragrafi, 1-li da me-2 punqtebi.
132
iqve, me-2 punqti.
133
ix. Kirchner J., R. Kremp P., Magotsch M., Key Aspects of German Employment and Labour
130
sSk, 37-e muxli, 1-li punqti, “n” qvepunqti. Law, Springer-Verlang Berlin Heidelberg, 2010, p.129.

180 181
bulebis SesrulebisaTvis, misTvis kompensaciis mikuTvnebis mxareTa Soris SeTanxmebiT gaTvaliswinebuli kompensacia.137
moTxovniT. damsaqmebels daekisra 13.320 evros gadaxda im damsaqmebels SeuZlia konkurenciis akrZalvaze uari Tqvas
safuZvliT, rom man daarRvia dasaqmebulis informirebis 8 aseve SromiTi urTierTobis arsebobisas, nebismier dros.138
dRiani vada. sasamarTlom mxedvelobaSi miiRo Setyobinebis sSk xelSekrulebaze uaris TqmisTvis raime vadas ar iT-
gagzavnis da ara miRebis momenti. sakasacio sasamarTlom valiswinebs. gamodis, rom mxareebs nebismiers dros SeuZliaT
aRniSna, SromiTi urTierToba mTavrdeba maSin, rodesac dam- SeTanxmdnen konkurenciis akrZalvis gauqmebis Sesaxeb.
saqmebeli gamoavlens amis Sesaxeb nebas. amdenad, iTvleba, rom
SromiTi urTierToba damTavrda werilis gagzavnis momentSi.
aRniSnulis gaTvaliswinebiT, sasamarTlom daaskvna, rom dam- VIII. konkurenciis akrZalvis Sesaxeb daTqmis moqmedeba
saqmebelma gauSva SezRudvaze uaris Tqmis 8 dRiani vada da
gamosacdeli vadiT dasaqmebisas
daakisra Sesabamisi kompensaciis gadaxda. 134
amave sakiTxs Seexo safrangeTis sakasacio sasamarTlo gamosacdeli vadiT dasaqmebis SemTxvevaSi dasaqmebulis
2011 wlis 9 Tebervals gamotanil gadawyvetilebaSi135. mxareTa konkretul damsaqmebelTan muSaobis periodi mcirea. amdenad,
SeTanxmebis Tanaxmad, damsaqmebels SeeZlo SromiTi xelSek- mocemuli faqti xSirad aris warmodgenili damsaqmeblebis
rulebis ganxorcielebis nebismier etapze, an SromiTi urT- mxridan, rogorc kompensaciis gadaxdis valdebulebisagan
ierTobis damTavrebis Sesaxeb informirebidan 1 Tvis vadaSi, gaTavisuflebis safuZveli.
gaeTavisuflebina dasaqmebuli konkurenciis Sesaxeb nakisri Cveni kanonmdebloba gamosacdeli vadiT dasaqmebis sakiTxs
valdebulebisagan. am ukanasknel SemTxvevaSi dasaqmebuls ganixilavs sSk-is me-9 muxlSi. vinaidan aq gvaqvs Cveulebrivi
unda cnobeboda aRniSnuli sarekomendacio weriliT. SromiT-samarTlebrivi urTierToba, mxareebs SeuZliaT miaR-
dasaqmebuls mocemul SemTxvevaSi ecnoba SromiTi urT- wion SeTanxmebas konkurenciis akrZalvis Sesaxeb. aRniSnuli
ierTobis damTavreba 12 ivliss, xolo sarekomendacio werili SeTanxmeba ki iseve SeboWavs mxareebs, rogorc grZelvadiani
miiRo dasaqmebulma 30 seqtembers. gamodis, rom 1 Tviani vada saxelSekrulebo urTierTobis dros.
gauSva damsaqmebelma. naklebi mniSvneloba eniWeboda imas, rom ganvixiloT ra midgomebia sxva qveynebSi Camoyalibebuli
damsaqmebeli mas yvela valdebulebisagan aTavisuflebda. dam- aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT.
saqmebels kompensaciis gadaxdis valdebuleba daekisra. belgiaSi konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebas, Tun-
belgiaSi damsaqmebels SeuZlia uari Tqvas konkurenciis dac akmayofilebdes kanonmdeblobiT dadgenil namdvilobis
akrZalvis SeTanxmebaze SromiTi urTierTobis damTavrebi- moTxovnebs, mainc ar eqneba Sedegi, Tu xelSekruleba dam-
dan 15 dRis vadaSi. koleqtiuri xelSekrulebis136 me-5 mux- Tavrda gamosacdeli vadis dros an am vadis amowurvis Semdeg
lis Tanaxmad, damsaqmebels ekisreba valdebuleba Seatyobinos damsaqmeblis mier mniSvnelovani safuZvlis gareSe. konkuren-
dasaqmebuls apirebs Tu ara konkurenciis akrZalvis gamoy- ciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebas ar eqneba iuridiuli Zala,
enebas. im SemTxvevaSi, Tu SromiTi urTierTobis Sewyvetis Tu igi dasrulda damsaqmeblis mier mniSvnelovani safuZvlis
Sesaxeb pirveli informirebisas damsaqmebeli ar Seatyobinebs gareSe. Tu SromiTi urTierToba damTavrda gamosacdel pe-
dasaqmebuls Tavis ganzraxvas, valdebuli iqneba gadauxados
137
ix. Cabinet Claeys & Engels La rupture du contrat de travail: Chronique de jurisprudence
134
Cour de cassation, Chambre sociale, 18/01/2012,N°: 10-16442. 2002-2005, De Boeck and Larcier s.a., 2006, editions Larcier, 2006, miTiTebulia: C. trav.
135
Cour de cassation, Chambre sociale, 09/02/2011, N°: 09-43170. Mons, 15 mars 2004, J,T.T., 2004, p. 336.
136
ix. C.C.T n1 bis du 21 dec1978. 138
iqve. miTiTebulia: C. trav. Liege, 1er avril 2004, J,T.T., 2004, p. 336.

182 183
riodSi, konkurenciis akrZalvas ar eqneba iuridiuli Zala im dasaqmebulTan SromiTi urTierToba grZeldeboda mxolod 15
periodisaTvis, romelic Seesabameba gamosacdeli vadis moq- dRis ganmavlobaSi. es mokle periodi dasaqmebels ar aZlevda
medebisas dakisrebuli valdebulebebis Sesrulebas. 139 SesaZleblobas, gacnoboda damsaqmeblis komerciul saidum-
kompensaciis daangariSebis dros sasamarTloebi mxedvelo- loebas. amis gamo konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmeba
baSi iReben dasaqmebulis mier miRebul xelfass. gamosacdeli xdeboda umoqmedo.
vadiT dasaqmebis SemTxvevaSi sakiTxi sxvagvarad gadawydeba. sakasacio sasamarTlom moiyvana xelSekrulebis debuleba,
kompensacia mocemul SemTxvevaSi dasaqmebulis mier misaRebi romelic adgenda, rom kompensaciis mikuTvnebis valdebule-
xelfasis odenobis gaTvaliswinebiT unda moxdes. ba arsebobda nebismier SemTxvevaSi da mniSvneloba ar hqon-
safrangeTis sakasacio sasamarTlos socialurma palatam da SromiTi urTierTobis dasrulebis moments. amdenad, sa-
2010 wlis 24 marts gamotanil gadawyvetilebaSi aRniSna140, samarTlos azriT, mxareTa nebas warmoadgenda, rom konkuren-
rom Tu konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmeba miRweul ciis akrZalva amoqmedebuliyo gamosacdeli vadiT dasaqmebis
iqna mxareebs Soris, romlis Tanaxmad, SezRudva gavrcelde- SemTxvevaSic.
ba xelSekrulebis Semdgom urTierTobebze, xelSekrulebis mas Semdeg, rac damsaqmebelma ar gamoiyena konkurenciis
Sewyvetis moments mniSvneloba ar aqvs. SesaZloa es gamosacde- akrZlavaze SeTanxmebis uaryofis xelSekrulebiT gansazRvru-
li vadiT dasaqmebis drosac moxdes. li vada, mas ekisreboda dasaqmebulisaTvis kompensaciis gadax-
mocemul saqmeze piri 2 ivlisidan iyo dasaqmebuli 3 dis valdebuleba.
Tvis gamosacdeli vadiT. misi SromiTi xelSekruleba Sei- sasamarTlos azriT, dasaqmebuls, romelic daicavda
cavda konkurenciis akrZalvis Sesaxeb daTqmas. mocemuli Se- konkurenciis akrZlavaze SeTanxmebas, eqneboda ufleba mieRo
Tanxmebis Tanaxmad, damsaqmebels gaaCnda ufleba uari eTqva saTanado kompensacia. damsaqmebels ki Tu endomeboda arse-
konkurenciis akrZlavaze, rac gaaTavisuflebda mas kompensa- buli SeTanxmebis gauqmeba, hqonda SesaZlebloba amisaTvis sa-
ciis gadaxdis valdebulebisagan. damsaqmebeli mxolod im Sem- Tanadod emoqmeda.
TxvevaSi gaTavisufldeboda aRniSnuli valdebulebisagan, Tu
igi dasaqmebuls dasaqmebuls werilobiTi formiT acnobebda
aRniSnulis Sesaxeb SromiTi urTierTobis dasrulebis Sesaxeb IX. arasrulwlovani rogorc konkurenciis akrZalvis
Setyobinebidan 15 dRis vadaSi. Tu amgvari Setyobinebis gag- Sesaxeb SeTanxmebis mxare
zavnas ar eqneboda adgili, SromiTi urTierTobis dasrule-
bidan erTi Tvis vadaSi. damsaqmebelma SromiTi urTierToba saqarTveloSi konkurenciis akrZalvis Sesaxeb urTierTo-
Sewyvita xelSekrulebis dadebidan 15 dRis vadaSi. Sesabamis- bis momwesrigebeli normebi dasaqmebulis asakTan dakavSire-
ad, gamosacdeli periodis ganmavlobaSi Sewyvita konkurenciis biT arafers amboben. aqedan gamomdinare, specialuri moTxov-
akrZalvaze SeTanxmeba da dasaqmebuls ar gadauxada kompensa- na aRniSnulTan dakavSirebiT ar arsebobs.
cia. ganvixiloT zogadi normebi, romelic dasaqmebulis asak-
dasaqmebulma kompensaciis mikuTvnebis moTxovniT mimarTa Tan dakavSirebul sakiTxebs awesrigebs.
sasamarTlos. fizikuri piris SromiTi qmedunarianoba warmoiSoba 16
damsaqmeblis ZiriTadi argumenti ukavSirdeboda imas, rom wlis asakidan.141 ismis kiTxva, arasrulwlovani, Tumca Sromi-
Ti qmeduanarianobis mqone piris mier dadebuli SeTanxmeba
139
ix C.C.T n1 bis du 21 dec1978.
140
Cour de cassation chambre sociale, 24/03/2010, N°: 09-40748. 141
sSk, me-4 muxli, pirveli punqti.

184 185
konkurenciis akrZalvis Sesaxeb, aris Tu ara iuridiuli Zalis safrangeTSi, iseve rogorc belgiaSi specialuri moTxovne-
mqone. Cven amisaTvis saWiroa, pirvel rigSi, erTmaneTisgan bi konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis mxaris asakTan
gavmijnoT SromiTi xelSekruleba da SeTanxmeba konkurenciis dakavSirebiT ar arsebobs. mocemuli sakiTxi aq, Cveulebriv,
akrZalvis Sesaxeb. marTalia, es ori garigeba xSirad erTsa saerTo safuZvlebze dayrdnobiT ganixileba.
da imave xelSekrulebaSia gaerTianebuli, Tumca maTi reguli-
rebis sagani gansxvavebulia. amdenad, SromiTi xelSekruleba
SeiZleba gaaformos arasulwlovanma, 16 wlis asaks miRweulma X. axali damsaqmeblis pasuxismgeblobis sakiTxi
pirma, magram imisaTvis, rom miaRwios SeTanxmebas konkurenci-
is akrZalvaze, dasWirdeba kanonieri warmomadgenlis Tanxmoba. konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis darRvevas ad-
SromiTi qmedunarianoba ar aris sruli emansipaciis gili aqvs dasaqmebulis mier imave sferoSi imave saqmianobis
safuZveli. amdenad, mas SeuZlia gadawyvitos dados Tu ara wamowyebiT an sxva damsaqmebelTan dasaqmebiT. ukanasknel Sem-
SromiTi xelSekruleba da Tu dadebs, ra Sinaarsis xelSek- TxvevaSi dgeba sakiTxi axalma damsaqmebelma unda agos Tu ara
ruleba dados. misi SesaZlebloba aq amoiwureba da konkuren- pasuxi. aseve es pasuxismgebloba iqneba solidaruli, dasaqmeb-
ciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis dadebis SesaZleblobaze ar ulTan erTad Tu dasaqmebulisagan damoukideblad.
vrceldeba. pirvel rigSi, unda aRiniSnos, rom axal damsaqmebels, zoga-
gamodis, rom arasrulwlovan dasaqmebuls konkurenciis dad ar ekrZaleba konkurenti damsaqmeblis yofili dasaqmebu-
akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis dasadebad sWirdeba kanonieri lis dasaqmeba. es faqti TavisTavad ar aris pasuxismgeblobis
warmomadgenlis Tanxmoba. Tu arsebobs aseTi Tanxmoba, amgvari dakisrebis safuZveli. sxva saqmea, rodesac dasaqmebuls ekrZa-
SeTaxmeba aris namdvili da, Sesabamisad, Sesasruleblad saval- leboda konkurenciis gaweva yofili damsaqmeblisaTvis. aseT
debulo. SemTxvevaSi warmoiSoba axali damsaqmeblis pasuxismgeblobis
germaniaSi konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmeba aris sakiTxi. mocemuli wesidan arsebobs gamonaklisi, rodesac
baTili, Tu SeTanxmebis dros dasaqmebuli iyo arasrulw- axal damsaqmebels keTilsindisierebis valdebulebidan gamom-
lovani.142 am SemTxvevaSi aRniSnuli SeTanxmebis namdvilobis dinare evaleboda, Tavi Seekavebina dasaqmebisagan.143
sakiTxis gadawyvetisaTvis kanonieri warmomadgenlis Tanxmo- es midgoma aqvT safrangeTSi, sadac moqmedebs prezumf-
bis arsebobas mniSvneloba ar aqvs. Tu mainc daido xelSek- cia, rom axali damsaqmebeli aris dasaqmebulis Tanamzraxve-
ruleba, sadac erT-erTi mxare arasrulwlovania, igi miiCneva li. daskvnas sasamarTlo praqtikiT ganmtkicebuli principis
baTilad. amdenad, Tu dasaqmebuli ar Seasrulebs nakisr val- safuZvelze akeTeben: “nebismieri piri, romelic ganzrax ex-
debulebas, damsaqmebels ar eqneba ufleba, mimarTos iZulebis mareba sxvas daarRvios xelSekrulebis pirobebi, aseve Cadis
RonisZiebas. misi nebismieri moTxovna specifiuri valdeb- deliqts.144”
ulebis Sesrulebasa Tu zianis anazRaurebaze, iqneba gamor- amdenad, rodesac dairRveva SeTanxmeba konkurenciis
icxuli. amis sawinaaRmdego SeTanxmeba baTilia. germaneli akrZalvis Sesaxeb, Zvel damsaqmebels SeuZlia moTxovnebi
kanonmdeblis aseTi frTxili midgoma dasaqmebulis interese- wauyenos dasaqmebuls xelSekrulebidan gamomdinare, xolo
biTaa nakarnaxebi. vinaidan SezRudva gankuTvnilia samomavlo axal damsaqmebels deliqtidan gamomdinare. deliqturi val-
urTierTobisaTvis, kanonmdebeli erTgvar berkets qmnis aras-
rulwlovani dasaqmebulis dasacavad. 143
Dubuisson B., Callewaert V., De Coninck B., Gathem G., La responsabilité civile: Chronique
de jurisprudence 1996-2007, groupe de Boeck, s.,a, 2009, p.505.
142
gsk, 75-e paragrafi. 144
Cour de cassation, Chambre commercial, 05/02/1991, N°: 88-18400.

186 187
debuleba, rogor zemoT iyo aRniSnuli, mocemul SemTxvevaSi Sesaxeb dasaqmebis Semdeg gaigos. gamodis, SegviZlia vamtki-
loialuri konkurenciis valdebulebis darRvevidan gamomdi- coT, rom moments, rodesac mesame piri Seityobs konkurenciis
nareobs. akrZalvis Sesaxeb valdebulebis Taobaze ar aqvs mniSvneloba,
xSiria SemTxvevebi, rodesac axali damsaqmebeli sTavazobs mTavaria, es icodes konkurenciis akrZalvis moqmedebis gan-
dasaqmebulebs, daarRion konkurenciis akrZalvis Sesaxeb Se- mavlobaSi. safrangeTis sakasacio sasamarTlom daakisra axal
Tanxmeba. sanacvlod Tavis Tavze aiRebs im xarjebs, romelic damsaqmebels pasuxismgebloba miuxedavad imisa, rom igi cdi-
am valdebulebis darRvevas mohyveba. es SemTxveva calsaxad lobda arsebuli valdebulebisaTvis moergo SromiTi xelSek-
loialuri konkurenciis darRvevaa. loialuri konkurenciis ruleba. valdebulebis dakisrebis safuZveli ki am mcdelobis
darRvevas adgili aqvs aseve maSin, rodesac sawarmo daas- warumatebloba iyo.146
aqmebs konkurenti sawarmos TanamSromlebs, raTa gamoiyenos SesaZloa iyos SemTxveva, rodesac dasaqmebuli ganzrax um-
misi klientura da gudvili. Cvens realobaSi msgavsi SemTx- alavs axal damsaqmebels konkurenciis akrZalvaze SeTanxmebis
vevebi arsebobs, Tumca jerjerobiT es sakiTxi sasamarTloSi arsebobis faqts. aseT SemTxvevaSi axali damsaqmeblis brali
ar ganxilula. da, Sesabamisad, pasuxismgebloba gamoiricxeba. Tumca dasaqme-
safrangeTSi rodesac dasaqmebuli wyvets SromiT xelSek- bulis am qmedebam SeiZleba gamoiwvios misive pasuxismgebobis
rulebas da debs axals, axali damsaqmebeli solidarulad gazrda im odenobiT, ra odenobiTac axal damsaqmebels dae-
agebs pasuxs yofili damsaqmeblisaTvis miyenebuli zianis gamo kisreboda pasuxismgebloba. amis safuZvels Cvens SemTxvevaSi
Semdeg SemTxvevebSi: iZleva ssk-s 408-e muxlis 1-eli nawili da 992-e muxli. rac
1. Tu aSkaraa, rom axali damsaqmebeli Careulia SromiTi Seexeba axali damsaqmeblisaTvis pasuxismgeblobis dakisre-
urTierTobis SewyvetaSi; bas, rogorc zemoT aRiniSna, ssk-s 316-e muxlis me-2 nawilis
2. Tu axalma damsaqmebelma daiqirava dasaqmebuli da ico- safuZvelze xdeba.
da, rom es ukanaskneli imyofeboda SromiT urTierTobaSi;
3. Tu axalma damsaqmebelma ganagrZo dasaqmebulTan Sromi-
Ti urTierToba mas Semdeg, rac gaigo, rom es ukanaskneli iyo XI. sanqciebi valdebulebis darRvevisaTvis
sxva damsaqmebelTan dakavSirebuli SromiTi xelSekrulebiT.
aseT dros axali damsaqmeblis pasuxismgebloba gamoiricxe- konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis darRvevas bev-
ba Tu im momentisaTvis, rodesac igi iqna gafrTxilebuli, rad mZime Sedegebi moaqvs damsaqmeblisaTvis, vidre dasaqme-
SromiTi xelSekruleba, romelic Sewyda dasaqmebulis mier, bulisaTvis. damsaqmeblis SemTxvevaSi ziani SesaZloa iyos
male gauqmdeboda; saqme exeba gansazRvruli vadiT dadebul rogorc realuri, aseve SesaZloa miuRebel SemosavalSic
xelSekrulebebs, romelTa vada iwureba, an ganusazRvreli gamoixatos igi. Tu konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis
vadiT dadebul xelSekrulebebs, rodesac xelSekrulebis darRvevas adgili aqvs damsaqmeblis mxridan, es, ZiriTadad,
Sewyvetaze gafrTxilebis dros gaTvaliswinebuli vada iwure- kompensaciis gadauxdelobaSi gamoixateba. amdenad, pasuxismge-
ba an dawyebulia SromiTi xelSekrulebis Sewyvetis 15 dRiani bloba SeiZleba dasaqmebulmac moiTxovos. mokled rom iTq-
vadis aTvla. 145 vas, SromiTi urTierTobebis orive mxares SeuZlia gamoiyenos
axali damsaqmebeli miiCneva Tanamonawiled, Tu icoda samoqalaqo samarTlebrivi nebismieri saxis pasuxismgebloba.
aRniSnuli valdebulebis arsebobis Sesaxeb, Tundac, rom amis rogorc wesi, konkurenciis akrZalvaze SeTanxmebis

145
safrangeTis Sromis kodeqsi, L1237-3 muxli. 146
Cour de cassation, Chambre commercial, 05/02/1991, N°: 89-12911.

188 189
darRvevisas mxareebi iTxoven sarCelis uzrunvelyofis dasaqmebuli Tu daarRvevs konkurenciis akrZalvis Sesaxeb
RonisZiebis gamoyenebas. xolo Semdeg aRZraven sarCels miy- SeTanxmebas da ganaxorcielebs imave saqmianobas, rasac dam-
enebuli zianis anazRaurebis moTxovniT. saqmebeli, dgeba misi pasuxismgeblobis sakiTxi.
dasaqmebulis moTxovna, pirvel rigSi, xSirad ukavSirdeba damsaqmeblis SemTxvevaSi misi moTxovna ukavSirdeba axal
am SeTanxmebis baTilobas. misi moTxovna SeiZleba Seexebodes damsaqmebelTan wamowyebuli SromiTi urTierTobis Sewyvetas,
aseve konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis dacvisaTvis misTvis miyenebuli zianis anazRaurebas, romelic SeiZleba
kompensaciis mikuTvnebas. maSinac ki Tu dadginda, rom dasaqme- iyos rogorc realuri, aseve miuRebeli Semosavali. amdenad,
buli icavda baTil SeTanxmebas, dgeba misTvis miyenebuli zia- mas SeuZlia moiTxovos:
nis anazRaurebis sakiTxi. safrangeTSi amis Sesaxeb sasamarTlo 1. im Tanxis ukan dabruneba, romelic konkurenciis akrZal-
praqtika myarad aris dadgenili. amis magaliTs warmoadgens vis kompensaciisaTvis gadauxada dasaqmebuls im periodis gan-
safrangeTis sakasacio sasamarTlos 2010 wlis 17 noembris mavlobaSi, ra drosac dasaqmebuli arRvevda nakisr valdeb-
gadawyvetileba.147 mocemul saqmeze sasamarTlom SeTanxmeba ulebas da axorcielebda akrZalul qmedebebs;
baTilad cno imis gamo, rom konkurenciis akrZalvisTvis kom- 2. aukrZalos dasaqmebuls xelSekrulebiT gansazRvruli
pensaciis mikuTvneba moxda SromiTi urTierTobis arsebobi- saqmianobis ganxorcieleba; safrangeTSi sasamarTlo iyenebs am
sas. miuxedavad aseTi SeTanxmebis baTilobisa, sasamarTlom zomas, Tu arsebobs moTxovna, xolo inglisSi es mosamarTlis
miiCnia, rom dasaqmebuls unda darCenoda is Tanxa, romelic diskreciul uflebamosilebas ganekuTvneba.148
miRebuli hqonda. amis safuZveli dasaqmebulis mier nakisri 3. mosTxovos axal damsaqmebels deliqturi valdebule-
valdebulebis Sesruleba gaxda. aRniSnulis gamo, damsaqmeb- bidan gamomdinare zianis anazRaureba. es moTxovna gamoiy-
els uari eTqva dasaqmebulisaTvis gadaxdili Tanxis ukan da- eneba ZiriTadad maSin, rodesac am ukanasknelma dasaqmeb-
brunebaze. Znelia daveTanxmoT am nawilSi safrangeTis saka- ulTan wamoiwyo SromiTi urTierToba miuxedavad imisa, rom
sacio sasamarTlos. SeTanxmebis baTilobas Sedegad mxareTa acnobierebda aseTi SezRudvis arsebobisa da misi darRvevis
ormxrivi restitucia unda mohyoloda. realurad dasaqme- SemTxvevaSi SesaZlo zianis arsebobis faqts. axali damsaqmeb-
buls ekrZaleboda konkurenciis gaweva SromiTi urTierTobis lis pasuxismgeblobis sakiTxi konkurenciis akrZlavis Sesaxeb
dasrulebis Semdeg. kompensacia dasaqmebuls swored am valde- SeTanxmebis baTilad cnobis SemTxvevaSic warmoiSoba, vinaid-
bulebis SesrulebisaTvis mieniWeba. Tu dasaqmebuls aRniSnu- an, rogorc aRiniSna, am ukanasknel SemTxvevaSi saxezea kanon-
li valdebulebis Sesrulebis momenti jer arc ki dasdgomia, ismieri valdebulebiTi urTierToba.
gamodis, rom misTvis kompensaciis mikuTvneba azrs moklebu- 4. konkurenciis akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis baTilad cno-
lia. SromiTi urTierTobis arsebobisas Tu igi ar uwevda dam- bis SemTxvevaSi dasaqmebuls SeiZleba daekisros zianis anazRau-
saqmebels konkurencias, es misi pirdapiri valdebuleba iyo reba loialuri konkurenciis valdebulebis darRvevisaTvis.
moqmedi kanonmdeblobidan gamomdinare, romlis Seusrule- maSin, rodesac adgili aqvs dasaqmebulis mier damsaqme-
bloba saxelSekrulebo zianis anazRaurebis safuZveli iqnebo- blisaTvis mniSvnelovani dokumentebis dauflebas, damsaqme-
da. amdenad, sasamarTlom damsaqmeblis interesebis sazianod blis moTxovna xSirad ukavSirdeba aseTi dokumentebis dab-
gamoitana gadawyvetileba. man waarTva damsaqmebels SesaZle- runebas.149
bloba, edava konkurenciis darRvevisTvis xelSekrulebidan
gamomdinare da daakisra ararsebuli valdebulebis Sesruleba. 148
Brill-Venkatasamy T., La clause de non concurrence en droit du travail : comparaison des
droits anglais et français , revue internationale de droit compare, 1-1998, p. 156.
147
Cour de cassation, Chambre sociale, 17/11/2010, No:09-42389. 149
iqve, gv.157.

190 191
belgiaSi dasaqmebulis valdebulia mis mier konkurenci- Tobis Sewyvetis Semdegac, SromiTi urTierTobis Sewyveti-
is akrZalvis Sesaxeb SeTanxmebis darRvevis Semdeg, gadauxa- dan mxareTa SeTanxmebiT gansazRvruli drois ganmavlobaSi,
dos damsaqmebels is Tanxa, romelic mas unda gadaexada pi- konkretul teritoriaze, saTanado kompensaciis sanacvlod.
robebis saTanadod dacvis SemTxvevaSi.150 Tumca dasaqmebulis amasTan, umjobesia Tu gakeTdeba miTiTeba akrZalul saqmiano-
moTxovniT mosamarTles SeuZlia Seamciros es Tanxa miyeneb- baTa wris gansazRvris aucileblobaze.
uli zianisa da im periodis gaTvaliswinebiT, romlis ganmav- rogorc moyvanili formulirebidan Cans, saWiroa gakeT-
lobaSic icavda dasaqmebuli am pirobas. mosamarTles SeuZlia des normaSi miTiTeba:
aseve damsaqmeblis moTxovniT gazardos es anazRaureba, Tu 1) sivrciT SezRudvaze, raTa Tavidan aviciloT ara-
daasabuTebs zianis arsebobas. es midgoma arasworia. kompensa- gonivruli SeTanxmeba;
cia, rogorc aRiniSna, dasaqmebuls saqmianobis uflebis Sez- 2) dasaqmebulis sasargeblod gadasaxdel kompensaciaze,
Rudvis sakompensaciod eZleva. amdenad, ar aris damokidebuli romlis daangariSebis wessac ar daadgens kanonmdebeli, ar-
miyenebuli zianis odenobaze. amed gansazRvraven mxareebi faqtobrivi garemoebebis gaTval-
iswinebiT;
3) akrZalul saqmianobaTa wris gansazRvris aucilebloba-
XII. daskvna ze;
• SromiTi xelSekrulebis nacvlad sakanonmdeblo formu-
mocemul naSromSi gamoikveTa, rom miuxedavad Cveni lirebaSi Caiweros mxareTa SeTanxmeba.
kanonmdeblis erTgvari martivi midgomisa, am urTierTobis • arsebuli kanonmdeblobis daxvewisTvis umjobesi iqne-
ukan dgas mTeli rigi sazogadoebrivi Tu kerZo interesebi, boda, Tu dadgindeboda konkurenciis akrZalvaze SeTanxmebi-
romelTac dacva esaWiroebaT. dResdReobiT sasamarTloSi saTvis savaldebulo werilobiTi forma.
dava aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT ar warmoSobila, Tu • Tu gaviTvaliswinebT, sxva qveynebis gamocdilebas da
ar CavTvliT sakonstitucio sarCels. amdenad, im momentisT- gaviziarebT maT midgomebs koleqtiur xelSekrulebebTan da-
vis, rodesac sasamarTlo faqtis winaSe aRmoCndeba, ganixilos kavSirebiT, aucilebelia, rom gamoswordes arsebuli xarveze-
da gadawyvitos saqme, saWiroa saTanadod iyos momzadebuli bi, sSk-is 43-e muxlSi kargi iqneboda Tu Sevidoda cvlilebe-
sakanonmdeblo baza. bi. kerZod, Tu gakeTdeboda daTqma, rom koleqtiuri xelSek-
warmodgenil naSromSi Camoyalibebuli daskvnebi da reko- rulebis dadebis Semdeg dadebuli xelSekrulebebi gaxdeba
mendaciebi, sasurvelia, aisaxos erovnul kanonmdeblobaSi da Semdeg dadebuli xelSekrulebis nawili, Tu amaze miTiTebaa
gaiTvaliswinon sasamarTloebma konkretuli saqmis ganxilvis gakeTebuli bolos dadebul xelSekrulebaSi. amasTan, dam-
dros: saqmebels unda ekisrebodes valdebuleba, gaacnos dasaqme-
• kargi iqneboda Tu sSk-is 46-e muxlis me-3 punqti Camoy- buls koleqtiuri xelSekruleba;
alibdeboda Semdegnairad: mxareTa SeTanxmebiT SeiZleba dadg- • kargi iqneboda Tu gamoswordeboda xarvezi profesiul
indes dasaqmebulis valdebuleba, SromiTi xelSekrulebis gamonaklisTan dakavSirebiT.
pirobebis Sesrulebisas miRebuli codna da kvalifikacia ar • sajaro usafrTxoebisa da dasaqmebulis interesebis
gamoiyenos sxva, konkurenti damsaqmeblis sasargeblod. es ukeT dacvis mizniT umjobesi iqneboda mocemuli SeTanxmebis
SezRudva SesaZlebelia gamoyenebul iqnes SromiTi urTier- mxare Tu iqneboda mxolod srulwlovani piri.
• sasamarTlom saWiroa praqtikiT daamkvidros sSk-is 46-e
150
belgiis kanoni «SromiTi xelSekrulebebis Sesaxeb», 62-e muxli, me-2 punqti.

192 193
muxlis 1-el nawilSi winaT dadgenili wesi da SeTanxmebis giorgi amiranaSvili
namdviloba damsaqmeblis dasabuTebuli interesis arsebobas
daukavSiros. dasaqmebulis mier samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebisas
warmodgenili naSromi daexmareba sasamarTlos, sakiTx- mesame pirisaTvis miyenebuli zianis anazRaurebis Tavisebureba
is gadawyvetis dros swori daskvnebi gakeTos da saTanado
gadawyvetileba gamoitanos.
1. Sesavali

miTiTebis ufleba damsaqmebels avaldebulebs, samuSao


Sesruldes ise, rom misi Sesrulebis Sedegad arcerTma mxarem
(maT Soris, mesame pirmac) ar ganicados ziani, winaaRmdeg Sem-
TxvevaSi, dRis wesrigSi dgeba damsaqmeblis pasuxismgeblobis
sakiTxi.1
SromiT urTierTobasTan dakavSirebuli es sakiTxi, dRes-
dReobiT, ar aris daregulirebuli Sromis kanonmdeblobiT.
Sesabamisad, saqarTvelos Sromis kodeqsis pirveli muxlis
me-2 punqtidan2 gamomdinare, unda mivmarToT saqarTvelos
samoqalaqo kodeqsis debulebebs. swored am mizans emsaxureba
samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebisas muSakis mier mesame
pirisaTvis miyenebuli zianis anazRaurebis wesi, rac gaTval-
iswinebulia saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis (SemdgomSi _
sk) 997-e muxliT3.
winamdebare statiis mizania sk-is 997-e muxlis gamoyenebis
winapirobebis analizi, rac xels Seuwyobs am normis swor in-
terpretacias konkretuli SemTxvevis ganxilvis dros.

1
dawvrilebiT ix. SveliZe z., saqarTvelos Sromis kodeqsiT gaTvaliswinebuli
dasaqmebulis samarTlebrivi statusis maxasiaTeblebi, krebulSi: zaaliSvili
v. (red.), Sromis samarTali (statiaTa krebuli) I, gamomc. `meridiani”, Tb., 2011
w., gv. 118-119.
2
saqarTvelos Sromis kodeqsis pirveli muxlis me-2 punqtis Tanaxmad, SromiT
urTierTobasTan dakavSirebuli sakiTxebi, romlebsac ar awesrigebs es kanoni
an sxva specialuri kanoni, regulirdeba saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis
normebiT.
3
sk-is 997-e muxlTan dakavSirebiT qarTuli sasamarTlo praqtika sakmaod
mwiria. magaliTisaTvis, ix.: 2001 w. 13 aprilis gadawyvetileba (3k/339); 2002 w.
11 dekembris (3k-1212-02); 2005 w. 14 aprilis #as-1254-1392-04 2005 w. 19 apri-
lis #as-1078-1313-05 da 2006 w. 17 martis #as-1107-1353-05 ganCinebebi.

194 195
2. sk-is 997-e muxli samoqalaqo kodeqsis sistemaSi kanonTa kodeqsSi samuSaos Semsrulebeli moxseniebuli iyo,
rogorc `muSaki~. es termini dResac gamoiyeneba ama Tu im nor-
sk-is 997-e muxli germaniis samoqalaqo kodeqsis 831-e matiul aqtSi.8 rac Seexeba dRes moqmed saqarTvelos Sromis
paragrafis msgavsia. 831-e paragrafis I abzacis pirveli wi- kodeqss, Tavdapirvelad, kodeqsis proeqti iTvaliswinebda
nadadebis mixedviT, piri, romelic sxva pirs avalebs dava- termins _ `daqiravebuli~, Tumca, sabolood, saqarTvelos
lebis Sesrulebas, pasuxismgebelia im zianis anazRaurebaze, Sromis kodeqsSi SromiT urTierobaSi samuSaos Semsruleblis
romelsac es ukanaskneli davalebis Sesrulebisas ayenebs mesa- aRmniSvnel terminad damkvidrda _ `dasaqmebuli~.9
me pirs.4
germanul samoqalaqo samarTalSi marwmuneblis valde-
buleba rwmunebulis mimarT keTilsindisierebis safuZvels 3. sk-is 997-e muxlis mimarTeba sk-is 1005-e, 396-e mux-
emyareba. Tu rwmunebuli samuSaos Sesrulebis dros daa- lebTan da `notariatis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis
zianebs mesame piris nivTs, maSin zianis anazRaureba marwmuneb-
26-e muxlTan
els ekisreba. adre gabatonebuli Sexedulebis mixedviT, rw-
munebuli pasuxismgebeli iyo samuSaos Tanmdevi riskis gamo.
3.1. sk-is 1005-e muxli
socialuri warmodgenebis cvlilebam, keTilsindisierebis
principidan gamomdinare, rwmunebuli mesame pirebis mimarT saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 997-e muxlis msgavsi
pasuxismgeblobisagan gaaTavisufla.5 Semadgenlobis norma gvxdeba rogorc deliqtur, ise sax-
germanul kanonmdeblobaSi gamoyenebulia termini _ “Arbe- elSekrulebo samarTalSi.
itnehmer” (dasaqmebuli, muSaki, muSa, mosamsaxure)6, magram Tu deliqturi samarTlis konteqstSi, saubaria saqarTvelos
Cven 997-e muxlSi mxolod SromiT urTierTobaSi dasaqmebuls samoqalaqo kodeqsis 1005-e muxlis pirvel nawilze, romelSic
moviazrebT, amiT Zalian SeizRudeba am normis gamoyenebis `samuSaos mimcemisa~ da `muSakis~ nacvlad saxezea `saxelmwifo
sfero. damsaqmebelsa da dasaqmebuls Soris urTierTobis ms- organo~ da `saxelmwifo mosamsaxure~.
gavsi urTierToba SromiTi urTierTobis miRmac SeiZleba war- am SemTxvevaSi, Tu saxelmwifo mosamsaxure ganzrax an uxe-
moiSvas.7 Si gaufrTxileblobiT daarRvevs Tavis samsaxurebriv mova-
sagulisxmoa saqarTvelos Sromis kanonmdeblobaSi arse- leobas, maSin saxelmwifo an is organo, romelSic mosamsaxure
buli midgoma am terminisadmi. 2006 wlamde moqmedi Sromis muSaobs, valdebulia aanazRauros damdgari ziani. ziani unda
gamoiwvios saxelmwifo mosamsaxuris mier samsaxurebrivi mova-
4
germaniis samoqalaqo kodeqsi (BGB), (2010 wlis 1 martis mdgomareobiT), leobis darRvevam. saxelmwifos pasuxismgeblobis safuZveli
gamomc. `siesta“, Tb., 2010 w.
5
cipeliusi r., iuridiuli meTodebis moZRvreba, gamomc. “siesta”, Tb., 2009
swored aseTi darRvevaa.10
w., gv. 31. germaniis samoqalaqo kodeqsis 831-e paragrafi warmoadgens Taname- xSiria SemTxveva, rodesac zianis miyeneba xdeba sajaro
drove germanuli valdebulebiTi samarTlis Taviseburebas, rac, arsebiTad, mosamsaxuris qmedebiT, magram samsaxurebriv movaleobaTa
efuZneba imis survils, rom SesaZlebeli gaxdes dazaralebuli mxaris intere-
sis dakmayofileba: Zimmermann R., The Law of Obligations: Roman Foundations of the
Civilian Tradition, Juta & Co Ltd, 1990, p. 1126. 8
ix.: saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 997-e muxli; `profesiuli kavSirebis
6
germanul-qarTuli/qarTul-germanuli iuridiuli leqsikoni, gamomc. `si- Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni.
esta”, Tb., 2012 w., gv. 31. 9
ix. SveliZe z., dasax. naSromi, gv. 120-121.
7
Snitgeri h., sakredito samarTali, luTringhausi p., deliqturi samarTali, 10
CikvaSvili S., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meoTxe,
SuSke v., saaRsrulebo samarTali, tolkmiti i., inteleqtualuri sakuTrebis valdebulebiTi samarTali, kerZo nawili, tomi II, muxli 1005, gamomc. `samar-
samarTali, (mokle konspeqtebi), gamomc. `siesta”, Tb., 2011 w., gv. 26. Tali”, Tb., 2001 w., gv. 418.

196 197
darRvevis gareSe. magaliTad, rodesac sajaro mosamsaxure pirTan, romlis gamoc movale pasuxs agebs mis winaSe. mesame
sakuTari avtomanqaniT miemgzavreba samsaxurebriv saqmeze da piri, marTalia, uSualod kreditoris winaSe araa valdebu-
gzaSi axdens avtoavarias, ris Sedegadac azianebs sxva piris li, magram movalesTan damyarebuli urTierToba mas saamisod
qonebas; an kidev SemTxveva, rodesac samsaxurebrivi saWiroebi- valdebuls xdis.14 movalisaTvis pasuxismgeblobis dakisrebis
saTvis piri Sedis maRaziaSi sakancelario nivTebis SesaZenad, safuZvelia misi brali, romelic gamoixata valdebulebis
sadac gaufrTxileblobiT azianebs ZviradRirebul larnaks. Semsrulebel pirTa SerCevisas sakmarisi windaxedulebisa da
cxadia, orive SemTxvevaSi ziani miyenebulia sajaro mosam- maTze saTanado meTvalyureobis ganuxorcieleblobaSi.15 es
saxuris mier Tavisi samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis norma germaniis samoqalaqo kodeqsis 278-e paragrafis msgav-
dros, Tumca, ar momxdara piris mier raime saxis samsaxure- sia, romlis moqmedeba vrceldeba yvela mesame pirze, visac
brivi movaleobis darRveva.11 aseT SemTxvevaSi, administraci- movale iyenebs valdebulebis Sesasruleblad, miuxedavad
ul organos, romelSic es muSaki muSaobs, pasuxismgebloba imisa, igi uSualod eqvemdebareba movalis miTiTebebs, Tu da-
daekisreba swored 997-e muxlis Sesabamisad, romelic aregu- moukideblad moqmedebs.16
lirebs pasuxismgeblobis sakiTxs iuridiul pirsa (organosa) 396-e muxli ar warmoadgens moTxovnis safuZvels, igi damx-
da muSaks Soris. kerZod, dazaralebuli uflebamosili iqneba, mare normaa, romlis meSveobiTac zianis anazRaurebisaTvis
miyenebuli zianisaTvis kompensacia mosTxovos ara konkretul aucilebeli erT-erTi winapiroba, kerZod, movalis braleuli
saxelmwifo mosamsaxures, aramed Sesabamis saxelmwifo orga- moqmedeba, icvleba sxva winapirobiT _ movales miewereba mesa-
nos. ra Tqma unda, Semdgom, am ukanasknels aqvs mosamsaxurisa- me piris braleuli qmedeba.17
gan mTliani kompensaciis regresis wesiT moTxovnis ufleba.12

3.3. `notariatis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 26-e muxli


3.2. sk-is 396-e muxli
mesame piris moqmedebisaTvis pasuxismgeblobis special-
pasuxismgeblobis analogiur princips emyareba saqarT- ur Semadgenlobas vxvdebiT `notariatis Sesaxeb” 2009 wlis 4
velos samoqalaqo kodeqsis 396-e muxli, romelic valdeb- dekembris saqarTvelos kanonSi, romelic awesebs notariusis
ulebiTi samarTlis zogad nawilSi aris moTavsebuli. am mux-
lis danawesi farTo gamoxatulebas poulobs kreditorsa da 14
zoiZe b., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, val-
movales Soris urTierTobaSi. kerZod, xSiria iseTi SemTxveva, debulebiTi samarTali, zogadi nawili, muxli 396, gamomc. `samarTali”, Tb.,
rodesac movale Tavis valdebulebas nawilobriv an mTlianad 2001 w., gv. 393; aseve, ix. axvlediani z., valdebulebiTi samarTali, gamomc.
`samarTali”, Tb., 1999 w., gv. 56.
mesame pirebis meSveobiT asrulebs.13 15
CitaSvili n., bralis mniSvneloba saxelSekrulebo pasuxismgeblobis gansaz-
mocemuli urTierTobisaTvis damaxasiaTebeli niSani isaa, RvrisTvis, samarTlis Jurnali, #1, 2009 w., gv. 194; aseve, ix. qoCaSvili q.,
rom kreditori ar imyofeba samarTlebriv urTierTobaSi im brali, rogorc samoqalaqosamarTlebrivi pasuxismgeblobis piroba (Sedar-
ebiTsamarTlebrivi kvleva), samarTlis Jurnali, #1, 2009 w., gv. 102. Sead.
vaSakiZe g., samoqalaqo kodeqsis garTulebul valdebulebaTa sistema, gamomc.
11
qitoSvili d., ufleba saxelmwifos mxridan zianis anazRaurebaze, wignSi: `siesta”, Tb., 2010 w., gv. 211.
zogadi administraciuli samarTlis saxelmZRvanelo, gamomc. `bona kauza”, 16
qoCaSvili q., dasax. naSromi, gv. 101.
Tb., 2005 w., gv. 339. 17
luTringhausi p., deliqturi samarTali, gv. 26. aseve, ix. biolingi h., lu-
12
iqve, gv. 339-340. tringhausi p., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli moTxovnis safuZ-
13
movalis nacvlad mesame piris mier valdebulebis SesrulebasTan dakavSire- vlebis sistemuri analizi, gamomc. `siesta“, Tb., 2009 w., gv. 60. Sead. Todua
biT dawvrilebiT ix. ZlieriSvili z., valdebulebis Sesruleba, gamomc. `me- m., vilemsi h., valdebulebiTi samarTali, saqarTvelos axalgazrda iuristTa
ridiani”, Tb., 2006 w., gv. 14-40. asociacia, Tb., 2006 w., gv. 27.

198 199
pasuxismgeblobas notariusis Semcvleli piris ukanono moq- Raurebas akisrebs pirs, romlis muSakic Tavisi SromiTi (sam-
medebiT gamowveuli zianisaTvis. saxurebrivi) movaleobis Sesrulebisas marTlsawinaaRmdego
`notariatis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis mixedviT, no- moqmedebiT zians miayenebs mesame pirs. maSasadame, sk-is 997-e
tariusi uflebamosilia, samuSaoze aryofnis droisaTvis, muxlidan gamomdinare, pirs evaleba gansazRvruli moqmedebis
saqarTvelos notariusTa palatasTan SeTanxmebiT, daniSnos (zianis anazRaureba) Sesruleba, Tu arsebobs gansazRvru-
misi Semcvleli piri (24-e muxlis pirveli punqti). notariusi li winapiroba (Tavisi muSakis mier SromiTi (samsaxurebrivi)
valdebulia, mis Semcvlel pirTan gaaformos xelSekruleba movaleobis Sesrulebisas mesame piris mimarT ganxorciele-
(24-e punqtis me-5 punqti). notariusis Semcvleli piri Sromis buli marTlsawinaaRmdego moqmedeba).21 am SemTxvevaSi, samar-
anazRaurebas iRebs im notariusisagan, romelsac igi cvlis. Tlebrivi Sedegi (zianis anazRaurebis valdebuleba) qmedebis
Sromis anazRaurebis odenobas gansazRvravs notariusi (25-e abstraqtuli Semadgenlobidan (muSakis mier Tavisi SromiTi
muxli). (samsaxurebrivi) movaleobis Sesrulebisas mesame piris mimarT
kanonis 26-e muxli adgens notariusis Semcvleli piris ganxorcielebuli marTlsawinaaRmdego moqmedeba) gamomdin-
qonebrivi pasuxismgeblobis safuZvls. kerZod, qonebrivi pa- areobs.22
suxismgebloba zianisaTvis, romelic gamoiwvia notariusis muSakis mier Tavisi SromiTi (samsaxurebrivi) valdeb-
Semcvleli piris ukanono samsaxurebrivma qmedebam, ekisreba ulebis SesrulebaSi igulisxmeba samuSaos Sesruleba, ro-
notariuss. notariuss aqvs notariusis Semcvleli pirisagan melic gamomdinareobs rogorc SromiTi xelSekrulebidan, ise
ukumoTxovnis ufleba gadaxdili kompensaciis odenobiT. SromiTi xelSekrulebis farglebs gareT ganxorcielebuli
qmedebidanac, Tu igi samuSaos mimcemis mier iqna davalebu-
li, `samuSaos procesTan” dakavSirebuli ama Tu im aucile-
4. sk-is 997-e muxlis gamoyenebis winapirobebi blobidan gamomdinare. amdenad, ziani unda dadges dakisrebul
movaleobaTa Sesrulebis procesSi an Semdgom, Sesabamisi moq-
rogorc wesi, magram ara yovelTvis, pasuxismgebloba
medebis Sedegad.23
moicavs sakuTar braleulobas.18 kanoniT gaTvaliswinebul
`muSakisa” da `SromiTi movaleobis Sesrulebis” cneba del-
SemTxvevaSi zianis anazRaurebis valdebuleba SeiZleba dae-
iqtur valdebulebasTan kavSirSi unda ganimartos. `muSakad”
kisros pirs, romelic ar warmoadgens zianis mimyenebels, anu,
miiCneva ara mxolod is piri, romelic asrulebs samuSaos
movales valdebulebaSi warmoadgens sxva subieqti.19 rogorc
SromiTi xelSekrulebis safuZvelze, aramed aseve piri, ro-
samarTlianad miuTiTeben literaturaSi, savsebiT logikuria
melic asrulebs samuSaos samoqalaqosamarTlebrivi xelSek-
erTi piris pasuxismgebloba meoris winaSe mesame piris moq-
medebisaTvis, Tuki samuSaos mimcemma gamoiyena sxvisi samsax-
uri garkveuli saqmianobisaTvis, romlis ganxorcielebis mo-
21
cvaigerti k., kotci h., dasax. naSromi, gv. 320. sk-is 997-e muxli miekuTvneba
pasuxismgeblobis damdgen normaTa im kategorias, rodesac pasuxismgeblobas
mentSic mesame pirs ziani miadga muSakis ganzraxi an gaufrTx- iwvevs savaraudo braleuli moqmedeba, romlis gabaTilebac SesaZlebelia. am
ilebeli qmedebis gamo.20 sakiTxTan dakavSirebiT dawvrilebiT ix.: luTringhausi p., deliqturi samar-
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 997-e muxli zianis anaz- Tali, gv. 14; Ebke W.F., Finkin M.W. (Eds.), Introduction to German Law, Kluwer Law Inter-
national, 1996, p. 211 da Semdg.
22
cipeliusi r., dasax. naSromi, gv. 38.
18
biolingi h., lutringhausi p., dasax. naSromi, 2009 w., gv. 59. 23
qoCaSvili q., dasax. naSromi, gv. 106. aseve, ix.: Cook J., Law of Tort, Fifth edition,
19
Магницкая Е.В., Евстигнеев Е.Н., Правоведение, ., изд. “Питер”, 2 СПб 006 г., стр. 117. Pearson Education Limited, 2001, p. 336; Садиков О.Н. (ред.)., Комментарий к Гражданскому
20
ix. cvaigerti k., kotci h., SedarebiTi samarTalmcodneobis Sesavali kerZo кодексу Российской Федерации, части второй (постатейный), изд. Юридическая фирма
samarTlis sferoSi, tomi II, gamomc. `jisiai”, Tb., 2001 w., gv. 320. “Контракт”; “Инфра-М”, М., 1998 г., стр. 671.

200 201
rulebidan gamomdinare.24 am ukanasknel, SemTxvevaSi, pasux- moqmedebis farglebi, kerZod, unda Sefasdes, warmoadgens Tu
ismgebloba SeiZleba dadges im pirobis arsebobisas, Tu zianis ara konkretuli qmedeba samuSaos Sesrulebas. magaliTad, mu-
mimyenebeli moqmedebda an unda emoqmeda Sesabamisi iuridiuli Saki, romelic asrulebs samuSaos im piris saxlis axlomax-
an fizikuri piris davalebis (miTiTebis) safuZvelze an/da misi lo, romelTanac mas mtruli damokidebuleba aqvs, gadawvavs
meTvalyureobis (kontrolis) qveS.25 saxls. am SemTxvevaSi, samsaxurebrivi movaleobis Sesruleba
`muSakis” cnebaSi ar moiazreba damoukideblad moqmedi qmnida pirobebs zianis miyenebisaTvis, Tumca, movaleobis Ses-
iuridiuli piri. Tu piri samuSaoebis Sesrulebas daavalebs rulebasa da miyenebul zians Soris ar aris logikuri kavSiri.
iuridiul pirs da zians am ukanasknelis muSaki gamoiwvevs, ziani unda iyos im moqmedebis uSualo Sedegi, romlis Ses-
maSin `samuSaos mimcemi” ar agebs pasuxs sk-is 997-e muxlis rulebac pirs evaleboda.28
safuZvelze.26 ra xdeba im SemTxvevaSi, Tu muSaki ori piris daqvemde-
gasamrjelos miReba ar aris aucilebeli imisaTvis, rom barebaSia? magaliTad, rodesac ori piri organizebas uwevs
piri, romelic sxva piris davalebas asrulebs, am ukanaskne- erTobliv samuSaos, an erT-erTi maTgani droebiT gadascems
lis miTiTebis Sesabamisad, ganixilebodes, rogorc `muSaki“ meores Tavis personals gansazRvruli samuSaos Sesasrule-
da pasuxismgeblobas am moqmedebisaTvis atarebdes `samuSaos blad. pasuxismgebloba daekisreba im pirs, romlis miTiTebiT-
mimcemi”. amis magaliTad gamodgeba SemTxveva, rodesac gansaz- ac moqmedebda zianis mimyenebeli. Tu xelSekrulebaSi gaTval-
Rvruli samuSaos Sesasruleblad xdeba megobruli daxmarebis iswinebuli iyo pasuxismgeblobis ganawileba samuSaos mimcem
aRmoCena.27 pirebs Soris, mosamarTle ixelmZRvanelebs mxareTa SeTanxme-
muSakze pasuxismgeblobis dakisrebisaTvis ar aris sak- biT.29
marisi, rom samsaxurebrivi movaleobis Sesruleba qmnides muSakis mier SromiTi (samsaxurebrivi) movaleobis Ses-
safuZvels zianis miyenebisaTvis. Sesabamisad, unda dadgindes rulebisas mesame pirisaTvis zianis miyenebis gamo samuSaos
mimcemi pasuxs agebs Tavisi da ara sxvisi bralisaTvis. am Sem-
24
ix. maWaraSvili o., deliqtebi saerTaSoriso kerZo samarTalSi, `almanaxi” TxvevaSi, muSakis moqmedeba Sefasebuli unda iqnas, rogorc
#15 `saerTaSoriso samarTali” (III), saqarTvelos axalgazrda iuristTa aso-
ciacia, dekemberi, 2000 w., gv. 20.
TviT samuSaos mimcemis moqmedeba.30 amasTan, samuSaos mimcemi
25
CikvaSvili S., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, muxli 997, gv. pasuxs ar agebs, Tu muSaki moqmedebda bralis gareSe.31
401; aseve, ix.: Сергеев А.П. (ред.), Комментарий к Гражданскому кодексу Российской samuSaos mimcemi pasuxs agebs Tavisi muSakis mier miyeneb-
Федерации, Часть вторая: учебно-практический комментарий, М., Проспект, 2011, стр.
895; Карпович В.Д. (ред.), Комментарий части второй Гражданского кодекса Российской
uli zianisaTvis mxolod im SemTxvevaSi, Tuki am ukanasknels
Федерации, изд. “Фонд “правовая культура”, Фирма “Гардарика”, М., 1996 г., стр. 616. brali miuZRvoda. samuSaos mimcemi gaTavisufldeba pasux-
pasuxismgeblobas zianis miyenebaze atarebs samuSaos mimcemi imdenad, ramde- ismgeblobisagan ara mxolod im SemTxvevaSi, Tu daamtkicebs,
nadac muSaki moqmedebda samuSaos mimcemis davalebiTa da am ukanasknelis in-
teresebisaTvis, Sesabamisad, samuSaos mimcemi sargebels iRebs muSakis saqmi- rom ziani gamowveul iqna dauZleveli Zalis Sedegad, aramed,
anobidan da, amdenad, samarTliania masze pasuxismgeblobis dakisrebac: Twomey
D.P., Employer Liability for the Torts of Employees: The Developing Law of Negligent Hir- 28
ix. p. luTringhausi, deliqturi samarTali, gv. 27. am sakiTxTan dakavSire-
ing and Retention, Business Law Review, Vol. 27, p. 126; Саватье Р., Теория обязательств: biT aseve, ix.: Саватье Р., dasax. naSromi, gv. 343; suxitaSvili d., suxitaSvili
юридический и экономический очерк, изд. “Прогресс”, М., 1972 г., стр. 342; Штыка А.А., T., pasuxismgebloba samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebisas miyenebuli zian-
Практика применения гражданского законодательства Федеральным арбитражным судом isaTvis, J. marTlmsajuleba da kanoni, #2(37)’13, gv. 21.
Московского округа: постатейные материалы к ч. 1 и 2 Гражданского кодекса Российской 29
ix. Саватье Р., dasax. naSromi, gv. 345.
Федерации, М., изд. “Волтерс Клувер”, 2005 г., стр. 703; zoiZe b., saqarTvelos samo- 30
ix. axvlediani z., dasax. naSromi, gv. 267; Sead.: p. luTringhausi, deliqturi
qalaqo kodeqsis komentari, muxli 396, gv. 393. samarTali, gv. 27; Todua m., vilemsi h., dasax. naSromi, gv. 100.
26
ix. p. luTringhausi, deliqturi samarTali, gv. 27. 31
CikvaSvili S., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, muxli 997, gv.
27
Саватье Р., dasax. naSromi, gv. 343. 401-402; aseve, ix. maWaraSvili o., dasax. naSromi, gv. 20.

202 203
aseve, yvela im SemTxvevaSi, rodesac ziani ar SeiZleba miewe- miuTiTeben, es gamowveulia imiT, rom samuSaos mimcems gaaC-
ros muSakis braleulobas.32 nia gacilebiT meti finansuri SesaZlebloba miyenebuli zianis
sasamarTloSi davis warmoSobis SemTxvevaSi, mopasuxes anazRaurebisaTvis, vidre mis muSaks.35
aseTi tipis saqmeebze warmoadgens pasuxismgeblobis subieqti
(samuSaos mimcemi), xolo muSaki, rogorc zianis uSualo mi-
myenebeli, CarTuli iqneba mesame pirad. msgavsi sarCelebis, 5. iuridiuli piris pasuxismgeblobis Tavisebureba
ganxilvisas, sasamarTlo valdebulia, gaiTvaliswinos Tavad
rogorc zemoT aRiniSna, piri, romelic valdebulia,
dazaralebulis uxeSi gaufrTxilebloba, aseTis arsebobis
aanazRauros Tavisi muSakis marTlsawinaaRmdego moqmedebiT
SemTxvevaSi. zianis uSualo mimyeneblis qonebriv mdgomareo-
miyenebuli ziani, SeiZleba iyos rogorc fizikuri, ise iurid-
bas mniSvneloba ara aqvs imdenad, ramdenadac pasuxismgeblobas
iuli piri. jer kidev 1949 wels bratusma wamoayena idea muSa-
misi qmedebisaTvis atarebs damsaqmebeli.
kis qmedebis gamo iuridiuli piris pasuxismgeblobis Sesaxeb.36
aseve, sainteresoa sakiTxi imis Taobaze, Tu vis ekisreba
pasuxismgeblobis subieqti SeiZleba iyos rogorc komer-
mtkicebis tvirTi muSakis braleulobaze. sk-is 997-e muxlidan
ciuli, ise arakomerciuli iuridiuli piri. individualuri
gamomdinare, arsebobs zianis anazRaurebis valdebuleba, ma-
mewarme ar warmoadgens iuridiul pirs, Tumca, igi atarebs
gram igi ar dadgeba, Tu muSakis braleuloba ar damtkicdeba.
pasuxismgeblobas Tavisi muSakis mier miyenebul zianze, Sesa-
aqedan gamomdinare, movale (Cven SemTxvevaSi, `samuSaos mimce-
bamisi wesiT registraciis momentidan.37
mi”) valdebulia amtkicos, rom muSaki ar moqmedebda braleu-
iuridiul pirs ekisreba pasuxismgebloba muSakze dakis-
lad. es niSnavs imas, rom `samuSaos mimcemma” unda moiyva-
rebuli SromiTi (samsaxurebrivi) movaleobis Sesrulebis
nos mtkicebuleba saimisod, rom, magaliTad, ziani gamoiwvia
procesSi am ukanasknelis braleuli moqmedebisTvis, radgan
dazaralebulis moqmedebam. Tu `samuSaos mimcemi” amis damt-
muSakis SerCeva, masze garkveuli funqciis dakisreba da mis
kicebas ver SeZlebs, igi valdebulia, aunazRauros dazarale-
saqmianobaze zedamxedvelobisa da kontrolis ganxorciele-
buls miyenebuli ziani.33
ba iuridiuli piris valdebulebaa, e.i. am SemTxvevaSi saxezea
997-e muxlis Sinaarsidan gamomdinareobs, rom am muxliT
iuridiuli piris brali.38 am dros iuridiuli piri pasuxs
gaTvaliswinebul SemTxvevaSi, dazaralebuli ar aris ufle-
agebs ara sxva piris, aramed Tavisi sakuTari qmedebisaTvis,
bamosili, uSualod muSakisadmi waradginos moTxovna mis mier
rac gamoixata muSakis qmedebaSi.39 monacvleobiTi pasuxismge-
zianis anazRaurebis Taobaze. dazaralebuls SeuZlia, Tavisi
moTxovna wauyenos samuSaos mimcems.34 rogorc literaturaSi 35
Саватье Р., dasax. naSromi, gv. 343.
36
iqve, gv. 402; aseve, ix. Суханов Е.А. (ред.), Гражданское право, В 4-х томах, Том IV,
Обязательственное право, изд. “Волтерс Клувер”, М., 2008 г., стр. 642.
32
Саватье Р., dasax. naSromi, gv. 343. 37
Корнийчук Г.А., Работодатель и работники, СПб, изд. `Питер~, 2004 г., стр. 124. iurid-
33
p. luTringhausi, deliqturi samarTali, gv. 27. iuli piris, rogorc pasuxismgeblobis subieqtis Sesaxeb, aseve, ix. suxitaSvi-
34
CikvaSvili S., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, muxli 997, gv. li T., samoqalaqo pasuxismgeblobis subieqtebi, J. marTlmsajuleba da kanoni,
402-403. aseve, ix.: maWaraSvili o., dasax. naSromi, gv. 20; Садиков О.Н. (ред.)., #2(29)’11, gv. 91. samwuxarod, qarTuli sasamarTlo praqtika iuridiuli piris
dasax. naSromi, стр. 671; Сергеев А.П. (ред.), dasax. naSromi, стр. 916. Sead. Ney- pasuxismgeblobasTan dakavSirebiT arcTu ise mdidaria. magaliTisaTvis, ix.:
ers J.W., A Theory of Vicarious Liability, Alberta Law Review, Vol. 43:2, 2005, p. 4. ar aris saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2005 wlis 19 aprilis #as-1078-1313-05 da
gasaziarebeli zogierTi avtoris mosazreba, romlis mixedviTac, damsaqmebeli 2006 wlis 17 martis #as-1107-1353-05 ganCinebebi.
Tavisi muSakis qmedebisaTvis pasuxs agebs, rogorc sakuTari bralisaTvis, Se- 38
qoCaSvili q., dasax. naSromi, gv. 105-106; aseve, ix. Ebke W.F., Finkin M.W. (Eds.),
sabamisad, mas regresis wesiT zianis anazRaurebis moTxovnis ufleba ara aqvs: dasax. naSromi, gv. 211. Sead. Суханов Е.А. (ред.), dasax. naSromi, стр. 637.
suxitaSvili T., pasuxismgebloba sakuTari da mesame piris moqmedebisaTvis, J. 39
rogorc samarTlianad miuTiTebda prof. s. jorbenaZe, deliqtur val-
marTlmsajuleba da kanoni, #2(33)’12, gv. 29-31. debulebaSi konkretuli piris brali, imavdroulad, aris iuridiuli piris

204 205
blobis Teoria efuZneba samoqalaqosamarTlebriv princips _ (samsaxurebrivi) movaleobis Sesrulebisas aris ganxorciele-
“qui facit per alium facit per se”, romlis mixedviTac, iuridiuli buli, miuxedavad imisa, rom zianis miyenebis momentSi muSaki
piris xelmZRvaneli pasuxs agebs Tavisi muSakis mier miyenebu- uSualod samuSaoTi SeiZleba arc ki iyo dakavebuli.44 Tundac
li zianisaTvis. es principi efuZneba Tvalsazriss, rom muSaki samuSaos dasrulebis Semdeg, Tu muSaki zians miayenebs mesame
akrZaluli moqmedebis Cadenas ver SeZlebda, xelmZRvanels sa- pirs samuSaos teritoriaze, CaiTvleba, rom deliqti Cadenil-
muSaoze misi miRebisa da mis mimarT samsaxurebrivi zedamxed- ia samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis procesSi.45 Tumca,
velobis ganxorcielebis dros saTanado windaxeduloba rom iuridiuli piri ar aris moklebuli uflebas, amtkicos, rom
gamoeCina. amgvarad, monacvleobiTi pasuxismgeblobis prin- miuxedavad Tavisi muSakis SenobaSi an mis teritoriaze samuSao
cipma xeli unda Seuwyos ekonomikur-sameurneo cxovrebaSi sa- saaTebSi yofnis faqtisa, muSakma ziani miayena iseTi qmedebiT,
surveli windaxedulobis standartis dacvas.40 romelic SromiTi (samsaxurebrivi) movaleobis SesrulebasTan
es principi aqcesorulia da damokidebulia muSakis pasux- aranairad ar iyo dakavSirebuli.46
ismgeblobaze, rac imas niSnavs, rom iuridiuli piris xelmZ- iuridiuli piris pasuxismgebloba dgeba im SemTxvevaSi,
Rvaneli ar agebs pasuxs, Tu muSaki raime safuZvliT ar aris Tu muSakis moqmedebaSi aris samoqalaqo samarTaldarRvevis
pasuxismgebeli. monacvleobiTi pasuxismgebloba subsidiaru- yvela elementi, rac aucilebelia deliqturi valdebulebis
lia, e.i. igi ar gamoiyeneba, Tu iuridiuli piris xelmZRvaneli warmoSobisaTvis: ziani, marTlwinaaRmdegoba, mizezobrivi ka-
uSualod aris pasuxismgebeli qmedebaze.41 vSiri da brali.47
iuridiul pirze zianis anazRaurebis valdebulebis da- muSakis valdebuleba gansazRvrulia SromiTi xelSekrule-
sakisreblad aucilebelia, rom ziani miyenebuli iyos misi biT, magram im SemTxvevaSic, rodesac misi moqmedeba scdeba
muSakis mier SromiTi (samsaxurebrivi, Tanamdebobrivi) mova- SeTanxmebiT gaTvaliswinebuli movaleobis farglebs, Tumca,
leobis Sesrulebisas, iuridiuli piris davalebiTa da misi igi asrulebs administraciis mier dakisrebul samuSaos, maSin
kontrolis qveS.42 es moqmedebac CaiTvleba movaleobaTa Sesrulebisas ganxor-
muSakis gza Sinidan samuSaomde da ukumimarTulebiT ar cielebul qmedebad da zianze pasuxismgebloba damsaqmebels
aris kavSirSi mis samsaxurebriv movaleobasTan, Sesabamisad, daekisreba.48
iuridiuli piri pasuxs ar agebs am gzaze muSakis mier miy-
enebuli zianisaTvis.43 ivaraudeba, rom muSakis mier SenobaSi,
samuSaos teritoriaze an samuSaos sxva adgilas samuSao saa- 6. daskvnis nacvlad
TebSi Cadenili qmedeba aris iseTi qmedeba, romelic SromiTi
saqarTvelos Sromis kodeqsi dasaqmebulis mier mesame
pirisaTvis miyenebuli zianisaTvis damsaqmeblis pasuxismge-
bralic, Tu es piri moqmedebda iuridiuli piris saxeliT, an misi wesdebiT, blobis wess ar iTvaliswinebs da saWiro xdeba saqarTvelos
anda debulebiT dadgenil farglebSi: jorbenaZe s., iuridiuli piris bralis
Sinaarsis gansazRvrebisaTvis, J. `sabWoTa samarTali”, 1986 w., #4, gv. 20-21, samoqalaqo kodeqsis Sesabamisi normebis gamoyeneba. es ki, aq-
miT. naSromSi: naWyebia g. (red.), organizebuli danaSaulis Tanamedrove gamov-
linebebis kriminalizaciisa da samarTalSefardebis problemebi qarTul sisx- 44
CikvaSvili S., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, muxli 997, gv.
lis samarTalSi, gamomc. Sps `favoriti printi”, Tb., 2012 w., gv. 1001. 402.
40
turava m., sisxlis samarTali, zogadi nawili, pirveli wigni, danaSaulis 45
qoCaSvili q., dasax. naSromi, gv. 106.
moZRvreba, gamomc. `meridiani”, Tb., 2011 w., gv. 630. 46
CikvaSvili S., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, muxli 997, gv.
41
iqve, gv. 630-631. 402.
42
Сергеев А.П. (ред.), dasax. naSromi, стр. 895. 47
iqve, gv. 401; aseve, ix. turava m., dasax. naSromi, gv. 630-631.
43
CikvaSvili S., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, muxli 997, gv. 402. 48
Корнийчук Г.А., dasax. naSromi, gv. 124.

206 207
tualurs xdis imis gaanalizebas, Tu ra winapirobis arseboba Tamar Sudra
aris aucilebeli imisaTvis, rom dasaqmebulis mier samuSaos
Sesrulebis procesSi mesame pirisaTvis miyenebuli zianisaT- damsaqmeblis pasuxismgebloba dasaqmebulis mier miyenebuli
vis pasuxismgebloba daekisros damsaqmebels. zianisaTvis1*

I. Sesavali

efeqtiani deliqturi pasuxismgeblobis sistema produq-


ciisa da momsaxurebis usafrTxoebis zrdis, bazris monawilee-
bs Soris ndobis amaRlebis, ekonomikuri aqtiurobisa da
dasaqmebis sawindaria.2 deliqturi samarTlis mizani social-
uri miznebis miRweva, maT Soris, marTlsawinaaRmdego qmedebi-
sagan Tavis Sekavebaa.3
deliqturi davebi individTa cxovrebaSi iSviaTobas ar
warmoadgens.4 sabazro ekonomikis pirobebSi bunebrivi iqne-
boda, rom deliqturi davebidan gamomdinare moTxovnis ufle-
baTa mniSvnelovani nawili ssk-s 997-e muxls5 dafuZneboda,6

1
samagistro naSromi, ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo uni-
versitetis iuridiuli fakulteti, 2012.
2
McQuillan L.J., Abramyan H, U.S. Tort Liability Index: 2010 Report, Pacific Research Insti-
tute, 2010, p.9. xelmisawvdomia: http://www.pacificresearch.org/docLib/20100525_Tort_Li-
ability_Index_2010.pdf.
3
Schwartz G.T., The Hidden and Fundamental Issue Of Employer Vicarious Liability, Corporate
Tort Liability Symposium, Southern California Law Review, 1996, p. 4.
xelmisawvdomia: www.lexisnexis.com/ hottopics/inacademic/.
4 `amerikis SeerTebuli Statebis sasamarTloebis erovnuli centris (Na-
tional Center for State Courts) mier Catarebuli kvlevis Sesabamisad, 1996 wlidan
2005 wlamde periodSi 135 milionze meti samoqalaqo sarCeli Sevida amerikis
SeerTebuli Statebis sasamarTloebSi (saSualod, 52 000 saqme erTi samuSao
dRis ganmavlobaSi), maTgan daaxloebiT sarCelebis 15% exeboda deliqtur
davas”. cit.: McQuillan L. J., Abramyan H., dasaxelebuli naSromi, p. 17.
5
,,piri valdebulia, aanazRauros ziani, romelic miadga mesame pirs misi muSa-
kis marTlsawinaaRmdego qmedebiT Tavisi SromiTi (samsaxurebrivi) movaleobis
Sesrulebisas. pasuxismgebloba ar dgeba, Tu muSaki moqmedebda bralis gar-
eSe”, ssk., parlamentis uwyebani, 31, 24.07.1997 w.
6
,,Rrma jibis pricipidan” gamomdinare (ix. 2.2.3.1 - damsaqmeblis gadaxdisuna-
rianoba, rogorc dazaralebulis moTxovnis dakmayofilebis garantia), ssk-is
997-e muxlis safuZvelze dakmayofilebuli sarCelis aRsruleba ssk-is 992-e
muxlis safuZvelze dakmayofilebul sarCelTan SedarebiT metad garantire-
bulia. amasTan, pasuxismgeblobis aseTi sistema cnobili iyo romis samar-
TlisTvisac, rodesac kvazideliqtis safuZvelze gemis mepatrone, mikitani an
mefunduke pasuxs agebda gemze, samikitnosa da fundukSi momuSave pirTa mar-

208 209
Tumca sxva qveynebisagan gansxvavebiT,7 qarTuli sasamarTlo II. pasuxismgebloba sxvisi braleuli qmedebisaTvis
praqtika deliqturi samarTlis am nawilSi mwiria. sasamarT-
lo gadawyvetilebaTa garkveuli nawili8 eyrdnoba ssk-is 997-e pasuxismgebloba es aris reaqcia samarTaldarRvevaze. misi
muxls (amasTan, normis ganmarteba am gadawyvetilebebSi TiTq- warmoSobis safuZveli samarTaldarRvevis Cadenis faqtia. pa-
mis ar gvxvdeba9), rac normis araswori gamoyenebis saSiSroebas suxismgebloba, upirvelesad, emsaxureba samarTaldamrRvevis
qmnis. dasjas, Tumca, amavdroulad, samoqalaqo pasuxismgebeloba
naSromis mizania, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 997-e asrulebs aRdgeniT funqciasac, romlis erT-erTi gamoxat-
muxliT mowesrigebuli urTierTobis gaanalizeba misi Semad- uleba zianis anazRaurebaa.10 `ziani fizikuri an iuridiuli
genel elementebad daSlisa da cal-calke ganmartebis gziT. piris uflebis an keTildReobis damcireba, ganadgurebaa”.11
normis ZiriTadi winapirobebis (muSaki, brali, samsaxure- zianis anazRaurebis saxiT pasuxismgeblobis dakisrebis erT-
brivi movaleobis Sesruleba) optimaluri ganmarteba, Tavis erTi safuZvelia deliqti. deliqti ki normaluri samoqalaqo
mxriv, samoqalaqo brunvis stabilurobas ganapirobebs; normis brunvis darRvevas gulismobs.12
araerTgvarovanma interpretaciam ki SeiZleba, erTis mxriv, deliqturi pasuxismgeblobis mniSvnelovan funqcias war-
usamarTlo mdgomareobaSi Caayenos damsaqmebeli (normis far- moadgens misi aRmzrdelobiTi xasiaTi. aRmzrdelobiTi ze-
Tod ganmartebis SemTxvevaSi), xolo, meores mxriv, dazarale- moqmedeba xorcieldeba ara mxolod samarTalurTierTobis
buli (normis viwrod ganmartebis SemTxvevaSi). monawile pasuxismgeblobis matarebel pirze, aramed yvela
kvleva xorcieldeba SedarebiT-samarTlebrivi meTo- garSemomyof pirovnebaze.13
dis gamoyenebiT. farTodaa warmoCenili damsaqmeblis deli- damsaqmebelze pasuxismgeblobis dakisreba dasaqmebulis
qturi valdebulebis, rogorc kontinentur-evropuli, ise marTlsawinaaRmdego braleuli qmedebisaTvis farTod aris
saerTosamarTlebrivi mowesrigeba, Tumca, Sedarebis kuTxiT, gavrcelebuli inglisSi, safrangeTsa da kanadaSi, Tumca igi
umetesad, gaanalizebulia urTierTobis momwesrigebeli saer- SedarebiT ucxoa germanuli da iaponuri samarTlisaTvis.14
TosamarTlebrivi doqtrinuli da precedentuli samarTlis sxvadasxva doqtrinuli midgomis arsebobis miuxedavad,
sakiTxebi. damsaqmebelze pasuxismgeblobis dakisrebis calsaxa, `gaba-
tonebuli~ midgoma ver Camoyalibda. dResdReobiT, damsaqme-
blis pasuxismgeblobas afuZnebs: qvemdebareobis elementi15
_ damsaqmeblis ufleba dasaqmebuls misces miTiTebebi da
zedamxedveloba gauwios mis mier samuSaos Sesrulebis pro-

TlsawinaaRmdego qmedebisaTvis (ix. iustinianes instituciebi, laT. Targmani


surgulaZe n., red. metreveli v., Tbilisi, 2002, gv. 223).
7
mag., saerTo samarTlis sistemis qveynebi. 10
xecuriani j., samoqalaqo samarTlis funqciebi, Tsu, 1995, gv. 106, Semd-
8
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2011 wlis 6 oqtombris #№№-1261-1281- gomi miTiTebiT, kalmaxeliZe i., samoqalaqo samarTlebrivi pasuxismgeblobis
2011; 2007 wlis 17 oqtombris #as-612-949-07; 2003 wlis 12 seqtembris #as-8- cneba, Jurn. ,,adamiani da konstitucia“, 2003, №1, gv. 78.
711-03, 2005 wlis 18 ianvris #as-1333-1454-04, 2007 wlis 11 noembris №bs-388- 11
cit. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, (Wanturia l.(red.), zoiZe
367 (k-07) da 2008 wlis 17 aprilis # – 1152-1103 (k-07) ganCinebebSi sasamarT- b., niniZe T., Sengelia r., xecuriani j.), wigni meoTxe, tomi II, Tbilisi, 2001, gv.
lo mxolod ssk-is 997-e muxlze miTiTebiT Semoifargleba. xelmisawvdomia: 378.
http://prg.supremecourt.ge/default.aspx. 12
kalmaxeliZe i., dasaxelebuli naSromi, gv. 78.
9
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos praqtikidan mxolod 2001 wlis 13 apri- 13
iqve, gv. 80.
lis #3k/339-01 ganCinebaSia norma ganmartebuli (isic mxolod ,,muSakis“ 14
Schwartz G.T., dasaxelebuli naSromi, gv. 3.
nawilSi). 15
ix. Tavi 2.2.1.

210 211
cess, damsaqmeblis ekonomikuri interesi16 - dasaqmebulis araidentificirebadi piris mier xdeba (miT umetes, rom mom-
saqmianobidan sargeblis miRebis SesaZlebloba, damsaqmeblis saxurebis sferoSi gavrcelebulia samkerde niSnis _ `bejis~
gadaxdisunarianoba17 - dasaqmebulTan SedarebiT, damsaqmeblis gamoyeneba). amavdroulad, Tu zianis mimyenebels dazaralebu-
meti finansuri SesaZlebloba, rac dazaralebulis moTxovnis li ver amoicnobs, damsaqmebelmac SeiZleba ver SeZlos zianis
uflebis dakmayofilebis garantias qmnis (`Rrma jibis prin- mimyenebeli subieqtis identificireba. Sesabamisad, mas aRarc
cipi”), socialuri samarTlianoba18 - damsaqmeblis unari moax- disciplinuri RonisZiebis gatarebis saSualeba eqneba.23
dinos gaweuli xarjis `amoReba~ sazogadoebidan. vfiqrob, damsaqmeblis pasuxismgeblobis damyareba erT
garda zemoaRniSnulisa, damsaqmeblis pasuxismgebloba konkretul argumentze dayrdnobiT ar aris mizanSewonili.
agreTve gamarTlebulia Semdegi faqtorebiT: urTierTobis mravalferovnebidan da saqmis garemoebebis Ta-
_ damsaqmeblis pasuxismgebloba erTgvari berketia, moax- viseburebebidan gamomdinare, dazaralebulis interesebis dac-
dinos dasaqmebulis swori arCeva da efeqtiani kontroli – vis da zianis miyenebis prevenciis funqciis ganxorcielebis
rac Tavis mxriv amcirebs dasaqmebulis mxridan marTlsawi- mizniT, sasurvelia, pasuxismgeblobis safuZveli erTdrou-
naaRmdego, braleuli qmedebis ganxorcielebis risks.19 amav- lad ramdenime argumenti iyos.
droulad, damsaqmeblis mier ganxorcielebuli disciplinuri
RonisZieba dasaqmebuls ubiZgebs Semdgomi sifrTxilisaken; 2.1 istoriuli ganviTareba
_ damsaqmeblis mier dasaqmebulis Seucdomeli arCeva da
idealuri kontroli SeuZlebelia, Sesabamisad, pasuxismge- dasaqmebulis braleuli qmedebisaTvis damsaqmebelze pa-
blobis Semcirebis mizniT damsaqmebeli Seecdeba moiZios is- suxismgeblobis dakisrebas safuZveli jer kidev romis samar-
eTi alternatiuli gzebi, rogoricaa samuSaos sruli an nawi- Tlis epoqidan edeba _ kvazideliqtis safuZvelze gemis mepa-
lobrivi meqanizacia,20 rac Tavis mxriv, gazrdis mis konkuren- trone, mikitani an mefunduke pasuxs agebda gemze, samikitnosa
tunarianobas, mogebas da Seamcirebs xarjebs.21 da fundukSi momuSave pirTa marTlsawinaaRmdego qmedebi-
_ calkeul SemTxvevaSi SesaZlebelia, dazaralebulma ver saTvis.24 am institutis arsis gamoxatulebaa, agreTve, iseTi
moaxdinos zianis mimyenebeli subieqtis identificireba (gan- Zveli laTinuri frazebi, rogoricaa qui facit per alium facit per se
sakuTrebiT maSin, Tu kompanias bevri dasaqmebuli hyavs). aseT (`vinc moqmedebs sxvisi saxeliT moqmedebs TviTon”) da respon-
dros damsaqmebelze (rogorc yvelaze martivad amocnobad deat superior (`dae batonma agos pasuxi”).
subieqtze), pasuxismgeblobis dakisreba dazaralebulis in- saerTo samarTlis sistemaSi dasaqmebulis qmedebisaTvis
teresebis dacvis TvalsazrisiT yvelaze gamarTlebulia.22 Tum- damsaqmebelze pasuxismgeblobis dakisrebis principma (vicarious
ca, am arguments mowinaaRmdegeebic hyavs. kerZod, mcirea iseTi liability) 1700 wels, xolo amerikaSi 1800 wels SeaRwia.25
SemTxvevebi, rodesac zianis miyeneba dazaralebulis mxridan mecxramete saukunis dasawyisSi Camoyalibda Teoria, rom
batoni valdebuli iyo aenazRaurebina misi msaxuris mier miy-
16
ix. Tavi 2.2.2.
17
ix. Tavi 2.2.3.1.
enebuli iseTi ziani, romelic msaxurma samsaxurebrivi mova-
18
ix. Tavi 2.2.3.2. leobis procesSi gaufrTxileblobiT gamoiwvia.26
19
cvaigerti k., kotci h., SedarebiTi samarTalmcodneobis Sesavali kerZo
samarTlis sferoSi, Targmani, sumbaTaSvili e., red. da boloTqmis avtori
niniZe T., tomi II, Tbilisi, 2002, gv. 335. 23
Schwartz G.T., dasaxelebuli naSromi, gv. 7.
20
Schwartz G.T., dasaxelebuli naSromi, gv. 7. 24
surgulaZe n., dasaxelebuli naSromi, gv. 223.
21
cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 335. 25
Schwartz. G.T., dasaxelebuli naSromi, gv. 4.
22
Schwartz G.T., dasaxelebuli naSromi, gv.6. 26
Laski, The Basis of Vicarious Liability YALE L. J 26 , I9I6, pp. 105, 108. Semdgomi

212 213
Tumca am institutis ganviTarebaze ZiriTadi gavlena me- lobisaa.30 mis analogias saerTo samarTlis sistemaSi warmoad-
19 saukunis kodifikaciebma moaxdina, rac am periodSi arse- gens e.w. `kontrolis testi“.31
buli industrializaciis gazrdiT (korporaciebis zrda, in- qvemdebareobis principi moicavs or elements _ miTiTebis
dustriuli revolucia) iyo ganpirobebuli.27 uflebas da kontrolis uflebas. miTiTebis ufleba niSnavs
damsaqmeblis uflebamosilebas, gansazRvros samuSaos Ses-
rulebis mimdinareoba, misi organizaciuli mxare, Sinaarsi,
2.2 pasuxismgeblobis dakisrebis sawyisebi samuSaos Sesrulebis procesi.32 kontrolis ufleba gulisx-
mobs rogorc zedamxedvelobas samuSaos Sesrulebaze, aseve
2.2.1. damsaqmebelze pasuxismgeblobis dakisreba qvemde- moicavs damsaqmeblis mxridan disciplinuri wesebis dadgenis
SesaZleblobas.33
bareobis elementze dayrdnobiT
qvemdebareobis elementi damsaqmebelze pasuxismgeblobis
Sromis samarTlis ganviTarebis yvela etapze qvemdebare- dakisrebis erT-erT yvelaze gavrcelebul safuZvels war-
obis principi SromiTi urTierTobis ZiriTad, ganmsazRvrel moadgens.34 miiCneva rom, damsaqmeblis mier gansazRvruli
niSnad aris miCneuli.28 SromiTsamarTlebriv urTierTobaSi miTiTebebis micemisa da samuSaos Sesrulebis procesze
qvemdebareobis principis aqtualuroba TviT Tanasworobis zedamxedvelobis ganxorcilebis SesaZlebloba damsaqmeblis
principze gavleniTac gamoixateba.29 pasuxismgebelobas udebs safuZvels.
qvemdebareobis principi kontinentur-evropuli warmomav- saerTo samarTlis sistemis qveynebSi iTvleba, rom daqvem-
debarebuli mdgomareoba damsaqmebels saSualebas aZlevs ga-
akontrolos dasaqmebulis qmedeba,35 rac, Tavis mxriv, qmnis
miTiTebiT
damsaqmeblis pasuxismgeblobis safuZvels.36 amavdroulad, is
Statutes As a Guide to Its Basis, Harvard Law Review, Vol. 45, No. 1 ,1931, p. 171. xelmis-
awvdomia: http://www.jstor.org/discover/10.2307/1331304?uid=3738048&uid=2129&uid=2& faqti, rom damsaqmebeli akontrolebs dasaqmebuls samuSa-
uid=70&uid=4&sid=21100695261321. os Sesrulebisas, ar aTavisuflebs mas pasuxismgeblobisagan.
27
Giliker P., Vicarious Liability in Tort: A Comparative Perspective, Cambridge University
Press, UK, 2010, p. 8, xelmisawvdomia: http://books.google.ge/books?id=t45MYYCw2QA
piriqiT, umetes SemTxvevaSi, swored kontrolis faqts eyr-
C&pg=PA7&dq=history+of+vicarious+liability&hl=en&sa=X&ei=UYarTZGMLetAboobnQ
CA&ved=0CDoQuwUwAQ#v=onepage&q=history%20of%20vicarious%20liability&f=false.
28
Blanpain R., Belgium, International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Rela- 30
Barbagelata H. Different Categories of Workers and Labour Contracts, Comparative Labour
tions, Editor in Chief Blanpain R., Vo l.3, The Hague.London.Boston., 2001, p. 32, Semd- Law and Industrial Relations, General Editor Blanpain R.Chapter 20, Second Revised Edition,
gomi miTiTebiT: SveliZe z., saqarTvelos Sromis kodeqsiT gaTvaliswinebuli 1985, p. 425 Semdgomi miTiTebiT: SveliZe z., dasaxelebuli naSromi, gv. 88.
dasaqmebulis samarTlebrivi statusis maxasiaTeblebi, Sromis samarTali 31
Control test.
(statiaTa krebuli), Tbilisi, 2011, gv. 87. 32
Berenstein A., Mahon P., Switzerland, International Encyclopedia for Labour Law and Indus-
29
,,kerZo samarTlisaTvis fuZemdebluri mxareTa Tanasworobis principi trial Relations, Editor in Chief Blanpain R., Vol 13, The Hague, London, Boston, 2001, p. 88,
xelSekrulebis dadebis momentidan garkveul modificirebas ganicdis, ker- Semdgomi miTiTebiT: SveliZe z., dasaxelebuli naSromi, gv. 90.
Zod, dasaqmebuli eqceva damsaqmeblis nebis zegavlenis qveS, damokidebuli 33
Treu T., Italy, International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Editor in
xdeba mis miTiTebebsa da mis mier gansazRvrul organizaciul pirobebze”. ix. Chief= Blanpain R., Vol 8, The Hague.London.Boston, 1988, p. 35. Semdgomi miTiTebiT:
kereseliZe d., adeiSvili l., saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kon- SveliZe z., dasaxelebuli naSromi, gv. 96.
tinenturi evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principi, 34
Neyers J.W., A Theory of Vicarious Liability, Alberta law Review, 43:2, 2005, p. 6, xelmi-
Jurn. ,,qarTuli samarTlis mimoxilva”, #6/1-2003, gv. 10. sawvdomia: www.ucc.ie/law/odg/attachments/NEYERS_(Theory_of_VL).pdf; ix. agreTve,
SromiT-samarTlebriv urTierTobaSi qvemdebareobis elemetis gavlena Tanas- cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 329; Cook J., “Law of Tort”, fifth
worobis principze saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos praqtikiTac aris aRi- edition, England, Harlow, 2001, p. 332.
arebuli (ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa kolegiis 35
Schwartz G.T., dasaxelebuli naSromi, p. 6.
2010 wlis 23 martis # – 1261-1520-09 ganCineba). 36
Cook J., dasaxelebuli naSromi, p. 333.

214 215
dnoba sasamarTlo damsaqmebelze pasuxismgeblobis dakisrebis ficiuri da gamocdili dasaqmebulis SemTxvevaSi damsaqme-
sakiTxis gansazRvrisas.37 blis kontrolis ufleba Semofarglulia mxolod kompaniis
sawinaaRmdego argumentia is, rom kontrolis testis organizaciuli aspeqtebiT.41 magaliTad, franguli samarTlis
safuZvelze pasuxismgeblobis dakisreba (pasuxismgebloba mixedviT, samkurnalo dawesebulebis eqimi SeiZleba ar dae-
arasaTanado kontrolisa da zedamxedvelobisaTvis) piradi morCilos damsaqmeblis miTiTebebs profesiul sferoSi.42
bralisaTvis pasuxismgeblobas udebs safuZvels. Sedegad, dam- germaniaSi dasaqmebulis statusis gansazRvrisaTvis
saqmebels pasuxismgebloba ekisreba ara dasaqmebulis bralis, gamoiyeneboda kontrolis testi, Tumca rodesac aSkara gax-
aramed sakuTari bralisaTvis (rogorc es germanul samar- da, rom saavadmyofoebs pasuxismgebloba unda dakisrebodaT
TalSia38). amasTan, saerTo samarTalSi arsebobs mosazreba, qirurgebis, anesTeziologebisa da teqnikuri personalis mar-
rom damsaqmebelze pasuxismgeblobis dakisreba dasaqmebulis TlsawinaaRmdego qmedebisaTvis, ganisazRvra, rom kontroli
upasuxismgeblo arCeviT ar aris gamarTlebuli, radgan TviT ar gulisxmobs kontrols detalebze.43
srulyofili TanamSromelic ki ar aris dazRveuli profesi- saerTo samarTlis sistemaSi `kontrolis testis~ farTo
uli uzustobisagan.39 gavrcelebis miuxedavad calkeul profesiaTa mimarT (eqimebi,
franguli samarTlis Sesabamisad, damsaqmebels pasuxis- gemis kapitnebi) `kontrolis testi~ SezRudulad gamoiyeneba.44
mgebloba ekisreba rogorc dasaqmebulis araswori arCevisaT-
vis, ise misi arasaTanado kontrolisaTvis. or elementze _
SerCevasa da kontrolze aqcenti imiT aixsneba, rom damsaqme- 2.2.1.2 qvemdebareobis elementis gamoyenebis Tavisebure-
blis pasuxismgebloba mxolod misi kontrolis uflebaze rom
bebi `sxvisi~ TanamSromlis mier zianis miyenebisas
iyos damokidebuli, damsaqmebeli gaimarTlebda Tavs, rom man
yvelaferi gaakeTa dasaqmebulis kontrolisaTvis (Tumca zia- mravalferovani ekonomikuri urTierTobis pirobebSi,
nis miyeneba ver Seaferxa). TanamSromlis arasworad arCevis SesaZloa erTma damsaqmeblma meore damsaqmebels Tavisi Tanam-
SemTxvevaSi ki damsaqmebels Tavis gamarTlebis naklebi Sesa- Sromeli `aTxovos”.
Zlebloba rCeba. 40 `naTxovari~ TanamSromlis mier zianis miyenebisas Cndeba
kiTxva - vin aris pasuxismgebeli TanamSromlis saqmianobisaT-
vis, ZiriTadi damsaqmebeli, Tu is piri visi interesebisaT-
2.2.1.1 qvemdebareobis elementis gamoyenebis Tavisebure- visac moqmedebda dasaqmebuli marTlsawinaaRmdego qmedebis
bani calkeul profesiebTan mimarTebiT ganxorcielebis dros?
lordTa palatam saqmeze Mersey Docks v. Coggins Ltd45 ganmar-
damsaqmeblis miTiTebis uflebis farglebi SeiZleba gan- ta, rom pasuxismgebloba daekisreba im damsaqmebels, romlis
sxvavebuli iyos TiToeuli saqmisaTvis. zogierTi kategori-
is dasaqmebuli calsaxad eqvemdebareba samuSaos Sesrulebis 41
Youngs R., English, French and German comparative law, London – Sydney,1998, p. 291.
xelmisawvdomia: http://books.google.ge/books?ei=SS5PT5qnK8uDhQfTpMCADA&id=m
Sesaxeb detalur instruqciebs. meores mxriv, maRalkvali- ouNQb1iaAwC&dq=vicarious+laibilty+germany&q=vicarious+libility#v=snippet&q=vicario
us%20libility&f=false. ix., agreTve, SveliZe z., dasaxelebuli naSromi, gv. 96.
37
Саватье Р., Теория oбязательств, Москва, 1972, стр. 343. 42
cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 327.
38
germanuli samarTlis midgomaze dawvrilebiT ix. Tavi 5.1. 43
Markesines B.S, Hannes Unberath H, dasaxelebuli naSromi, gv. 695.
39
Cook J., dasaxelebuli naSromi, gv. 334. 44
cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 330.
40
Годэмэ E., Общая Теория oбязательств, перевод с Французcкого Новицкого И.Б., Мо- 45
Mersey Docks and Harbour Board Appellants v. Coggins & Griffith (Liverpool) Limited and
сква, 1948, стр. 336. Another Respondents. The House of Lords, 1947. xelmisawvdomia: oxcheps.new.ox.ac.uk.

216 217
qvemdebareobis qveSac imyofeboda dasaqmebuli marTlsawi- rusuli samarTlebrivi doqtrinis mixedviT, pasuxismge-
naaRmdego qmedebis ganxorcielebis dros. qvemdebareobis bloba ekisreba imas, vis miTiTebebsac asrulebda TanamSrom-
ganmartebisas sasamarTlom ori elementi gamoyo _ damsaqme- eli zianis miyenebis dros, Tu damsaqmeblebi gansxvavebulad
blis ufleba, miuTiTos dasaqmebuls ra gaakeTos da misi ar SeTanxmdnen.51
ufleba miuTiTos dasaqmebuls rogor gaakeTos. sasamarTlos frangulma sasamarTlo praqtikam gamijna daqirave-
ganmartebiT, gadamwyvetia meore elementi _ Tu droebiTi dam- buli muSaxelis saqmianoba sferoebad da TiToeul sferoSi
saqmebeli uflebamosili iyo dasaqmebulisaTvis mieTiTebina, gansazRvra damsaqmebelTa uflebamosilebebi. Sedegad, imisda
Tu rogor ganexorcielebina dakisrebuli funqcia, dasaqme- mixedviT, Tu saqmianobis romel sferoSi ganxorcielda mar-
bulis mier miyenebuli zianisaTvis pasuxismgebloba mas dae- TlsawinaaRmdego, zianis gamomwvevi qmedeba, ganisazRvreba am
kisreboda.46 `naTxovari~ TanamSromlis mier zianis miyenebisas qmedebaze pasuxismgebeli damsaqmebeli. magaliTad, `Tu sa-
mtkicebis tvirTi awevs ZiriTad damsaqmebels. man unda amtki- transporto sawarmo ramdenime dRiT gadascems Tavis mZRols
cos, rom droebiTi damsaqmebeli uflebamosili iyo miTiTe- samSeneblo firmas miwis samuSaoebisaTvis, damsaqmeblebis pa-
bebi gaeca samuSaos Sesrulebis meTodTan dakavSirebiT.47 suxismgebloba damokidebulia imaze, ziani dadga sagzao moZ-
inglisSi qvemdebareobis elementis erT-erT nawilad ga- raobis wesebis darRveviT, Tu Zaris araswori gadmotvirTvis
nixileba damsaqmeblis ufleba gaanTavisuflos dasaqmebuli gamo. pirvel SemTxvevaSi pasuxismgebelia sawarmo, meore Sem-
samsaxuridan, amdenad, umetes SemTxvevaSi `naTxovari~ Tanam- TxvevaSi _ samSeneblo firma, radganac swored misi personali
Sromlis mier zianis miyenebisas pasuxismgebloba ekisreba xelmZRvanelobda da akontrolebda gadmotvirTvas“.52
ZiriTad damsaqmebels,48 (analogiuri midgomaa germaniaSic). SesaZloa, `sxvisi~ TanamSromlis mier zianis miyeneba ganx-
rac Seexeba amerikis SeerTebul Statebs, saqmeze Strait v. Hale orcieldes iseT garemoebaSi, roca mkveTrad ar ikveTeba arc
Constr. Co49, sasamarTlom orive damsaqmebels daakisra solida- erTi damsaqmeblis interesi. magaliTad, erT-erTi sadazRvevo
ruli pasuxismgebloba, Tumca es midgoma arc ise popularuli kompaniis TanamSromlebma monawileoba miiRes wamaxalisebel-
gaxda.50 nebayoflobiT aqciaSi da meriis kuTvnil farTze darges xeebi.
am process zedamxedvelobas uwevda meria (aqciis monawileebi
46
msgavsi regulirebaa germanul samarTalSic - ,,germaniis samoqalaqo kodeq- moamaraga samuSao iaraRebiTa da nergebiT, agreTve, Tvalyurs
sis 831-e paragrafis mixedviT, rodesac erTi mewarme meores droebiT daqvem- adevnebda xeebis dargvis process). aqciis dros sadazRvevo
debarebaSi gadascems Tavis muSebs an mosamsaxureebs, aqac yvelaferi imazea
damokidebuli, inarCunebs Tu ara amgvari mewarme ,,ganaTxovrebuli” muSebis
kompaniis erT-erTma TanamSromelma gaufrTxileblobiT daa-
mimarT kontrolis da zedamxedvelobis uflebas” - cit.: cvaigerti k., kotci ziana mesame piri. Tu ziani gamowveuli iyo samuSao iaraRisa
h., dasaxelebuli naSromi, gv. 323. da nergebis uxarisxobiT, zianis anazRaurebaze pasuxismgebe-
47
analogiuri situaciaa ganmartebuli saqmeze Donovan v. Laing, Wharton &Down
Construction Syndicate. Ltd, 1 Q.B.D. 629, 1893, The Court of Appeal, England and Wales, sa- lia meria. xolo Tu zemoaRniSnuli garemoebebi ar figuri-
dac mosamarTlem ganmarta, rom ,,to control the doing of the act” would mean ,,to control rebs, maSin dazaralebulma sarCeli unda Seitanos uSualod
the way in which the act involving negligence was done.” zianis mimyenebli fizikuri piris winaaRmdeg deliqtis zogadi
48
Harpwood V., Modern Tort Law, Seventh edition, 2009, p. 359.
xelmisawvdomia: http://books.google.ge/books?ei=Jzd7T_ezNMTusgbglJX2AQ&id=tmVO normis (ssk-is 992-e muxlis) safuZvelze, radganac marTalia,
1ST7QqUC&dq=tort+law&q=vicarious+libility#v=snippet&q=vicarious%20libility&f=false
49
Strait v. Hale Constr. Co 26 Cal. App. 3d 941, Court of Appeals of California, Fourth Ap-
pellate District, Division Two, 1972, xelmisawvdomia: http://law.justia.com/cases/california/ xelmisawvdomia: http://books.google.ge/books?id=qjkPSbD_8zgC&printsec=frontcover&so
calapp3d/26/941.html urce=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false
50
ix. Markesines B.S., Unberath H., The German Law of Torts”, 4th ed. Oxford:Hart Publish- 51
Саватье Р., dasaxelebuli naSromi, стр. 345.
ing, 2002, p. 695. 52
cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 327.

218 219
zianis mimyenebeli warmoadgens sadazRvevo kompaniis TanamS- damsaqmeblis pasuxismgebloba emyareba missave interess -
romels (imyofeba masTan SromiT urTierTobaSi), Tumca aqciis dasaqmebulis saqmianoba misi miznebis sisruleSi moyvanisaT-
farglebSi ganxorcielebuli moqmedebebi ar aris dakavSire- vis xorcieldeba, amdenad, iTvleba rom dasaqmebulis qmedeba
buli mis samsaxurebriv movaleobasTan (sadazRvevo saqmiano- `ekuTvnis~ damsaqmebels.55 damsaqmebeli dasaqmebulze axdens
basTan), Sesabamisad, pasuxismgebloba sadazRvevo kompanias Tavisi movaleobis delegirebas, mogebas iRebs misi saqmiano-
ver daekisreba. bidan, Sesabamisad, man unda itvirTos Sesabamisi riskic.56 aseT
aqcia sadazRvevo kompaniis reklamirebas emsaxureboda, SemTxvevaSi damsaqmeblis pasuxismgeblobis gansazRvrisaTvis
Tumca igi nebayoflobiTi xasiaTis iyo, Sesabamisad, aqciis mTavaria ara misi piradi brali dasaqmebulis arCevaSi (culpa
miznebisaTvis samsaxurebrivi movaleobis farglebis farTo in eligendo),57 aramed dasaqmebulis saqmianobidan sargeblis
ganmarteba ar aris mizanSewonili. saxeze ar gvaqvs agreTve miRebis SesaZlebloba.58
`naTxovari TanamSromlis~ elementi _ zianis mimyenebeli moq- Tumca es midgoma umetesad esadageba mewarme damsaqmeb-
medebda sadazRvevo kompaniis da ara meriis interesebisaTvis. els - `marTlwesrigi mewarmes aZlevs saSualebas daqiravebul
amdenad, damsaqmeblis pasuxismgeblobis gansazRvrisas muSaTa saSualebiT gazardos saqmianobis sfero da miiRos
mTlianobaSi unda Sefasdes yvela is faqtori, romelsac kav- meti mogeba. Sesabamisad, man unda aiRos sakuTar Tavze is
Siri aqvs zianis gamomwvev qmedebasTan, keZod, miTiTebisa da riskic, romelic dakavSirebulia mesame pirisaTvis miyenebu-
kontrolis ufleba, saqmianobis sfero, romlis farglebSic li zianisaTvis dakavSirebul pasuxismgeblobasTan~ - qui sentit
ganxorcielda zianis gamomwvevi qmedeba, zianis gamomwvevi commodum debet sentire et onus (`vinc mogebas iRebs, unda ikisros
qmedebis xelSemwyobi faqtorebi (vis xelsawyoebs, masalebs valdebulebac”).59
iyenebda zianis miyenebisas) da a. S. saqmeze Bazleys v. Curry60 kanadis uzenaesma sasamarTlom
ganmarta, rom ramdenadac damsaqmebelma Seqmna dasaqmebulis
mier ganxocielebuli riski, samarTliania, rom damsaqmebelma
2.2.2 dasaqmebulis saqmianoba - damsaqmeblisaTvis sarge- aanazRauros am riskis realizaciis Sedegad gamowveuli zian-
blis miRebis SesaZlebloba ic.61
Tumca dasaqmebulis saqmianobidan sargeblis miRebas ro-
qvemdebareobis elementis garda, arsebobs mosazreba, rom gorc pasuxismgeblobis dakisrebis gamarTlebis saSualebas Ta-
damsaqmeblis pasuxismgebloba emyareba mis ekonomikur inte-
ress _ dasaqmebulis saqmianobidan sargeblis miRebis SesaZle- bisaTvis; wamlis gverdiTi efeqtebi wamlis mwarmoeblisaTvis da mgzavrebi-
blobas. saTvis miyenebuli ziani _ samarSuto avtobusebisaTvis”, Semdgomi miTiTebiT,
Schwartz G.T., dasaxelebuli naSromi, pp. 4-5.
saqmeze Ira v. United States53 sasamarTlom ganmarta, rom or- 55
iqve, p. 6.
ganizacia Tavs ver daaRwevs pasuxismgeblobas im ubeduri 56
Weekers R., Vicarious Liability for Violent Employees, Cambridge Law Journal 63 (1), 2004,
SemTxvevisaTvis, romelic SeiZleba damaxasiaTebeli iyos misi p. 55. xelmisawvdomia: http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract?fromPage=o
nline&aid=215241. ix. agreTve Cook J., dasaxelebuli naSromi, p. 334; Годэмэ Е.,
saqmianobisaTvis.54 dasaxelebuli naSromi, стр. 337.
57
rogorc es kontrolis tests axasiaTebs.
53
Ira S. Bushey& Sons, Inc v. United States, 398 F.2d 167 (CA2, 1968) , The Supreme Court of 58
Годэмэ Е ., dasaxelebuli naSromi, стр. 337.
the United States. xelmisawvdomia: www.law.illinois.edu/aviram/Bushey.pdf 59
cit. cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 335.
54
erTdroulad gasaTvalswinebelia is faqtoric, rom `maxasiaTeblis” 60
Bazley v. Curry 2 SCR 534,1999, The Supreme Court of Canada.
ganmarteba ar unda moxdes zedmetad farTod. magaliTad, `ziani, romelic xelmisawvdomia: http://scc.lexum.org/en/1999/1999scr2-534/1999scr2-534.html.
gamowveulia daniT daWriT, damaxasiaTebelia danebis gamyidvelis saqmiano- 61
Neyers J.W., dasaxelebuli naSromi, p. 12.

220 221
visi mowinaaRmdegeebic hyavs. Tu damsaqmeblis mxridan sarge- 2.2.3 damsaqmeblis pasuximgeblobis ekonomikuri aspeqtebi
blis miReba warmoadgens misi pasuxismgeblobis safuZvels, ma-
Sin ratom aqvs mas regresuli moTxovnis ufleba dasaqmebulis 2.2.3.1 damsaqmeblis gadaxdisunarianoba rogorc dazara-
mimarT gaRebuli xarjebis anazRaurebis kuTxiT? aseT SemTx- lebulis moTxovnis dakmayofilebis garantia
vevaSi damsaqmeblis pasuxismgebloba dasaqmebulis qmedebisaT-
vis SeiZleba ganxiluli iyos rogorc `pasuxismgeblobis daz- 70-ian wlebSi, evropaSi marTlsawinaaRmdego qmedebaTa
Rvevis~ forma, romelic gamiznulia mosarCelis interesebis didi nawili muSaxelis (`cisfer-sayeloebianebis”64) mier xor-
dacvisaTvis.62 cieldeboda.65 maT ar hqondaT sakmarisi finansuri SesaZle-
amavdroulad, aseTi axsna ar miesadageba saqvelmoq- bloba aenazRaurebinaT miyenebuli ziani, Sesabamisad, dazara-
medo organizaciebis pasuxismgeblobas _ ratom unda daekis- lebulis interesebis dacvis mizniT, miyenebuli zianisaTvis
ros pasuxismgebloba saqvelmoqmedo organizacias, roca es pasuxismgebloba maT damsaqmeblebs ekisrebodaT (`Rrma ji-
ukanaskneli ar aris orientirebuli mogebis miRebaze. amas- bis~ principi). aRniSnulma midgomam safuZveli Cauyara dam-
Tan, Tu damsaqmeblis pasuxismgebloba damokidebulia mogebis saqmebelze pasuxismgeblobis dakisrebis kidev erT axsnas _
miRebis SesaZleblobaze, maSin misi pasuxismgeblobis fargle- damsaqmeblis gadaxdisunarianobas, rogorc misi pasuxismge-
bi SezRuduli unda iyos mxolod misi savaraudo mogebiT.63 blobis safuZvels.66 Sesabamisad, iTvleba, rom dazaralebu-
vfiqrob, pasuxismgeblobis aseTi axsna miesadageba mxo- lis interesebis dacvis mizniT mizanSewonilia, miyenebuli
lod iseT damsaqmeblebs, romelTa saqmianobac mogebazea ori- zianisaTvis pasuxismgebloba daekisros ara zianis mimyenebels
entirebuli. amavdroulad, am ukanasknelis pasuximgeblobis (dasaqmebuls), aramed damsaqmebels, romelsac meti finansuri
Semofargvla mxolod misi savaraudo mogebiT ar aris mizanSe- SesaZlebloba aqvs dasaqmebulTan SedarebiT.
wonili. savaraudo mogeba xom SefasebiTi kategoriaa da misi
gamoangariSeba sirTuleebTan SeiZleba iyos dakavSirebuli.
2.2.3.2. damsaqmeblis mier zianis anazRaurebis upirate-
pasuxismgeblobis amgvari SezRudva aseve winaaRmdegobaSi
modis sxvisi qmedebisaTvis pasuxismgeblobis principTan _ soba
damsaqmebelze pasuxismgeblobis dakisreba dazaralebulis
damsaqmebelze pasuxismgeblobis dakisrebis kidev erT axs-
interesebis dacvisaTvis xorcieldeba; pasuxismgeblobis sa-
nas socialur Segnebasa da `uxeS samarTlianobaze~ damyare-
varaudo mogebiT SezRudvis SemTxvevaSi ki, dazaralebuli
buli pragmatuli midgoma _ damsaqmeblis mier zianis anaz-
SeiZleba daucvel mdgomareobaSi aRmoCndes, roca miyenebuli
Raurebis upiratesoba warmoadgens. kerZod, miiCneva rom
ziani aRemateba damsaqmeblis savaraudo mogebas.
damsaqmebeli zianis anazRaurebiT ufro nakleb finansur
dartymas miiRebs, vidre dasaqmebuli, radganac damsaqmebels
SesaZlebloba aqvs mis mier gadaxdili zedmeti TeTri gaz-
rdili fasebiT amoiRos.67 kaliforniis uzenaesma sasamarTlom

64
Blue-colour workers.
65
Schwartz G.T., dasaxelebuli naSromi, p. 7.
62
Non-Delegable Duties and Vicarious Liability , Report on law of neglegance, 2002, p. 166. 66
gadaxdisunarianobis safuZvliT damsaqmebelze pasuxismgeblobis dakisrebis
xelmisawvdomia: http://revofneg.treasury.gov.au/content/Report2/PDF/NonDelegable.pdf. gamarTlebaze ix. agreTve Саватье Р., dasaxelebuli naSromi, стр . 343.
63
Neyers J.W., dasaxelebuli naSromi, p. 13. 67
am midgomas ewodeba Spread loss - danakargis gafantva , ix. Cook J., dasaxele-

222 223
saqmeze Escola v. Coca-Cola Bottling Co.68 ganmarta, rom `marTalia, sirTuleebs ukavSirdeba - teqnologiurma progresma, inter-
xSirad, zianis materialuri Rirebuleba bevrad aRemateba im netqselebis gafarToebam da axali profesiebis gaCenam Sromis
risks, romelsac damsaqmebeli gaiRebs, Tumca Semdgom igi organizaciis axali modelebi daamkvidra, ramac, Tavis mxriv,
gaRebul xarjs gaanawilebs sazogadoebaze Tavisi saqmianobis Seqmna iseTi samuSaos tipebic, romlebic SromiTi da samoqa-
daxmarebiT”.69 amavdroulad, am arguments mowinaaRmdegeebic laqo samarTlebrivi urTierTobebis sinTezis Sedegia.75
hyavs. damsaqmebeli SeiZleba fizikuri piric iyos, magaliTad, saerTo samarTlis sistemis qveynebSi, `kontrolis testis~
Sinamosamsaxuris damsaqmebelic agebs pasuxs Sinamosamsaxuris Teoriis popularobis periodSi, dasaqmebulad iTvleboda
qmedebaze miuxedavad imisa, rom mas ar SeuZlia gaweuli xar- piri, romelic damsaqmeblisgan iRebda miTiTebebs samuSaos
jebis `sazogadoebidan amoReba”. igive SeiZleba iTqvas saqvel- Sesrulebis procesTan dakavSirebiT da dakisrebul movaleo-
moqmedo organizaciebzec.70 aseT SemTxvevaSi am principiT bebs misi kontrolis qveS axorcielebda.76 mogvianebiT, rode-
ukve veRar moxdeba damsaqmebelze pasuxismgeblobis dakis- sac `kontrolis testis“ araefeqtianoba cxadi gaxda,77 mas
rebis gamarTleba. Caenacvla `biznes integraciis testi”,78 romelsac safuZveli
daudo sasamarTlo gadawyvetilebam, saqmeze Stevenson v. Mcdon-
ald.79 am saqmeze mosamarTle lord deningma ganmarta, rom piri
III. zianis mimyenebelTa savaraudo wre aris dasaqmebuli, Tu mis mier ganxorcielebuli qmedeba meore
piris (damsaqmeblis) saqmianobis Semadgeneli nawilia.80
3.1 dasaqmebulis samarTlebrivi statusi damsaqmeblisa da dasaqmebulis urTierTobis dadgenisaT-
vis germanul samarTalSi iyeneben termins `damokidebulebi-
2006 wlamde moqmed Sromis kanonTa kodeqsSi71 samuSaos Ti urTierToba~ (Abhängigkeitsverhältnis). Tumca, rogorc sxva
Semsrulebeli moxseniebuli iyo rogorc `muSaki”.72 saqarT- msgavsi zogadi terminis SemTxvevaSi, aqac ganmsazRvrelia
velos Sromis kodeqsis proeqti Tavdapirvelad iTvaliswineb- ganmartebis sakiTxi. Sesabamisad, `damokidebulebiTi urTier-
da termins `daqiravebuli”,73 Tumca sabolood, SromiT urT- Toba~ SeiZleba yvela SemTxvevaSi gansxvavebulad ganimartos.
ierTobaSi samuSaos Semsrulebeli moxseniebulia rogorc mogvianebiT, dasaqmebulis statusis gansazRvrisaTvis, saerTo
`dasaqmebuli”.74 samarTlis sistemis qveynebis msgavsad, germanul samarTalSic
amJamad, dasaqmebulis statusis gansazRvra garkveul gamoiyeneboda kontrolis testi, Tumca rodesac aSkara gax-
buli naSromi, p. 334.
da rom, saavadmyofoebs pasuxismgebloba unda dakisrebodaT
68
Escola v. Coca-Cola Bottling Co 24 Cal. 2d 453, 150 P.2d 436 (1944) , The Supreme Court of
California. xelmisawvdomia: http://www.law.berkeley.edu/faculty/rubinfeldd/LS145/escola. 75
qardava e., Sromisa da nardobis xelSekrulebebis urTierTmimarTebis
html. sakiTxisaTvis, samarTlis Jurnali, #2, 2009, gv. 216.
69
Neyers J.W., dasaxelebuli naSromi, p. 10. xelmisawvdomia: http://library.law.tsu.ge/files/Publications/Samartlis_Jurnali_2009_2.pdf.
70
Neyers J.W., dasaxelebuli naSromi, p. 11. 76
kontrolis testze dawvrilebiT ix. Tavi 2.2.1.1 da 2.2.1.2.
71
`Sromis kanonTa kodeqsi”, saqarTvelos ssr umaRlesi sabWos uwyebebi, 77
ix. Tavi 2.2.1.
7,30.07.1971 w,. 78
Business Integration Test.
72
zogierT normatiul aqtSi (magaliTad, ssk-is 997-e muxli da ,,profesiuli 79
Stevenson, Jordan and Harrison Ltd v. McDonald and Evans (1952) 1 TLR 101. The Court
kavSirebis Sesaxeb” saqarTvelos kanoni), es termini dResac gamoiyeneba. of Appeal,
73
kereseliZe d., adeiSvili l., saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kon- xelmisawvdomia: http://www.hrsdc.gc.ca/eng/labour/ipg/docs/stevenson_en.pdf.
tinenturi evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi princi- 80
`A person would be an employee if their work was an integral part of the business~. `biznes
pebi, Jurn. ,,qarTuli samarTlis mimoxilva”, #6/1-2003 w., gv. 16, Semdgomi integraciis testze”, romelsac agreTve `integraciis tests~ (integration test)
miTiTebiT, SveliZe z., dasaxelebuli naSromi, gv. 100. uwodeben damatebiT ix. Youngs R., dasaxelebuli naSromi, p. 291; cvaigerti k.,
74
SveliZe z., dasaxelebuli naSromi, gv. 100. kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 330.

224 225
qirurgebis, anesTeziologebisa da teqnikuri personalis mar- 3.2.1 dasaqmebulisa da menardis ganmasxvavebeli niSnebi
TlsawinaaRmdego qmedebisaTvis, ganisazRvra, rom kontroli
ar gulisxmobs kontrols detalebze.81 romis samarTlis samoqalaqo samarTlisagan gamijvnisas
mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli is faqti, rom SromiTi
samarTalurTierTobebi warmoiSoba da yalibdeba Sromis or-
3.2 dasaqmebulTan momijnave urTierTobaSi myofi, da- ganizaciis iseT pirobebSi, sadac dasaqmebulebi valdebulni
moukideblad pasuxismgebeli subieqti _ menarde arian, TavianTi saqmianoba dauqvemdebaron damsaqmebeli piris
mier dadgenil Sinaganawess. gansxvavebuli mdgomareobaa samo-
Tanamedrove sazogadoebaSi samuSaoebis forma da stili qalaqo-samarTlebriv urTierTobebSi.84
ufro metad diversificirebuli xdeba, Sedegad rTuldeba dasaqmebulisa da menardis statusis gamijvnisaTvis aq-
mijnis gavleba dasaqmebulsa da menardes Soris.82 bolo pe- centi keTdeba ramdenime elementze. swored am elementebis
riodSi bevri kompania mimarTavs momsaxurebis utilizacias mTlianobaSi ganxilvis safuZvelzea SesaZlebeli ganisazRv-
sakuTari organizaciis gareT. aseT dros, rodesac momsax- ros subieqti dasaqmebulia Tu menarde.
urebis gamwevi fizikuri piria, misi urTierToba momsaxurebis
damkveTTan SromiTi urTierTobis msgavsi xdeba. am mizeziT • qvemdebareoba
SekiTxva _ fizikuri piri ramdenad warmoadgens dasaqmebuls dasaqmebulis cnebis umniSvnelovanesi elementi - `daqvem-
(employee) an menardes (independent contractor) xSirad gamxdara da- debarebuli mdgomareoba“ arsebiTad ganapirobebs SromiTi
visa da kvlevis sagani.83 urTierTobis Sinaarss da mijnavs mas sxva valdebulebiTi
urTierTobisagan.85 Sesabamisad, menardisa da damsaqmeblis
statusis gamijvnisaTvis erT-erTi ganmsazRvreli faqtoria
qvemdebareobis elementi.
81
Markesines B.S , Hannes Unberath H, dasaxelebuli naSromi, p. 695.
82
Yamakawa R., Employed or Self-employd? The Role and Content of The Legal Distinction: daqvemdebarebis pirobebSi muSaoba niSnavs erTi piris
New Wine in Old Bottles?, Employee/ Independent Contractor Distinction Under Japanese La- mier Sromis gawevas meore piris miTiTebebisa da zedamxed-
bour Law, Comparative Labour Law & Policy Journal, Fall, 1999, p. 1 Semdgomi miTiTebiT,
SveliZe z., dasaxelebuli naSromi, gv. 85.
velobis qveS.86 piri kvlificirdeba rogorc dasaqmebuli, Tu
83
Yamakawa R., Employed or Self-employd? The Role and Content of The Legal Distinction: damsaqmebels aqvs ufleba, akontrolos moqmedebis meTodi da
New Wine in Old Bottles?, Employee/ Independent Contractor Distinction Under Japanese La- rezultati.87
bour Law, Comparative Labour Law & Policy Journal, Fall, 1999, p. 1 Semdgomi miTiTebiT:
SveliZe z., dasaxelebuli naSromi, gv. 86. ix. agreTve The Importance of Identifying
`daqvemdebarebul mdgomareobaSi saqmianobasTan dakav-
an “Employee” and Distinguishing between an “Employee” and an “Independent Contractor”,
Labour Legislative Update, 84
goloSvili g., Sromis samarTali, Tb., 2000, gv. 28-9, Semdgomi miTiTebiT:
xelmisawvdomia: www.fasset.org.za/downloads/cpe11_labour_leg_update_workbook.doc. qardava e., dasaxelebuli naSromi, gv. 217.
,,gamijvnis problematikaze muSaobisas aucilebelia terminebTan dakavSire- 85
kereseliZe d., adeiSvili l., saqarTvelos Sromis kodeqsis proeqti da kon-
biT SeTanxmeba. sxvadasxva samarTlebrivi sistema sxvadasxva termins iyenebs, tinenturi evropis qveynebis Sromis samarTlis zogierTi ZiriTadi principe-
Tumca samecniero literaturaSi gamoiyeneba erTi zogadi termini — ,,indi- bi, Jurn. `qarTuli samarTlis mimoxilva”, #6/1-2003, gv. 16, Semdgomi miTiTe-
vidualuri kontraqtori” (individual contractor), romelic Seesatyviseba ssk-Si biT: SveliZe z., dasaxelebuli naSromi, gv. 90.
damkvidrebul termins — `menarde~. aRniSnuli termini aerTianebs Semdeg 86
Blanpain R., Engels C., European Labour Law, 3rd and revised ed., Kluwer Law and Taxa-
subieqtebs: worker, piece-worker, selfemployed, hired to work, freelancer, casual worker, tion Publishers, Boston, 1995, p. 159, Semdgomi miTiTebiT: qardava e., dasaxelebuli
workman da sxva. nardobis xelSekrulebis eqvivalenturi xelSekrulebebia: naSromi, gv. 219.
подряд – rsk-Si, Piece of work – filipinebis samoqalaqo kodeqsSi, Werkvertrag/ 87
Jassin L.J., Working with Freelancers: What Every Publisher Should Know About the `Work
Contract for work — germaniis sk-Si”. cit: qardava e., dasaxelebuli naSromi, gv. for Hire~ Doctrine. xelmisawvdomia: http://www.copylaw.com/new_articles/wfh.html, Semd-
217. gomi miTiTebiT: qardava e., dasaxelebuli naSromi, gv. 219.

226 227
Sirebulia iseTi cnebebi, rogoricaa zedamxedveloba da kon- germanuli sasamarTlo praqtikis mixedviT, dasaqmebulma
troli, rac gulisxmobs: dadgenili wesrigisadmi daqirave- organizaciuli mowesrigebis pirobebSi unda Seasrulos sa-
bulis disciplinur damokidebulebas, samuSaos Sesrulebis muSao, romlis struqturac ganisazRvreba sxva piris mier.91
drosa da xarisxs, daqiravebulis pirovnuli Tvisebebisa da erTdroulad, menardea piri, romelic Tavisufalia Tavisi
profesiuli unar-Cvevebis samuSaos specifikasTan Sesabamiso- Sromis organizebasa da sakuTari samuSao saaTebis gansaz-
bas, saerTo saqmianobaSi integrirebas, agreTve, subordinaci- RvraSi. amgvarad, samuSaos Semsruleblis Tavisufleba aris
ul da ierarqiul urTierTobebs. damqiravebeli aRWurvilia subieqtis menarded kvalifikaciis erT-erTi mTavari niSani.92
muSaobis procesze kontrolis uflebiT, daqiravebuli ki Se- piri, romelsac ar SeuZlia sakuTari Sromis organizeba da ar
boWilia damqiraveblis brZanebebiTa da miTiTebebiT“.88 aqvs SesaZlebloba, gankargos sakuTari dro ise, rogorc mas
miTiTebis ufleba aseve moicavs dasaqmebulis mier sa- surs, miCneulia dasaqmebulad.93
muSaos Sesrulebis valdebulebas damsaqmeblis mier gansaz- Tumca, erTdroulad, `Tanamedrove dasaqmebuli aris sa-
Rvrul droSi. am periodSi damsaqmebeli uflebamosilia, mar- kuTari Sromis mmarTveli, romelmac unda daicvas sakuTari
Tos dasaqmebulis Sroma. nardobis xelSekrulebis SemTxvevaSi ekonomikuri Tavisufleba SromiTi unarebis SenarCunebiTa da
ki, menarde TviTon gegmavs da marTavs sakuTar Sromas.89 ganviTarebiT, gadamzadebiT, karieris dagegmviT“.94 Sesabami-
nardobisa da SromiTi xelSekrulebis gamijvnis kuTxiT, sad, is faqti, rom dasaqmebuls SeiZleba hqondes samuSaos Ses-
analogiuri ganmarteba aqvs gakeTebuli saqarTvelos saapela- rulebis procesSi moqmedebis garkveuli Tavisufleba, Tavis
cio sasamarTlos erT-erT saqmeze.90 sasamarTlos ganmartebiT: mxriv, ar gamoricxavs subordinaciis arsebobas.95
`nardobis xelSekrulebis sagans warmoadgens menardis Sromis maRalkvalificiuri muSakis mier samarTlebriv urTier-
Sedegi. menarde qonebrivad da organizaciulad damoukidebelia TobaSi yofnisas, sasamarTlo praqtikaSi Camoyalibda midgoma,
SemkveTisagan da mas ar eqvemdebareba. Sromis xelSekruleba sxva romliTac moxda damsaqmeblis gamijvna menardisagan. uzenaes-
valdebulebiT-samarTlebrivi xelSekrulebisagan `qvemdebareo- ma sasamarTloebma saqmeebze (germaniaSi mTavari eqimis saqme,
bis~ principis moqmedebiT gansxvavdeba. Sromis xelSekrulebis niderlandebSi religiuri lideris imamis saqme, Ramis klubis
farglebSi daqiravebuli valdebulia samuSao Seasrulos damqi- mocekvaveebis saqme) daadgina, rom subordinaciis elementi
raveblis miTiTebis Sesabamisad, ris sanacvlod damqiravebeli
valdebulia, mas gadauxados Sesabamisi anazRaureba. dasaqmebu-
91
Daubler W., Employed or Self-Employed? The Role and Content of the legal Distinction :
li valdebulia samuSao Seasrulos piradad, daqvemdebarebul Working People in Germany, Comparative Labour Law & Policy Journal, Fall, 1999, p. 3. Sem-
mdgomareobaSi. dasaqmebuli SeboWilia damsaqmeblis miTiTe- dgomi miTiTebiT: SveliZe z., dasaxelebuli naSromi, gv. 91.
bebiT. is samuSaos asrulebs Sromis Sinaganawesis mixedviT”.
92
Weiss M., Schmidt M., Federal Republic of Germany, International Encyclopedia for Labour
Law and Industrial Relations, Editor in Chief Blanpain R., Vol 6, The Hague. London. Boston,
2000, p. 43. Semdgomi miTiTebiT, SveliZe z., dasaxelebuli naSromi, gv. 91.
88
Shantimal J., Contract of Service and Contract for Service, xelmisawvdomia: http://www. 93
Daubler W., Employed or Self- Employed? The Role and Content of The Legal Distinction:
ebc-india.com/lawyer/articles/2003v8a2.htm, cit: . qardava e., dasaxelebuli naSromi, Working People in Germany, Comparative labour Law & Policy Journal, Fall, 1999, p. 3 Semd-
gv. 219. gomi miTiTebiT: SveliZe z., dasaxelebuli naSromi, gv. 91.
89
Van Peijpe T., Employed or Self-Employed? The Role andf Content of The Legal Distinc- 94
Van Peijpe T., Employed or Self-Employed? The Role and Content of The Legal Distinc-
tion: Independent Contractors and Protected workers in Dutch Law, Comparative Labour Law tion: Independent Contractors and Protected workers in Dutch Law, Comparative Labour Law
& Policy Journal, Fall, 1999, 9. Semdgomi miTiTebiT: SveliZe z., dasaxelebuli naS- & Policy Journal, Fall, 1999, p. 9. Semdgomi miTiTebiT: SveliZe z., dasaxelebuli
romi, gv. 91. naSromi, gv. 92.
90
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2011 wlis 10 oqtombris ganCineba saq- 95
Treu T., Italy, International Encyclopedia for Labour Law and Industrial Relations, Editor in
meze #-1129-1156-2011. Chief Blanpain R., Vol 8, The Hague. London. Boston, 1988, p. 35. Semdgomi miTiTebiT:
xelmiswavdomia: http://prg.supremecourt.ge/CaseCivilResult.aspx. SveliZe z., dasaxelebuli naSromi, gv. 92.

228 229
arsebobs maSin, roca maRalkvalificiur muSaks damsaqmebeli miRwevaze, romelSic samuSaos Sesrulebis process naklebi
ganusazRvravs samuSaos Sesrulebis grafiks, Svebulebis mice- yuradReba eqceva.102 Sedegis dadgomamde damkveTi ar aris
mis sakiTxs da a.S.96 uflebamosili da dainteresebulic ki, Seamowmos, kontroli
gauwios menardis muSaobis process, stils.
• samuSaos piradad Sesrulebis valdebuleba nardobis xelSekrulebis sagans warmoadgens menardis
saqarTvelos Sromis kodeqsis me-10 muxlis Sesabamisad, Sromis Sedegi (rezultati), xolo SromiTi xelSekrulebiT
dasaqmebuls ekisreba samuSaos piradad Sesrulebis valde- dasaqmebuli valdebulia Seasrulos gansazRvruli samuSao
buleba, menardes ki, rogorc wesi, ara aqvs samuSaos piradad dakavebuli Tanamdebobis, profesiis Tu kvalifikaciis mixed-
Sesrulebis valdebuleba.97 dasaqmebuli SeiZleba droebiT viT, Tumca samuSaos Sedegi, Tavis mxriv ar warmoadgens Sromi-
Secvalos mesame pirma,98 isic kanoniT gansazRvrul SemTxveveb- Ti xelSekrulebis sagans, samuSaos Sedegis gadacema xelSek-
Si (Svebuleba, droebiTi Sromisuunaroba da sxva). nardobis rulebiT ar xdeba.103
xelSekrulebisas ki menardes, rogorc wesi, SeuZlia gamoi-
yenos mesame pirebi SekveTili samuSaos Sesasruleblad,99 rac • SromiTi urTierTobis Tanmxlebi sxva faqtorebi
xorcieldeba qvenardobis xelSekrulebiT. aseT SemTxvevaSi damsaqmebeli uflebamosilia gamoiyenos disciplinuri
menarde generaluri menardea,100 romelic pasuxismgeblobas pasuxismgebloba samuSaos Sesrulebis procesTan dakavSireb-
kisrulobs mesame pirebis mier Sesrulebuli samuSaosaTvis. uli qcevis wesisagan gadaxvevis SemTxvevaSi. nardobis xelSek-
rulebis dros ki SemkveTi uflebamosilia uari Tqvas nakliani
Sesrulebis miRebaze, Tumca mxolod xelSekrulebis sagnis
• samuSaos procesi da Sedegi
dasrulebis Semdeg.
SromiT urTierTobebSi damqiravebeli dainteresebulia
nardobis xelSekruleba, Sromis xelSekrulebisagan gans-
ara marto samuSaos SedegiT, aramed samuSao procesiT,101 nar-
xvavebiT, uvadod ar SeiZleba daidos. misTvis arsebiTia samuS-
dobis xelSekruleba ki orientirebulia konkretuli Sedegis
aos Sesrulebis konkretuli vadebis dadgena (samuSaos daTqmul
96
SveliZe z., dasaxelebuli naSromi, gv. 93.
dros miuRebloba iwvevs SemkveTis pasuxismgeblobas),104 Sromi-
97
,,menardem piradad unda Seasrulos samuSao mxolod im SemTxevvebSi, roca Ti xelSekruleba ki SeiZleba daidos gansazRvruli, an ga-
es gamomdinareobs konkretuli garemoebebidan an samuSaos xasiaTidan”, ssk-is nusazRvreli vadiT.105
623-e muxli.
98
Эрделевский А.М., Трудовой и гражданско-правовой договоры: сходство и различия,
iseTi faqtorebi, rogorebicaa anazRaurebadi da ara-
Трудовое право, №2, М., Интел-Синтез, 2003, стр. 4-6. Semdgomi miTiTebiT: qardava anazRaurebadi Svebuleba, Svebuleba orsulobis, mSobiarobis
e., dasaxelebuli naSromi, gv. 222.
99
Civil Code of Philippines, Art. 1727, “The contractor is responsible for the work done by
persons employed by him”, menarde pasuxismgebelia im samuSaos Sedegze, rac Sea- 102
qardava e., dasaxelebuli naSromi, gv. 221.
srules mis mier daqiravebulma pirebma. saqarTvelos ssk-is 632-e muxlidan 103
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meoTxe, tomi I, 238.
irkveva, rom menardes SeuZlia, saxelSekrulebo urTierTobebSi Sevides mesa- 104
ssk-is 633-e muxli: `1. menardes SeuZlia moiTxovos zianis anazRaureba, Tu
me pirebTan Sedegis miRwevis mizniT; Semdgomi miTiTebiT: qardava e., dasax- SemkveTi ar miiRebs Sesrulebul samuSaos. SemkveTi valdebulia aanazRauros
elebuli naSromi, gv. 222. ziani maSinac, roca igi ar Seasrulebs samuSaos SesrulebisaTvis aucilebel
100
ZlieriSvili z., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, (Wanturia l. moqmedebas; 2. zianis anazRaurebis odenoba ganisazRvreba, erTi mxriv, vadis
(red.), zoiZe b, Sengelia r, xecuriani j), wigni meoTxe, t. I., Tbilisi, 2001, 247. gadacilebis xangrZlivobisa da sazRauris odenobis Sesabamisad, xolo, meore
Semdgomi miTiTebiT: qardava e., dasaxelebuli naSromi gv. 222. mxriv, imis mixedviT, rasac menarde miiRebda Tavisi samuSao Zalis sxvagvarad
101
SromiTi xelSekruleba Seicavs debulebebs samuSao saaTebis, ierarqiuli gamoyenebiT, SemkveTs rom vadisTvis ar gadaecilebina“.
urTierTobebis, davalebebisa da miTiTebebis Sesrulebis valdebulebaTa Ses- 105
saqarTvelos organuli kanoni – saqarTvelos Sromis kodeqsi, saqarT-
axeb. velos sakanonmdeblo macne, 75, 27.12.2010 w..

230 231
da bavSvis movlis gamo, rogorc wesi, SromiTsamarTlebrivi inspeqciaSi registraciisa da gadasaxadebis gadaxdis faqti,
urTierTobisTvisaa damaxasiaTeli, Tumca sasamarTlo praq- kerZo pirebis dakveTiT samuSaos Sesruleba da mogebis miRe-
tikam saqmeze Market Investigations Ltd v. Minister of Social Security106 baze orientacia.109
daadgina, rom SeiZleba xelSekruleba ar Seicavdes pirobas
SvebulebasTan dakavSirebiT, rac ganpirobebuli iyos misi
moqmedebis mokle vadiT, Tumca xelSekruleba SromiTsamar- 3.2.2 menardis pasuxismgeblobis gamomricxavi garemoe-
Tlebrivi xasiaTis iyos. bebi - SemkveTis aradelegirebadi valdebuleba
zogierTi qveynis Sromis kanonmdebloba aqcents akeTebs
samuSaos tipebze, romelTa subieqtebi atareben dasaqmebu- marTalia, SemkveTi ar aris pasuxismgebeli menardis
lebis statuss. magaliTad, espaneTSi, profesional sport- marTlsawinaaRmdego braleuli qmedebisaTvis, Tumca, roca
smenebs Sromis xelSekrulebis subieqtebad miiCneven, Tu isini SemkveTi menardes avalebs aradelegirebadi valdebulebis
regularulad arian dakavebulebi sportiT sportuli orga- Sesrulebas, gamonaklisis saxiT igi pasuxs agebs mis mier miy-
nizaciebi farglebSi an maTi xelmZRvanelobiT, anazRaurebis enebuli zianisaTvis.
sanacvlod. is sportsmenebi ki, romlebic saqmianoben sportul aradelegirebadi valdebulebis erTiani cneba ar arse-
klubebSi da iReben mxolod xarjebis kompensacias, ar eqcevian bobs, Tumca zogadi ganmartebiT, iseTi valdebuleba, romlis
Sromis kanonmdeblobis gamoyenebis sferoSi; meqsikasa da pana- sxva pirisaTvis gadacema xelSekrulebiT ar SeiZleba, ara-
maSi SromiTi xelSekrulebis subieqtebi arian sazogadoebrivi delegirebad valdebulebas warmoadgens.
transportis muSakebi — mZRolebi, operatorebi, konduqtore- germaniis federalurma sasamarTlom 1975 wlis 7 oqtom-
bi; CileSi — ojaxSi muSaoba CaiTvleba SromiT urTierTobad bris gadawyvetilebaSi pasuxismgebeloba daakisra qarxanas im
mxolod im SemTxvevaSi, Tu is intensiur da regularul xas- daqiravebul pirTa jgufis mier miyenebuli zianisaTvis, rom-
iaTs atarebs; niderlandebis kanonmdeblobis Tanaxmad, piri, elic qarxanas toqsikuri narCenebisagan asufTavebdnen.110 to-
romelic sxva piris interesebis sasargeblod asrulebda qsikuri narCenebi janmrTelobisaTvis saSiS masalas warmoad-
samuSaos anazRaurebis sanacvlod sami Tvis ganmavlobaSi, genda, Sesabamisad, sasamarTlom qarxnis teritoriis toqsi-
yoveldRiurad an TveSi aranakleb 20 saaTisa, iTvleba, rom kuri narCenebisagan gaTavisufleba qarxnis aradelegirebad
asrulebda samuSaos SromiTi xelSekrulebis safuZvelze.107 valdebulebad CaTvala.
menardisa da dasaqmebulis gamijvnis sakiTxze saqarT- saerTo samarTlis mixedviT, nardobis xelSekrulebis
velos uzenaesi sasamarTlos erT-erT gadawyvetilebaSi,108 sa- dros (contract for service) `damkveTs akisria ara Cveulebrivi
samarTlom menardis maxasiaTebel niSnebad gamohyo SromiTi windaxedulobis RonisZiebaTa dacvis valdebuleba (duty of
saqmianobis damoukidebel muSaobaze dafuZneba _ sagadasaxado care), aramed ufro mkacri valdebulebebi, romlebic mowmobs
maT dacvas (duty that care is taken)“.111 SemkveTs pasuxismgebloba
106
Market Investigations Ltd v. Minister of Social Security (1969), 2 QB 173, England and 109
mogebis miRebaze orientacia, rogorc wesi, menardisaTvis damaxasiaTebeli
Wales High Court. xelmisawvdomia: http://www.hmrc.gov.uk/manuals/esmmanual/esm7040. qmedebaa; amasTan, igi ar aris erTaderTi ganmsazRvreli faqtori; misi Se-
htm faseba sxva faqtorebTan erTad unda moxdes, radganac anazRaurebis formi-
107
The Employment Relationship, Report V(1), pp. 29-30, International Labour Conference, dan gamomdinare dasaqmebulic SeiZleba iyos mogebis miRebaze orientirebuli
95th Session, 2006, xelmisawvdomia: www.ilo.org/ public/english/standards/relm/ilc/ilc95/ (`bonus~ –sistemis formiT anazRaurebis SemTxvevaSi).
pdf/rep-v-1.pdf, Semdgomi miTiTebiT: qardava e., dasaxelebuli naSromi, gv. 226. 110
Markesines B.S., Unberath H., dasaxelebuli naSromi, p. 696; ix. agreTve cvaiger-
108
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2001 wlis 13 aprilis №3№/339-01 gan- ti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 333.
Cineba. 111
cit: cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 332.

232 233
ekisreba maSin, roca man menardes `gansakuTrebiT saxifaTo urTierTobebze vrceldeba, Tumca gamonaklisis saxiT SeiZle-
samuSaoebis“ (ultrahazardous activities), Catareba daavala (rasac ba samoqalaqo-samarTlebriv urTierTobebzec gavrceldes.
sWirdeba usafrTxoebis gansakuTrebuli RonisZiebebis dacva, qarTuli samarTlebrivi doqtrinis mixedviT, `muSakad“
romlebic ar eqvemdebareba delegirebas). Sesabamisad, `bra- miiCneva ara mxolod is piri, romelic asrulebs samuSaos
li Semsruleblisa, romelic dakavebulia samSeneblo samuS- SromiTi xelSekrulebis safuZvelze, aramed isic, romelic
aoebiT, Senoba-nagebobebis dangreviT, danadgarebis awyobiT, asrulebs samuSaos samoqalaqo _ samarTlebrivi xelSekrule-
TviTmfrinavebidan pesticidebis mofrqveviT, asafeTqebeli biT. am ukanasknel SemTxvevaSi pasuxismgebloba SeiZleba dadg-
samuSaoebiT, maRali Zabvis kabelebis an navTobsadenis gayva- es im pirobis arsebobisas, roca zianis mimyenebeli moqmedebda
niT intensiuri moZraobis gzatkecilTa siaxloves, daekisreba Sesabamisi iuridiuli an fizikuri piris davalebis (miTiTebis)
sxva pirs, romelmac ando Semsrulebels aRniSnuli `gansa- safuZvelze anda misi kontrolis (meTvalyureobis) qveS.114
kuTrebiT saxifaTo samuSaoebis“ Catareba“.112 SemkveTs pasux- doqtrinaSi ar xdeba miTiTeba aradelegirebadi valdebulebis
ismgebloba ekisreba imisda miuxedavad, rom ziani damoukide- cnebaze, sanacvlod ganmartebulia, rom samoqalaqo samarT-
beli mewarmis (menardis) mier aris miyenebuli. lebrivi xelSekrulebis safuZvelze pasuxismgeblobis dakis-
Sesabamisad, saerTo samarTlis sistema menardis mier ara- reba Semsruleblis mxridan qmedebis kontrolisa da miTiTe-
delegirebadi valdebulebis Sesrulebis dros SemkveTze pa- bebis SesaZleblobazea mibmuli. Tumca, SegviZlia vigulis-
suxismgeblobis dakisrebas amarTlebs im argumentiT, rom dam- xmoT, rom komentaris avtorebi aq swored aradelegirebad
saqmebelma menardeze moaxdina Tavisi valdebulebebis dele- valdebulebas gulisxmobdnen. nardobis xelSekruleba samo-
gireba, riTac `neba darTo menardes, rom deliqturi qmedeba qalaqo-samarTlebrivi xelSekrulebaa. nardobis xelSekrule-
ganexorcielebina“.113 baSi menarde Tavis samuSaos damoukideblad, miTiTebebisa da
aradelegirebadi valdebulebis safuZvelze SemkveTis kontrolis gareSe asrulebs. Sesabamisad, erTaderTi SemT-
pasuxismgeblobis sakiTxi qarTul samarTlSic aris daregu- xveva, rodesac menarde miTiTebebisa da kontrolis qveS moq-
lirebuli. ssk-is 997-e muxlis ganmartebis Sedegad SesaZloa medebs, SeiZleba CaiTvalos SemkveTis aradelegirebadi valde-
dadgindes, rom damsaqmebeli-dasaqmebulis urTierTobis gar- bulebis ganxorcielebad.
da, norma aseve awesrigebs SemkveTis pasuxismgeblobas menardis
mier miyenebuli zianisaTvis (aradelegirebadi valdebulebis
SemTxvevaSi). am muxlis moqmed redaqciaSi sityva `samsaxure- IV. samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis farglebi
brivis“ frCxilebSi gamotana swored imiT iyo ganpirobebuli,
rom muxliT mocemuli regulireba mxolod SromiTi urTier- 4.1 samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis farglebis
TobebiT ar Semofargluliyo. amasTan, sityvebi `SromiTi“ da
cneba
`samsaxurebrivi“ erTmaneTTan da/an kavSiriT ar aris dakav-
Sirebuli, (TanabarmniSvnelovani datvirTva rom ar hqono- damsaqmebelze pasuxismgeblobis dakisrebisaTvis erT-er-
daT), aramed sityva `samsaxurebrivis“ frCxilebSi Casma mas Ti aucilebeli winapirobaa, rom dasaqmebulis mxridan deli-
sityva `SromiTTan“ mimarTebiT `meorexarisxovnad‘‘ aqcevs, qturi qmedeba `samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebisas~ gan-
riTac xazi esmeva im faqts, rom norma, rogorc wesi, SromiT xorcieldes. samsaxurebrivi movaleobis Sesruleba, rogorc
damsaqmebelze pasuxismgeblobis dakisrebis erT-erTi aucile-
112
cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 333.
113
Cook J., dasaxelebuli naSromi, p. 339. 114
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni meoTxe, tomi II, gv. 401.

234 235
beli elementi, savaldebulo winapirobad gvxvdeba rogorc marTlsawinaaRmdego da akrZaluli qmedeba ganxorcielda
qarTul, aseve germanul, rusul da frangul sakanonmdeblo damsaqmeblis (batonis) mier nebadarTuli qmedebis farglebSi.
mowesrigebaSi.115 damsaqmebeli (batoni) aseve pasuxismgebeli iyo dasaqmebulis
`samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis~ cnebis gansaz- im qmedebebisTvis, romlis ganxorcielebis nebac mas ar dau-
Rvras arsebiTi datvirTva aqvs damsaqmebelze pasuxismge- rTavs, Tumca imdenad mWidrod iyo dakavSirebuli imasTan,
blobis dakisrebis erTgvarovani praqtikis CamoyalibebisaTvis. razec man neba darTo, rom SeiZleba CaTvliliyo araswori
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos praqtikis mixed- formiT ganxorcielebul nebadarTul qmedebad.117
viT ganmartebulia, rom `samsaxurebriv movaleobad SeiZle- Prosser/Keeton-is azriT, samsaxurebrivi movaleobis Ses-
ba CaiTvalos pirisaTvis normatiuli aqtis, Sromis xelSek- ruleba is qmedebebia, `romlebic imdenad mWidrod aris dakav-
rulebis, an administraciis davalebis safuZvelze dakisre- Sirebuli imis SesrulebasTan, risTvisac is daiqiraves da ise
buli movaleobebi”.116 organulad da bunebrivad axasiaTebs aRniSnul Sesrulebas,
saerTo samarTlis sistemaSi gavrcelebuli iyo jon vil- rom SesaZlebelia CaiTvalos Tundac Seusrulebeli samsax-
iam salmondis Sexeduleba, romlis mixedviTac damsaqmebeli urebrivi miznebis ganxorcielebis meTodebad”.118
(batoni) ar aris pasuxismgebeli misi dasaqmebulis mier miye- germanul samarTalSi dasaqmebulis qmedeba samsaxureb-
nebuli zianisaTvis, Tu es ukanaskneli zianis miyenebisas ar rivi movaleobis Sesrulebisas aris ganxorcielebuli, Tu
moqmedebda samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis procesSi. dasaqmebuli zianis miyenebisas axorcielebda misTvis dadge-
samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis procesSi ki qmede- nil funqciebs (in Ausführung der Verrichtung). 119
ba ganxorcielebulad CaiTvleba Tu 1. marTlsawinaaRmdego samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis farglebis gansa-
qmedeba nebadarTuli iyo damsaqmeblis (batonis) mier an 2. sazRvrad, konkretuli magaliTebis moSveliebac SeiZleba - `mu-
Sakis gza samsaxurisken da samsaxuridan Sinisaken ar aris dakav-
115
safrangeTis samoqalaqo kodeqsis 1384-e muxlis meore abzaci - ,,Les maîtres Sirebuli samsaxurebrivi movaleobis SesrulebasTan; Sesabamis-
et les commettants, du dommage causé par leurs domestiques et préposés dans les fonctions ad, mewarme pasuxs ar agebs im incidentisaTvis rac am periodSi
auxquelles ils les ont employés”;
germaniis samoqalaqo kodeqsis 831-e paragrafis pirveli nawili - „Wer einen
moxda, Tumca Tu samuSaos dasrulebis Semdeg muSaki aiRebs
anderen zu einer Verrichtung bestellt, ist zum Ersatz des Schadens verpflichtet, den der andere in xelfass da gaufrTxileblobiT daazianebs kolegas sawarmos
Ausführung der Verrichtung einem Dritten widerrechtlich zufügt. Die Ersatzpflicht tritt nicht ein, teritoriaze CaiTvleba, rom deliqti Cadenilia samsaxurebri-
wenn der Geschäftsherr bei der Auswahl der bestellten Person und, sofern er Vorrichtungen oder
Gerätschaften zu beschaffen oder die Ausführung der Verrichtung zu leiten hat, bei der Beschaf-
vi movaleobis Sesrulebis procesSi (in the course of his employment),
fung oder der Leitung die im Verkehr erforderliche Sorgfalt beobachtet oder wenn der Schaden
auch bei Anwendung dieser Sorgfalt entstanden sein würde” qarTulenovani TargmanisaT-
vis ix. sqolio 168) ruseTis samoqalaqo kodeqsis 1068-e muxlis pirveli nawili 117
“a master is not responsible for a wrongful act done by his servant unless it is done in the
- ,,Юридическое лицо, либо гражданин возмещает вред, причиненный его работником course of his employment. It is deemed to be so done if it is either (1) a wrongful act authorised
при исполнении трудовых (служебных, должностных) обязанностей. Применительно by the master, or (2) a wrongful and unauthorised mode of doing some act authorised by the
к правилам, предусмотренным настоящей главой, работниками признаются граждане, master”…..,,but a master, as opposed to the employee of an independent contractor, is liable
выполняющие работу на основании трудового договора (контракта), а также граждане, even for acts which he has not authorised, provided they are so connected with acts which he
выполняющие работу по гражданско-правовому договору, если при этом они действовали has authorised that they may rightly be regarded as modesalthough improper modes of doing
или должны были действовать по заданию соответствующего юридического лица или them.” miTiTebulia, Salmond J., Law of Torts, 1 ed, 1907, p. 83. Semdgomi miTiTebiT
гражданина и под его контролем за безопасным ведением работ”. qarTuli samarT- Levinson J., Vicarious liability for intentional torts, Journal of Personal Injury Law, December
lebrivi mowesrigebisaTvis ix. sqolio 23. 2005.
116
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis xelmisawvdomia: http://www.1cor.com/1158/?form_1155.replyids=282.
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, gv. 89. 118
cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 330.
xelmisawvdomia: http://www.supremecourt.ge/files/upload-file/pdf/rekomend.pdf. 119
Markesines B.S.,Unberath H., dasaxelebuli naSromi, p. 696.

236 237
Sesabamisad, ziani unda aanazRauros samuSaos mimcemma”.120 germanuli samarTlis mixedviT, damsaqmeblis pasuxismge-
erTdroulad, dasaqmebulis mier samsaxurebrivi movaleo- blobis aucilebeli pirobaa, rom Semsrulebelma ziani dava-
bis Sesrulebis procesSi Cadenili yvela qmedeba, romelmac lebuli funqciebis Sesrulebisas miayenos. amasTan, aucile-
mesame pirs ziani miayena, ar CaiTvleba damsaqmeblisaTvis pa- beli ar aris, rom zianis uSualo mizezad arsebuli qmedebis
suxismgeblobis dakisrebis gardauval faqtorad. aucilebelia Sesruleba daevalos Semsrulebels. sakmarisia es qmedebebi Se-
Sinagani logikuri kavSiris arseboba movaleobis Sesrulebasa diodes mis uSualo samsaxurebriv valdebulebaTa sferoSi.123
da miyenebul zians Soris.121 magaliTad, `muSaki eweva Tambaqos safrangeTis samoqalaqo kodeqsis 1384-e muxlis mexuTe
samuSao saaTebSi da aCens xanZars, Tu muSakis movaleobaa xan- abzacSi miTiTebulia, rom piri pasuxs agebs mxolod iseTi
ZarTan dakavSirebuli movaleobis Sesruleba (xanZarsaSiSi ma- zianisaTvis, romelic misma daqiravebulma TanamSromlebma
salebiT momarageba an xanZarsaSiSi specialuri samuSaos Ses- miayenes `Tavis valdebulebaTa CarCoebSi, romelTa Sesas-
ruleba), rasac usafrTxoebis gansakuTrebuli RonisZiebebis ruleblad arian daqiravebuli~ (`dans les fonctions auxquelles
miReba sWirdeba, pasuxismgebelia mewarme, radganac man Tavis ils les ont employés”).124 franguli sasamarTlo praqtika ganmar-
personals xanZris did riskTan dakavSirebuli amocanebis Ses- tavs, rom damsaqmebeli pasuxismgeblobisagan Tavisufldeba,
ruleba daavala. magram, Tu satvirTo avtomobilis mZRoli `Tu misi TanamSromlis moqmedeba gascda im funqciaTa far-
sigaretis mokidebis Semdeg anTebul asanTs kabinidan ga- glebs, romelTa Sesasrulebladac is daiqiraves, moqmedebda
daisvris, rac xanZars gamoiwvevs, _ mewarme pasuxs ar agebs”. 122 unebarTvod da im miznebis misaRwevad, romelsac araviTari
pasuxismgeblobis dakisrebisaTvis ar aris savaldebulo, kavSiri ar aqvs mis uflebamosilebebTan”.125
rom qmedeba warmoadgendes samsaxurebrivi movaleobis dar- samsaxurebrivi movaleobis farglebis gadaWarbebis cal-
Rvevas, sakmarisia misi Sesruleba ganxorcieldes samsaxure- ke saxed SeiZleba gamovyoT saxelSekrulebo SezRudvis far-
brivi movaleobis Sesrulebis farglebSi da, amasTan, garkveu- glebis gadacileba. kerZod, garkveuli qmedeba damsaqmeblis
li Sexeba hqondes samuSaos SinaarsTan. mier SesaZlebelia pirdapir iyos akrZaluli (mag. xelSek-
Sesabamisad, `samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis~ rulebiT, SinaganawesiT da a. S), Tumca damsaqmebels mainc
cnebis gansasazRvrad, unda vixelmZRvaneloT ara mkacrad daekisros pasuxismgebloba dasaqmebulis mxridan am qmedebis
gansazRvruli formulebiT, aramed saqmis garemoebebis er- ganxorcielebisaTvis. aseT SemTxvevebSi pasuxismgeblobis da-
TianobaSi SefasebiT, yvela faqtoris gaTvaliswinebiT. kisreba, ZiriTadad, Semdeg SemTxvevebSi xdeba:
_ damsaqmebelma dasaqmebuls neba darTo marTlsawinaaR-
mdego qmedeba ganexorcielebina ara pirdapiri, aramed nagu-
4.2 samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis farglebis lisxmevi formiT. saerTo samarTlis sistemis qveynebSi `nagu-
gadaWarbeba lisxmevi uflebamosilebis”126 midgoma popularuli iyo me-20
saukunis dasawyisSi. sasamarTlo praqtikam127 `nagulisxmev
qmedebis samsaxurebrivi movaleobis farglebSi ganxor-
cielebisaTvis ganmsazRvrelia, nebadarTuli iyo Tu ara zia- 123
cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 323.
nis gamomwvevi qmedeba damsaqmeblis mier. 124
iqve, gv. 327.
125
iqve, gv. 328.
126
implied authority
120
cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 330. 127
Limpus v. London General Omnibus Co, (1862); The Court Of Appeal. xelmisawvdomia:
121
Саватье. Р ., Теория обязательств, Москва, 1972, стр. 344. http://www.swarb.co.uk/lisc/VicLi18491899.php; Leslie Francis Rose v Chistopher Plenty 1,
122
cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 331. WLR 141 (1976), England and Wales Court of Appeal. xelmisawvdomia: http://www.bailii.

238 239
uflebamosilebasTan~ dakavSirebiT ganmarta, rom, marTalia, dasaqmebulis mier zianis miyenebisas samsaxurebrivi mova-
dasaqmebulebi damsaqmeblisgan pirdapir akrZalul qmedebebs leobis Sesrulebis cnebis gansazRvraze imsjela luizianas
axorcielebdnen, Tumca damsaqmebels pasuxismgebloba mainc uzenaesma sasamarTlom saqmeze Baumeister v. Plunkett.132 adre
unda dakisreboda, radgan man dasaqmebuls situacia Seuqmna miRebul gadawyvetilebebze (Orgeron v. McDonald133 da Benoit v.
aseTi qmedebis ganxorcielebisTvis.128 Capitol Manufacturing Co134) dayrdnobiT sasamarTlom ganmarta,
_ SesaZlebelia dasaqmebuli damsaqmeblis mxridan pirda- rom samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis procesi exeba
pir akrZalul qmedebas axorcielebdes, Tumca qmedeba samsax- samuSaos drosa da adgils, xolo samsaxurebrivi movaleo-
urebrivi movaleobis Sesrulebisas xorcieldebodes, kerZod, bis Sesrulebis farglebi _ samuSaos xasiaTs.135 sasamarTlos
roca akrZalva exeba qmedebis ganxorcielebis formas da ara ganmartebiT marTlsawinaaRmdego qmedeba samsaxurebrivi
farglebs.129 qmedebis ganxorcielebis formis Secvlas SeiZle- movaleobis Sesrulebisas iTvleba Cadenilad, roca `qmedeba
ba samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis mizani edos safuZ- drois, adgilisa da misi gamomwvevi mizezebis gaTvaliswinebiT
vlad. magaliTad, saerTo samarTlis sasamarTlo praqtikis imdenad axlos aris dakavSirebuli mis samsaxurebriv mova-
mixedviT, xelqveiTis qmedeba `samsaxurebrivi movaleobis Car- leobebTan, rom SeiZleba miCneuli iyos damsaqmeblis biznes
CoebSia”, Tu xelqveiTi agrZelebs samuSaos mimcemis komerci- riskis ganxorcielebad, gansxvavebiT im qmedebisagan, romelic
uli miznebis realizacias.130 magaliTad, `traileris daqirave- gamowveulia dasaqmebulis pirovnuli (piradi), damsaqmeblis
bulma mZRolma Secvala dasaxuli marSuti da daejaxa fexiT interesisagan damoukidebeli, gare mizezebiT”.136
mosiarules. Tu mZRolma damsaqmeblis piradapiri akrZalvis sasamarTlom, agreTve, miuTiTa luizinas saapelacio sa-
miuxedavad daarRvia micemuli instruqcia, avaria CaiTvleba samarTlos erT-erT gadawyvetilebaze,137 romliTac dadginda
mZRolis mier piradi miznebiT gamoyenebuli samsaxurebrivi rom samuSao adgilas, samuSao saaTebSi muSakis deliqturi
movaleobis Sesrulebis gamo da ara mis Sedegad Cadenilad, qmedeba avtomaturad ar iwvevda damsaqmeblis pasuxismge-
xolo Tu mZRoli damsaqmeblis pirdapiri akrZalvis darRve- blobas, Tu dasaqmebulis qmedeba pirovnuli xasiaTis iyo da
vas amarTlebda tvirTis swrafad Catanis motiviT, qmedeba
samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis farglebSi ganxor- 132
Amy Elizabeth Baumeister v. Loyce Plunkett, Humana, inc. D/B/A Humana Hospital – Brent-
cielebulad CaiTvleba”.131 wood, and Health Care Indemnity; Supreme Court of Louisiana, Case No. 95-C-2270, May 21,
1996. xelmisawvdomia: http://biotech.law.lsu.edu/cases/la/torts/Baumeister.htm.
133
Ragan Dufrene Orgeron et al. Individually and on Behalf of her Minor Child, Jordan Robert
4.3 samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis farglebi da Orgeron v. Joseph M. Mcdonald, et al. Supreme Court of Louisiana, No. 93-C-1353. September
3, 1993.xelmisawvdomia: http://www.leagle.com/xmlResult.aspx?xmldoc=19931659618So
sazRvargareTis sasamarTlo praqtika 2d1041_11452.xml&docbase=CSLWAR2-1986-2006.
134
John R. Benoit v. Capitol Manufacturing Company, et al. Supreme Court of Louisiana. Case
samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis farglebis No. 92-C-2920. April 12, 1993. xelmisawvdomia: http://www.leagle.com/xmlResult.aspx?xm
ldoc=19931094617So2d477_11023.xml&docbase=CSLWAR2-1986-2006
dasadgenad, sainteresoa ramdenime ucxouri sasamarTlo 135
ix. Baumeister v. Plunkett, sec. 21 ,,The course of employment test refers to time and place’’;
gadawyvetilebis mimoxilva. ,,The scope of employment test examines the employment-related risk of injury”.
136
iqve, sec. 22 `Tortious conduct of the [employee must be] so closely connected in time,
org/ew/cases/EWCA/Civ/1975/5.html. place, and causation to his employment duties as to be regarded as a risk of harm fairly attribut-
128
Harpwood V., dasaxelebuli naSromi, p. 360. able to the employer’s business, as compared with conduct instituted by purely personal consid-
129
,,prohibition applies to the way in which the job is done, rather than the scope of the job erations entirely extraneous to the employer’s interest~.
itself”, Cook J., dasaxelebuli naSromi, p. 336. 137
Leroy H. Scott v. Commercial Union Insurance Company, Court of Appeal of Louisiana,
130
cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi gv. 331. Second Circuit, Case No. 14882, May 10, 1982. xelmisawvdomia: http://www.leagle.com/
131
cit. cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 320. xmlResult.aspx?xmldoc=1982742415So2d327_1694.xml&docbase=CSLWAR1-1950-1985.

240 241
kavSiri ar hqonda mis samsaxurebriv movaleobebTan.138 saqmeze Dubai Aluminium Co Ltd v. Salaam,144 sasamarTlom
marTlsawinaaRmdego qmedebasa da samsaxurebriv movaleo- iuridiul kompanias daakisra pasuxismgebloba misi partnioris
bas Soris kavSiris dadgenis mizniT sasamarTloebis didi nawili TaRliTuri saqcielisaTvis, romelmac misTvis dakisrebuli
iyenebs `axlo kavSirisa”139 da `sawarmoo riskis”140 testebs. uflebamosilebis farglebi (kompaniis klientebisaTvis komer-
saqmeze Mattis v. Pollock,141 sasamarTlom `axlo kavSirisa~ ciuli garigebebis dadebis kuTxiT iuridiuli momsaxurebis
da `sawarmoo riskis“ testebis gamoyenebiT pasuxismgebloba gaweva) aramarTlzomierad gamoiyena da klients ukanono ga-
daakisra Ramis klubs misi dacvis TanamSromlis mier klienti- rigebis dadebaSi daexmara (riTac klientma mosarCeles fi-
saTvis miyenebuli zianisaTvis (sxeulis dazianebisaTvis). moce- nansuri ziani miayena). TaRliTur garigebaSi monawile kom-
mul SemTxvevaSi, sasamarTlom `axlo kavSiris“ testi farTod paniis partniors sanacvlod mogeba ar miuRia, klientma mas
ganmarta da klubis pasuxismgebloba gaavrcela dacvis Tanam- mxolod iuridiuli momsaxurebisaTvis gankuTvnili sazRauri
Sromlis im qmedebaze, romelic ganxorcielda samsaxurebrivi gadauxada. mocemul SemTxvevaSi sasamarTlom ganmarta, rom
movaleobis Sesrulebisagan damoukideblad (dacvis TanamSrom- sawarmoo saqmianoba moicavs garkveul risks (mesame pirebisaT-
lis piradi motiviT da droiTi wyvetiT), Tumca, amavdrou- vis SesaZlo zianis moyenebis risks), im pirTa moqmedebis gamo
lad, bma hqonda samsaxurebrivi movaleobis SesrulebasTan.142 romlebic monawileoben sawarmos saqmianobaSi. roca es riski
sasamarTlom droiTi wyveta samsaxurebrivi movaleobis realizdeba, sawarmo valdebulia, uzrunvelyos misi anazRau-
Sesrulebasa da zianis miyenebas Soris ar CaTvala arsebiTad, reba.145 sasamarTlom Tavisi argumentacia, agreTve daafuZna
ramdenadac zianis miyeneba klubSi ganxorcielebuli qmedebis `axlo kavSiris test~-ze da ganacxada, rom mocemul SemTx-
(gaZevebis) Tanmdevi Sedegi iyo. mocemul SemTxvevaSi, sasamarT- vevaSi qmedeba imdenad mWidrod iyo dakavSirebuli dasaqme-
lom damsaqmebelze pasuxismgeblobis dakisreba gaamarTla bulisaTvis nebadarTul qmedebasTan (komerciuli garigebebis
Semdegi argumentaciiT _ dacvis TanamSromlis pirdapir mova- dadeba), rom aramarTlzomieri qmedeba ganxiluli unda yo-
leobas klubSi wesrigis dacva warmoadgenda. klubis xelmZ- filiyo sawarmos biznes saqmianobis nawilad.146
Rvanelobas moswonda misi agresiuli qmedebebi da mouwodeb- sasamarTlom ganmarta, rom xSirad kompaniis TanamSrom-
da kidec urCi klientebis mimarT agresiulad moqceuliyo. lebi scildebian maTTvis miniWebuli uflebamosilebis far-
Sesabamisad, damsaqmebels am qmedebebis SesaZlo gamovlenis glebs, zogjer ugulvebelyofen kidec dadgenil miTiTebebs.
formasTan da SedegTan dakavSirebuli SesaZlo riskic unda aseT SemTxvevaSi samarTliania pasuxismgebloba daekisros
hqonoda gacnobierebuli.143 kompanias, vidre dazaralebuli darCes naklebi finansuri
SesaZleblobis mqone deliqtis mimyenebeli subieqtis pirisp-
ir. Sesabamisad, farTo ganmarteba unda mieces `samsaxurebrivi
138
ix. Baumeister v. Plunkett , sec. 35.
139
Close connection test. movaleobis Sesrulebis“ cnebas.147
140
Enterprise risk test.
141
David Wilson Mattis v. Gerard Pollock (t/a Flamingo’s Nightclub), Royal Courts of Justice,
Case No: B3/2002/2324, July 1 2003.
xelmisawvdomia: http://high-court-justice.vlex.co.uk/vid/hq-01x03080-52993237.
142
dacvis TanamSromelma wesrigis damrRvevi klienti klubidan gaaZeva. 144
Dubai Aluminium company Limited v. Salaam, House of Lords, [2002] Ukhl 48, Decem-
gaZevebis procesSi maT Selaparakeba mouvidaT. klubidan gaZevebis Semdeg ber 5, 2002. xelmisawvdomia: http://www.publications.parliament.uk/pa/ld200203/ldjudgmt/
klients winaaRmdegoba aRar gauwevia, Tumca Selaparakebis gamo Seura- jd021205/green-1.htm.
cxyofilma dacvis TanamSromelma axlomdebare saxlidan dana moitana da 145
iqve sec. 21.
klients sxeulis dazianeba miayena. 146
iqve sec. 36.
143
ix. Mattis v. Pollock, sec.33 147
iqve sec. 22.

242 243
4.4 samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis farglebi da yenebisaTvis saxeze unda iyos sami subieqti _ damsaqmebeli,
qarTuli sasamarTlo praqtika zianis mimyenebeli (dasaqmebuli) da dazaralebuli. amasTan,
sarCeli Setanili unda iyos zianis mimyeneblis damsaqmeblis
rogorc zemoT aRvniSne, qarTul sasamarTlo praqtikaSi winaaRmdeg. mocemul SemTxvevaSi ki figurirebda mxolod ori
ssk-is 997-e muxlis ganmartebas iSviaTad vxvdebiT. amasTan, subieqti _ zianis mimyenebeli (notariusi) da dazaralebuli.
sasamarTlo gadawyvetilebaTa mcire nawilSi `samsaxurebrivi amasTan, sarCeli notariusis winaaRmdeg iyo Setanili.
movaleobis Sesrulebis farglebis~ interpretacia araswori notariusma zianis gamomwvevi qmedeba samsaxurebrivi mova-
formiT xdeba. kerZod, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos leobis Sesrulebisas ganaxorciela, Tumca es faqti qmedebas
2005 wlis 14 aprilis as-1254 _ 1392 - 04 ganCinebaSi, sasamarT- avtomaturad ssk-is 997-e muxlis regulirebis sferoSi ar
lom notariusis mier miyenebuli zianis warmoSobis safuZvlis aqcevs. qmedebis deliqtad miCnevisaTvis sakmarisia, saxeze iyos
(saxelSekrulebo an deliqturi) gansazRvrisaTvis arasworad generaluri deliqtis oTxive elementi (marTlsawinaaRmdego
gamoiyena ssk-is 997-e muxli. kerZod, mosarCelis ganmartebiT, qmedeba, ziani, mizezobrivi kavSiri da brali). Sesabamisad, sa-
notariusma mas sakredito da giravnobis xelSekrulebis safa- samarTlo uflebamosili iyo notariusis qmedeba deliqturi
suri arasworad (zedmeti odenobiT) gadaaxdevina. mosarCelis samarTlis zogadi normis (992) safuZvelze ganemarta, riTac
moTxovnaze sasarCelo xandazmulobis vadis gavrceleba-ar- gverds auvlida ssk-is 997-e muxlis analogiis wesiT gamoyene-
gavrcelebis sakiTxis gansazRvrisaTvis sasamarTlos msjelo- bas, xolo samarTlebrivad igive Sedegs miiRebda _ mosarCelis
bis sagans warmoadgenda notariusis qmedebis xasiaTis gansaz- moTxovnis uflebaze xandazmulobis arasaxelSekrulebo vada
Rvra: zianis miyeneba saxelSekrulebo samarTlisa Tu deliq- gavrceldeboda.
turi samarTlis farglebSi ganxorcielda. uzenaesma sasamarT- administraciuli da sxva kategoriis saqmeebze saqarT-
lom notariusis qmedeba miiCnia deliqtur-samarTlebriv velos uzenaesi sasamarTlos 2008 wlis 11 dekembris # bs-
qmedebad ssk-is 997-e muxlze dayrdnobiT. misi ganmartebiT 1156-1156-118 (k-08) ganCinebaSi sasamarTlom arasworad gamoiy-
- `ssk-is 997-e muxli aregulirebs samsaxurebrivi movaleo- ena ssk-is 997-e muxli. kerZod, saqarTvelos finansTa samin-
bis Sesrulebisas miyenebuli zianis anazRaurebis wess. aRniS- istros sagangebo legionis razmis oficerma T.x-m sasarCelo
nuli normis mixedviT, piri valdebulia, aanazRauros ziani, gancxadebiT mimarTa sasamarTlos mopasuxe senakis samedicino
romelic miadga mesame pirs misi muSakis marTlsawinaaRmdego socialuri eqspertizis winaaRmdeg. mosarCelis ganmartebiT,
moqmedebiT Tavisi SromiTi (samsaxurebrivi) movaleobis Ses- man samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebisas daiziana marcxena
rulebisas. gansaxilvel SemTxvevaSi notariusi axorcielebs Tvali da dakarga mxedveloba asi procentiT. mosarCelis pi-
ra sajaro samarTlebriv uflebamosilebas, asrulebs Tavis radi eqimis daskvnisa da poliklinikis mimarTvis safuZvelze,
samsaxurebriv movaleobas da mis mier miyenebuli ziani deli- socialuri eqspertizis biurom mosarCeles ganusazRvra uva-
qturi valdebulebebidan da ara saxelSekrulebo valdebule- dod saerTo SesaZleblobis SezRudva. mosarCele ar eTanxme-
bebidan warmoSobili ziania”. sasamarTlom CaTvala, rom ziani boda saeqsperto biuros Sefasebas da iTxovda misi Canaweris
deliqturi samarTlis safuZvelze iyo miyenebuli, Sesabamis- baTilad cnobas. saqme ganixila samive instanciis sasamarT-
ad, mosarCelis moTxovna xandazmulobis arasaxelSekrulebo lom. pirveli instanciis sasamarTlom daakmayofila mosar-
vadas dauqvemdebara. Celis moTxovna, saapelacio sasamarTlom gaauqma pirveli
qmedebis deliqturi xasiaTis gansazRvrisaTvis sasamarT- instanciis sasamarTlos gadawyvetileba, radganac CaTvala,
lom arasworad ganmarta ssk-is 997-e muxli. am muxlis gamo- rom sasamarTlom ar gamoikvlia faqtobrivi garemoeba sxe-

244 245
ulis dazianebasTan dakavSirebiT. sasamarTlos ganmartebiT xdis ara TavisTavad ziani, aramed brali. iuristisaTvis es
_ `saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 997-e muxlis Tanaxmad, iseTive elementaruli WeSmaritebaa, rogorc qimikosisaTvis
piri valdebuli iyo aenazRaurebina ziani, romelic miadga TavisTavad nagulisxmebi faqti _ anaTebs ara sinaTle, aramed
mesame pirs misi muSakis marTlsawinaaRmdego moqmedebiT Ta- haerSi arsebuli Jangbadi”.149
visi SromiTi (samsaxurebrivi) movaleobis Sesrulebisas. paux- 1975 wels saqmeze Li v.Yellow Cab Co.,150 kaliforniis uzen-
ismgebloba ar dadgeboda, Tu muSaki moqmedebda bralis pasux- aesma sasamarTlom daadgina, rom `sistemaSi, sadac pasuxismge-
ismgebloba, mocemul SemTxvevaSi ki T. x.-s (mosarCelis) ziani bloba dafuZnebulia bralze, bralis xarisxi gansazRvravs
ar iyo mizezobriv kavSirSi mis samsaxurebriv-SromiT saqmi- pasuxismgeblobas”.151
anobasTan, dazianeba gamowveuli iyo misive gaufrTxilebeli bralis cnebaSi amosavalia samoqalaqo brunvisaTvis Cveu-
moqmedebiT, rac ar iyo dakavSirebuli samsaxurebrivi mova- li yuradRebianobis gamoCena,152 Sesabamisad, piris braleulo-
leobis SesrulebasTan”. sakasacio sasamarTlom ki saqme ar mi- bis dasadgenad saWiroa gairkves, gamoavlina Tu ara man nam-
iRo warmoebaSi dauSveblobis gamo. mocemul SemTxvevaSic, sa- dvili meurnisaTvis, WeSmariti mesakuTrisaTvis damaxasiaTe-
samarTlos ar unda gaekeTebina miTiTeba ssk-is 997-e muxlze. beli mzrunveloba.153
kerZod, mosarCelem samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebisas romis klasikuri epoqidan dRemde, samoqalaqo samarTal-
tramva miiRo, Sesabamisad, dazaralebulic Tavad aris. ssk-is Si moqmedebs universaluri formula _ TiToeuli piri pasuxs
997-e muxlis konstruqciis mixedviT ki muSaki ara dazarale- agebs mxolod Tavisi braliT miyenebuli zianisaTvis.154 me-17
buli, aramed deliqturi qmedebis ganmaxorcielebeli piria. da me-18 saukuneebis bunebiTi samarTlis skolis warmomadgen-
orive SemTxvevaSi, sasamarTlom ssk-is 997-e muxli Seu-
sabamod ganmarta: marTalia, es muxli aregulirebs samsax- 149
cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 321.
150
Li v. Yellow Cab Co., 13 Cal.3d 804, 119 Cal.Rptr. 858, 532 P.2d 1226 (1975). Bernard v.
urebrivi movaleobis Sesrulebisas miyenebuli zianis anaz-
The Attorney General of Jamaica. xelmisawvdomia: http://www.lawnix.com/cases/li-yellow-
Raurebis wess, magram norma warmoadgens damsaqmeblis mimarT cab.html.
moTxovnis uflebis warmoSobis safuZvels da ar unda moxdes 151
Schwartz. G.T., dasaxelebuli naSromi, p. 2.
152
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, (zoiZe b.), wigni mesame,
misi gamoyeneba yvela im zianis mimarT, romelic samsaxure- Tbilisi 2001, gv. 370, Semdgomi miTiTebiT: qoCaSvili q., dasaxelebuli naS-
brivi movaleobis Sesrulebisas dadga. romi, gv. 88.
153
Гражданское и торговое право зарубежных государства, т. 1, под ред. Васильева Е.А.
и Комарова А. С., М., 2004, стр. 467. Semdgomi miTiTebiT: qoCaSvili q., dasaxele-
buli naSromi, gv. 88. ,,germanul civilistur mecnierebaSi brali ganimarteba
V. brali, rogorc pasuxismgeblobis safuZveli rogorc ganzraxvisa (zianis mimyenebelma icoda da surda sakuTari qmedebis
Sedegi) da gaufrTxileblobis (samarTaldamrRvevis qmedebaSi ar arsebobs
brali aris nebaunariani piris mier, kanoniT an xelSek- samoqalaqo brunvisaTvis aucilebeli windaxeduleba) momcveli obieqturad
rulebiT dadgenili movaleobis darRveva sxva pirisaTvis marTlsawinaaRmdego da subieqturad gakicxvadi qmedeba qmedunariani pirisa;
franguli samarTlebrivi doqtrinis Tanaxmad braleuli moqmedeba saxezea,
uaryofiTi Sedegis gacnobierebiTa da surviliT (an survi- Tu saqme gvaqvs akrZalul moqmedebasTan da kanoniT pirze dakisrebuli mova-
lis gareSe), samoqalaqo brunvis monawilisaTvis saWiro gul- leobis darRvevasTan, xolo rusuli samoqalaqo-samarTlebrivi mecniereba
modginebisa da windaxedulobis daucvelad. 148 bralis cnebaSi moiazrebs piris mier im SesaZlo zomebis miuReblobas, rac
saWiro iyo misi qmedebis arasasurveli Sedegebis asacileblad da rac mas
ieringis ganmartebiT `anazRaurebisaTvis valdebuls masze dakisrebuli movaleobebisa da samoqalaqo brunvis konkretuli piro-
bebis gaTvaliswinebiT saWiro mzrunvelobisa da windaxedulebis garkveuli
148
qoCaSvili q., saseminaro naSromi `brali rogorc samoqalaqo - samarT- xarisxiT gamoCenisas SeeZlo ganexorcielebina” cit.: qoCaSvili q., dasaxele-
lebrivi pasuxismgeblobis piroba (SedarebiTsamarTlebrivi kvleva)~, 2007, gv. buli naSromi, gv. 88.
17. 154
qoCaSvili q., dasaxelebuli naSromi, gv. 83.

246 247
lebi liberaluri individualizmis poziciidan gamomdinare, ismgeblobis dakisrebisaTvis ar aris saWiro saxeze iyos dam-
amtkicebdnen braleuli pasuxismgeblobis princips: individis saqmeblis brali.159 saqmeze Bernard v. The Attorney General of Jamaica
saqmianobis Tavisufleba izRudeba Tavisive pasuxismgeblobiT sasamarTlom daadgina, rom `pasuxismgebloba sxvisi qmedebi-
mxolod im zianisaTvis, rac gamoiwvia mis mier saerTo wesis saTvis, aris mkacri pasuxismgebloba, ramdenadac damsaqmebels
mixedviT moqmedebis valdebulebis braleulad darRvevam.155 pasuxismgebloba Tavisi bralis gareSec ekisreba, ra Tqma unda,
Tumca, samoqalaqo brunvis monawileTa interesebis dacvis agreTve, arsebobs SemTxvevebi, roca damsaqmeblebis bralic
mizniT, zogjer, braleuli pasuxismgeblobis principidan figurirebs, magram es savaldebulo ar aris“.160 damsaqmebeli
gadaxveva xdeba saWiro. analogiur SemTxvevas warmoadgens SesaZlebelia pasuxismgebeli iyos dasaqmebulis qmedebisaTvis
swored damsaqmeblis pasuxismgebloba dasaqmebulis mier miy- imisgan damoukidebelad, ramdenad gulisxmierad moaxdina man
enebuli zianisaTvis. dasaqmebulis arCeva da zedamxedveloba.161
rusuli samarTlebrivi doqtrinis mixedviT ar aris saval-
debulo, saxeze iyos damsaqmeblis brali, Tumca dasaqmebulis
5.1 damsaqmeblis pasuxismgeblobis safuZveli _ braleu- bralis arseboba savaldebuloa.162
li pasuxismgeblobis principi Tu mkacri pasuxismge- safrangeTis samoqalaqo samarTlis kodeqsis 1384-e muxli
bloba iTvaliswinebs damsaqmeblis pasuxismgeblobas dasaqmebulis
mier miyenebuli zianisaTvis pirvelis piradi bralis miuxe-
samarTlis sistemaTa umravlesoba dasaqmebulis qmede- davad.163 amasTan, Tu zianis miyenebis momentSi dasaqmebuli
bas damsaqmeblis qmedebad ganixilavs,156 Sedegad, damsaqmebels deliqtuunaro iyo, damsaqmebeli zians anazRurebs mxolod
pasuxismgeblobas Tavisi piradi bralis gareSe akisrebs. maga- maSin, Tu aseTi TanamSromlis samsaxurSi miRebisas damsaqme-
liTad, saerTo samarTlisa da romanuli samarTlis siste- belma icoda an unda scodnoda misi deliqtuunarobis Sesaxeb.
mis qveynebSi damsaqmeblis pasuxismgeblobisaTvis sakmarisia amasTan, TanamSromlis bralis dadasturebis tvirTi awevs
mxolod dasaqmebulis mier samsaxurebrivi movaleobis Ses- dazaralebuls.164
rulebisas marTlsawinaaRmdego braleuli qmedebiT zianis avstriis samarTlis mixedviT, damsaqmebelze pasuxismge-
miyeneba (damsaqmeblis piradi bralis arsebobis gareSe), Tumca blobis dakisrebisaTvis, agreTve, saWiroa misi piradi brali,
calkeul qveynebSi157 damsaqmeblis bralis arsebobac saval- Tumca gansxvavebiT germanuli da Sveicaruli samarTlisagan,
debuloa. amasTan, am qveynebis kanonmdeblobaSi damsaqmeb-
lis brali ivaraudeba dazaralebulis sasargeblod, bralis 159
Cook J., dasaxelebuli naSromi, p. 333.
ararsebobis mtkicebis tvirTi ki damsaqmebels awevs.158 160
Bernard v.The Attorney General of Jamaica, para 21 – BAIL II), 2004, The court of appeal of
Jamaica, xelmisawvdomia: http://www.bailii.org/uk/cases/UKPC/2004/47.html.
saerTo samarTalSi miiCneva, rom damsaqmebelze pasux- 161
Non-Delegable Duties and Vicarious Liability , Report on law of neglegance, 2002, p.
167. damsaqmeblis pasuxismgeblobis mkacr pasuxismgeblobad gansaxilvelad,
155
Цваигерт К., Кётц Х., Введение в сравнительное правоведение в сфере частного agreTve, ix. Levinson J., Vicarious liability for intentional torts, Journal of Personal Inju-
права, т. 2, М., 1998, стр. 388; Semdgomi miTiTebiT qoCaSvili q., dasaxelebuli ry Law, December 2005. xelmisawvdomia: http://www.1cor.com/1158/?form_1155.reply-
naSromi, gv. 83. ids=282; Magnus U., Micklitz H.W., Comparative Analysis of National Liability Systems for
156
xelqveiTi mewarmis `meore me~ (alter ego), `misi xelia~ (long arm); dasaqmebu- Remedying Damage Caused by Defective Consumer Services, (A Study Commissioned by
lis brali ganixileba rogorc damsaqmeblis brali - `Qui facit per alium facit pie the European Commission, Final Report), Comperetive part, 2004. p. 8. xelmisawvdomia:
se - vinc moqmedebs sxvisi saxeliT, moqmedebs TviTon, Semdgomi miTiTebiT, ec.europa.eu/consumers/cons_safe/serv.../liability/reportd_en.pdf.
cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 335. 162
Саватье Р., dasaxelebuli naSromi, cтр. 342.
157
magaliTad: germania, Sveicaria da avstria. 163
cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 326.
158
Giliker P., dasaxelebuli naSromi, p. 22. 164
iqve, gv. 329.

248 249
mtkicebis tvirTi ekisreba dazaralebuls. amasTan, moqmedebs ucvleli iyo me-19 saukunis meore naxevramde, Tumca special-
gamonaklisi: Tu dazaralebuli daamtkicebs, rom dasaqmebuli uri regulirebis qveS xvdeboda sawarmoo travmatizmis sfero
profesiulad uvargisia, maSin damsaqmebeli pasuxs agebs bra- _ muSis umciresi Secdomis gamo zianis miyenebis riski imdenad
lis miuxedavad.165 TvalsaCino iyo, rom metad usamarTlo iqneboda damsaqmebels
amasTan, zemoaRniSnul SemTxvevebSi ar gvxvdeba wmin- daemtkicebina sakuTari arabraleuloba da Tavi aeridebina
da mkacri pasuxismgebloba; iTvleba, rom `brali, Tumc ara pasuxismgeblobisaTvis.170 Sedegad, germaniis samoqalaqo ko-
aucileblad zianis mimyeneblis brali, aqac rCeba pasuxismge- deqsis 831-e paragrafTan erTad moqmedebda specialuri saim-
blobis winapirobad”166. perio kanoni (Imperial Liability Act of 1871), romelic sarkinigzo
dasaqmebulis bralTan mimarTebiT gansxvavebuli midgo- kompaniebze, maRaroebze, qvissamtexloebze da qarxnebze awe-
maa germanul samarTalSi. me-19 saukunis bolos, germaniis sebda pasuxismgeblobas sawarmos personalis mier miyenebuli
samoqalaqo kodeqsis Seqmnis periodSi, sxvisi qmedebisaTvis zianisaTvis (xelmZRvanelebis bralis miuxedavad).171
pasuxismgeblobis instituti ukve cnobili iyo inglisuri da rogorc zemoT aRiniSna, germanul samarTalSi damsaqmeb-
franguli samarTlisaTvis, Tumca germaniis samoqalaqo kod- lis brali ivaraudeba dazaralebulis sasargeblod da bralis
eqsis 831-e paragrafis167 formulireba mainc ise moxda, rom ararsebobis mtkicebis tvirTi awevs damsaqmebels. Tumca am
saxeze gvaqvs ara pasuxismgebloba sxvisi qmedebisaTvis, aramed ukanasknels xSirad uWirs imis mtkiceba, rom misi mxridan bra-
pasuxismgebloba sakuTari qmedebisaTvis (arasakmarisi kon- li ar arsebobs. Sesabamisad, damsaqmeblis mxridan zedamxed-
trolisa da zedamxedvelobis gamo).168 germanuli samarTlis velobis elementis arsebobis dasadgenad sasamarTlo did
mixedviT, damsaqmebels pasuxismgebloba ekisreba mxolod ma- yuradRebas uTmobs Sida xelmZRvanelobis sistemis elements
Sin, Tu saxezea misi brali.169 am midgomis axsna pragmatul xas- (romelic arsebobs dasaqmebulsa da damsaqmebels Soris) da
iaTs atarebs - msgavsi midgomis damkvidreba mcire sawarmoebis im RonisZiebebs, rasac SromiTi urTierTobis orive monawile
mZime finansuri zewolisagan gaTavisuflebis mizniT iyo gan- axorcielebda, raTa ziani ar damdgariyo (gafrTxilebebi, ue-
pirobebuli. cari Semowmebebi).
germanuli samarTlebrivi doqtrina mocemul sakiTxze did organizaciebSi rTulia, amtkico, rom damsaqmebelma
yvela dasaqmebuli gulisxmierad SearCia. Sesabamisad, damkvi-
165
iqve, gv. 322. drda praqtika, rom damsaqmebels unda daemtkicebina, rom man
166
iqve, gv. 320. am sakiTxze, agreTve, ix. Schwartz. G.T., dasaxelebuli naSromi p. 5.
167
germaniis samoqalaqo kodeqsis 831-e paragrafis pirveli abzacis mixed-
gulisxmierad SearCia wamyvani TanamSromeli (piri, romelmac
viT `piri vinc sxvas avalebs davalebis Sesrulebas, pasuxismgebelia im zian- uSualod airCia da zedamxedvelobda zianis mimyenebels). Tum-
isaTvis, romelsac es ukanaskneli davalebis Sesrulebisas ayenebs mesame pirs. ca aseTi sistema ar gamodga samarTliani da TviT germanuli
zianis anazRaurebis valdebuleba ar dgeba, Tu marwmunebeli iCens daqirave-
buli piris arCevisas samoqalaqo brunvaSi aucilebel zrunvas, xolo Tu man sasamarTloebi cdiloben gverdi auaron am praqtikas.172
unda SeiZinos mowyobilobebi an xelsawyoebi an uxelmZRvanelos davalebis ramdenadac, germanul kanonmdeblobaSi damsaqmeblis pa-
Sesrulebas, _ aucilebel zrunvas iCens SeZenisa Tu xelmZRvanelobisas anda, suxismgeblobisaTvis aucilebelia misi brali, dazaralebulis
Tu ziani mainc dadgeboda aseTi zrunvis gamoCenis SemTxvevaSic”. germaniis
samoqalaqo kodeqsi, (mTargmneli da red. WeWelaSvili z.) Tbilisi, 2010.
168
Tort Law in Poland,Germany and Europe, edited by Bettina Heiderhoff, Grzegorz Zmij. Eu- 170
cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 321.
ropean Law Publishers, 2009, p. 80. 171
iqve, gv. 320. ix. agreTve Markesines B.S., Unberath H., dasaxelebuli naSromi, p.
xelmisawvdomia: http://books.google.ge/books?ei=O0B3T_SbIa_44QSmqvSqDw&id=Bya8 695 da Tort Law in Poland,Germany and Europe, p. 8.
BQBlvzQC&dq=tort+law+in+europe%2C+poland+and+germany&q=vicarious+libility#v=sni 172
Markesinis B.S. & Unberath H., The German Law of Torts”, 4th ed. Oxford:Hart Publishing,
ppet&q=vicarious%20libility&f=false 2002, 700. xelmisawvdomia: http://books.google.ge/books?id=qjkPSbD_8zgC&printsec=fron
169
Magnus U., Micklitz H.W., dasaxelebuli naSromi, p. 10. tcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false.

250 251
interesebis dacvis mizniT, praqtikaSi mimarTaven sam gzas, gzebs germaniis samoqalaqo kodeqsis 831-e paragrafis regu-
raTa gverdi auaron germaniis samoqalaqo kodeqsis 831-e para- lirebis sferodan Tavis daRwevis mizniT.177
grafiT dadgenil mowesrigebas da damsaqmebels pasuxismge- qarTuli sakanonmdeblo mowesrigeba frangul, rusul
bloba misi bralis gareSec daakisron:173 da saerTo samarTlis sistemaSi damkvidrebuli mowesrigebis
germanul Sromis samarTalSi (iseve, rogorc saerTo msgavsia; mas Sualeduri mdgomareoba uWiravs braleuli pasux-
samarTalSi) dasaqmebuls aqvs ufleba, mosTxovos damsaqme- ismgeblobis principsa da mkacr pasuxismgeblobas Soris. ker-
bels mis mimarT wayenebuli zianis anazRaurebis moTxovnis Zod, ramdenadac dasaqmebulis qmedeba damsaqmeblis qmedebad
dakmayofileba.174 ganixileba, saxeze ar gvaqvs wminda braleuli pasuxismge-
_ germanuli sasamarTlo praqtika germaniis samoqalaqo blobis sistema - damsaqmeblis pasuxismgeblobisaTvis misi
kodeqsis 831-e paragrafs175 gverds 31-e paragrafis176 farTo piradi brali ar aris saWiro. meore mxriv, pasuxismgeblobis
interpretaciiT uvlis (romelic realurad ayalibebs pasuxis- dakisrebisaTvis saWiroa arsebobdes dasaqmebulis brali, Se-
mgeblobas sxvisi qmedebisaTvis). 31-e paragrafSi mocemuli sabamisad, arc wminda mkacr pasuxismgeblobasTan gvaqvs saqme.
ganmarteba - `dadgenili Sinagani struqturis mixedviT daniS-
nuli warmomadgeneli~ gulisxmobs im pirebs, romelebic gaT-
valiswinebulia iuridiuli piris wesdebaSi. Tumca, realurad 5.2 dazaralebulis brali, rogorc damsaqmeblis pasuxis-
sasamarTlo praqtika amas ar iTxovs da sakmarisia saxeze iyos mgeblobis gamomricxavi garemoeba
piri, romelsac organizaciis mniSvnelovani da maxasiaTebeli
funqciis gakontroleba SeuZlia da romelic mesame pirisaT- damsaqmeblis mxridan zianis miyenebisas SesaZlebelia ar-
vis miCneulia rogorc `dadgenili Sinagani struqturis mixed- sebobdes dazaralebulis bralic. dazaralebulis mxridan
viT daniSnuli warmomadgeneli”. braleuli qmedeba da am qmedebis xarisxi proporciul gavle-
_ mesame midgomis mixedviT, pasuxismgebloba ekisreba nas axdens damsaqmeblis pasuxismgeblobis xarisxze.
pirdapir damsaqmebels ara 831-e, aramed 823-e paragrafis ziani, Sereuli bralis arsebobisas, zianis mimyeneblisa da
safuZvelze, romlebic ayalibebs zogad pasuxismgeblobas dazaralebulis erToblivi moqmedebis ganuyofeli Sedegia,
deliqturi qmedebisaTvis. romlis gayofa mizezobriobis mixedviT, anu imis dadgena, Tu
Sesabamisad, germanul samarTalSi arsebuli xisti mid- zianis ra nawili iqna miyenebuli TiToeulis mier, SeuZlebe-
gomebis gamo, sasamarTlo iZulebulia, mimarTos gansxvavebul lia. amitom zianis anazRaurebis valdebuleba da anazRaurebis
moculoba ganisazRvreba mxareTa braleulobis xarisxiT —
173
Tort Law in Poland, Germany and Europe, p. 83, ix. agreTve, Markesinis B.S., Unberath ufro metad romeli mxaris braliT aris ziani gamowveuli.178 am
H., dasaxelebuli naSromi, p. 702.
dros adgili aqvs zianis mimyeneblis pasuxismgeblobis Semcire-
174
saerTo samarTalSi es principi agreTve dafarulia sadazRvevo kompaniebs
Soris arsebuli jentlmenuri SeTaxmebiT, romelsac safuZveli Caeyara saq- bas da zianis Sesabamisi nawilis dazaralebulze dakisrebas.179
meze Lister v. Remfoed Ice &Cold Storage Ltd (1957) (xelmisawvdomia: http://www.safe- amaze miuTiTebs, agreTve, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos
typhoto.co.uk/subsite/case%20i%20j%20k%20l/lister_v_romford_ice__cold_storage.htm).
dawvrilebiT ix. John Cook -“Law of Tort”, fifth edition, England, Harlow, 2001, p. 339.
rekomendaciebi SromiTi movaleobis Sesrulebisas muSakis
175
ix. sqolio 166.
176
`kavSiri pasuxismgebelia mesame mxaris winaSe zianisaTvis, romelic miy- 177
Magnus U., Micklitz H.W., dasaxelebuli naSromi, p. 18.
enebul iqna gamgeobis, gamgeobis wevris an dadgenili Sinagani struqturis 178
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, gv. 481, Semdgomi
mixedviT daniSnuli warmomadgenlis moqmedebis Sedegad misTvis dakisrebu- miTiTebiT qoCaSvili q., dasaxelebuli naSromi, gv. 97.
li saqmianobis ganxorcielebis dros.” (mTargmneli da red. WeWelaSvili z.) 179
Иоффе О.С., Обязательственное право, М., 1975, стр. 63, Semdgomi miTiTebiT: qo-
Tbilisi, 2010. CaSvili q., dasaxelebuli naSromi, gv. 96.

252 253
janmrTelobisaTvis vnebis miyenebis Sedegad zianis anazRau- anazRaurebis valdebuleba orives ekisreba.183
rebasTan mimarTebiT (sasamarTlos ganmarteba SesaZlebelia, vfiqrob, zemoaRniSnuli SemTxvevebidan yvelaze misaRebs
agreTve, gavrceldes sxvisi qmedebisaTvis pasuxismgeblobis damsaqmeblis pasuxismgeblobis Semcireba warmoadgens (ro-
institutTan dakavSirebiT) - `zianis anazRaurebis odenobis gorc es mocemulia uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebSi).
gansazRvrisaTvis mniSvnelovania sawarmos bralis xarisxis erTaderTi varianti, roca damsaqmebeli SeiZleba mTlianad
dadgena. Tu ubeduri SemTxveva mxolod sawarmos braleuli gaTavisufldes pasuxismgeblobisagan, SeiZleba iyos is Sem-
moqmedebiT (Sromis kanonmdeblobis, Sromis dacvis wesebis, Txveva, roca dazaralebulis mxareze aris ganzraxi brali,
normebisa da sxva normatiuli aqtebis moTxovnaTa ugulve- xolo dasaqmebulis mxareze martivi gaufrTxilebloba. aseT
belyofiT an arasaTanado SesrulebiT) aris gamowveuli, igi dros (saqmis garemobebidan gamomdinare) SesaZloa, vimsjeloT
srulad anazRaurebs damdgar zians, rac Seexeba Sereuli bra- damsaqmeblis pasuxismgeblobisagan srulad gaTavisuflebis
lis arsebobis SemTxvevebs, sasamarTlos ganmartebiT zianis sakiTxze.
dadgomaSi sawarmos bralis arseboba ukve warmoadgens sawar-
mos pasuxismgeblobis safuZvels. dazaralebulis bralis ar- 5.3 dasaqmebulis brali _ misi regresuli pasuxismge-
seboba ki aris sakompensacio Tanxis Semcirebis da ara sawar-
blobis safuZveli
mos pasuxismgeblobisagan gaTavisuflebis safuZveli“.180
Sereul bralTan dakavSirebiT Sveduri samarTlis mixed- regresi (laT. `regressus”) romelime piris an dawesebulebis
viT miCneulia, rom dazaralebulis martivi gaufrTxilebloba moTxovnaa, romelic waredgineba iseT pirs an organizacias,
ar unda iyos mxedvelobaSi miRebuli, aramed yuradReba unda romlis valdebulebac man Seasrula.184 damsaqmebels dasaqme-
gamaxvildes mxolod ganzraxi da uxeSi gaufrTxileblobiT bulis mier miyenebuli zianis anazRaurebis Semdgom, swored
ganxorcielebul qmedebebze. 181 regresis wesiT gadaxdili Tanxis anazRurebis moTxovnis
Sereuli bralis dros romis samarTali dazaralebuls ufleba warmoeSoba.
arTmevda zianis anazRaurebis moTxovnis SesaZleblobas, amasTan, regresis wesiT Tanxis anazRaurebis moTxovnis
radgan dazaralebulad ar iTvleboda is, vinc Tavisi braliT, ufleba damsaqmebels yovelTvis ar warmoeSoba. germanuli sa-
Tundac martivi gaufrTxileblobiT ganicdida zians. samarTlo praqtikis mier SemuSavebulia principi - mewarmis
Sveicariis valdebulebiTi kanonSi (44-e muxli) dazara- valdebuleba pasuxismgeblobisagan gaaTavisuflos xelqveiTi,
lebulis bralis arsebobisas miTiTebulia rogorc movalis Tu dasaqmebulis mier zianis miyeneba moxda martivi gaufrTx-
pasuxismgeblobisagan gaTavisuflebaze, ise pasuxismgeblobis ileblobiT.185 amis mizezad damsaqmeblis saqmianobis risks Tv-
moculobis SezRudvaze.182 lian: `momuSavis Secdomebi, romlis Tavidan acileba SeiZle-
franguli samoqalaqo samarTlis mixedviT, Tu zianis war- boda; Tumca angariSgasawevia cdomilebis saxiT, axasiaTebs
moSobis erTaderTi mizezi dazaralebulis braleuli moq-
medebaa, samarTaldarRvevis pasuxismgeblobis sakiTxi ar dge- 183
Морандьер Л. Ж , Гражданское право франции, М., 1960, стр. 407, Semdgomi miTiTe-
ba, xolo Tu saxezea orive mxaris brali, Sesabamisad, zianis biT: qoCaSvili q., dasaxelebuli naSromi, gv. 97.
184
WabaSvili m., ucxo sityvaTa leqsikoni (Seadgina da winasityvoba daurTo m.
180
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis WabaSvilma), mesame Sesworebuli da Sevsebuli gamocema, Tbilisi, 1989, gv. 600.
sasamarTlo praqtikis problematur sakiTxebze, gv. 89. xelmisawvdomia: http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=3&t=34215
181
Magnus U, Micklitz H.W., dasaxelebuli naSromi, p. 9. 185
Tu moTxovna waeyena dasaqmebuls, mas SeuZlia mosTxovos damsaqmebels zia-
182
Май С.К., Очерк общей части буржуазного обязательственного права, М., 1953, стр. nis anazRaurebis Sesaxeb mesame piris sarCelisagan mTlianad an nawilobriv
150. Semdgomi miTiTebiT: qoCaSvili q., dasaxelebuli naSromi, gv. 97. gaTavisufleba.

254 255
nebismier saqmianobas da aris damsaqmeblis saqmianobis riskis blis winaaRmdeg.192 ssk-is 992-e muxlis safuZvelze saqarT-
nawili“.186 Sesabamisad, Tu damsaqmeblis winaaRmdeg aRZruli velos uzenaesma sasamarTlom 2003 wlis 13 seqtembers saqmeze
sarCeli dakmayofilda, igi ver mosTxovs dasaqmebuls gaweuli as _ 8-711-03 solidarulad daakisra pasuxismgebloba gaze-
xarjebis regresis wesiT anazRaurebas,187 an, Tu dasaqmebulis Tis redaqciasa da Jurnalists pativis, Rirsebisa da saqmiani
winaaRmdeg aRZruli sarCeli dakmayofilda (da mis mimarT reputaciis Semlaxavi informaciis Semcveli statiis gamoqvey-
sarCeli uaryofil iqna), mas mainc evaleba dasaqmebulis gaT- nebisaTvis.193 (deliqtur samarTalSi zogadi da specialuri
visufleba pasuxismgeblobisagan.188 normis erTdrouli gamoyeneba, agreTve, satransporto saSu-
saerTo samarTlis mixedviT regresis ufleba SeuzRuda- alebis mier miyenebuli zianis anazRaurebisas gvxvdeba; qarTu-
vad gamoiyeneba bralis yvela formasTan mimarTebiT; misi Sez- li sasamarTlo praqtikis mixedviT sarCeli SeiZleba aRiZras
Rudva bralis romelime konkretuli formiT ar xdeba.189 rogorc satransporto saSualebis mflobelis, ise zianis mi-
amasTan, zogierT samarTlebriv sistemaSi sakanonmdeblo myeneblis mimarT ssk-is 999-e da 992-e muxlebis safuZvelze).194
donezea gawerili is SemTxvevebi, roca damsaqmebels ufleba solidaruli pasuxismgeblobis sakiTxi SeiZleba, agreTve,
ar aqvs regresuli sarCeli gamoiyenos dasaqmebulis winaaRm- dadges im SemTxevevaSi, roca zianis mimyenebeli ramdenime
deg. 190 dasaqmebulia. aseT SemTxevaSi damsaqmebeli uflebamosilia, re-
sainteresoa, dasaqmebulis regresuli pasuxismgebloba gresuli sarCeli waradginos dasaqmebulis mimarT Tavisi arCev-
vrceldeba mxolod dazaralebulisaTvis miyenebul zianze, aniT. sarCeli SeiZleba, agreTve, wardgenil iqnes yvela mova-
Tu, agreTve, im xarjebze, romelic damsaqmebelma gaswia zianis lis winaaRmdeg ssk-iT dadgenili wesebis Sesabamisad. rTulde-
anazRaurebasTan dakavSirebiT (sasamarTlo da sasamarTlos- ba siatuacia, roca faqtobrivi garemoebebidan gamomdinare ver
gareSe xarjebi).191 vfiqrob, damsaqmebels ufleba aqvs moiTxo- dgindeba uSualod romelma dasaqmebulma ganaxorciela zianis
vos mxolod is xarji, romelic gaswia dazaralebulis sa- gamomwvevi qmedeba - Tu regresuli moTxovnis ufleba yvela
sargeblod, xolo sasamarTlo da sasamarTlosgareSe xarjebis dasaqmebuls solidarulad waredgineba, arsebobs saSiSroeba
anazRaurebis moTxovnis ufleba dasaqmebulisagan mas ar aqvs; imisa, rom romelime dasaqmebul(eb)s usamarTlod mouwios dam-
es ukanaskneli misi saqmianobis riskis nawils warmoadgens. saqmeblisaTvis zianis anazRaureba. meore mxriv, usamarTlo
dasaqmebulis mimarT damsaqmeblis regresuli moTxovnis mdgomareobaSi aRmoCndeba damsaqmebeli, Tu mas SeezRudeba
uflebis arseboba ar gamoricxavs dazaralebulis uflebas regresuli sarCelis gamoyenebis ufleba, Tu dasaqmebulTa
zianis anazRaurebis Taobaze sarCeli aRZras zianis mimyene- gansazRvruli wridan konkretuli zianis mimyenebeli subi-
eqtis identifikacia ver moaxdina. aseT dros mtkicebis tvirTi
186
cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv.326 damsaqmebelze gadava: man unda amtkicos, rom ziani marTlac
187
miuxedavad imisa, rom amis uflebas pirdapir aZlevs germaniis samoqalaqo
kodeqsis 840-e paragrafis meore abzaci. konkretuli dasaqmebulis mier aris miyenebuli.
188
cvaigerti k., kotci h., dasaxelebuli naSromi, gv. 326.
189
iqve, gv. 331.
190
F.Trindade and P.Cane, The Law of Torts in Australia, 3rd ed. (1999), p. 744, Semdgomi
miTiTebiT Non-Delegable Duties and Vicarious Liability , Report on law of neglegance, 2002,
p. 166 . 192
msgavs situaciaSi zianis mimyeneblis mimarT sarCelis aRZvris uflebas iZl-
191
`sasamarTlo xarjebs Seadgens saxelmwifo baJi da saqmis ganxilvasTan daka- eva, agreTve, germaniis samoqalaqo kodeqsis 840-e paragrafis meore nawili.
vSirebuli xarjebi. sasamarTlosgareSe xarjebs warmoadgens advokatisaTvis 193
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2003 wlis 12 seqtembris № as - 8 711-03
gaweuli xarjebi, dakarguli xelfasi (ganacduri), mtkicebulebaTa uzrunvel- gadawyvetileba.
sayofad gaweuli xarjebi, agreTve, mxareTa sxva aucilebeli xarjebi~ – sssk- 194
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2010 wlis 15 ivlisis #as-39-38-10 da
is 37-e muxli, parlamentis uwyebani, 47-48, 31. 12. 1997 w.. 2011 wlis 21 Tebervlis #as-1275-1122-10 ganCinebebi.

256 257
VI. nawilobrivi deliqtunarianoba da misi gavlena dam- saqmian urTierTobebSi Tavis ufleba-movaleobebs axorcie-
saqmeblis pasuxismgeblobaze lebs rogorc fizikuri piri.200 amdenad, Tu ssk-is 65-e mux-
lis me-2 nawilis safuZvelze emansipirebuli arasrulwlovani
rogorc zemoT aRiniSna, dasaqmebulis qmedeba ganixileba individualuri mewarmis saxiT SromiT urTierTobaSi Sevida
rogorc damsaqmeblis qmedeba, Sesabamisad, am ukanasknelze damsaqmeblis statusiT (risi uflebac mas aqvs), Sesabamisi
pasuxismgeblobis dakisrebac dasaqmebulis qmedebidan gamom- winapirobebis arsebobis SemTxvevaSi, aris Tu ara valdebuli
dinareobs. Tumca, imisaTvis, rom ssk-is 997-e muxlis safuZ- aanazRauros ziani ssk-is 997-e muxlis Sesabamisad?
velze damsaqmebels pasuxismgebloba daekisros, is Tavadac doqtrinaSi iTvleba, rom nawilobrivi deliqtunarianoba
unda iyos deliqtunariani. `deliqtunarianoba aris piris un- ukavSirdeba piris asaks da ara mis qmedunarianobas. emansipaci-
ari, Caidinos iseTi akrZaluli qmedeba, romlisTvisac kanoni is Sedegad arasrulwlovani SeuzRudavad qmedunariani xdeba
iTvaliswinebs pasuxismgeblobas“.195 sawarmos gaZRolis sferosTan dakavSirebul urTierTobebSi,
ssk-s 994-e muxlis pirveli nawilis mixedviT, aTidan Tumca SeuzRudavi qmedunarianoba ar gulismobs SeuzRudav
Tvramet wlamde piri nawilobriv deliqtunariania,196 Sesabam- deliqtunarianobas.201
isad, mis mimarT bralis dabali standarti vrceldeba197 _ igi am midgomas Semdegi argumentebiT amyareben:
pasuxs ar agebs miyenebuli zianisaTvis, Tu `zianis miyenebisas 1. ssk-is 65-e muxlis me-2 nawilSi mocemuli Canaweri `am
mas ar SeeZlo Tavisi moqmedebis mniSvneloba gaego“. sferosaTvis Cveulebriv urTierTobebSi“ igulisxmeba sax-
amdenad, sainteresoa im damsaqmeblis pasuxismgeblobis elSekrulebo (valdebulebiT-samarTlebrivi) urTierTobidan
sakiTxis ganxilva, romlis sruli emansipacia ssk-is 65-e mux- gamomdinare ufleba-movaleobebi da ara deliqtur-samarT-
lis me-2 nawilis safuZvelze198 ganxorcielda (rac, Tavis lebrivi valdebulebebi.
mxriv, moicavs emansipacias samewarmeo saqmianobasTan dakav- 2. nawilobrivi deliqtunarianobis erT-erTi mizezi aras-
Sirebuli SromiTi urTierTobebis mimarT). `mewarmeTa Sesaxeb“ rulwlovnis dacvaa mZime materialuri da moraluri pasux-
saqarTvelos kanonis me-2 muxlis pirveli nawilis mixedviT ismgeblobisagan (swored amitom mis kanonier warmomadgenlebs
individualuri mewarme sawarmos (mewarme subieqts) warmoad- ekisrebaT subsidiuri pasuxismgebloba arasrulwlovanis mier
gens.199 indvidualuri mewarme ar aris iuridiuli piri da igi braleulad zianis miyenebisas). emansipaciis safuZvelze sru-
li qmedunarianobis mopoveba gavlenas ver axdens arasrulw-
195
cit. mariamiZe g, deliqturi valdebulebani, saxelmZRvanelo konspeqti
lovanis materialur mdgomareobaze.
studentebisaTvis (zianis anazRaureba saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 992-e 3. srulwlovani piris qmeduunarod aRiareba, an misi qme-
muxlis mixedviT da adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos gadawyvetile- dunarianobis SezRudva gavlenas ver axdens mis deliqtunari-
baTa gaTvaliswinebiT), I gamocema, 2001, gv. 20.
196
,,aT welze meti asakis, magram arasrulwlovani piri pasuxs agebs im zian- anobaze. Sesabamisad, qmedunarianoba da deliqtunarianoba da-
isaTvis, romelic man sxvas miayena, garda im SemTxvevisa, roca zianis miyenebi- moukidebeli cnebebia. 202
sas mas ar SeeZlo Tavisi moqmedebis mniSvneloba gaego“. ssk-is 992-e muxlidan gamomdinare, moTxovnis uflebis
197
mariamiZe g, dasaxelebuli naSromi, gv. 22.
198
,,Tu kanonieri warmomadgeneli aniWebs Teqvsmeti wlis asaks miRweul aras-
rulwlovans sawarmos damoukideblad gaZRolis uflebas, maSin am sfero- ismgeblobis sazogadoeba (Sps), saaqcio sazogadoeba (ss, korporacia) da koop-
saTvis Cveulebriv urTierTobebSi igi SeuzRudavad qmedunariani xdeba. es erativi”. ,,mewarmeTa Sesaxeb” saqarTvelos kanoni, saqarTvelos parlamentis
wesi gamoiyeneba rogorc sawarmos dafuZnebis, aseve likvidaciisa da SromiTi uwyebebi, 21-22, 28.10.1994 w.
urTierTobebis dawyebis an damTavrebis mimarT.” 200
,,mewarmeTa Sesaxeb” saqarTvelos kanonis me-2 muxlis mesame nawili.
199
,,mewarme subieqtebi arian: individualuri mewarme, solidaruli pasuxismge- 201
mariamiZe g, dasaxelebuli naSromi, gv. 23.
blobis sazogadoeba (sps), komandituri sazogadoeba (ks), SezRuduli pasux- 202
mariamiZe g, dasaxelebuli naSromi, gv. 24-29.

258 259
warmoSobisas nawilobriv deliqtunarian arasrulwlovanze davad ekisreba, Sesabamisad, nawilobriv deliqtunarian aras-
pasuxismgeblobis dakisrebisaTvis saWiroa generaluri deli- rulwlovanze pasuxismgeblobis dakisreba-ardakisrebis ber-
qtis oTxive elementis (marTlsawinaaRmdego qmedeba, mizezo- ketad misi mxridan `qmedebis mniSvnelobis gagebis unari~ ar
brivi kavSiri, ziani da brali) arseboba. amasTan, pasuxismge- gamodgeba. sakiTxis Riad datovebis Tavidan acilebis mizniT,
blobis dakisrebisaTvis yovel konkretul SemTxvevaSi unda zemoaRniSnuli SemTxvevis msgavsad, vfiqrob, am SemTxvevaSic
Sefasdes, Seswevda Tu ara mas konkretuli qmedebis mniSvnelo- kanonier warmomadgenels unda daekisros pasuxismgebloba
bis gagebis unari, (analogiur situaciaSi misi asakis rigiTi analogiis gamoyenebiT.
arasrulwlovnis qcevis analizis safuZvelze).203 dazaraleb-
ulma unda amtkicos, rom am konkretul situaciaSi, nebism- daskvna
ieri sxva, im asakis arasrulwlovani sakuTari qmedebis mniSvn-
elobas gaigebda. Tu mosarCelem arasrulwlovnis brali ver marTalia, damsaqmeblis pasuxismgebloba dasaqmebulis
daamtkica, mas SeuZlia pasuxismgeblobis dakisreba moiTxovos mier miyenebuli zianisaTvis qarTul samarTalSi sakanonmde-
kanonier warmomadgenelze 994-e muxlis me-2 nawilis analo- blo donezea mowesrigebuli, Tumca mizanSewonilia, doq-
giiT: kanonierma warmomadgenelma arasrulwlovans sawarmos trinisa da sasamarTlo praqtikis doneze moxdes calkeuli
gaZRolis ufleba mianiWa, Sesabamisad, mas yvela zoma unda sakiTxebis damuSaveba, rac Tavis mxriv normis gamWvirvalo-
mieRo arasrulwlovanis daufiqrebeli qmedebiT gamowveuli bis, samoqalaqo brunvis stabilurobisa da dazaralebulis in-
zianis Tavidan asacileblad.204 teresebis dacvis safuZveli iqneba.
amdenad, zogadi deliqtis SemTxvevaSi arasrulwlovanis 1. ssk-is 997-e muxlis regulirebaze doqtrinisa da sa-
emansipacia gavlenas ver axdens mis deliqtunarianobaze. samarTlo praqtikis simwire normis araswori interpreta-
dazaralebuls ki SeuZlia kanonis analogiis gamoyenebiT zianis ciisa da gamoyenebis safrTxes badebs. Sesabamisad, qarTulma
anazRaureba moiTxovos misi kanonieri warmomadgenlisagan.205 sasamarTlo praqtikam sasurvelia ganmartos normis winapiro-
Tumca ssk-is 994-e muxlSi mocemuli piroba - `arasrulw- bebi, gansakuTrebiT ki samsaxurebrivi movaleobis Sesrulebis
lovani piri pasuxs agebs im zianisaTvis, romelic man sxvas mi- farglebis gansazRvris kuTxiT.
ayena, garda im SemTxvevisa, roca zianis miyenebisas mas ar SeeZ- 2. dasaregulirebelia damsaqmeblis nawilobrivi deliq-
lo Tavisi moqmedebis mniSvneloba gaego“ - bralis kategorias tunarianobis problema. Teqvsmet wels miRweuli arasrulw-
miekuTvneba. imis dadgena Seswevda Tu ara arasrulwlovans lovanisaTvis sawarmos gaZRolis uflebis miniWeba, sawarmos
konkretuli qmedebis mniSvnelobis gagebis unari misi braleu- saqmianobasTan dakavSirebuli SromiTi urTierTobis dawyebis
lobis Secnobis sakiTxs usvams xazs (brali moicavs marTlwi- uflebis miniWebasac moicavs. Sesabamisad, arasrulwovani
naaRmdegobasa da Secnobas, braleulad moqmed pirs gaazre- SeiZleba Tavad iyos damsaqmebeli. dasaqmebulis mier zianis
buli aqvs, is rom misi qmedebiT ilaxeba sxvisi ufleba da xe- miyenebisas unda ganisazRvros zianis anazRaurebaze pasux-
lyofas ar gaaCnia kanonieri safuZveli206). qarTuli samarTlis ismgebeli subieqti _ nawilobriv deliqtunariani, arasrulw-
mixedviT, damsaqmebels pasuxismgebloba Tavis bralis miuxe- lovani damsaqmebeli (romelsac moTxovnis ufleba ssk-is 997-e
da 994-e muxlis mesame nawilidan gamomdinare waredgineba) an
misi kanonieri warmomadgeneli, (romelsac ssk-is 994-e muxlis
203
mariamiZe g, dasaxelebuli naSromi, gv. 22.
204
iqve, gv. 26-27. meore nawilisa da 997-e muxlebis analogiis safuZvelze dae-
205
mariamiZe g, dasaxelebuli naSromi, gv. 28. kisreba zianis anazRaurebis valdebuleba).
206
qoCaSvili q. dasaxelebuli naSromi, gv. 88-89.

260 261
ramdenadac, qarTuli samarTlebrivi mowesrigeba dam- salome fruiZe
saqmebels pasuxismgeblobas piradi bralis gareSec akisrebs,
xolo ssk-is 994-e muxlis mesame nawili braleuli pasuxismge- dasaqmebulis dacva ucxouri elementis monawileobiT gaforme-
blobis princips eyrdnoba (nawilobriv deliqtunariani piri bul SromiT xelSekrulebaSi
pasuxs agebs im zianisaTvis, romelic man sxvas miayena garda
im SemTxvevebisa, roca zianis miyenebisas mas ar SeeZlo Tavisi Sesavali
qmedebis mniSvneloba gaego), logikuri iqneba, Tu pasuxismge-
saqarTvelos saxelmwifoebrivi damoukideblobis aRdge-
bloba arasrulwlovnis kanonier warmomadgenels daekisreba.
nis Semdeg sazRvrebis gaxsnam da ucxouri kapitalis moZrao-
amgvari midgomiT arasrulwlovani daculi iqneba material-
bam aucilebeli gaxada saerTaSoriso kerZo samarTlis sferos
uri da moraluri pasuxismgeblobisagan, kanonieri warmomad-
momwesrigebeli Tanamedrove moTxovnebis Sesabamisi kanonmde-
genlis gadaxdisunarianobis faqtori ki (arasrulwlovnisagan
blobis SemuSaveba.1
gansxvavebiT), Tavis mxriv, dadebiTad imoqmedebs dazaralebu-
ekonomikuri ganviTareba da migraciis procesis gaaqti-
lis interesebze.
ureba iwvevs sul ufro meti raodenobis samarTlebrivi urT-
3. mizanSewonilia, doqtrinasa da sasamarTlo praqtikaSi
ierTobis warmoSobas ucxouri elementis monawileobiT. am
damuSavdes ssk-is 997-e muxlis gamoyenebis sakiTxi samoqa-
urTierTobebis masStabi mravalmxrivia da moicavs sainvesti-
laqo-samarTlebrivi urTierTobebisas aradelegirebadi val-
cio, saxelSekrulebo, deliqtur, SromiT, saojaxo da memkvi-
debulebebis kuTxiT. kerZod, sazRvargareTis qveynebis doq-
dreobiT urTierTobebs.2
trinisa da sasamarTlo praqtikis msgavsad, normis gamoyeneba
saqarTvelos parlamentma 1998 wlis 29 aprils miiRo
ar unda SeizRudos mxolod SromiTi urTierTobebiT da igi
kanoni `saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb”3, romelSic
gamonaklisi saxiT unda gavrceldes im samoqalaqo-samarT-
Tavmoyrilia koliziuri da saprocesosamarTlebrivi normebi.
lebriv urTierTobebze, romelic SemkveTis mxridan zedamxed-
es kanoni qmnis sferos momwesrigebel normatiul bazas.
velobis qveS xorcieldeba (SemkveTis aradelegirebad val-
Tanamedrove kerZo samarTalSi gansakuTrebiT ikveTeba
debulebebze). miT ufro, rom qarTuli sakanonmdeblo mow-
raime obieqturi niSniT „gansxvavebuli“ mxaris dacvis ten-
esrigeba amis saSualebas iZleva - ssk-is 997-e muxlSi sityva
dencia.4 calkeul kategorias mikuTvnebuli piri, maT Soris,
`samsaxurebrivi“ frCxilebSi aris mocemuli, rac mas sityva
dasaqmebuli kontrahentTan mimarTebiT cud poziciaSia eko-
`SromiTTan“ mimarTebiT `meorexarisxovanis“, gamonaklisis
nomikuri gagebiT, informirebulobisa da codnis mxriv da
saxes aZlevs. Sesabamisad, aRniSnuli normis safuZvelze (gam-
mtkicebis saSualebebTan mimarTebiT.5 „sisuste“ moiTxovs
onaklisis saxiT) pasuxismgebloba SeiZleba daekisros SemkveT-
sac, menardis mier aradelegirebadi valdebulebis Sesrulebi- 1
ix. gamyreliZe s., `sasamarTlos saerTaSoriso kompetencia saerTaSoriso
sas miyenebuli zianisaTvis. kerZo samarTalis procesSi”, Jurnali `marTlmsajuleba da kanoni”, #3 (30),
2011 w., gv. 15.
2
ix. kokaia l., `saqarTvelos kanonSi daTqmis instituti saerTaSoriso kerZo
samarTlis Sesaxeb da misi srulyofis zogierTi sakiTxi”, Jurnali `marTlmsa-
juleba da kanoni”, #4 (27), 2010, gv. 77.
3
ix. vebgverdze: www.matsne.gov.ge
4
Sead. Cherenychenko O., Fundamental Rights, Contract Law and the Protection of the Weaker
Party, Sellier, European Law Publishers, 2007, p. 4.
5
ix. gaeros generaluri asambleis 1985 wlis 16 aprilis N39/248 rezolucia
momxmarebelTa dacvis Sesaxeb, muxli 1, bmulze http://www.un.org/documents/ga/

262 263
urTierTobis mxareebs Soris Tanafardobis aRdgenas.6 ganviTa- vad gansazRvron xelSekrulebis mimarT moqmedi samarTali.9
rebuli qveynebis saerTaSoriso kerZo da saerTaSoriso kerZo SromiTi xelSekrulebebi, rogorc wesi, warmoadgens e.
saproceso samarTali iTvaliswinebs am saWiroebas. maTi kanon- w. `mierTebis~ xelSekrulebebs, romlebic winaswar Camoya-
mdeblobebi Seicavs specialur normebs ucxouri elementis libebulia damsaqmeblis mier, dasaqmebuls ar aqvs saSualeba,
monawileobiT gaformebuli xelSekrulebis `susti~ mxaris da- Secvalos misi pirobebi. Sesabamisad, Zlieri mxare xelSek-
sacavad, raTa gadaiWras sakiTxi, romeli qveynis sasamarTlos rulebidan gamomdinare davebis gadasawyvetad airCevs misTvis
mieniWos davis ganxilvis kompetencia da romeli qveynis kanon- yvelaze xelsayrel kanonmdeblobas. am saSiSroebis Tavidan
mdeblobam daareguliros xelSekrulebidan warmoSobili dava acilebis mizniT rogorc evropuli kavSiris, aseve qarTuli
ise, rom uzrunvelyofili iqnes dasaqmebulis uflebebis dacva.7 kanonmdebloba iTvaliswinebs dasaqmebulis damcav normebs.
am mxriv, garkveuli progresi aRiniSneba qarTul kanonmdeb-
lobaSic, kerZod, saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb 1.1 reglamenti #593/2008 `romi I”
saqarTvelos kanonis 38-e muxli iTvaliswinebs dasaqmebulis
damcav regulacias moqmedi samarTlis gansazRvris kuTxiT, evropuli parlamentisa da sabWos #593/2008 reglamen-
Tumca kanonSi araferia naTqvami xelSekrulebasTan dakavSire- ti `saxelSekrulebo valdebulebebis mimarT gamosayenebeli
buli davis ganmxilveli kompetenturi sasamarTlos gansaz- samarTlis Sesaxeb”, romelmac Secvala romis 1980 wlis 19
Rvris Sesaxeb. ivnisis konvencia `saxelSekrulebo valdebulebebis mimarT
statiis mizania ucxouri elementis monawileobiT gamosayenebeli samarTlis Sesaxeb”, miRebul iqna 2008 wlis 17
gaformebul SromiT xelSekrulebaSi dasaqmebulis damcavi ivniss10 da ZalaSi Sevida 2009 wlis 17 dekembers. Sesabamisad,
normebis mimoxilva evropuli kavSiris samarTlis mixedviT da igi moqmedebs am TariRidan gaformebul xelSekrulebebze.11
maTi Sedareba qarTuli samarTliT gaTvaliswinebul wesebTan, pirveli muxlis pirveli punqtis Tanaxmad, reglamen-
am gziT qarTul samarTalSi arsebuli problemebisa da xarve- ti gamoiyeneba kanonTa konfliqtis dros, saxelSekrulebo
zebis warmoCena, maTi gadaWris gzebis dasaxva da rekomenda- valdebulebebis mimarT, romlebic gamomdinareobs samoqalaqo
ciebis SemuSaveba. Sesabamisad, gamoyenebuli iqneba SedarebiT- da samewarmeo sferodan.
samarTlebrivi kvlevis meTodi. reglamenti moqmedebs evropuli kavSiris yvela wevr qve-
yanaSi. misi koliziuri normiT gansazRvruli qveynis samarTa-
li gamoiyeneba maSinac, rodesac es qveyana ar aris evropuli
1. dasaqmebulis damcavi koliziursamarTlebrivi norme-
kavSiris wevri.12
bi evropuli kavSirisa da qarTul samarTalSi garda zogadi koliziuri normisa, reglamenti Seicavs
ucxouri elementis monawileobiT warmoSobil saxelSek- specialur normebs momxmareblebis, dasaqmebulebisa da
rulebo urTierTobebSi, pirvel rigSi, moqmedebs mxareTa av- dazRveulebis interesebis dasacavad.13
tonomiis principi8, romlis Tanaxmad, mxareebs SeuZliaT, Ta-
9
ix. Mayer P., Heuzé V., Droit international privé, 9e édition, Montchretien, 2007, p. 523.
res/39/a39r248.htm. 10
ix. bmulze http://www.awex.be/fr-BE/L’exportpratique/conseil-export/reglementation/
6
ix. kereseliZe d., „kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi“, Tbilisi, Documents/Loi-applicable-au-contrat-de-travail-et-element-d-extraneite.pdf.
eSsi, 2009, gv. 6. 11
ix. bmulze http://lazareff-lebars.com/entree-en-vigueur-du-reglement-%C2%ABrome-
7
Sead. zaaliSvili v., `samomxmareblo da SromiTi xelSekrulebebis koliziurs- i%C2%BB-n%C2%B0-5932008/.
marTlebrivi aspeqtebi”, qarTuli samarTlis mimoxilva, 7/2004-4, gv. 676. 12
ix. reglamentis muxli 2.
8
`le principe de la loi d’autonomie~. 13
ix. reglamentis deklaraciuli nawili, 23-e punqti.

264 265
SromiT xelSekrulebas exeba reglamentis me-8 muxli, ro- 1.1.1 samuSaos Sesrulebis Cveulebriv adgilas moqmedi
melic SesaZleblobas utovebs mxareebs, Tavad airCion xelSek- samarTali (lex loci laboris)
rulebis mimarT moqmedi samarTali im daTqmiT, rom es ar unda
iwvevdes dasaqmebulis uflebaTa dacvis standartis dawevas. evropuli kavSiris sasamarTlos18 mier gakeTebuli
mxareebs SeuZliaT, maTi saxelSekrulebo urTierTobis sxva- ganmartebebis Sesabamisad reglamentSi Setanili iqna romis
dasxva nawili sxvadasxva qveynis samarTals dauqvemdebaron.14 konvenciiT gauTvaliswinebeli damateba dasaqmebulis mier
romeli qveynis samarTali iqneba dacvis minimaluri stan- samuSaos Cveulebriv Sesrulebis adgilis cnebis gasafarToeb-
dartis ganmsazRvreli? moqmedi samarTlis gansazRvrisaTvis, lad.19 kerZod, me-8 muxlis me-2 punqtis mixedviT, mxareebis
romlis gverdis avlac mxareebs SeTanxmebiT ar SeuZliaT, mier samarTlis aurCevlobis SemTxvevaSi, moqmedebs im qvey-
me-8 muxlSi mocemulia sami alternativa, romlebic agreTve nis samarTali, sadac an (aseTi qveynis ararsebobis SemTxveva-
gamoiyeneba mxareebis mier samarTlis aurCevlobis SemTxveva- Si) saidanac dasaqmebuli xelSekrulebis Sesrulebis mizniT
Si: pirvel rigSi, dasaqmebuli daculi unda iyos im qveynis Cveulebriv asrulebs samuSaos.20 es damateba SesaZlebels xdis,
imperatiuli normebiT, romelSic (an, aseTis ararsebobis Sem- norma gamoyenebul iqnes im SemTxvevebSi, rodesac arsebobs
TxvevaSi, romlidanac) is, Cveulebriv, asrulebs samuSaos; Tu qveyana, romelic warmoadgens `saqmiani operaciebis bazas”,21
aseTi qveynis gansazRvra SeuZlebelia, dasaqmebuls icavs im magaliTad, norma gamoiyeneba im personalis sasargeblod,
qveynis imperatiuli normebi, sadac mdebareobs misi damsaqme- romlebic muSaoben TviTmfrinavze, Tu arsebobs fiqsire-
beli dawesebuleba; Tumca, Tu saqmis garemoebebidan irkveva, buli wertili, baza, saidanac frenebis organizeba xdeba da
rom xelSekruleba ufro mWidrodaa dakavSirebuli sxva qveya- sadac personali sxva valdebulebebs asrulebs damsaqmeblis
nasTan, gamoiyeneba am qveynis kanonmdebloba. sasargeblod, rogoricaa registracia, usafrTxoebis Semow-
amgvarad, mxareebis mier xelSekrulebis mimarT moqmedi meba da a.S.22
samarTlis arCevis SemTxvevaSi dasaqmebulis dacvis minimalur qveyana, romelSic dasaqmebuli, Cveulebriv, asrulebs
standarts adgens is samarTali, romelic gamoyenebuli iqne- samuSaos, ar miiCneva Secvlilad, rodesac dasaqmebuli droe-
boda mxareebis mier xelSekrulebis mimarT moqmedi samarTlis biT asrulebs samuSaos sxva qveyanaSi.23 amis dasadgenad yu-
aurCevlobis dros.15 moqmedebs `yvelaze xelsayreli samarT- radReba unda mieqces sakiTxs, gaTvaliswinebulia Tu ara
lis~ principi: mxareTa avtonomia daSvebulia mxolod susti dasaqmebulis ukan dabruneba sazRvargareT muSaobis Semdeg.
mxaris sasargeblod.16 amgvarad, axali xelSekrulebis dadeba imave damsaqmebelTan
sakiTxi imis Sesaxeb, mxareebis mier arCeuli da minimal-
uri standartebis damdgeni qveynis samarTlis Sedareba unda
18
SemdgomSi – eks.
19
ix. Proposal for a regulation of the European Parliament and the Council on the Law ap-
moxdes savaldebulod Tu dainteresebuli mxaris moTxovnis plicable to contractual obligations (Rome I) bmulze http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/Lex-
safuZvelze, wydeba lex fori-is mixedviT.17 UriServ.do?uri=COM:2005:0650:FIN:EN:PDF, p. 7.
20
ix. reglamentis muxli 8.2 – „To the extent that the law applicable to the individual
employment contract has not been chosen by the parties, the contract shall be governed by the
law of the country in which or, failing that, from which the employee habitually carries out his
14
ix. bmulze http://www.awex.be/fr-BE/L’exportpratique/conseil-export/reglementation/ work in performance of the contract…”
Documents/Loi-applicable-au-contrat-de-travail-et-element-d-extraneite.pdf,, p. 1. 21
ix. Garsimartin Alférez F.J., The Rome I Regulation: Much ado about nothing? The European
15
ix. Garsimartin Alférez F.J., The Rome I Regulation: Much ado about nothing? The European Legal Forum (E) 2-2008, bmulze http://www.simons-law.com/library/pdf/e/884.pdf, p. I-76.
Legal Forum (E) 2-2008, bmulze http://www.simons-law.com/library/pdf/e/884.pdf, p. I-74. 22
ix. Proposal for a regulation of the European Parliament and the Council on the Law appli-
16
ix. iqve, gv. I-75. cable to contractual obligations (Rome I), p. 7.
17
ix. iqve, gv. I-75-I-76. 23
ix. reglamentis muxli 8.2.

266 267
an damsaqmeblis jgufSi Semaval sxva kompaniasTan ar unda niS- am SemTxvevaSi mniSvneloba ar aqvs, sad iyo dadebuli
navdes imas, rom dasaqmebuli droebiT ar aris mivlenili sxva SromiTi xelSekruleba.30 es damakavSirebeli faqtori ZiriTa-
qveyanaSi samuSaod.24 dad gankuTvnilia Ria zRvaSi navTobis mompovebel anZebze,
droebiT mivlinebaSi CaiTvleba agreTve is SemTxveva, gemebsa da msgavsi specifikis adgilebze momuSave dasaqmebul-
rodesac dasaqmebuli samuSaos iwyebs sxva qveyanaSi, magram TaTvis.31
Semdeg brundeba Tavis Cveulebriv samuSaos adgilas.25
evropul kavSirSi moqmedebs direqtiva #96/71 momsa-
1.1.3 mWidro kavSiris principi32
xurebis gawevis farglebSi dasaqmebulebis mivlinebis Sesaxeb,26
romelic Seicavs garkveul koliziur normebs. kerZod, direq- reglamentis me-8 muxlis me-4 punqtis mixedviT, Tu saq-
tiva nawilobriv faravs reglaments da adgens, rom dasaqmebu- mis garemoebebis erTobliobidan gamomdinareobs, rom xelSek-
lis droebiT mivlinebis SemTxvevaSi mimRebi qveynis saerTa- rulebas ufro mWidro kavSiri aqvs sxva qveyanasTan, misi
Soriso imperatiuli normebi daculi unda iyos. esenia: norme- samarTali unda iqnes gamoyenebuli. am normis amoqmedebis Sem-
bi, romlebic gansazRvravs minimalur xelfass, maqsimalur TxvevaSi aRar gamoiyeneba me-2-me-3 punqtebi.33
samuSao dros, janmrTelobis, usafrTxoebis dacvas samuSao preambulis me-16 punqtis Tanaxmad, reglamentis mizania
adgilze da a.S.27 Tumca direqtivis arseboba ar qmnis prob- samarTlebrivi sicxadis uzrunvelyofa, rasac ganapirobebs
lemas reglamentis moqmedebasTan mimarTebiT, radganac es ori koliziuri normebis winaswar ganWvretadoba. Tumca mosamar-
aqti, faqtobrivad, ar ewinaaRmdegeba erTmaneTs. amas adas- Tles unda hqondes SefasebiTi uflebamosileba, gansazRvros
turebs isic, rom direqtivis moTxovna dasaqmebulis droebiT im qveynis samarTali, romelsac yvelaze mWidro kavSiri aqvs
mivlinebis SemTxvevaSi mimRebi qveynis saerTaSoriso imperati- saqmesTan.
uli normebis dacvis Sesaxeb gaTvaliswinebulia reglamentis mWidro kavSiris koncefciis mixedviT, sasamarTlom
me-9 muxliTac (“saerTaSoriso imperatiuli normebi”).28 mxedvelobaSi unda miiRos xelSekrulebasTan dakavSirebuli
ara erTi romelime faqtobrivi garemoeba, aramed yvela er-
TobliobaSi da amis Semdeg unda gadawyvitos, romeli qveynis
1.1.2 damsaqmeblis adgilsamyofelze moqmedi samarTali
samarTliT moawesrigos xelSekruleba. es formula moqnili
reglamentis me-8 muxlis me-3 punqtis Tanaxmad, Tu moq- da, amave dros, obieqturia.34
medi samarTali ver dgindeba me-8 muxlis me-2 punqtis gamoy-
enebiT, xelSekruleba eqvemdebareba im qveynis samarTals, sa- samarTlebrivi aspeqtebi”, qarTuli samarTlis mimoxilva, 7/2004-4, gv. 690.
30
ix. Garsimartin Alférez F.J., The Rome I Regulation: Much ado about nothing? The European
dac mdebareobs misi damsaqmebeli dawesebuleba.29 Legal Forum (E) 2-2008, p. I-76.
31
ix. Giuliano M., Lagarde P., Report on the Convention on the law applicable to contractual
24
ix. Garsimartin Alférez F.J., The Rome I Regulation: Much ado about nothing? The European obligations, me-6 muxlis komentari, citirebulia: zaaliSvili v., `samomxmareblo
Legal Forum (E) 2-2008, bmulze http://www.simons-law.com/library/pdf/e/884.pdf, p. I-76. da SromiTi xelSekrulebebis koliziursamarTlebrivi aspeqtebi”, qarTuli
25
ix. iqve, gv. I-76. samarTlis mimoxilva, 7/2004-4, gv. 692.
26
direqtivis teqsti ix. bmulze http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri 32
vrclad koncefciis Sesaxeb ix. ioseliani al., `xelSekrulebis momwesrige-
=CELEX:31996L0071:FR:HTML. beli samarTali, rodesac mxareebs igi ar aurCeviaT (arCevani, romelic qarT-
27
ix. Garsimartin Alférez F.J., The Rome I Regulation: Much ado about nothing? The European velma kanonmdebelma gaakeTa)”, qarTuli samarTlis mimoxilva, 10/2007-4, gv.
Legal Forum (E) 2-2008, p. I-76. 506-516.
28
ix. Garsimartin Alférez F.J., The Rome I Regulation: Much ado about nothing? The European 33
e.w. `espcape clause”. ix. Garsimartin Alférez F.J., The Rome I Regulation: Much ado about
Legal Forum (E) 2-2008, p. I-76. nothing? The European Legal Forum (E) 2-2008, p. I-76.
29
ix. zaaliSvili v., `samomxmareblo da SromiTi xelSekrulebebis koliziur- 34
ix. ioseliani al., `xelSekrulebis momwesrigebeli samarTali, rodesac mxa-

268 269
mWidro kavSiris principi moqmedebs, agreTve, zogadad, pirvel winadadebaSi moxseniebulia momxmarebelTan da
yvela xelSekrulebis mimarT, me-4 muxlis me-3 punqtis mixed- `muSa-mosamsaxuresTan~ gaformebuli xelSekrulebebi. pirvel
viT. Tumca am SemTxvevaSi ufro metad unda iyos gamokveTili da meore winadadebas Soris gamoiyeneba termini `agreTve~, rac
gansakuTrebiT mWidro kavSiri, maSin rodesac me-8 muxlis me-4 qmnis STabeWdilebas, TiTqos meore winadadebaSi moxseniebuli
punqtiT gansazRvrul SemTxvevaSi mosamarTles lavirebisa da `moZravi nivTebis miwodebis, dafinansebis, Sromis an momsaxu-
Sefasebis meti SesaZlebloba aqvs.35 rebis xelSekrulebebi~, romlis mxarec aris momxmarebeli
da dasaqmebuli, raime axals unda ambobdes, Tumca es ase ar
aris.38 meore winadadebaSi CamoTvlili xelSekrulebis tipebi
1.2 saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb saqarTvelos
samomxmareblo da SromiTi xelSekrulebis nairsaxeobebs war-
kanonis 38-e muxli moadgens.
SromiTi xelSekrulebebis sakolizio sakiTxebs saqarT- gaugebaria agreTve xelSekrulebis mimarT ori terminis
velos kanoni reglamentTan SedarebiT gacilebiT naklebdeta- - `SeTanxmebulisa~ da `dadebulis~ gamoyeneba. saqarTvelos
lurad awesrigebs.36 kerZod, am Temas mxolod erTi, 38-e muxli, samoqalaqo kodeqsSi termini ~SeTanxmeba~ ori urTierTm-
eTmoba da igi, faqtobrivad, identur regulirebas iTvalis- faravi nebis gamovlenad miiCneva.39arsebiT pirobebze SeTanx-
winebs Sromisa da samomxmareblo xelSekrulebebisaTvis.37 meba xelSekrulebis dadebas niSnavs.40Sesabamisad, termini `Se-
Tanxmebuli~ zedmetia.
termini `muSa-mosamsaxure~ moZvelebulia, ar Seesabameba
1.2.1 muxlis teqnikuri xarvezebi saqarTvelos Sromis kodeqsiT gaTvaliswinebul, SromiTi
xelSekrulebis mxaris aRmniSvnel termins - `dasaqmebuli~ da
saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb saqarTvelos kano- mizanSewonilia, mas miesadagos.
nis 38-e muxlis Tanaxmad, `samarTlis arCeva CaiTvleba ba-
Tilad, Tu igi ugulebelyofs im imperatiul normebs, rom-
lebic miRebulia momxmarebelTa da muSa-mosamsaxureTa dis- 1.2.2 Sinaarsobrivi gansxvaveba evropuli kavSiris kanon-
kriminaciisagan dasacavad. es wesi agreTve gamoiyeneba moZ- mdeblobasTan
ravi nivTebis miwodebis, dafinansebis, Sromis an momsaxurebis
xelSekrulebebis mimarT, Tu isini im qveyanaSi iqna SeTanxmebu- kanonis 38-e muxliT gaTvaliswinebuli dasaqmebulTa dac-
li an dadebuli, sadac momxmareblebsa da muSa-mosamsaxureebs vis meqanizmi `principulad gansxvavdeba konvenciaSi (amJamad
aqvT sacxovrebeli adgili da sadac aseTi damcavi normebi - reglamentSi) mocemuli analogisagan~41, rac ramdenime mimar-
moqmedebs”. TulebiT vlindeba: qarTuli kanonmdeblobiT samomxmareblo
muxlSi ramdenime terminologiuri uzustoba da bundo- da SromiTi xelSekrulebebis mowesrigeba erTnairia; orive
vani Canaweria. kerZod:
38
ix. zaaliSvili v., `samomxmareblo da SromiTi xelSekrulebebis koliziurs-
reebs igi ar aurCeviaT (arCevani, romelic qarTvelma kanonmdebelma gaakeTa)”, amarTlebrivi aspeqtebi~, qarTuli samarTlis mimoxilva, 7/2004-4, gv. 684.
qarTuli samarTlis mimoxilva, 10/2007-4, gv. 506. 39
ix. zaaliSvili v., `samomxmareblo da SromiTi xelSekrulebebis koliziurs-
35
ix. Garsimartin Alférez F.J., The Rome I Regulation: Much ado about nothing? The European amarTlebrivi aspeqtebi~, qarTuli samarTlis mimoxilva, 7/2004-4, gv. 684.
Legal Forum (E) 2-2008, http://www.simons-law.com/library/pdf/e/884.pdf, p. I-76. 40
ix. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi, muxli 327.1: `xelSekruleba dadebu-
36
ix. zaaliSvili v., `samomxmareblo da SromiTi xelSekrulebebis koliziurs- lad iTvleba, Tu mxareebi mis yvela arsebiT pirobaze SeTanxmdnen~.
amarTlebrivi aspeqtebi”, qarTuli samarTlis mimoxilva, 7/2004-4, gv. 682. 41
ix. zaaliSvili v., `samomxmareblo da SromiTi xelSekrulebebis koliziurs-
37
Sead. iqve, gv. 682. amarTlebrivi aspeqtebi~, qarTuli samarTlis mimoxilva, 7/2004-4, gv. 682.

270 271
SemTxvevaSi gamosayenebeli samarTlis identificirebis niS- 1.2.2.1 gamosayenebeli samarTali mxareebis mier arCevanis
nad miCneulia susti mxaris `sacxovrebeli adgili”; rodesac gakeTebisa da arCevanis ararsebobis SemTxvevaSi
arCeuli qveynis samarTali dacvis nakleb standarts adgens,
samarTlis arCeva baTilad miiCneva; kanoni ar iTvaliswinebs kanonis 38-e muxlis mixedviT, mxareTa SeTanxmeba gamosa-
mxareebis mier gamosayenebeli samarTlis ganusazRvrelobis yenebeli samarTlis Sesaxeb CaiTvleba baTilad, Tu arCeuli
SemTxvevas, Sesabamisad, arCevanis ararsebobis dros SromiT samarTali susti mxaris damcav ufro dabal standarts iT-
xelSekrulebebs zogad koliziur normas (muxli 36) uqvemde- valiswinebs, vidre dasaqmebulis sacxovrebeli adgilis samar-
barebs.42 Tali.
garda amisa, muxlSi ar ikveTeba misi moqmedebis fargle- reglamenti `romi I~ ar iTvaliswinebs arCeuli samarT-
bi. meore winadadebis mixedviT, samarTlis arCeva baTilia, lis baTilobas, aramed orive _ arCeuli da minimaluri stan-
rodesac igi ugulebelyofs im qveynis imperatiul normebs, dartebis damdgeni kanonmdeblobis erTdroul gamoyenebas.
sadac iqna `SeTanxmebuli an dadebuli xelSekruleba~ da sa- Tumca arc reglamentSi da arc saqarTvelos kanonSi ar aris
dac momxmareblebsa da muSa-mosamsaxureebs aqvT sacxovre- gansazRvruli, Tu rogor unda moxdes damcavi normebis Se-
beli adgili. amgvarad, xelSekrulebis gaformebis da dam- dareba: calkeuli normebis, institutebis Tu mTlianad samar-
saqmeblis sacxovrebeli adgili erTsa da imave qveyanaSi unda Tlis sistemebis mixedviT.
mdebareobdes, raTa gamoyenebuli iqnes am qveynis samarTlis SesaZlebelia, mxareebis mier arCeuli samarTali iTvalis-
dacvis standartebi. dasaqmebulis dasacavad im winapirobis winebdes dacvis ufro maRal standarts, vidre dasaqmebulis
gaTvaliswineba, rom xelSekruleba mis sacxovrebel adgilas sacxovrebeli adgilis kanonmdeblobiTaa gansazRvruli. am
unda iyos gaformebuli da mxolod am SemTxvevaSi daicaven mas SemTxvevaSi, garkveulwilad, xdeba susti mxaris sacxovrebeli
sacxovrebeli adgilis qveynis normebi, miuRebelia. xelSek- adgilis samarTlis imperatiuli normebis `ugulebelyofa”,
ruleba SeiZleba gaformebuli iyos nebismier adgilas, magram Tumca es mis sasargeblodaa, amitom Sedegi ar unda iyos baTi-
dasaqmebuls yovelTvis unda icavdes misi muSaobis Cveulebriv loba, aramed arCeuli samarTlis gamoyeneba.
adgilas moqmedi samarTlis minimaluri standartebi, rogorc saqarTvelos kanoni ar iTvaliswinebs specialur koliziur
amas reglamenti `romi I~ adgens. normas im SemTxvevisaTvis, rodesac SromiTi xelSekrulebis mx-
areebs xelSekrulebis mimarT moqmedi samarTali ar aurCeviaT.
Sesabamisad, kanonis 36-e muxlis mixedviT, imoqmedebs im qveynis
samarTali, romelTanac yvelaze mWidro kavSiri aqvs xelSek-
rulebas. 36-e muxli, garda zogadi daTqmisa, iTvaliswinebs
specialuri saxis prezumfciebs, romlebic adgenen, calkeul
xelSekrulebaSi romel damakavSirebel garemoebas unda mieni-
Wos upiratesoba.43 pirveli punqtis mixedviT, ivaraudeba, rom
42
ix. muxli 36: `1. Tu mxareebs ara urCeviaT romelime qveynis samarTali,
xelSekruleba daeqvemdebareba masTan yvelaze mWidrod dakavSirebuli qveynis xelSekruleba yvelaze mWidrodaa dakavSirebuli im qveyanasTan,
samarTals. ivaraudeba, rom xelSekruleba yvelaze mWidrodaa dakavSirebuli sadac mxares, romelsac damaxasiaTebeli saxelSekrulebo val-
im qveyanasTan, sadac mxares, romelsac damaxasiaTebeli saxelSekrulebo val-
debuleba unda Seesrulebina, xelSekrulebis dadebisas hqonda Cveulebrivi
adgilsamyofeli an administraciis rezidencia..~ Sead. zaaliSvili v., `samo- 43
ix. ioseliani al., `xelSekrulebis momwesrigebeli samarTali, rodesac mxa-
mxmareblo da SromiTi xelSekrulebebis koliziursamarTlebrivi aspeqtebi”, reebs igi ar aurCeviaT (arCevani, romelic qarTvelma kanonmdebelma gaakeTa),
qarTuli samarTlis mimoxilva, 7/2004-4, gv. 684. qarTuli samarTlis mimoxilva, 10/2007-4, gv. 508.

272 273
debuleba unda Seesrulebina, xelSekrulebis dadebisas hqonda SromiT xelSekrulebaSi dasaqmebulis sacxovrebeli adgi-
Cveulebrivi adgilsamyofeli an administraciis rezidencia. lis samarTlis dacvis standartebisaTvis mimarTva uCveuloa,
amgvarad, Sromis xelSekrulebis mxareebis mier xelSekrulebis radganac yvelaze gavrcelebul damakavSirebel faqtors am
mimarT moqmedi samarTlis aurCevlobis SemTxvevaSi, qarTuli SemTxvevaSi samuSaos Sesrulebis adgilis qveynis samarTali
da evropuli kanonmdeblobiT mixedviT, faqtobrivad, erTnairi warmoadgens. Tu daqiravebulis neba ar iqneba samuSaos Ses-
Sedegi dgeba _ qarTuli kanonmdeblobis mixedviT (saerTaSor- rulebis adgili airCios sacxovrebel adgilad, gansxvavebuli
iso kerZo samarTlis Sesaxeb saqarTvelos kanonis 36-e muxlis qveynis kanonmdebloba warmogvidgeba dacvis minimaluri stan-
1-li nawilis meore winadadeba), imoqmedebs dasaqmebulis Cveu- dartebis damdgenad, romelsac naklebi kavSiri eqneba SromiT
lebrivi adgilsamyoflis qveynis samarTali, rac, faqtobrivad, xelSekrulebasTan.
emTxveva reglamentis me-8 muxlis me-2 punqtiT gansazRvrul
Sedegs _ moqmedebs im qveynis samarTali, sadac dasaqmebuli, 1.2.2.3 `imperatiuli normebi~
Cveulebriv, asrulebs samuSaos.
kanonis me-6 muxlis mixedviT, am kanonis debulebebi ar
1.2.2.2 Cveulebrivi adgilsamyofeli da sacxovrebeli ad- vrceldeba saqarTvelos samarTlis imperatiuli normebis
moqmedebaze miuxedavad imisa, Tu romeli qveynis samarTali
gili
gamoiyeneba urTierTobaTa mowesrigebisas. aq unda igulis-
gansxvavebiT reglamentisagan, romelic samarTlebrivi xmebodes saerTaSoriso imperatiuli normebi, romelTa dac-
urTierTobis lokalizaciisaTvis iTvaliswinebs samuSaos va gadamwyvetad miiCneva qveynis socialur-ekonomikuri da
Cveulebrivi Sesrulebis adgilis, dasaqmebulis mdebareobis politikuri sistemisaTvis. 38-e muxlSi mocemul `imperatiul
da mWidro kavSiris sabamebs, saqarTvelos kanoni (38-e muxli) normebSi, romlebic miRebulia momxmarebelTa da muSa-mosam-
iyenebs `sacxovrebeli adgilis~ niSans. termini `sacxovrebeli saxureTa diskriminaciisagan dasacavad~ ki unda moiazrebodes
adgili~ mravalgzis gvxvdeba saqarTvelos samoqalaqo kodeqs- is normebi, romelTa Secvlac mxareTa SeTanxmebiT ar SeiZle-
Si; me-20 muxli iTvaliswinebs sacxovrebeli adgilis defini- ba, anu normaTa ufro farTo wre, vidre amas me-6 muxli iT-
cias: `fizikuri piris sacxovrebel adgilad miiCneva adgili, valiswinebs. Tumca Sesabamisi formulirebebidan es ar Cans.
romelsac igi Cveulebriv sacxovreblad irCevs”.44 qarTul amrigad, kanonis me-6 da 38-e muxlSi mocemuli imperati-
iuridiul literaturaSi sacxovrebeli adgili ganmartebu- uli normebis cnebebi unda ganimartos reglamentiT dadge-
lia, rogorc adgili, romelic warmoadgens adamianis umTavres nili gansxvavebebis gaTvaliswinebiT.
adgilsamyofels, romelsac piri ZiriTad sacxovreblad reglamentis me-9 muxlSi mocemulia saerTaSoriso im-
irCevs.45 `Cveulebrivi adgilsamyoflisagan”46 mas ganasxvavebs peratiuli normebis48 cnebis ganmarteba: es aris normebi,
piris ganzraxva, survili, Tavis mudmiv sacxovreblad gansaz- romelTa dacva saxelmwifos mier miCneulia gadamwyvetad misi
Rvros esa Tu is teritoria.47 iseTi sajaro interesebis dacvisaTvis, rogoricaa qveynis
politikuri, socialuri Tu ekonomikuri organizacia. aseTi
44
ix. saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi, muxli 20.1. normebi gamoiyeneba yvela SemTxvevaSi, miuxedavad imisa, Tu
45
ix. jorbenaZe s., axvlediani z., zoiZe b., niniZe T., Wanturia l., `saqarTvelos romeli qveynis samarTalze miTiTebas akeTebs reglamenti. es
samoqalaqo kodeqsis komentari”, wigni pirveli, gamomcemloba `samarTali”,
Tbilisi, 2002, gv. 83.
46
ix. iqve, gv. 82-83, moixsenieba, rogorc `Cveulebrivi sacxovrebeli”. amarTlebrivi aspeqtebi”, qarTuli samarTlis mimoxilva, 7/2004-4, gv. 694.
47
ix. zaaliSvili v., `samomxmareblo da SromiTi xelSekrulebebis koliziurs- 48
«overriding mandatory provisions »

274 275
ganmarteba momdinareobs eks-s erT-erTi gadawyvetilebidan.49 2002 wlis 1 martamde warmoSobili urTierTobebis mimarT53,
saerTaSoriso imperatiuli normebis cneba ufro viwroa da ar agreTve daniasa da danarCen wevr qveynebs Soris.54
gulisxmobs susti mxaris dacvis standarts, romlis Sesaxeb reglamenti moqmedebs im SemTxvevaSi, Tu mopasuxes aqvs
uTiTebs reglamentis me-8 muxli da romelic normaTa ufro `domicili~ wevr saxelmwifoSi an rodesac reglamentis 22-e
farTo wres moicavs.50 reglamentis preambulis 37-e punqtis da 23-e muxlebSi gaTvaliswinebuli eqskluziuri kompeten-
Tanaxmad, sajaro interesi amarTlebs wevri saxelmwifos sa- ciis elementebi wevri saxelmwifos teritoriazea. mopasuxis
samarTlosaTvis gamonaklis SemTxvevebSi SesaZleblobis mice- mimarT, romelsac ar aqvs sacxovrebeli adgili evropuli
mas, gamoiyenos sajaro politikisa da `zeimperatiuli~ norme- kavSiris romelime qveyanaSi, reglamenti uSvebs wevri saxelm-
bi. saerTaSoriso impetariuli normebis cneba unda gaimijnos wifoebis Sida normebis Sesabamisad sasamarTlo kompetenciis
gamoTqmisagan `normebi, romlebisaTvis gverdis avla SeTanxme- gansazRvris SesaZleblobas.55
biT SeuZlebelia~ da unda ganimartos ufro viwrod. reglamentis fundamenturi principis Tanaxmad, davis
ganxilvisaTvis kompetenturi sasamarTlo aris mopasuxis `do-
micilis~ sasamarTlo.56 domicilis cnebis ganmarteba xdeba im
2. kompetenturi sasamarTlos gansazRvra qveynis kanonmdeblobis mixedviT, romelsac waredgina sar-
Celi.57 Tumca, zogierTi mosazrebis Tanaxmad, mizanSewonili
2.1 reglamenti #44/2001 `briuseli I” iqneboda, Camoyalibebuliyo erTiani cneba, radganac wevr sax-
elmwifoebSi gansxvavebuli ganmartebebi arsebobs, rac regla-
evropuli kavSiris 2000 wlis 22 dekembris #44/2001 mentis gamoyenebis farglebs cvlis.58
reglamenti `samoqalaqo da komerciul sferoSi sasamarT- rig SemTxvevebSi eqskluziuri an specialuri kompeten-
lo kompetenciis, gadawyvetilebebis cnobisa da aRsrulebis ciis dadgena xdeba.59 calke ganisazRvreba sasamarTlo kom-
Sesaxeb~ adgens erTian wesebs evropul kavSirSi sasamarTlo petencia dazRvevis, samomxmareblo da individualuri Sromi-
kompetenciis konfliqtis mogvarebis, gadawyvetilebebisa da Ti xelSekrulebebidan warmoSobili davebis ganxilvasTan
avTenturi aqtebis Tavisufali mimoqcevis gaadvilebisaTvis.51 dakavSirebiT im pirebis interesebis dasacavad, romlebic
reglamenti ZalaSi Sevida 2002 wlis 1 martidan da Secvala
briuselis 1968 wlis konvencia `samoqalaqo da komerci-
ul sferoSi sasamarTlos kompetenturobisa da sasamarTlo 53
ix. reglamentis muxli 76.
gadawyvetilebebis aRsrulebis Sesaxeb~52, romelic moqmedebs 54
ix. reglamentis preambulis punqti 22.
55
ix. Pocar F., Council Regulation (EC) No 44/2001 of 22 December 2000 on jurisdiction
and the recognition and enforcement of judgments in civil and commercial matters (‘Brussels I
49
e.w. «arbladis saqme», ix. Garsimartin Alférez F.J., The Rome I Regulation: Much ado Regulation’), European Judicial Cooperation, 2005, 15, bmulze http://www.consilium.europa.
about nothing? The European Legal Forum (E) 2-2008, p. I-77. eu/uedocs/cms_data/librairie/PDF/CL_EN_WEB.pdf.
50
ix. Garsimartin Alférez F.J., The Rome I Regulation: Much ado about nothing? The European 56
ix. reglamentis muxli 2.
Legal Forum (E) 2-2008, p. I-77. 57
ix. reglamentis muxli 59.1.
51
ix. Rapport de la Comission au Parlement Européen, au Conseil et au Comité économique et 58
ix. Hess B., Pfeiffer T., Schlosser P., `Report on the Application of Regulation Brussels
social Européen sur l’application du règlement (CE) no 44/2001 du Conseil Consernant la com- I in the Member States”, 2007, p. 88, bmulze http://ec.europa.eu/civiljustice/news/docs/
pétence judiciaire, la reconnaissance et l’exécution des décisions en matière civile et commer- study_application_brussels_1_en.pdf.
ciale, Bruxelles, le 21.4.2009, p. 2, bmulze http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ. 59
ix. Pocar F., Council Regulation (EC) No 44/2001 of 22 December 2000on jurisdiction
do?uri=CELEX:52009DC0174:FR:NOT. and the recognition and enforcement of judgments in civil and commercial matters (‘Brussels
52
ix. bmulze http://europa.eu/legislation_summaries/justice_freedom_security/judicial_co- I Regulation’), European Judicial Cooperation, 2005, p. 15, bmulze http://www.consilium.
operation_in_ civil_ matters/l33054_fr.htm. europa.eu/uedocs/cms_data/librairie/PDF/CL_EN_WEB.pdf.

276 277
gansakuTrebiT imsaxureben dacvas.60 2.1.2 dasaqmebulis arCevanis ufleba
reglamentis me-5 nawili (me-18-21-e muxlebi) eZRvneba in-
dividualuri SromiTi xelSekrulebebidan gamomdinare dave- reglamentis me-19 da me-20 muxlebi awesrigebs im SemT-
bis gansaxilvelad sasamarTlo kompetenciis sakiTxebs. xvevebs, rodesac, erTi mxriv, dasaqmebulia mosarCele, meore
mxriv, damsaqmebeli. dasaqmebuls sarCelis wardgenis ramde-
nime alternativa aqvs, maSin rodesac damsaqmebeli SezRudu-
lia, raTa daculi iqnes susti mxaris interesebi.64
2.1.1 dasaqmebulis damcavi normebis moqmedebis farglebi
me-19 muxliT gaTvaliswinebuli pirveli alternativaa,
me-5 nawili ar Seicavs `individuluri SromiTi xelSek- zogadi wesis analogiurad, mopasuxe damsaqmeblis sacxovre-
rulebis~ ganmartebas, Tumca es gaakeTa eks-m saqmeze Hassan beli adgilis/iuridiuli misamarTis65 sasamarTlosaTvis
Shenavai v. Klaus Kreischer (266/85, 1987). gadawyvetilebis mixed- mimarTva. es alternativa im SemTxvevaSia xelsayreli dasaqme-
viT, dasaqmebis xelSekrulebebi, garda TviTdasaqmebis bazaze bulisaTvis, rodesac igi SromiT saqmianobas evropuli kav-
gaformebuli xelSekrulebebisa, gansxvavdeba sxva - maT Soris Siris sazRvrebs gareT eweva.66
momsaxurebis - xelSekrulebebisagan zogierTi TaviseburebiT: me-19 muxlis me-2 punqtiT gaTvaliswinebuli Semdegi al-
isini qmnian gangrZobiT daqvemdebarebas, romelic dasaqme- ternativebia:
buls aqcevs damsaqmeblis organizaciul CarCoSi.61 a) im adgilis sasamarTlo, sadac dasaqmebuli, Cveulebriv,
me-18 muxlis me-2 punqtis Tanaxmad, reglamentis me-5 asrulebs samuSaos an sadac is bolos asrulebda samuSaos; an
nawilis moqmedebis sferoSi eqceva agreTve damsaqmebe- b) Tu dasaqmebuli ar asrulebs/asrulebda Cveulebriv
li, romelsac Tavad ar aqvs `domicili~ evropuli kavSiris Tavis samuSaos erT qveyanaSi, im adgilis sasamarTlo, sadac
teritoriaze, magram misi filialis, saagentos an sxva saxis mdebareobs, biznesi, romelmac daasaqma igi.
warmomadgenlobis adgilsamyofelia wevri saxelmwifo. am `a~ alternativa momgebiania dasaqmebulisaTvis imdenad,
SemTxvevaSi miiCneva, rom davebze, romlebic misi filialis, ramdenadac misTvis yvelaze naklebi xarjia im qveyanaSi dava,
warmomadgenlobis saqmianobas Seexeba, mas aqvs domicili am sadac muSaobs.67 es gadawyvetileba misaRebia damsaqmeblisa-
saxelmwifoSi.62 Tvisac, ramdenadac igi Tavad gansazRvravs samuSaos Ses-
me-18 muxlis formulirebidan gamomdinare, me-5 nawilis rulebis adgils da misTvis bunebrivia, rom am adgilis sa-
moqmedebis sferoSi eqceva rogorc SromiTi saxelSekrule- samarTlom unda ganixilos warmoSobili dava.68
bo davebi, agreTve SromiT xelSekrulebasTan dakavSirebuli “samuSaos Cveulebrivi Sesrulebis adgilis~ cneba ramden-
deliqtebic.63 jerme ganmarta eks-m. saqmeze Petrus Wilhelmus Rutten v. Cross Medi-
cal Ltd. (C-383/95, 1997) sasamarTlom aRniSna, rom es aris ad-

64
Sead. Niboyet M., de Geouffre de la Pradelle G., Droit international privé, L.G.D.J., Paris,
60
ix. Hess B., Pfeiffer T., Schlosser P., `Report on the Application of Regulation Brussels I in the 2007, p. 320.
Member States”, 2007, p. 137, bmulze http://ec.europa.eu/civiljustice/news/docs/study_appli- 65
`domicile~
cation_brussels_1_en.pdf. 66
ix. Magnus U., Mankowski P., `Brussels I Regulation~, Sellier. European Law Publishers,
61
ix. Magnus U., Mankowski P., “Brussels I Regulation”, Sellier. European Law Publishers, 2007, p. 332.
2007, p. 328. 67
ix. saqme Mulox IBC Ltd v. Hendrick Geels (C-125/92, 1993), http://eur-lex.europa.eu/Lex-
62
ix. reglamentis muxli 18.2. UriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:61992CJ0125:EN:HTML.
63
ix. Hess B., Pfeiffer T., Schlosser P., `Report on the Application of Regulation Brussels I in 68
ix. Magnus U., Mankowski P., “Brussels I Regulation”, Sellier. European Law Publishers,
the Member States”, 2007, p. 152. 2007, p. 334.

278 279
gili, sadac dasaqmebulma daafuZna Tavisi saqmianobebis efeq- 2.1.3 damsaqmeblis valdebuleba
turi centri da sadac an saidanac igi, faqtobrivad, asrulebs
Tavisi valdebulebebis ZiriTad nawils damsaqmeblis winaSe.69 damsaqmebels, romelsac surs sarCelis wardgena dasaqme-
rodesac samuSao adgili erTdroulad ramdenimea, mniSvnelo- bulis winaaRmdeg, erTaderTi gza aqvs: mimarTos im qveynis
ba eniWeba agreTve TiToeul adgilas gatarebul dros.70 sasamarTlos, sadac dasaqmebuls aqvs domicili.76 xSir SemT-
eks cdilobs, SeZlebisdagvarad SezRudos da mxolod xvevaSi es adgili emTxveva dasaqmebulis mier samuSaos Cveu-
damatebiTi funqcia mianiWos 19.2.b muxliT gaTvaliswinebul lebriv Sesrulebis adgils.77
alternativas.71
mosarCeles aqvs alternativa 5.5 muxlis mixedviTac, ro-
melic moqmedebs im SemTxvevaSic, Tu damsaqmeblis filialis, 2.1.4 mxareTa SezRuduli avtonomia
saagentos an sxva saxis warmomadgenlobis iuridiuli misa-
reglamentis 21-e muxli SesaZleblobas utovebs mxareebs,
marTi aris sxva wevr saxelmwifoSi: dasaqmebuls SeuZlia, am
Tavad gansazRvron davis ganmxilveli kompetenturi sasamarT-
warmomadgenlobasTan urTierTobidan gamomdinare davis ga-
lo ramdenime SemTxvevaSi. kerZod:
dasawyvetad mimarTos misi iuridiuli misamarTis qveynis sa-
_ davis warmoqmnis Semdeg miRweuli SeTanxmebiT;
samarTlos.72
_ SeTanxmebiT, romelic SesaZleblobas aZlevs dasaqme-
reglamentis garda evropul kavSirSi moqmedebs agreTve
buls, mimarTos sxva sasamarTlosac.
1996 wlis 16 dekembris direqtiva #96/71 momsaxurebis
davis warmoSobis Semdeg kompetenturi sasamarTlos
xelSekrulebis farglebSi dasaqmebulTa mivlinebis Sesaxeb73,
gansazRvris uflebis mxareebisaTvis micema gamarTlebu-
romelic moicavs normebs sasamarTlos saerTaSoriso kompe-
lia imiT, rom gansxvavebiT xelSekrulebis dadebis etapisa-
tenciis gansazRvrasTan dakavSirebiT. direqtiva reglamen-
gan, rodesac savaraudoa damsaqmeblis mier gavlenis moxdena
tTan SedarebiT specialuri aqtia da, Sesabamisad, igi cvlis
dasaqmebulze da misTvis standartuli pirobebis SeTavazebiT
da avsebs reglamentis regulirebas.74 direqtivis mixedviT,
TavisTvis sasurveli kompetenturi sasamarTlos dadgena, da-
dasaqmebuls eZleva SesaZlebloba, mimarTos im qveynis sa-
vis warmoSobis Semdeg dasaqmebuli, didi albaTobiT, aRar mo-
samarTlosac, sadac igi droebiT aris an iyo mivlenili samu-
eqceva damsaqmeblis gavlenis qveS.78
Saos Sesasruleblad.75 Tumca es exeba mxolod direqtivis me-3
erTaderTi SemTxveva, rodesac davis warmoSobamde mxa-
muxlSi mocemul konkretul pirobebTan dakavSirebul davas.
reebis mier dadebuli SeTanxmeba kompetenturi sasamarTlos
gansazRvris Sesaxeb namdvilia, mocemulia 21-e muxlis meore
alternativis saxiT: rodesac es SeTanxmeba SesaZleblobas
69
ix. Magnus U., Mankowski P., “Brussels I Regulation”, Sellier. European Law Publishers, aZlevs dasaqmebuls, mimarTos sxva sasamarTlos, garda im sa-
2007, p. 336.
70
ix. Magnus U., Mankowski P., “Brussels I Regulation”, Sellier. European Law Publishers, samarTloebisa, romlebic isedac kompetenturebi arian me-5
2007, p. 337. nawiliT gansazRvruli normebis Sesabamisad. anu namdvilia
71
ix. iqve, gv. 339.
72
ix. iqve, gv. 328-329.
73
ix. bmulze http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31996L0071 76
ix. reglamentis muxli 20.1.
:FR:HTML. 77
ix. Magnus U., Mankowski P., “Brussels I Regulation”, Sellier. European Law Publishers,
74
ix. Magnus U., Mankowski P., “Brussels I Regulation”, Sellier. European Law Publishers, 2007, p. 341.
2007, p. 340. 78
ix. Magnus U., Mankowski P., “Brussels I Regulation”, Sellier. European Law Publishers,
75
ix. direqtivis muxli 6. 2007, p. 344.

280 281
mxolod iseTi SeTanxmeba, romelic afarToebs dasaqmebulis daskvna
arCevans.
saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb saqarTvelos
kanonSi unda ganxorcieldes mTeli rigi cvlilebebisa da
2.2 qarTuli kanonmdebloba damatebebisa, raTa moxdes evropul kanonmdeblobasTan daax-
loeba da am gziT susti mxaris dacvis standartebis amaRleba
saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb saqarTvelos kan-
saerTaSoriso kerZosamarTlebriv urTierTobebSi.
onis me-2 Tavi awesrigebs saqarTvelos sasamarTloebis saer-
koliziursamarTlebrivi kuTxiT dasaxvewia kanonis 38-e
TaSoriso kompetenciis sakiTxebs, Tumca ar Seicavs speci-
muxlis formulireba: unda gaswordes rogorc teqnikuri
alur normebs SromiTi xelSekrulebebidan gamomdinare dave-
xarvezebi, aseve muxli Sinaarsobrivad unda dauaxlovdes
bis ganmxilveli kompetenturi sasamarTlos dadgenis mizniT.
reglament `romi I”-is analogiur normebs, Sesabamisad, moce-
Sesabamisad, moqmedebs saerTaSoriso kompetenciis zogadi
muli norma unda Seicvalos da daematos sxva normebi. kerZod:
principi: `saqarTvelos sasamarTloebs aqvT saerTaSoriso
- amoRebul unda iqnes muxlSi mocemuli xelSekrulebebis
kompetencia, Tu mopasuxes saqarTveloSi aqvs sacxovrebeli
CamonaTvali `es wesi, agreTve, gamoiyeneba moZravi nivTebis
adgili, rezidencia an Cveulebrivi adgilsamyofeli”.79 qarT-
miwodebis, dafinansebis, Sromis an momsaxurebis xelSekrule-
vel dasaqmebuls, romelic aformebs xelSekrulebas (saqar-
bebis mimarT~ da gakeTdes zogadi daTqma imis Sesaxeb, rom
TveloSi) sxva qveyanaSi myof mxaresTan, faqtobrivad, ar
specialur dacvas eqvemdebareba samomxmareblo da SromiTi
gaaCnia uflebebis dacvis realuri samarTlebrivi berketebi
xelSekrulebebis susti mxare;
saqarTvelos sasamarTlos meSveobiT.80 mas ar aqvs arCevani da
- amoRebuli unda iqnes termini `SeTanxmebuli~;
iZulebulia, mimarTos mopasuxis qveynis sasamarTlos. `arse-
- `muSa-mosamsaxuris~ nacvlad gamoyenebuli iqnes termini
buli samarTlebrivi meqanizmebiT miuRweveli rCeba... dasaqme-
`dasaqmebuli”;
bulTa gamorCeulad dacvis ZiriTadi mizani”.81 gamonaklisi
- calke muxli unda daeTmos SromiTi xelSekrulebis
SeiZleba iyos SemTxveva, rodesac dasaqmebuli samuSaos saqa-
mimarT moqmedi samarTlis gansazRvras, rac ufro gasagebs da
rTveloSi asrulebs. saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb
struqturirebuls gaxdis regulacias, imis gaTvaliswinebiT,
saqarTvelos kanonis me-9 muxlis `b~ qvepunqti adgens saqar-
rom samomxmareblo da SromiTi xelSekrulebebisaTvis damakav-
Tvelos sasamarTlos specialur saerTaSoriso kompetencias,
Sirebeli faqtori gansxvavebulia;
`rodesac xelSekrulebiT gansazRvruli valdebulebebis Ses-
- unda ganisazRvros mxareebis mier samarTlis arCevis Sem-
rulebis adgili saqarTveloa”. Tumca aq gaTvaliswinebuli ar
TxvevaSi susti mxaris dacvis minimaluri standartebis dam-
aris is SemTxvevebi, rodesac SeiZleba dasaqmebuli ramdenime
dgeni samarTali, romelic aseve imoqmedebs mxareebis mier
adgilas asrulebdes samuSaos, mivlinebiT imyofebodes saqar-
samarTlis aurCevlobis drosac;
TveloSi da a.S.
- unda ganisazRvros mxareebis avtonomiis farglebi;
- SromiTi xelSekrulebebisaTvis koliziuri sabami unda
iyos samuSaos Cveulebriv Sesrulebis adgili, agreTve yvelaze
mWidro kavSiris koncefcia;
79
ix. saqarTvelos kanoni saerTaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb, muxli 8.
80
ix. zaaliSvili v., `samomxmareblo da SromiTi xelSekrulebebis koliziurs-
- arCeuli samarTliT dacvis ufro dabali standartis
amarTlebrivi aspeqtebi”, qarTuli samarTlis mimoxilva, 7/2004-4, gv. 686. arsebobis SemTxvevaSi samarTlebrivi Sedegi ar unda iyos
81
ix. iqve, gv. 696.

282 283
SeTanxmebis baTiloba, aramed ori qveynis samarTlis erTob- avtorebi
livi moqmedeba. mniSvnelovania, rom sasamarTlom aseTi saxiT
ganmartos moqmedi norma, Tumca gansxvavebuli interpretaci- zaqaria SveliZe _ Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoran-
is SesaZleblobis Tavidan acilebisaTvis aucilebelia, normis ti; Tsu-is mowveuli leqtori; advokati.
formulireba daixvewos;
uCa ZimistariSvili _ Tsu-is iuridiuli fakultetis doq-
- unda gamoikveTos gansxvaveba saerTaSoriso imperatiul
toranti; Tsu-is mowveuli leqtori; Sps saqarTvelos gaer-
normebsa da SidasamarTlebriv urTierTobebSi moqmed dacvis
Tianebuli wyalmomaragebis kompaniis proeqtebis marTvisa da
imperatiul normebs Soris, romlebsac saqarTvelos kanonis
saerTaSoriso urTierTobebis departamentis ufrosis moadg-
me-6 da 38-e muxlebi awesrigeben.
ile; saqarTvelos advokatTa asociaciis wevri.
SesamuSavebelia mTeli sistema dasaqmebulis dacvis mizniT
saerTaSoriso kerZo saproceso normebis saxiT. Sesabamisi spe- TaTia kereseliZe _ samarTlis magistri (Tsu; miunxenis
cialuri muxlebi unda daematos saqarTvelos kanons saer- ludvig-maqsimilianis universiteti); Tsu-is mowveuli leq-
TaSoriso kerZo samarTlis Sesaxeb, romlebic dasaqmebuls tori; saqarTvelos mcire da saSualo sawarmoTa asociaciis
miscemen SesaZleblobas, Tavisam interesebis dasacavad Tavad proeqtebis menejeri, iuristi.
airCios ramdenime alternatividan erT-erTi, davis ganxilvi-
saTvis kompetenturi sasamarTlo, ramac, Tavis mxriv, SeiZleba mariam bajiaSvili _ samarTlis magistri (Tsu; miunxenis
garkveulwilad gavlena moaxdinos davis gadawyvetazec. ludvig-maqsimilianis universiteti); iusticiis saxlis mar-
sanam ganisazRvreba, sadavo urTierTobis mimarT ro- neulis filialis xangrZlivi sivrcis operatori.
meli qveynis samarTali iqneba gamosayenebeli, pirvel rigSi,
salome qavTaraZe _ Tsu-is iuridiuli fakultetis doqto-
im qveynis sasamarTlo unda iyos kompetenturi, ganixilos
ranti; Tsu-is mowveuli leqtori; Tsu-is akademiuri sabWosa
dava, romelsac mimarTaven; amitom qarTuli kanonmdeblobiT
da reqtoris aparatis iuristi.
dasaqmebulis damcavi koliziursamarTlebrivi normebis arse-
boba efeqts moklebulia mosarCele, saqarTveloSi mcxovre- TamTa berikelaSvili _ samarTlis magistri (Tsu); evropuli
bi dasaqmebulisaTvis, Tu mas ar eqneba SesaZlebloba, mi- kvlevebis saerTaSoriso centris (CIFE) samarTlis magistran-
marTos qarTul sasamarTlos, romelic Semdeg gamoiyenebs am ti; Sps `haidelbergcement kaukasusis~ TanamSromeli.
koliziursamarTlebriv normebs.
giorgi amiranaSvili _ Tsu-is iuridiuli fakultetis
doqtoranti; Tsu-is mowveuli leqtori; Tsu-is iuridiuli
fakultetis kriminalistikisa da kriminologiis samecniero-
kvleviTi institutis mdivani;

Tamar Sudra _ samarTlis magistri (Tsu); Savi zRvis saerTa-


Soriso universitetis iuristi.

salome fruiZe _ Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoran-


ti; Tsu-is mowveuli leqtori; saqarTvelos iusticiis sami-
nistros administraciis ufrosis moadgile.

284 285
AUTHORS
ZAKARIA SHVELIDZE _ Doctoral Student of Faculty of Law at Ivane
Javakhishvili Tbilisi State University; Invited Lecturer at Ivane Javakhishvili
Tbilisi State University; Attorney at Law.
UCHA DZIMISTARISHVILI _ Doctoral Student of Faculty of Law at
Ivane Javakhishvili Tbilisi State University; Invited Lecturer at Ivane Ja-
vakhishvili Tbilisi State University; Deputy Head of Projects Management
and International Relations Department at United Water Supply Company of
Georgia LLC.
TATIA KERESELIDZE _ Master of Law (Ivane Javakhishvili Tbilisi State
University; The Ludwig Maximilian University of Munich); Invited Lecturer
at Ivane Javakhishvili Tbilisi State University; Project Manager, Lawyer at
Georgian Small & Medium Enterprises Association.
MARIAM BAJIASHVILI _ Master of Law (Ivane Javakhishvili Tbilisi
State University; The Ludwig Maximilian University of Munich); Long Area
Operator of Public Service Hall in Marneuli Branch. Sromis samarTali
SALOME KAVTARADZE _ Doctoral Student of Faculty of Law at Ivane
Javakhishvili Tbilisi State University; Invited Lecturer at Ivane Javakhishvili (statiaTa krebuli)
Tbilisi State University; Lawyer at Rectors Office and Academic Council at
Ivane Javakhishvili Tbilisi State University.
TAMTA BERIKELASHVILI – Master of Law (Ivane Javakhishvili Tbilisi
State University); LL.M. Student at The International Centre for European
II
Training (CIFE); Employee of the “HeidelbergCement Caucasus” Ltd.
GIORGI AMIRANASHVILI _ Doctoral Student of Faculty of Law at
Ivane Javakhishvili Tbilisi State University; Invited Lecturer at Ivane Ja-
vakhishvili Tbilisi State University; Secretary of Research Institute of Foren-
sic Science and Criminology of Faculty of Law at Ivane Javakhishvili Tbilisi
State University.
TAMAR SHUDRA _ Master of Law (Ivane Javakhishvili Tbilisi State Uni-
versity); Lawyer of the “International Black Sea University” Ltd.
SALOME PRUIDZE _ Doctoral Student of Faculty of Law at Ivane Ja-
vakhishvili Tbilisi State University; Invited Lecturer at Ivane Javakhishvili
Tbilisi State University; Deputy Head of Administration at the Ministry of
Justice of Georgia.
286 287
komp. uzrunvelyofa Tamar stefnaZe

gamomcemloba `meridiani~,
al. yazbegis gamz. #45
E – mail: meridiani777@gmail.com t. 239-15-22

288
ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti
iuridiuli fakulteti
Ivane Javakhishvili Tbilisi State University
Faculty of Law

Sromis samarTali
Sromis
samarTali
(statiaTa krebuli)

II

II

You might also like