Professional Documents
Culture Documents
Platon - Euthyphron PDF
Platon - Euthyphron PDF
Platon - Euthyphron PDF
EUTHYPHRON
[Dindarlik Üzerine]
<Ct
KABALCI YA YI NEVi: 357
Humanitas Dizisi: 24
Platon
EY8Y<I>PON
Euthyphron
[Dindarlık Uzerine}
KABALCI YAYINCILIK
Dikilitaş Mah. Eren Sok. Tellioğlu Plaza No: 18 1 l
Gayrettepe 34349 Beşiktaş - Istanbul
Tel: (0212) 236 62 34 Faks: (0212) 236 62 03
yayinevi@kabalci.com.tr www.kabalciyayinevi.com
internetten satış: www.kabalci.com.tr
humanitas@kabalci.com. tr
ISBN 978-975-997-176-2
EY8Y<PPON
EUTHYPHRON
[DiNDARLlK ÜZERİNE]
Çeviren:
Güvenç Şar
Qmş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Euthyphron üzerine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Diyalogdaki Temel Kavramlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Yöntem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
EYE>Y<I>PON . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
EUTHYPHRON . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
NOTLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
KAYNAKÇA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
YER VE KIŞI ADLARI DIZINI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
YUNANCA KAVRAM VE SÖZCÜK DIZINI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
GİRİŞ
Euthyphron Üzerine
tikçağ felsefesine ilişkin felsefe tarihlerinde Platon'un bu
diyaloğu Euthyphrön olarak adlandırdığı belirtilir. Platon üze
rine uzmanlaşmış çalışmalardaysa diyaloğun tam başlığı Eu
thyphrön e peri hosiou, peirastikos [Eu8lıcpQWV ij TIEQL 6a[ou,
TIELQaanKoç] olarak verilir. Bu başlığa peirastikos sözcüğü
sonradan eklenmiştir. Çünkü "Platon peirastikos sözcüğünü
kullanmaz."1 Peirastikos sözcüğü "deneme türünde, deneysel,
kesin olmayan" gibi anlamlara gelir.2 Bu açıdan peirastikos di
ye tanımlanan diyaloglar kesin sonuca bağlanmayan diyalog
lar olarak da nitelenebilir. Thrasyllos tarafından bölümlenen
diyaloglar arasında peirastikos diye nitelenenler, Euthyphrön
hariç, Theaitetos, Iön ve Menön diyaloglarıdır.3
Platon'un Euthyphrön diyaloğu Sokrates'in Savunması,
Kritön ve Phaidön diyaloglarıyla bütünlük oluşturur. Bu diya-
1
Christoph Horn, Christof Rapp, Wörterbuch der Antiken Philosop
hie, Beck Verlag, München, 2002.
2 Candan Şentuna peirastikos sözcüğünü "sınama" olarak çevirir.
Bkz. Diogenes Laertios, Ünlü Filozofların Yaşamı ve Oğretileri, çev.
Candan Şentuna, YKY Yayınları, Istanbul, 2003, s. 150.
3 Christoph Horn, Christof Rapp, Wörterbuch der Antiken Philosop
hie. Cambridge Üniversitesi'nce yayımlanan Platonis Euthyphro
başlıklı çalışmada ise peirastikos diyaloglar, Euthyphrön dışında
Kharmides, lön ve Menön şeklinde sıralanır. Bu konuya ilişkin ola
rak bkz. Platon, Platonis Euthyphro, Cambridge University Press,
London, 1910, s. 27.
7
EUTHYPHRON
9
EUTHYPHRON
lO
GİRİŞ
11
EUTHYPHRON
12
GİRİŞ
14
GİRİŞ
ıs
EUTHYPHRON
gören bu yoruma göre dike kişisel bir davaya, graphe ise ka
musal bir davaya işaret etmektdir.
Yöntem
Bu çeviri Plato, Euthyphro, Apology, Crito, Phaedo, Phaed
rus, Loeb Classical Library, Harvard University Press, 197 1,
baskısına ait Yunanca metin temel alınarak yapılmıştır. Çevi
ride bunun dışında şu metinlerden de yararlanılmıştır: james
Adam tarafından hazırlanan Platonis Euthyphro, Cambridge
University Press, London, 19 1O; St. Gorge Stock tarafından
hazırlanan The Euthyphro of Plato, Oxford University Press,
1909; john Burnet tarafından hazırlanan Plato's Euthyphro,
Apology of Socrates and Crito, Oxford University Press, Lon
don, 1970.
Ayrıca Almanca ve Ingilizce şu çeviriler de karşılaştırma
amacıyla göz önünde bulundurulmuştur: Platon, Samtliche
Werke. Bd. ı. Apologie, Kriton, Protagoras, Hippias II, Charmi
des, Liıches, Ian, Euthyphron, Gorgias, Briefe, çev. Friedrich
Schleiermacher, Rowohlt Verlag, Hamburg, 1969; Platon,
Euthyphron, çev. Klaus Reich, Felix Meiner Verlag, Hamburg
1968; Plato, Euthyphro, Apology, Crito, Phaedo, çev. Benjamin
jowett, Prometheus Books, New York, 1988.
16
GİRİŞ
17
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
Dindarlık Üzerine,
Deneme Türünde Bir Diyalog
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
St. Ι
20
EUTHYPHRON
St. I
lundu?
21
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
c γραφήν σε γέγραπται;
22
EUTHYPHRON
lenir zaten.
sm?
23
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
24
EUTHYPHRON
25
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
26
EUTHYPHRON
EUTHYPHRON: Kovalıyorum.
SOKRATES: Kimi?
EUTHYPHRON: Babam.
27
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
28
EUTHYPHRON
açmazdın babana.
D sırada eli kolu baglı orada yatan ırgatla nasıl olsa katil
29
ΕΙΘΙΦΡΩΝ
30
EUTHYPHRON
kadar da kıt.
öyle mi?
olmazdı.
31
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
32
EUTHYPHRON
olurdu.
33
ΕΎΘΎΦΡΩΝ
34
EUTHYPHRON
35
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
36
EUTHYPHRON
37
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
38
EUTHYPHRON
EUTHYPHRON: Hatırlıyorum.
ğunu söyleyebileyim.
ki açıklanın Sokrates.
39
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
40
EUTHYPHRON
medik mi?
41
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
42
EUTHYPHRON
değil mi?
değil mi?
EUTHYPHRON: Elbette.
Sokrates.
43
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
44
EUTHYPHRON
değil mi?
EUTHYPHRON: Elbette.
medin mi?
EUTHYPHRON: Olabilir.
45
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
τινα aποκτείντ;ι.
δίκην.
46
EUTHYPHRON
dun mu hiç?
yoktur.
lüyorlar?
47
ΕΥΘΎ'ΦΡΩΝ
Σώκρατες, το κεφaλαιον.
48
EUTHYPHRON
lar.
sun insan olsun hiç kimse suç işleyen kişiye ceza veril
rates.
49
ΕΎ'ΘΎ'ΦΡΩΝ
50
ElffHYPHRON
lece daha bilgili bir insan olayım ben de. Haydi, bütün
durmayacağım.
sı
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
52
EUTHYPHRON
na?
geçirmeli miyiz?
ben.
53
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
54
EUTHYPHRON
lOA dostum. Şimdi şöyle düşün: dine uygun olan dine uy
tiyorsun?
değil midir?
mı?
mi?
EUTHYPHRON: Elbette.
ss
ΕΥΘΎ'ΦΡΩΝ
ou ξυγχωρεiς οϋτω;
ΕΎ'Θ: Έγωγε.
ΕΥΘ: Ανάγκη.
ώς ό σος λόγος;
ΕΥΘ: Ναί.
τι;
ΕΥΘ: 'Έοικεν.
56
EUTHYPHRON
sun?
EUTHYPHRON: Katılıyorum.
EUTHYPHRON: Elbette.
EUTHYPHRON: Kesinlikle.
EUTHYPHRON: Evet.
mı?
vilendir.
57
ΕΎΘΙΦΡΩΝ
ΕΥΘ:Ναί.
58
EUTHYPHRON
E EUTHYPHRON: Elbette.
EUTHYPHRON: Evet.
sevdiği şeyle dine uygun olan aynı şey olsaydı, yani di-
59
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
60
EUTHYPHRON
sözlerin.
61
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
62
EUTHYPHRON
12A dur? Yoksa dine uygun olan her şey adildir, ama adil
olan her şey dine uygun değildir de bir kısmı dine uy
şair:
63
ΕΎΘΎΦΡΩΝ
δπη;
ένθα και αiδώς αλλ ' ινα μεν αiδώς, ένθα και
γε;
64
EUTI-IYPHRON
söyleyeyim mi?
mi?
65
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
66
EUTHYPHRON
geliyor bu ifade.
degil mi?
EUTHYPHRON: Elbette.
67
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
68
EUTHYPHRON
EUTHYPHRON: Elbette.
natıdır.
EUTHYPHRON: Evet.
EUTHYPHRON: Öyle.
sanatıdır.
B EUTHYPHRON: Evet.
natıdır.
EUTHYPHRON: Kesinlikle.
Böyle mi diyorsun?
EUTHYPHRON: Elbette.
69
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
70
EUTHYPHRON
sun?
ta tanrıları daha iyi yapar, öyle mi? Peki sen dine uy
ğini sordum.
mem ben.
darlık olabilir?
EUTHYPHRON: Kesinlikle.
71
ΕΎ'ΘΥ'ΦΡΩΝ
72
ElTfHYPHRON
EUTHYPHRON: Evet.
mükemmel iş nedir?
Sokrates.
EUTHYPHRON: Elbette.
etmek gelir.
73
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
74
EUTHYPHRON
lir?
EUTHYPHRON: Evet.
değil mi?
75
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
76
EUTHYPHRON
Sokrates.
tir mi diyorsun?
EUTHYPHRON: Evet.
thyphrön.
77
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
ΕΥΘ:Έγωγε.
78
EUTHYPHRON
nedir Euthyphron?
EUTHYPHRON: Kesinlikle.
79
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
80
EUTHYPHRON
EUTHYPHRON: Kesinlikle.
saklama.
81
ΕΥΘΥΦΡΩΝ
82
EUTHYPHRON
83
NOTLAR
85
EUTHYPHRON
86
NOTLAR
87
EUTHYPHRON
14
Homose ienai ifadesi "yoluna devam etmek, bildiğinden şaşma
mak" anlamianna gelmektedir. Ancak Burnet bu ifadeye "göğüs
göğüse dövüşmek, mücadeleyi elden bırakmamak" gibi karşılık
lar verilebileceğini söyler. Bkz. john Burnet, Plato1s Euthyphro,
Apology of Socrates and Crito, Oxford University Press, London,
1970, s. 19.
15
Sokrates yargılanmasının asıl sebebini burada açıklıyor gibidir.
Nitekim aşağıda 3D'de Sokrates bildiklerini herkese öğrettiğini
ifade etmektedir.
16
Philantröpos hem "insansever" hem de "cömert, eli açık" anlamla
rına gelmektedir. Bu bağlamda Sokrates'in insansevediği bir baş
ka kaynakta şöyle geçer: "Oysa Sokrates halktan biri ve insanse
ver [philantröpos] olarak görülürdü. Bkz. Ksenophon, Apomne
moneumata Sökratous [Sokrates'ten Hatıralar] , 1.2.60.
17
Benzeri ifadelere Sokrates'in Savunması'nda da rastlıyoruz (33A):
"Ben hiçbir zaman kimsenin öğretmeni olmadım. Ancak birisi
ben konuşurken ve böylece ödevimi yerine getirirken bana ku
lak vermeyi arzu ettiğinde, genç olsun ihtiyar olsun, kimseyi asla
geri çevirmedim" (çeviri için bkz. Platon, Sokrates'in Savunması,
çev. Erman Gören, 2006). Sokrates kendisini kimler dinlemek is
terse seve seve onlarla konuşuyordu. Platon diyaloglarında da
görüldüğü gibi Sokrates aslında konuşmayı başlatan ilk kişi de
ğildir; hep başkası ya da başkaları tarafından konuşmaya çağrılır
ya da zorlanır.
18 Buradaki vurguyla birlikte diyalogun seyri değişiyor. Buraya ka
dar Sokrates'in nasıl bir davası olduğu üzerinde durulurken,
bundan sonra Euthyphrön'un nasıl bir davası olduğu ve diyalo
ğun temel konusu olan dindarlığın ne olduğu üzerinde durul
maya başlanıyor.
1
9 "Kaçmak" [pheugein] ve "kovalamak" [diökein] fiilleri aynı zaman
da "dava edilmek" ve "dava etmek" anlamlarına gelmektedir.
Platon bu çift anlamlılıktan yararlanıyor. Biz de diyaloğun gelişi
minin daha iyi anlaşılması için bu fiilleri "kaçmak" ve "kovala-
88
NOTLAR
89
EUTHYPHRON
90
NOTLAR
91
EUTHYPHRON
92
NOTLAR
93
KAYNAKÇA
95
ElJTiiYPHRON
96
KAYNAKÇA
97
YER VE KİŞİ ADLARI DiZİNİ
Tantalos, 63
Kronos, 47
Lykeion, 21
Zeus, 29, 31, 33, 35, 45, 63,
67, 83
99
YUNANCA KAVRAM VE SÖZCÜK DiZİNİ
angelos 4D blaste 3A
agnoia 16A bous 13B, 13C
Athenaios 2A
aidös 12B,12C daimanion 3B
aitesis 14D deos 12B,12C
akropolis 6C desmos 4D, 9A
aletheia lSD despotes 9A,l3D
amathia 2C demos 2B
ananke 6B, m. 1oc. 14C diatribe 2A
aner 2B, 3D, 4C, ltD, diaphora 7B, 7C, 7D
lSD dikasterion 3B, 3E, SB, sc.
anthröpos SA, SE, 7A, 7D, sc
SB, SE, 12E, dikastes 9B
13E,14E,lSD dike 2A, 3E, 4A, 4B,
anosios 4D, 4E, SD, SE, 4C, SB, 6A, SB,
6E, 7A, SA, 9C, SC,BD,SE
9D,9E, llB,lSD dosis 14D
anosiotes SD doulos 13D
apergasia 13D,13E,14A döron 14E, lSA
arithmos 7B,12C,12D
arkhe 3A,llB, lSC enklema 4A
asebeia SC,12E ekklesia 3C
asebes SC,14B elpis lSE
atopos 3B emporia lSA
eksegetes 4C, 4D, 9A
basileus 2A episteme 14C, 140
bios 16A ergasia 14A
blabe 13C
101
EUTIIYPHRON
102
YUNANCA KAVRAM VE SÖZCÜK DiZİNİ
öpheleia 13B,13C
ophelos 4E rigos 4D
ousia llA
sathros sc
pathos llA skalenos 12D
Panathenaia 6C skömma 11c
paradeigma 6E sophia 3C, 3D, 4B, 9B,
pater 4A, 4B, 4C, 4D, llE,12A,14D
4E, SB, SD, 6A, sophos 2C, SB, ltD, 16A
6D,8B,9A,lSD stoa 2A
peplos 6C skhole 6C
philanthröpia 3D
phonos 4A, 4B, 4D, 4E, taphros 4C
SD, 6D, 9A,lSD tekmerion SE,9A
phyton 2D tekhne llD, 14E
ploion 13E thanatos 9C
103
EUTHYPHRON
104