VOJAĜO EN ESPERANTO LANDO – LECIONO 01
Karaj membroj de nia klubo Esperanto- Caros membros do nosso clube da terra do
lando! Hodiaŭ ni renkontiĝas unuafoje en la
nova jaro. Laŭ la decido de la kluba estraro,
niaj kunvenoj ĉi-jare okazos en merkredoj: unu
kunveno estos dediĉata al prelegoj, konatiĝo
kun la Esperanto-literaturo kaj lingva
praktiko, la sekva – al alispecaj aranĝoj, kaj
tiel plu.
Hodiaŭ ni konatiĝos kun la historio de la
apero de Esperanto. Ludoviko Zamenhof
/Zámenhof/ priskribis ĝin en ruslingva letero al
Nikolao Borovko1, kiu, verŝajne, estis verkita
por la Moskva eldonejo Posrednik. La
Esperanta traduko, kiun faris Vladimiro
Gernet2 (kaj kiun redaktis Ludoviko Zamenhof
mem), estis publikigita en la jaro 1896,
kvankam ĝi estis verkita du jarojn pli frue. En
la jaro 1902 Ludoviko Zamenhof faris aron da
korektoj, kiuj estas enkondukitaj en la suban
tekston.
Ludoviko Zamenhof
KIEL NASKIĜIS ESPERANTO
La ideo, al kies efektivigo mi dediĉis
mian tutan vivon, aperis ĉe mi en la plej frua
infaneco kaj neniam min forlasadis.
Mi naskiĝis en Bjelostoko3. En
Bjelostoko la loĝantaro konsistas el kvar
diversaj elementoj: rusoj, poloj, germanoj
kaj hebreoj4; ĉiu el tiuj ĉi elementoj
parolas apartan lingvon kaj neamike rilatas la
aliajn elementojn. En tiu urbo pli ol ie la
impresema5 naturo sentas la multepezan
malfeliĉon de diverslingveco kaj
konvinkiĝas ĉe ĉiu paŝo, ke diverseco de
lingvoj estas la ĉefa kaŭzo, kiu disigas la
homan familion.
Iom post iom mi konvinkiĝis, ke ne ĉio fariĝas
tiel facile, kiel prezentiĝas al la infano; unu post
la alia mi forĵetadis diversajn infanajn utopiojn,
kaj nur la revon pri unu homa lingvo mi neniam
povis forĵeti. Sufiĉe frue ĉe mi formiĝis la
konscio, ke la sola lingvo povas esti nur ia
neŭtrala, apartenanta al neniu el la nun vivantaj
Esperanto! Hoje nos encontramos pela primeira
vez no ano novo. De acordo com a decisão da
diretoria do clube, nossas reuniões este ano
acontecerão às quartas-feiras: uma reunião será
dedicada a palestras, conhecimento da literatura
do Esperanto e prática da língua, a seguinte - a
outros tipos de assuntos, etc.
Hoje nós conheceremos a história do
surgimento do Esperanto. Luís Zamenhof
/Zámenhof/ a descreveu a Nikolao Borovko1
em uma carta em russo, que, provavelmente,
havia sido escrita para a editora Posrednik, de
Moscou. A tradução em Esperanto, que
Vladimiro Gernet2 fez (e que o próprio Luís
Zamenhof redigiu), foi publicada no ano de
1896, ainda que tenha sido escrita dois anos
antes. No ano de 1902, Luís Zamenhof fez um
monte de correções, as quais estão introduzidas
no texto abaixo.
Luís Zamenhof
COMO NASCEU O ESPERANTO
A ideia, para cuja implementação eu dediquei
toda a minha vida, apareceu para mim na mais
tenra infância e nunca me deixou.
Eu nasci em Bialystok3. Em Bialystok, a
população consiste de quatro elementos
diversos: russos, poloneses, alemães e hebreus4;
cada um destes elementos fala uma língua
particular e não se relaciona amigavelmente
com os outros elementos. Nessa cidade, mais do
que em qualquer lugar, a natureza
impressionável5 sente a pesada tristeza da
diversidade linguística e se convence, a cada
passo, de que a diversidade de línguas é a
principal causa que separa a família humana.
Pouco a pouco eu me convenci de que nem tudo
vem a ser tão fácil como se apresenta à criança;
uma após outra eu descartava diversas utopias
infantis, e apenas o sonho de uma língua
humana eu nunca pude descartar. Bastante cedo
formou-se em mim a consciência de que a
língua única só poderia ser uma neutra, não
pertencente a nenhuma das nações atuais.
nacioj. Kaj mi komencis malklare revi pri nova,
arta lingvo.
Germanan kaj francan lingvojn mi
ellernadis6 en infaneco. Sed kiam mi komencis
ellernadi6 lingvon anglan, la simpleco de la
angla gramatiko ĵetiĝis en miajn okulojn,
precipe dank’ al la kurta transiro al ĝi de la
gramatikoj latina kaj greka. Mi rimarkis tiam,
ke la riĉeco de gramatikaj formoj estas nur
blinda historia okazo, sed ne estas necesa por la
lingvo. Sub tia influo mi komencis serĉi en la
lingvo kaj forĵetadi la senbezonajn formojn, kaj
mi rimarkis, ke la gramatiko ĉiam pli kaj pli
degelas en miaj manoj, kaj baldaŭ mi venis al la
gramatiko plej malgranda, kiu okupis sen
malutilo por la lingvo ne pli ol kelkajn paĝojn.
Sed la grandegulaj7 vortaroj ĉiam ankoraŭ ne
lasadis min trankvila.
Unu fojon, mi okaze turnis la atenton al
la surskribo Ŝvejcarskaja (pordistejo) kaj
poste al la elpendaĵo Konditorskaja
(sukeraĵejo)8. Tiu ĉi skaja ekinteresis min kaj
montris al mi, ke la sufiksoj donas la eblon el
unu vorto fari aliajn vortojn, kiujn oni ne
devas aparte ellernadi6. Tiu ĉi penso
ekposedis min tute, kaj mi subite eksentis la
teron sub la piedoj. Sur la terurajn
grandegulajn7 vortarojn falis radio de lumo,
kaj ili komencis rapide malgrandiĝadi antaŭ
miaj okuloj.
Mi komencis komparadi vortojn, serĉadi inter
ili konstantajn, difinitajn rilatojn kaj ĉiutage mi
forĵetadis el la vortaro novan
grandegan serion da vortoj, anstataŭigante tiun
ĉi grandegon per unu sufikso, kiu signifas
certan rilaton. Baldaŭ post tio mi jam havis
skribitan9 la tutan gramatikon kaj malgrandan
vortaron. Mi rimarkis, ke la nunaj lingvoj
posedas grandegan provizon da pretaj jam
vortoj internaciaj, kiuj estas konataj al ĉiuj
popoloj kaj faras trezoron por estonta lingvo
internacia, - kaj mi kompreneble utiligis tiun ĉi
trezoron.
En la jaro 1878 la lingvo estis jam pli-malpli
preta, kvankam inter la tiama lingwe uniwersala
kaj la nuna Esperanto estis ankoraŭ granda
diferenco. Mi komunikis pri ĝi al miaj kolegoj
E eu comecei obscuramente a sonhar com uma
nova língua artificial.
As línguas alemã e francesa eu aprendia na
infância. Mas quando comecei a aprender o
idioma inglês, a simplicidade da gramática
inglesa saltou-me aos olhos, especialmente
graças à curta transição das gramáticas latina e
grega para ela. Percebi então que a riqueza de
formas gramaticais é apenas uma ocasião
histórica cega, mas não é necessária para o
idioma. Sob tal influência, comecei a buscar na
língua e a descartar as formas desnecessárias e
observei que a gramática cada vez mais e mais
ia diminuindo em minhas mãos, e logo cheguei
à menor gramática que ocupava, sem prejuízo
para a língua, não mais do que algumas páginas.
Mas os dicionários gigantes ainda não me
deixavam tranquilo.
Uma vez, aconteceu de eu voltar a atenção para
a inscrição Ŝvejcarskaja (portaria) e em seguida
para a placa Konditorskaja (confeitaria)8. Esse
skaja despertou meu interesse e me mostrou que
os sufixos dão a possibilidade de a partir de uma
palavra fazer outras palavras, as quais não
devemos aprender6 separadamente. Esse
pensamento me possuiu completamente e de
repente senti o chão sob os pés. Sobre os
terríveis dicionários gigantes7 caiu um raio de
luz e eles começaram a diminuir rapidamente
diante dos meus olhos.
Comecei a comparar palavras, procurar entre
elas relações constantes, definidas e todos os
dias eu descartava do dicionário uma nova
imensa série de palavras, substituindo esta
grandeza por um sufixo, que significa uma certa
relação. Logo depois disso, eu já havia escrito9
toda a gramática e um pequeno dicionário.
Percebi que as línguas atuais possuem um
imenso estoque de palavras internacionais já
prontas, as quais são conhecidas por todos os
povos e constituem um tesouro para a língua
internacional do futuro – e eu,
compreensivelmente, utilizei esse tesouro.
No ano de 1878, a língua já estava mais ou
menos pronta, apesar de entre a então lingwe
uniwersala e o Esperanto atual haver ainda uma
grande diferença. Comuniquei sobre ela aos
meus colegas
(mi estis tiam en la 8-a klaso de la gimnazio).
La plimulto da10 ili estis forlogitaj de la ideo kaj
de la frapinta ilin neordinara facileco de la
lingvo, kaj komencis ĝin ellernadi6. La 5-an de
decembro 1878 ni ĉiuj kune festis la ekvivigon
de la lingvo11.
Tiel finiĝis la unua periodo de la
lingvo. Mi estis tiam tro juna por eliri publike
kun mia laboro, kaj mi decidis atendi ankoraŭ
5-6 jarojn kaj dum tiu ĉi tempo zorgeme
elprovi la lingvon kaj plene prilabori ĝin
praktike. Mi multe tradukadis en mian lingvon,
skribis en ĝi verkojn originalajn, kaj vastaj
provoj montris al mi, ke tio, kio ŝajnis al mi
tute preta teorie, estas ankoraŭ ne preta
praktike. Mi komencis evitadi laŭvortajn
tradukojn el tiu aŭ alia lingvo kaj penis rekte
pensi en la lingvo neŭtrala. Poste mi rimarkis,
ke la lingvo ricevas sian propran spiriton, sian
propran vivon, la propran difinitan kaj klare
esprimitan fizionomion, ne dependantan jam
de iaj influoj. La parolo fluis jam mem,
flekseble, gracie kaj tute libere, kiel la viva
patra lingvo.
Mi finis la universitaton kaj komencis
mian medicinan praktikon. Mi pretigis la
manuskripton de mia unua broŝuro kaj
komencis serĉadi eldonanton. Sed tie ĉi mi
renkontis la financan demandon, kun kiu mi
poste ankoraŭ multe devis kaj devas forte batali.
Fine, post longaj klopodoj, mi prosperis mem
eldoni mian unuan broŝuron en julio de la jaro
1887.
Mi estis tre ekscitita antaŭ tio ĉi; mi
sentis, ke mi staras antaŭ Rubikono12 kaj ke de
la tago, kiam aperos mia broŝuro, mi jam ne
havos la eblon reiri; mi sciis, kia sorto atendas
kuraciston, kiu dependas de la publiko, se tiu ĉi
publiko vidas en li fantaziulon, homon, kiu sin
okupas je “flankaj aferoj”; mi sentis, ke mi
metas sur la karton la tutan estontan
trankvilecon kaj ekzistadon mian kaj de mia
familio; sed mi ne povis forlasi la ideon, kiu
eniris mian korpon kaj sangon, kaj … mi
transiris Rubikonon12.
(eu estava nessa época na 8ª série do ginásio).
A maioria deles10 havia sido seduzida pela ideia
e pela maravilhosa facilidade da língua que os
golpeou, e começaram a aprendê-la6. Em 5 de
dezembro de 1878 todos nós juntos festejamos
o início de vida da língua11.
Dessa forma terminou o primeiro período da
língua. Eu era àquele tempo muito jovem para
sair publicamente com meu trabalho, e decidi
esperar ainda 5 ou 6 anos e, durante esse tempo,
testar cuidadosamente a língua e trabalhá-la
plenamente na forma prática. Eu traduzia muito
na minha língua, escrevia nela obras originais,
e diversos testes mostraram-me que o que me
parecia totalmente pronto na teoria, ainda não
estava pronto na prática. Comecei a evitar
traduções literais de uma ou outra língua e
tentei pensar diretamente na língua neutra.
Depois percebi que a língua adquire seu próprio
espírito, sua própria vida, a própria fisionomia
definida e claramente expressa, sem depender
de quaisquer influências. O discurso flui
flexível, elegante e totalmente livre, como a
língua materna viva.
Terminei a universidade e comecei minha
prática médica. Preparei o manuscrito de
minha primeira brochura e comecei a procurar
um editor. Mas aqui eu me deparei com a
questão financeira, com a qual mais tarde
ainda eu tive e tenho de lutar fortemente. Por
fim, depois de muitos esforços, eu consegui
publicar meu primeiro livro em julho do ano de
1887.
Eu estava muito animado diante disso; senti que
Eu estava em pé diante do Rubicão e que a partir
do dia em que meu livro aparecesse, eu já não
teria a possibilidade de voltar; eu sabia que tipo
de sorte aguarda um médico que depende do
público, se esse público vê nele um excêntrico,
um homem que se envolve com “coisas
secundárias”; senti que eu coloquei no cartão
toda a tranquilidade e existência futura minha e
de minha família; mas eu não podia abandonar
a ideia que entrou no meu corpo e no meu
sangue e ... eu atravessei o Rubicão12.
 Kiel bildeca kaj pasia estas la rakonto de
Ludoviko Zamenhof!
Oni diras figurece, ke Ludoviko
Zamenhof ne kreis la lingvon, sed eltiris ĝin el
naciaj lingvoj.
Kaj nun ni konatiĝu kun alia historio
pri la apero de Esperanto, kiun sprite, en
biblia stilo, rakontis Izrael Lejzerowicz13, stelo
de la intermilita Pollanda Esperanto-movado.
Tiu ĉi bonkora kaj gaja homo, same kiel liaj
edzino kaj filineto, same kiel ĉiuj infanoj de
Ludoviko Zamenhof14, same kiel milionoj da
aliaj senkulpaj homoj, estis mortigita en
german-faŝista koncentrejo en Pollando dum
la Dua Mondmilito nur pro tio, ke li estis
hebreo4.
Izrael Lejzerowicz13
EL LA “VERDA15 BIBLIO”
En la komenco la Senkorpa Mistero16
kreis Volapukon17. Kaj Volapuko estis
senforma kaj kaosa, kaj mallumo estis en ĝi.
Kaj la Senkorpa Mistero diris: Estu lumo; kaj
fariĝis Esperanto. Kaj la Spirito vidis
Esperanton, ke ĝi estas bona; kaj la Spirito
apartigis Esperanton de Volapuko. Kaj la
Spirito nomis Esperanton Eterna Tago, kaj
Volapukon nomis Nokto. Kaj estis vespero, kaj
estis mateno - unu tago18.
Kaj la Spirito diris: Estu firmaĵo en la
lingvo. Kaj la Spirito kreis tiun firmaĵon. Kaj Li
nomis la firmaĵon regula akcento. Kaj estis
vespero, kaj estis mateno, la dua tago.
Kaj la Spirito diris: Kolektiĝu la reguloj
gramatikaj en unu lokon, kaj aperu la firma
grundo; kaj fariĝis tiel. Kaj la Spirito nomis la
firman grundon Fundamento19. Kaj la Spirito
vidis, ke ĝi estas bona. Kaj la Spirito diris: la
Fundamento kreskigu verdaĵon15, kiu naskas
ĝojon, vortaron, kiu donas laŭ sia speco
radikojn, kies semoj estas en ĝi mem, en la
Fundamento19. Kaj fariĝis tiel. Kaj la
Fundamento elkreskigis verdaĵon15, laŭ sia
speco: verdan lingvon15 kaj verdan movadon15,
vortaron kaj arbon, kiu havas radikojn, kies
semo estas en ĝi mem, en la Fundamento.
Quão ilustrativa e apaixonante é a narrativa de
Luís Zamenhof!
Diríamos figuradamente que Luís Zamenhof
não criou a língua, mas a tirou das línguas
nacionais.
E agora vamos conhecer outra história sobre o
aparecimento do Esperanto, que, de forma
espirituosa, em estilo bíblico, contou Izrael
Lejzerowicz13, estrela do movimento
esperantista militante da Polônia. Esse homem
bondoso e alegre, assim como sua esposa e
filha, assim como todos os filhos de Luís
Zamenhof14, bem como milhões de outras
pessoas inocentes, foram mortos em um campo
de concentração na Polônia durante a Segunda
Guerra Mundial só porque ele era um judeu4.
Izrael Lejzerowicz13
DA “BÍBLIA VERDE15”
No princípio, o Mistério Incorpóreo criou o
Volapük. E o Volapük era sem forma e
caótico, e a escuridão estava nele. E o
Mistério Incorpóreo disse: Haja luz; e fez-
se o Esperanto. E o Espírito viu que o
Esperanto era bom; e o Espírito separou o
Esperanto do Volapük. E o Espírito chamou o
Esperanto de Dia Eterno, e chamou o
Volapük de Noite. E foi uma tarde e foi uma
manhã – um dia18.
E o Espírito disse: Haja constância na língua. E
o Espírito criou essa constância. E Ele chamou
a constância de acento regular. E foi uma tarde,
e foi uma manhã, o segundo dia.
E o Espírito disse: Junte as regras gramaticais
em um lugar, e apareça a terra firme; e assim foi
feito. E o Espírito chamou a terra firme de
Fundamento19. E o Espírito viu que era bom. E
o Espírito disse: que o Fundamento faça crescer
o verde, que produz alegria, vocabulário, que
dê, segundo sua espécie, radicais, cujas
sementes estão nele mesmo, no Fundamento19.
E assim foi feito. E o Fundamento produziu o
verde, segundo sua espécie: uma língua verde e
um movimento verde, um vocabulário e uma
árvore que têm raízes, cuja semente está nele
mesmo, no Fundamento.
 Kaj la Spirito vidis, ke ĝi estas bona. Kaj
estis vespero, kaj estis mateno, la tria tago.
Kaj la Spirito diris: Estu lumaĵo en la
ĉiela firmaĵo, por apartigi Esperanton de
mallumo. Kaj ĝi estu lumaĵo por lumi super la
tero; kaj fariĝis tiel. Kaj la Spirito faris la
grandan lumaĵon por regi la mondon. Kaj la
Spirito starigis ĝin sur la ĉiela firmaĵo, por ke ĝi
lumu sur la teron. Kaj la Spirito nomis la
lumaĵon Verda Stelo15. Kaj la Spirito vidis, ke
ĝi estas bona. Kaj estis vespero, kaj estis
mateno, la kvara tago.
Kaj la Spirito diris: la vortaro20 aperigu
moviĝantaĵon, vivajn estaĵojn kiuj
fleksebligos la Lingvon. Kaj la Spirito kreis
afiksojn21, kiujn aperigis la vortaro20, la
sufiksojn kaj prefiksojn laŭ ilia speco. Kaj la
Spirito vidis, ke ĝi estas bona. Kaj la Spirito
benis ilin dirante: Fruktu kaj multiĝu, kaj
plenigu la vortaron. (Kaj tial afiksoj tiel
multiĝas ĝis nun)22. Kaj estis vespero, kaj estis
mateno, la kvina tago.
Kaj la Spirito diris: La vortaro aperigu
vivajn estaĵojn, brutojn kaj vermojn. Kaj la
Spirito kreis la neologismojn23 kaj ĉiujn
malfacilajn vortojn, laŭ ilia speco, por eterna
turmento de la novaj verduloj15. Kaj la
Spirito diris: Ni kreu potencan aferon, kiu
respegulos nian internan potencon; kaj ĝi estu
la akso de la lingvo kaj ĝi regu ĝian
gramatikon. Kaj la Spirito kreis la Akuzativon;
en formo de la finaĵo -N Li kreis ĝin24. Kaj la
Spirito diris: fruktu kaj multiĝu kaj plenigu la
verdan lingvon15 kaj regu super ĉiuj ceteraj
reguloj de la Fundamento. (Kaj de post tiam ĉiuj
verduloj15 uzas la akuzativon en troa abundo.)24
Kaj la Spirito diris: Jen Mi donis al vi ĉiujn
regulojn de la Fundamento. Ĝi estu por vi
sanktaĵo19. Kaj fariĝis tiel. Kaj la Spirito
rigardis ĉion, kion Li kreis, kaj vidis, ke ĝi
estas tre bona. Kaj estis vespero, kaj estis
mateno, la sesa tago.
Kaj estis finitaj la Fundamento kaj
Radikaro kaj ĉiuj iliaj apartenaĵoj. Kaj la Spirito
finis en la sepa tago sian laboron, kiun li faris,
kaj li ripozis en la sepa tago de la tuta laboro,
kiun li faris. Kaj la Spirito benis la sepan tagon
E o Espírito viu que era bom. E foi uma tarde e
foi uma manhã, o terceiro dia.
E o Espírito disse: Haja luminar na constância
celestial, para separar o Esperanto da sombra. E
que ele seja um luminar para iluminar a Terra;
e assim foi feito. E o Espírito fez o grande
luminar para governar o mundo. E o Espírito o
estabeleceu na constância celestial, para que ele
iluminasse a terra. E o Espírito chamou o
luminar de Estrela Verde15. E o Espírito viu que
era bom. E foi uma tarde, e foi uma manhã, o
quarto dia.
E o Espírito disse: que o vocabulário20 faça
aparecer coisas que se movimentam, seres vivos
que flexibilizem a Língua. E o Espírito criou
afixos, os quais o vocabulário20 fez aparecer, os
sufixos e os prefixos segundo sua espécie. E o
Espírito viu que era bom. E o Espírito os
abençoou dizendo: Frutificai e multiplicai-vos,
e enchei o vocabulário. (E esses tipos de afixos
assim se multiplicam até agora)22. E foi uma
tarde, e foi uma manhã, o quinto dia.
E o Espírito disse: que o vocabulário faça
aparecer seres vivos, animais e vermes. E o
Espírito criou os neologismos23 e todas as
palavras difíceis, segundo sua espécie, para o
tormento eterno dos novos adeptos verdes15. E
o Espírito disse: Criemos um negócio poderoso,
que reflita nossa força interior, e que ele seja o
eixo da língua e que ele regule sua gramática. E
o Espírito criou o Acusativo; na forma da
terminação –N Ele o criou24. E o Espírito disse:
frutificai e multiplicai-vos e enchei a língua
verde15 e tende domínio sobre todas as outras
regras do Fundamento. (E a partir de então
todos os adeptos verdes15 usam o acusativo em
abundância excessiva.) E o Espírito disse: Eis
que vos tenho dado todas as regras do
Fundamento. Que ele vos seja algo sagrado19. E
assim foi feito. E viu o Espírito tudo quanto
tinha criado, e viu que era muito bom. E foi uma
tarde, e foi uma manhã, o sexto dia.
E foram concluídos o Fundamento e o Conjunto
de Raízes Oficiais e todas as suas propriedades.
E o Espírito terminou no sétimo dia o trabalho
que ele fizera, e ele repousou no sétimo dia de
todo a obra que ele fizera. E o Espírito abençoou
o sétimo dia
kaj sanktigis ĝin, ĉar en ĝi Li ripozis, legante la e o santificou, porque nele Ele descansou, lendo
originalan literaturon25, kiun li faris kreante.
Ĝi estas efektive tre amuza kaj instrua
historio. La simileco de la senco, formo kaj
stilo inter la vera kaj verda Biblioj estas
admirinda18.
Nun ni konatiĝu kun versaĵo de la poeto
Vasilij Eroŝenko26, la plej legendeca civitano de
Esperanto-lando.
Vasilij Eroŝenko26
HOMARANO27
Ekbruligis mi fajron en kor’,
Ĝin estingos nenia perfort’28;
Ekflamigis mi flamon en brust’,
Ĝin ne povos estingi eĉ mort’.
Brulos fajr’ ĝis29 mi vivos en mond’,
Flamos flam’ ĝis29 ekzistos la ter’.
Nom’ de l’ fajr’ estas am’ al homar’,
Nom’ de l’ flam’ estas am’ al liber’.
Nia klubano Leonido Klimov antaŭ nelonge
venis el Parizo, pri kiu li montros al ni sian
videofilmon. Sed antaŭ tio li deklamos fascinan
versaĵon de Leonard Newell30 pri tiu fascina
urbo.
Leonard Newell30
PARIZO
Postlasis mi la koron en Parizo,
Nun restas mia koro trans la mar’;
Revenis mi al hejmo kun valizo,
Enue vivi dum alia jar’ ...
Sed koron mi postlasis en Parizo.
Aĥ, kiom mi sopiras al Parizo!
Eksaltas mia sango en la vejn’;
Urbego de gajeco kaj surprizo,
De vino, kaj kafejoj apud Seine31
Ĉielon spegulanta el turkiso32.
a literatura original25, que Ele criara e fizera.
É realmente uma história muito divertida e
educativa. A semelhança de sentido, forma e
estilo entre as Bíblias verdadeira e “verde” é
admirável18.
Agora vamos conhecer uns versos do poeta
Vasilij Eroŝenko26, o mais legendário cidadão
da terra do Esperanto.
Vasilij Eroŝenko26
HUMANITÁRIO27
Acendi um fogo no coração,
Nenhuma força bruta28 o extinguirá;
Acendi uma chama no peito,
Nem a morte poderá extingui-la.
O fogo queimará enquanto29 eu viver no mundo,
A chama arderá enquanto29 a terra existir.
O nome do fogo é amor pela humanidade,
O nome da chama é amor pela liberdade.
Nosso associado Leonido Klimov veio
recentemente de Paris, a respeito da qual ele nos
mostrará sua filmagem. Mas antes disso, ele
declamará fascinantes versos de Leonard
Newell30 sobre essa cidade fascinante.
Leonard Newell30
PARIS
Deixei meu coração em Paris,
Agora meu coração fica além do mar;
Voltei para casa com uma mala,
Para viver entediadamente por mais um ano...
Mas meu coração deixei em Paris.
Oh, quanto eu suspiro por Paris!
Salta meu sangue na veia;
Grande cidade de alegria e surpresa,
De vinho e cafés ao lado do Sena31
Espelhando um céu de turquesa32.
Printempe verdas arboj en Parizo,
Bluetajn ombrojn ĵetas Notre Dame33,
Kaj kajoj malvarmetaj de Parizo
Dormetas sub karesa suna flam’,
Ĝis brilos lampoj sub krepuska grizo.
Tre belaj estas Moskvo kaj Kadizo34,
Berlino, Buda35, Romo kaj Vien’36;
Pli bela estas urbo sur Tamizo37;
Sed ravas min nur franca la siren’38:
Min sorĉos ĝis la morto nur Parizo.
Da rimoj elĉerpiĝis la provizo:
Mi finu. Sed komprenu anĝelar’:
Post morto min atendos Paradizo,
Sed iros al ĉiel’ nur ŝelo - ĉar
Mi lasos mian koron en Parizo.
Sekvamerkrede, la 14-an de januaro, ni
spektos kinofilmon pri Kubo, kiun faris niaj
klubanoj dum la 75-a Universala Kongreso de
Esperanto en Havano. Vi povos
konvinkiĝi, ke pravis Kristoforo
Kolumbo, malkovrinto de Ameriko: “La
lando plej bela, kiun homaj okuloj vidis”.
Post la filmospektado funkcios tradukista
kurso. Sekvos lernado de novaj Esperantaj
kantoj.
Fine de la hodiaŭa kunveno okazos la
tradicia “Lingva praktiko”.
KOMENTARO
1. Nikolao (Nikoláj Afrikánoviĉ) Borovkó
(1863-1913). Esperantistiĝis en 1889.
Rusiano. Instruisto, ĵurnalisto, bibliotekisto.
Pioniro de Esperanto el Odeso. Poste
estis prezidanto de la Peterburga societo
Espero. Publikigis tradukojn de rusaj
beletraĵoj.
2. Vladimiro (Vladímir Aleksándroviĉ) Gernet
(1870-1929). Esperantistiĝis en 1890. Rusiano.
Kemiisto kaj direktoro de vinber-instituto.
Pioniro de Esperanto el Odeso. Eldonadis kaj
financadis la gazeton LINGVO INTERNACIA,
kiu anstataŭis la pereintan unuan gazeton LA
ESPERANTISTO.
Na primavera, verdejam árvores em Paris,
Notre Dame33 lança sombras azuladas,
E os cais friozinhos de Paris
Cochilam sob a suave chama do sol,
Até as lâmpadas brilharem sob o cinza
crepuscular.
Muito bonitas são Moscou e Cádis34,
Berlim, Buda35, Roma e Viena36;
Mais bonita é uma cidade sobre o Tâmisa37;
Mas me encanta apenas a sereia38 francesa:
Encantar-me-á até a morte apenas Paris.
A reserva de rimas se esgota:
Devo terminar. Mas que os anjos entendam:
Depois da morte o Paraíso vai me esperar,
Porém só a casca irá para o céu – porque
Eu deixarei meu coração em Paris.
Na próxima quarta-feira, 14 de janeiro, vamos
assistir a um filme sobre Cuba, que os nossos
associados fizeram durante o 75º Congresso
Mundial de Esperanto em Havana. Você poderá
se convencer de que Cristóvão Colombo,
descobridor da América, estava certo: “A terra
mais bela que os olhos humanos viram”. Após
a sessão, acontecerá um curso de tradução.
Depois virá um aprendizado de novas canções
esperantistas.
No final da reunião de hoje acontecerá a
tradicional “Prática Linguística”.
COMENTÁRIO
1. Nicolau (Nikoláj Afrikánoviĉ) Borovkó
(1863-1913). Tornou-se esperantista em 1889.
Russo. Professor, jornalista, bibliotecário.
Pioneiro do Esperanto em Odessa. Mais tarde,
foi presidente da Sociedade Esperantista de
Petersburgo. Publicou traduções de obras
literárias russas.
2. Vladimir (Vladímir Aleksándroviĉ) Gernet
(1870-1929). Tornou-se esperantista em 1890.
Russo. Químico e diretor de um instituto de
uva. Pioneiro do Esperanto em Odessa. Editava
e financiava o jornal LÍNGUA
INTERNACIONAL, que substituiu o primeiro
jornal extinto O ESPERANTISTA.
3. Prefere: Belostoko. La urbo tiam troviĝis
en Rusia Imperio, nun ĝi apartenas al
Pollando.
4. Hebreoj (judoj) - popolo, kiu loĝas nun
grandparte en sia prapatrujo Israelo - kaj ekster
ĝi precipe en Eŭropo kaj Ameriko, ĉefe en
Usono.
5. impresiĝema.
6. Anstataŭ ellernadi nun oni preferas la
simplan formon lerni.
7. Anstataŭ la malmoderna grandegulaj oni
uzas nun gigantaj.
8. Tio okazis, verŝajne, en 1876. Sed la
aŭtoritata tiutempa vortaro de la rusa lingvo de
Vladímir Dal donas la formon konditerskaja,
kiu estas uzata ankaŭ en la moderna rusa lingvo.
La formo konditorskaja estas arkaika.
Anstataŭ sukeraĵejo nun oni preferas la vorton
dolĉaĵejo.
9. skribitaj.
10. el.
11. En 1968 en la grava Moskva akademia
eldonejo Nauka (kiu en 1992 publikigis la
popularan libron de Boris Kolker
LERNOLIBRO DE LA LINGVO ESPERANTO.
BAZA KURSO) aperis ruslingva libro de Ermar
Svadost KIEL ESTIĜOS UNIVERSALA
LINGVO? kun tri redaktoroj, renomaj
sciencistoj: Eŭgeno Bokarjóv (lingvisto kaj
esperantisto; vidu pri li la komenton 3 en la
leciono 4), Mikaelo Kámmari (aŭtoro de
dogmecaj filozofiaj traktaĵoj kaj
kontraŭesperantisto) kaj Aleksandro Spirkin
(aŭtoro de populara lernolibro de filozofio kaj
neŭtralulo rilate Esperanton). La aŭtoro montris
sin arda adepto de la ideo de artefarita lingvo
kaj same arda kontraŭesperantisto. Demandita,
kial li allasis en la libro tiom da maljustaĵoj
kontraŭ Esperanto, Eŭgeno Bokarjov ridete
diris, ke tamen li atingis forigon de kelkaj
kalumnioj, ekzemple, de tia frazo: “Kiam la
gimnaziano Ludoviko Zamenhof finis sian
projekton de internacia lingvo, li kunvenigis
siajn kunlernantojn kaj organizis komunan
drinkegadon”.
3. Em vez disso: Belostoko. A cidade àquela
época achava-se sob o Império Russo, agora ela
pertence à Polônia.
4. Hebreus (judeus) – povo que vive agora em
grande parte na sua pátria remota Israel – e fora
dela, especialmente na Europa e América,
sobretudo nos Estados Unidos.
5. impressionante
6. Em vez de “ellernadi” prefere-se agora a
forma simples “lerni”.
7. Em vez do antigo “grandegulaj”, usa-se agora
“gigantaj”.
8. Isso aconteceu, provavelmente, em 1876.
Mas o dicionário contemporâneo autorizado da
língua russa de Vladímir Dal dá a forma
“konditerskaja”, que é usada também na língua
russa moderna. A forma “konditorskaja” é
arcaica. Em vez de “sukeraĵejo”, prefere-se
agora a palavra “dolĉaĵejo”.
9. skribitaj.
10. el.
11. Em 1968, na importante editora moscovita
Nauka (que publicou em 1992 o livro popular
de Boris Kolker LIVRO DA LÍNGUA
ESPERANTO. CURSO BÁSICO), apareceu um
livro em russo de Ermar Svadost COMO SE
ESTABELECERÁ UMA LÍNGUA
UNIVERSAL? com três redatores, cientistas de
renome: Eŭgeno Bokarjóv (linguista e
esperantista; veja sobre ele o comentário 3 na
lição 4), Miguel Kámmari (autor de tratados
filosóficos dogmáticos e antiesperantista) e
Alexandre Spirkin (autor de um livro popular de
filosofia e uma pessoa neutra em relação ao
Esperanto). O autor mostrou-se um fervoroso
adepto da ideia de uma língua artificial e ao
mesmo tempo um ardente antiesperantista.
Perguntado por que ele admitiu no livro tantas
injustiças contra o Esperanto, Eugeno Bokarjov
disse sorridente que conseguiu a eliminação de
algumas calúnias, por exemplo, desta frase:
“Quando o estudante ginasial Luís Zamenhof
terminou seu projeto de uma língua
internacional, ele reuniu seus colegas de classe
e organizou uma grande bebedeira comum”.
12. Rubikono - rivereto en la norda Italio, per
kies transpaso Julio Cezaro komencis militon.
Transiri Rubikonon - akcepti senrevenan
decidon.
13. Izrael Lejzerowicz /Lejzeróviĉ/ (1901-
1942). Esperantistiĝis en 1912. Pollandano.
Ĵurnalisto, komercisto. Aŭtoro de satiraj
verkoj. Tradukis el la jida kaj hebrea lingvoj.
Brila oratoro. Sekrete aranĝis Zamenhof-
vesperon en la Varsovia juda geto dum la
germana okupado.
14. Vidu la komenton 21 en la leciono 8.
15. La verda koloro simbolas la esperon kaj,
sekve, ankaŭ Esperanton.
16. Aludo pri la versaĵo de Ludoviko Zamenhof
Preĝo sub la verda standardo.
17. Volapük (Volapuko) - projekto de
internacia lingvo, kun misformitaj kaj
nerekoneblaj vortoj, kreita en Germanio en
1879 de Johann Martin Schleyer /Ŝlájer/ (1831-
1912). Havis ioman disvastiĝon. En multaj
lingvoj la vorto “Volapuko” akiris la
kromsignifon “aro da nekompreneblaj vortoj”.
Ankaŭ la esperantistoj, renkontante ion tute
nekompreneblan, diras: “Tio estas por mi
volapukaĵo”.
18. Komparu la fragmenton el LA SANKTA
BIBLIO en traduko de Ludoviko Zamenhof:
“Kaj Dio diris: Estu lumo; kaj fariĝis lumo. Kaj
Dio vidis la lumon, ke ĝi estas bona; kaj Dio
apartigis la lumon de la mallumo. Kaj Dio
nomis la lumon Tago, kaj la mallumon Li nomis
Nokto. Kaj estis vespero, kaj estis mateno, unu
tago”.
19. FUNDAMENTO DE ESPERANTO - verko
eldonita de Ludoviko Zamenhof en 1905;
konsistas el kvar partoj: ANTAŬPAROLO,
PLENA GRAMATIKO el 16 reguloj,
EKZERCARO kaj UNIVERSALA VORTARO.
En la 1-a Universala Kongreso de Esperanto en
Bulonjo-ĉe-Maro (1905), la FUNDAMENTO
estis akceptita kiel netuŝebla bazo de Esperanto,
en kiu neniu rajtas fari iun ajn ŝanĝon. La
FUNDAMENTO ludas la rolon, kiun en la
naciaj lingvoj ludas la tradicio. Ĝi helpas al
Esperanto evolui per natura vojo, sed samtempe
donas al ĝi unuecon kaj fortikan bazon por
kontraŭstari disfalon en dialektojn.
12. Rubicão – pequeno rio no norte da Itália,
através de cuja transposição Júlio César
começou uma guerra. Atravessar o Rubicão –
tomar uma decisão sem chance de voltar atrás.
13. Israel Lejzerowicz /Lejzeróviĉ/ (1901-
1942). Tornou-se esperantista em 1912.
Polonês. Jornalista, comerciante. Autor de
obras satíricas. Traduziu das línguas iídiche e
hebraica. Orador brilhante. Em segredo,
organizou uma noite de Zamenhof no gueto
judeu de Varsóvia durante a ocupação alemã.
14. Veja o comentário 21 na lição 8.
15. A cor verde simboliza a esperança e,
portanto, também o Esperanto.
16. Alusão ao poema de Luís Zamenhof Prece
sob o verde estandarte.
17. Volapük (Volapuko) – projeto de uma
língua internacional, com palavras deformadas
e desconhecidas, criado na Alemanha em 1879
por João Martinho Schleyer /Ŝlájer/ (1831-
1912). Teve um pouco de divulgação. Em
muitas línguas, a palavra “Volapük” adquiriu o
significado extra de “conjunto de palavras
incompreensíveis”. Também os esperantistas,
ao encontrar algo totalmente incompreensível,
dizem: “Isso pra mim é coisa de volapük”.
18. Compare o fragmento de A SANTA
BÍBLIA na tradução de Luís Zamenhof:
“E Deus disse: Haja luz; e fez-se luz. E
Deus viu a luz, que era boa; e Deus
separou a luz da escuridão. E Deus
chamou a luz Dia, e a escuridão Ele
chamou Noite. E foi a tarde, e foi a manhã,
um dia”.
19. FUNDAMENTO DO ESPERANTO – obra
publicada por Luís Zamenhof em 1905;
consiste de 4 partes: PREFÁCIO, GRAMÁTICA
PLENA de 16 regras, EXERCÍCIOS e um
DICIONÁRIO UNIVERSAL. No 1º Congresso
Mundial de Esperanto, em Boulogne-sur-mer
(1905), o FUNDAMENTO foi aceito como base
intocável do Esperanto em que ninguém tem o
direito de fazer qualquer alteração. O FUNDA-
MENTO exerce o papel que a tradição
desempenha nas línguas nacionais. Ajuda o
Esperanto a evoluir por um caminho natural,
mas ao mesmo tempo lhe dá unidade e forte
base para resistir à fragmentação em dialetos.
20. La UNIVERSALA VORTARO entenas
vortojn en formo de iliaj radikoj, kiuj ebligas
krei multege da novaj vortoj.
21. Krom radikoj, la UNIVERSALA
VORTARO entenas ankaŭ afiksojn, kiuj estas
ege gravaj por la evoluo de la lingvo; vidu pri
tio la tekston La afiksoj de Esperanto
(leciono 19).
22. Post la publikigo de la FUNDAMENTO
estis proponitaj multaj novaj afiksoj. Nur kelkaj
el ili iĝis oficialaj (vidu la komenton 11 en la
leciono 17).
23. Neologismo - nova (ofte neoficialigita)
vorto en Esperanto (vidu la tekston
Neologismoj – por kaj kontraŭ en la
leciono 23).
24. La akuzativo ebligas liberan ordon de la
frazo, kio faras Esperanton tre fleksebla lingvo.
Sed ĉar en multaj lingvoj la akuzativo ne
ekzistas, komencantoj ofte ne sufiĉe uzas ĝin
(kio estas eraro) aŭ tro uzas ĝin (kio estas
erarego).
25. kompreneble, en Esperanto.
26. Vasilij Jákovleviĉ Eroŝenko (1890-1952).
Esperantistiĝis inter 1908 kaj 1910. Rusiano kaj
sovetiano. Instruisto. Blindulo.
Mondvojaĝanto. Travivis nekredeble aventuran
vivon. Verkis Esperante, japane kaj ruse.
Libroj: ĜEMO DE UNU SOLECA ANIMO,
TURO POR FALI, RAKONTOJ DE
VELKINTA FOLIO kaj volumetoj de
ELEKTITAJ VERKOJ DE VASILIJ
EROŜENKO sub zorga redakto de Mine
Yositaka /Mine Joŝítaka/: LUMO KAJ
OMBRO, LA TUNDRO ĜEMAS, MALVASTA
KAĜO, STRANGA KATO, LA KRUĈO DE
SAĜECO, CIKATRO DE AMO. Vidu la tekston
pri li en leciono 20.
27. “La vorto homarano signifas membro de la
homa familio” (Ludoviko Zamenhof).
28. Perforto - uzo de fizika forto, kiel rimedo
trudi sian volon.
29. Prefere: dum.
30. Leonard Newell /Lénard Njúŭel/ (1902-
1968). Esperantistiĝis en 1916 en Anglio.
Travivis tempestan, aventuristan vivon en
pluraj landoj. Li vivis ĉefe en Aŭstralio (vidu
20. O DICIONÁRIO UNIVERSAL contém
palavras na forma de seus radicais, o que
possibilita criar muitas palavras novas.
21. Além dos radicais, o DICIONÁRIO
UNIVERSAL contém também afixos, que são
extremamente importantes para a evolução da
língua; veja sobre isso o texto Os afixos do
Esperanto (lição 19)
22. Após a publicação do FUNDAMENTO
foram propostos muitos novos afixos. Somente
alguns deles tornaram-se oficiais (veja o
comentário 11 na lição 17).
23. Neologismo – uma nova (muitas vezes
não oficializada) palavra em Esperanto (veja o
texto Neologismos – a favor e contra na
lição 23).
24. O acusativo permite uma ordem livre da
frase, o que torna o Esperanto uma língua muito
flexível. Mas porque em muitas línguas o
acusativo não existe, os iniciantes muitas vezes
não o usam (o que é um erro) ou o usam
exageradamente (o que é um grande erro).
25. Obviamente em Esperanto.
26. Vasilij Jákovleviĉ Eroŝenko (1890-1952).
Tornou-se esperantista entre 1908 e 1910.
Russo e soviético. Professor. Cego. Viajante do
mundo. Teve uma vida incrivelmente
aventureira. Escreveu em Esperanto, japonês e
russo. Livros: GEMIDO DE UMA ALMA
SOLITÁRIA, UMA TORRE PARA CAIR,
HISTÓRIAS DE UMA FOLHA MORTA e pe-
quenos volumes de OBRAS SELECIONADAS
DE VASILIJ EROŜENKO sob a direção
cuidadosa de Mine Yositaka /Mine Joŝítaka/:
LUZ E SOMBRA, A TUNDRA GEME, UMA
GAIOLA ESTREITA, UM GATO ESTRANHO,
A CRUZ DA SABEDORIA, CICATRIZ DE
AMOR. Veja o texto sobre ele na lição 20.
27. “A palavra humanitário significa membro
da família humana” (Luís Zamenhof).
28. Violência – uso de força física, como meio
de impor sua vontade.
29. Preferentemente: dum (enquanto)
30. Leonard Newell /Lénard Njúŭel/ (1902-
1968). Tornou-se esperantista em 1916
na Inglaterra. Teve uma vida tempestuosa
e aventureira em vários países. Ele
viveu principalmente na Austrália (veja
la tekston Lando, el kiu vi volos neniam eliri en
la leciono 13), prezidis ties Esperanto-asocion,
redaktis Esperanto-gazeton. Brila Esperanta
tradukisto, instruisto kaj prelegisto. Dum
vizito al Eŭropo li subite mortis en trajno
al Parizo. Li estis enterigita en tombejo en
Parizo.
31. Seine - franca vorto prononcata
proksimume kiel /Sen/. La aŭtoro, kredeble,
prononcis ĝin kiel /Sejn/. Rivero, kiu trafluas
Parizon. Esperanta formo: Sejno.
32. Turkiso - ne estas tur-kis-o (hm! stranga
vorto!), sed turkis-o - blua juvelŝtono.
33. Notre Dame - pli ĝusta formo: Notre-Dame
de Paris /Notr Dam de Parí/: la ĉefa preĝejo en
Parizo, ĉefverko de arkitekturo.
34. Hispana havenurbo ĉe Atlantiko.
35. Nun parto de Budapeŝto.
36. Vieno - la ĉefurbo de Aŭstrio, urbo de
valsoj.
37. La rivero, kiu trafluas Londonon.
38. Fascinanta, danĝera virino.
LINGVA PRAKTIKO
Kiel naskiĝis Esperanto
1. La teksto estas verkita en la unua persono (Mi
naskiĝis..., mi konvinkiĝis..., mi rimarkis...).
Mallonge rerakontu la ĉefan enhavon de la
teksto en la tria persono (Ludoviko Zamenhof
naskiĝis..., li konvinkiĝis..., li rimarkis...),
forigante detalojn.
2. Kion signifas la esprimoj: La vortaroj
komencis rapide malgrandiĝadi antaŭ miaj
okuloj kaj Mi subite eksentis la teron sub la
piedoj?
3. Kial la gramatiko de Esperanto estas
malgranda kompare kun la gramatikoj de la
naciaj lingvoj? Ĉu la malgrandeco de la
Esperanta gramatiko malriĉigas la lingvon?
4. Kial multaj Esperantaj vortoj estas
kompreneblaj por eŭropanoj sen antaŭstudo?
El la “Verda Biblio”
5. Diru, ĉiufoje per unu frazo, kion faris la
Spirito en ĉiu el la sep tagoj.
6. Trovu en la teksto terminojn de
lingvoscienco.
o texto País do qual você nunca vai querer sair
na lição 13), presidiu uma Associação de
Esperanto, redigiu um jornal de Esperanto.
Brilhante tradutor esperantista, professor e
conferencista. Durante visita à Europa ele
morreu subitamente no trem para Paris. Foi
enterrado em um cemitério em Paris.
31. Seine – palavra francesa pronunciada mais
ou menos como /Sen/. O autor, provavelmente,
a pronuncia como /Sejn/. Rio que corta Paris.
Forma esperantizada: Sejno.
32. Turquesa – não é tur-kis-o (Hum! Estranha
palavra!), mas turkis-o – pedra preciosa azul.
33. Notre Dame – forma mais exata: Notre-
Dame de Paris /Notr Dam de Parí/: a principal
igreja em Paris, uma obra-prima de arquitetura.
34. Cidade portuária espanhola no Atlântico.
35. Agora, parte de Budapeste.
36. Viena – a capital da Áustria, cidade das
valsas.
37. O rio que atravessa Londres.
38. Mulher perigosa, que fascina.
PRÁTICA LINGUÍSTICA
Como nasceu o Esperanto
1. O texto é escrito na primeira pessoa (Eu
nasci..., eu me convenci..., eu observei...).
Resumidamente reconte o conteúdo principal
do texto na terceira pessoa (Luís Zamenhof
nasceu..., ele se convenceu..., ele observou...),
eliminando detalhes.
2. O que significam as expressões: Os
dicionários começaram a diminuir rapidamen-
te diante dos meus olhos e De repente senti o
chão sob os pés?
3. Por que a gramática do Esperanto é pequena
em comparação com as gramáticas das línguas
nacionais? A pouca extensão da gramática do
Esperanto empobrece a língua?
4. Por que muitas palavras em Esperanto são
inteligíveis para europeus sem estudo prévio?
Da “Bíblia Verde”
5. Diga, cada vez através de uma frase, o que
fez o Espírito em cada um dos sete dias.
6. Encontre no texto termos da linguística.
Homarano
7. Kiu estas la ideo de la versaĵo? 7. Qual é a ideia do poema?
8. Trovu la liniojn, en kiuj temas pri fajro; kaj 8. Identifique as linhas em que se trata do fogo;
la liniojn, en kiuj temas pri flamo. e as linhas em que se trata da chama.
Parizo
9. Trovu en la versaĵo la rimojn al la vorto
“Parizo”. Elpensu pliajn rimojn al tiu vorto.
10. Trovu la lokojn, kiuj esprimas fortajn
emociojn.
11. Kial la aŭtoro amegas Parizon?
12. Provu (kial ne provi!) verki plian strofon por
tiu ĉi versaĵo.
13. Se vi estus parizano kaj dezirus eldoni
urban Esperanto-gazeton, kiun nomon vi
donus al ĝi?
14. Rakontu pri la urbo, kiun vi pleje amas.
***
15. Formu kvin vortojn kun la sufikso -ism-,
inkluzive vortojn por neekzistantaj “ismoj”; la
lastajn klarigu.
16. Finu la frazojn: Amu domon novan kaj
amikon... - Eĉ la plej nigra bovino donas lakton
nur... - En arbaro li sidis kaj arbaron ne... - En
sia propra domo ĉiu estas granda... - Kia
demando, tia... - Malsato ne estas... - Unua
venis, unua... - Se pri ĉio vi informiĝos, vi
baldaŭ...
17. Elpensu laŭeble multe da esprimoj, en kiuj
la vorto verda havas nerektan sencon
(ekzemple: verda patrioto, verda broŝuro, verda
radio).
18. Ni prenu la frazon: Patriotismo estas ne
nur fiero sed ankaŭ ekonomie normala
vivo. Jen ĝia modelo: .....o estas ne nur
.....o sed ankaŭ .....e .....a .....o. Laŭ tiu
modelo elpensu unu aŭ kelkajn
frazojn.
19. Oni povas fari en frazo diversajn
transformojn, ekzemple: Mi forĵetadis el la
vortaro vortojn, anstataŭigante (kaj
anstataŭigis, mi anstataŭigis, por anstataŭigi)
ilin (cele al anstataŭigo de ili) per unu sufikso.
Faru similajn transformojn en la frazo: Mi
komencis evitadi laŭvortajn tradukojn, penante
pensi rekte en la nova lingvo.
Humanitário
Paris
9. Localize no poema as rimas para a palavra
“Parizo”. Ache mais rimas para essa palavra.
10. Encontre os lugares que expressam emoções
fortes.
11. Por que o autor adora Paris?
12. Tente (por que não tentar!) escrever uma
estrofe a mais para este poema.
13. Se você fosse um parisiense e desejasse
publicar um jornal esperantista da cidade, que
nome você daria a ele?
14. Conte sobre a cidade que você mais ama.
***
15. Forme cinco palavras com o sufixo –ism-,
inclusive palavras para ‘ismos” que não
existam, explicando esses últimos.
16. Conclua as frases: Ame casa nova e amigo
... - Mesmo a vaca mais preta só dá leite ... - Na
floresta ele se sentou e a floresta não ... - Na
sua própria casa cada um é um grande ... - Que
pergunta, tal ... - A fome não é ... - Primeiro
veio, primeiro ... - Se você se informar sobre
isso, logo você ...
17. Descubra, tanto quanto possível, um monte
de expressões em que a palavra verde tem um
sentido indireto (por exemplo: um patriota
verde, uma brochura verde, uma rádio verde).
18. Tomemos a frase: Patriotismo não é
somente orgulho, mas também a vida
economicamente normal. Eis o modelo dela:
(subst.) não é somente (subst), mas também
(adv) (adj) (subst). De acordo com esse modelo,
invente uma ou algumas frases.
19. Pode-se fazer em uma frase diversas
transformações, por exemplo: Eu retirei do
dicionário palavras, substituindo (e substituí, eu
substituí, para substituir) elas (com o objetivo
da substituição delas) por um sufixo. Faça
transformações semelhantes na frase: Eu
comecei a evitar traduções literais, tentando
pensar diretamente na nova língua.
20. Temo por diskuto aŭ rakonto: Kion vi
semas, tion vi rikoltos.
21. Kvizo (scio-konkurso) pri Esperantaj
temoj:
a) En kiuj urbo kaj lando naskiĝis Ludoviko
Zamenhof?
b) En kiu jaro estis preta la lingvoprojekto
Lingwe Uniwersala? Kiel Ludoviko Zamenhof
festis la naskiĝon de la nova lingvo?
c) Kial Ludoviko Zamenhof ne tuj publikigis
sian lingvoprojekton?
ĉ) Kiu sekrete aranĝis Zamenhofvesperon dum
la germana okupado?
d) Kiel finiĝis la vivo de la infanoj de Ludoviko
Zamenhof?
e) Kio estas Volapuko? Kiu estis ĝia kreinto?
Kiam ĝi aperis? Kion signifas la esprimo “Tio
estas por mi volapukaĵo”?
f) Kio estas la FUNDAMENTO DE
ESPERANTO? Kiam ĝi estis publikigita? Por
kio ĝi servas? Kion vi pensas pri ĝia signifo?
g) En kiuj jaro kaj urbo okazis la 1-a Universala
Kongreso de Esperanto?
ĝ) Kio estas neologismo en Esperanto?
h) Kio estas la simbolo de Esperanto?
ĥ) Kial la akuzativo estas grava en
Esperanto?
i) Nomu elstarajn Esperantopionirojn el
Odeso.
j) Kiuj estis la unuaj du Esperantogazetoj?
20. Assunto para discussão ou relato: O que
você semear, você colherá.
21. Quiz (concurso de conhecimento) sobre
assuntos esperantistas
a) Em qual cidade e país nasceu Luís
Zamenhof?
b) Em que ano estava pronto o projeto de língua
Lingwe Uniwersala? Como Luís Zamenhof
comemorou o nascimento da nova língua?
c) Por que Luís Zamenhof não publicou
imediatamente seu projeto de língua?
ĉ) Quem secretamente organizou uma noite de
Zamenhof durante a ocupação alemã?
d) Como terminou a vida dos filhos de Luís
Zamenhof?
e) O que é o Volapük? Quem foi seu criador?
Quando ele surgiu? O que significa a expressão
“Isso pra mim é volapük”?
f) O que é o FUNDAMENTO DO
ESPERANTO? Quando foi publicado? Para que
serve? O que você pensa sobre seu significado?
g) Em que ano e cidade aconteceu o 1º
Congresso Mundial de Esperanto?
ĝ) O que é neologismo em Esperanto?
h) O que é o símbolo do Esperanto?
ĥ) Por que o acusativo é importante em
Esperanto?
i) Nomeie pioneiros esperantistas relevantes de
Odessa.
j) Quais foram os dois primeiros jornais em
Esperanto?