Professional Documents
Culture Documents
Cggk"0F (O'Jf Sna: K - :TFJGF
Cggk"0F (O'Jf Sna: K - :TFJGF
ljwfg – @)&#
k|:tfjgf
ljZjd} ;a}eGbf sd k|ltJolQm cfo ePsf] s[lifdf dfq cfl>t ePsf] ;dfhdf b]lvPsf ul/la,
/f]u, clzIff, cGwljZjfz, jfnljjfx h:tf s'l/lt 5'jf5't aftfa/0f k|b'if0f cfGtl/s 4Gb
cl:y/tf, cg]stf h:tf bh{gf} ;d:ofx?sf] cnfjf a]/f]huf/L h:tf] 8/nfUbf] ;d:of a9\b}
uO/x]sf] 5 . ;fy]} ;dfhdf laBdfg k/Dk/fut ls;Ldsf] cfyL{s tyf ;dflhs lasf;sf
k'jf{wf/sf sf/0f ;fd'bflos hg lhjgdf vf;} k|efj gk/]sfn] xfnsf] kl/k|]Iodf cfyL{s tyf
;dflhs ljsf;sf ;fy} jftfj/0fLo ljsf;sf] nfuL gofF kl/jt{g sf] vfFrf] 5 . t;y{ xfd|f]
;dfhdf ljBdfg tL ;a} k|sf/sf ljs[tL, lj;+utL tyf 4Gbsf] plrt Aoj:yfkgsf] lgdLQ
cfly{s lasf;sf] ;fy} laBdfg k/Dk/fut 1fg / l;knfO{ cfw'lglss/0f ul/ laleGg If]qx?
h:t} lzIff, :jf:Yo, s[lif, ag, jftfj/0f, ef}lts k'jf{wf/, n}lu+s ;dfgtf, ;'rgf /
/f]huf/L,dgf]/~hg ,v]ns'b h:tf dxTjk'0f{ ;jfnx?df Wofg s]lG›t ub}{ ;fdflhs, /fhg}lts Pj+
cfly{s ?kn] lk5l8Psf dlxnf, hghflt, cflbaf;L, blnt, afnaflnsf O{Toflb au{nfO{
psf:gsf nflu l;k tyf bIftf clea[l4sf sfo{qmd u|fld0f :t/;Dd k'¥ofO{ a]/f]huf/L x6fO{
cfly{s ?kn] ;DkGg ;dfhsf] lgdf{0fdf ;3fp k'¥ofpg ;lscf];\ eGg] :jfR5 clek|fon]
;dfhdf b]lvPsf zf]if0f tyf c;dfgtf Go"g kfg]{ sfo{df /fHonfO{ ;xof]u ug{ / laleGg wd{,
au{, hfthflt, efiff, ;Dk|bfosf lar Ps?ktf sfod ub}{ nf]stGq ;'zf;g Pj+ ;fdflhs
Gofosf nflu /fHonfO{ 7f]; ;3fpg] tyf ljZj aGw'Tosf] efjgf ;[hgf ug]{ dxfg pb]Zon]
:yflgo a'l4lhlj, o"jf, dlxnf, Aoj;foL tyf gful/s ;dfh ;d]tsf] ;xdlt 5nkmnaf6 Ps
;fdflhs ;+:yf u7g ug]{ lg0f{o u/] cg'?k “cGgk"0f{ o"jf Snj” sf] lawfg th{"df ul/Psf] 5 .
kl/R5]b—!
k|f/De
!= ;+:yfsf] gfd M
o; ;+:yfsf] gfd “cGgk"0f{ o"jf Snj” x'g]5 .
s_ ;+:yfsf] sfof{no /xg] 7]ufgf M– o; ;+:yfsf] sfof{no lhNnf wflbË, a;]/L j8f g+= %
b]p/fnL ufpFdf /xg] 5 .
v_ ;+:yfsf] cl:tTj M
!_ of] ;+:yf cljlR5Gg pQ/flwsf/jfnf ;+ul7t u}x| d'gfkmf /lxt ;fdflhs ;+:yf x'g]5 .
@_ ;+:yfn] JolQm ;/x rncrn ;Dklt k|fKt ug{ pkef]u tyf vl/b laqmL ug{ ;Sg]5 .
#_ ;+:yfn] JolQm ;/x cfˆgf] gfd af6 gfln; ph'/ ug{ ;Sg] 5 / ;f]xL pk/ klg ;f]xL
gfdaf6 gfln; ph'/ nfUg] 5 .
u_ ;+:yfsf] sfo{If]q M– o; ;+:yfsf] d'Vo sfo{If]q wflbË, a;]/L uf=lj=; x'g]5 / cfjZoQmf
cg';f/ :yflgo clwsf/Lsf] l:js[ltdf cGo uf=lj=;=df klg zfvf vf]Ng ;lsg]5 .
3_ nfu' x'g] ldlt M– of] lawfg t'?Gt k|f/De x'g]5 .
@= kl/efiff M ljifo / k|;+un] cy{ gnfu]df .
s_ “;+:yf ” eGgfn] “cGgk"0f{ o"jf Snj” nfO{ ;Demg' kb{5 .
u_ “lgod÷ ljlgod ” eGgfn] o; ljwfg adf]lhd agfO{g] “lgod ÷ljlgod” nfO{ hgfpb5 .
kl/R5]b—#
;b:otf
^= ;b:otfsf] jlu{s/0f M
s_ ;fwf/0f ;b:o M
o; ljwfgsf] bkmf & adf]lhd of]Uotf k'u]sf] s'g} g]kfnL gful/sn] tf]sLPsf] k|lqmof cGt{ut /xL
cfj]bg /xL cfj]bg u/]df ;+:yfsf] ;b:otf k|fKt ug]{ JolQmx? ;fwf/0f ;b:o x'g]5 .
v_ ;+:yfks ;b:o
o; ;+:yf lgdf{0fdf z'?b]vL ;+nUg ljleGg ;ldltx?sf ;b:ox?sf ;b:ox? Tyf kbflwsf/L
tyf o; ;+:yf btf{ x'bfsf] avtsf ;b:ox? Tfyf kbflwsf/Lx? ;+:yfks ;b:o x'g]5g\ .
u_ cflhjg ;b:o
;+:yfsf] ljsf;sf] nfuL ljz]if ;xof]u, of]ubfg k'¥ofpg] JolQmnfO{ tf]lsPsf] k|lqmof cGt{ut
cflhjg ;b:otf k|bfg ul/g]5 .
3_ dfgfy{ ;b:o
:f+:yfn] pko'Qm 7x/ u/]sf] ljlzi7 ;dfh;]jL tyf k|ltli7t :jb]zL gfu/LsnfO{ ;+:yfsf] dfgf{y
;b:otf k|bfg ug{ ;Sg]5 . t/ dfgf{y ;b:ox?sf] dtflwsf/ /xg] 5}g .
kl/R5]b—$
;fwf/0f ;efsf] a}7s ;DalGw Joj:yf
!!= ;fwf/0f ;efsf] u7g / sfo{ M
s_ o; lawfgsf] kl/R5]b # adf]lhd of]uotf k'u]sf] JolQmx? ;fwf/0f ;efsf]
;b:o x'g]5 .
v_ ;fwf/0f ;efn] ;+:yfsf] jflif{s cfo Jofo :jLs[t ug]{ .
u_ ;+:yfsf] lgod ljlgod l:js[lt ug]{ .
3_ jflif{s sfo{of]hgf l:js[t ug]{ .
ª_ sfo{;ldltsf] rog ug]{ .
r_ ;+:yfnfO{ lj36g ug{'kg]{ eP, sfo{;ldltn] cfjZos lg0f{o ul/ csf]{ Joj:yf ug]{5 .
5_ ;+:yfsf] sfo{ la:tf/sf] laifodf cfjZos of]hgf / lglt kf; ug]{ 5 .
h_ n]vfkl/If0f ;DalGw k|ltj]bg 5nkmn u/L kfl/t ug]{ .
em_ sfo{sfl/0fL pk/ cljZjfz ePdf o; lawfgdf Joj:yf eP cg';f/sf] k|s[of
k'/f u/L lg0f{o ug]{ .
!@= ;fwf/0f ;ef tyf a}7s ;DalGw Joj:yf M–
;:yfsf] ;ef af]nfpg] tl/sf / ;efsf] nflu lbg'kg]{ ;"rgf ;DalGw s'/fx? M
!= o; ;+:yfsf] ;fwf/0f ;ef b]xfo adf]lhdsf] x'g]5g .
s_ jflif{s ;fwf/0f ;ef
v_ ljz]if ;fwf/0f ;ef
@= o; ;+:yfsf] k|yd jflif{s ;fwf/0f ;ef ;+:yfkg ePsf] cf=a= ;dfKt ePsf] ldltn] @ dlxgf
leqdf ul/g]5 / To; kl5sf] jflif{s ;fwf/0f ;efx? k|To]s @÷@ aif{df ul/g]5 .
#= o; ;+:yfsf] jflif{s ;fwf/0f ;ef ug{sf] nflu slDtdf !% lbg cufj} / laz]if ;fwf/0f ;ef
ug{sf] nflu slDtdf & lbg cufj} ;ef x'g] 7fpF,ldlt / 5nkmn ug]{ laifo vf]ln ;a} ;fwf/0f
/ cflhjg ;b:onfO{ ;'rgf lbO{g]5 .
$= o;/L af]nfOPsf] ;fwf/0f ;ef u0fk/s ;+Vof gk'lu ;ef x'g g;s]df slDtdf
& lbgsf] Dofb lbO{ k'gM ;fwf/0f ;ef af]nfO{g]5 .
!#= sfo{;ldlt M
s_ sfo{;ldltsf] lgo'lQm aflif{s ;fwf/0f ;efaf6 x'g]5 t/ k|yd aflif{s ;fwf/0f ;ef
geP;Ddsf] nflu lgDg adf]lhd cWoIf tyf ;b:o /x]sf] sfo{;ldlt /xg]5
!= cWoIf ! hgf
@= pkfWoIf ! hgf
#= ;lra ! hgf
$= ;x ;lrj ! hgf
%= sf]iffWoIf ! hgf
^= ;b:o $ hgf
v_ sfo{;ldltsf kbflwsf/Lx?sf] kbfjlw lgjfl{\rt ePsf] ldltn] ! aif{ x'g]5 .
u_ o; ;+:yfdf ( hgfsf] sfo{;ldlt x'g]5 .
3_ jflif{s ;fwf/0f ;ef x'g' eGbf cufj} s'g} sfo{;ldltdf /x]sf] ;b:osf] kb l/Qm x'g cfPdf
afsL cjlwsf nflu sfo{;ldltsf] ;b:osf] lgo'lQm sfo{;ldlt 4f/f ug{ ;lsg]5 . s'g} ;b:osf]
kb lardf l/Qm ePdf ;f] kbdf sfo{;ldltn] cfjZoQmf cg';f/ csf]{ ;b:o lgo'lQm ug{ ;Sg]5.
ª_ sfo{;ldltsf] a}7sdf ;b:o :jo+ pkl:yt x'g'kg]{5 .
r_ sfo{;ldltsf] a}7ssf] cWoIftf ;ldltsf] cWoIfn] ug]{5 . cWoIfsf] cg'kl:ytdf
sfo{;ldltsf] pkfWoIfn] ug]{5 / cWoIf,pkfWoIf pkl:ylt x'g g;s]sf] cj:yfdf sfo{;ldltsf]
Ho]i7 gful/sn] a}7ssf] cWoIftf ug]{5 .
5_ sfo{;ldltsf] a}7sdf 5nkmn ePsf] ljifo / tTj ;DaGwdf ePsf] lg0f{o ljj/0f -
dfO{Go'6_lstfadf n]lv /fVg'kb{5 . / ;f] lg0f{o ljj/0fdf a}7sdf pkl:yt ;Dk"0f{ ;b:ox?sf]
%! k|ltztsf] pkl:ytL x'g'kg]{5 .
h_ dflysf] pklgoddf h'g ;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg sfo{;ldltn] ug{ kfpg] s'g} sfdsf]
;DaGwdf sfo{;ldltsf] ;a} ;b:ox? lnlvt ?kdf ;xdt ePdf To:tf] ;xdltnfO{ lg0f{o
k'l:tsfdf ;+nUg u/L To;sf] sfd a}7slagf klg ug{;lsG5 . pk/f]Qm adf]lhdsf] ;xdltnfO{
sfo{;ldltsf] lg0f{oaf6 x'g]5 .
em_ ;+:yfn] ug]{ eg]sf] ;Dk"0f{ sfo{ ;ldltsf] lg0f{oaf6 x'g]5 .
`_ sfo{;ldltsf] a}7s ;se/ ;j{;Ddt x'g]5 ;j{;Ddt x'g g;s]df ax'dtsf] lg0f{o dfGo
x'g]5 / ;f] lg0f{o g} ;+:yfsf] lg0f{o x'g]5 tyf dt a/fa/ ePdf cWoIfn] lg0ff{os dt lbg
;Sg]5 .
kl/R5]b—%
!$= sfo{;ldltsf] sfd st{Jo / clwsf/ M
s_ o; ;ldltsf] b}lgs sfo{ ;Dkfbg Pj+ crn ;Dkltsf] ;+/If0f ug]{ ;Dk"0f{ cleef/f
sfo{;ldltdf x'g]5 .
v_ o; ;ldltsf] kbflwsf/Lx?sf] sfo{ cjlw ! jif{sf] x'g]5 .
u_ o; ;ldltn] cfjZostf cg';f/ pk –;ldlt u7g ug{ ;Sg]5 . ul7t pk ;ldltn]
tf]lsPsf] /sd / sfd lglZrt cjlwdf k'/f u/L ljj/0f sfo{ ;ldltnfO{ k]z ug{'kg]{5 .
3_ sfo{;ldltsf a}7s 5nkmn ePsf] laifo / tTj ;DaGwdf lg0f{osf] ljj/0f b'?:t
lstfadfn]lv /fVg'kg]{5 .
!%=u0fk'/s ;+Vof M
s'n ;b:osf] ^) k|ltzt k|ltlglwTj x'g] ;b:ox? pkl:yt geO{ ;fwf/0f ;efsf] sfd sf/afxL
x'g] 5}g t/ lawfgsf] bkmf !! sf] pkbkmf -$_ df pNn]v eP adf]lhd k'gM af]nfOPsf] ;fwf/0f
;efdf s'n ;+:yfks ;+Vofsf] b'OltxfO{ k|ltlglwTj x'g] ul/ pkl:yt ePdf ;a ug{ afwf kg]{
5}g .
kl/R5]b—^
cfly{s Joj:yf
!^= cfly{s >f]t M
s_ ;b:osf] ;b:otf z'Nsaf6 hDdf ePsf] /sd .
v_ ;+:yfn] ljleGg >f]t / ;fwgsf] kl/rfng dfkm{t cfh{g u/]sf] /sd .
u_ :jb]lz JolQmaf6 k|fKt x'g cfpg] /sdx?
3_ ;+:yfnfO{ k|fKt x'g cfpg] cGo rGbf tyf bfgaf6 k|fKt x'g] /sdx? .
ª_ ljb]lz ;xof]u jf cg'bfgsf] /sd . o:tf] ljb]lz ;xof]u lng'kbf{ g]kfn ;/sf/s} ;DalGwt
lgsfosf] l:js[lt lnOg]5 .
!&= ;+:yfsf] sf]if M
;+:yfsf] cfˆg} gfd Pp6f sf]if /xg]5 , h;df dfly pNn]lvt adf]lhdsf] /sd hDdf x'g]5 .
;+:yfsf] cWoIf , sf]iffWoIf / ;lrjsf] ;+o'Qm x:tfIf/af6 vftf ;~rfng x'g]5 . k|rlnt P]g
lgod cg';f/ vr{ ug]{ tyf vr{sf] >]:tf P]g lgod cg';f/ ul/g]5 .
!*= ;+:yfsf] n]vf / n]vfkl/If0f M
s_ ;+:yfsf] cfo–Joosf] n]vf k|rlnt sfg'g adf]lhd /flvg]5 .
v_ ;+:yfsf] n]vfkl/If0f k|rlnt sfg'g adf]lhd /lhi6f8{ n]vf kl/If0f af6 u/fO{g]5
u_ g]kfn ;/sf/ jf :yflgo clwsf/Ln] rfx]df h'g ;'s} avt klg ;+:yfsf] lx;fa lstfa
hfRg jf hrfpg ;lsg]5 .
3_ n]vf kl/Ifssf] lgo'lQm jflif{s ;fwf/0f ;efaf6 x'g]5 . t/ k|yd jflif{s ;fwf/0f ;ef
geP;Dd n]vf kl/Ifssf] lgo'lQm sfo{ ;ldltaf6 x'g]5 .
ª_ n]vf kl/If0fsf] k|ltj]bg jflif{s ?kn] lhNnf k|zfzg sfof{no ;dfh sNof0f kl/ifb jf cGo
lgsfox?df k]z ul/g]5 .
kl/R5]b—&
lgjf{rg
!(= lgjf{rg ;DalGw Joj:yf M
sfo{;ldltn] lgjf{rgsf nflu Pp6f lgjf{rg clws[t lgo'lQm ug]{5 . lgjf{rg ;DalGw sfol{\jlw
k|rlnt sfg'gsf cfwf/df /lx lgjf{rg clws[tn] tf]s] adf]lhd x'g]5 ,cGo ;xof]lu ;b:o
cfjZoQmf cg';f/ lgjf{lrt clws[tn] lgo'Qm ug]{5g . lgjf{rg clws[t / ;xof]lusf] kfl/>lds
/ ;'lawf sfo{;ldltn] tf]s] adf]lhd x'g]5 .
@)= pDd]bjf/ x'g] of]Uotf M
s_ ;+:yfsf] ;b:o eO{ gljs/0f u/fPsf] .
v_ ;+:yfsf] lx;fa lstfa aflsF g/fv]sf] jf gdf;]sf]
u_ k|rlnt sfg'gn] sfg'gdf efu lng] / pDd]bjf/ x'g] of]Uo ePsf]
@!= cljZjfzsf] k|:tfj M
s_ ;fwf/0f ;efn] ljz]if sf/0f b]vfPdf ;Dk"0f{ ;b:ox?sf] sfo{;ldltsf @÷# ax'dt n]
;b:ox?nfO{ cljZjfzsf] k|:tfj kfl/t ul/ sfo{;ldltsf] kbaf6 x6fpg ;lsg]5 .
v_ ;fwf/0f ;efdf dfq cljZjfzsf] k|:tfj pk/ 5nkmn x'g]5 . cljZjfzsf] k|:tfj Nofpgsf]
nflu s'n ;b:o ;+Vofsf] slDtdf b'O{ltxfO{ ;b:osf] lnlvt lga]bg ;lxt cfpg' kg]{5 .
@@= lawfg ;+;f]wg M
s'n ;b:o ;+Vofsf] @÷# ;b:ox?n] cg'df]bg u/] kZrft dfq ;+:yfsf] s'g} bkmf ;+;f]wg jf
vf/]hsf] nflu :yflgo clwsf/L ;dIf l;kmfl/; u/L k7fpg'kg]{5 . :yflgo clwsf/Laf6 l:js[lt
eP kZrft dfq ;+:yfsf] s'g} bkmf ;+;f]wg jf vf/]h ePsf] dflgg]5 .
@#= lgod tyf ljlgod agfpg ;Sg] M
;+:yfn] cfˆgf] sfo{ ;Dkfbg ug]{ ;Gbe{df cfjZos lgod agfpg ;Sg] 5 / ;f] sf] hfgsf/L
:yflgo clwsf/L nfO{ lbg'kb{5 .
;dfKt