Ashin ZawanaFollow

Yesterday at 2:30 PM

စိတ္ (Mind) ဆိုတာ

("ဆရာမၾကီးဓမၼဗ်ဴဟာေဒၚခင္လွတင္"၏
ရွင္းလင္းခ်က္)

"အေနာက္တိုင္းေဆးပညာ"အရ
က်မတို႔မွာ-
"သိစိတ္"(conscious mind) နဲ႔
-"မသိစိတ္" (unconscious mind)
ဆိုၿပီးႏွစ္မ်ိဳးရွိတယ္။

"စိတ္ေတြဟာ "ဦးေဏွာက္"ထဲမွာျဖစ္တယ္"လို႔ ယူဆတာပဲရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဦးေဏွာက္ကို ခြဲစိပ္တာေတာင္ မသိပါဘူး။

ေက်းဇူးေတာ္ရွင္ျမတ္ "ဘုရားရဲ့ တရားေတာ္"

အရေတာ့ -
-သိစိတ္ အမ်ိဳးေပါင္း"(၁၂၁ မ်ိဳး)"ရွိတာ၊

-ဘယ္လိုအေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ စိတ္ေတြ ျဖစ္တာ၊

-ဘယ္မွာျဖစ္တာ၊

-"စိတ္"မွာ-
စိတ္ အျပင္ စိတ္ ကိုျပဳျပင္
တဲ့ "ေစတသိတ္"ေတြပူးေပါင္းပါ၀င္တာကအစ,
အေတာ္ စံုစံုလင္လင္ သိရပါတယ္။

"စိတ္ (Mind)"ဆိုတာကို "ဘာသာတရား"အရ

က်မသိသလို မွ်ေ၀ပါတယ္။ အမွားမ်ားပါရင္လည္း
ရဟန္း ပညာရွိ၊ လူ ပညာရွမ
ိ ်ား ကရုဏာေရွးထား၍
ျပဳျပင္ေပးေတာ္မူၾကပါလိ႔ု
အစဦးဆံုးေမတၱာ ရပ္ခံ အပ္ပါ တယ္။

"ဒြါရ (၆) ပါး"နဲ႔ "အာရံု"တိုက္လို႔ ေပၚလာတဲ့ "

အာရံုကိုသိတဲ့ စိတ္အစဥ္"ကို-

-"သိစိတ္"(ဝါ)
-"ဝီထိစိတ္ "(ဝါ)
-"ႏိုးၾကားစိတ္" (conscious mind)
လို႔ေခၚပါတယ္။

"အာရံု (၆) ပါး"နွင့္"သက္ဆိုင္ရာ အၾကည္ဓာတ္"တို႔

တိုက္ဆိုင္ၿပီး၊ လိုအပ္ေသာ
"အေၾကာင္းတရားမ်ား ျပည့္စံုသည့္အခါ"-
သက္ဆိုင္ရာ"ဝီထိစိတ္မ်ား"ျဖစ္ပါတယ္။

"အာရံု (၅) ပါး"ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ"ဝီထိစိတ္မ်ား"ျဖစ္ေပၚပံုတူညီၾကလို႔- "ပၪၥဒြာရဝီထိ"-ဟုေခၚ ပါတယ္။

"ဓမၼာရံု"နွင့္"မေနာဒြာရ"ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ
"ဝီထိစိတ္"ကိုေတာ့ "မေနာဝီထိ"-ဟုေခၚပါတယ္။

"ဝီထိစိတ္"မျဖစ္တဲ့အခ်ိန္မွာျဖစ္တဲ့စိတ္ကို
-မသိစိတ္(ဝါ)
-ဝီထိမုတ္စိတ္ (ဝါ)
-ဘဝင္စိတ္ (unconscious mind)-
လို႔ ေခၚပါတယ္။

"ဘဝင္စိတ္"ဆိုတာ-
"အိပ္ေမာက်စဥ္ ျပင္ပ အာရံုေတြန႔ဲ
ကင္းလြတ္တဲ့အခ်ိန္မွာျဖစ္တဲ့ စိတ္"ျဖစ္ပါတယ္။

"ဘဝင္စိတ္"က သတၲဝါ ဆက္လက္

အသက္ရွင္ ဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။
"စိတ္"မရွိေတာ့ရင္ "လူေသ"ျဖစ္သြားပါၿပီ။
"လူရွင္"နဲ႔ "လူေသအေလာင္း"ဟာ "စိတ္"-"ရွိတာ"နဲ႔
"မရွိတာ"ပဲ ကြာပါတယ္။

"ပဋိသေႏၶစတ
ိ ္"ဟာလဲ "ဘဝင္စိတ္"ပဲျဖစ္ပါတယ္။
"စိတ္"ဆိုတာ "အာရံု"မရွိဘဲ မျဖစ္နိုင္ပါဘူး။

"ပဋိသေႏၶစတ
ိ ္"နဲ႔ "ဘဝင္စိတ္"ဟာ
ယခင္ ဘဝ က "စုတိစိတ္"ယူခဲ့တဲ့"အာရံု"မ်ားျဖစ္တဲ့-
-ကံနိမိတ္(ဝါ)
-ကမၼနိမိတ္ (ဝါ)
-ဂတိနိမိတ္ တစ္ခုခုကို အာရံုျပဳပါတယ္။

အဲဒီ"စိတ္သံုးမ်ိဳး"လံုးဟာ
-အာရံုလဲတူ၊
-အမ်ိဳးဇာတ္လည္းတူ၊
-ယွဥ္ဘက္ေစတသိတ္ေတြလဲတူတဲ့
"စိတ္"ေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။

ျဖစ္ေပၚရာ အခ်ိန္ကို လိုက္ၿပီးေတာ့သာ -စုတိစိတ္၊

-ပဋိသေႏၶ စိတ္၊
-ဘဝင္စိတ္လို႔ ေခၚၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

"သံသရာ"စကတည္းက "နိဗၺာန္"မဝင္မခ်င္း "ဘဝင္စိတ္"နဲ႔ "ဝီထိစိတ္"ေတြဟာ တျပန္စီ ျဖစ္ေနၾက ပါတယ္။

-"ဘဝင္စိတ္"ျဖစ္ေစ၊
"ဝီထိစိတ္"ျဖစ္ေစ၊
"စိတ္တိုင္းရဲ့သက္တမ္း"ဟာ-
"ဥပါဒ္၊ဌီ၊ဘင္"ဆိုၿပီး "ခဏငယ္သံုးခ်က္"ပဲရွိပါတယ္။

"ျမန္မာ"လို "ျဖစ္၊တည္၊ပ်က္"-လို႔ေခၚပါတယ္။

"ခဏငယ္"ဆိုတာ
"အလြန္တိုေတာင္းေသာအခ်ိန္ေလး"ကို ဆိုလိုပါတယ္။

"ဥပါဒ္၊ဌီ၊ဘင္"(ခဏငယ္သံုးခ်က္ေပါင္း) ကို
"စိတၲကၡဏ တစ္ခ်က္"လို႔ ေခၚပါတယ္။

"စိတ္"ေတြဟာ"တစ္စကၠန္႔"မွာ"ကုေဋတစ္သိန္း"
-ျဖစ္/ပ်က္ ေနပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္-
"စိတ္တစ္ခုရဲ့ သက္တမ္း"(စိတ္သက္)ဟာ
"တစ္စကၠန္႔"ရဲ့
"ကုေဋတစ္သိန္းပံု-တစ္ပံု"ခန္႔ သာရွိပါတယ္။

"ရုပ္"ဟာ လည္း "စိတ္"ကဲ့သို႔

"ျဖစ္၊တည္၊ပ်က္"ဟူေသာ အစဥ္န႔ဲ
"ျဖစ္/ပ်က္" ေနပါတယ္။
ဒါေပမဲ့-
"ရုပ္ရဲ့ သက္တမ္း"(ရုပ္သက္) က
"စိတ္သက္"ထက္ "(၁၇)ဆ"ပိုၾကာပါတယ္။

တနည္းအားျဖင့္-
"ရုပ္သက္"ဟာ "စိတၲကၡဏ (၁၇)
ခ်က္"နဲ႔ ညီမွ်ပါတယ္။
"ခဏငယ္"အားျဖင့္ (၁၇x ၃ = ၅၁ခဏ) ျဖစ္ပါ တယ္။

"ရုပ္ရဲ့ ဥပါဒ္ခဏ"နဲ႔ "ဘင္ ခဏ"တိ႔ဟ

ု ာ
"စိတ္ရဲ့ ခဏငယ္တစ္ခ်က္စီ"သာၾကာပါတယ္။

ဒါေၾကာင္-့
" ရုပရ
္ ့ဲ ဌီ ခဏ"ဟာ "ခဏငယ္ (၄၉) ခ်က္"
ၾကာပါတယ္။

"အိပ္ေမာက်ေနခ်ိန္"မွာ
"ဘဝင္စိတ္"ေတြ တစ္ခုၿပီးတစ္ခု
-ျဖစ္လိုက္၊
-ပ်က္သြားလိုက္၊
-ျဖစ္လိုက္၊
-ပ်က္သြားလိုက္နဲ႔ "ဘဝင္စိတ္ အစဥ္
အတန္း"ေတြ ျဖစ္/ပ်က္ ေနၾကပါတယ္။

အဲဒီလို-
-"ဘဝင္စိတ္အစဥ္အတန္း"ေတြျဖစ္ပ်က္ေနစဥ္ (၀ါ)
-အိပ္ေပ်ာ္ေနစဥ္ က်ယ္ေလာင္ ေသာအသံတစ္ခုေပၚလာခဲ့ရင္,
အဲဒီအသံက အိပ္ေမာက်ေနတဲ့ သူရဲ့နားဆီ
"အသံလိႈင္း"အျဖစ္ ေရာက္လာၿပီး"နား"ထဲမွာရွိတဲ့
"ကမၼဇအၾကည္ရုပ္"(နားအေမွးပါး) ကို တိုက္လိုက္တာ
နဲ႔အိပ္ရာက နိုးလာၿပီး
"ဘယ္ေနရာက ဘာသံလဲ?"ဆိုတာ သိလိုက္ပါတယ္။

ဒါက က်မတို႔ သာမာန္ အေပၚယံသိၾကတာပါ။

တကယ့္ျဖစ္စဥ္မွာအသံၾကားဖို႔
"စိတ္ေပါင္း (၁၇) ခု"ျဖစ္ပ်က္ သြားၾက ပါတယ္။

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
"၁။ လြန္ေသာ ဘဝင္စိတ္"
(အတီတ ဘ၀င္)
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━

"အသံရုပ္"လာတိုက္ခ်ိန္မွာ အရွိန္နဲ႔ ျဖစ္ပ်က္အစဥ္အတိုင္း ျဖစ္ေနတဲ့"ဘဝင္စိတ္"အစဥ္ကို အေႏွာက္အယွက္ မေပးနိုင္ပဲ

အဲဒီ"ဘဝင္စိတ္"ကေလး လြန္သြားၿပီး သူ႔ သက္တမ္းအတိုင္း
"ဥပါဒ္၊ ဌီ၊ ဘင္"ခဏမွာ ပ်က္သြားပါတယ္။
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
"၂။ လႈပ္ေသာ ဘဝင္စိတ္"
(ဘ၀ဂၤစလန)
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━

ေနာက္"ဘဝင္စိတ္"ကေလးတစ္ခု ေပၚလာျပန္တယ္။

ဒီ"ဘဝင္စိတ္"က ေတာ့ "အသံရုပ္"က

"နားအၾကည္ရုပ္"ကို လာတိုက္တဲ့
အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈကို ခံရၿပီး တုန္လႈပ္ သြားပါတယ္။
သူလည္းသူ႔သက္တမ္းအတိုင္း
"ဥပါဒ္၊ဌီ၊ဘင္"ခဏ မွာ ပ်က္သြားပါတယ္။

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
"၃။ ျပတ္စဲေသာဘဝင္စိတ္"
(ဘ၀ဂုၤပေစၦဒ)
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
ေနာက္"ဘဝင္စိတ္"ကေလးတစ္ခု ေပၚလာျပန္တယ္။
ဒီ"ဘဝင္စိတ္"ကေတာ့ "အသံရုပ္"နဲ႔
"နား အၾကည္ရုပ္"တို႔တိုက္တဲ့
ဒါဏ္ကိုအျပည့္အဝခံရၿပီး
"ဘဝင္စိတ္"အစဥ္ လံုးဝ ျပတ္စဲသြားပါတယ္။

သူလည္းသူ႔သက္တမ္းအတိုင္း
"ဥပါဒ္၊ဌီ၊ဘင္ "ခဏမွာပ်က္သြားပါတယ္။

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
"၄။ ငါးဒြါရဆင္ျခင္ေသာစိတ္"
(ပၪၥဒြါရဝဇၨန္းစိတ္)
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━

ဒီ"စိတ္"က "ငါးဒြါရ"မွာလာတိုက္တဲ့
"အာရံုကိုဆင္ျခင္တဲ့ စိတ္"ျဖစ္ပါတယ္။
သူက ဆင္ျခင္ရံုပဲ၊ ဘာမွ မသဲကဲြပဲ
"ဥပါဒ္၊ဌီ၊ဘင္"ခဏမွာပ်က္သြားပါတယ္။

["ပၪၥဒြါရဝဇၨန္းစိတ္"ႏွင့္ "မေနာဒြါရဝဇၨန္း
(မေနာအာရံုကိုဆင္ျခင္ေသာစိတ္)"တို႔သည္-
-"အက်ိဳးဝိပါက္ စိတ္"လဲမဟုတ္၊
-"အက်ိဳးေပးနိုင္ေသာစိတ္"လဲမဟုတ္သည့္
"ႀကိယာစိတ္"မ်ားျဖစ္သည္။
"ဘုရား၊ရဟႏာၱ"မဟုတ္ေသာသူမ်ားတြင္ျဖစ္နိုင္သည့္
"ႀကိယာစိတ္ႏွစ္မ်ိဳး"ျဖစ္သည္။]

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
"၅။ ေသာတဝိဥာဏ္စိတ္"
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
ယခုမွ"ၾကားတဲ့စိတ္"ကေလးေပၚလာပါတယ္။
အဲဒီ"စိတ္"ကလဲ"ၾကားရံု"ပဲရွိတယ္။
"(၁) လြန္ေသာ ဘဝင္စိတ္"က စတိုက္တဲ့ "အသံရုပ္"ဟာ "(၅) ေသာတဝိညာဏ္စိတ္"ေရာက္မွ ပဲ
ၾကားတဲ့ အေျခ အေနျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ "ၾကားကာမွ်"သာ ျဖစ္ၿပီး

"ဥပါဒ္၊ဌီ၊ဘင္"ခဏမွာပ်က္သြားပါတယ္။

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
"၆။ အာရံုကိုလက္ခံေသာစိတ္"
(သမၸဋိ စၦိဳန္းစိတ္)
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━

ယခု"ေပၚလာတဲ့စိတ္"က "ၿပီးခဲ့တဲ့ စိတ္"က"ၾကားတဲ့ အာရံု"ကို-

-လက္ခံ ရံုသက္သက္ တျခား ဘာမွ မလုပ္နိုင္ပဲ
(ေကာင္းမွန္း/ဆိုးမွန္းမသိပဲ)"ဥပါဒ္၊ဌီ၊ဘင္"ဆိုၿပီး
သက္တမ္းကုန္ ျပန္ပါတယ္။

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
"၇။ အာရံုကိုစံုစမ္းေသာစိတ္"
(သႏၱိရဏစိတ္)
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━

ခုန"စိတ္"ကေလးလက္ခံခဲ့တဲ့"အာရံုကိုစံုစမ္းတဲ့စိတ္
"ျဖစ္ပါတယ္။ "ဘာသံလဲ?"ဆိုတာစံုစမ္းတာပဲ။
ဒါေပမဲ့-ဘာမွမျပတ္သားဘူး။
ဘာမွတ္ခ်က္မွ မခ်နိုင္ပဲ သက္တမ္းကုန္လို႔
ပ်က္သြားျပန္တယ္။

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
"၈။ အာရံုကိုမွတ္ခ်က္ခ်ေသာစိတ္"
(၀ုေ႒ာ / မေနာဒြါရဝဇၨန္း)
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
ခု"ေပၚလာတဲ့စိတ္"ကေလးက-
-ဒါဘာသံလဲ?။
-ဘယ္ေနရာက လာတာလဲ?။
(ဥပမာ။
ကား ဟြန္းသံ၊ ေသနတ္သံ။
အေရွ႕ဘက္ကေပၚတယ္-စသည္ျဖင့္ "မွတ္ခ်က္ ခ်နိုင္
လို႔ "ျပတ္သားစြာသိ တဲ့စိတ္" ကေလးျဖစ္ပါတယ္။
ျပတ္သားစြာသိရၿပီး အဲဒီစိတ္ကေလးလဲ သက္တမ္း
ကုန္လို႔ ပ်က္သြားျပန္ တယ္။

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
"၉။ ေဇာခုႏွစ္ႀကိမ္"
( ၉။၁၀။၁၁။၁၂။၁၃။၁၄။၁၅။)
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
ျပတ္သားတဲ့မွတ္ခ်က္ တိတိက်က် သိလာရေတာ့,
"မေကာင္းတဲ့ ဆူညံသံ"ဆိုရင္-
-"မႏွစ္သက္တဲ့ ေဒါသစိတ္"။

-"ေကာင္းတဲ့အသံ"-
(ဥပမာ မိမိႏွစ္ သက္တဲ့သီခ်င္းသံဆိုရင္)
"ႏွစ္သက္တဲ့ ေလာဘ စိတ္"ကေလး
ေပၚလာပါ တယ္။
-ဘာမွန္း ညာမွန္း မသိ၊
ႏွစ္သက္တာလဲ မျဖစ္။
မႏွစ္သက္တာလဲ မျဖစ္ပဲ "အသံရုပ္"လို႔ မသိပဲ
သီခ်င္းသံ၊ ကားသံလို႔ အမွားသိတာက "ေမာဟစိတ္"။

အဲဒီစိတ္ကို "ေဇာစိတ္"လို႔ ေခၚပါတယ္။

သူလည္း သက္တမ္းကုန္ေတာ့ ပ်က္ပါတယ္။

ဒါေပမဲ့သူ႔လို႔ အလားတူ ေနာက္ထပ္"စိတ္ကေလး (၆)ခု"ေပၚလာတယ္၊ ပ်က္သြားတယ္။

သာမာန္အား ျဖင့္စုစုေပါင္း
"ေဇာစိတ္ ခုႏွစ္ခု"ျဖစ္ၿပီး ပ်က္ပါတယ္။

"ျမတ္စြာဘုရား"က"ေဇာ"ကို "ေစတနာ"လို႔
ေဟာေတာ္မူ ပါ တယ္။ သူ႔မွာ "သတၲိ"ေတြ ရွိတယ္။

"ေဇာစိတ္"ကပ်က္သြားေပမဲ့သ႔"ူ သတၲိ"ေတြက
မပ်က္ပဲ"စိတ္အစဥ္"မွာ
အက်ိဳးေပးဖိ႔အ
ု စဥ္လိုက္ပါတယ္။
"ပထမေဇာ"ကေနာက္ေနာက္"ေဇာ"ေတြရဲ့
"အာေသဝန သတၲိ"မရလိ႔ု အားနည္းတယ္။
ဒါေၾကာင့္-
"ယခု ဘဝ"မွာ အက်ိဳးေပးဖို႔အခြင့္မၾကံဳရင္
(အေဟာသိ ကံ) အက်ိဳးမေပးဘဲ ပ်က္သြားပါတယ္။

"ပထမကုသလ
ို ္ေဇာ"ယခုဘဝမွာအက်ိဳး
(ဒိ႒ဓမၼေဝဒနိယ ကံ) ေပးနိုင္ဖို႔ "သမၸဒါ ၄ ခ်က္"
နဲ႔ျပည့္စံု ရပါတယ္။

(က) ပစၥယဓမၼိက = စင္ၾကယ္ေသာအလွဴပစၥည္း။

(ခ)ေစတနာမဟတၲ =
ေစတနာသံုးတန္လြန္ကဲမြန္ျမတ္ျခင္း။

(ဂ) ဂုဏတိေရက =
အလွဴခံပုဂၢိဳလ္၏ဂုဏ္ျမင့္ျမတ္ျခင္း။
[ဥပမာ။ရဟႏၱာ]

(ဃ)ဝတၳဳသမၸတၲိ = ထိုရဟႏၱာအရွင္ျမတ္တို႔
"နိေရာဓသမာပတ္"မွထခိုက္။

"ခုႏွစ္ခုေျမာက္သတၲမေဇာ"က-
ေရွးေရွး"ေဇာ"ေတြရဲ့"အာေသဝနသတၲိ
"ရတာေၾကာင့္အားအေကာင္းဆံုးျဖစ္ၿပီး
"ေနာက္ဘဝရဲ့ရုပ္နာမ္ အသစ္"ကိုျဖစ္ေစနိုင္ပါတယ္။

"ကုသိုလ္ေဇာ"က-
"သုဂတိဘံု (လူ၊ နတ္) ရုပ္နာမ္"
ကိုျဖစ္ေစပါတယ္။
"အကုသိုလ္ေဇာ"က-
"ဒုဂၢတိဘံု (ငရဲ၊ တိရိစၦာန္၊ ၿပိတၲာ) ရုပ္နာမ္"
ကိုျဖစ္ေစပါတယ္။

"အလယ္ေဇာငါးခု"ကေတာ့-
"နိဗၺာန္"မေရာက္မခ်င္း"သတၲဝါရဲ့
နာမ္အစဥ္မွာလိုက္ပါၿပီးအက်ိဳးေပးခြင့္ရမဲ့ အခ်ိန္"
ကို ေစာင့္ေနၾကပါတယ္။
"ေဇာစိတ္"မွလြဲၿပီး စိတ္အားလံုးဟာ-
"ဝိပါက္စိတ္"နဲ႔ "ႀကိယာစိတ္"
ေတြျဖစ္လို႔ "အက်ိဳးမေပး" နိုင္ပါဘူး။

"ဝိပါက္"ဆိုတာ-
-"အက်ိဳးတရား"ေတြျဖစ္ၿပီး၊
-"ႀကိယာ"ဆိုတာ-
" ျပဳကာမွ်"ျဖစ္ပါတယ္။

ယခင္ဘဝမ်ားကျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ-
"ကုသိုလ္က"ံေတြေၾကာင့္,
-ေကာင္းတာ ျမင္ရ၊ၾကားရ၊နံရ၊စားရ၊ထိေတြ႔ရၿပီး။

"အကုသိုလ္ကံ"ေတြေၾကာင့္,
-မေကာင္းတာ ျမင္ရ၊ၾကားရ၊ နံရ၊ စားရ၊
ထိေတြ႔ရ တာျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီ"စိတ္"ေတြကို ေကာင္းေအာင္၊ ဆိုးေအာင္

ျပဳျပင္လ႔ို မရသလို သူတို႔ ေၾကာင့္လဲ
ေနာက္ဆက္တြဲ ဘာအက်ိဳးမွလဲမျဖစ္ပါဘူး။

ျပဳျပင္နိုင္တဲ့ေနရာက "ေဇာစိတ္"ပဲျဖစ္ပါတယ္။

"ပထမေဇာ"က-
"ကုသိုလ္စိတ္"ျဖစ္ရင္,
ေနာက္"ေဇာစိတ္"အားလံုး "ကုသိုလ္ေဇာ"ျဖစ္ၿပီး။
"ပထမ ေဇာ"က -
"အကုလိုလ္စိတ္"ျဖစ္ရင္, ေနာက္"ေဇာစိတ္"အားလံုး
"အကုသိုလ္ေဇာ"ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္-
ဘာ"အာရံု"နဲ႔ပဲ ဆံုဆံု
"ေယာနိေသာ မနသိကာရ"
(ေကာင္းေသာႏွလံုးသြင္းျခင္း) ထားရင္ "
ကုသိုလ္ေဇာ"ေတြျဖစ္ပါတယ္။

ဒါမွမဟုတ္ "ဝိပႆနာရႈျခင္း"
(အဆင္း ျမင္တာလို႔)
"ပရမတ္"ကို အာရံုျပဳလွ်င္ "ေလာဘ၊
ေဒါသ၊ေမာဟ" စတဲ့"ကိေလသာ"မဝင္ဘဲ
"ဝိပႆနာ မဂ္"ျဖစ္ပါတယ္။

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
"၁၆။၁၇။ တဒါရံုႏွစ္ႀကိမ္"
(ဘ၀င္စိတ္)
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━

အဲဒီစိတ္ကေလးႏွစ္ခုက ေဇာစိတ္ေတြ"အာရံုျပဳခဲ့တဲ့
စိတ္"ကိုထပ္ "အာရံု ျပဳတဲ့စိတ္"ေတြျဖစ္ ပါတယ္။

သူလဲ "ဥပါဒ္၊ဌီ၊ဘင္"ဆိုပ်က္သြားပါတယ္။
အခုခ်ိန္ ေရာက္ မွ "ၾကားျခင္း (ဝီထိစဥ္) ကိစၥ" အလံုးစံုၿပီးသြားပါတယ္။

စုစုေပါင္းၾကားျခင္းကိစၥ အျပည့္အစံု ၿပီး ေျမာက္ဖို႔

"စိတ္ေပါင္း (၁၇) ခု"ျဖစ္/ပ်က္သြားရပါတယ္။
"ခဏကေလး"လိ႔ု ထင္ရေပမဲ့ တဆင့္ ၿပီး တဆင့္စိတ္ ေတြ ျဖစ္ပ်က္သြားၾကပါတယ္။

"ဝီထိစိတ္"ျဖစ္ၿပီးတာနဲ႔ "ဘဝင္စိတ္" ခ်က္ခ်င္းျပန္ ေပၚ ပါတယ္။(အနႏၱသတၲိ၊ သမနႏၱသတၲိ)။

"အိပ္ေပ်ာ္ေနတဲ့အခ်ိန္"မဟုတ္ရင္
"ဝီထိစိတ္"တစ္ခု ကုန္ ဆံုးၿပီး ေနာက္"ဝီထိစိတ္"
တစ္ခုမျဖစ္ပါဘူး။ ႀကားမွာ"ဘဝင္စိတ္"ေတြ
အနည္းဆံုး "(၂၃) ခု"ခန္႔ "ျဖစ္ပ်က္" ၾကပါတယ္။

"ျမတ္စြာဘုရားရွင္"၏ "ဝီထိစိတ္"တစ္ခုႏွင့္
တစ္ခုၾကားမွာေတာ့ "ဘဝင္ စိတ္ ၁-၂ ခု"ခန္႔သာရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္-
"ျမတ္စြာဘုရားရွင္"ဟာ "အာရံုတစ္ခု"ၿပီး ေနာက္တစ္ခုကို အလြန္ လွ်င္ျမန္စြာ ယူနိုင္လို႔ "သာမာန္လူ"ေတြထက္ "(၁၆)
ဆ"ပိုၿပီး စကားျမန္ျမန္ ေျပာနိုင္ ပါ တယ္။

"ေရ/မီးအစံု တန္ခိုးျပာဋိဟာ"
(ကိုယ္ခႏၶာတစ္ဘက္တစ္ခ်က္ကမီးနဲ႔
ေရမ်ားထြက္ေအာင္) လည္း ျပဳနိုင္ပါတယ္။

စိတ္ ကေလးေတြဟာဆင့္ကဲဆင့္ကဲ
-အစားထိုး ေပၚလာလိုက္
-ေပ်ာက္သြားလိုက္နဲ႔
သံသရာ တစ္ေလ်ာက္လံုးလူတို႔၏သြားရာလမ္းေၾကာင္းကဲ့သို႔သြားေနၾကပါတယ္။
"ရုပ္"ေတြလဲ "စိတ္"ေတြလိုပဲ
"(၁၇) ဆ"ပိုေႏွးေသာ ႏႈန္းနဲ႔
-ေပၚလိုက္ေပ်ာက္လိုက္ ျဖစ္ပ်က္ ေနၾက ပါတယ္။

တစ္ဘဝတာဆံုးတဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့
သာမာန္မ်က္စိအျမင္နဲ႔ ေတြ႔ရတဲ့ "ရုပ္အစုအေပါင္း"က,
-လူပံုသ႑န္၊
-နတ္ပံုသ႑န္၊
-ေခြးပံုသ႑န္ေျပာင္းသြားေပမဲ့၊
သတၲဝါရဲ့ "အတြင္းရုပ္န႔န
ဲ ာမ္"
က ေတာ့"ျဖစ္ပ်က္ အစဥ္"သာ ျဖစ္ေနပါတယ္။

ဥပမာ အားျဖင္-့
"ေရႊ"ကို "လက္ေကာက္"ကေန "လက္စြပ္"ေျပာင္းလုပ္လိုက္ေပမဲ့"ေရႊ"က"ေရႊ"ပါပဲ။

ေနာက္ ဥပမာ အေနနဲ႔-

"ေရ"ကိုအပူေပးလိ႔ု
-"ေရေႏြးေငြ႔"ေျပာင္း သြားျခင္း၊
-အေအးခံလို႔ "ေရခဲ"ေျပာင္းသြား ၾကေပမဲ့ "ေရ၊ ေရေႏြးေငြ႔၊ေရခဲ"ေတြမွာ
ပါဝင္တဲ့ "ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ဓါတ္"နဲ႔ "ေအာက္ဆီဂ်င္ဓါတ္"ေတြကေတာ့
-အရည္အေသြးေရာ
-အခ်ိဳးအဆေရာ အတူတူပဲျဖစ္ပါတယ္။

"သတၱ၀ါ"ေတြလည္း
-လူ႔ဘဝ၊
-နတ္ဘဝ စသည္ျဖင့္ ဘဝေတြေျပာင္း
သြား ၾကေပမဲ့ တကယ္က "ခႏၶာငါးပါး"ပဲျဖစ္ ပါတယ္။

အထက္က-
"အသံန႔န
ဲ ားအၾကည္"တိုက္မိလို႔ ေပၚလာတဲ့"အၾကား အာရံုျဖစ္စဥ္"မွာ,
-"အသံ"က "ရုပ္"၊
-"နားအၾကည္" ကလဲ"ရုပ္"ဆိုေတာ့
"ရူပကၡႏၶာ" ျဖစ္ပါတယ္၊

နံပါတ္စဥ္(၅)မွာ"ေသာတဝိညဏ္စိတ္" ေပၚတဲ့အတြက္
"ဝိညာနကၡႏာၶ "ေပၚပါ တယ္။

"စိတ္"ဟာသူတစ္ခုထဲဘယ္ေတာ့မွ
မျဖစ္ပါဘူး။
"စိတ္"ျဖစ္တိုင္း ပါရတဲ့ "ေစတသိတ္(၇)ပါး"
(သဗၺစိတၲသာဓာရဏ)ႏွင့္ အတူျဖစ္ၿပီး/အတူခ်ဳပ္ၾကပါတယ္။

ဒီ"ေစတသိတ္ ခုႏွစ္ပါး"မွာပါတဲ့
-"ေဝဒနာ"က "ေဝဒနကၡႏၶာ"၊
-"သညာ"က "သညာနကၡႏၶာ"၊

က်န္ "ေစတသိတ္"ေတြမွာ "ေစတနာ"က ဦးေဆာင္လံႈေဆာ္တာေၾကာင့္သူ႔အမည္တပ္ၿပီး "သခၤါရကၡႏၶာ"

လို႔ေခၚပါတယ္။

ဒါေႀကာင့္-
"ခႏၶာငါးပါး"စလံုး ေပၚေန/ေပ်ာက္ေနတာပါဘဲ။

အက်ဥ္းအားျဖင္-့
"ရုပ္၊နာမ္ (စိတ္+ ေစတသိတ္)ႏွစ္ပါး"
ဘဲ"ျဖစ္ပ်က္"ေနၾကပါတယ္။

-"ငါ၊သူတစ္ပါး။ လူ,နတ္"ဆိုတာ
"ပရမတ္သစၥာ Real truth"မွာ တကယ္မရွိပါဘူး။

"သမုတိသစၥာ Apparent truth"မွာသာ အေခၚအေဝၚ

အရ "လူ၊နတ္၊သူ၊ငါ"ဆိုတာရွိတာပါ။

တကယ္ရွိတဲ့"ခႏၶာငါးပါး"ကို "ငါ"လို႔အျမင္မွားေနၾကတာပါ။

(သကၠယဒိဠိ။
သကၠယ=ခႏၶာငါးပါး။ ဒိဠိ=အယူမွား)။
ေႀကာင္းက်ိဳးသိျမင္ဒိ႒ိစင္။

ယၡဳျဖစ္စဥ္မွာ ၾကားတဲ့ကိစၥအလံုးစံုၿပီးဖို႔ "စိတ္ကေလး(၁၇)လံုး"

ျဖစ္ၾက ပ်က္ၾက ပါ တယ္။

"စိတ္ကေလးတစ္လံုးရဲ့သက္တမ္း"က
"ဥပါဒ္၊ဌီ၊ဘင္ /ခဏငယ္သံုးခ်က္"ရွိေတာ့"စိတ္ (၁ရ) ခု"မွာ"ခဏငယ္
(၅၁) ခ်က္"ရွိပါတယ္။

"ခဏငယ္(၅၁) ခ်က္"ျပည့္တဲ့ အခ်ိန္မွာ

အသံ၊ အရိုက္ခံရတဲ့ ၾကားရုပ္တို႔လဲ ရုပ္သက္ျပည့္လို႔
ပ်က္သြားၾကပါတယ္။
အာရံုတိုင္းဟာ "ရုပ္ရဲ့ ဥပါဒ္"မွာသာ ထင္နိုင္တဲ့အတြက္ "ရုပ္ရဲ့
ဥပါဒ္ခဏ"နဲ႔ လြန္"ဘဝင္ရဲ့ ဥပါဒ္"နဲ႔ တစ္ခ်ိန္တည္းျဖစ္ပါတယ္။

ရုပ္ပ်က္ေသာအခ်ိန္ "ရုပ္ရဲ့ ဘင္ခဏ" ဟာလဲ "ဒုတိယသဒၵါရံု"ရဲ့

"ဘင္"နဲ႔တခ်ိန္တည္းပ်က္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ "ဝီထိတစ္ခု"မွာ
-ရုပ္ေရာ /နာမ္ေရာ
-အတူတူျဖစ္ၿပီး
-အတူတူ ပ်က္ၾက ပါတယ္။

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
"ေသာတဝိဥာဏ္ ျဖစ္ရန္
အေၾကာင္း (၄) ပါး"
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
၁)"ေသာတပသာဒ"ေကာင္းမြန္ရမည္။

၂)"သဒၵါရံု"ဟူသည့္"ၾကားနိုင္ေသာအသံ"ရွိရမည္။

၃)"အာကာသဓာတ္"ဟူသည့္"ေလျဖတ္သန္းသြားလာနိုင္ေသာဟင္းလင္းနယ္"ရွိရမည္။

၄) "မနသိကာယ"ဟူသည့္"ႏွလံုးသြင္းမႈ"ရွိရမည္။

အထက္ပါ-
"အေၾကာင္းေလးပါး"စံုရင္ေတာ့ -
"ေသာတဝိညာဏ္မျဖစ္နဲ႔"လို႔
ဘယ္"တန္ခိုးရွင္"မွတားလို႔မရပါဘူး။

ထိုနည္းအတူဘဲ
အေၾကာင္း မစံုရင္"ဘယ္တန္ခိုးရွင္"မွ(ေသာတဝိညာဏ္)ၾကားေအာင္
လုပ္လို႔မရပါဘူး။

ဒါေတြ သိရလိ႔-ု

-"သူ႔ အလိုလိုျဖစ္တယ္"ဆိုတဲ့ "ဒိဠိ"ေတြ။

-"ရုပ္နာမ္ ဟာေသရင္ျပတ္တယ္"ဆိုတဲ့ "ဥေစၦဒဒိဠိ"တို႔၊

-"ျမဲတယ္"ဆိုတဲ့"သႆတဒိဠိ"ေတြလဲကင္းသြားပါတယ္။

(ေသာတ၊ကာသ၊သဒၵထင္ၿပီ၊မနသီ၊ေလးလီေသာတဖို႔)
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
"စကၡဳဝိဥာဏ္ ျဖစ္ရန္
အေၾကာင္း (၄) ပါး"
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
၁) "မ်က္စိပသာဒ"ေကာင္းမြန္ရမည္။

၂) "ရူပါရံု"ဟူသည့္ျမင္နိုင္ေသာ"အဆင္း"ရွိရမည္။

၃) "အာေလာက"ဟူေသာ"အလင္း"ရွိရမည္။

၄) "မနသိကာယ"ဟူသည့္"ႏွလံုးသြင္းမႈ"ရွိရမည္။

(စကၡာ၊ေလာက၊ရူပထင္ၿပီ၊မနသီ၊ေလးလီစကၡဳဖိ႔)ု
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
"ဃနဝိဥာဏ္ ျဖစ္ရန္
အေၾကာင္း (၄) ပါး"
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
၁) "ဃနပသာဒ"ေကာင္းမြန္ရမည္။

၂) "ဂႏၶာရံု"ဟူသည့္"အနံ႔"ရွိရမည္။

၃) "ဝါတ"ဟူသည့္"အနံ႔"ကိုေဆာင္ေသာ"ေလ"ရွိရမည္။

၄) "မနသိကာယ"ဟူသည့္"ႏွလံုးသြင္းမႈ"ရွိရမည္။

(ဃန၊ဝါတ၊ ဂႏၶာထင္ျပီ၊မနသီ၊ေလးလီ၊ဃာနဖိ႕ု )

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
"ဇိဝွါဝိဥာဏ္ျဖစ္ရန္
အေၾကာင္း (၄) ပါး"
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
၁) "ဇိဝွါပသာဒ"ေကာင္းမြန္ရမည္။

၂) "ရသာရံု"ဟူသည့္"အရသာ"ရွိရမည္။

၃) "အာပ"ဟူသည့္"လွ်ာရည္"ရွိရမည္။

၄) "မနသိကာယ"ဟူသည့္"ႏွလံုးသြင္းမႈ"ရွိရမည္။

(ဇိဝွါ၊အာပ၊ရသာထင္ၿပီ၊မနသီ၊ေလးလီ၊ဃာနဖို႕)

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
"ကာယဝိဥာဏ္ျဖစ္ရန္
အေၾကာင္း (၄) ပါး"
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
၁) "ကာယပသာဒ"ေကာင္းမြန္ရမည္။

၂) "ေဖာ႒ဗၺာရံု"ဟူသည့္"အထိအေတြ႔"ရွိရမည္။

၃)"ထဒၶပထဝီ"ဟူသည့္"ခတ္မာေသာပထဝီ"ရွိရမည္။

("သိမ္ေမြ.ေသာေဖာ႒ဗၺာရံု"သည္"ကာယဝတၲဳ"၌
မထိခိုက္ႏိုင္သျဖင့္"အေတြ႔/အထိ/သိမႈ"ဟူေသာ
"ကာယဝိဥာဏ္"မျဖစ္နိုင္။)

၄) "မနသိကာယ"ဟူသည့္"ႏွလံုးသြင္းမႈ"ရွိရမည္။

(ကာယ၊ ထဒၶ၊ ေဖာ႒ထင္ၿပီ၊မနသီ၊ေလးလီ၊ဃာနဖို႕)

━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
"မေနာဝိဥာဏ္ျဖစ္ရန္
အေၾကာင္း (၄) ပါး"
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
၁) "မေနာဒြာရ"ဟုေခၚေသာ"ဘဝင္စိတ္"ရွိရမည္။

၂) "မၪၥာရံု (ဝါ) ဓမၼာရံု"ဟူသည့္"အာရံု"တစ္ခုခုရွိရမည္။

၃) "ဟာဒယဝတၲဳ"ဟူသည့္"စိတ္မွီရာဝတၳဳ"ရွိရမည္။

၄) "မနသိကာယ"ဟူသည့္"ႏွလံုးသြင္းမႈ"ရွိရမည္။

(မေနာ၊ ဟာဒယ၊ဓမၼထင္ၿပီ၊မနသီ၊ေလးလီ၊ဃာနဖိ႔)ု

"သိစိတ္"မ်ားျဖစ္ရန္ "လိုအပ္ခ်က္ (၄) ခ်က္"စီရွိသည္။

ထိုလိုအပ္ခ်က္မ်ားတြင္ "ပထမ (၃) ခ်က္"သာ "သိပၸံပညာ"တြင္ေဖၚျပထားသည္။

"စတုတၳအခ်က္"မွာ"သိပၸံပညာ"တြင္
မပါေသာ"ျမတ္ဘုရား၏သဗၺညဳတဉာဏ္ေတာ္"ျဖင့္ေဟာေတာ္
မူသည့္"အဘိဓမၼာတရားေတာ္၏ထူးျခားခ်က္"ျဖစ္သည္။

သတိမမူ ဂူမျမင္ -ဆိုသည့္အတိုင္း သတိမထားလွ်င္

(၀ါ) ႏွလံုးမသြင္းလွ်င္ ဂူေတာင္မျမင္ပဲ ျဖစ္တတ္သည္။
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
"စိတ္၊ေစတသိတ္ တို႔၏ျဖစ္ေၾကာင္း"
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
၁) ေရွးကံေဟာင္း။

၂) မွီရာဝတၳဳရုပ္။

၃) အာရံု။

"ေရွးကံေဟာင္း"သည္-
-မ်ိဳးေစ့နွင့္တူသည္။

"ဝတၳဳရုပ္"သည္-
ေျမနွင့္ တူသည္။

"အာရံု"သည္-
ေရနွင့္ တူသည္။

-ကုသိုလ္၊
-အကုသိုလ္၊
-စိတ္တို႔သည္"မွီရာဝတၳဳရုပ္"နွင့္"အာရံုအေၾကာင္း
နွစ္ပါး"အျပင္-
"ေယာနိေသာမနသိကာယ"ဟူေသာ"သင့္ျမတ္ေသာနွ
လံုးသြင္းမႈ"ေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။

credit:Youngman Buddhish Association