ΦΕ 1 : ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΜΗΚΟΥΣ – Η ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ

Επιδιώκεται οι μαθητές:
 να συζητούν και να προβληματίζονται για τα μετρήσιμα και τα μη μετρήσιμα μεγέθη
 να πειραματιστούν και να καταλήξουν σε συμπεράσματα για τη βέλτιστη μέτρηση του μήκους με μετροταινία
 να χρησιμοποιούν τη μετροταινία για να πραγματοποιούν μετρήσεις μήκους ελαχιστοποιώντας το σφάλμα
μέτρησης
 να υπολογίζουν τη μέση τιμή από πολλές μετρήσεις
 να διαπιστώσουν ότι οι αποκλίσεις στις μετρήσεις εξομαλύνονται με τον υπολογισμό της μέσης τιμής
 να επιλέγουν μεταξύ πολλών και διαφορετικών οργάνων και τρόπων μέτρησης
 να αμφισβητούν το "αλάνθαστο" μιας μόνης μέτρησης.

ΒΑΣΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ
 Τα μεγέθη που μπορούν να μετρηθούν ονομάζονται φυσικά μεγέθη. Το μήκος, ο χρόνος , η μάζα, η δύναμη, η
ταχύτητα, η θερμοκρασία κ.α. είναι φυσικά μεγέθη γιατί μπορούν να μετρηθούν με ακρίβεια χρησιμοποιώντας
συγκεκριμένα όργανα και συγκεκριμένες μονάδες μέτρησης. Αντίθετα, τα συναισθήματα όπως χαρά, λύπη και
φόβος, δεν είναι φυσικά μεγέθη αφού δεν μπορούμε να τα μετρήσουμε με ακρίβεια αλλά μπορούμε να
αναφερθούμε μόνο στην ένταση που έχουν.
 Το μήκος είναι ένα φυσικό μέγεθος που συμβολίζεται με τα γράμματα x ή d ή l ή s κλπ και έχει μονάδα μέτρησης
στο Διεθνές Σύστημα Μονάδων (S.I.) το 1 μέτρο (1m) .
 Ανάλογα με το μέγεθος που θέλουμε να μετρήσουμε χρησιμοποιούμε τα πολλαπλάσια ή τα υποπολλαπλάσια
(υποδιαιρέσεις) του μέτρου. Δηλαδή:
Πολλαπλάσιο: 1 Κm (χιλιόμετρο) για το οποίο ισχύει 1Km = 1.000 m
Υποπολλαπλάσια: 1 dm (δεκατόμετρο) για το οποίο ισχύει 1m = 10 dm.
1 cm (εκατοστόμετρο) για το οποίο ισχύει 1m = 100 cm
1 mm (χιλιοστόμετρο) για το οποίο ισχύει 1m = 1000 mm
 Όργανα μέτρησης του μήκους είναι ο χάρακας , η μετροταινία, η μεζούρα , το πτυσσόμενο μέτρο, το
διαστημόμετρο (παχύμετρο) , το μικρόμετρο, το αποστασιόμετρο laser, το sonar, το gps, το μέτρο με υπερήχους, το
ραντάρ κλπ.
ΠΡΟΣΟΧΗ!! Ανάλογα με το τι θέλουμε να μετρήσουμε χρησιμοποιούμε και το κατάλληλο όργανο μέτρησης. Για
παράδειγμα για να μετρήσουμε το μήκος του δωματίου μας θα χρησιμοποιήσουμε την μετροταινία και όχι τον
χάρακα αλλά για να μετρήσουμε το πάχος μιας βίδας θα χρησιμοποιήσουμε το διαστημόμετρο και όχι την μεζούρα.
 Για να μετρήσουμε σωστά το μήκος ενός αντικειμένου χρησιμοποιώντας μια μετροταινία πρέπει να προσέχουμε τα
εξής:
1. Να τοποθετούμε την μετροταινία ακριβώς στην αρχή του ευθύγραμμου τμήματος που θέλουμε να
μετρήσουμε.
2. Να μην τοποθετούμε την μετροταινία στραβά αλλά ακριβώς πάνω στο τμήμα που θέλουμε να μετρήσουμε
ή παράλληλα με αυτό.
3. Να μην συστρέφεται η μετροταινία κατά την μέτρηση.
4. Να μην παρεμβάλλονται εμπόδια στην πορεία της μετροταινίας.
5. Να στεκόμαστε σε τέτοια θέση ώστε να έχουμε την πιο σωστή οπτική γωνία κατά την μέτρηση.
 Όμως στις μετρήσεις ενός αντικειμένου από διαφορετικά άτομα έχουμε διαφορετικά αποτελέσματα που μπορεί να
οφείλονται σε λανθασμένη χρήση της μετροταινίας, σε διαφορετικό είδος μετροταινίας, σε διαφορετική οπτική
γωνία ανάγνωσης και σε διαφορετική προσέγγιση (εκατοστού ή χιλιοστού). Για να μπορέσουμε να
ελαχιστοποιήσουμε το σφάλμα μέτρησης υπολογίζουμε την μέση τιμή, αθροίζοντας όλες τις μετρήσεις και
διαιρώντας με το πλήθος των μετρήσεων:

Άθροισμα μετρήσεων
Μέση Τιμή = -------------------------------------
Πλήθος μετρήσεων

1
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ – ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΦΕ 1

1. Μετρήσαμε με παχύμετρο το πάχος 100 φύλλων του βιβλίου φυσικής και το βρήκαμε ίσο με 0,5 εκ. Πόσο είναι το
πάχος ενός φύλλου;
2. Τρεις μαθητές Α, Β και Γ μέτρησαν με τον ίδιο χάρακα το πλάτος του βιβλίου φυσικής. Ο Α ισχυρίζεται ότι το βρήκε
25,6cm, ο Β 25,6342cm και ο Γ 25m. Ποιος κατά τη γνώμη σου έκανε σωστά τη μέτρηση;
3. Οι φωτογραφίες δείχνουν διάφορα όργανα που μετρούν μήκος. Μπορείτε να τα ονομάσετε και να αναφέρετε σε
ποιες περιπτώσεις μας φαίνονται χρήσιμα; (ή ποια επαγγέλματα τα χρησιμοποιούν) (ή ποιο θα διαλέγατε για να
κάνετε μετρήσεις με μεγαλύτερη ακρίβεια) κτλ

4. Χρησιμοποιώντας μεζούρα ή μετροταινία ή όποιο άλλο όργανο μέτρησης διαθέτεις στο σπίτι σου, να μετρήσεις το
ύψος σου. Να μετατρέψεις το ύψος σου σε μέτρα (m) και σε χιλιόμετρα (km)
Σε ποια μονάδα προτιμάς να εκφράζεται το ύψος σου;

5. Τέσσερις μαθητές της Α’ Γυμνασίου μέτρησαν, ο καθένας μόνος του, το μήκος

του ίδιου θρανίου χρησιμοποιώντας την ίδια μετροταινία. Οι μετρήσεις τους
δίνονται στον Πίνακα 1.

Πίνακας 1.

Α. Μία από τις παραπάνω μετρήσεις φαίνεται να είναι αρκετά διαφορετική

από τις υπόλοιπες. Αν υποθέσουμε ότι η μέτρηση αυτή είναι λανθασμένη, να διατυπώσεις τρεις (3) πιθανούς λόγους
εξαιτίας των οποίων ο μαθητής που την έκανε οδηγήθηκε σε αυτό το αποτέλεσμα.
Β. Χωρίς να λάβεις υπόψη τη λανθασμένη μέτρηση, να υπολογίσεις, κατά μέσο όρο, το μήκος των θρανίου.

6. Δύο φίλοι συζητούν για τα βιβλία που διάβασαν το καλοκαίρι. «Εγώ», λέει ο πρώτος, «διάβασα ένα βιβλίο που ήταν
τόσο χοντρό» και δείχνει με το χέρι του πόσο παχύ ήταν το βιβλίο, «σε μία εβδομάδα». «Σιγά το πράγμα», απαντάει ο
δεύτερος. «Εγώ διάβασα ένα βιβλίο το ίδιο χοντρό με το δικό σου σε 2 μέρες!». «Αποκλείεται! Λες ψέματα!»
απαντάει ο πρώτος και οι δύο μαθητές αρχίζουν να κατηγορούν ο ένας τον άλλον ως ψεύτη. Τότε παρεμβαίνει στη
συζήτηση ένας τρίτος συμμαθητής τους: «Μπορεί και οι δύο να λέτε αλήθεια. Τα βιβλία αν και είχαν το ίδιο πάχος
μπορεί να είχαν διαφορετικό αριθμό σελίδων!». «Τα φύλλα των βιβλίων δεν έχουν το ίδιο πάχος;» ρωτούν
ταυτόχρονα οι δύο φίλοι. «Να το μετρήσουμε!» λέει ο τρίτος. «Πώς όμως;»
Α. Πώς θα μετρήσεις το πάχος ενός φύλλου ενός βιβλίου διαθέτοντας μόνο έναν απλό χάρακα; Να περιγράψεις τα
διαδοχικά βήματα που θα ακολουθήσεις.
Β. Ας υποθέσουμε ότι το βιβλίο του οποίου το πάχος μιας εσωτερικής σελίδας θέλετε να μετρήσετε είναι μια
εγκυκλοπαίδεια με χοντρά εξώφυλλα (σκληρόδετο). Το βιβλίο έχει συνολικά 600 εσωτερικές σελίδες. Το πάχος
ολόκληρου του βιβλίου μετρήθηκε ίσο με 3,5 εκατοστόμετρα ενώ το πάχος των δύο χοντρών εξώφυλλών μαζί είναι
0,5 εκατοστόμετρα. Πόσο είναι το πάχος κάθε φύλλου; Θυμίσου ότι κάθε φύλλο έχει δύο σελίδες!

7. Με την βοήθεια του χάρακα, χαράξτε στο παρακάτω κενό τρία ευθύγραμμα
τμήματα με μήκος 100mm, 10cm και 0,1m αντίστοιχα. Τι παρατηρείτε;

8. Μέτρησε το μήκος και το πλάτος του φύλλου Α4 που κρατάς, με τη βοήθεια του χάρακα.
9. Στο θρανίο σας υπάρχουν: ένα κομμάτι κλωστή, χάρακας, μια μικρή μπάλα του τένις
και τα μολύβια σας.
Προτείνετε τρόπο για να μετρήσετε τη διάμετρο και την περιφέρεια της μπάλας.
10. Ένας μαθητής διέτρεξε το μήκος της αυλής του σχολείου χρησιμοποιώντας ποδήλατο, που η ρόδα του έχει μήκος
περιφέρειας 2m. Μια μαθήτρια παρατήρησε ότι η ρόδα έκανε 25 περιστροφές.
Με τη βοήθεια των παραπάνω στοιχείων υπολογίστε το μήκος της αυλής.