Senzacionalna dokumentarna studija Petra Milatovića Ostroškog: SRPSKO BLAGO U BEČU

Vuk veliki reformator, ili trgovac

- Istraživački duh me odveo do starih srpskih rukopisa u Austrijskoj nacionalnoj

biblioteci, kao i Univerzitetskoj biblioteci i biblioteci manastira Mehitarista u Beču. Pokušao
sam da na jednom mjestu sistematizujem i dam pregled svih starih srpskih rukopisa i starih
štampanih knjiga u Beču, kao i da dam pregled srpske štampe u Beču, dakle sve što sam
pronašao na ova tri mjesta, da ostavim na polzu otačestva i potomstva, naravno ne
pretendujući da dam poslednju riječ po ovom pitanju, već da ovim dokumentarnim djelom
olakšam posao budućim istraživačima koji se neće odnositi maćehinski prema rasutom
srpskom blagu po svijetu.
Moja malenkost se usredsredila na Beč u kojem živim 35 godina u egzilu. Ovu
dokumentarnu knjigu sam pripremio kako bih podstakao mlade istraživače, s jedne, i kako
bih im olakšao studiozniji pristup ovo materiji, u ovom slučaju u Beču, s druge strane, a
kasnije u cijelom svijetu gdje postoji rasuto knjiško srpsko blago, piše u mejlu Petar
Milatović Ostroški , pisac i književnik, za neke u Srbiji i Crnoj Gori kontroverzan, za neke
paćenik i čovek koji je bio primoran da pobegne...

**********

Tema ovog teksta nije da utvrđuje šta je bilo kada je bilo i ako je bilo, već da u
skraćenoj verziji objavi, po mnogo čemu senzacionalnu studiju o srpskom kulturnom nasleđu
rasutom po austrijskim arhivima i mnogim dragocenim rukopisima koji su – prodati...
Ova Milatovićeva studija nije, naravno, Sveto pismo!
Sigurni smo da će izazvati buru u srpskoj kulturnoj javnosti, verovatno i reakcije
istoričara, ali, možda, baca neko novo svetlo i na srpsku kulturnu baštinu i na neke ljude o
kojima svako od nas, pojedinačno, ima svoje mišljenje...Kao, recimo o Vuku Stefanoviću
Karadžiću koji je bio srpski filolog, reformator srpskog jezika, sakupljač narodnih umotvorina
i pisac prvog rečnika srpskog jezika.
Vuk je po mnogima najznačajnija ličnost srpske književnosti prve polovine XIX veka.
„Rođen u vrijeme zlo i mučno, u dane kada se činjaše da je skoro ugašen život srpskog
narod“..
Uostalom, i sam Milatović kaže da naravno ne pretenduje da da poslednju riječ po ovom
pitanju... (Vladan Dinić).

*****

U prvom dijelu „Bečka kupoprodaja starih rukopisa“ objavljujem pojedinačno sve

rukopise koje je kupio Bartolomej (Jernej) Kopitar od bugarskih monaha u Hilandaru 1827.
godine kad su oni bili većina i koji su sa zadovoljstvom krčmili srpsko blago; zatim
pojedinačno navodim sve rukopise koje su prodali Vuk Karadžić u periodu od 1856. do 1858.
godine, kao i rukopise koje je poslije očeve smrti prodala Vukova ćerka Vilhelmina (Mina)
Karadžić. Takođe prezentujem sve rukopise koje je otkupio Franc Miklošič.
S obzirom da je Vuk Karadžić prodao 46 starih srpskih rukopisa, a njegova ćerka
Vilhelmina (Mina) 4 rukopisa, nikako ne znači da je ova knjiga atak na ličnost i djelo Vuka
Karadžića, već objektivno prezentovanje činjenica.
Uostalom, da Vuk Karadžić i njegova ćerka nisu svojevremeno prodali ogroman broj
rukopisa ondašnjoj Dvorskoj biblioteci u Beču možda nijedan od njih danas ne bi postojao,
već bi nestali u toku dva svjetska rata i poslije drugog svjetskog rata u vrijeme
komunističkog jednoumlja.
 *****

U drugom dijelu knjige donosim hronološki pregled 159 srpskih rukopisa sa:
kodikološkim opisom, vremenom pisanja, vrstom pisma, sadržinom, vrstom poveza,
zapisima, signaturama, iluminacijama, ukrasima, domaćom i stranom literaturom za svaki
rukopis, kao i po dvije fotografije uz opis svakog rukopisa 159 rukopisa, kao i objašnjenja
kako su rukopisi iz srpskih manastira i crkava, kao i Hilandara, dospeli u Austrijsku
nacionalnu biblioteku, Univerzitetsku biblioteku i Biblioteku manastira Mehitarsta u Beču, bilo
kao ratni plijen, ili prodajom i zaostavštinama.

*****
U trećem dijelu „Stare srpske knjige štampane u Beču“ donosim pregled sa opisom
ogromnog broja vrijednih knjiga koje su štampane u Beču u toku XVI, XVII, XVIII , XIX i XX
vijeka, a bez kojih se ne može zamisliti istorija srpske književnosti, mada je najveći dio ovih
knjiga široj javnosti nepoznat.

*****

U četvrtom dijelu riječ je o srpskoj štampi u Beču i njenim počecima.

Dakle, hram znanja ima četiri ćoška i u njemu je smješteno SRPSKO BLAGO U BEČU.
U naučnom opisu rukopisa koristi se broj lista, a ne stranice, kao i termini rekto i verso,
koji imaju jedno značenje u opisu evropskih rukopisa, a suprotno u jevrejskim. Zato sam
koristio broj lista i oznake (a) za prednju stranu lista i (b) za poleđinu.
Pripremajući ovu knjigu naišao sam na potpuno razumijevanje osoblja Austrijske
nacionalne biblioteke, bečke Univerzitetske biblioteke i biblioteke manastira Mehitarista.“

Bečka kupoprodaja srednjovekovnih srpskih rukopisa i knjiga

U Austrijskoj nacionalnoj biblioteci nalazi se 217 ćirilskih rukopisa, a od toga 159

srpskih, od kojih su mnogi daleko stariji od najstarijeg austrijskog, kao na primjer fragment
iz Marijanskog jevanđelja iz desetog vijeka, a to jevanđelje je starije najmanje 200 godina
od najstarijeg austrijskog.
Stari srpski rukopisi i stare srpske knjige stizale su u Austrijsku nacionalnu biblioteku na
razne načine: prodajom srpskih rukopisa i knjiga od Vuka Karadžića u periodu od 1856. do
1858. godine i njegove kćerke Vilhelmine (Mine) poslije očeve smrti; otkupljivanjem
rukopisa iz Hilandara od monaha bugarskog porijekla 1827. godine; ratnim zaplenjivanjem;
prodajom raznim antikvarnicama; zaostavštinom Franca Miklošiča i drugih.
U ovom poglavlju riječ je o bečkoj kupoprodaji srpskih rukopisa i starih knjiga.
Glavni junaci bečke kupoprodajne rukopisne rašomonijada bili su: Vuk Stefanovć
Karadžić, Jernej Kopitar i Franc Miklošič.
U Rukopisnom odjeljenju Austrijske nacionalne biblioteke, ((Österreichische
Nationalbibliothek - Sammlung von Handschriften und alten Drucken , I Josefsplatz 1, nalazi
se 159 srpskih srednjovjekovnih i kasnijih rukopisa.
Od tih 159 rukopisa Vuk Karadžić je prodao Dvorskoj biblioteci u periodu od 1856. do
1858. godine 46 srpskih rukopisa, a poslije njegove smrti ćerka Vilhelmina (Mina) Karadžić
prodala je još četiri vrijedna rukopisa, a u Rusiji, Njemačkoj, Češkoj, Slolvačkoj prodao je
još 950 srpskih rukopisa.
Samo neko ko je bio u stanju da proda svoje dijete, mogao je bez griže savjesti i sa
manjkom pameti da prodaje svete srpske relikvije, što stari srpski rukopisi, u stvari, i jesu.
Naime, Vuk Karadžić je htio da proda svoje dijete, ali djetetova smrt ga preduhitrila.
U junu 1831. godine Ana Kraus, žena Vuka Karacića, rodila je kćerku Amaliju u
Zemunu, a iz Beograda Vuk, između ostalog, piše svojoj ženi: „Saznao sam s najvećom
radošću da si se ti srećno porodila i da si dobila kćer. Istina, bilo bi mi milije, kao i tebi i
djeci, da je to bio dečkić, ali neka je i ona živa i srećna. Ako je Roza, Vasilija i Mina ne budu
voljele, onda je ti pošlji meni, a ja ću je nekome pokloniti ili prodati. Hvala Bogu da si se ti
samo srećno porodila!.. Kada bi mogla bar da mi napišeš da li si već dobila penziju!...“ (1)
Ostrašćeni vukovci će reći da se Vuk šalio. Pazi da nije.
Samo od bečke prodaje srpskih starih rukopisa Vuk Karadžić je zaradio u današnjoj
vrijednosti 188.991 evro, a njegova kćerka 16.434 evra, ukupno od bečke prodaje srpskih
rukopisa 205 hiljada i 425 evra.
Prostom računicom dolazimo do ukupne sume za ostalih 950 prodatih srpskih rukopisa
u Rusiji, Njemačkoj, Češkoj i Slovačkoj u u današnjoj vrijednosti 3 miliona 903 hiljade i 75
evra, što ukupno sa bečkom prodajom iznosi u današnjoj valuti 4 miliona 108 hiljada i 500
evra
(U KNjIZI JE OBJAVLjEN PRECIZAN SPISAK RUKOPISA KOJE JE PRODAO VUK (46) i
kćerka Mina (4).

DIO VUKOVE TRGOVAČKE MREŽE

Vuk Karadžić je imao veoma razgranatu mrežu pomagača ili sakupljača u Srbiji, Crnoj
Gori i ostalim srpskim pokrajinama, o čemu će biti riječi u daljem tekstu.
Vuk je stare rukopise i knjige prodavao po Austriji, Njemačkoj i Rusiji. Danas u Berlinu
postoji velika biblioteka koja nosi ime Vuka Karadžića, zbog toga što njen fond čine upravo
one srpske knjige koje Vuk preprodao.
Austrijska nacionalna biblioteka, kako sam obradio u drugom dijelu ove knjige, ima 159
srpskih starih rukopisa, od kojih je Vuk Karadžić prodao Dvorskoj biblioteci 46 rukopisa u
periodu od 1856. do 1858. godine, a njegova kćerka Vilhelmina (Mina) poslije očeve smrti
prodala je 4 rukopisa Francu Miklošiču 1891. godine, ali je umro mjesec dana poslije
kupovine srpskih rukopisa. Da li ga je stigla kletva srednjovjekovnih pisara i monaha?
Vuk Karadžić je u Austriji, Njemačkoj, Češkoj, Slovačkoj i Rusiji prodao 1000 starih
srpskih rukopisa i knjiga
Jedan od četiri primjerka Rujanskog četvorojevanđelja, rađenih ksilografijom, ili ručnim
rezbarenjem u drvetu, koje je Vuk poklonio Pavelu Josifu Šafariku, danas se čuva u Pragu.
Vuk Karadžić je samo od oktobra 1846. do marta 1854. godine, ruskom profesoru i
kolekcionaru Mihailu Pogodinu prodao starih knjiga za oko 9.430 rubalja. U pošiljci od 22.
juna 1847. godine Vuk je između ostalih knjiga poslao: Triod posni (Venecija, 1551), Psaltir
(Cetinje, 1495), Psaltir (Venecija, 1638), Pentikostar (Venecija, 1561), Triod posni
(Venecija, 1561), a za koje Pogodin kaže da su izuzetno lijepe, kao i za dva zbornika
(Venecija, 1538. i 1563 da su odlično očuvani.
Iz Pogodinovog pisma od 30. januara 1848. godine saznajemo da je količina knjiga koje
je Vuk poslao bila velika.
Pogodin javlja Vuku da u svojoj biblioteci ima već po nekoliko primjeraka iste knjige i
kaže: “Za sledeće knjige, od kojih ste Vi meni poslali po pet i više primeraka, Oktoih (1537),
Minej (1538), Služabnik (1554), Triod (1561), Triod cvjetni (1563), Molitvenik ili Trebnik
(1570), ja mogu ubuduće dati samo 35, odnosno 20 rubalja.
Dragocjene podatke o sudbini knjiga iz Župskog manastira u Crnoj Gori nalazimo u
prepisci iz 1853. godine između Vuka Karadžića i Vuka Vrčevića. Vrčević, koji je u ime
Karadžića kupovao razne crkvene knjige, a ovaj ih prodavao po Austriji i Nemačkoj,
obaveštava svog imenjaka da mu je jedan đak iz Župskog manastira ponudio četiri knjige:
Žitije Svetog Save pisano na hartiji 1617, Moleban presvete bogorodice pisan na
pergamanentu 1351., Jevanđelje iz 1561. pisano takođe na pergamentu i Prolog, bez
datuma, na pergamentu…
Akademik Ljubomir Stojanović navodi da je Vuk „prodavao ili jednu po jednu, ili poveće
kolekcije bečkoj i berlinskoj biblioteci, a četrdesetih godina (XIX vijeka) razvio pravu
trgovinu sa Pogodinom, koji mu je propisao i taksu pošto će mu ih otkupljivati. Kad mu je
Pogodin smanjio cijenu, počeo se obraćati Sreznjevskom, Knjaževskom, Božanskom i
drugim, nudeći im knjige na prodaju“
Po propisanoj taksi, knjige je prodavao od 10 rubalja po komadu (za odlomke), do 150
rubalja za rukopis na koži sa označenom godinom. U Srbiji Vuk je knjige otkupljivao za četiri
do deset rubalja po primjerku.
Prva pošiljka Pogodinu, iz oktobra 1846. godine, vrijedjela je 1.155 rubalja, druga 985,
treća 1.400, a četvrta 1.205 rubalja. Za sledeću pošiljku Pogodin je snizio cijenu, pa je Vuk
poslije isporuke ponovo počeo da se obraća drugim kupcima.
U ono vrijeme, 1.000 rubalja mijenjalo se za oko 430 austrijskih srebrnih forinti,
odnosno guldena. Ruska penzija od 100 dukata, koju je Vuk primao svake godine počev od
1826, vrijedjela je 1.140 forinti (guldena). Od 1835. dobijao je i srpsku penziju, u visini od
najpre 200, a onda 300, i najzad 400 talira godišnje.
Poslije bezbroj zahtjeva, knez Mihailo odobrio mu je 1844. godine godišnju pomoć od
600 talira. Vukove prihode činili su, zatim, austrijska pomoć, brojni pokloni i prilozi za
štampanje knjiga, kao i dobit od pretplate i prodaje knjiga.
Na drugoj strani, jeftin stan u Beču plaćao se 20-tak guldena, mjesečno, a dobar 50 do
100 i više. Tadašnja vrijednost guldena bila je 14, 94 evra.
Prosječna plata radnika u to vrijeme iznosila je od 80 (1191,20 evra) do 100 guldena
(1489 eva), dok je Vuk Kradžić rukopise prodavao u prosjeku za 276 guldena 4108,64 evra
po rukopisu, dakle za samo jedan prodati rukopis Vuk Karadžićje zarađivao preko dvije i po
ondašnje radničke plate, ili tačnije rečeno 2, 76.
Cipele su koštale oko 3 guldena, (današnjih 44,67 evra) haljina 10 (današnjih 140,89
evra), posjeta ljekaru 10 (današnjih 140,89 evra), prevoz do Vojvodine 4, jedna svinja od 3
guldena (44.67 evra) do 4 guldena (59,89evra) i tako dalje.
Tako se iz poređenja prihoda i cijena vidi da je tokom većeg dijela života Vuk Karadžić
bio prilično bogat čovek, i ne računajući 70 hektara očevine u Tršiću, kao i ogromno imanje
Lagator kod Loznice, što su kasnije sve rasprodali njegova žena Ana Karus i njihova djeca i
tom prilikom je bilo dosta međusobnih svađa, a bilo je i žustrih porodičnih sporova oko
objavljivanja posmrtnih izdanja Vukovih knjiga.
Vatroslav Jagić je 16. decembra 1883, godine pisao Francu Miklošiču o tome kako je
Vukov sin Dimitrije došao kod njega da traži preporuku za kraljevsku biblioteku u Berlinu, a
sa sobom je nosio vrijedan paket sa rukopisima.
Nije samo Vuk Karadžić prodavao stare srpske rukopise iz Srednjeg veka bečkoj
Dvorskoj biblioteci, nego i njegova kćerka Mina poslije Vukove smrti.
Dr Gerhard Birkenfelner ( Gerhard Birkfellner) u svom katalogu bilježi da je Vuk
Karadžić bečkoj Dvorskoj biblioteci (danas je to Austrijska nacionalna biblioteka) samo u
periodu od 1856. do 1858. godine prodao 46 starih srpskih rukopisa koje je Vuk dobio od
svojih trgovačkih saradnika po Srbiji, Crnoj Gori,Hercegovini, Dalmaciji, Kosovu i Metohiji i
južnoj Srbiji, a poslije smrti Vuka Karadžića njegova kćerka Vilhelmina (Mina) Karadžić
prodala je, kako tvrdi dr Gerhard Birkenfeld, ostatak rukopisa koje Vuk nije uspio da proda
za života.
Prema prikupljenom podacima, Vuk je zarađivao više od prodaje starih srpskih
rukopisanih i štampanih knjiga nego od prodaje svojih knjiga. Ironija je utoliko veća, što se
Vuk prilikom sprovođenja jezičke reforme i rata „za srpski jezik i pravopis“ često ponašao
kao da ove stare srpske knjige ne postoje, ili da nisu vrijedne, ali se zato veoma dobro umio
cenjkati oko njihove vrijednosti prilikom prodaje.
Vuka Karadžića su snabdijevali: jevanđeljima, oktoisima, psaltirima, molitvenicima,
trebnicima, minejima, časlovcima, dakle, tovare srbulja i starih knjiga slali su u Beč: Vuk
Popović, sveštenik iz Risna i Vuk Vrčević, učitelj iz Budve. Oni su Vuku slali srpske svete
knjige iz: Paštrovića, Kotora, Morače, Skadra, Ostroga, Pive, Podostroga, Grahova i tako
dalje. Pored ove dvojice, postoji dugačak spisak onih koji su Vuku Karadžiću nabavljali i slali
svete srpske knjige. Od brojnih imena izdvajam: Dimitrija Popovića iz Sombora, protu
Mihajlovića iz Sremske Mitrovice, Georgija Petranovića iz Zadra, Janka Kusovca iz Rijeke
Crnojevića, protu Markovića iz Šida, Milana Joksimovića iz Sarajeva; Novicu Cerovića iz
Drobnjaka i tako dalje. (52)
Iz prepiske Vuka Stefanovića Karadžića sa Vukom Popovićem i Vukom Vrčevićem,
objavljene u Vukovoj Prepisci suočavamo se sa stravičnom činjenicom da su u periodu od
1846. do 1861. godine Vrčević i Popović pronalazili, kupovali i poslali Karadžiću preko 300
primjeraka rijetkih rukopisnih i štampanih knjiga iz crnogorskih i hercegovačkih crkava i
manastira.
U Austrijskoj državnoj arhivi nalazi se jedan kompromitujući podatak o Vuku Karadžiću.
Naime, Franc Hager (1750 – 1816), baron, predsjednik „Vrhovnog policijskog zvanja“ piše 4.
septembra 1815. godine u „Dekretu Glavnoj direkciji policije“ da se Vuk Karadžić „može
upotrebiti i kao poverljiva ličnost za osmatranje Ilira, Srba, Rusa i Grka. Očekujem o ovom
uskoro izveštaj, ukoliko Vuk Stefanović ispunjava očekivanja u ovoj svojoj tajnoj službi“!
(53)
Imajući ovo u vidu lako je proniknuti u razloge naglašenog bečkog i vatikanskog
doprinosa jezičkom raslojavanju srpskog nacionalnog bića u cilju udaljavanja Srba od Rusa.

STARI SRPSKI RUKOPISI U AUSTRIJSKOJ NACIONALNOJ BIBLIOTECI

U ovom poglavlju autor je objavio prikaze srspkih rukopisa i to: Marijino jevanđelje; pet
Četvorojevanđelja, Oktoih, Triod posni i cvjetni dijaka Bogoslava; Varlaam i Joazaf;
Hilandarska krmčija; Kanoni; Zbornik pisara Jova; Čti Minejh za decembar; Psaltir sa
posledovanjem pisara Novaka; Psaltir, Hronika Georgija Amartola; Zbornik omilija;
Damjanov zbornik; Paterik; Jovan VI Kantakuzin; Trebnik; Sinaksar; Triodion, Oktoih,
Paterik, Minej za mart, Zbirka moralnih pouka, Apostol, dva Zbornik omilija, Slova Isaka
Sirina, osam Psaltira, tri Časoslova, Prolog za septembar, oktobar, novembar, decembar i
januar, Triod, 4 Bogorodičnika, Minej, Knjiga propovedi, Molitvenik, Minej, Zonarov letopis,
Dionisije Aeropagit, Apostol, Molitvenik, Teotokarion, Trebnik, Služabnik, Minej za maj,
Zakonik, Minej za novembar,Nomokanon, Domentijan – Žitija Svetog Save, Domentijan 1
deo, Domentijan- Žitije Svetog Save i Simeona 2 deo, Minej za januar, Minej za novembaljr,
Oktoih sa liturgijhskim dodacima, Gromovnik, pet Četvorojevanđelja, Evharistija, Minej za
septembar, pet Molitvenika, Apostol, Akatist, Molitvoslov, Nomokanon, Zbornik crkvenih
pesama, Medicinska džepna knjiga i još mnogo drugih rukopisa.
(Nastavak u sledećem broju)

BILjEŠKA O AUTORU
Petar Milatović Ostroški, rođen je 2. novembra 1949. godine u Veleti kod Danilovgrada,
Crnoj Gori.
Održao je preko 1300 književnih večeri i političkih predavanja od 1. decembra 1983.
godine do danas: u Beču, Klagenfurtu, Gracu, Lincu, Insbruku, Salcburgu, Sant Galenu,
Ženevi, Cirihu, Frankfurtu, Dortmundu, Štutgartu, Dizeldorfu, Parizu, Marselju, Londonu,
Čikagu, Klivelandu, Indijanapolisu, Detroitu, Njujorku, Nju Džersiju, Kanberi, Sidneju,
Brizbaneu, Melburnu, Pertu Adelaidi… Organizovao je i predvodio 200 srpskih masovnih
mitinga u Beču u eri najgore medijske satanizacije srpskog naroda u stranim medijima.
Osnivač je i finansijer „Srpskog Doma“ (Reinprechtsdorferstraße 2; 1050 Wien) i kasnije
na adresi (Blumauergasse 24; 1020 Wien). U „Srpskom Domu“ nalazila se „Srpska škola“ u
kojoj su deca izučavala: srpski jezik, srpsku istoriju i veronauku.
Osnivač je štamparije u Beču (Europrint, Breitenfurterstraße 56-60) u kojoj je štampao
novine „Glas Srba“.
U Beču je osnivač srpskih udruženja: „Njegoš“, „Glas Srba“, SNO (Srpska narodna
odbrana u Evropi), Srpski kulturno-informativni centar u Beču, medija: Glas Srba, Istina,
Srboslov i Slovoslovlje.
Prevođen je na nekoliko stranih jezika.
Njegove knjige se nalaze u Narodnoj bibioteci Srbije, biblioteci SANU u Beogradu, u
Narodnoj i univerzitetskoj biblioteci Republike Srpske u Banja Luci, kao i ostalim područnim
bibliotekama u republici Srpskoj, zatim u austrijskoj Nacionalnoj biblioteci u Beču, biblioteci
manastira Hilandar, njemačkoj nacionalnoj biblioteci u Berlinu, Bavarskoj biblioteci u
Minhenu, i mnogim drugim bibliotekama u svetu.
Knjige su mu izlagane na međunarodnim sajmovima knjiga u: Beogradu, Beču,
Frankfurtu, Londonu, Jerusalimu i Nju Orleansu.

Postojao je plan da se Vuk Karadžić ustoliči za srpskog kneza

Bečko zamešateljstvo sa Vukom i oko njega ne rijetko je bilo smiješno i karikaturalno.
Od brojnih primjera izdvojiću jedan koji slobodno može da uđe u antologiju gluposti i u
antologiju bečkog bezobrazluka.
Nevjerovatno, ali istinito...
Naime, u ljeto 1844. godine Bartolomej Jernej Kopitar, Vukov kum koji je Vuku
pronašao ženu i oženio ga sa Anom Kraus sa kojom se Vuk vjenčao u crkvi Svete Ane u
trećoj bečkoj opštini po katoličkom obredu poslije primanja katoličanstva, dakle Bartolomej
Jernej Kopitar je pisao Leopoldu Rankeu da u drugom izdanju „Srpske revolucije“ predloži
Vuka Karadžića za srpskog kneza! (54)
O tempora! O mores!

KOPITAR, VUK, ŠEVČENKO I HILANDAR

Između Bartolomeja Jerneja Kopitara, Slovenca i katolika, i Hilandara, najveće srpske
svetinje, postoji dodirna tačka koja predstavlja najgoru antipravoslavnu i antisrpsku nameru
ostrašćenog katolika.
Srpskoj javnosti slabo je poznata konspirativna delatnost Jerneja Kopitara, za koga se u
srpskoj istorijografiji veoma često isticalo da je bio prosrpski nastrojen i da je zbog toga
pomagao rad Vuka Stefanovića Karadžića.
Istina je, međutim, bila drugačija. Naime, on je sa Vukom Karadžićem i našim jezikom
vodio antisrpsku i antipravoslavnu, a u krajnjem slučaju po nalogu Bečkog dvora i antirusku
igru sa Tarasom Ševčenkom koga mnogi smatraju ukrajinskim Vukom Karadžićem.
Znanja stečena u radu sa Vukom Karadžićem tokom reforme srpskog jezika koja nisu
dale značajnijih rezultata u uticaju na srpski jezik, Kopitar će ovoga puta sa mnogo više
uspJeha primeniti na stvaranju Ukrajinskog jezika, za šta mu je poslužio ruski pisac Taras
Ševčenko koga danas mnogi smatraju tvorcem modernog ukrajinskog jezika.
Tvorac modernog ukrajinskog jezika Taras Ševčenko, i sam po nacionalnosti Rus, za
vrijeme stvaranja ukrajinskog jezika u svojim intimnim prepiskam iz toga vremena pisao je
isključivo na ruskom jeziku i živio je u Sankt Peterburgu.
Po naredbi Bečkog dvora Kopitar je sprovodio djelovanje na slovenske jezike iz
geopolitičkih razloga koji su išli u korist Austrijskog carstva. U to vrijeme javila se zebnja
zbog jačanja slovenskih naroda, stvaranjem ustaničke Srbije na jugu i jačanjem Ruske
Imperije na istoku. Kao višenacionalna država sa značajnim brojem slovenskog stanovništva
koje je u značajnom dijelu bilo pravoslavne vjeroispovesti i stoga naklonjeno svojoj braći u
susjednim državama. Kako bi spriječilo miješanje u svoje unutrašnje stvari i ujedno oslabilo
svoje slovenske susjede, Austrijsko carstvo je započelo sa cijepanjem postojećih slovenskih
jezika i identiteta kako bi od njih stvorila nove, koje bi suprotstavili onima iz kojih su nastali
i ujedno oslabilo slovenske narode njihovim dijeljenjem na manje djelove.
Ovakva politika će na kraju dovesti do stvaranja niza podentiteta i jezika među kojima
su ukrajinski, hrvatski, bošnjački, crnogorski, makedonski i tako dalje...
Kao cenzor slovenskih i novogrčkih knjiga Bartolomej Jernej Kopitar iz petnih žila se
trudio da prodre u epicentar pravoslavlja, u Hilandar i da u njemu napravi pustoš, razumije
se, po nalogu bečkog Dvora.
Godine 1816. posetila su Atos dvojica engleskih orijentalista sa pratiocem – navodi dr
Ljubomir Durković-Jakšić. – Njihov izvještaj pobudio je austrijske slaviste da od atonskih
manastira zatraže rukopisne knjige za dvorsku biblioteku u Beču.
 Jernej Kopitar, službenik bečke dvorske biblioteke i cenzor slovenskih knjiga, angažuje
Otenfelda, austrijskog diplomatu u Carigradu, da potplati turske vlasti i Grčku crkvu kako bi
mu dozvolile da uzme srpske rukopise.
Austrija je, iz političkih razloga, bila zainteresovana da sa Svete Gore, a naročito iz
Hilandara, pokupi slovenske rukopise i prebaci ih u Beč – navodi prof. dr Mateja Matejić. –
Postojala je namjera da se otkupe svi rukopisi iz hilandarske biblioteke.
Otenfeld iz Hilandara i Zografa odnosi 12 dragocenih rukopisa, a austrijski konzul
Mihanović, Hrvat, vara svetogorske monahe i krade šest vreća knjiga.
1) - Vuk Stefanović Karadžić, Sabrana dela, knjiga 23. Prepiska 1828-1832, strana 444.
Izdavač Prosveta, Beograd. Pripremio Golub Dobrašinović sa saradnicima.
- Arhiv Srpska akademije nauka i umetnosti (SANU) broj 8532/91

Vuk je u Beču živeo carski!

O razvijenom trgovačkom biznisu Vuka Karadžića sa srpskim srednjovjekovnim
rukopisima i starim knjigama, kao i o njegovoj saradničkoj mreži onih koji su ga snabdijevali
starim rukopisima i knjigama imamo podrobne podatke u djelu dr Ljube Stojanovića, (55)
kao i u svjedočenju samog Vuka Karadžića, (56) u raznim brojevima Letopisa Matice Srpske,
(57) a o tome nam svjedoči i Miodrag Popović, (58) kao i stranac dr Gerhard Birkfelner koji
je pripremio katalog ćirilskih rukopisa u Austrijskoj nacionalnoj biblioteci. (59)
Kao što sam napisao ranije Vuk Karadžić je u Austriji, Češkoj, Slovačkoj, Nemačkoj i
Rusiji prodao 1000 starih srpskih rukopisa i knjiga, a samo u Austrijskoj nacionalnoj
biblioteci nalazi se 46 starih rukopisa koje je prodao Vuk Karadžić u periodu od 1856. do
1858. godine i 4 rukopisa koje je prodala njegova ćerka Vilhemina (Mina) poslije očeve
smrti.
Prosječna cijena ćirilskih rukopisa u to vrijeme bila je 150 i 400 guldena, a jedan gulden
je onda vrijedio koliko danas vrijedi 14, 94 evra, dakle 2241 evro i 5976 evra i srednja
rezultanta bi bila 4108,50 evra po rukopisu, o čemu svjedoči dokument iz Austrijske
nacionalne banke „Gegenwert für Währungseinheit in Euro per 2018“ (Vrijednost za valutnu
jedinicu u evrima do 2018) urađen za period od 1800. do 2018. godine na zahtjev potpisnika
ovih redova. Od 1800. godine u Austriji je bila važeća valuta gulden koju su Mađari nazivali
forintom, od 1900 zvanična valuta u Austriji je bila kruna, od 1938. godine Rajhs marka; od
1946. godine šiling, a od 2002. godine do danas zvanična valuta, kao i u EU, je evro.
Samo od bečke prodaje srpskih starih rukopisa Vuk Karadžić je zaradio 188991 evro, a
njegova kćerka 16434 evra, ukupno od bečke prodaje srpskih rukopisa 205hiljada i 425
evra.
Prostom računicom dolazimo do ukupne sume za ostalih 950 prodatih srpskih rukopisa
u Rusiji, Njemačkoj, Češkoj i Slovačkoj u u današnjoj vrijednosti 3 miliona 903 hiljade i 75
evra, što ukupno iznosi u današnjoj valuti 4 miliona 108 hiljada i 500 evra.
Dakle, uopšte nije tačno da je Vuk Karadžić u Beču živio sirotinjski, kako su nas uzalud
ubjeđivali kad istorijske činjenice drugačije govore.
Dodamo li uz ovo istorijsku činjenicu da je Vuk Karadžić primao tri penzije: austrijsku,
rusku i srpsku, pada u vodu papagajski ponavljana laž da je Vuk Karadžić u Beču živio
sirotinjski, već se komotno može reći da je u carskom Beču živio carski.