Docentenhandleiding en

antwoordmodel

Componeren en musiceren
HOE MAAK JE EEN DANCE-
TRACK MET ABLETON
Niveau Eigen indicatie. Sommige vragen zijn moeilijk voor leer-
lingen die weinig ervaring hebben met muziek. Even-
tueel kunt u deze eruit laten.
Tijdsindicatie 1 á 2 lessen + eventueel een workshop Ableton Live.
Deze kunt u aanvragen wanneer u ingelogd bent in
BMA’s online lesomgeving onder het kopje ‘Workshops’
Benodigdheden - computer en beamer met internet en geluidsboxen/
koptelefoons
- eigen Ableton-licentie Live Intro van docent op de
schoolcomputer of laptop van docent, gekoppeld aan
beamer of digibord
- Ableton tutorials met Menno Keij en Willie Wartaal
- theorieteksten muzikale structuur
- leerlingentekst & opdracht, docentenhandleiding +
tekst
Voorbereiding docent - lezen docentenhandleiding
- lezen docententekst & uitproberen Ableton Live Intro
- lezen leerlingentekst & opdracht + printen voor de
klas
- start het programma voor het begin van de les alvast
op. Zo kunt u zelf (of een handige leerling) een aantal
praktische dingen demonstreren aan de klas, voordat
iedereen thuis (of op school met hun eigen laptop)
aan de slag gaat met het programma.

Introductie
Ableton Live Intro is een programma om dancemuziek mee te componeren en te produceren. De manieren
waarop je kunt omgaan met verschillende muzikale bouwsteentjes is haast ontelbaar. Ableton Live Intro maakt het
vervolgens mogelijk om samples te integreren en geluidsloops te bewerken. Dit programma is toegankelijk voor
jongeren die nog nooit eerder muziek hebben gemaakt, en biedt tegelijkertijd vele mogelijkheden om je eigen
muziek verder te ontwikkelen!
Natuurlijk is het zeer nuttig wanneer u zich verdiept in dit programma als u uw leerlingen hiermee gaat laten
werken. Uzelf en uw leerlingen kunnen een licentiecode aanvragen via onze website, waarmee Ableton te instal-
leren is op laptop, Mac of PC. Een licentiecode is €80 waard, dus wanneer u met uw leerlingen aan de slag gaat,
mag u ze best een keer wijzen op het feit dat ze met een waardevol programma werken dat door veel beroemde
DJ’s en producers gebruikt wordt. BMA wil zoveel mogelijk jongeren laten ervaren hoe het is om je eigen muziek
te maken!

Lesomschrijving
In deze les gaan we gedetailleerder in op de soorten geluiden en gereedschappen die een producer tot zijn beschik-
king heeft. In deze les maken leerlingen kennis met het programma en tevens muziekinstrument Ableton Live Intro.
Er zijn twee soorten opdrachten: een kijk- en luisteropdracht en een componeer opdracht. De kijk- en luister-
opdracht is zeer geschikt is om tijdens de les door de leerlingen te laten maken en met de componeeropdracht
kunnen leerlingen thuis mee aan de slag. Toch is het handig om, naast de tutorials, al wat ins en outs van Ableton

Docentenhandleiding en antwoordmodel HAVO/VWO 1

Componeren en musiceren Hoe maak je een dancetrack met Ableton

te laten zien in de klas. De docententekst (te vinden in de online lesomgeving) is bedoeld om u houvast te geven
tijdens de omgang met het programma Ableton.

Workshop Ableton
U kunt een gratis workshop bij ons aanvragen. Onze trainers komen naar uw school toe met een complete lap-
topset met keyboards en hoofdtelefoons. Vul het workshopformulier op de digitale leeromgeving in, en wij nemen
contact met u op!
Wanneer u als school meer dan één workshop zou willen afnemen, dan kan dat. We vragen hiervoor een pas-
sende vergoeding. Ook hierover kunt u contact met ons opnemen via het reserveringsformulier.

Leerdoelen
• leerlingen raken bekend met manieren waarop een track in Ableton wordt opgebouwd.
• leerlingen kunnen verschillende onderdelen van een track benoemen.
• leerlingen oriënteren zich op het componeren van een eigen dancetrack en maken hierbij eigen keuzes, geba-
seerd op persoonlijke opvattingen en smaak.
• leerlingen maken kennis met een aantal basisfuncties van het programma Ableton Live Intro.
• leerlingen kunnen hun eerder opgedane kennis over muzikale structuur toepassen door zelf een simpel (of
complex) muziekstuk te componeren met Ableton Live Intro.
• de leerling kan eerst thuis aan de slag met het componeren met Ableton, om vervolgens samen met zijn/haar
klasgenoten te benoemen wat zij eigenlijk gedaan hebben, welke keuzes ze hebben gemaakt en waarom.

Mogelijke lesopbouw
• introductie (5 minuten)
• opdracht 1; kijk en luister (20/30 minuten, dit ligt aan de hoeveelheid vragen u uw leerlingen laat doen)
• basis functies laten zien in Ableton (15 minuten)
• huiswerk opgeven: opdracht 2,3,4 en eventueel 5 (5/10 minuten)

Wanneer u gebruik maakt van de workshop Ableton kunt u opdracht 1 goed gebruiken als voorbereidende les.
De leerlingen beginnen tijdens de workshop aan het componeren van hun eigen track i.p.v. dat ze dit thuis doen.

Praktische zaken
Wanneer u uw leerlingen met Ableton live wilt laten werken in de les, is er een aantal praktische zaken waar u
rekening mee dient te houden:
• Een maand voordat u ermee aan de slag wilt, vraagt iedere leerling een gratis Ableton Live Licentie aan. We
raden aan om hiervoor een centraal moment in te plannen, bijvoorbeeld aan het einde van een les de laatste
10 minuten in een computerlokaal. Binnen een maand ontvangen zij (en u, indien u er een heeft aangevraagd)
de licentiecode in hun inbox.
• De Abletonlicenties die we verstrekken aan u en aan uw leerlingen zijn uitsluitend bedoeld om te installeren
op de computers van u en de leerlingen zelf, zodat jullie er thuis mee aan de slag kunnen. Voor licenties op de
schoolcomputers heeft Ableton een speciale educatieve regeling.
• Wanneer de leerlingen hun code binnen hebben, vraagt u ze om hun eigen laptop mee naar school te nemen
indien het niet mogelijk is om van schoollaptops gebruik te maken. De meeste schoolsystemen zijn beveiligd
en blokkeren externe downloads. U kunt van tevoren overleggen met de ICT-afdeling van de school hoe u dit
het beste aan kunt pakken. U kunt leerlingen vragen om het programma thuis alvast te installeren. Wanneer
u de leerlingen het programma wilt laten installeren tijdens de les, reserveer hier dan in elk geval een half uur
voor.
• Support: Wanneer leerlingen moeite hebben met het installeren van het programma, kunt u ze doorverwijzen
naar de helpdesk van Ableton: support@ableton.com. Laat ze in dit geval vermelden dat ze deelnemen aan
Buma Music Academy.
• Het werkt zeer goed om leerlingen in tweetallen te laten werken. Zorg ervoor dat ze de oortjes van hun tele-
foon mee naar school nemen of een koptelefoon. Wanneer de school audiosplitters heeft, kunnen de tweetal-
len helemaal goed aan de slag!

Docentenhandleiding en antwoordmodel 2
Componeren en musiceren Hoe maak je een dancetrack met Ableton

Opdracht 1

Vraag 1a
De geluiden zorgen voor een knallend begin door de langzame opbouw naar de grote ‘knal’. De langzame afbouw
van het tweede geluid zorgt voor een bruggetje naar het middenstuk.

Vraag 1b
Gevoel is subjectief, maar gevoel van spanning, ontspanning, verwachting, opwinding, etc. passen in dit rijtje.

Vraag 1c
De spanning neemt toe, doordat het geluid steeds harder wordt en eindigt met een knal en de spanning neemt af
doordat de knal langzaam zachter wordt.

Vraag 1d
Groot verschil qua volume, hierdoor klinkt de track gek.

Vraag 1e
Nee, je kunt niet alle geluiden goed horen, ze zijn niet in evenwicht.

Vraag 1f
Het blauwe geluid uit spoor 2 staat te zacht, het licht groene geluid uit spoor 3 staat veel te hard.

Vraag 1g
De toonhoogtes passen niet goed bij elkaar. Als je 1 van beide geluiden een aantal noten hoger of lager zet, dan
kan het zijn dat ze veel beter samen klinken. Voor de meeste leerlingen is het lastig om te horen of twee melo-
dische loops in dezelfde grondtoon en toonladder hebben. In Ableton Live kun je de toonhoogte van samples
vervangen.

Vraag 2a
Spoor 1: Ritme. Spoor 4: Melodie.

Vraag 2b
Spoor 2: Baslijn of melodie met lage toonhoogte. Spoor 3: Overgangseffecten of geluiden die verschillende stuk-
ken in je nummer met elkaar verbinden.

Vraag 3a

Docentenhandleiding en antwoordmodel 3
Componeren en musiceren Hoe maak je een dancetrack met Ableton

Vraag 3b
Spoor 6, groen geluid, baslijn: laag.
Spoor 5, donker groen geluid, bewerkte stem: hoog.
Spoor 5, geel geluid, baslijn: laag of lage middengebied.
Spoor 7, roze geluid, overgang: hoort niet bij melodieën, maar heeft wel een duidelijke toon in het middengebied,
in tegenstelling tot de impact in spoor 4, deze is meer gemaakt van ruis.

Vraag 3c
Wanneer de stem klinkt, dan stopt de beat en soms de melodie. De leerling heeft dit gedaan om een korte
onderbreking of break te maken. Hierdoor weet de luisteraar dat er een nieuw stuk van het liedje aankomt. De
leerling heeft de compositie netjes in blokken van 4 maten verdeeld. In maat 4 van elk blok zit meestal een break.
Hierdoor loopt het nummer natuurlijk over, of in ieder geval zoals we gewend zijn als we naar pop of dancemu-
ziek luisteren.

Vraag 4a
Hierdoor wordt het geluid harder of zachter. Het is alleen anders dan de volumeknop op je telefoon. In een geluid
zitten verschillende toonhoogtes, bijv. een laag stukje, een middenstuk en een hoog stuk. Als een geluid heel rijk of
vol klinkt dan heeft het geluid veel toonhoogtes (boventonen) in zich. De melodie in audiospoor 6 is een heel rijk
geluid. De rode lijn haalt eigenlijk geleidelijk steeds meer van de hoge geluiden weg. Daardoor wordt het doffer.
Hetzelfde gebeurt als je muziek in je kamer speelt en dan de kamer uitgaat en de deur dicht doet (probeer dit uit
in de klas). Je hoort alleen nog de lage geluiden. Achter de rode lijn zit een effect, een low-pass filter. In normaal
Nederlands een effect dat een deel van het hoge geluid tegenhoudt, terwijl het lage geluid er wel doorheen kan.
De rode lijn noem je Automatizeren. Dit betekent dat je met de rode lijn een knop op een effect automatisch kan
laten bewegen.)

Vraag 4b
Piano

Vraag 4c
Technisch gezien is het nummer heel snel, want het is 141 beats per minuut. Alleen voelt het nummer 2x zo
langzaam. De drums en de langgerekte (liggende) geluiden zorgen voor een slepend, langzaam gevoel. Als contrast
heb je snelle geluid in spoor 1 en de bewerkte stem in spoor 9 en later spoor 8.

Opdracht 2, 3, 4 & 5

Aan deze opdrachten kan de leerling thuis werken met zijn of haar Ableton licentie. Het is voor de leerlingen
gemakkelijk om ze wat op weg te helpen en het een en ander voor te doen voor de klas met uw Ableton licentie.
Of misschien kan een handige leerling wat tools laten zien aan de klas. Nog gemakkelijker is het natuurlijk om een
Ableton workshop aan te vragen voor de klas, Menno Keij komt dan naar de klas en helpt de leerlingen op weg!
Opdracht 5 kunnen leerlingen doen die beschikken over opname materiaal.

COLOFON
Met de bijdrage van: Menno Keij; Edutones | Datum: augustus 2017
Contact: info@bumamusicacademy.nl | www.bumamusicacademy.nl
Buma Music Academy is een initiatief van Buma Cultuur
Docentenhandleiding en antwoordmodel 4