MÔ HÌNH HÓA

1. Giới thiệu
Để dễ hình dung các quá trình công nghệ khi học SCADA, thay vì cần có mô hình
thật (đôi khi không thể vì quá phức tạp), ta có thể mô hình hóa các quá trình này.
Sau khi thiết kế xong SCADA thỏa mãn yêu cầu, ta chuyển dữ liệu mô phỏng từ mô
hình hóa sang dữ liệu thật của hệ thống.
Ví dụ: hình 1 là một mô hình thực tế. Ta thấy khá đơn giản nhưng khi học SCADA
thì cần phải có các thiết bị PLC, Drive và Motor. Hãy hình dung nếu quá trình phức
tạp hơn thì sẽ như thế nào, có thể sẽ cần xây dựng mô hình cơ khí.

Power
SCADA PLC Drive Motor
Speed

Hình 1: Điều khiển và giám sát động cơ

Nếu Drive và Motor không có sẵn, ta vẫn có thể thiết kế một hệ thống SCADA tương
tự bằng cách xây dựng mô hình cho Drive và Motor (mô hình hóa) sao cho quan hệ
Power – Speed gần giống với thực tế.
Xem hình 2, hãy hình dung liệu có thể phân biệt đâu là mô hình thật, đâu là mô hình
hóa nếu chỉ quan sát SCADA ?

Power
SCADA PLC Drive Motor
Speed

Power
SCAD PLC Model
A Speed

Hình 2: So sánh giữa hệ thống thật và mô hình

Nguyễn Đức Hoàng – SCADA 2019

2. Mô hình hóa
Xét mô hình có quan hệ vào ra như hình 3.

Input 1 Output 1

Model
Input n Output n

Hình 3: Mô hình

Quan hệ vào ra thường được mô tả bằng phương trình vi phân hay sai phân.
𝑶𝒖𝒕𝒑𝒖𝒕 𝟏 = 𝒇(𝑰𝒏𝒑𝒖𝒕 𝟏, … , 𝑰𝒏𝒑𝒖𝒕 𝒏)

Ví dụ: quan hệ vào ra của mô hình Drive và Motor:

𝑺𝒑𝒆𝒆𝒅(𝒌) = 𝑨 ∗ 𝑺𝒑𝒆𝒆𝒅(𝒌 − 𝟏) + 𝑩 ∗ 𝑷𝒐𝒘𝒆𝒓(𝒌 − 𝟏)

Có rất nhiều công cụ để thực thi phương trình này như phần mềm Matlab, LabVIEW.
Đơn giản hơn là dùng các khối hàm (Function block) trong PLC để thực thi.

3. Minh họa
Phần này sẽ minh họa cách xây dựng mô hình tank (bồn nước) sử dụng phần mềm
UnityPro.
Giả sử mô hình tank (hình 4), có lưu lượng nước vào qi được điều khiển bằng valve
tỉ lệ. Mực chất lỏng trong bồn h quan hệ với qi và các tham số mô hình k, A như sau:

𝑑ℎ(𝑡) 𝑞𝑖 − 𝑘√ℎ(𝑡)
=
𝑑𝑡 𝐴

Nguyễn Đức Hoàng – SCADA 2019

 Hình 4: Mô hình tank

Trong đó: h(t) : chiều cao cột nước

qi : lưu lượng nước đổ vào tank
A : diện tích đáy của tank (𝐴 = 𝜋𝑟 2 )
k : hệ số
Giá trị mô phỏng:
Lưu lượng đổ vào tank được điều khiển bằng valve tỉ lệ với tỉ lệ 0 – 100% tương
ứng qi = 0 – 1000lit/phút.
Bán kính tank: r = 1m
Mực nước cao tối đa : hmax = 3m
Hệ số k = 0.0096
Để thực hiện phương trình vi phân trên, ta xấp xỉ vi phân bằng sai phân lùi.
Ta được :
𝑞𝑖 −𝑘√ℎ(𝑘−1)
ℎ(𝑘) = ℎ(𝑘 − 1) + *T
𝐴

Thực hiện mô hình hóa và chương trình điều khiển tank bằng phần mềm Unity Pro
như sau:

Nguyễn Đức Hoàng – SCADA 2019

Định nghĩa các biến:
- Enable : cho phép hệ thống vận hành (internal memory)
- Open : mở valve (digital input)
- Close : đóng valve (digital input)
- Valve : điều khiển valve (digital output)
- Run : điều khiển valve từ SCADA (internal memory)
- Power : công suất mở valve (internal memory)
- Level : mực chất lỏng (internal memory)
- Flow : lưu lượng chất lỏng chảy vào (internal memory)
(do mô phỏng nên các biến Power, Level và Flow để internal memory, thực
tế Power: analog output, Level và Flow: analog input hoặc vẫn để Power,
Flow và Level là internal memory, khi đó các biến này là trung gian → thuận
lợi hơn khi lập trình PLC).

Run Valve
Open Level
Close Tank Model
Flow
Power

Hình 5: Mô hình tank

Xem clip: https://youtu.be/_sY1tK9AIAY

Thiết kế hệ thống SCADA cho hệ thống tank. Thực hiện theo clip sau (chỉ tóm tắt
các kết quả chính, tham khảo các bài hướng dẫn trước để hoàn thành clip):
https://youtu.be/AQykdiz_TYc

Nguyễn Đức Hoàng – SCADA 2019