BOOK OF ABSTRACTS

Panel A1: Studies on Philippine Ethnolinguistic Groups I

Day 1 (May 9, 10:15-12:45)
Ms. Rossell Areola Departamento ng Filipino at Ibang Batbat ng Higaonon sa Dumagat:
mga Wika, Mindanao State Talabang Kros-Kultural Tungo sa
University-Iligan Institute of Postkolonyal na Pagbasa ng Basahan
Technology, Iligan City
Layunin ng pag-aaral na ito na mailarawan ang epekto ng interaksyong kultural ng Higaonon at dumagat na makikita sa mga
basahan. Basahan ang tawag ng mga Higaonon sa kanilang tula. Ito ay may katangiang pasalita na kanilang ipinapasa sa bawat
henerasyon. Repleksyon dito ang patuloy na pakikipag-ugnayan ng Higaonon sa mga dumagat na lumilikha ng talabang kultural.
Etnikong pangkat ng Iligan ang Higaonon na tinatawag na lumad kasabay nito ang pangkat ng Kristiyano at mga Meranaw.
Tinatawag naman ng mga Higaonon na dumagat ang mga pangkat na Kristiya at mga Meranaw na may malaking epekto sa
kanilang buhay sa Iligan. Gamit ang lente ng postkolonyalismo, nakita mula sa kinalap na tatlumpu’t tatlo (31) na mga basahan, ang
patuloy na ugnayan ng mga Higaonon sa mga dumagat. Hindi ito maiiwasan dahil sa sitwasyong ekonomiko ng lungsod Iligan tulad
ng nasa sentro ang lagakan ng pangunahing pangangailangan ng tao, hanapbuhay, at maging paaralan. Ang kros-kultural na
ugnayang ito ng Higaonon at Dumagat ay nagbunga ng kuryusidad sa mga Higaonon. Ngunit, gamit ang kanilang basahan, iginigiit
nito ang naratibong Higaonon at nagsisilbi itong kanilang pagpapaalala sa kanilang sarili laban sa mga Dumagat.

Dr. Vicente Villan History Department, University of Colonos, Sacadas, at Settlers: Mga
the Philippines Diliman, Quezon Konseptong Pamansag sa mga Migrante
City sa Pag-unawa ng Kalinangan at
Kasaysayang Pilipino
Hindi lamang maaaring tingnan ang wika sa pagkakaroon nito ng deskriptibo,ekspresibo, at direktibong kapangyarihan, kundi ang
wika rin higit sa lahat aymaaring kasangkapanin sa pakikipag-ugnayang panlipunan, pagpadaloy ngkultura, kapahayagan ng
realidad, at imbakan ng kamalayang pangkasaysayan. Maiuugnay kay Gary Palmer, isang sosyolinggwista ang idea hinggil sa
pagtinginsa wika bilang mabisang kasangkapan sa pang-akademikong pagsisiyasat. Dahilnakatuon kung susuriin sa kabuuan ang
gampanin ng mga iskolar sa AghamPanlipunan hinggil sa pag-unawa ng mga penomenong panlipunan, sapamamagitan ng
adaptibong konsepto – colonos, sacadas, at settlers – hindilamang maipakita sa pamamagitan ng pagpapaksang gagawin ang
kaganapanukol sa migrasyon sa kasaysayan ng Pilipinas, kundi mapapalitaw rin angpenomena ng kolonisasyon sa Pilipinas sa
pangkalahatan. Sa isasagawang presentasyon, tatlong idea ang nais na ihain ng tagapaglahadsa paksaing ito para sa mga
kalahok: 1.) ang katagang pamansag ay maituturingna batis o source sa pagsasakasayayan sapagkat nagtataglay ang mga
gayonng mga nakatagong kamalayan; 2.) adaptibong konseptong maituturing angmga pamansag na salita upang tukuyin
halimbawa ang taksonomiya atkronolohiya sa ilalim ng kaganapan sa migrasyon at phenomena ng kolonisasyonsa Pilipinas; at 3.)
isang makabagong praxis sa pagsasakasaysayan anggagawing halimbawa sa paglalahad ng panukalang papel na ito. Sa
pagsasagawa nito, gagamit ng interdisiplinaryong lapit ang tagapaglahad, ibigsabihin, mula sa tinutuntungang disiplina ng
kasaysayan, tatawid ang may-akdasa panglinggwistikong ng pagsusuri tulad ng leksikograpiya at sosyolinguistika,at pati na rin
mula sa larang ng antropolohiya tulad ng antropolinggwistika.Inaasahang sa pamamagitan ng nasabing hakbangin, mabibigyan
natin ngalternatibo at makabagong pagsipat ang kasaysayang kolonyal ng mga Pilipino. Kapuna-punang sa pamamagitan ng mga
tiyak na layuning binanggit sa unahanat lapit-kaparaanang ginamit, nakita ng tagapaglahad na mula sa mga pagsuyodng mga
sangguniang diksyunaryo at kaalamang bayan lumitaw na produkto ngkasaysayan sa pananakop ang mga salitang pamansag at
nagpatuloy na umiiralsa lipunang Pilipino bunsod na rin ng malakas na kultura sa pangangayaw (pangingibang bayan para sa
buhay, ginhawa, at dangal). Naitatatampok din sa pamamagitan nito maging ang kaugnay na mga konseptong ginamit
napamansag sa mga migrante na siyang nagpapatibay sa nagpapatuloy nakamalayan sa pagpangayaw sa lipunang Pilipino. Sa
pamamagitan ng ganitongkaparaanan sa pagsasakasaysayan sa migrasyon at kolonisasyon sa bansa,nakapaglilikha ang
tagapaglahad ng bagong kaalamang pangkasaysayan namahalaga sa pagtataguyod ng mga inisyatibang pangkaunlaran para
sasangkapilipinuhan.

1
Ms. Susan Depiedra Humanities Department, Philippine Kalinga Popular Contemporary Songs:
Normal University North Luzon, Reflection of Culture and Values
Alicia, Isabela
Contemporary music in the Philippines is described by Santos (2015) as compositions that have adopted ideas and elements from
twentieth century art music in the West, as well as the latest trends and musical styles in the entertainment industry. Popular
contemporary songs have their own identity and they function differently from speech or poetry. As an artistic expression, songs
come from emotions-reflective of values and cultures that are learned, shared and transmitted (Mead, 1953; Morris, 2010). Songs
do not only possess form and structure but also depth and meaning relative to the time the song was composed, Villan (2016). This
descriptive qualitative research is limited to an analysis of culture and values reflected in the selected seven popular contemporary
songs of the Kalingas in Tabuk City, Kalinga. It includes socio-cultural background, literary analyses and social values described in
each song. The study used content analysis as an instrument through descriptions of social phenomena from the songs used for the
study. Survey and interview were utilized to determine the most popular songs in Kalinga in 2016. Based on the ranking made by
the respondents, this study made use of the upper 50% or seven songs out of fourteen (14) songs. The popularity of these songs
were achieved through radio airings at home, in public transportations and restaurants. These songs were (1) Ili Mi Ad Kalinga
“Bayan Naming Kalinga” (2) Manyamanak “Salamat” (3) Patungao “Ilaw” (4) Nagasat ka Cordillera “Maswerte ka Cordillera” (5)
Whayuway Huwun “Magandang Kaibigan” (6) Urnus “Katahimikan” (7) Maliwhana “Marijuana”. Findings revealed through content
analysis that themes fall into four categories: Patriotism; religion; friendship and devotion; materialism and social judgment. The
seven songs were reflective of culture such as “bayanihan”, religiosity, strong kinship, and perseverance and values such as hard-
working, cooperation, politeness, humbleness, love and devotion.The common social values in the selected songs of Kalinga are
concentrated on the concept of bayanihan, hospitality and spirituality. Kalingas use their songs as channels for the portrayal of the
social actual realities in Kalinga contemporary society. Their social actual realities are avenues for local composers for creative work
and through the western influenced and inspired by their traditional songs, emerged a unique sound of Kalinga contemporary
songs.

Ms. Mary Ann Languages Department, Idyomang Pangasinan Bilang Salamin

Macaranas Pangasinan State University, ng Saloobin, Gawi, at Pagpapahalaga ng
Bayambang, Pangasinan mga Pangasinense
Tulad ng iba pang mga wika sa Pilipinas, ang mga salita sa Pangasinan ay may kakayahan na magkaroon ng di- tahas na
kahulugan na siyang nagiging dahilan upang yumaman ang talasalitaan ng wikang Pangasinan. Mayaman ito sa idyoma o ang
tinatawag na bekas sa wikang Pangasinan. Karamihan sa mga idyomang ito ay pasalindila lamang. Sa anumang paraan ginagamit
ang mga idyoma, pasalita man o pasulat, kasasalaminan ito ng lawak ng karanasan, galing, husay at lalim ng kultura ng mga
Pangasinense. Ang pananaliksik na ito ay sumasaklaw sa paglilikom ng mga idyomang Pangasinan, pagsasalin ng kahulugan ng
mga ito sa wikang Filipino at pagtukoy sa mga saloobin, gawi, at pagpapahalaga na masasalamin sa mga idyoma. Sa pangangalap
ng mga datos ay nagsagawa ng panayam ang mananaliksik sa iba’t ibang tao. Sinadya rin ng mananaliksik ang panlalawigang
aklatang bayan ng Pangasinan. Dito lumikom ang mananaliksik ng mga idyoma mula sa mga nailimbag at hindi nalimbag na
literatura ng Pangasinan. Pinatunayan ng pananaliksik na ito na ang lahat ng wika ay may kaniya-kaniyang sariling imbentaryo ng
mga salita at lahat ng wika ay may kaniya-kaniya ring imbentaryo ng idyoma. Ang idyoma ng isang wika ay karaniwan nang
nakabuhol o nakatanim sa kultura ng mga taong gumagamit nito. Ang paggamit ng idyoma ng mga Pangasinense ay patunay na
mayaman ang kanilang wika at kultura. Kasasalaminan ito ng lawak ng kanilang karanasan, galing, husay, atityud, pagpapahalaga,
gawi at kilos. Pinatutunayan rin nito ang paggamit ng idyoma ng mga Pangasinense ay pag-iwas sa paggamit ng mga salitang
mararahas at mapanira tulad ng mga idyomang ginatin-gatinan so inkabii (pinagsamantalahan ang pagkababae), at naogip ya
baley (hindi maunlad na bayan). Marami ring idyomang Pangasinan ang ginamitan ng mga positibo at nakalulugod na salita tulad
ng atatagey ya pasen (lugar ng mga mayayaman at kilala), at kogip na bilay (pangarap). Patunay ang mga idyomang ito na
karaniwang taglay ng mga Pangasinense ang mga unibersal na damdamin tulad ng kasiyahan, kalungkutan, at galit. Bukod sa
pagiging malikhain at matayutay gumamit ng wika ang mga Pangasinense. Ipinapakita ng mga idyomang ito ang kanilang
magagandang katangian tulad ng pagiging matapang, matiyaga, masipag, masayahin, at iba pa. Halimbawa ng mga idyomang
nakalap ang: ag nituro’y tombong (abala o napakaraming ginagawa) na nagpapakita ng kasipagan, iderew moy limam (magbigay
ng tulong) nangangahulugan ng pagiging matulungin, at ikurong ya paraguwen (itinataguyod sa pag-aaral)-pagpapahalaga sa pag-
aaral.

Dr. Elizabeth Garcia; & College of Arts and Sciences, Indigenous Weather Indicators and
Ms. Rechelle Thea Manuel S. Enverga University, Resiliency to Climate Change of the
Ramboyong Lucena City Aytas of Quezon Province, Philippines
The scope of the study is the Indigenous Weather Indicators and Resiliency to Climate Change of the Aytas of Quezon Province,
Philippines. The purpose of this research is to: determine the Aytas beliefs, traditions and practices on weather-related
phenomenon; describe the Aytas resiliency on climate change impacts relative to subsistence; know the impact of climate change to
the lives and communities of Aytas; and to make a list of IK (Indigenous knowledge), traditions/beliefs and practices on climate
change. A qualitative survey was employed to get the inventory of IK on climate change resiliency. Involved respondents from
Alabat, Lopez and Tayabas City, Quezon Province. It was a participatory research, using the observation that focuses on how the
IP's cope up with the situation during calamities and change of climate. The following questions answered and determined the real
situation of the Aytas during climate change: 1) The traditions, practices, and beliefs of the Aytas during the time of calamities; 2)
The effects and conditions of the calamity in their way of life and how they survived; 3) The means and ways of life prevention
during calamities; 4) The signs and traditions when the calamities occur. The study is an ethnographic research. It Involved ten (10)
selected Aytas (respondents) from each locale in Quezon Province (Alabat, Lopez, and Tayabas), with a total of thirty (30)
respondents. Focused is on the Chieftain's answers, who provided the researchers with reliable answers.

Mr. Verjun Dilla Secondary Education, Central Si Minggan sa Buhay ng Matatagumpay

Luzon State University, Science na Indibidwal ng Pantabangan
City of Munoz
Layunin ng pananaliksik na ito na tingnan ang mga lantay na impluwensya ng kwentong bayan na Minggan sa mga matagumpay
na propesyonal ng bayan ng Pantabangan. Ginamitan ang pananaliksik ng qualitative na pamamaraan at panayam na tumagal ng
tatlong buwan mula Setyembe hanggang Nobyembre, 2018, bilang paraan ng pangangalap ng datus. Lumutang sa panayam ang
pagwawangis ng kuwento ni Minggan sa pagpapalubog ng lumang bayan ng Pantabangan upang bigyang daan ang pagtatayo ng
dam na siyang naging daan ng malawakang patubig sa karating na mga bayan sakop ng Nueva Ecija. Sumalamin sa kuwento ng
Minggan ang binahagi ng labinlimang taal na isinilang, lumaki, nagkaisip sa bayan ng Pantabangan, nakapagtapos at kasalukuyang
namamayagpag sa kani-kanilang larangang pinili. Ginamit nilang tungtungan sa bawat bahagdan ng buhay mag-aaral ang
sakripisyo ni Minggan sa pagtatambak sa laog. Ginawang inspirasyon sa mga naranasang hirap sa pag-aaral at kahirapan ng
pamilya ang kasipagang ipinamalas ni Minggan sa kuwento ng gampanan niya ang tungkulin bilang tagapangalaga ng Mt.
Caraballo at bayan ng Pantabangan. Ginamit nilang dahilan ang pagkakalinlang kay Minggan upang ang direktang karanasan
humahamon sa matalinong pagpili, pagdesisyon at pagbigay ng kuro sa puntong humihingi ng daglian aksyon o aksyong makaka
apekto sa pakikisalamuha sa ibang tao ay maging mabisa, kaigaigaya at naaayon sa pagiging mabuting mamamayan. Ang
paghamon ni Mariang Sinukuan sa kakayahan ni Minggan upang kayaning tambakan ang laog ay ginawang hamon ng mga taal na
indibidwal na ito upang kayanin din ang mga hamon ng buhay at hamon ng pagtalima sa gabunbok na kinasalungang pasanin dala
ng pagiging mahirap o dala ng pagiging anak na Pantabangan. Nagmistulang pantapyas ng pagod ng mga kinapanayam sa mga
sandaling pagal na katawan at ang isip ang hinahon at tiyagang ipinamalas ni Minggan sa pagsalunga ng anomang pagsubok. Ang
lakas ng loob ni Minggan sa kwento ng mag-isa nitong bakahan ang paghahakot ng tipak ng bato sa tulong ng pasagad ay
sinakyan ng mga kinapanayan upang ang daloy ng talas ng isip at pinong pag uugali sa pagsasakatuparan ng pag-abot ng
pangarap ay mangyari. Ang kwentong bayang ito ay nagdulot ng positibong impluwesya sa mga kinapanayam.

2
Mr. Earl John Department of Anthropology, Situating Communitas in the Peñafrancia
Hernandez University of the Philippines Fiesta Traslacion Procession, Bicol
Diliman, Quezon City Region, Philippines
This paper aims to look at Edith Turner’s anthropology of collective joy by examining the communitas being experienced by
Voyadores devotees during the traslacion procession in the Peñafrancia Fiesta in Bicol Region, Philippines. As a regional fiesta in
the country being celebrated for the past 308 years, the Peñafrancia fiesta serves as a significant part of a Bicolano catholic life. By
seeing the Peñafrancia fiesta as a religious and festive event which celebrates for a whole month of September, the traslacion
procession serves as a transition of the start of the religious activities within the 9-day novenarium. The traslacion procession is
traditionally an activity of transfer of the image of the Our Lady of Peñafrancia from the Peñafrancia Church to the Metropolitan
Cathedral. For Bicolano pilgrims and devotees, the traslacion procession can be considered as an important activity in the context
of Bicolano religiosity and devotion to the Our Lady of Peñafrancia. It is also in the traslacion procession were different modalities of
voyadores devotees can be seen in the terms of a peaceful and religious procession up to a chaotic and rascal atmosphere of the
procession. Through this ethnographic paper, by categorizing the debota, debota, and debote as different voyadores devotees of
the Our Lady of Peñafrancia, this paper will try to situate the experiences of communitas during the liminal stage of being a devotee
as well as different ritualistic activities being conducted during the traslacion procession. Through the rite of passage being initiated
by the Catholic Church of Caceres to be a devotee within the Catholic purview, communitas can be experienced be initiates.
Communitas can also be situated during the traslacion procession within the context of different groups of voyadores devotees. In
situating communitas in the procession, songs, chants, communion and conflict among different groups of voyadores devotees, the
collective joy through collective experience by voyadores devotees arguably is situated.

Mr. Jenmel Dayupay Graduate School-Filipino Pagdalumat sa Bowa-Bowaan, Ritwal na

Department, University of Nueva Pagsipat Kultural sa Bayan ng Nabua
Caceres, Naga City
Layunin: Ang papel na ito ay may layuning masipat ang ritwal ng Bowa-Bowaan Festival at kahalagahan ng kultura ng Bowa-
Bowaan festival sa pagkatuto at pagtuturo sa Filipino. Metodolohiya: Ginamit na disenyo ng pag-aaral ay Historical Analysis sa
pamamagitan ng panayam at Focus Group Discussion. Kinalabasan: Ang kinalabasan ng pag-aaral mula sa mga nakalap na datos
ay :(1) Ang ritwal ng Bowa-bowaan noong unang panahon ay ang pag-aalay ng Boa (coconut embryo) ng mga pagano sa kanilang
mga Balahala bilang pasasalamat sa kanilang pagiging mayabong. Ito’y kanilang ipinapatuloy at nagging kaugalian sa paniniwalang
bibigyan sila nito ng masaganang ani, maayos na panahon, maayos at masayang pamumuhay sa buong taon. Sa paglipas ng
panahon hanggang sa kasalukuyan, ang Bowa-bowaan Festival ay isinasagawa sa pamamagitan ng masigla at nakakapanabik na
street dance o parada nang may makukulay at magagandang etnikong kasuotan. Kasama sa parada ang mga tauhang gumaganap
sa katauhan ng mga Datu ng bawat pangkat ng Rancherias. Isinasadula dito ang simpleng pamumuhay ng mga sinaunang
taong/paganong nakatira sa bayan ng Nabobowa (Nabua) na nagpapakita ng kanilang pamamaraan ng paghahanap ng pagkain at
mga pangunahing pangangailangan. Ipinagdiriwang din sa festival na ito ang tinatawag na Ms. Alinsangan. Ang Miss Alinsangan ay
ang sumisimbolo sa Boa (young embryo) na nagpapakita ng katangian ng mga babaeng kabataan.(2)Para sa mga taga-Nabua,
ipinagdaraos nila ang Bowa-bowaan festival upang ipakita ang pagkamayabong o pagiging masagana ng lugar dahil ang Boa ay
nagmula sa bunga ng nyog na pangunahing produkto mula sa Nabua at pasasalamat dahil sa ito lamang ang kanilang
pinagkukunan ng pagkain noong panahong matapos ang pamiminsala ng baha.(3)Ang mga kahalagahang kultural ng Bowa
Bowaan-Festival ay una, nabibigyang balik-tanaw ang tradisyon noon. Pangalawa, nalalaman kung saan ang pinanggalingan ng
Bayan ng Nabua, Pangatlo nabibigyang pansin ang buhay ng mga ninuno natin.(4) Sa pamamagitan ng pananaliksik na ito ay
malaking tulong sa pagtuturo sa Filipino ay una, nabibigyang pansin ang isa sa mga kulturan na kinabibilangan na Bayan ng
Nabua. Pangalawa, maaaring magsilbing hulwaran sa pagtuturo ng panitikan.

Panel A2: Linguistics and the Regional Philippine Languages I

Day 1 (May 9, 10:15-12:45)
Mr. Marvin Punsalan Filipino Department, City College Ang Ortograpiyang Kapampangan sa
of Angeles, Angeles City Facebook: Pagsilip sa Paggamit ng K, C,
at Q
Ang wika ay masistema. Ang paggamit sa isang partikular na wika ay ginagabayan ng iba’t ibang tuntunin pasalita man o pasulat.
Sa larangan ng pagsulat, bukod sa balarila o gramar, ang ortograpiya ang isa sa mga tuntuning sinusunod. Ang ortograpiya ang
nagtatakda ng wasto at angkop na paraan ng pagsulat at/o pagbaybay. Isa ang wikang Kapampangan sa mga wika sa Pilipinas na
may sariling ortograpiya. Sa katunayan, maraming ortograpiya ang umiiral sa wikang Kapampangan. Nariyan ang Sulat Baculud,
Sulat Wawa, at ang Bayung Ortograpiyang Kampangan (Bagong Ortograpiyang Kapampangan). Ang mga tuntunin sa pagsulat na
mga ito ay may kanya-kanyang katangian, pagkakaiba, at pinagmulan. Ang sulat Baculud ay ang paraan ng pagsulat kung saan
ginagamit ang titik “c” at “q” upang kumatawan sa tunog ng /k/. Samantala, titik “k” ang kumakatawan sa tunog ng /k/ sa sulat
Wawa. Gayundin naman ito sa Bayung Ortograpiyang Kapampangan na inilimbag ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF).
Sinasabing ang Bayung Ortograpiyang Kapampangan ay pinapayak na ortograpiya upang mapadali ang pagbaybay at pagsulat at
upang magganyak ang mga Kapampangan upang magsulat. Ang Sulat Baculud at Sulat Wawa ay pagsulat na umusbong noong
panahon ng Kastila. Ang Bayung Ortograpiyang Kapampangan naman ay unang inilimbag noong taong 2015 at nagkaroon ng
bagong edisyon noong nakaraang taon. Ang papel na ito ay naglalayong makita ang paggamit sa c, q, at k sa Facebook sa
pagbaybay. Sa pamamagitan nito, mababanaag din ang ortograpiyang nagagamit sa kasalukuyan. Lumabas sa pagsusuri sa mga
post na prominente ang paggamit sa titik “k” bilang kumakatawan sa tunog ng /k/. Sa kabila nito, ginagamit pa rin ang “c” at “q”.
Lumabas din sap ag-aaral na ginagamit din ang code switching sa mga post. Pinaiikli rin ang pagbabaybay tulad ng pagtetext. Sa
kabuuan, mababanaag na magkakahalo ang ortograpiyang umiiral sa Facebook. Batay sa mga resultang lumabas, masasasbing
hindi pa rin istandardisado ang pagsulat sa wikang Kapampangan na nagbubunsod sa pagiging isang suliranin nito. Sa kabila nito,
unti-unti nang napapalitan ng “k” ang “c” at “q”. Gumagamit na rin ng mga impormal (pagpapaikli) ang mga Kapampangan sa
kanilang mga post.

Ms. Jonevee Amparo; University of the Philippines High Paghahambing ng Barayti at Baryasyon
Ms. Deanne Audrey School, University of the ng Wikang Kinaray-a sa Miag-ao at New
Araneta; Ms. Rose Mae Philippines Visayas, Iloilo City Lucena sa Probinsya ng Iloilo: Tuon sa
Andresio; Mr. Wilmer Tono ng Pananalita at Gamit ng
Aguirre; & Mr. Daniel Ponemang /l/ at /r/
Terence Arcena
Ang Pilipinas ay mayroong mahigit 100 wika at ang bawat wika ay nagkakaroon ng sarili nitong diyalekto (McFarland, 1994). Sa
Kanlurang Visayas, ang pangunahing wikang ginagamit ay ang Kinaray-a, na kinikilala rin bilang ina ng Wikang Hiligaynon, ang
itinuturing na lingua franca ng Visayas (Deriada, n.d.). Ang pag-aaral na ito ay sumuri ng barayti at baryasyon ng Wikang Kinaray-a
sa bayan ng Miag-ao at New Lucena sa probinsya ng Iloilo sa pamamagitan ng paghahambing ng tono ng pananalita at ng gamit
ng ponemang /l/ at /r/. Naisakatuparan ang layuning ito sa pamamagitan ng paggawa ng talahanayan at graph sa tulong ng Speech
Analyzing Tool 3.1. Tinukoy rin ng pag-aaral ang mga sanhi ng barayti at baryasyon ng Kinaray-a. Ang mga datos ay nakuha sa
pamamagitan ng pagrekord ng aktwal na pakikipanayam sa limang kalahok mula sa Miag-ao at limang kalahok mula sa New
Lucena. Gumamit ng talatanungan ang mga mananaliksik: ang unang set ay patungkol sa personal na impormasyon ng mga
kalahok, ang pangalawang set ay patungkol sa pananaw ng mga kalahok sa Wikang Kinaray-a, ang pangatlong set ay mga
ekspresyong karaniwang ginagamit ng mga kalahok, at ang pang-apat na set ay naglalaman ng mga larawan ng mga bagay na
karaniwang nakikita ng mga kalahok sa pang-araw-araw na pamumuhay. Lumabas sa pag-aaral na parehong ginagamit ang
ponemang /r/ sa dalawang lugar ngunit kakakitaan din ng pagpapalit ng ponemang /l/ at /r/ sa iilang salita. Ipinakita rin sa mga
graph ang pagkakaiba sa tono, diin, pitch at bilis ng pananalita ng mga kalahok. Lumabas na madiin at mabilis subalit kalmado
magsalita at pababa ang tono ng mga kalahok sa Miag-ao, samantalang mabagal subalit matapang at pataas naman ang tono ng
pananalita sa New Lucena.

3
Dr. Miriam Cabrito English Department, College of Morphemic Variations of Calbayog and
Education, University of Eastern Catarman Waray Visayan Content
Philippines, Catarman, Northern Words
Samar
This linguistic research analyzes the morphemic variations in Waray Visayan content words in Calbayog and Catarman
communities of Samar Province. Specifically, this investigates the Calbayog-Catarman spoken variants of Waray Visayan nouns,
verbs, adjectives, and adverbs. This is supported by the theory of language variation by Parker and Riley (147-149), which states
that language variation reveals features of a language that differ systematically according to different groups of speakers regionally,
socially, and stylistically. The content words (N, V, ADJ, ADV) in Waray Visayan under investigation are sourced out from its native
speakers in Calbayog and Catarman communities of Samar Province. The study serves as a linguistic research prototype focusing
on native Philippine languages, which maintain linguistic variations across the multi-lingual variants of Bahasa Malay. This
investigation utilizes the linguistic structural analysis, which is a qualitative research method. The IMRAD format and the MLA
citation style are used. The verbal data for analysis are processed descriptively in tabular template for all content words. Results
show that first; most nouns spoken in Waray Visayan Calbayog are derivations of those in Catarman with the use of synonymous
word variants. Second, Waray Visayan verbs spoken in Calbayog and Catarman communities reveal morphemic variations through
consonant shifts in final –W to –T, and synonymous word variants. Third, adjectives in Waray Visayan spoken in Catarman undergo
variations when spoken in Calbayog through consonant shift in –D to –R, consonant shift in syllables DUL- to SIR-, vowel shift in –I
to –A, and synonymous word variants. Fourth, Waray Visayan adverbs spoken in Calbayog are variations from those in Catarman
through consonant shift in –L to –D, and synonymous word variants. Therefore, this study argues that Waray Visayan content words
are spoken with morphemic variations in Calbayog and Catarman communities of Samar Province. Hence, it recommends that
parallel investigations be made in the future that reveal linguistic variations.

Dr. Julienne Marie Language Area, John B. Lacson Lexical Variations in Urban Hiligaynon-
Sumosot Foundation Maritime University- Visayan and Kinaray-a in Iloilo
Molo, Incorporated, Iloilo City
This study examines the lexical variations between urban Hiligaynon-Visayan and Kinaray-a in Iloilo. It concentrates on the
identified lexical morpheme variations in terms of nouns, verbs, adjectives, and adverbs; and the morpho-semantic and pragmatic
implications. Using descriptive linguistic analysis, findings reveal that in terms of nouns, the identified urban Hiligaynon-Visayan and
Kinaray-a lexical morpheme variations are formal variation, consonant shift dominantly from -L- to -R- and last syllable shift. In
verbs, the common variations are formal variation, consonant shift, metathesis, shift in the medial and final syllables, and clipping.
As for adjectives, formal variation; consonant shift; and syllable shift in the initial or final position are revealed. Adverb variants vary
in terms of formal variation; consonant shift; last syllable shift, and addition of final -D. The said lexical variations imply that urban
Hiligaynon-Visayan results from the morphological modification of Kinaray-a words, for ease of articulation, combined with words
from other languages that are possibly the language of the migrants in Iloilo which is an instance of linguistic interference. The
various Kinaray-a terms for the same urban Hiligaynon-Visayan variant suggest various types of Kinaray-a in Iloilo. Results further
imply the influence of social factors in the development of urban Hiligaynon-Visayan such as preference for its use in business,
government, and education transactions. It is concluded that the lexical variations between urban Hiligaynon-Visayan and Kinaray-
a, accompanied by morphological changes, are products of language changes induced by the interplay of internal factors,
functionalism, for ease of speaking, and language contact such as borrowing, and external factors involving people mobility or
geographical elements and social prestige. Given the variations, teachers of MTB-MLE in Iloilo may create materials in the native
language specific to the learners. Further studies on linguistic variations in Hiligaynon-Visayan and Kinaray-a may be conducted in
order to create more effective learning materials, promote and maintain the native languages of Iloilo.

Dr. Maria Lucil Dollado English Department, Northwest Dialectal Variations of Waray Visayan
Samar State University, Calbayog Language
City
Waray Visayan is one of Philippine languages spoken by most of the people in Eastern Visayas Region. However, this language is
spoken variantly in the different provinces of the Region. This study was conducted to find out the dialectal variations of Waray
Visayan language between Tacloban City and Calbayog City speech communities in terms of content words and function words. It
was assumed dialectal variations in terms of content and function words exist in Waray Visayan language between Tacloban City
and Calbayog City speech communities. This assumption was supported by the theory of language variation by Parker and Riley
which states that language variation is the study of linguistic features that differ systematically as different groups of speakers or the
same speakers in different situations are compared. The theory of Chamber and Trudgill on geographic dialect continuum also
supported the assumption. The MTB-MLE learning materials for grade two was used as source of verbal data. The findings show
that most function words exhibit variation through syllable shift. A very common shift is from the initial sound H- in Tacloban variant
to S- in Calbayog variant. Examples of this is hiya, hira, and hino in Tacloban dialect to siya, sira, and sino in Calbayog dialect .
Moreover, the most common variation of content words is contextual variation. Contextual variation occurs when referents of the
same type may be named variantly due to formality of speech situation, or the geographical and sociological characteristics of the
participants in the communication process . In the case of the above data, geography is the factor of variation. With these findings, it
is implied that waray dialects may change as time goes on because of dialect contact. Further, it is concluded that dialectal
variations exist in Waray Visayan language between Tacloban City and Calbayog City speech communities.

Mr. William Augusto, Jr. College of Teacher Education- Leksikong Kultural ng Tagalog at
Integrated Laboratory School, Sinugbuanon: Isang Analisis
Cebu Normal University, Cebu City
Nilayon ng pag-aaral na ito na suriin ang leksikong kultural ng wikang Tagalog at wikang Sinugbuanon. Sinikap na sagutin ang
sumusunod: (1) Alin sa mga salitang naitalâ sa wikang Tagalog at Sinugbuanong Binisaya ang may magkaparehong anyo? (2)
Ano-ano ang tamang pagbigkas nito ayon sa ponolohikong estruktura ng mga salita? (3) Ano-ano ang kahulugan o rehistro ng mga
ito sa bawat wikang pinagmulan nito? (4) Sa ano-anong bahagi ng pananalita ang mga salitang ito napabibílang? Pamaraang
deskriptibo o palarawan na nilapatan ng pagsusuring estruktural ang ginamit sa pag-aaral na ito at sa pag-aanalisa sa rehistro ng
mga salita, ginamit ang semantic signal na teknik na naaayon sa sosyolingguwistikong pagpapakahulugan nito at ang teorya ng
semantic field na paraan ng pagkilála ng kahulugan ng salita sa pagbibigay ng mga salita na nauugnay nito. Natuklasan na (1)
maraming mga salita sa Tagalog at Sinugbuanon ang magkakapareho sa palatunugan at palabuuan. Ang pagkakatulad nito ang
dahilan sa pagkakapareho ng mga ito sa paraan ng pagbigkas na mauuring malumay, mabilis, at maragsa. (2) Kahit magkakatulad
ang mga salita sa baybay at bigkas ng Tagalog at Sinugbuanon, nagkakaiba pa rin ito sa kahulugan/rehistro buhat na rin sa
heograpiko at sosyolingguwistikong dimensyon ng isang lugar. (3) Marami sa magkakatulad na salitang Tagalog at Sinugbuanon
ang naagkaiba ang kinabibilangan at may mga iba na nanatili ang bahagi ng pananalita ng dalawang wika. Kahit may mga
nananatiling magkapareho ng bahagi ng pananalita, hindi pa rin ito dahilan sa pagkakapareho ng kahulugan nito. Ang wika ay
talagang nakabatay sa lugar kung saan ito nabubúhay at umiiral. Ang pagkakapareho ng mga salita sa Tagalog at Sinugbuanon ay
palatandaan ng ugnayan ng mga wika sa Pilipinas buhat sa iisang angkang pinagmulan nito at ang pagkakaiba ng kahulugan nito
ay buhat sa heograpiko at kultural na aspekto ng bawat lugar.

Mr. Edgelen Mark Departamento ng Filipino at Ibang Interperensiya ng Wikang Cebuano at

Derama; & Mr. John mga Wika, Mindanao State Meranaw Tungo sa Pagbuo ng Barayti
Rich Sechong University-Iligan Institute of ng Wika
Technology, Iligan City
Tinatawag na cross-language ang proseso ng paggamit ng pangalawang wika sa gitna ng pagkakaroon ng unang wika. Sa proseso
ng pagkatuto pangalawang wika bilang basehan sa daluyan ng ideya, hindi maiiwasang mabuo ang posibilidad ng pagkakahalo ng
unang wika sa pagsasalita ng pangalawang wika. Madalas nangyayari ito kapag ang dalawang wikang kasangkot ay malayo sa
isa’t isa ang estruktura at gramar na sinusunod. Nagbubunsod ito sa pagkakaroon ng interperensiya sa wika. Kaya, ang pag-aaral
na ito ay naglalayong ilahad at suriin ang kaso ng interferens sa wika sa pagitan ng tagapagsalita ng wikang Mëranao sa siyudad

4
ng Iligan at wikang Sebuwano na kanilang pangalawang wika. Naging batayan sa pagtalakay sa suliraning ito ang balangkas
kaisipan na inilahad ng sosyolinggwistik at inteference. Purposive sampling ang ginamit na pamaraan sa pagkuha mula sa
dalawang domeyn na pangwika – ang MSU-IIT (paaralan) at pampublikong pamilihan sa Lungsod ng Iligan. Nagpamudmod rin ng
talatanungan tungkol sa pagkuha sa saloobing pangwika (language attitude) nila para sa higit na pagpapaliwanag sa pagkakaroon
nila ng interperensiya sa wika. May nangyayaring interperensiya sa wika ang mga Mëranao sa pagsasalita nila ng wikang
Sebuwano sa aspektong ponolohikal at morpolohikal. Madalas nagaganap ito sa huling ponema patinig ng salitang Sebuwano
sapagkat nagkakaroon ng paghaba ng pagbigkas nito, nagagamit nila ang tunog schwa sa mga salitang Sebuwano, ang matigas
na pagbigkas ng mga ponemang patinig sa Sebuwano ay nagiging malumay, at iba pa. Sa bahagi naman ng morpema, may
nahahalong wikang Mëranao sa kanilang pagsasalita ng wikang Sebuano, may nahahalong panlaping Mëranao, at gumagamit sila
ng wikang Ingles na ang bigkas ay nasa Sebuwano. Sa pangkalahatan, nakita sa pananaliksik na ang cross-language sa mga
Mëranao at Sebuwano ay naghahatid sa pagbuo ng Mëranao-Sebuwano na barayti ng wika sa Lungsod Iligan. Bunga ang
penomenong ito sa pangangailangan nilang matuto ng Sebuwano upang makisama at makihalubilo sa mga taga-Iligan at mga
Iliganon.

Mr. Vince Justin Roland School of Liberal Arts, Marinduque Lexical Variation of the Language Used
Madriaga State College, Boac, Marinduque by the Selected Grade 10 Public and
Private Students
This research study determines the language variation of students in the public and private high school. Specifically, this determined
the a.) lexical variation identified from the language used by public students; b.) lexical variation identified from the language used
by private students; and c.) kind of lexical variation used by the public and private students and d.) implication of the different lexical
variation to language development. Cluster sampling was employed to classify the students into two group of respondents: public
represented by the 22 Science Class Grade 10 students from Marinduque National High School and, private represented by the 25
Grade 10 students from Marinduque State College Laboratory High School. A developed pamphlet, together with a video
presentation, was used to carry out the session-interaction of the study. The findings revealed that the common lexicons used by
the students from public and private students were "drugs", "drug pusher", "government", "Catholic Church", "war on drugs",
"human rights", "poor", "Ten Commandments", "drug lord", "killing", "kill", "illegal", "drug user", and "police". The language used by
the students vary in word choices and was classified as lexical variation because variations occur overtime. Furthermore, lexicons
were classified into three categories namely: formal onomasiological variation, semasiological variation, and contextual variation.
The study implies that the standard and technical terms used by the public and private students are continuously being used so the
language is said to being developed. In addition, it also implies that these technical words can be held back from extinction.

Panel A3: Linguistics and the Regional Philippine Languages II

Day 1 (May 9, 10:15-12:45)
Mr. Richard Agbayani; Department of Languages and Interrogativity in Philippine Languages:
Mr. Ali Anudin; Ms. Literature, Mariano Marcos State Foregrounding the Facets of Itawis,
Myla Santos; & Ms. University, Batac City; Philippine Yogad, Catanduanes Bikol, and Tausug
Jimmylen Tonio Normal University; Central Luzon WH- Questions
State University; Catanduanes
State University
This paper highlights the interrogativity of four Philippine Languages (PL) by delving into Northern Luzon languages and two Central
PLs, namely: Itawis, Yogad, Catanduanes Bikol and Tausug, respectively. The primary purpose of this paper is to provide a
grammatical sketch as regards manner of eliciting information, specifically the WH-questions, within and across the four PLs
explored. Notably, Itawis, Yogad, Catanduanes Bikol, and Tausug have set of expressions intended solely to questions eliciting
what, who (m), where, when, how, how many, how much, and why information. Further, exclusive terms are also used showing the
‘when question’ as either perfective or imperfective. Finally, evident commonalities and differences on interrogative features of the
four PLs examined are presented and discussed.

Mr. Edizon Abon Tri-Colleges, University of the Perceptions of Selected IP Students on

Philippines Diliman, Quezon City the Use of Official Languages and
Education
PNU NORTH LUZON aimed to become nationally responsive teacher education university specializing in living traditions and
indigenous education. In this regard, PNU NL opened its door to accommodate enrolees belonging to Indigenous Peoples and
created a special class composed of students with different ethnic affiliations like Calinga (different from those Kalinga of the
Cordillera region), Ibanag, Ifugao and Agta. This paper tries to reveal some of their experiences as students including their
language preferences and perceptions. As member of the Indigenous Peoples, this paper seeks to discover how they value
education and the motivations why they like to learn the official languages, Filipino and English. Case study was utilized to inquire
and explore in-depth the flagship program of Philippine Normal University as the Indigenous Peoples Education Hub. The group or
class composed of sixteen (16) students with different ethnicities such as Agta, Calinga, Ibanag and Ifugao are the respondents of
this study. Data collection procedures included structured and semi-structured interviews. Analysis focused on their biographical
profiles and to their responses in the interviews. The study found out that there is a positive perception of the IP students about the
use of official languages and education. There are also sets of values or beliefs which served as basis of learning other dialects
including the official languages. In addition, there are practical functions of the official languages and education to the lives of the
respondents including their communities. Also, official languages are important tools in communication for ethnic groups to
communicate with other ethnic groups. Furthermore, formal education propagating the official languages is a way to alleviate the
economic life of the ethnic communities. Finally, the ability to use the official languages is equated with improved or civilized
community.

Ms. Vilma Pahulaya Filipino Department, Western Morpolohikal na Katangian ng Wikang

Mindanao State University, Chabacano
Zamboanga City
Pangkalahatang layunin ng pananaliksik na ito na mailarawan ang estrukturang gramatikal partikular nasa ponolohiya ng wikang
Chabacano sa lungsod Zamboanga. Bunga ng nabanggit na layunin, pinagsikapang matugunan ang katanungan; Ano ang
ponolohikal na katangian ng wikang Chabacano ayon sa dalawang ponemang segmental at ponemang suprasegmental sa lungsod
Zamboanga? Ginamit sa pag-aaral na ito ang disenyong kwalitatibo at deskriptibong pamamaraan sa paglarawan ng estrukturang
gramatikal ng wikang Chabacano. Ginamitang conventient sampling sa pagpili ng mga respondent sa pag-aaral na ito upang
mapadali ang pagkuha ng mga datos. Ang mga nakalap na datos ay aktuwal na usapan ng mga respondenteng mga katutubong
Zamboangueño na ang unang wika ay Chabacano na kabilang mula sa pitong (7) domain; sa tahanan, sa paaralan, sa simbahan,
sa terminal ng bus, sa palengke, sa internet coffee at sa mall. Walang tiyak na bilang ang mga kalahok sa bawat domain, ang
aktuwal na kabilang lamang sa usapan ang magiging kalahok sa nasabing domain. Natuklasan sa pag-aaral na may likas na
mahalagang tunog na nagpapayaman sa wikang Chabacano. May 20 ponemang katinig na ginagamit sa mga salita, ang /b/ /d/. /k/,
/ch/, /g/, /h/, /l/ /ll/, /m/, /n/, /ng/, /ñ/, /p/, /r/, /rr/, /s/, /t/, /w/, /y/ at /ˀ/; at ang glottal na pasara;limang ponemang patinig, ang mga
ponemang /a/, /e/, /i/, /o/ at /u/. Lumabas rin sa pag-aaral na may dalawa o tatlong magkaibang patinig sa isang pantig ang mga
salita sa Zamboanga Chabacano.Binibigkas ang mga ito sa isang saltik o bugso ng tunog, ngunit hindi sa lahat ng pagkakataonang
dalawang magkaibang patinig sa isang pantig ay binibigkas nang isang tunog lamang. Ito ay impluwensiya o hango sa wikang
Kastila. Inuuri ito ni Santos (2014), 10 na mga diptonggo ng Zamboanga Chabacano, ia, ai,ie, ei, io, iao, ua, ue at ao, at taglay rin
ang isang patinig at isang malapatinig sa isang pantig sa Chabacano. Ito rin ay ang mga diptonggo ng Zamboanga Chabacano ang
ay, oy, at uy; at 12 klaster, ang bl, br, dr, gl, kl, cl, pl, pr, rd, rt, rs, at tr; at pares minimal, ang /e, i/, /p, b/, /t, d/, /k, g/, /h, s/, /m, n/, at
/r, rr/. Natuklasan din sa pag-aaral na ito na bagamat magkaibang ponema o ponemikang /i/ at /e/ at /o/ /u/ may ilang salita sa
Wikang Zamboanga Chabacano na nagpapalitan ang /i/ at /e/ at /o/ at /u/ sa isang salita ngunit hindi naman nagbabago ang
kahulugan ng nasabing salita. Taglay ng wikang Chabacano ang suprasegmental na katangian, ang tono, diin, at ang antala na
saglit na paghinto. Sa pagsusuri ng mga ponemang segmatal at ponemang suprasegmental ng Zamboanga Chabacano, may mga
5
ponemang hango sa wikang Kastila subalit mapapansin din ang ilang ponema ay halos magkatulads aWikang Filipino. Ang mga
ponema ng Zamboanga Chabacano ay naglalarawan ng ating ugnayan sa dayuhang Kastila at sa iba pang wikang katutubong
Filipino.

Ms. Janet Solis College of Teacher Education, Mga Kultural na Termino ng Badjao sa
Zamboanga Peninsula Polytechnic Lungsod Zamboanga
State University, Zamboanga City
Ang wika ng mga katutubong pangkat tulad ng mga Badjao ay natatangi. Katulad ng ibang wika, ang wikang Sinama ng mga
Badjao ay nagsisilbi ding pagkakakilanlan ng kanilang kultura at lahi. Bawat salitang nakapaloob sa wikang Sinama Badjao ay
repleksyon ng pagkatao at identidad nito sa lipunang ginagalawan. Ang pagpapakahulugan sa mga kultural na termino ng Badjao
sa anyong glosaryo ay makatutulong sa ibang mga pangkat upang maunawaan ang kultura ng Badjao. Pangkalahatang layunin ng
pag-aaral ang mangalap, maitala at mabigyang kahulugan ang mga kultural na termino kaugnay ng tradisyon at paniniwala ng mga
Badjao. Ang layunin na ito ay pangunahing nakatuon sa kontekto ng cross-cultural communication na sa pagitan ng isang
pangunahing wika na Filipino at mga tagapagsalita ng isang kaugnay na maliit na nagsasalitang pamayanan (speech community)
na sinasalita ng di-gaanong kilalang wika gaya ng Sinama- Badjao. Ang mga kultural na termino ng nasabing glosaryo ay nasa
wikang Sinama at bibigyan ng kahulugan ayon sa anong kultura ang ipinapahayag ng mga Badjao sa salita sa wikang Filipino.
Samakatuwid, ang glosaryong ito ay ituturing na bilinggwal na glosaryo, wikang Sama-Badjao at ang kahulugan nito ay sa wikang
Filipino. Isang kwalitatib-deskriptib ang pag-aaral na ito. Sa pamamagitan ng pakikipanayam sa mga piling impormante ng mga
kultural na termino kaugnay ng kanilang paniniwala at tradisyon sa domeyn ng siklo ng buhay (pag-aasawa, panganganak,
pagkamatay/paglilibing) pananampalataya at hanapbuhay, ang mananaliksik ay nakapagtala ng mahigit isang daang kultural na
termino ng Badjao at ang katumbas na kahulugan nito na ipinaliliwanag sa wikang Filipino. Ang mga Badjao sa Lungsod ng
Zamboanga bagamat itinuturing na mababa at mahirap sa lipunan ay may natatanging wika at kulturang maipagmamalaki.

Dr. Ryan Atezora Filipino Department, Old Balara Paka'met tan Pangisalba: Kaso ng
Elementary School, Quezon City Wikang Bolinao sa Bayan ng Anda
Ang pag-aaral na ito ay nakatuon sa kalagayan ng wikang Bolinao sa bayan ng Anda, Pangasinan. Layunin nito na: (1) matukoy
ang sitwasyon ng paka’mët ng wikang Bolinao sa Anda, Pangasinan; (2) mailahad ang mga hakbang na ginagawa ng bawat
domeyn upang maisalba ang wikang Bolinao at masuri ang kasapatan ng mga hakbang na ito; at (3) makapaglahad ng mga
programa/gawain na maaaring gawin upang matugunan ang suliranin ng paka’mët ng wikang Bolinao. Upang matiyak ang aktuwal
na kalagayan ng wikang Bolinao ay namili ng limang domeyn mula sa teoryang language domains ni Sibayan. Gumamit ng sarbey
ang mananaliksik upang matukoy ang mga wikang ginagamit ng mga taga-Anda sa bawat domeyn ng pag-aaral at makita kung
pang-ilang wika na lamang ang Bolinao. Samantala upang matukoy naman ang sitwasyon ng paka’mët at ang ginagawang
pagsalba sa wikang Bolinao ay nagsagawa rin ng panayam sa mga pangunahing informant sa bawat domeyn. Gamit ang
Language Vitality and Endangerment (LVE) ng UNESCO ay nataya ang kalagayan ng Bolinao, ang saloobin at suporta ng mga
gumagamit nito at ng pamahalaan, at maging ang antas ng pagdodokumento sa naturang wika. Sa pangkalahatan, napatunayan sa
pagaaral na ang wikang Bolinao ay totoong nasa antas na ng panganganib sapagkat sa loob pa lamang ng tahanan ay Tagalog na
ang itinuturo ng mga magulang sa kanilang mga anak at Tagalog rin ang pangunahing wikang ginagamit sa mga domeyn ng
relihiyon, lokal na pamahalaan, edukasyon at lokal na industriya at komersyo. Bagama’t mayroong mga hakbang na ginagawa ang
bawat domeyn maliban sa lokal na industriya at komersyo sa pagliligtas ng kanilang wika ay nananatiling hindi ito sapat upang
maisalba ang Bolinao. Nabuo ang Modelong Tulay-Wika sa Pagsalba ng Wika na magagamit na batayan sa pagliligtas ng Wikang
Bolinao. Naglatag din ng mga hakbang tungo sa pagbuo ng programa sa pagsalba ng wikang ito sa iba’t ibang domeyn sa bayan
ng Anda.

Ms. Kate Lamac; & Ms. English Department, Marinduque Ang Pag-aaral sa Epekto ng
Marielle Pastorfide State College, Boac, Marinduque Modernisasyon ng Wikang Filipino sa
mga Bagong Sibol na mga Mag-aaral sa
Estado Kolehiyo ng Marinduque
Napakahalaga ng papel na ginagampanan ng wika noon at maging ngayon sa kasalukuyan. Nagiging tulay ito tungo sa
kapayapaan ng bansan Pilipinas. Mas nagkaka-intindihan ang bawat mamamayan dahil madali at malayang naipapahatid ng mga
Pilipino ang kanilang saloobin at kaisipan. Wikang Filipino rin ang nagiging susi tungo sa pagkakaisa ng mga Pilipino na siyang
kadahilanan ng patuloy na pagunlad ng ekonomiya ng Pilipinas. Ang pananaliksik na ito ay patungkol sa epekto ng modernisasyon
ng wikang filipino sa pag-aaral ng mga Senior High School sa Estado Kolehiyo ng Marinduque. Ang mananaliksik ay humantong sa
paksang ito dahil tila napapansin na marami ng kabataan o estudyante sa panahon ngayon na ginugugol ang karamihan ng
kanilang oras sa pagbababad sa mga social networking sites. At napuna din ng mananaliksik na dahil sa social networking sites na
ito ay tila ba maraming bagong salita ang lumilitaw na siyang maaring nagbubunsod ng modernisasyon ng wikang Filipino. Nais din
ng mananaliksik na malaman kung indikasyon ba ito na patuloy ang pagyabong ng wikang Filipino. Ngunit sa kabilang dako naman,
natapunan din ng pansin na tila ba unti-unting naglalaho ang ibang mga kinagisnang salita. Kasabay ng modernisasyon at
paglunsad sa mga makabagong teknolohiya, ay patuloy din ang pag-unlad at pagbabago ng Wikang Filipino. Halimbawa na lang ay
ang paggamit ng ibat-ibang paraan upang mas mapaikli ang pagbigkas at ang baybay ng wikang Filipino, ilang halimbawa ng
pagpapalawak ng bokabularyo ay ang paggamit ng akronim o ang paggamit ng mga letra na sumasagisag sa isang salita o
tumatayo bilang kahalili ng isang salita upang mas madaling maintindihan. Sumunod na halimbawa ay ang pagpapalit ng mga salita
na ginagamit noong unang panahon upang mas magandang bigkasin at pakinggan. At ang pinakauso sa panahon ngayon ay ang
paggamit ng mga balbal na salita, ang pinakamababang antas ng wika na karaniwang ginagamit ng mga kabataan. Ang mga mag-
aaral sa urban ay gumagamit ng ibat-ibang pagpapalawak ng bokabularyo na nakakaapekto din sa kanilang pamumuhay maging
sa lipunan at ekonomiya. Sa pagpipili ng paksang ito, ang mga mananaliksik ay isinaalang-alang din ang kahalagahan ng pag-aaral
na isasagawa. Sinimulan nila ito dahil naniniwala silang masasagot ang bawat tanong na sumisibol sa kanilang isipan patungkol sa
modernisasyon ng wika. Gamit ang mga makakalap nilang datos at impormasyon ay siyang magiging batayan ng mga kasagutan
sa mga suliranin na pinag-aaralan ng mga mananaliksik sa pananaliksik na ito.

Ms. Gina Cortez Filipino Department, De La Salle The Relationship of Asi Language to Its
University, Manila Neighboring Major Philippine Languages
This paper deals with the study of the Asi language of Romblon and its closest major languages in the Philippines. It is a
comparative study of a minor language to the three identified surrounding major languages namely: Tagalog, Hiligaynon, and
Bikolano. The main purpose of this research is to clarify the issues pertaining to this minor language whom, after decades, is still
facing the struggles on its own identity and its place in the Philippine ethno-linguistic map. At present, schools and other learning
institutions in Romblon were still using Tagalog as their mother tongue, especially in Kindergarten to Grade three where Mother
Tongue is being taught as a part of their curriculum. Considering the status quo of Asi in Romblon, it must, at least be stable enough
for the people to grip their identity as Romblomanon. The language must adhere to the needs of their own culture. They must have
their own identity of language not just a replica of other languages. Tracing its historical context may be tough but it will constitute a
strong and stable culture of Romblon just like those of Tagalogs, Hiligaynons and Bikolanos. These three major languages have
already been identified and standardized for decades and was used already in the academe. By using the Lexicostatistical Method
of Morris Swadesh, the researcher was able to translate and analyze the lexical terms in the 200-word Swadesh list and classify
them as to same or exact words, cognates, or non-cognates. The phonological aspects of each word in the list was evaluated by
this paper to get their total cognates scores. Such phonological arguments were also presented in the discussion of the results as
well as the process of classifying terms. Most of the terms in Asi has connection to those of Tagalog and Hiligaynon. Their cognates
show a proximity regardless of their phonological changes. In the concluding section, it reveals the lexicostatistical result which
bears to the main problem: To which Philippine major languages is Asi closest to?

6
Mr. Kamaruddin Bin Asian Center, University of the Revisiting Mangayaw and other Related
Alawi Mohammad Philippines Diliman, Quezon City Tausug Indigenous Concepts: A
Discourse on the Ethnohistorical
Background of Southern Philippines
Conflict
Mangayaw is an age-old indigenous tradition of Filipinos reflecting issues on conflict and survival. It is found in many languages in
the whole Philippine archipelago with some variations like pangangayaw, pangayaw, ngayaw, ngayau, and among others. While the
term is considered archaic in Tausug language, as far as conflict and survival are concerned, its “essence” remains in some Tausug
terms being used in the present. Considering the “almost” perpetual state of conflict in Southern Philippines, with the “peace
process” having its own “history” as well, social scientists are in constant searching to find “satisfying answers” to fundamental
questions like “What is the root of the conflict?” “Why result to conflict?” There are different perspectives having put forward to
explain the phenomenon but few if none have attempted to seriously look into the issue from the indigenous perspective. As such,
this paper is a humble contribution to such a significant gap in the literature, utilizing thereby the perspective of Tausug ethnic
group. Thus, this paper seeks to answer the following research questions: (1) What is mangayaw in the understanding of most
Filipino ethnic groups? (2) What is mangayaw in Tausug consciousness as people living through the crucible of conflict and
survival? (3) How does mangayaw concept dynamics relates to other equally significant Tausug indigenous concepts as far as
conflict and survival are concerned? To answer the above-mentioned research questions, the author will utilize primary and
secondary data. Primary data include author's first-hand knowledge as a Tausug himself and the result of his interview among
Tausug old folks and scholars both religious and academic. For the purpose of ethnographic comparison, interviews on non-Muslim
indigenous groups will also be included. On the other hand, secondary data include books, journal articles, thesis, lectures, think
papers, and online resources.

Panel A4: Rituals and Festivals

Day 1 (May 9, 10:15-12:45)
Dr. Patricio Abuel Senior High School Department, Pagtatanghal ng Natatanging Ritwal ng
Paaralang Sekundarya ng Lucban Buhusan sa Bayan ng Lucban bilang
Integrated School, Lucban, Kararanan
Quezon
Dinamiko ang relasyon ng tao at ng kanyang paligid, gaano man kalaki ang diskrepansiya sa temporal-spatial na elemento sa
pagitan ng dalawa, patuloy na nahuhulma ang isang istrukturang-komunal. Mula dito, tanggap ang nosyong hindi maididiborsya ang
halagahan ng mga umiiral na ritwal sa pagtukoy sa identidad ng mga taong may tunghay ng afinidad sa eksistensyang ito; kung
gayo’n ay ang pangangailangang mabigyan ng pagbasa ang ritwal na sumasabay sa mga pagbabagong panlipunan at maitahi ito
sa pagpapaliwanag sa diwa, karakter, pag-iisip, kalooban, o ‘pagkatao’ sa kabuuan, ng indibidwal. Ang pananaliksik na ito ay
tatalunton sa kontektwalisasyon ng isang natatanging ritwal ng bayan ng Lucban; Ang “Buhusan” na tumutuon sa kultural na
manipesto, salik, ugat, at implikasyon. Sa pangangalap at pagbeberipika ng mga datos-impormasyon, pangunahin nang itinahi ang
konspeto ng ‘fieldwork’ alinsunod sa mungkahing metodo at batayang prinsipyo ng Sikolohiyang Pilipino ni Virgilio Enriquez, bukod
pa sa pagsusuri ng mga libro, dyornal, larawan, at pag-aaral bunsod ng pansinupang pananaliksik. Bilang resulta, binigyan ng
pagmamapa ang natatanging ritwal na “Buhusan” na umiiral sa Lucban at ang salik humuhugis dito mula sa pananampalataya,
topograpiya at komersyalismo. Gayundin ay ipinaliwanag ang konsepto ng "Kararanan" bilang katangian ng mga Lucbanin sa
pagpapatuloy ng ritwal ng bayan.

Mr. Carlo De Dios Department of English and Ing Istorya Da Reng Magdarame: The
Comparative Literature, University Maleldo Narratives of the Kapampangan
of the Philippines-Diliman, Quezon Flagellants
City
Maleldo, the Kapampangan local term for Holy Week, is one of the most celebrated traditions in the province of Pampanga; it is a
time of repentance, penance and abstinence for the Kapampangan Catholics. During Maleldo, the concept of spiritual search for
meaning is evident in the extreme displays of religious devotion in the province. Among the Maleldo rituals, pamagdarame
(flagellation) is the most spectacular expression of faith that reflects the Kapampangans' unique brand of Catholicism which merges
church traditions with their folk superstitions. This Maleldo practice has engendered multifarious narratives from the locals
themselves which have become significant part of the Kapampangan history. These narratives, which cultural historian Walter Ong
calls “residual orality,” express the Kapampangan flagellants’ tales apropos their sacrificial undertaking. In an effort to further
understand pamagdarame as a Maleldo tradition, these religious testimonial narratives in Lest We Be Forgotten by Ma. Catalina
Tolentino are thoroughly analyzed in this paper. Hence, this research explores the cultural facets of Maleldo in Pampanga by
analyzing the narratives of the Kapampangan magdarame (flagellants). It specifically discusses pamagdarame along with the
construction of Kapampangan religious identity, provides a contemporary understanding of pamagdarame and
examines/investigates on the Kapampangan self and body in the Maleldo narratives through the framework of Michel Foucault’s
Technologies of the Self. In his discourse, Foucault articulates that there are techniques that allow individuals “to effect a certain
number of operations on their own bodies, minds, souls, and lifestyle, so as to transform themselves in order to attain a certain state
of happiness, and quality of life” (19). This paper argues that pamagdarame is a way of “taking care” and “knowing” the self or
epimeslethai in Foucault’s term. In performing this pamagdarame, the flagellants renounce themselves through exomolegesis
(public confession and recognition of sins) to fulfill their panata (religious pledge/vow). As they carry out this panata, the flagellants
possess the Foucaldian features of punishment – suffering, shame, and visible humility which are part of exomologesis. By
participating in this ritual of pain and suffering, the flagellants accept the obligation to disclose oneself; they show their wounds in
order to be cured. This public confession is a way to rub out their sins and to restore their purity which are techniques in “taking
care” of the self. Foucault asserts that when one takes care of the body, he does not take care of the self; taking care of oneself
occupies oneself with one’s soul (20). In the narratives of the Kapampangan flagellants, it is clear that they do not concern
themselves with their bodies, which is why they beat themselves; they are more concerned with their soul which is the principal
activity of caring for oneself. By and large, the analysis of the narratives of the Kapampangan magdarame reveals that bleeding,
whipping, and scarring the body through pamagdarame are their technologies in “taking care” and “knowing” the self. The
Kapampangan magdarame utilize such technologies so as to transform the self and achieve the perfection and purity of the soul.

Ms. Lailanie Gutierrez Filipino Department, De La Salle Isang Masusing Paghahambing sa

Lipa, Lipa City Tradisyunal na Panggagamot ng mga
Tagalog at Bisaya
Ang pananaliksik na ito ay nauukol sa masusing paghahambing sa tradisyunal na panggagamot ng mga Tagalog na taga-Batangas
at Bisaya na taga-Cebu. Ninais tuklasin sa pag-aaral na ito ang sumusunod na layunin: pagtukoy sa mga paraang ginagawa sa
panggagamot ng mga albularyo sa Batangas at mananambal sa Cebu at pag-iisa-isa ng mga lunas o halamang gamot o natural na
produkto na kanilang ginagamit sa panggagamot. Inilapat sa papel na ito ang descriptive at comparative na metodo. Descriptive
sapagkat nilayon nitong ilarawan ang kakanyahan ng bawat albularyo sa panggagamot at ang paraan ng paggamit o paglapat ng
lunas o halamang gamot o natural na produkto na kanilang ginagawa o ipinapayo sa mga maysakit. Comparative sapagkat
nagkaroon ng masusing paghahambing sa tradisyunal na panggagamot ng mga Tagalog (sa Batangas) at mga Bisaya (sa Cebu).
Ang pag-aaral ay ginamitan ng case study kung saan naghanda ang mag-aaral ng interview guide sa pakikipanayam sa apat na
albularyo na pinili sa pamamagitan ng purposive sampling. Upang masiguradong walang napalitan at walang nakalimutan sa mga
isinagot ng mga kalahok, gumamit ang mag-aaral ng audio recorder sa pakikipanayam. Palayaw o katawagan lamang sa
manggagamot ang ibinigay na identidad sa mga kalahok upang maipakilala. Ito ay bilang paggalang sa kanilang data privacy.
Saklaw ng pag-aaral na ito ang apat na albularyong Batangueno na may magkakaibang edad; maaaring sa nasasakupan o hindi
nasasakupan ng Batangas nakatira ang napiling manggagamot, ang mahalaga ay isang Batangueno. Gayundin, ginamit ng mag-
aaral ang 3 pananaliksik na nailathala na sa journal bilang basehan ng tradisyunal na panggagamot ng mga Bisaya sa Cebu. Ang
mga ito ay pinili rin sa pamamagitan ng purposive sampling. Ito ay ang sumusunod: a. Unveiling Cebuano Traditional Healing
Practices nina Berdon, et.al (2016); b. An Exploration of the Ethno-Medicinal Practices among Traditional Healers in Southwest

7
Cebu, Philippines nina Del Fierro at Nolasco (2013); c. Ethnobotanical Inventory and Assessment of Medically-Important Plant
Roots in Cebu Island, Philippines nina Alonso et.al. (2011); Lumalabas na may magkaparehong patern sa pinagkuhanan ng
kaalaman at kasanayan ang mga albularyo at mananambal. Kapansin-pansin na ang kanilang kakayahan ay nagsisimula sa
pamilya o angkan na ipinapasa sa kanila subalit hindi lahat ay ganito. Gayundin, mas marami ang isinasagawang pagsasama-sama
ng mga halamang gamot ng mga albularyong taga-Batangas kaysa sa mga taga-Cebu subalit parehong maraming halamang
gamot na ginagamit. Mula sa pag-aaral na isinagawa, masasabing malaki ang pagkakapareho ng tradisyunal na panggagamot ng
mga albularyo sa Batangas at mananambal sa Cebu. Isang dahilan nito ang relihiyong kinabibilangan ng parehong manggagamot.
Ang pamamaraan na kanilang ginagamit ay hindi nalalayo sa isa’t isa sapagkat halos nagkakapareho kung paano sila nagkaroon
ng ganoong uri ng kakayahan sa panggagamot. Pareho nilang minana sa pamilya o angkan ang panggagamot at palaging may
kaugnay na kuwento ng tungkol sa libretong Latin kung saan kinuha ang mga orasyong ginagamit sa panggagamot. Kung gayon,
sapagkat nasa iisang bansa at parehong pananampalataya, maaaring magkatahi ang kanilang kakayahan. Gayundin,
nagkakapareho sila sapagkat iisa ang layunin ng kanilang gawain at iyon ay ang makatulong sa kapwa nangangailangan lalo na
iyong mga taong walang sapat na halaga sa pagpapagamot sa mamahaling mga ospital. Dinarayo ang parehong manggagamot at
binabalik-balikan ng mga tao sapagkat sila ay nakapagpapagaling sa maraming karamdaman dahil sa taglay nilang kakayahan.

Ms. Victoria Evangelista Social Studies Department, Faith Healers in Jalajala, Rizal: Beliefs
University of Rizal System Pililla and Practices
Campus, Rizal
The purpose of the study is to give knowledge about the beliefs and practices of the Faith Healers in Jalajala, Rizal. This research is
Narrative in nature, mainly discussing the origin of the Faith Healer's healing power and narrative accounts of their experiences in
healing the sick people. The pieces of data gathered were through interviews. This study also explores the cultural practices of Faith
Healing as both devotional observance and a point of resistance to conventional medicine. From Babaylan, the Traditional faith
healers now operate under various names, such as the Albularyo, Manghihilot, Espiritistas, and other Faith Healers. They become
instrumental in ensuring that their kapwa receives the health care he/she needs regardless of social status. Aside from its obvious
functions, the researcher find out that the traditional healing practices also reflects the Jalajaleños Psyche that includes it's culture,
folklore religion, superstitions, alongside saints, and mythological creatures. Hence, it is important to study faith healing, a type of
traditional healing, to further understand the ability of Faith Healers in Jalajala, Rizal.

Dr. Maria Imelda Nabor Communication, Culture, Martin Buber’s Educational Paradigm:
Humanities and Information The pivotal role of Inagong Festival to
Technology Department, Aklan Akeanon Bukidnon and its significance to
State University, Banga, Aklan Martin Buber’s Educational Paradigm
In a subtle inagong dance between the sacred and the everyday, Martin Buber sets the amazing intricate space of a religious
thinker who is not religious, and a secular thinker who is not secular. Buber upholds that in discovering God, the context of
Revelation and Creation are to be construed in terms of what he calls the “I-Thou” encounter. But this encounter, in all its
competence and strength to unveil the sacred, is constituted within the simple everyday encounters that a person have with any
person (or thing) in the world around you. The “I-Thou” way of being, for Buber demonstrates a certain sort of open, receptive
attitude on the part of the person. It is a character which opens a person up to charged reciprocal encounters in which your own
being comes alive to the specific here and now of a unique moment. Henceforth, Buber exemplified the act of “searching for God”
as dramatically reinvisioning a quest for the world of people and things around and for a person’s own authentic self. Nothing upsets
Buber more than unexplored religious orthodoxies. Buber accedes on calcified religious law as simply not the path to God, and can
in fact block that path. Along with other phenomenologists and existentialist thinkers, Buber envisioned unengaging religious rules
and rituals not only as doing little to pen the human spirit, but as actually robbing us of our human competence to authentic self
articulation, and in this sphere, deadening our competence for sacred encounter. His quote: “It must be only a figment of your
imagination.” Buber’s accentuates that finding God is all about how you live in the world, and not at all about finding or serving a big
Invisible Man in the heavens. This study also highlights the old and new education paradigm.

Ms. Pinky Gomez Filipino Department, De La Salle Mga Ritwal ng Pag-asa ng mga Deboto
University, Manila ng Santo Nino De Muntinlupa
Ang Pilipino ay kilala sa pagiging mananampalataya ng iba’t ibang imahe o yung tintawag na mga santo at santa.Naniniwala sila na
ang mga ito ay nagsisilbing gabay at tulay sa pagkakaroon ng katuparan ng kanilang mithiin sa buhay o dili naman kaya ay daan
upang maiparating sa Diyos ang lahat ng kanilang dinadalangin.Ang pananaliksik na ito ay nakatuon sa mga ginagawang ritwal o
seremonyas sa panahon ng pagdiriwang ng kapistahan at paraan ng pagpapakita ng pananampalataya sa Mahal na Ponng Santo
Nino de Muntinlupa. Sa patuloy na ginagawang pamamanata ng mga deboto sa batang Hesus sa lungsod ng Muntinlupa na kung
tawagin ay Sto. Niño De Muntinlupa. Ang patuloy na pagdami ng mga taong dumarayo dito lalo na sa pagsapit ng piyesta, na
nagmumula pa sa iba’t ibang karatig bayan at malalayong lugar na naniniwalang sila ay tinatawag ng Poon upang pasyalan ang
nasabing maliit na simbahan. Habang ang karamihan ay nagpapabalik –balik upang paulit-ulit magpasalamat sa mga biyayang
natatanggap at mga pagpapalanag ibinibigay sa kanilang buhay at patuloy ng paghiling na dinggin ang mga samo at dalangin para.
sa pamilya, kalusugan, trabaho at iba pa na itinuturing na nilang panata ng kanilang buhay. Sa pamamgitan ng obserbasyon at
pakikipanayam.sa mga namamahala at mananamlataya ang mananaliksik ay nakapagtala ng mga isinasagawang ritwal sa pagsapit
ng kapistahan. .Ang kanilang pamamanata na naipakikita sa iba,t ibang gawaing ritwal o seremonyas. Nahahati ang pagtalakay sa
tatlo, una maiparating ang pinagmulan ng Sto. Niño sa bayan ng Muntinlupa. Ikalawa matalakay ang mga isinasagawang ritwal sa
pagdiriwang ng Piyesta ng Poong Santo Niňo na kaiba sa mga pagdiriwang ng mga Santo Niňo sa Pilipinas. Ikatlo, gamit ang
utopia at pag-asa ni Ernst Bloch, masuri ang ginagawang pakikiisa ng mga deboto sa pagdiriwang ng Dinagsa Festival at Musiko
Festival kung ano ang nagiging implikasyon nito sa kanilang buhay ispiritwal, sosyal pinansiyal.

Mr. John Robert Bahay-Saliksikan ng Araling Santa Pagtatakda sa Kultura, Pagbibinyag sa

Magsombol; Mr. John Maria, Politeknikong Unibersidad Espasyo: Pagpapakilala sa Piyesta ng
Lawrence De Silva; & ng Pilipinas, Santa Maria, Bulacan Chicharon sa pamamagitan ng
Ms. Aresmaria Ladema Turismong Pangkultura
Cruz
Sa paghahanap ng pagkakakilanlan, kapangailanganan ang matibay na kultural na pagkaka-ugat. Dito uusbong ang kalinangang-
bayan na sa huli ay makapaghuhugis ng kakanyahan at makapagtatangi sa mga karatig-bayan nito. Sa ganitong pananaw
nagmumula ang papel na ito. Higit pa sa heyo-politikal na pagkakahati ng Santa Maria sa iba pang bayan ng Bulacan, siniyasat ng
papel kung paanong ang iminumuhong piyesta ng Chicharon ay maaaring maging ahensya tungo sa nagsisimulang kultural na
kakanyahan ng bayan. Mula sa paglalatag ng mga kaligirang pangkasaysayan ng Santa Maria at industriya ng chicharon, sinundan
ng papel ang kabuuang proseso ng pagluluto at sinuri ang mga sangkap ng chicharon na kapwa kaugnay at sumasalamin sa
tradisyon at panlipunang kondisyon ng mga Bulakenyo. Gamit ang turismong pangkultura o culture tourism bilang balangkas,
ipinakita ng papel na ito kung paano ang chicharon ay nakapagtatakda ng kultura bilang kultural na materya at ang piyesta nito ay
nakapagbibinyag sa espasyo ng Santa Maria bilang probinsyang nakabubuo ng pagkakakilanlan. Sa papel na ito mapagtatanto
kung paanong ang pagkakahiwalay ay pagkakataon para makabuo. Tulad ng Santa Maria sa Bocaue at ng balat sa laman ng
baboy.

Ms. Ivy Palmaria; & Ms. Graduate School - Filipino Penomenolohikal na Pag-Aaral sa Tig-
Leilani Bonite Department, University of Nueva aw Ritwal na Pagsipat sa Kultura ng
Caceres, Naga City Tigaon
Layunin ng papel na ito na maunawaan ang kahalagahan ng pag-aaral ng ritwal lalong - lalo na ang pag-aaral ng Tig-aw bilang
ritwal ng mga Tigaoneo. Lumalabas sa pag-aaral na ito na ang Tig-aw Festival ay nagsimula noong Agosto, 2007 sa ilalim ng
pamumuno ng alkalde ng bayan ng Tigaon na si Arnulf Bryan “Arnie” Fuentebella. Ayon kay Ginoong Jess Ortinero, Executive
Assistant ng munisipyo ng bayan ng Tigaon. Upang mas lalong maging maganda at kaakit-akit sa mga turista ang festival mayroon
itong iba’t ibang gawain. Mga palihan, eksibit, workshap at mga pagtatanghal ng mga produkto upang mas lalong mapaangat ang

8
kanilang kaalaman sa larangan ng agrikultura na siyang pangunahing produkto ng bayan. Mayroon ding kultural, civic,
pampalakasan, pang-edukasyon, komersyo at panrelihiyon na mga aktiviti. Mayrong ding Devotional dance na kalahok sa festival
na siyang ginagawa bilang pag-alala kay Santa Clara na pinaniniwalaang nakapagbibigay ng supling sa mga mag-asawang hindi
mabiyayaan ng sanggol. Sinagot ng mananaliksik ang mga sumsunod: (1) Ano ang kasaysayan ng Tig-aw Festival sa bayan ng
Tigaon? (2) Ano ang ritwal na Tig- aw Festival? (3) Para saan ang ritwal ng Tig-aw? (4) Ano–ano ang kahalagahang kultural ng Tig-
aw? Ano ang koneksyon /kaugnayan ng Tig-aw sa mga Tigaoneos? At (5) Paano nakatutulong ang pananaliksik ng ritwal sa
pagtuturo ng Filipino?Disenyong paglalarawan na ginamitan ng panayam ang naging pamamaraan ng mananaliksik. Batay sa pag-
aaral na ito nabatid ng mananaliksik ang lokal na pag-aaral sa Tig-aw ay sadyang napakahalaga pagkat naibabahagi ang anomang
ritwal ng isang lugar. Sa pag-aaral na ito napahalagahan ang kultura ng mga Tigaones at upang mapataas pa ang pagpapahalaga
sa kultura ng mga taga- Tigaon. Ang mataas na pagpapahalaga sa ritwal ng mga Tigaoneos ay sapat na basehan na ang mga tao
sa lugar na ito ay sadyang mapanalig sa tradisyon at paniniwala bilang bahagi ng kanilang kultura. Dahil dito maaaring maging
batayan ng guro ang pag-aaral sa pagtuturo ng asignaturang Filipino. Penomonolohikal na pag-aaral sa Tig-aw at ritwal na pagsipat
sa kultura ng Tigaon ang mga naging susing salita ng ginawang pag-aaral. Nabatid din ng mga mananaliksik na ang
pagpapahalagang kultural sa isang lugar ay malaking tulong sa pag-unlad at pagpapayabong ng kinagisnang kultura. Bilang
rekomendasyon sa ginawang pag-aaral kinakailangang pagyamanin pa at paramihin ang halamang Tig-aw para ang lokal na
turismo ay hindi mawala at patuloy pang umunlad ang mga Tigaoneos. Kinakailangan ring magdagdag ng mga babasahin tungkol
sa ritwal ng lugar upang makatulong sa mga susunod pang mananaliksik.

Panel A5: Culture and Environment

Day 1 (May 9, 10:15-12:45)
Ms. Ericka Denniel Senior High School Department, "Isda, Hindi Basura": The Restoration of
Macatangay; & Mr. Leo Joseph Marello Institute, San Calubcub 2.0 Coasts using the
Ysaiah Saligao Juan, Batangas Fishurahan Segregating Trash Bins
San Juan, Batangas can be considered as the south-eastern marine gateway of the Province of Batangas. It is known for having a
beautiful coastline. The coast extends from Barangay Catmon to Barangay Hugom. However, some parts of the coast are infested
by garbage during Amihan seasons. The most affected area is the coastline of Calubcub 2.0. This research not only delves into the
existing garbage problem on the coasts of Calubcub 2.0 but also attempts to solve it. Thus, using the action reseach design is
necessary. The research consists of three phases: (1) Preliminary site visits, (2) the action plan, and (3) evaluative field work. The
preliminary site visit were performed in a span of three separate days. Methods involved in this phase are site observation,
individual informal interviews with locals, and formal interviews with barangay officials to determine the current status of the locals
and its coast. On the second phase, the action plan is implemented, to have systematic ways of cleaning the coastline, by
outsourcing coast custodians and providing special garbage bins called "Fishurahan" which also act as tourist attractions and
creative information for both guests and locals. It was discussed by the researchers with the Municipal Environment and Natural
Resources Office (MENRO) in a formal meeting, and the discussion was forwarded to the Municipal Tourism Office. The
implementation was assisted by the MENRO and was funded by AboitizLand Inc., J. C. Rodriguez Construction Company, and
multiple political figures. To evaluate the effectivity of the action plan, a field work was performed. The methods used for this phase
are site observations, individual interviews, and focus group discussions. The outsourced custodian was able to improve the status
of the coasts because of the early support by the MENRO and Municipal Tourism Office for the action. The effectivity of the
Fishurahan will be evaluated a during the month of its immediate implementation. Preliminary findings suggests, through inductive
reason, that there will be an improvement on the waste problem on the coasts of Calubcub 2.0.

Ms. Irish Oxtero Social Science Department, Adopting the Eco-Bricks Technology:
Bayugan National Comprehensive The Bayugan National Comprehensive
High School, Bayugan City High School Experience
Garbage, especially plastics, is one of the most common problems of the people in the world as of today due to increase population
growth, rapid urbanization, and development. The Philippines is one of the countries in the world with increased waste generation
both in urban and rural areas. Because of this reason, the introduction of eco-bricks technology was presented as an alternative
way of helping the environment. Thus, this research sought to know the experienced, importance, problems encountered, and future
plans for dissemination of this technology at Bayugan National Comprehensive High School with its community. It utilized a
descriptive type of research with a semi-structured interview with the three key informants involved. The data gathered was
transcribed and arranged according to its themes. The participants of the interview are the Adviser of Solid Waste Management
(SWM) at the same time the Chairman of Eco-Friendly and the Coordinator of Youth Environment School-Organization (YES-O)
and two Senior High School class mayors from Grade 11 and 12 who participated the training. The key informants were selected
based on their competence and participation in the training done in school. Based on the result, the introduction of eco-bricks
technology was successfully done with the participation of Class Mayors from Grade 7 to 12 and Club Presidents or
Representatives of different clubs. At the end of the training, they collected almost thirty kilograms of plastic wastes from the 500ml
bottles. However, the participants of the training experienced diverse problems during the training such as the culture of the people,
lack of time and difficulty of making the eco-bricks. Nevertheless, there was a plan to require all students to make eco-bricks every
quarter of the grading period. Since eco-bricks were effective, it was recommended to initiate collaboration with the other schools in
Bayugan City to disseminate this technology. Students may also continue in making eco-bricks to reduce garbage and help the
environment.

Mr. Antonino Salvador Department of Humanities, College Writing a Storm: Towards an Ecocritical
de Veyra of Humanities and Social Vernacular for Philippine Literature
Sciences, University of the
Philippines Mindanao, Davao City
The Philippines is one of the most vulnerable countries affected by climate change. This environmental crisis has become the
concern of Filipino writers in recent years. For instance, several anthologies were published after the category 5 tropical storm
Haiyan/Yolanda struck several islands in the Visayas in 2013. Two of these include those produced by literary and visual artists of
Leyte and Samar, survivors from the region hardest hit by the super typhoon: Lunop Haiyan: Voices and Images (2015), edited by
Joycie Dorado Alegre; and Our Memory of Water: Words After Haiyan (2016), edited by Merlie M. Alunan. These books and the
recent publication of the country’s first ecopoetry anthology, Sustaining the Archipelago: An Anthology of Philippine Ecopoetry
(2017) edited by Rina Garcia Chua, may be seen as evidence of how environmental writing has gained a foothold in Philippine
letters. But while environmental writing has gotten some traction in the country, the concepts and principles that underpin the
reading and writing of literary texts come from American or European writings on nature and the environment. This study thus
sought to determine an ecocritical vernacular, or what Alunan calls a “new language” and “humbler grammar” for Philippine
environmental writing, that would enrich the global discourse on literature and the environment. Using Arran Stibbe’s framework in
Ecolinguistics: Language, Ecology and the Stories We Live By (2015), itself derived from George Lakoff and Mark Johnson’s
Metaphors We Live By (1980), the study conducted a preliminary ecocritical and discourse analysis of post-Haiyan literary texts
produced by Leyte-Samar writers (with the assumption that these writers had to discover new ways of representing the unfamiliar
and harrowing realities of climate change) to identify characteristics constitutive of an ecocritical vernacular that can be applied to
the reading of other Philippine literary texts. The preliminary analysis of the texts revealed that while some pieces still adhered to
romanticist and anthropocentric attitudes towards an idealized Nature, other works displayed the following features: (1) an incipient
decentering of the human subject, (2) an identification with nonhuman nature, (3) a recuperation of folk knowledge on the
environment, (4) the incorporation of ecological knowledge, and (5) the foregrounding of environmental justice, specifically in
relation to the local-global environmental divide. But more than these qualities of an ecocritical vernacular, the selected literary texts
exhibit a powerful affective merit in its dramatization of the experiences of trauma and resilience. This quality found in the texts of
climate change survivors is their distinctive contribution to the global environmental discourse.

9
Mr. Robert Aplacador Social Science Department, Father Caraga Mining: Digging the Pit of Social
Saturnino Urios University, Butuan and Environmental Decay
City
It was alleged that the reclamation of the islands along mischief reef and scarborough shoal came from the extracted ores from
Mindanao. Mining is seen as a very lucrative industry which have earned over 60 billion pesos in Caraga in 2014. This actually
boosted a massive increase in employment and fueled the increase in the local economic activities in the region. Sadly, the
increase in the employment opportunities benefitted migrant workers from the other parts of the country leaving many unqualified
locals unemployed or performing low wage unskilled labor. Income from mining becomes too glaring that other non-state actors and
other armed groups seek to wrest control or assert a reasonable share of its bounties. This led to the armed clashes or terror acts
which claimed casualties from conflicting parties and collateral damage. Financial shares from mining also led to compromising and
circumnavigating legal processes. The destruction of natural resources versus the satisfaction of certain needs of people created
blurred lines. Political and personal agenda of politicians was pitted against environmental protection advocacies and the laws
protecting them. Though mining companies may have strict compliance to labor laws, arguably, the same cannot be said of the
different incidences where children were used to augment labor needs of small scale mining camps. Other issues such as
proliferation of illegal drugs and prostitution were seen on the rise.

Mr. Epitacio Mendiola, Business Management The Relationship of Green Management

Jr. Department, De La Salle Practices and the Perceived Business
University-Dasmariñas, Performance of Selected Firms in Cavite.
Dasmariñas City
The study was conducted to identify the relationship of Green Management Practices (GMP) and business performance of selected
firms in Cavite. The study identified that GMP has a significant correlation with a firm’s business performance, specifically on the
Corporate Social Responsibility (CSR) performance and environmental performance of firms. Economic performance, however,
were identified to having no significant correlation with GMP. The study was conducted from November 2012 to April 2013 in First
Cavite Industrial Estates (Dasmariñas, Cavite) and Cavite Economic Zone (Gen. Trias, Cavite). A pre-survey was conducted to test
the validity and reliability of the research instrument. Descriptive statistics were used to describe the profile of the respondent firms,
the external influences and internal practices of GMP; the same was also used to describe the business performance of firms
particularly economic, CSR and environmental performance. The influence and relationship of the profile of respondent firms to
GMP and to business performance were analyzed using Analysis of Variance. Lastly, Canonical correlation was also utilized to
identify the relationship of GMP and business performance of firms. Results of this study revealed that the external influences and
internal practices of GMP have a strong correlation with a firm’s business performance specifically on the areas of CSR and
environmental performance. It was also revealed that external influences and internal practices of GMP have a low correlation with
a firm’s economic performance, cost reduction in materials and energy, and profit in particular. The study’s economic and
environmental performances were merely identified through the perception of the respondent firms. A challenge for future research
to measure economic and environmental performance in terms of numerical data. Such data would include the firm’s financial
statement to find out the interesting increases or decreases in the cost reduction and profits after adopting GMP. Environmental
data would include the data of carbon footprints a firm creates, and energy audits through measurement of kilowatt hours
consumed.

Ms. Christine Marie University of the Philippines Press, Living with Nature: Describing How the
Magpile University of the Philippines People from Kabayan Regard the
Diliman, Quezon City Environment through Selected Ibaloi
Songs
In one of Pope Francis's speech about climate change, he said that "The violence that exists in the human heart also manifests in
the symptoms of illness that we see in the Earth, the water, the air, and in the living things." Known for its mountainous terrains,
Kabayan is the home of the Ibaloi, who are one of the indigenous ethnic groups found in Northern Philippines. Among the
indigenous groups in the Philippines, the Ibalois were specifically chosen as they are known for their ancient practices like
mummification. The ancient practices of the Ibalois reveal that their ancestors already rely on nature. For example, the Ibalois
placed the mummies in hanging coffins in the mountains. The body of the deceased is also with treated with juices from local plants
for preservation. The paper seeks to describe how the Ibalois regard nature through selected songs sung during rituals. Using
textual (content) analysis and semiotics, the paper will identify how the Ibalois interact and value nature as reflected in their songs.
The paper will analyze the selected songs based on its lyrics, language, melody, and beat. For an organized discussion, the paper
will adapt Jeff Titon's outline cited in his Worlds of Music book that covers the background and ideas, social organization, repertoire,
and material culture. Likewise, the paper will also relate how songs reflect the Ibaloi culture by enumerating specific rituals
associated with it. For example, in the badjog ritual, the ad-dem is sung. By analyzing the text of the songs selected, the paper will
show that abundant harvest is significant for the Ibalois as an agricultural community. Additionally, the paper will explain how certain
rituals support the Ibalois perception of nature in relation to their religious beliefs and traditions. According to Mahatma Gandhi,
"Earth provides enough to satisfy every man's needs, but every man's greed." In relation with the quote, this paper will express how
the Ibalois generously share food from their harvest like the kintoman (red rice) as well butcher their cattle so they can celebrate a
feast in the community like the cañao.

Dr. Jocelyn College of Teacher Education, Ecological and Solid Waste Management
Banaybanay Batangas State University- and the Students under CWTS and SSC
Balayan, Balayan of Batangas State University-Balayan
All of us are very reliable from conservation of the environment. A healthy and attractive environment will to health people learning
in that environment, this is because most of us are not going to be affected by any harmful diseases which may result from waste.
The educational institution is one of the responsible agencies that should bring awareness in terms of waste management. People
produce wastes, although some are environmentally conscious, thus produce less waste. Some countries produce less waste
through proper waste management while others produce more that create environmental problems for the people and other living
things. When waste is disposed properly, or when humans throw chemicals to the soil, land pollution occur. As a learning institution,
it is the school’s duty to be concerned about ecological and solid waste management in order to prevent pollution of this kind.
Moreover, it should be able to impact proper waste disposal to its students, personnel and other stakeholders of the school.
Nowadays, we are suffering environmental dilemmas such as global warming, flash floods and etc. One of the causes of these
problems is the misbehaviour of the people towards management. Some people are reckless in throwing their garbage. They do not
think of the possible results of their actions on the environment as well as on health. All the human being should educate the public
on the importance of conserving environment by managing solid wastes. By educating people they will learn the impacts which one
can benefits through managing wastes. This study will employ the mixed method approach through the use of questionnaires in
gathering necessary data and focus group discussion. Mixed method research design is a research design with philosophical
assumption as well as methods of inquiry. As a methodology, it involves philosophical assumptions that guide the direction of the
method will able to determine the processes, effectiveness and awareness of the Batangas State University students on Ecological
and Solid Waste Management system. This will also be done to validate the responses of the students to the survey questionnaire.
The table above revealed the answer of the students based on given questions. First, for the question number one (1) and number
(2) where they are asked which they prefer in terms of processes of waste management system inside the campus of Batangas
State University it is the proper segregation or prefer recycling or the 3R’s, seventy-two percent (72%) of the students favoured in
proper segregation and twenty-eight (28%) in recycling or 3R’s method. for question number three (3) to number seven (7), it is
connected because it only asked what awareness on proper waste management system is it Always, Sometimes, and Never and
most of them said Sometimes and some are only Always but there’s also in Never. Lastly, if student thought that having proper
Solid Waste Management is an advantage for them or in environmental issue inside the university and do they think it can help
them and to school to have a proper waste management and all of them said agree. The table show that all of the respondents
answered that all people are responsible to proper segregation of waste in Batangas State University – Balayan campus. Ecological
and solid waste management is very important to conserve the environment and to lessen environmental crisis. Everyone should be
aware from it especially the students who have an important role to the environment. Based on the findings mentioned, the following

10
conclusions were being drawn: The researchers discovered that, proper waste segregation is much preferred of the respondents as
the best process to prevent or lessen environmental problems. The proponents concluded that the CWTS students and SSC
officers are adheres to the proper waste management sometimes with the weighted mean of 2.22. The study revealed that many of
the respondents are aware of proper waste management but still some were not. All of the respondents are aware that everyone
within the school vicinity shall be responsible to the proper waste management.

Ms. Mary Grace Araling Panlipunan Department, J. Kaliwa Dam: An Elegy of the Dumagat
Fortunado Santiago Integrated High School, Tribe in General Nakar and Infanta,
Laguna Quezon Province
This paper aims to explain the flight of the Dumagat tribes in Brgy. Pagsanjan in General Nakar and Brgy. Magsaysay in Infanta,
both in Quezon province in the development of the area brought of the construction of Kaliwa Dam. To make this paper more
proficient, the researcher scrutinizes and put this development in the context of Friedrich Nietzsche’s ideas on will power and
domination.

Panel A6: Realm of Social Media

Day 1 (May 9, 10:15-12:45)
Mr. John Jerome Department of Arts and Sciences, Bashing and the Filipino Sense of
Tobias Aurora State College of Purpose as Evaluated from Sartre’s
Technology, Baler, Aurora Point of View
This research study was conducted to explore the relationship between online bashing and the general Filipino sense of purpose. In
essence, this focused on the negative effects of social media use among Filipinos who have found a sense of purpose through
bashing, and how such could be altered for the better. This study used Sartre’s existentialism, which is geared towards finding one’s
purpose to define one’s reality in this world. It has to be noted that the said French Philosopher believes that once a person is
unable to discover his or her true purpose and reason for existence in this world, he or she would be doing negative things to cover
up the feeling of emptiness. Participants in this study are 300 active Filipino netizens, regardless of the gender, from the whole
country. Participants were given two general survey questions: one is if they have bashed, and the other one is if they are living the
life they want or if they are just going with the flow. Results suggested that: (a) those who bash are able to release their frustrations
about a particular person, topic, or thing, and (b) they feel the need to do so because it is a way for them to go on with life since they
do not feel that they are able to really live the life they want to have. Results are discussed in terms of implications of the lack of
sense of purpose in life, which is a by-product of not knowing the real reason of one’s existence according to Sartre’s point of view.
The findings of this study also suggested that a Filipino who has not found a purpose or a reason for his or her own existence would
feel the need to bash people in social media. The results of the surveys showed that there is a significant relationship between
bashing and the Filipino sense of purpose, as evaluated from Sartre’s point of view.

Ms. Excel Joy Magno; Division of Professional Education- Peminismo ni Moi at Bakhtinian
Cybel Barrios; Jocyph University of the Philippines Carnivalisque: Gamit at Pag-abuso ng
Adriel Solito; Gerrienn Visayas High School, Iloilo City Peminismo sa Facebook Memes
Elizabeth Felipe; &
Eunice Marinelle
Pamela Mecenas
Sa laganap na gamit ng social media bilang isang pinakapopular na uri ng komunikasyon, nabigyan ng plataporma sa online na
mundo ang kilusang peminismo. Ang katatawanan (humor) sa midyum ng Internet memes ang isa sa mga naging mabisa at
interaktibong paraan itaguyod ang kilusang peminista online. Ipinakita ng mga nakaraang pag-aaral na ang mga pangkasariang
Internet memes ay nilikha bilang kritisismo sa kalalakihan. Ngunit maaari ring sabihin na ang peministang humor ay hindi
sumusuporta at salungat sa layunin ng kilusang peminismo. Sa pamamagitan ng paglapat ng pulitikal na Peminismo ni Toril Moi at
Carnivalisque theory ni Mikhail Bakhtin sa labindalawang (12) Internet memes na kinuha mula sa social media site na Facebook sa
loob ng taong 2012 hanggang 2018, sinuri at binigyan ng bagong pagbasa ang mga Internet memes na hinati sa apat na kategorya:
pag-isteryotipo ng kasarian, sekswal na panliligalig at panggagahasa, karahasan at inequalidad ng kasarian. Lumabas sa pagbasa
na ang karaniwang paksa ng protesta at apila ng mga Facebook meme ay ang mga sumusunod: 1) tradisyonal na pagtingin sa
kababaihan bilang nabubuhay lamang para sa kalalakihan; 2) pagiging tampok na paksa ng kababaihan sa mga seksismong
pahayag ng kalalakihan; 3) kababaihan bilang mahihina at palaging biktima (partikular sa usapin ng panggagahasa at karahasan);
4) hindi pantay na oportunidad na natatanggap ng kababaihan sa mundo ng korporasyon; at 5) pribilehiyo ng pagpapanatili ng mga
pangkasariang isteryotipo. Samantala, ang mga tampok na carnivalisque na mundo sa mga meme ay ang mga sumusunod: 1)
kabalintunaan; 2) hypocrisy; 3) mockery o pangungutya; at 4) topsy-turvy na mundo (tumutukoy sa pagbabaligtad ng gender roles
na binuo ng lipunan). Masasabing may mga tiyak na sitwasyon saan maaaring maabuso ang paggamit ng peminismo sa ilalim ng
kategoryang karahasan at inequalidad ng kasarian. Ang mga nasabing memes ay may mensahe ng paghihiganti sa paniniil ng
patriarkiya at hindi direktang tumutukoy sa layuning makamit ang pagkakapantay-pantay ng kasarian. Sa kabuuan, ang ilan sa mga
napiling Facebook memes ay nabasahan ng kawastuhan sa paggamit ng konsepto ng peminismo ngunit hayag din ang pag-abuso
ng paagamit dito ng iba. Dahil sa pag-abusong ito, nabigyan nila ng ibang kahulugan at interpretasyon ang tunay na layunin ng
kilusang peminismo.

Ms. Cherry Rola English Department, Visayas State Behavioral Influence of Social Media
University, Baybay City
Given how pervasive social media are today, many parents, educators, and other adults are deeply worried on the role of these
media in the lives of teens (Brooks, 34). The integration of social media into their daily routine takes a lot of risks knowing that
confusion, self-identity crisis, and the need to decide independently set in during this period making adolescence the most crucial
stage in life (Rideout, 7). It is this time that teenagers seem to be at loss in deciding whether something is right or wrong or what
particular action should be done on a particular situation. Their exposure to the varied contents of the social media they are hooked
to makes them easy targets of persuasion and delusions. A number of studies deal with the different setbacks brought about by
social media. These setbacks are alarming; yet, people seem not to care. This perhaps is due to the fact that because these media
serve them well, the disadvantages they bring are put aside. Although not all of the given setbacks may be applicable at once, a
single one of them is destructive enough. The level of its effect may not be similar; but since it impacts negatively, it needs to be
focused upon. Any one of these disadvantages poses the same negative effect to the user regardless of age and gender. This
study therefore looks into the influence of social media to the behavior of the junior high school students of the Visayas State
University in Visca, Baybay City, Leyte. To come up with sufficient data, a survey was employed making use of a modified
questionnaire. The questionnaire was tailored for the respondents to directly point out how social media influence them in a specific
act or endeavor. Prior to the actual conduct of the survey, a pilot testing was done to ensure the functionality and comprehensibility
of the questionnaire. Out of the survey, results reveal that the teenagers’ use of social media critically influences internet addiction,
sleeping pattern, communication preference, language acquisition, academic endeavor, task performance, and the need for
immediacy. Based on these results, it is concluded that social media is indeed a driving force in the formation of the high school
students’ behavior.

Ms. Love Asis Animation Department, De La Effects of Social Media in Philippine

Salle College of Saint Benilde, Animation Production
Manila
The emergence of internet in the ‘80s has changed the way people communicate around the world. The ease of use it gave users
has resulted in millions of people resorting to internet-based communications, specifically the use of social media. Through social
media, people can now easily communicate with loved-ones and friends, do business , pay bills, monitor financials, share photos,
videos, location, status or even express everyday thoughts and feelings. Aside from messaging and sharing, social media on web
had become the new platform for electronic commerce as well as broadcast media. Moreover, advertising for the web, viral stills
11
and videos had become popular and changed the production process in terms of duration, content, production cost and equipment
mainly due to the limited exposure that these could be viewed on the web. The aforementioned changes can be both beneficial and
detrimental to advertising and animation for advertising. Apart from Business Process Outsourcing (BPO), sustainability of the
animation industry in the Philippines relies heavily on advertising. Thus, changes in anyway will greatly impact the animation
industry with the waning of sustainability in the field of advertising. Animation since the 1950s began as support system for
advertising with the purpose of visual enhancement. BPO for animation is also weakening due to an increasingly competitive
development of the outsourcing industry in the Southeast Asian region. Production of original animation content for full-length
animated films after four attempts in the past had proven to be unprofitable while the creation of original content animated shorts is
encouraged among undergraduate thesis projects, start-ups and as side projects for animation studios. This paper recalls the
development of social media and its effect in communication, media and advertising, and animation production in the Philippine
setting. We argue that understanding the process and function of social media and the benefit it can bring as an alternative medium
in animation production will help strengthen the industry not only in the creation of original content, advertising, interactive
communication but also in the education system and information dissemination.

Mr. Patrick Lo Makati Hope Christian School, Pakikibaka as Seen in the Philippine
Makati City Social Media Scene
‘Pakikibaka as Seen in the Philippine Social Media Scene’ aims to discuss how pakikibaka, a confrontative surface value embedded
in the work of Virgilio Enriquez (Sikolohiyang Pilipino), is existent in the Philippine social media scene. This paper seeks to identify
how it affects both the maintenance of liberal ideologies and at the same time become a motivator for the revival of populist
movements in the Philippines. With the recent advances in technology, social media has become a pedestal for political shifts
around the world. In an era that promotes neo-liberal ideas, people are able to dive in to more political conversations. Gone are the
days when information is spread through a linear path but creates a dichotomy with the users to both consume and produce media.
It may have its advantages, un-intellectual discussions may also lead to misinformation and worst mud-slinging. Hence, people are
drawn to political propaganda movements that then become a marketing asset of populist leaders. Pakikibaka, in its modern sense,
allows Filipinos to voice out their administrative dilemma. With that, it may be theorized that the Philippine version of neo-populism
was ushered by this surface value. This study delved into previously published researches and saw that with the onslaught of social
media users in the Philippines, people have more ability to build a façade of their idea of a good life, which may include areas of
lifestyle and/or politics. That occurrence may be qualified as a trajectory of one’s psyche. Another scenario that was brought out in
previous researches is the misleading stress that is placed to escalate the mass’s attention in supporting populist ideas. Social
media also helped inform the users and compose criticisms especially in worldview. With the arrival of social media, communication
has changed its model from a one way direction to multistoried with the condition of creators and consumers at many is to many.
Users of these platforms are not only able to consume information but also generate information to be published. On the other hand,
while this liberty to the spread of political information that aides in transparency and spread of democratic messages, this may at the
same time create a social blur of not being able to distinguish what are facts and what are not. Pakikibaka is seen in Filipinos as
they use it to both spread democratic messages and at the same time, evolve into a populistic populace. The masses then form a
distinction between the elite and “the people.” With the existing political history of the Philippines, the Filipinos fall prey for this
movement, resulting to a desire to overthrow an elite leader and have one that is amongst “the people.” Hence, the cooperative
resistant aspect that pakikibaka is encapsulated in this situation. Different are resisting a certain social struggle whilst also uniting
(also known as pakikisama) together to work for one cause.

Mr. Vladimir Villejo Filipino Department, De La Salle Vlogging: Pagbasa sa Filipinong

University, Manila Identidad at Kulturang Popular sa
Pagtatanghal ng Alex Gonzaga Vlog
Ang Vlog o Video Blog ay isang anyo ng pagpapahayag sa sarili sa pamamagitan ng bidyo na lubhang pinalawak ng mainstream
site na youtube (Griffith and Papachirissi, 2010). Sa makabagong panahon, mas lalong lumawak din ang impluwensya ng vlogging
sa mga karaniwang Pilipino na lubos ang pagkakababad sa Internet at Social Media. Ayon kay Michael Charleston B. Chua (2011),
nangingibabaw sa mundo ng cyberspace ang pagiging kwentista ng mga Pilipino dahil sa mga kalinangang bayang isinasalin na sa
mga blog at forum sa Internet at nagmula sa tradisyong pasalita. Tahasang binuwag ng cyberspace ang mga monopolyo ng
paghahatid ng balita at impormasyon na galing sa mga institusyong pangmedia at siyang nagpapalawak sa diskursong Filipino.
Sapagkat bahagi ng blog ang vlogging sa konteksto ng Pilipinas, malinaw itong plataporma ng representasyon ng karanasan ng
mga Filipino na nag-uugat sa kanyang mayamang kultura at kalinangan. Taong 2017 nang magsimulang pasukin ni Alex Gonzaga
(isang artista ng istasyong ABS-CBN) ang mundo ng vlogging sa isang sikat na mainstream site na youtube. Dito mas lumawak ang
kanyang impluwensya sa bilang ng kanyang mga subscriber na umabot na sa limang milyon (5M) at mga views na humigit-
kumulang sa 1 milyon sa bawat vlog na kanyang itinatanghal. Layunin ng papel na ito na matalakay ang piling mga Vlog ni Alex
Gonzaga kung saan susuriin ang mga eksenang sumasalamin sa Filipinong Identidad at maging ang pananaig ng kulturang
Vlogging sa buhay ng mga Pilipino bilang anyo ng pagpapahayag sa sarili. Gamit ang teoryang “Presentation of Self: The
Dramaturgical Model” ni Erving Goffman, susuriing mabuti ang mga palabas batay sa wika at paraan ng komunikasyon upang
maitampok ang mga karanasan at kaakuhang nangingibabaw sa konteksto ng kasalukuyan. Magbabatay rin ang pag-aaral sa mga
konsepto ni Rolando Tolentino na may kinalaman sa Gitnang Uring Fantasya na siyang magpapaliwanag sa pagduyan ng mga
Pilipino sa kulturang popular na nagtatakda ng animo’y fantasyang pamumuhay. Mangingibabaw sa pag-aaral ang tatlong tema sa
papel – talaarawan, midya bilang behikulo ng pagpapahayag ng sarili at pagtatakdang kaakuhan sa konseptong Gitnang Uri.
Bibigyang-diin sa kabuuan ng pag-aaral kung paano naghahari ang kulturang Gitnang Uri na bahagi ng kulturang popular sa mga
Vlog na kagaya ng kay Alex Gonzaga at kung paano nito napalalawak ang impluwensya at paraan ng pagtatakda espasyo hinggil
sa pagpapahayag ng sariling Identidad sa konseptong Filipino.

Mr. John Carlo Cabilao Departamento ng Filipino, Adbokasiya at (Cyber)Pornograpiya:

University of the Philippines Los Identidad at Sekswalidad sa Alter
Banos Rural High School, Los Community ng Twitter
Baños, Laguna
Kasabay ng pagbabagong dala ng pag-unlad ng teknolohiya ay umuusbong ang mga platapormang pangkomunikasyon tulad ng
mga social networking site (SNS) na nagsisilbing daluyan ng pakikipag-ugnayan at pakikipagkapwa ng mga online user. Isa sa mga
popular na SNS ang Twitter kung saan maaaring bumuo ang isang indibidwal ng kaniyang persona na maaaring lantad/hayag o
kaya naman ay tago o anonymous. Lantad/hayag kung ipinapakita ng user ang kaniyang pagkatao: larawang kita ang mukha, mga
nagaganap sa kaniyang buhay na naisasapubliko, mga mahahalagang impormasyon tungkol sa kaniya at iba pa. Nagiging tago o
anonymous naman ang user kapag hindi niya ipinapakita sa mga larawan ang kaniyang mukha at walang tweet ng mga
impormasyon tungkol sa kaniyang sarili lalo na ng kaniyang pangalan na itinatago sa pamamagitan ng paggamit niya ng
pseudonym o ambigous na username. Sa pag-aaral na ito, kinikilala sila bilang Alter—mga user na kadalasang nagpapakita ng
ekspresyong sekswal—na nakabubuo ng isang komunidad na tinatawag na Alter community. Dahil sa institusyunalisasyon ng
patriyarka at misoginismo dala ng pananakop sa atin ng mga dayuhan, ang Alter bilang pugad ng LGBT+ na ang karamihan ay
hindi kabilang sa tinatawag na gender binary (lalaki at babae) ay humanap ng paraan upang manatili sa sirkulasyon ng mundo kahit
pa sa tago at liblib na mundo ng birtwal na realidad. Sa kabuoan, itinatampok sa pag-aaral na ito ang nabubuong identidad ng Alter
community mula sa dalawang pananaw: panloob (pansariling konsepto ng Alter) at panlabas (konsepto ng tumitingin sa Alter
community). Kasama ng pagdalumat sa identidad ay ang pag-unawa sa online at offline na sekswalidad ng mga Alter kung saan
umuusbong ang dikotomiya ng adbokasiya at (cyber)pornograpiya. Lumalabas sa birtwal na etnograpiya ng Alter community na
laganap sa komunidad na ito ang cyberpornograpiya (mga larawan at bidyong sekswal) na ang ilan ay hindi pinahihintulutang
ipamahagi lalo pa’t labag sa batas. Nasa anyo ito ng mga freebie/boso videos (sex scandal), trade o selling, at subscription sa mga
account na nag-aalok ng mga sex video at nude photos ng mga kabataang maganda ang katawan at masasabing may itsura. Sa
kabilang banda, binabago ng ilang Alter ang negatibong pagtingin sa kanilang komunidad sa pamamagitan ng pagpapalawak ng
kaalaman hinggil sa ligtas at maingat na pakikipagtalik at pakikipagrelasyon, HIV/AIDS at iba pang sexually transmitted disease, at
pamamahagi ng mga freebie (relos, school materials, sapatos, bags, gadgets at iba pa) bilang panlaban sa mga sexual freebies.
May pagkakataong nagiging kritikal din ang Alter community pagdating sa usapin ng politika sa mga tweet hinggil sa mga
napapanahong isyung panlipunan na nakakaapekto sa bayan. Bagaman may stigmang nakakabit sa Alter community, ang pag-iral
ng komunidad ay isang oportunidad sa mga Alter para sa kanilang eksplorasyon at ekspresyong pansarili (na nagiging kolektibo),

12
sekswal man ito o hindi, na humihingi ng pang-unawa at pagkilala sa mga hindi nakakaintindi.

Mr. Jerom Relayo; & College of Arts and Sciences, Exploring Online Gamers’ Word: A Micro
Mr. Richard Castor Central Bicol State University of Ethnographic Research
Agriculture-Calabanga Campus,
Calabanga, Camarines Sur
This research describes the qualities of online characters as projected by gamers of League of Legends, one of the online games
widely played by millennials in the Philippines. Particularly, it aims to answer the following questions: (1) What are the
characteristics of online gamers in terms of (a) language register (b) jargons shared, and (c) online behaviors, and (2) What are the
factors that lead millennials to play online games? A micro-ethnographic research design was followed in achieving the objectives
for this research. The researcher immersed for with the research participants for five days and has carefully note through
observations and interviews the culture of online gamers. The characteristics of the online behaviors of online gamers are (1)
strategic, this could be in the form of (a) a surprise attack to an enemy by hiding in bushes, (b) an escape from an attack of an
enemy, (c) a protection to teammates who have shorter life range, (d) a guide, an advice, and/or instructions to teammates to attack
enemies while they are away or wiped out, (e) a deployment where to position each teammate; (2) collaborative, this can be seen
(a) on how each player has his or her place assignment even before the start of the game, (b) in the varied roles of the players
specifically, while other players are attacking, others are farming and still others are hiding in bushes. (c) on how they are attacking
as a team; (3) inquisitive is among the characteristics of online gamers. They post questions in the chat box although out the game.
Examples of the questions posted by the participants are as follow: (a) “bat nag quit?”, (b) “anyare?”, (c) “san ka be?”, and (d)
kawyongkanina?”. These questions are directives as their illocutionary meaning. “bat nag quit ka?” may imply that a certain gamer
must return in the game. “Anyare could mean a request for clarification. While “kaw yong kanina” could mean verification; (4)
optimistic. The chat box is being filled with positive comments like “matibayon ka,” “nice one,” and by sending positive emoticons.
These optimistic comments develop good will with other online gamers and may build friendships even outside the digital world.
Online behaviors, drawn from the participants specifically, (1) strategic (2) collaborative (3) inquisitive, and (4) optimistic are also
employed by the participants in other situations such as during group activities in school or answering an exam. Furthermore, these
online behaviors affect the way they handle stress and make a decision. Among the factors identified that might lead millennials to
play online games is stress-reliever. Faced with a lot of life stressors, life family problems, academic loads, love life and daily work,
millennials are always in-search of stress reliever, one of which is playing online games. Moreover, building friendships while
playing online games is identified as factor that lead millennials to play online games. This is affirmed by Beavis (2015) and Mayra
(2016) who claim that online gamers’ culture affects varied aspects of life nowadays which range from cognitive, linguistics and
sociocultural practices. In the case of this study, friendship is nurtured by playing online games. Another factor why millennials are
hooked with online games is entertainment which is its innate feature. Millennials are being entertained by online games that might
lead to negative effects which are: memory loss, low academic performance, poor appetite or obesity, and addiction if not
addressed properly by significant others like parents and teachers. These negative effects are strengthened by the findings that
cyberbullying can be one of the effects of online games and these toxic behaviors need further studies. This research recommends:
(1) Explore more the culture of online gamers through the use of other online games format widely used by millennials like Rules of
Survival (ROS), Point Blank (PB), and Dota 2. (2) Document other aspects of the culture of millennials like their dreams, joys, and
travails, and unconsciousness and (3) Determine the level of addiction of millennials toward online games.

Panel B1: Studies on Philippine Popular Culture

Day 1 (May 9, 1:45-4:15)
Ms. Baby Jean Jose Filipino Department, Central Luzon Iba't Ibang Pag-ariba ng mga Lady
State University, Munoz, Nueva Gaga: Pagsilip, Pagkapa at Pagdalumat
Ecija sa mga Panulat ni Jack A. Alvarez
Kinikilala ang panitikan bilang lunsaran ng kaakuhan ng isang manunulat at pagpapakilala sa pook na pinagluwalan nito.
Maituturing din itong talaan ng buhay sapagkat dito naisisiwalat ng tao sa malikhaing paraan ang kulay ng kanyang buhay, ang
buhay ng kanyang daigdig, ang daigdig na kinabibilangan at pinapangarap (Villafuerte, et al. 2012, p 1). Sa pag-aaral na ito
binigyang tuon ang dagli kung saan pinakahulugan ito ni Alvarez (2015) bilang isang porma ng isang maikling sulatin o panitikang
tuluyan-- prosa,hindi tula-sa wikang Tagalog. Tunay ngang malaki ang gampanin ng panunuring pampanitikan upang makilala ang
kahubdan at kabuuan ng isang katha. Ito ay isang pagtatangkang disiplina para higit na mabigyang-halaga at maunawaan ang
isang akdang pampanitikan. Maraming dulog o lapit ang maaaring magamit rito, tulad halimbawa ng Defamiliarisasyon, Bagong
Kristismo Postmodernismo at Queer. Totoong isang paghabi at muling paglikha ng lipunan ang daigdig ng mga manunulat. Sa
kanilang katha, nalalantad ang pagsusumikap na mahagip at mabihag ang realidad ng buhay – karanasan sa pangingibang bansa,
tunggalian ng mga bansa, pagbabago’t pagsusumakit sa kapaligiran, pagkahumaling ng tao sa kapritso ng pagkilala’t tagumpay,
kahirapan, pagpapakilala sa isang pook, at simpleng kalalagayan ng tao sa lipunang kinabibilangan. Anumang katha ay posibleng
ekstensyon ng sariling buhay ng manunulat, maaaring ang wika at istilo ng mga ito nagbabago upang umangkop sa dila at puso ng
target na mambabasa. Sa pamamagitan ng panunuring pangnilalaman gamit ang dulog postmodernimso at queer, ang mga
sumusunod ang resulta: Isang kontemporaryong manunulat na maituturing si Jack Alvarez dahil na rin sa kanyang istilo wika , tema
at ideolohiyang ginagamit ay pasok sa tuntungan ng kontemporaryong panitikan—maingat na may pagbalikwas. Nakabase siya
ngayon sa Saudi Arabial bilang General Secretary sa isang kompanya , Tubong Cagayan De Oro siya, at panganay sa tatlong
magkakapatid. Dagli ang sentro ng mga sulatin ni Ms. Jack. Karaniwan sa mga tauhan ng kanyang katha ay mga migranteng Pinoy
na may iba’t ibang danas sa mga nakakasalumuhang dayuhan at kapwa Pinoy. Tinatalakay ng kanyang mga dagli ang
diskriminasyon, pagkakanya-kanya ng mga lahi, prostitusyon, kahirapan, panggagantso at pag-ibig. Kung gayon paksain nito ang
ekonomikal, kultural at sosyal na isyu sa kanyang katha. Pinaghalong pormal at di pormal na wika nag ginamit ni Ms. Jack sa
kanyang kathang ILG at nakatulong ang paggamit ng bernakular na wika at Arabic upang mapalutang ang pagiging makatotohanan
ng katha. Tatak ng maituturing ni Ms. Jack ang istilong autobiaografikal at confessional. Natatangi dahil higit na mapangahas ang
pagpapasilip ng ilang bahagi ng kahubdan nito. Representasyon ng iba’t ibang Lady Gaga ang tagapagsalaysay na “ako”.
Kinakatawan nito ang lipunan ng mga OFWng nakararanas ng pagtatangi at diskriminasyon. Reresentasyon din ng babaeng
nagpanggap na hipag ni Abdullah ang mga tao o Pinoy na nagagawang manloko para sa sariling kapritsuhan. Kinakatawan naman
ng mama at kapatid ang pamilyang naiiwan ng mga OFW at si Salman ay representasyon ng lalaking may kakayanang magmahal
nang buo. Kapwa representasyon ng Pilipino at Arabo ang mga tauhang gnamit sa dagli. Naiaangat ng anumang kathang Pinoy
ang panitikang Pilipino kung nakalakip dito ang puso ng awtor, at tunay ngang hindi lamang kwento ang nasasalat dito, kundi puso.

Ms. Daniela Maria Interdisciplinary Studies Correlation Between Internet Anxiety and
Santos Department, Far Eastern Internet Use of Digital Immigrants
University, Manila
This paper reports a study that investigates the correlation between internet anxiety and its factors to the internet use of digital
immigrants. The study will involve 30 participants aging from 60 years old and above and are registered members of Senior Citizens
of the Philippines. The participants will be asked to complete a survey that will identify their levels of internet anxiety, as well as the
sources of internet anxiety such as computer anxiety, computer self-efficacy, personal innovativeness in information technology and
lastly their belief in technology. The result will then be compared to the result of another survey that would identify the frequency of
the participants’ use of internet applications like facebook, twitter, instagram, fb messenger, email, online banking, online shopping
applications and youtube. The study aims to identify which sources of internet anxiety highly influence the internet anxiety of digital
immigrants and what would be the relationship of the levels of internet anxiety to the internet usage of digital immigrants. According
to POPCOM or Commission on Population "By year-end 2018 there will be 8,013,059 Filipinos over 60, constituting 8.2% of
Filipinos. Of this group, 5,082,049 will be 65 and older. Most countries are considered aging if they have at least 7% of the
population over 65 years old,". (https://news.abs-cbn.com/news/01/03/18/philippines-moving-toward-aging-population-popcom).
With an increasing number of senior citizens in the Philippines, it’s important that we empower them with knowledge and skills to
help them adapt in today’s modern time. Not only will this help them grow as a person by gaining new knowledge but this would also
help the society in general. However, being a digital immigrant has an effect as to how an elder perceives technology. Thus, it can
become an obstacle for them to fully take advantage of technology. This is why it’s important to know the factors that contribute to
the negative perception of elders towards technology which causes Internet anxiety. In 2007 a research study conducted by Jason
13
Benett Thatcher and his group entitled “Internet anxiety: An empirical study of the effects of personality, beliefs, and social support”
was published. The study includes how personality, beliefs and social support influence internet anxiety. Another study was made
on the same year by Richard Joiner and his group entitled “The relationship between Internet identification, Internet anxiety and
Internet use”. The result of their study showed a negative relationship between Internet Anxiety and Internet Use which means that
people who are more anxious to use internet would use internet less compared to those who have high Internet Identification that
showed positive significant relationship to their internet use. (Joiner, Brosnan, Duffield, Gavin & Maras, 2007). This study would be
using the concept of Thatcher’s and Joiner’s, however it will add another element to the existing equation: the internet use of digital
immigrants. The study aims to identify the relationship between internet anxiety and internet use of digital immigrants by observing
how an increase or decrease in internet anxiety, through improvements in the effects of the sources identified by Thatcher, would
affect their internet use.

Mr. Jorge Cuibillas Tanggapan ng Larangan ng Penomenolohikal na Pag-aaral tungkol

Filipino, Far Eastern University, sa Pag-aalaga ng Aso sa Lipunang
Manila Pilipino
Naging bahagi na sa buhay ng mga Pilipino ang pag-aalaga ng aso. Sinasabi ring ang pag-aalaga ng aso, bilang isa sa mga kultura
ng Pilipino ay halos kasintanda na (nga) ng pagkalalang sa mundo. Patuloy man ang tradisyunal na paraan ng pag-aalaga ng aso,
hindi naman naiwasan ng mga indibidwal na sumunod at/o makiayon sa bagong paraan ng pag-aalaga nito. Naging batayan na ng
mga Pilipino ang tradisyunal maging ang modernong paraan ng pag-aalaga ng aso upang mahalin at pagbutihin ang gawaing ito.
Hindi rin maikakaila na ang mga Pilipino ay may taglay na pagmamahal at pagmamalasakit sa aso. Ang mga aso bilang man’s best
friend at ang tao bilang tagapag-alaga nito (ugnayang amo at aso) ang isa sa mga nais bigyang-pansin ng pananaliksik na ito.
Kasama ang paglalahad ng danas, dama at malasakit ng mga respondente mula sa kanilang naratibo. Gayundin ang ang mga
espasyong nagsumikap na maisakatuparan ang kanilang mga gawain at obligasyon o gampanin para sa mga alagang aso, hindi
lamang bilang tagapagbantay ng mga bahay, kundi maging isa sa mga tunay nilang kaibigan at ituring na parang tunay na
kapamilya. Natulungan ang pag-aaral na ito sa/ang pagdalumat ng iba’t ibang kostumbre, kagawian at kaugalian sa kultura ng pag-
aalaga ng aso sa lipunang Pilipino. Sa kasalukuyan, maraming indibidwal ang nagkakahilig sa pag-aalaga ng aso. Sumigla ang
gawaing ito, hindi lamang sa pamamagitan ng indibidwal at pamilya, maging ang mga veterinarian na tumutulong sa
pangangailangang pangkalusugan ng mga aso. Gayundin, ang hindi mapigilang pagdami at pag-unlad ng mga negosyo o
hanapbuhay gaya ng veterinary clinic, dog hospital, pet store, dog hotel/dorm/boarding, dog restaurant/café, dog school/training
school, at pet cemetery and cremation. Dumarami na rin ang mga estudyanteng kumukuha ng kursong Doctor of Veterinary
Medicine. Ang pag-aaral na ito ay paglalahad ng penomenolohiya ng kultura pag-aalaga ng aso sa lipunang Pilipino sa
kasalukuyan. Kasamang tinalakay mula rito ang iba’t ibang espayong may kaugnayan sa buhay ng mga aso upang patuloy na
nagmulat sa kamalayan ng mga tao sa pagbibigay nang wasto, makabagong kaalaman at kasanayan sa pag-aalaga ng aso sa
lipunang Pilipino upang patuloy nitong maisakatuparan ang pantay na pagtingin, pagkalinga at pagmamalasakit sa mga tinaguriang
man’s best friend. Maging upang sa kabila ng lahat ay mapatibay at mapanatili ang ugnayan ng tao at aso sa isa’t isa bilang
dakilang nilikha ng Dios. Ang penomenolohiya ng pag-aalaga ng aso ay matagal nang umiiral sa lipunang Pilipino. Kipapalooban ito
ng tradisyunal at modernong paraan ng pag-aalaga ng aso kung saan sangkot ang mga danas, dama at malasakit, maging ang
mga pangunahing gawain at tungkulin ng tao sa larangang ito. Gayundin ang mga tiyak na espasyong patuloy ang pagtugon sa
mga pangangailangan ng mga aso. Maging ang pagtiyak sa pagkakaloob ng sapat at angkop na tulong, hindi lamang sa mga aso,
kundi maging sa mga tagapag-alaga nito. Sa bahaging ito, nais ipakita ang iba’t ibang pagbabago sa kultura ng pag-aalaga ng aso
sa lipunang Pilipino upang mailahad ang mga hamon (challenges) na kinaharap at/o kinakaharap ng mga respondent/espasyo sa
pag-aalaga ng aso. Ang bahaging ito ay isa sa mga magsisilbing gabay at tuntungan ng pag-aaral upang masuring mabuti ang
pagbabagong nagaganap sa kultura ng pag-aalaga ng aso. Isa sa mga suliranin ng bansang Pilipinas ay ang pagdami ng bilang ng
mga asong kalye. Bukod pa rito, ang talamak na bentahan ng karne ng aso (dog meat trading) na mahigpit na ipinagbabawal ng
batas. Kaalinsabay rin nito ang pagmamalupit ng ilan sa mga taong walang awa sa mga aso. Hindi maikakailang nagkalat halos sa
iba’t ibang lansangan ng bansa ang mga asong walang kumukupkop o nag-aalaga sa mga ito. Sabi nga ng ilang taong mahilig
mag-alaga ng aso, na kung hindi mo kayang ibigay ang pangangailangan ng aso, huwag ka na lamang kumuha o mag-alaga nito.
Baka kalaunan ay mapabayaan lamang ito at hayaang gumala-gala na lamang sa lansangan. Kaya’t nararapat na buo ang
malasakit at may kakayahang pasanin o balikatin ang responsibilidad ng mga nagnanais na mag-alaga ng aso. Upang sa gayon ay
mabawasan o makontrol ang pagmamalupit ng tao para sa mga aso. Maiiwasan ang hindi mabuting pagtrato sa mga aso kung ang
tao mismo ay magiging responsableng nagmamay-ari para sa kanilang mga alagang aso. Pakaisiping lagi na walang asong
magugutom, gagala sa lansangan, magkakasit at mamamatay kung walang taong magpapabaya sa pagbibigay ng pangunahing
pangangailangan ng alagang aso. Sa kabuuan ng papel na ito, binigyan ng talakay ang iba’t ibang espasyo na mayroong
mahalagang kaugnayan at gampanin sa mga aso, gaya ng 1) pamilya o ang mga tahanang-bukas sa pagtanggapa sa mga aso; 2)
ang mga tindahan ng mga pagkain, kagamitan, aksesorya at iba pang pangangailangan ng mga aso; 3) ang mga clinic at hospital
ng mga aso, kasama ang mga Vet at DVM Students; 4) ang mga pet hotel/dorm/boarding; 5) ang pet salon at groomers; 6) ang dog
restaurant/café; 7) ang dog school at training school; 8) ang NGO at ilang samahan o organisasyon; 9) ang mga face book group; at
10) ang libingan ng mga aso. Nakita rin sa kabuuan ng papel ang iba’t ibang karanasan (danas), damdamin (dama) at pagpapakita
ng malasakit (concern) sa mga aso, hindi lamang ng mga dog parent, dog lover, animal lover at pet lover kundi maging ng mga
espasyong patuloy ang pagyabong ng karanasan, damdamin at pagpapakita ng malasakit para sa tinaguriang humanity’s best
friend (aso).

Ms. Johannah Mari Literature Department, De La Salle A Comparative Analysis of the Power
Felicilda University, Manila Dynamics between the Characters of
Walang Iwanan and SBF (Single Brown
Female) Using the Gricean Maxims and
Politeness Theory
Playwrights reflect the complexity of human relationships in their work, especially when drafting dialogues. Our relationships with
each other are often multi-layered and it is best illustrated in how we communicate. Understanding the intricacies of the spoken
word in correlation with its context is best explained using the tenets of Pragmatics. However, in both the study of Drama and
Linguistics using plays as text has been overlooked. In this regard, it may be argued that a study regarding this topic is imperative to
be examined upon and be placed under the specificity of Philippine literature/drama. This paper intends to demonstrate how
Politeness Strategies and Gricean Maxims can be applied to flesh out the characters’ relation dynamics in two Filipino dramatic
texts (two one-act plays): Rene Villanueva’s Walang Iwanan and Jose Victor Torres’ SBF (Sing Brown Female). The plays selected
in this study were first performed in Rajah Sulayman Theater in Fort Santiago as part of Dulaang Laboratoryo. They both present
sets of characters whose gender or power relations and dynamics are subtly subverted and reversed. This research is particularly
interested in understanding the implicatures, through Grice’s Maxims, included by the playwrights to deepen the relationship
between their characters without being overly overt. Another theory used is the Politeness theory whose strategies may be used to
alter the social relationships of the characters or participants in the conversation. In both plays, the different uses of the politeness
strategies showcased their need to control the power in their dynamics with each other. When the character uses positive
politeness, they normally seek to have a good relationship with the other person at that moment. In instances in which they show
their negative face by going on bald-on record, they establish or claim their dominance over the other person as they are not afraid
to be viewed negatively by the other. The inconsistencies in the strategies they use show that in the course of the conversation or of
time, their attitude or perception of the other changes as well. The way they converse is also indicative of how they play with power
in their relationships. For both plays, flouting or the non-observance of the maxim of Relation implies that the speaker is rearing the
conversation towards the topic they desire. As for the non-observance of the maxim of Quantity and Manner, this was done during
situations in which they don’t want to deal with grave issues concerning their personal life. The plays properly showcased that
gaining the power in a relationship need not stem from money or social status, it can be claimed through the simple act of
conversing. In choosing the proper strategy of politeness and in deciding whether to be cooperative in a conversation can tip the
scale to either side. In the case of these texts, it was those who occupied the lower status in society who stood on higher ground in
relation to their significant others.

14
Dr. Rhochie Avelino Philosophy Department, University Ang Krisis-Eksistential sa Hari ng
Matienzo of Santo Tomas, Manila Kalsada: Isang Pamimenolohiya sa
Jeepney
Nuong dekada ‘50, nagsimulang i-recycle ng mga Pilipino ang Willys Type Jeep na iniwan ng mga sundalong Amerikano nuong
panahon ng pananakop. Sinalamin nito ang pagkamaparaan ng mga Pinoy ng kanilang pinahaba ang likurang bahagi nito upang
umangkop sa pang araw-araw na gamit. Sa kasalukuyan, mayroong humigit-kumulang na 180,000 pumapasadang jeepney sa
buong bansa. Kung kaya’t, tinagurian din ng “Hari ng Kalsada”. Sa loob ng jeepney, masasaksihan ang ibat’ ibang karanasang
indibidwal na sumasalamin din sa panlipunang ugnayan, pagpapahalagang pagpapakatao, at mga aral natatangi lamang sa
transportasyong ito. Isa na dito ang interaksyon namamagitan sa mga pasahero at maging sa nagmamaneho; ang mga palamuti at
disenyong sumasalamin sa pananaw, paniniwala o simpleng pagpapahayag lamang ng may ari nito. Dahil dito, ang jeepney ay
naging mahalagang tulay ng komunikasyon ng kultura at paniniwla ng maraming Pilipino. Sa kabila ng mahalagang gampaning ito,
marami sa mga sasakyang ito ay luma at hindi na epektibo dahil sa madalas na paggamit nito. Dahil dito ang minsang naging hari
ng lansangan ay naging simbulo ng trapiko, polusyon, kapabayaan, at minsan kawalan ng disiplina at pagpapahalaga sa kalinisan.
Nuong 2016, kasama sa lumagda ang Pilipina sa United Nations Paris Climate Change Agreement. Ito na naglalayong maibaba
pandaigdigang temperatura sa pamamagitan ng tuluyang pag-iwas sa paggamit ng carbon at pagtangkilik sa resiklikong enerhiya.
Bunga nito ay ang proyekto ng pamahalan: “Public Utility Modernization Program of 2017”. Ito’y naglalayong gawing epektibo at
makakalikasan ang pampublikong transportasyon. Ito rin ay nangangahulugan ng pagbabagong anyo gamit ang mga makabagong
teknolohiya at ang tiyak na pagwawakas ng disensyong nakagisnang “jeepney”. Ang papel na ito nagnanais silipin ang programang
ito ng pamahalaan sa lente ng eksistentialismo, partikular na sa mga tema may kinalaman pagpapakatao at ugnayan ng mga ito-
mga sangkap ng makabuluhanng pamumuhay. Aking papatunayan na lubhang maapektuhan ng modernisasyon ito ang mayamang
kaugaliang Pilipino sa loob ng jeepney na may elementong eksistential. Ito nahahati tatlong bahagi: ang pagsasalarawan sa
penomenon ng jeepney sa Pilipinas; ang mga detalye ng batas-modernisasyon; panghuli ay ang pagtanaw sa mga implikasyon nito
sa lente ng mga piling tema ng eksistentialismo.

Ms. Caren Doblado Filipino Department, Benigno Masusing Pagsipat sa Imortalidad ng

"Ninoy" S. Aquino High School, Imahe ni Cardo sa Teleseryeng “Ang
Makati City Probinsyano”
Ang pangunahing layunin ng pananaliksik na ito ay masusing masipat ang imortalidad ng imahe ni Cardo sa Teleseryeng “Ang
Probinsyano”. Sinuri ng mananaliksik ang pangunahing tauhan na si Cardo sa paraang palarawan o deskriptibo. Naging pokus ang
tauhang si Cardo Dalisay partikular sa pagiging imortal ng kanyang imahe bilang pangunahing tauhan sa bahagi ng teleserye. Ang
panonood sa telebisyon ang pinakagamiting libangan ng mga Pilipino ngayon. Isa sa pinakapaboritong panoorin sa telebisyon ay
ang mga teleserye.Ang panonood ng mga teleserye ay isa lamang sa mga gawaing pampalipas oras ng mga Pilipino. Iba-iba ang
panlasa ng mga manonood kaya may mga teleseryeng hindi nagtatagal sa mainstream at may ilan namang talagang inaabangan
mula sa pagsisimula nito at kinapapanabikan ang maaaring magiging wakas nito tulad ng teleseryeng “FPJ’s Ang Probinsiyano”.
Ipinakikilala sa teleseryeng “Ang Probinsyano” ang karakter na si Ricardo Dalisay o mas kilala ng lahat na si Cardo. Ang kuwento
ng teleseryeng ito ay mula sa original na pelikula na may katulad na pamagat noong 1997 na ginampanan naman ni Fernando Poe
Jr. Ito ay nagsimula noong ika-28 ng Setyembre 2015 at hanggang sa kasalukuyan ang matimtimang pa ring sinusubaybayan ng
mga manonood. Sa kasalukuyan ito ay ginampanan ni Coco Martin. Pinatutunayan ng LionhearTV ang kasikatan ng teleseryeng
“Ang Probinsiyano” sa kanilang rating na 45% sa buwan ng Hunyo taong 2018. Ayon sa tala ng samahang ito, “FPJ’s Ang
Probinsiyano” ang nananatiling pinakapinanonood ng nakararaming Pilipino laban sa katapat nitong palabas sa ibang mga tsanel.
Matapos ang pagsipat ay natuklasan ang mga sumusunod: a. Inilalapit ng teleserye ang mga mamamayan sa mga usaping
pambayan sapagkat ang takbo ng mga pangyayari ay sumasalamin sa tunay na kalagayan ng mga tao sa lipunan na tulad ni Cardo
ito ay kanyang nararanasan. b. Isa sa nagpapakulay sa teleserye ay ang mga kaibigan, kapamilya, kasama ni Cardo sa trabaho at
mga iba pang karakter na may kanya-kanyang papel na ginagampanan upang maging maganda at kapana-panabik ang pangyayari
sa kuwento at upang mapalabas ang aral tulad ng katapatan, katapangan, kahalagahan ng pagkakaibigan, pagiging matatag sa
kabila ng pagsubok sa buhay at iba pa. c. Sumasalamin ito sa larawan ng pamilyang Pilipino na tulad ni Cardo ang pagmamahal at
pagpapahalaga sa pamilya ang siyang mangingibabaw kaya naman nakuha nito ang panlasa ng bawat manonood. d. Nagbago ang
karakter ni Cardo sa iba pang karakter na naging dahilan upang mapalawak ang takbo ng mga pangyayari at kasangkutan ng
marami at iba-ibang tauhan. Batay sa mga natuklasan sa isinagawang pag-aaral, nabuo ang mga sumusunod: a. Ang tema ng
teleserye ay napapanahon na nagsiwalat ng tunay na kalagayan ng lipunan upang maiugnay ang tiyak na pangyayari sa
pansariling karanasan. b. Ang teleserye ay naglalarawan ng tunay na kalagayan ng isang Pilipino na tulad ni Cardo punung-puno
ito ng pakikihamok na naging dahilan upang ag bawat manonood ay magkaroon ng ugnayan sa mga pangyayari. c. Ang pamilya ay
mahalagang pundasyon sa pagkakakilanlan ng isang indibidwal sa kanyang pagkatao. d. Ang pagbabago-bago ng karakter ni
Cardo ay nakatulong ng malaki upang maging higit na kapana-panabik sa mga manonood ang tagpo ng teleserye at magbigay
daan sa pagiging imortalidad ng kanyang karakter. Higit na mapapahalagahan ang imortalidad ng karakter ni Cardo kung
isasaalang-alang ang mga rekomendasyong nabuo batay sa natutuhan at konklusyon sa isinagawang pag-aaral. a. Iakma ang
tema ng pagtalakay sa teleserye sa kalagayan ng lipunan upang maipakita ni Cardo ang tunay na imahe ng kanyang pagkatao
batay sa tiyak na sitwasyon. b. Pag-ibayuhin pa ang karakter ni Cardo bilang imortal sapagkat tulad ng maraming Pilipino bagamat
maraming nagiging pagsubok sa buhay ay nanatiling lumalaban sa anumang pagsubok. c. Pamilya ang ugat ng pagkakakilanlan sa
sarili ng isang indibidwal kaya marapat lamang na maging pundasyon ito ng lipunan bilang pinakamaliit na yunit. d. Ang pabago-
bagong karakter ni Cardo ay napalapit sa puso ng mga manonood kaya kailangang panatilihin ito upang maging inspirasyon isa
iba.

Mr. Raymon Carlo Department of Languages and 3D: Pagsusuri sa mga Piling Spoken
Orsal Mass Communication, Cavite Word Poetry ni Juan Miguel Severo
State University, Indang, Cavite
Ang spoken word poetry ay masasabing isa sa modernong pagbabago sa tradisyonal na panulaan na nakatuon sa sining ng
pagtatanghal, tugmaan at word play na naghahatid ng isang kuwento. Ito ay maihahalintulad sa rap ngunit walang musika. Ang
ganitong uri ng panulaan ay maaaring isinulat bago pa man ang pagtatanghal o kaya naman ay kusa o spontaneous. Maituturing ito
na malayang pagtula gayong wala itong sinusunod na bilang ng taludtod at wala ring iisang pamamaraan kung paano ito
ipinahahayag. Layunin ng papel na ito na mailarawan ang estruktura, nilalaman, at estilo ng pagtatanghal ng artist sa bawat spoken
word poetry. Bibigyang tuon ang 3D: Diin na tumutukoy sa nilalaman, Dating para sa estruktura, at para sa Damdamin sa
estilo/paraan ng pagtatanghal ng spoken word artist. Gamit ang teoryang Bagong Kritisismo, inaasahang mailalarawan ang Diin,
Dating, at Damdamin ng mga spoken word poetry ni Juan Miguel Severo.

Ms. Freddielyn Department of Language Pagsusuri sa Personal na Salaysay ng

Pontemayor Education, Central Mindanao mga Piling "Batikan" Gamit ang Dalumat
University, Musuan, Maramag, ng Loob, Labas, Lalim, at Lawak
Bukidnon
Ang sining ng pagbabatik ay matagal nang naidokumento at patuloy pa rin na idinidokumento ng marami. Ang isang batikan ay
malayang pumili ng mga imahe na ituturok sa kanyang balat. Ang mga imaheng ito ay maaaring inirerepresenta sa iba’t ibang anyo
gaya ng salita, numero, mga linggwistikong pigura, ikonograpiya batay sa kanyang relihiyon, pamana ng kanyang pamilya, lahi o
kultura, impluwensya ng mahalagang tao gaya ng kaibigan, pamilya o mga popular na tao sa lipunan, imahe ng hayop, halaman, at
abstraktong mga hugis at linya na ibinatay sa malikhaing kaisipan kapwa ng batikan at mambabatik. Ang pag-aaral ay nakatuon sa
personal na salaysay ng mga piling “batikan” gamit ang iskema ng loob, labas, lalim, at lawak ni Covar. Ginamit ang terminong
“batikan” sa mga indibidwal na nagtataglay ng tatu sa katawan. Ang dalumat ng Pagkataong Pilipino ni Covar na inihambing niya sa
isang banga na may loob, labas, lalim, at lawak ay binigyan ng panibagong-kahulugan ng mananaliksik batay sa konsepto ng
pagbabatik. Kaugnay ng konsepto ng loob na inirerepresenta ng identidad o katauhan ng isang batikan. Ang labas ay tumutukoy sa
mismong batik o tatu sa katawan. Ang lalim ay pumapatungkol sa higit na malalim na pagpapakahulugan ng isang batikan, at ang
lawak naman ay tumatalakay sa ugnayan ng mga batik sa espasyong ginagalawan ng isang batikan. Napag-alaman na ang mga
batik ng bawat indibidwal ay kapwa may direktang ugnayan ng kanyang sariling identidad, sariling pagpapahayag, pagmamahal sa
sarili, pamilya at karelasyon, pananampalataya, pagkahilig sa isang bagay, pagbalikwas sa istiryotipo ng lipunan, pagpapahalaga

15
sa isang mahalagang bagay, tao o propesyon at mga karanasang di malilimutan.. Ang mga batik ng indbidwal ay salamin ng
kanyang pagkatao, hangarin, pangarap, pighati, at pag-asa. Kaya, nilayon ng papel na maipresenta ang iba’t ibang imahe/larawan
ng batik at pagpapakahulugan ng bawat batikan at mga kwentong nasa likod ng mga imaheng nakatatak sa kanilang balat.

Panel B2: Philippine Poetry

Day 1 (May 9, 1:45-4:15)
Dr. Jose Alejandro Social Sciences Department, De Sining ng Pakikisangkot: Ang Pilosopiya
Tenorio La Salle University-Dasmariñas, sa Panitikan ni Amado V. Hernandez
Dasmariñas City (1951-1970)
Mithiin ng panulat na ito na bigyan ng malalim na pagpapakahulugan ang ugnayan sa pagitan panitikan at pilosopiya. Ito ay sa
pamamagitan ng pagtukoy na ang panitikan ay hindi lamang isang pagsasama-sama ng mga titik kundi isang kalipunan na
tumutukoy sa mga tunay at mga radikal na kaganapan ng ating buhay; isang buhay na punong-puno ng kabalintuan. Tulad ng
panitikan, layon ng bawat tao na bigyang kaganapan ang buhay sa pamamagitan ng paghahanap ng tunay na kabuluhan nito. Ang
“pagkakasangkot” nito sa kabalintunaan ng buhay at karanasan, ang paglalarawan ng tunay na mga pangyayari, ang
makatototahang paglalahad ng kaganapan ng buhay at iba pang matataas na adhikain ng bawat tao ang tunay na layunin ng
awtentikong panitikan. Maaaring hindi layon ng bawat akda o manunulat na tahasang bigyan ng karampatang tugon ang bawat
konseptong inihahayag dito, subalit ang pagsisiwalat pa lamang ng bawat manunulat ng mga tunay na pangyayari ng kanyang
buhay, maging ng isang lipunan ay isa ng malaking kontribusyon. Ang mga panulat na nagmumula sa kalooban ay hindi lamang
maituturing na isang kathang-isip kundi galing sa imahinasyong radikal mula sa balintunang karanasan; at ito ay maituturing na
tunay na esensya ng isang buhay na panitikan.

Mr. Jonathan Geronimo Senior High School Department, Poetika ng Krisis at Paninindigan: Ang
Unibersidad ng Santo Tomas, Diyalektika sa Naratibo ng Pakikibaka,
Manila Piitan at Panulat ng mga
Kontemporanyong Manunulat na
Bilanggong Politikal
May mahabang tradisyon ang “prison writing/pag-akda ng panitikang piitan” sa karanasang Pilipino. Maraming akdang Filipino ang
nahubog sa mga piitan at nagsilbing tinig at deklarasyon ng kanilang paninindigan, at nagsisilbing alternatibong kasaysayang
Pilipino. Ilan sa matitingkad na pananda sa kasaysayan ang mga akda nina Francisco Baltazar at Amado V. Hernandez, na
itinanghal ang piitan bilang materyal na karanasan at alegorya ng umiiral na pambansang kalagayan sa kinasasangkutang
panahon. Sa ganitong pangyayari, dapat unawain na pag-iral ng piitan sa kasaysayang Pilipino ay maiuugat sa imposisyon ng
kolonyal na paghahari at malaon, ng pagpapatuloy sa neokolonyal na kaayusang nakasalig sa mala-pyudal at mala-kolonyal na
oryentasyon ng lipunang Pilipino. Kung lalagumin, ang pagkakalikha sa mga bilanggong politikal at tradisyon ng panitikang piitan ay
kabuhol ng pag-usbong ng mga kilusang humahamon at naghihimagsik laban sa dominanteng kaayusan, at ang piitan bilang
aparato sa pagsusulong sa ideolohiya ng huli. Mula sa ganitong posisyon, layunin ng kasalukuyang pag-aaral na suriin ang
penomenon ng pagkakalikha sa mga kontemporanyong bilanggong politikal at ang nagpapatuloy na tradisyon ng panitikang piitan
sa karanasang Pilipino. Gamit ang naratibo ng anim na kontemporanyong manunulat na bilanggong politikal na naglathala ng
antolohiyang pampanitikan sa panahong post-Marcos, susuriin ang diyalektikal na proseso sa pagkakahubog ng kanilang
kamalayan, karanasan ng pagkakapiit at pampanitikang paglikha na maghuhugis sa kahulugan ng panitikang piitan bilang poetika
ng materyal na krisis at paninindigang kontra-gahum. Bilang kongklusyon, ilulugar ang pampanitikang paglikha ng mga
kontemporanyong manunulat na bilanggong politikal sa produksyon ng sumusulong na rebolusyonaryong panitikan sa bansa.
Inaasahan din na makapag-aambag ang kasalukuyang pag-aaral sa posibilidad ng kritikal na pagteteorya at pedagohikong praktika
tungong pagkaunawa sa alternatibong diskurso ng kapayapaang nakabatay sa hustisya.

Mr. Jasper Lomtong; & Kagawaran ng Filipinolohiya, Ang (Im)Personal na mga Karanasan
Ms. Rafenzel Lomtong Polytechnic University of the bilang Espasyo at Panahon sa Pagkatha
Philippines, Manila; Filipino Area, ng Antolohiyang Pitong Araw at Iba pang
Colegio de San Juan de Letran, Tula
Manila
Di maikakailang sa patuloy na paglipas at pagbabago ng panahon ay patuloy rin sa paglipas ang mga taon sa buhay ng isang tao.
Ang mga alaalang tinipon, binuo, at iningatan nang buong puso ay babaunin, damdamhin, susubuking balik-balikan sa susunod na
salin-buhay. Ngunit, sa kabila nito, tuwing kailan ba natutukoy ng isang tao na siya ay dumaranas? O di kaya’y paanong ang
karanasan ay masasabing dinaranas? O sadyang hindi namamalayan ng isang tao na siya ay dumaranas dahil maaring pinipili
lamang ng niya ang mga alaalang nais na maalala at paulit-ulit na danasin. Sa dinami-rami nga naman ng mga ito, malaki ang
posibilidad na makalimutan ng isang tao ang lahat. Hindi man ang lahat-lahat, dahil mayroon at mayroon pa rin na mga alaalang
ginugusto ng isang tao na inaalala. Paulit-ulit na inihahain sa mga sa lamesa ng kuwentuhan o umpukan ng kapit-bahay, kaibigan o
kabarkada sa kalsada. O ang pang-araw-araw na pagtitipon sa gitna ng almusalan, tanghalian, meryenda at hapunan ng isang
pamilya. Tumitigil ba ang tao na dumanas? Sa pangkalahatan ng pag-aaral na ito, naisa-sa ng mananaliksik ang ibat’ ibang uri ng
personal na mga karanasan bilang isang indibidwal. Ang kahalagahan ng personal na mga karanasang ito sa impersonal na
pagkatha ng mga akda partikular sa pagbuo antolohiyang Pitong Araw at Iba pang Tula. Gayundin, ang naging mahalagang
gampanin ng personal na mga karanasan bilang espasyo at panahon na kukumpletong sangkap sa impersonal na pagkatha ng
may-akda at nakatulong nang husto upang mahubog sa pagsulat at pagkatha ng mga akdang bubuo sa antolohiyang Pitong Araw
at Iba pang Tula. Batay rin sa kongklusyon ng mananaliksik, napag-alaman na: (1) Mahalagang malaman at tukuyin ang iba’t ibang
uri ng personal na mga karanasan ng isang indibiduwal tulad halimbawa ng kanyang pagkabata, pagdadalaga o pagbibinata,
pagiging asawa, ina o ama; (2) Makatutulong ang mga personal na mga karanasang ito upang magkaroon ng kongkretong
paglalarawan sa isang kongkretong karanasan na nais bigyang-buhay sa impersonal na pagkatha ng isang akda; (3) Mahalagang
isaalang-alang ng isang indibidwal ang panahong naabutan, kinagisnan, o kasalukuyang kinabibilangan upang magamit sa
pagkatha ng anumang uri ng akda. Gayundin, maging mapagmasid at mapanuri sa espasyong ginagalawan, lalo pa kung
nababalot at nagkalat lamang sa espasyong ito ang iba’t ibang uri ng personal na mga karanasan na maaaring magbunga o
manganak ng isang malikhaing akda; at (4) Makabubuo ng iba’t ibang uri ng akda—tula, dula, kuwento, o sanaysay buhat sa
personal na mga karanasan sang-ayon sa panahon at espasyo sa pamamagitan ng impersonal na pagkatha.

Mr. Aldrin Baes Department of Social Sciences Isang Gadamerian na Pagsilip sa

and Humanities, Cavite State Kasaysayan at Kultura ng Luwa sa
University, Indang, Cavite Indang, Cavite
Ang pananaliksik na ito ay naghahangad na alamin ang kasaysayan at kultura ng luwa noon at ngayon sa Indang, Kabite sa
pananaw ni Hans-Georg Gadamer. Ginamit sa pananaliksik na ito ang Fusion of Horizon o Pagsasanib ng Kaligiran bilang
balangkas teoretikal na naglalayong makapangalap ng mga kaugaliang maaaring umiiral pa sa mga pangkat ng tao sa
pamamaraan ng pagmamasid ng kalahok, pakikiisa sa mga kalahok, mga panayam, mga pagtatanong sa mga nakasulat, at iba pa.
Ang disenyo na ginamit ng mananaliksik ay kwalitatibong pananaliksik na naglalayong magsagawa ng pakikipanayam sa mga
deboto at mananampalataya ng luwa sa Indang at alamin ang iba’t-ibang pamamaraan ng pagdiriwang nito noon at ngayon. Batay
sa mga nakalap na datos, masasabing nangingibabaw ang relihiyong Katoliko sa bayan ng Indang sapagkat hanggang ngayon ay
buhay pa din at pinapahalagahan ang mga kaugaliang naipamana sa mga tagarito. Marami man ang mga naitalang pagbabago sa
kanilang bayan ay napanatili nila ang saysay ng kanilang kwento bilang isang bayan mayaman sa kasaysayan at
pananampalataya. Ang mahiwaga at kaakit-akit na kwento ng simbahan, ang pamimintakasi sa patrong San Gregorio Magno at sa
milagrosong Pitong Arkanghel ang naging sandigan ng mga taga-Indang upang maging masagana at matiwasay ang pang-araw-
araw na pamumuhay nila dito. Ang mahiwagang kasaysayan sa Pitong Arkanghel at debusyon ng luwa ay kalat sa buong bayan
kaya mataimtim ang pamimintakasi at paggunita sa kapistahan ng mga Arkanghel sa bayan ng Indang tuwing sasapit ang ika-29 ng
Setyembre at ika-3 ng Martes tuwing sasapit ang buwan ng Mayo sa barrio ng Daine. Kung kaya naman inererekomenda ng
mananaliksik na magsagawa pa ng mas malalim na pag-aaral tungkol sa tradisyong luwa at sa tunay na pinagmulan nito. Hanapin

16
pa ang iba’t-ibang pamamaraan ng pagdedebusyon sa mga arkanghel upang mas maipaliwanag ang kahalagahan at kabuluhan at
relasyon ng mga ito sa pang-araw-araw na pamumuhay ng mga taga-Indang.

Ms. Shindy Abigael Filipino Department, College of Pagsusuri ng mga Makabagong Tulang
Morales Arts and Social Sciences, Tarlac Filipino tungo sa Pagbuo ng Mungkahing
State University, Tarlac City Balangkas sa Pagtuturo
Ang pag-aaral na ito ay tungkol sa pagsusuri ng dalawampung (20) makabagong tulang Filipino mula sa aklat ni Almario (2006)
tungo sa pagbuo ng mungkahing balangkas sa pagtuturo. Mahalaga ang pag-aaral na ito upang maragdagan ang mga
bababasahin o kalipunang nauukol sa pagsusuri ng mga tulang nasa realismong pananaw. Sa kabuuan, nilayong tugunan ng pag-
aaral na ito ang mga sumusunod: Ang kayarian ng mga tula batay sa uri, sukat at tugma; tinangka ring maipakita ang elemento ng
teoryang realismo sa mga paksa, panlipunang phenomenon at ang kaugnayan ng mga tula sa karanasan ng mga mag-aaral.
Binigyang pansin din ang mga suliraning kinaharap sa pagtuturo at ang mungkahing balangkas sa mabisang pagtuturo ng mga tula.
Disenyong kwalitatibo ang ginamit sa pag-aaral at ang ginamit na metodo sa pag-aaral ay palarawang pagsusuri (descriptive-
analytic). Ang teoryang realismo ang naging batayan sa pagsuri para maipakita ang iba’t ibang katotohanang nakapaloob sa bawat
tula. Sa pamamagitan ng talatanungang ibinatay sa ginamit ni Tadeo (2013) ay limang gurong eksperto ang tumiyak sa kabisaan
ng isinagawang pagsusuri ng mananaliksik. Batay sa ginawang pagsusuri, ang mga makabagong tula ay may kayarian pa rin na
malaya o makabago at makaluma o tradisyunal. Nangangahulugan lamang na ang paggamit ng mga ganitong kayarian ay
nakatutulong pa rin sa pagbibigay ng kariktan sa mga tula. Nangibabaw rin sa mga tula ang mga paksang nauukol sa buhay ng tao
sa kasalukuyan, mga usaping panlipunan, pag-ibig at kasaysayan ng ating bansa. Sa pamamagitan ng teoryang realismo, naipakita
ang mga panlipunang phenomenon na nailantad din sa mga tula, tulad ng kahirapan sa buhay, karahasan, hindi pantay na
pagtingin sa mayaman at mahirap, kasawian sa isang minamahal at iba’t ibang uri ng kalungkutan. Nailahad din sa mga tula ang
mga karanasang nauugnay sa mga mag-aaral tulad ng mga pagbabago sa kanilang sarili, mga naranasang pag-ibig, pag-asam sa
isang magandang buhay, pagmamahal sa pamilya at pagtitiwala sa Diyos. Ang mga suliraning kinaharap ng guro sa pagtuturo ng
mga makabagong tula ay ang literal na pagpapakahulugan sa mga malalalim na salita at pahiwatig, mabagal na pang-unawa at
hindi magkakatulad na interpretasyon sa mga kaisipang nakapaloob sa mga tula. Upang maiwasan ang mga ganitong suliranin,
bumuo ng mga mungkahing balangkas ang mananaliksik sa mabisang pagtuturo ng mga tula. Ang mga graphic organizers at iba
pang pamamaraan sa pagtuturo ay nakatulong sa madaling pagkatuto ng mga mag-aaral sa pag-aaral ng mga tula. At batay sa
kinalabasan ng pagtataya, ipinahayag ng mga tagahatol na mataas na katanggap-tanggap ang ginawang pagsusuri sa
pangkabuuang katamtamang tuos na 4.81 na nangangahulugang nakatugon ang pag-aaral sa layunin, nilalaman at organisasyon
at presentasyon ng ginawang pananaliksik.

Ms. Rosel Ann Aba Filipino Department, Philippine Pagdadalumat sa Konsepto ng ‘Fliptop’
Normal University, Manila at ‘Spoken Poetry’ bilang Makabagong
Balagtasan at Panulaan
Ang papel na ito ay isang pagdadalumat sa katangian ng FlipTop at Spoken Poetry batay sa paksa, paglalahad, at gamit na wika.
Gayundin ang pagtukoy sa mga dahilan kung bakit ginagamit ang FlipTop at Spoken Poetry bilang gawain sa asignaturang Filipino
at ang paglalahad ng mga kahalagahan ng FlipTop at Spoken Poetry sa pagpapataas ng performans ng mga mag-aaral. Sa pag-
unlad ng teknolohiya ng komunikasyon, nagsulputan ang mga malikhaing rendisyon ng panulaan sa kasalukuyan. Ang imbensyon
ng mga panulaang ito ay nagbubunsod ng paglaganap at pag-unlad ng panulaan sa makabagong panahon. Bahagi nito ang
malaya at hindi pormal na panulaan gaya ng Spoken Poetry at FlipTop. Ang dalawang ito ay kilala na sa kasalukuyan bilang bahagi
ng makabagong panulaan; ang Spoken Poetry bilang makabagong tula at ang FlipTop bilang makabagong balagtasan. Ito ang
dinalumat ng mananaliksik upang malaman ang kaangkupan ng mga ito bilang gawain sa pagsukat ng performans ng mga mag-
aaral sa Ikawalong baitang. Ang mga nakalap na mga datos at impormasyon mula sa pakitang-turo at interbyu ay masusing
inihanay at sinuri sa pamamagitan ng deskriptibong pamamaraan upang tiyak na masagutan ang mga suliranin sa pananaliksik na
ito.

Mr. Jhonley Opada College of Arts and Letters, Ang Makatang Organisador, Ang
Cubacub Department of Filipinology, Makatang Unyonista, Ang Sigliwa-
Polytechnic University of the Kamao ni Bayani “Ka Bay” Abadilla
Philippines, Manila
Layunin ng pag-aaral na ito na ipakilala si Bayani “Ka Bay” Abadila, anak ni Alejandro G. Abadilla na isa sa mga haligi ng
panulaang Pilipino. Isang manunulat at organisador mula sa progresibong Pamantasang Utak ang Puhunan na hindi binigyang
pansin ng popular na publikasyon kagaya ng kanyang mga ka-kontemporaryo sa panitikan. Konteksto ng may-akda ang
pinakapundasyong lente ng pagsipat kay Ka Bay, titignan dito ang kanyang karanasan at kung paano ito nakaapekto o
nakaimpluwensiya sa kanyang mga akda. Kung nagsimula ba ang kanyang kaisipan noong bago ang kanyang karera o matapos
ito. Nagtagumpay ba siya kanyang hangarin o hindi. Antolohiya lamang ba ng mga letra, salita, sukat, tugma at tula ang Sigliwa-
Kamao o katipunan din ito ng kanyang karanasan at pakikipagsapalaran. May mga naka-impluwensiya ba sa kanya na magsulat at
mahantong sa ganitong kalagayan na ginagamit ang panitikan upang paglingkuran ang sambayanan, sa madaling sabi, iuugnay
ang kanyang mga akda sa personal niyang buhay. Pipili ng mga tula mula sa nag-iisa niyang aklat na antolohiya ng mga tula na
Sigliwa-Kamao upang isakonteksto ang kanyang katauhan, kung paano at bakit siya nahantong bilang organisador hindi lamang sa
UG movement kundi pati na rin sa kanyang komunidad sa Tambunting, isasama rin ang mga akdang naglalaman ng kanyang
karanasan sa nasabing komunidad upang mas magpatotoo sa kanyang kakayahan. Nasubok din ang kanyang kakayahan bilang
Organisador nang tumulong siyang magtayo at magpatibay ng ilang unyon sa NCR at ilang probinsya na mas nakatutok sa kanya
bilang unang presidente ng UNYON sa Politeknikong Unibersidad ng Pilipinas (PUP) at kagaya ng nauna, pipili rin ng ilang tula na
sasalamin sa kanyang karanasan bilang Unyonista at ang gampanin ng kanyang akda upang mapahaba at maging imortal ang
kanyang kaisipang progresibo at radikal sa mga susunod na henerasyon. At sa huli layunin na papel na ito na maging babasahing
makatutulong sa mga mag-aaral na nais maglakbay sa panulaang Pilipino, lalo na wala kang makikitang datos mula sa ilang Silid-
Aklatan at Internet tungkol Ka Bay, at unang pagtatangka ito upang bigyan ng espasyo at kilalanin ang isang makatang
organisador, isang makatang unyonista at makatang handang talikuran ang prinsipyo para sa sambayanan Pilipino.

Ms. Rozel Caguimbal; College of Arts and Sciences, May PUKIALAM Sila: Ang Pakikibaka ng
Ms. Shelley Michaela Manila Tytana Colleges, Pasay Kababaihan sa Piling Tula ni Joi Barrios
Caliwan; Ms. Julia City
MariVi Macabidang; &
Ms. Razy Gwyneth
Malana
Ang Pilipinas ay isang bansang patriyarkal na kinagisnan na ang kalalakihan ang mas kinikilala, kaya isa rin ito sa mga hamong
kinahaharap ng kababaihan. Hindi nabibigyan ng pagkakataong maipakita ang kanilang kakayahang mamuhay nang hindi umaasa
sa kalalakihan. Mula sa nakasanayang pagtingin ng lipunan sa mga babae, inaasahang sila ang nag-aasikaso sa pamilya,
gumagawa ng mga gawaing bahay, at nag-aalaga sa kanilang mga anak; sa madaling salita, sila ay may limitadong kakayahan.
Ang mga tulang Kasalo, Ang Babae sa Pagdaralita, Ang Pagiging Babae ay Pamumuhay sa Panahon ng Digma, at ang Sagot ng
Puki ay ilan sa mga likha ni Joi Barrios na tumatalakay sa pakikibaka ng kababaihan sa iba’t ibang hamon na kanilang kinahaharap.
Sa pamamagitan ng pagsusuri ng kaniyang mga tula, binibigyang-pansin ang kaimbihan sa kababaihan na isang isyung malapit sa
kaniyang puso. Sa tulong ng teoryang feminismo, layunin ng pagsusuring ito na mailahad ang mga daing ng kababaihan sa
lipunang patriyarkal sa pamamagitan ng pagpuksa sa maskara ng omisyon at distorsyon ng nakaraang tradisyon. At sa paglalahad
na ito, pakay nitong pagsusuri na maiangat ang pagtingin ng lipunan sa kababaihan at maipakita ang kanilang kahalagahan.
Layunin ng papel na ito na maimulat ang mata ng mga mambabasa kung ano ang nasa likod ng paghihirap ng isang babae. Ang
papel na ito ay magpapapakita ng pagkukumpara kung ano ang babae sa mata ng lipunan, sekswalidad, emosyonal, pisikal,
mentalidad at sa sariling pagtingin.

17
 Panel B3: Theoretical and Philosophical Issues in/on Philippine Studies
Day 1 (May 9, 1:45-4:15)
Mr. Beaujorne Sirad Christian Living Education The Philosophizing Act of the Novel: The
Ramirez Department, Immaculate Novel as a direction in Filipino
Conception Academy, Green Hills, Philosophy
San Juan City
The essay of Prof. Dr. Feorillo Demeterio, III entitled Thomism and Filipino Philosophy in the Novels of Jose Rizal: Rethinking the
Trajectory of Filipino Thomism is an important criticism that one should have taken note of. The essay discusses the criticism of
Thomism found in the novels of Jose Rizal. On the other hand, the criticism of Thomism should not just be the only one
underscored. The works of Jose Rizal should be underscored for a projection of a philosophical discussion in the Philippines.
Through this, one can understand that the novel, as a form of literature, is a production and reproduction of beings as the late Dr.
Florentino Hornedo has written. In this production and reproduction of being and beings, the novel acquires a philosophical
relevance. As a production and reproduction of being and beings, the novel shows the relation of the “I” and the “other”. More than
the relation of the “I” and the “other”, the novel deals with the notion of being as an entity and an action. By exploring being as an
entity, the nature of characters and their worldviews are explored. In this exploration, the characters, together with readers, decide
on what is important in the expression of the self. By exploring being as an action, the nature of movement in the novel is assessed
and criticized. Through these ideas, one can posit that the novel is an ongoing understanding of a reality. Through these, one can
see the philosophical merit that novels can bring into Filipino philosophy. Through the Filipino novels, one can see the struggles of a
Filipino as an individual and a group of people. As an act of seeing, one can see what it means to be a Filipino. In this act of seeing,
one conceptualizes what it means to be a Filipino.

Ms. Paula Nadrea Department of Liberal Arts and The Role of Culture in the New GE
Paquibulan Behavioral Sciences, Visayas Curriculum in the Higher Education
State University, Baybay City
The Commission on Higher Education (CHED) implemented amendments on the academic programs in the tertiary education,
which also include the enhancement of General Education (GE) curriculum. The new GE curriculum limits the number of GE
courses required among college students. These courses are mostly integration of the courses offered in the old curriculum. The
new GE courses include: Understanding the Self; Readings in Philippine History; The Contemporary World; Mathematics in the
Modern World; Ethics; Art Appreciation; Science, Technology and Society; and Purposive Communication. The enhancement of
these GE courses was done in order to make the Filipino youth holistic learners and at the same time globalized. The reasons for
changing the curriculum and their objectives seem to contradict. Their objectives are to contextualize the lessons; however, they
want the learners to be globalized. With this notion, students’ identity might be forgotten. In line with this concern, this study focuses
on how culture influence the formation of the new curriculum and how culture is perceived in the new curriculum in the higher
education. Through qualitative research, an evaluation of the core GE courses was performed to understand the connection of
culture to these courses. The course objectives, lessons, readings and possible activities were scrutinized by the researcher. It was
found out that culture was used as springboard in the discussion of every lesson in every GE courses. One of CHED’s objectives
which is to promote patriotism was attain because of contextualized Outcome-Based Education (OBE) lessons. Though an
investigation as to the actual implementation in the classroom must be done. In order to assure if the goals of the new curriculum
were achieved by the implementers.

Dr. Noel Christian Asian Center, University of the Revisiting Paulo: Critical Pedagogy and
Moratilla Philippines Diliman, Quezon City Liberative Spaces in the Philippines’ K-
12 Curriculum
To the consternation and dismay of its critics, the 12-year basic education program is now in full swing in the Philippines. The
concerns over the implementation of this purportedly neoliberal educational policy have included the displacement of education
workers, the perennial shortage of school facilities (especially in the public schools), and financial impact on low-income families. By
many accounts, the implementation of K-12 has been fraught with difficulties, thus highlighting the preponderant defects of the K-12
law and of the educational system as a whole. However, as this paper argues, there are opportunities for an empowering and
critical pedagogy as defined by Paulo Freire and other critical scholars. This, for example, is something that can be done in Senior
High School which comprises the two additional years (Grades 11 and 12) in the country’s basic education system, particularly in
the new literature subjects, 21st Century Literature from the Philippines and the World and Creative Nonfiction. The principles of
critical pedagogy are concretized through the inclusion of non-canonical literatures in the two aforesaid subjects, which may be
employed to highlight the inherently political character of education while locating alternative knowledges and cultural modalities,
without necessarily eliding or ignoring the implications of neoliberalism. Emphasis is laid on the testimonial narrative or testimonio, a
protean and postcolonial 'literary' form that conflates the private with the public, and gives voice to otherwise peripheralized groups
in current political, economic, and discursive arrangements.

Ms. May Mojica Languages and Literature Pagpaksa sa Araling Filipino bilang
Department, De La Salle Multidisiplinal na Larangan sa mga Piling
University-Dasmariñas, Disertasyon ng DSLU Manila: Isang
Dasmariñas City Panimulang Suri at Anotasyon
Tatalakayin sa papel na ito ang panimulang pagmamapa sa mga paksa, layunin at tunguhin ng mga di-nailathalang disertasyon sa
ilalim ng programang gradwado na PhD sa Araling Filipino - Wika, Kultura at Midya mula 2007-2016 ng Pamantasang De La Salle-
Maynila. Layunin ng kasalukuyang pag-aaral na ipakilala ang programang AF ng Departamento ng Filipino ng DLSU-Maynila, at
makapagsagawa ng panimulang paglalagom sa mga natuklasang paksa at namamayaning kalakaran ng pagpaksa sa AF sa mga
disertasyong saklaw sa pag-aaral. Nagsagawa ng panimulang pagsusuri at anotasyon ng mga disertasyon ang mananaliksik upang
mapalitaw ang mga paksa, layunin, at tunguhin ng mga isinagawang pag-aaral. Gamit ang dokumentaryo at tematikong pagsusuri,
natuklasan sa pag-aaral ang katangiang multidisiplinal sa paksa at pagpaksa sa larangan ng AF. Ginagad sa mga disertasyon ang
baha-bahagi ng kasalukuyang lipunan at hindi nagwawaksi ng pagtanggap ng anumang pagbabago sa hinaharap. Nakapagbahagi
ito ng mga kaalaman sa sarili at nakapagbigay ng kabuluhan sa kaniyang pananaw at damdaming bayan. Natuklasan mula sa pag-
iisa-isa sa mga disertasyon ang malawak na saklaw ng mga paksa na nagpapatibay sa malawak ding kakayahan ng Araling Filipino
sa pagpapaigpaw ng kamalayan ng mga iskolar nito hinggil sa mga usaping pambansa , sa kongkretong kalagayan ng tao, at sa
tiyak nilang mga karanasan. Matutunghayang nakahihigit na ang pag-unawa ng mga iskolar sa mga katotohanang kakabit ng
kanilang mga naging tuon sa isinagawang pag-aaral at pananaliksik. Mula rito, natuklasan din ang mga limitasyon at oportunidad sa
paksa at pagpaksa sa AF na may implikasyon sa programa at umiiral na kurikulum nito. Mula sa ginawang pagsusuri sa paksa at
pagpaksa sa AF, mabibigyang-hugis ang potensiyal at posibleng ambag ng AF ng DLSU-Maynila at lugar nito sa pagsusulong ng
mga adhikain ng AF sa pambansang saklaw.

Dr. John Barrios Division of Professional Education, Alamat ng Panitikang Pambansa

University of the Philippines
Visayas, Iloilo City
Ang alamat bilang salaysay ng pinanggalingan ng mga bagay-bagay sa mundo ay ginamit sa papel na ito bilang pinanggalingan ng
konsepto ng “Panitikang Pambansa” sa pamamagitan ng pagsusuri ng tatlong kuwentong bayan at tatlong alamat mula Luson,
Bisayas, at Mindanaw. Gamit ang haka-haka ni Bienvenido Lumbera, Pambansang Alagad ng Sining, tungkol sa pag-akda ng
pambansa sa pamamagitan ng “pagkilala” at “pakikiisa” sa kasaysayan at adhikaing pambansa at ang sinasabi ni Virgilio Almario,
Pambansang Alagad ng Sining, na “pagbabalik sa lansangan at nayon,” hinimay ang mga akda para itanghal ang pangkatutubong
kasaysayan at kultura ng bansa. Sa mga kuwentong bayan ng mga Bagobo (“Ang Unggoy at ang Datu”), Bisayano (“Magboloto”),
at Igorot (“Mga Babaeng Bituin”) naitakda ang kasaysayan ng paglipat ng kultura ng pangangaso at pangingisda sa kultura ng
pagtatanim at ng pagtatanghal ng agrikultural na ideolohiya. Kasabay ng pagbabagong ito ang pag-iba ng gawain ng mga katutubo
at gayundin ng mga gampaning pangkasarian. Hindi nga lang nagkaisa ang tatlong kuwento sa usapin ng kasarian: sa mga

18
Bagobo, ang babae ay nagkaroon ng puwang para makalikha ng subersibong posisyon, samantalang sa Hiligaynon at Igorot ay
naiakda ang pagkapipi at pagkamahina ng babae. Subalit masasabi na ang paniniwala at ritwal ng mga katutubong Filipino ay hindi
lubusang nawala bagkus, sa ibang pagkakataon, ay nagkaroon pa ng higit na pagkikilala at pagpapahalaga. Samantala, ang tatlong
alamat ng lindol na nagmula sa Bisayas, Luson, at Mindanaw, ay nagsadiskurso ng pag-akda ng karahasan sa kasaysayan ng
katutubong Filipino. Ang mga alamat ay nagpaliwanag ng pinagmulan ng mga isla, tubig, tanim, hayop, at iba’t ibang kulay ng lahi
ng tao. Ang lindol, bilang talinghaga ng karahasan, ay parehong kakikitaan ng positibo at negatibong pakikipamuhay ng mga
katutubo sa mga diwata at ispirito ng kalupaan at kalangitan. Ang mga sinaunang ritwal ay masasabing hindi naman tuluyang
naglaho ngunit nailipat lamang sa ibang gawain at nagkaroon ng ibang anyo. Haka ng papel na ang panitikang pambansa ay
inakda mula sa naunang anyo at nilalaman ng sinaunang katutubong panitikan.

Ms. Mary Irene Clare Philosophy Department, De La Si Jaime Bulatao bilang Pilosopong
Deleña Salle University, Manila Pilipino
Following Ronaldo Gripaldo’s definition of the cultural approach to understanding Filipino philosophy, this paper focuses on the
writings of Jaime C. Bulatao, a psychologist-philosopher who has written about the Filipino consciousness, behavior, and traits.
Bulatao has published a number of books and articles on certain local phenomena that make up his notion of what identifies a
Filipino and the Filipino’s experiences. All these traces its roots to indigenous cultural practices, mindsets, and traditions which are
still observable and relevant in the present times. In analyzing a psychologists’ contributions to philosophy, this paper explains how
Bulatao’s landmark essays in the book Phenomena and Their Interpretation (1992), specifically on his essays that fall under the
category of the phenomena of consciousness, are philosophical writings. Utilizing the cultural approach to philosophizing, this paper
aims to establish Bulatao as a philosopher based on Gripaldo’s definition. The phenomena of consciousness according to Bulatao
may be significantly situated in the flourishing field of Filipino Philosophy.

Mr. Billy De Guzman Filipino Department, De La Salle Katarungang Nakamit, Mamamayan ang
University, Manila Naggiit: Pagdalumat sa Konsepto ng
Katarungan sa Ilalim ng Katarungang
Pambarangay
Hindi mawawala ang anumang awayan o alitan sa isang komunidad o barangay maging noong sinaunang panahon sa ating
lipunan. Marahil kasama at kaagapay ng pag-unlad ng lipunan ang pagharap sa hamon ng awayan at alitan ng mga miyembro ng
isang komunidad. Sa kasaysayan, may sariling paraan ang mga tao sa pagproseso ng katarungan sa komunidad na
pinamamagitanan ng datu o sinumang kinikilalang pinuno ng komunidad. Marahil dahil sa hindi pa ganap ng institusyonalays ang
mga lipunan noon ay mabilis na natutugunan at natatapos ang anumang alitan na sumibol sa komunidad dahil sa hindi
pagkakaunawaan at di-pagkakasundo. Ang papel na ito ay naglalayong mapunuan at malapatan ng kaukulang pangangailangan sa
kung anong umiiral na katarungan mayroon ang katarungang pambarangay. Isa sa mga pangunahing kailangang sagutin sa papel
na ito ay kung anong sistema ang ginagampan ng mga taong sangkot sa pagpapatupad ng Katarungang Pambarangay at ano
lamang ang kanilang saklaw at limitasyon sa pagpapatupad ng nito. Sasagutin din ng papel na ito kung anong klaseng mga kaso
ang iinihahapag sa tanggapan ng barangay at kung ano ang paraan ng kanilang pagtanggap sa kaso o alitang umaabot sa
tanggapan. At sa huli, ano klaseng katarungan ang umiiral sa ilalim ng Katarungang Pambarangay at kung bakit ang mamamayan
ang siyang nasusunod at naggigiit sa pagkamit ng konseptong ito. Lalamanin din ng papel na ito ang mga pangyayaring naging
bahagi ng pagkamit ng katarungan ng mga taong sangkot sa alitan. Ang kanilang mga salaysay at sagot ay kikilalanin bilang
mahalagang elemento ng pagdadalumat sa katarungang iginigiit ng mamamayan upang makamit ang katarungang kanilang
hangad matapos ang alitan. Samaktuwid, ang katarungang nakamit, mamamayan ang naggiit ay isang pagtatangka na sagutin ang
tanong na bakit at ano ang iginigiit ng mga mamamayan sa kanilang kagustuhang makamit ang katarungan.

Mr. Ernesto Deato, Jr. Senior High School, Jesus Dela Talinong Filipino Para sa Filipino:
Pena National High School, Pagsusuri at Kritika sa
Marikina City “Epistemolohiyang Filipino sa
Karunungang Pilipino ni Bayani S.
Abadilla”
Ang papel ni Bayani Abadilla na Epistemolohiyang Filipino sa Karunungang Pilipino ay kabilang sa ilang mga naunang pag-aaral sa
pagsusulong ng Araling Pilipino/Philippine Studies/Filipinolohiya kagaya ni Covar, Salazar, Tolentino at Guillermo na nailathala
noong 2001 sa unang bolyum ng dyornal na Filipinolohiya ng Politeknikong Unibersidad ng Pilipinas. Ang pag-aaral niyang ito ay
isa mahalagang tala sa pagpapakilala hindi lamang sa ating pambansang kalinangan, kundi sa pagsusulong ng talinong Filipino,
lalo sa pagkakaroon ng makabayang edukasyong Filipino para sa Filipino. Sa panunuring-papel na ito, tinalakay ang pag-uugat na
ginawa ni Abadilla sa pagtunton sa pinagmulan ng sinasabi niyang talinong Pilipino mula sa panahon ng Katutubo hanggang sa
panahon ng pagkukubli at pagkaalipin nito sa sali’t salin ng pananakop pang-militar, sikolohikal, akademiko at ekonomikal. Sinuri rin
sa pag-aaral na ito ang mga mungkahi at pagsulong ni Abadilla sa pagtatayo ng Filipinolohiya bilang disiplina ng Epistemolohiyang
Pilipino. Gayundin, naghain ang papel na ito ng paglilinaw at kritika sa ilan sa kaniyang mga inilatag na patunay batay sa mga ibang
tala ng kasaysayan at mga pananaliksik. Sa kabuuan, ibinanyuhay ng papel na ito ang kadakilaan ng ambag ni Abadilla sa patuloy
na reklamasyon ng ating pambansang gunita at pagpapalabas ng talinong Filipino para sa sambayanan Filipino.

Panel B4: Film

Day 1 (May 9, 1:45-4:15)
Mr. John Amtalao Filipino Department, De La Salle Pananaw ng Piling Ifugao sa
University, Manila Representasyon ng Kanilang Kultura at
Tradisyon sa Pelikulang Mumbaki
Ang mundo ng pelikula bilang anyo ng media ay sinsabing salamin ng mga pangyayari sa lipunan. Gayundin, ito ay isang mabisang
instrumento ng pagpapakilala ng mga gawi at pagpapahalaga ng isang pangkat sa kinagisnang kultura. Sisiyasatin ng papel na ito
ang gampanin ng media bilang lunduyan ng paglalahad ng identidad ng Mumbaki ng Ifugao gamit ang pelikulang Mumbaki sa
direksyon ni Butch Perez na ipinalabas noong 1996. Layunin ng pag-aaral na bigyang balidasyon ang mga representasyon ng mga
kultura at tradisyong inilahad ng pelikula sa pamamagitan ng mga kuwento mula sa mga apong at mamamayang naninirahan sa
Ifugao. Sa pamamagitan ng film reception analisis, dadalumatin ng mga mananaliksik ang pamamaraan ng pagkakalahad ng
pelikula sa mga indihenong paniniwala at ideolohiyang pumapaloob sa katauhan ng isang mumbaki. Gamit ang focused group
discussion o FGD patutunayan ng mga impormante ang awtentisidad ng pagkakalahad ng pelikula sa mga kultura at tradisyong
Ifugao.

Mr. Salvador Fontanilla Filipino Unit, Philippine Science Lulan ng Pagsibol: Isang Pag-aaral sa
High School-Main Campus, Piling Pelikula sa Kasalukuyan bilang
Quezon City Lulan ng Umuusbong na Gramatika o
“Emerging Language”
Hindi maikakaila na ang midya tulad ng pelikula ang isa sa may pinaka-maimpluwensyang anyo ng pagpapahayag sa kasalukuyan.
Kaugnay nito, ang wika bilang midyum sa pagpapahayag ay nagsisilbing malaking impluwensya sa pag-usbong ng mga bagong
ideya na nalilikha sa pamamagitan ng mga salita. Ang mga pag-usbong ng mga bagong gramatika o “emerging language” sa
espasyo ng pelikula ay isang mahalagang pagtingin sa pag-aaral ng wika at kung paano ito nagsisimula gamit ang ganitong uri ng
midya. Subalit dahil sa ito ay umuusbong na gramatika, sa pangkalahatan ay hindi ito nabibigyan ng pansin o naitatala sa mga aklat
pang gramatika bilang pag-aaral. Gamit ang pamamaraan ng penomenolohiya, sa pag-aaral na ito binibigyang tuon ang ilang piling
pelikula sa kasalukuyan na kinakitaan ng mga masasabing umuusbong na gramatika o “emerging languange”. Naglalayon ang pag-
aaral na ito na mabigyang pansin ang mga salita na bumubuo sa posibilidad na pag-usbong ng gramatika na nakatuon sa wikang
Filipino. Sa isang discourse analysis naman ang impluwensya ng midya partikular ang pelikula sa pagpapahayag, ang bibigyan ng
ikalawang tuon bilang espasyo o platform na nagsisilbing salik sa pagpapalaganap ng mga bagong salita na kalaunan ay nagiging
bahagi ng pang araw-araw ng komunikatibong pamamahayag. Naglalayon din ang pag-aaral na ito na itala ang mga salita at
19
bigyang pakahulugan kung papaano ito nagsimula at nagbabago bilang gamit na mga salita sa pelikula. Ang kinalabasan ng pag-
aaral ay magsisilbing panimulang pag-aaral sa pagtukoy ng mga umuusbong na gramatika o “emerging languange” tungo sa mas
malawak na pag-aaral ng wika at kung paano ito posibleng maka-impluwensya sa patuloy na pag-unlad at napapanahon na
pagbabago ng wika. Panimulang pag-aaral din ito sa pagtatala ng mga umuusbong na salita upang magamit sa pagpapalawak ng
pag-aaral ng wikang Filipino sa kasalukuyan.

Mr. John Paul George Graduate School, Divine Word Marx and Philippine Film Festivals:
Cardenas Mission Seminary, Quezon City Shedding Light towards the
Commodification and Alienation through
Films
At the dawn of the 21st Century, innovation towards the film industry has greatly improved in terms of what it can deliver and the
technology it uses. There had been many films which garnered records in terms of viewership and enjoyed mainstream success in
theaters, garnering millions and millions of revenue in return. However, there has been a steady rise of films that are capturing the
mainstream success even without utmost effort through the face-value embedded towards the artists playing the roles. In the light of
the Philippine Film industry, independent film makers are vying to find their ground in the films that they are make, creating quality
films despite having minimal support and budget. This procures a conflict between the individuals behind the film industry: films that
are made with the sole purpose of raking up finances, and films that are made to reach and enlighten a wide audience of their
message. This paper would delve upon how film festivals are often neglected to the greater part of the society even if the films they
have are quality in nature, and how the capitalist industry prefers films which showcases commodified actors and actresses
portraying in revenue-oriented films. Marx’ principles of commodification and alienation would be used to fully understand how films
become mere commodities of the capitalist entertainment industry. Films that are continuously made and racking up success in the
entertainment industry are the ones with stereotypical themes that only capture the palate of the people, such as romantic and
comedy ones. On the other note, alienation becomes evident to the moviegoers and patron of the said films, as they are alienated
to what is happening within the society from the films that they are patronizing. It can be seen in some examples of films and film
festivals how the existence of commodification and alienation are evident within the Philippine film industry, and how the industry is
now in decline because of these existing concerns in and out of the society.

Ms. Julie Lopez Filipino Department, Occidental Pag-aanalisa sa mga Hugot Lines sa
Mindoro State College, Sablayan, Pelikulang "Kita Kita": Isang Semiotikong
Occidental Mindoro Pag-aaral
Dahil sa mga pagbabagong dulot ng teknolohiya, ang akademya at mga kritikong Filipino ay nagsasabi ng pangangailangan na
magpakita ng ugali at kulturang Filipino sa popular na midya kaya’t umusbong ang industriyang local ng pelikula sa Pilipinas at
tinawag itong “Tagalog movies”. Pinakapatok na genra sa mga pelikulang tagalog ang komedya at ginagawang katawa-tawa ang
mga sitwasyong masyadong mabigat o emosyunal. Isang halimbawa nito ay ang mga linyang matatagpuan sa pelikulang “Kita kita”
kung saan ang tema ay umiikot sa hugot line na: “Bulag nga ba ang pag-ibig?” (Is love truly blind) or does the heart see what the
eyes cannot perceive? Hugot lines ang tawag sa mga linya ng pag-ibig na nakakakilig, nakakatuwa, cheesy o minsa’y nakakainis.
Karaniwang nagmula ito sa linya ng ilang tauhan sa pelikula o telebisyong nagmarka sa puso’t isipan ng mga manunuod subalit
madalas nakagagawa rin ng sarili nilang hugot lines ang mga Filipino depende sa damdamin o karanasang pinagdaraanan nila sa
kasalukuyan. Ginagamit ang salitang hugot bilang isang pandiwang nangangahulugang ang isang tao ay mayroong malalim na
pinaghuhugutan o pinagkukunan ng emosyon tungkol sa kanyang sinasabi. Naging parte na rin ng kwentuhang Pilipino at
kadalasan nang maririnig ang pagsambit ng “hugot!’ matapos ang isang kwento. Layunin ng kasalukuyang pag-aaral na malaman
ang antas ng pagbibigay pakahulugan sa mga panandang ginagamit sa mga hugot lines, at maibigay ang kaugnayan ng
pakahulugang semiotiko sa pag-uugali ng mga Filipino na sumasalamin sa mga hugot lines na ginamit sa pelikulang “Kita kita”. Ang
pag-aaral na ito ay may kwalitatibong disenyo ng pananaliksik na ginamitan ng deskriptibong pamamaraan upang matukoy ang
mga elemento ng semiotikong pagpapakahulugan, ginamit na batayan ang semiotikong teorya ni C. Morris sa pag-aanalisa sa mga
pakahulugan sa panandang matatagpuan sa mga hugot lines ng pelikulang “Kita Kita”. Sa isinagawang pagsusuri sa antas ng
pagpapakahulugan sa mga pananda ay natuklasan na pinakamarami ang nasa antas ng Perception, “the person becomes aware of
the sign” ayon pa kay Morris. Sa paniniwala ni Pierce (1958) ang mga pananda ay madaling makilala sapagkat nirerepresinta nito
ang mga bagay sa utak ng taong nagbibigay pakahulugan sa mga panandang ito. Mas naging Dominance naman ang nakitang
ugnayan sa pagitan ng pananda at pag-uugali sa pelikulang “Kita Kita”, kung saan ang mga linyang may pagsusuring ‘mas
dominante ang isa kaysa isang tao’ ay makikita sa linya ni Lea o Allessanda de Rosi sa pelikula at Dependence naman o pagsalig
ang tatlong linya ni Tonyo o Empoy Marquez na ginamit sa pagsusuri. Ang Detachment na tatlong beses ginamit ay mga linya rin ni
Lea sa pelikula. Likas sa mga babae ang humuhugot ng emosyon lalo na kung sila ay nasasaktan sapagkat ito ang kanilang coping
mechanisms upang labanan ang masakit na karanasan. Ipinapakita lamang na ang ugali ng mga Filipino na ipinapakita sa pananda
na may Dominance at Detachment na analisis ay nagpapakita ng pagiging palaban at hindi patatalong karakter ng mga Filipina at
ang Dependence naman ay nagpapakita ng ugaling Filipino ng pagiging mapagmahal at paggalang ng mga kalalakihan sa mga
kababaihan lalo na kung alam nilang nasasaktan ang mga ito. Masasabi na mayroong mga salita na matagal ng ginagamit na tulad
ng hugot na maaaring iugnay sa panibagong bagay at gamitin sa popular na paraan at behikulo, dahil naiuugnay ang sariling
karanasan sa mga linyang ito lalo na sa pelikula ay naging uso at isa sa pinakagamiting kulturang popular.

Ms. Josephine College of Arts and Sciences- Strategies Matter: A Comparison on the
Asuncion Emoy Language and Humanities Effectiveness of Film Showing and
Division, Central Philippines State Lecture-Discussion in Students' Writing
University, Kabankalan City Task
In classroom instruction, strategies are seen as important tools that motivate, energize and guide students toward better and
improved class participation, comprehension and performance. Specifically, English writing activities are viewed by students as
challenging or difficult tasks. This is where strategies become helpful in improving students’ performance. This is an experimental
research that utilized the test-retest method to forty first year students of Central Philippines State University (CPSU) taking up
Literature subject who were identified to be at-risk in the English writing task. Divided into two groups, the controlled group was
given instruction through the conventional Lecture-discussion strategy, while the experimental group was given the Film-Showing
method. The entire study ran for a period of four weeks or eight class meetings wherein students were asked to write reflection
papers, explanation essays, reaction papers and narrative essays. Statistical tools used were mean and paired t-test. Results
revealed that there was a significant difference on the respondents’ writing task before and after film showing. Likewise, a significant
difference was also found on respondents’ writing task before and after lecture-discussion, implying that both groups had improved
in their writing scores using both interventions. Finally, it was found that there was no significant difference between lecture-
discussion and film showing. Based on the above findings, it was concluded that students in both groups had really improved their
scores in the English writing tasks (with the aid of writing rubrics) as evidenced in their pre-assessment and post-assessment
results. More specifically, students improved in their English writing task before and after lecture-discussion, and before and after
the film showing. This proved that whichever strategy a teacher would use, both would still be effective in helping students
enhance/improve in their English writing tasks. One could not judge or make one strategy inferior over the other just plainly because
one is traditional and the other is technologically advanced. In fact, as it is said, there is no single best strategy in teaching, because
all strategies are effective in their own ways.

Mr. Ryan Alvin Pawilen Department of Social Sciences, Examining Hollywood Exoticism and
University of the Philippines Los Filipino Martial Arts in Four Filipino
Banos, Los Banos, Laguna Action Movies
As Hollywood becomes more Asianized, the Asian movie industry also adapts more ideas from Hollywood (Klein 2004, 361). This
adaptation is not just limited to technology but also to perspectives that are consciously or unconsciously accepted by the producers
and consumers. Therefore, as products of historical and socio-cultural forces both locally and internationally, movies in turn affects
in the formation of ideas pertaining culture. One Hollywood perspective is exoticism or the degree of “otherness” of Asian tradition
compared to Western culture. Through textual analysis, this paper examined the portrayal of exoticism in various representations of
Filipino Martial Arts (FMA) or specifically Arnis in four Filipino-made or starred movies namely “Sticks of Death” (1984), “Kamagong”
20
(1986), “Mano-mano 3: Arnis the Lost Art (2004)”, and “BuyBust” (2018). First, the paper focused on the aspects that promoted
misconceptions about FMA/Arnis. For “Sticks of Death” and “Kamagong”, doble baston was highlighted as the main or only
representation of the art. Delving more into exoticism, the two aforementioned movies presented similar training routines with the
movies “Karate Kid” (Macchio/Morita) and “Kickboxer” (Van Damme) i.e. provincial and isolated settings, unconventional training
routines or tests of skills, and utilization of make-shift equipment. In “Kamagong”, the Kamagong wood is believed to provide powers
to the practitioner. Secret techniques or philosophies were also presented like “matutong lumipad na parang ibon at lumapag na
tulad ng tuyong dahon na hindi nabibitawan ang Arnis” (Kamagong). The first three movies also showcased male practitioners as
the art was portrayed as an underground blood sport (“Kamagong” and “Mano-mano 3”). Masculinity was reiterated in “Kamagong”
with the phrase “laro ng maginoo” and the women are forbidden to watch the duels. The release of BuyBust broke the trend by
presenting a female protagonist and while not deliberately mentioned in the title, FMA/Arnis was utilized in various forms and in a
grittier way than the first three movies. The comparison therefore of masculinity in relation to exoticism was examined. Still, BuyBust
can be located the Hollywood influence of using Arnis in bloodier action choreography like in the Bourne series and John Wick
series. Following the argument of Hiramoto (2015, 20), the depiction of the Asian martial arts in Hollywood continues to create the
concept of Other and exoticize Asian identities. It is interesting however that the examined movies are mostly made by Filipinos for
Filipino audiences. This therefore shows that exoticism permeates into the consciousness of the same community that comprises
the Western “Other”. In the end, while we may not totally escape the West and Hollywood, we must still be aware and be critical
about this process of exoticism as we are part of their “Other” which, when blindly adapted in our own movies and art, may in turn
also alienate us from our culture and history. This does not mean we can’t enjoy the movies. But this will enable us to appreciate
our culture more as it is without trying hard to make it fit the consumer needs of the West.

Mr. Raymond Verana Filipino Department, De La Salle Ang Bidang Lalake at Babae sa Siklong
University, Manila Panday: Isang Rekonstruksyon ng
Pagtukoy sa Kabutihan Gamit Bilang
Lente ang Metapora ng Banga ni
Prospero Covar
Sinuri sa pag-aaral ang mga naging bida sa siklong Panday batay sa lente na Ang Metapora ng Banga ni Prospero Covar upang
malaman ang labas, loob at lalim ng mga lalaki at babaeng nagsiganap sa pelikulang Panday na hango sa komik ni Carlo J.
Caparas. Ang mga lalaki at babaeng bida ay susuriin batay sa kanyang mukha, katawan, karisma, at kasuotan. Sa pamamagitan ng
loob ay susuriin ang bida batay sa kanyang isipan, puso, prinsipyo, at pag-uugali. Sa pamamagitan ng usaping lalim ay susuriin ang
bida batay sa kanyang kaluluwa at budhi. Sa pamamagitan nito, matuklasan ng mananaliksik ang malalim na dahilan sa paulit-ulit
na pagpapalabas at pagpili ng bida batay sa kanyang kabutihan sa pelikulang “Ang Panday.”

Ms. Sophia Nicole Center for Creative Writing and Bago Ang Burgis: The Coming of Age of
Castelo Literary Studies, University of the New Filipino Middle Class in the
Santo Tomas, Manila Films of Gino Santos
This paper consists of the two most popular independent films of Gino Santos in today’s Filipino popular culture namely “The
Animal” and “#Y”. The first film, “The Animals” portrays a “protagonist”, opting instead for an almost masochistic free-for-all
circumstances in which upper class kids can indulgently play victim to their own excesses: parties and drugs with minimal parental
supervision (Coson, 2015). The second film, “#Y” tackles the adventures of a generation mode by universal by the realms of social
media, the internet, sex, drugs, and alcohol. This study relied upon the intellectual concept of Rolando Tolentino and his idea of
middle class fantasy. According to Tolentino (2010), the middle class lifestyle serves as a “fantasy” for it has the capacity to
disintegrate the temporary happiness and pleasure in it because they are part of a society that is controlled by the upper class who
has the most resources and wealth. Pop culture, on the other hand is a culture generated by individuals belonging to the middle
class. It is a culture that the upper class may regard as a legitimate culture or a culture that they can easily pull down for a wider
collective experience compared to the position of the individuals at the top of the social hierarchy. This paper found how the
prevalence of middle class fantasy concept influences the production of indie films involving the generation z. With all the
temporariness that revolves around a life of a teenager, all the existing material consumption is made for the brief moment of
happiness and pleasure, or as Tolentino indicated, a life in fantasy that will eventually be torn apart.

Panel B5: Journalism and Information Service

Day 1 (May 9, 1:45-4:15)
Mr. Jay-Mar Luza Sangay ng Salita at Gramatika, Tradisyonal na Praktika ng mga
Komisyon sa Wikang Filipino, Mamamahayag sa Paggamit ng Filipino
Manila sa Pagsulat ng Balita sa Tabloid
Layunin ng pag-aaral na ito na matukoy ang nakasanayang praktika o paraan ng mga mamamahayag sa paggamit ng Filipino sa
pagsulat ng balita sa Tabloid. Sa pag-aaral na ito, sinuri ang 110 balita mula sa 11 mamamahayag sa iba’t ibang tabloid batay sa
tuntunin sa pagsulat sa Filipino na nakapaloob sa Manwal sa Masinop na Pagsulat (MMP) ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF).
Pinalitaw ang tradisyonal na praktika ng mga mamamahayag gamit ang konsepto ng Estrukturalismo at Pormalismo. Ginawa ang
sumusunod na hakbang upang maisakatuparan ang pag-aaral: pagsusuri sa mga balita sa pamamagitan ng coding analysis
(Strauss at Corbin 1990) batay sa mga umiiral na tuntunin sa MMP; pakikipanayam sa 11 mamamahayag upang malaman ang
naging batayan nila sa nakasanayang paggamit ng Filipno sa pagsulat ng balita. Sa isinagawang pagsusuri ng mananaliksik,
lumitaw na halos lahat ng praktika sa pagsulat at pagbaybay sa Filipino ay naaayon sa tuntuning inirerekomenda ng MMP ng KWF.
Ngunit, may mga praktika ng pagsulat ang mga mamamahayag na hindi ganap na umaayon sa mga tuntunin sa MMP, partikular
dito ang tuntunin sa kambal-patinig hinggil pag-iwas na makabuo ng kumpol-katinig (consonant cluster); ang pagpapalit ng E sa I,
at O sa U; paggamit ng gitling, gaya ng sa “-anyos” na dapat ay walang gitling pero ang “de edad” at “de motor” ay dapat na may
gitling. Sa isinagawang pakikipanayam, lumitaw na ang pinagbabatayan 11 mamamahayag sa paggamit ng Filipino sa pagsulat ng
balita sa tabloid ay ibinabatay nila sa kaalaman at pamilyaridad ng mga mambabasa sa pagpili at pagbaybay ng mga salita.
Gayundin, nakadepende pa rin sa editor ang pagpapasya kung tatanggapin o hindi ang mga piniling baybay ng mga salita.
Iminumungkahi na magkaroon ng isang tuntuning dapat pagbatayan at sundin ng lahat ng manunulat nang sa gayo’y magkaroon
ng kaisahan at estandardisadong pagsulat sa Filipino. Sa ganitong paraan mas lalong tataas ang kaalaman ng mga mambabasa
lalo na ng mga mag-aaral sa wastong baybay at pagsulat sa wikang Filipino.

Ms. Kriztine Viray College of Communication, Mga Isyu sa Wika at Midya

Polytechnic University of the
Philippines, Manila
Ang papel na ito ay naglalayong ihayag ang tunay na relasyon ng wika at midya. Tinignan din at binasa ang impluwensya ng wika
at midya sa pagbubuo ng kamalayan at kapangyarihan. Ang pulitikal, kultural, at sosyal na epekto ng wika bilang isang ideyolohikal
na aparatus sa lipunan. This paper tries to elucidate the relationship of language and media. The paper analyses the influence of
these two concepts to conciousness and power. The effect of language, as an ideological apparatus, to political, cultural and social
life.

Ms. Nikky Necessario Filipino Department, De La Salle Patayen Kita: Isang Kritikal na Pagsusuri
University, Manila sa EJK Gamit ang mga Piling Retrato ni
Raffy Lerma
Umabot na sa humigit kumulang 12,000 ang bilang ng mga nasawi na may kaugnayan sa giyera kontra droga sa taong 2017
(PAHRA) at dahil dito libo-libo na rin ang mga retratong naglalarawan ng “War on Drugs” ng administrasyong Duterte. Ang paraan
ng pagsugpo sa droga sa Pilipinas ay nagbunga ng Extra Judicial Killings o EJK sa bansa. Sa sitwasyong ito nagmula ang interes
ng mananaliksik na suriin ang nangyayaring EJK sa pamamagitan ng mga piling retrato ni G. Raffy Lerma. Layong susuriin ng
mananaliksik ang 15 piling retratong EJK mula 2016-2017 na makikita sa personal na Instagram account ni G. Raffy Lerma.
Gagamitin bilang gabay sa pagsusuri ng datos ang Critical Discourse Analysis ni Norman Fairclough na batay sa obhetibong
21
maipahayag ang panig ng mananaliksik tungkol sa napapanahong usapin ng EJK sa lipunang Pilipino sa ilalim ng administrasyon
ng Pangulong Duterte.

Mr. Mark Lester Chico Department of Development The Philippine Media Under Attack:
Broadcasting and Aggression Against Filipino Journalists
Telecommunication, University of on Facebook
the Philippines Los Baños, Los
Baños, Laguna
In the Philippines, I argue, that indirect relational and verbal aggression, specifically manifested in various media, became rampant
as soon as the race to the 2016 presidential post started. This even got worse when President Rodrigo Roa Duterte assumed office.
Due to conflicting political opinions about his policies or “simple” utterances, citizens were divided; a fact to which the online world
specifically Facebook served as a venue. Supporters of the President emerged as a strong force to battle with in the online world.
His so-called keyboard warriors would defend anything he says or does. Although trolls are not unique to the Philippines, more than
anyone else, they are considered the most prominent online aggressors that common people, celebrities, and even those in
(political) power are fearful about. A Philippine senator acknowledged that journalists as well as ordinary citizens are prone to the
online aggressiveness of the President’s supporters. Authors of posts or reports against the current government are quickly mocked
even in their own online spaces. Trolls occupy the Internet to spread gossip and alter the truth (Aquino, 2016). This paper asks:
What kinds of aggression do online users communicate (i.e., post as comment) against media personalities or entities in social
networking sites such as Facebook? This hopes to provide an overview of the online aggression being experienced by the media
(individual journalists and organizations) in light of their job of carrying out the truth in the stories they tell to the public they serve,
the public they also belong to. Seven posts which seemed critical of the government were profiled by recording the number of likes
or reactions, comments, and shares, as well as the date it was posted (reposted or shared) and the date it was examined (as
records could change depending on the date of access). The caption of the posts, the subject (media personality or organization) of
the post, the title of the original story or content, and the link where the post would be found were likewise noted. For the purpose of
this paper, only the primary comments with observed aggression were counted. A comment may have multiple kinds of aggression
and multiple targets. Each kind of aggression and target is given one count. The following conclusions are drawn based on the
online aggression manifested in the comments on the seven Facebook posts from different media organizations and bloggers:
Journalists who are critical of the government and its allies are targets of online verbal aggression. They experience being insulted
online and receive sarcastic comments from online users. The media organizations they represent, on the other hand, are boycotted
(direct relational aggression). Rappler and Pia Ranada remain to be main targets of online aggression. Presidential supporters and
influential bloggers like Mocha Uson Blog and Thinking Pinoy’s posts against journalists are most shared, liked or reacted on, and
are populated with aggressive comments against the media and the journalists. Media organizations’ posts, whose comment
section is moderated, are less likely to contain aggressive comments.

Mr. Richard Agbayani Department of Languages and Vocatives of Ferdinand E. Marcos in

Literature, Mariano Marcos State Philippine Newspaper Articles:
University, Batac City Discovering and Uncovering what they
Pragmatically Imply
This paper intends to provide details with regard to the forms, structures and positions of vocatives prevalently utilized by writers to
address former President Ferdinand E. Marcos in news articles of the three leading Philippine newspapers (Philippine Daily
Inquirer, The Philippine Star, and Manila Bulletin). A total of 90 news article samples were collected and pragmatically analyzed to
answer the research questions at hand. Results revealed that Filipino news article writers favored the use of single- word and
phrase forms of vocatives. As regards the vocatives structures, one – word noun (N) structure , Adj. + N + N, Det + Adj. + N, and
Det + N phrasal structures are predominant in the top three dailies. Also, medial is the most preferred vocative position followed by
initial then final positions. Since vocatives have pragmatic implications, the employment of address forms (e.g. dictator, strongman,
the author of Martial Law, and tyrant) to refer to Marcos suggests negativity as these terms indicate inappropriateness in the context
of use. Consequently, it can be inferred that writers’ presentation about Marcos in their articles exhibits lack of sensitivity and
awareness regarding the suitable usage of vocatives in Philippine culture.

Mr. Joseph Reylan Institute for Culture and Language Obosen ko kayo: Wika ng
Viray Studies, Polytechnic University of Kapangyarihan ni Pangulong Duterte
the Philippines, Manila
Isa itong panimulang sanaysay ukol sa retorika ng ‘obosen’ ni Pangulong Duterte. Inihain ng papel kung papaano ginamit ng
Pangulo ang ‘obosen’ upang ipakita niya ang kanyang katangian bilang isang malakas,patriyotiko at maytapang na lider ng bansa.
Ginamit niya ang ‘obosen’ upang mahikayat ang kanyang target na tagapagtangkilik. Pinakita ng papel kung papaanong mabisang
minanipula ni Duterte ang ‘obosen’ tungo sa pagkontrol sa panlipunang kamalayan. Upang mapahina ang epekto ng retorikang ito
ni Duterte, naglatag naman ng ilang counter- rhetoric ang mga katungali ng Pangulo na siya ring binigyang pansin ng papel.
Tinapos ang papel sa isang payak na lagom. This is a preliminary essay on the rhetoric of ‘obosen’ of President Rodrigo Duterte.
The essay discusses how the President employed the term ‘obosen’ to show his leadership quality characterized by strenght,
firmness, patriotism and courage. He used ‘obosen’ as a way to persuade his target audience. The essay explicates how he was
able to excellently manipulate and control the Philippine social consciousness. To soften the effects of Duterte’s ‘obosen’, his
political rivals offered couinter-rhetorics which the essay also presented. To cap it all, a simple summary at the end was provided.

Ms. Josephine College of Arts and Sciences- On the Cusp: Textual and Grammatical
Asuncion Emoy Language and Humanities Error Assessment in Public
Division, Central Philippines State Announcements
University, Kabankalan City
Public announcements play a vital role in public information. In fact, they have been accepted as part of the social and economic life
of communities where they are seen posted in walls, doors and bulletin boards of schools, market places, stores/malls,
highway/roads, waiting sheds, hospitals, terminals, plazas, constructions cites, food establishments, etc. conveying messages to
target audience. Whether these announcements are made to inform, to instruct, to sell products, or to promote a business, it is
necessary to ensure that they are clear, concise and free from ambiguity. Hence, this paper aimed to assess the textual and
grammatical errors found in public announcements within Kabankalan City, Negros Occidental. Specifically, this was carried out by
capturing photos of public announcements posted in different public spaces in the city, such as market place, schools, stores/malls,
construction sites, food establishments, highways/roads, waiting sheds, hospitals, terminals and plaza. Considering the nature of
the study, descriptive documentary survey was used since it mainly utilized photos of public announcements. Results revealed that
among the public places, Malls/Stores had the most number of errors, while Plaza had the least. Moreover, the most common error
was in the substance (Substance Error), or inaccuracies in capitalization, punctuation and spelling, followed by Lexical Error (errors
in terms of word formation and word selection), and Syntactic Error (errors in terms of sentence structure coordination/subordination
and ordering) with the same frequency. The least error committed was in the Semantic Error (miscommunication and ambiguous
communication). It was concluded that among the public places, Stores or Malls had the most number of errors committed in public
announcements due to the fact that, it is the most visited place by people or customers where they regularly go for their everyday
needs. Hence, Store owners and managers frequently post announcements in order to immediately inform, instruct, promote
products, post job vacancies, etc. for customers. Meanwhile, in terms of textual and grammatical errors, it was Substance Error that
was most frequently committed, since, in the process of constructing the announcements, store owners or managers are not so
particular with the correct use of punctuation, capitalization and spelling, as long as they are able to convey the message or the
information that they wish to deliver or express to the general public/customers, which is considered as most important as the very
purpose of posting public announcements.

22
Mr. Mark Christian De University Science High School, Ang Twitter bilang Alternatibong
Jesus Central Luzon State University, Espasyo ng mga Mag-aaral
Science City of Munoz
Sa pag-unlad ng lipunan, luganap ang paggamit ng iba’t ibang teknolohiya upang mapadali ang pamumuhay at pag-uugnay ng mga
tao. Patunay nito ay ang paggamit ng iba’t ibang social media/networking sites upang mapadali at mapabilis ang komunikasyon. Sa
tala ng mga pag-aaral, ang isang tao ay tumatangkilik at maaring may account sa higit sa iisang social media site depende sa kung
ano ang layunin niya sa paggamit ng account niyang ito. Isa ang Twitter sa pinakagamiting uri ng social networking sites hindi
lamang sa Pilipinas kundi maging sa buong mundo. May kaukulang gamit ang Twitter na hindi nagagawa ng ibang social
networking sites kaya’t maraming user ang patuloy na gumagamit nito. Tulad ng mga taong kabilang iisang komunidad na mayroon
iisang lugar at magkakatulad na paksa ng usapan, ang mga Twitter user ay nakalilikha rin ng isang espasyong nagiging daluyan
nila sa pag-uusap ng iba’t ibang mga bagay na maaring pag-usapan din naman sa iba pang social networking sites subalit pinipili
ng mga users na sa Twitter ipahayag. Pangunahing layon ng pag-aaral na ito na alamin kung paano nagiging alternatibong
espasyo ng mga mag-aaral ang Twitter kumpara sa espasyong mayroon sila sa komunidad na kanilang kinabibilang at sa ibang
social media sites na mayroon silang account. Inilarawan din ng pag-aaral na ito ang kalikasan, paraan at mga dahilan ng paggamit
ng Twitter ng mga mag-aaral. Nakaangkla ang pag-aaral na ito sa konsepto ng “public sphere” ni Habermas (1991).

Panel B6: Managing Human Resources

Day 1 (May 9, 1:45-4:15)
Mr. Froilan Alipao Simbahayan Community Nasaan na Tayo sa Ating Paglalakbay?:
Development Office, and Research Isang Pag-aaral sa Kulturang
Center for Social Sciences and Pangsamahan ng Samahang
Education, University of Santo Kamanlalakbay
Tomas, Manila
Ang pag-aaral na ito ay isang kritikal na pagsasalarawan at pagsusuri sa kulturang pangsamahan ng Samahang Kamanlalakbay,
mula sa sentrong samahan at apat na lokal na samahan nito, sa pamamagitan ng mga kasong aralin (Multiple-Case Studies). Sa
proseso ng pagkakabuo at paggana ng Samahang Kamanlalakbay sa loob ng labing-dalawang taon (2006-2018), masasabi na
lumakas ito bilang samahan at naisabuhay at napagtibay ang ugnayang panloob ng bawat samahan sa pamayanan at ugnayan sa
pagitan ng mga kasaping pamayanan na taglay ang pinagkaisahang mga kulturang pangsamahan (na mapanlahok, demokratiko at
mapag-angkop na pamumuno at pamamahala) na ang tunguhin ay maunlad at makapangyarihang mga samahang
pampamayanan, mga pamayanan at lipunan sa kabuuan. Ang mga detalye at lagom ng mga kasong aralin ay nagpakita ng mga
mahahalagang pagsisikap at pagsasabuhay ng mapanlahok at mapagsakapangyarihang pagpapaunlad sa gitna ng patuloy na
pagbaka sa mga namumutawi at dominanteng kultura ng mga pamumuno, kasapian, samahang pamayanan at lipunan sa kabuuan.
Sa kongkreto, naipakita ng iba’t ibang mga yunit ng Samahang Kamanlalakbay ang kanilang kalakasan at oportunidad na
magpaunlad pa sa buhay-samahan sa pamamagitan ng paggampan ng kanilang mandato, istratehikong plano (pangarap, misyon
at mga hangarin), taktikal na plano at, iba’t ibang mga pamamaraan o istratehiya (pamumuno, kasapian, balangkas, pagpupulong,
pamamahala ng mga yaman, polisiya, paglahok sa/ng pamamayan at, pakikipag-ugnayan sa iba’t ibang mga grupo). Nasaksihan
ng pag-aaral na ito na isinagawa sa pamamagitan ng prosesong mapanlahok at buhay na obserbasyon ng tagapagpadaloy ng
pananaliksik ang tunay na banggaan at kung paano maninindigan sa pagitan ng magkaibang pananaw at praktika ng: Mapanlahok,
demokratiko at mapag-angkop na pamumuno at pamamahala at; Tradisyunal at awtokratikong pamumuno at pamamahala
(Manalili, 1994; 2012; 2017) and Felizco, et al, 2004). Ang banggaan ng pananaw at praktika na ito ay tiyak na nangyayari sa
“kalooban” at “pagitan” ng mga pinuno, kasapian at samahan. Ito ay isang pagkamit at paggamit ng kapangyarihan (power) na
maglilingkod para sa sama-samang pag-unlad. Ang hamon nito ay kung paanong magiging mapagmalay sa mga pananaw at
praktika sa susunod na pagdaloy ng buhay ng Samahang Kamanlalakbay. May malalim na pangangailangan na patuloy na
maghasa, magsabuhay at magtaguyod ng mapanlahok, demokratiko at mapag-angkop na pamumuno, pamamahala at
pagpapaunlad.

Mr. Earvene Jared Administrative Department, Employers' Attitude towards Hiring Ex-
Cunanan Batangas State University, Convicts
Batangas City
The unbearable condition of jails in some parts of the country today increases every convict’s desire to be free and start a new life.
Equally important to their freedom is the opportunity to be able to go back to the mainstream of the society where they live in and
become productive citizens again. Unfortunately, ex-convicts are not free from the stigma that is brought by their past misdeeds or
conviction of a crime and so to discrimination in admission for employment. On of the considerations that prevent prospective
employers from accepting ex-convicts is the perceived bad behavior and criminal tendencies of ex-convicts. The quality of
correctional facilities and perceived inadequacy of rehabilitation mechanisms in our jurisdiction also create doubts as to whether or
not ex-convicts can be trusted with employment. There are already proposed measures submitted to broaden the opportunities for
ex-convicts in the Philippines. House Bill No. 4790 or the Ex-Convict Reintegration Law of 2014, for example, seeks to provide
incentives to companies and individuals who provide opportunities to ex-convicts. This paper describes the attitude of employers in
the Municipality of Mabini, Batangas towards hiring ex-convicts. It employs the descriptive research design and made use of a
survey questionnaire as primary data gathering tool. The respondents of the study were employers from different industries in
Mabini. Majority of the respondents are more than 35 years old, female and married while most of them are tertiary graduates and
belong to the service industry. The study revealed that while employers treat ex-convicts fairly during the hiring process, they,
however, remain subjective in favor of applicants with no criminal record. A significant difference on the attitude of employers
towards hiring ex-convicts was also revealed when the respondents were grouped according to their sex profile while no significant
difference was found when grouped according to age, civil status, educational attainment and type of establishment.

Mr. Robert James Graduate Studies, De La Salle The Lived Experiences of Selected Call
Beltran University-Dasmariñas, Center Agents in the Philippines: A
Dasmariñas City Phenomenological Study
Call center work is one of the most fast-paced industries in service. Being such a competitive industry, it has been a hot subject in
academic research, as it has been one of the largest growing industries currently available in the job market and has also changed
the way businesses handle their processes, through outsourcing manpower to these several centers. It has led to multiple studies
not just regarding the nature of work itself but also of its impacts to the workers who decide to immerse in the said industry. While
most researches do look further into both aspects of the call center industry, very few delve into researching the actual experiences
of the workers themselves, looking into human side of what it means to be part of the growing agent workforce. This paper explored
the lived experiences of some of the selected call center agents, including their lives inside and outside of work. Data gathering was
done through in-depth interviews, and participants were selected in a non-random sampling method, both purposive and convenient
in nature. Observations were also made during gathering data to identify common trends and differences in the call center culture.
Results were grouped into keywords, identifying the most common factors such as changes in behavior and lifestyle, as well as
specific impacts on their lives outside work. Findings regarding the research questions included details not limited to the lived
experiences of these call center agents, but also details such as how they affected various aspects of their lives such as their
interaction with their families and friends.

23
Ms. Cathleen Pereira; Department of Political Science, Determining the Repercussions of
Ms. Jadine Dalago; Ms. Far Eastern University, Manila Temporary Employment Contract on
Michelle Fajardo; Ms. Employment Security: A Case of Job
Shairene Curameng; & Order Workers in the Department of
Dr. Ildefonso Fulgar III Public Works and Highways Central
Office
No labor issue has sparked numerous debates and controversies other than the issue of temporary employment. The practice of
temporary employment is a growing reality in the modern global economy. It is prevalent not just from small business enterprises,
the manufacturing sector and private companies, but the public sector as well. Private companies utilize temporary employment
contracts (TEC’s) to cope with the business costs and to remain globally competitive. In a similar fashion, the public sector also use
temporary employment to cut down on costs, to lessen its expenditures and to screen potential employees for regularization. In the
Philippines, temporary employment is also a recurring practice. The issue of temporary employment continuously proliferate the
battle between worker groups and business companies as well as the Philippine Government. During the 2016 presidential
elections, different labor groups from around the country urged the candidates to abolish this phenomenon because it is illegal and
unjust, it alienates them from their rights as filipino workers, and it is one of the factors why many filipino people remain poor,
unemployed, and constantly searching for jobs. Benefits such as SSS, Pag-Ibig, and PhilHealth are not received by the workers,
thus creating more and more problems. Employment security should be the utmost priority of the government but thousands of
filipino workers are still fighting for their security. Despite existing literatures concerning TEC’s, there is little evidence which studies
its repercussions on the workers employment security. The main purpose of this study is to determine the repercussions of
temporary employment contracts on the employment security of the job order employees in the Department of Public Works and
Highways (DPWH) which has a large number of temporary work due to the nature of their agency. Moreover, the researchers’ goal
is to get primary data from 20% of the job order workers in DPWH Central Office, selected representatives from the Trade Union
Congress of the Philippines, and a set of experts from the Department of Labor and Employment and the University of the
Philippines School of Labor and Industrial Relations to know their take with regards to temporary employment and to provide a more
comprehensive and deeper analysis regarding the topic being studied. Secondary data will be collected from journals, articles,
previous papers and the DPWH’s archives. The Principal-Agent Theory and the Dual Labor Market Theory as a theoretical
framework will serve as the lens in analyzing and exploring the variables encountered in this study. On research methodology, a
case study shall be utilized and to further strengthen the research, participant triangulation method will be employed.

Ms. Rose Capulla Department of Liberal Arts and The Relationship of Real Gross Product
Behavioral Sciences, Visayas (GDP), Inflation and Unemployment in
State University, Baybay City the Philippines (1970-2011)
This study was made to empirically examine the relationship among real Gross Domestic Product (GDP), inflation, and
unemployment in the Philippines in the period 1970-2011. Augmented Dickey-Fuller Test was used to check the unit root property of
the variables, which resulted to all the variables having a unit root at single differencing. The Engle-Granger Test was used to test
the cointegration of each variables that showed no cointegration, meaning there is no long-run relationship existing among the
variables. Yet, the researchers could still study the short-run relationships between and among the variables using the VAR model
which was interpreted using the Short-Run Model, IRF, Variance Decomposition, and Graph Residuals. Diagnostic checking was
also used to check on heteroscedasticity, normality, and serial correlations. Additionally, the Granger Causality Test was used to
know whether changes in a variable would have an impact on other variables which showed that all the variables do not Granger-
cause each other. After performing the tests, the researchers concluded that there exists significant short-run relationships between
real GDP and CPI (inflation); between real GDP and UP (unemployment); and between CPI and UP. However, the verifications if
inverse relationship between real GDP and CPI, Okun’s Law, and Phillips curve exist in the Philippines were not fully justified since
the models do not have long-run relationships. Some of the reasons enumerated to further explain the relationships existing among
the variables in the Philippines were: (1) heavy dependence on external finance and response on crises for the relationship
between GDP and CPI; (2) structural issues in the Philippines, relatively high redundancy cost, and heavily regulated hiring and
firing practices for the relationship between GDP and UP; (3) the implementation of inflation targeting, globalization of markets, and
rigidity in the labor market for the relationship between CPI and UP.

Ms. Roxanne Bongco; College of Education, Bataan The Unspoken Tensions:

& Ms. Jenette Peninsula State University, Phenomenologizing Millennial Teachers’
Pangilinan Balanga; Letran College Calamba, Experiences on the Intergenerational
Calamba Challenge in Schools
Cultural diversity is one of the challenges that confront present education and one of the aspects that contributes of this diversity is
generational differences. In fact, the challenge of intergenerational diversity confront many industries today, and this includes the
academe. This is especially true to teacher education programs which Millennial graduates are expected to teach a new generation
of students, while working with an intergenerational colleagues and school heads. As such, this study explored the lived
experiences of five millennial teachers as they engage in an intergenerational school community. Results show that millennial
teachers experienced challenges in interacting with their intergenerational colleagues and heads, in terms of (1) conflicting
perspectives and styles; (2) devaluation of potentials; and (3) need for reciprocity of respect. In addition, challenges in interacting
with new generation of learners include (1) need for recognition of generational difference; and (2) need for recognition of the new
characteristics of learners. The paper concludes with the assertion teacher education institutions need to prepare teachers for such
intergenerational challenges in the teaching profession through its pedagogy or curriculum design.

Ms. Rica Marie Tenorio; Filipino Department, De la Salle University Branding: Stereotypes of UST,
& Ms. Joana Marie University, Manila UP, ADMU, and DLSU Students from the
Macapugas Perspective of Selected Senior High
School Students from Metro Manila
University of Sto. Tomas, University of the Philippines, De La Salle University, and Ateneo de Manila University are considered one
of the well-known and prestigious university in the country. Creating an identity is the best way to appeal to students as it helps
reinforce any advertising messages and promotes a distinctiveness which separates an institution from others. Branding is a
phenomenon that has become increasingly common in higher education over the last few years. Students have their own
stereotypes in terms of knowing the schools where they want to go in college. This paper will determine what stereotypes are known
in the four big universities in the Philippines. Using a modified Katz and Braly’s trait checklist, this paper was able to: 1) profile the
stereotypes of these four big universities in the Philippines, 2) determine their uniformity indices, and 3) determine their
positivity/negativity indices. This paper was able to show the 12 prominent traits of UST students such as being Catholic, future
doctor, in a very good school, party goers, and kilala sa cheerdance; that of the stereotypes UP students are in the best Philippine
university, achiever, wears sablay, socially and politically engaged, genius, and the hope of the country; the stereotypes ADMU
students are conyo, English speaking, elitist, too expensive school, sosyal, and athletic; and that of the stereotypes DLSU students
are conyo, Englishero/English speaking, party goers, researcher, sosyal, and athletic. This paper was also able to show that the
stereotypes of the students from ADMU and DLSU shared the most number of traits, while the ADMU-UP and UP-DLSU shared the
least number of traits. This paper was also able to establish that the stereotype of ADMU students is the sharpest, while the
stereotype of DLSU students is the blurriest. This paper was also able to established that the stereotypes of DLSU students is the
most positive, while the stereotypes of UP students is the most negative. This paper is significant to the said universities to know the
image of their students and what make them different in other schools. It’s how the universities are identified and remembered.

24
Ms. Melanie Lugo General Engineering Department, An Analysis of the Academic
De La Salle Lipa, Lipa City Performance and Licensure Examination
of Bachelor of Science in Electronics
Engineering Graduates of De La Salle
Lipa, AY 2010-2015
This study assessed the performances of the graduates of Bachelor of Science of Electronics Engineering (ECE) from the College
of Information Technology and Engineering (CITE) of De La Salle Lipa (DLSL) in terms of their academic performance and the
performance in licensure examinations. The data of the five-year (2010-2015) academic performance and results of licensure
examinations of the graduates of the ECE were included in this study. Descriptive research method was used with 480 respondents.
The Engineering graduates who took the board examination for the first time and within one year after their graduation are the
respondents. The study revealed there is a direct and significant relationship in academic performance and the performance in the
licensure examinations. Regression analysis revealed that there is no significant effect on the academic performance and the
performance in licensure examinations in a period of assessment.

Panel C1: Studies on Philippine Ethnolinguistic Groups II

Day 1 (May 9, 4:15-7:15)
Ms. Nancy Allen English Department, Mindanao Myth as Lumadnon Experience in the
State University-Iligan Institute of Higaonon Novel: Theorizing the Bagani
Technology, Iligan City Paradigm in T.S.Sungkit's Batbat hi
Udan and Driftwood On Dry Land
This research explores the dimension of studying culture through literature-- reinforcing the idea that the dynamic of cultural reality
is not only textual, but more importantly, 'perspectival' and can be discovered through the study of mythic literary narratives. Myth
plays an important role here because it embeds many aspects of culture. In this paper, focus is placed on Lumad literature,
specifically Higaonon novels produced by a Lumad Higaonon, Telesforo S. Sungkit,Jr. whose first two novels namely, Batbat hi
Udan and Driftwood On Dry Land serve as corpus for this study. In this work, the concept of the bagani as a paradigm in both
novels is highlighted as the 'zeitgist' of the Lumadnon collective experience. It simply means that the totality of the Lumadnon
esteem or cultural identity rests on the bagani: what he does, how he does things, and his accomplishments -- all carry the
reputation of the Lumad. Sadly, his failures also become tied up with his own identity which up to this time , he struggles to define.
The idea of Lumad 'zeitgist' is how I extend Leuthold's notion of 'indigenous aesthetics' (1998) -- that indigenous art works [and this
includes literature s by indigenous writers] produced by the natives have their own distinct 'patterns' across cultures that are
distinguished from non-indigenous artists. This paper thus attempts to infer those indigenous patterns or Lumad features from the
narratives by identifying the saliences that signify the mythic elements in the bagani paradigm through 'the principle of dominant
impression' introduced in this study. These elements are defined by the 3P's on 3F's -- presence, prevalence, and prominence of
the mythic feature (identified by the presence of lore through generational telling),the Lumadnon feature (or stamp of cultural
ethnicity), and lastly, the bagani feature (inherent warrior traits displayed from a person's inner character). The saliences
represented by vignettes or text fragments are then processed for their significance to be seen as part of a holistic worldview using
the Kluckhohn Value-Orientation Model (1953) as featured in Condon ,J. and Youself,J. (1975). Albeit traditional, the Lumadnon
worldview attests to the richness of this cultural heritage. As Lumad author of these Higaonon novels, Sungkit stands significantly as
a 'culture bearer' marked by fidelity to his ancestors' oral traditions. His use of varied genres for structure such as a hero's journey in
Batbat hi Udan and genealogy fiction in Driftwood On Dry Land makes him dauntless as an artist despite his conservatism.

Ms. Ma. Gemma English Department, Maranatha Culture, Socio-Political Structure and
Roxas-Rojales Christian Academy, Imus, Cavite Social Issues of the Tagbanua Tribe of
Sitio Sabang, Barangay Cabayugan
Puerto Princesa City Palawan
This study aimed to look at the culture, socio-political structure and the different social issues affecting the lives of the Tagbanua
people living in Sitio Sabang, Barangay Cabayugan, Puerto Princesa Palawan. These small Tagbanua community belonging to the
Central Tagbanua, believed to be the oldest inhabitants not only of the Province of Palawan but also of the entire nation because of
its close relationship with the Tabon Man of Lipuun Point, are affected by many issues affecting their very existence and is the main
concern of this study. These people’s culture, tradition adorned by its many rituals represent a rich history of the Filipinos worth
preserving. The socio-political structure that this tribe possess is comparable to other country’s even before the coming of the
Spaniards they have already institutionalized a form of government that encompassed time. As the tribe faces the consequences of
modernization, intermarriages, their dwindling number and the effects of the different environmental preservation efforts being
implemented in the province, the country is yet to realize the reality of losing a national treasure and that measures must be
enforced to help preserve them and by preserving them, come up with solutions that may help solve their problems. The Tagbanuas
just like the other natives in the Philippines are faced with different challenges and changes brought about by issues on ancestral
domains and lowlander migrations, modernization and identity issues, environment and forest degradation, and extinction to name a
few. Factors affecting their existence and survival continue to encroach them whether brought by internal and external
consequences, and if not given consideration and help may contribute to the obliteration of this tribe. Presented further are some of
the challenges that the Tagbanuas of Puerto Princesa Palawan faces that the government needs to address. Too much
modernization of the province brought by migrants from different parts of the country that sees Palawan as a place of development
threatens the existence of not only the Tagbanua but all the indigenous inhabitants of the province. By coming and living in Palawan
permanently, they have pushed the natives farther to the upland making them squatters on their own land and marginalizing them
as a result. Intermarriages and loss of identity is happening because the Tagbanua culture is being affected. Their rituals may
someday be gone because they cannot use them anymore as sanctions on their type of agricultural practices are in effect. They
may someday lost their own ancestral lands because of the practices that they have acquired from the migrants and there may no
longer be Tagbanua tribe in the future because their number is getting lower due to epidemics and health concerns but the
government is not doing anything to educate them on preventing the diseases that hit them. Education for young Tagbanuas are
non-existent and not a priority of anybody in the government.

Mr. Jun Badie Filipino Department, De La Salle Isang Masusing Paghahambing sa mga
University, Manila Ethnic Stereotype ng mga Blaan,
Cebuano, Ilocano, Ilongo,
Maguindanaon, at Tagakaolo sa
Barangay Rubber, Polomolok, South
Cotabato
Ang Barangay Rubber ay multi-etniko at multikultural na barangay sa Bayan ng Polomolok, Lalawigan ng South Cotabato na
lunduyan ng iba’t ibang etno-lingguiwstikong pangkat tulad ng Blaan, Cebuano, Ilocano, Ilonggo, Maguindanaon, at Tagakaolo.
Isang pahambing na pag-aaral ito sa mga ethnic stereotype ng anim na pangkat. Naging modelo nito ang pag-aaral nina
Demeterio, Mendoza, at Deleña gamit ang modipikadong tseklist ng katangian nina Katz at Braly. Nilalayong gawin ang mga
sumusunod:1)itala ang mga stereotype ng anim na etno-lingguwistikong pangkat, 2) tukuyin ang uniformity indeces, 3) tukuyin ang
positivity at negativity indices, 4)paghambingin at paghalawin ang mga naitalang stereotype, 5) paghambingin at paghalawin ang
mga uniformity indices, 6) paghambingin at paghalawin ang mga positivity at negativity indices. Napakahalagang alamin ang
pananaw ng bawat isa sa sarili at sa kapwa bilang mahalagang indibidwal sa isang lipunan. Mag-uudyok din ito sa kanilang
makisama nang mabuti sa ibang pangkat tungo sa pagkakaisang panlipunan.

25
Ms. Judith Garcia Faculty of Teacher Development, Beliefs and Pratices in the Life Cycle of
Philippine Normal University North the Agtas of Lupigue, Ilagan Isabela: Its
Luzon, Alicia, Isabela Implications to Social Development
The study attempted to find out the beliefs and practices in the life cycle of the Agta of Lupigue, City of Ilagan, Isabela and their
social implications. Ethnographic research method was employed to attain the purposes of this study. Tape recorder was used to
document the respondents’ beliefs and practices. Structured and unstructured interview and participant observation were conducted
to confirm and validate the data gathered. Furthermore, documentary analysis was employed to draw vital information on the origin
of the Agta and the community where they live. Findings of the study revealed that the Agta of Lupigue consistently practiced and
observed their traditional beliefs and practices while they continually maximize the use of available resources found in their
ancestral domains towards environmental sustainability. This study poses a great challenge to social scientist especially in their role
as agent of social transformation. The study recommends that social scientists and educators should commit to the religious
implementation of the regeneration of the IPs beliefs and practices that are considered beneficial and practical.

Mr. Mark Solo III, RGC Liberal Arts Department , Divine The Psychosocial Needs of the Mangyan
Word College of Calapan, Calapan Students at the Divine Word College of
City, Oriental Mindoro Calapan: Basis for School Adjustment
Program
This study aimed to develop a school adjustment program that would help the indigenous people particularly the Mangyan Students
in Divine Word College of Calapan, Calapan City, Oriental Mindoro. This study used qualitative measures, comparative in nature,
and utilized qualitative measures such as interview/counselling. The study explored the psychosocial needs of the respondents in
terms of self-esteem, affect and competence, sense of belongingness and interpersonal relationships. The study involved a total of
35 Mangyans (Alangan, Hanunuo, Iraya, and Tadyawan) from second to fourth year college students. Utilizing the abovementioned
methods, the data were based on the responses reflected the current condition of the students in their educational setting. Findings
from the study show that, in terms of self-esteem affect and competence, most of the respondents would like to change about
themselves, they often say the wrong thing, and they are not very smart. On the other hand, in terms of sense of belongingness,
most of the respondents would like to trade some of their teachers and classmates with someone else. While, interpersonal
relationships show that most of the respondents agree that people have to get to know them before they will like them and most of
them feel that they are not desired by the members of the opposite sex. When grouped according to tribes, each tribe has a
different psychosocial needs and when grouped according to the length of exposure to heterogeneous school setting pertaining to
all the psychosocial needs (Self-esteem, Sense of Belongingness and Interpersonal Relationships), it is shown that the years they
stay in college, has no significant differences regarding their perceptions on what they want to see themselves to all the items given.
By the results of this study, it is clear that there is a need in terms of psychosocial and it is recommended that the school adjustment
program be implemented.

Dr. Aubrey Reyes Filipino Department, Western Naratibo ng Pananampalatayang

Mindanao State University, Zamboangueño sa mga Leyendang
Zamboanga City Chabacano ng Lungsod Zamboanga
Ang mga Pilipino ay may napakahabang kasaysayan ng pananampalataya. Mula sa mga katutubo, sa ilang siglong
Kristiyanisasyon ng mga Kastila, hanggang sa pagdating ng mga Amerikano at iba pang mga mananakop. Ang pagkakaroon ng
pananampalataya ay siyang nagbigay gabay sa personal na paniniwala sa mga bagay-bagay at karanasan sa buhay ng tao. Ito ang
siyang nagpapakahulugan at nagbibigay-linaw sa identidad bilang tao, bilang Pilipino, at bilang isang bansa. Ang pananampalataya
ay ang pananalig at pagtitiwala ng tao bunga ng kanyang pakikipagharap at pagkilala sa Diyos. Mahalaga sa pananampalataya ang
pagkilala at nasasalamin ito sa isang personal na relasyon ng mga tao sa Diyos (Yabut, 2013). Layunin ng pag-aaral na ito na
ipakita ang naratibo ng pananampalatayang Zamboangueño gamit ang mga katutubong materyal na mga leyenda upang
magkaroon ng kamalayan at pag-unawa ang mga mambabasa sa paraan, impluwensiya, pinag-ugatan at kasidhian ng
pananampalatayang Zamboangueño. Sa pagsasakatuparan ng layuning ito tinangkang sagutin ang mga sumusunod na
katanungan: (1) Ano -ano ang mga paraan ng pananampalataya na inilalarawan sa mga leyendang Chabacano? (2) Ano-ano ang
mga salik na nakaimpluwensya sa paraan ng pananampalataya ayon sa mga sumusunod: (a) Puwersang Pangkalikasan (b)
Puwersang Pantao at (3) Anong uri ng pananampalataya mayroon ang mga Zamboangueño ng lungsod Zamboanga? Isang
disenyong Kwalitatibo ang pag-aaral na ito. Ginamit ang dokumentaryong pamamaraan ng pagsusuri. Ang datos ng pananaliksik ay
ang mga leyenda ng lungsod Zamboanga na nailathala na sa mga aklat panliteratura nina Orlando B. Cuartocruz na pinamagatang
“Zamboanga Chabacano Folk Literature” (1990) at aklat ni Teresita P. Semorlan “Mga Leyendang Chabacano” (1984). Labinlima
(15) ang kabuuan ng leyendang sinuri batay sa tema ng pananampalataya sa Panginoon. Ang mga leyendang ito ay sinuri gamit
ang teoryang historikal at sosyolohikal. Inilahad ang mga datos ng pagsusuri sa anyong diskriptibo upang ipakita ang tunay na
larawan ng mga kaganapan mula sa nakaraan na may kaugnayan sa pananampalatayang Zamboangueño. Mula sa pagsusuring
ginawa ay nakitaan ng sampung (10) paraan ng pananampalataya ang mga Zamboangueño na inilarawan sa mga leyendang
Chabacano ng lungsod Zamboanga. Ito ay ang Pagdarasal (reza), Pagpruprusisyon (procession), Pagbabasa ng Bibliya (liende
Biblia), Pagbibinyag (Bautismo), Paniniwala sa Panginoon (Ta cre con el Dios), Pagdiriwang ng Pista (Celebra fiesta), Pagtatayo ng
Kapilya (Hace Capilla/Ermita), Pagnonobena, Pagrorosaryo at Pagmimisa, (Novena, Rosario, Misa), Paniniwala sa Muling
Pagkabuhay ng Kaluluwa (resureccion del alma), at Pangungumpisal (Compesa). Lumabas din sa pag-aaral na bawat paraan ng
pananampalataya ay may katumbas na salik na siyang nakaimpluwensiya rito na maaaring batay sa puwersang pangkalikasan
tulad ng pagkahulog ng bunga ng niyog sa harap ng pusa, paglaganap ng kolera sa baryo at pagkaligtas ng mga tao laban sa
naturang sakit, pagkamatay ng mga pananim dahil sa tagtuyot, taggutom sa baryo, pagkakasakit at pagkamatay ng mga tao dahil
sa kolera, pagdadakila sa Birhen, paglitaw ng imahen ng Santo sa Tabla, pagkakaroon ng matinding sakit ng babae at pagkamatay.
At puwersang pantao tulad ng paglusob ng mga bandidong grupo, pagkakaroon ng isang relihiyosong pagdiriwang, pagiging
relihiyoso ng mga Moro, pagdiriwang ng unang sentinaryo ng Baryo Tetuan, pagdiriwang sa araw ng Patron ng baryo,
pananampalataya sa santo, pagkakaroon ng matalik na kaibigang Katoliko ng prinsesa, pagkaligtas ng baryo laban sa mga
sumalakay na Moro, at ang pagkamatay ng katawang lupa. Natuklasan din na may iba’t ibang uri o antas ang pananampalatayang
Zamboangueño tulad ng historikal at tradisyunal na pananampalataya, matatag na pananampalataya, karaniwan o makataong
pananampalataya, malakas na pananampalataya, matibay at nakaugat na pananampalataya, aktibong pananampalataya. Kalakip
din sa kanilang pananampalataya ang paniniwala sa milagro o aparisyon, pagbibigay halaga sa biyaya ng Diyos at pananalig sa
Panginoon. Magkaiba man ang relihiyon ng mga Zamboangueño pareho namang kakikitaan ng matinding pananampalataya sa
Poong Maykapal. Mula sa natuklasan ay nabuo ang mga sumusunod na kongklusyon: Mayaman sa akdang pampanitikan ang mga
Zamboangueño tulad ng leyenda, at kadalasan sa mga ito ay nagtataglay ng elementong pananampalataya sa Panginoon. Ang
paraan ng pananampalataya ng mga Zamboangueño na makikita sa mga leyendang Chabacano ng lungsod Zamboanga ay
nagsisilbing repleksiyon sa uri ng espiritwal na paniniwala at pananaw sa buhay ng mga Zamboangueño. Malaki ang naging
impluwensiya ng mga Kastila sa pagpapalaganap ng Kristiyanismo para sa mga Kristiyanong Zamboangueño at ang Islam na
pamana naman ng mga Arabe sa mga Muslim ng Mindanao sa pagkakaroon ng matinding pananampalataya ng mga
Zamboangueño. Bahagi nang buhay Zamboangueño ang pananampalataya sa Panginoon, ito ang nagsisilbi nilang gabay sa halos
lahat ng kaganapan sa buhay mabuti man o masama, bahagi rin ito sa halos lahat ng siklo ng kanilang buhay at pamumuhay.

Ms. Doris Bullong Department of English and Pagsusuring Hermeneutical sa Etag

Communications, Saint Louis Festival ng Sagada
University, Baguio City
Ang mga festival ay anyo ng penomenong kumakatawan sa makabagong uri ng pagpapakilala ng isang lahi ng kanilang
pagkalalang kaugnay ng kanilang kultura at tradisyon sa iba’t ibang lipunan. Nagsisilbi itong lunsaran ng isang pangkat-etniko
upang maipahayag ang kanilang sarili sa multikultural at dinamikong global na konteksto ng pamayanan. Sa pamamagitan na
Hermeneutical na metodo ni Hans-Georg Gadamer sa penomenolohikal na pamamaraan, sisiyasatin ng mga mananaliksik ang
mga konseptong pangkulturang inilalarawan ng pag-e-etag (proseso ng paggawa ng etag) at ang ugnayan nito sa pagpapahalaga
at identidad ng mamamayan ng Sagada, Mt. Province. Hihimay-himayin din ang mga pangunahing konseptong pumapaloob sa
etag bilang isang simbolikong materyal na maaaring kumatawan sa pamaraan ng pamumuhay, paniniwala, at identidad ng mga
kankana-ey ng Sagada. Isasagawa rin ang pakikipanayam, video documentation, aktuwal na panonood, at pakikibahagi sa mga

26
kalahok ng festival upang tapat na mailarawan ang representasyon ng etag sa kanilang kultura at kabuuan bilang mga i-Sagada.

Ms. Rebecca Hilot Department of Languages and Panitikang Bayan ng Matigsalug:

Communication, Liceo de Cagayan Balintataw sa Pagbabago-bago ng
University, Cagayan de Oro City Panahon
Ang pag-aaral na ito ay ginamitan ng pamaraang kwalitatibo at kombinasyon ng deskriptibong pag-aanalisa sa pag-aaral. Ginamit
din ang paraang indihenus. Kumakapit naman ang pag-aaral na ito sa Ekokritisismo at purposive sampling naman ang ginamit sa
pagpili ng mga kalahok. Pangunahing hangarin ng pag-aaral ang makalikom ng panitikang bayan ng tribung Matigsalug sa
Simsimon, Kalagangan San Fernando, Bukidnon at maisalin ito sa Filipino upang mabigyan ng analisis ang pagpapahalaga ng
tribung Matigasalug sa kalikasan. Sinikap na matuklasan ang pagpapahalaga ng mga katutubong Matigsalug sa Simsimon,
Kalagangan, San Fernando, Bukidnon ayon sa kanilang kultural na gawi, pamumuhay at pagpapahalaga sa kalikasan na
matatagpuan sa kanilang mga panitikang bayan. Hangarin din ng pag-aaral ang pag-alam sa katutubong paniniwala sa mga
palatandaan sa pagbabago-bago ng panahon. Batay sa analisis, natuklasan na ang mga katutubong Matigsalug ay may maraming
pinaniniwalaang mga palatandaan sa pagbabago-bago ng panahon. Kabilang sa mga palatandaan ay ang pag-uugali ng mga
hayop, ibon, insekto, ulap, halaman, puno ng kahoy at ang patern ng mga bituin. Maging ang posisyon ng araw ay pinaniniwalan na
nakakatulong upang mahulaan na simula na ng tag-ulan. Kasama rin sa pinaniniwalaan ang kulay ng lumot na nasa ilog ay
patatandaan din sa pagbabago-bago ng panahon. Kapag kulay kayumanggi o brown ang lumot hudyat ng mahabang init ng
panahon at kapag kulay berde o green hudyat naman ng tag-ulan. Natuklasan din sa pag-aaral na maging ang kanilang panitikang
bayan ay kasasalaminan din ng kultural na gawi at paniniwala sa pagpapahalaga sa kalikasan. Bilang kongklusyon sa pag-aaral,
ang tribung Matigsalug ay malakas pa rin ang kanilang paniniwala na ang kanilang kultural na paniniwala sa pagbabago-bago ng
panahon ay nakapagligtas ng kanilang buhay.

Ms. Jeanette Mendoza College of Education, Tarlac State Comparative Study on the Ethnic
University, Tarlac City Stereotypes of the Kapampangan,
Ilocano and Tagalog Students of Tarlac
State University
Tarlac State University (TSU) is a multi-ethnic and multicultural institution with a student population that is predominated by the
Kapampangan, Ilocano, and Tagalog ethnolinguistic groups. This paper is a comparative study of the stereotypes of these three
ethnolinguistic groups. Using a modified Katz and Braly trait checklist this paper was able to: 1) profile the stereotypes of these
three ethnolinguistic groups, 2) determine their uniformity indices, 3) determine their positivity/negativity indices, 4) compare and
contrast their profiled stereotypes, 5) compare and contrast their uniformity indices, and 6) compare and contrast their
positivity/negativity indices. This paper was able to establish that the salient traits of the Kapampangan ethnic stereotype are
mayabang, masarap magluto, and galante/magastos; that of the Ilocano ethnic stereotype are kuripot, baduy and madiskarte; and
that of the Tagalog ethnic stereotype are maka-Diyos, maganda/guwapo. This paper was also able to establish that the Ilocano and
the Tagalog ethnic stereotypes shared the most number of traits, while the Kapampangan and Ilocano ethnic stereotypes shared
the least number of traits. This paper was also able to establish that the Ilocano ethnic stereotype is the sharpest, while the Tagalog
ethnic stereotype is the blurriest. This paper was also able to establish that the Tagalog ethnic stereotype is the most positive, while
the Kapampangan ethnic stereotype is the most negative. This paper is significant not only in knowing how the three major
ethnolinguistic groups of TSU perceive each other, but more so in laying down the preliminary information that would lead towards
understanding the dynamics among these same ethnolinguistic groups, and towards building a more cohesive student body in TSU,
or citizens of Tarlac City, or inhabitants of Tarlac Province. This paper is also important in providing a model study that can be
replicated in other multicultural institutions and locations in the country.

Mr. Vonhoepper Ferrer Filipino Department, De La Salle Kalagayan ng Wikang Magbukon sa

University, Manila Lalawigan ng Bataan: Tungo sa Pabuo
ng Isang Palising Pangwika
Walang kulturang hindi dala ang isang wika. Nangangahulugang itong matibay ang ugnayan ng isang wika na ginagamit sa isang
komunidad at ang kulturang kinamulatan ng mga taong naninirahan dito. Isang katotohanan na hindi mapasubalian na malaki ang
papel ng isang wika sa paghubog at pagkatuto ng isang indibidwal o pangkat na hindi mawawala ang kanyang kulturang
sumasalamin sa kanyang etnisidad at identidad. Tulad na lamang sa Pilipinas na mayroong mahigit 100 wika at 400 na diyalekto na
kabilang sa mga ito ang mga katutubong wika na mga Ayta na matatagpuan sa iba’t ibang panig ng kapuluan na pinaniniwalang
nanganganib at tuluyang mawala ayon na rin sa pag-aaral ng UNESCO (2019). Sa ganitong nangangambang panganib sa mga
katutubong wika malaki ang papel ng ating pamahalaan sa pagbubuo, pagdedebelop at pag-iimplementa ng mga programa at
polisiyang pangwika. Sa papel na ito ay sinuri ang kalagayang pangwika ng Ayta na Magbukon sa Bataan na ayon sa mga pag-
aaral at pananaliksik ay noong 1886 dumating at nanirahan sa mga bayan sa Bataan. Gamit ang ethnography theory inalam ang
kalagayang kultural at sosyal ng mga naninirahan sa komunidad. Nakabatay din ang pag-aaral sa Status-planning/corpus-planning
typology upang masuri ang alokasyon at gamit ng wika sa isang speech community, at iba pang pang Language Policy Theory
upang masuri naman umiiral ng mga polisiyang pangwika at programang may kaugnayan sa MTB-MLE. Malinaw ding inaatas ng
UNESCO ang Education for All na nagsasabing mahalaga ang papel ng pamahalaan sa pagtatamo ng mga makabagong
patakarang pangwika na gagamitin sa larangan ng edukasyon at kaugnay nito ang implementasyon ng K to 12 sa buong Pilipinas
kaalinsabay ang Institusyonal na Mother Tongue Based – Multilingual Education (MTB-MLE).

Mr. Chem Pantorilla Departamento ng Filipino at Ibang Batbat Higaonon: Ang Talinghaga ng
mga Wika, Mindanao State Lo’göng (Away), Kapayapaan at Banuwa
University-Iligan Institute of sa Ulagingon ki Lumunag Aninayon
Technology, Iligan City
Batbat ang katumbas na salita ng Higaonon sa salaysay o naratibo. Ito ay higit na ginagamit bilang paraan ng pagbibigay
kahulugan sa nakaraan (Chua, 2018) at isang paraan ng pagsasalita tungkol sa mga pangyayari (White, 1980, p. 7). Binubuo ito ng
mga salaysay na nagtataglay ng mga karanasan, pangyayari, pag-uulat sa tao at iba pang anyo nito sa paglikha ng kuwento. Kaya
sa pag-aaral na ito, itinuturing ang batbat ng higaonon bilang talinghaga ng negosasyon, tagapamagitan, at interapsyon ng/sa
“sarili” at “ako” ng pangkat Higaonon. Tinalakay sa pag-aaral na ito ang talinghaga ng away, kapayapaan at banuwa mula sa
dinukumentong Ulagingon ni Lumunag Aninayon. Tinangkang ng pag-aaral na gamitin ang konsepto ng Higaonon na batbat sa
pagpapaliwanag ng Ulagingon. Sa mga Higaonon, ang batbat ay pagsasalaysay na may pinatutungkulan. Isinasagawa ito sa
pamamagitan ng maingat na paglalarawan sa mga pangyayari. Ito ay nangangahulugang tekstong nagsasalaysay at naglalarawan
ng historiko at kasalukuyang pangyayari, mga tao, at lugar, at sentimento tungkol sa mga pangyayari (Guieb 2010) at pagbibigay
ng impormasyon, paglalarawan ng relasyon, at pagsasabi (ng tungkol sa tribu) sapagkat ito ay nagbibigay-kahulugan sa kanilang
kalagayan, kilos, pag-iisip, at mga hangarin (Lucero 2007). Hindi pa nalathala ang Ulaging na ginamit sa pag-aaral. Ito ay nirekord
at isinatiktik ng mananaliksik ito simula 2009 hanggang sa kasalukuyan. Ginamit sa pagsusuri ang tekstwal at kontekstwal na
pamamaraan upang maipalutang ang talinghaga ng Ulagingon. Mahalagang instrumento para sa mga Higaonon ang kanilang
Ulaging at Ulagingon upang maipagpatuloy ang kaisipan at gawaing Higaonon. Idinidiin ng Ulagingon ang kanilang “sarili” at “ako”
sa gitna ng mga bumabanggang sitwasyon panlipunan gaya ng pananakop, pagpasok ng makabagong pamamaraan ng
pamumuhay, at epekto ng globalisasyon. Ibinabalik ang Higaonon sa kanilang sarili ng Ulaging kaya ito ang ginagamit nila sa
anumang gusot/gulo sa loob ng tribu. Ang banuwa Higaonon ay may pagpapahalaga sa “labas” ngunit dapat ito ay magsisimula sa
“loob” na kaugalian.

27
 Panel C2: Educational Management
Day 1 (May 9, 4:15-7:15)
Ms. Mary Jane IS Guidance Office, De La Salle Self-Regulation and Satisfaction of
Gutierrez; & Ms. Lipa, Lipa City Psychological Needs as Predictors of
Renemarie Fabon Achievement Status
The research identified which among the different types of self-regulation and satisfied psychological needs are the best predictors
of student's achievement status as either being a high-achiever or a non-high achiever. This research was anchored on Self-
Determination Theory, which emphasizes the importance of satisfying the three basic psychological needs for optimal development
and functioning. Likewise, the theory explains the importance of self-regulation. The study employed a predictive non-experimental
research design to determine the self-regulation and satisfaction of psychological needs as predictors of achievement status.
Results revealed that the respondents' most satisfied need is the need for relatedness while their predominant regulation style is the
identified regulation. Furthermore, the need Autonomy was found to significantly predict membership to non-high achieving status
while the intrinsic regulation style significantly predicts membership to high achieving status.

Ms. Noremay Perez Early Childhood Department, Cebu Teaching Interns’ Learning Mechanism
Normal University, Cebu City in a Complex Adaptive System: A
Clustering Model
Internship or practicum phase is viewed by teaching interns as the most beneficial and valuable component of their training. What
they learned throughout their undergraduate training is put to a test as they now practice and learn the rudiments of the teaching
profession. Yet teaching interns (TIs) learn differently from each other and are grouped when they go to their respective school
assignments. How do we group or cluster teacher interns in order to maximize teaching performance? Using an artificial world
simulation found in the NetLogo software, this paper presents classroom grouping models for Piagetian and Vygotskiian TI learners
using parameters such as zone of proximal development (ZPD), teacher distractions, and number of Vygotskiian neighbors allowed
for interaction. Piagetian TIs have been found to perform better in low ZPD, low teacher distraction, and limited number of
Vygotskiian levels. Vygotskiian TIs on the other hand, have been found to thrive in high ZPD, high teacher distractions, and more
Vygotskiian neighbor levels.

Ms. Melanie Lugo General Engineering Department, A Tracer Study of the Graduate of
De La Salle Lipa, Lipa City Bachelor of Science in Electronics
Engineering of De La Salle Lipa, AY
2010-2015
This graduate tracer intended to determine the current employment status of the Bachelor of Science in Electronics Engineering
graduates of De La Salle Lipa AY 2010-2015 and the significance of the program, knowledge, abilities, work principles and school
core values. Descriptive type of research method was used in the study with 79 respondents of BS Electronics and Communications
Engineering graduates of 2010-2015. Results showed that majority of the respondents of BS Electronics and Communications
Engineering are employed and had obtained their first job within one to six months. Mathematics is reflected the utmost significant
among the general education subjects and Basic Electronics and Communications and Computer Programming are the topmost
important professional subjects to their current occupation. Problem solving skills and critical thinking skills were considered utmost
useful skills learned by the graduates from De La Salle Lipa and the work related values such as teamwork, integrity and excellence
contributed significantly to their work employment.

Mr. Jeromil Enoc English Department, Cebu Normal Determining the Factors Affecting
University, Cebu City Effective Teaching Using Principal
Component Analysis
The main purpose of this study is to create a model that would explain the extent of effect or association of factors that affect
effective teaching. In this study four factors were explored, namely: lesson planning (LP), teaching strategy (TS), classroom
management (CM), and communication skills (CS). At least 100 samples of actual teaching evaluation ratings were gathered and
analyzed using principal component analysis. The resulting model determined that of the four factors, teaching strategy is the main
determining factor of what constitutes an effective teaching. Key factors constituting teaching strategy and classroom management
were further analyzed, and implications of the model on teaching and learning were discussed.

Dr. Olive Joy Abing Languages Studies Cluster, Looking Deeper, Seeing Beyond:
Research and Services Division, Examining a University Culture
Iloilo Science and Technology
University, Iloilo City
Understanding the school culture could lead to improved productivity and harmonious relationship as is the primary goal of every
schools, colleges and universities. The main objective of this study is to assess the permeating school culture of five ISAT U
campuses in the areas of professional collaboration, affiliative collegiality, and self-determination. It also determined the kind of
existing school culture through its classification as toxic, fragmented, balkanized, contrived, and collaborative. This study utilized the
descriptive method of research which would employ both qualitative and quantitative methods of gathering data using questionnaire
and interview. Based on the results, all of the campuses rated “good” in all the areas of school culture and there is also no
significant difference in their level among the five campuses. The dominant school culture is the collaborative school culture.
Despite the ideal culture, there are still some issues and concerns from the faculty and staff. The most pressing issues reported by
the staff were their low salary grade, and lesser opportunity in attending seminars and in promotion compared to the faculty. Issues
raised by the faulty were on the unfair Equivalent Teaching Unit (ETU) assignment, overlapping of responsibilities, unfair and
unclear target for Performance-Based Bonus (PBB), rigid biometrics policy, different placement policies among campuses, and
teachers’ refusal to handle senior high school classes. Most common among all respondents is the issue of professional jealousy
which varies in all situation. This study concludes that despite the ‘ideal’ culture statistically yielded from the result, there are still
issues that could not simply be derived through rash quantification. Staff and faculty members harbor different issues and should
therefore be addressed separately yet a collaborative team building including both could also be conducted to strengthen and
solidify their professional and affiliative bond. SUC’s in collaboration with concerned government agencies are recommended to
review existing policies on the merit and promotion system which could benefit both the faculty and staff members of the school
system.

Ms. Michelle Ruda Values Education Department, Locating the Space for Inclusivity of
Pres. Diosdado Macapagal High School Custodial Workers to School-
School, Taguig Based Management (SBM) Program
A school’s success cannot just be attributed to the school leaders, teachers, and students. Many other personnel contribute to its
success. Although their contributions may be simple or small to the eye of others these non-teaching workers, such as the school
service personnel, have valuable contributions to the organization (Conley, Gould, & Levine, 2010) and play vital roles to keep the
school moving and working on its expected role in the community. Custodial workers’ presence and daily visibility in schools can
influence the school environment and the school community as a whole. According to Reed (2015), school custodians directly and
indirectly support student success as well. This suggests that even school custodial employees need to be acknowledged especially
by the educational leaders. Like teachers, students, school leaders, and other non-teaching personnel; custodial workers’ welfare
and development should also be given importance and be included in any educational policy reform. That is why this research
article is centered primarily on discovering the inclusivity of school custodial workers within the School-Based Management (SBM)
Program. Data were gathered thru a one-on-one semi-structured interview with eight principals in Taguig City and an analysis of the
existing SBM Manual and Guidelines. Results highlighted the significance of school custodial workers in a school community.
Moreover, among the 4 Principles of ACCESs, custodial employees can be considered as part of Curriculum & Instruction and

28
Management of Resources indirectly. These findings can serve as an instrument for reflection for school leaders and educational
policy makers on the present status of the custodial employees in the management program of schools. It can also highlight the
need to revisit the guidelines and assessment process of the SBM, which will hopefully include more visible and direct participation
of school custodial workers.

Ms. Mercedes College Guidance Center, De La Attributions of Lasallian College

Malabanan Salle Lipa, Lipa City Students' Achievement: Need
Assessment
This study aimed to determine the various factors that affect the academic achievement of college students and its relationship to
the students’ sex and college degree program. The Survey of Students with Academic Difficulties was administered to ninety-six
college students in a private sectarian educational institution. The instrument is composed of thirteen factors namely background on
particular subject/s, subject matter, examinations, attendance, school skills, teachers, policies, motivation and value orientation,
self-concept, career, emotional concerns, family, and peers. Results have shown that 74% of the respondents are males while 26%
are females. With regards to the program they are enrolled in, the Financial Management has the highest number of respondents.
There is a significant relationship found between the students’ sex and school skills. Females are better than males in terms of
studying on time, submission of projects and assignment, taking down notes, comprehension and participating in class group
activities. Additionally, it was found that self-concept, teachers, family, peers, motivation and value orientation play a significant role
in academic achievement in relation with college degree program. The self-concept factor includes their confidence to succeed in
college, lack of discipline, adjustment to college life. The teacher factor includes teaching style method, personality and classroom
management. For the family area includes home environment, parental expectations and responsibilities at home. For the peer area
includes the peer involvement and acceptance. For the motivation and value orientation includes the enthusiasm to study,
inspiration to learn, future plans, and involvement in social networking activities. Generally, motivation and value orientation,
emotional concerns, teachers, examinations and academic policies were found to be key factors that affect academic achievement.
The researcher suggests academic learning programs that will provide the groundwork in initiating a long-range plan for the
students as well as for the teachers in improving academic achievement.

Mr. Cyrus Casingal Philippine Normal University, Views of Public-School Teachers on

Manila Financial Literacy
Financial literacy is the combination of awareness, knowledge, skills, attitude and behavior to achieve financial well-being. (Hussain
& Sajjad, 2016) However, most of the people around the globe has low financial literacy. It is now a global issue that needs to be
addressed properly. This paper analyses the views of public school teachers on financial literacy. In addition, behavior in handling
money, financial decision and investments are also factor to consider in managing finances properly. The finding reveals that that
public school teachers in Makati specifically district VI, needs to improve their practices in handling money. Based on the results,
the respondents don’t keep records and they only know in general how much money they received and spent during a month.
According to (Abdul-Rahamon & Adejare, 2014) bad record keeping manifest lack of knowledge and inadequate financial resources.
Moreover, out of two hundred-one (201) respondents, one hundred seventy-one (171) or 80% of them answered they have debts to
different lending companies. There is also a need to improve their financial understanding on financial education and financial
literacy in order for them to invest and save properly since they are interested to learn about forming their own financial targets and
make their own personal current financial plan. This paper concludes that there is a need to improve the financial literacy among
public school teachers. Lack of financial knowledge is one of the main reason why people do not invest in saving for the future
(Lusardi, 2008). Moreover, saving attitude can be improved through social training and financial literacy. Since it is very important to
have a good financial literacy skills and knowledge, it is highly recommended to have a further study about this matter and focus
more on finding the best strategies, implementations and practices to improve the financial literacy of the public school teachers.

Ms. Mitzi Lou Martin; & Secondary Education, Central The Lived Experiences of Teachers in
Mr. Reyjay Bartolome Luzon State University, Science Indigeneous Communities of Nueva
City of Munoz Ecija
Anchored on qualitative research design, this study aimed to document the lived expereinces of teachers in far flung communities of
Nueva Ecija. Exploring this topic, it presented the social, emotional, financial, physical, psychological and security conditions of
these teachers. Using one-on-one interview with semi-structured questionnaire conducted for two months, December to January, to
five full-time elementary teachers, the study found out that the five teachers, mostly females, are in the community five days a week;
they go to their respective assignments through habal-habal, kolong-kolong and by walking throung man-made trails; they stayed in
a church, in a nipahut provided by the community, or in school premises; unlike other teachers, their work practically starts Monday
morning and ends every Friday afternoon; they work 24 hours a day because they attend to whoever would go to their temporary
shelter in no particular time of the school days to ask for help; more than a work of a school teacher, they act as counselors of their
students, out-of-school youth or even families; they mediate during petty issues of students or families; they need to show strong
and firm personality all the times; their emotion is very low whenever there are special occassions in their respective families and
cannot attend; cellphone is the only way they can reach their families; sometimes they teach under the trees or in a makeshift
school; they are given hazzard pay equivalent to 25% of their monthly salary; they seldom attend training and conferences; they do
not access to professional related trainings; they are satisfied with their work especially when their students show appreciation of
what they do; they are very happy once they see learning development among their students. Transportation, security, additional
school facilities, shelter and exposures to professional undertakings are the challenges and concerns of these teachers of
indigenous community.

Mr. Richard Castor College of Arts and Sciences, Philippine Higher Education Institutions’
Central Bicol State University of Discourse on Sustainable Development:
Agriculture-Calabanga Campus, Bicol SUCs in Perspective
Calabanga, Camarines Sur
Sustainable Development apart from being nebulous in terms of conception remains a seemingly elusive goal. Education is
arguably one of the drivers towards sustainability. This paper explores sustainable development discourses among State
Universities and Colleges (SUCs) in Bicol. Using a qualitative approach, conceptions of sustainable development through the vision
and mission (VM) statements of nine SUCs from the region was examined to identify keywords advanced in SUC’s VM, ascertain
synergies and contradictions using sustainability as a lens, and explain how SUCs frame sustainable development in the VMs.
Combining vision and mission statements of nine SUCs, 152 words were generated through the word cloud and 11 keywords
namely: development, education, research, science, quality, sustainable, management, university, technology, higher and arts
dominated the discourse which typifies synergies and contradictions in the sustainability lens. The paper concludes with a
proposition for a comprehensive approach in problematizing the discourse as sustainability dichotomies which represent themes as
identity, change, and HEI roles. Further, the paper posits that the sustainable practices of SUCs are anchored mainly in the
institutional statements and therefore requires reorienting higher education specifically on sustainable development.

Dr. Maria Imelda Nabor Communication, Culture, Postmodern Trends in Education,

Humanities and Information Technology, Business and Industry
Technology Department, Aklan
State University, Banga, Aklan
Postmodernism is regarded by social sciences as exclusively literary texts. The outcome is interdisciplinary attempting to master the
field, coercing it into intellectual performativity. It means, the greatest output for the least input. Postmodern trends in education and
technology enabled millenials to prefer flipped learning such as watching video lectures, remote learning such as on line video
conferencing, class forums, pre-recorded video, social media and e-mail, gamification, mind mapping such as interactive,
multidimensional, graphic and visual, big data, social media, personalized learning. Generation Y escalated. It is about
personalization and individualization e.g., google; second, social networking profiles, civic and environmentally friendly, techno
savvy, personalized products; and speed oriented. New Satellite are being launched in this 21st century. The Virtual World in this

29
postmodern society is a 3D simulated environment for Interaction and experience Impacting personal mobility such as virtual
shopping allowing customers to try products without leaving their homes, virtual surgeries and medical training, virtual business
conferences, virtual classes and laboratories and daily 3D field trips to different countries and even planets. People are also
expecting a social networking 3D Avatars enabling people to lead multiple lives, and, finally, scientists focused themselves the so-
called fluid-interfaces such as haptic technology enabling, seamless, gestural. Intuitive and ambient interaction between physical
world and virtual realms. In business and Industry, the postmodern threshold of the genealogy of postmodern trend of capitalism
are: first, market capitalism from 1700 to 1850 characterized by the development of industrial capital in largely national markets.
Second, monopoly capitalism, which is identical with the age of imperialism. and, finally, postmodern phase of multinational
capitalism marked by the exponential unfolding of international corporations. that constitutes the transformation of everything into
economic commodity. With the pure and random play of signifiers which we call postmodernism, and which no longer produces
monumental works of the modernist type, but ceaselessly reshuffles the fragments of the preexistent texts, the building blocks of
older cultural and social production, in some new and heightened bricolage: metabooks which cannibalize other books, metatexts
which collate bits of other texts. As businesses and governments look to the future, they would do well executing on their existing
strategy but no longer be good enough. With a diverging mindset, they can re-imagine what is possible, discovering what they can
do that is new, and how best to do it. Those that succeed may not just navigate tomorrow’s global trends, but actually molding them;
henceforth, as a key strategic conclusion, trends are anchored and inter-twined which suggests “synergetic” opportunities between
them. Understanding the most profitable eco-system of the trends and elements of the value chain is pertinent. Such trends are
global and have global ramifications thereby offering scalable opportunities. These forces are transforming rapidly, engendering
new competencies into play. Organizations need “Trend” champions and teams within their organization structure to best exploit the
opportunities. It is pivotal to construct healthy eco-system anchored to trends that can be a source of competitive advantage and
raise barriers to entry (e.g., App store advantage vs Google).

Panel C3: Teaching the Filipino Language

Day 1 (May 9, 4:15-7:15)
Dr. Leonora De Jesus BSED Filipino Program, College of Pagganap ng mga Gurong Mag-aaral na
Education, Bulacan State Nagpapakadalubhasa sa Filipino
University, Malolos City
Ang mga gurong mag-aaral na nagsipagtapos sa kolehiyo ay nararapat magtaglay ng mga kasanayan na mag- aangkop sa kanila
sa ikadalawampo’t isang siglong guro. Kaugnay nito, sinisikap ng Mataas na Edukasyon; sa programa ng Kolehiyo ng Edukasyon
ng Pambansang Pamantasan ng Bulacan na tugunan ang pangangailangan ng mahuhusay na guro. Kung kaya’t ang Programa ng
Pagsasanay sa mga gurong mag-aaral ay mahigpit na sinusubaybayan; nang sa ganoon ay patuloy na makatugon ang Kolehiyo sa
panawagan ng mga pampubliko at pribadong paaralan. Ninanais ng pananaliksik na ito na matukoy ang antas ng pagganap ng
mga gurong mag-aaral na nagpapakadalubhasa sa Filipino; magagandang gawi at lawak ng kaalaman at kasanayan upang higit na
maging handa at epektibo sa tatahaking propesyon ang mga mag-aaral. Layon rin nitong alamin ang mga mungkahi ng mga
nakipagtulungang guro upang matulungan ang kolehiyo ng Edukasyon na mapabuti pa ang programa at kurikulum ng BSED
Filipino. Ginamit ang Deskriptiv- Penomenolohikal na Pagsusuri gamit ang Mean , Frequency Distribution , Pagkuha ng Bahagdan
at Tematikong Pagtatala at Pag-aanalisa. Isinaalang-alang ang evaluation form na ginagamit ng Supervisor sa pagtatasa at ang
modelo ni KirkPatricks; gayundin ikinonsidera ang Kentucky Teacher Internship Program Intern Performance Record na muling
inayos noong Marso 2009 ( COST, 2009 ) sa pagbuo ng instrumento na dumaan sa evalwasyon at validasyon ng isa pang
supervisor at isang guro sa asignaturang Assessment. Limampu’t pito ( 57 ) ang kabuuang bilang ng mga gurong mag-aaral ng
BSE 4I na nakatapos ng Practice Teaching noong AY 2017-2018, ikalawang semestre. Mula sa kinalabasan ng pag-aaral,
napatunayan na ang mga gurong mag-aaral na sinanay ng mga nakipagtulungang guro sa panahunang taong 2017-2018 ay
nagtataglay ng lubos na kahusayan sa pagtuturo ng mga araling Filipino sa antas – sekondarya. Mula sa pagkokodigo ng mga
tugon gamit ang tematikong pag-aanalisa, lumabas ang pagkakahawig ng mga sagot ng mga gurong kalahok sa pag-aaral bilang
suporta at patunay na may magagandang katangian ang mga gurong mag-aaral ng BSED Filipino ng Kolehiyo ng Edukasyon. Ang
mga sinanay na mag-aaral ay kinakitaan ng propesyunal na kahandaan sa paggawa at paggamit ng kagamitang panturo,
kahandaan sa klase at pagiging responsible.

Ms. Mary Joy Sawa-an; Kagawaran ng Filipinolohiya, Filipino for Beginners: Pagtuturo at
& Mr. Jeffrixx Parajas Polytechnic University of the Pagkatuto ng mga Mag-aaral na Hapon
Philippines, Manila ng Wikang Filipino sa Kagoshima
University, Japan
Naitawid na ang diskurso sa pag-aaral ng Filipino sa pandaigdigang espasyo sa pamamagitan ng Araling Pilipino/Philippine Studies
na itinuturo sa iba’t ibang panig ng mundo. Taong 2011 nang simulan ituro ang Filipino for Beginners na naglalayong maituro ang
basikong pagkatuto sa wikang Filipino sa mga mag-aaral na Hapon sa kolehiyo sa Kagoshima University, Japan sa ilalim ng
Foreign Language Studies ng Faculty of Education. Layunin ng pag-aaral na ito na masuri ang pagtuturo at pagkatuto ng mga mag-
aaral na Hapon ng wikang Filipino sa kanilang klase na Filipino for Beginners sa Kagoshima University gamit ang Textual Analysis
ni Mckee (2001) at metodong naratibo. Mula sa pagsusuri sa mga ginamit na materyales sa pagtuturo ng Filipino at obserbasyon sa
mga klase ng mga mag-aaral sa K.U. nahinuha na (1) itinuturo ang wikang Filipino gamit ang wikang Hapon bilang midyum ng
pagkatuto upang higit na maunawaan ng mga mag-aaral ang itinuturo; (2) ang aklat na pinaghahanguan ng balangkas ng lektura at
mga halimbawa na ginagamit sa klase ng guro ay naisusulat sa wikang Filipino na may salin sa wikang Hapon dahil na rin ang guro
ay nakauunawa ng parehong wika; (3) bukas din ang klase sa pagkakaroon ng teaching assistant na Filipino na kaagapay ng guro
sa pagtuturo sa klase sa pamamagitan ng tamang pagbigkas sa mga ibinibigay na halimbawang pangungusap o usapan
(conversation) at; (4) higit na nakatuon ang pagtuturo ng asignatura sa pagkatuto sa pagbuo ng istruktura ng pangungusap at
pagbasa ng wikang Filipino kaya naman walang sapat na kalinangan ang mga mag-aaral sa pagkatuto sa pakikipagkomunikasyon.
Mula sa mga salik na nabanggit, inugat ng pag-aaral ang mga dahilan sa paraan ng pagtuturo at pagkatuto ng mga Hapon sa
pagkakaroon ng kasanayan sa pangalawa o ikatlong wika at tinaya ang posibilidad na maitaas ang antas ng pagtuturo ng wikang
Filipino sa Kagoshima University.

Dr. Avelina Oclinaria Filipino Department, Visayas State Kaangkupang Pangnilalaman ng

University, Baybay City Likhang-Modyul: Kabisaan
Malaking hakbang ang ginagawa ng Kagawaran ng Edukasyon ang malawakang pagrerebisa ng kurikulum upang makaagapay sa
pagbabago ng panahon gayundin ang programa ng integrasyon ng mga bansa sa Timog Silangang Asya at ang pagsuong ng mga
bansang ito sa globalisasyon. Dahil sa kaliwa’t kanang pagtuligsa at puna sa mga kagamitang panturo para sa K-12, partikular ang
mga modyul na ipinamahagi sa mga pampublikong paaralan, natural lamang na dumaan sa masusing pagtataya ang mga ito.
Kailangang matiyak na tumatahak sa ika-21 siglong kasanayan ang modyul na nabanggit upang maiayon sa ika-21 siglong mag-
aaral. Hinahangad sa pag-aaral na ito na masuri ang kaangkupang pangnilalaman sa nilikhang modyul na nagtataglay ng gabay
para sa estudyante at guro na may katiyakang magbibigay ng karagdagang pagkatuto. Ang likhang-modyul na tinataya ay isa sa
asignaturang Filipino para sa Grade 11. Kakikitaan ito ng anim na bahagi: Paksa, Tiyak na Layunin, Pangganyak, Talakayan,
Malikhaing Gawain at Ebalwasyon. Nakapaloob dito ang mga aralin tungkol sa linggwistika at pananaliksik na naaayon sa
balangkas ng ika-21 siglong kasanayan para sa makabagong mag-aaral. Mahalaga rin ang pag-aaral na ito sa mga mananaliksik
upang magkaroon ng saligan para sa mas malawak pang pag-aaral sa pagbuo ng mabisang modyul na magagamit sa pagtuturo ng
Filipino na naaangkop sa kasalukuyang kalakaran ng edukasyon sa bansa. Ang kaangkupang pangnilalaman ay tinataya ng mga
estudyante batay sa kaalamang linggwistika, kaalamang pananaliksik, gawain at ebalwasyon. Ginagamit ang talatanungan sa
pagtataya sa kaangkupang pangnilalaman ng likhang-modyul na nagpapakita ng mga bahaging sinusuri batay sa angkop na
katangian ng isang mahusay na kagamitang pampagtuturo. Ginamit ang assessment scale upang matugunan ang kaangkupang
pangnilalaman ng likhang-modyul. Batay sa kinalalabasan ng pagtataya ng mga estudyante napatutunayan na ang kaangkupang
pangnilalaman ng likhang-modyul ay angkop na angkop. Sa naging resulta ng pidbak ng mga estudyante, naipakita ng likhang-
modyul ang kalinawan, kawastuan, kaangkupan at kawilihan sa nilalaman at kasanayang dapat matututunan ng mga estudyante.
Napansin din ang mga kinakailangan ng modyul para sa kahusayan nito tungo sa pagpapayaman ng likhang-modyul.

30
Ms. Leny Morano Graduate School-Filipino MODYUL: Landas Tungo sa
Department, University of Nueva Pagpapalalim ng Pag-unawa sa
Caceres, Naga City Gramatika
Ang pag-aaral na ito ay ang pagtukoy ng antas ng kasanayan ng mga mag-aaral sa gramatika batay sa mga sumusunod na
aspekto: estruktura, pagbaybay, at pagpili ng salita ng Senior High School sa bawat larang: Akademik, Isports, Sining at Disenyo, at
TVL ng Camarines Sur National High School taong panuruan 2018-2019. Ginamit ang Descriptive Exploratory sa pamamagitan ng
pagsagot sa talatanungan. Kasama na rin dito ang pag-alam sa kaugnayan ng antas ng kasanayan sa bawat aspekto ng gramatika:
estruktura, pagbaybay,at pagpili ng salita maging ang kabuluhang ugnayan ng kasanayan ng mga mag-aaral sa Senior High School
ng bawat larang: akademik, Isports, Sining at Disenyo, at TVL ng Camarines Sur National High School,taong panuruan,2018-2019.
Ang mga naging respondente ng pag-aaral ay 592 na mag-aaral na Senior High School. Natuklasan sa pag-aaral na: (1)
katamtaman ang antas ng kasanayan ng mag-aaral sa estruktura na may average weighted mean na 3.46, sa pagbaybay naman
ay nasa katamtaman ang antas ng kasanayan ng mag-aaral na Senior High School na may average weighted mean na 3.98.
Subalit mataas ang antas ng kasanayan sa Pagpili ng salita ang natamo ng Senior High School na may average weighted mean na
6.34. (2) May kabuluhang pagkakaiba ang antas ng kasanayan ng mag-aaral sa bawat aspekto at sa bawat larang at aspekto.(3)
Batay sa naging resulta ng pag-aaral kinailangang makabuo ng mga kagamitang pampagkatuto na aagapay sa pagtamo ng mas
mataas na antas ng kasanayan sa gramatika ng mga mag-aaral sa Senior High School. (4)Batay naman sa Antas ng Katanggapan
ng kagamitang pampagkatuto, lumabas na isinagawang balidasyon ang average weighted mean na 4.86 na nagsasaad na
katanggap-tanggap ang nabuong mga kagamitang pampagkatuto sa gramatika. Iminumungkahe na sa pagtuturo ng gramatika,
bigyang pagsasaalang-alang ng mga guro ang larang na kinabibilangan ng mga mag-aaral sa Senior High School upang
maisakaturaparan ang spiral progression na pagkatuto at bigyang pansin ang gabay pangkurikulum. Mapagnilayan ng mga guro
kung paano ilalapat ang kaalaman tungo sa pagganap hanggang sa realidad nang lumalim ang kaalaman sa gramatika. Kaugnay
ng gamapanin ng guro sa pagkatuto sa pagsulat, ang isang epektibong guro sa pagsulat ay nagbibigay ng angkop na suporta sa
kanilang mga mag-aaral upang matamo ang layunin sa aralin. Bagamat sinasabing tinatasa ang kasanayang aktuwal sa ibang
larang kailangan pa ring balikan ang mga kasanayang kailangang malinang sa mag-aaral sa pagsulat. Sapagkat sa anumang
aspekto ng ating buhay nangangailangan ng pagsulat. Upang umangat ang antas ng kasanayan sa gramatika ng mag-aaral ugaling
magbasa at magsulat upang mahasa pa ang bokabularyo at kaalamang panlingguwistika.

Dr. Avelina Oclinaria Department of Liberal Arts and Kahusayan at Kabisaan ng KPWKP
Behavioral Sciences, Visayas Modyul Para sa Grade 11
State University, Baybay City
Sa programang K-12, layunin ng pagtuturo na malinang ang kakayahang komunikatibo, replektibo o mapanuring pag-iisip at
pagpapahalagang pampanitikan ng mga mag-aaral sa pamamagitan ng mga babasahin at teknolohiya tungo sa pagkakaroon ng
pambansang pagkakakilanlan, kultural na literasi at patuloy na pagkatuto upang makaagapay sa mabilis na pagbabagong naganap
sa daigdig (Ocampo, 2015). Sa ikatatamo ng mithiing ito, kailangan ng mga pantulong ng mga guro maliban sa mga kagamitang
pampagtuturo, kailangan ang angkop na mga estratehiya sa pagtuturo. Sapagkat nagsimula nang ipinatupad ang K-12 sa buong
kapuluan ng Pilipinas, ang nangyari ay walang papasok sa unang antas sa kolehiyo sa taong panuruan 2016-2017. Para
matugunan ang pangangailangan at serbisyo ng mga guro sa kolehiyo ng Visayas State University, Visca Baybay, Leyte ay
pinatuturo ang mga guro sa nasabing paaralan sa Senior High School. Malaking problema sa mga guro roon ang pagtuturo dahil
walang batayan o kagamitang pampagtuturo na gagamitin para sa pagkatuto ng mga mag-aaral. Sa ganitong sitwasyon napansin
ng mananaliksik na ang bawat guro na nagtuturo sa nasabing asignatura ay gumagamit ng kahit anong estratehiya dahil sa kulang
ang mga kagamitan sa pagtuturo kung kaya hindi na angkop. Ito ang nakitang suliranin ng mananaliksik. Kung kaya, bumuo ang
mananaliksik ng modyul sa asignaturang KPWKP101 (Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino) para sa Grade
11 tungo sa pagkatutong panglinggwistika. Hinahangad sa pag-aaral na ito na masuri ang kabisaan sa nilikhang modyul na
nagtataglay ng gabay para sa estudyante at guro na may katiyakang magbibigay ng karagdagang pagkatuto. Katugunan ang pag-
aaral na ito sa suliraning kinahaharap ng mga guro sa Filipino sa VSU Baybay, Leyte ukol sa kasalatan sa mga kagamitang maari
nilang gamitin sa pagtuturo. Dahil sa kaliwa’t kanang pagtuligsa at puna sa mga kagamitang panturo para sa K-12, partikular ang
mga modyul na ipinamahagi sa mga pampublikong paaralan, natural lamang na dumaan sa masusing pagtataya ang mga ito.
Kailangang matiyak na tumatahak sa ika-21 siglong kasanayan ang modyul na nabanggit upang maiayon sa ika-21 siglong mag-
aaral. Sinusuri ng mga ekspertong guro ang anim na bahagi ng modyul: I.Paksa, II.Pangganyak, III. Tiyak na Layunin,
IV.Talakayan, V. Malikhaing Gawain , VI.Ebalwasyon. Sa pagsusuri ng mga ekspertong guro sa kahusayan at kabisaan ng likhang-
modyul, napag-alaman na mabisang-mabisa ang mga bahagi nito. Ang mga komento sa bawat modyul ay nagpapahiwatig ng mga
mahalagang bagay na dapat gagawin at taglayin ng mahusay na modyul. Mula sa mga natuklasan ay nabuo ang konglusyon na
kailangan gumamit ng mga grapikong kaakit-akit at pasukan ito ng larawan o emoji ang paglalahad sa talakayan ng aralin;
kailangan din na nasa tamang ayos ang pormat para maging mahusay ang modyul kailangan tama ang pagkasunod-sunod sa mga
bahagi nito; at pagyamanin ang modyul sa pamamagitan pagbibigay ng mga gawain ayon sa 21st century na pangangailangan, ito
ang mga gawaing inobatibo/malikhain, komunikatibo, kolaboratib at mapanuring pag-iisip.

Ms. Jenny Linguete Filipino Department, Lopez Awtentikong Kagamitang Panturo (AKP)
National Comprehensive High Batay sa Inobatibong Estratehiyang
School, Lopez, Quezon Panturo sa Filipino, Taong Panuruan
2018-2019
Ang pag-aaral na ito ay naglalayong mapahalagahan ang pagtuturo ng inobatibong estratehiyang panturo sa filipino gamit ang
awtentikong kagamitang panturo (AKP, taong panuruan 2018-2019 sa Baitang 10 ng paaralang Lopez National Comprehensive
High School, Hondagua National High School at Jongo National High School. Sa pag-aaral na ito ay gumamit ng non- parametric
research design gamit ang Kendall Tau para pagtukoy ng makabuluhang ugnayan ng awtentikong kagamitang panturo (AKP) sa
pagkatuto ng mga mag-aaral. Ang paistadistika ay sa pamamagitan ng frequency count, percentage, rank, mean, at chi square test.
Ang antas ng kahalagahan ay nahihinuha at naitakda sa 0.05 significant level. Batay sa kinalabasan, Ang mga KP na ginagamit ng
mga mag-aaral, nanguna ang KP na Mga aklat/ modyul na may WM na 4.28 o LMLG, pumangalawa naman ang Modyul
pampagtuturo o worktext na may WM na 3.53 o LMLG at pumanghuli naman ang CD/ DVD na may WM na 1.58 o MLG; sa mga
kahalagahan ng paggamit ng KP sa mga mag-aaral, nanguna ang nadaragdagan at nagiging buhay ang partisipasyon ng mga
mag-aaral sa bawat talakayan, na may WM na 4.51 o TLNM; at pumanghuli naman bumabawas sa berbalismo o pag-uulit ng mga
salita na may WM na 3.81 o LNM; sa mga KP ng Panitikang Pilipino na ginagamit ng mga piling mag-aaral, nanguna ang
parametrong paggamit at integrasyon ng Teknolohiya (projector, radio, filmstrips, recordings, powerpoint, mga artikulo sa internet)
na may WM na 4.38 o NNG, at pumanghuli ang parametrong paglalakbay ng mga mag-aaral sa museo at makasaysayang lugar na
may WM na 2.02 o MLG; kahalagahan ng makabuluhang ugnayan ng awtentikong kagamitang panturo (AKP) sa pagkatuto ng mga
mag-aaral sa baitang 10. Kinuha ang total na ranggo ng mga respondyente ang nakompyut na W ay base sa nakompyut na X2 =
0.7765 at ang W ay 1.941. May degrees of freedom na 29. Ang nakompyut na W ay nangangahulugan na tatanggapin ang
hipotesis na may makabuluhang makabuluhang ugnayan ng awtentikong kagamitang panturo (AKP) sa pagkatuto ng mga mag-
aaral sa baitang 10. Ginamit ng mananaliksik ang Kendall Coefficient of Concordance at Chi square (X2) at 0.05 level ng
significance. Ang Mga suliraning kinakaharap ng mga guro sa Filipino na may kaugnayan sa kagamitang pampagtuturo sa Filipino,
nanguna ang parametrong Oras na itinakda para sa asignatura na may WM na 4.40 o LNS; at pumanghuli ang parametrong
Kakulangan ng kaalaman ng guro sa mga teknik o estratehiya sa larangan ng pagtuturo ng pagsulat na may WM na 2.54 o KAP.
Nagsagawa ang guro ng modyul ng mga awtentikong kagamitang pampagtuturo batay sa kinalabasan ng pagsasagawa ng iba’t
ibang estratehiya na inaasahang makakatulong upang higit na mapadali ang pagkatuto ng mga mag-aaral lalo na sa baitang 10
gamit ang mga awtentiko /inobatibong estratehiya sa pagtuturo ng wika at panitikan.

Ms. Leah Sebuc Filipino Department, De La Salle Pagpapaunlad ng mga Kasanayan ng

Lipa, Lipa City mga Mag-aaral sa Ikaanim na Baitang sa
Pagbasa
Ang pag-aaral na ito ay naglalayong matukoy ang mga kasanayan sa pagbasa na higit na dapat paunlarin ng mga mag-aaral sa
Ikaanim na Baitang at pagtuunan ng pansin ng mga guro at tagapamahala upang mapaunlad ang antas ng pagbabasa. Ito ay
nakatuon sa pag-alam ng mga kasanayan sa pagbasa na kinakailangang linangin upang mabigyan ng karagdagang panahon at

31
pagpapaunlad. Ang resulta ng mga pagtatayang ibinigay sa mga mag-aaral at ang isinagawang survey ang ginamit upang matukoy
ang kasanayan sa pagbasa na higit na dapat na paunlarin. Ang Palarawang paraan ng pagsasaliksik ay ginamit para sa
pagsasakatuparan ng inaasam na layunin. Inilahad sa pag-aaral na ang mga kasanayan sa pagbasa na nangangailangan ng higit
na paglinang at higit na panahon ay ang mga kasanayan sa pagbibigay ng pangunahing diwa, pagbubuod at ang pagsusunod-
sunod ng mga pangyayari sa kwento. Nagkaroon ng balidasyon sa resulta ng pagsusulit sa pamamagitan ng pagsasagawa ng
survey na tumukoy sa kasanayang madali/mahirap para sa mga mag-aaral. Batay sa isinagawang survey, ang mga kasanayan sa
pagtukoy sa katangian ng tauhan at ang kasanayan sa pagbibigay ng wakas ng kwento ay ang mga kasanayang madali para sa
mga mag-aaral samantalang ang pagbibigay ng pangunahing diwa ang pinakamahirap na kasanayan para sa mga mag-aaral.

Ms. Rizza Limbo Filipino Department, De La Salle Mga Pagganyak na Gawain sa Pagtuturo
Lipa, Lipa City ng Filipino: Lawak ng Bisa ayon sa Mag-
aaral sa Ika-Apat na Baitang
Ang pananaliksik na ito ay naglayon na alamin ang lawak ng bisa ng paggamit ng guro ng mga pagganyak na gawain sa pagtuturo
ng Filipino sa mga mag-aaral sa ika-apat na antas. Ang mananaliksik ay gagamit ng deskriptib na design ng pananaliksik kung saan
ay ilalahad ditto ang mga naging pagtataya ng mga mag-aaral sa ika-apat na antas kung alin sa mga pangganyak na gawain ang
mabisa sa pagkuha ng kanilang interes sa pag-aaral ng aralin sa Filipino. Ang mga lalakaping datos sa pamamagitan na sarbey ay
ginamitan ng istatistika tulad ng weighted mean computation, percentage, ranking, at t-test of independent means. Ang kinalabasan
ng mga datos na nakalap ay nagsasabing palagiang ginagamit ang mga gawaing nagbibigay ng mga tanong at nagbibigay ng
kahulugan sa mga salitang nasa aralin. Pinakamabisa din ang mga ito sa pagpukaw ng interes na mag-aaral sa kanilang aralin at
sa kanilang pagkatututo. May makabuluhang pagkakaiba ang mga naging pagtataya ng mga respondente sa bisa ng mga gawaing
pgganyak sa pagpukaw ng kanilang interes sa aralin at sa kanilang pagkatututo. Sa isang banda, wala namang makabuluhang
pagkakaiba ang persepsyon ng mga respondente sa mga gawaing pagganyak na ginagamit ng kanilang guro. Kaya naman ang
mga rekomendasyon sa paggamit ng mga pagganyak na gawain sa mga asignatura sa elementarya ng De La Salle Lipa ay
iminungkahi.

Mr. Glenn Ray Briones Rural High School, University of Tungo sa Mabisang Paglilipat ng
the Philippines Los Banos, Los Kahulugan: Ebalwasyon ng mga
Banos, Laguna Pampanitikang Salin sa Modyul sa
Filipino sa Baitang 9 ng Department of
Education (DepEd)
Layunin ng pag-aaral na ito na bumuo ng kritisismo sa mga pampanitikang salin sa “Modyul sa Filipino sa Baitang 9” ng Department
of Education (DepEd). Ginamit ang pamamaraang segmentasyon sa pagtukoy ng mga kalakasan at mga kahinaan ng mga salin sa
(a) nilalaman o diwa, (b) leksikon o bokabularyo, at (c) istruktura. Isinaalang-alang dito ang tatlong katangian na dapat taglayin ng
salin ayon sa teoryang Idyomatikong Salin (Meaning-Based Translation) ni Mildred Larson (1984): wasto, malinaw, at natural.
Isinangguni sa isang tagasalin na isa ring guro sa panitikan ang ginawang pagsusuri upang suhayan ang kasapatan at kawastuan
ng ibinigay na mga puna. Nakita sa mga salin ang limang uri ng kalakasan batay sa mga simulain sa pagsasalin na inilahad ni Bisa
(1999): (1) mga salitang ginagamit ayon sa konteksto o sitwasyong pangkomunikasyon; (2) mga salitang Filipino na itinumbas sa
mga pariralang Ingles; (3) mga pariralang Filipino na itinumbas sa mga salitang Ingles; (4) mga kataga (at iba pang inklitik o
paningit) na idinagdag upang maging madulas at natural ang pagpapahayag; at (5) mga idyomatikong pahayag sa Filipino na
itinumbas sa idyomatikong pahayag sa Ingles. Siyam na uri ng kahinaan naman ang natagpuan sa mga salin. Pito sa mga ito ang
naitala ni Jorge-Legaspi (1990) sa ginawa niyang kritisismo sa salin: (1) maling pili ng salita na nagreresulta sa bago o ibang
kahulugan; (2) mga salitang hindi angkop o hindi nasapol ang kahulugan; (3) mga salitang nakaltas kaya’t nagkulang sa kahulugan;
(4) mga salitang idinagdag kaya’t lumabis sa kahulugan; (5) mga segment o bahagi ng ST na walang katumbas sa salin; (6) mga
salitang mali ang posisyon sa pangungusap kaya’t hindi madulas basahin; at (7) pangungusap na tinumbasan ng salita sa salita
kaya’t naging mahabang pahayag at tila “barok” din basahin. Dalawang karagdagang uri naman ang naitala sa pag-aaral na ito: (1)
mga diyalogong hindi tinumbasan ng diyalogo; at (2) maling balangkas ng salin na nagreresulta sa malabong diwa (kalabuang
istruktural). Makikita sa mga sinuring salin ang pagsisikap na isasaalang-alang ang mga simulain sa idyomatikong pagsasalin.
Gayunman, dahil sa naitalang mga kahinaan ay hindi maituturing na sapat na ang mga salin sa modyul. Mahalagang pag-ukulan ng
pansin ang pagrerebyu at pagrerebisa ng mga salin upang matiyak ang kasapatan ng mga ito. Nararapat lamang na suriing mabuti
ang nilalaman ng modyul sapagkat mahalagang kasangkapan ito sa pagkatuto ng mga mag-aaral sa Baitang 9.

Ms. Merryle Marquez Filipino Department, De La Salle Gawain sa Pagbasa Tungo sa

Lipa, Lipa City Kasanayan sa Pagkaunawa
Ang papel na ito ay nakatuon sa pagsasalarawan ng mga suliranin sa pagbasa na kinakaharap ng mga mag-aaral sa grade 7 na
pinaniniwalaan ng mananaliksik na malaking hadlang sa pagkaunawa at pagkatuto ng asignaturang Filipino. Magiging batayan ang
mga ito sa pagbuo at pagmungkahi ng mga gawain na makatutulong sa paglinang ng kasanayan sa pagkaunawa. Ang mga
kasanayan na ito ay ang mga estratehiya na maaaring gawin sa oras ng klase o mga suplemental na gawain kahit sa labas ng
itinakdang oras sa asignaturang Filipino. Ginamit ng mananaliksik ng kwalitatibo at kwantitatibong pamamaraan. Sa kwalitatibo, dito
ay mailalarawan ang mga suliranin at mga solusyon sa pagbasa na kinakaharap ng mga mag-aaral at mapapagtibay din ito sa
pagkakaroon ng panayam sa ilang estudyante at guro sa Filipino. Bilang kwantitatibong pagdulog, gagamit ng sarbey upang
makalap ang mga suliranin sa pagbasa at pag-unawa. Naiiba at natatangi ang pag-aaral na ito sapagkat ito ang unang
pagkakataon na bibigyan ng pokus ang suliranin ng mga mag-aaral ng De La Salle Lipa sa pagbasa at dahil dito mauunawaan ng
guro ang lebel ng pagkaunawa ng mga estudyante. Mahalaga rin ang pabuo ng estratehiya o mga pantulong na
gawain/pagsasanay, sa mga inaasahang mabubuong gawain matutulungan nito ang mga guro sa paglinang ng pagkaunawa ng
mga bata dahilan upang mapataas ang antas ng pagbasa at pag-unawa ng mga mag-aaral.

Panel C4: LGBT Studies

Day 1 (May 9, 4:15-7:15)
Ms. Lovelle Filipino Department, De La Salle Paglaladlad, Paglalantad, at
Bordamonte University, Manila Pagtatanghal: Karanasan ng mga
Gurong Lesbian sa Pagpapakilala ng
kanilang Seksuwalidad sa Pamilya
Ang pamilya ang batayang yunit ng lipunan na nagsisilbi ring pangunahing institusyong humuhubog sa isang indibiduwal. Sa
lipunang Pilipino, ito ang isa sa mga nagiging saligan upang higit na maging matatag ang pagkakakabuo ng pagkatao ng bawat
kasapi nito. Alinsuod dito, may mga inaasahang magiging gawi ang anak batay na rin sa kaniyang kasarian. Dahil sa tradisyunal na
pag-aaruga ng pamilyang Pilipino, ang anak na babae ay lumalaki na may kaisipang ang babae ay dapat na mabini, mahinahon,
nagpapaganda ng sarili, at hindi kumikilos tulad ng lalaki (Miralao, 2004). Ang pananaliksik na ito ay nakapokus sa mga
pinagdaanan at/o karanasan ng limang self-identified na gurong lesbian sa proseso ng pagkilala ng kanilang tunay na seksuwalidad
at mga kaganapan sa kanilang paglalantad sa kani-kanilang mga pamilya. Gumamit ang papel na ito ng disenyong kuwalitatibong
upang mailahad ang kuwentong buhay ng bawat kalahok na nakalap sa pamamagitan ng pakikipanayam na bahagyang
nakabalangkas (semi-structured interview). Nakita sa resulta ng pag-aaral na lahat ng kalahok ay kinilala, na-identipika, at
tinanggap ang sarili bilang lesbian. Ang ilan sa mga ito ay natukoy nila sa pamamagitan ng pananamit, kilos o gawi, at maging ang
kanilang atraksiyon o pagkagusto sa kapwa babae. Lumabas din sa pananaliksik na iba-iba ang naging aksiyon at/o reaksiyon ng
bawat miyembro ng mag-anak ng bawat kalahok sa ginawang paglalaladlad ng kanilang pagiging tomboy. Naging madali para sa
ilan ang naging pagtanggap ng pamilya sa kanilang totoong kasarian samantalang ang iba naman ay naging masalimuot ang
buong proseso at pangyayari. Bagaman hindi kumakatawan sa kabuuan ng mga lesbiang guro ang mga nakuhang datos mula sa
mga kalahok, ang pag-aaral na ito ay magsisilbing panimula sa mga gagawing pananaliksik ukol sa mga lesbian na nasa mundo ng
pagtuturo. Inirekomenda rin ng papel ang mas malawak pang pag-aaral tungkol sa iba pang aspeto ng karanasan at/o buhay ng
mga gurong lesbian.

32
Mr. Aldrin Cantor; & Mr. College of Arts and Sciences, Gay Languages: Understanding
Richard Castor Central Bicol State University of Homosexual Interlingual Vocabularies
Agriculture-Calabanga Campus,
Calabanga, Camarines Sur
Gay language consists of the development, acquisition, processes, and acceptance, particularly the speaker’s ability to do so. A
language that contributes perspective, no matter how diverse the world is, we can be united by the use of this language. Gay’s
minds are developed in a various level of intelligence depending on its learning environment. Languages are created based on
codes and ethnicity. The purpose of this qualitative research is to understand homosexual vocabularies which then focus on Gay
Languages in CBSUA-Calabanga. The study aims to find out the words and phrases in CBSUA-Calabanga. Specifically, it sought to
(1) Discover words and phrases used as a gay language; (2) explore how these words and phrases are formed; and (3) understand
the reason for its usage. Using a micro-ethnographic design, three (3) gay participants were observed and interviewed. The data
were coded and analysed using thematic analysis. Researchers understand that gay words in CBSUA-Calabanga were classified
as local gay words and national gay words. Local Gay Words are gay words used only in CBSUA-Calabanga and these words
created according to National Gay Words, Ethnicity and Culture, and creative minds of the participants. National Gay Words
collected in the study from the three expert participants and these words are officially used and well-known in the entire Philippines.
Based on the findings, it can be concluded that it is vital to study the gay languages that exist in CBSUA-Calabanga. Researchers
found out that gay language is also beneficial among genders because you can use it to hide secrets and be able to have
awareness about the language and continue to produce a friendly environment. Like in any other languages, gay language has its
branches of linguistic, word formations, and there are ways how to create gay language because the gay language has its structure.
We recommend that this study intends to let other people read, see, learn and imagine the way of word formations in gay language
and having gay language dictionary is the best way to present the existence of gay language in CBSUA-Calabanga among
genders.

Ms. Angel Charlotte College of Graduate Studies and The Phenomenology of Disclosure
Amil Teacher Education Research, among Filipino Male Gays
Philippine Normal University,
Manila
Disclosing one’s homosexuality in a heterosexual dominated community will always be a continuous decision gays need to do. But,
such choice was not as easy as it seemed for there were a lot of factors needed to consider. Due to this, confusion may arise that
could hinder in their coming out process specifically their disclosure phase. Hence, this study aimed to explore the lived experiences
of Filipino male gays on their phase of disclosure including the disclosure dilemmas. It also focused on their perceived meaning and
essence of their disclosure. This qualitative phenomenological study recruited 12 self-identified gay participants, aged 19 to 30
years old, who have already disclosed their homosexuality to at least one of the following social groups: self, friends, family, and
society through snowball sampling. Semi-structured interview questions and profile sheet made by the researcher were
administered. The data analysis revealed and discussed the five purposes of the study: (1) experiences of gays in their disclosure
phase; (2) disclosure dilemmas of gays; (3) reasons for disclosure; (4) coping styles and strategies of gays; and (5) meaning of
disclosure. The emerged major themes and subthemes were categorized depending on the stated purposes. The conclusion from
this study highlights the understanding and perception on the importance of disclosure to gays.

Ms. Ma. Mercedes Dar; Filipino Department, De La Salle Komparatibong Pag-aaral ng mga
& Mr. Jenard Mancera University Pelikulang Gay Theme sa bansang
Pilipinas, Thailand at Malaysia
Sa paglobo ng bilang ng Indie Film sa ilang bansa sa Asya na may paksang kabaklaan makikita ang iba’t ibang pagtatanghal ng
kanilang papel bilang bakla. Makalipas ang mahabang panahon ng pakikipagtunggali ng ikatlong kasarian natutunghayan na ang
unti-unting pagyakap sa ganitong uri ng usapin. Sisipatin ng pag-aaral na ito ang 6 na pelikulang may gay theme sa bansang
Pilipinas, Thailand at Malaysia. Isang komparatibong pag-aaral ang gagamitin sa bawat pelikula upang mabatid ang iba’t ibang
representasyon ng mga bakla sa mga bansang nabanggit. Ang bawat bansa ay may iba’t ibang kultura ng pagiging bakla. Ilalapat
ang teorya ni Judith Butler na gender performativity na nagsasabing ang gender ay performative at socially constructed.
Ipinaliwanag niyang ang natural o bayolohikal na katangin ay kaiba sa process of signification o gender. Ayon pa kay Butler ay
terminong “gender is performed” ay kaiba sa “gender is performative.” Ang bawat bansang binanggit ay may kaibang cultural norms
na sinusunod at isteryotipo sa usaping homosekswal. Nais tunguhin ng papel na ito na matukoy ang iba’t ibang representasyon ng
mga bakla sa mga piling pelikulang Asyano.

Mr. Edson Vicente College of liberal Arts and Understanding Solemnized Same-Sex
Communications, De La Salle Relationship: A Case Study
University-Dasmariñas,
Dasmariñas City
Despite of the absence of a law protecting the rights of the LGBT community and the social prejudices that they experienced, same-
sex relationship and homosexual families were obviously increasing. In addition, based on the previous reports of media, it was
evident that the numbers of religious organizations accepting and practicing the ceremony of union of same-sex partners in the
Philippines increased for the past several years. However, due to the absence central repository of LGBT related information,
previous studies failed to address the experiences of the solemnized same-sex couples. Thus, this present study was an attempt to
provide understanding on the experiences of the solemnized same-sex couples on relationship satisfaction in the aspects of the
development of the relationship, the challenges that they confronted and their strategies of resolving those, and lastly the factors
that contributed to the satisfaction of their relationship. A descriptive qualitative method design was used. Using case study
approach, I conducted interview with the eight same-sex solemnized couples whose endorsed by the LGBT affirming churches in
the Philippines. The analysis on the shared experiences of the case subjects was confirmed and validated through triangulation and
member checking. Focusing on the eight couples who are solemnized by the LGBT affirming churches in the Philippines, this study
found that (A) the participants of same-sex relationship had a similar culture with heterosexuals in the aspect of developing serious
relationship; (B) there were issues that are unique in same-sex relationships such as family rejection and discrimination, and the
shifting of relationships from being monogamous to open-relationship which was very particular among male couples than females.
Moreover, it revealed that the participants used effective ways of resolving relationship issues such as converting the issue into
humor to lessen the tension brought by the certain problem and lastly; (C) like heterosexual couples, love, sexual pleasure,
materials, and similarities of same-sex couples are the factors of relationship satisfaction. This and other research confirmed that
there are more similarities than differences in terms of what makes the individual satisfied in their relationship. Thus, several
possible evidences that same-sex couples can maintain a happy and functional relationship that debunks the notion that individuals
in same-sex relationships are merely motivated by material and sexual aspects than affection, and always lasts for a short period of
time.

Mr. Roland Bautista Senior High School Department, Pagbabakla(s): Isang Paggalugad sa
San Beda College-Alabang, Pagtatanghal ng Sarili ng mga
Muntinlupa City Homosekswal sa mga piling Pelikula sa
Timog Silangang Asya
Ang pelikula ay isang mahusay na lunsaran ng kultura, danas at espesyal na espasyo bilang salamin ng ating ginagalawang
lipunan. Para sa iba, ang pagtangkilik sa mga ito ay isang uri ng eskapismo sa mga pamantayang itinatakda ng lipunan partikular
sa pagtatanghal at mas malalim na pagkilala natin ng ating “kaakuhan” bilang indibidwal o bahagi man ng isang komunidad. Isa sa
mga pangunahing paksa ng mga ito ay ang sekswalidad. Kabi-kabila ang paglulunsad ng iba’t ibang pelikula na tumatalakay sa
naratibo ng mga homosekswal na patuloy na lumalaban para sa pantay na pagtingin at paghulma na sariling identidad lampas sa
parametrong idinidikta ng mga isteryotipo at diksriminasyon. Sa kabila ng iba’t ibang isyu, matagumpay pa ring itinatanghal ng mga
homosekswal ang kanilang sarili sa mga pelikula bilang midyum ng tahasang pagpapakilala ng sarili at identidad. Paano nga ba
nagiging behikulo ang pelikula sa paglulunsad at pagpapalawig ng malawakang pagtanggap at pagyakap sa mga homosekswal? O,
33
paano nga ba makasasangkapan ang pelikula, partikular na ang mga mainstream films, sa pagtatanghal ng kanilang sarili bilang
mga natatanging indibidwal? Gamit ang teorya ni Judith Butler na Gender Performativity, sisipatin ng mananaliksik sa papel
na ito kung paano itinatanghal ng mga homosekswal ang kanilang sarili at kasarian sa pelikula sa pamamagitan ng pagsusuri at
pag-unawa sa mga piling pelikulang Asyano na umiinog sa paglalarawan ng kanilang mala-bahagharing buhay.

Mr. Luvy John Flores Filipino Department, De La Salle Ang Double Discrimination na
University, Manila Nararanasan ng mga Pilipinong
Bisekswal
Isang deskriptibong pag – aaral na naglalahad ng iba’t ibang karanasan ng mga bisekswal bilang mga propesyunal, may asawa, at
may na/karelasyon na babae/lalaki. Layon ng pananaliksik na malaman mula sa mga bisekswal bilang kanilang gender identity
kung ano at paano sila pinakitutunguhan ng mga heterosekswal at LGBTQ+ lalong – lalo na ng kanilang pamilya, mga kaibigan,
mga katrabaho, at maging ang mga taong nakasasalamuha sa araw – araw. Inalam din sa pag - aaral ang mga paraan ng
pagharap sa hamon ng mga bisekswal na ibinibigay o ipinupukol sa kanila ng lipunan. Ginamitan ng kwalitatibong metodo sa
pagkuha at pagsuri ng datos gaya ng malalimang panayam sa mga kalahok at katutubong pamamaraan tulad ng pagtatanong -
tanong, pakikipagkuwentuhan, pakikitungo, at pakikikalahok. Nabatid na sa limang bisekswal na nakapanayam ay nakararanas ang
mga ito ng “Double Discrimination”. Hinaharap ng mga bisekswal ang hindi makitang nararamdaman sa mga tao sa kanilang paligid
gayundin ang pagtatanggi at pagsasawalang - bahala sa kanila ng mga heterosexual at LGBTQ+. Sa nakalap na mga datos,
pinatunayan lamang na ang mga bisekswal ay nakararanas ng pagkalungkot at pagkahiwalay sa espektro ng komunidad ng
LGBTQ+.

Mr. Heinz Gumaquil Social Sciences Department, Iloilo A Closer Look on Female Homosexuality
Science and Technology
University, Iloilo City
The discussions about a genderized classrooms necessitate understanding of gender distinctions and uniqueness. This qualitative
study takes on a closer look on female homosexuals of the University with regards to their personal, family, and friends dimensions
at home, in school and their other social environments. It aims to inquire specifically about their coming out as a lesbian, their
various experiences and issues with the outside world and their respective outlooks for the future. There were ten (10) female
homosexuals who served as participants of the study selected thru nomination or snowball sampling. Data from these participants
were gathered thru face to face interview and small focus group discussions. Nvivo qualitative data application software was used in
data management, preparation and analysis. Results indicated that most participants discovered their sexual preference at a young
age. And while some of them preferred to hide their sexual identities due to fear of discrimination, there are those which are in fact
encouraged to come out by their family and friends. Nearly all of the participants also admitted to have suffered bullying from their
place and even at school. These harassments come in many forms such as casual and offensive labels, stereotyping, and then
there is the social media rants by schoolmates and other cyber bullies. While all of them are adamant in maintaining multiple same
– sex relationships at the moment, they are also open to the possibility of having partners of the opposite sex or a change of heart
when the right time comes. Generally, female homosexuals maintain a positive vibe as regards their future. These results indicate
the peculiarities of female homosexuals which could provide distinct and tailored responses from the University and other
community stakeholders. A genderized classroom requires utmost sensitivity to these uniqueness which should cover not only male
or female but also other sexual preferences categories. It is therefore desirable to conduct regular awareness and sensitivity
seminars for all to further address these various concerns.

Ms. Jaya Mae Paelden; School of Teacher Education, J.H. Register na Wika ng mga Bakla sa Piling
& Ms. Cliezy Ryz Cerilles State College, Dumalinao, Pelikula ni Vice Ganda
Serapin Zamboanga del Sur
Kilalang sining kasama sa pagpipinta, eskultura, musika, drama at arkitektura na nagbibigay yaman sa pamumuhay ang pelikula
(Gonzales, et.al., 2009). Sa kasalukuyan, ito ang may pinakamalawak na impluwensya sa publiko dahil sa kakayahan nitong
magpakita ng mga damdamin at sitwasyong sadyang nauunawaan ng mga manonood. Pangunahing layunin ng pag-aaral ang pag-
alam sa mga register na wika ng mga bakla sa piling pelikula ni Vice Ganda. Sinuri ang mga aspektong panlipunan sa loob ng mga
pelikula gaya ng pampamilya, pang-edukasyon at pang-ekonomiya. Disenyong kwalitatibong-deskriptib at pamaraang palarawan
ang ginamit sa pagsusuri ng mga datos. Natuklasan sa pag-aaral na may labinlima (50) na register na wika ng mga bakla ang
makikita sa Beauty and the Bestie, dalawampu't-isa (21) sa The Ravenger Squad at labin-anim (16) naman ang sa The Parental
Guardians. Kakitaan ng labinsiyam (19) na Panlipunang Pampamilya ang tatlong pelikulang napili, labinlimang (15) Pang-
ekonomiya at dalawang (2) Pang-edukasyon.

Ms. Jessa Bernadette Filipino Department, De La Salle Paghahambing sa Bisa ng mga Proseso
Romilla University, Manila ng Pagbubuo ng Wikang Bakla nina
Hernandez at Deocareza, et. al. Gamit
ang 200 Salita Mula sa Tekstong Mga
Salitang Homosekswal ng Komisyon sa
Wikang Filipino (KWF)
Isa na marahil ang Swardspeak na kilala rin sa tawag na Bekimon o gay lingo sa mga wikang patuloy na umuusbong sa bansa. Sa
paglipas ng panahon, parami nang parami ang mga salitang bakla na nalilikha o nabibigyan ng bagong pakahulugan. Sa artikulong
Pasok sa Banga (Wika ng mga Bakla) ni Jesus Federico Fernandez (2010), inilahad niya ang siyam na proseso sa pagbuo ng isang
salitang bakla. Ito ang naging inspirasyon ng papel-pananaliksik nina Catherine Deocareza, Marielle Gidalanga, at Feorillo
Demeterio III na A Comparative Study on the Formation of Gay Language Words and UV Express Codes. Gamit ang mga inilatag
na proseso ni Fernandez at ang papel ni Gladys Matias na The Study of English Codes and Jargons Used by FX drivers of
Robinsons’ Novaliches to Trinoma Mall Trip na tumatalakay naman sa proseso ng pagbuo ng mga termino ng mga drayber ng FX,
nakapagtala sina Deocareza ng 19 na proseso sa pagbuo ng salitang bakla at/o FX codes. Sa ganitong diwa, nilalayon ng papel na
ito na maihambing ang bisa ng proseso ng pagbuo ng wikang bakla nina Hernandez at Deocareza, et.al. Pumili ang papel ng 200
salitang bakla mula sa librong Mga Salitang Homosekswal (2004) na naglalaman ng mga itinalang termino ng Sangay ng
Linggwistika ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF). Pinaliwanag ng mga mananaliksik ang pagbuo ng 200 salitang bakla gamit
ang mga prosesong inilatag nina Hernandez at Deocareza, et.al. Sa huli, nagkaroon ng paglalagom ang papel sa kung kaninong
proseso ang mas nakapagpaliwanag ng mga sinuring salitang bakla.

Panel C5: Educational Psychology

Day 1 (May 9, 4:15-7:15)
Ms. Marissa Lontoc Criminology Department, Cavite School Based-Intervention Program for
State University, Indang, Cavite Identified Student Misbehavior
This study aimed to determine the student misbehavior and its main causes in order to develop school based intervention programs.
Descriptive research was utilized to describe and analyze the data gathered. There were five schools included in the study. In
consideration confidentiality and anonymity, protection of students, their names and schools will not be disclosed. Selection was
based on the following criteria: 1) schools with the most number of students; 2) accessibility of the school and convenience; and 3)
willingness of the school to participate in the study. Five hundred fifty six (556) students served as participants in the identification of
the students’ misbehavior and their causes. Research results implied that considering the total number of students involved in the
study on the selected schools in Cavite, there was a low level of student misbehaviors. The data identified the top ten (10) student
misbehaviors on selected schools in Cavite, these were: 1) truancy 2) cheating; 3) tardiness; 4) loitering; 5) school fight; 6) violating
school dress; 7) bullying; 8) disorderly conduct; 9) watching/reading pornographic movies and magazines; and 10) cutting of
classes. However, apart from the top ten identified misbehaviors, there were number of students who revealed that they do smoke,
drink alcoholic beverages and even use marijuana which the researchers included in the identified misbehaviors that need
intervention. Thus, it is suggested that organization of committees and series of consultations be done to formulate school-based
34
intervention program, work-on and oversee its implementation and effectiveness.

Ms. Maria Liezl Joy Graduate Program, University of Looking Through the Journey of Visually
Abogado; & Dr. Lovella the Philippines Visayas, Iloilo City Impaired Individuals
Divinagracia
The Department of Health estimated that there are about 332,150 Filipinos in the country who are diagnosed as bilaterally blind as
of 2017. The World health Organization approximated that there are 39 million blind people worldwide. Collectively, the visually
impaired has been part of every society and co-exists among others around the globe. However, due to their disability, roles and
opportunities have been limited to them. The current study investigated regarding the lived experiences of persons with visual
impairment. The researchers specifically focused on the bilaterally blind ones. Constructive and undesirable experiences of persons
with visual impairment were explored.Specifically, Documentary and content analysis were used as a method to evaluate the socio-
cultural patterns and processes present in the lives of persons with visual impairment. Knowledge of the diverse experiences
encountered by the visually impaired individuals may help the family members, relatives and the immediate community to become
aware and better understand people with this condition. Highlighting the data gathered about socio-culutral dimension of their lived
experiences is significant in promoting a culture of inclusion in society of the said individuals. Analysis of existing literature that are
at hand is valuable as it may allow researchers to recover, examine, and organize data as well as determine perceptions and social
trends from which future research studies and programs from various sectors to aid the visually impaired. Socio-cultural studies on
persons with visual impairment are limited hence this study gathered available data which are mostly based on Western studies.
Future studies in a particular culture or in Philippine setting is highly recommended. This study will be of great use as a future
reference as it provided descriptive analysis specifically on the concept of Cultural Ecology which shows that Individuals with visual
impairment are capable of living “normally” in a different manner. Social Support and Social Inclusion emphasized the role of social
agents in eliminating the invisible barrier between the visually impaired and the society. Moreover, this study believed that
mainstream education for visually impaired individuals is possible.

Dr. Christian Bryan College of Arts and Sciences, San A Vygotskian Interpretation on the
Bustamante Beda University, Manila Influence of Teachers’ Characteristic,
Attitude, Behavior to Students’ Learning
Experience
The purpose of this study is to relate the characteristics, behaviors, or attitudes of teachers to the students learning experience.
Characteristics, behaviors, or attitudes perceived by students as influence factors in their academic performance and learning
experience. Vygotsky’s sociocultural theory of development and concept of ZPD was used in interpreting the relationship between
the characteristics, behaviors, or attitudes of teachers and students’ academic performance and learning experience. Based on the
responses of students, teachers’ support to students is critically influential on their learning and academic achievement. Positive
traits of teachers have significant effects to students because these are essential motivating factors. On the other hand, they are
threatened by the negative behaviors of teacher and such make them unproductive. In short, social relations and interpersonal
relationship strongly contribute to students’ intellectual development. Furthermore, students find teachers who use learner-centered
teaching and learning activities as productive and valuable to their learning experience. While they find teachers who use the
traditional lecture-based teaching as unproductive. Students, in other words, find collaboration in learning process as significant
because they find learning meaningful when they take an active part in the process. Based on the foregoing, teachers’
characteristics, behaviors, or attitudes are influential and have significant impact to students’ learning experience. This conclusion
is based on the interview with honor students. This study is limited and cannot arrive at scientific and universal conclusion.
However, the responses of the students cannot be invalidated. Their responses, based on their experiences, tell us a lot.
Teachers, therefore, are part of the “hidden curriculum” that have great effect on students’ learning. It is not only their knowledge,
mastery, and expertise that are important in learning. It is their whole being as teachers that matters to students.

Ms. Jerryl Apoloan College of Graduate Studies and Exploring Grit, Gratitude, Resilience and
Teacher Education Research, Optimism as Predictors of Subjective
Philippine Normal University, Well-Being of College Students
Manila
As positive psychology continued to thrive and was found to be effective in combatting mental health issues and negative emotion,
the need to study such constructs in collectivist settings like the Philippines was found to be important. The study gathered 300 first
year college students from one university to find whether grit, gratitude, resilience, and optimism would predict subjective well-being
through life satisfaction, positive affect, and flourishing. Combination of the three formed the overall subjective well-being of the
respondents. Results from multiple regression analyses revealed that all were significant predictors of subjective well-being except
resilience which was only a significant predictor of life satisfaction of the respondents. In addition, gratitude was found to be the
most potent predictor for life satisfaction. Optimism, on the other hand was found to be the most potent predictor for both positive
affect and flourishing. In general, gratitude was found to be the most potent predictor of overall subjective well-being. These results
might suggest that gratitude is important in alleviating levels of subjective well-being of college students who are undergoing
transition. This study also implied that the field of guidance and counseling could prioritize gratitude interventions in enhancing the
students’ subjective well-being. Further research is needed to understand the insignificance of the resilience variable in predicting
subjective well-being in the study and to explore other variables as predictors of subjective well-being.

Ms. Rachel Anne Senior High School Department, The Paradox of Being a Filipino Teacher
Alamo Tanza National Comprehensive
High School, Tanza, Cavite
Education is one of the ideological apparatuses in the society. Thus, teachers as its agents have its contentious paradoxical social
role. They either with their pedagogical power enslave or liberate its learners. This paper seeks to look on Filipino teachers in its
relationship with the means of production by looking at the Philippine social dialectics: the Spanish Colonialism, American
Colonialism and Neo-colonialism. As such, it argues that teachers from had been unconscious agents by unconsciously following
the colonial and neocolonial educational policies of the county.

Ms. Adelfa Tagra Maasin Vocational High School, Impact of Mass Media Exposure to
Department of Education, Maasin Students' Learning Domains
City
The study anchored on the theory Hierarchy and Effects Model by Lavidge & Steiner determined the impact of mass media
exposure in relation to cognitive, conative and affective learning domains of 304 Grade 10 respondents of Ibarra National High
School, Maasin City National High School and Maasin Vocational High School of Maasin City Division. A one- shot survey
correlational design was utilized. This study used a 4- part questionnaire as its instrument. Statistical tools were Pearson- R, Mean,
Frequency and Percentage. Results showed that television, Internet, cellphone, books and radio are the mass media available for
learners. Respondents were slightly exposed to mass media mostly in the evening for entertainment, education and social
communication for their time during the day is engulfed with loaded works both in schools and in homes. Grade 10 learners were
low in cognitive domain, were positive and very willing in affective and conative domains, respectively. Results exposed that
cognitive domain is significantly related to television programs; conative domain is significantly related to Internet surfing, cellphone
use and radio listening while affective domain is significantly related to Internet and cellphone use. It is highly recommended that
teachers should use mass media in the teaching and learning process; and parents must talk openly and safeguard teens against
negative effects of mass media exposure and introduce them to its positive uses. A brochure both in English and Cebuano
languages was made for guidance on media’s positive and adverse influences in learning, health and attitude. Further studies and
needed to investigate more and give more impact on this research.

35
Ms. Rosalinda Cornejo Social Studies Department, De La Enhancing the De La Salle Lipa Grade
Salle Lipa, Lipa City School Students' Sense of Nationalism
through the Social Studies TraveLearn
Program
In response to the demands of 21st century education and in support to the Department of Education thrust of developing the
students' sense of nationalism, the DLSL Grade School Social Studies department designed the TraveLearn program. This provides
a venue for the learners to share their experiences about traveling historical places and beautiful spots in the country. This also
enhances their knowledge through the provision of information and materials about the country's people, its geography, history and
culture. This study was conducted to primarily assess the impact of the TraveLearn activities in the enhancement of the students'
sense of nationalism. It sought answers to the following questions: 1. What is the perceived level of Grade School students on the
TraveLearn program? 2. What is the level of agreement of the Grade School students on the TraveLearn program? 3. What is the
impact of the TraveLearn program on the students' sense of nationalism? Using the quantitative research design, the researcher
has chosen students from Grade three to six as the respondents of this study. They were chosen through random sampling. Self-
formulated survey questionnaire was used and the data were collected and analyzed using weighted mean. The results have shown
that the students have fully understood that the TraveLearn program provides interesting learning experiences for the students.
TraveLearn activities help the students to develop their creativity and confidence through sharing and presentations. The findings
have also shown that the students participate actively in the TraveLearn activities be it individually or by group. They were given a
chance to share their TraveLearn experiences to the whole class and their works have been displayed in the classroom. It was
concluded that the TraveLearn program has a positive impact on the students' sense of nationalism for it provides concrete and
first-hand learning about the country's people, geography, history and culture which are the main ingredients in instilling into the
young minds the sense of nationalism or love of the country.

Mr. John kelvin Senior High School, Tomas Educational Games: Its Effectiveness in
Pantaleon Claudio Colleges, Morong, Rizal Teaching Disciplines and Ideas in the
Social Sciences for Senior High School
HUMSS Students
An educational game is designed to teach students about a specific subject and to teach them a skill. Games are interactive play
that teach us goals, rules, adaptation, problem solving, interaction, all represented as a story. It satisfy individuals’ fundamental
need to learn by providing enjoyment, passionate involvement, structure, motivation, creativity, social interaction and emotion in the
game itself while the learning takes place. The experimental method of research was used in the study. Experimental research
applying parallel group design was utilized. Parallel group design includes two or more groups which will be used at the same time
only one single variable is manipulated or changed. The study made use of two groups. The experimental group was exposed to the
developed educational games in Social sciences while the parallel group or the unexposed group served as the control for
comparative purposes. Findings reveal that the two groups of respondents have the same entry knowledge in Disciplines and Ideas
in the Social Sciences before the conduct of the experiment. This implies that both groups of students find the items in the pre-test
difficult since these concepts are new to them. After delivering the post-test, students from the control group who able to achieve
75% of the test score are 22 or 55% and 37 or 93% for the experimental group. The mean scores, total scores and number of
students who able to achieve 75% of the test score respectively indicate that the students have averagely mastered the necessary
competencies on the discussed topics. The results reveal that students who were exposed to educational games have higher
scores than those students exposed to traditional method of teaching Disciplines and Ideas in the Social Sciences. This implies that
students are motivated in learning the subject utilizing educational games. This is in conformity with the ideas of Macutay (2014)
that educational games can increase the learner’s skills and enjoys learning. He believes that by engaging students in active
learning by giving students some level of control over the environment and the outcomes of the games.

Ms. Rose Capulla Department of Liberal Arts and Phonemic Awareness Development of a
Behavioral Sciences, Visayas Child with Mild Mental Retardation:
State University, Baybay City Proposed Intervention Pack
The study used the descriptive method of research, particularly the case study approach. It assessed the phonemic awareness
skills of the child with mild mental retardation. Specifically, this evaluated the phonemic awareness development on discriminating
the consonant letter, sounding off vowels and consonants and forming a word using the C-V-C pattern. The findings of the study
revealed that the subject had a little difficulty in forming a word using the C-V-C pattern. The skill on sounding off vowels and
consonants gave the subject a good score although not as good as the skill on discriminating vowel from consonant letter since the
subject since the subject got a very good performance on this. It is concluded that the child with mild mental retardation could learn
as what normal children would do given the right prodding, encouragement, and motivation. Thus, it was recommended that the
subject be given extensive activities for him to learn more on forming a word using the C-V-C pattern. The subject would still be
given exercise on sounding off vowels and consonants and discriminating vowel from consonant letter.

Mr. Froilan Alipao Department of Sociology, and Ang ADDU : Mga Pagninilay sa Kultura
Simbahayan Community ng Pakikibahagi ng Facultad ng mga
Development Office, University of Sining at Panitik sa Programang
Santo Tomas, Manila Pagpapaunlad ng Pamayanan (Mga
Taong Pang-Akademiko 2007-2008
hanggang 2017-2018)
Ang pag-aaral na ito ay tagpuan ng mga pagninilay at kritikal na pagsusuri sa kultura ng pakikibahagi at pakikisangkot ng Facultad
ng mga Sining at Panitik ng Unibersidad ng Santo Tomas (2007 hanggang 2018) sa pagpapaunlad ng pamayanan. Mula sa
magkakaibang pahayag ng pagninilay, ang Facultad sa esensiya ay may taglay na puwersa at daloy na tumatagos sa kung ano
ang mayroon na subalit naging bukas sa mga katuwang, bagong pamamaraan at oportunidad upang makapag-ambag sa
pagbabago at pagpapaunlad. Ang Facultad, sa ugnayan nito sa unibersidad, ay nakapagpaunlad ng balangkas bilang suportang
mekanismo. Nakaranas ito ng paggiwang ng balangkas gawa na rin ng mga naging kiskisan ng mga tao, detalye sa pananaw at,
pamamaraan sa loob at labas ng Facultad, hanggang sa mga katuwang. Totoong dumaan ang programa sa kawalang-katiyakan,
transisyon at, pagbabago bilang mga likas na bahagi ng pinauunlad na sistema subalit natapatan ito ng pagsasaayos at
pagsasalugar ng balangkas, mga bagong gawi, gawain, pamamaraan at desinyo. Sa mga pagninilay, lumabas ang mga
sumusunod: Napagtibay kung ano ang identidad o pagkakakilanlan at saan nanggagaling ang Facultad sa kabuuan at kaugnayan
nito sa kanyang programang pagpapaunlad ng pamayanan. Siya ay nanggagaling sa tungkulin para sa pagbabago ng lipunan sa
pamamagitan ng edukasyon, pananaliksik, paglilingkod at pagpapaunlad ng mga pamayanan. Natukoy kung anu-ano ang mga
kakayahan ng Facultad kaugnay ng programa na nagamit, naibahagi at napaunlad sa loob ng labing-isang taon. Ang Facultad ay
instrumento ng panlipunang pagbabago gawa ng mga aktibong programa at pamamaraan kasama ng mga katuwang (pamayanan
at institusyon) katulad ng pagbubuo ng pamayanan, mga pag-aaral/pagsasanay/paghuhubog, pangkabuhayan at iba pa.
Napahalagahan ang mga pamamaraan sa pakikipag-ugnayan sa loob at labas Facultad (local government units, Non-Government
Organizations, Department of Education) at sa unibersidad na nakatulong nang malaki at malalim sa pagkilala at pagdama ng
kanyang sarili sa pagpapaunlad ng programa at pamayanan. Ang mga stakeholders ng Facultad ay naisabuhay at napaunlad ang
mga sumusunod na katangian (at pangangailangan): Mapag-unawa sa kasalukuyang kalagayan ng mga katuwang; May pagsisikap
na makiisa sa pag-angkin at ipaangkin sa mga katuwang ang kaunlaran kaakibat ng mga tungkulin na kumilos at magpakilos; at
Bumasag sa mga de-kahong sistema at lumikha ng mga sistema na buhay na nagpakilos. Nakapaglatag ng mga hamon at
mungkahi kung paano pa magpapatuloy sa pakikisangkot sa pagpapaunlad ng pamayanan. Sa kahulihan, tunay na nakikiisa ang
Facultad sa proseso ng ADDU, isang salitang Ilocano na ang ibig sabihin ay “mayroon”, “madami”, “sagana”. Tumatayo rin ito
bilang apat na mga elemento ng pagpapaunlad: Alab, Diwa, Daloy at Ugat na tumutulong sa pagpapadaloy ng panlipunang
pagbabago.

36
 Panel C6: Philippine Literature
Day 1 (May 9, 4:15-7:15)
Mr. Benigno English Unit, Philippine Science Translating Sex: A Study of the Carnal
Montemayor, Jr. High School-Main Campus, and Bawdy in P/Filipino Translations of
Quezon City; & Department of Shakespeare’s Romeo and Juliet
English and Comparative
Literature, University of the
Philippines Diliman, Quezon City
Romeo and Juliet is one of the most popular and beloved Shakespearean plays in the country, as evidenced by its numerous
translations in various Philippine regional languages (e.g., Ing Pamaquiasaua ning Mete (The Marriage of the Dead) by Juan
Crisostomo Soto (circa 1890, Pampango) and Romeo kag Julieta by Salvador Magno (1932, Cebuano); interpretations in diverse
forms (e.g., Ang Sintang Dalisay ni Romeo at Julieta: Tulà sa uicang Tagalog by G. D. Roke (1901, awit; Bulag ang Pag-ibig, hango
sa “Julieta y Romeo” ni Shakespeare by Pascual De Leon (1918, prose); and Rome and Juliet, written and directed by Connie
Macatuno (2006, film); and continual onstage evolution (e.h., R’meo Luvs Dew-lhiett by the Cultural Center of the Philippines (2005)
and #R</3J (hashtag R heartbroken J) by Dulaang UP (2015)). This paper, however, focuses on two specific Philippine translations
of the drama—Gregorio Borlaza’s Romeo at Julieta ni William Shakespeare (translated into Pilipino, 1968) and Rolando Tinio’s Ang
Trahedya nina Romeo at Julieta (translated into Filipino, 2015)—and examines how the carnal and bawdy literary elements (e.g.,
puns, metaphors) of the play were translated in Borlaza’s and Tinio’s respective works. The study’s methods include a brief
historicization of the origins of the carnal and the bawdy, followed by the identification of the play’s most bawdy characters (e.g.,
Sampson and Gregory, the Nurse, Mercutio, etc.), then a juxtaposition of the characters’ carnal and bawdy lines in both
Shakespeare’s play and Borlaza’s and Tinio’s translations, and finally, an analysis of how the lines were translated by the two
authors. The study aims to forward an ideological perspective that promotes an appreciation of a translated literature through an
understanding of its locality and context. It is hoped that by looking at translated literature with its social landscape as a lens, an
inequitable evaluation of translations in a hierarchical manner will be prevented and a more reasonable system developed.

Dr. Mayeth Elloran Languages and Literature Mimesis on Francisco Sionil Jose's The
Department, Cebu Technological Graduation
University-Tuburan Campus,
Tuburan
This study delves into the mimetic analysis on Francisco Sionil Jose’s short story, “The Graduation.” The argument is supported by
mimetic and affective theories. The mimetic theory focuses primarily on the imitation of the literary text to real life. The affective
theory considers the reader as the active agent in analyzing the pieces. It uses qualitative-descriptive method of research using the
discourse content analysis. It consists of three phases. The first phase presents the affective aspects of the short story. The second
phase uses the mimetic theory in identifying the mimesis. The third phase is a creative reader-response which is a short poem
centralizing on the theme of his literary text. The findings are the affective features imply that true love entails sacrifice and patience
amidst the distance and the longitude of waiting. The mimesis is true love disregards the statures in life yet it does not assure a
happy ending because unexpected circumstances abound along the lovers’ journey. Creative reader-response proves that F. Sionil
Jose’s short story strongly inspires readers into poesy,” True Love Is….” It is concluded that F. Sionil Jose’s The Graduation has
mimesis. It is also recommended that the affective features of the short story be delved as a response of the reader to the literary
text, mimetic components of the short story are explored for better understanding of the text connecting to the real world and a
creative reader-response be used as an evaluative output in analyzing the mimesis of the literary text.

Dr. Angen May Charcos College of Teacher Education, A Stylistic Analysis of Nick Joaquin's
Cebu Technological University- "May Day Eve"
Tuburan Campus, Tuburan, Cebu
One of the most celebrated and an admired writer is Nick Joaquin. Thus, this study attempts to analyze his writing style chiefly in his
short story “May Day Eve”. The study focuses on the literary piece of the author. The linguistic features which are present in the
story are analysed by the researcher. These features are composed of words and sentences: words such as; nouns, verbs,
adjectives and adverbs. Sentences focus on its structure and voice. Moreover, in order to identify the most dominant use among the
linguistic features and to reveal the writing style of Nick Joaquin, the researcher counted and tabulated those features. The findings
of the study discovered that in words, the most frequent used by the author in the story were nouns. It showed that Nick Joaquin
uses these for a clear writing style. In addition, in sentence structure, the most dominantly used were simple sentences. It signified
that the author wants the reader to understand the sentences easily in the story. Moreover, the dominant use of active voice
provided the sentences an energy and directness in the story. Finally, the results revealed that the writing styles of Joaquin in his
short story were clear, direct, lively and accurate.

Ms. Mary Shane College of Arts and Sciences, ImaheNasyon: Ang Representasyon ng
Gibaga Manila Tytana Colleges, Pasay Bayan sa mga Piling Panitikang Filipino
City
Ang papel na ito ay tumalakay sa paghihimay ng mga piling panitikang Filipino: (1) Elihiya Para Kay Ram, (2) Lengua para Diablo,
(3) Monologo ng Manggagawa, at (4) Walang Panginoon upang mailantad ang imahen ng bayan na nakakubli sa mga panitikang
ito. Makikita hanggang sa kasalukuyan ang iba’t ibang kilos at gawi ng mga Pilipino na maikakabit sa pagiging kolonyal ng mga
kanluraning bansa, kung kaya’t may iba’t ibang mukha na rin ang lipunang ginagalawan ng mga Pilipino. Gamit ang konsepto ng
bayan ni Cayanes (2009), binaklas at sinuri ang mga piling akda sa pamamagitan ng pagtingin sa ugnayan ng ekonomikal, politikal,
at kultural na aspekto nito. Sa mga akdang ito, ipinakita ang iba’t ibang pakikibaka ng mga uring api sa paghahanap ng tunay na
mukha ng kalayaan ng bayan, pagbibigay-aksyon sa ibang mga akda at pagkilos upang makamtan ang katarungan at kalayaang
gustong maranasan ng sambayanan. Tinukoy din sa papel ang ugnayan ng mga uring panlipunan sa pamumuhay ng mga
mamamayan at paggamit ng kanilang kapangyarihan para sa kaunlaran ng kanilang sarili at ng kanilang komunidad na lumikha sa
imahen ng kanilang pagiging isang bayan. Batay sa pagsusuri sa mga akda, masasabing ang bayan ay patuloy na naghihirap at
inaapi ngunit patuloy na ipinagsasawalang-bahala dahil sa dikta ng mga nasa kapangyarihan.

Mr. Mark Anthony Departamento ng Filipino at Dalumat sa mga Pagkain bilang

Salvador Panitikan ng Pilipinas, University of Talinghaga sa Nobelang "Banana Heart
the Philippines Diliman, Quezon Summer" ni Merlinda Bobis
City
Isa sa pinakamabulas na manunulat sa panitikang Bikolnon si Merlinda Bobis, makata, kuwentista, nobelista. Ilan sa mga akda ni
Bobis ay ang "Pag-uli, Pag-uwi, Homecoming," kalipunan ng mga tulang nasa tatlong wika (Bikolnon, Pilipino at Ingles), "White
Turtle/The Kissing," "Summer Was a Fast Train Without Terminals," "Cantata of the Warrior Woman Daragang Magayon" at "Ang
Lipad ay Awit sa Apat na Hangin / Fight is Song on Four Winds Rituals." Mahusay na naitatampok ni Bobis sa kanyang mga akda
ang mga imahen, kultura, paniniwala at mitolohiyang Bikolnon. Sapagkat ang panitikang rehiyonal at panitikang pambansa ay
“magkabukod at magkarugtong,” sa teorya ng kritikong Bienvenido Lumbera, mahalagang maaral ang mga nasa “panitikang
rehiyonal,” para maunawaan ang pagiging hiwalay at pagiging nakaugnay nito sa panitikang pambansa. Ang nobelang "Banana
Heart Summer," ang magnum opus ni Bobis, ay gumamit ng mga pagkain, na kadalasan ay mga pagkaing Bikolnon, bilang mga
talinghaga. Ang naratibo sa bawat kabanata ng akda, liban sa unang kabanata at sa ika-48 kabanata, ay gumagamit ng mga
pagkain bilang talinghaga. Samu’t sari ang mga pagkaing naging isntrumento ng naratibo sa akda, mulang panghimagas, ulam,
prutas o gulay, hanggang sa mga delata. Ilan sa mga ito ay dinuguan, adobo, cosido, American corned beef, igado, chicken
barbecue at halu-halo. Sa papel na ito, susuriin kung papaano ginamit ni Bobis sa kanyang nobela ang mga pagkain bilang
talinghaga. Sa ganitong tunguhin, una, nasusuri ang ambag ng nobela, para maipakilala ang Kabikolan sa mambabasang Pilipino;
pangalawa, nakakapulot ang mambabasa ng estilong maaari din niyang magamit sa kanyang mga akda; pangatlo, nakakapulot ang

37
mambabasa ng estilo para itanghal sa mas malawak na mambabasa, sa mambabasang Pilipino man o sa mga dayuhan, ang
lalawigan kanyang pinagmulan, sa pamamagitan ng karaniwang mga bagay na bahagi ng pagkakakilanlan ng kanyang lalawigan.
Ilan sa mga paksang natalakay ni Bobis sa pamamagitan ng pagkain bilang talinghaga ay ang agwat ng mayaman sa mahirap, ang
salimuot ng pag-ibig, ang ugat at bunga ng pangingibang bayan.

Ms. Louella Fortez Department of English and Madness as Power: Body Agency in
Comparative Literature, University Fish-Hair Woman, Gun Dealer’s
of the Philippines Diliman, Quezon Daughter and Sweet Haven
City
Madness to this day remains metaphorically and symbolically as a feminine illness (Julia Little, 2015). Often, however, this kind of
madness refers to mental illness. The persistent equivalence of it to women enforces the idea that they are weak, dangerous, and
require containment. The madness the female protagonists in Fish-Hair Woman (Merlinda Bobis, 2012) Gun Dealer’s Daughter
(Gina Apostol, 2010) and Sweet Haven (Lakambini Sitoy 2011) their families and communities believe they are afflicted with
concern their bodies. Subjected to ridicule, surveillance, control and even punishment prior to having done anything to justify the
label of a perceived madness of the body, they are put into a position of helplessness and silence. Eventually, the control imposed
on their bodies, for the simple fact that they are women, becomes an instrument of resistance as well as agency for them. This
study will use the definition of the native Filipino body as proposed by Julius Bautista and Ma. Mercedes Planta in The Sacred and
the Sanitary: The Colonial ‘Medicalization’ of the Filipino Body. How the control and surveillance of the bodies of the female
protagonists in the novels leads them to question and resist through their bodies will be examined through Michel Foucault’s
concept of power that inflicts certain coercions on the body to make it docile from Madness and Civilization and Discipline and
Punish. When these bodies become instruments of mediation, it leads to body agency, according to Judith Butler’s Performative
Acts and Gender Constitution. Beginning in the Spanish regime, the Filipino body was called to ‘turn away’ from the native body
through bodily upkeep and repetitive and prolonged observance of rituals with a Judeo-Christian sense of piety. Natural body
impulses such as coughing, laughing and even yawning is suppressed. This contortion of the body continues in contemporary times
and enforced strongly on the female protagonists in the novels. The body is object and a site of power in which coercions are made
to make it a docile body and thus, an instrument and example of the power that had shaped it; it operates in accordance to the
demands of external forces, according to Michel Foucault. Judith Butler states that when the body is perceived not just as a
historical idea but also as a set of possibilities to be continually realized, it has the presence of an agency. The meaning the body
gains and the process it undergoes to make possibilities determinate shape body agency. When the female protagonists in the
three novels for this study claim and define madness as their own with their bodies, they shift the balance in power. Perhaps not
seismically but enough to question and escape a world made limited due to the madness inscribed on their bodies, and in doing so,
contribute to further examinations of the female body in literature.

Mr. Jeffrey Asuncion Social Sciences Department, Pagtaliwas o Pagtalima: Dilemma sa

University of the Philippines Los Pagpapasiya ng mga Kabataang Tauhan
Banos, Los Banos, Laguna sa ilang Akda nina Jun Cruz Reyes at
Butch Dalisay
Malalim ang epekto ng Batas Militar para sa henerasyon ng kabataang lumaki sa panahong iyon. Hanggang sa kasalukuyan,
kasangkapan ang gunitang iyan sa pagtutunggalian ng mga naratibo sa nasabing panahon. Pormal na umiral ang Batas Militar
mula 1972-1981, bagamat dama pa rin ang mga bisa nito kahit matapos mapatalsik si Pang. Ferdinand Marcos noong Pebrero 25,
1986. At mababakas ang nasabing mga epekto sa mga depiksyon sa panitikang Pilipino. Tumimo para sa maraming Pilipino ang
mga alaala ng pangamba sa mga pagsalakay ng mga pulis o pagsita ng mga awtoridad laban sa mga gawi at kaisipan ng mga
kabataan na tila sumasalungat sa pinaiiral noong mga patakaran. Sa kabilang banda, di rin makakailang may mga kabataang
pumayag na lamang magpalukob sa mahihigpit na mga atas ng gobyerno noon ni Pangulong Marcos, kahit tinutulan nila ito sa
simula ng pagpataw ng Proklamasyong Pampanguluhang 1081. Makikita ang pagpayag na iyan, halimbawa, sa nobelang Killing
Time in a Warm Place ni Jose “Butch” Dalisay. Gayumpaman, may mga di mapakali sa kaayusang ito, at piniling huwag nang
manahimik. Kabilang sa mga nag-ingay, sa pagsasabing piguratibo, ay ang mga manunulat na kagaya ni Jun Cruz Reyes. Makikita
sa nobela niyang Tutubi Tutubi Wag Kang Magpapahuli sa Mamang Salbahe at sa ilang mga maikling kuwento sa koleksiyong Utos
ng Hari at iba pang mga Katha. Susuriin sa papel na ito ang mga sirkumstansya kung bakit nanindigan laban sa o sumuporta
naman sa Batas Militar ang pangunahing mga kabataang tauhan sa dalawang nabanggit na nobela at ilang kuwento. Magsisimula
muna ang pananaliksik sa pagsangguni sa ilang detalyeng biograpikal ng mga awtor na saklaw ng papel na ito: Jun Cruz Reyes at
Jose “Butch” Dalisay. Tatangkain niyang iugnay ang mga ito sa karakterisasyon ng ilang pangunahing tauhan ng mga katha ng
dalawang awtor. Bagamat kinatha ang mga pangyayaring ispesipiko sa mga akda, masasabing nakaugat sa mga partikular na
lunang historikal ang naturang mga depiksyon. Papatunayan ng mananaliksik na, gaya ng sa aktuwal na mga pangyayari, ang mga
pangunahing kabataang tauhan sa mga nobela at kathang saklaw ay a.) nanindigan laban sa kaayusan ng Batas Militar o b.)
tinutulan nila ito. Napakita ng pag-aaral na ito ang salimuot ng mga pagpapasyang ginawa ng pangunahing mga tauhang kabataan.
Hindi pormulado ang kanilang mga tugon, at madalas pa ay iba sa ninanais ng mga tauhan ang resulta ng nasabing mga tugon.
Madalas pa nga, mas praktikal ang bawiin ang mga naunang mga panata o kalimutan ang mga ideyalismo alang-alang sa
pagkabuhay sa isang mahigpit na lipunan. Ngunit, kapuri-puri naman ang mga tauhang nagmatigas sa kanilang mga pasya, may
“bagyo ma’t dilim” ng panunupil.

Dr. Seregena Ruth English Department, Visayas State The Image of Women in Wilfrido Ma.
Martinez University, Baybay City Guerrero's One-Act Play, Forever: A
Feminist Reading
The main purpose of this qualitative study is to analyze how the women characters are portrayed in Wilfrido Ma. Guerrero’s one-act
play, Forever. Specifically, it attempts to identify the character types assigned to the women characters and determine the image of
women as depicted from the roles they portrayed and the language used in the characters’ portrayal. The method used in the
perusal of the literary selection is the descriptive content analysis. First, a synopsis was prepared, then the character types
assigned to women characters were identified and the portrayal of their image was analyzed. To ascertain the objectivity, validity
and accuracy of the researcher’s analysis and the interpretation of the women characters, the researcher did a thorough reading of
studies and critiques made by other researchers on the playwright’s works in order to come up with an effective and accurate
analysis of his play. Based on the findings, this one-act play articulates Guerrero’s conviction of equality between men and women.
The playwright boldly defies the cultural prescription that women are subservient, dependent and emotionally weak. Maria Theresa
and Consuelo, the two women characters, convincingly project an attitude of power and control over the male antagonist in the play.
Their personification was a brave attempt to destroy patriarchal supremacy, an unquestioned societal belief and practice, which has
long been ingrained in the psyche of many Filipinos. Based on these findings, the researcher was able to conclude that language is
a very potent tool in perpetuating cultural beliefs and societal standards. Furthermore, the various types of characters and roles
assigned to women revealed their multifaceted personalities and ways of life. It is strongly recommended that concepts of feminism
be integrated in the teaching of other courses like Philippine Literature in the tertiary level, and Values Education in the secondary
level for a massive, more effective and meaningful value reorientation of learners. Finally, it is also recommended that language
classes continue to adopt literary pieces and use these as springboards in teaching lessons on grammar/structures, for aside from
the morals that learners can be imbibed with these selections can be a powerful tool for the empowerment of learners.

Ms. Evelyn Antonio Senior High School Department, Sa Tigang na Lupa: Kontra-
Manila Tytana Colleges, Pasay Semiolohiyang Pagdalumat sa Usapin
City ng Lupa mula sa Rosales Saga ni F.
Sionil Jose
Ang pananaliksik na ito ay isang semyolohikal na pagdalumat ng usapin sa lupa mula sa Rosales Saga ni Francisco Sionil Jose.
Ang limang nobela ay ang Poon (1984), Tree ( 1978), My, Brother, My Executioner (1979), The Pretenders (1962) at Mass (1983)
na nagsimula sa panahon ng pananakop ng mga Kastila hanggang sa Panahon ng rehimeng Marcos. Naging hanguan ng datos
ang limang nobela sa Rosales Saga at ang teorya ni Roland Barthes upang mapalutang ang iba’t ibang imahe ng lupa sa Pilipinas.
Sa pangkalahatan ay ginamit ang content analysis bilang metodo sa pagbalangkas ng teksto na mga namamayaning usapin sa
38
lupa sa Rosales Saga upang makita ang kontra-diskurso ni F. Sionil Jose sa mga namamayaning usapin sa lupa upang dito ay
matukoy ang mga implikasyon nito sa kasalukuyang kalagayan ng bansa sa usapin sa lupa. Hanggang sa kasalukuyan ang mga
manggagawa sa lupa ay hindi pa rin nakakararanas ng ginhawa kahit pa nga may mga batas at reporma sa lupa na ang bansa.
May mga butas ang batas at nagagamit ang batas upang magsilbi sa may kapangyarihan. May malaking kinalaman ang lupa sa
pagkatao ng mga Pilipino mula sa nakaraan hanggang sa kasalukuyan ay nakikipaglaban pa rin sa karapatan sa lupa ang
mamamayan nito. Lumabas sa pag-aaral na kaakibat ng usapin lupa kadikit nito ang usapin ng nasyonalismo, pagka-pilipino, at
maging ispirituwal na pagpapahalaga ng mga Pilipino.

Mr. Ferdinand Pisigan Filipino Department, De La Salle Basag-Trip si Rizal: O, Kung Paano
Jarin University, Manila Maging Baitang ng Nasyonalismo ang
Kamalayang Pangkasaysayan,
Pagsasakripisyo at Pagbibigay-
Kahulugan
Halos wala nang nagla-like na Millenials sa mga post ni Rizal sa Facebook. Mahilig na raw kasing mag-post ng sermon. Mahilig
manermon. Para daw pari o pastor sa pulpito. Parang istriktong Propesor. Daming nasisita at sinisita. Tawagin ba naman sila ni
Rizal na mga “entitled assholes” nang minsang gumaya ito sa kanilang pagra-rant. Napalitan ng pagka-badtrip ang kanilang
paghanga sa pambansang bayani. Marami tuloy sa mga “na-hurt” ang nagdasal na magkaroon ng forever si Rizal. Manahimik
forever . Kumbakit naman daw kasi bigla itong sumulpot muli, nabuhay muli, sa hindi maipaliwanag na dahilan. It’s a miracle! Lakas
maka-Jesus Christ . Buhay na buhay. “In the flesh, in your face”, ‘ika nga ng kasabihan. Tuloy, gustong dugtungan ng mga
“nasesermonan” ng “WTF! 1,000,000,000x” ang kasabihan. Punyeta naman kasi, e! Sino ba nagturo kay Pepe mag-FB?! Tanong-
post ng isa. Sabi pa nila, dapat daw kasi, nanatili na lang siyang subject na requirement sa kolehiyo. Pampagulo lang daw sa
buhay. Ng kanilang individual life. Lakas daw makabasag ng trip. Kasunod nito, nag-trend sa FB ang petmalu nilang hashtag:
#HowtoKillRizal? ! ! Harsh.

Panel D1: Local Culture and History

Day 2 (May 10, 8:15-11:15)
Mr. Romeo Peña Kagawaran ng Filipinolohiya at Naratibo ng Lukad sa Ating Gunita: Ang
Center for Social History, Industriya ng Niyog sa Kasaysayan at
Polytechnic University of the Panitikang Pilipino, 1940-2018
Philippines, Manila (Preliminaryong Pagtalakay)
Kahit bumabagsak ang presyo ng niyog sa pamilihang mundo, hindi pa rin nauungusan ang Pilipinas bilang biggest exporter of
coconut oil in the world at ang industriya ng niyog pa rin ang top agricultural export revenue generator ng Pilipinas dahil umabot sa
2.27 bilyong dolyar ang kabuuang nailuwas ng industriya ng niyog sa iba’t ibang panig ng mundo noong taong 2017 na mas mataas
ng 33 porsyento sa 1.7 bilyong dolyar noong 2016. Kaya hindi maitatanggi na ang industriya ng niyog pa rin ang pinakamahalagang
industriyang agrikultural sa Pilipinas. Sasaklawin ng pananaliksik na ito ang industriya ng niyog sa Pilipinas ngunit ilalapit at ilalapat
ang malikhain at mapanuring paraan ng pagtuklas sa pamamagitan ng paggunita sa mga naratibong pangkasaysayan o mga talang
pangkasaysayan na direktang tumutuon sa industriya ng niyog sa Pilipinas at mga naratibong pampanitikan o mga akdang
pampanitikan na ang paksa ay tuwirang pumapatungkol sa niyog—kultura at industriya nito sa ating bansa. Mula taong 1940
hanggang sa taong ito, marapat lamang sigurong masuri ang industriya ng niyog sa Pilipinas sa pamamagitan ng masinsinang
paggunita sa mga naratibong pangkasaysayan at pampanitikan para matukoy ang mga dahilan kung bakit humantong sa ganitong
kalagayan ang idustriyang ito sa kasalukuyang panahon. Ang mga espisipikong layunin ng pananaliksik na ito ay ang mga
sumusunod: Mailatag ang mga naratibong pangkasaysayan at pampanitikan na gumugunita sa industriya ng niyog sa Pilipinas
mula taong 1940 hanggang 2018; Masuri ang mga paggunita sa industriya ng niyog sa mga naratibong pangkasaysayan at
pampanitikan at madalumat ang gamit nito sa paghubog ng kakanyahan, karangalan at kaakuhan o pagkamamamayan ng mga
magniniyog sa Pilipinas; at Makapaghain ng mga ideya at kaalamang bunga ng paggunita at pagsusuri sa mga naratibong
pangkasaysayan at pampanitikan na tutumbok sa halaga ng pagpapatatag ng industriya ng niyog sa hinaharap sa mga aspektong:
panlipunang identidad, paglikha ng polisiya at pagpapaunlad pangkomunidad.

Ms. Robelyn Hilotin; & Doctoral Program in Filipino, Pagtalunton sa mga Gobernador sa
Dr. Felisa Marbella Sorsogon State College, Sorsogon Probinsya ng Sorsogon (1900-2017)
City
Ang pananaliksik na ito ay naglalayon na makilala ang buhay at kontribusyon ng mga gobernador sa probinsya ng Sorsogon mula
1900-2017, ang mga ito ay bilang karagdagang teksto sa pag-aaral ng kasaysayan at panitikan. Ang disenyo ng pananaliksik ay
kwalitatibong pamamaraan upang malaman ang buhay at mga kontribusyon ng mga gobernador sa probinsya ng Sorsogon.
Nagsagawa ng pormal na pakikipanayam sa mga kawani, historyador at malapit na kamag-anak ng mga naging gobernador sa
probinsya ng Sorsogon upang masagot ang mga katanungan na kakailanganin sa pangangalap ng datos. Ang mga nalikom na
datos ay sinuri at binigyang interpretasyon sa pamamagitan ng pag-aanalisa ng mga nakuhang impormasyon batay sa nalikom na
datos. Natuklasan na 19 ang naging gobernador sa probinsya ng Sorsogon mula 1900-2017 hindi kasama dito ang mga naging
OIC. Marami ang naging kontribusyon ng mga naging gobernador sa Sorsogon sa larangan ng edukasyon, turismo at ekonomiya.
Inirekomenda na bigyang pansin ng lokal na pamahalaan ang mga ganitong uri ng pag-aaral at makibahagi upang makilala at
mapahalagahan ang mga taong naging bahagi ng kasaysayan upang mapaunlad ang kasaysayan at panitikan sa kanilang
probinsya. Hikayatin ang mga guro na bigyang pansin at ibahagi sa mga mag-aaral ang buhay at kontribusyon ng mga kilalang tao
o mga makasaysayang lugar sa probinsya bago ipakilala ang kasaysayan ng ibang probinsya.

Ms. Joan Monforte Filipino Department, Partido State Ang Dalumat ng Parti, Partihan,
University, Goa, Camarines Sur Partisyon at Partisipasyon sa Pagbuo ng
Distrito ng partido sa Camarines Sur
Ang Partido ay isa sa limang distrito na bumubuo ng lalawigan ng Camarines Sur. Mula sa salitang Partido ay nabuo ang konsepto
ng Parti, Partihan, Partisyon at Partisipasyon na magiging tuntungan sa pagtalakay tungkol sa pisikal, politikal, kultural at sosyo-
ekonomikong entidad at identidad ng Partido. Ang parti ay nabuo mula sa salitang Partido na nangangahulugang bahagi. Tutukuyin
din nito ang dibisyon ng mga dibisyon sa lalawigan ng Camarines Sur. Pisikal na aspeto ng Partido ang tuon ng dalumat ng parti.
Ibig sabihin, gagamitin ang dalumat ng parti upang tukuyin kung paano nabuo ang Partido dahil sa naganap na pagbabaha-
bahagi/paghahati-hati ng lalawigan ng Camarines Sur. Sa pamamagitan ng konsepto ng parti ay ilalahad ang bahaging bumubuo
sa Partido. Sa madaling salita, kaugnay ng konsepto ng parti ang pagtalakay sa pisikal na entidad ng Partido. Mula naman sa parti,
hinulapian ng panlaping –han na nagsasaad ng tambingang kilos ay nabuo ang partihan na nangangahulugang bahagi. Ibig
sabihin, ang partihan ay nagaganap dahil may ibang taong kasangkot. Mula sa partihan ay mabubuo rin ang salitang ‘hatian’ na
nagpapahiwatig din ng pagkakaroon ng ibang tao na kahati. Matapos matukoy ang mga pagitan/hangganan (boundaries) sa Partido
ay tatalakayin naman ang partihan na naganap dito. Kung kaya, gagamitin ang dalumat ng partihan upang mabigyang-linaw ang
Partido bilang politikal na entidad. Ang partisyon naman ay binaybay sa Filipino na salitang Ingles na partition na nagmula sa
salitang Latin na Partiri na nangangahulugang “divide into parts”, partire na ang ibig sabihin ay “to part, to divide”. Ang
pagpapartisyon ay nangangahulugan din ng pagbabakod, pagmumuhon, at paghihiwalay. Ang partisyon ay nangangahulugan din
ng paghihiwalay hindi lamang sa lokasyon ng lugar kundi maging sa wika at kultura nito. Samantala, ang leksikal na kahulugan ng
partisipasyon ay may kaugnayan sa paglahok o pakikisangkot sa anumang gawain. Makikita rin dito ang salitang tao na nabuo
mula sa paglalaro ng salitang partisipasyon. Sa madaling salita, sa tao o mamamayan ang tuon ng dalumat ng partisipasyon. Kung
kaya, ang dalumat ng partisipasyon ay gagamitin upang talakayin ang sosyal na entidad ng Partido. Gagamitin ang nasabing
dalumat upang matalakay ang pakikisangkot o pakikibahaging ginagawa at/o ginawa ng mga mamamayan ng Partido sa mga
usaping panlipunan. Higit sa lahat, ilalahad sa pag-aaral na ito ang gampanin ng mga mamamayan ng Partido sa pagbuo ng distrito
at ng bansa sa kabuuan. Ang apat na nabuong dalumat kaugnay ng Partido ay makatutulong sa higit na pagpapakilala ng nasabing
distrito. Sa pamamagitan nito ay mailalahad ang prosesong pinagdaanan at patuloy na pinagdaraanan ng Partido bilang isang
distrito na may natatanging kasaysayan, kultura, kalinangan at mamamayan. Sa kabuuan, makatutulong ang konsepto ng dalumat

39
ng parti, partihan, partisyon at partisipasyon upang maipakita kung paano nabuo at patuloy na binubuo ang Partido.

Ms. Ameerah Milano Filipino Department, De La Salle Bandar-Inged: The Meeting of Old and
University, Manila New Institution in Maharlika Village,
Taguig City
Every respective realm has its own political norms as evidently real to Bandar-Inged, a Sultanate formed in Maharlika Village,
Taguig City that influence how people critically think and react to politics- their strong feelings of patriotism, deference to royals and
political elites, and the proclivity for protest all illustrate how their cultural norms shape their politics. This paper is a glimpse of the
formation and stratification of Maharlika Village's Barangay Council and the Sultanate of Bandar- Inged per se to further understand
the aspect of integration of Muslim migrant community and the dynamics of social organizations formed within. Local Migration, on
the other hand especially of people with different ethnic and religious identity is argued to promote changes not just in the
composition of the population but also in social, political and cultural processes within religious or ethnic relocation where the way
politics function at least partially reflects each tribe's attittudes, norms and expectations. Thus, Sultanate of Bandar-Inged adopts
Islam's Shari'ah Law as a way of life which signifies complete submission to the will of Allah and obedience to His laws. The former
originally started from Sultan Hadji Azlam "Panny" Pangandaman's realization of Moro's need to have a place where they can call
their own visibly with Mosques, Madrasahs and Sultanate. Maharlika Village is an imagined community turned reality to Moros
whom usually overstated by class, ethnic and linguistic differences in the process of stabilizing and integrating old and new
institutions. Also, major tribes such as Maguindanao, Maranao and Tausug's adat starts to unfold at the period of modernization.

Mr. Jeffrey James Department of Social Sciences, Ang Sulpakan ni Rizal

Ligero University of the Philipines Los
Banos, Los Banos, Laguna
Makikita sa liham ni Jose Rizal habang siya ay nasa Calamba, Laguna noong Setyembre, 1887 sa kanyang kaibigang Aleman na si
Ferdinand Blumentritt na nasa Leitmeritz, Bohemia (Austria) ang guhit at paliwanag tungkol sa isang bagay na may kinalaman sa
agham at teknolohiya ng mga Tagalog. Ani Rizal, mula sa salitang-ugat na 'sulpak' at nangangahulugang 'ipasok ang kahoy sa
butas,' 'sulpakan' ang tawag sa gamit na panggawa ng apoy. Dagdag pa niya, ang mekanismo nito ay batay sa prinsipiyo ng inimpit
na hangin (compressed air). Sa pananaliksik na ito, sisikapin ng may-akda na sagutin ang mga sumusunod na katanungan: saan
nakuha/nagmula ang sulpakang ipinadala ni Rizal kay Blumentritt? sa anong bagay yari ang sulpakan? Imbensyon ba ito ni Rizal o
matagal na itong bahagi ng kulturang Tagalog? Ano ang saysay nito kina Rizal at Blumentritt? Ipapakita rin ng may-akda ang
paggawa ng apoy gamit ito. Sa abot ng ginawang pananaliksik ng may-akda mula noong 2010 hanggang sa kasalukuyan, ang
sulpakan (lighter) ay hindi na ginagamit ngayon ng mga Tagalog. Sa kabila nito, natuklasan ng may-akda na hindi lamang pala mga
Tagalog ang gumagamit ng 'sulpakan' kundi mayroon din nito ang mga Ingaab (Igorot) na naninirahan sa mga pamayanan sa
paligid ng makasaysayang Pasong Tirad sa dating lalawigan ng Tiagan (San Emilio at Gregorio del Pilar, Ilocos Sur). Bukod pa rito,
napag-alaman din ng may-akda na hindi lamang si Rizal ang nanaliksik tungkol dito; si Dr. Trinidad H. Pardo de Tavera, na malapit
ding kaibigan at kasama ni Rizal sa España at Pransya sa pangangampanya ng mga pagbabago para sa Pilipinas, ay nagkainteres
din sa 'sumpak,' bagaman mayroon siyang ibang paliwanag kung paano ito lumilikha ng apoy. Kung titingnan sa konteksto ng mga
gawaing pinagkaabalahan nina Rizal at Blumentritt, ang sulpakan o ang pagpapadala nito ni Rizal sa kanyang kaibigang kapwa
may-hilig at interes sa pananaliksik tungkol sa Pilipinas ay bahagi ng tinatawag niyang "nosce te ipsum" (kilalanin ang sarili).
Natanto ni Rizal na ang pananaliksik tungkol sa kasaysayan ng Pilipinas ay isang mahalagang hakbang na dapat gawin ng mga
Pilipino kung nais nilang higit na maunawaan ang kasalukuyan at maliwanagan tungkol sa kanilang maaaring kahinatnan sa
hinaharap bilang isang bansa. Kay Blumentritt, ang sulpakan ay isang "argumentum vivum" (nahahawakang patunay) ng mahusay
na kakayahan ng mga Pilipino (Indio). Ambag ito sa kanyang mga yamang buhat sa Pilipinas at dinadagdagan nito ang kanyang
kaalaman sapagkat hindi niya batid na may ganoong bagay pala sa bayan ni Rizal. Sapat na itong dahilan upang hindi siya
magsawang tumulong sa mga gawaing pananaliksik ng kaibigan.

Ms. Aurora Tirad- Asian Center, University of the Ang “Ka-Angkan” Bilang Kapistahan
Olegario Philippines Diliman, Quezon City (Ang mga Angkan at ang Lokal na
Pamahalaan)
Ang Ka-angkan o Kapistahan ng mga Angkan sa Marikina ay maikakawing din sa iba pang mga kapistahan sa Pilipinas. Kung may
mga kapistahan na pumapatungkol sa mga Patron o bilang pagpaparangal sa isang Patron, mga angkan naman sa Marikina ang
tinatampok dito. Magkakahalong karanasan ang masasalamin sa kapistahang ito, na tiyak na laging tumatatak sa puso at kaisipan
ng mga Pilipino na likas na mahilig sa mga salu-salo. Ang Ka-Angkan ay ginagawa sa Marikina sa pagsapit ng buwan ng Abril
kasabay ng pagdiriwang ng anibersaryo ng pagkakatatag ng lungsod. Ito ay bilang pagpupugay sa mga katutubong mamamayan
ng Marikina. Isa itong kasiyahan na kumikilala sa mga katutubong Marikeño at sa kanilang naiambag sa paghurno sa kasaysayan
at kaugalian ng bayan. Sinasariwa ang mga angkan sapagkat sila ang nagbigay ng hugis sa komunidad at naghubog ng sariling
kultura at tradisyon nito. Sila ang sinaunang Marikeño na bahagi ng pagpapayabong sa kabuhayan, edukasyon, sibiko, pulitika at
sining ng bayan. Sa paglipas ng panahon at sa pagyao ng mga matatandang kasapi ng angkan o pamilya, ang bigkis na nag-
uugnay sa mga angkan ay napuputol, dahilan upang ang mga magkakamag-anak, lalo na yaong malalayo ay hindi na magkakilala.
Sa ganitong kadahilanan, ang dating Mayor ng Marikina na si Bayani “BF” Fernando, ay nakaisip ng isang programa kung saan
muling mapag-uugnay at mapagsasama ang mga angkan. Bilang konklusyon, ang terminong angkan ay hindi na lamang ginamit
bilang pagtukoy sa magkaka-dugo kundi ginamit na din ng ilang mga organisasyon sa Marikina at maging mismo ng Pamahalaang
lungsod. Sa pamamagitan ng Ka-Angkan, nahuhubog pa ang kagandahang asal at nagkakaroon ng mas malalim na
pagpapahalaga sa angkan. Dahil sa pagdiriwang nagiging malikhain ang mga angkan at lalong napapaunlad pa ang kanilang
kakayahan sa iba’t ibang larangan. Maituturing kung gayon na isang aspekto ng sosyalisayon, ang Ka-Angkan sapagkat binubuo ito
ng magkaugnay na proseso. Isa itong proseso na pang-interaksyon na nakaiimpluwensiya sa gawi ng isang tao upang umayon sa
mga inaasahan ng grupong kanyang kinabibilangan. Ang pagiging kasapi ng Ka-Angkan, ang nagiging daan upang matamo ng
isang tao ang mga kakayahang panlipunan na lubhang kailangan upang makaayon at makaakma siya sa suliraning kakaharapin ng
kanyang pamayanan. Sa pamamagitan din nito, nakakamit niya ang pamantayang pagtugon tulad ng mga paraan ng pagsasalita,
pagpapahayag ng emosyon, pagbasa, pagbati, paggawa at gayundin ang isang pangkalahatang pananaw sa buhay. Nagkakaroon
ng malapit na relasyon ang bawat angkan. Bagamat may ilang suliranin o di-pagkakaunawaan sa pagitan ng mga magkaka-angkan
kung minsan, naisasaintabi ito kung kaya mas napapalapit ang bawat isa. Dahil din dito, nakakabuo ng barkadahan na para bang
isang malaking angkan na lamang ang bumubuo sa Marikina.Bunga pa rin ng Ka-Angkan nagkaroon ng souvenir program ang mga
kalahok. Higit sa lahat, sa usapin ng pagpapahalaga sa mga nakasulat na dokumento, dahil sa Ka-Angkan, naitala ang kasaysayan
ng mga angkan at pagbabansag. Naitampok ang Angkan ng Tabo, Abeng Mamakyaw, Tetong Magtatakong, Kampana, Kalabaw,
Sile, Bukayo, Bangus, Emang Hilot at iba pa.

Ms. Maria Elena Filipino Department, De La Salle Barako Festival: Mekanismong Lipeño
Magracia University, Manila para sa muling Pag-angkin sa
Simbolismo ng Kapeng Liberica
Ang produkto ang nagsisilbing identidad ng isang bayan at siyang nagpapakilala sa lugar bilang simbolo ng pagkakakilanlan. Kung
saan maisasakatuparan lamang ito ng isang bayan kung magsasagawa sila ng isang pagdiriwang na kinasasangkutan ng kanilang
produkto, identidad at festival bilang mekanismo sa muling pagbuhay ng industriya nito. Malaking bagay ang matamo ng bayan ang
orihinal na pagkakakilalan, pang-angkin, at pagkamalikhain. Sa papel na ito tutukuyin ang mekanismo at simbolismo ng kapeng
barako sa Barako Festival batay sa mga aktibidad ng pagdiriwang na ito sa bayan ng Lipa. Sasagutin sa pag-aaral na ito ang mga
tanong na Paano isinasagawa ang mekanismo para sa muling pag-angkin sa kapeng liberica sa pagsasagawa ng Barako Festival?:
1.) Ano ang simbolismo ng kapeng barako sa aktibidad ng Barako Festival? 2.) Paano naipakita ang pag-aangkin ng kapeng
barako ng mga Lipeño sa Barako Festival 3.) Paano nakakatulong ang mekanismo ng Lipeño sa muling pag-aangkin ng kapeng
barako? Mula sa mga nakatagong dokumento, pananaliksik, larawan,panayam at dokumentaryong video ng festival susuriin ito ng
mananaliksik gamit ang deskriptib na disenyo. Sa pangangalap ng datos gagamitin ang paraang arkibo, panayam at ang batayang
teoritikal naman na ang gagamitin ay antropolohikal na layunin ni Anderson. Ang naging resulta ng pag-aaral upang matuklasan
ang simbolismo ng produkto bilang identidad ng lugar ay- 1.) Ang produkto gaya ng kape ang simbolismong nagsisilbing paraan
upang matukoy ang mekanismo upang mas mapagtibay ang pakakakilanlan ng lugar kung saan madaling matukoy ang lugar kung

40
may natatanging produkto ang isang bayan; 2.) Malaking bahagi ang maipakita ang symbolism, pag-angkin at pagkamalikhain
upang maipahayag ang katangian ng kapeng barako bilang produkto. 3.) Ang kapeng barako ay nagpapatunay ng pagiging
malikhain ng mga Lipeño kung saan maaaring matuklasan ang iba pang gamit ng produkto hindi lamang bilang inumin kundi isang
mahalagang kasangkapan sa mga putahe o pagkain. Masasabing malaking bagay ang magkaroon ng natatangi at orihinalidad na
produkto ang isang bayan bilang identidad na magiging pagkakakilanlan na maipagmamalaki sa buong mundo. Ang ugnayan ng
produkto, identidad at festival ang nagsisilbing batayan upang makita ang simbolismo ng bayan at nagsisilbing pagpapahalaga sa
unti-unting pagkawala ng industriya sa lugar kung saan talaga ito nagmula.

Dr. Rodrigo Abenes College of Graduate Studies and Ang Kultura ng Yabangan sa Lalawigan
Teacher Education Research, ng Batangas
Philippine Normal University,
Manila
Saan mang lupalop sa Pilipinas o sa ibang bansa ay laging dala-dala ng mga Batangueño ang kanilang kayabangan. Kalamitan
nakikita ko ito sa mga post nila sa facebook na may pagkakasa-shout out na ‘Maubusan na ng yaman huwag lang ang yabang’ o
hindi kaya ang katagang ‘Ako ay mayabang pero hindi ako sinungaling’. Isa sa mga nakakagulat o nakakatuwa pa dito ay ang
kayabangang ito ay isa sa mga inaabangang okasyon sa kapistahan ng lungsod ng Lipa. Dito ay binibigyan ng pagkakataon ang
mga Batangueno na ipagyabang ang kanilang mga sasakyan sa kalye Ayala. Maaari din itong makita sa ilang mga pribadong
espasyo tulad ng baysanan at barikan. Tuwing mayroong nagaganap ng baysanan o kasalan kung saan ang mga magbaysan at
mga ninong at ninong sa kasal ay kailangan maipagyabang ang kanilang mga sabog na mas mataas na halaga kaysa sa kanilang
mga katuwang. Habang sa barikan ay makikita naman ito sa iba’t-ibang inumin alak at dami ng pulutan. Ngunit sa lahat ng ito ang
kayabangang ito ay hindi masasabing negatibo bagkus ito ay positibo at nakakatuwaan ng mga kasamahan at kahanggan. Dahil
dito nais alamin ng saliksik na ito kung saan ba nanggagaling ang ganitong ugaliin at tradisyon. May pagpapalagay ang
mananaliksik na ang ganitong kultura ay nakaugat sa materyal na kondisyon pyudal na buhay ng mga Batangueño kung saan
mababakas ito buhay sa barakan at buhay pagbabaka.

Mr. Raymond Estrada College of Education, Partido State Decoding the Language of the Gods: A
University, Goa, Camarines Sur Heritage Mapping of the Filipino Lihim na
Karunungan (LNK) Tradition
Amidst ongoing changes in the social and religious landscapes of the country and the oftentimes ethnocentric media depiction of
Filipino folk healers, spiritual warriors and mystics continue to exist, persist and even perplex the Philippine society. Contrary to the
belief that these practitioners can be found only in far-flung areas and remote villages, the manggagamot and antingero can be
found even in the heart of big cities engaging in both the mundane and spiritual preoccupations of people who come to seek their
guidance and services. Many of these mystics claim to unlock and employ spiritual powers through the use of divine names, sacred
words and other esoteric formulas commonly called orasyones. This mini-ethnographic study is an attempt to map this esoteric
aspect of our traditional knowledge system. In particular, this sought to identify the types and sources of orasyones; decode their
nature and functions based on the patungkol and pamilin; and describe how these knowledge are transmitted and preserved.
Clouded in secrecy and mystery, the orasyones are commonly of different languages: Latin, Hebrew, Aramaic, Greek, pidgin Latin.
There is another category which the practitioners call burnayan or Bornean language, and another codex language which
purportedly are direct transmissions from the spirit world hence are not previously classified and are more potent compared to the
preceding linguistic classification. The patungkol refers to the indication of the orasyon and the pamilin the instruction for use as well
as the do’s and don’ts of use. Orasyones fall under one or more of the Apat na Haligi ng Karunungang Lihim (four pillars of esoteric
knowledge), which the practitioners commonly call the 4G: Gamutan, Pagkalalaki, Himala and Tigalpo. Orasyones that fall under
the category of Gamutan are the ones used for physical and spiritual healing; those categorized under Pagkalalaki are used to have
dominion over other beings; the Himala orasyones are used for producing miraculous feats such as raising the dead and walking on
fire; and those under Tigalpo are used as offensive techniques against malign magic and sorcery. Orasyones are either transmitted
orally or written in small booklets called libretos and passed on to other people deemed worthy to carry the sacred knowledge and
will protect it from profanity. Tested through repeated experience as an inner source of power other than the external, material
anting-anting, to have the bisa or bertud (potency) of the orasyon is what gives healers, spiritual warriors and mystics the
confidence and abiding faith in the worth of their practice and the equally important mandate to continuously serve the people
selflessly.

Dr. Jesus Medina Social Sciences Department, De Ang Paglalarawan ng Modang Caviteno
La Salle University-Dasmariñas,
Dasmariñas City
Ang damit ay mahalagang bahagi sa buhay ng isang tao dahil gamit niya ito mula paggising sa umaga hanggang pagtulog sa gabi.
Ang damit na nasa uso ay itinuturing na nasa moda at ito ay nagmumula sa mga tinatawag na kabisera ng moda sa mundo: Paris,
New York, London at Milan. Ang modang ito ang siyang niyakap ng mga tao sa isang partikular na panahon. Ang damit ay binubuo
ng tatlong aspeto: disenyo, kulay at tela. Dahil sa pagbabago ng moda sa mga tinuturing na mga kabisera ng moda, ang tatlong
aspeto ng damit ay nag-iiba rin. Ang pagbabagong ito sa moda ang pokus ng pag-aaral na ito. Sa pamamagitan ng metodong
historikal, natuklasan na ang mga damit na nasa moda ay may aspeto ng disenyo, kulay at tela na siyang niyakap ng mga
modistang Caviteṅo at pinalaganap sa mga mamamayan sa loob o labas man ng lalawigan. Ikalawa, natuklasan din na ang moda
ay binigyan ng sariling interpretasyon ng mga modistang Caviteṅo. Nirerekomenda ng pag-aaral na suportahan ng iba’t ibang
sektor ng lipunan ang pananahi bilang hanapbuhay upang mas umunlad ang industriya ng moda sa lalawigan ng Cavite.
Nirerekomenda rin na palawakin ang kaalaman ng mga taong gustong pumasok sa mundo ng moda sa pamamagitan ng pagtatayo
ng mga paaralang pang-moda na ang mga tanyag na modista ang magsisilbing guro upang magbigay karunungan sa mga susunod
na henerasyon ng modista.

Panel D2: Teaching English as a Second Language

Day 2 (May 10, 8:15-11:15)
Mr. Mhilwin Esto Graduate School, Philippine Involvement of Junior High School
Normal University, Manila Teachers of English in the
Implementation of Differentiated
Instructions: A School-Based
Management
Differentiated Instruction is said to be vital in the teaching and learning process when one’s innate skills and intelligences is
considered. Though this strategy is being implemented and used for years, the difficulty of learning as a subject matter is still
evident and must be given importance by the school heads. That is the main problem that this paper would like to address to
provide new perspectives in differentiated instruction as a recommendation for a school based management of an instructional
leader on the real-life class implementation. Therefore, this qualitative journal research paper is only attempt to recommend
strategies in implementing the said phenomenon. In order to achieve this, the researcher divided this work into six parts with
different components: (1) Introduction which has the statement of the problem, literature review, preliminary data, theoretical
framework and scope and limitations; (2) Methodology has the discussion of the research design, instruments, data gathering
procedure, data analysis, and potential ethical issues; (3) Results will focus on the differentiated instructions and its processes,
differentiated activities and its practices, and effects of differentiated instructions; (4) Analysis of the interview results; (5) Discussion
focuses on the implications of the study to instructional leadership; and lastly (6) Conclusion and Recommendation will highlight the
importance and contribution of research results.

41
Ms. Shirley Calugcugan College of Arts and Sciences, Response to Intervention (RTI) for
Central Philippines State Students' English Language Proficiency:
University, Kabankalan City An Evaluation
This study used inferential analyses with the following objectives: The significant differences in the pre and post tests in English
proficiency and response to intervention (RTI) when grouped according to treatment and control groups, and gender. The significant
difference in response to intervention (RTI) when grouped according to gender. The significant component contributory to students’
acquired skills from RTI. There were significant mean differences in all the pretest components at High levels in favor of the
students in the Treatment Group to register as better performers in four test areas except Grammar. On the posttest there were
significant mean differences in four of the five posttest areas when classified into Treatment and Control Groups in favor of the
Treatment Group except in Grammar. This proved the effectiveness of RTI. There were perfect correlations among the components
of the RTI for the increasing trends of ratings. No correlation of the GPA to the components of RTI and English proficiency posttest
components to attest that GPA was at flatter trends of average level. With GPA and the posttest components, no significant pairwise
relationship was also obtained for a flatter flow of scores at low level. In posttest scores, it only registered highly significant
correlations to writing and vocabulary at perfect coefficient of 1.0 and to reading comprehension and spelling that proved for the
increasing trends of scores for these two pairwise relationships. There were 27 significant itemized components in six RTI major
components out of 90 intervention activities in which were almost 30%. This was a noteworthy extraction to so prove the effective
implementation of this RTI to low achieving students.

Ms. Lorena Cantong English Department, Sta Cruz Effectiveness of 20-Minute Daily Phonic
Elementary School, Department of Drill in Increasing the Phonological
Education, Guinayangan, Quezonn Awareness of Kindergarten Class of
Sta. Cruz Elementary School
The purpose of the study was to determine the Effectiveness of 20-minute daily phonic drill in increasing the phonological
awareness of kindergarten Class of Sta. Cruz Elementary School. Due to the nature of the study, the experimental method of
research was used using a 20-minute daily phonic drill to enhance the phonological awareness the kindergarten pupils of Sta. Cruz
Elementary School. Two groups of Kindergarten pupils were formed: The experimental and Controlled Group. The pre-test and
post-test of the controlled group and experimental group was compared and analyzed where the results were used as at the basis
of the effectiveness of the study. The result of the study shows that the experimental group of kindergarten pupils of Sta. Cruz
Elementary school got higher score in their assessment rather than the controlled group who doesn’t receive the drill. With this, we
can be able to tell that the 20-minute daily phonic drill in increasing the phonological awareness is effective to the kindergarten
pupils of Sta. Cruz Elementary. Furthermore, their ECCD Results had improved which strengthens the study in terms of their
phonological awareness. This action research shows a significant results on the Effectiveness of 20-minute Daily Phonic Drill in
increasing the phonological awareness of kindergarten in Sta. Cruz elementary School. The 20-minute phonic Drill was embraced
by the kindergarten Class to increase and to strengthen their phonological awareness that can be their good foundation in reading
in the future.

Ms. Jocelyn Señado English Department, Batangas Developing Motivational Activities for
State University, Batangas City Teaching Literature in Junior High
School
Teaching literature is considered to be an important aspect of education since it has a central place in the curriculum. However, in
the actual classroom setting, literature teaching cannot be considered strong enough. Often, teachers teach literature to stress
factual information. This causes students to view literature as an obstacle since they have to learn it rather than experience it. There
are also some invalid assumptions in the teaching of literature that teachers fail to see. An example is that teachers often assume
that all students will react the same way to a given literary selection. This only implies that teachers often forget that learners in one
section are individually different. Another thing that makes teaching literature harder and more challenging is the fact that students
nowadays are not sophisticated readers and are therefore not able to detect and appreciate the goodness of a literary text. With
this, there is a need for motivational activities that will drive students to enjoy learning literature, absorb the knowledge and skills
within the learning process and make them engage in it all the way through. It is for this view that the researcher aims to study and
analyze the teachers’ use of motivational macro techniques and its relation to the performance of the junior high school students in
Philippine Afro-Asian, Anglo-American and World literature. Results of the study revealed that grade seven, eight and nine learners
had a satisfactory performance in English while grade 10 respondents performed very satisfactorily. On the other hand, when it
comes to the level of performance in literature, all grade levels had a very satisfactory performance in literature. The findings of the
study also showed that a significant relationship between the performance of grade seven, eight and nine students in English and
their level of performance in literature existed. However, the same result revealed that there is no significant relationship between
the performance of grade 10 students in English and their level of performance in literature. When it comes to the utilization of
motivational macro techniques in teaching literature, data showed that teachers utilized them moderately. These are the
conclusions drawn from the study. The grade seven, eight and nine students in San Juan East district all had a satisfactory
performance in their English subject while grade 10 learners performed very satisfactorily in the same learning area. The
respondents from grade seven to grade 10 were all categorized under the very satisfactory level of performance in literature. The
performance of the grade seven, eight and nine students in their English subject and their level of performance in Philippine, Afro-
Asian, and Anglo-American literature had a significant relationship with each other. This means that if students performed well in
English, they were more likely to perform well also in literature. Teachers had a moderate utilization of motivational macro
techniques in teaching literature.

Ms. Alice Cabingan English Department, Batangas Reading Proficiency of Senior High
State University, Batangas City School Students: Basis for Proposed
Reading Comprehension Activities
Reading for comprehension is not merely being able to read the words, but more importantly understanding the meaning and
connect it to what they are reading. Good readers are both purposeful and active, and have the skills to absorb what they read,
make sense of it, and make it their own.In the university, reading and comprehension becomes more critical and requires 21st
century skills for the students to deal with. In this regards, it is very important that a senior high school students can read
independently and effectively. They should have developed strong reading skills to prepare themselves for a varieties of reading
materials in the university. On the contrary, as observed by most English teachers, senior high school students reading and
comprehension skills are not fully developed. They find it hardly to decode meaning of a printed word. They cannot even make
conclusions or summarize the idea; they have inability to put meanings in their own words. Students also dealt hardly in
understanding meaning of words even there are clues given. Furthermore, this inability to comprehend may affect their performance
in school especially if they are already enrolled in a university. For this matter, diagnosing the reading comprehension skills of
senior high school is very important as this gives the teachers significant information on what kind of reading activities they need to
give among students to remediate their weaknesses and to prepare them to more complicated reading activities when they enter
college. For this reason, the researcher conducted this study to asses the reading comprehension skills of senior high school
students as to noting details, improving vocabulary, determining the main idea, giving appropriate title, identifying facts and opinion
and making an inference. It also discussed the relationship of the said performance to students’ profile in terms of grade level and
sex. This also covered classroom activities that would help improve students’ reading comprehension skills. The descriptive
research design was used in this study with the research-made questionnaire and reading comprehension test which was adapted
from the NAT and College Practice Tests as the main data gathering instrument. The participants of the study were the 312 grade
11 and grade 12 senior high school students in Batangas City. The study found out that there are more male enrollees in senior
high schools which offered Technical-Vocational and Livelihood track and other allied tracks like STEM, and ABM. The study also
showed that students performed well in English when they were in grade 10. There is a significant difference on the level of mastery
in reading comprehension of grade 11 and grade 12. However, there is no significant difference when grouped according to sex.
The study also revealed that students found difficulty in answering comprehension questions on vocabulary. They did not also
perform well in identifying the main idea, giving title and identifying facts and opinion. It was concluded that students need more
reading comprehension activities especially with those skills which they were found weak to improve their performance.

42
Ms. Dioann Lego English Department, Pamantasang Relationship of a Home Literacy
ng Lungsod ng Muntinlupa, Environment on the Reading Motivation
Muntinlupa and Reading Comprehension of Grade
10 Students in Poblacion National High
School
A home literacy environment plays a vital role in the reading development of students. The inception of a learning to read process
and the reading success of a student starts at home. Having a literate home with vast reading resources develops the students’
passion for reading. Likewise, the parental role and involvement promotes reading motivation and the reading comprehension of the
students. This study aims to identify the home literacy environment on the reading motivation and reading comprehension. The
variable of the study is demographic profile, extent of home literacy environmental and level of reading motivation and
comprehension. This study utilized the used of descriptive method design to address the research need. The researcher used 244
Grade 10 students who joined in the study selected using random sampling methods, utilization of survey-question to address the
demographic profile, home literacy environment and reading motivation and comprehension as variable of the study. The findings of
the study show that majority of the respondents are in the proper age (16 years old), and majority of the parents are High School
Graduate. Home literacy environment, and level reading motivation and comprehension weighted mean 2.94 and 3.04 with
“Moderate extent” and “Uncertain”, respectively. The result of correlation analysis 0.994 with is Very High Positive Correlation at
level of significant of 0.05. There is a significant relationship between the extent of home environment literacy and reading
motivation and comprehension. Remedial reading, word of the day, home visitation, summer reading camp, home reading report, a
text a day, institutionalization of a reading corner in every classroom and a Teacher-initiated reading intervention program was
suggested.

Ms. Annalyn English Department, Batangas Developing Strategic Communicative

Macatangay State University, Batangas Competence in English of College of
Teacher Education Students
Communication is an indispensable part of human life. One cannot live without it. Most of the individuals aim to extend their
thoughts clearly and effectively in any communication circumstance they may be engaged with. This makes one more fluent,
spontaneous and efficient in using English language. Moreover, true communication only happens when correct and appropriate
message is sent and received with comprehension. This will require proper development of ability and good employment of
strategies useful in the achievement of prowess in the language. This study dealt on the development of strategic communicative
competence of the College of Teacher Education students of Batangas State University. This also identified the level of
performance of the students in English 103 – Oral Communication course. This measured the strategic competence of the students
in terms of paraphrasing, circumlocution and transferring. After getting all the results of the assessment of students’ competency the
researcher prepared communicative activities that would help enhance students’ strategic competence. This descriptive-quantitative
research used oral communicative test as data gathering instrument. From 1197 total population of third year students 300 was
used as the subjects of the study. Slovin’s formula was used to get the total sample population while proportionate sampling was
utilized to get the sample size for each campus. The particular members were selected through random sampling. The statistical
tools used were percentage, frequency, weighted mean and Pearson r. The results of the study revealed that the level of
performance of the students in English 103 – Oral Communication course is satisfactory. On the other hand the strategic
communicative competence of the respondents in terms of paraphrase was rated at a competent level. In addition to this the
strategic communicative competence of the students in terms of circumlocution was found out to be moderately competent. In the
same way the competence of the respondent in transferring was also determined as moderately competent only. Furthermore it was
found out that there is significant relationship between the level of performance of the respondents and their strategic
communicative competence. Based on the results, it was recommended that teachers should be given more training in order to
create influence in students’ strategic competence. Since they are the facilitator in the class and have direct encounter to students
every day, it is indeed important that teachers possess the knowledge needed by their students. Finally, it is suggested to offer
students more communicative and vocabulary development activities for this may address the weak areas they have, specifically
circumlocution and transferring based on what is revealed in the findings of the study. Additionally, the results led the researcher in
the preparation of communicative activities that would surely develop and intensify the students’ strategic communicative
competence. The prepared activity materials would open the doors for other suggested communicative activities we can offer to the
enhancement of students’ communication skills.

Mr. Byron Cunan; & Ms. English Department, De La Salle An Analysis on the Perceived and Actual
Mary Jane Blanco University, Manila Language Needs Among Grade Seven
Students in Taguig City
One of the major concerns in the English language is the different views and perspectives of the members in the learning process.
What is perceived and what should be the focus in learning the language is a vague concept in language acquisition. Thus, this
study analysed the perceived and the actual needs of Grade Seven public high school students in Taguig City. The study is
composed of sixty-one ( 61 ) students and five ( 5 ) English teachers. On one hand, researchers employed a self-made
questionnaire and conducted interviews to both students and teachers with regards to the perceived needs of the students. On the
other hand, documentary analysis was done to check the current ability of the students to all of their macro skills in the English
language. The reading ability of the students was checked based from their pre-test scores using Mc Call- Crabbs Reading
Comprehension. Together with the reading skills of the students, other skills were evaluated based from their first and second
quarterly grades in the English language. Results showed that students perceived “speaking” as the most important skill to learn.
Students believe that being able to communicate with other people using the English language will boost their confidence. On the
other side, teachers believe that students should focus on the “reading” skills. Teachers strongly believe that reading will allow
students to gain vocabulary words giving them enough words to communicate in the English language. As a form of triangulation,
results showed that students lacked in reading and writing skills. This confirms the perception of the teachers towards the need of
the students in reading skills. To specify, vocabulary using L2 (English ) and listening comprehension are the problematic areas
among the students. Therefore, this study shed some of light to possible pedagogical implications such as the development in the
implementation of K to 12 in English and instructional strategies to address these needs of students.

Ms. Shirley Calugcugan Language Department, Central Listening Skills of CAS First Year
Philippines State University, Students in Relation to Their Reading
Kabankalan City Comprehension Skills
The study on the student’s Listening skills of School of Arts and Sciences students in relation to their Reading Comprehension
Skills’ was conducted at Central Philippines State University, Kabankalan City. This study answered the significant difference on the
respondents listening skills and reading comprehension when grouped according to their profile. Complete enumeration of all first
year students of College of Arts and Sciences was utilized. Hence, there was no sampling technique or procedure identified.The
researcher in this investigation employed an adopted questionnaire from Laurent Camus, as a total for gathering data of listening
skills which tested how much attentive a student would have in such material. Furthermore, another adopted questionnaire from
Maria Loretto T. Capuno from the book Content-Based English as a Second language (2001) was used to test the reading
comprehension of the first year CAS students. In order to answer the research problem, several statistical tools were used. In
problem no. 1, to determine the demographic profile of the respondents, frequency and percentage distribution were used. In
problem no. 2, to determine the listening skills of the first year CAS students, means and interpretation were used. In problem no. 3,
to determine the reading comprehension skills of the students mean and interpretation were used. In problem no. 4, to determine
the listening skills of the respondents by profile Kruskall Wallis test and Mann- Whitney U test were used. And in problem no. 5, to
determine the reading comprehension skills of the students by profile Kruskall Wallis test and Mann- Whitney U test were also used.
Results showed that the listening test of the students on audio 1 and 2 got a highest mean rating which was interpreted as very
high. Reading comprehension when taken as a whole revealed that the overall reading performance of the students achieved a
mean level performance of moderate. The literal reading comprehension obtained the mean level performance of high proficiency.
However the critical reading comprehension got a result of moderate. It was considered that critical level was the most difficult
reading comprehension skills as the students were required to read and analyze critically in order to make conclusion and judgment.

43
This was supported by the related readings of Ophelia H. Hancock (2000) who stated that the critical reading skills require the
reader to come up with an intelligent guess of hypothesis and judgment using prior knowledge on how he views the thought of the
author. As to gender, both female and male were descriptively interpreted as High Proficiency. In terms of course, it was revealed
that there was a significant difference between the respondents course to his/her level of comprehension. Results revealed that
when grouped according to profile, gender and type of high school graduated from all p-values were not significant. The hypothesis
was accepted, therefore, there were no significant differences on the level of students’ reading comprehension when grouped
according to profile. Thus, there was no difference on the level of Listening Skills of students in relation to their reading
comprehension when grouped according to their profile except on their course.

Ms. Josyl Tuy; & Mr. College of Arts and Sciences, Exploring Linguistic Diversity in Shaping
Richard Castor Central Bicol State University of the Social Dimension of Students
Agriculture-Calabanga Campus,
Calabanga, Camarines Sur
Education students exposed to different dialects express fear of speaking their native language which contribute to inferiority
complex and a seemingly cause for academic failure. This study explored the linguistic diversity in shaping the social of dimension
of education students enrolled at CBSUA Pili. Specifically, this study sought to answer the following questions: 1.) What is the
dialect/s used by the education students in CBSUA Pili, 2.) What are the challenges encountered by the students in socializing with
different people who have different dialect/s, 3.) What is the coping mechanism they used to deal with people who are having
different speech varieties, 4.) How this experience shapes their personality as an individual. This study guided by the research
onion includes philosophy (interpretivism), approaches (grounded-theory design), strategies (interview, voice recording), choices
(qualitative), and techniques and procedure (data gathering and data analysis). The researchers used qualitative grounded-theory
design. The consent form for participants, information sheet and interview questionnaire wherein the comparative analysis in
treating the data. The participants of this study were 16 education students coming from College of Developmental Education (CDE)
who are using different dialects in communication.The results revealed that there are five dialects (Bikol Naga, Rinconada Bikol,
Albayano(Miraya), Masbateño, and Buhinon) existed in CBSUA-Pili. The challenges that our participants encountered are
misunderstanding, misconception, hard to comprehend, unfamiliar words, and lack of opportunity. The coping mechanisms they
used are using Tagalog/Filipino/English, asking what the unfamiliar word means, eagerness to learn other dialects, keep on
socializing, and keeping in silence while listening to the conversation of people having other dialects. Lastly, how their experiences
shape their personality. Those students who have an optimistic attitude towards linguistic diversity shape their personality in
contrast, those students who have pessimistic attitude revealed that linguistic diversity doesn’t help to shape their personality.

Panel D3: Colonization and Decolonization

Day 2 (May 10, 8:15-11:15)
Dr. Roderick Javar Department of Social Sciences, Baril sa Kanan, Baseball Bat sa Kaliwa:
University of the Philippines Los Kumparatibong Pag-aaral sa Isports at
Banos, Los Banos Imperyalismong Kultural ng mga
Amerikano sa Pilipinas at Hapon
Unang nilaro ang baseball sa Pilipinas noong 1898, tatlong linggo pagkaraang talunin ng Asiatic Squadron ni Commodore George
Dewey ang hukbong pandagat ng mga Espanyol sa Labanan sa Look ng Maynila. Kinasangkapan ng mga Amerikano ang baseball
(at iba pang Kanluraning isports) bilang mga mapagpaamong instrumentong kolonyal sa malupit na digmaan at pananakop nito sa
kapuluan. Bilang bagong libangan (at dibersyon ng nasyonalismong Pilipino), tumayo itong kahaliling anyo ng kampanyang
pasipikasyon ng Estados Unidos sa Pilipinas. Mas maaga namang naipakilala ng mga Amerikano ang nasabing isport sa bansang
Hapon noong 1863. Isa ang baseball sa mga instrumentong kultural na ginamit ng Estados Unidos sa pagpasok nito sa Hapon
mula nang puwersahan itong buksan mula sa sakoku o patakaran nito ng pagsasara sa anumang impluwensya mula sa labas.
Bahagi ng patakarang social engineering ng mga Amerikano sa Pilipinas, nagsilbing kasangkapan ang baseball sa paghurno sa
kamalayang katutubo tungo sa pagiging “little brown brothers” nito sa mga mananakop. Samantala, sa pormal na abolisyon ng uring
samurai sa Hapon noong 1876 bunsod ng mga impluwensya mula sa Kanluran, inihain ng mga Amerikano ang nasabing laro bilang
alternatibong ‘kodigo ng mga mandirigma’ tungo sa tangkang Kanluranisasyon ng mga Hapones. Sa madaling salita, tumayong
mabisang kasangkapan ng Amerikano ang baseball sa kanilang pananakop sa Pilipinas at pagbubukas ng Hapon. Hindi naging
pasibo’t tagatanggap lamang, gayumpaman, ang mga Pilipino at Hapones sa proseso ng kolonyal na akulturasyong ito. Ang
baseball, sa kabilang banda, ay ginamit ng mga Pilipino at Hapones bilang kontra-lunsaran ng kanilang piniping nasyonalismo at
naging ‘pook kultural’ ng banggaang kolonyal-katutubo ng magkaibang kultura.

Ms. Virlyn Francisco Social Science Department, Manila Carnival bilang Metodolohiya ng
College of Saint Benilde, Manila Pasipikasyon ng mga Amerikano sa
Pilipinas 19098-1913
Ang pag-aaral na ito ay nakatuon sa pagsusuri kung papaanong ginamit ng mga Amerikano ang Manila Carnival noong 1908
hanggang 1913 bilang isang metodolohiya ng pasipikasyon ng mga Pilipino. Layunin ng pag-aaral na mailahad ang mga
kaganapan ng sa panahon ng pagdaraos ng Manila Carnival at mahinuha ang mga epekto ng mga kaganapan ito sa perspektiba
ng mga Pilipino sa pananakop ng mga Amerikano. Gayundin ang maipaliwanag kung naging lawak ng impluwensya ng Manila
Carnival para sa lipunan ng mga Pilipino sa unang yugto ng imperyalismong Amerikano. Ang mga mananaliksik ay gumamit ng
mga pangunahing bukal tulad ng mga manuskripo ng Manila Carnival at mga pahayagan tulad ng Manila Times at Lipag-Kalabaw
na tumalagay sa mga kaganapan sa pagdaraos ng carnival at mga sekondaryang bukal. Ang pag-aaral ay gumamit ng
metodolohiyang Historikal-analitikal upang matamo ang mga layunin sa pag-aaral. Ang pag-aaral tungkol sa paggamit ng Manila
Carnival bilang metodolohiya sa pasipikasyon ng mga Amerikano sa mga Pilipino ay maghahain ng panibagong literatura na
magsisilbing liwanag sa mga paraan na isinagawa ng mga Amerikano kung kayat sa sasandaling panahon ay nagawa nilang
pasipikahin ang mga Pilipino at hikayatin ng sumuporta sa kanilang pamahalaang kolonyal sa bansa.

Mr. José María Arcadio Philosophy Department, De La Competing in America

Malbarosa Salle University Manila, Manila
The Philippine cigar manufacturing sector underwent transformation with the implementation of free trade between the Philippines
and the United States. Consumer preference, competition, and shipping made technological change the core component of the
transformation. Free trade, initially under a quota system, revealed the weaknesses of the sector. Cigar manufacturing in the
Philippines is an old economic activity. The Spanish colonial state re-organized this activity into a state monopoly in 1781 and it was
so for a century. As a private enterprise it was less than three decades old when free trade gave the Manila tobacco factories and
their exporters access to the US market. The Manila factories responded differently to technological change. The net effect did not
make the Philippine cigars competitive in the US market. This exacerbated the negative image of Philippine cigars being promoted
by organized tobacco interest within the anti-Philippine lobby group. The colonial state implemented policies and regulations
concerning tobacco cultivation, manufacture and export. As well, it institutionalized support to tobacco farming. They were meant to
guarantee quality and assure the American consumers of it. American exporters with the support of the colonial state promoted the
generic nickname “Manila Cigars.” The label was in the advertisements, news items, packages, and on the band of the cigars of
certain Manila factories. “Manila cigars” were positioned in the US market as 5-cent cigars. One tobacco company responded
differently. It wanted its brands to be differentiated from the “Manila Cigars” and sell premium brands that were worth more than 5-
cents. This paper answers the question “What strategy did Compañía General de Tabacos de Filipinas use to achieve differentiation
and sell its premium brands?” Tabacalera (the company’s nickname) hinged its strategy on building its reputation through its brands
using competitive scoping of a vertically integrated and diversified firm. This refers to the ability of the senior executives or top
management to harness company resources and coordinate them for the strategic objective of achieving differentiation through
brand and reputation. This also means that Tabacalera dedicated its resources to manufacturing cigars for the US market and with
the commitment to compete with US and Cuban cigar manufacturers. Company financial reports reveal that Tabacalera enjoyed
superior performance in the US market over its rivals in the Philippines. This research did not include data about the top performers
in the United States. It will require another research to be able to determine Tabacalera’s market position in the United States. The

44
comparison with Philippine competitors is based on government and industry reports.

Dr. Gilbert Department of Social Sciences, President Quezon’s Own Guerillas

Macarandang University of the Philippines Los (PQOG): Isang Sosyo-Historikal na Pag-
Banos, Los Banos, Laguna aaral sa Yunit-Gerilya sa Pilipinas, 1942-
1948
Isang interdisiplinari ang pag-aaral na ito patungkol sa yunit-gerilyang President Quezon’s Own Guerillas (PQOG) sapagkat
lalapatan ito ng teorya at konsepto mula sa disiplina ng sosyolohiya at kasaysayan upang maipaliwanag kung paanong
lumaki/lumawak ang kasapian nito na sumasakop sa Lalawigan ng Tayabas, Batangas, Cavite, at Laguna. Pinoproblematisa rin nito
kung paanong nakatulong ang komposisyon ng mga kasapi nito para manatili itong makapangyarihang yunit-gerilya sa Pilipinas.
Bilang yunit-gerilya, maikaklasipika ang PQOG bilang isang organisasyong binubuo ng mga pinuno at kasapi nito. Kaya naman,
ipinapakita rin sa pag-aaral kung paanong ginamit ng pamunuan ng PQOG ang ugnayan ng pagkakamag-anakan para maging
malakas na puwersang yunit-gerilya sa Pilipinas. Sa kalaunan, naging daluyan ito para sa pagpapatuloy ng kapangyarihang
politikal sapagkat maihahalal ang karamihan sa pinuno nito sa iba’t ibang posisyon sa pamahalaan pagkatapos ng digmaan.

Mr. Barnard Dannel Social Sciences Department, De The Philosophy of Katipunan and its
Absalon La Salle University-Dasmariñas, Impact on the Katagalugan
Cavite
This study dealt with the philosophy of Katipunan’s implications on Katagalugan as the pre-colonial Philippines. Conceptually based
on the selected written works of Bonifacio and Jacinto, this research described the philosophy of Katipunan’s use of the term
Katagalugan for the rise of the spirit of nationalism to gain freedom from the Spanish colonial regime. Bonifacio and Jacinto were
considered Enlightenment thinkers and it is said that they wanted to call the Philippine nation as “Katagalugan.” The philosophy of
Katipunan, on the context of Bonifacio and Jacinto, is an intellectualization of the Filipino mind to stabilize nationalism. It basically
consists of all the works written by both Katipuneros throughout their career, which aimed for a critical level of Filipino
philosophizing. The rise of the revolutionary society, Kataas-taasan, Kagalang-galang Katipunan ng mga Anak ng Bayan (KKK), is
also the emergence of the Philosophy of Katipunan to create the foundation of Filipino nationalism. Bonifacio’s implication on
Katagalugan is shown through his manifesto, “Ang Dapat Mabatid ng mga Tagalog.” The Philosophy of Katipunan, in a way,
responds to the problems of the Filipino mind that stemmed from colonialism. They are clearly revolting against the perpetrator of
the act to free the Filipinos from colonial bondages. As a qualitative research, interview, data analysis, and interpretation were
utilized to understand the three variables of this research, namely philosophy of Katipunan, Katagalugan, and freedom as the
intervening variable.

Mr. Herald Ian Guiwa Department of Social Sciences, Ang Imahen ng Mandirigmang Pilipino sa
University of the Philippines Los Katauhan ni Hen. Licerio I. Geronimo
Baños, Los Baños
Nakatuon ang kasalukuyang pag-aaral sa pagsuri sa panlipunang paghubog sa imahen ni Hen. Licerio I. Geronimo bilang isang
mandirigmang Pilipino. Bukod sa pagiging pangkalahatang pinuno ng Ikalawa at Ikatlong Sona ng Maynila sa panahon ng
Digmaang Pilipino-Amerikano (1899-1901), higit na napabantog ang pangalan ng heneral matapos ang Labanan sa San Mateo
(Disyembre 19, 1899). Siya ang pinuno ng Tiradores de la Muerte, o ang espesyal na pangkat ng mga manunudlang Pilipino, na
sinasabing nakapaslang sa isang popular na Amerikanong heneral na si Hen. Henry W. Lawton. Ang pait at sakit na naramdaman
ng mga Amerikano ang nagtulak sa kanila upang hubugin ang imahen ng mga sinasagupang Pilipino bilang “iba.” Sa pamamagitan
ng paglapat ng analohiyang Indiano sa katauhan ni Hen. Geronimo at mga kawal Pilipino, naisakatuparan ng mga mananakop ang
pagdakila sa kanilang heneral, habang minamaliit ang mga katunggali sa digmaan. Gayunman, nang makamit ng Pilipinas ang
kasarinlan, unti-unting nagabago ang mga representasyon sa Pilipinong heneral sa pamamagitan ng pagdadambana sa kanyang
kabayanihan. Sa pagkakataong ito, ang kadakilaan sa likod ng mga kakulangan ang imaheng masusumpungan. Mahihinuha kung
gayon sa panlipunang paghubog sa katauhan ng heneral ang pagsasakatawan nito sa nagbabagong imahen ng mandirigmang
Pilipino sa magkaibang panahon—kolonyal at post-kolonyal. Sa partikular, tinutugunan ng pag-aaral ang mga sumusunod na
ispisipikong katanungan: 1) paano isinakatawan ni Hen. Geronimo ang imahen ng mandirigmang Pilipino sa panahon ng Rehimeng
Amerikano? 2) paano isinakatawan ni Hen. Geronimo ang imahen ng mandirigmang Pilipino sa panahong nakamit ng Pilipinas ang
kasarinlan? 3 ano ang maaring maging implikasyon ng mga imahen nabuo sa katauhan ni Hen. Geronimo sa pangkalahatang
pagtinghin sa kabayanihang Pilipino? Gamit ang lente ng teorya ng Gunitang Pangkalinangan (cultural memory), sinusuri sa pag-
aaral na ito ang iba’t ibang biswal at testwal na “Behikulo ng Gunita,” tulad ng akdang pangkasaysayan, balita sa pahayagan,
larawan, bantayog at mga paggunitang-bagay na inilaan para sa Pilipinong heneral.

Mr. Jaymee Carlo History Department, De La Salle Mga Agimat ng Kalayaan: Anting-Anting
Ebreo University, Manila ng mga Tanyag na Kilusan sa
Kasaysayan, 1840-1967
Layunin ng pag – aaral na ito na maipaliwanag ang batayang kultural ng anting – anting at kung paanong ang paniniwala sa mga ito
ang nagbuklod sa mga mamamayan na labanan ang mga mapang aliping dayuhan at bulok na sistema ng lipunan. Tampok din sa
pananaliksik na ito ang mga kilusan at mga rebolusyonaryo na nanalig sa bias ng anting – anting. Ang anting-anting ay itinuring na
mahiwagang agimat na naghahatid ng kapangyarihan sa kalusugan, kayamanan, proteksiyon, kalakasan, at iba pa. Maging ang
mga matatalino sa lipunan ay magdadalawang-isip na kutyain ang mga taos-pusong naniniwala sa kapangyarihan ng anting-anting.
Maaring isang maliit na bato, libro ng mga dasal, o medalyon. Ang pangangailangan sa garantiya ng kaligtasan sa panahon ng
sakuna ang pinagmulan ng anting-anting. Nagbibigay ito ng pag-asa at inspirasyon sa mga taong nakikipaglaban para sa kanilang
buhay, pagkakakilanlan, at pangarap. Naging importanteng bahagi ng mga alamat at mitolohiya ng ating bansa ang anting-anting.
Bagama’t sumailalim na ito sa pagbabagong kontekstuwal, komersiyal, at paggamit, malaki pa rin ang papel nito sa pang-araw-
araw na buhay sa probinsiya. Hinabi ng mitolohiya at relihiyon, nakabatay ang anting-anting sa paniniwala ng mga Pilipino sa
kaluluwa at kanyang mga pananaw sa pamununo, kapangyarihan, nasyonalismo at rebolusyon, at nakapag-aambag nang
atraksiyon sa pag-iisip na rural. Isa pang nakahuhumaling na elemento ng anting-anting ay ang pangako nito sa sino mang
nagtataglay. Marami sa mga nagtataglay ng anting-anting ang naniniwalang nagbibigay ito ng kapangyarihang espiritwal na may
kakayahang protektahan sila sa panahon ng kagipitan. Marami sa mga nananalig dito, katulad ng mga tanyag na kilusan sa ating
bansa, ay naniwalang magtatamo sila ng kapangyarihang supernatural. Hindi sila makikita ng kalaban at magkakaroon ng
kakayahang hindi mapinsala sa tama ng bala at talim ng kutsilyo, makaligtas sa mga panganib, makapunta sa dalawang
magkaibang lugar sa iisang pagkakataon, makagawa ng milagro, at marami pang iba. Samakatuwid, binibigyan sila nito ng mga
mala-diyos na katangian. Mahalagang sangkap din ang anting-anting bilang kagamitang pandigma sa mga pag-aaklas at
rebolusyon ng mga Pilipino laban sa mga manananakop. Itinuring itong bahagi ng tradisyon, na binibigyan sila ng alas sa mga
kalaban, at ang pagluluwal ng mahiwagang kapangyarihan na naidudulot ng mga agimat. Karamihan sa mga Katipunerong
beterano at namuno sa mga kilusan ay nagmamay-ari ng mga anting-anting. Nakatatawa o wala mang siyentipikong basehan para
sa karamihan, napatatag ng anting-anting ang iilan sa maraming aspekto. Napagkaisa ng mga “agimat ng kalayaan” ang
mamamayan tungo sa iisang layunin: “kalayaan mula sa mga mapang-alipin.”

Ms. Maria Isabel Social Science Unit, Philippine Ang Kolera at ang Masaker sa Balangiga
Aguilar Science High School Main
Campus
Sinasabing isa sa mga magagandang naidulot ng pananakop ng mga Amerikano sa Pilipinas ay ang pagsasaayos nila ng
sanitasyon at pampublikong kalusugan. Sa kanilang pananatili sa bansa ay binigyang diin nila kung paano nila tinuruan ang mga
Pilipino na maging malinis sa katawan at sa kapaligiran upang maiwasan ang paglaganap ng mga sakit—bahagi ng
pagpapalaganap ng patakaran nilang Benevolent Assimilation. Sa patakarang ito ay sinasabi nila na pumunta ang mga Amerikano
sa Pilipinas upang maging mga kaibigan at protektahan ang mga Pilipino. Ngunit alam naman ng lahat na ginawa nila ang mga ito
para sa kanilang pansariling kapakanan. Naramdaman ng mga Pilipino ang hindi magandang intensyon ng mga Amerikano kaya
naman hindi sila basta na lamang nagpasailalim sa mga ito. Bagama’t lamang ang mga Amerikano sa usapin ng mga armas ay

45
hindi naman basta na lamang nagpadaig ang mga Pilipino. Alam ng mga Pilipino ang bagay na ito kaya naman gumamit sila ng
isang taktika na kung saan hindi nila kinailangang makipagsabayan sa lakas ng armas ng mga Amerikano—at ito nga ay ang
taktikang gerilya. Masasabing kasama sa taktikang ito ang paggamit sa kultura at kabuuang konteksto ng sitwasyon upang
maisahan ang mga kalaban at ito nga ang ginawa ng mga Pilipino sa ginawa nilang pagsugod sa mga pwersang Amerikano noong
umaga ng ika-28 ng Setyembre 1901—na tinaguriang Masaker sa Balangiga (depende kung paano ito titingnan). Noong mga
panahong iyon ay laganap ang kolera at tinitingnan noon ang paglaganap ng sakit na ito bilang produkto ng natural at supernatural
na penomena. Noong mga panahong iyon ay mayroon nang matibay na katutubong paniniwala ang mga Pilipino ukol sa
panggagamot. Kaya naman ipinaloob din ang paraan ng paggamot dito sa ganoong klaseng paniniwala at dumating nga sa punto
na lumaganap ang sakit na ito nang husto. Ang sitwasyong panlipunan na ito ang ginamit ng mga gerilya upang atakehin ang mga
tropa ng Amerikano sa Balangiga. Ginawa nilang bentahe ang takot noon sa paglaganap ng kolera nang palabasin nila na sa sakit
na ito namatay ang bata na nasa kabaong nang pasukin nila ang teritoryo ng mga Amerikano. Bukod dito ay ginamit din nila ang
pagiging malapit sa pamilya ng mga Pilipino sa pagpapalabas na nagluluksa ang mga ito dahil sa namatay na bata. Hindi na dapat
nilalapitan pa ang mga namatay na sa sakit at epidemya upang mapigilan na ang paglaganap nito ngunit sa konteksto ng lipunang
Pilipino ay mahirap itong gawin kaya naman maraming tao ang nakapasok sa teritoryo ng mga Amerikano. Bukod dito ay napasok
din ng mga gerilya ang teritoryo ng mga Amerikano dahil sa pagpapanggap na sila ay babae. Alam ng mga Amerikano ang mataas
na paggalang ng mga Pilipino sa kababaihan kaya naman hinayaan lamang nila ang sitwasyong ito at hindi sila naghinala. Makikita
rito kung paano ginamit ng mga Pilipino ang kultura at kabuuang konteksto ng Pilipinas noong mga panahong iyon upang
mapagwagian ang pagsugod sa mga sundalong Amerikano sa Balangiga.

Dr. Leslie Anne Department Liberal Arts and Mga Aral at Kabatirang Matamo ng
Liwanag Behavioral Sciences, Visayas Pilosopiyang Pilipino mula sa mga Obra
State University, Baybay City ni De Los Reyes sa Yugto ng kanyang
Paghuhubog (1864-1889)
Sa Pilipinas, karaniwang nakaangkla ang maling konotasyon ng pamimilosopo sa mga indibidwal na may mahahaba at
sarkastikong argumento. Mamamataan maging ang naging negatibong imahen ng pamimilosopiya sa katauhan ni Don Anastacio,
kilala bilang “Pilosopo Tasyo” sa nobelang Noli Me Tangere ni Jose Rizal, kung saan sa halip na makita ang matapang na
paninindigan sa mga panlipunang suliranin at pagtugis sa kaugaliang kolonyal na lipunan, mas napagtuunan sa matandang tauhan
ang diskurso ng kahibangan. Alinsunod dito, hindi nalalayo sa diskurso ng subersibong imahen ang isang ilustradong bunga ng ika-
labinsiyam na siglong “Pagkamulat ng Filipino” na si Isabelo de los Reyes (1864 - 1938) dulot ng pagposisyon ng sarili bilang
“kapatid ng mababangis sa kagubatan.” Hango ang sanaysay mula sa binuong disertasyon ng manunulat kung saan nagsagawa ng
diyakronikong pagsusuri ng mga piling obra ni de los Reyes na nahahati sa apat na panahon: Yugto ng Paghuhubog (1864 - 1889),
Yugto ng Propaganda at Rebolusyon (1889 - 1897), Yugto ng mga Paglalakbay (1897 - 1912), at Yugto ng Pagiging Politiko at
Pagretiro (1912 - 1938). Sa pamamagitan ng Alemang pilosopo na si Martin Heidegger (1889-1976), pangunahin sa kanya ang
paggamit ng hermenyutika bilang sentral na tema ng pilosopiya. Sa puntong ito, maaaring gagamitin ang kaisipan ng mga obra at
mismong si de los Reyes bilang pasiunang balangkas ng pag-unawa (forestructures of understanding) sa hermenyutikong pagbasa
para sa larangan Pilosopiyang Pilipino, at ang larangan ng Pilosopiyang Pilipino ang gagamitin naman bilang pasiunang balangkas
ng pag-unawa sa mas malalim na hermenyutikong pagbasa sa kaisipan ng mga obra at mismong ni de los Reyes. Minabuting
balikan ng manunulat ang mga aral at kabatirang maaaring matamo ng Pilosopiyang Pilipino mula sa mga obra ni de los Reyes sa
yugto ng kanyang paghuhubog mula taong 1864 hanggang 1889 upang makalap ang mga aral at kabatirang maaaring matamo ng
Pilosopiyang Pilipino.

Ms. Deborrah Departamento ng Filipino, De La Ang Pamantasang De La Salle bilang

Anastacio Salle University, Manila Pangalawang Sentro ng Sikolohiyang
Pilipino
Unang binalikan ang pagsibol ng Sikolohiyang Pilipino (SP) na pinangunahan ni Dr. Virgilio G. Enriquez sa Unibersidad ng
Pilipinas. Ang Sikolohiyang Pilipino ay sikolohiyang bunga ng karanasan, kaisipan, at oryentasyong Pilipino. Layunin nito ang
pagkasasakatutubo, pagka-agham, at pagka-Pilipino ng sikolohiya na mula sa kulturang Pilipino. Nakilala ang UP bilang sentro ng
SP. Gayunpaman, tinangka ng mga mananaliksik na patunayan na ang Pamantasang De La Salle (DLSU) ang maituturing na
ikalawang sentro nito. Inalam ng mga mananaliksik ang pagsisimula at pagtatag ng SP sa DLSU sa tulong ng mga panayam mula
sa kinikilalang tagapagtaguyod ng SP dito. Pinili ng mga mananaliksik ang pasalitang kasaysayan dahil limitado ang mga
impormasyon na nakasulat tungkol sa nasabing paksa. May limang yugto ang SP sa DLSU. 1) Pagpokus ng kognitibong sikolohiya
bilang disiplina. 2) Pagdadala ng Impluwensiya ng mga mag-aaral ni Enriquez sa DLSU. 3) Pagpasok ni Enriquez sa DLSU at
epekto nito; 4) Pagpasok ni Salazar sa DLSU at epekto nito: 5) Kasalukuyan nitong kalagayan at hinaharap ng SP sa DLSU. Sa
huli, masasabing maituturing na ikalawang sentro ng SP ang DLSU dahil sa mahabang kasaysayan ng aktibong pakikiisa ng mga
guro at mag-aaral sa mga aktibidad na mas nagpapaunlad at nagpapatag sa SP sa Pilipinas. Ngunit maituturing na
nangangailangan pa ng mas masigasig na pakikilahok sa diskurso upang maituring na matatag ang SP sa DLSU.

Panel D4: Women Studies

Day 2 (May 10, 8:15-11:15)
Ms. Ma. Eloisa Mae Department of Literature, Women as Heroes: an Archetypal-
Sevilla-Perez University of Santo Tomas, Manila Feminist Appropriation of Epics from
Mindanao
While the marginalization of women can be found in every genre of literature, the epic has always been vulnerable to oppressive,
sexist ideology. The heroic roles of women are downplayed. Notions such as heroism are usually seen and understood from a male
perspective. Feminist consciousness has yet to be integrated into the study of Philippine epics. This study argues that women can
be heroes, too. Not heroines but heroes. An archetypal-feminist appropriation of major female characters in the selected epics from
Northwestern Mindanao, the delineation of the woman as hero is central to the analysis. The subjects for analysis are: Bolak
Sonday in The Tale of Sandayo, Sub-anon epic from Northwestern Mindanao; Matabagka in Matabagka Searches for the Deity of
the Wind from Bukidnon; and, Dliyagn in Guman of Dumalinao from Zamboanga del Sur. This study is anchored on Lee R.
Edwards’ theory of the female hero, where she takes on the paradigm of Erich Neumann from his book, Amor and Psyche, The
Psychic Development of the Feminine. Both Edwards and Neumann hark back on Carl Gustav Jung’s theory of individuation.
Edwards’ definition of the hero in contrast to the definition of the heroine is significant in the usage of the term “hero” in this paper. It
also utilizes post-structuralist feminism in describing how gender is constructed and “performed” in the selected epics -- Judith
Butler’s theory of gender performativity and Judith Halberstam’s theory of female masculinity. Bolak Sonday, Pailalam ri Bolak and
Matabagka are not stereotypical women in Philippine literature. Although gifted with beauty, such was not their means of passage.
They possess traits that are usually attributed to men: quick-witted, decisive, brave, undaunted, unbending/unrelenting. They are
also steadfast and zealous in carrying out their decisions; endurable in battles notwithstanding the impending peril and pain. They
are not portrayed in the epic as a mother and as a wife. These women heroes are indeed not docile and domestic. Focused and
unwavering are their admirable traits. This is an exposition of heroic female masculinity. Regarded as masculine traits, these are
exemplified by these women as well. Given the harsh milieu of the epics, the battling arena is a context for the birth of a character
that embodies this female masculinity. Halberstam contends that ideas and actions of subordination, killing and survival, which are
enacted by the women heroes when dominated and subordinated by the usurping kingdom, are examples. Lastly, these women
heroes are empowered. At first, their actions were derided by the community but towards the end, their feats are celebrated. They
did not abide to the norms of their community, in terms of the traditional gender roles. In the postructuralist feminist lens, these
traits, roles and actions -- or these enactments --- of the women heroes are deemed performative. There should be no preexisting
identity by which a trait or an act might be measured. There should be no true or false, real or distorted acts of gender. The derision
of the patriarchal community where they belong is abominable just so they did not conform to the socially accepted dichotomy of
“men” and “women”. Alluding to Edwards’ definition, this study asserts that these women are heroes because they are the primary
figures, not at all subordinate to the male characters, and therefore, are central to self and to society.

46
Mr. Rodolfo Bagay, Jr. Department of Philosophy, Saint Kritikal na Pagsusuri sa Peminismo ng
Paul Seminary, Silang, Cavite Kababaihan ng Malolos
Ang sanaysay na ito ay isang pagsusuri ng mga mithiin at pakikibaka ng mga kababaihan ng Malolos nuong 1888 gamit ang
autoethnographical methodology ni Demeterio na ginamit niyang pamamaraang diskurso sa kanyang kritikal na pamimilosopiya.
Layunin ng nasabing pamamaraan ng pagsusuri na makita ang bagtasan o interseksyon ng pulitikal at personal na karanasan sa
pagbuo ng kaisipan. Itinaas sa aklat na The Women of Malolos ni Nicanor Tiongson(2004) ang pagkakakilanlan at di
pangkaraniwang katangian ng dalawampung kababaihang nanguna sa paghiling sa pamahalaang Espana na makamit ang
karapatang mag-aral ng wikang Espanol at iba pang araling tradisyunal na itinuturo lamang sa mga kalalakihan nuong panahong
kolonyal nang ika-labing siyam na siglo. Bunsod nito ay kinilala ang katapangang naging sandigan ng kauna-unahang kilusang
peminismo sa bansa- ang Asociacion Feminista de Filipinas. Nailahad ni Tiongson ang isang makasaysayang pagbalangkas ng
pulitikal, sosyal, kultural, ekonomikal, at biyograpikal na salik kaugnay ng mga nagawa ng mga kababaihang ito na naging
mahalagang batayan ng kamalayang nagtataas ng identidad at kapasidad ng mga kababaihan sa bansa. Sa kabila ng malawak na
historikal na saklaw ng pag-aaral ni Tiongson, layunin ng pag-aaral na ito ang mag-ambag ng pilosopikal na pagsusuri sa
pamamagitan ng paglalantad ng balangkas, uri, at saklaw ng peminismo na sinasabing naging ugat ng kilusang pangkababaihan sa
Pilipinas. Naisiwalat ng pag-aaral na ang mga kababaihan ay nagsulong ng liberalistang peminismong nanindigan sa kaisipang ang
pagbibigay karapatan at kalayaan sa kababaihan ay paghamon sa pag-unlad at estrukturang pulitikal na kinapapalooban ng
patriyarkal na kaayusan.

Ms. Sara Mae San General Education Department, Masinsing Talasalitaan Para sa Malusog
Juan Far Eastern University, Manila na Kababaihan: Isang Pagsusuri sa
Diksyunaryo ng mga Terminolohiya sa
Kalusugan at Medikal ng KWF (2005)
Ang Diksyunaryo ng mga Terminolohiya sa Kalusugan at Medikal ay naging proyekto ng Sangay ng Leksikograpiya ng Komisyon
sa Wikang Filipino at inilimbag noong 2005. Sa aklat, ginamit nila ang mga terminolohiyang karaniwan ay nasa Ingles, ibinigay ang
bahagi ng wikang kinabibilangan, at ibinigay ang kahulugan sa Filipino, pagkatapos ay sa Ingles. Sa kabuuan ay may 809 na
salitang nakapaloob sa diksyunaryo. Gamit ang lente ng Peminismo, sinuri ang mga salita batay sa katumpakan ng mga
depinisyon. Hinalaw sa aklat ang mga lexeme na may kinalaman sa pagkababae. Sa kabuuan, may 53 na lexeme na may
kinalaman sa pagkababae; mapabahagi man ito ng katawan, sakit, kondisyon, at iba pa. Pagkatapos, hinati ito sa mga kategoryang
Usapang Dalaga, Usapang Buntis, Usapang Ayaw Mabuntis, at Usapang Puke® at mga Bahaging kaugnay. Sinuri kung tumpak
ang depinisyong ibinigay sa diksyunaryo, at kung may kakulangan ay ipinaliwanag ang dahilan. Sinikap ring magbigay ng
mungkahing depinisyon sa mga salitang nakitang may kakulangan sa paliwanag. Sa anim na lexeme sa ilalim ng Usapang Dalaga,
ang mga salitang dysmenorrhea at menorrhagia lamang ang maituturing na may tumpak na kahulugan habang may kakulangan
naman ang depinisyon ng mga salitang amenorrhea, climacteric, menarche, at menopause. Sa 12 salita naman sa ilalim ng
Usapang Buntis, tinatayang tama ang depinisyon para sa mga salitang conception, eclampsia, fetus, gravid, gravida, at parturient.
Nakitaan naman ng kakulangan ang mga depinisyon para sa mga salitang caesarian section, conceiving, ectopic, embryo, lactate,
at, mammary gland. Para naman sa mga salitang may kaugnayan sa Usapang Ayaw Mabuntis, dadalawa lamang ang may tumpak
na depinisyon. Makikita rin dito ang pagiging konserbatibo ng salin partikular sa birth control at contraception. Pagdating naman sa
mga bahagi ng katawan (sa ilalim ng kategoryang pinamagatang Usapang Puke® at mga Bahaging kaugnay) apat sa anim na
salita ang may tamang depinisyon. Gayunpaman, kapansin-pansin ang kakulangan ng mga salitang tumutukoy sa female
reproductive system na mas maaari pa sanang paglaanan ng karagdagang lexeme. Magandang proyekto naman talaga ang
paggawa ng medikal na diksyunaryo at marami talaga itong matutulungan. Iyon nga lamang, baka kinulang na sa maayos na
balidasyon ang proyekto kaya maraming kaguluhan sa depinisyon na nakalusot. Ang mga ganitong uri ng kaguluhan ay hindi
katanggap-tanggap lalo na at ang sangay ng medisina ay kilala sa katiyakan at kalinawan. Yaman din lamang at nilayon nilang
makatulong sa mga ordinaryong Pilipino sa pamamagitan ng mga ganitong babasahin, maaari itong gawan ng rebisyon upang mas
maging hitik sa tama at tiyak na impormasyon.

Dr. Maritess de Lara- Senior High School Department, Anatomiya ng Pagbubuntis: Ugnayan ng
Guray Judge Feliciano Belmonte Sr. High Wika Nito sa mga Kagamitang
School, Quezon City Pambahay at Produksyon
Ang lakas ng kababaihan ay lakas din ng buong kabahayan. Kaya naman, maituturing na ang pagbubuntis ay hindi lamang
simpleng pagbabago ng hubog ng katawan ng isang babae kundi pagbabago rin ng kabahayan. Maraming nagagawa ang mga
babae na hindi matatawaran. Ayon kay Villegas (2010) ang salitang gens na tawag ni Morgan (American, cultural anthropologist) ay
galing sa salitang genos sa wikang Griyego. Ito ay ngangahulugang manganak. Panganganak na tanging babae lamang ang
nakagagawa. Kaya naman sa konteksto ng pamilyang Pilipino ang lalaki ang siyang haligi ng tahanan habang ang babae ang
itinutring na ilaw nito. Kung gayon, ang pananatili sa loob ng bahay ng nanay ang magbibigay indikasyon upang pangalanan nito
ang mga tiyak na gamit ng bawat bagay. Kabisado ng nanay ang bawat bahagi at katangian ng mga ito. Mula sa kung saan ang
tamang lagayan, tamang gamit, tamang indikasyon, at tamang pagpapakahulugan. Samakatuwid, ang nanay din ang magtatakda
ng kaayusan bilang bahagi ng pamamahala. Dagdag pang, nanay ang namamahala sa mga bagay na kakailanganin ng bawat
miyembro nito. Samantalang, ang ambag ng kalalakihan sa ekonomikong aspekto ang tinitignang pamantayan ng tinatawag na
produksyon. Ayon kay Engels (1884) Dalawa ang katangian ng produksyong ito: produksyon ng mga pangangailangan para
mabuhay gaya ng pagkain, damit, bahay at mga gamit sa paggawa ng gayong produksyon; at produksyon mismo ng buhay, ang
panganganak. Ang organisasyong panlipunang kinapapalooban ng mga tao ng isang panahon ng kasaysayan at ng isang bansa ay
hinuhubog ng dalawang klaseng ito ng produksyon: isang bahagi ang antas ng kaunlaran ng paggawa at kabilang bahagi ang antas
ng kaunlaran ng pamilya. Layunin ng pag-aaral na ito na ilahad at suriin ang anatomiya ng pagbubuntis at ang ugnay nito sa mga
kagamitang pambahay. Inalam ang mga bagay-bagay na may kinalaman sa pagbubuntis lalo na ang mga katawagang nakapaloob
dito sa pamamagitan ng pagtatanong-tanong at pakikipagkuwentuhan sa mga piling kamadronang may edad na mula sa Bulacan.
Purposive ang ginawang pagpili sa mga kamadrona. Tinipon ang mga salitang nakalap ugnay sa at/o bahagi ng pagbubuntis.
Pagkatapos nito, sinuri ang mga datos/salita sa pamamagitan ng paghahanay ng mga salita, etimolohiya at kahulugan nito.
Sumunod naman ay ang paglalarawan ng mga bahagi ng pagbubuntis at pagsusuri ng mga salita gayundin ang mga kagamitang
pambahay na madalas gamitin. Natuklasan sa pag-aaral na ang mga terminolohiya o mga salitang may ugnay sa bahagi o
anatomiya ng pagbubuntis ay may tuwirang kinalaman din sa kagamitang pambahay at pagpapakita ng lakas ng mga kababaihan.

Mr. Michael Delos University Science High School, Pagsasalin at Pagbibinyag: Apat na
Santos College of Education, Central Mukha ng Babae sa Entablado ng
Luzon State University, Science Arakyo
City of Munoz
Ang mga salitang pagsasalin at pagbibinyag ay mga mahahalagang elementong nakapaloob sa naratibo ng Arakyo. Binibigyang
pansin sa pag-aaral na ito ang karanasan ng pakikilahok sa lokal na kultura. Isang lokal na pagtatanghal sa lalawigan ng Nueva
Ecija ang Arakyo, isang dulang itinatanghal sa lalawigan tuwing buwan ng Mayo. Para sa mga tagapagtaguyod nito, isinasagawa
ang pagtatanghal bilang pagkilala sa banal na krus na kinamatayan ni Hesukristo. Sa bayan ng Peñaranda, Nueva Ecija maraming
barangay pa ang nagsasagawa ng ganitong kultura hanggang sa kasalukuyan, kabilang na rito ang Barangay Sto.Tomas. Sa
artikulong ito binigyang pansin ang karanasan ng pakikilahok ng apat na babaeng gumaganap sa pagtatanghal ng Arakyo sa
nasabing lugar. Nakalahad sa kabuuan ng sanaysay ang kanilang mga karanasan sa pakikisangkot sa lokal na kultura. Nakatuon
ang papel sa dalawang layunin una, mailahad ang paraan kung paano isinasagawa ang pagsasalin ng mga kasanayan sa apat na
babaeng gumaganap sa pagtatanghal sa entablado ng arakyo, at pangalawa, mabigyang pagtalakay ang pagsasakonteksto ng
salitang pagbibinyag sa karanasan ng mga babaeng personajes na unang sumampa sa entablado upang magampanan ang mga
karakter ng apat na babaeng tauhang nakapaloob sa naratibo ng Arakyo.

47
Dr. Diana Therese Behavioral Sciences Department, Gender-Based Violence and Human
Veloso De La Salle University, Manila Security in Conflict Zones: The
Experiences of Internally Displaced
People from Zamboanga and Marawi
This paper examines the heightened risk for gender-based violence and other security risks in conflict zones in the Southern
Philippines, focusing on the experiences of the evacuees of the 2013 Zamboanga Siege and the 2017 Marawi Siege. To
contextualize the discussion, the researcher examines the dynamics of violence, conflict, and war from a gendered perspective and
illuminates the extent to which gender-based violence exists on a continuum from personal, to community based and/or state-
sponsored violence during war and conflict. Drawing upon interviews and focus group discussions with the internally displaced
people (IDPs) in traditional evacuation centers, home-based evacuation arrangements, and/or transitory sites, and duty-bearers
from Zamboanga City and the Islamic City of Marawi, the researcher discusses common themes and nuances in the experiences of
private and community and/or state-sponsored violence among women and girls and men and boys, as well as their safety and
security issues as internally displaced people. The researcher exposes the incidences of lawlessness and violence experienced by
IDPs in Zamboanga, the vulnerability of women and children to domestic violence and human trafficking, and the covert attempts to
recruit men into extremist groups. Moreover, this research looks into the experiences of militarism and other forms of gendered
violence among IDPs from Marawi City, as well as the risk of clan feud upon their return to their communities. This study also
illuminates the unique issues and service needs of IDPs who relocated either to transitory sites, in the case of evacuees from
Zamboanga, or home-based evacuation centers in Iligan City, in the case of evacuees from Marawi, and the challenges they
confront on account of the lack of affordable and/or permanent housing, livelihood opportunities, and health care interventions. The
researcher highlights the links between racial, ethnic, gender, and social class inequality in the Philippines and the vulnerability of
people displaced by armed conflict. This paper highlights the intersections between private and public violence, the human rights
issues confronting IDPs from Zamboanga and Marawi, and the local and international responses to their situation.

Dr. Ma. Ruby Hiyasmin College of Education, Central Understanding the Self-Concept of
Delos Santos Luzon State University, Science Sexually Abused Female Adolescents: A
City of Munoz Narrative Study
Sexual abuse is considered as one of the pressing societal and familial problems that is present in every country, society, and
culture. It is considered a developmental stressor that can have many profound psychological effects on the victims and was viewed
as a gross violation of the victim’s rights. In the literature of sexual abuse, the adverse effects on the victim’s self-concept are much
talked about and these studies were usually quantitative in nature. Researchers mostly used scales to measure the participant’s
self-concept. Furthermore, these studies also mainly focused on self-esteem alone and not considering the other components of
self-concept, which is indeed a broad construct of personality. To move away from the previous trends of understanding the self-
esteem of sexually abused adolescents, this study used qualitative research design specifically the narratives approach and
explored on the other components of self-concept such as the self-image and ideal self. Using in-depth interviews, this study
generated rich narratives which were subjected to thematic analysis in order to understand the self-concept of thirteen female
adolescents who are presently staying at the Regional Home for Girls in Palayan City, Nueva Ecija for at least one year or more.
Results revealed that for the self-concept, both self-esteem and self-image were affected by the sexual abuse experience in which
self-esteem noted to have more severe damage than self-image. After the abuse, the female adolescents had negative evaluations
of themselves such as feelings of worthlessness, self-pity, self-blame and isolation. Meanwhile, they perceived themselves as
hostile, fearful, and helpless. However, after staying at the Home for Girls for at least one year or more, they began to develop
positive self-evaluations like having sense of efficacy, sense of worth, and sense of security as well as positive self-perceptions
such as kind-hearted, resilient and driven. As to the participants’ ideal self, experiencing sexual abuse did not stop them from
dreaming and planning for their future. Rather, their dreaded experience pushed them to become well-rounded and mature
individuals. Furthermore, they are satisfied for who they are as persons and no longer dream of being someone else despite having
been victims of sexual abuse. Based on the result of the study, it was concluded that amidst the experience of sexual abuse,
changes on the self-concept of the participants may happen after staying at the Home for Girls for at least one year through the
care, support, protection and other institutional services they receive from the center. Hence, by having a reinforced self or
possessing positive self-evaluations and self-perceptions may lead to recovery and attain posttraumatic growth wherein they no
longer see themselves as victims but rather survivors of sexual abuse.

Ms. Zaira Vivien Manila Literature Department, De La Salle Virtual “Writing the Body” and Female
University, Manila Bonds: A Study of Patriarchal
Masculinity in the Philippines through
Recent Issues in Social Media
The latter part of the year 2018 has brought about various issues that trended in social media; particularly, issues about violence
and discrimination against women. This study focuses on four issues― (a.) a Catholic school college student whose abusive
treatment to his girlfriend was revealed through Twitter thread, (b.) celebrity couple Barbie Imperial and Paul Salas’s abusive
relationship which was exposed through Barbie’s now deleted Twitter posts, (c.) Senate President Tito Sotto’s misogynistic
statements regarding Senate Bill No. 1326 (Safe Spaces Bill), and (d.) President Rodrigo Duterte’s discriminating remark towards
women indicating women’s incompetence and inability to handle pressure. This study aims to locate the status of patriarchy in our
country and to acknowledge the various means as to how some people greatly took their part in the opposition of the existing
masculinist system. The first two issues on abusive relationships reflected how female homosocial (virtual) bonds were created
online because of their posts, thereby creating a sense of support among women formed through sympathy and common
experience on violence from men. In this study, it is also described how social media like Twitter could be a (contemporary) means
of women ‘writing their bodies’ (Helen Cixous). Meanwhile, the other two issues concerning two politicians mirror the current state of
patriarchy in our country―still powerfully existent ideology in the Philippines today. Though there are educated individuals who are
aware of and are advocates to gender equality, there are still seemingly tenacious patriarchal mindsets that continue to dominate
our country. Sotto and Duterte’s seemingly unapologetic attitudes after having been criticized for their discriminatory remarks also
reveal a sense of entitlement. It reflects thereby the still existing subscription of Filipinos to the concept of machismo. In conclusion,
this paper also suggests how we could repudiate patriarchal masculinity by reiterating John Stoltenberg’s suggestion as to how we
could achieve gender justice.

Dr. Maria Imelda Nabor; Communication, Culture, The Paradigmatic Philosophical

& Mr. Napoleon Humanities and Information Influence of Levinas’ Ethico- Political
Marasigan Technology Department, Aklan Milieu to Akeanon Bukidnon Women
State University, Banga, Aklan; Farmers Local Governance and Political
School of Management Sciences, Affairs
Aklan State University, Banga,
Aklan
The great calamity took place on October 21, 1942 to the people of the Municipality of Banga, a town next to Kalibo, Aklan. This
event is known as the Banga Crossing Massacre. Banganhons were invited by the local town officials through the order of Lorenzo
Songcuya Duran, the town Mayor, to welcome the arrival of the Japanese forces at the junction of Rizal and Mabini Street known
today as Banga crossing in the Poblacion. Male crowds were told to bring long benches from the church in the nearby vicinity where
they could sit. Banganhons described the occasion as a very happy event. Flaglets were waved as the Japanese forces arrived. As
a return gesture and without any provocation, the Banganhons were fired upon from the machine guns, while others had their hands
tied together with abaca ropes and held captives. The Banganhon’s were subjected to many physical torture and indignities. While
they were bound helplessly together, as prisoners were dozing off nursing their bruised and broken bodies, as they leaned against
each other in painful position, muzzles of Mausers rifles were furtively struck through the wall from the outside and a valley of shots
rent the silent air, waking them from their troubled sleep into instant death. And to immortality. Many atrocities and rampaged
occurred in nearby places and several towns and hundreds and thousands of people died in this siege. Today, influenced by the
philosophical viewpoint of Levinasian face as trace of God and human’s relationship with the other, the women local governance of

48
Banga headed by its Mayor opted to value the “Aeaw-aeaw” or welcome Event or the Banga Crossing Massacre and as a solution
to the tragedy imprinted on the minds of Banganhons celebrates the Saguibin Festival meaning “to help one another”. Every year,
the above mentioned event is being reenacted and the town celebrates Saguibin. This is the equivalent of the word Bayanihan.
Banganhons has a long standing tradition of its unique way of surviving and accepting the challenges that beset the municipality
known for its rich customs and traditions. It is within this context of reviving the true spirit of cooperation and understanding among
Banganhons in order to move forward without losing its identity as a people along with the idea of launching a festival that will add
color and dramatic spectacle, this event is geared to promote the tourism potential of Banga and consequentially, sustaining
environment concerns and economic gains in the future. This festival envisions integrating its rich cultural heritage and its present
statue as center for educational excellence, trade, commerce, and industry.

Dr. Rowell Madula; & Filipino Department, De La Salle Pagpapalit ng Baro kay Inang Iwa: Ang
Ms. Lilibeth Oblena- University, Manila Sining ng Pagbibihis ng Poon Bilang
Quiore Kultural na Gawain ng Kababaihan sa
Bayan ng Angono, Rizal
Naitatampok at nakikilala ang isang bayan sa mga tradisyong pangkultura na matagal nang dumadaloy dito. Nagiging bahagi ng
pagkakilanlan ng mga mamamayan nito ang pagpapatuloy ng mga nakagawiang kolektibong gawain ng lugar. Sa kultura ng mga
Pilipino, ang mga poon o imahen ay itinuturing bilang kasapi na ng pamilya. Ito ay inilalagay sa pedestal o altar at nilalagyan ng
mga mababangong bulaklak at magagarbong kandila. Inaaruga rin ang mga poon katulad ng pag-aaruga sa isang tao. Ito ay
pinupunasan din at binibihisan ng marangya at makukulay na kasuotan. Isang matagal at mahabang tradisyon na sa bayan ng
Angono ang pag-aaruga o pag-aalaga sa mga poon. Maraming pamilya sa bayang ito ang nagmamay-ari ng mga malalaking poon
na ang iba ay kasing laki ng tao na ang edad ay hindi bababa sa limampu at ang iba ay halos mag-iisandaang taon na. Ilan sa mga
layunin ng pag-aaral na ito ang makapag-ambag ng mga pananaliksik para sa diskurso ng tekstong kultural upang lalo pang mapa-
unlad at mapalawak ang kultural na pag-aaral sa mga bayan at makita ang mahalagang partisipasyon, gampanin, tungkulin ng
kababaihan sa bayan ng Angono. Ang pananaliksik na ito ay tutugon sa katanungan na: Ano ang kabuluhan at gampanin ng
kababaihan ng Angono, Rizal sa pagbibihis ng poon at paanong ang gawaing pambayan na ito ang nagiging daan sa patuloy na
pagyaman at pagdaloy ng mga tradisyon sa bayan? Sa sitwasyon ng kababaihan sa bayan ng Angono, napakalaki at napakalawak
ng tungkulin ng kababaihan sa bayang ito. Masasabing hindi lamang sila nasa gilid kung hindi nasa sentro sila ng entablado ng
kultura at tradisyon ng bayan. Malaki ang pagpapahalaga sa kanila at hindi sila tinitingnan bilang simple at pangkaraniwang
mamamayan ng bayan. Masigasig, masaya at matagumpay nilang nagagampanan ang kanilang mga gawaing pangkomunidad at
pangkultura tulad na lamang ng pagbibihis sa poon. Dagdag pa na sa pagiging kasangkot sa gawain at ritwal na pambayan, ang
karamihan sa kanila ay pawang may kanya kanya ring responsibilidad sa loob ng kani-kanilang mga tahanan bilang asawa, anak,
kapatid at apo. Kasama rin ang responsibilidad nila sa kanilang mga trabaho. Gayunpaman, marahil sa pagbabago ng takbo ng
panahon, ang tradisyon ng pagbibihis ng poon at iba pang kaugaliang tulad nito ay patuloy na dadaloy sa bayan. Sa kasalukuyan,
hindi na lamang kababaihan ang siyang nagbibihis sa mga poon kundi ang mga masisipag, masisigasig, at puno ng talento na mga
LGBTQ. Mabago man ang paraan at ang anyo ng pagdiriwang ng Mahal na araw, ritwal pa rin itong susundan. Hindi ito pinipilit o
ipipilit sapagkat kusa itong dadaloy dahil sa tadisyon at kultura na nakatatak na sa kasaysayan ng Angono, Rizal.

Panel D5: Folk Culture and Literature

Day 2 (May 10, 8:15-11:15)
Dr. Raquel Geronimo; & Faculty of Teacher Education, Parosa: Pananaw at Depinisyon sa
Mr. Gene Geronimo Philippine Normal University-North Konteksto ng mga Ibanag
Luzon, Alicia, Isabela; Department
of Education, Division of Isabela,
City of Ilagan, Isabela
Mahalaga ang pag-unawa sa sariling kultura sapagkat sa kultura makikita ang identidad ng isang lipunan. Sa mga debotong Ibanag
ng lungsod ng Ilagan, Isabela, kaakibat ng pista ay ang pagdiriwang ng parosa. Isang tradisyon ng pagpupuri at pasasalamat sa
pamamagitan ng pag-aalay ng sayaw at pag-awit ng gozos (chant of joy) para sa mahal na Santo Patron. Ang pag-aaral ay
naglalayong tuklasin ang tradisyong parosa sa konteksto ng mga Ibanag sa pamamagitan ng mga katutubong metodo sa
Sikolohiyang Filipino. Tunguhin ng papel na sagutin ang mga sumusunod na tanong: ano ang tradisyong parosa sa konseptong
kultural ng mga Ibanag? Anu-ano ang mga tema ng mga salaysay at karanasan ng mga kalahok hinggil sa tradisyong parosa? Ano
ang implikasyon ng mga kuwento at karanasan ng mga kalahok sa kanilang pamumuhay. Upang gabayan ang pagsasagawa ng
katutubong pananaliksik, isang fieldwork at panayam ang isasagawa sa tulong ng isang key informant. Gagamitin ang wikang
Ibanag sa pakikipanayan, at isasalin sa wikang Filipino sa tulong ng recorder at selfon para sa pagkuha mg mga larawan ng may
pahintulot sa mga lalahok. Gayundin upang maunawaan ang mga kuwento, kahulugan, kahalagahan, tema at pinagmulan ng
kasaysayan ng parosa, ang mga kalahok ay may mqlalim na kaugnayan at karanasan sa parosa. Sa bisa ng pananampalataya ng
mga deboto, ang mga Santo Patron ang pinaniniwalaang tagapamagit sa katuparan ng mga kahilingan ng kaayusan ng buhay.
Itinuturing ng mga Ibanag, na ang parosa ay identidad ng mga Ibanag sapagkat ito ay isang matandang kaugalian na minana pa sa
mga ninuno. Ipinagpapatuloy ng mga deboto ang tradisyon taon- taon dahil sa respeto sa kaugalian, at sa Santo Patron.

Mr. Arvie Tolentino Department of Languages, Pani(Tiktik)ang-Krimen: Preliminaryong

Marikina Polytechnic College, Pagsisiyasat sa mga Detective Story
Marikina City mula sa mga Kuwento ni Francisco
Vasquez
Laman ng papel na ito ang pagsusuri sa detective story na isinulat ni Francisco Vasquez sa magasing Aliwan noong taong 1948.
Pinamagatang “Sa Kalupi ng Tiktik” ang mga kuwento ni Vasquez na lumabas ng lingguhan sa nabanggit na magasin. Hanggang
sa kasalukuyan ay hindi masasabing ganap na nabibilang sa hanay ng mga pag-aaral ang mga detective story sa ating panitikan at
maging sa sirkulasyon ng malikhaing pagsulat sa ating bansa. Gaya nang nabanggit ay manggagaling ang preliminaryong datos ng
komersyal na magasin ang mga kuwento at hindi sa mga seryalisadong mga aklat o nailuwal ng akademya. Madalas kapag
sinabing naisulat na mga akda mula sa magasing komersyal ay pawang panlibangan lamang at kapag nasusulat sa wikang
katutubo ay mayroong mababang kalidad o sinasabi ng mga nagsusulat sa banyagang wika ay “bakya.” Nais patunayan sa papel
na ito na ang mga akdang detective ay mayroon ring halaga sa ating panitikan o dapat ring pag-ukulan ng pag-aaral na sa iba ay
tinitingnan bilang mababang uri ng panitikan sapagkat karamihan sa mga ito ay nasulat sa at iniluwal ng mga magasing komersyal.
Ibig sabihin ang mga nasusulat sa mga magasing komersyal ay naisasantabi bilang produksyon ng pagpapayabong ng ating
panitikan. Karaniwang nagiging bida o pangunahing tauhan ang mga detective sa mga detective story. Sa matagal ko nang
pagbabasa ng mga akdang pampanitikan ay madalas ang nagiging papel ng mga pulis o detective ay nabibilang sa mga
represibong aparato ng panunupil sa mga maliliit na tao. Hindi rin naibabandila ang kanilang kagitingan at pagiging mabuting
alagad ng batas. Kadalasan ang karakter nila sa mga nabasa kong akdang pampanitikan ay hindi mabubuting ehemplo at kabilang
sa mga manunupil ng karapatan ng mga tauhan sa mga akda. Nababasa lang talaga sa mga komersyal na babasahin tulad ng
komiks, magasin at tabloid ang pagiging bida nila at hindi sa mga nailuwal na akda na itinalaga mula sa akademya. Sa panahon na
laganap ang krimen sa ating lipunan, ay panahon na para mapag-usapan at maisama sa mga usaping pampanitikan ang
pagkakaroon ng puwang ang mga kuwento ng krimen sa pamamagitan ng pagsusulat ng mga detective story at pagsasagawa ng
pag-aaral sa mga detective story na naisulat sa ating bansa. Mula sa mga piling kuwento ni Vasquez ay layon na matugunan sa
papel na ito ang mga sumusunod: 1. mahanap ang mga bakas at ebidensiya ng pagka-Pilipino sa mga detective story ni Vasquez
upang makita ang konsepto ng paglutas sa mga kaso ng ating mga alagad ng batas. 2. maipaliwanag ang mardyinalisasyon ng
mga detective story sa Panitikang Pilipino. 3. masuri ang mga detective story sa konteksto ng mga pangyayaring nagaganap sa
lipunan bilang pag-unawa sa kasalukuyang estado ng hustisya sa Pilipinas. Sa pangkalahatan pagpapakahulugan, ang detective
story, ay ang paglutas sa mga naganap na krimen na sinisiyasat o iniimbestigahan at nilulutas ng isang detective. Kapag nalutas na
ng isang detective ay matutuklasan sa kuwento kung bakit ito nagawa ng mga kriminal sa kanyang mga biktima.

49
Ms. Elen Bagnas; & Ms. Graduate School-Filipino Antas ng Kulturang Kamalayan ng mga
Marites Ofemia Department, University of Nueva Mamamayan sa mga Kuwentong-Bayan
Caceres ng mga Dinarayong Lugar sa Libmanan
Binigyan ng kasagutan sa pag-aaral na ito kung ano ang antas ng kulturang kamalayan ng mga mamamayan sa mga kuwentong-
bayan ng mga dinarayong lugar sa bayan ng Libmanan. Nagmula ang listahan ng mga dinarayong lugar sa Kagawaran ng Turismo
sa Munisipalidad ng nasabing bayan na siyang lugar kung saan isinagawa ang pangangalap ng kuwentong-bayan at mayroong
animnapu’t tatlong (63) respondyente na may edad: 12-18, 19-40 at 41 pataas ang sumagot sa talatanungan. Ang mga dinarayong
lugar sa Libmanan batay sa (1) Resort, Talon at Isla ay Pinagpala Resort, Tinandayagan Falls, Enkanto Falls at Calabanig Point;
(2) Makalumang Bahay ay ang Dilanco’s Ancestral House; at (3) Kuweba ay Boteng Cave at Culapnitan Caves. Sinukat ang
parametro upang matukoy ang antas ng kulturang kamalayan ng mga mamamayan. Ang kulturang kamalayan ng mga respondente
ay hinati sa tatlong kategorya: (1) ead 12-18; (2) edad 19-40; at (3) 41 pataas. Batay sa resulta ng pag-aaral, ang edad 41 pataas
ay mayroong weighted mean na 100 kung saan nakakuha ng pinakamataas na kulturang kamalayan. Sinundan ng edad 19-40 na
may weighted mean na 76.28 at ang edad 12-18 na may weighted mean na 50.43 na may pinakamababang kulturang kamalayan.
Ginamit ng mga mananaliksik ang direktang pakikipanayam upang makalap ang kuwentong-bayan at talatanungan na binubuo ng
aspektong ispiritwal, pisikal at historikal. Ang antas ng kamalayan ng mga mamamayan sa aspektong ispiritwal ay may weighted
mean na 2.95 na nangangahulugang katamtaman ang kamalayan. Ang antas ng kamalayan ng mga mamamayan sa aspektong
pisikal ay may weighted mean na 3.07 na nangangahulugang katamtaman ang kamalayan. Ang antas ng kamalayan ng mga
mamamayan sa aspektong historikal ay may weighted mean na 2.54 na nangangahulugang mababa ang kamalayan. Batay sa
kinalabasan, ito ay nagpapakita na katamtaman lamang ang antas ng kulturang kamalayan ng mga mamamayan tungkol sa mga
kuwentong-bayan ng mga dinarayong lugar ng Libmanan.

Mr. Israel Saguinsin Departamento ng Araling Pilipino, Ambag ng Hagunoy sa mga Kuwentong
Laboratory Highschool Pusong: Mga Kuwento ni Tata Tana
Department, Bulacan State
University, Malolos
Mayaman ang panitikang pasalita sa ating kasaysayan. Isa na rito ang mga kuwentong bayan na pinagbibidahan ng iba’t ibang
tauhan. Sa bayan ng Hagunoy, Bulakan, mayroong sikat na kuwentong bayan na kinatatampukan ng isang tauhang
nagngangalang Tana. Maririnig ang mga kuwentong Tana sa matatanda lalo kung may inuman o kahit sa simpleng kuwentuhan
lamang. Laging bida si Tana sa lahat ng kuwento. Madalas, lumilitaw ang mga ekspresyong gaya ng “Loko pala si Tana eh!” o kaya
ay “Mas loko ka pa kay Tana!” tuwing nag-iinuman ang mga matatanda. Ito ang bersyon ng “Wala ka sa lolo ko” ng mga taga-
Hagunoy. May mayamang kaugalian ng inuman ang Hagunoy gaya ng Sugat-lupa at Hugas-bangka at sikat din ang mga lambanog
na gawa sa sasa ng mga magsusuka. Sa mga harapang ito nababanggit ang mga kuwento ng pakikipagsapalaran ni Tana.
Pangunahing suliranin ng pag-aaral na ito ang pangunahing suliranin na: Paano maihahambing ang mga kuwento ni Tana bilang
kuwentong Pusong? Pinaghati-hati ang pangunahing suliraning ito sa mga kasunod na tiyak na suliranin: 1.) Sino si Tata Tana at
ano-ano ang mga kuwentong Tana?; 2.) Paano napapalaganap ang mga kuwentong ito sa modernong komunidad?; 3.) Ano ang
namamayaning motif ng kuwento? Kinapanayam ng mananaliksik ang mga taal na taga-Hagunoy na may mawalak na kaalaman sa
pagkakakilanlan at mga kuwento ni Tana. Itinala rin ang mga pag-aaral sa ilang aklat na may paunang pagbanggit at pagtalakay
hinggil dito. Sa mga nakalap na kuwento ni Tana ay matutunghayan ang pagiging masiste nito. Ang siste rin ang isa sa mga
elemento ng naratibo ng iba pang kuwentong Pusong sa bansa. Masasabing lokalisasyon ito ng mga taga-Hagunoy sa karakter
nina Pusong at Pilandok dahil tulad ng mga nabanggit laging ang bida ay nasasangkot sa isang sitwasyong pakikipagtunggali sa
makapangyarihan at ang pagharap o pagtakas dito ay sa paraan ng bidang biruin, uyamin, isahan o tusuhin ang imahen ng
kapangyarihan. Sa kaso ni Tana ay hindi lamang makapangyarihan ang kanyang pinupusong bagkus ay maski mga kapwa niya
ordinaryong tao na maaaring dulot ng pagbabago ng form depende sa kahingian ng tagpuan o sa komunidad na nais
pagkomentuhan ng naratibo.

Ms. Sheila Mae Intoy Kagawaran ng Filipinolohiya, Pagtatampok ng Panitikang Rehiyonal:

Politeknikong Unibersidad ng Limang (5) Rimang Pambata ng Buhid-
Pilipinas, Manila Mangyan sa Sitio Tagaskan ng San
Vicente, Oriental Mindoro
Mayaman ang panitikan ng Pilipinas. Pinatutunayan ito ng mga epiko, dalit, suliranin, duplo, maikling kuwento, tula at awitin. Iba’t
iba ang porma nito upang bigyang salamin ang buhay at saysay ng isang tao, pamilya, lipunan at bayan. Malaki ang papel na
ginagampanan ng panitikan lalo na sa yugto ng pagkabata. Mula sa pagsilang, pagsisimulang matutong maglakad, magbasa,
magsulat at paglalaro nasa kamalayan na nito ang isang uri ng panitikang oral--Rimang Pambata. Maraming iskolar at mananaliksik
ang nagsasagawa ng pag-aaral at pagsusuri sa nabanggit na uri ng panitikan ngunit hindi nabibigyang-pansin ang pag-aaral ng
Rimang Pambata sa Pilipinas. Isa pang nais pag-aralan ng mananaliksik ay pagtungo sa Panitikang Rehiyonal upang maalis ang
logosentrikong konsepto na ang Panitikan ng Pilipinas ay may pagkiling sa Tagalog. Kung kaya’t nilikom ng mananaliksik ang mga
Rimang Pambata ng Katutubong Buhid-Mangyan ng Sitio Tagaskan sa San Vicente, Oriental Mindoro. Sa pamamagitan ng
etnograpikong pag-aaral, nakipamuhay ang mananaliksik at kinapanayam ang mga batang Buhid-Mangyan. Ang pananaliksik na ito
ay nagresulta sa limang (5) Rimang Pambata. Hangarin ng mananaliksik na iangat sa mas mataas na pedestal ng pag-aaral ang
mga Panitikang Rehiyonal at bigyan saysay ang karanasan at buhay ng mga katutubong Buhid-Mangyan. Layunin din ng
mananaliksik na maitanghal sa akademya ang mga awiting pambata ng mga rehiyunal na wika. Ang pananaliksik na ito ay
mapagkumbabang inaambag ng mananaliksik sa buong komunidad ng akademya upang tangkilikin, pag-aralan at patuloy na
ipalaganap ang literatura at kulturang ng mga katutubong Buhid-Mangyan.

Mr. Joseph Anggot Filipino Department, Eulogio Pagdikonstrak sa Bidasari bilang Epiko
Amang Rodriguez Institute of Gamit ang Morphological Folk Tale
Science and Techonology, Manila Analysis ni Propp
Ang Epiko ay isang tulang pasalaysay na nagsasaad ng kabayanihan ng pangunahing tauhan na nagtataglay ng katangiang
nakahihigit sa karaniwang tao. Karaniwang paksa ng isang epiko ay ang ginawang kabayanihan, paglalakbay at pakikidigma ng
pangunahing tauhan, Gabiana (1994). Kung pagbabasehan natin ang ginawang pag-aaral ni Arsenio Manuel (isang iskolar at
historyador sa larang ng panitikan), ang mga epikong Filipino ay ang mga sumusunod: Biag ni Lam-ang sa Ilokano, Ibalon sa
Bikolano, Ulalim sa Kalinga, Alim at Hudhud sa Ifugao, Bantugan sa Mindanao, Tuwaang sa Bagobo, Sambita sa Tagbanwa, Ubod
sa Matigsalug, Silungan sa Siasi, Sewatan sa Dibabawon, Nalalandangan sa Talaandig, Parang Sabil sa Tausug, Kudaman sa
Palawan, Darangen sa Maranao, Owaging at Gambong sa Mandaya, Diawot sa Mansaka, Guman ng Dumalinao, Keg Samba neg
Sandayo at Ag Tubig nog Kabaklagan sa Suban-on, Labaw Dunggon sa Sulod, Agyu at Olaging sa Bukidnon, Ulahingan at
Mangorayt Buhonh na Langit, Tuwaang Midasakup, Tbpo Pansoy at Tulalang sa Manobo.Indrapatra-Sulayman at Bidasari sa
Magindanawan. Ito ang ating mga pangunahing epiko. Sa mga nabanggit na epiko, sinuri ng mananaliksik ang anda ng pagiging
epiko nito gamit ang Morphological Folk Tale Analysis ni Vladimir Propp. Mula rito, napag-alaman ng mananaliksik na ang Bidasari
(epiko ng Magindanawan) ay hindi maituturing na ganap na epiko. Ilan sa mga anda ng pagiging epiko ang hindi makikita rito ay (1)
hindi pagpapakita ng kabayanihan nito, (2) paglalakbay ng bayani upang hanapin ang mahal niya sa buhay o babaeng papakasalan
at (3)pagsisimula ng bayani ng isang labanan. Maituturing lamang ito bilang isang tulang romansa. Patunay na lamang nito na ang
takbo ng istorya ay binatay sa tulang romansa ng Malay na may kapareho ring pamagat.

Ms. Heidi Atanacio General Education-Filipino Area, Glosaryo ng mga Salitang Balbal sa
Far Eastern University, Manila Filipino mula 1996 hanggang sa
Kasalukuyan
Malaki ang impuwensya ng panahon sa mabilis na pagbabago-bago ng wika ng mga tao sa isang lipunan. Nagkakaroon ng tensyon
at interaksyon ang iba’t ibang salik na nagbubunsod sa pormasyon at pormulasyon ng mga paraan upang makipag-ugnayan ang
mga taong nasa loob ng komunidad gamit ang wika. Ang mga salitang balbal ay isa sa pinakamahalagang pormasyon ng wika sa
isang lipunan. Sa pamamagitan ng iba’t ibang katangiang lingwistikal, ipinaliliwanag ng barayting ito ang iba’t ibang salik na
makapaglalarawan sa paraan ng pamumuhay ng gumagamit nito, gayundin ang panahon, lugar, at pangkat na kinabibilangan na

50
sinusuhan ng gayong wika. Sa pagsasagawa ng pananaliksik, nakalikom ng mga salitang balbal mula sa mga naging respondente
mula sa iba’t ibang sektor ng lipunan. Ang pinagbatayan ng pag-aaral ay ang teorya ni Peter Trudgill na ang wika at paraan ng
pagsasalita ng isang indibidwal ay may direktang ugnayan sa kanyang social background at hindi ng kanyang geographical
background. Ginamit din sa pananaliksik ang Language and Symbolic Power ni Pierre Bourdieu na ang wika ay hindi lamang isang
instrumento sa pakikipagtalastasan, bagkus ginagamit din itong mekanismo upang ipataw ang gahum/ kapangyarihan. Ang mga
salitang binibigkas ng sinumang indibidwal ay produkto ng ugnayan ng kanilang “linguistic market” at “linguistic habitus.” Ang
linguistic market na tinutukoy ni Bourdieu ay ang mga istrukturang panlipunan katulad ng background at social status ng
nagsasalita. Ang linguistic habitus naman ay hinulma ng danas ng isang indibidwal habang siya ay lumalaki at nagkakaisip,
hanggang sa paraan ng kanyang pakikipamuhay sa loob ng kanyang pamilya. Lumabas mula sa datos na ang pangkat na
karaniwang gumagamit ng mga salitang balbal ay mula sa pangkat na may edad 15 hanggang 25 na may 82.25%. Ibig sabihin
aktibong tagatangkilik ng mga salitang balbal ang pangkat ng mga kabataan. Mga babae din ang bumubuo sa mas malaking
prosyento na gumagamit ng salitang balbal na may 52% sa kabuuang bilang ng mga respondente. Maaaring isang dahilan nito ay
ang pagiging malikhain at paggamit ng bago at hindi kumbensyunal na paraan ng pakikipag-usap. Karamihan sa mga gumagamit
ng mga salitang balbal ay mga kabataan at mga mag-aaral na bumubuo sa 82.26% ng kabuuang populasyon. Ibig sabihin, ang
mga kabataan ay higit na malikhain at mapangahas sa paglikha ng mga bagong salita upang gamitin sa kanilang “coding” sa
pakikipagtalastasan. Bagaman lumalabas sa pag-aaral na ang paggamit ng mga salitang balbal ng mga respondente ay inaayon
nila sa kanilang kausap. Maaaring isang salik dito ay ang kanilang edad at parehong oryentasyon at exposure sa mga “influencer”
ng salitang balbal. Malaking impluwensya ang social media sa paglaganap ng mga salitang balbal. Lumalabas sa pagsusuri na ang
mga salitang balbal na ginagamit sa pang-araw-araw na pakikipag-usap ng mga respondente ay hango sa mga pinaikling salita na
madalas ay ginagamit sa pakikipag “chat” sa internet. Maaaring isang dahilan nito ay upang mapabilis ang paghahatid ng mensahe
dahil sa midyum na daluyan ng komunikasyon kaya gumagamit na lamang ng mga akronim.

Mr. Billy Fabro Filipino Department, Don Mariano Ang Pagwiwika ng mga Sayaw bilang
Marcos Memorial State University- Paglalantad sa Identidad ng mga Bago
North La Union Campus, sa La Union
Bacnotan, La Union
Sa harap ng mga hamon ng dinamikong panahon, ang kinalakhang kultura ang nagsisilbing instrumento upang maipakilala ng
isang lipunan ang kanilang identidad. Kaakibat ng kultura ang mayamang pagwiwika ng sining biswal na tulad ng mga sayaw na
naghahayag ng pananaw, paniniwala, at ideolohiyang pumapaloob sa mga galaw at kagamitan sa pagsasayaw. Layunin ng papel
na ito ang pagdalumat sa mga sayaw ng pangkat-etnikong Bago sa Sudipen, La Union na sinasayaw sa sarisaring pagdiriwang. Sa
pamamagitan ng deskriptibong pamamaraan, ilalarawan ang representasyon ng sayawing Bago bilang simbolikong kultura na
kumakatawan sa kanilang pagpapahalaga at kabuuang katauhan ayon sa pagwiwika ng identidad sa kumpas at galaw ng katawan,
tema ng mga sayaw, kasangkapang ginagamit, at kasuotan sa pagsasayaw. Gagamit din ang mga mananaliksik ng documentary
analysis kalakip ang mga larawan at video, pakikipanayam sa mga mananayaw at mamamayan, at mga kinikilalang amang at inang
ng Sudipen upang mabalido ang interpretasyon sa mga natunghayang pagtatanghal.

Dr. Maria Imelda Nabor Communication, Culture, Tinuom Festival in the Lens of Victor
Humanities and Information Frankl’s Philosophy
Technology Department, Aklan
State University, Banga, Aklan
Frankl depicts man as basically influence by a desire to find and fulfill meaning and value in his life. Man is called to a self-
transcendence by giving them space to be themselves, encouraging and stimulating them to be themselves and so finally
supporting and empowering them beyond their external privations and internal inhibitions to flower in their own being. This is
possible when man goes beyond himself. These are not mere subjective phenomena but something objective founded from a
sphere beyond and over man. For Frankl, the frustration of the will to memory leads to noogenic neurosis e.g., depression,
aggression, addiction etc. Aids disease could lead also to noogenic neurosis, dementia etc. The healing of existential frustration,
noogenic neurosis and psychogenic or conventional neuroses is through the application of the dynamics of “Logotherapy”, If this
perspective is correct, then, Jesus is elevated as the Logotherapist par excellence possessing psychotherapeutic power to heal
noogenic neuroses etc. To patients who open themselves to him as the truth who sets them free. This study depicts one of the
valued tradition of Madalagnons known as “Tinuom ni Aewag Festival”. Tinuom ni Aewag Festival is the only cuisine/culinary festival
in the Province of Aklan. It demonstrates Frankl’s viewpoint on meaning of life and the pursuit of happiness. Thus, empowering the
people to flower in their own being.

Ms. Rosa Ubano-Cid; & College of Arts and Sciences, SAMBIT Alumni’s Contributions to
Mr. Richard Castor Central Bicol State University of Community and Culture and Arts
Agriculture-Calabanga Campus, Development
Calabanga, Camarines Sur
Not too many members of school-based organization survive and thrive as alumni association once they leave the portals of their
Alma Mater. The story of SAMBIT Alumni Association is unique in many respects. Members’ narratives blossomed from their
inception to the school-based theater arts organization formerly known as Samahang Bagong Inog sa Tanghalan (SamBIT). The
name was changed in 2013 to Sentro ng Artistikong Manlilikha na Bumubuo ng Identidad at Talento (SAMBIT) to capture the
holistic development of youths towards artistic excellence. In its 30 years as an organization, we asked of the influence of SAMBIT
to its alumni and the alumni to their communities, ultimately the impact and contribution of CBSUA Calabanga to culture, arts and
sustainable human development. The result therefore of this investigation is vital in calibrating the impact of the school’s co-
curricular programs and programs for culture and the arts. UNESCO highlights the crucial role of education and culture towards the
vibrancy and sustainability of the economy and environment. We take such stance in looking at the research output as intangible
first – vignettes of social, environmental, economic and cultural contributions of SAMBIT alumni to the society, and then making
tangible their stories – through creative publications to reflect the values, vision and mission of the university exemplified by the
members and their communities. The purpose of this phenomenological research is to explore SAMBIT’s contribution to culture and
arts, community, and human development from the lens of its alumni. Specifically, the research aims to (1) describe the profile of
SAMBIT alumni; (2) understand organizational factors and attributes which has influenced personal and professional growth of
alumni; (3) discover community involvement of SAMBIT alumni; and (4) establish contribution of alumni to culture, arts and
community development. Series of in-depth interviews with the key informants contributed to the data which was analysed
thematically. Researchers conclude that there are contributions –great and small – that the alumni of SAMBIT have shared with
their respective communities. These stories are worth sharing and are potent points for reflection in gauging the university’s role in
the holistic formation of students and thereafter alumni. The alumni represent a robust agency of change, transformation and
development as they perform duties set for their jobs and unceasingly carrying the torch of multifaceted values imbibed in them by
the SAMBIT organization. Their experiences are innumerable, inspirations for young and old alike are yet to be written.

Panel D6: Identity, Tourism and Diaspora

Day 2 (May 10, 8:15-11:15)
Mr. Atoy Navarro Chulabhorn International College Pagbubunyi sa Pagkapilipino sa Labas
of Medicine, Thammasat ng Bansa: Panimulang Pag-aaral sa
University, Thailand Pagdiriwang ng Barrio Fiesta at Paskong
Pinoy sa Embahada ng Pilipinas sa
Thailand
Sa konteksto ng globalisasyon at ASEANisasyon, patuloy na dumadami ang bilang ng mga nangingibang-bayang Pilipino para sa
edukasyon, trabaho, at/o turismo. Sa paglalakbay sa ibayong-dagat, naipagbubunyi pa rin kaya ang pagkapilipino? Sa pagtatanghal
sa pagkapilipino, napakahalaga ng produksyon ng mga ritwal at simbolo sa mga pagdiriwang na tatalakayin sa unang bahagi ng
panimulang pag-aaral na ito. Sa ikalawang bahagi naman, papaksain ang pangkalahatang kasaysayan ng ugnayang Pilipinas-

51
Thailand bilang pagpopook sa mga pagdiriwang sa Embahada ng Pilipinas sa Thailand. At sa huling bahagi, itatampok ang
kapanahon o kontemporanyong kasaysayan ng pag-oorganisa at pagdiriwang ng Barrio Fiesta at Paskong Pinoy sa Embahada ng
Pilipinas sa Thailand bilang halimbawa ng pagbubunyi sa pagkapilipino sa labas ng bansa.

Ms. Rejoice Discaya Filipino Department, Sorsogon Filipino sa Turismong Bacongnon

State College, Sorsogon City
Natiyak sa pag-aaral na ito ang gamit ng Filipino sa Turismong Bacongnon sa distrito ng Bacon, Lungsod ng Sorsogon, taong 2016.
Ang respondent sa pag-aaral ay dalawampu (20) mula sa komunidad, dalawampung (20) turista, labing apat (14) Departamento ng
Turismo, tatlong (3) PIA at dalawampung (20) LGU na may kabuuang bilang na pitumpu’t pito (77). Deskriptib-debelopmental ang
disenyo na ginamit sa paglikom ng mga datos o impormasyon. Sa pag-alam ng gamit ng Filipino sa turismong Bacongnon, binigyan
ang respondents ng tseklist. Ito’y naglalaman ng mga katanungan na sasagot sa midyum na ginagamit sa mga patalastas at ang
kahalagahan ng patalastas sa turismo. Ang nakalap na datos ay inalisa, sinuri at binigyan ng interpretasyon sa tulong ng nararapat
na estadistika. Batay sa kinalabasan ng pag-aaral, inilahad ang sumusunod na konklusyon: Taglish ang pinakagamiting midyum sa
mga patalastas, Wikang Filipino ang lubos na nauunawaan ng mga tao, kulang ang mga patalastas na nagpapakilala sa
magagandang lugar sa distrito ng Bacon, sa tulong naman ng mga patalastas mas tumataas ang kawilihang tuklasin ang
natatagong ganda ng kapaligiran at napapalakas nito ang turismo ng isang lugar. Mula sa mga kongklusyon, inerekomenda ang
sumusunod: Gamitin ang wikang Filipino sa turismo, bilang pagtupad sa nakasaad sa Saligang Batas, Artikulo IX, Seksyon 6,
gamitin ang wikang Filipino sa mga ginagawang patalastas, bigyang pansin ng lokal na pamahalaan ang paglikha ng mga
patalastas at lumikha ng karagdagang patalastas higit lalo ng mga babasahin tulad ng pamplet, brochure, at iba pa upang
makaabot sa iba’t ibang panig ng Pilipinas.

Mr. John Emil Estera Filipino Department, Sorsogon Wikang Filipino sa Pagkilala ng
State College, Juban Turismong Jubangnon
Natiyak sa pag – aaral na ito ang gamit ng Wikang Filipino sa pagkilala ng turismong Jubangnon. Deskriptib-debelopmental ang
desinyo na ginamit sa paglikom ng mga datos o impormasyon. Random sampling ang ginamit sa pagpili ng 875 na kalahok mula sa
25 barangay na binubuo ng komunidad, mag-aaral, guro at opisyal ng barangay. Sa pag – alam ng gamit ng Wikang Filipino sa
pagkilala ng tursimong Jubangnon, nagsagawa ng di pormal na interbyu at sarbey ang mananaliksik sa mga kalahok sa pag-aaral.
Ang mga nalikom na datos ay inalisa, sinuri at binigyan ng interpretasyon sa tulong ng nararapat na estadistika. Ginamit ang
frequency count at ranggo sa pagtukoy ng impak ng pagkilala ng turismong Jubangnon gamit ang wikang Filipino sa pamumuhay,
edukasyon, at turismo, at ang positibo at negatibong epekto pagkilala ng turismo gamit ang Filipino. Natuklasan na maraming gamit
ang wikang Filipino sa pagpapakilala ng panturismo ng bayan ng Juban. Ang wikang Filipino ay may malaking impak sa pagkilala
ng panturismo ng bayan ng Juban sa pamumuhay, edukasyon, at turismo. Ang pangunahing positibong epekto ng paggamit ng
wikang Filipino sa pagkilala ng turismong Jubangnon ay maipapakita ang pagmamahal sa sariling wika, at negatibong epekto ay
ang pagkakaroon ng di maayos na pagkakaunawaan ng mga turismo at mga lokal. Ang nabuong magasin ay maaring tangkilikin at
ipamahagi upang makilala ang turismo ng bayan ng Juban sa pamamgitan ng paggamit ng wikang Filipino. Inirerekomenda na
patuloy na gamitin ang wikang Filipino sa pagkilala ng turismong Jubangnon. Magkaisa ang mga sektor na ito upang mas marami
pa ang pumunta sa bayan ng Juban bilang turista. Tanggapin at gamitin ang magasin na nabuo tungkol sa turismo ng Juban.
Magsagawa ng iba’t ibang pang pag-aaral na may kaugnayan sa turismo.

Dr. Ian Raymond Philosophy Department, University Unboundedness: Identity Exploration in

Bustamante-Pacquing of Santo Tomas, Manila the Postmodern World
The impact of economic globalization on our culture is a daunting one. The rapid expansion of mass media, the urbanization of the
countryside, and the standardization of life through mass consumption leads to the fluidity of our boundaries and local communities.
With the ever fast changing structures of the social environment, we lost that pristine community- that place where our routinized
social practices connects and embed our past, present and our future. However, I argue that living in a postmodern society is
actually an invitation towards openness to new systems of relations, more newly formed experiences and opportunities, new spaces
for innovations, new visions, and new adaptations which could then enhance more autonomies and social relationships. These new
freedoms can be described as liberation from repressive traditions, norms and rules, from hierarchies and obligations, from
mechanisms of suppression, repression, and disavowal. In this sense, our surrounding reality can be newly and differently
developed and perceived in a new way. Hence, unbounded by totalizing dominations, new forms of togetherness are created in the
interpersonal space and in the social structure, that measure up to our wish for collective self-determination. After all, human nature
is not fixed, and culture thus is not to be explained as the result of fixed human instincts; nor is culture a fixed factor to which human
nature adapts itself passively and completely. Life, says Fromm, has to give birth anew. It has to flow and flow into constant renewal
of itself gearing towards psychic ontological security. Subsequently, life gives us the reassurance of the familiar, i.e. that thread that
weaves our past, present, and future thereby giving us better understanding of our place as unique individual along the social
network.

Mr. Juanito Anot, Jr. Interdisciplinary Studies Balikbayan: Kuwentong Buhay ng Isang
Department, Far Eastern Retiradong OFW mula Riyadh, Saudi
University, Manila Arabia
Ang pangingibang bansa ng maraming Pilipino ay penomenong nagpapatuloy sa ating lipunan hanggang sa kasalukuyan. Ang
oportunidad na magkaroon ng mataas na suweldo at maginhawang buhay ang ilan sa dahilan ng mga Pilipino upang magtrabaho
sa ibang bansa. Iba’t iba man ang rason ng paglisan ay hindi maitatanggi na marami pa ring mga Pilipino ang bumabalik sa
Pilipinas upang magretiro sa kanilang pagtanda. Batay sa pag-aaral ni Dizon Añonuevo, may limang uri ng migrasyon sa Pilipinas.
Una, ang tinawag niyang the return of failure, ikalawa ay the goal oriented return, ikatlo ay ang the return of innovation, na sinundan
naman ng the return of retirement o mga Pilipinong nanilbihan sa ibang bansa sa mahabang panahon at bumalik sa Pilipinas para
magretiro. At ang huli ay ang the force return. Samantala, ang migrasyon ay isang ring proseso na dumadaan sa bahagi ng pre-
departure, on-site at return phases. Kaugnay nito, nakatuon ang pag-aaral na ito sa ikaapat na uri ng migrasyon, ang the return of
retirement at sa ikatlong bahagi ng migrasyon na return phases. Layunin ng pag-aaral na ito na alamin ang naging buhay ng isang
retiradong OFW na nagtrabaho sa Riyard, Saudi Arabia gamit ang lapit na kuwentong buhay. Sa pag-aaral na ito hinati sa tatlong
bahagi ang pakikipagkuwentuhan. Una ay nakatuon sa buhay ng kalahok bago umalis ng bansa, sumunod ay ang kanyang buhay
sa pagpunta sa ibang bansa at huli, ang kanyang buhay sa pagbabalik sa bansa hanggang sa kanyang pagtanda. Natuklasan sa
pag-aaral na kuryusidad at sariling pag-unlad ang pangunahing dahilan ng kalahok sa pakikipagsapalaran sa ibang bansa.
Samantala, nakaranas din ang kalahok ng iba’t ibang pagsubok sa ibang bansa at isa na rito ang pagkakaroon ng komplikasiyon sa
kanyang pagbubuntis na nagtulak sa kanya na muling bumalik sa bansa. Maaga man nagretiro ang kalahok ay hinarap naman niya
at isinabuhay ang muling pagbalik sa Pilipinas hanggang sa pagtanda sa kabila ng pagsubok na naranasanan sa bansa.

Ms. Alondra Sulit Kagawaran ng Filipinolohiya, Ang Naratibo ng mga Kabataang

Polytechnic University of the Filipino-Hapon sa Maligaya House:
Philippines, Manila Suliranin at Salik sa Paglinang ng
Wikang Hapon at Pagbuo ng Identidad
Ang mga kabataang Filipino-Hapon na ang nasyonalidad at karapatan ay napabayaan dala ng abandonahin sila ng kanilang ama,
na kadalasan ay isang Japanese National, ay dumulog sa Maligaya House na isang tanggapan ng legal na tulong. Nilayon ng pag-
aaral na ito na magalugad ang naratibo ng mga anak ng Filipino-Hapon na unyon, partikular sa kanilang mga suliranin at salik sa
paglinang ng wikang Hapon at pagbuo ng identidad. Dahil pinaghalong disenyo ang pag-aaral na ito, gumamit ang mananaliksik ng
kwentong-buhay na pakikipanayam at pagbabahagi ng talatanungan sa mga kalahok. Salig sa teorya ng Second Language
Acquistion at modelo na Ethnic Identity Development, natuklasan na kapwa ang mga suliranin at salik sa paglinang nila ng wikang
Hapon ay umuugat sa kinalakhang wika, kultura at maging bansa. Ang mga kabataang Filipino-Hapon ay nahubog sa kamalayang
Filipino kaya naman ang kanilang kultura, paniniwala at identidad ay nakaangkla rin dito. Ang pagiging Hapon, samakatwid, para sa
kanila ay bahagi rin ng kanilang identidad na kinakailangan at ninanais nilang magalugad at gayundin, ang paglinang ng wika ang
pinakaunang indikasyon sa penomenang ito.

52
Mr. Jeconiah Louis Filipino Department, De La Salle Homegrowning International Relations in
Dreisbach; & Ms. University, Manila; Helena Z. the Philippines: A Psycho-Philosophical
Roche Christine Benitez School of International Analysis
Angeles Relations and Diplomacy,
Philippine Women's University,
Manila
The ‘homegrown’ turn in international relations (IR) theory emerged to describe original theorizing of non-Western IR from the
periphery in the periphery. Enthused with the indigenization movement in the Philippines as our country belongs to the periphery,
we delve into this ‘homegrowness’ by identifying the similarities and differences in the discourses of the typologies of homegrown
theory and the Philippine social science concept of ‘indigenization from within.’ This paper also deliberated the significance of
‘paglundag’ in IR and the necessity of utilizing the Philippine languages in conceptualizing non-Western IR concepts. We contend
that the Philippine experience of the ‘international’ could possibly contribute in the potential indigenization of IR as an academic
discipline in the Philippines.

Dr. Odine Maria de Department of English and Reflections on Some Ethical

Guzman Comparative Literature, University (Re)Considerations in the Charting and
of the Philippines Diliman, Quezon Narrating of Migrant Lives
City
This exploratory paper reflects on the methodological and ethical considerations, and reconsiderations, I may or may not have taken
in the course of charting and narrating the life narratives of Filipino women contract workers in a project I called a ‘cultural
biography.’ Described as a recording of the ‘life’ of a contemporary phenomenon such as that of Filipino overseas labor migrants,
and explicated through the life narratives of several individuals, who may or may not be anonymous, a cultural biography is a story,
a history, of the phenomenon and of the lives living it directly, and of those who have lived it, gathered from archival materials,
public records, textual life narratives, cultural productions, and my analysis of these cultural texts. In this paper, I examine and
assess the methodological and ethical challenges a ‘cultural biographer’ may face in the fashioning of a narrative and in envisaging
the potential implications of this representation using my previous work on ‘a cultural biography of overseas domestic work, whilst
recognizing the extent to which the migrants’ own life narratives and self-representations may potentially be fashioned after
discourses on migrant life circulated by the state, the media and the interventions of social activists, including academics like
myself. In spite of this probable catch-22, I assert however that narrative telling, whether textually or visually, continues to be an
important and effective way of opening people’s eyes and raising awareness about our realities and the strictures in which these are
often lived. The paper further reviews the different ways by which the concept of “narrative” and biography and life history as
methods have been utilized in the field of cultural studies to contribute toward a more nuanced understanding of social reality.

Ms. Grace Precious Filipino Department, De la Salle Masid-Nilay: Ang Pagbubuo ng State-
Tabernero University, Manila Sponsored na Identidad ng mga Pilipino-
Canadyano sa Winnipeg, Manitoba,
Canada
Nilalayon ng pag-aaral na ito ang masuri kung paano nililikha ang state-sponsored identity ng mga Pilipino-Canadyano ayon sa
dalumat ng ibayong pananaw, ibayong karanasan, at ibayong kamalayan. Hinati ito ayon sa sumusunod na tiyak na suliranin: (1)
Paano pinatutupad ang isang state-sponsored na programa ng migrasyon ng Pilipino workforce sa Canada? (2) Ano ang mga
polisiya hinggil sa state-sponsored identity formation ng mga Pilipino-Canadyano mula sa mga programang migrasyon na
ipinatutupad sa Winnipeg, Manitoba, Canada? (3) Bakit makabuluhan ang mga gawaing pagtatanghal at pangkultura ng mga
Pilipino-Canadyano sa Winnipeg, Manitoba, Canada bilang pag-iibayong papanaw, karanasan at kamalayan nila? Sa paraang
etnograpiyang birtwal, malalimang nailarawan sa pag-aaral ang mobilisasyong pagiibayo ng mga Pilipino-Canadyano bilang
metodong kumukuha ng mga dokyumentasyon sa online setting at imersyon (abot-tanaw) na inuunawa ang buhay, kultura, at
sitwasyon ng mga Pilipino-Canadyano. Ang birtwal na pakikihalobilo (masid-nilay) ay pagkakaroon ng sariling pagbasa at
obserbasyon ng mananaliksik na kumukuha ng mga impormasyon sa daloy ng usapan. Sa pamamagitan ng nagbabagong modelo
ng komunikasyon gamit ang internet, naisasagawa ng mananaliksik na mapag-ugnay-ugnay ang kalat-kalat na datos at kontekstwal
na unawain ang pag-usbong ng kulturang migrasyon (likha-malay) ng mga Pilipino-Canadyano sa ibayo—mediated ng ilang piling
website, FB group, YouTube vlog, at iba pang social media platform at balidasyong nakumpirma mula sa mga ibinigay na
impormasyon ng mga piling nakapanayam. Sa pangkahalatan, natuklasan sa pag-aaral ang pagtatalaban ng state-sponsored
identity building at spontaneous community-based identity building ng mga Pilipino ay nagreresulta mula sa kultural na kamalayang
ikinokondisyon ng estado sa mga migrant community nito, at implikasyong nag-iiwan ng muling pagbuo o paglikha na kikilala sa
pagsasanib ng pagka-Pilipino at Canadyanong identidad—hindi na saklaw bilang mekanismo ng estado. Samakatuwid,
nakapagsasarili ang komunidad ng mga Pilipino-Canadyano at independent na kumikilala sa iba pang cultural identity building na
kalaunan ay magiging bahagi ng spontaneous community-based identity building na imahinasyong tumatanaw paloob upang pookin
ang pagka-Pilipino at palabras na nagsasabansa bilang mga Pilipino-Canadyano na separadong may kaibang ibayong
kamalayan/kaakuhan. Samakatuwid, may kontradiksyon man sa pagpataw ng polisiyang statesponsored na humuhubog sa
identidad ng mga Pilipino upang ganap na maging asimilisado at maging mamamayang Canadyano at sa pag-iibayong tanghalin
ang identidad muli ng pagkaPilipino sa samut-saring gawaing kultural sa Winnipeg, Manitoba, nagiging makapangyarihang simbolo,
praktika at kamalayan ito upang higit na lumawig at lumaganap ang lahing Pilipino at adhika para sa isang panatag at maunlad na
sarili at pamilyang Pilipino sa kabila ng pagiging malayo sa tinubuang lupa.

Mr. Brendan Matthew Filipino Department, De La Salle Vlog-Lakbay: Pag-Alam Sa Ideolohiya

Barcena University, Manila Ng Turismo Sa Mga Travel Vlog Ni Wil
Dasovich Gamit Ang Kritikal Diskors
Analisis
Ang video blogging ay isa sa mga modernong paraan ng pagtatala at pamamahagi sa anyong bidyo ng samut saring mga
kaalaman sa kasalukuyang panahon. Sa pamamagitan nito, nagkakaroon ng espasyo ang isang video blogger na magsalaysay at
magkwento tungkol sa kanyang mga ginagawa, mga destinasyong pupuntahan, ang mga pang araw-araw na gawain, at marami
pang ibang paksa. Sa pagtatapos ng pag-vlog ng isang indibiduwal, kadalasang iuupload ang mga materyal sa mundo internet
upang makaakit ng mga manonood. Malaking tulong ang nagagampanan ng platapormang YouTube dahil sikat ito at maraming
mga indibiduwal sa buong mundo ang aktibo sa nasabing plataporma. Sa bansang Pilipinas, ang isa sa mga pinakasikat na
YouTube video blogger ay si Wil Dasovich na isang Fil-Am. Siya ay mahilig bumiyahe sa iba’t ibang lugar sa buong mundo
partikular sa bansang Pilipinas. Dahil sikat siya at karamihan sa kanyang mga bidyo ay patungkol sa kanyang paglalakbay sa
Pilipinas, nagsagawa ng siyentipikong pag-aaral ang mananaliksik upang malaman ang mga dahilan at diskursong nakapaloob sa
sikat na YouTuber at sa kanyang mga travel video blog. Sa pamamagitan ng paggamit ng Kritikal Diskors Analisis ni Norman
Fairclough at sa konsepto ng Ideolohiya ni Louise Althusser bilang batayan sa isinagawang pag-aaral, nahinuha ng mananaliksik
ang ideolohiya ng turismo na ipinapalaganap ng mga travel video blog ni Wil Dasovich. Gayundin ay nalaman ang mga nilalaman
ng mga travel vlog, ang mga tema at diskursong nakapaloob sa mga vlog, at naunwaan kung paano narerepresenta ng mga travel
vlog ni Wil Dasovich ang turismo sa bansang Pilipinas.

53
 Panel D7: Educational Technology and Management
Day 2 (May 10, 8:15-11:15)
Dr. Sharon Villaverde Graduate School- Filipino Initial Contribution of Community
Department, University of Nueva Extension Program through Project
Caceres, Naga City PUNLA (Pagsasanay tungo sa Pag-
Unlad ng Kasanayan ng/sa Filipino)
Purpose: This study aims to examine the Initial Contribution of the Community Extension program of the Graduate School Students
of University of Nueva Caceres Using Project PUNLA (Pagsasanay Tungo sa Pag-unlad ng Kasanayan) ng / sa Filipino In terms of:
capacitating teachers and students in terms of research and innovative strategies; conduct Training-Workshop for Teachers and
students in research and content in Filipino with the partner institution. Design/methodology/approach: The study used the
descriptive design using focus group discussion. Analysis of data will generally base on the results of the experiences of the
students on the programs initiated. Findings: any respondents who participated in our focus groups perceived that Project PUNLA
had an Initial contribution on their research writing and help boost their confidence in writing research in both medium. The
challenges of the implementation were the venue, the participants and the interest, availability of the resources and materials, The
opportunities benefit both the students and the facilitators by enhancing their skills in research writing using mentoring, self-kit
learning, great help in research writing and research competition as a training ground for future researchers. The study provides
insights into how universities in the country can develop capacity building program in research through higher education thus a
capacity building thru project PUNLA is proposed. Discussions: The results demonstrate the need to sustain this project is having a
continuous tour and venture of the Project PUNLA nationwide. The challenges of the implementation were the venue, the
participants and the interest, availability of the resources and materials, The opportunities benefit both the students and the
facilitators by enhancing their skills in research writing using mentoring, self-kit learning, great help in research writing and research
competition as a training ground for future researchers. Project PUNLA should be extended to a wider especially to the shs
researchers. Project PUNLA through the use of innovative approach like mentoring, face-to face guided instruction, in the end this
project makes a students and teacher grow and develop a tree from a pot of knowledge.

Mr. Julius John Department of Education, Continuous Improvement Plan for

Palacpac Batangas State University, Alternative Learning System
Mataasnakahoy, Batangas
The study primarily provides a source of information to know what happened to graduates of Alternative Learning System. This
paper can be used to identify the present employment status of its graduates, if their work is related on the strands of Alternative
Learning System and to establish if the curriculum itself needs to revise. Likewise, findings can also be used by stakeholders in
deciding where to look for skills. Lastly, the study can provide as basis for further improve for the existing Alternative Learning
System curriculum to be outcomes based. The researcher utilized the correlational descriptive-survey type of study to establish
information about the graduates of Alternative Learning System from an institution in the Batangas Province from the year 2012 to
2015. The results regarding the extent of usefulness of the Alternative Learning System Curriculum in preparation of the learners to
employment, produces high extent on all of the strands in Alternative Learning System. The significant relationship on the
usefulness between the Alternative Learning System Curricula and employment are the development of self respect and vision
skills. There is no significant relationship on the usefulness between the Alternative Learning System Curricula and occupation,
while the significant usefulness between the Alternative Learning System Curricula and income is communication skills. The
researcher recommends the need for mutual and comprehensive capacity building; a greater emphasis placed on multiple and
practical skills, acquisition or practice oriented study and the revision study curriculum at least every two years to keep abreast with
technological and socio-cultural changes; curriculum developers and educational specialist can revise, improve and develop the
program they offer and to have an initial basis for the development of a new teacher education curriculum considering the
development in the implementation of the Kindergarten to Grade 12 Curriculum which enhanced basic education curriculum of
Department of Education.

Dr. Allan Ortiz Filipino Department, Elizabeth Sipat-Suri sa Flipped Learning Gamit
Seton School, Las Pinas City ang Learning Management System
bilang isang Student-Centered Learning
Approach
Ang flipped classroom ay kabaligtaran sa tradisyunal na pagtuturo kung saan ang mga mag-aaral ay natututo ng bagong konsepto
sa pamamagitan ng panonood ng video o pagbabasa ng mga artikulo sa tahanan. Maaaring isinasagawa ng guro na ang isang
flipped classroom subalit hindi ang flipped learning. Marami pang hindi lubos ang pagkaunawa sa dalawang konseptong ito.
Hangad ng pag-aaral na ito na sipatin at suriin ang flipped learning ng mga ikawalong baitang sa asignaturang Filipino sa mga
klase ni G. Allan A. Ortiz. Ang pananaliksik ay gumamit ng quantitative at qualitative data sa pagsusuri sa paggamit ng flipped
learning sa mga mag-aaral gamit ang estratehiyang student-centered na pagdulog batay sa epekto nito sa mag-aaral sa paglalaan
nila ng panahon sa pag-aaral at kabuoang pagtatanghal sa asignaturang Filipino. Isinagawa ito sa apat na klase na may 101 na
mag-aaral upang ilapat ang student-centered learning approach na tumutugon sa konseptong ng pananaliksik. Ang mga datos ay
kinuha mula sa modyul na ginamit sa aralin sa ikalawa at ikatlong termino upang suriin ang kaibahan ng resulta kung saan ito
inilapat. Gumamit ang mananaliksik ng purposive sampling sa pre- at post sarbey mula sa 101 na bilang ng mga mag-aaral sa apat
na klase sa Filipino ng guro/mananaliksik. Ito ay inilagay sa LMS na kailangan nilang tugunin. May kabuoang mean na 24.408 ng
modyul sa ikalawang termino ay 33.968 ng modyul sa ikatlong termino ng apat na pangkat sa ikawalong taon. Malinaw na malaki
ang itinaas ng resulta mula sa ikalawang termino at ikatlong termino. Batay sa mga talang obserbasyon ng mananaliksik ay may
mga salik na nakaaapekto sa resulta gaya ng oras na itinalaga sa pagsagot, suliraning nakahaharap ng mga mag-aaral sa
paggamit ng LMS, pakikibahagi sa pangkatang talakayan,. Bukod dito, ang kasanayan ng mga mag-aaral o pagtanggap sa
ganitong gawain gaya ng modyul na inilaan sa flipped learning ay hindi pa alam o tanggap ng mga mag-aaral dahil sa mga tugon
ng mga respondents sa sarbey. Hindi pa rin maitatanggi na hindi ganap na natatanggap ng mga mag-aaral ang ganitong uri ng
estratehiya sa pagtuturo batay na rin sa tugon sa sarbey na isinagawa. Ang ganitong sitwasyon ay may kinalaman sa pagtanggap
ng mga mag-aaral at sa kultura ng paaralang nagsasagawa ng ganitong gawain. Ayon kay Ortiz, (2017), ang malinaw na
pagtalakay ng mga guro sa kahalagahan ng paggamit at pamamaraan ng LMS sa pagkatuto sa tulong ng administrasyon ng
paaralan at eksperto sa IT ay nakatutulong upang tanggapin ito ng mga mag-aaral. Makatutulong ito upang makamit ang kulturang
hinahangad sa pagtanggap ng mga mag-aaral sa sistema. Ang facilitator ay isang salik na nakaapekto upang tangapin ang flipped
learning approach kung saan ang masigasig na pagpapaliwanag at paulit-ulit na pagpapaalala ng mananaliksik sa mga mag-aaral
ang nakatulong sa mga mag-aaral upang sagutin ang modyul sa ikatlong termino na nakatulong upang mabilis nilang gawin ang
gawain.

Dr. Zendel Rosario Departamento ng Filipino, College Isang Sumatibong Pagtataya sa

Taruc of Education, University of Santo Unibersidad ng Santo Tomas, Kolehiyo
Tomas, Manila ng Edukasyon Bilang Host University ng
South East Asian Student Teachers
Exchange Project (SEA Teacher)
Ang South East Asian Student Teachers Exchange Project o kilala sa tawag na SEA Teacher ay isang malaking proyekto na
inilunsad ng South East Asian Ministry of Education Organization (SEAMEO). Mithiin nitong pasiglahin ang edukasyon pangguro sa
mga bansa ng Timog Silangan sa pamamagaitan ng pagbibigay oportunidad sa mga gurong mag-aaral (GM) na magkaroon ng
pagsasanay sa abroad. Layunin ng proyekto na malinang sa mga GM ang kasanayan sa pagtuturo o ang pedagohiya; ang
masanay ang sarili sa pakikipagtalastasan sa Inggles; at makabuo ang pananaw-rehiyon at sa mundo. Sa ganitong paraan din
napasisigla ang gawaing pang-internasyulisasyon ng mga Institusyon sa Mas Mataas na Edukasyon (HEIs) na kabilang sa Timog
Silangan sa pamamagitan ng student mobility. Ang programa ay nagaganap sa loob ng 30 araw sa pagitan ng host at sending
university. At sa pagsasagawa ng programa nararapat na sundin ang 4 na yugto ng pagsasanay: ang obserbasyon, teaching
assistantship, aktwal na pagtuturo at ang pagninilay (reflection) na dapat isulat sa blog ng mga GM. Hangarin din ng proyekto na

54
mailantad ang mga mag-aaral sa mga gawaing kultural ng isang bansa na maisasakatuparan sa pamamagitan ng excursion at
cultural immersion. Taong 2018 nang magsimulang sumali ang Unibersidad ng Santo Tomas Kolehiyo ng Edukasyon sa SEA
Teacher para sa batch 6 at 7. Sa dalawang magkasunod na batch, may 40 gurong mag-aaral na ang nakasali. Ang kadalasang
destinasyong ng mga mag-aaral mula sa UST (outbound students) ay ang Thailand at Indonesia, samantala ang nakararaming
bumibisitang GM (inbound) ay mula sa mga unibersidad ng Indonesia. Layunin ng papel na ito na ilahad ang karansan at resulta ng
sumatibong ebalwasyon ng Unibersidad ng Santo Tomas, Kolehiyo ng Edukasyon bilang host university ng B7 SEA Teacher
Project. Maikuwento ang mga prosesong pinagdaanan mula sa pagpaplano, aplikasyon, at eksekyusyon ng mga gawain tungo sa
ebalwasyon. Pagnilayan ang ilang mga hakbang na nararapat na gawin upang maisaayos at masolusyunan ang mga nakitang isyu
at suliranin. Ang mga datos na iuulat ay mula sa mga sarbey ng Office of the International Relation at SEAMES, sa small group
discussions at evaluation meetings naganap noong Pebero at Marso, 2019. Ang karanasan ng UST ay posibleng maging batayan
ng mga institusyong para sa nagsasanay na guro nagpaplanong magsagawa at lumahok sa mga gawaing ng internasyunalisasyon.

Ms. Aphrile De Angel Technology Department, Aklan Multimedia and Mobile-Mediated

State University-College of Approaches in Vocabulary Teaching in
Industrial Technology, Kalibo, Tertiary Level
Aklan
This study aimed to ascertain the effect of PowerPoint presentations with video clips (PPtVC) and Mobile-Mediated (M-M)
approaches for teaching English vocabulary lessons among the second-year Bachelor of Science in Industrial Technology students.
This study adopted the quasi-experimental pretest-posttest design and employed two treatment groups: the PPtVC group and the
M-M group. The Mann-Whitney U test revealed that there is no significant difference in the means of the pretest scores of the
students' proficiency on English vocabulary exposed to PPtVC and M-M approaches. This indicates that the students did not differ
significantly in their performance. Therefore, the participants in both groups were comparable in terms of their pretest proficiency.
However, there is significant differences in terms of the posttest scores of the students' proficiency on English vocabulary when
exposed to PPtVC and M-M approaches. This shows that although both groups obtained "average" posttest performance from
"low," the PPtVC group performed better than the M-M group. The result apparently reveals that word and image association
improved student' vocabulary competence under PowerPoint presentations with video clips. The present investigation further aimed
at determining whether or not there is significant difference in the means of the pretest-posttest proficiency on English vocabulary
exposed to PPtVC and M-M approaches. The Wilcoxon Signed Ranks Test revealed that there is a significant difference in the
means of the pretest and posttest scores of students' proficiency on English vocabulary exposed to PPtVC and M-M instructional
approaches. Therefore, PPtVC and M-M approaches in teaching the English vocabulary lessons were both effective for the
students' proficiency on their vocabulary skills.

Ms. Rachele Espeleta; Filipino Department, Tarlac PASADA: Isang Estratehiya sa Pag-
& Mr. Reydo C. National High School, Tarlac City aaral ng El Filibusterismo
Goloyugo
Sa ika-21 na siglo, masasabing panahon ng mga Millenials na kung saan ay kaalinsabay sa panahon ng teknolohiya kung kaya’t
bihira na lamang ang aktwal na pakikibahagi sa kapwa at sa lipunan. Maaaring pagsamahin ang paggamit ng teknolohiya at aktwal
na pakikibahagi. Ang PASADA (Paglinang ng Saya at Danas) ay isang estratehiya na makatutulong sa mga mag-aaral na mahalin,
unawain at maranasan sa kasalukuyan ang mga nais ipabatid ni Rizal sa kanyang nobelang El Filibusterismo sa pamamagitan ng
aktwal na danas sa mga napapanahong usapin. Ang PASADA ay ginamit upang aktwal na maranasan ng mga mag-aaral ang mga
gawain gaya na lamang ng karanasan sa bukid, perya, prusisyon, pakikipanayam sa mga pari, abogado at mga kawani ng
gobyerno, kasabay pa rin nito ang paggamit ng teknolohiya sa pagproseso ng mga gawain. Ang layunin ng pag-aaral na ito ay
maiproseso ang dalumat ng PASADA sa mga gawain sa El Filibuterismo na napapanahong usapin sa lipunan; nailarawan ang mga
isinagawang gawain na naging instrumento sa pagkatuto; nailahad ang naidulot ng estratehiyang PASADA sa proseso ng pag-aaral
at pagkatuto ng mga mag-aaral sa El Filibusterismo. Gumamit ng Gumamit ng Qualitative Research. Ayon kay Savin-Baden (2013),
“Ang qualitative research ay makapaghahambing ang mananaliksik na may kaugnayan sa pangongolekta ng mga datos mula sa
pinag-ugatan ng kasanayan, paglalahad, pagkukwento, interbyu at pagammasid. Nakaangkla ito sa penomenolohikal na
pamamaraan na batay ito sa obserbasyon, eksperimento at karanasan ng mga guro at mag-aaral sa paggamit ng estratehiyang
PASADA. Nagsagawa ng pakikipanayam at aktwal na danas ang mga mag-aaral sa mga napapanahong usapin na inilahad sa
nobela. Ang papel na ito ay nagsisilbing instrumento sa mga mag-aaral upang makisangkot at muling buhayin ang mga gawain sa
mga aralin na aktwal na maranasan nang sa gayon ay mapahalagahan at matutunan ang mga nakalipas na mga pangyayari ay
maaari pa ring maranasan sa kasalukuyang panahon. Pinatunayan ng pag-aaral na ito na ang mga kabataan ay may kakayahan na
maging isang mabuting mamamayan sa pamamagitan ng pakikibahagi sa mga gawain ng PASADA.

Dr. Galileo Casala Senior High School-APAd Office, Students’ Perception on Teaching-Load
De La Salle Lipa, Lipa City Rotation Scheme under K-12 Science
Spiral Curriculum Program
The implementation of the K-12 Spiral Progression curriculum in the Philippines have created a major shake-up in almost all basic
academic curriculum offerings, subject course standards and expected learning competencies. To be particular, one of the
academic disciplines that have been greatly affected is the high school science subject. In the past, specifically in the private
education sectors, science teachers were hired based on their science subject area specialization. Being a first year high school
science teacher, it is expected that he or she should be at least a graduate of B.S. in General Science Education while teachers of
second, third and fourth year levels should be at least knowledgeable or a major of Biology, Chemistry and Physics respectively.
This might not be true in the current High School Science Curriculum setting. This study was designed to assess the DLSL Junior
High School Science Department’s teaching-load rotation scheme (T.L.R.S.) as perceived by the students. Using descriptive
research design, this study provides numerical data that can verify the level of acceptance, as well as, degree of appreciation of the
students to the said program. Through questionnaires and written documents, the participants’ impression regarding the new
scheme was gauged.The results show that in general, students have a positive perceptual connotation on the T.L.R.S. ranging from
a scale of fairly (5) to moderately (6). However, there are some gray areas that need to be addressed like on the consistency of
student academic performance as well as the type of teaching mode being employed by teachers. Noteworthy to mention is the
slow paced flow of delivering each lesson. As an offshoot, the researcher recommended the following course of actions that he
believes can improve the load rotation scheme: Integrated School Modified Loading Scheme (I.S.Mo.L.S.), Revised Science
Teacher Hiring Policy (Re.S.T.Hi.Po.), and Science Teaching Enhancement Program (S.T.E.P.).

Ms. Mona Liza De Villa Christian Living with Character A Correlational Study of Culture-Fair
Education Department, De La Intelligence Test (CFIT) and Results of
Salle Lipa, Lipa City Academic Achievement (CEM
Achievement Test) in Mathematics of
Grade 4 Pupils
Several studies have been conducted on the correlation between the intelligence and academic achievement pointing the latter as a
predictor of academic achievement in Mathematics among Grade School pupils. This research was conducted to compare and
analyze the scores of Grade 4 pupils in percentile rank through stratified sampling design. The methodology that will be used is
descriptive research design with quantitative approach since it will mainly depend on the tests scores from the data bank of the
Guidance Office. This study was conducted to fully utilize test data for Curriculum and Guidance program enhancements in the
DLSL Integrated School. It was purposely designed to compare the test results of two standardized tests among the same pupils
based on percentile rank scores, to prove whether the intelligence score is a predictor of the pupils’ achievement particularly in
Mathematics and whether there is a significant relationship between intelligence and academic achievement.

55
Dr. Homer Lagran School of Liberal Arts, Marinduque Graduate Tracer using Documentary
Montejo State College, Boac, Marinduque Photography: Basis for Yearbook Layout
for Master of Arts in Education
Graduates AY 2010-2017
The study aimed to produce a suggestive yearbook design thru a documentary photography genre from the data gathered through
a tracer study conducted for the graduates of Master of Arts in Education from the years 2010 to 2017. The said yearbook was
evaluated based on the elements of the documentary photography: Photographs, Captions, Quotes, Writing/ Mechanics, Flow and
Overall Look. There were three set of respondents: Selected Photo Experts, BA Communication fourth year students and MAED
graduates of AY 2010-2017. Survey questionnaire and rubrics were used to gather information essential for the study. Based on the
result of the study, it can be therefore concluded that despite the inconsistencies of the yearbook design in terms of text, place, and
color of the page, it was evaluated very informative. The photos used in the yearbook page are appealing and appropriate to the
idea of the yearbook. the design of the page is easy to read and entertaining and the structure of the flow is not overpowering the
idea. Likewise, the information helped the yearbook page to be more factual and creative. Hence, the yearbook is appealing as a
whole.

Dr. Maria Imelda Nabor Communication, Culture, Humanization in a Postmodern Era of

Humanities and Information Challenges and Trends in Business,
Technology Department, Aklan Technology, Education and Public
State University, Banga, Aklan Administration
Towards the end of the century the vortex of argumentation is accentuated on the administrative branch of government. Scandals
involving elected officials prompted the reform initiatives; yet; there is less consensus on the suitable elements of the reform
agenda. The reformed era occurred up to early 1970’s wherein it was the threshold of the separation of politics from administration
and the establishment of a professionalized public service. The next era known as the ethics reform depicted the social, political and
cultural changes geared toward a greater individual responsibility. The next period was the rediscovery of the ethical principles of
the reformed era. It occurred in the late 1980’s. It grappled with the contentions on maintaining an affirmative viewpoint in an anti-
government era. This reconstruction period attempts to make the classic ideals of progressive public administration relevant. 1990’s
was perceived as a challenge to the values and ethics of neutral public administration. This is known as the reinvention period. To
correct lack of responsiveness and accountability, reinventionists call for decentralized government, flattened hierarchies, labor-
management collaboration and empowered public servants. The current crisis in government ethics is confined to elected officials.
Professionals, career public servants are held to the highest ethical standards and expectations and for the most part, their
performance is quite good. Public administration theorists and practitioners continue to struggle with establishing the proper balance
between democratic control of the bureaucracy and the professional discretion and choice that is essential to effective
administration. From the ethical standpoint, taking personal responsibility for bureaucratic discretions and actions implies and
demands administrative discretion that composes the principle of personal responsibility for public servants. At present, public
administration upholds good governance and e-governance for the future. Good governance and sustainable development are
indivisible. Without good governance – without the rule of law, predictable administration, legitimate power and responsive
regulation – no amount of funding, no amount of charity will set us on the path to prosperity. We are fully engaged in efforts to
improve governance around the world. Good governance is indispensable for building peaceful, prosperous and democratic
societies.

Panel E1: Teaching Writing, Communication and Reading

Day 2 (May 10, 01:00-04:00)
Mr. Mark Alvin Jay Senior High School, Old Sudipen Error Analysis in Written English
Carpio National High School, Sudipen, La Composition of Senior High School
Union Students
Among the four macro skills, writing has the highest complexity and comparatively the toughest because it requires both syntactic
and semantic knowledge. Moreover, it also requires much concentration, conscious effort, and practice in composing, developing,
and finalizing written outputs for it is done in many stages and steps to achieve clear focus and accurate structure. Writing involves
composing, which implies the ability either to tell or retell pieces of information in the form of narration or description, or to transform
information into new texts, as in expository or argumentative writing. It is best viewed as a continuum of activities that range from
the more mechanical on formal aspects of “writing down” on one hand, to the more complex act of composing on the other end.
However, having students produce an organized, neat and error-free piece of writing has just been a life - long struggle of teachers.
Most often, teachers encounter common grammatical errors which were found in the students’ essays including verb tense and
form, subject-verb agreement, word order, prepositions, articles, plurality and auxiliaries despite their efforts of discussing rules and
principles in constructing sentences and developing paragraphs. This study analyzed the errors in the written English composition of
the senior high school students of Sudipen District as basis in crafting a module in writing. Specifically, it looked into the common
errors committed by the respondents along content, organization, language used, and mechanics. The study utilized the descriptive-
qualitative method of research. The population consisted of 40 participants composed of Grade 11 students from the four (4)
schools of Sudipen District during the School Year 2017-2018. The data gathered were treated statistically using frequencies,
percentages, and ranking. It was found out that most of the errors committed by the respondents were on language use which
focused on the parts of speech, subject-verb agreement, and sentence. On the other hand, the least number of errors committed by
the respondents was on mechanics which focused on spelling and punctuation. It is concluded that error analysis helps the teachers
to identify in a systematic manner the specific and common language problems students commit which can be used in the
preparation of effective teaching materials. Teachers are prepared to help students minimize or overcome the students’ learning
problems. It is recommended that the validated writing module should be considered for adoption and utilization by the senior high
school teachers to further improve the writing skills of the students.

Mr. Aries Mercado College of Graduate Studies and “Balangkasan”: Estratehiya sa Pagtukoy
Teacher Education Research, at Pagtalakay sa mga Konsepto ng Isang
Philippine Normal University- Akademikong Sulatin
Manila, Taft Avenue, Manila
Bilang isang gawaing pampagkatuto, madalas na tinatanaw ang pagbasa hindi bilang isang aktibo kundi isang pasibong gawain na
nagdudulot ng kawalan ng interaksyong dapat mamayani sa pagitan ng mga mag-aaral at teksto o sa guro at kapwa mag-aaral.
Gayunpaman, hindi pa rin maiwawaglit na ang karamihan sa mga gawaing pantao ay ginagamitan ng kasanayan sa pagbasa.
Nangangahulugan ito na ang pagkakaroon ng mataas na antas ng kakayahang umunawa ng isang indibidwal ay sadyang isang
malaking pangangailangan na dapat matugunan at bigyang pansin. Kaugnay nito, hindi pa rin maaaring sabihin na sa
pagkakataong ang isang tao’y natutong magbasa ng mga nakalimbag na simbolo ay maituturing na siyang isang mahusay na
mambabasa. Ito ang suliranin na maaaring kaharapin ng isang indibidwal sa pagbasa at pagtuklas sa mga konseptong taglay ng
iba’t ibang uri ng teksto tulad ng mga akademikong sulatin lalo pa’t ang pagbasa ay isang prosesong kinasasangkutan ng mga
kasanayan sa pag-iisip at pag-unawa ng kahulugan na isang pangunahing konsiderasyon sa pagsasakatuparan sa pag-aaral na ito.
Nakatuon ang pananaliksik na ito sa paglinang at pagtataya sa kabisaan ng estratehiyang Balangkasan sa pagtukoy at pagtalakay
sa mga konseptong matatagpuan sa isang akademikong sulatin na kinapapalooban ng pagtukoy at paglalarawan sa paraan ng
pagbasa, pagkatuto, pakikilahok at pagmamarkang higit na kinalulugdan ng mga mag-aaral sa tuwing nagkakaroon ng iba’t ibang
mga gawaing pangklasrum. Saklaw rin nito ang pagtukoy sa implikasyon ng kolaborasyon sa pagkatuto ng mga mag-aaral at
masusing paghahambing at pagpapaliwanag sa pagkakaiba ng kanilang mga kahusayan batay sa kanilang mga markang natamo
bago at pagkatapos ilapat ang estratehiya. Mula sa resulta ng isinagawang pag-aaral, napatunayang epektibo ang inilapat na
estratehiya dahil napadadali at napabibilis nito ang pagtukoy, pagtalakay at pag-unawa sa mga konseptong kaakibat ng isang
akademikong sulatin, umiigting ang komprehensyon, konsentrasyon at retensyon ng impormasyon dahil sa pag-iral ng mga biswal
na representasyon ng mga kahulugan at nabibigyan ang mga mag-aaral ng pantay na pagkakataong makilahok sa
pagsasakatuparan ng gawain, pagtalakay at pagmamarka kaya higit silang natututo at nagkakaroon ng responsibilidad at
repleksyon sa kanilang sariling pagkatuto. Higit sa lahat, nawawala ang takot ng mga mag-aaral na ibahagi ang kanilang mga
56
saloobin at perspektibo dahil sa motibasyong naidudulot ng kolaborasyon at pakikipag-ugnayan nila sa kanilang guro at kapwa
mag-aaral na kalauna’y nagiging dahilan ng pagtaas ng kanilang mga marka.

Ms. Arvie Jariz Payo English Department, Batangasa Teaching Approaches and Strategies in
State University-Main Campus, Writing for Senior High School Students
Batangas City
One of the challenges in teaching English is teaching of writing for senior high school students. Teaching writing is challenging task
for the English language teachers. They are also said to design material that would best maximize the number of students’
participation and quality performance in the target language. This study aims to study on the teaching approaches and strategies in
writing for senior high school students. Descriptive method of research and triangulation method were used in data gathering with
the use of survey questionnaires, documentary analysis, interview and focus group discussion to the teachers. Based on the
findings of the study, that majority of English teacher-respondents are young, females, and still new in the teaching career, CSC
legible, with related trainings and seminars attended, but not affiliated to any professional organization and association. The
teacher-respondents on their approaches and strategies in teaching writing when grouped according to their profile variables have
no significant difference; but with significant difference when grouped according to gender. Thus, with significant difference on their
assessment on the approaches and strategies in teaching writing when they were grouped according to educational attainment. As
part of language aspects, most of the teachers found difficulty on the mastery of grammar content. Thus, a module for the
approaches and strategies in teaching and learning writing was developed for senior high school students. In this context, teachers
need to take licensure examination and to join at least two professional organization and association to the mastery of the
approaches and strategies in writing.

Dr. Franz Giuseppe Philosophy Department, University Pananahimik, Pagsusuri, Pagtutol at

Cortez of Santo Tomas, Manila Pag-asa: Isang Pagdalumat sa Kulturang
SciHub
Ang SciHub ay isang pirate website na nagbibigay-daan sa kahit sino na mag-access at mag-download ng milyun-milyong mga
research papers. Karamihan sa mga pananaliksik na ito ay pag-aari ng mga higanteng korporasyon na ginagawang negosyo ang
paglilimbag ng mga scholarly research. Itinatag ang SciHub ng Kazakhstaning computer programmer na si Alexandra Elbakyan
noong 2011. Hinahangad niyang mawala ang mga paywall ng mga akademikong pananaliksik upang maging unibersal at malaya
ang pagdaloy ng kaalaman. Hindi nakakabiglang kinasuhan siya ng mga korporasyon, natalo sa hukuman at pinagmumulta ng
napakalaking halaga. Sa papel na ito, tatalakayin ko ang isang penomenon na tatawagin kong Kulturang-SciHub. Gagamitin ko ang
mga kaisipan ng Brasilyanong pilosopo na si Paulo Freire ukol sa kultura ng pananahimik, lengguwahe ng pagsusuri, kultura ng
pagtutol at lengguwahe ng pag-asa. Ipapanukala ko na ang Kulturang-SciHub ay isang malikhaing tugon sa kultura ng pananahimik
na mabisang ipinalalaganap ng rehimen ng pag-aaring intelektwal, industriya ng paglilimbag at korporatisasyon ng paaralan.
Bumubukal ang Kulturang-SciHub mula sa isang masinsinang pagsusuri at pagpuna ng isang mukha ng kaapihan at dominasyon
ng kamalayan. Mula sa pagpunang ito, umuusbong ang isang kultura ng pagtutol na walang-sawang tumutuklas ng mga
pamamaraan upang hamunin ang isang mapang-aping praktis. Ipinapakita rin ng Kulturang-SciHub ang pagkapit sa lengguwahe ng
pag-asa na tumututol sa ideyolohiya ng there is no alternative bagkus nagpipilit kahit namimilipit sa paghahanap ng maliliit na
puwang upang maghain ng mga mabisang alternatibo sa pangkasalukuyang kaayusan o kawalan nito. Ang papel na ito ay
maaaring magbukas ng isang talakayan upang pagnilayan ang pagtanggap ng kulturang Asyano partikular na ng mga Pilipino ukol
sa rehimen ng intellectual property lalo na kung ihahambing sa pagtanggap ng mga nasa Kanluran.

Ms. Thea Lyn Salaya; Division of Professional Education, Plagiarism in the Academe: An
Ms. Ms. Ella Lee Galve; English Department, University of Ontological Study
Mr. Jaime Mercado II; the Philippines Visayas, Iloilo City
& Dr. Lovella
Divinagracia
Have technically savvy youth dulled their ability for higher order thinking? Or that teachers’ use of conventional teaching invited
cyber-cheating? Plagiarism is not a new phenomenon. However, the increasing plethora of information that is easily accessible
online proliferated students’ tendencies to ‘copy and paste’ slabs of texts from the internet and submit these works as their own.
Breaches on academic integrity are viewed to erode truth, quality and the spirit of free intellectual inquiry. One could agree that
plagiarism is ethically and morally repugnant and is intellectually deceitful. Thus, gaining a deeper understanding of how this
misdemeanor persists in an academic community will support educational efforts to not just foster students’ intellectual development
but lifelong integrity that extends to their social and moral responsibility at large. This paper, through a content analysis, critiqued
existing studies that showed various causes of plagiarism. This also sought to examine how plagiarism manifests itself in a public
and private high school setting. This included comparing both teachers and students in areas as their academic workload,
competency and knowledge on academic writing and unawareness of school policies concerning academic integrity. Results
showed that often, teachers are given extra works irrelevant to their job descriptions that somehow jeopardize their quality of work in
an actual teaching-learning setting. Consequently, this resulted to bombarding students with loads of paper works to compromise
for rather authentic classroom activities, thus increasing students’ tendencies to multi-task with little efforts put on quality work. It
also manifested in the study that most teachers are not competent enough in terms of academic writing. Their inability to do proper
writing resulted to their inability to teach academic writing to students. In turn, this lapse in competency replicated into students’
proficiency in proper paper writing as well. Lastly, it was found out that policies and honor codes on academic integrity are not
strongly imposed in high schools. In a larger setting, it was viewed that one of the major reasons for this is that Philippine Laws do
not really condemn intellectual theft as a major offense that the Department of Justice even stated that plagiarism itself is not a
crime. This paper concluded by arguing for an integrated approach, founded upon ethical and moral commitment, to provide
platform for discussing and endorsing clear definition of plagiarism and recommendations on policies for dealing with it. Further, it
deduced that institutions should offer training packages for teaching staff concerning the use of assessment instrument and the
design of assessment items such that authentic assessment is deemed likely to lessen tendency to plagiarize.

Ms. Catherine Pilande Department of Liberal Arts and Correlation between the Language
Behavioral Sciences, Visayas Exposure and Writing Proficiency among
State University, Baybay City Graduating AB-English Language
Students at the Visayas State University
Exposure in a language is considered successful when the learner can already produce the language. It is acknowledged that a lot
of factors could contribute to writing proficiency (Atkinson, 2010). Stress, coping behaviors, or a students’ sense of control over, and
responsibility for his or her academic progress are just a few influencing factors. However, as mentioned in the literature, exposure
is the strongest variable, hence; this research has chosen to explore the relationship between language exposure and writing
proficiency. Due to relatively small scope of this study, the researcher has limited the parameters and employed non-probability
sampling procedure, specifically the purposive sampling technique, thereby, concentrated only on graduating AB – English
Language students. The researcher used a survey questionnaire to get an overview of the study and to help establish patterns and
trends of English language exposure among the target students. In determining the relationship between Language Exposure and
Writing Proficiency, correlation analysis (Pearson r) was then executed. Scatter plot was also generated to picture out the direction
and strength of the relationship between the two variables. The results of the study revealed that majority of the respondents are
generally moderately to highly-exposed to the language and are competent users of the English language. Language exposure is
needed for second language learning and language proficiency. High exposure to the target language provides more opportunities
for the learners to practice and be proficient to the target language. Moreover, with no exposure at all, no learning can take place.
Of the four influencers for writing proficiency, only lexical resource had shown great impact to the respondents’ writing task outputs.
The proficiency of the L2 user towards the target language depends on the level of exposure to some specific linguistic
environment. It is believed that language learning through the reinforcement of environment has a pivotal role in second language
learner’s proficiency. Anyone who is exposed with the TL may have an edge compared to others who are not. The study further
revealed that the English proficiency level, specifically writing, is statistically significantly related to the language exposure of the
respondents. This implies that high exposure level to the language would result to high writing proficiency. The results of this study
57
concluded that majority of the respondents are well-exposed in the target language in the given factors. Moreover, in relation to their
writing proficiency, the graduating AB – English Language students showed a positive result in the assessment of their writing
output. This study had discovered that high language exposure leads to a positive result in the assessment of the writing proficiency
of the respondents. This study suggests that language exposure is a tool in improving a student’s language proficiency and rest
assured is his communication skills. It is recommended that extensive evaluation and analysis should also be undertaken to come
up with variables and predictors that would really affect and influence the students’ level of proficiency and language exposure.

Dr. Joy Sigue Montejo School of Education, Marinduque Performance in Narrative Essay Writing
State College, Boac, Marinduque and Teacher’s Perception: Input to
Improve Writing Output
The study was conducted to determine the performance in narrative essay writing and the perception of faculty on the student’s
performance. Quantitative data was obtained from the rating in the narrative essay that informed on their performance while
qualitative method of research was employed in determining the perception of the English teachers regarding the student’s
performance. The respondents consisted of Third Year B and Fourth Year students of AB English. The instruments used were
narrative essay written by the students, the rubrics used in rating the essay and the questionnaire to determine the perceptions of
the faculty on the student’s performance. The results revealed that most students did not fully meet the criteria in writing a narrative
essay based on the assessment of the features that include focus, elaboration, organization, convention, and integration. In terms
of the teacher’s perception in the performance of the students, comments include students’ problem in focus was due to lack of
unity or poor organization of ideas of students, failure to elaborate or expound more on the key points, failure in organization for
students not being able to arrange how the sequence of ideas were to be presented, and in convention, students were unaware of
appropriate language to be used and inattention to the rules of grammar.

Ms. Marieneth Malubag English Department, Marinduque Performance of the AB English Students
State College, Boac, Marinduque in Comprehending Idiomatic Expressions
This descriptive study aimed to assess the performance of the AB English students in comprehending idiomatic expressions
presented in context and in isolation. The respondents were the AB English students of the Marinduque State College in A.Y. 2018-
2019. Two sets of test questions were administered to them. Set A was composed of two literary pieces, a poem and narrative text,
with idiomatic expression in its context. Set B, from the conducted pre-survey, was composed of 48 isolated idiomatic expressions
that were listed by the respondents as their most encountered English idioms. The researcher followed the semantic and syntactic
classification of idioms. It was ordered according to the two categories of idiomatic expressions, namely: 1) regular idioms; and 2)
phrasal idioms. Follow-up questions regarding the difficulties they encounter as they comprehend idioms were followed. Based on
the findings, the idioms in context were comprehended by the respondents more adequately for an effective comprehension. While
on the other side, the respondents were able to comprehend the isolated idioms but still has an inappropriate interpretation that
does not meet the idiom’s desired meaning. The idioms in context were slightly easier for the students to comprehend than the
idioms in isolation, as they can extract or infer the appropriate sense of the idiom in the context where it was included. The result of
the study has shown that contextual information influences one’s understanding of idioms. It also identified that the most
encountered difficulty of the respondents while comprehending idioms is their unfamiliarity with those. Finally, it can be concluded
that idiomatic expressions and the strategies to be implied in comprehending those should receive an adequate attention in the
teaching and learning process. Attempts to enhance student communicative practice including the use of idioms should be
considered and increased. Idioms should not be ignored in the language teaching process. Rather, the use of specific idioms should
be included in the teaching process as a useful strategy to help the learner improve their communicative skill.

Ms. Junalyn Mayo Liberal Arts, De La Salle Antas ng Kaalaman sa Estilo ng

University-Dasmariñas, Komunikasyon Batay sa Kasarian
Dasmariñas City
Ang pag-aaral na ito’y nais malaman kung sa estilo ng pakikipagtalastasan ay nagkakaroon ng pagkakaiba ang bawat lalaki at
babae, kung mayroon mang lumabas na pagkakaiba sa pag-aaral na ito’y sino kaya ang nakahihigit sa dalawa? Ang papel na ito’y
nais malaman ang “Antas ng Kaalaman sa Estilo ng komunikasyon batay sa kasarian”. Nais masagot ang mga suliranin una, ano
ang mga estilo ng komunikasyon batay sa kasarian. Pangalawa, ano ang antas ng kaalaman sa estilo sa komunikasyon ng lalaki at
babae, at ikatlo, mayroon bang kaugnayan ang kaalaman sa estilo ng komunikasyon batay sa kasarian. Ang disenyo ng pag-aaral
na ito ay deskriptibo na kung saan ang mga makukuhang datos ay mabigyan ng malalim na pagpapakahulugan. Gumamit ng
kwantitatibong uri ng pananaliksik upang makuha ang tiyak na “numerical data” mula sa mga kalahok. Kumuha ng 80 kalahok na
mga mag-aaral sa San Beda College Alabang ng ika-12 baitang sa Senior High School. Pinili ang kalahok sa pamamagitan ng
“convenience sampling” mula sa kabuuang bilang ng dalawang pangkat. Ang ginamit na instrumento sa pag-aaral na ito ay
talatanungang binubuo ng mananaliksik ay naglalaman ng 12 tanong na may kinalaman sa pag-aaral. Upang makuha ang bilang
ng respondente ay gumamit ng “percentage”. Sa pamamagitan ng “mean” upang makuha ang antas ng lalaki at babae sa
pagkakaiba ng Estilo at “t-test” upang maipakita ang kauganayan ang estilo ng komunikasyon batay sa kasarian. Batay sa
nakuhang datos sa nasaliksik, mayroong anim na kaibahan sa estilo ng pakikipagkomunikasyon ang lalaki at babae ito ay ang
tinatawag na “status vs support” independence vs understanding”, “information vs feeling”, orders vs proposal”, at “complicit vs
compromise”. Sa antas ng kaalaman sa estilo sa pakipagtalastasan nanguna sa ranggo na Lubos na sumang-ayon na, binibigyan
ng importansiya o halaga ang mga taong sumusuporta sa kanila at nakakuha naman ng mababang ranggo ang pag-aalala sa iba
ay magbubunga ng pagkababa ng katayuan sa lipunan. Batay sa ikatlong suliranin kung mayroon bang kauganayan ang antas ng
kaalaman sa estilo sa pakikipag-usap batay sa kasarian na ito, lumabas na wala itong kaugnayan ang kaalamam ng isa’t isa ssa
estilo ng kanilang komunikasyon.

Ms. Delvia Muharramah English Department, Jambi The Effect of Using Guided Discovery
University, Indonesia Learning Approach Toward Students’
Reading Comprehension
Reading which is taught in English subject at school is very influential for students because through reading we can get an
experience, new concept, problem solving and knowledge. Students can broaden their knowledge and information in English by
reading books, articles, and texts. They need a lot of exposure if they want to be proficient in English. The exposure can be gotten
from various sources, especially from written texts. If they read a passage, they can learn new vocabulary which will help them to
learn English. Nuttal (1998:89) stated that reading skill is the ability to analyze, evaluate and synthesize what one reads. They are
the ability to see relationship of ideas and use them in reading comprehension which used in this research. This research was aim
at finding out the effect of applying Guided Discovery Learning Approach toward the eight graders’ reading comprehension at SMP
N 1 Kota Jambi. This research was quasi experimental design. There were two classes namely, experimental and control classes,
Guided Discovery Learning Approach was applied in the experimental class, meanwhile, Grammar translation method was applied
in the control class. There were seven meetings for each class including pre- test and post-test. The result of this research showed
that Guided Discovery Learning Approach affected on students’ reading comprehension. The enhancement was proven by the
increasing of students’ reading score after the treatment. The result of this research showed that the average score in the first
meeting (pre-test) was 69.25 and the average score of post-test result was 94.64. the difference between pre-test and post-test was
25.39. Hence in control class, the average score of pre-test result was 65.57 and the average of post-test result was 80.02 with the
difference between pre-test and post-test was 14.45. So, it was indicated the method in this research was significantly increase on
Students’ Reading Comprehension.

58
 Panel E2: Language and Trade
Day 2 (May 10, 01:00-04:00)
Mr. Jessie Labiste, Jr.; Division of Professional Education, English Language Teaching and the
& Mr. Jun Victor F. University of the Philippines Sea: Locating Maritime Culture in
Bactan, Visayas, Iloilo City; Estancia Philippine English Language Education
National High School, Estancia
In Philippine language teaching context, teachers are encouraged to use local contexts and situations to approximate real-world
language use, as mandated by RA 10533. Through an in-depth analysis of teacher beliefs and practices among secondary school
teachers, it was found that maritime culture is embedded in the second language education in coastal communities in the
Philippines, with three main docks: the primacy of student needs, the importance of maritime culture immersion, and the repertoire
of techniques to incorporate the local culture. Teachers find contextualization as key to the development of students’ language
skills, while incorporating a culture ensures a meaningful language experience both for the teachers and the students. Integrating
local culture in the design of language materials and in the preparation of language assessment is recommended. Navigating local
culture in language classes and understanding the relationships and the complex factors that facilitate learning among students with
varied experiences dictated by local culture are implied.

Ms. Clarisse Magtoto College of Graduate Studies and Ang Wika ng Parol: Pagsipat at
Teacher Education Research, Pagsusuri sa Terminolohiya ng mga
Philippine Normal University- “Magpaparul” sa San Fernando City,
Manila Pampanga
Sa kahit anong sitwasyon, tiyak na hindi mapaghihiwalay ang magkabigkis na diwa ng wika at kultura. Ito ay dahil kakambal ng
wikang ginagamit ng isang tao sa iba’t ibang uri ng diskurso ang samot-saring mga paniniwala, tradisyon at praktikang bahagi ng
kanyang identidad bilang kasapi ng isang partikular na pangkat. Hindi rin maikakaila na kapag ang isang tao’y nagtangkang
unawain ang kontekstong pinagmumulan ng kanyang kapwa, dapat niyang isaalang-alang ang kaugaliang nagsisilbing sandigan ng
pagkilos at pamumuhay nito. Ang katotohanang ito, na lalong nagpapatunay na repleksyon ng wika ang kultura, ang siya namang
pangunahing tunguhin ng kasalukuyang pag-aaral. Layon ng papel na ito na sipatin at likumin ang mga salitang karaniwang
ginagamit sa sining ng pagpaparol sa San Fernando City, Pampanga. Gamit ang pamamaraang palarawan, tinatangka ring
talakayin ng papel na ito ang isang batayang pagsusuri sa kahulugan ng mga terminolohiya at ang payak na estruktura ng mga ito
ayon sa kontekstong kanilang tiyak na pinagmumulan. Sa pamamagitan ng isang malayuning proseso, nagsilbing mga kalahok sa
pag-aaral na ito ang ilang mga kilalang manlilikha ng parol na tumugon sa isang talatanungang sumailalim naman sa balidasyon ng
mga dalubhasa sa larang ng wika at kultura. Sa resulta ng pag-aaral, natukoy na ang ilang mga salita gaya ng “ispesyal” ay
masasabing pang-uri sa wikang Filipino ngunit mauuri bilang pangangalan sa wikang Kapampangan dahil ito’y isang partikular na
ngalan ng parol na ibinebenta sa pinakamahal na presyo. Natiyak din sa pananaliksik na may mga termino tulad ng “magpapialung”
na isang salitang Kapampangan na nangangahulugang “nagpapalaro” ngunit tumutukoy rin sa isang taong gumagawa ng ilaw sa
mga parol na nagtatampok ng kombinasyon ng mga kulay na taliwas sa karaniwang depinisyong nakaangkla rito.
Nangangahulugan lamang ito na ang mga nalikom na terminolohiya ay nagkakaroon ng ibayong kahulugan batay sa aplikasyon ng
mga ito sa sining ng pagpaparol hindi lamang bilang isang uri ng gawain kundi isang hanapbuhay.

Ms. Catherine Filipino Department, De La Salle A Comparative Study on the Formation

Deocareza University, Manila of Gay Language Words and UV
Express Codes
In Metro Manila, there are two sets of coded language that baffle and amuse their observant bystanders: the Filipino gay language
and the idiom used by the UV Express drivers. Through a reverse engineering of 100 randomly collected Filipino gay words and
another 100 randomly collected UV Express codes, this paper compared and contrasted their creation by addressing the following
concerns: 1) how different and similar are the themes of the randomly collected Filipino gay words and UV Express codes?; 2) what
are the processes involved in the creation of these words and codes?; 3) what processes are shared in the creation of these words
and codes?; 4) what processes are involved only in the creation of Filipino gay words?; 5) what processes are involved only in the
creation of UV Express codes; 6) what are the top 5 processes involved in the creation of Filipino gay words?; 7) what are the top 5
processes involved in the creation of UV Express codes?; and 8) which is more complex to create among the two sets of linguistic
phenomena? This paper is significant in offering a comprehensive listing and descriptions of the processes involved in the creation
of Filipino gay words. This paper is also significant in being the first academic journal article that deals with the UV Express codes.

Ms. Mary Anne Eviza Filipino Department, Lopez Rehistro ng Paglalala: Batayan sa
National Comprehensive High Pagbuo ng Glosaryong Kultural ng mga
School, Lopez, Quezon Lopezeño
Masasalamin sa wika ng isang tao ang kinabibilangang kultura at nakikilala naman ang kultura sa wika. Dahil dito, naniniwala ang
mananaliksik na may mga salitang ginagamit sa kultura ng paglalala ng mga Lopezeño subalit walang kamalayan ang mga
kabataang Lopezeño hinggil sa kulturang angkin ng sariling bayan at wikang taglay ng kultura. Nilayon ng pag-aaral na ito na
tukuyin ang pagsisimula ng kultura ng paglalala, malikom ang mga salitang ginagamit sa paglalala at makabuo ng glosaryong
kultural na nakabatay sa kultura ng lipunan. Deskriptib-kwaliteytib ang ginamit na disenyo ng mananaliksik sa pag-aaral na ito.
Ginamit ang deskriptibong pamamaraan upang mailarawan kung paano nagsimula ang kultura ng paglalala ng mga taga-Lopez.
Kwaliteytib nman ang ginamit upang matukoy ang mga salitang ginagamit sa kultura ng paglalala sa paniniwalang may mahalagang
papel na ginagampanan ang kultura sa wikang ng mamamayang ginagabayan ng iisang kultura. Pakikipanayam ang ginamit na
pamamaraan sa pangangalap ng datos sa mga maglalala sa ilang piling barangay ng Lopez, Quezon. Dala ng mga dayuhang
Hapones ang kultura ng paglalala ng mga Lopezeño na nanirahan sa mga liblib n pook gamit ang murang dahon ng anahaw mula
sa kalikasan. Dahil sa pamilya, nagpasalin-salin ang kultura sa bawat henerasyon hanggang matutunan ang mga bagong proseso,
estilo at paggawa ng pamaypay mula sa ibang materyales. Natuklasan ang pamaypay na yari sa kawayan at tinawag na lapat
gayundin ang raffia na yari sa buli at hinahabi sa tulong ng makinarya. May nakalap na 65 rehistro ng paglalala na naging dahilan
ng pagkabuo ng “Rehistro ng Paglalala (Glosaryong Kultural ng mga Lopezeño)”. Isang glosaryong naglalaman ng 65 rehistro ng
paglalala na isinaayos sa paalpabetong pagkakasunod-sunod, binigyang ng kahulugan batay sa katangian at kahalagahan ng salita
kaugnay ng paglalala at halimbawang pangungusap para sa lubos na ikauunawa ng mga gagamit ng glosaryo. Malinaw na
ipinahahayag ng resulta ang kahalagahan na mapanatiling buhay ng kultura at wika sapagkat sinasalamin nito ang isa’t isa at ang
pamayanan. Nakalalay ang pag-unlad ng wika sa kultura na kailangang yakapin ng mga taong nasa iisang lipunan lalo na ang mga
kabataan ng bagong henerasyon upang maiwasan ang pagkamay ng wika. Dahil dito, inirerekomenda ang pagpapagamit at
pagbabahagi ng nabuong glosaryo upang maitahi sa bawat mamamayan ang kultura at wikang taglay nito.

Ms. Jenalyn Lai; & Mr. Kagawaran ng Filipinolohiya, Sipat-Suri sa Wika ng Tradisyunal at
Marvin Lai Polytechnic University of the Alternatibong Pangangalagang
Philippines, Manila Pangkalusugan
Taong 1997 nang pagtibayin ng senado at kongreso ang atas na Traditional and Alternative Medicine Act (TAMA) of 1997 na
lumikha naman sa PHILIPPINE INSTITUTE OF TRADITIONAL AND ALTERNATIVE HEALTH CARE (PITAHC) para mapabilis ang
pagpapabuti ng tradisyunal at alternatibong pangangalagang pangkalusugan sa Pilipinas, makapagbigay ng pondo para sa
tradisyunal at alternatibong pangangalagang pangkalusugan at iba pang layon. Batay sa deklarasyon ng polisiya, inaatasan ang
estado na mapabuti ang kalidad at pagbibigay ng serbisyong pangkalusugan sa mga Pilipino sa pamamagitan ng pagpapaunlad ng
tradisyunal at alternatibong pangangalagang pangkalusugan at integrasyon nito sa sistema ng pambansang pangangalagang
pangkalusugan. Polisiya ng estado na magkaroon ng legal na batayan ang mga indigenous society na maangkin ang kaalaman na
may kaugnayan sa kanilang tradisyunal na panggagamot. Sa layuning ito, malaki ang gampanin ng wika sa pagdodokumento ng
umiiral na tradisyunal at alternatibong pangangalagang pangkalusugan. Inilahad sa pananaliksik ang konsepto ng kalusugan at
sakit na pinatibay sa paliwanag ni Tan (2008) ng depinisyon ng teoryang naturalistic na iminungkahi ni Foster, hinati ang naturalistic
theories sa natural na penomena at pagkain sa kategoryang mainit at malamig. Makikita ang mga katangiang ito sa pamamagitan

59
ng pakikipag-ugnayan ng tao sa kalikasan at pagkain. Sa mga ito, matutukoy ang kalusugan at sakit. Permanente ang katangiang
init (hot) at lamig (cold) sa kalikasan subalit pansamantala at nagbabagong katangian ito ng mga tao. Maiuugnay ang kalusugan sa
pagkakaroon ng balanseng enerhiya hindi lamang ng init at lamig maging ang posisyon/lagay ng anatomical organ gayundin ang
balanseng emosyon. Gamit ang depinisyon ni Foster at subcategories ni Murdock ng naturalistic theories, ang mga sumusunod na
dahilan ng pagkakasakit ay binibigyang depinisyon ng mga pangkat sa Pilipinas: natural phenomena, diet, infections, humoral
pathology, natural process at stress. Sa mga datos na nakuha mula sa inilimbag na aklat ng PITAHC at pakikipanayam sa mga
manggagawang pangkalusugan sa Quiapo, na itinuturing na sentrong pamilihan para sa tradisyunal at alternatibong
pangangalagang pangkalusugan, natuklasang ang patuloy na pagtangkilik ng mga mamamayan sa pamamaraan ng tradisyunal at
alternatibong pangangalagang pangkalusugan ay kultural. Nakaugat sa karunungang bayan ang kaalaman at madaling
maunawaan ang mga pamamaraan sapagkat ito’y nasa wikang sarili.

Ms. Rose Ann Aler College of Arts and Sciences, Glosaryo sa Agrikultural na Pagtatanim
Camarines Norte State College, at Pagpoproseso ng Queen Formosa sa
Daet, Camarines Norte Camarines Norte
Ang ating wika ay dinamiko at nagbabago sa paglipas ng panahon. Isang napakahalagang bahagi ng ating pag-unlad ang paggamit
natin ng wika tungo sa pakikipagkomuniasyon. May mga espisipikong mga salita tayong ginagamit na eklusibong lamang sa isang
larang o jargon. Ang mga salitang ito ay mahalagang malikom at mabigyang-kahulugan upang magamit at maintindihan ng mga
taong higit na ngangangailangan nito. Ang sektor ng agrikultura sa Pilipinas ay napakahalaga sa ating ekonomiya dahil
pinagmumulan ito ng mga hilaw na materyales, pagkain ay nakapagbibigay ng libu-libong trabaho sa mga kababayan nating nasa
probinsya gayun din sa buong Pilipinas. Ang Camarines Norte ay isang lugar na makikita sa rehiyong Bikol na nagpoprodyus ng
Queen Formosa. Ito ang klase ng pinya na ubod ng tamis at sa loob ng mahigit na 25 taon ay namayani ito bilang pangunahing
produkto ng Camarines Norte. Buong taon ay maaari kang magtanim nito nang hindi ka nalulugi sa mga bagyong dumadaan sa
ating bansa. Isang magandang simulain ang paglilikom ng mga salitang-lahok patungkol sa pagtatanim at pagpoproseso ng Queen
Formosa sa Camarines Norte. Ang pag-aaral na ito ay may pangunahing layunin na makabuo ng glosaryo na maglalaman ng mga
salitang ginagamit sa agrikultural na pagtatanim at pagpoproseso ng Queen Formosa sa Camarines Norte. Sa loob ng ilang
pagkakataon na nagtanong-tanong ang mananaliksik sa Kagawaran ng Agrikultura at Lokal na Pamahalaan ng Camarines Norte ay
natuklasang wala pang pormal ng glosaryo ang Queen Formosa. Sa pagbuo ng glosaryong ito ay mahigpit na sinunod ang apat na
bahagi ng prosesong leksikograpikal ni Hartmann sa pagbuo ng glosaryong ito tulad ng fieldwork, deskripsyon, presentasyon at
rebisyon ng mga salitang-lahok. Bilang paghango sa konsepto ni Hartmann sa prosesong leksikograpikal ay nagkaroon rin ng
hakabangin ang mananaliksik sa pamamagitan ng apat na prosesong ibinigay ni Hartmann ay nagsasagawa pa rin ang
mananaliksik ng ilang hakbang upang mas higit na mapalawig at mapalalim ang pag-aaral sa pamamagitan ng pagkalap at
pagbasa ng mga aklat tungkol sa pagtatanim at pagpoproseso ng Queen Formosa; pakikisalamuha o immersion; pagpili at
pagtatala ng mga termino sa agrikultural na pagtatanim at pagpoproseso ng Queen Formosa; pagbibigay kahulugan sa bawat
salitang lahok; at pagsasagawa ng balidasyon. Sa kabuuan ng glosaryo ay nakalikom ng isangdaan at animnapu’t anim (166) na
salita bilang lahok na salita. Ang mga salitang lahok ay nasa wikang Filipino at Ingles. Ito ay monolingual sapagkat hindi na
tinangkang isalin ang bawat termino sa wikang Filipino patungo sa Ingles o kaya naman ay Ingles patungo sa Filipino.. Sa
pamamagitan ng balidasyon at pagsagot sa mga talatanungan ng mga mag-aaral, guro at eksperto pagdating sa pagtatanim ng
Queen Formosa ay napakinis ang kahulugan ng mga salitang lahok at nadagdagan pa ang bilang ng bawat termino. Malinaw na
ang glosaryong ito ang nagbigay-hugis pa lalo sa industriya ng Queen Formosa bilang karagdagang impormasyon hinggil dito.

Dr. Rita Morales Tanggapan ng Larangan ng Ang Tunay na Lasa ng Asukal: Isang
Filipino, Far Eastern University, Semiotikong Pagtingin sa Kasalukuyang
Manila Kalagayan ng Asukal at Pag-aasukal sa
Nasugbu, Batangas
Ang nakabaong kabuhayan ng pagtutubo at ang pagkakatayo ng Central Azucarera Don Pedro, Inc. ay naging daan upang ang
asukal ay maging isa sa mga produktong pinoproseso at kinakalakal sa Nasugbu, Batangas. Sa kasalukuyan, ang industriya ng
pag-aasukal ng bayan ay nahaharap sa iba’t ibang kalagayan at hamon ng pagbabago. Pangunahing layunin ng pananaliksik na ito
na mailantad ang mga diskurso mula sa mga usapin ng asukal at pag-aasukal sa Nasugbu, Batangas sa pamamagitan ng
semiotiko ni Roland Barthes. Gamit ang teorya ng semiotiko na nakatuon sa mito ni Barthes, inilahad at tinalakay ng papel na ito
ang mga nakakubling diskurso mula sa anim na klase ng asukal sa apat na dimensyon ng pag-aasukal sa Nasugbu, Batangas: (1.)
Pagtatanim ng tubo, (2.) Pagpoproseso, (3.) Pagkakalakal/Pagbebenta, at (4.) Pagkonsumo. Ang anim na klase ng asukal ay (1.)
bati, (2.) pulot, (3.) negra, (4.) brown/pula, (5.) wash/segunda, at (6.) refine/puti. Sa pamamagitan ng tematikong paghahanay,
pagtalakay at pagsusuri ng mga nakakubling diskurso sa bawat dimensyon ng pag-aasukal ay inilarawan ang kasalukuyang
kalagayan ng pag-aasukal sa bayan ng Nasugbu. Ang metodo ng pag-aaral ay etnograpikong pananaliksik samantalang kinalap
ang mga datos sa tulong ng Pilipinong Lapit ni Roberto Javier kagaya ng pakikipagkuwentuhan, pakikipanayam, patanong-tanong,
pakapa-kapa, pagmamasid, at FGD. Naging malaking bahagi rin ang ginamit na field notes sa pagpapatibay ng ilang datos. Napag-
alaman sa pag-aaral na may 18 imahe na pinangkat sa pitong klaster ng mga diskurso ng asukal at pag-aasukal. Inilarawan ang
mga bawat dimensyon ng pag-aasukal sa pamamagitan ng tematikong paghahanay at pagtalakay sa mga magkakaugnay na
diskurso. Sa kabuuan ng modelong circuit, inilarawan ang kalagayan ng pag-aasukal ng Nasugbu na nakatahi sa usaping pang-
ekonomiya, kultural, at ekonomiyang pampolitika. Nahihinuha na may pagbabanta ng pagsuko ang pag-aasukal sa bayan dahil sa
matingkad na suliraning pangkabuhayan ng mga magtutubo na naapektuhan ng nararanasang ekonomiyang pampolitika.
Gayunpaman, ang positibong kultura ng mga tao ay nagpapaangat ng kanilang kalagayan sa industriya ng pag-aasukal.
Napatunayan na ang tunay na lasa ng asukal ng bayan ay hindi matamis dahil nag-aangkin ito ng iba’t ibang lasang tinimplahan ng
mga nakakubling diskurso.

Ms. Wendie Miranda; & History Department, De La Salle Ang Tinapang Salinas at mga Leksikal
Mr. Lorenz Aric University, Manila na Aytem sa Domeyn ng Tapahan
Ancheta
Inihahain ng pag-aaral na ito ang isang pagsusuri gamit ang value chain analysis sa pagdalumat sa katuturan ng Tinapang Salinas
at mga leksikal na aytem sa domeyn ng tapahan. Dahil isa ang Tinapang Salinas sa pangunahing produkto na mula sa mga taga-
Rosario at mayroong nabubuhay na industriya sa kasalukuyan, nararapat lamang na sipatin ang produksyon at paggawa ng tinapa
upang matuklasan ang mga terminolohiya na sumasakop sa domeyn na ito ng tapahan na siyang magbibigay-diin naman sa
Tinapang Salinas sa papel nito sa pagkakabuo ng varayti ng wika sa nasabing domeyn. Ang mga produktong ito tulad ng Tinapang
Salinas ay maaring ituring na pamanang kultural ng bayan ng Rosario sa kontemporaryong panahon. Samantalang ang mga taong
nasa likod ng mayamang produksyon nito ay maaring tingnan bilang tagapag-ingat ng nasabing pamanang kultural at may
mahalagang papel pagdalumat ng bayan ng Rosario. Ang tinapa ay kabahagi na ng buhay ng mga tao pagdating sa hapag-kainan
at maging ng mga taong nasa industriya ng produksyon nito. Mahalagang saliksikin ang mga aspekto at mga ideyang nakapaloob
sa produksyon ng tinapa bilang pagkain ng mga Pilipino. Ang pag-aaral na ito ay naglalayong: (1) maglahad ng kasaysayan at
proseso sa paggawa ng Tinapang Salinas mula sa bayan ng Rosario, (2) ilahad ang mga leksikal na aytem sa domeyn ng tapahan
upang higit na makabuluhang maipaliwanag ang proseso sa pagbuo ng tinapa, (3) bigyang-katuturan at kahulugan ang mga
leksikal na aytem na ilalahad. Mahalagang masilayan kung paanong napananatili ang mga terminolohiyang ito kasabay ng
modernisasyon at patuloy na pagharap sa makabagong teknolohiya ng mundo lalo na produksyon ng paggawa ng tinapa. Panghuli,
susubukan ng pag-aaral na ito na makapagbigay ng mga rekomendasyon sa patuloy na pagpapaunlad ng industriya ng Tinapang
Salinas na magpapabuti naman sa pamumuhay ng mga taga-Rosario sa Kabite.

Dr. Alona Jumaquio- Filipino Department, De la Salle K-U-L-T-U-R-A: Lokal na Pagpapalayok

Ardales University, Manila sa Brgy. Putsan, Tiwi, Albay
Nagsagawa ng saliksik tungkol sa lokal na kultura ng pagpapalayok sa Brgy. Putsan, Tiwi, Albay. Layunin ng pag-aaral na
mailarawan ang lokal na kultura ng pagpapalayok at kinakaharap nitong hamon. Pinuntahan ang pook ng pag-aaral at
nakakuwentuhan ang ilang mga kabataan at matatandang gumagawa ng coron at ceramics, at nakapanayam din ang alkalde ng
bayan. Ginamit sa proseso ng pag-oorganisa at pagsusuri ng datos ang mnemonic modelo ng K-U-L-T-U-R-A. Natuklasang
malaking hamon sa mga nakatatanda na maisalin ang tradisyon ng lokal na pagpapalayok bago pa maubos ang parapikpik sa

60
kanilang pamayanan at mapahalagahan ng mga kabataan ang pagpapalayok bilang pangunahing hanapbuhay.

Mr. Christian Salvador Senior High School Department, Pagdalumat sa Sigaw ni Manong Barker
Benigno "Ninoy" S. Aquino High sa Biyaheng Tulay-Pateros Patungo sa
School, Makati City Jargong Wika
Ang pangunahing layunin ng pananaliksik na ito ay ang pagdalumat sa sigaw ni Manong Barker sa Biyaheng Tulay-Pateros
patungo sa jargong wika. Sinuri ng mananaliksik ang mga salitang ginagamit ng mga barker sa paraang palarawan o deskriptibo.
Naging pokus ang mga barker ng Tulay-Pateros terminal sapagkat ito ang lugar kung saan nagaganap ang kanilang hanapbuhay.
Inalam din ng mananaliksik ang naging imahe ng mga barker sa paggamit ng mga salita. Kaugnay nito, ayon kina Bacero at Vergel
(2009), may tatlong pangunahing dahilan kung bakit popular ang jeepney sa Pilipinas. Una, madaling makakuha ng mga
materyales sa paggawa ng jeepney, tulad ng secondhand na makina. Hindi rin kamahalan ang pagbili o paggawa ng bagong
jeepney, pati na rin ang pagmentena nito. Ikalawa, meron itong katamtamang sukat na bumabagay sa sukat ng mga kalsada sa
Kamaynilaan. Ikatlo, marami itong mga ruta kung saan ang mga pasahero ay maaaring bumaba malapit sa kanilang destinasyon.
Maaari pa nating idagdag na dahilan ang abot-kayang halaga ng pasahe dito. Matapos ang masusing pagdalumat natuklasan ang
mga sumusunod: a. Mahalaga ang wika upang makapagpahayag ng personal na kaisipan, damdamin o saloobin ang isang
indibidwal higit lalo bilang isang barker sapagkat ito ang madaling paraan upang makahikayat ng mga motorista. b. May tiyak na
pagkakilanlang jargon sa wika ang isang barker na kaakibat ng hanapbuhay na nagiging partikular lamang sa ganoong gawain. c.
Ang kasanayan sa pagsasalita ay mabisang instrumento upang maging epektibo ang paggamit ng jargong wika bilang isang barker.
d. Ang jargong wika ng mga barker ang naglalantad ng kanilang pagkakakilanlan sa lipunan o komunidad na kinabibilangan. Batay
sa mga natuklasan sa isinagawang pag-aaral, nabuo ang mga sumusunod: a. Mabisang paraan ang wika sa pagpapabatid ng
kaisipan, damdamin o saloobin. b. Ang barker ay may tiyak na jargong wika na eklusibo lamang sa gayong hanapbuhay. c.
Magiging epektibo ang isang barker kung nahubog ang kanyang kasanayan sa pagsasalita. d. Nakikila ang isang barker batay sa
partikular na salita o wikang kanyang ginagamit. Higit na mapapahalagahan ang gampanin ng barker sa lipunan kung isasaalang-
alang ang mga rekomendasyong nabuo batay sa natutuhan at konklusyon sa isinagawang pag-aaral. a. Nagkakaroon ng tiyak na
identidad ang isang barker kapag may kalayaan siya sa pagpapahayag ng kanyang kaisipan, damdamin o saloobin. b. Kailangang
bigyan ng pagpapahalaga ang mga barker upang magkaroon ng puwang sa lipunan o komunidad bilang isang indibidwal na may
sariling identidad. c. Likas sa barker ang pagkakaroon ng jargong wika na ginagamit sa paghahanapbuhay. d. Ang pagkakaroon ng
jargong wika ng barker ay naglalantad ng kultura at lipunang kinabibilangan nito.

Panel E3: Religion and Filipino Values

Day 2 (May 10, 01:00-04:00)
Mr. Mon Karlo Departamento ng Filipino, De La Pagsasabuhay ng Pananampalataya:
Mangaran Salle University, Manila Teolohiya ng Pagpapalaya at Pakikibaka
ng mga Taong Simbahan
Sa nagpapatuloy na pakikibaka ng mamamayan para sa panlipunang pagbabago ay lagi’t laging bahagi ang mga taong simbahan
sa kilusang masa. Sa panahon pa lamang ng pananakop ng mga Kastila, hindi natin makakalimutan ang pagbubuwis ng buhay ng
mga paring Gomez, Burgos at Zamora na naging mukha ng pagsusulong ng sekularisasyon ng simbahan. Maging sa panahon ng
diktadurang Marcos ay malaki ang papel na ginampanan ng taong simbahan sa pagtataguyod ng pantaong karapatan. Hindi
mabubura sa ating gunita ang mga madre na buong-tapang na humarang sa mga tangkeng ipinadala ng pasistang rehimen at
binigyan ang mga sundalo ng pagkain at bulaklak. Layunin ng pananaliksik na pag-ugnayin ang mga personal na karanasan ng
dalawang paring Katoliko, sina Fr. Rolando “Rollie” De Leon at Fr. Anacleto “Ety” Ignacio, sa mga parokya na kaniyang
pinaglingkuran, ang politikal na sitwasyon sa ilalim ng nagdaang mga rehimen, at ang kanilang pananaw hinggil sa paglilingkod sa
Diyos. Sa pamamagitan ng Liberation Theology ay sinuri ang ugnayan ng dinaranas na karahasan ng mamamayan at mga
karanasan ng isang taong simbahan sa paghubog ng kaniyang pananampalataya. Binigyang kahulugan ni Gutierrez (1971) ang
liberation theology bilang isang kritikal na repleksyon sa Kristiyanong praxis kaugnay ng mga salita ng Diyos. Nakatuon ito sa
pagsusuri sa relasyon sa pagitan ng bibliya, bilang mensahe ng Panginoon, mga maralita, at ang kanilang mapagsamantalang
reyalidad. Binigyang-kahulugan ng mga nakapanayam na pari ang pagpapalaya bilang pagkakamit ng kasiya-siyang buhay ng tao
sa pamamagitan ng pag-ugat sa dahilan ng kanilang karalitaan, pagdurusa at abang kalagayan. Naibahagi rin nila ang kani-
kanilang karanasan ng pagkamulat sa nangyayari sa kanilang lipunan. Sa kaso ni Fr. Ety, dahil sa lumaki sa kahirapan ay hindi
naging mahirap sa kaniya na unawain ang mga problemang kinakaharap ng lipunan. Samantala, sa simula ng kaniyang bokasyon
ay tinitingnan lamang ni Fr. Rollie ang pagiging pari bilang nagsasagawa ng mga sakramento at nagpapalaganap ng banal na
salita. Namulat lamang siya sa isyung panlipunan sa paglahok niya sa mga fact finding mission, tulad na lamang sa naganap na
masaker sa San Rafael at Paombong, Bulacan noong 1980s. Paliwanag ni Fr. Rollie, “sa pangangalaga ng mga tupa ay
kinakailangang maging amoy tupa rin kayo, magkaroon ng identipikasyon sa buhay nila.” Dahil dito, naging laman ng mga
talakayan, kilos-protesta, piketlayn ng mga manggagawa at magsasaka, sina Fr. Ety at Fr. Rolly upang ipahayag ang salita ng
Diyos at ipalaganap ang mensahe ng paggalang at pangangalaga sa karapatang pantao. Ipinakita ng pagbaybay sa debosyon ng
mga nakapayam na pari kung paanong ang lipunan ang siyang humubog sa kanilang pananampalataya. Pinaunlad ng kanilang
pagkamulat sa mga karahasan sa lipunan at paglabag sa karapatang pantao ang kanilang pananampalataya upang maging
mapagpalaya. Nagsisilbing tinig ang mga tulad nila Fr. Rollie at Fr. Ety sa mga mahihirap na matagal nang hindi pinapakinggan ng
estado at lipunan. Sa tulong ng hanay ng taong simbahan sa pagpapalaganap ng mensahe ng pagpapalaya, sa pagkakapit-bisig at
pagkakaisa ng mga aping sektor, makakamit din ng masa ang buhay na ganap at kasiya-siya.

Ms. Crislie Unabia Filipino Department, De La Salle Ang Pananaw ng mga Iliganong
University, Manila Maranao at Higaonon sa Pista ni Senyor
San Miguel Arkanghel
Ipinagdidiriwang ng Lungsod Iligan ang taunang Diyandi Festival tuwing ika-29 ng Setyembre bilang papuri sa kanilang mahal na
patron na si Senyor San Miguel Arkanghel. Pinakamahalagang pangyayari ng selebrasyon ang tradisyonal na Sinulog (may literal
na pagpapakahulugan na selebrasyon) o Diyandi Street Dancing, Pagkanaog (pagbaba ng patron mula sa kinalalagyang pedestal),
Diyandi (ritwal na sayaw na itinatanghal ng mga kababaihan) at Comedia de San Miguel o Yawa-yawa (komedya ni San Miguel at
Lusbel na isinasadula naman ng kalalakihan). Kaugnay nito, ang mga aktibidad ng selebrasyon ay nakaangkla sa relihiyosong
paniniwala at mula sa kasaysayan ng lugar na naglalarawan ng pagkakabuklod-buklod ng mga Maranao, Higaonon at Kristiyano
(Dumagat) sa Iligan na siyang matutunghayan sa pista. Ipinapalagay na ang mga Maranao at Higaonon na hindi Kristiyano ay
kapwa naniniwala at sumampalataya kay Senyor San Miguel Arkanghel. Isinalaysay ng kasaysayan ang mga pangyayaring nag-
uugnay sa tatlong grupo ng tao ng lungsod at ang mga mito na nagsasabing mapaghimala ang guerero na imahen ni Senyor San
Miguel Arkanghel. Dahil dito, nilalayon ng papel na ito na alamin ang pananaw ng mga mananampalatayang Iliganon sa santong
pintakasi ng lungsod batay sa kasalukuyang sitwasyon. Ninanais ng mananaliksik na ilahad ang tunay na saloobin ng mga
Maranao na nakatira sa Iligan at Higaonon hinggil sa pagtatampok ng kanilang kultura na naging bahagi ng pagdiriwang ng mga
Iliganon sa kapistahan ni Senyor San Miguel. Gayon din, ilalahad naman ang pananaw ng mga Kristiyano sa mga Maranao at
Higaonon ng lugar bilang dumagat o dayo at ang kani-kanilang saloobin sa pagsasama sa isang lungsod na multikultural.

Ms. Abbygale Pinca Filipino Department, De la Salle Ina Poon Bato: Ang Gamit ng Wika sa
University, Manila Pagpapalaganap ng Paniniwala at
Relihiyon ng Apostolic Catholic Church
Ang pag-aaral na ito ay patungkol sa paggamit ng wika ng Apostolic Catholic Church sa pagpapalaganap ng kanilang paniniwala’t
relihiyon. Ang Apostolic Catholic Church ay isang relihiyosong grupo na itinatag ni Bro. John Florentine L. Tereul, kasama ang
kaniyang ina na si Maria Virginia Leonzon. Alinsunod sa sinabi diumano ng isang pulubi na nagpakita kay Tereul, nagtayo siya ng
isang simbahan na para sa mga Pilipino. Sa pag-aaral na ito, gumamit ang mananaliksik ng personal na interbyu at pagsusuri sa
mga dokumento, upang makakalap ng mga datos. Layunin ng pag-aaral na ito na malaman at masuri ang mga wikang ginamit ng
Apostolic Catholic Church, kung paano nagamit ang mga katawagan bilang paraan ng pagpapalaganap ng kanilang mga
paniniwala at kung paano naipakikita ang teoryang Inkulturasyon sa paggamit ng wika ng Apostolic Catholic Church. Sa naganap
na pag-iinterbyu at pagsusuri sa mga naging gawain ng grupo, napag-alaman ng mananaliksik na pinalitan ng kanilang grupo ang

61
mga katawagan sa mga tradisyunal na terminong ginagamit sa katolikong simbahan. Ilan sa mga lumabas na salitang ginamit ay
Mahal na Ingkong para sa Banal na Espiritu at Diyos Ama, Papang- Bro John, Mamang- Maria Virginia, Anghelita/Anghelito, para
sa mga batang miyembro, Hiyas ni Maria, para sa mga dalagang miyembro, Serapines at Kerubin para sa mga kababaihan at Apo
para sa mga natatakan na (Sila ang tinatawag na lay na nagsisilbi sa simbahan). Sa pagsusuri sa kung paano nagagamit ang mga
salitang nabanggit, kapansin-pansin na karamihan sa mga salitang nagamit ay bahagi ng katawagan o honorifics sa pampamilyang
kulturang mga Pilipino, katulad na lamang ng Mahal na Ingkong na para sa nakatatandang miyembro ng pamilya, papang at
mamang bilang katawagan sa ina at ang apo para naman sa matandang katawagan para sa isang nakatatandang miyembro o
ninuno ng isang pamilya o tribo. Sa kabilang banda, ang mga salitang Hiyas ni Maria, Anghelito at Anghelita, Kerubin at Serapines
ay mula naman sa mga terminong ginagamit sa mga mahahalagang karakter sa relihiyong katoliko. Mula naman sa mga
katawagang ginamit inilahad sa pag-aaral ni Chupungco, na ang wika ay bahagi rin ng kulturang maaaring i-adapt o gamitin sa
liturhiya. Natuklasan sa pag-aaral na gumamit ng halong metodo ang ACC sa paggamit ng wika sa pagpapalaganap ng kanilang
paniniwala’t relihiyon. Ginamit nila ang creative equivalence, kung saan ginagamit ang kulturang mayroon na ang isang partikular
na lugar at ginagamit o isinasama na lamang ang mga ito sa isang Christian liturgy. Katulad na lamang ng mga pantawag sa Diyos
Ama bilang Ingkong, gayundin naman ang paggamit ng kulturang Pilipino sa paggamit at pagpapalaganap ng kanilang paniniwala.
Makikita ito sa mga honorifics o katawagan na ginagamit ng isang pamilyang Pilipino. Kitang-kita rin ang dynamic equivalence,
kung saan ginagamit ang nilalaman ng Christian liturgy, at iniisip kung paano makasasabay ang kulturang umiiral. Makikita ito sa
mga salitang Anghelita, Anghelito, Kerubin, Serapines atbp. Sa kabuuan ang paggamit ng ACC ng wika sa pagpapalaganap ng
kanilang wika, ay pagpapakita lamang ng pagnanais nilang isa-Pilipino ang kanilang pinaniniwalaan. Ninanais nilang ipadama sa
kanilang mga deboto na ang kanilang relihiyon ay nasa konsepto at konteksto ng Pilipino. Sa kaso ng ACC ang wika ang isa sa
kanilang ginamit upang maramdaman ng mga kasapi nito ang pagiging kabahagi nila.

Mr. Arwin Jones Epa School of Allied Medicine, Inang Uyang to the Boaceños Spirituality
Marinduque State College, Boac,
Marinduque
This research study aimed to investigate, examine, and analyze the life of Julia Hidalgo y Maaño, known as a local mystic and more
prominently known as "Inang Uyang", and her impact on the spirituality of the people of Boac or Boaceños. The study made use of
descriptive research methodology to assess the life and history of Julia Hidalgo. The subjects of this research were the locals of
Brgy. Isok 1 and Isok 2, Boac, Marinduque which were identified by four considerations: age, location, relationship, and background
knowledge about Julia Hidalgo. A tape recorder was utilized to gather the necessary information for this study. The result of the
study served as a reference or source of information about Julia Hidalgo or Inang Uyang. Additionally, the data gathered may also
be of major contribution for the plans of the Boaceños to declare Inang Uyang as a saint. Moreover, this may benefit the tourists,
students, and scholars who are interested in learning about the culture, history, and purpose of the Feast Day of the Assumption
which is held in Isok 1, Boac, Marinduque and why the Boaceños affiliate Inang Uyang to the image of the Assumption.

Mr. Romel Daya; & Ms. Department of Educational Ang Kapuwa sa Pasalubong: Isang
Robielyn P. Cunanan Communication, University of the Tangkang Pag-unawa sa isang Gawi ng
Philippines Los Baños, Los Baños, Pagbabahaging Dumadaloy sa Kulturang
Laguna; & Filipino Department, Pilipino
Batangas State University,
Batangas City
Ang pasalubong ay isang kaugaliang dumadaloy sa kulturang Pilipino. Ang kahulugan at kabuluhan nito ay hinuhugis ng karanasan
at lipunang Pilipino. Tinangka ng papel na ito na alamin kung paano binibigyang-kahulugan at kabuluhan ng mga Pilipino ang
pasalubong. Sinuri ang penomeno ng pasalubong sa pamamagitan ng mga metodo ng pangangalap (pagtatanong-tanong,
pakikipag-usap, at pamamasyal) at pag-aanalisa ng datos (pagtatagni, pagtatahi, at pagninilay) na angkop at lapat sa karanasang
Pilipino. Napag-alaman na ang pasalubong ay pagbabahagi ng Pilipino ng iba’t ibang tipak ng kaniyang karanasan mula sa
pinanggalingan upang mapalakas at mapagyaman ang kaniyang pakikipagkapuwa. Sa pasalubong nakapaloob ang kahulugan,
damdamin, at kagawian ng pagbabahagi ng umalis para sa malalapit na kapuwa na kaniyang binabalikan at yumayakap sa
kaniyang pagbabalik. Ang pasalubong ay may materyal na anyong sumisimbolo sa mga damdamin sa kapuwa, gawi ng
pakikipagkapuwa, uri ng ugnayan sa kapuwa, at halagahin ng pakikipagkapuwa. Ang bawat tipak ng pasalubong ay nagtataglay ng
iba’t ibang kaalaman at karanasan na may kaugnayan sa pagkain, kagamitan, espasyo, estruktura, panahon, at iba pang bagay na
naranasan sa lugar na pinanggalingan. Maaari pang mapalalim ang pag-aaral na ito sa iba’t ibang paraan gaya ng pagsinsin pa sa
mga kategorya ng kaalamang napalitaw dito, paggalugad sa papel ng pasalubong sa katatagan ng iba’t ibang klase ng relasyon, at
pagsusuri sa iba’t ibang industriya ng pasalubong.

Mr. Philip Miguel Social Sciences Department, De Filipino Folk Catholicism as a

Almero; & Ms. Mary La Salle University Dasmariñas, Manifestation of Philosophical Suicide
Anne Rase Dasmariñas City
This paper describes Albert Camus’ concept of philosophical suicide as an interpretative framework in elucidating the
manifestations of Filipino folk Catholicism’s characteristics and practices that exemplify philosophical suicide. The implications of
Albert Camus’ philosophy of Absurdism to explain the manifestations of philosophical suicide in the prevailing Filipino folk
Catholicism were extracted through an explanatory approach. This was done by examining credible references on the
manifestations of philosophical suicide in Filipino folk Catholicism in the light of Albert Camus’ The Myth of Sisyphus (1955),
Rolando Gripaldo’s Roman Catholicism And the Filipino Culture (2009), Felipe Landa Jocano’s Filipino Catholicism: A Case Study
in Religious Change (1967), and Antoine Vergote’s Folk Catholicism: Its Significance, Value and Ambiguities (1982). To identify the
manifestations of philosophical suicide within Filipino folk Catholicism, this research adhered to its indicators which include: extreme
admiration for sacred objects which constitutes idolatry, extreme displays of religious devotion; uncritical zeal; obsessive
enthusiasm, and; superstitious expression of folk Catholicism which reflects religious fanaticism. Based on the results, the
characteristics and practices of Filipino folk Catholicism show that it is more harmful than beneficial. It may lift up people's morals
and encourage communal relationships but it can also become intoxicating to the point that people use it to cover up the harsh
realities of life. The folk practices incorporated with it are clear evidence of philosophical suicide. Through the aforementioned
indicators, it was concluded that Filipino folk Catholicism strongly manifests philosophical suicide. Turning into the supernatural and
abandoning reason to cope with the absurdity of life emanates that Filipinos choose to commit philosophical suicide rather than
confronting the hardships that come with life. The endeavor of studying the characteristics and practices that manifest philosophical
suicide within Filipino folk Catholicism can provide an aid to the enrichment of future researches especially to the theoretical corpus
of Philippine and Asian studies.

Mr. Jesster Fonseca Theology Department, San Beda From Creation of Profit to the Spirituality
University, Manila of Creation
The cultural rationalization from which the structures of consciousness typical of modern societies emerge adopts cognitive,
aesthetic-expressive, and moral-evaluative elements of religious tradition (Habermas, 1981). This rationalization (Weber, 1905)
designates the growing autonomy of law and morality, which made its way within religious interpretive systems. Radicalized
salvation prophecies led to a dichotomy between a quest for salvation oriented to inner, spiritually sublimated, sacred values and
means of redemption, on the one hand, and the knowledge of objectivated, external world, on the other. Weber showed that the
beginnings of an ethic of conviction (Gesinnungsethik) developed out of this religiosity of conviction (Gesinnungsreligiousitat)
(Habermas, 1981). Likewise, corresponding to cultural rationalization, at the level of the personality system, “methodical conduct of
life” whose motivational bases, is the most important factor in the rise of capitalism, according to Weber (1905). In the value
orientations and behavioral dispositions of that style of life, he discovered the correlate in personality of a religiously anchored,
principled, universalistic ethic of conviction which had taken hold of the strata that bore capitalism. Religions are not their creeds;
they are more than their belief-systems. A religion expresses a subjective relationship to a certain metaphysical, extramundane
factor. The meaning and purpose of religion lie in the relationship of the individual to God (i.e., Christianity, Judaism and Islam) or to
the path of salvation and liberation (i.e., Buddhism). From this basic fact all ethics are derived, which without the individual’s
responsibility before God can be called nothing more than conventional morality (Jung, 1957). If Capitalism brought with it a
62
“massification” and de-personalization of individuals, reflective of the cultural industry, resulting to a social consciousness-con-
praxis that lead to the destruction of our natural environment, religion (and spirituality) as a personal ascent to the metaphysical and
extramundane, would be the cultural-consciousness that will serve as antidote to counter-balance it. It is not ethical principles,
however orthodox, that lay the foundations for the freedom and autonomy of the individual, but simply and solely the empirical
awareness, and incontrovertible experience of an intensely personal, reciprocal relationship between man and extramundane
authority which acts as a counterpoise to the “world” and its “reason” (Jung, 1957).

Mr. Laurence Beruin College of Liberal Arts and De-Constructing the Filipino Virtue of
Communication Graduate School, Hiya using the Social Action Theory
De La Salle Universiy-Dasmariñas,
Following Coleman’s proposition of constructing a theory showing how interdependent micro-level actions lead to societal
consequences focused on social institutions, the researcher utilized the longstanding Social Action theory of Max Weber with the
objectives of 1) re-operationalizing Weber’s social action theory, 2) patterning the Filipino virtue of Hiya as a social action; and 3)
providing a methodology in re-examining the implications of Hiya virtue in analyzing the contemporary Filipino society. Six general
assumptions were constructed that govern the overall theoretical framework, specifically: 1) Any social action is reducible to its
intersubjective-normative roots; 2) Any social action originates from one’s capacity to reason; 3) The meaning behind every social
action is based on repetition of particular experiences; 4) Multiple meanings can be attached to any social action; 5) Any social
action is and can be influenced by social institution/s; and 6) Any social action is based off the uniformity in human nature. Through
these assumption, the definition of social action, therefore, are actions dependent on the meanings given to them by individuals
directed towards other people. Patterned with the aforementioned definition, the researcher operationalized the virtue of Hiya as a
social action in which “one constrains his/her self-assertions [action directed towards others] in situations perceived as precarious to
one’s self due to reactions arising from a relationship with an authority figure or with society [meaning]”. Categories of social action
Hiya were operationalized, namely: Atubili, Alinlangan, Alapaap ng kalooban, Ngimi/Pangingimi, Embarrassment, and Diffidence;
which serves as categorical descriptions of the perceived nature of Hiya. Lastly, a methodology in Social Action theory was
proposed which is a combination of Interpretative Phenomenological Analysis (IPA) and Thematic Analysis (TA) as dual-method
process. Combining the two analytical methods, in principle, shall provide an exhaustive yet extensive process to possibly bridge
the gap in micro- and macro- sociological analysis on the implications of Hiya virtue in the contemporary Filipino society.

Ms. Reneille Joy Filipino Department, De La Salle Bulungan: Pagdalumat ng Kultura ng

Tayone University, Manila Pakikipagpalagayang-loob bilang Paraan
ng Pagbebenta ng Isda sa Navotas Fish
Port
Pangunahing layunin ng papel na ito na pagtuunan ang proseso ng pagsusubasta ng isda o iba pang pagkain dagat sa “Fishing
Capital of the Philippines” na matatagpuan sa Navotas Fishing Port Complex. Ang nasabing pagsusubasta ay gumagamit ng
paraan na kung tawagin ay bulungan. Ang naiibang estilong “bulungan” ay ang naiibang uri ng pagbebenta ng isda sa Navotas sa
pamamagitan ng pagbubulong ng mga wholesalers sa broker sa presyo ng isda. Ang may pinakamataas na bidding ang
makakakuha ng banyerang isda. Ang konsepto ng suki ay manipestasyon ng pakikipagpalagayang-loob sa pagitan ng broker at
wholesalers. Ang pangunahing layunin ng pag-aaral na ito na masuri ang kahalagahan ng pakikipagpalagayang-loob ng bulungan
sa mga broker at wholesalers sa kultural na pagkakakilanlan ng Navotas Fishery Port. May tatlong tiyak na layunin ito. Una, masuri
ang sistema ng bulungan sa Navotas Fishery Port. Ikalawa, mailarawan ang kahalagan ng broker at wholesalers sa
pakikipagpalagayang-loob. Ikatlo, maipakita ang representasyon ng bulungan sa kultural na pagkakakilanlan ng Navotas Fishery
Port. Nahati sa tatlong bahagi ang paraan ng pananaliksik. Una, ang input na kung saan bubuo ng talatanungan na pinasagutan sa
nagtratrabaho sa Navotas Fish Port. Pumunta ang mananaliksik sa Navotas Fish Port upang masimulan ang papel na ito patungkol
sa paraan ng bulungan. Ikalawa, ang proseso na kung saan pagtala ng mga impormasyon sa kultural na pakikipagpalagayang-loob
sa Navotas Fish Port. Sa tulong ng obserbasyon sa proseso ng bulungan sa Navotas Fish Port ay mas nakita kung paano
nananalaytay ang paraan ng bulungan sa mga Navoteño. Ikatlo, ang output na kung saan ang pagtataya sa kabuuang proseso ng
bulungan, bilang paraan ng pagbenta ng pagkain-dagat. Sa kabuuan, naipakita na sumasalamin sa mga Navoteño ang bulungan
bilang paraan ng pagbebenta ng isda o pagkain dagat dahil sumalamin ang ganitong uri ng kalakalan sa mga taong kasangkot sa
bulungan. Ang bawat kabahagi ng bulungan katulad ng broker, wholesalers, trabahador, at iba pang nagtratrabaho sa Navotas
Fishery Port ay may kani-kaniyang tungkulin upang mapadali ang sistema ng bulungan. Malaking salik sa kultural ng bulungan ang
pakikipagpalagayang-loob. Ang sistemang bulungan ay kailangan ng sapat na karanasan upang maging sanay sa ganitong uri ng
kalakalan.

Mr. Hayden Semilla School of Liberal Arts, Marinduque Liturgical Reading Performance of
State College, Boac, Marinduque Selected Lectors as Commissioned
Readers of Immaculate Conception
Parish: Basis to Improve Reading Skills
The objective of this study is to know the liturgical reading performance of the selected lectors and commissioned readers of
Immaculate Conception Parish in terms of: Stress, Expression, Fluency, Pronunciation, External Appearance (Body Posture, Eye
Contact etc.) Furthermore, the study intended to know the common errors of the readers. The respondents of this study were the
190 attendees of the English mass and Pro populo mass held at the Immaculate Concepcion Parish at Mataas na Bayan, Boac,
Marinduque. In accordance to the study, , the researcher utilized a questionnaire and a liturgical reading rubric that the respondents
used to rate the performance of the selected readers. The finding of the study revealed that the selected lectors as commissioned
readers are doing their duties well. However, as mandated by the Church, they have to undergo honest evaluation about their
performance from time to time; this is to remind them of their human weaknesses. As for the readers, they must humbly accept
these criticisms, and aspire in improving their service to God and Roman Catholic Church. It should be remembered that the
responsibility of the lectors and readers is to make sure that the interpretation of the scripture upholds with the plain sense of the
text, the author's clear intent that they are able to read the text to speak to everyone. Marcheschi et.,al (2010). Therefore, an
intervention must be employed to improve their liturgical reading skills.

Panel E4: Heritage and Aesthetics

Day 2 (May 10, 01:00-04:00)
Mr. Ramon Florencio Music Department, Philippine Lo-Fi Music and its Beauty of
Perez, Jr. Women's University, Manila Imperfection through the Aesthetics of
Wabi-Sabi
Lofi music is defined as music that is associated with a recording aesthetic featuring avoidance of state-of-the-art technologies and
embracing imperfection through the inclusion of technical flaws such as statics, scratches, and glitches. This paper explores the lofi
music community and the process of making lofi music. Using cyber field work, the researcher was immersed to the genuine
positivity of the lofi music community in the cyberscape of YouTube, SoundCloud, and BandCamp. Through the cyber field work,
the researcher found patterns in music and accompanying videos of lofi music, naming patterns of aliases and tracks, and the
general reason of listening to lofi music. With the help of informants who are also online lofi music producers, the researcher
learned the process of making lofi music and creating its defining features by the use of the Izotope Vinyl plug-in. The beauty of lofi
music is explained using the Japanese aesthetics of Wabi-Sabi as a framework. The beauty in Wabi-Sabi as something imperfect,
impermanent, and incomplete is perfectly embodied by the style of lofi music with its imperfect sampling with warped and grainy
sounds, incomplete and glitched drum beats and arrangements, and impermanent presence that complemented by other lofi music
to become permanent and complete.

63
Ms. Jenilyn Manzon; Kagawaran ng Filipinolohiya, Ang mga Likhang Sining ng mga
Ms. Giselle Cabrera; & Politeknikong Unibersidad ng KAMANDAG sa Project Pisapungan
Ms. Diana Grace Taala Pilipinas, Manila
Ang pananaliksik na ito ay may layuning matuklasan ang mga kalagayan ng mga Ayta sa Tarlac mula sa mga likhang sining ng
mga manggagawang pangkultura na kabilang sa samahan ng KAMANDAG o Kaisahan ng mga Artista at Manunulat na Ayaw sa
Development Aggression sa pamamagitan ng paggamit ng Kritisismong Sosyolohikal ni Victoria Ines Ramos at Venancio Mendiola
na may paniniwalang may kaugnayan ang isang likhang sining at ang lipunan, at maaaring magpalalim ang pagsuri sa kaugnayang
ito sa pagpapahalaga sa naturang likha. Natuklasan ng mga mananaliksik na ang kanilang mga likhang sining ay naging daan
upang maitambol ang nararanasang pang-aapi at pagsasamantala sa mga katutubo mula sa mga proyektong pangkaunlaran na
yumayapak sa mga karapatang pantao na tinawag din ng United Nations bilang development aggression. Isa sa mga naging
tampok na sandigan nila upang makalikha ay ang pakikipamuhay na tinatawag na Project Pisapungan na kanilang nagiging
lundayan upang makalikha. Mula sa mga pakikipanayam, lumitaw ang mga karanasang naging inspirasyon at motibasyon ng mga
artista at manunulat. Sa pangkabuuan, ang mga Ayta sa Tarlac ay kasalukuyang humaharap sa tatlong malalaking proyekto- New
Clark City, Balog-Balog Dam at Military Complex na nagiging paksain sa mga likhang sining ng mga manggagawang pangkultura
ng KAMANDAG.

Mr. Benito Villareal III; Social Sciences Department, Jose Arts and Culture in Juan Luna's Work
& Mr. Joseph Pana Rizal University, Mandaluyong
City; Arts and Communication
Department, FEATI University,
Manila
This paper will attempt to discuss Jerrold Levinson framework "artistic value" in arriving much better in the importance of aesthetic
experience in any artwork. Since Levinson claims that artistic value covers aesthetic value and achievement value. The aesthetic
experience involves more than just associating a work of art with personal experience. If enough or at least have the necessary
knowledge not only to see, view and hear but also to interpret artworks. The aesthetic experience arguably is a personal
experience, and proper tooling will give the right amount of appreciations. Moreover, as I argue, arts should have aesthetic
engagement from the viewers and that lead to appreciate more the artistic value. The analysis on Juan Luna's Spoliarium
considerably the largest painting in the Philippines as it is considered our huge national heritage. By this, the great way to look into
Spoliarium is an expression of arts and culture. Also, I used the contextualizing technique since above all it augment the aesthetic
engagement that qualifies Levinson artistic value. The experiential-analysis happens if the viewer of Spoliarium appreciate the
aesthetic engagement. If the aesthetic engagement qualifies particularly in the analysis of Spoliarium then the idea of context and
experience in the artwork will eventually demonstrate the art appreciation. Therefore, the context or thought as well the viewer’s
engagement are equally important in appreciating the artwork. Also, I argue that sometimes in artwork has hidden the context or
theme however the knowledge through experience of art has revealed it graciously. The contextualizing, study the intention of the
illustrious painter Juan Luna, as it draws the mark on the socio-political event of his time. It sees the symbolism as representational
in the struggle of the affected society, between the oppressed and the oppressor. Thus, a complete aesthetic engagement of
Spoliarium lead to art appreciation. The symbol of gladiators can elaborately claim that Juan Luna has entered a dangerous
pronouncement against the Spaniards not by his lone expression but the entire Filipinos as well. His intention to rekindle the sense
of nationalism and to listen every desire of Filipinos. First, it tries to hide the message from the Spaniards who are vehemently
castigating traitors of the crown of Spain and Filipino people were at all odd victims. Second, it tries to hide the message until
Filipinos at that time will learn and be enlightened about Spanish autocracies against the Filipinos mediocrity.

Mr. Eugene Crudo Social Science Department, A. T. Caedo: A Classical Sculptor's

University of the Philippines Los Contribution to Philippine Historiography
Banos, Los Baños
Sculptures possess a unique charm in their three dimensional qualities as they withstand the test of time in their given space. A
number of Filipino sculptors are not even privileged to be known for their works and tend to be forgotten in the pages of history. One
such sculptor was the apprentice of Guillermo Tolentino, Anastacio T. Caedo, who was overshadowed by his mentor's mastery of
the subject. Caedo apprenticed Tolentino during the American period. It was then he garnered award for himself and eventually
made works of art under his own right. Caedo's career stretches close to over a century. Yet after the war, due to the changing
trends of the art world, his Classical style diminished in popularity. The rise of Modern art became an impetus to adapt with the time
in order to survive and yet Caedo persisted in what he does best by honing the Classical beauty of art in his sculptures. Most of his
sculptures are found in public spaces and indicate its significance in that particular area. His selected works representing periods in
Philippine history are the following: The liberation of the American of the Philippines from Japanese imperial forces in the 7 piece
colossal statues of the McArthur Landing in Palo, Leyte, the Mabini sitting in an armchair in front of the National Library, the humble
yet approachable Fr. Horacio dela Costa bust in his hometown in Mauban, Quezon, the Bathaluman statue in the 1952 film, the
allegorical Malakas and Maganda in the 7up All Sports Award Trophy during the Martial Law, the basketball Olympian Jacinto Ciria
Cruz in Pandacan, Manila, the muscular statue of Jesus Christ at the Sacred Heart Church in Makati and many others. This paper
aims to explain the contribution of Caedo, as a classical sculptor, to Philippine historiography through documentation and
interpretation of his sculptures. His art practice spans from statuettes, full scale monuments, murals, heroic and religious themes,
medallions, trophies, awards, cinematic props and other designs in three-dimensional nature. Though his popularity may dwindle,
Caedo resolutely believed his works will be justified in the pages time.

Ms. Faye Fuentes Filipino Department, De La Salle Proseso ng Pagbangon: Ang

University, Manila Kasalukuyang Kalagayan ng Hablon ng
Miagao, Iloilo
Ang Hablon ang isa sa mga matatandang bahagi ng kultura ng mga Miagaowanon. Una itong tinawag na Habol na
nangangahulugang paghabi (to weave) o proseso ng paggawa ng tela at sa mismong produkto nito. Ang Miagao ay mayaman sa
taniman ng bulak noon kaya ang orihinal na Hablon ng Miagao ay nakatuon sa paggamit ng bulak bilang hilaw na materyales. Sa
paglaon ng panahon nagkaroon ng mga pagbabago sa mga materyales sa paggawa nito, dahil sa pagbabagong ito, mula sa Habol
ay tinawag na itong Hablon. Nakaranas ang Hablon nang makailang ulit na pag-angat at pagbagsak dahil sa iba’t ibang dahilan.
Kaugnay nito, ginawa ang papel na ito upang maipakita ang kasalukuyang kalagayan ng Hablon sa Miagao, Iloilo, na ngayon ay
nasa proseso ng muling pagbuhay. Ang limang accredited weaving centers ng Miagao na Connie’s Hablon, Imees Hablon, Indag-
an Primary Multi-Purpose Cooperative, Natinga’s Hablon at Valencia’s Hablon Center ang magiging pangunahing pagkukuhaan ng
impormasyon. Sa pamamagitan ng pakikipanayam at pagsagap ng iba pang kaugnay na pag-aaral, sasagutin nito ang mga tanong
na: 1. Ano-ano ang mga pagbabago at dahilan ng pagbabago ng mga materyales? 2. Paano tinatangkilik ang Hablon sa loob at
labas ng bayan? 3. Ano-ano ang mga hakbanging ginagawa ng lokal na pamahalaan upang muling mabuhay ang industriya ng
Hablon sa Miagao, Iloilo? Gagamit din ng value chain ang mananaliksik na magpapakita ng mga sumusunod: 1. Pangangalap ng
hilaw na materyales (Ano ang mga hilaw na materyales na ginagamit? Saan ito nagmula) 2. Proseso ng Paggawa (Tradisyunal o
makabagong paraan) 3. Paraan ng Pagbebenta (Paano naihahatid ang produkto sa mga parokyano sa loob at labas ng bayan?) Sa
pamamagitan ng chain na ito ay malalagom ang buong proseso ng pagbuo ng Hablon mula sa hilaw na materyales patungo sa
mga parokyano. Sa papel na ito makikita ang posisyon ng Hablon sa makabago at ready-made na mga tela sa modernong
panahon.

Ms. Paola Karolina Filipino Department, De La Salle Ang Natatagong Kayamanan ng Bayan
Amon University, Manila ng Sta. Ana: Isang Pag-aaral sa
Lichauco Heritage House
Ang pananaliksik ay tumatalakay sa kahalagahan ng kultura at sining sa bayan ng Sta. Ana sa pamamagitan ng pagsisiyasat sa
Lichauco Heritage House. Susubuking ipaintindi sa mga mambabasa ang kahalagahan ng nasabing heritage house at kung
papaano ito nagkaroon ng mahalagang papel sa kasaysayan ng Sta. Ana at ng Pilipinas. Sa kasalukuyan, nagkakaroon ng isyu sa
preserbasyon ng mga heritage houses dahil sa mabilis na komersalisasyon ng lugar. Sa kabila ng mga kasalukuyang problema na

64
kinakaharap nito, patuloy na inilalaban ng pamilya Lichauco at ng Sta. Ana Tourism group ang pagpapatibay ng kanilang kultura sa
pamamagitan ng pagprepreserba ng mga heritage houses na matatagpuan sa lungsod. Natuklasan na kabilang sa problema ng
Sta. Ana ang mga pabayang mamamayan, mahinang polisiya sa zoning at ang kakulangan ng kamalayan ng mga taong
nakapaligid sa lugar. Ipinapakita din sa pag-aaral ang kahalagahan ng mga heritage houses at ang sinasalamin nitong kasaysayan
sa lugar kung saan ito nakatayo. Nagkaroon ng mga karagdagang suhestiyon ang mananaliksik sa kung papaano mapapatibay ang
pagpapanatili ng mga heritage houses tulad ng pagbibigay ng insentibo sa mga pamamagitan ng real estate property tax relief.
Kumalap ng karagdagang impormasyon ang mananaliksik sa pamamagitan ng pagkuha ng panayam at pagsusuri ng mga
dokumento, libro, artikulo at bidyo na sumasangguni sa kinakailangan na datos.

Mr. Aurora Tirad- Languages Department, Marikina Kamalayan at Pagpapahalaga ng mga

Olegario; & Ms. Polytechnic College, Marikina City; Miyembro ng MeMar sa Kasaysayan at
Josephine Hueno- University of Santo Tomas, Manila Kutura ng Marikina
Villegas
Kilala ang Marikina bilang Shoe Capital. Subalit maliban pa dito ay marami na ring umusbong na pagdiriwang upang mas makilala
pa ang Marikina. Nariyan ang Rehiyon-rehiyon, Ka-Angkan at ang pinakabago ay ang paghohost ng NCR Palaro na itinampok din
ang kasalukuyang kinakampanya ng pamahalaan ng Marikina na “Munting Basura, Ibulsa na Muna.” Sa kabila ng lahat ng mga ito,
may mga indibidwal din na nagtatangkang mapagyaman pa ang kaalamang bayan ukol sa Marikina. Isa na nga dito ang MeMar.
Ang MeMar (Memories of Old Marikina) ay isang samahan na nabuo sa Facebook sa pangunguna ni Eric Angeles Cruz na siya ring
may likha ng page. Nagkaroon ng konsultasyon sa mga taga Marikina sa pamamagitan na rin ng FB at ito ang naging resulta.
Nagsimula lamang ito noong nakaraang taon (2018) subalit sa ngayon mayroon na itong 16, 019 na miyembro. Karamihan sa mga
miyembro ay nagbabahagi ng kanilang mga lumang larawan patungkol sa Marikina. Pagkatapos ay susundan ito ng pagtugon ng
ibang mga miyembro. Magdadagdag ng sarili din nilang kaalaman patungkol sa larawan. Mula dito ay mahihiwatigan na tunay na
aktibo ang mga Marikenyo sa kanilang pagkakakilanlan at sa konsepto pa rin ng samahan. Balangkas ng huntahan sa MeMar ay
Salamyaan na nangangahulugang malayang magpahayag ng kuru-kuro at paniniwala hinggil sa isang paksa na may respeto pa
ring nangingibabaw. Ang Salamyaan ay isa ding matandang tradisyon sa Marikina na kung saan ang mga Magsasaka o
magsasapatos noong araw ay nagkikita-kita kadalasan sa mga oras na malamya upang makapaghuntahan o makapag-usap ukol
sa kahit anong isyu. Mula rito ay naisipan ng mga mananaliksik na kilalanin ang mga miyembro ng MeMar at malikom ang kanilang
mga “post” nang sa gayon ay makabuo ng kasaysayan ng Marikina na mula mismo sa mga Marikenyo. Mula din sa pag-aaral na
ito, mapatutunayan na ang social media ay mabisa ding kasangkapan sa pagpapalaganap ng pagmamahal sa kasaysayan at
kultura ng isang bayan.

Mr. Mark Arvin Marindukanon Cultural and Arts Preliminary Cultural Mapping in the
Postrado; & Dr. Randy Studies, Marinduque State Municipality of Buenavista, Marinduqe:
Nobleza College, Boac, Marinduque Natural, Built, Movable, and Intangible
Cultural Heritage
This study entitled Preliminary Cultural Mapping in the Municipality of Buenavista, Marinduque: Natural, Built, Movable and
Intangible Cultural Heritage was conducted to trace the origin, locate various Cultural Heritage for the application of safeguarding
measures, preservation, and promotion to the public of the said Municipality. Five (5) step-by-step processes were done in
gathering raw information namely: fieldwork, interview, data presentation, encoding of data, and source of data. Furthermore, deep
analysis of the interpreted data were done to answer its subjected purposes and to comply with the ethics and standards given by
the National Commission on Culture and the Arts (NCCA). This study aimed to be an informative paper prior to the domains
included in Natural Heritage and Cultural Heritage, factors to consider in declaring whether a natural resources, structure, object,
and practice is already a kind of heritage, heritage’s worth to the society, threats or challenges an owner or caretaker of the heritage
may encounter, and how it is being conserved. As a result, a local ordinance that will safeguard the Cultural and Natural Heritages
is highly recommended to be implemented to the Local Government of Buenavista as it is being suggested also by the said
Commission.

Engr. Ernesto Zaldua, College of Arts and Social Pagpadayon: A Preliminary Study on
Jr.; & Ms. Sol Maris Sciences, Mindanao State Managing Leadership Changes in Choral
Trinidad University-Iligan Institute of Groups
Technology, Iligan City; Center for
Ethnomusicology, University of the
Philippines Diliman, Quezon City
Business institutions whether, family run or otherwise, strategically plan their change management to ensure the continuity of their
entities. Philippine choral groups have formally been in existence as early as the 16th century as documented in David Irving's book
Colonial Counterpoint. However, it was only within the last 60 years that choirs have been formally organized and few of these have
been sustained up to today. This study looks into the 40 year old Octava Chorale Society of Mindanao State University - Iligan
Institute of Technology and how the leadership transition was managed from founder to their current Director. This preliminary study
identified 3 key factors in a successful transition: (1) Foresight of the founder in the impending change and his ability to identify a
viable successor; (2) Support of the current leaders and decision-makers of the institution; and (3) Availability and competence of
the successor.

Mr. Mark Joseph Rafal Kagawaran ng Filipinolohiya, Pylon: Pagmamapa Ng Kasaysaysang

Polytechnic University of the Pampanitikan Ng Politeknikong
Philippines, Manila Unibersidad Ng Pilipinas
Bagamat natitiyak na sa mga simulain ng PUP, bilang isang pamantasang kumakanlong ng mga mag-aaral na magiging
accountant, stenographer at clerk sa mga tanggapang-pampamahalaan, kumpanya at pagawaang itatayo at payayabungin ng mga
banyagang negosyante’t iilang mga mayayamang pamilya sa Pilipinas, na siyempre pa’y ginahasa’t ginagahasa ang lakas-
paggawa at likas na yaman ng bansa, maitutulay ito sa pamamahalang pang-edukasyon na bumabansot sa mga diwang mapanuri
at mapanlaban, na manapa pa’y bitbit ng mga larangang nasa Humanidades at Arte Liberal. Sa ganitong pagsipat, matitiyak na
hindi napayabong, kundi nga’y hindi naitanim, ang binhi ng panitikan sa mga unang dekada ng PUP. Malinaw na ang kasaysayang
pampanitikan ng PUP ay hindi nalalayo sa kasaysayan ng Pilipinas. At dahil ang lipunan ay nasasala sa kiskisan at tunggalian ng
mga uri at sa produksyon ng kanyang lakas-paggawa na sumasanib sa kulturang kanyang iinugan, obhektibong magagatungan nito
ang panitikang iluluwal ng PUP. Masasalamin ito sa mga pahayagan at aklat na malilikha ng mga manunulat na naka-ugat at
umuugat sa pamantasan. Mayroong tatlong matitingkad na panahon ang panitikan sa PUP: 1962 hanggang 1972, 1986 hanggang
1992 at 2012 hanggang kasalukuyan. Kapansin-pansin na ang mga yugtong ito ay nakasandig sa iisang pangunahing pangunahing
salik, ito ay ang pagkakaroon ng mga pangulo na sumusuporta sa mga programang may kinalaman sa sining at panitikan, kundi
man nangungunang tagapagsulong sa pagpapaunlad ng mga ito. Ang matingkad na katangian ng panitikan ng PUP ay ang
pagkakaroon nito ng temang panlipunan, o nasa tradisyong social-realism. Na maaaring sumahin bilang ‘urban poor literature’,
sang-ayon nga sa paglalagom ng kilalang batikang manunulat at guro rin sa PUP na si Jun Cruz Reyes. Dagdag pa na may
katangiang transgressive rin ang ilan sa mga akdang nailuluwal ng PUP tulad ng nailathalang ‘Mga Kuwento ng Supot sa Panahon
ng Kalibugan’. Sa ganitong mga pagkatuklas, malaking salik sa pagpapaunlad at pagpapayabong ng panitikan sa PUP ang kung
sino man ang pangulo na nanunungkulan dito. Kung ang pangulo ay walang interes sa sining at panitikan, malinaw na hindi ito
magsusulong, manapa’y hindi maglulunsad ng mga programa ukol sa sining at panitikan. Nangangahulugan ito na kung ninanais
ng komunidad ng PUP na magpatuloy ang nangyayaring mga pag-unlad sa sining at panitikan sa loob ng pamantasan, kailangang
magluklok sila ng isang pangulong may pagmamahal sa sining at panitikan. Gayundin, ang nangyayaring ‘cultural overhaul’ ay hindi
lamang nakasandig sa iisang tao o indibidwal. Ito ay nasa sama-sama ring pagkakaisa ng komunidad ng PUP mula sa mga
administrador hanggang sa mga guro patungo sa mga estudyante. Mainam na mapanatili ang nangyayaring ‘momentum’ sa
kasalukuyan upang higit pang maipakilala ang panitikan at sining ng PUP.

65
 Panel E5: Language Planning in the Philippines and Asia
Day 2 (May 10, 01:00-04:00)
Mr. Marvin Lobos Kagawaran ng Filipinolohiya, Intelektuwalisasyon ng Wikang Filipino:
Politeknikong Unibersidad ng Tugon Sa Neoliberal Na Pagpaplanong
Pilipinas, Manila Pangwika
Malaki papel na ginagampanan ng wika sa edukasyon. At sa pagdaan ng sistema ng edukasyon ng Pilipinas sa napakaraming
pagbabago bunsod ng mga umiiral na kondisyong pangekonomiya, pampolitika, at pangkultura ng bansa, dumaraan din sa
pagbabago ang wikang Filipino bilang wikang panturo alinsunod sa itinadhana ng Konstitusyong 1987 Art. XIV Sek. 6-9 at bilang
asignatura sa mas mataas na edukasyon. Noong 2013, inilabas ng Commission on Higher Education ang bagong General
Education Curriculum sa CHEd Memorandum Order (CMO) No. 20 series of 2013 kung saan tinanggal ang 6-9 yunit ng
asignaturang Filipino sa kolehiyo sa kadahilanang ituturo na ito sa Grade 11 at 12 ng Senior High School sa programang K-12, na
malinaw na isang atakeng neoliberal sa pagpaplanong pangwika at nagresulta sa pagbuwag sa mga kagawaran ng Filipino at
pagkawala ng trabaho ng guro sa Filipino. Sinundan ito ng sunod-sunod na pagkilos at dayalogo sa CHED ng Alyansa ng mga
Tagapagtanggol ng Wikang Filipino o Tanggol Wika mula sa pagkakatatag nito noong 2014. At noong June 19, 2017 sa sama-
samang pagkilos ng mga mag-aaral, guro, iskolar at konveynor mula PUP, UP, DLSU, PNU at UST ng Tanggol Wika sa CHED ay
inilabas ang CMO no. 57 s. 2017 na nagsasabing ibinabalik na ang 6-9 yunit ng asignaturang Filipino sa mga programang
HUSOCOM at NON-HUSOCOM. Sa kabila ng tagumpay na ito, hindi nilinaw ng bagong CMO kung ano-ano ang lalamanin ng
bagong asignaturang Filipino. Tumutok ang papel na ito sa naging tugon ng Kagawaran ng Filipinolohiya (KF) ng PUP sa neoliberal
na atakeng ito sa wikang Filipino sa pamamagitan ng pagbubuo ng 3 yunit na asignaturang "Intelektuwalisasyon ng Wikang
Filipino" na inilapat sa konseptong Filipinolohiya (Abadilla 2002) tungo sa pagiging makaagham, makamasa, at makabayang kurso.
Tatalakayin din sa papel na ito ang naging hakbang ng KF sa ugnayang-panloob ng unibersidad upang maigiit at mapanatili ang
asignaturang Filipino sa kolehiyo bilang opensa kontra neoliberalismo sa pagpaplanong pangwika.

Dr. David Michael San Filipino Department, De La Salle Tanggol Wika versus Tanggal Wika sa
Juan University, Manila Korte Suprema: Panimulang Pagsusuri
sa Mga Susing Argumento
Ang papel na ito ay panimulang paglalatag at pagsusuri sa mga argumento ng kampong Tanggol Wika (ang alyansang nanguna sa
pakikibaka laban sa pagpaslang ng Commission on Higher Education/CHED sa Filipino, Panitikan at Philippine Government and
Constitution subjects sa kolehiyo – at ng kampong "Tanggal Wika" (ang mga nasa likod ng pagbabawas ng mga asignatura sa
General Education Curriculum). Partikular na susuriin ang mga susing argumento sa petisyon at iba pang kaugnay na dokumentong
isinampa at isinumite ng Tanggol Wika sa Korte Suprema at sa sagot ng CHED sa mga ito. Sisipatin din ang inisyal na desisyon ng
Korte Suprema na inilabas noong Oktubre 2018, gayundin ang ilang bahagi ng motion for reconsideration na isinampa ng Tanggol
Wika noong Nobyembre 2018. Sa pangkalahatan, layunin ng papel na ito na makapag-ambag sa pagbubuo ng materyal panturo sa
paksang "Kasaysayan ng Wikang Pambansa," "Adbokasing Pangwika," at iba pang kaugnay na paksa.

Ms. Maria Isabel Social Science Unit, Philippine Pagbabago sa Patakaran ng Edukasyon
Aguilar Science High School-Main sa Pilipinas: Pagtawid mula sa Bilingual
Campus, Quezon City na Patakaran sa Edukasyon Patungo sa
Mother Tongue-Based Multilingual na
Edukasyon
Tatalakayin ng papel na ito ang pagbabago na naganap sa patakaran ng edukasyon sa Pilipinas – mula sa Bilingual na Patakaran
sa Edukasyon (BPE) patungo sa pagiging Mother Tongue-Based Multilingual na Edukasyon (MTB-MLE). Bago tumungo sa MTB-
MLE ay tatalakayin muna ang kaligiran ng BEP at susuriin ang epekto nito sa sistema ng edukasyon sa Pilipinas. Matapos ito ay
tatalakayin ang Institusyonalisasyon ng MTB-MLE at titingnan ang mga tunguhin nito para sa ‘pagpapaunlad’ ng bumabagsak na
kalidad ng edukasyon sa Pilipinas. Masasabi na hindi naging matagumpay ang BPE sa kabuuang hangarin nito na maging
mahusay ang mga Pilipino sa wikang Filipino at wikang Ingles at sa halip ay nagdulot pa ito ng kalituhan dahil nahahadlangan nito
ang pagbubuo ng mga Pilipino ng sariling pagkakakilanlan dahil sa pagtingin na mas nakakataas ang wikang Ingles kumpara sa
wikang Filipino. Bukod dito ay hindi rin napaunlad ng patakarang ito ang mga bernakular na wika dahil nakapokus lamang ito sa
paggamit ng Filipino at Ingles. Samantala, mapapansin naman na pinipilit punan sa kasalukuyan ng MTB-MLE ang mga
pagkukulang ng BPE. Kung sa BPE ay ipinakikilala agad sa mga bata ang dalawang wika na hindi pamilyar sa kanila, partikular na
sa mga lugar na hindi-Tagalog ang pangunahing wika, sa MTB-MLE naman ay binibigyan ng pagpapahalaga ang mga wikang
panrehiyon. Dahil dito ay mas nahihikayat ang mga bata na matuto at mahalin ang kanilang kinagisnang kultura at kinalaunan,
kapag naipakilala na sa kanila ang wikang Filipino bilang Pangalawang Wika ay mas maiuugnay na nila ang kanilang mga sarili
bilang mga Pilipino na tiyak ay magdudulot na ng pagmamahal nila sa bansa.

Ms. Margie Mae Basal; College of Graduate Studies and A Comparative Account of Multilingual
Ms.Genevie-Abi Teacher Education Research, Education Programs in Selected ASEAN
Calimbahin; & Ms. Philippine Normal University- Countries: Towards the Improvement of
Windy Rose Dela Rosa Manila Philippine Practice
Existing literature on the “Mother Tongue-Based Multilingual Education” (MTBMLE) in the Philippines shows a yet unaddressed
need in placing emphasis on balancing students’ competencies both in English and in their vernacular languages when it comes to
the program’s practice. Thus, this study seeks to compare multilingual education policies and programs of the Philippines with the
ones of selected ASEAN Countries, namely: Macau, Malaysia, and South Korea in order to shed light in improving the Philippines’
practice of MTBMLE. Document analysis on their programs was employed in the study. Through which, the ASEAN countries’
resolutions towards issues on their program practices were analyzed. In the analysis of data with the use of thematic analysis,
emergent themes and best practices were gathered with the objective of using these data in formulating implications, suggestions,
and recommendations for the improvement of Philippine practice. Findings show that each ASEAN country has different emergent
practices on balancing the study of Mother Tongue and English in the primary levels. These focus on upholding cultural
consciousness through the Mother tongue, while strengthening contextualized communicative competence through English. These
results imply that the Philippines needs further reinforcement on the evaluation of its current practices of MTBMLE. Such evaluation
and enhancement may consider integrating a shift similar to that of her neighboring ASEAN countries which emphasizes the need
for more contextualization in the country’s multilingual education practices. Applying localization in Philippine’s practice of MTBMLE
and English language teaching could furthermore bolster students’ cultural consciousness locally or nationally, while building their
communicative competence globally.

Dr. Marie Joy Banawa Department of Filipino & Other The Implementation of Mother Tongue
Languages, Mindanao State Based-Multilingual Education (MTB-
University-Iligan Institute of MLE) in the Island of Camiguin,
Technology, Iligan City Philippines
Republic Act 10533 other known as “Enhanced Basic Education Act of 2013” was enacted. The Act provides the K to 12 Basic
Education Program law, which covers Kindergarten and 12 years of basic education (six years of primary education, four years of
Junior High School, and two years of Senior High School to provide sufficient time for mastery of concepts and skills, develop
lifelong learners, and prepare graduates for tertiary education, middle-level skills development, employment, and entrepreneurship
(deped.gov.ph). To use the Mother Tongue (MT) as a form of language instruction from kindergarten until the third year of primary
school, is another major reform under the K-12 program. Philippines is known to be multi-ethnic, multi-lingual country thus
implementation of the MTB-MLE program is quite a challenge. It cannot be denied that teachers play a major role in the success of
the language policy. Their positive viewpoint towards the implementation of the MTB-MLE drastically affects the implementation. It
is for this reason that this study was being conducted to determine the perception of the teachers in the implementation of the MTB-
MLE. This study is a descriptive-qualitative type of research because it focused on the experiences and perception of teachers in

66
implementing the mother tongue based multilingual education in their schools. Descriptive in nature because it describes the
implementation of the said program. It records the feelings of the teachers as the direct implementers of the MTB-MLE
program.Based on the results of the study, MTB-MLE program is perceived to be an effective program. Teachers are ready as
implementers of the program because they had attended seminars and training related to this purpose. The non-availability of
instructional materials somehow brought hindrance to the implementation of MTB-MLE. In the case of the instructional materials it
should have been pilot/field tested. Department of Education (DepEd) should see to it that when a certain program will be
implemented, all kinds of support should be complete. Early preparation should have been instituted. Moreover, there were three
major problems met by the teachers: multilingual environment; insufficient instructional materials; and difficulty in translation.

Ms. Mae Lynn Mutia; & English Department, De La Salle Investigating Pupils’ Perspective on
Ms. Mary Jane Blanco University, Manila Mother Tongue-Based Multilingual
Education in the Philippines
The implementation of the Mother Tongue – Based Multilingual Language Education or MTB-MLE as a national policy in the
Philippines has raised practical concerns resulting to researches determining the perspectives of the stakeholders such as
administrators, teachers, and parents. However, there is little emphasis given to the pupils’ perspective on MTB – MLE being
implemented despite the fact that they are the receivers of such language policy; and knowing their views is a significant
contribution to the evaluation and assessment of the said language policy in education. In this vein, this study sought to investigate
the perspective of the grade 3 pupils from public and private schools in one of the school districts in Taguig on MTB – MLE.
Specifically, this study aimed to determine whether the stated objectives and outcomes of MTB – MLE reform were achieved. Using
survey questionnaire and focus group discussion among the pupils, the study was able to determine the pupils’ perspective on MTB
– MLE. The pupils’ perspective on MTB – MLE was validated through their teachers’ engagement in an answered individual semi –
structured interview. The results showed that pupils have positive perspective on MTB – MLE being implemented. Specifically, they
were able to understand the lessons and have active engagement in the classroom discussions since their mother tongue (Tagalog)
is the medium of instruction. In addition, Mother Tongue (Tagalog) is one of the learning subjects in their first three years in basic
education. Having a well-established L1 aids them in learning English as a second language. Hence, these findings revealed that
the stated objectives and outcomes of the MTB – MLE reform are being achieved in the Philippines. Further, this study suggests
that there should be a provision of localized instructional materials such as references and textbooks to support the mandated
objectives of MTB – MLE. Also, teachers should have trainings, seminars, and workshops about effective utilization of MTB – MLE’s
objectives in aiding second language acquisition.

Ms. Niña Faye Seva College of Education, University of Pagsusuri sa Kabisaan ng Paggamit ng
the Philippines Diliman, Quezon Mother Tongue Based Multilingual
City Education sa Alternative Learning
System program ng San Fernando,
Camarines Sur
Isa ang Alternative Learning System o ALS sa mga kaugnay na programa ng nonformal education ng Pilipinas na siyang tugon sa
malaking bilang ng school drop-outs ng bansa. Kaugnay nito, ipinatutupad din ang implementasyon ng Mother Tongue Based
Multilingual Education (MTB-MLE) bilang isang polisiya sa elementarya maging sa ALS programs. Tinatalakay sa papel na ito ang
mga karanasan ng mga guro sa pagpapatupad ng MTB-MLE program lalo na sa pedagohiya na angkop sa mga mag-aaral ng
nonformal education. Gayundin ay sinuri ang kabisaan at ambag ng programang ito gamit ang hermenyutika ng penomenon sa
pag-aanalisa ng gamit at tungkulin ng wika sa pagkatuto ng mga mag-aaral ng ALS. Nangalap ng datos sa pamamagitan ng
paggamit ng questionnaires at pakikipanayam sa mga mag-aaral at guro ng ALS sa San Fernando, Camarines Sur. Bilang
konklusyon, kinikilala ng papel na ito ang patuloy na hamon sa pagpapayabong ng mga wika ng bansa lalo na ang mga rehiyonal
na wika upang mapataas ang diskursong naaabot nito at upang magkaroon ng pagkilala ang mga mag-aaral sa potensiyal ng wika
na magamit sa larangang nais nilang tahakin. Napag-alaman din ang kakulangan sa sapat na kahandaan sa pagpapatupad ng
programa sa hanay ng mga guro at ng ahensiya na may tungkulin dito sapagkat karamihan ng mga learning materials ay nakasulat
pa rin sa mga wikang dominante sa bansa—ang Filipino at Ingles. Dahil dito, nagkakaroon ng hindi malinaw na ugnayan sa isa’t isa
ang mga konsepto mula sa wika na itinuturing na mother tongue patungo sa wikang Filipino o Ingles. Gayunpaman, lumalabas na
optimistiko pa rin ang mga mag-aaral na matuto sa kanilang unang wika sapagkat nananatili pa rin ito bilang wika ng kanilang
pamumuhay gayundin sa hanay ng mga guro na kumikilala sa mga kahalagahan ng kanilang unang wika sa pagtuturo at
kahalagahan ng paggamit nito sa iba’t ibang disiplina.

Mr. Alvin Ortiz; & Ms. Departmento ng Filipinolohiya, Bantang Dulot sa Wikang Filipino ng
Marianne Ortiz Polytechnic University of the Multilinggwalismo sa Panahon ng
Philippines, Manila Pederalismo: Isang Pagdalumat
Maraming pagkakataon na rin na pinilit ng mga iskolar at di-iskolar sa wika, loob man o sa labas ng bansa na suriin at ayusin kung
ano ang nararapat at makabubuting wika sa Pilipinas. Patunay rito ang pag-aaral ng mga Kastila, Amerikano at Hapon sa
pinakamabisang kasangkapan sa pakikipagtalastasan at pagkatuto ng mga Pilipino. Di man tiyak kung taus-puso o may tangka
para mapabuti ang kanilang pananakop sa bansa, nakatulong naman ito para matalunton ng mga Pilipino ang landas sa
pagkakaroon ng Wikang Pambansa. Bahagi ng pagtuklas na ito ang pagtataguyod ng mga Lehislador, Edukador, Politiko at mga
Samahang Pangwika sa kahalagahan ng katutubong wika para sa ganap na pagkatuto ng mga Pilipino (Constantino 2014). Bunga
nito napatunayan na ang pagiging multilinggwal ng Pilipinas ay isang bagay na hindi maaaring sagkaan dahil nakaugat sa wika ang
kultura at identidad ng mga Pilipino. Ayon nga kay Caviedes (2003) “Ang buhay at tagumpay ng isang bansa ay naka-ugat sa
pagsibol ng mga wika na sinasalita ng mga mamamayan nito”. Layon ng papel na ito ang makapaglahad ng persepsyon at datos sa
mga posibleng banta sa Wikang Filipino ng Multilinggwalismo sa panahong ang uri ng pamahalaan ay Pederalismo na isinusulong
at maaaring maisakatuparan ng administrasyong Duterte. Naghain ng mga paliwanag gamit ang mga kapwa papel at pananaliksik
na may kinalaman sa mga nasabing paksa. Pinilit rin sa papel na ito na makapanayam ang mga iskolar sa wika na nakasulat ng
mga usapin tungkol sa penomenon ng iba pang wika sa Pilipinas. Tinangkang ilahad ang kabilang bahagi ng mga patakarang
umiiral sa ating bansa upang kahit papaano’y mapangalagaan kung may banta man sa wikang pambansa. Maghahain ang may-
akda ng mga isyu na maaaring maging banta sa Wikang Pambansa kapag sumailalim na ito sa gobyernong Pederalismo.

Dr. Analyn Saavedra Filipino Department, Western Kasanayang Pasulat ng mga Mag-aaral
Mindanao State University, batay sa Kasarian at Unang Wika
Zamboanga City
Ang kwantitatibong pag-aaral na ito ay naglalayong alamin ang antas ng kasanayang pasulat ng mga mag-aaral batay sa kanilang
kasarian at unang wika. Saklaw din ng pag-aaral na ito ang pagtaya sa antas ng kasanayang pasulat ng mga mag-aaral sa ikaanim
na baitang ng isang paaralang pampubliko sa elementarya sa Lungsod Zamboanga naka-enrol sa taong panuruang 2013-2014.
Isinaalang-alang din sa pag-aaral na ito ang kasarian at unang wika ng mga kalahok bilang mga baryabol ng pag-aaral. Kabilang sa
unang wika ang Bisaya, Chavacano at Tausug na mga pangunahing wika sa lungsod Zamboanga. Gamit ang istandardisadong
instrumento na mga serye ng makukulay larawang sinipi mula sa English Expressways (Language), ang mga kalahok ay inatasang
sumulat ng isang salaysay ng kwento. Ito ay dumaan sa balidasyon at pilot testing. Gamit ang Kappa-Coefficient of Agreement,
lumabas na ang z value na 2.5 (tabulated value=2.576 ) ay nagpakita na ang mga valideytor ay may makabuluhang pagkakaisa sa
alpha .05.na may reliability na .86 gamit naman ang Cronbach alpha. Gamit ang isang validated na rubrik, ang pasulat na salaysay
ng mga kalahok ay tinaya ng tatlong ekspertong guro mula sa Kagawaran ng Filipino, WMSU. Ang mga kalahok sa pag-aaral na ito
ay binubuo ng tatlumpung (30) mag-aaral na pinili sa paraang lottery. Sa mga ito, labinlima (15) ang lalake at labinlima (15) rin ang
babae. Ayon sa mga datos, lumabas sa pag-aaral na may pangkalahatang antas na KATAMTAMAN ang mga kalahok sa kanilang
kasanayan sa pagsasalaysay subalit napag-alaman na mahina ang kanilang kakayahan sa pagbuo ng sa estruktura o kumbensyon
ng kanilang salaysay . Lumabas rin na ang kasarian ng mga kalahok ay walang makabuluhang pagkakaiba sa antas ng
kasanayang pasulat sapagkat ang 15 lalaki at 15 babaeng kalahok ay parehong KATAMTAMAN ang antas. Samantala, ang unang
wika ng mga kalahok ay hindi rin nakaiimpluwensya sa kanilang kasanayang pasulat. Ito’y nangangahulugang ang mga kalahok na
Chavacano, Bisaya at Tausug ay nasa parehong katamtamang antas. Subalit inirerekomenda pa rin na dumalo pa sa mga seminar
at palihan ang mga guro upang malinang ang kakayahan ng mga mag-aaral sa pagsulat ng tamang estruktura o kombensyon ng
67
isang komposisyon.

Mr. Leomar Requejo Kagawaran ng Filipinolohiya, Pagtataya sa Mungkahing Silabus na

Politeknikong Unibersidad ng Filipinolohiya at Pambansang
Pilipinas, Manila Industriyalisasyon bilang Isa sa mga
Asignaturang Filipino sa Kolehiyo
Mahalaga ang proseso ng pagsisinop ng sistema ng edukasyon sa mga karanasang ng bansa upang mai-angat ito sa antas ng
pagiging sistematiko at maka-agham. Bagay na kung susuriin sa kasalukuyang sistema ng edukasyon, agad na mababatid ang
kawalan ng pagpapahalaga sa karanasan at kamalayang makabansa ng mga asignatura, panuntunan at mga proyektong
ipinatutupad ng iba’t ibang institusyong pang-edukasyon. Sa mahabang panahon ng pag-iral ng isang sistema ng edukasyon na
ipinakilala ng Amerikano, hindi na maikakaila ang naging malaking epekto nito sa kabuuang kamalayan at pambansang
pagpapahalaga ng mga Pilipino. Mayaman ang bansang Pilipinas sa kultura, likas na yaman, lakas-paggawa at iba pang salik na
mahalaga sa pagkamit ng kaunlaran subalit hindi ito makamit dahil sa lisyang pagpapahalagang nabuo ng nabanggit na sistema ng
edukasyon. Pambansang Industriyalisasyon ang isa sa paaraan upang makamit ang pag-aangat ng kalagayan ng mga Pilipino. Ito
ay maaaring makamit sa serye ng mga hakbang at proyekto na tumatagos sa kultura, ekonomiya at pulitika. May malaking
pangangailangan sa isa o mga asignaturang magbibigay ng maayos na pagsisinop at pagpapalaga sa mga yaman at karanasan ng
bansa. Sinupin ang mga ito upang magkaroon ng sistema, balangkas, siyentipikong proseso at dokumentasyon. Mula sa isang
makabuluhang karanasan ng bansa tungo sa pagiging talino na gagabay sa paglikha ng mga pangangailangan ng lipunan na
bubuo sa hangad na pambansang kaunlaran. Ang Filipinolohiya bilang isang kaisipang angkop at lapat sa prosesong binabanggit
sa itaas ang magiging salalayan ng pag-unawa at pagproseso sa iba’t ibang karanasan at konseptong Filipino. Layunin ng pag-
aaral na ito na magmungkahi ng isang asignatura na makapagkikintal ng makabansang pagpapahalaga sa pamamagitan ng
pagkilala at pagproseso sa mga karanasan, kaalaman at kayamanang bayan ng bansang Pilipinas na tumatagos kultura,
ekonomiya at pulitika. Nagnanais na sagutin ng pag-aaral ang mga sumusunod na suliranin: (1) Ano-ano ang mungkahing
lalamanin ng Filipinolohiya at Pambansang Industriyalisasyon bilang isang mungkahing asignatura sa Filipino sa kolehiyo? (2)
Paano nakatutugon ang Filipinolohiya at Pambansang Industriyalisasyon bilang isang mungkahing asignaturang Filipino sa kolehiyo
sa konseptong Filipinolohiya? (a) Makamasa (b) Siyentipiko (c) Makabayan at (3) Paano nakatutugon ang Filipinolohiya at
Pambansang Industriyalisasyon bilang isang mungkahing asignaturang Filipino sa kolehiyo sa tunguhin at pamantayang kaloob ng
CHED? (a) Kahusayang Intelektuwal (b) Responsibilidad sa Sarili at Lipunan (c) Praktikal na Kakayaha.

Panel E6: Children and Youth

Day 2 (May 10, 01:00-04:00)
Mr. John Dio Michael College of Arts and Sciences, Masayang maging Masaya: Isang
Alibangbang; Ms. Manila Tytana Colleges, Pasay Hermeneutikang Pagsusuri sa Konsepto
Crystal Faith Abarre; City ng Saya sa Piling Kuwentong Pambata
Ms. Ma. Florabel
Arroco; & Mr. Christian
Ariel Silvela
Pinapalibutan ng mga temang maiuugnay sa kaligayahan at pagbibigay-aliw ang mga kuwentong pambata bilang pagtupad sa
layunin ng uri ng panitikang ito. Kung kaya't pinapalagay ng mga mananaliksik na nagtataglay ng mga "konsepto ng saya" ang mga
kuwentong pambata dahil sa karaniwang pagtatapos nito sa isang kasiya-siyang sitwasyon at sa paghalili nito sa paghahanap ng
kasiyahan na kaakibat sa katangian ng isang bata. Gamit ang teoryang hermeneutika ni Ricoeur, nabuo ang iilang mga konsepto
ng saya mula sa apat na akdang binibigyang-tutok dito: “Ang Sundalong Patpat” ni Virgilio S. Almario, “Ang Nawawalang Prinsesa”
ni Joseph Yap, “Nemo: Ang Batang Papel” ni Rene O. Villanueva, at “Haluhalo Espesyal” ni Yvette Ferreol. Sa pagtatangkang suriin
ang mga akda, lumabas sa pag-aaral na nabubuo ang konsepto ng saya sa pamamagitan ng (1) pagtupad sa tungkulin; (2)
paglabas sa kinasanayang espasyo; (3) pagiging malaya sa mga kahirapang nararanasan sa pang-araw-araw na buhay; at (4)
pagtanggap ng atensyon sa mga bagay o taong nakapagbibigay ng saya sa indibidwal.

Ms. Sheena Mae Lubrio Department of Liberal Arts and Unveiling the Baybayanon Psyche:
Behavioral Sciences, Visayas Collecting Cebuano Nursery Rhymes
State University, Baybay City
One untapped fragment of the Philippine folklore is the nursery rhyme. In fact, there is no fixed category under which to place
nursery rhymes. This may have been the reason for not having many comprehensive studies on this genre and for the exclusion of
nursery rhymes in academic discourse. Specifically, in the Cebuano regions, there is almost none in the body of research on
Cebuano folk literature that focuses on collecting and analyzing Cebuano nursery rhymes. Hence, this study is generally a response
to the call to preserve, revive, and teach Filipino nursery rhymes. Particularly, the study addresses the need to characterize the
Cebuano nursery rhymes of the Baybayanons based on the characteristics of traditional literature and to unveil the Baybayanon
collective psyche through the nursery rhymes that the people of Baybay sing and/or recite. Ethnoliteracy method with interviews and
personal observations were employed to provide justifications to the results and analyses of the data gathered. The nursery rhymes
collected were translated into English and verified or edited by an expert. These were then categorized, characterized, and
analyzed for themes and archetypes to come up with major categories to reveal the collective psyche of the Baybayanons. Some of
the nursery rhymes collected were also taught to a group of pre-elementary pupils. Moreover, the pupils were allowed to respond to
the rhymes through graphic arts. The results of the study indicate that the Cebuano nursery rhymes of the Baybayanons come in
various types and forms that sometimes overlap with each other. Structurally, these various Cebuano nursery rhymes exhibit the
different literary elements and styles found in traditional literature and, therefore, qualify them to become legitimate forms of
Philippine folklore. The rhymes also revealed that the collective psyche of the Baybayanons is diverse in nature, one that is ever-
growing as the people continue to adapt, enjoy, and share these nursery rhymes with each other. The researcher calls for more
comprehensive studies on nursery rhymes and the inclusion of these folklore forms in academic discourse and instruction.

Ms. Regina Riyal Graduate Studies, Philippine Case Study: Accounts of Philosophy in
Rafael Normal University, Manila Young People by a Pre School Teacher
Philosophy is now making its way into the classrooms of the younger generation. Philosophy for Children aims to enhance
reasoning skills and decision making to become aware of the different situations one might face. The principle is for young children
to be familiar with rational yet reflective thinking in order to become reasonable while still being in touch with their own values before
making conclusions. P4C aims, as claimed by Bolanos, to Narrowing the Gap between Theory and Practice in order to nurture a
community of inquirers. Though, it has been introduced in the Philippines in 1996, majority of teachers and even philosophers in the
country are still doubtful about this. This paper, therefore, shows evidences that may support the idea of philosophy coming
naturally in young children. It shows the different teacher-student encounters of curiosity, creativity, innovation and reflections by
young people. The accounts are documented by the children’ teacher/tutor at the time, Regina Rafael under the supervision of
philosopher Rodrigo Abenes.

Mr. Jay Escalera; & Ms. Curriculum and Instruction, Treasure and Pressure of Becoming
Mena Dimaculangan Philippine Normal University, Honor Students
Manila
This paper focuses on the different facets of honor students including their motives, joys, and struggles in maintaining a good set of
grades. The purpose of this study is to discover the stories of students who excel academically through examining their personal
accounts. With the bulk of study directed towards struggling learners, this paper, through phenomenological approach contends that
students who excel in their class have their own struggles in vying for academic excellence and recognition. More than simply
gearing towards Maslow’s Hierarchy of Needs as personal motivations, there is a deeper story behind aspiring for grade of 90
percent and above. Apparently, society plays major impact on harnessing students with academic excellence. This paper uses
qualitative approach basically through interviews and focus group discussions with the purposively chosen sample. Honor students
68
deem academic excellence important because it symbolizes the prize of their exerted efforts in complying with the demanding
academic requirements of the K-12 program. By and large, the main motives of students to excel academically are their family,
financial standing, and ambitions. Academically excellent students take pride in having academic recognitions because it gives them
sense of self-satisfaction, pride of their parents, and sometimes, tangible rewards. However, becoming honor students means living
by the expectations of the society including their family and teachers. Having a sudden decrease of grades gives honor students
pressure that causes them stress. The grade of 90 for honor students may mean both excellence and standard yet, it does not
signify nor measure intelligence. Also, students need understanding when they face failure especially when they are pulled out from
classes for academic competitions representing the school. Being honor students does not also mean being safe from bullying from
their classmates.

Mr. Anthony Santos Filipino Department, De La Salle Sipat-Lirip sa Pagkamalikhain sa Pagbuo

University Dasmariñas, ng mga Bagong Sibol na Wikang
Dasmariñas City Lumalaganap sa Online Games batay sa
Kasarian
Ang Online Games ay ang mga laro o libangan sa computer network na tanyag o popular sa mga kabataan hindi lamang sa
Pilipinas kundi pati na rin sa buong mundo na palaging gumagamit ng internet. Sa paglipas ng panahon mas na debelop ito sa
pamamagitan ng electronic communication network na kung saan ay nag-ugnay sa pasilidad ng kompyuter sa buong mundo. Sa
kasalukuyan, mas patok ngayon ang tinatawag na Massively Multiplayer Online Games (MMOG) na larong nilalahukan ng
maraming mga manlalaro na maaaring wala o ginagamitan naman ng broadband internet access na may iba’t ibang estilo ng
massively mutiplayer na laro tulad ng role-playing game, real time strategy, first person shooter at online social games. Ang pag-
aaral na ito ay naglalayong malaman ang rehistro ng salitang ginagamit ng mga online gamers sa mundo ng online gaming.
Pinatutunayan nito ang buhay at dinamikong kalagayan ng wikang Filipino. Ang mga salitang ito ay nagagamit sa iba’t ibang paraan
habang naglalaro at dulot na rin ng pagiging malikhain ng mga tao sa pagbuo ng mga salita. Lalo na’t ang karamihan ngayon ay
nahuhumaling sa mga laro online. Layunin rin ng pananaliksik na malaman ang kaibahan ng pagiging malikhain sa pagbuo ng mga
bagong sibol na salita sa online games batay sa kasarian. Sasagutin ng pananaliksik na ito kung mayroon bang malaking kaibahan
ang mga lalaki at babae sa kakayahang makalikha ng mga bagong salita. Ang pag-aaral ay ginamitan ng Kwantitatibong
Pananaliksik at sa anyong deskriptibo. Ang mga nagsilibing kalahok ng pag-aaral ay mga online gamers na natagpuan sa mga
computer shops sa Bacoor, Cavite na nasa mga edad 16-20. Binubuo ito ng limampung mga kalahok – 25 babae at 25 lalaki na
pinili sa paraang Purposive Sampling. Mayroong pantay na bilang ang lalaki at babae na may dalawampu’t lima (50%) sapagkat ito
ang kailangan sa pagtutuos ng Chi-Square at maiwasan ang bias na resulta.Ang bilang ng mga kalahok ay limampu (50).
Nakapagtala ang mga mananaliksik ng limampu’t apat (54) na bilang ng mga salitang na nagmula sa 50 kalahok ng pag-aaral na
mga online gamers na ang bawat salita ay binigyang kahulugan din ng mga manlalaro na sinaliksik din ng mga mananaliksik kung
ito ay totoo o tama. Tunay ngang buhay at dinamiko ang rehistro ng wika sa mundo ng online games. Napatunayan ng pananaliksik
na ang pangkat ng mga babae at lalaki ay kapwa malikhain sa pagbuo ng mga salitang ginagamit sa online games. Ang kanilang
pakikipag-interaksyon at layuning makisalamuha sa mga nakakasama sa laro ang nagiging dahilan upang masangkot ang
paggamit ng wika.

Dr. Nina Zamora College of Graduate Studies and Usapang Bullying sa Wikang Filipino
Teacher Education Research,
Philippine Normal University,
Manila
Negro, pango, pangit at iba pang salitang madalas na kapintasan ng isang tao. Bahagi na ng isang napakalaking isyu sa
kasalukuyan. Noon ay tampulan lamang ng biruan, katatawanan at minsan at kantyawan ngunit ngayon ay bahagi na ng salitang “
BULLYING.” Maraming platapormang maaring paggamitan nandiyan ang karaniwang pag-uusap, huntahan , at sa kasalukuyan ay
ang social media. Sino nga ba ang hindi natukso, naasar, naging tampulan ng usapan ng mga indibidwal at grupo ng mga tao.
Likas nga yata ang kantyawan at ilang mga biruan na bahagi ng huntahan ng mga Pilipino. Masasabi ba itong bahagi ng “
bullying”? Isa sa mga pinakakritikal na pinag-uusapan sa kasalukuyan ay ang “ bullying.” Ito ay kaugnay na rin sa Republic Act
10627 or Anti-Bullying Act of 2013, na kung saan ay batas upang maiwasan ang ganitong mga pangyayari. Hindi lamang pisikal ito
nangyayari kundi sa larangan pa rin ng paggamit ng wika kung kaya’t ang pag-aaral na ito ay naglalayong masagot ang mga
tanong na : Ano-anong mga salita sa Filipino ang maituturing na bahagi ng “ bullying” ? ano ang implikasyon ng paggamit ng
wikang Filipino upang magkaroon ng malaking impak ito? Ang pananaliksik ay umaagpaw sa dalawang pangunahing bagay ang
mga salitang kalimitang ginagamit sa Filipino upang maituring na ito ay pam-bubully. Nais ring tugunan ng pag-aaral ang sidhi ng
paggamit ng wika upang makita ang lubos na impak nito sa mismong na-bully. Isang deskriptibong pang-aaral ang pananaliksik na
ito na kung saan ay masasalamin ang mga salitang kalimitang ginagamit sa pam-bubully at ang implikasyon ng wikang Filipino sa
larangan ng “bullying.” Natuklasan ng pag-aaral ang implikasyon ng paggamit ng sariling wika upang makita ang kasidhian ng
mismong mga kaso ng bullying. Isang malaking mungkahi ng pag-aaral ang pagsipat at pag-aanalisa ng mga salitang hindi hayag
na kadalasang bahagi na rin pala ng lumalalang usapin ng bullying.

Ms. Elizabeth Gonzaga Filipino Department, Benigno Perceived Influence of Absentee

"Ninoy" S. Aquino High School, Parenting on Students' Attitude Towards
Makati City their Studies: Basis of a Proposed
Guidance Intervention Program
The purpose of the study was to determine the perceived influence of absentee parenting on students’ attitude towards their
studies. The study determined the students’ level of emotional intelligence and the students’ level of academic performance,
students’ perceived influence of absentee parenting towards their studies, verified the significant relationship between perceived
influence of absentee parenting on students’ attitude towards theirs studies and students’ emotional intelligence and academic
performance. The study used descriptive correlational design. The researcher used the purposive sampling method in choosing the
student-respondents of this study, while focus group discussion was used in choosing teachers and parents’ respondents for
interview, discussion and brainstorming. Instruments for data gathering were questionnaires and interviews. Pearson Product-
Moment Coefficient of Correlation was used to determine the relationship between perceived influence of absentee parenting on
students’ attitude towards their studies with student's emotional intelligence and students’ academic performance. Findings of the
study revealed that students at age 14 garnered the highest population which means that there are more number of students with
absentee parents. Academic performance of student-respondents GWA based on the first and second period showed satisfactory
rating. The study further revealed that there is a significant relationship between perceived influence of absentee parents on
students’ attitude towards their studies and their emotional intelligence while there is no significant relationship between perceived
influence of absentee parenting on students’ attitude towards their studies and their academic performance. The study recommends
that the school administrator should support the guidance center in the implementation of the guidance intervention program for
students with absentee parents. It also encourages teachers to carefully handle students with absentee parents. Future researcher
should conduct similar study using other group of respondents and could also use the survey instrument of this study. To validate
the findings of this study, the researcher recommends to the Department of Education to adopt the proposed program as
intervention for students with absentee parents.

Mr. Marco Javier Senior High School Department, Danas ng mga Batang
Benigno Ninoy Aquino High Magsasampaguita sa Simbahan ng San
School, Makati City Roque Pateros
Ang paglobo ng mga batang manggagawa sa Pilipinas ay indikasyon ng paglala ng kahirapan sa ating bansa. Sa murang edad ay
naoobliga na silang magbanat ng buto upang kumita ng kakarampot na pera na pangtustos sa pangangailangan ng kanilang
pamilya. Ayon sa Child and Youth Welfare Code of the Philippines (Presidential Decree No. 603), ang mga bata ay ang mga nasa
gulang na 17 pababa. Ang mga ito ang nasasakupan ng iba’t ibang batas patungkol sa mga bata. Sila rin ay tinatawag na mga
“menor de edad”. Ang mga bata ay mayroong iba’t ibang karapatan na nakasaad sa United Nations International Children’s Fund
(UNICEF). Ngunit hindi lahat ng mga bata ay nakakamit ang lahat ng mga karapatang nabanggit dahil sa kahirapan. Kaya naman,
ang pag-aaral na ito tumuturol sa mga layuning malaman ang tunay na kalagayan ng mga batang magsasampaguita sa simbahan
69
ng Pateros, kung ano ang trabaho ng kanilang mga magulang, kung bakit sa murang edad ay kinailangan na nilang magtrabaho,
paano sila napasok sa pagtitinda ng sampaguita at panghuli paano nila naisasagawa ng pagiging bata sa kabila ng maagang
pagtatrabaho. Sa pagtamo ng mga sumusunod na layunin ay ginamit ang konsepto ng Mayopiko bilang lente sa pagsipat sa mga
danas ng mga batang magsasampaguita. Ginamit ito bilang isang konsepto sa pagdalumat sa buhay ng mga batang
magsasampaguita upang malaman ang kalagayang panlipunan ng mga batang mangagawa sa malapitang lente.

Mr. Ryan Bautista Departamento ng Araling Factors of Teenage Pregnancy Among

Panlipunan Department, Cauayan High School Students: A Basis for
City National High School- Developing Module in Teaching
Marabulig Extension, Cauayan Contemporary Issues in the Society
City
Teenage pregnancy has become the defining issue of today’s young Filipino generation. This condition predisposes them to
pregnancy risk. Knowledge on pregnancy related complications and prevention techniques through instruction are deemed
necessary in promoting good health behavior among adolescents. The study examined the relationship between the identified
factors of teenage pregnancy and teenage pregnancy cases. Participants were 30 teenage mothers who belong to 12-19 age range
from the four high schools of Cauayan City, Isabela who were purposively identified. Mixed Method of Research was employed and
data were gathered through a modified questionnaire and unstructured interview guide. Responses were recorded using a voice
recorder by the researcher and were treated using statistical frequency and percentage table, weighted mean and cross tabs.
Result showed that teenage pregnancy is common among students in urban and rural community, alcohol drinks and other
substances trigger teenagers’ sexual desires, teenage mothers and their husband were assisted by their parents in coping with their
condition through financial and moral support. The study concluded that there is significant relationship between the factors of
teenage pregnancy and teenage pregnancy cases. The study then recommends that parents, community leaders and teachers
most especially A.P. teachers must guide teenagers as they grow in order to prevent teenage pregnancy, direct their lives and help
them to cope with early pregnancy condition.

Mr. Christopher Bryan Filipino Department, De La Salle Ang Kritisismo sa Halakhak ng Milenyal:
Concha; & Ms. Mariz University, Manila Isang Pagsipat sa Seryeng Kung
Autor Puwede Lang (KPL) ng Facebook page
na VinCentiments Gamit ang Lente ng
Pantawang Pananaw
Ang Facebook page na VinCentiments ang nasa likod ng mga viral short film tulad ng Kung Pwede Lang (KPL) na tungkol sa
hinaing ng isang estudyante sa kanyang guro na umani na ng 15 milyong views. Kalimitang tinatalakay ng VinCentiments ang mga
isyung panlipunan sa nakatatawang paraan. Pinangungunahan ito ng manunulat at direktor na si Daryl Yap katuwang ang
cinematographer na si Vincent Asis. Bahagi rin ng kanilang produksyon ang mga aktor mula sa teatrong pangkat na SAWAKAS (Sa
Amin Wagi Ang Kultura at Sining) na pawang nasa edad 20-37. Pumapasok ang gulang na ito sa henerasyon ng Milenyal batay sa
naging pag-aaral ng Pew Research Center noong nakaraang taon. Tipikal na naikakahon ang milenyal sa negatibong persepsyon
lalo na sa mga nakatatanda. Isa ang kawalan ng malinaw na pagkakaiba ng Milenyal at Generation Z sa masasabing rason dito. Sa
ganitong diwa, nilalayon ng papel na ito na lalong makilala ang Milenyal sa pamamagitan ng pagsipat sa kanilang sosyo-politikal na
pananaw at/o tindig pagdating sa mga isyung panlipunan. Ginamit bilang teksto ng pag-aaral ang seryeng Kung Puwede Lang
(KPL). Ang KPL ay isang serye na nilikha ng VinCentiments upang ipakita ang mga opinion at/o saloobin ng isang partikular na
sektor ng ating lipunan katulad ng kaguruan at mga empleyado. Nilimitahan lamang ng papel ang pagsusuri sa mga episode ng
KPL mula Hunyo hanggang Disyembre 2018: (a) KPL; (b) Resbak Kakak ni Mam; (c) BOSSABOS; (d) HAGGUARD; (e) No
Rebound Philippines, at; (f) The OFW Rant. Gamit ang Pantawang Pananaw ni Rhoderick Nuncio, sinipat ng papel ang ideolohiya
at kritisismong ipinakikita ng mga sinuring episode ukol sa mga isyung panlipunan.

Panel E7: Teaching Science and Mathematics

Day 2 (May 10, 01:00-04:00)
Ms. Hazel Jhoy Del College of Science, Technological Effecting Change in Students'
Mundo University of the Philippines, Mathematics Achievement and Critical
Manila Thinking Skills via Mathematical
Investigation (Mat In)
The purpose of this study is to determine the effects of Mathematical Investigation (MatIn) as a teaching strategy on the
achievement and critical thinking skills of the students in mathematics. It utilized the single group pretest-posttest pre-experimental
design with one intact class of 54 grade eight students in Muntinlupa National High School–NHA Annex. The study was conducted
during the fourth quarter of school year 2016 - 2017. Specifically, it attempted to answer the following questions: (1) What is the
students’ mathematics achievement before and after their exposure to MatIn strategy? (2) What is the students’ level of critical
thinking before and after their exposure to MatIn strategy? (3) Is there a difference in the students’ mathematics achievement before
and after their exposure to MatIn strategy? (4) Is there a difference in the students’ level of critical thinking before and after their
exposure to MatIn strategy? (5) What is the performance of the students in the MatIn activities? (6) What are the students’
experiences on the use of MatIn strategy? The instruments used in this study were the researcher-made Mathematics Achievement
test (MAT) for pretest and posttest, researcher-made Lesson Guides, the Critical Thinking Test (CTT) and Rubrics adapted from
Belecina (2005), Classroom Observation Guide, an open-ended Experiences Survey Questionnaire, researcher-made MatIn
Activities and Mat In rubrics adapted from Nivera (2008). After teaching triangle inequalities with the use of MatIn, the posttest mean
increased. The mean gain score in the MAT is 21.13, while the CTT is 25.89. The three cognitive domains, content, application and
procedural were improved after students’ exposure to MatIn. The students’ critical thinking skills levels were also improved. There is
a significant difference between the pretest and posttest mean score in the mathematics achievement and critical thinking skills of
the students. The computed t–value is 34.784 and the p-value is less than the level of significance set for the study (p<0.05) in the
MAT. The result revealed that the students have significant higher posttest scores in MAT after their exposure to MatIn. The
computed t – value is 15.98 and the p - value is less than the level of significance set for the study (p<0.05) in the CTT. The result
showed that the students have significant higher posttest scores in CTT after their exposure to MatIn. The students’ group
performance in the MatIn activities were scored using three indicators in the MatIn rubrics, foundational knowledge, investigative
process, and communication. The result showed that the five groups performed better in foundational knowledge. And three groups
performed least on communication. While, two groups performed least on investigative process. The students felt happy,
challenged, were pressured, found MatIn hard, and excited in doing the MatIn activities. According to the students, MatIn enabled
them to better understand the lessons and helped them to easily recall the topic. This indicates that using MatIn gave positive
experiences in the learning of the students. The study concluded that MatIn strategy tends to enhance the mathematics
achievement and critical thinking skills of the students.

Mr. Jeffrey Del Mundo College of Science, Technological Improving Mathematics Achievement of
University of the Philippines, Students with Varied Social Skills
Manila through Team-Pair-Solo Strategy (TPSS)
The study aimed to determine the effect of Team-Pair-Solo Strategy (TPSS) as a teaching strategy on the mathematics
achievement of students with varied social skills. Specifically, it sought to answer the following questions: (1) What is the level of
social skills of the students? (2) What is the mathematics achievement of the students before and after their exposure to Team-Pair-
Solo Strategy? (3) Is there a difference in the mathematics achievement of the students before and after their exposure to Team-
Pair-Solo Strategy? (4) Is there a difference in the mathematics achievement of the students across social skills after using Team-
Pair-Solo Strategy? (5)What is the performance of the students in the TPSS activities? (6) What are the students’ experiences on
the use of Team-Pair-Solo Strategy? It utilized the single group pretest – posttest pre – experimental design. Through convenience
sampling, one intact class consisting of 32 second year Bachelor of Arts in International Studies (BAIS) students who were enrolled
at the San Beda College Alabang during the second semester of SY 2016 – 2017 was involved in the study. Seven instruments

70
were used namely, the Mathematics Achievement Test (MAT), Social Skills Rating Scale (SSRS), TPSS Lesson Guides, TPSS
Activities, Students’ Experience Survey (SES), Interview Guide, and Classroom Observation Guide (COG). The result of the study
revealed that the sample class was composed of three different levels of social skills based on the SSRS and these are high,
moderate, and low. The pretest mean of the students in the MAT is 11.81 and 23.13 in the posttest. The result of paired t-test at
0.05 level of significance revealed that there is a significant difference between the pretest and posttest scores of the students. This
indicates that the students had better scores after they were exposed to TPSS. One-way Analysis of Variance (ANOVA) was used
to determine the significant difference in the achievement of students in the posttest after their exposure to TPSS across social
skills. Since the F-ratio is significant, a test of multiple comparisons was done specifically Tukey’s Honestly Significant Difference
(HSD). The post Hoc Test was used to determine the multiple comparisons of the dependent variable, math achievement, across
different levels of social skills after the treatment. The data results of Tukey’s HSD revealed that there is a significant difference
between the mathematics achievement of students with high level of social skills and students with low level of social skills. The
students who have high social skills outperformed those who have low social skills. The result of the survey on students’
experiences on the use of TPSS revealed that the students benefited positively in learning mathematics. Therefore, using TPSS as
a teaching strategy tends to encourage students to engage in mathematics learning and helped them improve their achievement in
mathematics.

Mr. Ryan Vivar Mathematics Department, Laguna Collaborative Teaching Approach in

Northwestern College, Muntinlupa Teaching Problem Solving in
City Mathematics
Mathematics instruction is a complex process of providing opportunities for students to engage actively in classroom activities to
maximize acquisition of mathematical concepts, knowledge and skills. The aim of every educational institution is the quality
education and to produce lifelong learners and globally competitive students and can pass on the international standard of
education. The heart of learning mathematics is thru problem solving. It stressed the importance of problem solving in the
instructional programs from kindergarten to grade 12 as follows: to build new mathematical knowledge through problem solving, to
solve problems not only in mathematics class but also in other context, apply and adapt a variety of appropriate strategies to solve
problems, and, to monitor and reflect on the process of mathematical problem solving. Various methods have been developed to
improve teaching-learning process in Mathematics. as a teacher-researcher, who primary involved in teaching-learning process of
the students came up with teaching approach like Collaborative Teaching Approach in Problem Solving Mathematics using different
strategies such as Reciprocal Teaching, Think-Aloud Pair Problem Solving and Group Grid. The researcher used the one group
pre-test-post-test experimental design of research. The effects of the treatment in this method are judged by the difference between
the pre-test and post-test scores. However, no comparison with a control group is provided. The researcher used the
aforementioned design to find out the effectiveness of the collaborative teaching approach in teaching problem solving in
Mathematics. The students performed better in mathematics after their exposure to CTA. And there is a significant difference in the
mathematics achievement of the students before and after their exposure to Collaborative Teaching Approach (CTA). Based on the
findings of the study, there is 8.58 and 8.3 increment after the mean in pre-test and post test and make more scattered after the
intervention form 1.25 to 1.47 and 1.23 to .45 in standard deviation for Permutation and Combination topic, respectively. In the t-test
value of -49.620 and level of significant at 0.0000, the researcher accepts the alternative hypothesis. The conclusions of this study
are Collaborative Teaching Approach help to improve the scores of the students in achievement test on the Permutation,
Combination and Probability and there is a significant difference between the pre-test and post-test mean scores of the students in
the achievement test. The mathematics achievement of the students significantly improved after using Collaborative Teaching
Approach (CTA) in mathematics instruction using the different strategies such as Reciprocal Teaching, Think-Aloud Pair Problem
Solving and Group Grid.

Ms. Mirasol Gabaran Mathematics Department, Phenomenological Study of Teachers'

Philippine Normal University, Experiences in Teaching Mathematics:
Manila Basis for the Inputs of Management Plan
for Grade 7 Junior High School
Mathematics Teachers
The study looked into the lived experiences of eleven Grade-7 public school Mathematics teachers as a basis for the inputs of
management plan for Grade 7 JHS Mathematics teachers. With all the trainings provided to teachers, still there is a low
performance of students in Mathematics as seen in the National Achievement Test. Looking into the lived experiences of teachers
in teaching Mathematics focusing on the curriculum and content, types of learners, the learning materials they are using,
pedagogies and teaching strategies, time frame and the type of trainings and workshops attended will further serve as a basis of the
target inputs. A top-down approach of management is the usual practice in the Philippine educational system where administrators
pass big ideas to the teachers and let them implement this to get to the vision without even knowing the specifics of the work at the
bottom while it is the bottom-up strategy that generates the energy and commitment necessary to make change happen and then to
make it stick, thus using the bottom-up approach is one way to look into the needs then preparing the plan to provide solutions to
what are needed. The researcher used the qualitative phenomenological approach for the study in the form of interviews and focus
group discussions and purposive sampling was utilized in the selection of the participants of the study. Data were collected through
in depth-interviews and focus group discussion. Analysis of data was through horizonalizing and finding themes, descriptions and
deriving meanings and essences, Two themes were constructed- eternal to the classroom themes which involve mathematical
content and curriculum, teaching strategies, time frame, and the types of learners and external to the classroom themes which
includes learning resources, trainings and other professional development. The study implies that there should be needs analysis by
using the bottom-up approach of management so that the management plan and other professional developments that will be
provided for the teachers will cater these determined needs, thus improved and effective teaching - learning process will take place.

Mr. Jerson Jolo Senior High School Mathematics, Mathtulungan Para Mathtuto and the
Castañas National High School, Performance of Grade 11 Students in
Sariaya, Quezon General Mathematics
This study investigated the implication of Mathtulungan para Mathtuto in the performance of Grade 11 students in General
Mathematics. General Mathematics is one of the core subjects given to senior high school students in the K-12 Basic Education
Curriculum, which contains Functions and Their Graphs, Basic Business Mathematics and Logic. Some of the topics included in the
subject are new to students and they lack the prior knowledge to gain mastery of the competencies included, hence, students
encounter difficulties in studying the subject thus, affecting their mathematical performance. Experimental method of research was
used in this study wherein two groups from Grade 11 students of Castañas National High School enrolled in General Mathematics
were pretested through a validated teacher made test. Then, one of these groups received an intervention which is Mathtulungan
para Mathtuto. After the intervention the groups were post tested. Statistical tool such as simple mean, dependent t- test and
independent t – test were utilized to analyze and interpret the result of the study. The findings revealed that the performance level
of Grade 11 students yielded a Mean of 22. 8 for sole group and 31.9 for buddy group in the posttest. The study also showed that
the t – stat value is higher that t – critical value which means there is a significant difference between the mean of the posttest of the
sole group and the buddy group. Since the mean of the buddy group is higher, the use of Mathtulungan para Mathtuto can
definitely improve the performance of Grade 11 students in General Mathematics. The buddy group performed well compared to the
sole group. There is a significant difference between the mean of the pre-test and post-test of the buddy group, and between the
mean of the post-test of the buddy and sole group. The use of MATHTULUNGAN PARA MATHTUTO intervention program can
definitely improve the academic performance of Grade 11 students in General Mathematics This action research paved way to the
use of Mathtulungan para Mathtuto as intervention to address the difficulties of Grade 11 students in General Mathematics.

Ms. Mary Grace Mathematics Department, De La Mathemind Map: Improving Problem

Escueta; & Ms. Karen Salle University, Manila; Solving Skills of Low Performing
Joy Dimaculangan Mathematics Department, Students
Philippine Normal University,

71
 Manila
The Conceptual Framework of Mathematics Education in K-12, shows that the main goal of the updated curriculum is to strengthen
and focus on problem solving and critical thinking skills of the students. These two goals are to be achieved with organized and
rigorous curriculum content, a well-defined set of high-level skills and processes, and appropriate tools. However, students were
having difficulties in solving problems. The purpose of this research is to improve the problem solving skills of low performing
students in Mathematics 9. The study employed a descriptive-correlation method with twenty (20) low performing students of Grade
Nine (9) in Padre Garcia National High School. Purposive sampling techniques were utilized to arrive at the desired number of
subjects. The respondents of the study were identified based on the following criteria: a) they are identified by their Mathematics
teacher as low performing, b) they got poor result of their first periodical test , and c) they are willing to improve their problem
solving skills in mathematics. It was conducted for one grading period. This study tried to explain the students’ problem-solving
process and determined their problem-solving achievement using the correlation method. The data were obtained from the
administered pre/post tests, survey method and semi-structured interviews. Findings of the study showed that students’ problem-
solving skills were improved after the utilization of mathematics mind maps. Also, the results indicated that mathematics mind maps
have a significant effect on students’ problem solving performance. It revealed that low performing students enjoyed solving
problems and developed a sense of skill in solving mathematics problems. Although rarely used in mathematics, the utilization of
mind maps on this holistic research implies that it can be an intervention tool for students who are performing poorly in
mathematics. This study gave significant implications in addressing learning problems in mathematics education.

Ms. Jo Ann Petancio College of Teacher Education- Concepts in Context for Technical-
Integrated Laboratory School, Vocational and Livelihood Track
Cebu Normal University, Cebu City Mathematics Curricular Enhancements
The Technical-Vocational and Livelihood (TVL) Track of the Senior High School Program is aimed at preparing and training
students for possible and immediate employment right after graduation. With only two core subjects in Mathematics namely,
General Mathematics and Statistics and Probability, in the entire Senior High School Curriculum, the TVL students are expected to
transfer the mathematics they learned in school to their future and actual workplaces. Hence, this descriptive qualitative study
tapped fifty (50) skilled workers purposively from the Home Economics and Information and Communication Technology industries.
The participants identified mathematical concepts that are useful in their day to day tasks and activities in their respective industries.
From these results, the researcher proposed curricular enhancements to help the TVL students become ready for the world of work
since acquisition of mathematics knowledge becomes long term when learned in realistic situations.

Mr. Sunny Fernandez Science Education Department, Synectics in Teaching Grade 9 Science
Cebu Normal University, Cebu City
This study was conducted to determine the effectiveness of synectics in teaching Grade 9 science at Colegio de la Inmaculada
Concepcion, Tipolo, Mandaue City, Cebu, School Year 2015-2016. A quasi-experimental design was used with the control and
experimental groups. The experimental group was treated with the use of synectics while the control group was taught using the
lecture method. Pretest and posttest evaluation were used to measure the academic performance of the students in both groups.
The findings of the study revealed that the pretest scores of the control and experimental groups on the three topics covered were
fair and that the pretest mean value for both groups were comparable or much closed with each other. The posttest scores of both
groups marked an increase on good performance level and the posttest mean value of the experimental group was higher
compared to the control group. There was a significant difference between the control and experimental groups in terms of their
pretest and posttest scores. The use of synectics in teaching is an effective technique to improve the performance of students and
their learning in science concept. Synectics provides meaningful and authentic understanding of scientific concepts by associating
these to real-life situations.

Ms. Jeanne Marie Lago STEM Area, Cuenca Senior High Excel in Genmath: Using Spreadsheets
School, Cuenca, Batangas in Teaching and Learning Piecewise
Functions
In promoting algebraic thinking and problem solving, the use of spreadsheets or Microsoft Excel has offered a number of
advantages. Excel functions may be directly used in translating and creating formulas for a more efficient and accurate calculations.
This study aimed at exploring the use of spreadsheets (mobile Excel) in teaching and learning piecewise functions in General
Mathematics to Grade 11 students. Using the ADDIE (Analysis, Design, Development, Implementation, Evaluation) model, lessons
were prepared. After which, a quasi-experimental design was used to analyze effectiveness of the teaching piecewise functions by
using mobile Excel. Two groups, ABM 1101 and ABM 1102 were conveniently chosen as the control and experimental groups
respectively. ABM 1101 was taught using mobile Excel while ABM 1102 was not. The groups’ pre and post test scores, and
performance task mistakes were compared. It was found out that both groups performed better in the post test than in the pre test.
Overall in both sections, learners scored higher in the post test than in the pre test. ABM 1101 learners who were taught with the
use of Excel in the classroom scored higher than ABM 1102. Learners also were generally able to come up with a tax calculator
using their mobile Excel’s if-then-else function given a tax table. The participants interviewed believe that learning piecewise
functions together with the use of spreadsheets will be useful for them in the future. They pointed out that instead of manually
computing for values, formulas may just be created so that outputs will automatically appear. This indicates that the use of
spreadsheets may be integrated in teaching and learning applications of piecewise functions. As a result in the interviews
conducted, learners were generally happy about their mathematics class when spreadsheets are used. They believed that the skills
taught to them on using piecewise functions and using spreadsheets will be of help for them. This suggests that spreadsheets may
be explored in teaching and learning other topics in General Mathematics or even in other subjects. However, if used in class,
additional time must be dedicated in order to familiarize learners with the software. With these results from the data collected, a
teacher’s guide was developed that aim to assist teachers and learners in using and applying piecewise functions with mobile Excel.

Mr. Kevin Darwin Kagawaran ng Filipino, De La Adbentahe at Dis-Adbentahe ng

Balayan Salle University-Dasmariñas, Pagsasalin sa Wikang Filipino ng mga
Dasmariñas City Piling Terminolohiya ng mga
Asignaturang Agham at Sipnayan
Ang pag-aaral na ito ay naglalayong malaman ang adbentahe at dis – adbentahe ng pagsasalin sa wikang Filipino ng mga piling
terminolohiya ng mga asignaturang Agham at Sipnayan. Ang pagsasaling wika ay laganap na sa halos lahat ng larangan. Isa itong
kasanayan na kailangang matamo ng bawat indibidwal lalo na sa larangan ng akademya. Ang mga suliranin na hinanapan ng
solusyon ay ang mga sumusunod: (1) Ano - ano ang mga adbentahe ng pagsasalin sa wikang Filipino ng mga piling
terminolohiyang pang - Agham at Sipnayan; (2)Ano - ano ang mga dis - adbentahe ng pagsasalin sa wikang Filipino ng mga piling
terminolohiyang pang - Agham at Sipnayan; (3) Ano - ano ang mga salitang naisalin sa Filipino mula sa mga asignaturang Agham
at Sipnayan na ginagamit sa pagtuturo sa ngayon. Ang penomenolohikal na pag-aaral na ito ay ginamitan ng kwalitatibong paraan
at ang descriptive data ay ang ginamit para sa pagkuha ng kalidad ng datos. Nilalayon ng mananaliksik na makapangalap ng mga
mahahalagang datos mula sa mga salitang binigkas ng mga impormante mula sa “in-depth interview” at “focus-group discussion”.
Ang instrumentong ginamit ay ang talatanungan. Mayroon lamang (25) kalahok, ang (5) para sa “in-depth interview” at (20) para sa
“focus-group discussion”. Kinilala ang mga magiging impormante sa pamamagitan ng purposive sampling na teknik. Sa kabuuan,
mas mabilis matututo ang mga mag-aaral kung ito’y nasa wikang katutubo ngunit minsa’y lubhang mahirap unawain ang
terminolohiya lalo’t matatalinghaga. Lagi nating isaisip na wala pa sa kasalukuyan ang umunlad dahil sa magaling sila sa ibang
wika. Umuunlad ang isang bansa dahil meron silang pagkakaunawaan at tinatangkilik nila ang sariling wika.

72
 Panel E8: Text, Literature and Politics
Day 2 (May 10, 01:00-04:00)
Ms. Rose Ann Aler College of Arts and Sciences, Ang Espasyo sa Pagitan ng Disyerto at
Camarines Norte State College, Tubig: Isang Komparatibong Pagdalumat
Daet, Camarines Norte sa Nostalgia of the Light at The Pearl
Button ni Patricio Guzman
Ang papel na ito ay tumalakay sa pagdalumat ng Nostalgia of the Light at The Pearl Button ni Patricio Guzman bilang makabagong
pag-atake sa paggawa ng mga dokyumentaryong may inter at multidisiplinaring pagdulog. Tinulay rin dito ang espasyo sa pagitan
ng disyerto at tubig bilang pangunahing protagonista sa dalawang dokyumentaryo na naging piping saksi sa kalupitan ni Pinochet
noong panahon ng diktadurya. Mabibigyang-halaga rin sa papel na ito ang halaga ng paggawa ng isang dokyumentaryong
sumasalamin sa kasaysayan ng isang bansang dumanas ng lupit ng diktadurya. Binigyang-linaw rin ni Guzman na ang isang
bansang walang dokyumentaryo ay parang isang pamilyang walang Photo Album o mga larawang magiging patunay ng kanilang
kasaysayan bilang malaking bahagi ng kanilang alaala ayon sa isang panayam sa kanya noong 2011 sa New York. Kapwa
nakasentro sa alaala ng mga taga-Chile ang naging inspirasyon ni Guzman upang magawa ang Nostalgia of the Light at The Pearl
Button gayundin ang pagkahumaling nga mga tagarito sa pag-aaral ng mga bituin o astronomiya. Sa kabuuan, masasabing
matagumpay na naitawid ni Patricio Guzman ang espasyo ng tubig at disyerto sapagkat nakapagitan sa dalawang ito ang alaala ng
mga taong labis na dumanas ng matinding hirap at pighati noong panahon ni Pinochet. Sapagkat malinaw na naipakita sa Nostalgia
for the Light ang espasyo ng langit at lupa (Atacama Desert) habang sa The Pearl Button naman ay langit at tubig (Marianas
Trench). Pero iisang espasyo lamang ang tutugma sa dalawang dokyumentaryong ito: ang buhay at kamatayan. Hirap at sakripisyo
ang inialay ni Guzman sa kanyang mga obra kung kaya’t isang malaking pagpupugay ang maaaring ihandog sa isang direktor na
tulad niya. Pinatunayan rin niya na ang mga imposible ay maaaring possible. Para sa kanya, masakit mang balikan ang nakalipas
ay dapat na handa natin itong muling pagnilayan sapagkat naniniwala talaga siya na nabubuo ang kaluluwa ng isang bansa dahil
sa pinagsama-samang karanasan ng mga tao nito upang maging isa. Isang malaking hamon marahil sa mga gumagawa ng
dokyumentaryo ang teknik at estratehiya ni Patricio Guzman sa paglikha ng kanyang mga obra upang kanilang maging tuntungan
kung sakaling nais nilang salaminin ang kasaysayan ng bansang kanilang pinagmulan.

Mr. Filmor Murillo College of Education, Arts and Literature as a Critique of Cultural
Sciences, Camarines Sur Oppression: The Case of Thai Society in
Polytechnic Colleges, Nabua, Pira Sudham's Monsoon Country
Camarines Sur
Literature reflects truth about society. It explores the people’s visions and aspirations and their hardships and struggles. It can
explain why people feel certain emotions and how they get to live certain experiences. These experiences vary from absurd, to
blissful, to oppressive. This paper aims to establish Pira Sudham's Monsoon Country as a critique of cultural oppression in Thai's
society. Spanning a course of 25 years, the novel tells about the life and struggle of its protagonist and his choice of becoming a
monk to address social oppression and explores the internal conflict in the Siamese society and the clash between East and West.
Using Kernohan's notion of cultural oppression, it specifically identifies the various forms of cultural oppression manifested in the
novel along with the linguistic and conceptual aspects indicative of their manifestation. It also characterizes the novel’s concept of
an alternative society and the new social paradigm which could engage the society to desist oppressive mindset. Analysis shows
that the novel is replete with instances which reflect at least six forms of cultural oppression specifically: ableism, ageism, sexism,
heterosexism, racism, and classism. Their manifestation is intersectional in most cases. The novel, by verbalizing the insights,
thoughts and realizations of its characters, is able to describe an alternative society which is expected to: protect the dignity of its
people; allow them to experience abundance; make them feel secure; show concern toward their interests; facilitate the expression
of different point of views and ensure that these differing views are heard and respected; provide opportunities for them to develop
themselves to their maximum potential; and enact laws and build institutions which are geared toward maintaining equality and
freedom. The notion of cultural oppression has provided a new paradigm in viewing oppression and its social impact. It has been
successful in unmasking how culturally oppressive behaviors operate and affect the people. Monsoon Country has adequately
demonstrated the pervasiveness of instances of cultural oppression in Thai society and has proved itself as a critique, not only by
affirming the existence of the various forms of cultural oppression, but also by demonstrating how people, organizations and
institutions who are benefited by their existence take part in perpetuating them. It has effectively utilized the sentiments of its
characters in forming the concept of an alternative society which engages its people to view personal growth and development as
the unconditional right of every person.

Mr. Jomar Adaya Center for Language and Ang Bayan sa Sandali: Pagsasanda(g)li
Literature Studies, & Kagawaran sa Naratibo ng Kilusang Pambansa-
ng Filipinolohiya, Polytechnic Demokratiko sa mga Dagli sa Ulos 1991
University of the Philippines,
Manila
Nakatuon ang papel na ito sa konsepto ng sandali bilang tagpuan-hanguan ng naratibo ng panitikan at kasaysayan. Dalawa ang
pangunahing tutok ng papel na pinagtatagpo sa konsepto ng sandali at ng hinihirayang bayan. Ang una ay hinggil sa anyo ng
panitikan na lumubog-lumitaw sa kasaysayan at sa kasalukuyan ay masasabing namamayagpag muli – ang dagli. Ang anyong ito
na itinuturing na pinag-ugatan ng maikling kuwentong Tagalog ay limitado pa ang pag-aaral na naisasagawa. Ang kaiklian ng dagli
ay makabuluhan sa kagyat na pangangailangang makapagbahagi ng isang iglap na kuwentong kumikintal sa isip ng mambabasang
nagmamadali. Ang ikalawang tuon ng papel ay hinggil sa naratibo ng Kilusang Pambansa-Demokratiko (KPD) mula sa pagsipat sa
mga dagling nalathala sa pampanitikang journal na Ulos noong 1991. Tinutuntungan rin ang punto nina Amado Guerrero at Gelacio
Guillermo hinggil sa kabuluhan ng maiikling anyo ng panitikan sa kagyat na pangangailangan na lumikha ng mga naratibong
madaling matatanggap o mauunawaan ng sambayanan. Mula sa panimulang pagdalumat sa “pagsasanda(g)li” bilang lente na
uugatin sa konsepto ng sandali at dagli, tinangka ng papel na panimulang makilatis ang naratibo ng bayan ng Kilusang Pambansa-
Demokratiko sa mga ikinakapsulang sandali sa dagli. Itinanghal sa papel na ito ang bigat at lawak ng mga dagli na humahabi ng
naratibo ng bayan ng KPD sa pamamagitan ng ikinakapsulang sandali ng mga engkwentro sa pagsasakripisyo, labanan, mapang-
aping pwersa, pagtutulungan, at tagumpay. May bitbit na ideolohiya at politika ang panitikan ng kilusan sang-ayon sa kanilang
pundamental na batayang prinsipyo. Sa kabila ng kaiklian ng mga dagli, malawak at malalim ang danas sa mahabang yugto ng
digmang bayan ang binibigyang artikulasyon nito. Esensyal ang katangiang kagyat sa mabilisang produksyon at pagpapalaganap
ng naratibo sa malawak na hanay ng masa.

Mr. Kevin Armingol Tanggapan ng Larangan ng Si Balagtas at ang "Bayang Natimaua"

Filipino, Far Eastern University, ng Rebolusyong 1896
Manila
ayunin ng papel na ito na igiit ang ugnayan ng ika-19 siglong popular na awiting Florante at Laura ng Bulakenyong makatang
Francisco "Balagtas" Baltazar na nalathala noong 1834 sa pagrerebolusyon ng mga Pilipino noong 1896, sa pamamagitan ng
tekstuwal na pagsusuri gamit ang mga piling dokumento ng Katipunan at ang kalakhang artikulong nalathala sa Kalayaan, ang una't
huling pahayagan ng Katipunan, na sinasabing nakaimpluwensiya sa pagmumulat at pagpapakilos ng humigit-kumulang 30, 000
Pilipino sa gabi ng rebolusyon. Mula dito, primaryang susuriin ang kahulugan at konteksto ng salitang "bayan" na ginamit sa buong
awit na Florante at ang relasyon nito sa pahayagang Kalayaan at mga kaugnay nitong mga dokumento. Nais patunayan ng pag-
aaral na ang "bayan" na tinutukoy sa pahayagang Kalayaan ay siyang bayan na pinaghalawan sa awit na Florante. Bilang patunay,
gumamit ang mananaliksik ng mga sangguniang vocabulario ng ika-19 siglo ng mga pangunahing wika sa Pilipinas upang bigyang
suporta ang ipinapalagay na impluwensya ng Florante sa pahayagang Kalayaan ng Katipunan. Sa madaling sabi, naniniwala ang
pag-aaral na taglay ng Florante ang tumitindi at sumisidhing kolektibong lunggati at diwang makabayan ng mga Pilipino laban sa
Kolonyalismong Espanyol na siyang ginamit ng mga Katipunero sa Rebolusyong 1896. Bagaman ayon sa isang kritiko, walang
istatistika na nagsasabi at nagpapatunay kung ganoo “kapopular” ang Florante sa usapin ng lawak at dami ng mga nakabasa nito,
maaaring siyasatin ang sumunod na henerasyon kay Balagtas ng ika-19 siglo upang masuri ang mga dokumento na sumusuporta

73
sa argumentong ito. Bukod sa Florante, magsisilbing batis ng pag-aaral ang librong Light of Liberty Documents and Studies on the
Katipunan, 1892-1897 ni Jim Richarson (2013). Panghuli, hangad ng pag-aaral na ito na maiposisyon at higit na mabigyang-diin si
Balagtas hindi lamang bilang hiyas ng Panulaang Tagalog kundi maging kabilang sa prominente at mahalagang indibidwal sa
Kasaysayan ng Pilipinas.

Mr. Rommel Mazo Social Sciences Department, De Philippine Party-list System: A Youngian
La Salle University-Dasmariñas, Critique
Dasmariñas City
The Philippine Constitution envisions to establish a democratic society wherein the marginalized sectors can participate in political
decision-making processes. This is to ensure that their perspectives, needs, and interests are heard and addressed. It advances
this vision by creating a party-list system which requires that twenty percent (20%) of the total membership of the House of
Representatives shall be filled from registered national, regional, and sectoral organizations or parties. The present party-list
system, however, does not guarantee representation of the marginalized sectors in the law-making body. In Atong Paglaum, Inc. v.
COMELEC, the latest jurisprudence on the matter, the Supreme Court ruled that party-list representation is not exclusive to
marginalized sectors. National and regional organizations or parties, even the major political parties, are entitled to run for elections
under the party-list system. This system, this paper argues, does not only violate the right of the marginalized sectors to
representation; it also deprives them of their right to self-development and self-determination. This paper describes the party-list
system of the Philippines by analyzing the constitutional and the statutory provisions and the applicable jurisprudence on the matter.
It also critiques the system from the perspective of Iris Marion Young’s theory structural justice, which claims that the oppressed and
dominated social groups in the society ought to be represented in the law-making body of the government. Based on Young’s
theory, this paper argues that the party-list system of the Philippines fails in achieving its main purpose of giving recognition and
representation to the marginalized sectors of the society. This paper further argues that representation of the oppressed and
dominated social groups in the law-making body of the government is a demand of social justice, which should be constitutionally
guaranteed.

Ms. Christine Morit Filipino Department, De La Salle Koreanolisasyon: Hegemonyang Korean

University, Manila Wave sa Pilipinas Gamit ang
Konseptong Soft Power ni Joseph Nye
Kapansin-pansin ang karismang dala ng Hallyu o Korean Wave na patuloy na umaangkin ng atensyon at/o espasyo sa Pilipinas –
kabilang dito ang espasyo sa telebisyon at social media. Kasangkapan ang malawakang gampanin ng midya upang ilako ang nag-
sisipasukang kulturang popular mula sa Timog-Korea na siya ring kinikilala sa buong mundo ngayon pagdating sa usaping Culture
Industry. At dahil sa nagbabagong panahon, nagbabago rin ang anyo ng kapangyarihan upang mangontrol at/o mandikta.
Masasabing ang kasikatang ito ng Timog-Korea ay pagsasakatuparan ng hegemonya sa Pilipinas. Sa pagpapatuloy, susuriin ang
pangyayaring Korean Wave sa Pilipinas gamit ang Soft Power ni Joseph Nye. Hahanapin ang taglay nitong elemento at/o
katangiang sanhi ng la-bis na pagkahumaling ng panatiko upang mapanindigan ang konseptong Koreanolisasyon o kolonisasyong
Koreano bilang bunga ng pagtangkilik ng mga panatikong Pilipino. Gamit ang metodong Focus Group Discussion (FGD) na
lalahukan ng mga panatiko, sasalain ang mga mahahalagang salik na nagiging dahilan ng pagiging kaakit-akit nito. Natuklasan ng
papel na ito ang malalim na dahilan sa pananahan at espasyong Koreanobela at musikang Koreano sa Pilipinas na nagpapasok pa
ng ibang kaugnay na produkto. Mahalagang maka-pag-ambag ang papel na ito sa larangan ng kulturang popular at sa usaping
neokolonyalis-mo.

Mr. Gabriel Joseph Departamento ng Filipino at Dalumat sa Memes Bilang Daluyan ng

Barroso Panitikan ng Pilipinas, University of Panlipunang Komentaryo sa Usapin ng
the Philippines Diliman, Quezon Eleksyon 2019
City
Sa patuloy na pag-unlad ng midya’t teknolohiya sa bansa, sumasabay ang pag-usbong ng samu’t saring porma ng makabagong
midya na akma sa kalagayan at pangangailangan ng lipunan. Primarya na rito ang mga social networking sites na kagaya ng
Facebook at Twitter. Sa mga platapormang nabanggit, talamak ang palitan ng diskurso sa iba’t ibang isyung panlipunan, partikular
na sa mga usaping pampulitika. Mahalaga ang ginagampanang papel ng midya bilang daluyan o lunduyan ng diskurso at
komentaryo sa nalalapit na eleksyon 2019. Isa ang midya sa mga ginagamit ng mga tumatakbong kandidato upang mangampanya,
at sa kabilang banda, ginagamit din ito upang magpakalat ng iba’t ibang propaganda. Sa parehong sitwasyon sumisiklab ang mga
komentaryo at tunggalian ng diskurso at pulitika, isang porma na rito ang paggamit ng memes. Ang meme ay nagmula sa salitang
Griyego na "mimeme" na nangangahulugang “isang bagay na ginaya”. Si Richard Dawkins, isang British evolutionary biologist, ang
unang gumamit ng salitang ito. Tinalakay niya sa kanyang libro na The Selfish Gene noong 1976 ang meme bilang isang maliit na
yunit ng transmisyong pang-kultura na maihahalintulad sa isang gene na maipapasa-pasa sa pagitan ng mga tao. Ayon naman kay
Ultius (2016), representasyon ang memes ng isang yunit ng kultura, etnisidad, at ideolohiya. Binibigyan naman ng social media ang
mga tao ng kapangyarihan na palaganapin sa malawak na saklaw ng masa ang iba’t ibang mga diskurso’t ideya (Bartlett, nd.) na
bitbit ng memes kung kaya’t hindi mapaghihiwalay ang tungkulin ng dalawa sa isa’t isa bilang tagapagpalaganap ng kritikal na
diskurso at sipat panlipunan lalo na sa darating na eleksyon. Isang magandang halimbawa rito nang inilibing ang diktador na si
Ferdinand Marcos sa Libingan ng mga Bayani noong 2016, maraming Pilipino ang nagalit. Isa ang social media sa mga
nagpaputok ng isyu sa pamamagitan ng samu’t saring memes na nilikha upang kutyain at tutulan ang naging hatol ng estado na
ilibing ang dating presidente sa himlayang hindi nito kinabibilangan. Ngunit lagpas pa sa isyung ito ang kayang kutyain ng memes.
Napakaraming isyung panlipunan ang madalas maging target ng katatawanan.Makikita ang mahalagang gampanin ng mga meme
sa maraming bansa kung saan nakasandig sa paggamit sa kulturang popular ang mga politiko, at sa mga bayang o lipunang ang
pangunahing pinagmumulan at mas binibigyang pansin ay ang social media pagdating sa mga usaping tumuturol sa pampulitika,
pang-ekonomya, at pambansang krisis kaysa mga lehitimong pinagkukuhanan ng balita tulad ng diyaryo (Trabesso, nd.). Sa papel
na ito, tatalakayin ang mahalagang gampanin ng memes bilang lengguwahe ng panlipunang komentaryo na mayamang dumadaloy
sa midya na kakikitaan ng kahalagahan sa pag-mobilisa at pagpapasiklab ng diskurso ng taumbayan hinggil sa paparating na
eleksyon. Susuriin sa papel na ito ang kapangyarihan ng memes at makabagong midya sa pagpapaingay ng mga isyung kalakip ng
paparating na eleksyon 2019.

Mr. Jason Pozon Filipino Department, University of Pagbasa ng Panitikan Bilang Bahagi ng
the Philippines Rural High School, Kamalayang Panlipunan Tungo sa
Los Banos Reklamasyon ng Sariling Kalinangan at
Pagkakakilanlan
Ang panitikan ang lunsaran at repleksyon ng isang bansa at kung gaano ito kaunlad sa iba’t ibang aspekto. Kaya naman bilang
mag-aaral sa gradwadong antas at guro ng bayan ay ihaharap ko ang kritikal na papel na tutugon sa kahalagahan ng panitikan
bilang behikulo ng pagkamakabayan ng mga kabataan at bilang gamit na huhubog sa kanila na maging responsableng
mamamayan na may malalim na pagmamahal sa sining at wika na simbolo ng ating pagkakakilanlan at kamalayan sa pagiging
Pilipino. Truly, Filipinizing the young Filipino reader will transform the teacher of reading from a simple transmitter of skill into a
cultural actrivist. (Lumbera. p 119) Bilang guro, malaki ang aking gagampanang papel upang mapanauli ang kultura na pilit na
binabago ng mga iba’t ibang impluwensya at naghaharing uri. Kung gayon, mas malalim ang magiging pakikibahagi ng mga
kabataan sa kultural na disiplina ng bayan kung gagamitin ang kasiningan ng panitikan na maaaring pasukan ng mga
pagpapahalaga at minanang kaugalian. Kapag matagumpay ang mga bisang pangkaisipan at pandamdamin na ikinintal ng mga
anyo ng panitikan, may relasyong nabubuo na nag-uugat sa tradisyon at bayan na malaya sa kahit anong uri ng opresyon at anino
ng sinumang dominante. Ayon kay Hau (2000. p. 19) That is, Literature not only formulates the relationship between knowledge and
action, it helps to actualize that relationship (Man to Country). Ang tanong ay, Ano ang magagawa mo/natin sa panitikan bilang
tagapagtaguyod ng karunungan at pagkamakabayan? Naiisa-isa ang mga kaisipan at ideya mula sa mga sanaysay ni Bienvenido
Lumbera at Caroline Hau tungkol sa gampanin ng pagbasa at pag-aaral ng panitikan o literatura sa reklamasyon ng
pagkamakabayan at sariling identidad. Naibibigay ang mga mahahalagang puntong inilahad ni Hau at Lumbera tungkol sa pagbasa
at pag-aaral ng panitikan bilang epektibong gamit sa paghubog ng mga makabayang indibidwal. Naipaliliwanag ang mga
pangunahing konsepto ng mga kritiko sa wika na may malaking papel sa panitikan batay sa sariling lente ng pagkaunawa.
74
Naiuugnay sa kasalukuyang kalagayan ng lipunan ang mga konseptong nabuo mula sa mga kritiko. Napahahalagahan ang
panitikan batay sa mga piling pahayag nina Lumbera at Hau na magiging hamon sa mga mambabasa.

Mr. Julius Reyes Social Studies Department, Natalia Project ENTABLADO: Enhancing and
Velasquez Ramos Memorial Nurturing Through Activities Based for
Integrated School, Batangas City Learners About Drug Obliterate
The use of drugs is a major societal concern, and schools are considered a privileged space for the development of prevention.
However, the role of education as well as the promotion of preventive actions by teachers is unclear. For so many decades,
students have been given lessons about drugs in school in the belief that education about drugs can change their behavior.
Experts, however, question the goal of behavior change and propose a more education-oriented approach for drug prevention.
School is not about repairing all social evils. It is about repairing one: the evil of ignorance. But educational institutions or specifically
the teachers must not be ashamed if they can’t fix problems such as; violence, abuse, criminality, drug abuse and poverty in
general. This paper presents the results of action research conducted at Natalia Velasquez Ramos Memorial Integrated School.
Researcher investigated the factors that might hinder the development of preventive actions at school as well as possible and
pertinent actions according to the participants’ point of view. This study utilized the descriptive method with a researcher-made
questionnaire as the main data gathering instrument. Statistical tools were used in data analysis. Selected teachers from the Junior
to Senior High School in the said school were the respondents of the study. The assessment of their statements allowed the
identification of factors that hinder the prevention of drug use in school and elements that can support training and activities
processes for these professionals. In addition, the study revealed that some of their prior knowledge were consistent with the most
promising alternatives activities such as drug symposiums, Oplan BLKD, Oplan TNT, Oplan BIGKIS, BASKETBOL KONTRA
DROGA changed the school environment and life skills training. A consideration of the knowledge and social representations of
teachers as well as of the factors that hinder the implementation of educational activities may facilitate the development of drug use
prevention projects and programs for school. Trainings and seminars are needed to in order to have more awareness about drugs
for the students for able them to share to their colleagues of what they learned. There are some activities that need to improve and
enhance that allow students to engage and participate willingly. There are some constraints met by students in conducting drugs
awareness and prevention through activities.The set of activities designed by the researcher may enrich and develop the student’s
skills and other competencies related to learning. The set of activities proposed by the researcher be considered by the junior high
and senior high students for their development. The students be encouraged to attend seminars to acquire new skills and
innovation in drugs awareness and prevention that may improve their creative qualities. A similar study be conducted using other
respondents from different districts in the Division of Batangas City to determine the drugs awareness and prevention of students
through different activities.

Ms. Marielle Gidalanga Filipino Department, De La Salle Dalumat sa Panitikang Bakla at Sosyo-
University, Manila Politikal na Pananaw ni Danton Remoto
bilang Kontra-Diskurso Laban sa
Homopobikong Kamalayan
Sa kulturang bakla sa Pilipinas, nagmimistulang instrumento rin ang mga akdang pambakla upang sumalamin sa kalagayan at
danas ng mga homosekswal. Laman din ng mga akdang pambakla ang pagkondena sa homopobikong kamalayang nanaig sa
patriyarkal na lipunan at lantarang pagwasak ng mga baklang manunulat sa mga istiryotipo sa mga bakla. Sa pagdalumat ng
paggamit ng mga bakla sa panitikan bilang mapagpalayang teksto, ginamit sa papel na ito ang mga piling akda ni Danton Remoto,
isang guro, batikang manunulat, mamamahayag, editor, kritiko at tagasalin. Tampok din ang mahusay na pagkatha ni Remoto sa
kanyang mga akda na kinikilala sa larang ng panitikan sa loob at labas ng bansa. Umiinog ang papel na ito sa mga sumusunod na
layon (1) ang paggamit ng panulat ni Remoto bilang daluyan ng pagpapahayag ng kontra-diskurso laban sa kamalayang
homopobiko sa bansa; (2) tiningnan din ang sosyo-politikal na pananaw ni Danton Remoto na may kaugnayan sa usaping
homosekswalidad na nakasaad sa kanyang mga piling teksto; at (3) paglapat ng hermenyutikal na lapit sang-ayon sa konsepto ni
Friedrich Daniel Ernst Schleiermacher sa pagbibigay ng interpretasyon sa pagsulong ni Remoto ng kanyang mga adhikain para sa
LGBT na nailahad sa kanyang mga panulat. Buhat sa pagdalumat ng mga piling katha ni Remoto, natuklasan ang limang
pangunahing paksa na makikita sa mga akdang sinuri: (a) Pagbabanyuhay sa /ng Imahe ng mga Bakla sa Pilipinas – Paglahad ng
imahe at identidad ng mga bakla sa Pilipinas batay sa pagtingin ng maka-heterosekswal na lipunan bunga ng patriyarkal at
heteronormatibong kamalayan na namamayani sa bansa; (b) Pagsulong ng Karapatan ng mga Bakla - Paggamit ni Remoto ng
panitikan bilang boses ng mga marhinalisadong bakla; (c) Kuwento ng Pag-ibig ng mga Homosekswal - Pagsalaysay ni Remoto ng
kakaibang pag-ibig ng mga homosekswal gayun din ang ugnayan nito sa masalimuot na danas ng mga bakla dahil sa naghaharing
kamalayang homopobiko; (d) Kontra-Diskurso Laban sa Homopobikong Kamalayan sa/ng Pilipinas – Pagkondena ng manunulat sa
umiiral na homopobikong kamalayan ng mga Pilipino na makikita sa kanyang mga akda; at (e) Sosyo-Politikal na Pananaw bilang
Baklang Intelektuwal – Pakikisangkot ni Remoto sa mga panlipunang pagkilos na nailathala rin sa kanyang mga teksto na
kumakatawan sa kanyang sosyo-politikal na pananaw bilang manunulat at intelektuwal.

75