Professional Documents
Culture Documents
Νεότερη Ιστορία: Κοινοτική οργάνωση στους καππαδοκικούς οικισμούς (Μουχτάρηδες, Δημογεροντία, Συμβούλια-επιτροπές εκκλησιών και σχολείων-Κανονισμοί κοινοτήτων)
Νεότερη Ιστορία: Κοινοτική οργάνωση στους καππαδοκικούς οικισμούς (Μουχτάρηδες, Δημογεροντία, Συμβούλια-επιτροπές εκκλησιών και σχολείων-Κανονισμοί κοινοτήτων)
ΚΡΗΝΙΔΕΣ 2012-2013
0
ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΥ
ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΚΡΗΝΙΔΩΝ ΚΑΒΑΛΑΣ: ΟΙ
ΚΑΠΠΑΔΟΚΕΣ
1
ΜΕΛΗ Β’ ΟΜΑΔΑΣ (Νεότερη Ιστορία):
Αρσονιάδου Σοφία
Κελίδου Μαρία
Κωνσταντινίδης Νίκος
Μαυρουδή Ελένη
ΕΠΟΠΤΕΙΑ:
Γκούμα Όλγα
2
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος………………………………………………………σ.4
Εισαγωγή……………………………………………………….σ.5
ΚΕΦΑΛΑΙΟ B: ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
1. Κοινωνική διαστρωμάτωση
(Ζιντζίντερε)……………………………………σ.10
2. Κανονισμοί κοινοτήτων
(Καισάρεια)…………………………………….σ.11
Επίλογος…………………………………………………………σ.12
Βιβλιογραφία……………………………………………………σ.13
3
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
4
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
5
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄
Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα μέχρι και την ανταλλαγή των
πληθυσμών οι εθνοθρησκευτικές ομάδες (μιλλέτ) αποτέλεσαν τη βασική
διάκριση πάνω στην οποία δομήθηκε η κοινοτική οργάνωση των
οικισμών της Καππαδοκίας. Επικεφαλής της κοινότητας, και, στην
περίπτωση των μεγαλύτερων οικισμών, της κάθε συνοικίας (μαχαλά),
ήταν ένας μουχτάρης, ο οποίος προερχόταν από την ίδια
εθνοθρησκευτική ομάδα και εκλεγόταν από τους κατοίκους που ήταν
μέλη της. Όσον αφορά τους χριστιανούς, στη συνέλευση που τον
εξέλεγε συμμετείχαν τα ενήλικα άρρενα μέλη της κοινότητας, με το
κατώτερο όριο ηλικίας να κυμαίνεται από τα 20 μέχρι τα 25 χρόνια. Η
εκλογή επικυρωνόταν από την υπερκείμενη διοικητική αρχή, ώστε να
είναι έγκυρη. Η θητεία του μουχτάρη ήταν συνήθως ετήσια και σε
ορισμένες περιπτώσεις και διετής.
Κατά την άσκηση των καθηκόντων του συνεπικουρούνταν από
το μουχταρικό συμβούλιο, το οποίο ήταν επίσης αιρετό, με θητεία που
συνέπιπτε χρονικά με εκείνη του μουχτάρη. Τα μέλη του προέρχονταν και
αυτά από τους κόλπους της κοινότητας και η εκλογή τους γινόταν
ταυτόχρονα με του μουχτάρη. Ο αριθμός τους τέλος κυμαινόταν μεταξύ
4 και 7. Τους συναντάμε ως αζάδες, τσορμπατζήδες, τεσκιλέτ ή
μετζίληδες.
Οι μουχτάρηδες με τα συμβούλιά τους ήταν άμεσα ενταγμένοι
στον κρατικό διοικητικό μηχανισμό, του οποίου άλλωστε αποτελούσαν
οργανικό τμήμα. Φρόντιζαν για την τήρηση της ασφάλειας και της
τάξης, την κατανομή και την είσπραξη των φόρων, την καταγραφή των
νεογέννητων αγοριών, προκειμένου να γίνει η είσπραξη του
στρατιωτικού φόρου ή η παροχή στρατιωτικής υπηρεσίας μετά το 1909,
και τέλος για την τήρηση κτηματολογίου. Στα καθήκοντά τους, τους
βοηθούσαν συχνά κοινοτικοί υπάλληλοι, έμμισθοι ή μη, όπως οι
διάφοροι νυχτοφύλακες, αγροφύλακες κλπ. Θα πρέπει βέβαια να
σημειωθεί ότι όσα αναφέρθηκαν εδώ σε καμία περίπτωση δεν
αποτελούσαν απαράβατο κανόνα. Αντίθετα έχουν καταγραφεί
σημαντικές αποκλίσεις από οικισμό σε οικισμό. Πάντως, σε κάθε
6
περίπτωση, η κοινοτική οργάνωση όπως περιγράφηκε μέχρι εδώ κινείται
σε παραδοσιακά πλαίσια, τα οποία ήταν γνωστά στην Οθωμανική
Αυτοκρατορία ήδη από τους προηγούμενους αιώνες, πολύ πριν από
την επίσημη θεσμοθέτησή τους που έγινε κατά την περίοδο του Τανζιμάτ.
8
Σε πολλές κοινότητες της Καππαδοκίας παρατηρήθηκε έντονη
μετανάστευση προς αστικά κέντρα της Αυτοκρατορίας και
ειδικότερα προς την Κωνσταντινούπολη, όπου βρισκόταν συχνά το πιο
ζωντανό και οικονομικά ισχυρό κομμάτι του ενεργού ανδρικού
πληθυσμού. Αυτό είχε αποτέλεσμα την ανάπτυξη μιας ιδιαίτερης και
αμφίδρομης σχέσης συνεργασίας και εξάρτησης μεταξύ παροικίας και
«μητρόπολης». Υπό αυτό το πρίσμα θα πρέπει να εξεταστεί και η
συνεργασία τους σε ζητήματα που αφορούσαν τη λειτουργία της
εκπαίδευσης στον τόπο καταγωγής των μεταναστών. Η θεσμοθετημένη
μορφή αυτής της συνεργασίας ήταν η λειτουργία και άλλης σχολικής
εφορίας στην πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας, παράλληλα με την
τοπική. Οι δύο αυτές επιτροπές συνεργάζονταν για την επίτευξη των
σκοπών τους, με την επιτροπή της Κωνσταντινούπολης ουσιαστικά να
έχει τον πρώτο λόγο στις περισσότερες περιπτώσεις.
9
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄
10
Ο κανονισμός των κοινοτήτων της επαρχίας Καισαρείας
11
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
12
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
http://asiaminor.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lem
maID=4879
1. Το κείμενο του κανονισμού στην αρχική του γλώσσα σώζεται
στον κώδικα 205/319, ο οποίος φυλάσσεται στα ΓΑΚ. Ελληνική
μετάφρασή του δημοσιεύεται στο Τσαλίκογλου, Ε., Ελληνικά
εκπαιδευτήρια και ελληνορθόδοξοι κοινότητες της περιφέρειας
Καισαρείας: Βάσει των εις τα Γενικά Αρχεία του Κράτους
Κωδίκων (Αθήνα 1976), σελ. 61-65.
2. Τσαλίκογλου, Ε., Ελληνικά εκπαιδευτήρια και ελληνορθόδοξοι
κοινότητες της περιφέρειας Καισαρείας: Βάσει των εις τα Γενικά
Αρχεία του Κράτους Κωδίκων (Αθήνα 1976), σελ. 65.
3. Για το Θεμελιώδη Κανονισμό του 1902 βλ. Αναγνωστοπούλου,
Σ.,Μικρά Ασία, 19ος αι.-1919. Οι Ελληνορθόδοξες Κοινότητες:
Από το Μιλλέτ των Ρωμιών στο Ελληνικό Έθνος (Αθήνα 1997),
σελ. 330-331.
4. Ποιμενίδης, Μ., Ζιντζίντερε (δακτυλογραφημένο χειρόγραφο,
ΚΜΣ, ΚΑΠΠ 22) (Αθήνα 1966), σελ. 3-4΄ Α.Κ.Μ.Σ., φακ. 74,
Ζιντζίντερε, Λατρεία, Άλλα δόγματα.
13